วารสารคลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ ประจำปี 2562

มหาวิทยาลัย ราชภัฏอุตรดิตถ

ÇÒÃÊÒà ¤ÅÔ¹Ô¡à·¤â¹âÅÂÕ »ÃШӻ‚ 2562

คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ Tel 055-411096 ตอ 1788 E-mail : clinictechuru@gmail.com facebook : คลินิกเทคโนโลยี มรอ. www.facebook.com/Clinictechnology.uru คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ 27 ถนนอินใจมี ตําบลทาอิฐ อําเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ 53000

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

1

ในนามมหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ กระผมมี ความยินดีเป็นอย่างยิ่งที่คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัย ราชภัฏอุตรดิตถ์ ได้ด�ำเนินงานเป็นเครือข่ายการถ่ายทอด เทคโนโลยี และองค์ ค วามรู ้ ร ่ ว มกั บ กระทรวงการ อุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (กระทรวง วิทย์เดิม) มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2547 รวมแล้ว 14 ปี ที่คลินิก เทคโนโลยีได้ช่วยเพิ่มศักยภาพทักษะและแนวคิดทางด้าน วิ ท ยาศาสตร์ แบบบู ร ณาการตามบทบาทของ มหาวิ ท ยาลั ย ราชภั ฏ อุ ต รดิ ต ถ์ ที่ ถื อ ว่ า เป็ น สถาบั น อุดมศึกษา ที่มีความใกล้ชิดกับชุมชนและท้องถิ่น จะเห็น ได้จากการท�ำงานที่เข้มแข็งและร่วมพัฒนาท้องถิ่นในการ สร้ า งความรู ้ ความเข้ า ใจ กระบวนการคิ ด อย่ า ง วิทยาศาสตร์และการถ่ายทอดเทคโนโลยีครอบคลุมทุก ภาคส่วนของท้องถิ่นที่รับผิดชอบรวมทั้งมีการบูรณาการ พั น ธกิ จ เกี่ ย วกั บ การเรี ย น การสอน การท� ำ วิ จั ย และ บริ ก ารวิ ช าการอย่ า งมี ส ่ ว นร่ ว มอั น เป็ น เป้ า หมายของ มหาวิ ท ยาลั ย ราชภั ฏ อุ ต รดิ ต ถ์ ใ นการเป็ น สถาบั น อุดมศึกษาในท้องถิ่น จากการด�ำเนินงานของมหาวิทยาลัย ราชภัฏอุตรดิตถ์ ในนามคลินิกเทคโนโลยีได้ยึดหลักการ ท�ำงานตามวงจรคุณภาพ PDCA ให้มีการขับเคลื่อนงาน ให้เป็นไปตามกลไก และตอบสนองพันธกิจและตอบสนอง ความต้องการของชุมชน ท้องถิ่นอย่างแท้จริง

สารจากอธิการบดี

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เรืองเดช วงศ์หล้า อธิการบดีมหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

1

สารจากผู้อำ�นวยการคลินิก

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.จันทร์เพ็ญ ชุมแสง ผู้อ�ำนวยการคลินิกเทคโนโลยี

2

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ เป็นหนึ่งในเครือ ข่ า ยของคลิ นิ ก เทคโนโลยี จ ากจ� ำ นวน 149 แห่ ง ทั่ ว ประเทศ ซึ่งมีหน้าที่รวบรวมความต้องการเทคโนโลยี จากชุมชน และจัดท�ำโครงการตามแผนงานหลักทั้ง 3 แผนงาน เพื่อน�ำเสนอให้ กระทรวงการอุ ด มศึ ก ษา วิ ท ยาศาสตร์ วิ จั ย และ นวัตกรรม พิจารณา โดยมุ่งให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ ชุมชน อย่างคุ้มค่าและมีประสิทธิภาพประสิทธิผล ได้แก่ 1) การให้บริการข้อมูลและค�ำปรึกษา เป็นจุดเริ่มต้นที่ ท�ำให้ชุมชนได้รู้ถึงศักยภาพในการเผยแพร่ข่าวสารความ รู ้ ทางด้ า นวิ ท ยาศาสตร์ แ ละเทคโนโลยี แ ละสร้ า ง สังคมวิทยาศาสตร์ให้เกิดขึ้น โดยชุมชนจะรู้จัก โดยผ่าน ทางการเผยแพร่เอกสารออนไลน์ และการออกจังหวัด เคลื่อนที่ 2) การเผยแพร่ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของโจทย์ปัญหาที่ชุมชน ต้องการให้คลินิกเทคโนโลยีช่วยแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น 3) การถ่ายทอดเทคโนโลยี ตามความต้องการของชุมชน ซึ่ง งบประมาณที่ได้ในแต่ละปีทางอาจารย์และนักวิชาการ ได้เขียนโครงการขึ้นจากความต้องการของชาวบ้านโดย แท้จริง ซึ่งปัจจุบันแบ่งเป็นแผนงานการให้บริการข้อมูล และค�ำปรึกษา งานเผยแพร่ความรู้วิทยาศาสตร์ แผน งานถ่ า ยทอดเทคโนโลยี และแผนงานหมู ่ บ ้ า น วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี จ�ำนวนทั้งหมด 77 โครงการ

ในปี 2563 คลิ นิ ก เทคโนโลยี มหาวิ ท ยาลั ย ราชภัฏอุตรดิตถ์ ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจาก ส�ำนักงานปลัดกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ใน การด� ำ เนิ น งาน การให้ บ ริ ก ารข้ อ มู ล และค� ำ ปรึ ก ษา เทคโนโลยี โครงการหมู่บ้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี จ�ำนวนทั้งหมด 3 โครงการ

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

3

สารบัญ สารจากอธิการ

สารจากผู้อ�ำนวยการคลินิกเทคโนโลยี

2

สารบัญ

3

บทน�ำ - วัตถุประสงค์ - พันธกิจ - แผนงานของคลินิกเทคโนโลยี

6 6 6 7

บริการให้ค�ำปรึกษา - การให้ค�ำปรึกษา - การถ่ายทอดเทคโนโลยี - การส�ำรวจความต้องการด้าน เทคโนโลยี - กิจกรรมอื่น ๆ ที่คลินิกเข้าร่วม กับแหล่งทุน - การประชาสัมพันธ์คลินิก เทคโนโลยี

9 10 14 16

4

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

1

18 21

สารบัญ โครงการหมู่บ้านวิทยาศาสตร์ 23 - โครงการหมู่บ้านมละบริวิถีวิทย์ 24 - โครงการหมู่บ้านสับปะรดห้วยมุ่น 30 แนวทางการด�ำเนินงานของคลินิก 36 เทคโนโลยี ประจ�ำปีงบประมาณ 25612564

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

5

บทนำ�

คลินิกเทคโนโลยี ที่พึ่งของชุมชน “คลินิกเทคโนโลยี ที่พึ่งของชุมชน”

คลิ นิ ก เทคโนโลยี ม หาวิ ท ยาลั ย ราชภั ฏ อุตรดิตถ์ เป็นโครงการที่ มหาวิทยาลัยราชภัฏ อุตรดิตถ์ ลงนามบันทึกความร่วมมือกับ กระทรวง วิ ท ยาศาสตร์ แ ละเทคโนโลยี ที่ จ ะร่ ว มกั น เป็ น พันธมิตรในการท�ำงาน โดยมีเป้าหมายที่จะน�ำผล งานวิจัยและพัฒนาตลอดจนนวัตกรรมที่มีอยู่ใน หน่ ว ยงานในสั ง กั ด กระทรวงวิ ท ยาศาสตร์ แ ละ เทคโนโลยี รวมทั้งสถาบันการศึกษา ไปสู่กลุ่มเป้า หมาย วัตถุประสงค์ของการด�ำเนินงานคลินิกเทคโนโลยี

เพื่อให้มหาวิทยาลัยในฐานะของสถาบัน การศึ ก ษาเป็ น เครื อ ข่ า ยหรื อ เป็ น ตั ว กลางการ ถ่ายทอดความรู้และเทคโนโลยี น�ำความเชี่ยวชาญ ให้บริการให้บริการแก่กลุ่มเป้าหมายอย่างต่อเนื่อง และทั่วถึง และส่งเสริมให้มีการน�ำผลงานวิจัยและ พัฒนาไปประยุกต์ใช้ประโยชน์ รวมทั้งส่งเสริมให้ เกิ ด การพั ฒ นาต่ อ ยอดเทคโนโลยี ที่ มี ศั ก ยภาพ เหมาะสมต่อการใช้งานในแต่ละชุมชนท้องถิ่น เกิด ผลลัพธ์ที่เป็นมูลค่าทางเศรษฐกิจและสังคมโดยมี กลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ ชุมชน และประชาชน เช่น เกษตรกร แม่ บ ้ า น กลุ ่ ม อาชี พ วิ ส าหกิ จ ชุ ม ชน สหกรณ์ ผู้ประกอบการโอทอป พันธกิจ

1.เป็นศูนย์กลางเครือข่ายการถ่ายทอดเทคโนโลยี และองค์ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และ นวัตกรรม

2.สร้างโอกาสให้ชุมชนได้รับการสนับสนุน และรับการถ่ายทอดทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี รวม ทั้งนวัตกรรมเพื่อน�ำไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในการด�ำเนินชีวิตและพัฒนาอาชีพ

3.ให้ค�ำปรึกษาด้านเทคโนโลยี และบริการข้อมูลงานวิจัยและพัฒนา ตลอดจนภูมิปัญญาในท้องถิ่น 6

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

แผนงานของคลินิกเทคโนโลยี 1) แผนงานการบริ ก ารค� ำ ปรึ ก ษาและข้ อ มู ล เทคโนโลยี

การให้ความรู้ค�ำแนะน�ำเกี่ยวกับเทคโนโลยี เบื้ อ งต้ น จากผู ้ เชี่ ย วชาญหรื อ เทคโนโลยี ที่ มี ก าร ถ่ายทอด ไปแล้วจากเจ้าของเทคโนโลยีโดยตรง โดยให้ บ ริ ก ารข้ อ มู ล เทคโนโลยี ใ นรู ป แบบของ เอกสาร สิ่งพิมพ์ เว็บไซต์ วีดิทัศน์ เป็นต้น

ผู ้ ข อรั บ บริ ก ารเทคโนโลยี ส ามารถติ ด ต่ อ ขอรั บ บริ ก ารโดยตรงได้ ที่ ส� ำ นั ก งานคลิ นิ ก เทคโนโลยี ชั้น 1 อาคารศูนย์วิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ หมายเลข โทรศัพท์ 055-411096 ต่อ 1788

3) แผนงานวิจัยและพัฒนาต่อยอดเทคโนโลยี

เป็นการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีที่ท�ำขึ้น เพื่อเกื้อหนุนหรือปรับปรุงเทคโนโลยีเดิม เพื่อให้ เหมาะสมกับสภาวะของชุมชนท้องถิ่น โดยมุ่งแก้ไข ปัญหาในชุมชนโดยใช้มีกระบวนการ/วิธีการที่จะ ต่อยอดฯ ที่ชัดเจน เพื่อจะท�ำให้เทคโนโลยีที่ต่อย อดไปแก้ปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล และเหมาะสมต่อชุมชน

2) แผนงานถ่ายทอดเทคโนโลยี

เป็นการด�ำเนินงานที่น�ำเอาองค์ความรู้หรือ ประสบการณ์ความเชี่ยวชาญต่างๆ ที่เกิดจากการ วิจัยและพัฒนา โดยผู้ที่มีความรู้ ความช�ำนาญใน เรื่องนั้นๆ โดยตรง ไปถ่ายทอดแก่ชุมชน หรือกลุ่ม คนที่ ต ้ อ งการแก้ ป ั ญ หาโดยใช้ วิ ท ยาศาสตร์ แ ละ เทคโนโลยี โดยมี รู ป แบบการการถ่ า ยทอด เทคโนโลยีที่หลากหลาย เช่น การบรรยายผ่านภาพ เสียง หรือสื่ออื่นๆ การฝึกปฏิบัติ การสาธิต การ ศึ ก ษาดู ง าน มี เ อกสารคู ่ มื อ ในการใช้ ค วามรู ้ (เทคโนโลยี) มีการให้ค�ำปรึกษาเพิ่มเติม ภายหลัง การถ่ายทอดเทคโนโลยี เพื่อให้มีความรู้และทักษะ เพียงพอที่จะน�ำไปใช้ประโยชน์ได้จริง

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

7

CLINIC TECHNOLOGY URU คลินิกเทคโนโลยี ที่พึ่งของชุมชน บริการให้คำ�ปรึกษา ถ่ายทอดเทคโนโลยี พัฒนา วิจัย ต่อยอด เผยแพร่ความรู้

8

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

บริการให้คำ�ปรึกษาและข้อมูลเทคโนโลยีแก่ชุมชน

¡ÒÃãËŒ¤Ó»ÃÖ¡ÉÒ

¡Òö‹Ò·ʹ෤â¹âÅÂÕ

¡ÒÃÊÓÃǨ¤ÇÒÁµŒÍ§¡Ò÷ҧ෤â¹âÅÂÕ

¡Ô¨¡ÃÃÁ·ÕèࢌÒËÇÁ¡ÑºáËÅ‹§·Ø¹

¡ÒûÃЪÒÊÑÁ¾Ñ¹¸ ¤ÅÔ¹Ô¡à·¤â¹âÅÂÕ

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

9

บริการให้คำ�ปรึกษาและข้อมูลเทคโนโลยีแก่ชุมชน การให้คำ�ปรึกษา ในปีงบประมาณ 2562 มีผู้ขอรับค�ำปรึกษาโดยการขอรับค�ำปรึกษาใช้วิธีด�ำเนินการโดยหน่วย งานของภาครัฐเป็นผู้ด�ำเนินการเป็นสื่อกลางมาขอรับค�ำปรึกษา เพื่อให้คลินิกเทคโนโลยีท�ำหน้าที่ ในการให้ค�ำปรึกษาและจัดฝึกอบรมให้ความรู้ด้านเทคโนโลยีแก่ผู้ขอรับค�ำปรึกษาอีกทอดหนึ่ง

เนื่องจากจังหวัดอุตรดิตถ์เป็นพื้นที่เกษตรกรรม มีการท�ำเกษตรกรมที่หลากหลาย ดังนั้นหัวข้อที่ให้ค�ำ ปรึกษาจึงเกี่ยวข้องกับการเกษตรเป็นหลัก หน่วยงานที่มาขอรับค�ำปรึกษาส่วนใหญ่เป็นหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับ การประกอบอาชีพทางการเกษตร ได้แก่ ส�ำนักงานสภาเกษตรจังหวัดอุตรดิตถ์ ส�ำนักงานเกษตรจังหวัดอุตรดิตถ์ ส�ำนักงานสหกรณ์จังหวัดอุตรดิตถ์ มีจ�ำนวนผู้เข้ารับการบรรยายให้ค�ำปรึกษาจ�ำนวน 274 ราย

อ.บานโคก

อ.ฟากทา อ.ทาปลา อ.ลับแล

จํานวน 233 คน

อ.นํ้าปาด

อ.เมือง

จํานวน 30 คน

จํานวน 11 คน

อ.ตรอน

อ.ทองแสนขัน

อ.พิชัย

แผนที่แสดงผู้เข้ารับการบรรยาย

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University

10 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

หน่วยงานและกลุ่มเป้าหมายที่มาขอรับคำ�ปรึกษา และหัวข้อที่ให้คำ�ปรึกษา หน่วยงาน

หัวข้อที่ขอรับค�ำปรึกษา/ เทคโนโลยีที่ต้องการ

- กระบวนการผลิตทุเรียนให้มีคุณภาพ - การป้องกันก�ำจัดหนอนเจาะเมล็ด ทุเรียน - การบ�ำรุงต้นทุเรียน - การถ่ายทอดเทคโนโลยีนวัตกรรมสู่ ส�ำนักงานสภาเกษตรจังหวัดอุตรดิตถ์ เกษตรกร/กลุ่มเกษตรกร/องค์กร การเกษตร - จุลินทรีย์สังเคราะห์แสง เชื้อราไตรโค เดอร์มา - การลดต้นทุนการผลิต ส�ำนักงานเกษตรจังหวัด

- การพัฒนาการเกษตรแบบครบวงจร - การผลิตสับปะรดนอกฤดูคุณภาพดี

กลุ่มเป้าหมาย เกษตรกรผู้ปลูกทุเรียน ต.นานกกก และ ต.ฝายหลวง อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์ จ�ำนวน 233 ราย เกษตรกรผู้ปลูกข้าว ต.วังกะพี้ อ.เมือง จ.อุตรดิตถ์ จ�ำนวน 11 ราย

เกษตรกรผู้ปลูกสับปะรด ต.ห้วยมุ่น อ.น�้ำปาด จ.อุตรดิตถ์ จ�ำนวน 30 ราย

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

11

ภาพบรรยากาศการให้คำ�ปรึกษา กิจกรรมการอบรม

กระบวนการผลิตทุเรียนให้มี คุ ณ ภาพ การป้ อ งกั น ก� ำ จั ด หนอนเจาะเมล็ดทุเรียนและการ บ�ำรุงต้นทุเรียน ให้แก่เกษตรกร ผู ้ ป ลู ก ทุ เ รี ย น ต.นานกกก อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์

กิจกรรมการอบรม

กระบวนการผลิตทุเรียนให้มี คุ ณ ภาพ การป้ อ งกั น ก� ำ จั ด หนอนเจาะเมล็ดทุเรียนและการ บ�ำรุงต้นทุเรียน ให้แก่เกษตรกร ผู ้ ป ลู ก ทุ เ รี ย น ต.ฝายหลวง อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University

12 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

กิจกรรม

การถ่ายทอดเทคโนโลยี นวัตกรรมสู่เกษตรกร การลด ต้นทุนการผลิต ให้แก่เกษตรกร ผู้ปลูกข้าว ต.วังกะพี้ อ.เมือง จ.อุตรดิตถ์

กิจกรรมการอบรม

การพัฒนาการเกษตรแบบ ครบวงจร การผลิ ต สั บ ปะรด น อ ก ฤ ดู คุ ณ ภ า พ ดี ใ ห ้ แ ก ่ เกษตรกรผู้ปลูกสับปะรด ต.ห้วย มุ่น อ.น�้ำปาด จ.อุตรดิตถ์

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

13

บริการให้คำ�ปรึกษาและข้อมูลเทคโนโลยีแก่ชุมชน การถ่ายทอดเทคโนโลยี

ในปีงบประมาณ 2562 ที่ผ่านมามีจ�ำนวนผู้เข้ารับการถ่ายทอดเทคโนโลยีและรับบริการขอค�ำปรึกษาจ�ำนวน 352 ราย จากการเข้าร่วมกับทางส�ำนักงานสภาเกษตรจังหวัดอุตรดิตถ์ ส�ำนักงานเกษตรจังหวัดอุตรดิตถ์ ส�ำนักงานสหกรณ์จังหวัดอุตรดิตถ์ และการออกหน่วยเคลื่อนที่ บ�ำบัดทุกข์ บ�ำรุงสุข ให้กับประชาชนจังหวัดอุตรดิตถ์ ซึ่งเป็นการ ถ่ายทอดเทคโนโลยี การอบรมเชิงปฏิบัติการ การให้ค�ำปรึกษาเบื้องต้น และจัดท�ำเอกสารเผยแพร่ในหัวข้อที่มีหลักสูตรฝึกอบรม

โดยจ�ำแนกผู้รับบริการทั้งหมด จากภาพจะเห็นได้ว่า ผู้ขอเข้ารับบริการข้อมูลและค�ำปรึกษาเป็นเรื่องที่ทางคลินิกมีข้อมูล รองรับอยู่แล้ว หัวข้อที่มีจ�ำนวนขอค�ำปรึกษามากที่สุดคือ เรื่องจุลินทรีย์สังเคราะห์แสง เนื่องจากเป็นองค์ความรู้ที่เข้าใจง่าย สามารถท�ำได้ไม่ยากและสามารถน�ำไปใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย ส่วนหัวข้ออื่น ๆ ที่มีผู้สนใจ ทางคลินิกฯ ได้เก็บข้อมูลเพื่อใช้ใน การให้บริการข้อมูลและค�ำปรึกษาในปีถัดไป ในปีนี้คลินิกเทคโนโลยีจึงได้จัดโครงการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ จ�ำนวน 2 หลักสูตร ได้แก่ การเพาะขยายเชื้อจุลินทรีย์สังเคราะห์แสง และการเพาะขยายสารชีวภัณฑ์ ไตรโคเดอร์มา และได้จัดท�ำเอกสารเผยแพร่แก่ เกษตรกรและเผยแพร่ออนไลน์

ตารางจำ�แนกผู้เข้ารับบริการ ตามเรื่องที่ขอรับบริการ

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University

14 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

ภาพการถ่ายทอดเทคโนโลยี การถ่ายทอดเทคโนโลยีขยายเชื้อจุลินทรีย์ สังเคราะห์แสง

การถ่ายทอดเทคโนโลยการเพาะขยาย สารชีวภัณฑ์ไตรโคเดอร์มา

เอกสารเผยแพร่

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

15

บริการให้คำ�ปรึกษาและข้อมูลเทคโนโลยีแก่ชุมชน การสำ�รวจความต้องการด้านเทคโนโลยี

การส�ำรวจความต้องการด้านเทคโนโลยีของชุมชน โดยผ่านกิจกรรมที่ท�ำร่วมกับโครงการของจังหวัด หรือ จังหวัดเคลื่อนที่ ซึ่งเป็นการปฏิบัติงานเพื่อให้บริการแก่ประชาชนในด้านต่าง ๆ ในทุกอ�ำเภอ ในจังหวัดอุตรดิตถ์ โดยหมุนเวียนไปในแต่ละอ�ำเภอในทุกเดือน ซึ่งในปีน้ีคลินิกเทคโนโลยี ได้ร่วมปฏิบัติการบริการประชาชนและส�ำรวจข้อมูลความ ต้องการในพื้นที่จานวน 3 ครั้ง คือ อ.พิชัย อ.ลับแล และอ.เมือง โดยเรื่องที่ขอรับบริการส่วนใหญ่เกี่ยวกับการน�ำวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีมาใช้ในการด�ำเนินชีวิตประจ�ำวันและในด้านการเกษตร เช่น การปลูกและเพิ่มผลผลิตข้าว การท�ำปุ๋ยน�้ำคุณภาพสูง ทดแทนปุ๋ยเคมี การปลูกพืชผลทางการเกษตร เป็นต้น

วันที่ 17 มกราคม 2562 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ ร่วมออกหน่วย “จังหวัดเคลื่อนที่ บ�ำบัดทุกข์ บ�ำรุงสุข สร้างรอยยิ้มให้ประชาชน” ณ โรงเรียนบ้านโคน ต�ำบลบ้านโคน อ�ำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University

16 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

วันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2562 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ ร่วมออกหน่วย “จังหวัดเคลื่อนที่ บ�ำบัดทุกข์ บ�ำรุงสุข สร้างรอยยิ้มให้ประชาชน” ณ ตลาดผลไม้นานกกก ต�ำบลนานกกก อ�ำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์

วันที่ 21 มีนาคม 2562 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ ร่วมออกหน่วย “จังหวัดเคลื่อนที่ บ�ำบัดทุกข์ บ�ำรุงสุข สร้างรอยยิ้มให้ประชาชน” ณ วัดยางโทน ต�ำบลวังดิน อ�ำเภอเมืองอุตรดิตถ์ จังหวัดอุตรดิตถ์

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

17

บริการให้คำ�ปรึกษาและข้อมูลเทคโนโลยีแก่ชุมชน กิจกรรมอื่น ๆ ที่คลินิกเทคโนโลยีเข้าร่วมกับแหล่งทุน ประชุมเชิงปฏิบัติการ การทบทวนแผนปฏิบัติการ ประชุมเชิงปฏิบัติการ (วทน.) สัญจร สู่จังหวัด/กลุ่ม วทน. สู่ภูมิภาค (พ.ศ. 2561-2564) จังหวัด : ภาคเหนือ

วันที่ 25 มกราคม 2562 ร่วมประชุมเชิงปฏิบัติการ เรื่อง การทบทวนแผนปฏิบัติการ วทน. สู่ภูมิภาค (พ.ศ. 25612564) ประจ� ำ ปี ง บประมาณ พ.ศ. 2562 ณ อุ ท ยาน วิทยาศาสตร์ภาคเหนือ จ.เชียงใหม่ Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University

18 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

วันที่ 17-18 มิถุนายน 2562 ร่วมประชุมเชิงปฏิบัติการ เรื่อง การบูรณาการงานด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และ นวัตกรรม (วทน.) สัญจร สู่จังหวัด/กลุ่มจังหวัด : ภาคเหนือ ณ โรงแรมแกรนวิสต้า จ.เชียงราย

เข้าร่วมและจัดนิทรรศการ Technomart 2019 วันที่ 5-7 กรกฎาคม 2562 ได้เข้าร่วมและจัดนิทรรศการ ภายในงาน TechnoMart 2019 ณ ศูนย์แสดงสินค้าและการ ประชุม อาคารชาเลนเจอร์ 1 อิมแพค เมืองทองธานี ซึ่ง เป็นการจัดนิทรรศการร่วมกับคลินิกเครื่อข่ายทั่วประเทศ

โครงการการหมู่ บ้านมละบริวิถีวิทย์ แห่งการท่อง เที่ยวเชิงสร้างสรรค์ จัดแสดงผลงาน​น�ำโดย​อาจารย์โอปอล์​ รังสิมันตุชาติ​ และ คณะ​ โครงการ​ “หมู่บ้าน​มละบริวิถี วิทย์​ แห่งการท่ องเที่ยว เชิง สร้างสรรค์ ” ซึ่ง ได้น�ำแพคเกจทัว และสิ นค้าจากชนเผ่า มละบริ ที่ได้รับการพัฒนามาจัดจ�ำหน่ายภายในงาน

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

19

โครงการการหมู่บ้านสับปะรดห้วยมุ่น

การรายงานผลการดำ�เนินงานของคลินิกเทคโนโลยี

จัดแสดงผลงาน​น�ำโดย​อาจารย์​ ดร.วิภา​ ประพินอักษร​ และ​ การน�ำ เสนอผลการด�ำ เนินงานของคลินิกเทคโนโลยี ประจ�ำ คณะ​ จัดแสดงโครงการ​ “หมู่บ้านสับปะรดห้วยมุ่น” ซึ่งได้น�ำ ปี ง บปร ะมาณ 2562 ซึ่ ง จั ด การน� ำ เสนอภายในงาน สับปะรดห้วยมุ่นสดเนื้อ 1 เนื้อ 2 เค้กพายสับปะรด ซอสสับ นิทรรศการ Technomart 2019 ปะรดห้วมุ่นชนิ ด หวานและเผ็ด ที่ได้รับการพัฒนามาจัด จ�ำหน่ายภายในงาน

การประ ชุ ม เชิ ง ปฏิ บั ติ ก าร เรื่ อ ง โครงการ “พั ฒ นา สับปะรดแบบครบวงจร ด้วย วทน.”

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University

20 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

วันที่ 22-23 สิง หาคม 2562 ร่วมการประชุมเชิงปฏิบัติ การ ณ โรงแรมหรรษนันท์ อ.เมืองพิษณุโลก จ.พิษณุโลก

บริการให้คำ�ปรึกษาและข้อมูลเทคโนโลยีแก่ชุมชน การประชาสัมพันธ์คลินิกเทคโนโลยี

ประชาสั ม พั น ธ์ ผ ่ า นการส� ำ รวจ ความต้องการด้านเทคโนโลยีของ ชุมชนโดยผ่านกิจกรรมที่ทำ� ร่วมกับ โครงการของจั ง หวั ด หรื อ จั ง หวั ด เคลื่อนที่

คลิ นิ ก เทคโนโลยี ไ ด้ ด� ำ เนิ น การ ประชาสัมพันธ์บทบาทวัตถุประสงค์ และการด� ำ เนิ น งานของคลิ นิ ก เทคโนโลยี ทั้ ง ในรู ป แบบของแผ่ น พั บ ป้ า ยประชาสั ม พั น ธ์ แ ละสื่ อ ออนไลน์ผ่าน Page Facebook

ประชาสั ม พั น ธ์ ผ ่ า นการจั ด ท� ำ วารสารคลินิกเทคโนโลยี ประจ�ำปี 2562

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

21

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University

22 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

โครงการหมู่บ้านวิทยาศาสตร์

â¤Ã§¡ÒÃËÁÙ‹ºŒÒ¹ÁÅкÃÔÇÔ¶ÕÇÔ·Â áË‹§¡Ò÷‹Í§à·ÕèÂÇàªÔ§ÊÌҧÊÃä

â¤Ã§¡ÒÃËÁÙ‹ºŒÒ¹ÊѺ»ÐôˌÇÂÁØ‹¹

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

23

โครงการหมู่บ้านมละบริวิถีวิทย์ แห่งการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์

พื้นที่ดำ�เนินการ

หมู่บ้านมละบริ อำ�เภอบ่อเกลือ จังหวัดน่าน

งบประมาณ ที่ได้รับการสนับสนุน 450,000 บาท

ผู้รับผิดชอบโครงการ

อาจารย์โอปอล์ รังสิมันตุชาติ

ผู้ประสานงานในพื้นที่

นางอรัญวา ชาวพนาไพร

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University

24 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

ความเป็นมาของหมู่บ้าน

หมู่บ้านมละบลิ อ�ำเภอบ่อเกลือ จังหวัดน่าน เป็นกลุ่มชาติพันธุ์มละบริ หรือ มลาบริ ที่มีความหมายว่า “คนป่า” มละ แปลว่า “คน” ส่วน บริ แปลว่า “ป่า” กลุ ่ ม ชาติ พั น ธุ ์ ที่ ไ ด้ มี ก ารด� ำ รงชี พ ในป่ า เป็ น ระยะเวลา ยาวนาน โดยการใช้ใบตองกล้วยป่ามาปกปิดร่างกายแทน เสื้อผ้าตลอดจนสร้างที่อยู่อาศัย ในอดีตกลุ่มชนเผ่า ไม่มี การตั้งหลักแหล่งที่แน่นอนจะท�ำการอพยพโยกย้ายหา แหล่งอาหารและที่อยู่อาศัยใหม่ต่อไปเรื่อย ๆ และเป็น กลุ่มชนที่มีวัฒนธรรมเก่าแก่ที่อพยพมาจากเมืองไขยบุรี ประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว เมื่อ ประมาณ 100 ปีที่ผ่านมา ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๕๑ หมู่บ้าน ของกลุ่มชาติพันธุ์มละบริไม่ต้องเร่ร่อนอีกต่อไป จากการ ส่งเสริมการด�ำรงชีพตามวิถีวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ เดิมที่ได้อพยพมาอยู่บริเวณพื้นที่ ศูนย์ภูฟ้าพัฒนา อ�ำเภอ บ่อเกลือ จังหวัดน่าน อาชีพที่สร้างรายได้เสริมให้กับสตรี ของชนเผ่ามละบริดั้งเดิม คือ การถักถุงย่ามจากญอก เป็ น หั ต กรรมที่ มี เ อกลั ก ษณ์ ข องกลุ ่ ม ชาติ พั น ธุ ์ ม ละบริ “ญอก” นั้นท�ำจากพืชลักษณะเป็นเถาวัลย์ หรือ “ทะ แปต” ที่ขึ้นในที่ชื้นแฉะบริเวณแหล่งน�้ำ ในพื้นที่จังหวัด น่ า น มละบริ รู ้ จั ก เถาวั ล ย์ ช นิ ด นี้ ว ่ า มี เ ส้ น ใยที่ มี ค วาม เหนียว คงทน และรู้ว่าขนาดของเถาวัลย์ที่สามารถตัดมา ใช้เพื่อท�ำถุงย่ามได้ จากการถ่ายทอดภูมิปัญญาที่ได้สั่งสม มาจากรุ ่ น สู ่ รุ ่ น ถุ ง ย่ามที่ท�ำจากญอกมีอายุก ารใช้ ง าน ประมาณ ๕-๖ ปี นิยมท�ำใช้กันเองหรือท�ำขึ้นเพื่อแลกของ ปัจจุบันมีการใช้น้อยลงเพราะมีที่อยู่เป็นหลักแหล่งไม่ย้าย ไปไหน จึ ง ทอเพื่ อ ขายให้ ผู ้ ที่ เข้ า มาเยี่ ย มชมศู น ย์ ภู ฟ ้ า พัฒนา ราคาของถุงย่ามที่จ�ำหน่ายประมาณ ๒๐๐-๕๐๐ บาท ขึ้ น อยู ่ กั บ ขนาดของถุ ง ย่ า มจากภู มิ ป ั ญ ญาสู ่ ก าร สร้างสรรค์เป็นผลิตภัณฑ์ที่สะท้อนคุณค่าของความเป็น อัตตลักษณ์หัตถกรรมชาติพันธุ์มละบริน่านอย่างแท้จริง

สภาพปัญหา/แนวทางการแก้ปัญหา

จากการด�ำเนินงานของศูนย์วิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยีในปีที่ผ่านมา ท�ำให้ทราบว่า การผลิตญอกของ ชนเผ่ า เป็ น แบบเคารพธรรมชาติ มี ก� ำ ลั ง การผลิ ต ต�่ ำ เพราะใช้ แรงงานผู ้ ห ญิ ง วั ย กลางคนเป็ น หลั ก การเพิ่ ม ก�ำลังการผลิตด้วยเครื่องจักรที่ทันสมัยเป็นการขัดกับวิถี ชี วิ ต ที่ ไ ม่ เร่ ง รี บ ประกอบกั บ ชาวมละบริ ไ ม่ ไ ด้ เรี ย น หนังสือ และสื่อสารกันด้วยภาษาของชนเผ่ามละบริ ส่ง ผลให้การรับเทคโนโลยีเพื่อเพิ่มก�ำลังการผลิตจึงเป็นไปได้ อย่างจ�ำกัด และไม่มีสินค้าที่ผลิตเพื่อรอจ�ำหน่ายมากเท่า ที่ควร ท�ำให้นักท่องเที่ยวบางรายไม่สามารถซื้อสินค้า กลับไปได้ อย่างไรก็ตามยังมีชาวมละบริรุ่นใหม่ที่ต้องการ เผยแพร่ภูมิปัญญาการท�ำญอก และต้องการพัฒนาจาก พื้นที่วางจ�ำหน่ายสินค้าส�ำหรับท่องเที่ยวได้กลายเป็นการ สร้างแหล่งท่องเที่ยวให้กับชนเผ่ามละบริเอง เพื่อให้เกิด แหล่ ง เรี ย นรู ้ ภู มิ ป ั ญ ญาวิ ถี วิ ท ย์ แ ละเกิ ด เป็ น แหล่ ง ท่ อ ง เที่ยวอีกแห่งหนึ่งของอ�ำเภอบ่อเกลือ เกิดกิจกรรมท่อง เที่ ย วเชิ ง สร้ า งสรรค์ ให้ กับนั ก ท่ อ งเที่ ย วเพื่ อ ให้ นั กท่ อ ง เที่ยวได้รับประสบการณ์ในเชิงบวก เรียนรู้กระบวนการ ผลิตญอกมละบริน่าน ซึ่งน�ำความรู้ทางวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยีเข้ามาผสมผสานกับการท่องเที่ยวเพื่อให้เกิด ความยั่งยืน

จากนั้นนั ยส� ำคัญที่กล่ าวข้างจึ ง วิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีที่ควรให้การส่งเสริมและสนับสนุน ได้แก่ การเตรียมเถาวัลย์เพื่อการถักทอ การท�ำให้เส้นใยอ่อน นุ่ม เทคนิคการย้อมสีเพื่อให้สีติดทน การเตรียมและผสม สีย้อมจากธรรมชาติ รวมไปถึงเทคนิคการถักทอ เป็นต้น ดังนั้น การพัฒนาสถานที่ผลิตญอกให้เป็นแหล่งท่องเที่ยว ที่ยังมีชาติพันธุ์มละบริน�ำเสนอเรื่องราวการผลิตญอกใน เชิงผสมผสานกันระหว่างวิทยาศาสตร์และภูมิปัญญาท้อง ถิ่น ถือเป็นการส่งเสริมให้เกิดการท่องเที่ยวที่ดีทั้งกับการ อนุรักษ์และหวงแหนทรัพยากรของกลุ่มชาติพันธุ์มละบริ และสร้างการรับรู้และประสบการณ์เชิงบวกให้กับนักท่อง เที่ยวหรือผู้มาเยือน ท�ำให้นักท่องเที่ยวหรือผู้มาเยือน ตระหนักและเห็นคุณค่าของสินค้าหัตถกรรม

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

25

การถ่ายทอดเทคโนโลยี 27 มีนาคม 2562 เพื่อท�ำการชี้แจงรายละเอียดแผนการ ด�ำเนินงานในปีที่ 2 เพื่อให้บรรลุตามวัตถุประสงค์และได้ ผลตามที่ตั้งไว้ ตลอดจนให้ความรู้กับกลุ่มมละบริโดย ความสมัครใจที่จะเป็นปราชญ์วิถีวิทย์และกลุ่มหัตถกรรม ถักญอก

วันที่ 28 มีนาคม 2562 บรรยายในหัวข้อ “การท่องเที่ยว เชิงสร้างสรรค์ กับวิถีวัฒนธรรมมละบริ การบริการเป็น เจ้าบ้านที่ดี”

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University

26 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

วันที่ 29 มีนาคม 2562 การฝึกปฏิบัติการวิทยากรกลุ่ม ปราชญ์ ม ละบริ ตลอดจนเทคนิ ค วิ ธี ก ารต้ อ นรั บ เพื่ อ พัฒนาปราชญ์มละบริ

ออกแบบกิจกรรมเชิงสร้างสรรค์จากลวดลายที่ ชาวมละบริตกแต่งไม้ไผ่โดยใช้เหล็กที่ร้อนทาบไปบนผิว ไม้ไผ่ คณะท�ำงานจึงลองใช้อลูมิเนียมซึ่งให้ความร้อนแทน เหล็กและร้อนยาวนานกว่า แต่เมื่อทดลองใช้ พบว่า ไม่ สามารถดั ด แปลงและเข้ า โค้ ง ได้ ไ ม่ ถ นั ด ในการบั ง คั บ เหมือนเหล็กเส้น ทางคณะท�ำงานจึงสั่งเส้นอลูมิเนียมให้ อีกจ�ำนวน 5 เส้น ส�ำหรับกิจกรรมเชิงสร้างสรรค์และ รองรับกิจกรรมนี้ส�ำหรับนักท่องเที่ยวต่อไป

วันที่ 20-21 เมษายน 2562 คณะท�ำงานลงพื้นที่เพื่อ ท�ำการอบรมเชิงปฏิบัติการโดยใช้กระบวนการ PAR เพื่อ ให้เกิดการมีส่วนร่วมในการเป็นปราชญ์มละบริวิถีวิทย์ การสื่อความหมายในรูปแบบการจัดกิจกรรมการท่อง เที่ยว โดยให้เทคนิควิธีการในภาคทฤษฏีและฝึกปฏิบัติ การสื่อความหมายทางการท่องเที่ยวโดยเดินศึกษาเส้น ทางสื่อความหมายทางธรรมชาติและวัฒนธรรมในพื้นที่ ศึกษาของมละบริ

การถ่ายทอดเทคโนโลยีคุณค่าผลิตภัณฑ์การออกแบบ ผลิตภัณฑ์ทางการท่องเที่ยวใหม่บนฐานอัตลักษณ์มละบริ โดยการอบรมเชิงปฏิบัติการโดยใช้กระบวนการมีส่วนร่วม เพื่อการถักและขึ้นรูปชิ้นงาน

อีกหนึ่งกลุ่มเป็นการถ่ายทอดเทคโนโลยีรูปแบบทางการ ท่องเที่ยว REAL เพื่อพัฒนาให้เกิดนวัตกรรม Reengineering Creative Tourism น�ำทุนทางวัฒนธรรมเดิมมา ผสมผสานกับเทคโนโลยีรูปแบบการท่องเที่ยวถ่ายทอด เป็นกิจกรรมที่สามารถจับต้องได้ C. Mlabri ฐานที่ 1 “ชุด I – TAK KIT มละบริน้อย”

วันที่ 27-29 เมษายน 2562 คณะท�ำงานลงพื้นที่ครั้งที่ 3 โดยแบ่งสมาชิกมละบริเป็น 2 กลุ่มตามความสมัครใจ กลุ่มแรกเป็นการถ่ายทอดเทคโนโลยีวิถีวิทย์จากเถาวัลย์ (ทะแปต) โดยมี ค ณาจารย์ ทางด้ า นเทคโนโลยี ก าร ออกแบบผลิ ต ภั ณ ฑ์ ไ ด้ อ ธิ บ ายชิ้ น งานต้ น แบบและฝึ ก อบรมเชิงปฏิบัติ การสร้างผลิตภัณฑ์ใหม่บนฐานวิถีเดิมใน พื้นที่หมู่บ้านมละบริ โดยการถ่ายทอดวิธีการถักและขึ้น รูปชิ้นงานโดยใช้วัตถุดิบ คือ เส้นทะแปต

C. Mlabri ฐานที่ 2 “เสน่ห์น�้ำพริกหวาย อาหารเรียบง่ายอบอุ่นด้วยมิตรภาพ”

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

27

กิจกรรมเชิงทดลอง ฐานที่ 1 ทะแปต “ชั่วโมงลงมือ” ท�ำย้อมเย็นวิถีวิทย์

กิจกรรมเชิงทดลอง ฐานที่ 2 เส้นทางท่องเที่ยวมละบริ

ฐานสุดท้าย ชมผลิตภัณฑ์ที่ระลึก ผลิตภัณฑ์ท่องเที่ยววิถีวิทย์เชิงสร้างสรรค์

คณะท� ำ งานได้ ส ่ ง เสริ ม การตลาดท่ อ งเที่ ย วและ ประชาสัมพันธ์ด้านผลิตภัณฑ์ภูมิปัญญาวิถีวิทย์เพื่อสร้าง งาน สร้างรายได้ ให้กับชนเผ่ามละบริ โดยระหว่างท�ำการ ถ่ายทอดได้น�ำชิ้นงานที่ส�ำเร็จแล้วจากฝีมือชาวมละบริ ส่ง ขอรั บ รองมาตรฐานผลิ ต ภั ณ ฑ์ แ ละได้ รั บ การรั บ รอง มาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน มผช.71/2559 จากส�ำนักงาน อุตสาหกรรมจังหวัดน่าน

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University

28 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

คณะด�ำเนินงานได้น�ำพากลุ่มมละบริเรียนรู้ต่างพื้นที่ท่อง เที่ยวอื่น ๆ การศึกษาข้อมูลและกระบวนการน�ำเที่ยวจาก ชุ ม ชนแหล่ ง ท่ อ งเที่ ย วอื่ น ณ ชุ ม ชนท่ อ งเที่ ย วเชิ ง วัฒนธรรมไทลื้อ เมืองมาง เมืองหย่วน อ�ำเภอเชียงค�ำ และ”บ้านบัวท่องเที่ยวเชิงนิเวศน์” หมู่บ้านเศรษฐกิจพอ เพียง

ผลจากการถ่ายทอดเทคโนโลยี กลุ่มสมาชิกมละบริที่เป็นปราญช์ผู้ถ่ายทอดองค์ความรู ้ ญอกมละบริเพื่อการท่องเที่ยว ที่ตั้งเป้าหมายไว้อย่างน้อย 3 คน มีสมาชิกที่เข้าร่วมจ�ำนวนทั้งสิ้น 11 คนและมีความ เหมาะสมสามารถบรรยายและถ่ายทอดเรื่องราวความ เป็นมละบริได้จ�ำนวน 8 คน เกินกว่าเป้าหมายที่ก�ำหนดไว้ อีก 3 คน ยังเป็นเด็กที่มีอายุน้อยเกินไปยังต้องฝึกหัดและ สามารถเป็นปราชญ์วิถีวิทย์ได้ในอนาคต

เข้าร่วมกันจัดนิทรรศการในงาน Techno Mart 2019

เข้าร่วมกันจัดนิทรรศการในงาน Techno Mart 2019

คณะด�ำเนินงานได้จัดท�ำคู่มือน�ำชมส�ำหรับปราชญ์มละ บริวิถีวิทย์เพื่อให้ศึกษาและเข้าใจกระบวนการที่มาที่ไป ของรูปแบบกิจกรรมด้วย

คณะท�ำงานด�ำเนินการการออกแบบผลิตภัณฑ์ที่ได้ผ่าน การตรวจมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน (มผช.) ให้ผ่านการ รับรองในเรื่องผลิตภัณฑ์ที่ท�ำจากเถาวัลย์ทั้งสิ้น นอกจาก นั้ น ยั ง ส่ ง เสริ ม ช่ อ งทางการประชาสั ม พั น ธ์ ผลิ ต ภั ณ ฑ์ ภูมิปัญญาวิถีวิทย์ จ�ำนวน 2 ช่องทาง คือ พื้นที่มละบริ และส่งให้ลูกค้าจากฐานลูกค้าเดิม ในปี 2562 ทางคณะ ท� ำ งานได้ เข้ า ร่ ว มแสดง และจั ด จ� ำ หน่ า ยผลงานงาน Techno Mart 2019 ได้รับเครื่องหมาย มาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน

การตรวจติดตามประเมินผลโครงการ

​ กระทรวงการอุดมศึกษา​ วิทยาศาสตร์​ วิจัย​ และ นวัตกรรม​ น�ำโดย​ นางวนิดา​ บุญนาคค้ า​ ผู้อ�ำนวยการ ส�ำนักส่งเสริมและถ่ายทอดเทคโนโลยี ได้เข้าตรวจติดตาม ประเมิน​หมู่บ้านวิ ทยาศาสตร์​ “โครงการหมู่บ้านมละบริ วิถีวิทย์ฯ” ประจ�ำปีงบประมาณ​ 2562​ ณ​ ศูนย์ภ​ ูฟ้า​ อ.บ่อ เกลือ​ จังหวัดน่าน

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

29

โครงการหมู่บ้านสับปะรดห้วมุ่น

พื้นที่ดำ�เนินการ

ตำ�บลห้วยมุ่น อำ�เภอน�้ำปาด จังหวัดอุตรดิตถ์

งบประมาณ ที่ได้รับการสนับสนุน 250,000 บาท

ผู้รับผิดชอบโครงการ

อาจารย์ ดร.วิภา ประพินอักษร

ผู้ประสานงานในพื้นที่

นางสาวธิดารัตน์ สร้อยจันทร์ดา

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University

30 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

ความเป็นมาของหมู่บ้าน

หมู่บ้านสับปะรดห้วยมุ่น ต�ำบลห้วยมุ่น เป็น หนึ่ ง ใน 6 ต� ำ บลของอ� ำ เภอน�้ ำ ปาด จั ง หวั ด อุ ต รดิ ต ถ์ ปัจจุบันมีทั้งหมด 8 หมู่บ้าน มีจ�ำนวนหลังคาเรือนทั้งหมด 795 หลังคาเรือน มีจ�ำนวนประชากรทั้งหมด 2,941 คน ต�ำบลห้วยมุ่นมีลักษณะภูมิประเทศเป็นป่าและภูเขา มี พื้นที่ราบในการท�ำการเกษตรน้อยและดินขาดความอุดม สมบูรณ์ ลักษณะภูมิอากาศเย็นสบายตลอดปี มีอุณหภูมิ เฉลี่ย 27 องศาเซลเซียส และจากลักษณะภูมิประเทศ และลักษณะภูมิอากาศของต�ำบลห้วยมุ่นดังกล่าวเหมาะ ส�ำหรับการปลูกสับปะรดห้วยมุ่น โดยสับปะรดห้วยมุ่น จะมีเอกลักษณ์เฉพาะ คือ มีรสชาติดี หวาน เปลือกบาง ตาตื้น เนื้อหนา ไม่ระคายลิ้น ปัจจุบันสับปะรดห้วยมุ่น เป็นพืชหลักที่สร้างรายได้ให้กับเกษตรกรได้เป็นอย่างดี

สภาพปัญหา/แนวทางการแก้ปัญหา

ผลิ ต ภั ณ ฑ์ แ ปรรู ป จากสั บ ปะรดในปั จ จุ บั น มี มากมายหลายชนิด ได้แก่ สับปะรดบรรจุกระป๋อง น�้ำ สับปะรด สับปะรดกวน แยมสับปะรด และสับปะรดอบ แห้งเป็นต้น ในปี 2559 แนวโน้มการส่งออกผลไม้ ได้แก่ สับปะรด ล�ำไย ทุเรียน มังคุด มะพร้าว และมะม่วง มี แนวโน้มเพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะสับปะรด พบว่าร้อยละ 68 ส่งออกในรูปสับปะรดกระป๋อง รองลงมาได้แก่ น�้ำ สับปะรดร้อยละ 20 ส่วนที่เหลือได้แก่ สับปะรดกวน และ สับปะรดอบแห้ง ร้อยละ 12 มีรายงานว่าผู้บริโภคในต่าง ประเทศหันมานิยมบริโภคผลไม้อบแห้งเป็นขนมคบเคี้ยว เพื่อสุขภาพมากขึ้น ส่งผลให้การส่งออกผลไม้อบแห้งเพิ่ม สูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ตลาดส่งออกส่วนใหญ่อยู่ในกลุ่ม ประเทศอาเซียน จีน และฮ่องกง เป็นต้น (สถาบันอาหาร, 2560) ปัจจุบันผู้บริโภคให้ความส�ำคัญและสนใจอาหาร สุขภาพ (Functional food) มากขึ้น ผลิตภัณฑ์อาหาร เพื่อสุขภาพจึงมีแนวโน้มเติบโตในตลาดโลกและตลาดใน ประเทศอย่างต่อเนื่อง (นพวัน สงค์ประเสริฐกุล, 2555, วิ ชมณี ยืนยงพุทธกาล, 2557) นอกจากนี้ปัจจุบันผู้บริโภค ยังมีพฤติกรรมการด�ำเนินชีวิตแบบสังคมเมืองมากขึ้นคือ เน้นความสะดวกสบาย นิยมซื้ออาหารประเภทพร้อมรับ ประทาน (Ready to eat) มากขึ้น (วารสารกรมส่งเสริม อุตสาหกรรม, 2552) จึงท�ำให้ธุรกิจด้านอาหารมีการ เติบโตอย่างต่อเนื่อง

อย่างไรก็ตามธุรกิจแปรรูปผลไม้ยังมีบทบาทส�ำคัญที่จะ ช่ ว ยระบายผลผลิ ต และสร้ า งมู ล ค่ า เพิ่ ม ให้ กั บ พื ช ผล การเกษตร

จากข้อมูลข้างต้น ถ้าสามารถน�ำกระบวนการ ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมาช่วยในกระบวนการ ผลิตและแปรรูปสับปะรดห้วยมุ่น ไม่ว่าจะเป็นการพัฒนา และยกระดับผลิตภัณฑ์เดิมให้ได้คุณภาพมาตรฐาน หรือ การพั ฒ นาผลิ ต ภั ณ ฑ์ จ ากสั บ ปะรดขึ้ น ใหม่ โ ดยมุ ่ ง เน้ น อาหารเพื่อสุขภาพจากสับปะรดห้วยมุ่นที่สามารถส่งขาย ได้ทั้งในและต่างประเทศ เป็นการหาทางออกเพื่อรองรับ ปัญหาสับปะรดห้วยมุ่นล้นตลาดที่จะเกิดขึ้นในอนาคต เป็นการสร้างมูลค่าเพิ่มให้สับปะรดห้วยมุ่น รวมถึงการ เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของธุรกิจอาหารสูง ขึ้น ยังเป็นการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก สร้างงานในท้อง ถิ่ น ท� ำ ให้ ร ายได้ ข องคนในชุ ม ชนเพิ่ ม มากขึ้ น จาก ศักยภาพความพร้อมและความเข้มแข็งของประชาชน ต� ำ บลห้ ว ยมุ ่ น คณะท� ำ งานจึ ง ได้ ก� ำ หนดเป็ น หมู ่ บ ้ า น ต้ น แบบด้ า นวิ ท ยาศาสตร์ แ ละเทคโนโลยี ภ ายใต้ ชื่ อ “หมู่บ้านสับปะรดห้วยมุ่น” เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของ ประชาชนตามนโยบายของกระทรวงวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยีที่มุ่งเน้นในการน�ำวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และนวัตกรรมมาประยุกต์ใช้ในการแก้ปัญหาของชุมชน รวมทั้งการมีส่วนร่วมของชุมชน ประชาชน และหน่วย งานในท้องถิ่น

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

31

การถ่ายทอดเทคโนโลยี การชี้แจงโครงการ“หมู่บ้านสับปะรดห้วยมุ่น” ประจ�ำ ปีงบประมาณ 2562 ให้กับกลุ่มเกษตรกร ณ ต�ำบลห้วย มุ่น อ�ำเภอน�้ำปาด จังหวัดอุตรดิตถ์ วันที่ 28 มีนาคม 2562

การจัดกิจกรรมกระบวนการกลุ่ม “การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ กระบวนการพัฒนาผลิตภัณฑ์จากสับปะรดห้วยมุ่น” โดย สมาชิ ก ได้ ใ ห้ ข ้ อ เสนอแนะและความต้ อ งการในการ แปรรูปสับปะรดห้วยมุ่น ดังนี้ พายสับปะรด น�้ำสับปะรด พร้อมดื่ม สับปะรดอบแห้ง ข้าวแต๋นน�้ำสับปะรด และ ซอสสับปะรด

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University

32 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

การจั ด กิ จ กรรมการถ่ า ยทอดเทคโนโลยี ก ารแปรรู ป สับปะรดห้วยมุ่น เรื่อง การผลิตซอสสับปะรด วันที่ 29 เมษายน 2561

การจั ด กิ จ กรรมการถ่ า ยทอดเทคโนโลยี ก ารแปรรู ป สับปะรดห้วยมุ่น เรื่อง การผลิตน�้ำสับปะรดพร้อมดื่ม วัน ที่ 18 พฤษภาคม 2562

การจั ด กิ จ กรรมการถ่ า ยทอดเทคโนโลยี ก ารแปรรู ป สับปะรดห้วยมุ่น เรื่อง การเตรียมวัตถุดิบและขั้นตอนการ ผลิตข้าวแต๋นน�้ำสับปะรด การเตรียมวัตถุดิบและขั้นตอน การผลิตซอสสับปะรด และการเตรียมวัตถุดิบส�ำหรับ ผลิตสับปะรดอบแห้ง วันที่ 31 กรกฎาคม 2562

การผลิตข้าวแต๋นน�้ำสับปะรด

การผลิตซอสสับปะรด

ที ม ผู ้ ป ระเมิ น จากส� ำ นั ก งานปลั ด กระทรวง อุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สป.อว.) ได้ ลงพื้นที่ ต�ำบลห้วยมุ่น อ�ำเภอน�้ำปาด จังหวัดอุตรดิตถ์ เพื่อตรวจติดตามและประเมินผลการด�ำเนินงานโครงการ หมู่บ้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี “โครงการหมู่บ้าน สับปะรดห้วยมุ่น” ปีงบประมาณ 2562 และได้มีข้อเสนอ แนะจากทีมผู้ประเมินส�ำหรับการด�ำเนินงานโครงการ หมู่บ้านสับปะรดห้วยมุ่นในปีต่อไป ดังนี้ 1) การพัฒนาบรรจุภัณฑ์ให้มีอัตลักษณ์และมีความเป็น ธรรมชาติมากขึ้น 2) เรื่ อ งการตลาด ให้ มี ก ารจ� ำ หน่ า ยผลิ ต ภั ณ ฑ์ ท าง ออนไลน์ เช่น การสร้างเพจของกลุ่มให้เป็นที่รู้จักมากขึ้น หรือหาจุดไปวางสินค้าเพื่อจ�ำหน่าย 3) การหาตลาดหรือกลุ่มผู้บริโภคที่ต้องการผลิตภัณฑ์ จาก GI เพิ่มมากขึ้นและให้แสดงตราสัญลักษณ์ GI บน บรรจุภัณฑ์ให้ชัดเจน 4) พัฒนาบรรจุภัณฑ์ของพายสับปะรดให้มีความหลาก หลายเพิ่มขึ้นเพื่อให้มีอายุการเก็บรักษานานขึ้น 5) การพัฒนามาตรฐานการผลิตสินค้าของกลุ่มเพื่อให้ได้ รั บ เครื่ อ งหมาย อย. แนวทางคื อ หลั ง จากด� ำ เนิ น การ หมู่บ้านวิทยาศาสตร์แล้ว 3 ปี ทางกลุ่มสามารถของบ ประมาณจากภาครัฐเพื่อพัฒนาให้เป็นผู้ประกอบการเพื่อ สังคมได้

การผลิตซอสสับปะรด

การผลิตสับปะรดอบแห้ง

การผลิตสับปะรดอบแห้ง

กิจกรรมกระบวนการกลุ่มถอดบทเรียนจากการถ่ายทอด เทคโนโลยีการแปรรูปสับปะรดห้วยมุ่น วันที่ 19 สิงหาคม 2562 Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

33

การจั ด กิ จ กรรมการถ่ า ยทอดเทคโนโลยี ก ารแปรรู ป สับปะรดห้วยมุ่น เรื่อง การผลิตน�้ำพริกสับปะรด วันที่ 13 กันยายน 2562

ผลจากการถ่ายทอดเทคโนโลยี

จากการด�ำเนินงานในปีงบประมาณ 2562 ทีม วิ จั ย มี แ ผนงานในการด� ำ เนิ น งานต่ อ เนื่ อ ง คื อ พั ฒ นา คุณภาพของผลิตภัณฑ์ต้นแบบจากสับปะรดห้วยมุ่นที่มี อยู่เดิมและพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่เพิ่มเติมจากเดิม ได้แก่ น�้ำสับปะรดพร้อมดื่ม ซอสสับปะรด ข้าวแต๋นน�้ำสับปะรด สับปะรดอบแห้ง น�้ำพริกสับปะรด และคุกกี้สับปะรด รวมทั้งการจัดกิจกรรมถ่ายทอดเทคโนโลยีจากผลิตภัณฑ์ ต้นแบบเพื่อการผลิตจริง รวมถึงการพัฒนาบรรจุภัณฑ์ ฉลากและการวิ เ คราะห์ ข ้ อ มู ล โภชนาการ เพื่ อ การ จ�ำหน่ายเชิงพาณิชย์ การผลิตน�้ำสับปะรดพร้อมดื่ม

การจั ด กิ จ กรรมการถ่ า ยทอดเทคโนโลยี ก ารแปรรู ป สับปะรดห้วยมุ่น เรื่อง การผลิตคุกกี้สับปะรด วันที่ 13 กันยายน 2562

การผลิตซอสสับปะรด

การผลิตข้าวแต๋นน�้ำสับปะรด

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University

34 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

การผลิตสับปะรดอบแห้ง

การผลิตน�้ำพริกสับปะรด

การผลิตคุกกี้สับปะรด

การตรวจติดตามประเมินผลโครงการ

กระทรวงการอุดมศึกษา​ วิทยาศาสตร์​ วิจัย​ และนวัตกรรม​ น�ำโดย​ นายเอกพงศ์ มุสิกะเจริญ นักวิเคราะห์นโยบาย และแผนช�ำนาญการพิเศษ ได้เข้าตรวจติด ตามประเมิน​หมู่บ้านวิทยาศาสตร์​ “โครงการหมู่บ้านสับปะรดห้วยมุ่น” ประจ�ำ ปีงบประมาณ​ 2562​ ณ​​ อ.น�้ำปาด​ จังหวัดอุตรดิตถ์

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

35

แนวทางการดำ�เนินงาน ประจำ�ปีงบประมาณ 2561-2565

โครงการให้คำ�ปรึกษาและถ่ายทอดเทคโนโลยี (2563) โครงการหมู่บ้านมละบริวิถีวิทย์แห่งการท่องเที่ยว (2561-2563) โครงการหมู่บ้านสับปะรดห้วยมุ่น (2561-2563) การผลิตสับปะรดห้วยมุ่นคุณภาพเพื่อการส่งออกและตลาดธุรกิจค้าปลีกสมัยใหม่ในประเทศ (2563-2565)

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University

36 คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

Clinic Technology Uttaradit Rajabhat University คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์

37

วารสารคลินิกเทคโนโลยี ประจ�ำปี 2562