Jeroen Bosch Ziekenhuis • Kruithuis • Kunsthal Boschveld • Kunstlocatie Würth • Museum Slager Muzerije • Stadskantoor gemeente ’s-Hertogenbosch • Willem II Fabriek
Inhoud Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Muzerije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Bosch Open Expo (B.O.E.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Kunstwerken in Muzerije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Jeroen Bosch Ziekenhuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Stadskantoor gemeente ’s-Hertogenbosch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
Kunstwerken in Jeroen Bosch Ziekenhuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Kunstwerken in Stadskantoor gemeente ’s-Hertogenbosch . . . . . . 158
Kruithuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Willem II Fabriek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Kunstwerken in Kruithuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Kunstwerken in Willem II Fabriek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Kunsthal Boschveld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Index kunstenaars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Kunstwerken in Kunsthal Boschveld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Locatie informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 Samenwerkingspartners . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
Kunstlocatie Würth . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Colofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
Kunstwerken in Kunstlocatie Würth . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 Museum Slager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 Kunstwerken in Museum Slager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
2
Bosch Open Expo catalogus 2016
Inhoud
3
Voorwoord Dit jaar herdenkt ’s-Hertogenbosch dat Jheronimus Bosch,
opgevat om, voortbordurend op het succes van de Haagse ZomerExpo,
Bosch Open Expo biedt een erg divers en verrassend palet aan
Nederlands grootste schilder uit de late middeleeuwen, vijfhonderd
de Bosch Open Expo (B.O.E.) te organiseren. Opzet van dit project
hedendaagse kunst. Net zo divers als de locaties waar het werk
jaar geleden overleed. De stad biedt daarom in 2016 een omvangrijke
bood zowel professionele als amateur-kunstenaars gelegenheid
wordt geëxposeerd. Daarmee vormt Bosch Open Expo een kleurrijke
culturele manifestatie, die gedurende het hele jaar op tal van
om werk aan te bieden dat zij zelf vonden passen in de slagschaduw
en spannende aanvulling op het totale programma van 2016.
manieren de wereld en het werk van Bosch tot leven brengt.
van de grote Bosch-tentoonstelling in Het Noordbrabants Museum.
Tientallen kunstenaars tonen hoe zij worden geïnspireerd door
Een breed samengestelde, deskundige jury maakte een keuze
Jheronimus Bosch en zijn tijd. En u bent daarvan getuige!
uit de zo’n zevenhonderd inzendingen. Vervolgens stelde de
In de aanloop naar het Boschjaar 2016 kregen we vele malen de
We wensen u veel kijkplezier!
vertegenwoordigers van acht verschillende locaties in de stad hun
Namens de manifestatie Jheronimus Bosch 500,
eigen tentoonstelling samen uit het geselecteerde materiaal.
Ad ’s-Gravesande
Marc Eysink Smeets
Intendant
Projectleider B.O.E.
vraag van beeldend kunstenaars, kunstenaarscollectieven, galeries en tentoonstellingslocaties hoe zij zouden kunnen bijdragen aan
Een aantal kunstenaars leverde bestaand materiaal aan, anderen
de manifestatie. Vaak ook werden we verrast door voorstellen voor
maakten speciaal voor de gelegenheid nieuw werk. Alle kunstenaars
(solo)exposities of door foto’s van werk waarbij Jheronimus Bosch
is gevraagd zelf te motiveren waarom dit werk bij Bosch past.
de inspiratiebron bleek. Voor ons reden om te zoeken naar een
Soms is de verbinding met de beeldtaal van Bosch heel direct,
mogelijkheid om samenhang aan te brengen tussen al die individuele
in andere gevallen is de relatie minder duidelijk zichtbaar. De jury
plannen en wensen.
keek vooral naar de kwaliteit van het aangeboden werk en lang niet altijd naar een relatie met Jheronimus Bosch.
4
Bosch Open Expo catalogus 2016
Museum Slager in ’s-Hertogenbosch deed het voorstel om een
De Stichting Jheronimus Bosch 500 dankt de Stichting ArtWorlds/
‘kunstwedstrijd’ te organiseren. Naar aanleiding daarvan is het plan
de Haagse ZomerExpo voor de inspiratie, adviezen en voorbeelden. Voorwoord
5
Bosch Open Expo (B.O.E.) Met Bosch Open Expo (B.O.E.) biedt de Stichting Jheronimus Bosch
Tijdens de selectiedag werden er 228 werken geselecteerd uit bijna
500 een platform waar professionele kunstenaars en amateurs hun
zevenhonderd aangemelde werken. Daarvan worden 147 kunstwerken
werk kunnen tonen aan een breed publiek. B.O.E. is opgezet naar
tentoongesteld in de stad van de middeleeuwse meester.
het model van de ZomerExpo in Den Haag, maar heeft een eigen Bosch karakter. Het is een unieke tentoonstelling, geïnspireerd op
Expositie in de stad
Bosch en te zien op verschillende locaties in de stad van de meester.
De expositie start op 19 maart 2016 op verschillende locaties in
Anonieme presentatie
’s-Hertogenbosch en strekt zich uit over reguliere tentoonstellingslocaties én openbare plekken. In het Jeroen Bosch Ziekenhuis,
De kunstwerken werden anoniem gepresenteerd aan de juryleden
het Kruithuis, Kunsthal Boschveld, Kunstlocatie Würth,
die op 21 november 2015 de selectie voor de tentoonstelling maakten.
Museum Slager, Muzerije, het Stadskantoor gemeente
De deskundige jury, bestaande uit directeuren en (oud-)conservatoren
’s-Hertogenbosch en de Willem II Fabriek worden in totaal de
van musea voor hedendaagse kunst, diverse galeriehouders en
144 werken geëxposeerd.
actieve kunstenaars werd gevormd door de volgende personen: Hendrik Driessen, Paul van Rosmalen, Lucas De Man, Angelique Spaninks, Eveline van de Griend, Atty Bax, Dennis Elbers, Frank Pisart, Majke Hüsstege, Mieke van Schaijk, Carlien Oudes, Aloys van den Berk, Ward Janssen, Eric van Drunen, Tessa Peters en Ton Meijdam.
6
Bosch Open Expo catalogus 2016
Bosch Open Expo (B.O.E.)
7
8
Bosch Open Expo catalogus 2016
Bosch Open Expo (B.O.E.)
9
Jeroen Bosch Ziekenhuis In het Jeroen Bosch Ziekenhuis richten we ons op het bieden van voortreffelijke zorg. Zorg die veilig en gastvrij is en waarin een open dialoog mogelijk is tussen zorgverlener en patiënt. Zorg die gegeven wordt in een stimulerende omgeving, waarin wij continu streven naar verbetering en kennisoverdracht. Bijvoorbeeld door onderzoek, samenwerking met andere zorgpartners en bedrijven en door het opleiden van jonge medische en andere professionals. Zorg waarbij gewerkt wordt vanuit één kerngedachte: Aandacht maakt ’t beter.
Helende omgeving Kunst maakt deel uit van de helende omgeving die het ziekenhuis zijn patiënten biedt. Elke derde zondag van de maand is er een concert te horen in de kapel van het Jeroen Bosch Ziekenhuis. In de expositieruimte aan het einde van de boulevard zijn vier keer per jaar wisselexposities te zien. In de expositieruimte van De Gaanderij van revalidatiecentrum Tolbrug worden exposities voor amateurkunst georganiseerd. De kunstcommissie van het ziekenhuis werkt samen met plaatselijke culturele instellingen en onderhoudt contact met lokale kunstenaarsgroepen en kunstopleidingen. Het ziekenhuis wil een platform zijn om nieuw talent aan het Bossche publiek te tonen.
Kunst is onderdeel van een holistisch mensbeeld en een element van de helende omgeving. Het ervaren van kunst heeft een genezende werking. Selectie Bosch Open Expo Bij de selectie voor de Bosch Open Expo (B.O.E.) hebben twee afgevaardigden van de kunstcommissie gekeken of de kunst past in de helende omgeving die het Jeroen Bosch Ziekenhuis wil zijn. Het werk mag prikkelen, afleiden, troosten, vrolijk maken, herkenning geven, maar niet onnodig choqueren of mensen een onaangenaam gevoel geven. 10
Bosch Open Expo catalogus 2016
Bij de selectie is gelet op onderwerpen zoals de helende natuur (landschap, vogels, bijen en bloem) en de mens (het lichaam als landschap of stilleven, uitzicht atelier, de mens in het landschap). Zoals de oude meester Jheronimus Bosch op een unieke wijze de relatie tussen de mens, zijn omgeving en zijn schepper verbeeldde in zijn kunstwerken. De geselecteerde werken hebben allemaal iets verstilds en kwetsbaars in zich. Ze verdienen het om aandachtig te worden bekeken en we hopen dat alle werken samen een rustig ogende expositie vormen.
Visie op Kunst Kunst in het Jeroen Bosch Ziekenhuis is niet controversieel, maar juist stimulerend. Passend in het gezichtspunt van gezondheidsbevordering in een omgeving van vaak ernstig zieke mensen. Kunst is onderdeel van een holistisch mensbeeld en een element van de helende omgeving. Het ervaren van kunst heeft een genezende werking. Het JBZ is zich bewust van zijn maatschappelijke rol als cultuurdrager. Leefstijlverandering en verhoging van kwaliteit van leven staan in een patiëntgericht ziekenhuis hoog in het vaandel. In het ziekenhuis komen jaarlijks twee miljoen mensen, die in het ziekenhuis op een natuurlijke manier in aanraking kunnen komen met kunstwerken die hun leven kunnen verrijken.
Jeroen Bosch Ziekenhuis Henri Dunantstraat 1 5223 GZ ’s-Hertogenbosch www.jbz.nl/kunst looptijd 19 maart t/m 4 juli 2016 openingstijden ma t/m zo van 7.30 - 21.00 uur entree gratis
Jeroen Bosch Ziekenhuis
11
Linda Bais
Antoinette Cremers
Zonder titel
Zonder titel
jaartal 2004 afmetingen 80 x 60 cm materiaal foto op aluminium
jaartal 2015 afmetingen 80 x 80 cm materiaal pen op papier, spiegels
Autonoom fotografe Linda Bais speelt met haar foto’s een spel met het verwachtingspatroon van de kijker. In geënsceneerde, maar ook gevonden ‘taferelen’ laat zij mens, dier en omgeving op een ogenschijnlijk onmogelijke wijze samenvallen. Linda Bais’ foto’s ontstaan vanuit innerlijke beweegredenen. Autobiografische aspecten uit heden en verleden, gerelateerd aan persoonlijke en maatschappelijke bewegingen, sturen haar blik. Dit vertaalt zij in suggestieve foto’s waarin het ‘objectieve’ onderdeel wordt van haar wereld. Foto’s die deels nog herkenbaar en benoembaar zijn, maar waarin een groot deel van het beeld wordt verhuld. Het mysterieuze en raadselachtige van haar foto’s zijn een weerslag op wat het medium fotografie zou moeten zijn: helder, concreet en verhalend. Haar verhaal zal zich op den duur ontvouwen.
Cremers’ tekeningen zijn een verzameling van lijnen, contrasten en richtingen. Hoe verhouden ze zich tot elkaar? Wat hebben ze met elkaar te maken? Wat is hun ritme? Het zijn vragen die ze telkens in beschouwing neemt. De spiegels maken de tekening ruimtelijk, geven een nieuwe dimensie waardoor de tekening niet enkel tekening is maar ook beeld wordt. In haar werk streeft Cremers naar een verbinding tussen het figuratieve en het abstracte. Haar werkwijze is een continue afwisseling in vormen, vervormen, opbouw en afbraak. Zo komt ze tot nieuw beeld, een beeld dat zijn eigen verhaal vertelt.
12
Bosch Open Expo catalogus 2016
Jeroen Bosch Ziekenhuis
13
Helene de Winter
Zonder titel jaartal 2012 afmetingen 30 x 20 cm materiaal acryl- en olieverf op doek
De vervreemdende werelden van Jheronimus Bosch en Helene de Winter ontstaan vanuit ongebreidelde fantasie waarin alles mogelijk is. Waar Bosch kerkelijke en maatschappelijke misstanden aan de kaak stelde, doet het werk van Helene de Winter vooral een beroep op het wereldbeeld van de toeschouwer. Het bestaat uit herkenbare beelden die op ongebruikelijke, droomachtige manier bij elkaar worden gebracht. Net Bosch’ schilderijen roept het werk van De Winter met het spel van losse, hedendaagse elementen vragen op over hoe wij naar onze wereld kijken en hoe we ermee omgaan. Het surrealistische formaat van de dieren roept vragen op over de verhouding tussen mens en dier. Jacqueline Engels
Passanten (1) jaartal 2014 afmetingen 100 x 50 cm materiaal acryl- en olieverf op canvas 14
Bosch Open Expo catalogus 2016
Veel thema’s uit Bosch’ werk hebben betrekking op zaken waar de gegoede burgerij zich mee bezighield, of waar ze zich aan stoorde. Zo ook in dit werk van Jacqueline Engels, een reflectie op de tijd waarin wij leven. Mensen op straat hebben haast, passeren elkaar anoniem, zonder elkaar op te merken, bellend en wel... Hele werelden passeren elkaar onopgemerkt. Het hedendaagse tijdsbeeld. Jeroen Bosch Ziekenhuis
15
Anneke Hoogenboom
Tamara Jungnickel
Zonder titel
Groot hoofd
jaartal 2015 afmetingen 35 x 35 cm materiaal porselein
jaartal 2000 afmetingen 50 x 50 cm materiaal lithografie
Hoogenboom laat zich in haar werk direct inspireren door Jheronimus Bosch. Vissen en een veelvoud van rare koppen en figuren zijn in ook Hoogenbooms werk een hoofdbestanddeel. Zonden, verzoekingen, dood en leven gaan almaar door. Soms vermomd als demon en drager van het kwaad, soms als brenger van liefde en leven. De heilige Antonius is vaak het rustpunt in het werk van Jheronimus Bosch en vertegenwoordigt het lijntje naar het spirituele. Voor dit ‘keramiekschilderij’ heeft ze het werk De verzoeking van de heilige Antonius als uitgangspunt genomen. De dood laat zich rijden op een rat die liefdevol het kwetsbare leven draagt. Netjes (kinderlijk) uitgeprikt als boetedoening en in zachte kleuren geglazuurd omdat leven en dood zo kwetsbaar zijn, maar beide een gezicht hebben.
Emoties en menselijke situaties zijn de thema’s in het werk van Tamara Jungnickel. Door middel van kleine verhaaltjes geeft zij haar persoonlijke interpretatie van gevoelens en menselijke gebeurtenissen om haar heen. De voorstellingen zijn figuratief, maar niet realistisch, eerder absurdistisch. Dat uit zich in vreemde, verwrongen figuren in rare situaties. Soms doet dat grappig aan, maar het verhaal erachter kan heel serieus zijn. Net zoals Bosch een fantasiewereld schiep om zijn verhaal te vertellen, zo probeert zij via kleine absurde tekeningen uitdrukking te geven aan hoe zij de werkelijkheid ziet en ervaart.
16
Bosch Open Expo catalogus 2016
Jeroen Bosch Ziekenhuis
17
Tijs Kierkels
Zonder titel jaartal 2015 afmetingen 20 x 28 cm materiaal waskrijt, papier, triplex
After party jaartal 2014 afmetingen 9 x 18 cm materiaal waskrijt, papier, triplex Tijs Kierkels schetst in onbeholpen maar trefzekere tekenlijnen fabelachtige werelden, bevolkt door dierachtige wezentjes en voorwerpen met menselijke trekken. Beelden die verhalen vertellen die niet in woorden gevat kunnen worden, laat staan dat ze eenduidig zijn.
18
Bosch Open Expo catalogus 2016
Jeroen Bosch Ziekenhuis
19
Sandra Mackus
Cor van Oosterhoud
Zonder titel (naar Jheronimus Bosch)
De Brievenbesteller
jaartal 2015 afmetingen 15 x 22 x 10 cm materiaal zwarte pen en gesso op boomstam In de werken van Jheronimus Bosch zijn diverse uiltjes te ontdekken. De uil wordt vaak gezien als een positief dier en geassocieerd met wijsheid, hoewel dit in het werk van Bosch nog maar de vraag is. Vaak zijn de uiltjes in een donker, zwart gat weergegeven — als een dier dat het licht schuwt en in de duisternis schuilt. De natuur is dan ook (be-)dreigend. Dit werk vormt een eerbetoon aan de uiltjes van Bosch en het staat tevens symbool voor de intertekstualiteit in de kunstgeschiedenis. Net als de uil in dit kunstwerk speelt de kunstgeschiedenis een spel van kijken en bekeken worden. Zoals veel kunstenaars in de kunstgeschiedenis hebben gedaan, is ook voor dit werk teruggekeken naar de grote meester.
20
Bosch Open Expo catalogus 2016
jaartal 2010 afmetingen 30 x 50 x 43 cm materiaal massangis jaune, natuursteen Het werk van ambachtelijk beeldhouwer Cor van Oosterhoud lijkt te komen uit de tijd van Jeroen Bosch. Cor is een ervaren beeldhouwer die werkt volgens een eeuwenoude traditie, in uitsluitend natuursteen. Ook in de tijd van Jheronimus Bosch waren er ambachtslieden aan het werk, die met hamer en beitel de prachtigste kunstwerken uit natuursteen kapten. Cor heeft, speciaal voor de expositie Jheronimus Bosch in 2010, rondom de Sint Jan, een beeld gekapt geïnspireerd op het drieluik De verzoeking van de Heilige Antonius. De figuur is op het schilderij afgebeeld met een omgekeerde trechter op zijn hoofd. De naam van dit beeld is De brievenbesteller. De thematiek van de dronken besteller is nog altijd aanwezig, en kan in overdrachtelijke zin gebruikt worden: de spam, de reclame, de ‘mooie praatjes’ der posterijen, en de vertegenwoordigers van de politiek.
Jeroen Bosch Ziekenhuis
21
Marianne Stam
Athene Noctua jaartal 2013 afmetingen 10 x 10 cm materiaal mezzotint, inkt, papier Het werk van Jheronimus Bosch wemelt van de beestjes en monstertjes; juist ook kleintjes. Als je de moeite neemt om goed te zien, kijken ze je bijna allemaal nogal intens aan. Vaak ook vanom een hoekje, of juist vlak voor ze ergens in of achter verdwijnen. Bosch gebruikte de ‘echte’ wereld als inspiratiebron om zijn fantasie de vrije loop te laten. Dit steenuiltje (naar het leven) zit klaar om in zijn geheime hoekje onder de dakpannen te schieten, maar hij kijkt ons nog net even aan. Hij zou zo weggelopen kunnen zijn uit een schilderij van Jheronimus Bosch.
Nicolette Peters
Morgenstond jaartal 2015 afmetingen 120 x 80 cm materiaal olieverf op doek 22
Bosch Open Expo catalogus 2016
De kunstenaar Jheronimus Bosch, geniaal in zijn tijd en inspirerend sindsdien, is in geen enkel opzicht te evenaren. Toch poogt Nicolette Peters, net als Bosch met zijn werk, een vernieuwing in de bestaande beeldtraditie te brengen. Niet met wonderlijke gedrochten, maar door in een bepaalde compositie en uitsnede, met monochroom kleurgebruik het vrouwelijk naakt te schilderen. Jeroen Bosch Ziekenhuis
23
Anna Püschel
Reflection jaartal 2015 afmetingen 77,8 x 44 cm materiaal Hahnemühle-papier op hout Anna Püschel feels in colours, a condition called synaesthesia. It can be described as an intermingling of the senses and appears in various forms. She wants to translate her vibrant emotional landscape into something visible and show how subjective our reality is. She translates every detail of this strange and intriguing scenery into the colour of the feeling that it evokes in her. The famous garden turns into a mingling of abstract shades and tones, each colour reflecting one of the emotions that comes up when she contemplates this five hundred year-old masterpiece. The purpose of her work is to sensitise people to their emotions and to remind them of to which extent our perception is shaping the way we perceive the outer world.
24
Bosch Open Expo catalogus 2016
Jeroen Bosch Ziekenhuis
25
Lobke van Aar
Hans van de Rakt
Riding with the wind
WGlass1
jaartal 2015 afmetingen 50 x 50 cm materiaal zeefdruk (zwart en goud)
jaartal 2015 afmetingen 40 x 61 cm materiaal print op canvas
Het werk Riding with the wind gaat over het spanningsveld tussen het goede en het kwade. Ze kunnen niet zonder elkaar en zijn met elkaar verweven.
De energie tussen licht en donker heet schaduw. Hierbij veranderen de kleuren van helder naar vage duo-tonen. Het creĂŤert een nieuwe sfeer met een zekere mate van spanning. Er is dan uiteindelijk niets anders nodig, geen accessoires of tierlantijnen, alleen het onderwerp zelf geeft al genoeg energie. De simpele gelaagdheid van dit werk geeft het een ietwat surrealistisch beeld, die vervolgens de fantasie prikkelt tot nieuwe visioenen.
26
Bosch Open Expo catalogus 2016
Jeroen Bosch Ziekenhuis
27
Richard van der Koppel
Oannes jaartal 2000 afmetingen 54 x 57 x 50 cm materiaal brons Van der Koppel heeft zich voor dit werk laten inspireren door Bosch’ Het laatste oordeel. Leidmotief van dit werk is de strijd tussen goed en kwaad, een innerlijke strijd waarvan de uitkomst allerminst zeker is. Voor het hybride mens-visachtige figuur heeft de beeldhouwer zijn inspiratie gevonden in de vreemde en bizarre wezens uit het drieluik van Bosch. In de periode rond 2000 maakte Van der Koppel een serie beelden rond dit thema, waarvan Oannes er één is. Naast de werken van Bosch liet de kunstenaar zich verder inspireren door de Metamorfosen van Ovidius. Van der Koppel wil met dit werk een eigentijdse visie geven op dit oude thema.
Catharina van de Ven
Hybrid male power jaartal 2011 afmetingen 45 x 28 x 25 cm materiaal brons
28
Bosch Open Expo catalogus 2016
Hybrid male power geeft een samengesteld beeld van meerdere werkelijkheden: van mens, dier en machine. Het beeld toont het dierlijke in de man/ mens in een nieuwe compositie waarvan de oorsprong misschien wel bij Jheronimus Bosch ligt. Bosch laat ons door zijn ogen naar een groteske wereld kijken, hij veranderde met zijn werk het reguliere beeld op de werkelijkheid zoals die tot dan toe door kunstenaars werd weergegeven.
In deze sculptuur wordt de kijker geconfronteerd met een uitvergroot beeld van de hedendaagse realiteit die, net als in vroeger tijden, nog steeds wordt gedomineerd door de aantrekkingskracht van macht, seks, goud en geld. Op zijn bargoens gezegd: de fluit en de duit.
Jeroen Bosch Ziekenhuis
29
Monique van der Steen (fotografie) en Nancy Fleskens (styling en concept)
Wasteful Thinking I jaartal 2012 afmetingen 60 x 90 cm – 60 x 90 cm materiaal foto op Dibond met perspex Voor dit werk, dat deel uitmaakt van een serie van zes meisjes, maakte styliste Nancy Fleskens van afval- en restmateriaal (koffiepads, gelaserde stukjes vlieseline, leder, afvalzakken, kaasdoek) haarstukken en halsversieringen, geïnspireerd op klassieke schilderkunst en qua sfeer passend in de tijdgeest van Bosch. Ze werden in beeld gebracht door fotografe Monique van der Steen. De meisjes vormden een inspiratiebron voor stillevens. De styling van ieder tableau sluit naadloos aan bij een meisje, zodat steeds een bij elkaar passend duo is ontstaan. In de tableaus ligt het accent op de essentie van eten: versheid, duurzaamheid, kleur, textuur, sfeer, etc. Het moet niet alleen gaan om het mooie kunstwerkje op het bord, maar veel meer om de oorsprong van het product.
30
Bosch Open Expo catalogus 2016
Jeroen Bosch Ziekenhuis
31
Marian van Esch
Zwarte Iris jaartal 1995 afmetingen 150 x 180 cm materiaal acrylverf op linnen Een grote geschilderde iris, centraal op het doek geplaatst op een donkere achtergrond. Het werk laat de zwaarte, het donkere én de schoonheid zien van de iris, een bloem die in de tijd van Bosch vaak werd gebruikt in schilderijen. In de Griekse mythologie is Iris de godin van de regenboog, als de brug die hemel en aarde verbindt. Vandaar dat Iris door de goden, meestal Zeus of Hera, werd uitgezonden om met grote snelheid bevelen naar de aarde over te brengen. Zij werd gezien als de dochter van een zeegod. Het schilderij past, door deze symboliek, én de sfeer die het ademt van Bosch en zijn tijdgenoten, uitstekend binnen het thema Jheronimus Bosch.
Bea van Golen
Hoen jaartal 2014 afmetingen 30 x 20 cm materiaal C-print op Dibond 32
Bosch Open Expo catalogus 2016
Het werk Hoen sluit aan bij de vormtaal van Jheronimus Bosch. Het toont een vreemd wezentje, dat zich schijnbaar zwevend in de ruimte verplaatst. Toch is het een beeld uit de werkelijkheid, want Bea van Golen fotografeert met een lens die het menselijke oog benadert en werkt zonder ingrepen. Met opvallende kleuren in vooral een vlammende kam, lijkt het kuiken een hellewezen. De zachte textuur van
de veren is vluchtig en toont beweging. Het wollige hoen verleidt je met ’m mee te komen. Een vleug blauw in het beeld komt van een balustrade en de veeg gifgroen is een steiger waar het beestje onder wegvlucht. Deze kleuren op de donkere ondergrond zorgen voor een connotatie met openingen naar de duistere wereld die Bosch schilderde.
Jeroen Bosch Ziekenhuis
33
Ilse Vermeulen
Hedwig Zegger-Althof
Binnen-buiten
Een pittig gesprek
jaartal 2015 afmetingen 150 x 110 x 5 cm materiaal fine art print met mat UV op Dibond, mixed media
jaartal 2015 afmetingen 30 x 30 cm materiaal hout, glas
De foto, uitgangspunt voor dit werk, is genomen in het atelier van de kunstenaar in natuurgebied het Bossche Broek. Bijna iedere dag fotografeert zij dit raam dat ze ziet als ‘landschap in kruisvorm’. Ze werkt in haar atelier met ‘de rug naar de stad en de blik naar de polder’. Daar kan ze haar eigen universum creëren. In het werk van Ilse Vermeulen gaat het vaak om tegenstellingen; goed-kwaad, dood-leven, eenheidsverlangen-distinctiedrang en binnen-buiten. Dit werk hoort bij de serie Vleugelwerken.
34
Bosch Open Expo catalogus 2016
De vogels, uit Bosch’ drieluik de Tuin der lusten, voeren een pittig gesprek over het schijnparadijs en brengen de mens in grote verlegenheid.
Jeroen Bosch Ziekenhuis
35
Kruithuis STOK, Stedelijk Overleg Kunstenaars te ’s-Hertogenbosch, is een stichting voor en door kunstenaars die vanuit een gerealiseerd podium de kunstenaar als ondernemer de kans biedt zich te presenteren. Al langere tijd is STOK gehuisvest in het Kruithuis, het monumentale munitiedepot aan de rand van het centrum.
Culturele activiteiten
Bosch Kruit
Tegen de achtergrond van de cultuurhistorische rijkdom van het pand worden vanuit dit platform exposities samengesteld in combinatie met culturele activiteiten. In contact met gemeente en culturele instanties wordt geïnvesteerd in uitvoerbare ideeën, mede met inzet van Bossche kunstenaars en 25 vrijwilligers. In wisselwerking met andere kunstdisciplines blijkt het Kruithuis een stimulerende plek voor talrijke initiatieven, een springplank voor presentaties en ontdekkingen in uitvoerbare plannen. Al 25 jaar staat STOK als organisatie die kunstenaars met niet-aflatend enthousiasme en inzet ondersteunt in het vinden van hun creatieve pad en in de ontwikkeling van hun beroepspraktijk.
In samenwerking met de organisatie is hier een verder vervolg aangegeven om vanuit de eerder gemaakte selectie nog meerdere aanmeldingen uit te zoeken. In deze keuze zit de uiteindelijke mix waarin als rode draad de knipoog naar Bosch zichtbaar zal zijn en die in de presentatie de verbinding aangaat met de in het pand tentoongestelde werken de vanuit een andere insteek hun plek in het Kruithuis hebben gekregen. Kunstwerken die ook relateren aan Jheronimus Bosch om in dit door de gemeente georganiseerde Jheronimus Bosch 500 jaar kunstenaars de kans te bieden hun creatieve verbinding met een grootheid van weleer te tonen.
In deze expositieronde in het Kruithuis ontdekt de bezoeker wederom dat in het breed gesorteerde kunstenveld de subjectieve insteek uiteindelijk zorgt voor de persoonlijke beleving, het kippenvel en het ultieme kijkgenot.
Selectie Bosch Open Expo In het Kruithuis bij STOK zullen in het kader van de Bosch Open Expo vijftig werken te zien zijn die zijn geselecteerd uit de inschrijvingen. Tijdens de selectiedag is zorgvuldig bekeken welke werken in combinatie met de ruimten van het monumentale Kruithuis de beste samenhang vormen: de zo gewenste symbiose tussen het monumentale pand en de aan Jheronimus Bosch gerelateerde werken.
De subjectieve insteek zorgt uiteindelijk voor de persoonlijke beleving, het kippenvel en het ultieme kijkgenot. 36
Bosch Open Expo catalogus 2016
Stichting STOK Kruithuis Citadellaan 7 5211 XA ’s-Hertogenbosch www.stokpunt.nl looptijd 19 maart t/m 17 april 2016 openingstijden wo t/m zo 12.00 - 17.00 u, ma en di gesloten entree 3,50 euro, gratis tot 16 jaar
Kruithuis
37
Rob Abeling
Karen Behage
Verschijning I
Zonder titel
jaartal 2014 afmetingen 80 x 100 cm materiaal aquarel
jaartal 1993 afmetingen 37 x 10 x 45 cm materiaal brons
Het visioen is kijken zonder weten. Wij maken afspraken over wat we denken te zien. Jheronimus Bosch’ apocalyptische visie is het moment waarop tijd met ruimte samenvalt. Aanwezigheid als verschijning is het belangrijkste aspect uit het werk van Jheronimus Bosch. Abelings werk gaat over afleren en her-zien. Het zijn boodschappen of signalen. Zijn visie op natuur ontstaat uit niet-weten. Als een visioen ontstaan hallucinaire werelden. Het zichtbaar maken van een gebeurtenis in de kosmische ruimte van een vitaal moment. Het is de registratie van de dunne scheidslijn tussen zijn en niet-zijn. Eindigheid in het eenmalig dasein, vierdimensionale plasticiteit op het platte vlak. Een onderzoek naar waarde met eigentijdse middelen en beeldtaal. De werkelijkheid als gefragmenteerde caleidoscopische verschijning, als ‘landschap’ van ervaring.
Verleiding.
38
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kruithuis
39
Anna Blom
Margot Brekelmans
Exodus
Verkenner
jaartal 2004 afmetingen 110 x 160 cm materiaal acrylverf op linnen
jaartal 2012 afmetingen 60 x 175 x 70 cm materiaal diverse materialen
De verbeelding van de grote thema’s door Jheronimus Bosch zijn voor Anna Blom van alle tijden. De fabel-achtige realiteit die hij zonder censuur neerzet, en waarin schoonheid en wreedheid samenkomen en een consensus vormen, vindt zij meesterlijk. Het werk van Bosch is voor Anna altijd al een enorme inspiratiebron geweest. Het schilderij Exodus maakt deel uit van de serie Het huis van Hades. Deze serie bevat aspecten waarmee we in de wereld van nu leven en waarmee we worden geconfronteerd: onder meer agressie, psychoses en seksueel geweld. Het alom aanwezige spanningsveld tussen goed en kwaad en macht versus onmacht. Exodus verbeeldt het grote ontwaken na de wegtrekkende nachtmerrie en de terugkeer van het licht.
Denkend aan Brabant ziet zij een Verkenner traag door het uitgestrekte heuvelland gaan. De Verkenner kijkt vooruit. Vanuit de oertijd is hem nieuw leven ingeblazen — als in een realistisch sprookje. De lege oude stenen die hem nu omringen zijn een schaakbord. Onze Verkenner is bang, en alert. Zijn jas geeft hem een schild, maar nog geen vertrouwen. Na sluitingstijd komt zijn Loper hem halen. Eerst munitie en dan wandelen ze de heuvelen in. Het oude Kruithuis en de omgeving voorzien hem van beide elementen.
40
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kruithuis
41
Bea Bozon-Esselink
Dreams come true jaartal 2015 afmetingen 66 x 147 cm - 100 x 140 cm - 66 x 147 cm materiaal gemengde techniek Een beeld van de huidige stad ’s-Hertogenbosch, straatbeelden waar hij ook is geweest. Hoe zag hij het leven toen, wat zag hij op die locaties? Zijn Hooiwagen geeft daarvan een beeld. De zonde hebzucht is tegenwoordig volop te zien in ons dagelijks leven, wij vinden dat heel normaal. Geen fantasie of visioenen voor nodig. Dromen komen uit. Een plek van rust is de huidige Tuin der lusten, het middenpaneel. Ook daar de eerste signalen van hebzucht en materialisme: drie skelters op een rij. Tegelijkertijd ook een plek om eigen dromen op te laten komen. Licht en donker wisselen elkaar af tussen de enorme bomen, de ene persoon staat in het licht, een ander niet. De droom van de kunstenaar is dat mensen kiezen om in het licht te staan.
42
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kruithuis
43
Ineke Brouwers
Joni de Groot
De nar bij de Bartenbrug met sloopkogel en stadsmuur
#hofderlusten
jaartal 2014 afmetingen 100 x 100 cm materiaal acrylverf op linnen Dit schilderij is een van dertig schilderijen uit het project Brouwers Bosch Beschouwing. Daarin zijn zes schilderijen van Jheronimus Bosch, waaronder Het Narrenschip, op eigenzinnige en eigentijdse manier onder de loep genomen, verbonden met deze tijd, met hedendaagse kunstenaars en vooral ook met Bossche politiek en al dan niet geslaagde en omstreden Bossche (bouw)activiteiten. De nar uit Het Narrenschip is onder andere geschilderd met knipoog naar Miró, de Bartenbrug en Binnendieze. De nar in dit schilderij zit op een boog van de gerestaureerde stadsmuur bij de pylonen van de Bartenbrug met koekhappende non, pater en sloopkogel. De gebraden gans, die op het origineel in de boom hangt, is plofkip geworden. Inderdaad: Dè ding komt er noit mèr meneer! (de Bartenbrug).
44
Bosch Open Expo catalogus 2016
jaartal 2015 afmetingen 60 x 80 cm materiaal pen op papier #hofderlusten is een mix van de grillige fantasiewereld van Jheronimus Bosch en de moderne vormen van ijdelheid, zoals bijvoorbeeld de selfie. In deze tijd zijn de meeste mensen zo toegewijd aan social media dat het bijna begint te lijken op een religie, met allerlei bijbehorende symbolen.
Kruithuis
45
Vaidoto Gegemotas
Zeven hoofdzonden 500 jaar later revisited jaartal 2015 afmetingen 240 x 150 cm materiaal acrylverf op doek 46
Bosch Open Expo catalogus 2016
De schilderij beeldt een moderne versie van de hoofdzonden uit. Rond de slapende god worden zeven zonden afgeschilderd. De episode Superbia (hoogmoed) toont een bedrijfsleider die met haar macht jegens de gewone arbeider pronkt. In Luxuria (onkuisheid) maakt een vrouw plezier met twee mannen op een erotische beurs. Acedia (gemakzucht) toont twee luie studenten die geen boeken meer willen lezen. Gula (onmatigheid) laat overmatig drinken zien. In Avaritia (hebzucht) debatteren politici al over de begroting van volgend jaar,
nog tot over hun oren in de mest van voorgaande jaren. Invidia (afgunst) is zoals het was: mensen zijn jaloers op de ander bij het zien van diens geluk. In Ira (woede) verdrijft de wrede oorlogsengel mensen met afwijkende gezichtspunten uit hun thuisland.
Anneke Hoogenboom
Zonder titel jaartal 2014 afmetingen 14 x 75 x 14 cm materiaal aardewerk
Bosch is een belangrijke inspiratiebron voor Anneke Hoogenboom. De schaal met zijn maffe koppen en vissen is synoniem met Jheronimus Bosch, de mooie man uit ’s-Hertogenbosch en schilder van visioenen. De vis als brenger van leven en vooruitgang is altijd dichtbij, in het water, op het land of in de lucht is hij de drager van de mens. In deze schaal is de kop als mens eindeloos herhaald en wordt hij alleen onderbroken door vissen. De eindeloze voortgang van het leven.
Kruithuis
47
Noor Huige
Lisetteh
Menneke
Als er
jaartal 2014 afmetingen 100 x 120 cm materiaal mixed media (papier, inkt, acrylverf) op doek
jaartal 2015 afmetingen 130 x 100 cm materiaal papier, inkt
Menneke gaat over mannelijke en vrouwelijke energie. De kunstenaar, die de techniek al tien jaar aan het ontwikkelen is, verzamelt papier van over de hele wereld. Papier dat voor haar interessant is qua structuur, print, kleur en oorsprong. De onderschildering, de details van het papier en de prints bepalen de sfeer. Ze zoekt bezieling in de figuur die ze schildert. Daarbij is de blik in de ogen allesbepalend. De details van het papier dat als ondergrond wordt gebruikt, prikkelen de kijker ook om betekenis te geven aan de afgebeelde figuur of op zoek te gaan naar verbanden.
48
Bosch Open Expo catalogus 2016
Lisetteh’s verhalende voorstellingen spelen zich vaak af in merkwaardige onwerkelijke werelden. Alledaagse menselijke bezigheden, onhebbelijkheden en stemmingen zijn thema’s in haar werk. Donker soms, of met een vleugje humor. Ze verzamelt en combineert alles wat haar verhaal op de juiste manier kan vertellen. Ze tekent om de verhalen zichtbaar te maken. Ze experimenteert met technieken en materialen om alle aanvullende mogelijkheden te verkennen. Het liefst laat ze zich leiden door het materiaal zelf. Door steeds weer nieuwe combinaties uit te proberen en associatief te werk te gaan, prikkelt zij met haar creaties de fantasie en het voorstellingsvermogen van de kijker. Niets is wat het lijkt.
Kruithuis
49
Iris Hurkmans-van de Bilt
Bridge to nowhere jaartal 2015 afmetingen 160 x 100 cm materiaal acrylverf 50
Bosch Open Expo catalogus 2016
Alles wordt uit chaos geboren. Bridge to nowhere lijkt wel een kosmische kraamkamer. Een perfecte analogie met hoe Iris het liefste schildert; puur, direct en experimenteel. Zonder plan, zonder richting. Gewoon kijken wat er gebeurt en hier en daar wat bijsturen. Ze is expressief, en zo schildert ze ook. In dit werk heeft ze pure pigmenten laten ‘dansen’ op verschillende media.
De grenzen van tijd en ruimte vallen weg in deze prachtige mysterieuze diepten. Iris verlegt haar grenzen keer op keer, toont lef en experimenteert volop met kleuren, materialen, onderwerpen en technieken. Alles mag, niets is te gek en het resultaat van die brede aanpak mag er wezen.
Tuur In 't Veld
Vorbei O19 jaartal 2012 afmetingen 40 x 30 cm materiaal fotoprint op Dibond
Deze absurde afbeelding lijkt een scène uit een film, een zorgvuldig uitgekozen setting. Alles klopt: de houding van de punkers, de bierflesjes, de kleuren, de schaduw, de twee dames die aan het tafereeltje voorbij lopen... Dat alles gezien van bovenaf, door het oog van wie? Door het oog van een genie? Is het echt, is het in scene gezet, is het toeval, is het een droom, is het een visioen?
Een werk om bij stil te staan en in te zoomen, net zoals bij de werken van Bosch!
Kruithuis
51
mevrouwjansen
Marlies Jutte
Still (I’ve been here all the time)
Commedia divina
jaartal 2015 afmetingen 35 x 59 x 2 cm materiaal fine art print op Hahnemühle/Baryta op Dibond, framed/Artglass UV 92%
jaartal 2015 afmetingen 120 x 88 cm materiaal Lambdaprint op Dibond
Voor mevrouwjansen is het een uitdaging om in opdracht te werken en zich te verdiepen in een onderwerp waar zij zelf niet voor zou kiezen. In deze fotocollage heeft ze geprobeerd de mens Jheronimus Bosch te vatten. Onderwerpen en eigenschappen die duidelijk bij Jheronimus Bosch horen heeft ze zichtbaar gemaakt. Wat mevrouwjansen heeft meegenomen is: geloof, heilige Hiëronymus, einzelgänger, diepere betekenissen, drieluik (hemel, aarde, hel), de spot drijven, negatief beeld van de mens en een pessimistisch en veelal satirisch wereldbeeld.
52
Bosch Open Expo catalogus 2016
De uitzonderlijke agressie die momenteel in de wereld plaatsvindt, zoals onlangs in Parijs, en de diepe pijn die dat bij mensen teweegbrengt, heeft Marlies Jutte geïnspireerd om dit thema te verbeelden. Pijn en lijden zijn universele thema van de mensheid, die ook door Jheronimus Bosch werden uitgebeeld. Naast alledaagse en actuele onderwerpen gebruikt Marlies Jutte voor haar zelfportretten ook thema’s als folklore, sprookjes en kermis.
Kruithuis
53
Inge Koenen
Held jaartal 2010 afmetingen 40 x 40 cm materiaal foto op aquarelpapier Over de destructieve kracht van visioenen, illusies en dromen.
Kai Kuper
Er is slechts de tekening. De tekening is de wereld.
Garden of earthly delights jaartal 2012 afmetingen 124,5 x 61 cm materiaal kleurpotlood op houten paneel 54
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kruithuis
55
Josette Lenders
Confrontatie 1
Confrontatie 2
jaartal 2015 afmetingen 82 x 61 cm materiaal ets op papier
jaartal 2015 afmetingen 82 x 61 cm materiaal ets op papier
Jheronimus Bosch houdt je een spiegel voor. Hij neemt je mee naar een wondere wereld waarin naast heiligen en mensfiguren, fabelachtige wezens een grote rol spelen. Hij geeft ons gestuntel en verval op ons levenspad weer. Hier zien we een fantasiewezen op een smalle weg. Het is aardedonker. Hij is niet jong meer; heeft veel meegemaakt. Dronken van het leven heeft de tand des tijds hem niet onberoerd gelaten. Weifelt hij? Zoekt hij iets? Staat hij stil? Of sjokt hij met gekromde rug langzaam door? Welk doel heeft hij voor ogen? In de ontmoeting met dit fantasiebeest word je geconfronteerd met vele vragen over de vergankelijkheid van het leven.
We zien een fantasiewezen ergens op een kleine afgezonderde plek in een donkere wereld. Is ze verdwaald of heeft ze deze plaats zelf gekozen om uit te rusten? Ze kijkt even opzij, misschien zelfs achterom. Waarom, naar wie of naar wat? Zou ze letterlijk terugblikken op haar leven om even stil te staan bij de zin van haar leven? Of is ze op zoek naar nieuw leven? Gaat ze wellicht eieren leggen om zich voort te planten? In de ontmoeting met dit fantasiebeest word je geconfronteerd met vele vragen over de vergankelijkheid van het leven. Herkennen we in de afbeelding van dit fantasiebeest iets van onze eigen levensweg?
56
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kruithuis
57
Rolf Mulder
Circus Jeroen Bosch
Dit werk is gebaseerd op het lied Land van Maas en Waal van Boudewijn de Groot waar onder andere gerefereerd wordt aan het ‘circus Jeroen Bosch’.
jaartal 2015 afmetingen 150 x 50 cm materiaal aluminiumprint 58
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kruithuis
59
Marlies Lavarack
Ineke Mulders
Het leven: vloeken, zegeningen en af en toe een fietslampje
De evolutie
jaartal 2015 afmetingen 20 x 29 x 30 cm materiaal metaal, hout, leer
jaartal 2012 afmetingen 120 x 100 cm materiaal olieverf op doek Het begin van leven in al zijn facetten.
De ruigheid, de devotie binnen het geloof, schuld en boete, af en toe een lichtpunt. Af en toe hemel en heel veel hel. Het extreme binnen Bosch’ werk heeft Marlies Lavarack in haar werk ook tot uiting gebracht.
60
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kruithuis
61
Rombout Oomen
The big shallow ground jaartal 2012 afmetingen 170 x 190 cm materiaal olieverf op linnen Het werk is gebaseerd een op klassieke, narratieve (vroeg-Renaissancistische) compositie, waarbij men uitging van analfabetisme, zodat de kijker ook zonder te kunnen lezen het werk juist kon interpreteren, als een stripverhaal. Binnen dezelfde context (de achtergrond/ het decor), komen een aantal ‘evenementen’ van het onderwerp voor. Rombout Oomen vindt het een prachtige manier om werken te maken, aangezien ze enigszins naïef over kunnen komen. Maar juist het gegeven van uitbeelding van verschillende onderdelen van een verhaal binnen een compositie bewust toepassen, is een buitengewoon intelligent en rationeel-schilderkunstig gegeven. Jheronimus Bosch paste deze methode toe als geen ander. Daarnaast heeft het onderwerp van onderstaand doek overeenkomsten met zijn apocalyptische visie op de wereld, zij het in het heden.
Nic Opdam
Gates jaartal 2015 afmetingen 135 x 90 cm materiaal papier/lijst
62
Bosch Open Expo catalogus 2016
Soms, als je luistert naar een verhaal of een lied, ontvouwt zich een beeld voor je ogen dat een mix is van dat verhaal en je eigen fantasie. Gates, uit de serie OneImageASong, is geïnspireerd door de rock song Cemetery Gates van Pantera. Het verhaal is dat van iemand die een geliefde heeft verloren en nu niet meer weet hoe hij verder moet. De plaats is een kerkhof, in de foto een denkbeeldige locatie, opgebouwd vanuit de fantasie van de kunstenaar. Kruithuis
63
Juni Pattimahu-Kusumanto
Stappen III (2-luik) jaartal 2015 afmetingen 26 x 26 cm – 100 x 200 cm materiaal fineliner, inkt – pastel, potlood, houtskool Juni’s levensweg kreeg vorm door de ideeën van Mahatma Gandhi. Zijn geweldloosheid is niet passief, maar geduldig, medelevend, vergevingsgezind en verzoenend. Deze ideeën staan in contrast met het werk van Jheronimus Bosch, dat doordrenkt is van straf, hel en verdoemenis. Evenals Bosch zoekt Juni de grens tussen het bewuste en onbewuste. Zij verbeeldt met donkere kleuren het onbegrensde en ontastbare. Bosch gebruikt diezelfde kleuren echter voor het veelal negatieve, tastbare. Net als Jheronimus Bosch heeft Juni belangstelling voor de natuur, met name voor het regenwoud. Wij mensen zouden moeten worden als het evenwichtige regenwoud: eerst harmonie in onszelf nastreven en daarna met de omgeving, want wij zijn slechts een onderdeel van die natuur.
64
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kruithuis
65
R.M. Steenhorst
Chintz, fluweel en kant jaartal 2013 afmetingen 100 x 60 cm materiaal 3D software, (CGI) Lambdaprint op Dibond, onder Liquid Gloss
Camille Paycha
Blog alerte invasion extraterrestre
This picture of a man warning people against a UFO invasion makes the photographer think of Bosch’s time, when people used to think that the devil could take any shape and could be everywhere. This man is a good image for the constant paranoia of the people in Bosch’s paintings.
Siamese tweelingen worden tegenwoordig, zo mogelijk, kundig gescheiden. Als dat niet kan, is één leven met z’n tweeën het lot. Om dan toch een onafhankelijk leven te kunnen leiden, was de kermis een mooie kans. Dit werk is een samenstelsel van wat is gezien op kermissen in Italië, in het Spitzner Museum, in publicaties, in films (zoals Freaks uit 1932) en fotografie. De witgeschminkte meisjes, Gothic-achtig gekleed, worden in een matig verlichte ruimte aan het publiek gepresenteerd. De groteske tweeling refereert aan wat Jheronimus Bosch in zijn leven waarschijnlijk ook moet hebben gezien. Steenhorst heeft voor dit werk gebruikgemaakt van animatiesoftware zoals die in de filmindustrie wordt gebruikt. Een complexe en rationele techniek waarmee, paradoxaal genoeg, een geheimzinnige en poëtisch beeld wordt gecreëerd.
jaartal 2014 afmetingen 60 x 50 cm materiaal analog photography 66
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kruithuis
67
Hans Ter Borg
Boven Sobibor jaartal 2015 afmetingen 200 x 140 cm materiaal as en roet
68
Bosch Open Expo catalogus 2016
Boven Sobibor is ontstaan aan de hand van een zeldzame luchtopname uit 1941. De afstand als metafoor voor de voortwoekerende sociale onverschilligheid. Het is evident dat de belangrijkste schilderkundige opdracht was de gebruikte materialen en de esthetiek ondergeschikt te maken aan de inhoud. Sobibor was de hel waarvan Bosch het bestaan zelfs niet kon vermoeden. De Hel van Dante – voor Bosch een
belangrijke inspiratiebron – in Sobibor verworden tot een leeg en onschuldig spel van de satan... Geen schilder stond overigens verder af van de geest van het Quattrocento dan Bosch, toch tijdgenoot van Botticelli, Rafaël, Leonardo da Vinci en Michelangelo. Bosch had juist de zwakheid van de mens als grondmotief en had een volmaakt meesterschap over de toen nieuwe technieken van picturale uitbeelding.
Maria van 't Hullenaar
Droom jaartal 2015 afmetingen 28 x 12,5 x 28 cm materiaal keramiek (porselein met steengoedpapierklei)
Maria van ’t Hullenaar maakt beelden, keramische vormen, schilderijen en installaties. Droom is geïnspireerd op de werken van Jheronimus Bosch. Het werk is nummer VI in de reeks Spheres. Onder deze titel heeft Maria werelden in porselein geschapen als in een droom. In die droomwereld kun je je verliezen, kun je fantaseren en een ontdekkingsreis maken. Het is als de spiraal van het leven, met uitsteeksels, scherpe randen en barsten. Het geheel is gefragmenteerd
en gedetailleerd uitgewerkt. In het gebruik van het materiaal (steengoedpapierklei met porselein en glazuur) zoekt Maria naar de grenzen van het haalbare en verwelkomt ze onvolkomenheden, zoals die zich ook aandienen in het werkelijke leven.
Kruithuis
69
Bianca van Baast
Clema van Bekhoven
Admirari homo
De vooruitgang
jaartal 2008 afmetingen 100 x 140 cm materiaal olieverf op doek
jaartal 2008 afmetingen 160 x 80 cm materiaal acrylverf op doek
GeĂŻnspireerd door de titel Ecce homo van het ene werk, en de zeven zonden als thema in een ander werk, gebruikte Bianca van Baast de elementen van Jheronimus Bosch in haar eigen schilderij Ecce homo (zie de mens). Tijdens het ontwerpproces ontdekte zij dat er ook zeven deugden bestaan. Die legde zij vast in dit schilderij Admirari homo (bewonder de mens). Op het doek van Ecce homo vindt er maar weinig interactie plaats tussen de figuren, terwijl Admirari homo meer verbinding toont. Men houdt elkaar vast en kijkt elkaar aan. De blauwe vlag versterkt de eenheid van de groep. In het schilderij zijn de zeven deugden verwerkt: wijsheid, matigheid, moed, rechtvaardigheid, hoop, geloof en liefde.
Opdracht aan de cursisten: De bedoeling is dat iedereen een schilderij maakt naar het drieluik van Jheronimus Bosch; Midden paneel = Tuin der lusten Linker paneel = Het aards paradijs Rechter paneel = De hel Ik denk aan een formaat van 40x40 cm. Zorg a.u.b. dat je een doek van dit formaat bij je hebt, dan kunnen we meteen beginnen. Het is de bedoeling een klein deel van dit schilderij te kiezen, als idee, dus niet naschilderen, Ik ben erg nieuwsgierig naar wat jullie ermee doen, want er zijn veel mogelijkheden. Laat je niet afleiden door de hoeveelheid; je eerste idee is vaak goed. Met vriendelijke groet, Clema
70
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kruithuis
71
Bert van den Akker
Marianne van Heeswijk
Grafitti Tableau
Bloem der lusten
jaartal 2015 afmetingen 200 x 200 x 46 cm materiaal foto’s, aluminium lijsten, multiplex en vurenhout
jaartal 2015 afmetingen 40 x 30 x 4 cm materiaal gemengde materialen/technieken
Twaalf foto’s ingelijst in aluminium lijsten op staand drieluik van multiplex en vurenhout. Met Jheronimus Bosch zijn velen gefascineerd door het ‘leven’ getekende gezichten. Vele anonieme amateurmuurschilders gaven en geven daar overal ter wereld, al of niet zelf getekend door dat ‘leven’, uitdrukking aan. Van den Akker maakte er vele foto’s van omdat het hem ook fascineert.
72
Bosch Open Expo catalogus 2016
In dit tweeluik knipoogt Marianne van Heeswijk op de haar bekende manier naar een iconisch werk uit de kunstgeschiedenis. Op speelse wijze, die expliciet, bijna letterlijk voortborduurt op de volkskunst, brengt ze een ode aan de Tuin der lusten van Jheronimus Bosch, en levert er tegelijkertijd commentaar op. ‘Hij gebood en zij waren geschapen’ luidt het bijbelcitaat op het buitenste paneel van Bosch' werk. De moralistische interpretaties die door Bosch en nog meer door kunsthistorici door de eeuwen heen aan het helse paradijs binnenin zijn gegeven, maken bij Marianne van Heeswijk plaats voor waar eigenlijk het licht op zou moeten vallen: de langdurige liefde tussen mensen, die zich onafhankelijk van strenge zeden en zedeloosheid manifesteert.
Kruithuis
73
Chrisje van der Heyden-Ronde
Brabants zottenbootje jaartal 2008 - 2010 afmetingen 120 x 80 cm materiaal olieverf op doek Dit Brabants zottenbootje van Chrisje van der Heyden-Ronde is een eigentijdse interpretatie van Het narrenschip van Jheronimus Bosch. De kunstenares bestudeerd en verwijst naar dit soort schilderijen. Ze geeft er een eigentijdse invulling aan en de herkenbare symbolen geven een houvast. Ook zijn ze voor haar zo inspirerende dat ze een uitgangspunt zijn om nieuwe verhalen te gaan schilderen. Veel van de figuren die op Het narrenschip staan, komen in een nieuwe vorm terug, maar altijd met de vraag of ze een associatie hebben met onze huidige tijd. Daardoor krijgen ze een nieuwe betekenis. Zo heeft Chrisje bijvoorbeeld in plaats van de boom in de boot, een parasol geschilderd die bescherming symboliseert. Met daaraan... de Brabantse wimpel! Chrisje van der Heyden-Ronde
Tabula rasa jaartal 2008 - 2010 afmetingen 160 x 100 cm - 160 x 100 cm materiaal olieverf op doek 74
Bosch Open Expo catalogus 2016
Het tweeluik Tabula rasa van Chrisje van der Heyden-Ronde toont een levenslandschap met verwijzingen naar Jheronimus Bosch. Meteen is het een modern symbolisch verhaal. De vrouw die voorop loopt draagt de maan op een stok als symbool van kracht. De vrouw achter haar heeft een trechter op het hoofd, de gekte van de mens. Dan een primitieve Adam en Eva met rechts daarvan
de herkenbare Jheronimus Bosch zoals hij als standbeeld staat op de Bossche Markt. Het schone lege palet in zijn hand symboliseert de titel Tabula rasa. In het midden de hooiberg, de verbinding tussen de twee panelen. Nog steeds een actueel symbool voor de hebzucht ofwel de consumerende mens. Aan de voeten van Jheronimus Bosch ligt een ‘Boschfiguur’, het dierlijke in de mens. Kruithuis
75
Henk van Hest
JNKill
Ei ei ei
Blind
jaartal 2009 - 2015 afmetingen 40 x 110 x 40 cm materiaal keramiek, pvc, mechanisch gereedschap, beton
jaartal 2015 afmetingen 60 x 80 cm materiaal canvas, acryl, fineliners, markers, graffiti
De installatie is ontwikkeld in het kader van kinetische kunst, met keramiek als hoofdthema. Beweging roept aandacht op en maakt kinetische installaties daardoor toegankelijk voor een breed publiek. De schaal en de eieren zijn met de hand gedraaid op een draaischijf en als aardewerk gebakken op 1050°C. Wanneer de statische delen, anders dan verwacht, in beweging komen, geeft dat aanleiding tot verrassing en verwondering. Verwondering zoals die bij de kunstenaar wordt opgeroepen bij het kijken naar het werk van Jheronimus Bosch met de vele vreemde figuren.
76
Bosch Open Expo catalogus 2016
Wellicht geen visioenen van een genie, maar wel van een willekeurige derde, de hedendaagse mens. JNKills werk tracht de invloeden van alledag te laten zien, de enorme hoeveelheid prikkels. De straling van alledag! Zo normaal geworden, echter zo bizar. Het werk Blind is een van de blauwdrukken van deze blindheid.
Kruithuis
77
Pieter van Sleeuwen
Apocalypse jaartal 2015 afmetingen 25 x 34 cm materiaal gemengde techniek op paneel Dit paneel is geïnspireerd op de ‘hel en verdoemenis’kant van het werk van Jheronimus Bosch, met name het derde deel van het drieluik De hooiwagen. Het is geen letterlijke vertaling, maar een intuïtieve, waarbij na de vernietiging van de mensheid een kaal en dreigend landschap overblijft.
Jan van Velthoven (courtesy of EFB/Bernd & Hilla Becher)
De schepping jaartal 2002 - 2008 afmetingen 200 x 100 cm materiaal fotoprint op zeil 78
Bosch Open Expo catalogus 2016
De schildering De schepping van de wereld op de achterkant van de zijpanelen van de Tuin der lusten toont Bosch’ beeld van de schepping: een transparante bol. In De schepping is de bol, donker, massief en gesloten. Zij zweeft niet, is stevig verankerd. Wat speelt in de reusachtige bol is een mysterie. De wetenschap is nu veel verder in haar kennis van het ontstaan van heelal, materie, planeten, aarde. Deeltjes die wij als hun bouwstenen opsporen worden
steeds kleiner, de krachten steeds immenser. Paradox van onze kennisontwikkeling: hoe meer wij weten, hoe minder wij echt kunnen zien (en verbeelden). Vandaar een gesloten bol; ongetwijfeld vol spanning, minuscule deeltjes en energie. Daarvóór niet de boom der kennis, maar ontelbare twijgjes opgroeiend tot bomen: hoe meer wij weten, des te meer beseffen wij nog méér te zullen weten in de toekomst.
Kruithuis
79
Hanny Verbrugge
Lunch jaartal 2015 afmetingen 100 x 140 cm materiaal acrylverf Hanny schildert mensen in hun dagelijkse omstandigheden. Ze is geboeid door mensen, hun houdingen hun uitdrukkingen. Hanny gebruikt eigen foto’s, foto’s uit kranten, oude albums of fotoboeken. Met sterke kwaststreken zet ze de figuren meteen op het doek. Hanny is gefascineerd door de oude meesters.
Kristin Verstijnen
De Vangst jaartal 2000 afmetingen 85 x 30 x 15 cm materiaal metaal, been, kunststof (in glazen vitrine) 80
Bosch Open Expo catalogus 2016
Vooral de visioenen van Jheronimus Bosch waren in zijn tijd, en nu nog, een grote inspiratiebron. De Tuin der lusten die hangt in het Prado in Madrid maakte grote indruk op Verstijnen. Hoe kon iemand in die tijd dergelijke verbeeldingen schilderen? Wie had er in die tijd zulke bouwsels, naakte mensen, en dieren in beeld kunnen of durven brengen? Kunst die zo ver af stond van de religieuze opdrachtgevers. Zijn holle
vormen van visachtigen waarin van alles verscholen zat intrigeerden, zeker toen Verstijnen even later een gestrand vissenskelet vond: * Was er sprake van dwaling of gewoon een luchtsprongetje? Wat was er eerder; gebrek aan water of aan lucht? Niemand die nog weet wat was, nu is.* Daarna was haar focus niet meer te stoppen. Overal zag ze de vormen van het vissenskelet in, en alles moest onderzocht en bewerkt worden. Kruithuis
81
Theo Vink
Bernard Werners
Boze geesten in de lucht
Vogelvlucht
jaartal 1966 afmetingen 50 x 40 cm materiaal ets
jaartal 2001 afmetingen 52 x 42 cm materiaal potlood, pen, acrylverf op karton, papier
Van jongs af aan werd Theo Vink aangetrokken door de voorstellingen van Jheronimus Bosch van de fantasiefiguren die de verleidingen, het kwaad verbeelden waar een mens mee te maken krijgt. Zijn illustratieve manier van tekenen en schilderen past bij Vink. In deze ets geeft hij uitdrukking aan duistere aanvallen.
82
Bosch Open Expo catalogus 2016
het allermooiste van de stad het bruisen waar geen eind aan lijkt te komen
Kruithuis
83
Jos Wilcke
Choi Wong
Mice and mouse
Petranella
jaartal 2015 afmetingen 80 x 100 x 10 cm materiaal mixed mice media
jaartal 2012 afmetingen 15 x 20 cm materiaal gevonden foto's, draad
Voor het werk van Jos Wilcke zijn natuurlijke materialen gebruikt.
Choi Wong (Hongkong, 1981) onderzoekt de interactie tussen mensen. Hierbij maakt zij gebruik van gevonden beelden. Door ingrepen met draad, inkt en uitsnijdingen onthult zij verschillende verbindingen. Hiermee wil zij het onzichtbare zichtbaar maken. Macht, controle, afhankelijkheid en vertrouwen zijn terugkerende thema’s in haar werk.
84
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kruithuis
85
Rob Ruimers
De mooie mensch 7 jaartal 2011 afmetingen 54 x 90 x 42 cm materiaal keramiek, staal De zwaartekracht trekt aan dit tegendraadse beeld dat op het eerste gezicht zo vlezig is en aards. Tegelijk heeft het een opstandig karakter: de veer weerstaat de druk van bovenaf en houdt zijn belofte van ontspanning, terwijl de inzakkende elementen zich elk moment weer in volle glorie kunnen verheffen. De mooie mensch 7: een opblaasbaar pleidooi voor het afschaffen van valse schaamte – is de mens niet mooier zonder de sociale maskerade? – en een streven naar de naakte waarheid.
Marie-José Werners
Amore intenso
al wat ik deedHij heeft het uitgemeten liefderijk en zacht (nonno e nipotina)
jaartal 2011 afmetingen 40 x 30 cm - 40 x 30 cm - 40 x 30 cm - 40 x 30 cm materiaal fotografie 86
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kruithuis
87
Kunsthal Boschveld Kunsthal Boschveld, een inititatief van Stichting Wederzijds – kunst in context, organiseert oeuvre-tentoonstellingen afgewisseld met een reeks bijzondere groepstentoonstellingen. Hierin worden werken van ervaren kunstenaars gecombineerd met kunst van jong talent uit stad en land. Ook is er in het programma van Kunsthal Boschveld ruimte voor kunstbeurzen.
Oeuvre-tentoonstellingen Kunsthal Boschveld organiseert oeuvre-tentoonstellingen met oudere kunstenaars. Zo waren er de schilderijententoonstelling van Jan Moerbeek; ‘vijftig jaar werken’ van Theo Besemer, die werd geopend door Hendrik Driessen van Museum de Pont; de oeuvre-expositie van Corrie de Boer, geopend door Caroline Boot, conservator TextielMuseum; en de oeuvre-tentoonstelling van Flip Rutten. Voor 2016 staat een oeuvre-tentoonstelling gepland met werken van Ton Frenken initiatiefnemer en – met Alfred Olderaan – organisator van de grote Bosch tentoonstelling in 1967.
Bosch Open Expo catalogus 2016
Selectie Bosch Open Expo
Platform voor jong talent
In het aanbod van - door een zeer deskundige vakjury - geselecteerde werken merkte Kunsthal Boschveld vooral de vaak verwarrende facetten van het hedendaagse bestaan terug. Een eigenzinnige interpretatie van Jeroen Bosch zijn erfenis en minder een directe vertaling van de ideeënwereld van Jeroen Bosch als het gaat om de verwijzingen naar middeleeuwse deugden, of naar de hemel en de hel als uiteinden van een christelijke levensweg. Uit de juryselectie koos Kunsthal Boschveld werken waarin de kwaliteiten opmerkzaamheid, concentratie en vreugde doorschemerden. De expositie van Kunsthal Boschveld bevat kunstwerken waarbij structuur en handschrift een belangrijke rol spelen. Er is sprake van associëren en een conceptueel wegen op een moderne manier van de middeleeuwse leefwereld. Kunsthal Boschveld koos voor een selectie waarin zowel grote objecten als ook intieme werken, fotografie en gedegen fijnschilderkunst een plek vonden. Een spannende selectie waarmee de tentoonstelling als wandeling kan worden ingericht, een visueel landschap dat de kijker uit wil dagen opnieuw zijn eigen verhouding tot de beeldenwereld van Jeroen Bosch te bepalen.
Jong talent krijgt expliciet een platform in Kunsthal Boschveld. Zo was in 2014 Vincent Bijleveld artist-in-residence en trokken Vincent Both, Jordan Herregraven, Bernice Nauta, Nathalie Mannaerts en Nikki Nordmann na deelname aan Jong
De tentoonstelling in Kunsthal Boschveld wordt mede mogelijk gemaakt door Ekoplaza/Udea bv.
In de selectie zijn beelden opgenomen waarin behalve rumoer ook fijnzinnige fantasieën warrelen, en nevelwezens verschijnen, en wonderlijke constructies en surrealistische annotaties.
88
Graphos aandacht met hun werk. In 2014 presenteerde Kunsthal Boschveld de expositie De Verzoeking. De prijs ging naar Sebastiaan Noort. Eervolle vermeldingen kregen Marthe Zink en Brian Coutinho. Ook studenten van de Akademie, het KWIC en Summa Fashion toonden werk in Kunsthal Boschveld.
Kunsthal Boschveld Vughterstraat 234 5211 GP ’s-Hertogenbosch www.kunsthalboschveld.nl looptijd 19 maart t/m 29 april 2016 openingstijden di t/m zo 13.00 - 17.30 uur, ma gesloten entree gratis
Kunsthal Boschveld
89
Sander Bos
Maria Catharina Brouwer
Prayer of the shamaness
Waar wij heengaan
jaartal 2015 afmetingen 180 x 160 cm materiaal olieverf op linnen
jaartal 2014 afmetingen 147 x 120 cm cm materiaal olieverf op doek
In zijn werk onderzoekt Bos andere staten van bewustzijn en de beelden die daarmee gepaard gaan. Door middel van trancereizen en meditatie komen beelden op uit het onbewuste en hierin vindt hij de inspiratie voor zijn werk. De beelden reflecteren het landschap van de ziel en op deze manier vormt zij een portaal die de weg terugwijst naar deze soms wat vergeten zielenwereld die iedereen in zich draagt.
90
Bosch Open Expo catalogus 2016
In dit schilderij verbeeldt de kunstenaar het heengaan; er is niets meer dat ons wacht. Jheronimus Bosch wilde in bepaalde schilderijen vooral het inferno laten zien dat de mens wachtte na een leven van losbandigheid, muziek en drank. Ook Maria Catharina Brouwer wil een hel laten zien, niet als straf voor een losbandig leven maar als symbool voor het niets dat ons wacht.
Kunsthal Boschveld
91
Brian Coutinho
Quin de Vreede
Verzoeking
Tortures of the damned
jaartal 2015 afmetingen 40 x 100 x 40 cm materiaal keramiek en animatie
jaartal 2013 afmetingen 75 x 55 cm materiaal zeefdruk, inkt op papier
Dit werk is geïnspireerd op de Tuin der lusten, het drieluik van Jheronimus Bosch, met als thema de duivels en demonen van de nacht. Het werk was eerder te zien tijdens de museumnacht in de Muzerije in den Bosch. Het werk is een combinatie van keramiek en animatie. Op het keramisch beeld wordt het drieluik van Jheronimus Bosch geprojecteerd.
92
Bosch Open Expo catalogus 2016
Op Wikipedia staat Jheronimus Bosch als volgt beschreven: “Hij ging de geschiedenis in als ‘den duvelmakere’ en als schilder van satirische voorstellingen, maar hij is vooral van betekenis als vernieuwer van de bestaande beeldtraditie.” Hij was de grote inspiratie van een serie zeefdrukken over de Hel die De Vreede maakte in 2013. Zijn werken zijn ook satirisch bedoeld (de enige duivel is de mens) en hij refereerde naar de popcultuur om het begrijpbaar en van deze tijd te maken. Bijna niemand snapt meer bijbelreferenties, je kunt nu beter verwijzen naar Tom & Jerry, de Muppets of de Simpsons. Kortom, dit werk is niet alleen een ode aan Bosch, maar ook een poging om zijn satirische visioenen van de hel te vertalen naar deze generatie.
Kunsthal Boschveld
93
Kyra Cramer
Imme und Ewig
Ontleed
jaartal 2013 afmetingen 61 x 84 cm materiaal Oude houten paneeldeuren, krijtgrond, 22-karaats bladgoud, kleurpigmenten, ei
jaartal 2013 afmetingen 22 x 33,5 cm materiaal cederhoutpaneel, krijtgrond, bladgoud, eitempera
Wat is Bosch’ Tuin der lusten zonder bijen? Wat zit er werkelijk achter de deuren van Imme und Ewig? ‘Hemel’ of ‘Hel’? Zoete verleidingen of de meedogenloze gedrochten van Hiëronymus? De bijen waren belangrijk in het Europa van de middeleeuwen. Bijen werden gezien als gevleugelde goddelijke wezens, een krachtig symbool. Boodschappers tussen hemel en aarde die toegang hadden tot de goddelijke wereld. Hun honing was een gave uit het paradijs. De imme is vervreemd van haar daadwerkelijke verschijningsvorm. Afgebeeld als een voorbeeld voor het eeuwige. Overlevers door de tijden heen en tot op het heden onverminderd belangrijk.
Ontleed: een houten paneel met krijtgrond, verf en bladgoud, een hexagoon op de achtergrond met twee abstract geschilderde bijen? Een studie? Een icoon? Kunst? De bijen zijn vervreemd, ontleed, de opbouw van het werk word zichtbaar. De beestjes lijken niet werkelijk, ze zijn niet aards, maar vervreemd van de werkelijkheid. De honingraat abstract verguld. Het goddelijk licht? Geschilderd in dunne verflagen in de traditie van het eeuwenoude ambacht van het iconenschilderen.
94
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kunsthal Boschveld
95
Sacha Goossens
Goed & kwaad jaartal 2015 afmetingen 80 x 40 cm - 80 x 40 cm - 80 x 40 cm materiaal foto 96
Bosch Open Expo catalogus 2016
Het zwart-witdenken is vast tijdens het leven van Jheronimus Bosch in de Middeleeuwen ontstaan. Je kon kiezen voor hel en verdoemenis of een vroom en goed leven. Het lijkt wel of een andere keuze er in die tijd niet was. Visioenen, duivels, demonen, engelen en heiligen. Bosch hield met zijn schilderijen de mens een spiegel voor, vol duivelse fabelwezens en gruwelijke taferelen van de hel. De mens werkt aan zijn eigen ondergang,
maar heeft altijd zelf de keus om over zijn eigen lot te beschikken. Met de fotoserie Goed & Kwaad laat fotograaf Sacha Goossens zien dat ze een bewonderaar is van Jheronimus Bosch. Net als Bosch laat ze mensen kiezen tussen ‘het goede en het kwade’.
Kunsthal Boschveld
97
Yvonne Halfens
Leo Heerkens
Takkenman
Bezwering
jaartal 2013 afmetingen 40 x 110 x 70 cm materiaal keramiek, takken
jaartal 2012 afmetingen 82 x 115 x 40 cm materiaal gedreven koper
Het bizarre van Bosch’ schilderijen is terug te vinden in de beelden van Yvonne Halfens. Menselijke figuren spelen een hoofdrol en vaak zien ze er vreemd uit: ze missen een been of een hoofd of hebben er juist heel veel. Op die manier probeert de kunstenaar een verhaal weer te geven zonder begin of einde. Jheronimus Bosch lijkt ook verhalen te vertellen. Maar terwijl het bij Jheronimus Bosch meestal erg druk is, is het bij Halfens juist heel rustig. Alles speelt zich af binnen één mens en niet tussen mensen onderling.
Een uit stukken koper gedreven beeld van Leo Heerkens waarin hamerslagen nog zichtbaar zijn. De voeten en benen suggereren, samen met de uitgestrekte armen, een moment van verheffing. Door de manier waarop het metaal is bewerkt, heeft het beeld de lichtheid verkregen die daarvoor nodig is. Een geconcentreerde blik en de gracieuze stand van de handen als een formule om kwade geesten en de duivel af te weren.
98
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kunsthal Boschveld
99
Leo Heerkens
Maria Hoeks van den Bijgaart
Ontwortelde vrouw
Een weg naar het hiernamaals
jaartal 2014 afmetingen 82 x 115 x 40 cm materiaal gedreven koper
jaartal 2015 afmetingen 20 x 42 x 35 cm materiaal klei, gestookt met de Rakumethode
Een tussen hemel en aarde zwevend vrouwfiguur met navelstrengen verbonden aan Moeder Aarde. Terwijl de armen en benen zich nog krampachtig vastklampen aan haar wortels blijkt uit de uitdrukking van haar gezicht juist berusting. Het is goed zo.
Vrij werk, gebaseerd op Bosch’ de Tuin der lusten. Een gebouw dat reikt tot in het hiernamaals.
100
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kunsthal Boschveld
101
François Hendrickx
Torii* (Amerongen 2 12 september 2010 19 uur 10, Heetveld 15 september 2009 19 uur 15) jaartal 2010 afmetingen 80 x 60 cm – 80 x 60 cm materiaal papier, fotografie Sometimes passages open up in the landscape that allow us a glimpse into other worlds. There, where the spirit of the place is strong, the gateway between the material and the spiritual worlds may open briefly. Those who dare can cross over. The camera obscura that was used to create these images is an indispensable tool to record the dusky line between these two worlds. Because the camera has no lens, everything that appears in the atmosphere and the landscape is recorded without being altered or falsified by an intermediary. In that way, a layer in reality is revealed that is otherwise invisible. * Torii: Japanese, literally: ‘Where the birds are’. Torii is the gateway between the material and the spiritual worlds.
102
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kunsthal Boschveld
103
Noor Huige
Yoshiyuki Koinuma
Motherhood
Reincarnation
jaartal 2010 afmetingen 60 x 76 cm materiaal Oost-Indische inkt op papier
jaartal 2015 afmetingen 100 x 100 cm materiaal mixed media on panel
Een moeder met kind op schoot omringd door allerlei symbolen. Ze lijken op religieuze symbolen, en lijken een verband te hebben en een verhaal te vertellen. Een pauw, een hand met opgestoken vinger, de heilige graal, een fles met daarin een boot in een storm op zee. De moeder is afgebeeld als Maria met kind en heeft haar borsten ontbloot. Maria wordt altijd gesluierd en bedekt afgebeeld, de kunstenares wil juist de nadruk leggen op het moederschap door haar borsten te tekenen. Dit staat voor het leven dat een moeder aan haar kind kan geven doordat het lichaam van de vrouw in staat is het kind te voeden.
When Koinuma visited the Prado Museum in Madrid in 2011, he saw The garden of earthly delights by Jheronimus Bosch. He was surprised by his amazing imagination and his unique fantasy world. In March 2011, the artist spent two weeks of vacation in Japan. During this time, a massive earthquake with a magnitude of 9.0, occurred off the Pacific coast of the north-eastern part of Japan, triggering catastrophic Tsunami waves. And then the first Fukushima nuclear power plant accident happened. Many people lost their lives at that time. This work is made by Koinuma’s experience of an earthquake and is strongly influenced by Bosch’s works. The artists feels there is a common theme present in Bosch’s works and his work.
104
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kunsthal Boschveld
105
Julia Geerlings, Wendy Dinkelberg, Lysanne van den Hoeven, Stefanie Schipper, Roos Lechner, Annabel Kranendonk, Margrethe Pennewaard, Kristel van der Horst, Swen van Hijningen, Miron Meen, Chantal Prijs, Annemarie Geerling, Henk Tichelaar, Jan Nuij, Jolanda van Harten, Jeroen Kooren, Lars van Wieren
11 drieluiken jaartal 2015 afmetingen 23 x 29 x 1.5 cm materiaal papier De verscheidenheid aan vormen en objecten in het werk van Jheronimus Bosch is voor het ArtEZkunstenaarscollectief een grote inspiratiebron. De verschillende betekenissen die door de toeschouwers worden toegekend aan ĂŠĂŠn werk zijn eindeloos. Zo hebben de kunstenaars persoonlijke betekenissen bij het werk van de Tuin der lusten verbeeld in verschillende beelden. Ze reageren op het werk van Jheronimus Bosch en op het werk van elkaar. Zoals Bosch de relaties tussen de mens, omgeving en schepper vastlegt in zijn werk, zo gaan de prenten in het boek ook een relatie aan met elkaar. De manier waarop Bosch zijn werk maakte, getuigt van echt vakmanschap, ook dit hebben de kunstenaars vertaald in het boek door te werken met verschillende druktechnieken. Het collectieve kunstwerk is in 24 uur gerealiseerd door zeventien kunstenaars.
106
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kunsthal Boschveld
107
Jan Moerbeek
Rombout Oomen
De bedelaar van Bosch
Neue Romantik
jaartal 2012 afmetingen 10 x 10 cm materiaal olieverf op mdf
jaartal 2011 afmetingen 190 x 180 cm materiaal olieverf op linnen
Dit werk zou Jheronimus Bosch in zijn eigen tijd gemaakt kunnen hebben. Niet wat betreft schilderstijl of formaat, maar wel qua kleurstelling en innerlijke beleving. Moerbeeks werk geeft deels een figuratieve reflectie op Bosch’ werk, maar blijft toch verwant aan zijn eigen stijl van werken.
Bij dit werk wordt een klassieke driehoekscompositie aangehouden. De Mozes op de berg, zij het dan de alfaman als hooligan, die de nieuwe religie van volstrekt hedonisme viert. Het onderwerp van het werk refereert direct naar het oeuvre van Jheronimus Bosch.
108
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kunsthal Boschveld
109
Marianne Stam
Cygnus jaartal 2015 afmetingen 12 x 10 cm materiaal mezzotint, papier, inkt Bosch heeft prachtige details in zijn schilderijen, waar achteloos een betekenisvol dingetje is neergelegd: soms bestaand, soms verzonnen, maar meestal gedetailleerd weergegeven en zorgvuldig gekozen. Dat is juist zo boeiend aan zijn werk: van die dingetjes waar je een eigen verhaal bij kan denken of op kan zoeken als onderdeel van het verhaal. In deze prent ligt een zwanenveertje achteloos op de stoep. Iedereen denkt ervan wat hij/zij wil, maar onwillekeurig is er een associatie met iets teers, iets kwetsbaars. Even dwarrel je in gedachten ergens anders heen. Dit veertje was van een zwaan, die het leven liet als naamloos verkeersslachtoffer. Ook zonder dat gegeven geeft het beeld even een associatie met kwetsbaarheid. Ies Schute
Reis naar het einde van de nacht
Zoals in het schilderij Het laatste oordeel van Jheronimus Bosch overheerst de duisternis in vele lagen. In het werk Reis naar het einde van de nacht zoekt Schute naar een vertaling. De universele thema’s van Jheronimus Bosch zijn aanwezig in haar werk.
jaartal 2013 afmetingen 200 x 167 cm materiaal gemengde technieken op doek 110
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kunsthal Boschveld
111
Zoë Sluijs
Look away jaartal 2015 afmetingen 60 x 170 cm – 170 x 60 cm – 60 x 170 cm materiaal drieluik fotografie op Dibond Zoë Sluijs heeft gekozen voor groot contrast tussen licht en donker. Hiermee creëert ze een spanning die weer terug te zien is in de handen van het model. Het model keert de kijker de rug toe uit schaamte, tegelijkertijd heerst er een soort onschuld over haar door haar naaktzijn. De harde schaduwen zorgen er ook voor dat de ruggengraat prominent te zien is. Samen met de verkrampte handen geeft dit een wezen-achtig beeld.
112
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kunsthal Boschveld
113
Karin van Leeuwen
Cycloop servant jaartal 2015 afmetingen 20 x 40 x 20 cm materiaal klei en hout Een toonbeeld van geweld, beperkte visie (slechts één oog ) en domheid. Het handvat op zijn rug maakt dat hij als dienaar van het kwaad overal ingezet kan worden. Een tijdsbeeld?
Roos van der Heiden
Hellelandschap op zondagochtend
In het werk van Roos van der Heiden krijgen ratten vleugels, vinnen een schedel om in te schuilen, vogelpoten een gat om aan te krabben en raken mensen de weg kwijt. De aantrekkingskracht van het griezelige gecombineerd met de luchtigheid die de fantasie brengt, past bij de thema’s in het werk van Bosch.
jaartal 2015 afmetingen 45 x 25 x 10 cm materiaal hout, ijzerdraad, vogelpootje, vogelschedel, vinnen 114
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kunsthal Boschveld
115
Hanny Verbrugge
Protest jaartal 2013 afmetingen 105 x 87 cm materiaal acrylverf Hanny schildert mensen in hun dagelijkse omstandigheden. Ze is geboeid door mensen, hun houdingen hun uitdrukkingen. Hanny gebruikt eigen foto’s, foto’s uit kranten, oude albums of fotoboeken. Met sterke kwaststreken zet ze de figuren meteen op het doek.
Hélène van Riel
Mermaid baby jaartal 2015 afmetingen 54 x 21 x 20 cm materiaal staalwol
116
Bosch Open Expo catalogus 2016
Deze Mermaid baby is geïnspireerd op de geboorte van een kind met aaneengegroeide beentjes als een kleine zeemeermin. Het is een van de afwijkingen die Hélène van Riel zag toen zij nog verloskundige was. Dit beroep blijft invloed houden op haar werk als beeldend kunstenaar. Ze maakt baby’s van staalwol, een hard materiaal met een zachte uitstraling. Daardoor ogen haar veel te vroeg of met afwijkingen geboren kindjes lief en kwetsbaar. Kunsthal Boschveld
117
Ans Vrensen
Minderbedeelde medemens jaartal 2014 afmetingen 50 x 30 x 80 cm materiaal mixed media
118
Bosch Open Expo catalogus 2016
Dit werk is gemaakt naar aanleiding van het humanitaire werk voor de oude, minderbedeelde medemens dat de kunstenaar deed in het dorpje Kornalovichie in OekraĂŻne. De allerarmsten liggen daar in foetushouding, zonder licht en warmte (letterlijk en figuurlijk). Het heeft heel veel indruk gemaakt en Ans heeft getracht dit in een triest beeld weer te geven. In plaats van armen gebruikte ze een koperen draad. Het koper symboliseert warmtegeleiding.
Als je van niemand warmte ontvangt moet je het jezelf toedienen. Met een foetushouding maak je jezelf zo klein mogelijk, dus minder warmteverlies. Het koperdraad is beweeglijk en het symbooltje dat eraan hangt, kan tegen de buik geplaatst worden voor extra warmtetoevoer. Jheronimus Bosch beeldt veel verschoppelingen af. Deze liggende verschoppeling voegt hier nog wat aan toe.
Marie-JosĂŠ Werners
Cantus in memoriam
slapende tuinende ramen op een kier wat wazig nog
jaartal 2011 afmetingen 40 x 30 cm materiaal foto op aluminium Dibond
Kunsthal Boschveld
119
Tiny Vissers
Erfzaken, ganzenbroeders, in aeternum jaartal 2015 afmetingen 15 x 15 x 40 cm - 9 x 14 x 48 cm - 20 x 10 x 36 cm materiaal brons Langer dan drie seconden wordt er bijna niet meer gefantaseerd (of nagedacht). Binnen die tijdspanne gaan de vingertoppen immers al naar een internethulpmiddel om HET op te zoeken. We leven in een ‘an-fantabetische’ tijd. Van Jheronimus Bosch valt er nauwelijks iets op te zoeken. We zijn de beeldtaal van Jheronimus Bosch grotendeels kwijt. De kijker is gedwongen om te fantaseren. En dat moet/kan volop met de ‘prachtige’ voorstellingen die hij ons toont. Het is een eer om te exposeren in de schaduw van zo’n grootse kunstenaar. En Tiny Vissers kan alleen maar hopen dat degenen die naar zijn werk kijken ook gaan fantaseren.
120
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kunsthal Boschveld
121
Ad Wijgergangs
Ans Wilbers
Wonderland
Opilio parietinus en het bankwezen
jaartal 2010 afmetingen 118 x 88 cm materiaal pen en penseel, (kleuren)tekeninkt en acrylverf op karton Ad Wijgergangs heeft ooit een tekening gemaakt die een vergadering voorstelt waarbij, naast hemzelf, een aantal kunstenaars/inspirators aanwezig is. De naam van die tekening is De Vergadering. Een vrij centrale plaats daarop wordt ingenomen door Jheronimus Bosch. Met die tekening schreef hij zich overigens niet in voor Bosch Open Expo. Dat deed hij met Wonderland. Een tekening waarop te zien is dat Bosch niet ten onrechte deel uitmaakte van De Vergadering.
122
Bosch Open Expo catalogus 2016
jaartal 2013 afmetingen 80 x 80 cm materiaal olieverf op linnen Tijdens haar blokfluitstudie aan het Utrechts conservatorium greep Ans Wilbers die gelegenheid aan om zich te verdiepen in de middeleeuwen en renaissance. Wat haar intrigeerde waren de speelluyden; later onder andere de Commedia dell’Arte. Rondreizende vrije kunstenaars (vogelvrijen) vertoonden op feesten en partijen hun veelzijdige kunsten. Dit gegeven inspireerde Ans tot het maken van een serie schilderijen, waarop speellieden de toeschouwer een spiegel voorhouden. Ans koppelt de symboliek van de uil, wandelstaf en masker, ontleend aan het werk van Jheronimus Bosch aan elementen van eigentijdse thema’s: dingen van alledag, menselijke zwakheden en de spelende mens. Eigen inbreng is: de gewone hooiwagen: een veel voorkomende huis- tuin- en keukenspin. De fantasiefiguur staat symbool voor collectieve onderhuidse gevoelens.
Kunsthal Boschveld
123
Choi Wong
Maria Klerx
Faces
Sunset down-under (desirous for the falling sun)
jaartal 2014 afmetingen 30 x 22,5 cm materiaal gevonden foto's Choi Wong (Hongkong, 1981) onderzoekt de interactie tussen mensen. Hierbij maakt zij gebruik van gevonden beelden. Door ingrepen met draad, inkt en uitsnijdingen onthult zij verschillende verbindingen. Hiermee wil zij het onzichtbare zichtbaar maken. Macht, controle, afhankelijkheid en vertrouwen zijn terugkerende thema’s in haar werk.
124
Bosch Open Expo catalogus 2016
jaartal 2015 afmetingen 50 x 65 cm materiaal fotoprint op papier met witte rand In de voetsporen van Bosch zijn de beelden van Maria Klerx steeds een zoektocht naar nieuwe grenzen. Een zoektocht naar verbindingen met boven- en onderwereld, naar verborgen taal en stille tekens. Allerlei plekken en thema’s, met mogelijk een diepere laag of betekenis, fascineren de kunstenaar om werk te ontwikkelen. Niet slechts visueel, maar als onderzoek naar menselijke verhouding met de omgeving, vanuit historie naar toekomst. Als een stil, natuurlijk proces van interactie dat voortdurend in beweging blijft.
Kunsthal Boschveld
125
Kunstlocatie Würth Kunstlocatie Würth is gevestigd in het bedrijfspand van Würth Nederland b.v. in ’s-Hertogenbosch. In Kunstlocatie Würth zijn tentoonstellingen te zien van eigentijdse beeldende kunst uit de Verzameling Würth.
Bedrijfscollectie De Verzameling Würth, die is ontstaan in de jaren ’60, concentreert zich op kunst uit de 20 e en 21e eeuw en bevat nu een collectie van in totaal 17.000 schilderijen, beeldhouwwerken en grafische werken. Op initiatief van Reinhold Würth wordt de bedrijfscollectie sinds 1991 getoond in de verblijfplaats van de firma, het Zuid-Duitse Künzelsau. Inmiddels zijn er vijftien eigen Würth-musea en kunstdependances in verschillende landen in Europa.
Selectie Bosch Open Expo De Bosch Open Expo tentoonstelling in Kunstlocatie Würth bevat zeven kunstwerken van kunstenaars die zich hadden ingeschreven voor de selectieprocedure van B.O.E. Drie sculpturen, twee schilderijen, een foto-kunstwerk met spiegel en een vierdelig keramisch kunstwerk. De kunstwerken bevatten elementen die zijn terug te voeren naar de kunstwerken van Jheronimus Bosch of waarbij te zien is dat de kunstenaars zich hebben laten inspireren door de beeldtaal van Bosch. Vreemde wezens, skeletten, muziekinstrumenten, zelfs de ‘boommens’ uit de Tuin der lusten is in sculptuurvorm gegeven. Dit wezen heeft een menselijk hoofd, een romp die bestaat uit een lege, half opengebroken eierschaal en poten van boomstammen met stekelige takjes.
126
Bosch Open Expo catalogus 2016
Waanzin en werkelijkheid
Kunstlocatie Würth Het Sterrenbeeld 35 5215 MK ’s-Hertogenbosch www.wurth.nl/kunstlocatie
De zeven kunstwerken van de Bosch Open Expo sluiten naadloos aan bij de hoofdtentoonstelling in Kunstlocatie Würth: Waanzin en werkelijkheid met kunstwerken uit de Rabo Kunstcollectie en de Verzameling Würth. Te zien van 7 maart t/m 29 januari 2017.
looptijd 20 maart t/m 20 juni 2016 openingstijden zo t/m vr 11.00 - 17.00 uur, za gesloten entree gratis
Kunstlocatie Würth
127
Theo van de Goor
De dood jaartal 2005 afmetingen 50,3 x 40,3 cm materiaal olieverf op doek Jheronimus Bosch laat in zijn werk ondeugden, angsten en kwellingen van de menselijke ziel zien. In het werk van Theo van de Goor komen deze aspecten ook aan bod. Ook hij is gefascineerd door thema’s als angst, het kwaad en de duivel, zoals deze voorkomen in de fabels van de middeleeuwen.
In this happy life jaartal 2005 afmetingen 50,3 x 40,3 cm materiaal olieverf op doek
Manita Kieft
Look at us jaartal 2005 afmetingen 90 x 130 x 3,5 cm materiaal aardewerk 128
Bosch Open Expo catalogus 2016
De keramische installatie is gebaseerd op de Tuin der lusten. Manita Kieft heeft de zinnenprikkelende sfeer uit dit werk door middel van fotografie (uiteindelijk keramische printen) vertaald naar een hedendaagse versie. De serie van vier afbeeldingen laten als het ware verschillende ‘kijkgaten’ zien die het voyeuristisch element van ‘door de lens kijken’ op een intieme manier voelbaar maakt voor de toeschouwer.
Duivels, de dood en heiligen figureren vaak in de schilderijen, beelden en prenten van Theo van de Goor. Dieren zijn ook een geliefd thema, wat niet verwondert omdat Van de Goor is opgegroeid op een boerderij in het katholieke zuiden. Een wereld die hij herkent bij Jheronimus Bosch.
Kunstlocatie Würth
129
Maryse van de Nobelen
Frans & Truus van der Veld
Turbulent
Carnavaleske windschaatsers
jaartal 2012 afmetingen 60 x 80 x 35 cm materiaal kunsthars
jaartal 2015 afmetingen 60 x 60 x 40 cm materiaal mixed media
Een fabeldier of een fabelmens? Het beeld Turbulent is een kruising tussen een struisvogel en de mens. De mens rent in alle hectiek door het leven en verzamelt allerhande zaken, die hij in zijn winkelwagen meeneemt. De consumptiemaatschappij ten voeten uit. Een race tegen de klok...?
Het kunstenaarsechtpaar heeft zich laten inspireren door het werk van Jheronimus Bosch vanwege zijn grillige voorstellingen, verteltrant en originaliteit. Zijn droomwereld werd vervormd en aan elkaar gesmeed door de toenmalige belevingswereld en de vele symbolen van de tekortkomingen van het menselijke bestaan. Met dit werk wordt een link gelegd in de tijd tussen Het narrenschip (rond 1500) en Het concert in het ei (rond 1560), van een navolger van Bosch.
130
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kunstlocatie WĂźrth
131
Jack Vreeke
L’art bruit jaartal 2015 afmetingen 65 x 147 x 112 cm materiaal koper en gietijzer Dit kunstwerk was net voltooid toen de Bosch Open Expo werd aangekondigd. Vanwege de bolle vorm, waar verschillende muziekinstrumenten uitsteken, kan het object heel goed gerelateerd worden aan Jheronimus Bosch. De gebruikte materialen doen denken aan een steampunk-blaaskapel en aan Art Brut. Vandaar de titel L’art Bruit. Na vijftien jaar dweilen tijdens de Bossche carnaval is er ook wel verband met de stad Den Bosch als Oeteldonk.
Tiny van der Werf
Ook na vijfhonderd jaar houdt Jheronimus Bosch ons nog altijd een spiegel voor.
Spiegel jaartal 2015 afmetingen 60 x 40 cm materiaal fotografie, aluminium 132
Bosch Open Expo catalogus 2016
Kunstlocatie Würth
133
Museum Slager In Museum Slager maken bezoekers kennis met ruim een eeuw schilderkunst van de acht schilders in drie generaties van één familie: de Bossche familie Slager. Ze overbruggen de kunstperioden van de neorenaissance tot het postimpressionisme (1861 tot 1994).
Figuratieve kunst Het museum toont onder andere olieverven en aquarellen, en er is een grote diversiteit aan onderwerpen. Bijzonder populair zijn de stadsgezichten van het oude ’s-Hertogenbosch van de Slagers en hun tijdgenoten. In het museum staan ook meubels en voorwerpen van de familie uit de verschillende perioden. Daarnaast heeft Museum Slager verrassende tijdelijke exposities van andere kunstenaars, waarbij getracht wordt de figuratieve beeldende kunst van heden en verleden onder de aandacht te brengen en een podium te geven. Succesvolle tentoonstellingen waren bijvoorbeeld Met veel liefde, met het vroege werk van Anton Heyboer en Een leven in schilderijen, een overzichtstentoonstelling van meester-schilder Cornelis le Mair. Ook biedt het museum particulieren de mogelijkheid onze prachtige ruimtes te gebruiken voor bijzondere gelegenheden. Zo zijn we een erkende trouwlocatie van de gemeente ’s-Hertogenbosch en kan er in de sfeervolle ambiance van het museum gedineerd worden.
Selectie Bosch Open Expo In 2013 ontstond in Museum Slager het idee om in 2016 een schilderwedstrijd te organiseren, gebaseerd op de ZomerExpo van het Haags Gemeentemuseum. Helaas konden we dit plan niet verwezenlijken. In gesprek met Stichting Jheronimus Bosch ontstond er een samenwerking waaruit de Bosch Open Expo (B.O.E.) is voortgekomen. 134
Bosch Open Expo catalogus 2016
Het is voor Museum Slager dan ook geweldig aan de wieg gestaan te hebben van zo’n grote kunstmanifestatie. De curatoren Philomea Ruiter (kunsthistorica) en Fred Schley (beeldend kunstenaar) kregen als opdracht mee vooral figuratief/realistisch werk uit te kiezen tijdens de selectiedag van de B.O.E. Dit omdat dit het best aansluit bij de collectie en identiteit van Museum Slager.
B.O.E. – Regarding Bosch In Museum Slager begint op 8 mei 2016 B.O.E. – Regarding Bosch, een tentoonstelling met internationale allure. De werken van de dertien deelnemers zijn te zien in de grote zaal, en in de aangrenzende ruimte bevindt zich werk van twee buitenlandse kunstenaars: Lieve Bedeer uit Antwerpen en Sara Gimenez uit Madrid.
Het is voor Museum Slager dan ook geweldig aan de wieg gestaan te hebben van zo’n grote kunstmanifestatie.
Museum Slager Choorstraat 8 5211 KZ ’s-Hertogenbosch www.museumslager.com looptijd 8 mei t/m 18 september 2016 openingstijden di t/m zo 13.30 – 16.30 uur, ma gesloten entree 6 euro, kinderen tot 12 jaar gratis, museumkaart geldig
Museum Slager
135
Walter Agaatsz
Jeanne de Jong
Cuba
‘Bosch’-wezens
jaartal 2008 afmetingen 155 x 115 x 10 cm materiaal olieverf op linnen
jaartal 2015 afmetingen 71 x 102 cm materiaal galnoten inkt, tempera en bladgoud op perkament (inkt, verf en perkament zelf gemaakt)
Het surrealisme en de compositie (de hoeveelheid figuren) hebben raakvlakken met het werk van Jheronimus Bosch. Een wonderlijke verbeelding als antwoord op een realistische indruk. Aanleiding was de Cubacrisis en de enorme veerkracht van de Cubanen met hun pragmatisme, creativiteit en levenslust. De koe als symbool van leven en het harnas de bescherming tegen kwade invloeden. De uiers zijn vol en mensen stromen toe om zich te laven, energie op te doen en de strijd om vrij te leven aan te gaan. Walter Agaatsz schildert hier fijngevoelig met subtiele penseelstreken. Voorstellingen die ontstaan vinden hun oorsprong in zijn herinneringen. Zijn schilderijen prikkelen op een bijzondere manier en laten de vervreemding van de maatschappij en de mens zien. Een universeel en tijdloos thema.
136
Bosch Open Expo catalogus 2016
De ‘Bosch’-wezens op dit schilderij werpen een blik op de huidige wereld en vieren dat Jheronimus Bosch zelfs na eeuwen de mensen nog weet te boeien en inspireren.
Museum Slager
137
Daan Fikkert
René Helwegen
Visioenen
Tribute to Jerome, free imagination
jaartal 2015 afmetingen 31 x 38 cm materiaal olieverf, krijt en potlood op papier De appel, die verwijst naar de bijbelse achtergrond van Jheronimus Bosch, vormt de bron waaruit een explosie van fascinerende objecten en organismen is ontstaan. Eindeloze visioenen vormen een nieuwe wereld.
138
Bosch Open Expo catalogus 2016
jaartal 2015 afmetingen 60 x 90 cm materiaal zilverstift en verf op geprepareerd papier De Tuin der lusten is het favoriete schilderij van René Helwegen. De verrukte blik van Adam bij het aanschouwen van Eva en de vreemde capriolen van de mensen die gedreven worden door de erotische kracht van de door God geschapen natuur. Tenslotte zien we de gedegradeerde mens verzwolgen worden door diezelfde kracht... Het thema is op weergaloze wijze uitgebeeld door Jheronimus Bosch. De fantastische constructies in het landschap, de ritmiek in de compositie van de figuren, de wervelende kracht in het centrum van het drieluik, de impliciet weergegeven erotiek, de verrukte blik, het verontrustende element; dat zijn zo van die dingen van de Tuin der lusten die René hebben geïnspireerd tot het maken van deze tekening, een hommage aan de meester.
Museum Slager
139
Chris Hendriks
Vladimir Marko
Op weg naar het laatste oordeel
Carrying of the cross
jaartal 2015 afmetingen 90 x 165 x 50 cm materiaal mixed media
jaartal 2006 afmetingen 50 x 50 cm materiaal Alubond print
Dit surrealistisch wezen is geïnspireerd door het fascinerende werk van Jheronimus Bosch. De allegorisch voorstellingen, de fabelfiguren en de apocalyptische wereld komen bij Chris heftig binnen en waren de toonzetters voor Op weg naar het laatste oordeel. Dit object heeft hij opgebouwd uit gebruikte materialen, soms echt oud, soms ook afgedankt hedendaags. Aangevuld met enige door hemzelf gevormde keramische onderdelen, waarbij Chris de vormentaal van Jheronimus Bosch volgde.
In the early 90’s, war broke out in the homeland of the artist. Milošević, one of the main actors in this war, was later brought to justice for war crimes and died in his prison cell in 2006. A few days later, a private funeral was held. Thousands of his supporters attended a farewell ceremony. The artist found a substantial correspondence between the scenes: the same expressions of actors following the fall of their leader, those involved in an upsetting event, confused by despair and anger, exhausted from being pushed from one doubtful temptation to another. Bosch’s painting is not simply about a unique historical event – it represents a pattern of something we are so frequently faced with, regardless of our origin, topology, age or circumstances.
140
Bosch Open Expo catalogus 2016
Museum Slager
141
Redmer Hoekstra
Tegelpadden jaartal 2013 afmetingen 32,5 x 24,5 cm materiaal pentekening
Dennenappel jaartal 2013 afmetingen 32,5 x 24,5 cm materiaal pentekening Net als Jheronimus Bosch maakt Redmer in zijn werk fantasierijke combinaties van dieren, mensen en voorwerpen. Hierdoor ontstaan vreemde wezens die, vaak met humor, aanzetten tot nadenken over werkelijkheid. Een aantal van zijn werken doet denken aan de demonen die Bosch zijn landschappen laat bevolken. Het zijn visioenen van zijn eigen werkelijkheid.
142
Bosch Open Expo catalogus 2016
Museum Slager
143
Laury Persoon
Duivelsgebroed jaartal 2015 afmetingen 31 x 26 cm materiaal acrylverf op hout
Niets is wat het lijkt...
Sven Robin Nibbeling
Undo jaartal 2015 afmetingen 76 x 56 cm materiaal potlood, Siberisch krijt, pastel op papier 144
Bosch Open Expo catalogus 2016
De tekeningen van Sven Robin Nibbeling tonen een realistische, dromerige en soms harde wereld waar veel gevoeligheid achter schuilgaat. Humor, ernst, verlies, heimwee, sensualiteit en verlangen gaan verborgen in raadselachtige kaders – alsof daarachter of daarnaast nog iets anders is wat niet getoond wordt. De tekeningen tonen het aanwezige en tegelijkertijd het afwezige. Met gevolg dat de elementen die getoond
worden lijken te verwijzen naar een symboliek – wat het werk niet eenduidig maakt. Samen met de thematiek vinden de tekeningen verwantschappen in het werk van Jheronimus Bosch.
Museum Slager
145
Monique van der Steen (fotografie) en Nancy Fleskens (concept en styling)
Wasteful Thinking II jaartal 2012 afmetingen 60 x 90 cm - 60 x 90 cm materiaal foto op Dibond met perspex 146
Bosch Open Expo catalogus 2016
Voor dit werk, dat deel uitmaakt van een serie van zes meisjes, maakte styliste Nancy Fleskens van afval- en restmateriaal (koffiepads, gelaserde stukjes vlieseline, leder, afvalzakken, kaasdoek) haarstukken en halsversieringen, geĂŻnspireerd op klassieke schilderkunst en qua sfeer passend in de tijdgeest van Bosch. Ze werden in beeld gebracht door fotografe Monique van der Steen.
De meisjes vormden een inspiratiebron voor stillevens. De styling van ieder tableau sluit naadloos aan bij een meisje, zodat steeds een bij elkaar passend duo is ontstaan. In de tableaus ligt het accent op de essentie van eten: versheid, duurzaamheid, kleur, textuur, sfeer, etc. Het moet niet alleen gaan om het mooie kunstwerkje op het bord, maar veel meer om de oorsprong van het product. Museum Slager
147
Laurens van Koppenhagen
Knotwilgen jaartal 2014 afmetingen 80 x 80 cm materiaal Lambda print op Dibond met epoxy Laurens van Koppenhagen studeerde aan het RITS (Rijks Instituut voor Toneel en Cultuurspreiding) in Brussel. Terug in Nederland ging hij aan het werk bij de Nederlandse televisie als lichtontwerper. In 1993 startte Laurens naast zijn werk als Lighting Designer een galerie in Laren (NH), waar hij exposities organiseerde van moderne kunst. Sinds 2006 is hij actief als zelfstandig kunstenaar. Hij fotografeert vooral buiten. Landschappen, architectuur, monumentale kerken of elementen uit de natuur, de uitdaging is om een speciaal beeld te creëren. Met die foto’s maakt hij op de computer nieuwe composities: DigiphotoArt – fascinerende, haast surrealistische beelden, waarvan de werkelijkheid altijd net even anders is dan je op het eerste gezicht zou denken. Hij daagt de toeschouwer uit om mee te gaan in zijn fantasiewereld. Bernard Werners
Onderweg
weerspiegeling van kleuren gestapeld lichtoveral klopt leven
jaartal 1990 afmetingen 32 x 24 cm materiaal acrylverf op papier 148
Bosch Open Expo catalogus 2016
Museum Slager
149
Muzerije Muzerije is er voor iedereen. Onze missie? Leren, (mee)maken en verbinden! Muzerije gelooft onvoorwaardelijk in de betekenis van amateurkunst en cultuureducatie en ziet dat het amateurveld gebaat is bij een platform waar alle ruimte is voor samenwerking. Daarom proberen we actief partijen met elkaar te verbinden.
Iedereen is dan ook van harte welkom voor een cursus, workshop, evenement of om te repeteren. Maar Muzerije doet nog veel meer. Je komt ons overal in de gemeente tegen, onder andere met uitdagende lesprogramma’s op scholen en met prikkelende kunstprojecten in de wijken.
Saillant detail is dat het pand in 1965 de naam Jeroen Boschhuis kreeg. Selectie Bosch Open Expo Muzerije gaat graag samenwerkingen aan met verschillende partijen waaronder professionals uit de beeldende-kunstsector. Hierbij biedt Muzerije aan allerlei spannende culturele evenementen een podium zoals de Bosch Open Expo. Het veelzijdige pand met zijn rijke monumentale historie is uitermate geschikt om beeldende kunst volledig tot zijn recht te laten komen.
Jheronimus Bosch Saillant detail is dat het pand in 1965 de naam Jeroen Boschhuis kreeg. Niet omdat de wereldberoemde Bossche schilder hier heeft gewoond, maar omdat hier het idee ontstond om een tentoonstelling te organiseren met zijn werken. Helaas was de tentoonstelling in 1967 uiteindelijk te zien in Het Noordbrabants Museum. Maar de bijnaam voor het pand is altijd gebleven. Nu, bijna vijftig jaar later, krijgen we een herkansing om het prachtige pand volledig in de ban te laten zijn van Jheronimus Bosch. 150
Bosch Open Expo catalogus 2016
Muzerije Hinthamerstraat 74 www.muzerije.nl
5211 MR ’s-Hertogenbosch
looptijd 19 maart t/m 19 juni 2016 openingstijden ma t/m vr 08.30 - 17.00 uur, za en zo gesloten entree gratis
Muzerije
151
Pascale Hellebaut
Anja van Schijndel
Back to earth
De Ork
jaartal 2014 afmetingen 100 x 30 x 100 cm materiaal keramiek
jaartal 2007 afmetingen 20 x 15 x 20 cm materiaal mixed media
Pascale Hellebaut maakt sinds 1990 composities in klei. Na een opleiding aan de Antwerpse Academie en het Art Institute van Chicago vond ze haar weg in het mouleren van gevonden voorwerpen. De nadruk wordt gelegd op het vervreemden van objecten. Deze krijgen een nieuwe context of een andere uitstraling. Maar de vormen blijven eenvoudig. Reeds jaren onderzoekt en creĂŤert ze composities met de trechtervorm, die haar blijft fascineren. Back to earth bestaat uit een groep identieke vormen, al dan niet verschillend in kleur. Hier kleurt ze de kleimassa in om tot een organische kleurencompositie te komen. De inspiratie gaat terug naar de basis, het ongerepte, het natuurlijke en weinig gemanipuleerde. Zowel kleur als vorm zijn herkenbaar in het werk van Jheronimus Bosch.
De Ork roept mystieke en Boschiaanse associaties op. Het kunstwerk symboliseert overleven; een orgaan dat het leven beschermt en je meeneemt naar een betere wereld. De gebruikte materialen blijven herkenbaar in hun nieuwe surrealistische gedaante. Met De Ork wil de kunstenaar de fantasie en verbeelding van de toeschouwer prikkelen.
152
Bosch Open Expo catalogus 2016
Muzerije
153
Choi Wong
Rorschach jaartal 2014 afmetingen 30 x 46 cm materiaal gevonden foto's, inkt Choi Wong (Hongkong, 1981) onderzoekt de interactie tussen mensen. Hierbij maakt zij gebruik van gevonden beelden. Door ingrepen met draad, inkt en uitsnijdingen onthult zij verschillende verbindingen. Hiermee wil zij het onzichtbare zichtbaar maken. Macht, controle, afhankelijkheid en vertrouwen zijn terugkerende thema’s in haar werk.
Frank Willems
Jébé and the FMC – greatest hits
Frank Willems heeft een ‘greatest hits’-schilderij gemaakt met de bekende figuren van Jheronimus Bosch en een aantal figuren van zijn eigen werk. Het leed van toen met het leed van nu, dat ontsnapt van dit schilderij, maar nooit aan de realiteit.
jaartal 2015 afmetingen 200 x 72,4 x 3,4 cm materiaal acryl, waterverf op hout (deur) 154
Bosch Open Expo catalogus 2016
Muzerije
155
Stadskantoor gemeente ’s-Hertogenbosch Voor de gemeente ’s-Hertogenbosch is het belangrijk dat er een dynamisch kunst- en cultuurveld is in de stad. Zodat (jonge) kunstenaars in onze stad blijven en er graag komen. Kunst maakt de stad interessant voor een breed publiek. Een publiek dat bestaat uit eigen inwoners én bezoek van buiten. Door kunst op verschillende plekken en locaties te tonen, bevorderen we de dynamiek. Het wordt er afwisselender door, en meer inspirerend, zodat we een nog breder publiek bereiken. En precies dat is voor ons de reden om vanuit het Stadskantoor van de gemeente deel te nemen aan de Bosch Open Expo (B.O.E.).
Trefpunt voor kunst De gemeente ’s-Hertogenbosch wil graag dat zo veel mogelijk inwoners in aanraking komen met kunst. Het Stadskantoor is een plek waar veel inwoners komen. Veel van hen zien in hun dagelijks leven weinig kunst of komen er niet snel mee in aanraking. Ook hen willen we laten kennismaken met, laten inspireren en boeien door kunst. Omdat we vinden dat zij die kans ook moeten krijgen. Gemeente ’s-Hertogenbosch is initiatiefnemer van het Jheronimus Boschjaar en verbindt zich bovendien om die reden aan de B.O.E.
We willen graag dat zo veel mogelijk inwoners in aanraking komen met kunst.
Selectie Bosch Open Expo Bij de selectie van werken die in het Stadskantoor te zien zijn, is de gemeente ondersteund door Het Noordbrabants Museum. Tijdens de expositie zijn er zes werken te zien in het Stadskantoor. Allemaal met een directe of indirecte relatie met Jheronimus Bosch. Gezien de ruimtelijkheid van het Stadskantoor kozen we vooral voor werken die daarbij passen en die driedimensionaal zijn. Stadskantoor gemeente ’s-Hertogenbosch Wolvenhoek 1 5211 HH ’s-Hertogenbosch www.s-hertogenbosch.nl looptijd 21 maart t/m 8 mei 2016 openingstijden ma en vr 8.30 - 17.00 uur, di t/m do 8.30 - 20.00 uur, za en zo gesloten entree gratis
156
Bosch Open Expo catalogus 2016
Stadskantoor gemeente 's-Hertogenbosch
157
Carla Graft
Beziet de mens en gij moet lachen jaartal 2000 afmetingen 30 x 30 x 4 cm materiaal dvd-speler ingebouwd in schildersdoek Dit werk sluit aan op het moraliserende thema in het werk van Jheronimus Bosch: ‘Beziet de mens en gij moet lachen’. Door Bosch worden mensen realistisch weergegeven, zo ook in deze video. Op een ogenschijnlijk nietszeggende locatie, een roltrap, worden mensen door de stroom van het toeval voortgedreven en verlaten het centraal station van Den Bosch. De oorspronkelijke opname is vijftien jaar geleden gemaakt, op 31 maart 2000 en duurt 45 minuten. Door de lengte van de opname komt bij nauwkeurige observatie de impact van de betekenis pas goed tot zijn recht. De mens bekijken en bekeken worden. We zijn allemaal voyeur en vragen ons af: wie is de ander? Het voorhouden van een spiegel is een van de symbolische betekenissen die spreekt uit het werk van Jheronimus Bosch.
Mainkunstenaars
Waar ben ik? jaartal 2015 afmetingen 200 x 50 x 200 cm materiaal assemblage, mixed media 158
Bosch Open Expo catalogus 2016
Het werk Waar ben ik? vertelt een verhaal én wekt vragen op. Wie zijn deze wezens? Wat willen zij ons zeggen en waar zijn ze naar op weg? Nieuwsgierig en onverstoorbaar lijken ze zich een weg door de ruimte te banen. Het werk van Mainkunstenaars is speels, fantasievol en fabelachtig van karakter. Veelal maken ze gebruik van afgedankte materialen en sculpturen opgebouwd uit dierlijke botten, die staan
voor de vergankelijkheid van het leven. In Waar ben ik? zijn afgedankte materialen zonder veel toevoegingen samengebracht en krijgen deze nieuwe betekenis door ze in een ander context te plaatsen.
Stadskantoor gemeente 's-Hertogenbosch
159
Lieke Nabuurs
Op hoge poten jaartal 2015 afmetingen 50 x 90 x 70 cm materiaal vilt, wol en hout Een uitgewerkt detail uit het drieluik de Tuin der lusten. Lieke Nabuurs maakte de afbeeldingen van Jheronimus Bosch toegankelijker door zachtheid toe te voegen. Letterlijk door zachte materialen te gebruiken zoals wol en vilt, figuurlijk door de harde trekken van de personages te verminderen en warme kleuren toe te voegen. Deze boommens spreekt een breed scala mensen aan. Het werk nodigt uit om ook de andere werken van de schilder te bewonderen.
Theec-Det
Vaasjes geĂŻnspireerd op chaos in het algemeen en Jheronimus Bosch in het bijzonder.
Bossche chaos jaartal 2015 afmetingen 15 x 15 x 15 cm materiaal geglazuurd keramiek 160
Bosch Open Expo catalogus 2016
Stadskantoor gemeente 's-Hertogenbosch
161
Victor Sonna
Secundum jaartal 2015 afmetingen 70 x 50 x 90 cm materiaal Voorwerpen (kruisen) van messing Niets is zomaar verstrooiing. Het profane bestaat niet. Alles is religieus, alles streeft een doel na. Leven wordt ontdekken als je je open leert stellen voor het nieuwe dat je tegenkomt op zoek naar jouw lichtbron. Alleen wanneer je diepe wortels bezit, kun je het nieuwe stralend tegemoet treden. Elk object heeft een tweeledig lichaam en bestaat uit ‘dat wat is’ en ‘dat wat niet is’, een vorm en de afdruk van de vorm in de ruimte. Secundum vertaalt een verhaal dat niet alleen qua vorm maar ook qua functie en gebruik verstoord is geraakt
Ilse Vermeulen
Corvus corone jaartal 2015 afmetingen 100 x 45 x 36 cm materiaal rood eiken, brons
162
Bosch Open Expo catalogus 2016
Afgelopen jaar maakte Ilse Vermeulen de serie Vleugelwerken, waar ook dit werk bij hoort. De recensent Mark van de Voort schreef het volgende: ‘Jarenlang vergaart deze kunstenaar gekke objecten, onverwachte inspiratiebronnen en ja, zelfs visioenen. Persoonlijke fascinaties liggen dicht onder de huid van Ilse Vermeulen. Mensen spelen geen hoofdrol in haar beeldenrijk. Het zijn de dieren die ons iets vertellen. Dode vogels figureren als lotgenoten die ons
levenswaardigheden influisteren. In eerste instantie heeft het iets macabers maar de boodschap wordt op een speelse, relativerende wijze gebracht. Er klinkt een onvoorwaardelijke liefde voor de mallotigheid van het leven in door.’ Vooral deze laatste zin over de mallotigheid van het leven sluit aan bij het werk van Jheronimus Bosch, dat ook een blik gaf in zijn ‘ontwapende universum’.
Stadskantoor gemeente 's-Hertogenbosch
163
Willem II Fabriek Kunstencluster Willem II Fabriek is een centrum voor talent en experiment. Voor beeldende kunsten, muziek, mediakunst en film. De Willem II Fabriek is een ontmoetingsplaats waar makers en publiek elkaar vinden in de presentatieruimtes, podia, werkplaatsen, oefenruimtes, ateliers, ontwerpstudio’s en horeca.
Ruimte voor kunst In de Willem II Fabriek is er ruimte voor tentoonstellingen, kunstgerelateerde films en lezingen, presentaties, dialoog en performances, workshops en optredens. Cross-overs en samenwerkingen staan hoog in het vaandel. De Willem II Fabriek is het onderkomen van W2 Poppodium, het Grafisch Atelier, Wave of Tomorrow, 28 ateliers van kunstenaars, 7 studio's van architecten, vormgevers en ontwerpers, van de AV-werkplaats Docwerk en de Atelier Beheer Stichting. In de expositie/presentatieruimtes wordt doorlopend werk getoond van kunstenaars uit zowel de eigen omgeving als van ver daarbuiten. Er zijn vieuwingruimtes voor film, av-producenten en documentairemakers en er zijn podia en oefenruimtes voor alles wat zich binnen de popcultuur presenteert, van dj tot band. De Willem II Fabriek is een energieke en bruisende plek waar aandacht en ruimte is voor bijzondere kwalitatieve en innovatieve ideeën en plannen. De Willem II Fabriek ondersteunt, begeleidt, werkt samen en faciliteert.
Selectie Bosch Open Expo De Willem II Fabriek heeft de directeur van Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch, René Pingen, uitgenodigd als gastcurator. Samen met de intendant van de Willem II Fabriek, Ivonne van der Velden, zijn de selectiecriteria benoemd en de werken geselecteerd. Belangrijke uitgangspunten waren: liefst geen directe, opzichtige verwijzing naar Jheronimus Bosch, zowel in inhoud als in vorm; vernieuwende invalshoek; geen voorkeur voor materiaal of discipline. Kernwoorden: bevreemdend, origineel, vernieuwend, eigenheid. De organisatie heeft binnen de aangeboden werken een intuïtieve keuze gemaakt en is van mening een kleine, maar doorwrochte selectie werken te hebben uitgezocht waarmee een spannende tentoonstelling gerealiseerd kan worden. De tentoonstelling onderscheidt zich met bijzondere, niet voor de hand liggende werken, en sluit daarmee aan bij de eigentijdse ‘Bosch’.
Een kleine, maar doorwrochte selectie werken waarmee een spannende tentoonstelling gerealiseerd kan worden.
Willem II Fabriek Boschveldweg 471 5211 VK ’s-Hertogenbosch www.willem2fabriek.nl looptijd 19 maart t/m 24 april 2016 openingstijden wo t/m zo van 13.00 - 17.00 uur, ma en di gesloten entree gratis
164
Bosch Open Expo catalogus 2016
Willem II Fabriek
165
Sander Bos
Soul Labyrinth jaartal 2015 materiaal 3D animatie In zijn werk onderzoekt Sander Bos andere staten van bewustzijn en de beelden die daarmee gepaard gaan. Door middel van trancereizen en meditatie komen beelden op uit het onbewuste en hierin vindt de kunstenaar de inspiratie voor zijn werk. De beelden reflecteren het landschap van de ziel en op deze manier vormt zij een portaal die de weg terugwijst naar deze soms wat vergeten zielenwereld die zich in ieder mens bevindt.
Daan Fikkert
Carpent tua poma nepotes
Het werk geeft aan dat de wereld van Jheronimus Bosch een echte wereld was. Een fantasiewereld waarvan vijfhonderd jaar na dato pas te zien is dat hij echt heeft bestaan. Geen afsluiting van een periode, maar juist de kiem van een nieuw tijdperk.
jaartal 2015 afmetingen 60 x 12 x 18 cm materiaal mixed media 166
Bosch Open Expo catalogus 2016
Willem II Fabriek
167
Emmy Gostelie
Evelyne Hendrikx
The story of 5 pitiful chimps
Moonlight, Millingen aan de Rijn
jaartal 2014 afmetingen 120 x 90 cm materiaal olieverf, oilpaintstick, inkt en potlood op doek
jaartal 2014 afmetingen 40 x 35 cm materiaal fine art print op Dibond
Emmy Gostelie heeft de afgelopen vijftien jaar een reeks schilderijen gemaakt die een reflectie zijn op gebeurtenissen uit de dagelijkse nieuwsstroom. Natuur- en milieurampen en de bedreiging van diersoorten zijn bijna altijd het gevolg van menselijk handelen. De roofzucht en de zelfzucht van de mens heeft de aarde tot prooi gemaakt. Gostelie wil bepaalde gebeurtenissen uit de vaart van het vergeten redden en vastleggen. Zij wil het verhaal vertellen, op een min of meer journalistieke manier, met feiten en details. De chimpansees op het schilderij waren allen jarenlang verwaarloosd en eenzaam opgesloten in te kleine kooien. Uiteindelijk zijn ze gered door Stichting AAP.
168
Bosch Open Expo catalogus 2016
Evelyne Hendrikx works with the medium of photography and composes her photographs into images. This means that Hendrikx works with two independent quantities. Her process is an examination of the symbiosis of these quantities, as well as a search for their relationship with the world from which they arose. Moonlight was created during her residency at the Telpost in Millingen aan de Rijn.
Willem II Fabriek
169
Miguel Huinder
Inter esse jaartal 2015 afmetingen 30 x 40 cm materiaal zeefdruk, lijst Inter esse (tussen zijn). Een zeefdruk van de pispaal op de Parade, ’s-Hertogenbosch. Soms, nee eigenlijk altijd, is de alledaagse wereld, de vanzelfsprekendheid, al vreemd genoeg om nog nieuwe dingen aan toe te voegen. Sterker gezegd: de wereld om je heen is gek. Dit nuchtere gegeven vormt de basisgedachte voor Huinders werk. Het is dan ook eigenlijk niet zijn werk, maar zijn verbazing en verwondering over de als vanzelfsprekend aandoende wereld. Er staat ten slotte een pispaal midden op de Parade. Inter esse zoekt de lijn tussen komedie en tragedie, door iets dat betrekkelijk oninteressant is, belangrijk te laten zijn. Met als doel reflectie. Vanuit de interesse voor de tegenstellingen in de mens maakt hij contact met Jheronimus Bosch, die op een onnavolgbare manier de gave heeft gehad om wisselende gedachten en emoties gestalte te geven.
Jeanet Kingma
Tweekantig jaartal 2015 afmetingen 14,4 x 22 cm (gesloten) 14,4 x 122 cm (open) materiaal papier 170
Bosch Open Expo catalogus 2016
Dit werk (kunstenaarsboek/leporello) gaat over een gedaanteverwisseling. Een wezen met menselijke trekken verandert in een vis. Deze tweekantige vis verwijst naar de fantastische wezens van Jheronimus Bosch. De leporello is niet speciaal gemaakt voor de Bosch Open Expo. Pas achteraf werd door de maker de link met Jheronimus Bosch ontdekt. De gebruikte techniek is sjabloondruk en de oplage is 11. Willem II Fabriek
171
Sari Piek
Silent jaartal 2012 afmetingen 74 x 98 cm materiaal acrylverf op doek
Mary Moore
Portret van mijn zoon met drie figuren jaartal 2002 afmetingen 121,5 x 60,5 cm materiaal fotografische afdruk en scans 172
Bosch Open Expo catalogus 2016
Een werk, bestaande uit vier foto’s. De figuren zijn antropologisch, historisch, spiritueel en documenterend. Bij de Ute-indianen in de V.S. is de hertendans (1e links) een onderdeel van het midzomerzonfeest; de wittehondceremonie (3e van links) is een midwinter-offerfeest. Tijdens beide feesten worden er tabakspijpen gerookt, gevast en offers gebracht. Puravantaru (4 e rechts) zijn artiesten die mythologische verhalen uitbeelden. De foto van Moore’s
zoon uit 1984 is er een van een fantasievol kind (als ninja? Bergbeklimmer? Redder van ....?) en past makkelijk in de rij van allegorie, maskers, kostuums, visioenen, narren en satire. De figuren in de drie ‘sourced’ beelden ziet de kunstenaar als verwant aan de kluizenaars en sinten van Bosch in hun poging religieuze aspecten te personifiëren en in hun poging wijsheid en inzicht naar de gemeenschap te brengen.
De schilderijen van Jheronimus Bosch zijn onnavolgbaar. Zijn werken zijn werelden vol vreemde wezens en attributen, waarin alles kan, goed en kwaad. Zijn mensen blijven ondanks alle rekwisieten gewone stervelingen, in hun gruwelijkheid, schoonheid en verhevenheid. In de uitdrukkingen op de gezichten is veel af te lezen. Het zijn geen portretten, maar mensen die je elke dag kunt ontmoeten. Het gezicht net als Jheronimus Bosch zo natuurlijk mogelijk gestalte geven, is een belangrijke drijfveer in het werk van Sari Piek. De man in het schilderij Silent zou de Homo viator, de zwerver, kunnen zijn. Eigenlijk weet hij niet wie hij is, sprakeloos aanschouwt hij de wereld. Misschien wil hij eraan ontsnappen. Escapisme in (of uit) de fantasie is niet vreemd, toen niet en nu niet.
Willem II Fabriek
173
Ies Schute
Tussen hemel en hel jaartal 2015 afmetingen 350 x 50 x 100 cm materiaal papier (gemengde technieken)
174
Bosch Open Expo catalogus 2016
De thematiek in het werk van Jheronimus Bosch is nog steeds actueel. Uitgangspunt is het schilderij De marskramer. Deze zoekt zijn weg door een verraderlijke wereld waarbij overal gevaren in het landschap opduiken. Ook nu is een niet-aflatende stroom mensen onderweg hun aardse paradijs te bereiken. Bij Jheronimus Bosch dreigt overal gevaar, religies botsen, macht en hebzucht overheersen. Het licht van een engel breekt maar af en toe door.
Daar gaat het ook over in het werk van Ies Schute. In een installatie van 3 x 7 stapels* dagboektekeningen worden gebeurtenissen van alledag en persoonlijke ervaringen uitgelicht.
R.M. Steenhorst
* de stapels bestaan uit krantenknipsels en studies en staan voor het oneindig doorgaan, het universele.
jaartal 2014 afmetingen 100 x 60 cm materiaal 3D software, (CGI) Lambdaprint op Dibond, onder Liquid Gloss
Bevroren ven
Regelmatig zien we om ons heen zaken gebeuren waarvan we de betekenis niet kennen. Bij dit werk is heteen fantasiebeeld van een reusachtige teddybeer in middeleeuws winterlandschap bij een bevroren vennetje. We denken te weten wat we zien, maar de betekenis ontgaat ons. Het is grauw en koud, vogels passeren onaangedaan, twee nieuwsgierige mannen proberen dichter bij de reusachtige teddybeer te komen. De één doet duidelijk wat de ander van hem verlangt.
Er is kennelijk een zekere hiërarchie. Wat gebeurt er, en waarom? Voor dit werk heeft de kunstenaar gebruik gemaakt van animatiesoftware zoals in de filmindustrie wordt toegepast. Een rationele techniek waarmee, paradoxaal genoeg, een geheimzinnig en poëtisch beeld wordt geconstrueerd. De teddybeer is een buitenproportioneel figuur dat allesbepalend, centraal in de compositie is geplaatst. Zo deed Bosch het ook. Willem II Fabriek
175
Monique Temmen
Jolande van Lith
La divina commedia: Maria Magdalena
Relithwie. First design for heaven and earth.
jaartal 2015 afmetingen 106 x 179 cm materiaal potlood op papier
jaartal 2015 afmetingen 31 x 47 cm materiaal mixed media
La divina commedia: Maria Magdalena verbeeldt de weg van de hel naar het paradijs middels de louteringsberg. Maria Magdalena staat centraal. Zij staat voor het vrouwelijke, de scheppende kracht, de volmaaktheid. ‘Als een blinde en iemand die kan zien samen in het donker zijn, verschillen ze niet van elkaar. Maar als het licht wordt, zal de ziende het licht zien en de blinde in het donker blijven.’ Links op de berg een vrouw die omhoog klimt, rechts een man. In de mystiek wordt het vrouwelijke vaak gezien als noodzakelijke tegenspeler en gelijkwaardige partner van de mannelijke kant. Eenwording van deze twee kanten kan de aangewezen weg zijn naar… het paradijs?
Jolande van Lith is gefascineerd door de worsteling van de menselijke geest en de eeuwige dialoog tussen goed en slecht. Kenmerkend in haar werk is de donkere, rauwe schaduw van het leven die zij niet schuwt. Haar werk laat zich daarom niet altijd in een blik vangen. In dit werk, geïnspireerd op Jheronimus Bosch, verlaat zij gebaande paden. Verbinding tussen woord en beeld op zoek naar de vertaling in de schepping van hemel en aarde. Emoties worden zichtbaar door de eenvoud van enkele lijnen. Het daagt de kijker uit en roept meer vraagtekens op dan antwoorden. Net als de lagen van de ziel verbergt haar kunst duistere dromen.
176
Bosch Open Expo catalogus 2016
Willem II Fabriek
177
Anne van den Heuvel
Garden of earthly delight (Treasure of desire, Sheet of delight, Seed of playfulness) jaartal 2015 afmetingen 145 x 120 x 5 cm - 145 x 120 x 5 cm - 145 x 120 x 5 cm materiaal 100% wolvilt reliëf Het drieluik heeft een zoete zweem naar de Tuin der lusten. Het werk lijkt en blijkt telkens een nieuwe contradictie en gelaagdheid prijs te geven. Zijn het zoete vruchten der aarde of ziltzoute vruchten van verleiding, wellust en genot? De kleurlagen in het reliëf verraden een kleurrijke binnenzijde achter het eerste oppervlak. Het werk beklijft en vraagt naar meer. Verschillende kleurlagen vormen reliëf. Hierdoor ziet het werk er, van verschillende kanten, steeds anders uit. Het gestructureerde grafische beeld in contradictie met de zachtheid van het wolvilt: het offer van het schaap, niet alleen warm en zacht, maar genadeloos met guillotine in grafische vierhoeken gehakt. Mierzoet. IJskoud. Het kleurrake viltreliëf gaat een geraffineerde relatie aan met de ruimte en heeft een sterk geluiddempende werking.
178
Bosch Open Expo catalogus 2016
Willem II Fabriek
179
Sierk van Meeuwen
Colle van Stegeren
IJdele strijd
Het landschap waar ik op uitkijk in een ander perspectief, naar Jeroen Bosch en Google maps
jaartal 2015 afmetingen 54 x 44 x 2 cm materiaal olieverf op linnnen IJdele strijd toont gelijkenissen met Bosch’ tondo De marskramer, met De heilige Christophorus en de landloper op de zijvleugels van het drieluik De hooiwagen, waarin de mensheid wordt afgebeeld die wordt belaagd door haar vijanden en het kwaad. De vrouw die op haar knieën alle gevaren van de wereld probeert te overwinnen lijkt bijna te bezwijken onder alle lasten van het leven. Het schilderij verbeeldt de zware en moeizame reis van het menselijk leven. Net als in Bosch’ schilderijen hebben de objecten en figuur vele toespelingen en verwijzingen naar dit beladen onderwerp. Het schilderij is thematisch en compositorisch, en niet zozeer picturaal, geïnspireerd op Bosch. Alhoewel de figuur verdacht veel overeenkomsten heeft met de boommens op het rechterpaneel De hel van de Tuin der lusten.
180
Bosch Open Expo catalogus 2016
jaartal 2015 afmetingen 70 x 70 cm materiaal Hahnemühle Photo Rag op Dibond Colle vindt vooral de eigentijdse uitbeelding door Jheronimus Bosch van zijn wereldbeeld en leefwereld, met de Bossche Broek als zijn universum, interessant. Die uitbeelding ziet ze bijvoorbeeld in het centrum van zijn Passietaferelen, een tondo (rond schilderij) met in het centrum een vuur met de Bossche Broek als landschap en de stad Den Bosch op de achtergrond. Misschien gebruikte Jheronimus Bosch de tondovorm, met in het midden een vuur in het landschap waar hij dagelijks op uitkeek, als verwijzing naar de wereldbol of zijn universum of binnenwereld. Geïnspireerd door Jheronimus Bosch heeft Colle het industrielandschap waar zij op uitkijkt, verbeeld in een ander perspectief, met in het centrum de verkeerscentrale van het industriegebied.
Willem II Fabriek
181
Eelco Veenman Tiny van der Werf
The party is over jaartal 2013 afmetingen 135 x 135 cm materiaal fotografie, aluminium In het werk van Jheronimus Bosch komen de bolvorm en de cirkel veelvuldig voor, bijvoorbeeld als medaillon met taferelen, als afbeelding van een tunnel of als Alziend Oog. De cirkels op de foto’s doen denken aan het werk De schepping van de wereld, afgebeeld op de buitenkant van de zijpanelen van de Tuin der lusten. Gulzigheid/drankzucht is een van de Zeven Hoofdzonden die Bosch op vele manieren heeft geschilderd. Droesem is al wat overgebleven is op de bodem van de leeggedronken wijnglazen: The party is over.
182
Bosch Open Expo catalogus 2016
Set of pretenders / Belongings of a (lost) wayfarer jaartal 2010-2015 afmetingen 47 x 102 x 25 cm materiaal zilver (935/000, gekeurd), diverse kunststoffen Set of pretenders / Belongings of a (lost) wayfarer refereert aan De Marskramer van Bosch (in het verleden ook ‘De Verloren Zoon’ of ‘De Landloper’ genoemd). Het werk is een samenstelling van drie gemanipuleerde objecten. Attributen van een dolende reiziger; in zichzelf gekeerd gaat hij door de wereld. Zijn koffer blijkt ook voor hemzelf ontoegankelijk. Het zakmes is verworden tot een beeldresidu van een ooit handig gebruiksvoorwerp. De lantaarn biedt geen licht in de duisternis, in het zilver weerspiegelt slechts nog de werkelijkheid.
Willem II Fabriek
183
Reggie Voigtländer
Fictional reality in the garden of delights jaartal 2015 afmetingen 146 x 56 cm – 146 x 56 cm materiaal grafiek, ets, toyobo Deze versie van de Tuin der lusten speelt met realiteit en fictie en biedt ruimte voor reflectie omtrent menselijk handelen, vanuit een hedendaags perspectief, aansluitend bij de rest van het oeuvre, waarin universele aspecten van het menselijk bestaan worden onderzocht. Kunsthistorische verwijzingen zijn een terugkerende factor. Dit werk herbergt een duidelijke actualiteit maar heeft tegelijkertijd een klassieke uitstraling, door de manier waarop het fotografisch samengestelde beeld is vertaald naar grafiek. Via de verwarring die hieromtrent ontstaat, krijgt het een tijdloos karakter. Het werk ontstaat veelal naar aanleiding van reizen. Hiervoor maakte Voigtländer foto’s van het duinlandschap van Terschelling. De verbeelding van deze ‘oer-wereldbol’ is direct aan de wereld ontnomen en door menselijk handelen middels nachtfotografie, camerabewegingen en een lange belichting in de duisternis gevormd.
184
Bosch Open Expo catalogus 2016
Willem II Fabriek
185
K
Index A
Abeling, Rob . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Agaatsz, Walter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
B
E
Engels, Jacqueline . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Bais, Linda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Behage, Karen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Blom, Anna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Bos, Sander . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90, 166 Bozon-Esselink, Bea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Brekelmans, Margot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Brouwer, Maria Catharina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Brouwers, Ineke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
C
Coutinho, Brian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 Cramer, Kyra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Cremers, Antoinette . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
D
de Groot, Joni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 186
de Jong, Jeanne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 de Vreede, Quin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 de Winter, Helene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Bosch Open Expo catalogus 2016
F
Fikkert, Daan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138, 167
G
Geerlings, Julia, Wendy Dinkelberg, Lysanne van den Hoeven, Stefanie Schipper, Roos Lechner, Annabel Kranendonk, Margrethe Pennewaard, Kristel van der Horst, Swen van Hijningen, Miron Meen, Chantal Prijs, Annemarie Geerling, Henk Tichelaar, Jan Nuij, Jolanda van Harten, Jeroen Kooren, Lars van Wieren . 106 Gegemotas, Vaidoto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Goossens, Sacha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Gostelie, Emmy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 Graft, Carla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
H
Halfens, Yvonne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Heerkens, Leo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99, 100 Hellebaut, Pascale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 Helwegen, René . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 Hendrickx, François . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Hendriks, Chris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 Hendrikx, Evelyne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 Hoeks van den Bijgaart, Maria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Hoekstra, Redmer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 Hoogenboom, Anneke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16, 47 Huige, Noor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 104 Huinder, Miguel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 Hurkmans-van de Bilt, Iris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
I
In 't Veld, Tuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
J
JNKill . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Jungnickel, Tamara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Jutte, Marlies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Kieft, Manita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 Kierkels, Tijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Kingma, Jeanet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 Klerx, Maria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Koenen, Inge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Koinuma, Yoshiyuki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Kuper, Kai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
L
Lavarack, Marlies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Lenders, Josette . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56, 57 Lisetteh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
M
Mackus, Sandra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Mainkunstenaars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Marko, Vladimir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 mevrouwjansen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Moerbeek, Jan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Moore, Mary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 Mulder, Rolf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Mulders, Ineke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
N
Nabuurs, Lieke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Nibbeling, Sven Robin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
O
Oomen, Rombout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62, 109 Opdam, Nic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
P
Pattimahu-Kusumanto, Juni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Paycha, Camille . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Persoon, Laury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 Peters, Nicolette . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Piek, Sari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 Püschel, Anna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
R
Ruimers, Rob . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
S
Schute, Ies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110, 174 Sluijs, Zoë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Sonna, Victor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 Stam, Marianne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23, 111 Steenhorst, R.M. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67, 175
T
Temmen, Monique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 Ter Borg, Hans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Theec-Det . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
V
van 't Hullenaar, Maria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 van Aar, Lobke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 van Baast, Bianca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 van Bekhoven, Clema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 van de Goor, Theo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 van de Nobelen, Maryse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 van de Rakt, Hans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 van de Ven, Catharina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 van den Akker, Bert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 van den Heuvel, Anne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 van der Heiden, Roos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 van der Heyden-Ronde, Chrisje . . . . . . . . . . . . . . . . . 74, 75 van der Koppel, Richard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 van der Steen, Monique en Nancy Fleskens . . . . . 31, 146 van der Veld, Frans & Truus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 van der Werf, Tiny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132, 182 van Esch, Marian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 van Golen, Bea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 van Heeswijk, Marianne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 van Hest, Henk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 van Koppenhagen, Laurens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 van Leeuwen, Karin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 van Lith, Jolande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 van Meeuwen, Sierk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 van Oosterhoud, Cor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 van Riel, Hélène . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 van Schijndel, Anja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 van Sleeuwen, Pieter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 van Stegeren, Colle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 van Velthoven, Jan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Veenman, Eelco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 Verbrugge, Hanny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80, 117 Index
187
Vermeulen, Ilse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34, 163 Verstijnen, Kristin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Vink, Theo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Vissers, Tiny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Voigtländer, Reggie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 Vreeke, Jack . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 Vrensen, Ans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
W
Werners, Bernard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83, 149 Werners, Marie-José . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86, 119 Wijgergangs, Ad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 Wilbers, Ans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Wilcke, Jos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Willems, Frank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 Wong, Choi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85, 124, 155
Z
Zegger-Althof, Hedwig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Openingstijden, looptijd en entree
Locatie informatie
openingstijden Jeroen Bosch Ziekenhuis Kruithuis Kunsthal Boschveld Kunstlocatie Würth Museum Slager Muzerije Stadskantoor gemeente ’s-Hertogenbosch Willem II Fabriek
maandag
dinsdag
woensdag
donderdag
vrijdag
zaterdag
zondag
7.30 - 21.00 u
7.30 - 21.00 u
7.30 - 21.00 u
7.30 - 21.00 u
7.30 - 21.00 u
7.30 - 21.00 u
7.30 - 21.00 u
12.00 - 17.00 u
12.00 - 17.00 u
12.00 - 17.00 u
12.00 - 17.00 u
12.00 - 17.00 u
13.00 - 17.30 u
13.00 - 17.30 u
13.00 - 17.30 u
13.00 - 17.30 u
13.00 - 17.30 u
13.00 - 17.30 u
11.00 - 17.00 u
11.00 - 17.00 u
11.00 - 17.00 u
11.00 - 17.00 u
13.30 - 16.30 u
13.30 - 16.30 u
13.30 - 16.30 u
13.30 - 16.30 u
8.30 - 17.00 u
8.30 - 17.00 u
8.30 - 17.00 u
8.30 - 17.00 u
8.30 - 17.00 u
8.30 - 17.00 u
8.30 - 2 0.00 u
8.30 - 2 0.00 u
8.30 - 2 0.00 u
8.30 - 17.00 u
13.00 - 17.00 u
13.00 - 17.00 u
looptijd Jeroen Bosch Ziekenhuis Kruithuis Kunsthal Boschveld Kunstlocatie Würth Museum Slager Muzerije Stadskantoor gemeente ’s-Hertogenbosch Willem II Fabriek
maart
april
mei
19 maart
19 maart
17 april
19 maart
29 april
20 maart
20 juni
8 mei
19 juni
entree Jeroen Bosch Ziekenhuis Kruithuis Kunsthal Boschveld Kunstlocatie Würth Museum Slager Muzerije Stadskantoor gemeente ’s-Hertogenbosch Willem II Fabriek
11.00 - 17.00 u
19 maart
21 maart
8 mei
19 maart
24 april
gratis
kosten
11.00 - 17.00 u 13.30 - 16.30 u
13.30 - 16.30 u
13.00 - 17.00 u
13.00 - 17.00 u
13.00 - 17.00 u
juni
juli
augustus
september
4 juli
18 september
museumjaarkaart
• tot 16 jaar
3,50 euro
• • tot 12 jaar
6 euro
•
• • •
• betekent 'gratis' of 'geldig' •• openingstijden tijdens feestdagen zie: www.boschopenexpo.nl 188
Bosch Open Expo catalogus 2016
Locatie informatie
189
Samenwerkingspartners
Colofon
Bosch Open Expo (B.O.E.) is een project van Stichting Jheronimus Bosch 500. Voor het project is een team samengesteld dat nauw overleg voert met de deelnemende presentatie-instellingen. Het projectteam wordt gevormd door Marc Eysink Smeets (projectleider), Miriam Alders (productie) en Claire van Nunen (marketing & communicatie).
uitgave Stichting Jheronimus Bosch 500
© 2016 Stichting Jheronimus Bosch 500 Bosch Open Expo www.boschopenexpo.nl
tekst diverse auteurs tekstredactie Aerial Media Company, Gilleske Kreijns www.bureautxt.nl communicatie & coördinatie Claire van Nunen www.claireishelder.nl fotografie kunstwerken Irma Bulkens Fotografie www.irmabulkens.nl postproductie/beeldbewerking Linda Photography www.lindavanspijk.nl fotografie selectiedag Ben Nienhuis Fotografie www.bennienhuis.nl ontwerp Studio Tween www.studiotween.com vormgeving en opmaak Leonie Verbrugge www.leonieverbrugge.com druk Ten Brink, Meppel
© 2016 Nederlandstalige uitgave Aerial Media Company bv, Tiel www.aerialmediacom.nl Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 Auteurswet 1912, juncto het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB, Hoofddorp). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken dient men zich tot de uitgever te wenden.
ISBN 978.94.026.0129.9
190
Bosch Open Expo catalogus 2016
Colofon
191
192
Bosch Open Expo catalogus 2016