4-cü sinif Beyin Gimnastikasi Şəkilli Məntiq. (Çinar Yayimlari nəşriyyatı 4-cü sinif məntiq test)

Bəhram Oruclu

Mövzu iz ahları Test tipl rinin iza hı Yeni test modell ri e

e

Vəsaitin bütün hüquqları Bəhram Orucluya məxsusdur. Xüsusi icazəsi olmadan bu kitabı və yaxud onun hər hansı hissəsini çap etdirmək, surətini çıxartmaq, elektron üsulla yaymaq QADAĞANDIR!

2019-cu il

Çinar Yayımları

www.cinaryayimlari.com

cinaryayimlari@gmail.com

Rəqəmli Məntiq kitabımızı da əldə etməyi unutmayın!

Ön Söz Əziz Şagirdlər!

Baş direktor Bəhram Oruclu

Baş redaktor Əli Hənifəyev

Müəllif Bəhram Oruclu

Elmi redaktor Emin Nəsibov

Tərtibat və dizayn Çinar dizayn & Qrafik

İSBN: 978 - 9952 - 8361 - 3 - 4

Redaksiya ilə əlaqə : 055 224 - 56 - 26 055 224 - 56 - 52 cinaryayimlari@gmail.com www.cinaryayimlari.com © Bəhram Oruclu - 2019

Peşəkar heyətin fədakar əməyi ilə hazırlanmış “Beyin Gimnastikası” Şəkilli Məntiq kitabımız sizin bütün arzularınıza cavab verməklə yanaşı, həm də zövqünüzü oxşayacaq. Bu kitabda öyrənəcəyiniz məntiq mövzuları sizin qavrama və öyrənmə bacarıqlarınızı inkişaf etdirəcək, istər məktəb, istərsə də gələcək təhsil həyatınızda daha da uğurlu olmağınıza yardımçı olacaq.

Kitabımızdakı mövzular: - Proqrama tam uyğundur; - Asan, orta və çətin olmaqla səviyyələrə bölünmüşdür; - Nəfis tərtibat və dizayna malikdir; Dərslərini əylənərək öyrənməyi bacaran, öyrəndikcə uğurlarının sayını artıra bilən müvəffəqiyyətli şagird olmağınız arzusu ilə ...

Hörmətlə : Bəhram Oruclu

4-cü

Tərəzilər Mövzu İzahı ...................................... 7

Şifrələr Mövzu İzahı ..................................... 79

Test 1 Test 2 Test 3 Test 4

Test 25 Test 26 Test 27 Test 28 Test 29 Test 30 Test 31 Test 32

Tərəzilər-Asan .....................................11 Tərəzilər-Orta ......................................13 Tərəzilər-Çətin .....................................15 Tərəzilər-Sınaq ....................................17

Cədvəllər Mövzu İzahı ..................................... 19 Test 5 Test 6 Test 7 Test 8

Cədvəllər-Asan ................................... 23 Cədvəllər-Orta .................................... 25 Cədvəllər-Çətin ................................... 27 Cədvəllər-Sınaq .................................. 29

Qrafiklər Mövzu İzahı ...................................... 31 Test 9 Test 10 Test 11 Test 12

Qrafiklər -Asan .................................. 35 Qrafiklər-Orta .................................... 37 Qrafiklər-Çətin ................................... 39 Qrafiklər-Sınaq .................................. 41

Nöqtəli toplama və çıxma Mövzu İzahı .... 43 Test 13 Test 14 Test 15 Test 16

Nöqtəli toplama və çıxma-Asan .... 47 Nöqtəli toplama və çıxma-Orta .... 49 Nöqtəli toplama və çıxma-Çətin .... 51 Nöqtəli toplama və çıxma-Sınaq ... 53

Şəbəkələr Mövzu İzahı ................................... 55 Test 17 Test 18 Test 19 Test 20

Şəbəkələr-Asan ................................. 59 Şəbəkələr-Orta .................................. 61 Şəbəkələr-Çətin ................................. 63 Şəbəkələr-Sınaq ................................ 65

Kublar Mövzu İzahı ........................................... 67 Test 21 Test 22 Test 23 Test 24

Kublar-Asan ...................................... 71 Kublar-Orta ....................................... 73 Kublar-Çətin ...................................... 75 Kublar-Sınaq ..................................... 77

Şifrələr-Asan 1 ............................. 83 Şifrələr-Asan 2 ............................. 85 Şifrələr-Orta 1 .............................. 87 Şifrələr-Orta 2 .............................. 89 Şifrələr-Çətin 1 ............................. 91 Şifrələr-Çətin 2 ............................. 93 Şifrələr-Sınaq 1 ............................ 95 Şifrələr-Sınaq 2 ............................ 97

Hərəkətlər Mövzu İzahı ............................... 99 Test 33 Test 34 Test 35 Test 36

Hərəkətlər-Asan ........................... 103 Hərəkətlər-Orta ............................ 105 Hərəkətlər-Çətin ........................... 107 Hərəkətlər-Sınaq .......................... 109

Test 37 Test 38 Test 39 Test 40

Fiqurlar arasında əlaqə ................111 Fiqurlar arasında əlaqə ................113 Fiqurlar arasında əlaqə ............... 115 Fiqurlar arasında əlaqə ............... 117

Test 41 Test 42 Test 43 Test 44

Ümumi Ümumi Ümumi Ümumi

sınaq sınaq sınaq sınaq

...................................119 ...................................121 ...................................123 ...................................125

Cavablar ............................................................. 127

4.sinif

Tərəzilər Mövzu izahı

ə 1.bölm

MƏNT İQ

Nümunə 2.

Nümunə 1.

A)

B)

C)

D)

B)

C)

D)

Çinar Yayımları

Tərəzilər mövzusunda məntiq bərabərlik əsasında qurulmuşdur. İki qolu olan tərəzi tarazlıq halında olarkən müəyyən bir bərabərliyi göstərir.

Məlum tərəzilərdən çıxan nəticəni soruşulan tərəziyə tətbiq edərək suallarımızı həll edirik. Aşağıdakı nümunələrə nəzər yetirsək, daha aydın başa düşərik.

A)

İzahı: Tarazlıqdakı tərəzilərin göstərdikləri bərabərlikləri yazaq. =

=

=

Birinci bərabərliyə əsasən ikinci bərabərlikdə -nın yerinə yazsaq, yeni bir bərabərlik alarıq:

İzah

İzahı: Bu nümunədə tarazlıqda olan iki tərəzi verilmişdir. Düşünək ki, 2-ci tərəzinin sağ gözünə nə qoysaq, tarazlıq yaranar. Gəlin əvvəlcə tərəzilərin göstərdikləri bərabərlikləri yazaq: = . = 1-ci bərabərlikdə hər iki tərəfdən 1 ədəd silsək, yeni bir bərabərlik alarıq. = = Aldığımız bu bərabərliyi 2-ci bərabərliyə tətbiq edək. Yəni -nı ilə əvəzləyək: = =

Buradan görünür ki, bizdən soruşulan -dir. Düzgün cavab A bəndidir.

=

Bizdən də soruşulduğundan düzgün cavab B bəndidir.

www.cinaryayimlari.com

7

Çinar Yayımları

Nümunə 3.

Nümunə 4.

K L M

K N R

M

R R

A) N

B) N L

C) N N

D) N M

İzahı: Verilmiş tərəzilərin göstərdikləri bərabərlikləri qeyd edək: K L M = K N R

M = R R

Çinar Yayımları

L R N

L R N =

B)

C)

D)

İzahı: Tərəzilərin göstərdikləri bərabərlikləri yazaq: =

=

İkinci bərabərliyə əsasən birinci bərabərlikdə M -i R R ilə əvəz edək:

=

İkinci bərabərliyə əsasən birinci bərabərlikdə -u ilə əvəzləyək: =

K L R R = K N R

Aldığımız bərabərlikdə hər iki tərəfdən 1 ədəd K və 1 ədəd R silsək, tarazlığı pozmuş olmarıq: K L R R = K N R

A)

Hər tərəfdən 1 ədəd və 1 ədəd silək: = = Aldığımız bərabərliyə əsasən deyə bilərik ki, isə, = = olacaq.

Düzgün cavab D bəndidir.

L R= N

Alınan son bərabərlikdə L R -in yerinə N yazsaq, düzgün cavabı tapmış olarıq: L R N = N N Düzgün cavab C bəndidir. www.cinaryayimlari.com

8

Çinar Yayımları

4.sinif 1.

Tərəzilər - Asan Ad:

Sinif:

Soyad:

Tarix:

N

L L

M

N L

ə 1.bölm

TEST 1

MƏNT İQ

3.

A) M

B) N

C)

D) N M

L

2.

Çinar Yayımları

L L L

A)

B)

C)

D)

4.

A)

B)

C)

D)

5.

A)

B)

C)

D)

www.cinaryayimlari.com

11

A)

B)

C)

D) Çinar Yayımları

6.

9.

A) C)

B) D)

Çinar Yayımları

7.

A)

B)

C)

D)

A)

B)

C)

D)

A)

B)

C)

D)

10.

8.

A)

B)

C)

D)

www.cinaryayimlari.com

12

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

A

A

A

A

A

A

A

A

A

A

B

B

B

B

B

B

B

B

B

B

C

C

C

C

C

C

C

C

C

C

D

D

D

D

D

D

D

D

D

D

Düz

Boş

Səhv

Qiymət

Çinar Yayımları

4.sinif

Cədvəllər

Mövzu izahı

Cədvəllər mövzusu digər mövzulardan fərqli olaraq xüsusi bir məntiqə sahib deyil. Yəni burada suallar bir məntiq üzərində qurulmamışdır. Bir neçə məntiq tipi vardır. Bu sualları birləşdirən tək ortaq nöqtə isə cədvəl şəklində verilmələridir. Aşağıdakı nümunələrə baxaraq istifadə olunmuş məntiqlərlə tanış olaq.

Nəticə

?

A)

B)

C)

D) İzahı:

Bu tip nümunələrdə cədvəlin hər bir sətrindən və ya sütunundan çıxan nəticə həmin sətirdə və ya sütunda yerləşən simvolların sayca ya ən çox, ya da ən az olanıNəticə dır:

MƏNT İQ

Nümunə 2.

?

A) C)

B) D)

Bu tip cədvələrdə sətir başındakı simvollarla sütun başındakı simvolların kəsişdiyi xanalara diqqət etmək lazımdır.

Bizdən ilə -ın kəsişdiyi xanada hansı simvolun olacağı soruşulur. Bunu tapmaq üçün əvvəlcə cədvəlin məntiqini tapmalıyıq. İlk xanalara baxaq. ilə xanalarının kəsişməsində dayanır: Nəticə

Deməli, sətir və sütun başında dayanan xanaların kəsişməsində onların ortaq olan simvolları təsvir olunub.

Gəlin bu məntiqi digər xanalar üçün də tətbiq edək:

Eyni nəticələri aldığımıza görə, deməli, məntiqimiz doğrudur. Elədirsə, sualımızı cavablandıraq:

Bu nümunədə isə nəticə hər sətirdəki simvolların sayca ən çoxundan əldə edilmişdir.

Düzgün cavab D bəndidir. www.cinaryayimlari.com

İzah

İzahı:

Çinar Yayımları

Nümunə 1.

ə 1.bölm

19

Düzgün cavab C bəndidir. Çinar Yayımları

Nümunə 3. a a b b d c f

b d c h

c f h k

Nümunə 4.

(a

A) f C) k

a) (b

b)=?

=?

B) h D) d

İzahı:

Çinar Yayımları

Bu nümunədə verilmiş cədvəldən istifadə edərək sualımızı cavablandırmalıyıq. Cədvəlin sətir başındakı simvolları ilə sütün başındakı simvolları müvafiq xanalarda kəsişirlər. simvolu isə bu kəsişmənin göstəricisidir. Tutaq ki, bizdən c c soruşulursa, biz cədvəldə c ilə c-nin kəsişdiyi xanaya baxmalıyıq.

Bu xanada k yerləşir. Deməli:

c c=k İndi isə sualımızın cavabını tapaq. Əvvəlcə birinci mötərizəni, sonra isə ikinci mötərizəni həll edək. Birinci mötərizənin həlli üçün a və a, ikinci mötərizənin həlli üçün isə b və b xanalarının kəsişməsinə baxaq: a a=b b b=c Aldığımız nəticələri müvafiq mötərizələrin yerinə yazsaq, alarıq ki: b c=?

Cədvəldə uyğun olaraq bu xanaların kəsişməsinə baxsaq, nəticənin h olduğunu görərik. Düzgün cavab B bəndidir. www.cinaryayimlari.com

=?

A)

B)

C)

D)

İzahı: Bu tip nümunələrdə simvollardan ibarət cədvəl verilir. Sağ tərəfdə isə cədvəlin bir hissəsi göstərilir.

Bizə və ilə işarələnmiş bir hissə verilib və bizdən bu hərflərin hansı simvolları ifadə etdiyi soruşulur.

Bunu tapmaq üçün isə verilmiş hissəyə uyğun hissəni cədvəldə axtaraq.

Diqqət etsək, görərik ki, cədvəldə axtardığımız tələbə uyğun gələn yalnız bir hissə var:

Demək ki, -nın ifadə etdiyi simvol , -nin ifadə etdiyi simvol isə -dir.

Düzgün cavab A bəndidir.

20

Çinar Yayımları

4.sinif

Cədvəllər - Orta Ad:

Sinif:

Soyad:

Tarix:

ə 1.bölm

MƏNT İQ

3.

1.

a

=? =? (c

A)

TEST 6

b

c

a

b c

c

b

c

b

a

c

c

a

b

(b

b)=?

b)

B) A) c

C)

B) a

C) b

D) bc

D) Çinar Yayımları

4.

2.

B)

C)

D)

+

+

+

A)

5.

A)

B)

C)

D)

www.cinaryayimlari.com

25

A)

B)

C)

D)

Çinar Yayımları

6.

+ +

9.

= =

+ =? +

A)

+

+

D)

Çinar Yayımları

C)

+

B)

7.

A)

B)

C)

D)

8.

A) C)

B) D)

A)

B)

C)

D)

10.

m

(

m

) m(

m

A)

B)

C)

D)

www.cinaryayimlari.com

)=?

26

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

A

A

A

A

A

A

A

A

A

A

B

B

B

B

B

B

B

B

B

B

C

C

C

C

C

C

C

C

C

C

D

D

D

D

D

D

D

D

D

D

Düz

Boş

Səhv

Qiymət

Çinar Yayımları

4.sinif

Şəbəkələr

ə 1.bölm

Mövzu izahı

Burada bir neçə simvol öz aralarında əlaqə quraraq şəbəkə yaradır.

Hər sualda iki şəbəkə mövcuddur.

Bu şəbəkələrdə əlaqələr eyni, formalar isə fərqlidir. Ancaq əlaqələri aydınlaşdıraraq suallarımıza düzgün cavab tapa bilərik. Nümunələr əsasında mövzu ilə tanış olaq.

İzah

MƏNT İQ

Nümunə 2.

?

₌›

Nümunə 1.

A

E B

D

₌› =?

A) B

B) C

C) A

D) E

İzahı: Fərqli simvollara malik iki şəbəkə verilmişdir. Bu şəbəkələr forma olaraq fərqli olsalar da, əslində, eyni şəbəkələrdir. Çünki eyni əlaqələrə malikdirlər. İkinci şəbəkədəki simvollardan hər biri birinci şəbəkədəki hərflərdən birini ifadə edir. Bizdən isə -ın ifadə etdiyi hərf soruşulur.

Bunu tapmaq üçün əlaqələrə diqqət yetirək. İkinci şəbəkədə 4 əlaqəsi olan tək simvol -dır. Birinci şəbəkədə 4 əlaqəsi olan tək hərf C-dir.

Deməli, C hərfini ifadə edir.

Düzgün cavab B bəndidir.

www.cinaryayimlari.com

Çinar Yayımları

C

55

A)

B)

C)

D)

İzahı: Bizə forma olaraq fərqli, ancaq əlaqələri eyni olan iki şəbəkə verilmişdir. Bizdən isə ikinci şəbəkədəki “?” işarəsinin yerinə hansı simvolun uyğun gəldiyi soruşulur. İkinci şəbəkədən görürük ki, axtarılan simvolun 4 əlaqəsi var. Bu halda birinci şəbəkədə 4 əlaqəsi olan simvol bizim axtardığımız cavabdır. Birinci şəbəkədə də 4 əlaqəsi olan yeganə simvol simvoludur.

Düzgün cavab A bəndidir.

Çinar Yayımları

Nümunə 3.

M

Nümunə 4.

K

L N

R

₌›

M L K

N R

N

C)

?

N

B) L R

M K

M

L

M

D) L

N

R

K

K

R

İzahı:

Bu nümunədə verilmiş şəbəkənin ikinci forması soruşulur. Bunu tapmaq üçün verilən şəbəkədə əlaqələri izləməliyik. Görünür ki, L -in 4 hərflə əlaqəsi, M və K -nın 2 hərflə əlaqəsi, N və R -in isə 1 hərflə əlaqəsi var. Bu prinsipə əsasən cavab variantlarını təhlil edək. Görünür ki, A variantı səhvdir, çünki N və R-in 2 hərflə əlaqəsi var. B variantı da səhvdir, çünki L-in 3 hərflə əlaqəsi var. D variantı da səhvdir, çünki L -in yenə də 3 hərflə əlaqəsi var.

C variantında isə L -in 4 hərflə, M və K -nın 2 hərflə, N və R-in isə 1 hərflə əlaqəsi var. Yəni C variantı verilmiş şəbəkə ilə eyni əlaqələrə malikdir. Düzgün cavab C bəndidir. www.cinaryayimlari.com

A)

B)

C)

D)

İzahı: Çinar Yayımları

A)

₌›

56

Bizə iki şəbəkə verilmişdir və bizdən ikinci şəbəkədəki “?” işarəsinin yerinə uyğun gələn simvol soruşulur. İkinci şəbəkədə soruşulan simvolu tapmaq üçün birinci şəbəkədəki əlaqələri izləyək. Axtardığımız, yəni “?” işarəsinin yerində olmalı olan simvolun 3 çevrə ilə əlaqəsi mövcuddur. Deməli, birinci şəbəkədə də 3 çevrə ilə əlaqəsi olan simvolu axtarmalıyıq. Birinci şəbəkədə buna uyğun 2 simvol var: və .

-un yeri ikinci şəbəkədə verildiyindən bizdən soruşulan simvol -dır.

Düzgün cavab D bəndidir.

Çinar Yayımları

4.sinif

Şəbəkələr - Orta

1.

B C

A

D

₌›

Ad:

Sinif:

Soyad:

Tarix:

ə 1.bölm

TEST 18

MƏNT İQ

4.

₌›

B

F

A) F

B) A

C) D

D) C

A)

B)

C)

D)

L M

N

K

P

A) P

K

₌›

B) M

L

C) N

D) K

Çinar Yayımları

2.

5.

A

D

B

F

C

3.

P

L

M

N K

R

B

A)

₌›

A

K

A

D F

D E

A B

B) M

B C F

R

C) A) L

₌› B)

C E

E

C) N

www.cinaryayimlari.com

D) P

D E

61

D

D) C F

A

B E

C F

Çinar Yayımları

4.sinif

Şəbəkələr - Çətin

B C

A) C)

Tarix:

D

₌› B) D)

A F

N

K

P M

L

L

P

B C

₌› B) L N K

K

N M L

3.

P

MƏNT İQ

₌› A)

B)

C)

D)

B F

N M

C)

TEST 19

D

A C

2.

A)

Soyad:

4.

F A

Sinif:

D)

P

M

K

N

Çinar Yayımları

1.

Ad:

ə 1.bölm

5.

L M P

K

₌›

A

B

A)

A) A B

B) A B

C)

C) A B

D) A B

www.cinaryayimlari.com

63

A

B

C

D

E

F

B E C E

A

₌›

F =?

B) D)

=?

B C D B

Çinar Yayımları

4.sinif

Qrafiklər

ə 1.bölm

Mövzu izahı

Bu mövzuda məntiq qrafik qurmaq istiqamətindədir. Qrafikin yuxarıya və sağa olmaqla iki istiqaməti, hər istiqamətin də öz göstəriciləri vardır. Verilmiş şərt daxilində bu göstəricilər müəyyən nöqtələrdə kəsişir. Bu nöqtələri birləşdirdikdə isə verilmiş şərtin qrafiki alınır. Bu şərt cədvəl, diaqram, qrafik və s. formasında verilə bilər. Nümunələrə nəzər yetirərək daha aydın başa düşək.

MƏNT İQ

Nümunə 2.

D C B A A B C D

A)

A B C D

A)

B)

C)

D)

Çinar Yayımları

Nümunə 1.

→

www.cinaryayimlari.com

C)

D C B A

D C B A

B)

D C B A

D)

D C B A

İzahı: Burada verilmiş I qrafikə əsasən II qrafiki tapmalıyıq. Diqqətlə baxsaq, görərik ki, hər iki qrafikin göstəriciləri eynidir. Bu halda I qrafikdəki kəsişmə nöqtələri II qrafikdə də olmalıdır. Yəni ilə C, ilə D, ilə B, ilə A kəsişməlidir.

Bu cür kəsişməni eyni ilə II qrafikə də tətbiq etməliyik ki, düzgün cavabı tapaq.

D Düzgün cavab C B D bəndidir.

A

İzahı:

Bu nümunədə verilmiş qrafikə uyğun diaqram soruşulur. Qrafikə baxdıqda görərik ki, B-nin göstəricisi ən çox, A-nın göstəricisi B-dən kiçik, C və D-nin göstəriciləri isə bir-birinə bərabər və ən kiçikdir. Bu halda axtarılan diaqramda B-nin payı ən böyük, C və D-nin payları birbirinə bərabər və ən kiçik, A-nın payı isə B-dən kiçik, lakin C və D-dən böyük olmalıdır.

Düzgün cavab B bəndidir.

İzah

31

Çinar Yayımları

Nümunə 3.

Nümunə 4.

F E D C B A

4 3 2 1

A B C D E F

? ? ? ? ? ?

A)

1 2 3 4 5 6

B) 1, 2, 3, 4, 5, 6

C) 5, 3, 1, 6, 4, 2

D) 1, 3, 5, 6, 2, 4

İzahı: Bu nümunədə verilmiş qrafikə əsasən cədvəli tamamlamalıyıq.

Bunun üçün qrafikdəki kəsişmə nöqtələrinə nəzər salaq: A ilə 5

B ilə 3

C ilə 1

D ilə 6

E ilə 2

F ilə 4

C)

Çinar Yayımları

A) 5, 3, 1, 6, 2, 4

Beləliklə, cədvəldəki hərflərin kəsişdiyi rəqəmlərin ardıcıllığı 5, 3, 1, 6, 2, 4 şəklində olacaq.

Düzgün cavab A bəndidir.

www.cinaryayimlari.com

32

4 3 2 1

4 3 2 1

4 3 2 1

B)

4 3 2 1

D) 4 3 2 1

İzahı:

Bizə yuxarıdakı cədvələ əsasən tərtib olunmuş -nin qrafiki verilmişdir. Bizdən isə -ın qrafiki soruşulur. Bunu tapmaq üçün, əvvəlcə, -nin qrafikinin necə qurulduğunu anlamağa çalışaq. Qrafikdə -nın göstəricisi 1, -ninki 2, -ninki yenə də 1-dir. Cədvələ baxsaq, görərik ki, -nin sayı sütununda 1, sütununda 2, sütununda isə yenə 1-dir.

Buradan başa düşürük ki, hər hansı bir simvolun qrafikini qurmaq üçün cədvəldə sütun üzrə həmin simvolun sayını bilməliyik. Bu əsasla, -ın qrafikini quraq. Cədvəldən görünür ki, sayı sütununda 3, sütununda 2, sütununda isə 3-dür. Deməli, qrafikdə də -nın göstəricisi 3, -ninki 2, -ninki isə 3 olmalıdır.

Düzgün cavab C bəndidir. Çinar Yayımları

4.sinif

Qrafiklər - Asan Ad:

Sinif:

Soyad:

Tarix:

1.

ə 1.bölm

TEST 9

MƏNT İQ

4.

AB C D E

→ A) A)

B)

C)

B)

D)

ABC DE

2.

C)

A)

Çinar Yayımları

k l n m

B)

m n l k

ABC DE 5.

A)

m n l k

3.

3 2 1

C)

=?

1 2

B)

C)

www.cinaryayimlari.com

D)

35

ABC DE

50 40 30 20 10

D)

m n l k

A)

D)

m n l k

C)

ABC DE

50 40 30 20 10

50 40 30 20 10

B)

50 40 30 20 10

D)

50 40 30 20 10

Çinar Yayımları

6.

9. → → → →

B)

C)

D)

10 8 6 4 4 6 8 10

A)

B)

4 6 8 10

C)

Çinar Yayımları

7.

A)

→

4 6 8 10

A)

B)

C)

D)

10.

d e f g

A)

B)

D) d e f g

d e f g

C) 4 6 8 10

D)

4 6 8 10

8.

d e f g

?

?

?

?

13 15 19 21

A) 15, 13, 21, 19

B) 13, 15, 19, 21

C) 15, 19, 21, 13

D) 21, 13, 15, 19

www.cinaryayimlari.com

36

d e f g

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

A

A

A

A

A

A

A

A

A

A

B

B

B

B

B

B

B

B

B

B

C

C

C

C

C

C

C

C

C

C

D

D

D

D

D

D

D

D

D

D

Düz

Boş

Səhv

Qiymət

Çinar Yayımları

4.sinif

Şifrələr

Mövzu izahı

Bu mövzunun əsas məntiqi şifrələnmədir. Burada hər bir simvol, hərf və ya rəqəm fərqli bir simvol, hərf və ya rəqəmlə şifrələnir. Nümunələrə baxaraq həm mövzunu daha yaxşı mənimsəyək, həm də istifadə olunan sual tipləri ilə yaxından tanış olaq.

A) C)

MÜ VƏ FFƏ Q = QÜ V VƏ = ?

İzahı:

Bu tip nümunələrdə verilmiş söz müəyyən bir ədədə və ya şifrəyə bərabər olur. Yəni bərabərliyin sol tərəfindəki hər bir hərf uyğun olaraq sağ tərəfdəki simvolla və ya rəqəmlə şifrələnir. Buna əsasən növbəti sözün ifadə etdiyi şifrəni tapmalıyıq. Burada da bizə verilən bərabərlik: MÜVƏ F FƏQ= Aydın görünür ki: M= Ü= V= Ə= F=

Ə=

Q=

Bu halda QÜ VVƏ sözünün qarşılığını tapmaq üçün sadəcə bu sözdəki hərflərin şifrələndiyi simvolları ardıcıl düzməliyik. QÜ VVƏ = Düzgün cavab D bəndidir. www.cinaryayimlari.com

7 5 5 6

}}

76 2 5 35 77 6553

B) D)

=? =?

7 2 6 2

İzahı:

B) D)

Çinar Yayımları

A) C)

İzah

MƏNT İQ

Nümunə 2.

Nümunə 1.

F=

ə 1.bölm

79

Bu tip suallarda 2 sütun verilir və I sütunda verilən hər bir fiqurlar qrupu II sütunda qeyd olunmuş ədədlərdən birinə bərabər olur. Bu bərabərlikləri müəyyən edərək bizdən soruşulan simvolların ifadə etdiyi rəqəmləri tapa bilərik. Diqqət etsək, görərik ki, I sütunda şifrələrdən biri ilə bitir.

Bu o deməkdir ki, həmin şifrənin ifadə etdiyi ədədin son iki rəqəmi eyni olmalıdır. Buna uyğun ədəd 3577-dir.

Buradan =3, =5, =7 olduğunu tapdıq. I sütunda sonu ilə bitən şifrənin ifadə etdiyi ədəd sonu 3 ilə bitən ədəd olmalıdır.

Yəni: =6553. Buradan da görünür ki, =6. I sütunda ilə başlayan şifrə isə 76 ilə başlayan ədədə bərabər olmalıdır: =7625.

Beləliklə, =2 olduğunu da tapdıq.

Düzgün cavab B bəndidir. Çinar Yayımları

Nümunə 4.

Nümunə 3.

9 2 3 2

2 7 8 7

7 8 4 9

5 3 7 2

₌›

A)

}}

?

B)

D)

İzahı: Bu nümunədə verilmiş ədədlərin ifadə etdiyi şifrələri tapmalıyıq. Ədədlərə diqqətlə baxsaq, görərik ki, I ədədin 2-ci və 3-cü rəqəmləri uyğun olaraq II ədədin 1-ci və 2-ci rəqəmləri ilə eynidir. Bu onu göstərir ki, bu ədədlərin ifadə etdiyi I şifrənin 2-ci və 3-cü hərfləri ilə II şifrənin 1-ci və 2-ci hərfləri eyni olmalıdır.

Həmçinin I ədədin ilk iki rəqəmi ilə də IV ədədin son iki rəqəmi eynidir.

II və IV ədədin ilk iki rəqəmləri də eynidir. Bütün bu uyğunluqlar şifrələrdə də öz əksini tapmalıdır. Yəni hər ədəd üzrə ortaq olan rəqəmlər eyni hərflə şifrələnməlidir. Bu qaydada şifrələnmə də A variantında mövcuddur.

Düzgün cavab A bəndidir. www.cinaryayimlari.com

A)

B)

C)

D)

İzahı: Çinar Yayımları

C)

=?

Bu nümunədə də iki sütun verilmişdir. I sütunda verilmiş fiqurlar qrupu II sütunda verilmiş şifrələrdən birinə bərabərdir. Bu bərabərlikləri müəyyən edərək bizdən soruşulanı tapa bilərik. I sütunda fiqur qruplarından üçü ilə, biri isə ilə başlayır.

II sütunda isə şifrələrin üçü ilə, biri ilə başlayır. Demək ki, -la başlayan fiqurlar qrupu simvolu ilə başlayan = şifrə ilə ifadə olunub. Yəni: Buradan da tapdıq ki, = və = .

Bundan başqa I sütunda sonu ilə bitən bir şifrə var. Həmin şifrənin sonu da ilə bitən şifrəyə bərabərdir: = . Buradan da gördük ki, = . Bundan sonra = = olduğu aydın görünür. İndi bizdən soruşulanı tapa bilərik. = Düzgün cavab C bəndidir.

80

Çinar Yayımları

4.sinif

Şifrələr - Orta 1

1.

Ad:

Sinif:

Soyad:

Tarix:

4 5 2 0 5 607 7 2 4 5

? +Q Ə DİR = NA DİR

B) CA HA N D) NA R IN

}}

2.

5422 2619 9645

₌› ?

A) 6 29 C) 2 69

B) 216 D) 261

}

3.

A) 4 9 3 C) 1 9 5

www.cinaryayimlari.com

Çinar Yayımları

A) NAZLI C) MEHİ N

₌›

?

A)

B)

C)

D)

}}

5.

₌› ?

₌› ?

2 41 0 5 2 40 43 5 4

₌› ?

B)

A)

0 2 4

₌› ?

TEST 27

MƏNT İQ

4.

Y EMƏ K +Q Ə LƏM= KƏ LƏM

ə 1.bölm

C)

1 3 4 D)

1 5 0

3 2 1

B) 2 1 9 D) 3 2 5

87

Çinar Yayımları

1.

Ad:

Sinif:

Soyad:

Tarix:

}

B) nc s h

C) s n k f

D) b hnf

2.

SAT P P B QS QT A P B S PA

}

}}

₌› ?

A) f k h c

₌› ?

A)

ə 1.bölm

TEST 29

MƏNT İQ

3.

A) 45 8 3 C) 94 5 8

Çinar Yayımları

4.sinif

Şifrələr - Çətin 1

4.

l mn k t l hmt ml h

461 3 5 3 49 41 78 8953

₌› ?

B) 93 5 8 D) 8 5 93

}}

h mt l

A)

B)

C)

D)

₌› ?

B) 5.

S E H İ R +Ə L İ + M İ M İ K = H Ə K İM YA Z I L + A DA + K ATİ B =?

C)

www.cinaryayimlari.com

D)

91

A) Z A K AT

B) YA Z Dİ

C) K A DL L

D) Z A B İ T

Çinar Yayımları