นิตยสารจามจุรีปีที่ 22 ฉบับที่ 3

สื่อเชื่อมสายใย น้ำใจน องพี่ ป ที่ ๒๒ ฉบับที่ ๓ กันยายน-ธันวาคม ๒๕๖๓

Design for Change Impactful works

ส า ร บั ญ

8

14

"นํ้ามันเมล็ดชา" ทางเลือกผู้บริโภคด้วย พระวิสัยทัศน์สมเด็จ พระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จ พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

จ า ม จุ รี

4

"ทุกคนเรียนจุฬาฯ ได้ ถ้าใจมุง่ มัน่ " ออกแบบการเรียนการสอน ในวิถีปกติใหม่และโลกใหม่

22

28

5G กับการเปลี่ยน Key Players ในโลก ศูนย์ทดสอบ 5G แห่ง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ล้อมวงคุยเรื่อง Design Thinking การสื่อสารและการเปลี่ยนแปลง

34

42

ลดความเหลื่อมลํ้า ด้วยการออกแบบเมือง ศูนย์ออกแบบและ พัฒนาเมือง (UddC) จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

สุขภาพดี กำ�หนดได้ หลักสูตรนักกำ�หนดอาหาร คณะสหเวชศาสตร์ จุฬาฯ

47

52

เครื่องหยอดข้าวอัตโนมัติ "หุ่นยนต์ทำ�นา" ไทย รุ่นแรก

"SOS" Multi-Brand Store โมเดลธุรกิจที่เขย่าวงการเสื้อผ้า

58

62

มองผ่านมุม "นิสิตพิการทางการเห็น" การเรียนการสอนด้วย Assistive Technology ในจุฬาฯ

40 ปีแห่งความหลัง... จุฬาฯ เป็นพลัง...สร้างชีวิต

68 ไม่ใช่แค่อาหาร แต่คือวิถีชีวิต เมนูฮิต นิสิต

จ า ม จุ รี

5

แก้วใจ นาคสกุล ผู้อำ�นวยการศูนย์พัฒนกิจและนิสิตเก่าสัมพันธ์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เจ้าของ : คณะบรรณาธิการบริหาร :

ผลิตและจัดพิมพ์ :

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ศาสตราจารย์ ดร.ปาริชาต สถาปิตานนท์ รองอธิการบดี ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ชัยพร ภู่ประเสริฐ รองอธิการบดี ศาสตราจารย์ ดร.จักรพันธ์ สุทธิรัตน์ รองอธิการบดี อาจารย์ ดร.เอกก์ ภทรธนกุล ผู้ช่วยอธิการบดี คุณกรรชิต จิตระทาน ผู้อำ�นวยการสำ�นักบริหารศิลปวัฒนธรรม คุณแก้วใจ นาคสกุล ผู้อำ�นวยการศูนย์พัฒนกิจและนิสิตเก่าสัมพันธ์ บริษัท คอร์แอนด์พีค จำ�กัด โทรศัพท์ : 0-2861-0674

ปั

จจุบันสังคมโลกเต็มไปด้วยองค์ความรู้มากมาย ทั้งมีศาสตร์ที่เกิดขึ้นใหม่อยู่ตลอดเวลา แต่ เ หตุ ใ ดเราจึ ง ยั ง ไม่ ส ามารถนำ �ความรู้ ที่ มี อ ยู่ ม ากมายนี้ ม าใช้ ใ ห้ เ กิ ด ประสิ ท ธิ ภ าพอย่ า ง เพียงพอ ยังคงเกิดปัญหาในด้านต่างๆ ในสังคม มีความเหลื่อมลํ้า มีปัญหาด้านคุณภาพชีวิต ด้านสิง่ แวดล้อม ตลอดจนปัญหาเรือ่ งการสือ่ สารหรือการทำ�ความเข้าใจซึง่ กันและกันของคนในสังคม

จึงเกิดเป็นคำ�ถามว่า หรือเราอาจต้องปรับทั้งวิธีคิด หรือวิธีการ หรือต้องมีกระบวนการใด เพื่อให้นำ�มาสู่ผลลัพธ์ใหม่ที่ดีกว่าเดิม ใช้ความรู้ความสามารถที่มีอยู่ให้เกิดผลสำ�เร็จเป็นที่ประจักษ์ (Impact) ในวงกว้าง

รวมถึงต้องตั้งคำ�ถามด้วยว่า เราจะเชื่อมโยงองค์ความรู้ไปสู่สังคมได้อย่างไร สถาบัน การศึกษาเองที่จะผลิตบัณฑิตออกไปเป็นผู้นำ�สังคม ไปเป็นผู้สร้างการเปลี่ยนแปลง จะผลิต งานวิจัยที่นำ�ไปใช้แล้วเกิดผลต่อชีวิตผู้คนส่วนใหญ่ หรือจะช่วยประเทศพัฒนาไปในทางที่ยั่งยืน ได้อย่างไร

จากกรณีศึกษามากมายทั้งในประเทศและในโลก ทำ�ให้เราต่างได้เรียนรู้ว่าการจะสร้าง การเปลี่ยนแปลงให้เกิดผลกระทบในวงกว้าง จำ�เป็นต้องใส่กระบวนการคิดเชิงออกแบบ (Design Thinking) ลงไปในทุกๆ การทำ�งานไม่ว่าจะในสาขาใดก็ตาม

การคิดเชิงออกแบบ สามารถจะเข้าไปมีบทบาทต่อการทำ�งานระดับนโยบายในการบริหาร ประเทศ รวมถึงยุทธศาสตร์ขององค์กรต่างๆ ในสังคมโลก ตอบสนอง สอดรับกับประเด็นทางสังคม ที่กำ�ลังเกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็นเรื่องสังคมสูงวัย ภาวะโลกร้อน ความเหลื่อมลํ้าทางสังคม ภายใต้ ทรัพยากรที่มีอยู่จำ�กัด

การใช้นวัตกรรมจะช่วยสร้างประสิทธิภาพ สร้างคุณค่าทีแ่ ตกต่างไปจากเดิม ใช้การออกแบบ ในการสร้างมูลค่าเพิ่มของผลิตภัณฑ์ สินค้าและบริการ ที่ท้ายสุดแล้วนำ�ไปสู่คุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ของคนในสังคม ตอบสนองความต้องการที่ตรงจุดของประชาชน

นับเป็นกระบวนการที่อาศัยข้อมูล การรับฟังอย่างรอบด้านและอย่างเข้าใจ และการคิด วิเคราะห์ ระดมสมอง จนสามารถจะตีโจทย์ได้ตรงจุด มีการทดสอบอย่างเข้มข้น เพือ่ นำ�ไปสูเ่ ครือ่ งมือ ที่ทรงประสิทธิภาพที่สุดในการแก้ปัญหา หรือพัฒนาสิ่งที่มีอยู่เดิมให้ดีกว่า

นอกจากนิสิต นักศึกษา ซึ่งจะไปเป็นกำ�ลังและอนาคตของประเทศ จะต้องปรับตัวในแง่ ทักษะของศาสตร์ต่างๆ แล้ว ยังต้องมีกระบวนการคิด ที่สามารถจะนำ�องค์ความรู้ที่มีอยู่มากมาย กับศาสตร์แต่ละศาสตร์มาใช้ได้อย่างถูกที่ ถูกเวลา มีความสามารถอย่างยิ่งยวดในการบูรณาการ การใช้อย่างสร้างสรรค์ มีการบริหารจัดการทำ�งานเป็นทีม คิดอย่างวิเคราะห์ มีความสามารถ ในการปรับตัวและแก้ไขปัญหา เปิดใจเรียนรู้ ทั้งยังต้องใช้การสื่อสารได้อย่างมีประสิทธิผล

ทั้งนี้ เพื่อนำ�ไปสู่สิ่งที่ทุกๆ คนฝันอยากเห็นร่วมกัน คือสังคมที่เป็นธรรมและยั่งยืน (Inclusive and Sustainable Society) ซึ่งทุกคนสามารถจะเข้าถึงความสุขและมีคุณภาพ ชีวิตที่ดีโดยทั่วถึงกัน

คณะผู้จัดทำ�นิตยสารจามจุรี ขอกราบขอบพระคุณ ศูนย์วิจัยและพัฒนาชาน้ำ�มันและพืชน้ำ�มัน มูลนิธิชัยพัฒนา หน่วยงาน คณะ และภาควิชาต่างๆ แห่งจุฬาฯ ศูนย์ทดลองและ ทดสอบ 5G แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (5G AI/IoT Innovation Center) ศูนย์ออกแบบและพัฒนาเมือง (UddC) ทีมศิษย์เก่าจุฬาฯ ผู้ก่อตั้ง SOS มัลติแบรนด์สโตร์ รุ่นพี่ รุ่นน้องจามจุรี และผู้มีอุปการคุณทุกท่านที่อนุเคราะห์ข้อมูล ให้สัมภาษณ์ และอนุญาตในการบันทึกภาพ รวมถึงภาพถ่ายจาก Official Website และเฟซบุ๊ก เพื่อจัดทำ�นิตยสารฉบับนี้

ร่ ม เ ก ล้ า ช า ว จุ ฬ า ฯ

ภาพ: เฟซบุ๊ก Tea Oil Center

"นํ้​้�ามั​ันเมล็​็ดชา" ทางเลื​ือกผู้​้�บริ​ิโภค ด้​้วยพระวิ​ิสั​ัยทั​ัศน์​์ สมเด็​็จพระกนิ​ิษฐาธิ​ิราชเจ้​้า กรมสมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุดาฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี จ า ม จุ รี

8

ปั

จจุบัน ผู้บริโภคมีความตื่นตัว ระมัดระวังในเรื่องการดูแลสุขภาพ รวมถึงมองหา อาหารทางเลือกที่จะเป็นประโยชน์ต่อร่างกายและลดความเสี่ยงในการเกิดโรค มีข้อโต้แย้งใหม่ๆ มากมายเกี่ยวกับความเชื่อในการรับประทานอาหารหรือเรื่องของ ประโยชน์ของอาหารประเภทต่างๆ

ประโยชน์ของไขมันบางประเภท ก็เป็นอีกหนึ่งประเด็น ที่ในปัจจุบันมีผลวิจัยมากมายรองรับว่าเป็นสารอาหารที่อุดม ด้วยคุณค่า การเลือกรับประทานไขมันประเภทไม่อิ่มตัวเชิงเดี่ยว และไม่อิ่มตัวเชิงซ้อน เช่น นํ้ามันพืชบางชนิด จะช่วยลดไขมัน ไม่ดีในเลือด หรือลดคอเลสเตอรอล LDL ทำ�ให้ลดความเสี่ยง ในการเกิดโรคหัวใจ

"นํ้ า มั น เมล็ ด ชา" เริ่ ม มี ผู้ นำ � มาใช้ ป ระกอบอาหาร เนื่ อ งจากอุ ด มไปด้ ว ยไขมั น ไม่ อิ่ ม ตั ว นอกเหนื อ จากใช้ ใ นการ บริ โ ภค นํ้ า มั น เมล็ ด ชาสามารถนำ � ไปผลิ ต เป็ น เครื่ อ งสำ � อาง บำ � รุ ง เส้ น ผมและผิ ว โดยการวิ จั ย และทดสอบกั บ อาสาสมั ค ร พบว่ า โลชั่ น ที่ ผ สมนํ้ า มั น เมล็ ด ชา 5% และ 10% ช่ ว ยปรั บ สภาพผิวเรียบเนียนขึ้น เพิ่มความชุ่มชื้น ความยืดหยุ่น ลดความ หยาบกร้านและริ้วรอยบนผิวได้ภายใน 8 สัปดาห์

กากของเมล็ดชาที่ได้จากการหีบนํ้ามันออกแล้ว ก็ยังมี สารซาโปนิน 11-18% ซึ่งสามารถนำ�ไปใช้เป็นสารลดแรงตึงผิว และทำ�ให้เกิดฟอง สำ�หรับใช้ในการผลิตนํ้ายาทำ�ความสะอาด ต่างๆ รวมถึงนํ้ายากำ�จัดศัตรูพืช เช่น หอยเชอรี่ในนาข้าว

นอกเหนื​ือจากใช้​้ ในการบริ​ิโภค นํ้​้�ามั​ันเมล็​็ดชาสามารถนำำ�ไป ผลิ​ิตเป็​็นเครื่​่�องสำำ�อาง บำำ�รุ​ุงเส้​้นผม และผิ​ิว โดยการวิ​ิจั​ัยและทดสอบกั​ับ อาสาสมั​ัคร พบว่​่าโลชั่​่�นที่​่�ผสมนํ้​้�ามั​ัน เมล็​็ดชา 5% และ 10% ช่​่วยปรั​ับ สภาพผิ​ิวเรี​ียบเนี​ียนขึ้​้�น

ในประเทศไทย ศูนย์วิจัยและ พัฒนาชานํ้ามันและพืชนา้ํ มัน มูลนิธิ ชัยพัฒนา วิจัยและพัฒนาในการนำ� นํ้ า มั น เ ม ล็ ด ช า ม า ใช้ ป ร ะ โ ย ช น์ ในผลิ ต ภั ณ ฑ์ ต่ า งๆ เริ่ ม ดำ � เนิ น งาน อย่างเป็นทางการมาตัง้ แต่ปี พ.ศ. 2554 ศูนย์ฯ ประสบผลสำ�เร็จในการพัฒนาและผลิตเครื่องสำ�อาง สบู่ บอดี้ออยล์ ครีมกันแดด ผลิตภัณฑ์ดูแลเส้นผม ฯลฯ จากนํ้ามันเมล็ดชา โดยได้รับการตอบรับที่ดีเป็นอย่างมาก จากผูซ้ อื้ และยังได้มกี ารขยายไปยังการวิจยั และพัฒนาผลิตภัณฑ์จากพืชนาํ้ มันอืน่ ๆ ด้วย เช่น มะรุม และงาม้อน

แรกเริ่มปลูกและพัฒนาต้นชานํ้ามันในไทย

ย้อนไปในปี พ.ศ. 2546 รองศาสตราจารย์ ดร.นลิน นิลอุบล อาจารย์ผู้ก่อตั้ง ภาควิชาจุลชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้นำ�ความกราบ บังคมทูลสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ถึงประโยชน์ของกาก ชานํ้ามัน รวมถึงความเป็นไปได้ในการส่งเสริมการปลูกชาสายพันธุ์ คามีเลีย โอลีเฟร่า (Camellia Oleifera) ในประเทศไทย จ า ม จุ รี

9

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ได้ทรงศึกษาข้อมูลเพิ่มเติม ด้วยพระองค์เอง และได้รับสั่งกับ ดร.สุเมธ ตันติเวชกุล กรรมการ และเลขาธิ ก ารมู ล นิ ธิ ชั ย พั ฒ นา ว่ า ทรงสนพระทั ย ในการนำ � ต้นชานํ้ามันมาปลูกในประเทศ

ในปี พ.ศ. 2547 ดร.สุเมธ ได้มีโอกาสเข้าชมโรงงานชานํ้ามัน แห่งหนึ่งในเมืองคุนหมิง มณฑลยูนนาน สาธารณรัฐประชาชนจีน และได้ซื้อนํ้ามันเมล็ดชากลับมาทูลเกล้าฯ ถวาย ทรงรับสั่งว่าได้ ทรงนำ�นํ้ามันเมล็ดชาไปประกอบอาหารแล้ว เป็นนํ้ามันที่ดีมาก จึงได้มีพระราชกระแสให้มูลนิธิชัยพัฒนาดำ�เนินการทดลองปลูก ต้นชานํ้ามัน Camellia Oleifera และผลิตนํ้ามันเมล็ดชา

มูลนิธิฯ จึงดำ�เนินการติดต่อขอรับเมล็ดพันธุ์และต้นอ่อนชานํ้ามัน จากสถาบัน พฤกษศาสตร์มณฑลยูนนาน โดยในครั้งแรก ได้รับการส่งมอบเมล็ดพันธุ์ประเภทดอกสีแดง และสีขาวจำ�นวน 10 กิโลกรัม และต้นอ่อนชานํ้ามันประเภทดอกสีแดงและขาว 61 ต้น มาทดลองปลูกในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยการดูแลของกรมวิชาการเกษตร โครงการอนุรกั ษ์พนั ธุกรรมพืช อันเนือ่ งมาจากพระราชดำ�ริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และมหาวิทยาลัยแม่โจ้

ปรากฏว่ า ต้ น ชานํ้ า มั น สามารถเจริ ญ เติ บ โตได้ ดี ใ นภู มิ อ ากาศภาคเหนื อ ของ ประเทศไทย จึงได้พระราชทานพระราชานุมัติแต่งตั้ง หม่อมราชวงศ์ ดิศนัดดา ดิศกุล เป็นผู้อำ�นวยการโครงการศึกษาและพัฒนาการปลูกชานํ้ามันของมูลนิธิชัยพัฒนา

คณะทำ�งานได้เริม่ ปฏิบตั กิ ารตามล่าหาชานํา้ มัน โดยเดินทางไปศึกษาชนิดและพันธุ์ วิธีการปลูก เยี่ยมโรงงานผลิตชานํ้ามันในสาธารณรัฐประชาชนจีน เชิญคณะผู้เชี่ยวชาญ จากสถาบันวิจัยป่าไม้กวางสี มณฑลกวางสี สาธารณรัฐประชาชนจีน มาถ่ายทอดความรู้ และศึกษาสภาพภูมิประเทศในภาคเหนือของไทย รวมถึงให้การแนะนำ�สายพันธุ์ใหม่ ที่จะช่วยให้ได้ผลผลิตที่มากกว่าพันธุ์ดั้งเดิม มีการนำ�คณะทำ�งานไทยเดินทางไปประเทศจีน หลายครั้ง เพื่อศึกษาเพิ่มเติมและจัดหาเมล็ดและต้นอ่อนที่เหมาะสม และทดลองปลูกกับ ขยายพันธุ์ในพื้นที่โครงการพัฒนาดอยตุง (พื้นที่ทรงงาน) อันเนื่องมาจากพระราชดำ�ริ จังหวัดเชียงราย และพื้นที่ใกล้เคียง จำ�นวน 3,000 ไร่ จ า ม จุ รี

10

ศูนย์วิจัยและพัฒนาชานํ้ามันและพืชนํ้ามัน จึงก่อตั้งขึ้นใน พ.ศ. 2554 ที่ตำ�บล เวียงพางคำ� อำ�เภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย ทำ�หน้าทีเ่ ป็นทัง้ ศูนย์วจิ ยั พัฒนา เป็นทีต่ งั้ ของ โรงงานผลิตชานํ้ามันและพืชนํ้ามัน เป็นสถานที่จัดแสดงนิทรรศการเกี่ยวกับชานํ้ามัน ร้านจำ�หน่ายผลิตภัณฑ์จากชานํ้ามัน ร้านอาหาร เมล็ดชา และสวนสาธารณะหรือพื้นที่ สีเขียว ที่ประชาชนสามารถเข้ามาพักผ่อนและออกกำ�ลังกาย

ในปั จ จุ บั น พื้ น ที่ ดำ � เนิ น การ ปลู ก ต้ น ชานํ้ า มั น ของศู น ย์ ฯ อยู่ ใ น หลายพืน้ ทีใ่ นจังหวัดเชียงราย เชียงใหม่ และนครราชสีมา รวมกว่า 3,500 ไร่ รวมจำ�นวนต้นชานา้ํ มันกว่า 570,000 ต้น

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงกล่าวเมื่อครั้ง เสด็จพระราชดำ�เนินไปทรงเปิดงาน เทศกาลนํ้ า มั น เมล็ ด ชา ภั ท รพั ฒ น์ เมื่อปี พ.ศ. 2559 ว่า

ปั​ัจจุ​ุบั​ัน พื้​้�นที่​่�ดำำ�เนิ​ินการปลู​ูก ต้​้นชานํ้​้�ามั​ันของศู​ูนย์​์ฯ อยู่​่�ใน หลายพื้​้�นที่​่�ในจั​ังหวั​ัดเชี​ียงราย เชี​ียงใหม่​่ และนครราชสี​ีมา รวมกว่​่า 3,500 ไร่​่ รวมต้​้นชาน้ำำ��มั​ันกว่​่า 570,000 ต้​้น

"ขอเล่าเรื่องดั้งเดิมตั้งแต่โบราณ ความเริ่มจากอาจารย์คณะวิทยาศาสตร์ จุ ฬ าลงกรณ์ ม หาวิ ท ยาลั ย มาถามว่ า มี เ มล็ ด ชาขายหรื อ ไม่ จะเอามาทำ � ยา ฆ่าแมลง เลยงงกันว่าเมล็ดชาเป็นอย่างไร จึงให้เจ้าหน้าทีไ่ ปดูงานทีจ่ นี ทางจีนเขาก็ บอกรู้จักกันมานานแล้ว ที่บ้านแต่ละคน จะมีหีบไว้หีบนํ้ามันจากเมล็ดชาใช้กัน ในครัวเรือน แล้วก็มีโรงงานขนาดใหญ่ ซึ่งทางจีนอธิบายให้ฟังว่า นํ้ามันเมล็ดชา ให้ ป ระโยชน์ ห ลายอย่ า ง ใช้ ป ระกอบ อาหารได้ มีคุณสมบัติให้ประโยชน์กับ ร่ า งกายลั ก ษณะคล้ า ยนํ้ า มั น โอลี ฟ ของตะวั น ตก เราจึ ง เรี ย กกั น ว่ า นํ้ า มั น โอลีฟตะวันออก นอกจากนี้ ยังนำ�มาทำ� เครื่องสำ�อางปกป้องผิวตั้งแต่หัวจรดเท้า เช่น ครีม สบู่ และนํ้ามันใส่ผม และมี สรรพคุณด้านเภสัชกรรม"

"แต่ว่าเท่าที่จีนแนะนำ� ถ้าเป็นชานํ้ามันชนิดดอกสีขาว ใช้ทำ�อาหาร ทำ�เครื่องสำ�อางได้ แต่ที่มีสรรพคุณทางยา ต้องเป็นชนิดที่ดอกสีแดง เราก็กำ�ลังลองดูอยู่ แต่ที่ผ่านมาไม่ประสบ ความสำ�เร็จ เพราะต้องการอากาศที่เย็น และต้องการความสูงมากกว่า แต่ที่เราปลูกมาได้ผลดี และมีผลผลิตออกมามาก ทางจีนมาดูแล้วก็บอกว่าไม่สามารถแนะนำ�ได้แล้ว เพราะสภาพ ภูมิอากาศ ภูมิประเทศของไทยและจีนไม่เหมือนกัน เพราะฉะนั้นนักเกษตรไทยต้องค้นคว้า ด้วยตัวเอง ก็ต้องศึกษากัน"

"ซึ่งมูลนิธิชัยพัฒนาร่วมมือกับมูลนิธิแม่ฟ้าหลวง โดยได้ให้ทุนเพื่อจ้างเกษตรกร และ ให้ความรู้เกษตรกรให้ทำ�ด้วยตนเอง พวกเขาก็ดูแลอย่างดี แต่ที่มีจำ�นวนมากที่สุดคือ อำ�เภอ แม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย แต่การนำ�ชาลงมา ก็ไม่ได้ทำ�ได้ง่าย เพราะเส้นทางถนนขรุขระ ร้ายกาจ ในประเทศไทยยังไม่ได้รับความนิยมแพร่หลาย แต่ในจีนมีความต้องการสูงมาก"

จ า ม จุ รี

11

ทำ�ไมต้องนํ้ามันเมล็ดชา

ต้นชานํ้ามัน เป็นพืชสกุลชา (Camellia L.) วงศ์ Theaceae ที่สามารถ นำ�เมล็ดแห้งมาบีบสกัดนํา้ มันสำ�หรับใช้ในการบริโภค หากสืบค้นประวัตขิ องต้นชานํา้ มัน จะพบว่ามีถิ่นกำ�เนิดมาแต่โบราณในมณฑลทางใต้ของจีน นับว่าทางตอนใต้ของจีน บริโภคนํ้ามันที่ได้จากเมล็ดชามานานและรู้จักกันในแผ่นดินจีนมานานกว่า 1,000 ปี

นํา้ มันทีไ่ ด้จากเมล็ดของต้นชานํา้ มัน มีองค์ประกอบ ไขมั น ที่ ดี ต่ อ ร่ า งกายไม่ น้ อ ยกว่ า นํ้ า มั น มะกอกซึ่ ง ได้ รั บ ความนิยมในหมูผ่ บู้ ริโภคทีร่ กั สุขภาพ ไม่มกี รดไขมันทรานส์ ทำ�ให้ร่างกายสามารถดูดซึมวิตามิน A D E และ K ได้ อย่ า งมี ป ระสิ ท ธิ ภ าพ กั บ มี ก รดไขมั น อิ่ ม ตั ว ที่ ไ ม่ ดี ต่ อ ร่างกายตํ่า ในขณะที่มีกรดโอเมก้า-9 สูง 81-87% กรด โอเมก้า-6 13-28% และกรดโอเมก้า-3 1-3% กรดไขมัน ไม่อิ่มตัวเหล่านี้ช่วยลดระดับ LDL หรือคอเลสเตอรอล ชนิดไม่ดใี นร่างกาย และเพิม่ ระดับ HDL หรือคอเลสเตอรอล ชนิดดีให้กับร่างกาย ช่วยป้องกันการเกิดโรคหลอดเลือด ตีบตัน โรคอัมพาต ความดัน เบาหวาน และโรคหัวใจ จึงเหมาะกับผูท้ ม่ี ภี าวะนํา้ หนักเกิน สตรีมคี รรภ์ และผูส้ งู อายุ

นํ้ามันเมล็ดชาอุดมด้วยสารต้าน อนุ มู ล อิ ส ระที่ มี ฤ ทธิ์ สู ง ซึ่ ง นอกจาก จะช่ ว ยยื ด อายุ ก ารใช้ ง านของนํ้ า มั น ให้นานขึ้นแล้ว การมีจุดเดือดเป็นควัน สูงที่ 252 องศาเซลเซียส ทำ�ให้สามารถ นำ�ไปประกอบอาหารได้หลายวิธี ทั้งทอด ผัด หรือเป็นส่วนประกอบนํ้าสลัด หรือ ซอสหมักเนื้อสัตว์

นํ้ามันเมล็ดชานับเป็นทางเลือก ในการประกอบอาหารเพื่ อ สุ ข ภาพ ซึ่ ง มี หั ว ใจหลั ก อยู่ ที่ ก ารใช้ วั ต ถุ ดิ บ ที่ มี คุ ณ ภาพสู ง ปั จ จุ บั น นํ้ า มั น เมล็ ด ชา ได้ รั บ การรั บ รองคุ ณ ภาพมาตรฐาน จากองค์การอาหารและยา และมูลนิธิ โรคหัวใจได้อนุญาตให้ใช้ตราสัญลักษณ์ อาหารรั ก ษ์ หั ว ใจ ในสิ น ค้ า นํ้ า มั น เมล็ดชาภายใต้ตราสินค้า ภัทรพัฒน์ และ การกำ�กับดูแลของมูลนิธิชัยพัฒนา

สมเด็ จ พระกนิ ษ ฐาธิ ร าชเจ้ า กรมสมเด็ จ พระเทพรั ต นราชสุ ด าฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระเมตตา พระราชทานเมนู อ าหารที่ ใ ช้ นํ้ า มั น เมล็ดชาเป็นส่วนประกอบ อาทิ โครเก็ต เบคอน ซุ ป มะเขื อ เทศ นํ้ า สลั ด นํ้ า มั น เมล็ ด ชา ข้ า วตั ง เป็ น ต้ น ทุ ก เมนู จ ะ ทรงเน้ น ว่ า ต้ อ งปรุ ง ง่ า ย มี คุ ณ ค่ า ทาง โภชนาการ และต้องอร่อย

จ า ม จุ รี

12

ชานํ้​้�ามั​ัน มี​ีองค์​์ประกอบไขมั​ันที่​่�ดี​ี ต่​่อร่​่างกายไม่​่น้​้อยกว่​่านํ้​้�ามั​ันมะกอก ซึ่​่�งได้​้รั​ับความนิ​ิยมในหมู่​่�ผู้​้�บริ​ิโภคที่​่�รั​ักสุ​ุขภาพ ไม่​่มี​ีกรดไขมั​ันทรานส์​์ ทำำ�ให้​้ร่​่างกายสามารถ ดู​ูดซึ​ึมวิ​ิตามิ​ิน A D E และ K ได้​้อย่​่างมี​ีประสิ​ิทธิ​ิภาพ

เมื่อเดือนตุลาคม พ.ศ. 2563 ฝ่ายประชาสัมพันธ์ ของศู น ย์ วิ จั ย และพั ฒ นาชานํ้ า มั น และพื ช นํ้ า มั น ให้ ข้ อ มู ล ต่อหนังสือพิมพ์ประชาชาติธุรกิจว่าที่ผ่านมาศูนย์ฯ ได้รับ การติดต่อจากเครื่องสำ�อางและผลิตภัณฑ์บำ�รุงผิวแบรนด์ดัง ระดับโลกในการขอซือ้ นํา้ มันเมล็ดชาเพือ่ นำ�ไปเป็นส่วนประกอบ เครื่องสำ�อาง แต่ศูนย์ฯ ไม่สามารถรองรับได้ อันเนื่องมาจาก วัตถุดิบที่มีจำ�กัด

นับว่าโอกาสในการขยายตลาดนํ้ามันเมล็ดชา และการเพิ่ม ความนิยมแพร่หลายในการบริโภคนํา้ มันเมล็ดชา มีแนวโน้มทีจ่ ะเติบโต ได้ในอนาคต

เมนูพระราชทาน "โครเก็ตเบคอน" ส่วนประกอบ - มันฝรั่งสด 2,000 กรัม - เบคอนทอดกรอบด้วยนํ้ามันเมล็ดชา 1,000 กรัม - พริกไทยดำ� 30 กรัม - เกลือ 10 กรัม - แป้งหมี่ ใช้คลุกก่อนทอดพอประมาณ - ไข่ไก่ ตีจนไข่แดง-ขาว เข้ากันดี - เกล็ดขนมปังป่นหยาบ - นํ้ามันเมล็ดชา วิธีทำ� 1. หั่นมันฝรั่งเป็นแว่นและต้มให้สุก สะเด็ดมันฝรั่งให้แห้ง และบดให้ละเอียด ปรุงรสมันฝรั่งบดที่ทิ้งไว้ให้เย็นด้วย เกลือและพริกไทย 2. นำ�เบคอนทอดกรอบมาผสมกับมันฝรั่งบดและปั้นให้ เป็นก้อน 3. นำ�มาคลุกกับแป้งหมี่ ไข่ และเกล็ดขนมปังตามลำ�ดับ แล้ ว ลงทอดในนํ้ า มั น เมล็ ด ชาจนมั น ฝรั่ ง บดเป็ น สีเหลืองทอง

ต่อยอดด้วย Deep Science & Technology

คณะวิ ท ยาศาสตร์ จุ ฬ าลงกรณ์ ม หาวิ ท ยาลั ย นำ � โดย ศาสตราจารย์ ดร.นงนุ ช เหมื อ งสิ น อาจารย์ ป ระจำ � ภาควิ ช าเคมี ได้นำ�ทีมคณาจารย์ นักวิจัย และนิสิต เข้าพบผู้บริหารมูลนิธิชัยพัฒนา และได้รับโจทย์จากมูลนิธิฯ ในการต่อยอดการพัฒนาของศูนย์วิจัย และพัฒนาชานํา้ มันและพืชนํา้ มัน ในการดำ�เนินการศึกษา ทดลองปลูก และพัฒนานํ้ามันเมล็ดชาสายพันธุ์คามีเลีย โอลีเฟร่า ได้มีการสร้าง โจทย์ให้นิสิตทำ�การวิจัยทางการตลาด ตลอดจนหาวิธีแก้ไขจุดด้อย ของนํ้ามันเมล็ดชาด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ ผ่านการใช้ความรู้ ทางวิทยาศาสตร์เชิงลึก (Deep Science & Technology) สกัด เมล็ ด ชาด้ ว ยวิ ธี เ คมี ส ะอาด หรื อ Green Chemistry โดยสู ต รที่ คณะฯ วิจัย ได้ออกมาเป็นกระบวนการธรรมชาติ (Green Process) ที่จะช่วยลดปริมาณของเสียต่อสิ่งแวดล้อม และมีกลิ่นที่เหมาะกับ การปรุงอาหารมากยิ่งขึ้น เป็นอีกหนึ่งทางเลือกของผู้บริโภคในการ บริโภคนํ้ามัน โดยตั้งเป้าไปสู่การผลิตและจำ�หน่ายในเชิงอุตสาหกรรม ต่อไปในอนาคต

โครงการสนองพระราชดำ�ริในการริเริ่มและพัฒนาการปลูก ต้นชานํ้ามัน นอกจากจะเป็นทางเลือกในการสร้างแหล่งสารอาหาร คุณภาพสูงและเป็นประโยชน์ต่อร่างกายประชาชนแล้ว ยังเป็นการ ช่วยแก้ไขปัญหาป่าเสื่อมโทรม สร้างรายได้ แก้ไขความยากจน เก็บเกี่ยว และแปรรูปผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมเพิ่มมูลค่าในระยะยาว และยั ง เป็ น วิ ธี ใ นการช่ ว ยป้ อ งกั น การเซาะพั ง ทลายของหน้ า ดิ น บริ เวณเชิ ง เขา และยั ง สามารถพั ฒ นาแหล่ ง เพาะปลู ก ให้ เ ป็ น แหล่งท่องเที่ยวได้ในอนาคตอีกด้วย

ที่มาของข้อมูล : - ศูนย์วิจัยและพัฒนาชานํ้ามันและพืชนํ้ามัน มูลนิธิชัยพัฒนา www.teaoilcenter.org - คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย - หนังสือ เมนูพระราชทาน 60 พรรษา - มติชน วันที่ 9 พฤศจิกายน 2559 - ประชาชาติธุรกิจ วันที่ 9 ตุลาคม 2563 - กรุงเทพธุรกิจ วันที่ 16 ตุลาคม 2563 จ า ม จุ รี

13

"ทุ​ุกคนเรี​ียนจุ​ุฬ าฯ ได้​้ ถ้​้าใจมุ่​่�งมั่​่�น" ออกแบบการเรี​ียนการสอนในวิ​ิถี​ีปกติ​ิใหม่​่และโลกใหม่​่ ศาสตราจารย์ ดร.ปาริชาต สถาปิตานนท์ รองอธิการบดี ด้านวิชาการและการเชื่อมโยงกับสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

บ

ริบทของโลกและของประเทศไทยในปัจจุบัน ย่อม มีผลต่อการเชื่อมโยงการเรียนการสอนของสถาบัน การศึกษาในหลายมิติด้วยกัน นับเป็นความท้าทาย ในการนำ�องค์ความรู้ไปสู่การแก้ปัญหาและพัฒนาสังคม ส่ ว นรวมให้ เ กิ ด ประสิ ท ธิ ภ าพ อี ก ทั้ ง ให้ เ กิ ด การรั บ รู้ ผ ล ในวงกว้าง

สำ�หรับงานด้านวิชาการในวันนี้ คำ�ถามแรกที่ต้อง ถามก็คอื "เพือ่ ใคร" แล้วเส้นทางก้าวเดินจะ "ไปอย่างไรต่อ" หากพิจารณากระบวนการเรียนการสอนของจุฬาฯ การโฟกัส ไปยังหลักสูตรการเรียนการสอนในระดับปริญาญาตรี โท เอก ก็ยังเป็นส่วนสำ�คัญ ถามว่าวันนี้ จุฬาฯ ยังคง Move ในส่วนนี้อยู่ไหม ก็ตอบได้ว่า "แน่นอน"

ทว่าในเรือ่ งของการปรับตัวท่ามกลางโลกทีพ่ ลิกผัน จุฬาฯ ได้ออกแบบชุดวิชาสำ�หรับการเรียนการสอนให้เข้า กับบริบทแวดล้อมของโลกที่เปลี่ยนแปลงไป คู่ขนานไป กับความคาดหวังของสังคม และสามารถยืดหยุ่นปรับตัวได้ แม้ ก ระทั่ ง ในสถานการณ์ ที่ คุ ก คามอย่ า งเฉี ย บพลั น อย่างการแพร่ระบาดของโควิด-19

แน่นอนว่าด้านหนึ่ง คือ วิชาการก็หมุนไป แต่สิ่งที่ ท้าทายมากคือเรื่องของรูปแบบการจัดการเรียนการสอน ซึ่ ง มั น ไม่ ส ามารถที่ จ ะกลั บ ไปเหมื อ นเดิ ม ได้ อี ก ทั้ ง ยั ง ไม่สามารถแก้ไขกันได้อย่างจริงจริงจัง รวมไปถึงการเชือ่ มร้อย ระหว่างศาสตร์ ไม่มีใครทราบว่าเรื่องของโควิด-19 จะมี วัคซีนเข้ามา แล้วเกิดภูมิคุ้มกันได้มากน้อยรวดเร็วแค่ไหน

"GenEd" จัดสำ�รับใหม่วิชาพื้นฐาน

ภายใต้ความท้าทายของโลกใหม่ จุฬาฯ มีกลุ่ม วิชากลุ่มหนึ่งที่เรียกว่า General Education (GenEd) หรือการศึกษาทั่วไป ที่มีทั้งหลักสูตรภาษาไทยและภาษา อังกฤษ

เราเชื่ อ ว่ า คนที่ จ ะใช้ ชี วิ ต บนโลกใบนี้ ไม่ จำ � เป็ น ต้องเรียนแต่เฉพาะสิ่งที่เขาต้องใช้ทำ�มาหากินในวิชาชีพ แต่เขาสามารถที่จะเลือกเรียนรู้ในสิ่งที่เขาสนใจ ที่จะทำ�ให้ เขามีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น เป็นคนที่อ ยู่ใ นสัง คมสมัยใหม่ ได้อย่างเหมาะสม และเติมเต็มคุณค่าความเป็นคนอย่าง หลากมิติ จ า ม จุ รี

14

เรือ่ งนี้ งานวิชาการจะทำ�หน้าทีส่ นับสนุนให้เครือข่ายซึง่ มีการพัฒนาตัววิชาใหม่ๆ สามารถทีจ่ ะทำ�งานได้ เกื้อกูลซึ่งกันและกัน เราชวนอาจารย์มาทำ�วิชาใหม่ๆ ที่เด็กอยากเรียนและอินเทรนด์ อะไรซึ่งเป็นสิ่งที่เด็กสนใจ ทั้งในกลุ่มมนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์ วิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ สหศาสตร์ และกลุ่มทักษะของศตวรรษที่ 21

ตัวอย่างเช่น หากปัญหา คือ เราสื่อสารกับคนอื่น ไม่ รู้ เรื่ อ ง รายวิ ช าอย่ า ง การนำ � เสนออย่ า งมื อ อาชี พ ก็จะเป็นตัวตอบโจทย์ ปิดช่องว่างระหว่างเรากับคนอื่น ซึ่ ง เนื้ อ หาของวิ ช าจะออกแบบให้ ผู้ เรี ย นสามารถดึ ง ความเป็นตัวตน บุคลิกภาพ การแสดงออกทั้งภาษากาย ตา อวัจนภาษาทั้งหลาย มาประกอบกับการนำ�เสนอ ข้อมูลอย่างเป็นระบบ เพื่อให้ข้อมูลทางวิชาการสามารถ นำ�ไปใช้ได้ และนำ�เข้าไปใช้ในการประกอบอาชีพได้ ไม่ว่า จะอยู่ในโลกธุรกิจหรือลงไปในสังคมภาคต่างๆ

หนึ่ ง ในรายวิ ช ากลุ่ ม นี้ มี วิ ช าที่ เชื่ อ มเรื่ อ งการ สื่อสาร และระบบเทคโนโลยีรอบตัว ก็เป็นที่นิยมมากๆ นั่นก็คือ Paragraph Writing, Data Science หรือการดึงข้อมูลด้วยกระบวนการเชิงวิทยาศาสตร์มาบริหาร จัดการตัวชุดข้อมูลขนาดใหญ่เพื่อนำ�เสนอข้อมูลออกมาให้เห็นเป็นภาพเพื่อประกอบการตัดสินใจได้

เด็กบางกลุม่ ทีส่ นใจเรือ่ งอาหาร เรือ่ งโภชนาการ อยากมีรา่ งกายแข็งแรง ก็จะมีรายวิชาทีว่ า่ ด้วยพฤติกรรม ผู้บริโภค ทักษะเรื่องอาหารที่ถูกหลักโภชนาการ ล่าสุดที่สร้างความฮือฮาคือวิชา How to Mob ซึ่งทำ�ให้ อย่างน้อยผู้เรียนได้รู้กฎหมาย เข้าใจเรื่องสิทธิ เสรีภาพในการแสดงออก ไม่ละเมิดสิทธิผู้อื่น และเข้าใจ การเปลี่ยนแปลงของกฎหมายสมัยใหม่ หรือถ้าชอบดูหนังฟังเพลง ก็จะมีรายวิชาเรียนรู้ผ่านภาพยนตร์ เป็นต้น บางรายวิชาที่ได้รับความนิยมก็จะมีการจัดทำ� waiting list โดยทุกๆ ก่อนเปิดภาคเรียนเราจะมีการจัด GenEd Fair เป็นประจำ�ทุกปี เพื่อให้เด็กได้ช้อปวิชาที่ใช่

ภายใต้การกำ�กับของสำ�นักงานคณะ กรรมการการอุดมศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ กำ�หนดให้หลักสูตรปริญญาตรีทุกหลักสูตร ต้องมีองค์ประกอบกลุ่มวิชาการศึกษาทั่วไป หรื อ GenEd จำ � นวน 30 หน่ ว ยกิ ต เป็ น อย่ า งน้ อ ย นิ สิ ต จะเรี ย นมากกว่ า นี้ ก็ ไ ด้ และทั ก ษะในวิ ช าเหล่ า นี้ เขาอาจจะไม่ ไ ด้ อยากเรียนกับอาจารย์จุฬาฯ เท่านั้น แต่อยาก จะเรียนกับผู้ที่เก่งกาจสามารถในโลก จุฬาฯ ก็จะมีเครือข่ายความร่วมมือกับมหาวิทยาลัย ในเอเชียแปซิฟิก หรือ The Association of Pacific Rim Universities (APRU) ทำ � ให้ ส ามารถจะเลื อ กข้ า มไปเรี ย นวิ ช าใน มหาวิทยาลัยต่างประเทศได้ด้วย

จุฬาฯ ในฐานะแม่ทัพใหญ่ของ GenEd ในไทยยังได้เตรียมพร้อมสำ�หรับในอนาคต สำ�หรั​ับให้สถาบัน ที่ไม่ได้เป็นสหศาสตร์ แต่เป็นเฉพาะด้าน ที่จะสามารถเข้ามาเลือกเรียน GenEd กับชาวจุฬาฯ ได้ และยังต้องมี การเตรียมกลุ่มวิชานี้ไปสู่แพลตฟอร์มออนไลน์ด้วย

ทั้งนี้ วิชา GenEd ของแต่ละมหาวิทยาลัยไม่จำ�เป็นต้องเหมือนกัน เพื่อที่จะเป็นทางเลือกในการ แลกเปลี่ยนเรียนรู้กันได้มากขึ้นในอนาคต

อันที่จริงแล้ว รายวิชาการศึกษาทั่วไปนี้ ในอดีตเรียกว่าเป็นกลุ่ม "วิชาพื้นฐาน" แต่เป็นการนำ�มาทำ�สำ�รับ ให้หลากหลายมากขึ้น ให้ตอบโจทย์ผู้เรียน ให้เขาสนุก ให้เขาเกิดประโยชน์ และร่วมกันดึงศักยภาพร่วมออกมา ให้เกิดพลัง เกิดประโยชน์สูงสุด

หากถามว่าในทีมอาจารย์ซึ่งร่วมกันพัฒนาชุดวิชานี้ เราต้องการไปถึงไหนต่อ เราต้องการที่จะคัดสรร ชุดวิชาเหล่านี้เพื่อตอบโจทย์คนที่ตื่นตัวกับการเรียนรู้ ทั้งนิสิตเก่า นิสิตปัจจุบัน และผู้สนใจ ในการเข้ามาเรียนรู้ กับจุฬาฯ ได้เช่นเดียวกัน

ที่​่�สร้​้างความฮื​ือฮาคื​ือ วิ​ิชา How to Mob ซึ่​่�งทำำ�ให้​้อย่​่างน้​้อย ผู้​้�เรี​ียนได้​้ รู้​้�กฎหมาย เข้​้าใจเรื่​่�องสิ​ิทธิ​ิ เสรี​ีภาพในการแสดงออก ไม่​่ละเมิ​ิดสิ​ิทธิ​ิผู้​้�อื่​่�น

จ า ม จุ รี

15

การจัดการศึกษาแบบอิงผลลัพธ์การเรียนรู้ (Outcome-based Education) Why

พิจารณาว่าจะประเมินผู้เรียนเพื่อวัตถุประสงค์อะไร จะเป็น Formative Assessment หรือ Summative Assessment

What

พิจารณาว่าจะประเมินอะไรในตัวผู้เรียน – ความรู้ (K) หรือ ทักษะ (S) หรือ ทัศนคติ (A) - และจะประเมินในระดับใด

How

พิจารณาเลือกใช้เครื่องมือประเมินผลผู้เรียนที่เหมาะสมกับสิ่งที่จะวัด และระดับที่จะวัด

By Whom

พิจารณาว่าใครจะเป็นผู้ประเมินผู้เรียน เช่น อาจารย์ ผู้เรียนด้วย กันเอง เจ้าหน้าที่ เป็นต้น

When

พิจารณาว่าจะประเมินในช่วงเวลาใด เช่น ก่อนเรียน ระหว่างเรียน หรือหลังเรียน

Where

พิจารณาเลือกสถานที่ที่จะใช้ประเมินผู้เรียน เช่น ในห้องสอบ ผ่านระบบ LMS หรือแบบออนไลน์

ใครก็เรียนจุฬาฯ ได้ ไม่ใช่แค่นิสิต

เป้าหมายที่ชัดเจนอันหนึ่งของจุฬาฯ คือเรากำ�ลังมองตนเองเป็นพื้นที่สำ�หรับทุกๆ คนในการเข้ามาสู่ กระบวนการเรียนรู้

เนื่องจากการจะเข้าสู่หลักสูตรที่เป็นดีกรี เขาต้องมีคุณสมบัติ มีเกณฑ์มาตรฐานที่เขาต้องผ่าน เขาถึง จะมีสิทธิที่จะเข้ามาเรียน ในขณะเดียวกันก็ต้องมีการแข่งขันสูง แต่นั่นไม่ได้หมายความว่าการที่เขาเข้ามาตรงนี้ ไม่ได้ เขาจะไม่มีสิทธิเรียนที่จุฬาฯ เขาก็ยังสามารถเรียนกับจุฬาฯ ผ่าน Chula MOOC หรือผ่าน CU VIP ได้

CU VIP (Chulalongkorn University Values Integration Program) เป็นหลักสูตรเสริมการศึกษา ทั่วไประยะสั้น รายวิชาแบบเรียนเจอหน้าในเวลา 2-3 ชั่วโมง สำ�หรับคนทั่วไปที่สนใจอยากเรียนร่วมกันกับ คณาจารย์และนิสิตจุฬาฯ

ส่วน Chula MOOC นับเป็น mass online platform ที่เรียนได้ Anywhere แต่ยังไม่ได้เป็น Anytime ครบในทุกวิชา เปิดคอร์สเป็นช่วงๆ ซึ่งจะมีชุดความรู้อีกมากมายที่เราจะชวนให้อาจารย์และผู้ที่สนใจให้มาลงทุน และพัฒนาตัวชุด Chula MOOC ขึ้น บางเรื่องที่เราอาจไม่ได้คิดว่าจะมีเรียนอย่าง ภาษาอาหรับ หรือ Data Science ทั้งนี้ทั้งนั้นเป็นกลุ่มความรู้ในระดับพื้นฐาน ที่คุณเข้ามาเรียนได้ผ่านตัว Mobile Device ของคุณ นี่แหละ เรียนได้ทุกคน ทั้งเด็ก ผู้ใหญ่ ที่เข้าถึงตัวระบบ และมีความสามารถที่จะกรอกข้อมูลผ่านระบบดิจิทัล พร้อมกับมีการสอบและรับประกาศนียบัตรเป็น e-Certificate ความปกติใหม่ ไม่ใช่ความผิดปกติ

จุ ฬ าฯ ซึ่ ง มี ข้ อ ตกลงในการแลกเปลี่ยนการเรียนการสอนร่ว มกันกับ APRU เกิดจากความคิดว่า ในเมื่อโควิด-19 มา เราไม่สามารถเดินทางไปแลกเปลี่ยนยังต่างประเทศได้แบบเทอมต่อเทอม ตรงนี้วิชาการ ก็ร่วมมือกับนานาชาติ เปิดชุดวิชาที่อยู่ในกลุ่ม GenEd ให้เด็กในต่างประเทศสามารถจะเรียนกับเราได้ ผ่านการสอนสด เป็น Virtual Exchange ในขณะเดียวกันเด็กของเราก็สามารถจะไปเลือกเรียนของต่างประเทศ ที่เขาเปิดให้เราเรียนได้ในเครือข่ายด้วย เราได้เริ่มต้นโครงการนี้ไปแล้วในภาคการศึกษาที่ผ่านมาในปี 2563

เป็นจังหวะและโอกาสเล็กๆ ภายใต้ข้อจำ�กัดของสถานการณ์ ที่การเดินทางไปไม่ได้ ทำ�ให้การเปิด ห้องเรียนเสมือนจริงเกิดขึ้น จากคำ�ถามที่ว่า จะทำ�อย่างไรให้ "เราเจอกันข้ามโลกได้" ในจังหวะที่โควิด หยุดโลกทำ�ให้การเดินเท้าก้าวข้ามพรมแดนทำ�ไมได้ แต่การเดินทางลัด ผ่านนิว้ มือและระบบอินเทอร์เน็ต บวกกับ ความตั้งใจแน่วแน่ในการแสวงหาความรู้ เพื่อประโยชน์สุข และเติมเต็มคุณค่าความเป็นคน เป็นสิ่งที่ยังทำ�ได้ และพึงต้องร่วมกันทำ�ในโลกใบนี้ ในวันที่ปรัชญาของการศึกษาทั่วไปหรือของ GenEd ขยายข้ามพรมแดน แบบไม่มีขีดจำ�กัดในด้านเวลาหรือสถานที่ จ า ม จุ รี

16

ผู้เรียนจะได้เติมเต็มความรู้ในสิ่งที่จุดประกายให้เขาอยากหาคำ�ตอบ หน้าที่ของสถานศึกษาอย่างจุฬาฯ คือ การพัฒนาตัวความรู้ออกมาเพื่อจะตอบความสนใจของเขา ตอบโจทย์ร่วมสมัย หรือมีส่วนร่วมในเรื่องที่ "จำ�เป็น" ต่อการเพิ่มคุณค่าความเป็นคนในการดำ�รงชีวิตในโลกสมัยใหม่ที่ซับซ้อน

โลกที่เป็นอยู่ปัจจุบันเป็นความปกติใหม่ ไม่ใช่ความผิดปกติ เราเพียงต้องมีกระบวนการในการเทรน หรือสื่อสารกับผู้สอนและผู้เรียนให้มากขึ้นในความเปลี่ยนแปลงนี้ จุฬาฯ เตรียมในส่วนของโครงสร้างเชิงระบบ จะมีหน่วยของจุฬาฯ ที่ทำ�งานตรงนี้อย่าง Active ได้แก่ ศูนย์นวัตกรรมการเรียนรู้ (Learning Innovation Center - LIC) ซึ่งให้การสนับสนุนในเชิงทุนวิจัยสำ�หรับคณาจารย์ ในการทดลองพัฒนารูปแบบแนวทาง การจัดการเรียนการสอนในแบบใหม่ รวมไปถึงการทดลองในการสร้างระบบในการสนับสนุนการจัดการเรียน การสอนที่อยู่บนโลกเสมือนจริง ตัวผลิตภัณฑ์ที่เด่นของเราคือแพลตฟอร์ม CourseVille หรือระบบจัดการเรียน การสอนออนไลน์ซึ่งสร้างโดยทีมอาจารย์จากคณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาฯ

เรารู้ว่าเด็กในปัจจุบันโตมากับโลกของดิจิทัล เรารู้ว่าตัวผู้ใหญ่เองจะเข้าไปมีส่วนร่วมกันกับเด็กได้ ก็จะต้องผ่านแพลตฟอร์มของตัวดิจิทัล จุฬาฯ โดย รองศาสตราจารย์ ดร.อติวงศ์ สุชาโต และทีมในภาควิชา วิศวกรรมคอมพิวเตอร์ ได้ผลิตระบบการจัดการเรียนการสอน LMS (Learning Management System) นี้ ให้เป็นแพลตฟอร์มที่เด็กสามารถ Log in เข้ามาใช้ อาจารย์ Log in เข้ามาสอนการบ้าน ประกาศตารางเรียน ประกาศเรื่องการนัดส่งงาน Assign ให้ค้นคว้า ฯลฯ

เราลงทุนไปในจุดนี้ควบคู่ไปกับการสนับสนุนในการรับกับแพลตฟอร์มมาตรฐานระดับโลกที่จะเข้ามา ในอนาคต เพื่อให้เป็นทางเลือกให้กับอาจารย์ ว่าจะใช้ของจุฬาฯ เองหรือของระดับนานาชาติ ในขณะเดียวกัน ก็พัฒนาในตัวของจุฬาฯ เองให้ตอบโจทย์และเข้ากันกับวิถีการจัดการเรียนการสอนแบบไทยๆ เราได้ดำ�เนินการ มาก่อนที่จะเกิดการแพร่ระบาดของโควิด-19 และเมื่อไวรัสมา เราก็ Plug in ตัวโปรแกรมการจัดการเรียน การสอนระดับนานาชาติเข้ามาด้วย ไม่ว่าจะเป็นแพลตฟอร์มที่เรารู้จักกันอยู่แล้วอย่าง Zoom หรือ Microsoft Teams ฯลฯ อาจารย์ก็จะเลือกใช้สิ่งที่ดีที่สุด ให้เกิดประสิทธิภาพมากที่สุดทั้งต่อตัวผู้เรียน ทั้งคุณภาพของ การเรียนรู้ และผลที่จะเกิดขึ้นทั้งกับผู้เรียน ผู้สอน และองค์ความรู้ทั้งหมด นี่คือตัวฐาน

นับว่าโชคดีที่เรามีแพลตฟอร์มและมีการทดลองในพื้นที่ออนไลน์ก่อนที่โควิด-19 จะมา การปรับตัว ไปสู่ออนไลน์จึงสามารถจะเกิดขึ้นได้อย่างรวดเร็ว แต่เราเชื่อว่าไม่มีคำ�ว่าเพอร์เฟกต์ มีแต่คำ�ว่า จะทำ�อย่างไร จึงจะมีพื้นที่สำ�หรับการพัฒนาเพื่อให้มันดียิ่งขึ้น

การเปิดภาคการศึกษาเดือนมกราคม 2564 นี้ แน่นอนว่าแม้โควิดจะบีบบังคับให้เส้นทางการเรียนยังคง อยู่บนโลกออนไลน์ แต่เราก็เชื่อว่า การพัฒนานวัตกรรมด้านการสอน และเทคโนโลยีการสอนจะสร้างบรรยากาศ ที่จะมาเติมเต็มกระบวนการเรียนรู้ให้บรรลุวัตถุประสงค์รายวิชาให้ได้เต็มที่ในมาตรฐานเดียวกับกับสถาบัน อุดมศึกษาชั้นนำ�ของโลก

การเรียนรู้แบบผสมผสาน (ฺBlended learning)

Online learning

Blended learning

100% e-learning

F2F learning

Minimal use of technology

Engage

Learning Goals

Extend

Learning Goals

Enhance

Learning Goals จ า ม จุ รี

17

การออกแบบการสอนแบบผสมผสานและออนไลน์

1

(re)Design Assessment 3

2

Learning Objective 4

Online tools

7

(re)Design Learning Activities 5 6

ทิศทางของโลกที่เราต้องไป

อย่างไรก็ดี กิจกรรมเสริมหลักสูตร เป็นอีกเรื่องหนึ่งที่ต้องมี เพราะเราเชื่อว่าจะต้องไม่เป็นการเรียน ในห้องเรียนเท่านั้น ต้องควบคู่ไปกับกิจกรรมนอกห้องเรียนที่เราเรียก Campus Life

การเรียนรู้ สามารถจะผ่านแพลตฟอร์ม ผ่าน Device ได้สารพัด แต่การที่เขาจะได้ซึมซับบรรยากาศ การทำ�งานร่วมกันกับเพื่อนนิสิตด้วยกัน ทำ�กิจกรรมต่างๆ ด้วยกันก็เป็นสิ่งสำ�คัญ เรายอมรับว่าโควิด-19 มาในช่วงแรก มันเกิดสภาพที่เรียกว่า Shock แล้วทุกอย่างลงไปออนไลน์ 100% แต่หลังจากนั้น งานในเรื่อง องค์ความรู้ในเรื่องโควิด-19 และมาตรการต่างๆ เริ่มชัดเจน จุฬาฯ ก็ได้มีการจัดทำ�ตัวระเบียบเพื่อให้ การเรียนการสอนยืดหยุ่น เด็กกับอาจารย์สามารถจะกลับมาเจอกันได้ กับเพื่อนก็สามารถมาเจอกันได้ ความรู้ไม่ใช่แค่จากสถาบันออกไป แต่เป็นการปฏิสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน

แล้วสิ่งที่จะเป็น Campus Activities ก็จะเริ่มกลับมาโดยที่เราก็หวังว่าถ้าโควิด-19 ไม่กลับ มาหาเราเร็ว มาตรการเว้นระยะห่างต่างๆ การเคร่งครัดในตัวกฎระเบียบ คาดมาสก์ ล้างมือ วัดอุณหภูมิ ก็จะทำ�ให้เขาสามารถกลับมาใช้ชีวิตได้ในแบบปกติใหม่

เมื่อกล่าวถึงวิธีการเข้าถึงความรู้ ความรู้มีหลายแบบ แบบ How to อาจไม่จำ�เป็นต้องมาเรียนถึงที่ แต่ความรู้ที่ต้องมีการคิด วิเคราะห์ ทดลอง เทียบกับความรู้อื่นๆ ที่มีอยู่ในโลก แล้วสร้างผ่านชุมชนของ ผู้ที่สนใจใฝ่รู้ในเรื่องนั้นๆ ยังคงมีความจำ�เป็นต้องมาเรียนรู้ร่วมกันอยู่

ในช่วงหนึ่งแค่พูดคำ�ว่า Go Online คนก็เอียนแล้ว เด็กก็อยากกลับมา อาจารย์ก็อยากกลับมา เราก็อยากให้เด็กกลับมา คำ�ถามคือ คงจะกลับมาไม่ได้เต็ม 100 แต่จะกลับมาอย่างไรถึงจะคงคำ�ว่าปลอดภัย ร่วมกันได้

มีคนตั้งคำ�ถามด้วยว่า ในโลกใหม่ จำ�เป็นไหมที่คนจะต้องมีปริญญา เราเห็นว่าตราบใดที่คน ยังอยากสมัครเรียนที่เรา ก็แสดงว่าคนยังเห็นความสำ�คัญตรงนี้อยู่ แต่เราก็ยังเชื่อว่าต้องมีโอกาสที่เรา จะเป็นตัวเลือกเสริมให้เขา เราถึงได้เตรียมการในเรื่อง Options ที่เป็นแบบ Non-Degree Programs โดยการร่วมมือกันกับทั้งคณาจารย์ ภาควิชาชีพ หรือสมาคมศิษย์เก่าในการผลิตชุดความรู้ขึ้นมา

เรากำ�ลังเตรียมระบบ Credit Bank และ Credit Transfer คือเมื่อคุณมาเรียน คุณมาสะสมไว้ เราจะเอามานับเป็นส่วนหนึง่ ในการทีจ่ ะเข้ามาศึกษาในอนาคตได้ หรือการทีเ่ ก็บรอไว้จะไม่เรียนในบางวิชาได้

นอกจากนี้ยังมีหลักสูตร 4 ปี 2 ปริญญา โดยจะเป็นปริญญาจากจุฬาฯ และปริญญาจากมหาวิทยาลัย คู่สัญญาในต่างประเทศ หรือหลักสูตรเรียน 6 ปี ได้ทั้งปริญญาตรีและโทในสายที่ต่างกัน เป็น Double Degree เป็นต้น ทั้งหมดสร้างทางเลือกและมีความยืดหยุ่น

นี่คือทิศทางของโลกที่เราต้องไป

เกี่ยวกับ ศาสตราจารย์ ดร.ปาริชาต สถาปิตานนท์ • จบการศึกษาปริญญาตรี อักษรศาสตร์ สาขาภาษาเยอรมัน จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พ.ศ. 2532 • ปริญญาโท สาขานิเทศศาสตรพัฒนาการ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พ.ศ. 2534 • ปริญญาเอก International & Intercultural Development Communication จากมหาวิทยาลัยโอไฮโอ สหรัฐอเมริกา พ.ศ. 2538 • อดีตกรรมการสภาวิจัยแห่งชาติ สาขาสารสนเทศและนิเทศศาสตร์ และอดีตนายกสมาคมสังคมศาสตร์แห่งประเทศไทย จ า ม จุ รี

18

จาก Outcome-Based Education ในไทย กระเพื่อมสู่หลักสูตรอุดมศึกษาในปัจจุบัน ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ทันตแพทย์ ดร.ศุภชัย ชื่นจิตรวงษา ผู้ช่วยอธิการบดี งานด้านวิชาการ การเรียนการสอน และประกัน คุณภาพหลักสูตร จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

วิชาพื้นฐานในอดีต ไม่ว่านิสิต นักศึกษาจะเรียนคณะไหน จะต้องบังคับเรียนวิชาพื้นฐาน ใน 4 หมวดด้วยกัน คือ วิทยาศาสตร์ สังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ และสหศาสตร์

นิสิตต้องนั่งเรียนวิชาหนึ่งๆ เป็น 1,000 คนในหอประชุม ถามว่าเข้าไปทำ�อะไร ส่วนใหญ่ นั่งหลับ เข้าไปช้าก็ได้นั่งหลังห้อง กิจกรรมร่วมมีน้อย เรียกว่าเรียนๆ ไปเพื่อเอาเกรดเท่านั้น

ในวันนี้วิชาพื้นฐานในมหาวิทยาลัยหรือ "GenEd" ไม่ได้เป็นแบบนั้นแล้ว ทว่าหลายแห่ง ยังคงแบบเดิมอยู่ คำ�ถามคือ หากว่าผมเรียนคณะวิทยาศาสตร์ ผมยังต้องเรียนวิชาพื้นฐานในหมวด วิทยาศาสตร์อีกหรือไม่ เนื่องจากเราได้เรียนอยู่ทุกวันในคณะอยู่แล้ว

ฉะนั้น คอนเซ็ปต์ของ GenEd ที่กระทรวงการอุดมศึกษาฯ (อว.) ที่ออกมาใหม่ คือรายวิชา พื้นฐานเหล่านี้ต้องมีเพื่อให้ผู้เรียนได้รู้รอบ รู้กว้าง พัฒนาสกิล เปิดกว้าง จะจัดเป็นศาสตร์หรือ ไม่เป็นศาสตร์ก็แล้วแต่

การปรับปรุงพัฒนารายวิชา GenEd เป็นผลมานับตั้งแต่ช่วงที่ประเทศไทยพัฒนาหลักสูตร โดยใช้ผลลัพธ์การเรียนรู้เป็นฐาน (Outcome-Based Education) โดยจุฬาฯ เริ่มดำ�เนินการ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2551 เราเชื่อมโยงหลักสูตรเข้ากันกับคุณลักษณะนิสิตที่พึงประสงค์ของสังคมของ จุฬาฯ 9 ด้าน 4 ประเด็น ทั้งนี้ผนวกกับการออกมาของกรอบมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษา แห่งชาติ หรือ มคอ. (Thai Qualifications Framework for Higher Education - TQF) ในเวลาต่อมา มีส่วนให้มีการจัดวางรากฐานทั้งหลักสูตรอุดมศึกษารวมถึงการพัฒนาหลักสูตรวิชา พื้นฐานของไทย เป็นการตั้งคำ�ถามว่า เราสัญญาอะไรกับผู้เรียน เราสามารถทำ�ได้ตามนั้นหรือไม่ ภายใต้คอนเซ็ปต์ใหญ่ เรื่องของประกันคุณภาพนั่นเอง จ า ม จุ รี

19

เป้าหมายในการพัฒนากลุ่มวิชา GenEd ของจุฬาฯ คือ อยากเรียนต้องได้เรียน และต้อง เป็นวิชาที่เรียนแล้วต้องใช้ประโยชน์ได้ในชีวิต

จากการที่เราได้เก็บข้อมูลในหลายหน่วยงานในเรื่องความต้องการแรงงานหรือพนักงาน เมื่อเร็วๆ นี้ พบว่าแต่ละหน่วยงานต้องการ Specific หรือ Professional skill ลดลง บริษัท เหล่านี้เห็นว่าคนจบการศึกษามาส่วนใหญ่สามารถทำ�งานได้อยู่แล้ว แต่สิ่งที่ขาดไปคือทักษะในเชิง Soft skill ซึ่งหลักสูตรต่างๆ แทบจะไม่ได้สอนเลย ต่างกับวิชาพื้นฐานซึ่งให้ในเรื่องนี้ จึงเป็นที่มา ของการรื้อ GenEd ใหม่

แทนที่ เราจะมองแบบเดิ ม ว่ า อยากเปิ ด แทนที่​่�เราจะมอง วิชาพื้นฐานวิชาอะไรก็เปิด เราปรับเปลี่ยนมาเน้นที่ st 21 Century skills โฟกัสไปเลยว่าคนที่จะอยู่ใน แบบเดิ​ิมว่​่า อยากเปิ​ิด โลกปัจจุบันกับอนาคตต้องมีลักษณะอย่างไร แล้ว วิ​ิชาพื้​้�นฐานวิ​ิชาอะไรก็​็เปิ​ิด เอาลักษณะเหล่านั้นมาสร้างเป็นรายวิชาที่จะทำ�ให้ st นิสติ ได้พฒ ั นาตรงนี้ ซึง่ ผลตอบรับคือรายวิชาเหล่านี้ เราปรั​ั บ เปลี่​่�ยนมาเน้​้ น ที่​่� 21 ได้รับความนิยมมากขึ้นในช่วงเวลาที่ผ่านมา Century skills โฟกั​ัสไปเลย

เช่น Design Thinking เป็นวิชาได้รับ ความนิยมเป็นอย่างมาก วิชารับได้คราวละ 40 คน ว่​่าคนที่​่�จะอยู่​่�ในโลกปั​ัจจุ​ุบั​ันกั​ับ แต่ มี ค นสนใจมาลงเรี ย นคราวละเป็ น ร้ อ ยคน อนาคตต้​้องมี​ีลั​ักษณะอย่​่างไร รายวิ ช าอย่ า งการอ่ า นวรรณกรรมของคณะ อักษรศาสตร์ เปลีย่ นไปจากเดิม คือไม่ได้ลงลึกในเชิง ภาษา แต่ให้มุมมองสะท้อนสังคม เช่น วรรณกรรม เรื่องนี้สะท้อนสังคมในเรื่องใด คุณเข้าใจมากน้อย แค่ ไ หน และหากคุ ณ ไปเจอสิ่ ง เหล่ า นี้ ใ นสั ง คม คุ ณ จะปรั บ ตั ว อย่ า งไรในสถานการณ์ แ บบนั้ น คณะวิ ท ยาศาสตร์ มี วิ ช ากลศาสตร์ มั ก เกิ ล ส์ เปิดภาพยนตร์ Harry Porter แล้วให้ดูว่ามีฟิสิกส์ อยู่ตรงไหนบ้าง เป็นต้น

เรามีการจับมือกับบริษัทชั้นนำ�ในการเปิด รายวิชากลุ่มนี้ อาทิ บริษัท PacRim ซึ่งเชี่ยวชาญ ในเรื่อง "7 Habits" ทำ�ให้เราได้เนื้อหาที่เป็น Life skill หรือ Soft skill ที่อัปเดตใหม่ๆ หรือกำ�ลัง เริม่ แล้วกับบริษทั SEAC เป็นต้น เหล่านีเ้ ป็นการขยับ อีกหนึ่งเฟสในการพัฒนารายวิชา ซึ่งมหาวิทยาลัย พยายามไปดู ว่ า มี แ หล่ ง ความรู้ อ ยู่ ต รงไหนบ้ า ง แล้วดึงเข้ามาเป็น source ให้นิสิตของเราเลือกได้

จากการได้เดินทางไปดูงานที่มหาวิทยาลัย ในสิงคโปร์หรือญี่ปุ่น ก็มีการพัฒนาไปในทิศทาง เดียวกันนี้

หากย้อนไปเมื่อ 5 ปีก่อน สาเหตุในการ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ทันตแพทย์ ดร.ศุภชัย ชื่นจิตรวงษา ปรับเปลี่ยนหลักสูตรของวิชาพื้นฐาน เกิดจากการ ที่เราเริ่มมองและตั้งคำ�ถามว่า นิสิตเรียน GenEd ไปเพื่ออะไร แม้ว่าเดิมทีเราค่อนข้างมีความ Liberal อยู่ แต่ก็นับว่ายังมีเป้าหมายที่ไม่ชัดเจนว่า สามารถจะตอบโจทย์ในการที่นิสิตจะนำ�ไปใช้ได้หรือไม่ การเปลี่ยนแปลงในกลุ่มรายวิชา GenEd จึงเกิดขึ้น นำ�โดยการริเริ่มของท่านรองอธิการบดี ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. ม.ร.ว.กัลยา ติงศภัทิย์

จ า ม จุ รี

20

ปัจจุบัน จุฬาฯ นับว่ามีรายวิชา GenEd ที่มากที่สุดในประเทศไทย รวมกว่า 300 รายวิชา GenEd ยังเป็นกลุ่มวิชาเดียวในจุฬาฯ ที่มีวิธีการสอนที่หลากหลายมากที่สุด ทั้งการบรรยาย ออกไปดูงาน ออกไปทัศนศึกษา ทำ�โปรเจกต์ ออกแบบนวัตกรรม ฯลฯ นับร้อยวิธีการ ซึ่งบางครั้ง บางวิชาในบางคณะ บางหลักสูตรไม่ได้มีธรรมชาติแบบนั้น

วิชา GenEd ของเราแบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม กลุ่มแรกเป็นการเรียนการสอนแบบ Traditional กลุ่มถัดมา Next GEN 1 เป็นกลุ่มวิชาที่ต้องจัดการเรียนการสอนเป็น Active learning ถัดมากลุ่ม Next GEN 2 ต้องมีการนำ� Learning Management System (LMS) มาใช้ เช่น แพลตฟอร์ม Blackboard หรือ CourseVille ซึ่งเป็นระบบออนไลน์ และหากวิชาไหนพร้อมสำ�หรับ 21st Century skill ก็จะจัดอยู่ในกลุ่มรายวิชา 21st GenEd อันมีข้อแม้ว่าต้องเป็น Active learning ทั้งรายวิชา และมีการประเมินหรือการสอบที่เป็นการให้ผ่านกับไม่ผ่าน ไม่ใช่การให้เกรด

แต่ทั้งนี้ ด้วยสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 ทำ�ให้ในภาคการศึกษาที่ผ่านมาของ รายวิชา GenEd ในจุฬาฯ เป็นการสอนออนไลน์ทั้งหมด

สำ�หรับผู้ที่ไม่ได้เป็นนิสิตจุฬาฯ สามารถจะเข้ามาเรียนวิชาที่น่าสนใจต่างๆ ผ่านคอร์ส "CU VIP" ซึ่งสามารถจะเรียนจบภายใน 3 ชั่วโมง ภายในหนึ่งวัน และจัดเวลาเรียนในช่วงคํ่าซึ่งคนทำ�งาน สามารถแบ่งเวลามาเรียนได้โดยสะดวก การลงทะเบียนเรียน CU VIP ทำ�ได้ออนไลน์ผ่านเว็บไซต์ www.gened.chula.ac.th โดยในปีล่าสุด มีจำ�นวนผู้สนใจเข้ามาลงทะเบียนเรียนกว่า 5,000 คน

รายวิชา GenEd จะยังคงมีการ Revise อย่างสมํ่าเสมอในทุกๆ เดือน เพื่อปรับเปลี่ยน รายวิชาและเพิ่มรายวิชาใหม่ๆ

โดยตั้งเป้าว่า ทั้ง 30 หน่วยกิตนี้ นิสิตจะได้เรียนตั้งแต่เข้ามหาวิทยาลัยกระทั่งศึกษา จบไปเป็นบัณฑิต จะสามารถเติมเต็ม Soft skill ให้เขา และให้เขานำ�ไปใช้ต่อได้อย่างเป็น ประสิทธิภาพ

เกี่ยวกับ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ทันตแพทย์ ดร.ศุภชัย ชื่นจิตรวงษา • จบการศึกษาระดับปริญญาตรี เกียรตินิยม ทันตแพทยศาสตร์ จุฬาฯ พ.ศ. 2550 • ได้รับทุนจุฬาฯ 100 ปี เดินทางไปศึกษาระดับปริญญาโทและเอกสาขา Medical และ Dental Education ที่ Cardiff University สหราชอาณาจักร จบการศึกษา พ.ศ. 2554 และ 2558 • ปัจจุบันผู้ช่วยอธิการบดี งานด้านวิชาการ การเรียนการสอน และประกันคุณภาพหลักสูตร จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จ า ม จุ รี

21

กั​ับการเปลี่​่�ยน Key Players ในโลก

ศู​ูนย์​์ทดสอบ 5G แห่​่งจุ​ุฬ าลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย

โ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.วิทยากร อัศดรวิเศษ อาจารย์ประจำ�ภาควิชาวิศวกรรมไฟฟ้า คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ดยพื้นฐานแล้ว ระบบสื่อสาร Wireless จะถูกเปลี่ยนและแทนที่ในทุกๆ 10 ปี ปี ค.ศ. 2020 เป็นการเข้าสูก่ ารเปลีย่ นแปลงสูร่ ะบบสือ่ สารโทรศัพท์เคลือ่ นทีร่ นุ่ ที่ 5 หรือ 5G และในปี ค.ศ. 2030 ก็จะมีการโอนถ่ายไปสู่การสื่อสาร 6G

หนึ่งในคำ�ถามที่ว่าทำ�ไมเราจึงต้องเข้าสู่การสื่อสาร 5G คำ�ตอบคืออุปกรณ์ 4G ต่างๆ เมื่อถึงเวลาจำ�เป็นต่างก็จะต้องถูกทดแทนอยู่แล้ว เนื่องจากไม่มีอุปกรณ์ ที่จะสามารถทำ� Maintenance ระบบเดิมได้

ในอดีตที่ประเทศไทยมีการประมูลเครือข่าย 3G ล่าช้า ซึ่งทำ�ให้เกิดผลกระทบต่อ การพัฒนาประเทศโดยรวม เมื่อเข้า 3G ช้า ก็ทำ�ให้เข้า 4G ช้าตามมาเป็นผลสืบเนื่อง แต่การเข้าสู่ 5G จะนับว่ารวดเร็วขึ้นเป็นเท่าตัว ถึงกับประกาศว่า เราจะเข้าสู่ 5G เป็นประเทศแรกในอาเซียน

เราได้เห็นผลลัพธ์จากการพัฒนา 3G ที่ทำ�ให้ชีวิตความเป็นอยู่ของผู้คนดีขึ้น เทคโนโลยี 4G ก็ ไ ด้ ทำ � ให้ เ กิ ด Industry มู ล ค่ า นั บ หมื่ น ล้ า นหลายบริ ษั ท ขึ้ น ในโลก ไม่ว่าจะเป็น Facebook, Google, Amazon หรือ YouTube องค์การมาตรฐานโลก 3GPP ได้กล่าวว่า 4G ไม่ใช่แค่การส่งผ่าน data แต่ทำ�ให้เกิด streaming video ทำ�ให้ social network เป็นจริงได้ จ า ม จุ รี

22

หากจะอธิบายอย่างง่ายว่าเทคโนโลยี 5G มีความแตกต่างจาก 4G อย่างไร คำ�ตอบ คือ 4G ที่เราใช้อยู่ในปัจจุบันจะมีการใช้การ Downlink ข้อมูลจาก Server มายังมือถือเป็นส่วนใหญ่ ในขณะที่ 5G จะมีปริมาณใช้งาน Uplink ข้อมูลเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำ�คัญ

ผู้เชี่ยวชาญจึงคาดการณ์กันว่า มีความเป็นไปได้ที่ 5G จะทำ�ให้เกิด Usecases ใหม่ๆ ทำ�ให้เกิดธุรกิจและอุตสาหกรรมในระดับ Billion Dollars เกิดขึ้นอีกมากมาย และอาจทำ�ให้เกิดการเปลี่ยน Key Players ในโลกนี้ ไปโดยสิ้นเชิง

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.วิทยากร อัศดรวิเศษ

มี​ีความเป็​็นไปได้​้ที่​่� 5G จะทำำ�ให้​้เกิ​ิด Usecases ใหม่​่ ทำำ�ให้​้เกิ​ิดธุ​ุรกิ​ิจและอุ​ุตสาหกรรม ในระดั​ับ Billion dollars เกิ​ิดขึ้​้�น อี​ีกมากมาย

ศักยภาพแบบ HD

เราได้สงั เกตเห็นความเป็นไปได้และศักยภาพ มหาศาลของเทคโนโลยี 5G ในระหว่างการดำ�เนินงาน ในนาม ศูนย์ทดลองและทดสอบ 5G แห่งจุฬาลงกรณ์ มหาวิ ท ยาลั ย หรื อ 5G AI/IoT Innovation Center ซึ่งจัดตั้งขึ้นด้วยความร่วมมือจากสำ�นักงาน คณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) และได้รับ งบประมาณการดำ�เนินงานจากกองทุนวิจยั และพัฒนา กิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการ โทรคมนาคมเพื่อประโยชน์สาธารณะ ของ กสทช. โดยเน้ น การทดสอบ Usecases ต่ า งๆ และสร้ า ง องค์ ค วามรู้ ใ ห้ กั บ สั ง คม โครงการนี้ ดำ � เนิ น การโดย คณาจารย์ ข องจุ ฬ าฯ มหาวิ ท ยาลั ย ทั้ ง ในประเทศ และต่างประเทศ และบริษัทผู้ผลิตอุปกรณ์สื่อ สาร รวมทั้งได้รับความร่วมมือจากกรณีศึกษาและปัญหา หน้างานจริงจากบรรดาผูใ้ ห้บริการโครงข่าย (Network Operators) ซึ่งได้แก่ True, Dtac และ AIS

นอกจากนี้ ศูนย์ฯ ยังทำ�หน้าที่ให้บริการ การวัดทดสอบสัญญาณเครือข่ายและอุปกรณ์ใช้งาน ระบบ 5G แก่ภาคส่วนต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะเป็น Network Operators ผู้ ผ ลิ ต และนำ � เข้ า อุ ป กรณ์ (Vendor) หน่ ว ยงานกำ � กั บ ดู แ ล (Regulator) ภาคอุตสาหกรรมต่างๆ หน่วยงานภาครัฐ สถาบัน การศึกษา และสถาบันวิจยั ต่างๆ เพือ่ สนับสนุนส่งเสริม การนำ�เทคโนโลยี 5G มาใช้ในประเทศไทย

ไม่เพียงเป็นศูนย์ให้บริการการวัดทดสอบ แต่ศูนย์ฯ และ กสทช. มีความตื่นเต้นและมองเห็น ถึงศักยภาพของความเป็นได้ในการพัฒนา Usecases ที่ จ ะส่ ง ผลต่ อ การพั ฒ นาประเทศ ที่ จ ะทำ � ให้ เ กิ ด Billion Dollars business ขึ้นในประเทศไทย หรือ เพิ่มประสิทธิภาพการผลิตของไทยให้สามารถแข่งขัน ในตลาดโลกได้ สิ่งเหล่านี้คือความฝันตอนที่เริ่มคุยกัน

ภายหลังการจัดตัง้ 5G AI/IoT Innovation Center เราได้มกี ารระดม ความคิดของทุกฝ่าย เราได้ Usecases ต่างๆ โดยเริ่มจากภายในจุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย อาทิ Telehealth, Smart Environment, และ Robotics & Smart Mobility เป็นต้น จ า ม จุ รี

23

สำ�หรับ Usecases ในกลุ่ม Telehealth เราได้ วิจัยและนำ�หุ่นยนต์ช่วยฟื้นฟู และระบบวิดีโอคุยแบบ Telepresence ไปใช้จริงกับคนไข้โรคตา วินจิ ฉัยก่อนหน้า การเกิ ด อาการเส้ น เลื อ ดฝอยในสมองแตก และคนไข้ ที่ต้องการการฟื้นฟูจากอาการเส้นเลือดฝอยในสมองแตก ในศู น ย์ พั ก ฟื้ น ของกรุ ง เทพมหานคร และขยายไปใน อีก 8-9 แห่ง โดยตั้งเป้าให้หุ่นยนต์ Rehab สามารถ จะทำ�งานตอบสนองคนไข้ได้แบบทันท่วงที และสามารถ จะอยู่ภายใต้การดูแลเฝ้าระวังของผู้เชี่ยวชาญได้ตลอด 24 ชั่วโมง ผ่านระบบวิดีโอคอลที่สามารถจะดูอาการ ของคนไข้ได้ ในสัญญาณภาพแบบ Full HD หรือ 4K ที่ จ ะทำ � ให้ วิ นิ จ ฉั ย โรคได้ แ ม่ น ยำ � ขึ้ น ภายใต้ ก ารสื่ อ สาร สัญญาณ 5G

จากการวิ จั ย โดยอาจารย์ แ ละผู้ เ ชี่ ย วชาญ เราพบว่า การดูแลหรือ Recover ผู้ป่วยช้าไปเพียง 2-3 สัปดาห์ อาจทำ�ให้โอกาสในการทำ�ให้ร่างกายกลับคืนสู่ สภาพปกติน้อยลงกว่าเท่าตัว

การใช้ 5G ในกลุ่ม Telehealth

โลกของ Mobility และการ Uplink ข้อมูล Sensor

Usecases ในกลุ่มของ Robotics และ Smart Mobility ศูนย์ฯ ได้ทำ�การวิจัยสืบเนื่องจาก ประเด็นการแก้ปัญหาเรื่องฝุ่น PM 2.5 และ Zero Waste ในช่วงแรกเริ่ม

เราจะจัดทำ� Heat Map ขึ้นในพื้นที่จุฬาฯ แจ้งเตือนแสดงสถานะพื้นที่บริเวณที่มีฝุ่น เป็นจำ�นวนมาก และบริเวณทีป่ ลอดภัย การติดตัง้ เซ็นเซอร์ในจุดต่างๆ ด้วยการทำ�งานของแบตเตอรี่ กระบวนการนี้จะทำ�งานได้ดี หากใช้ตัวเซ็นเซอร์ที่ทำ�งานด้วยระบบ 5G ซึ่งจะทำ�ให้อายุการใช้งาน แบตเตอรี่ยาวนานถึง 5-10 ปี เมื่อมีอายุใช้งานที่นาน หมายถึงใช้พลังงานในการส่งสัญญาณ ที่น้อยกว่า กินไฟน้อยกว่า power consumption ลดลงทำ�ให้โลกมีความ Green กว่าเดิม

ในโลกของอนาคตซึ่ ง จะทดแทน การทำ�งานของ 4G ด้วย 5G ตัวเซ็นเซอร์นี้ ควรจะสามารถเคลื่อนไหวได้ง่ายด้วย กรณีนี้ AIS เป็ น ผู้ ตั้ ง ประเด็ น ขึ้ น โดยคณาจารย์ ได้ทำ�หน้าที่วิจัย ทดลองเปลี่ยนจาก NB-IoT สำ � หรั บ วั ด ค่ า PM 2.5 ที่ ติ ด ตั้ ง ตามเสา ไปติดที่ CU Pop Bus ทำ�ให้แทนที่เราจะต้อง Deploy ตามจุดต่างๆ ซึ่งต้องใช้นับพันตัว ตัวเซนเซอร์นี้ก็จะเคลื่อนที่ไปเรื่อยๆ ในพื้นที่ ของมหาวิ ท ยาลั ย ตามการเคลื่ อ นที่ ข อง รถป๊ อ ปบั ส ไอเดี ย นี้ ทำ � ให้ เราขยายมุ ม มอง ให้เห็นภาพในอนาคตที่ว่า หุ่นยนต์ จะเป็น Swarm Robot หรื อ หุ่ น ยนต์ ธ รรมดา จะเคลื่อนไปสู่ Cloud Robot ซึ่งจะต้องมี การสื่ อ สารระหว่ า งกั น (Peer-to-peer communication) และระหว่างหุ่นยนต์กับ Server ซึ่ ง จะเห็ น ได้ ว่ า นี่ คื อ ตั ว อย่ า งของ ลักษณะการ Uplink ของ Data ที่จะมีมาก ยิ่งขึ้นๆ ในอนาคต จ า ม จุ รี

24

ในการทำ�วิจัย Smart Mobility ซึ่ง เป็นประเด็นของ PM 2.5 และเรื่ อ ง Air Monitoring เราทำ � งานและคุ ย กั น เป็ น อย่ า งมากกั บ คณาจารย์ ใ นภาควิ ช าสิ่ ง แวดล้ อ ม รวมถึ ง ในอนาคต เราจะสามารถดึ ง คณะสถาปั ต ยกรรมศาสตร์ รวมถึ ง คณะอื่ น ๆ มาเข้ า ร่ ว ม แล้ ว ขยายผล เพื่อให้คุณภาพชีวิตของคนไทยดีขึ้นได้อีกอย่างมาก

ในกลุ่มของ Smart Mobility เรายังวิจัยในเรื่องของ Tele-operated และ Autonomous car โดยเริ่มการทดลองจากแก้ปัญหาการสิ้นเปลือง ทรัพยากรคนและเวลาในการหย่อนเจ้าหน้าที่รถตามจุดต่างๆ เพื่อให้บริการ รถ CU Toyota Ha:mo วิธี Tele-operated จะสามารถบังคับให้รถวิ่ง กลับไปกลับมาตามจุดจอดรับเอง นีเ่ ป็นความคาดหวังทีส่ งู มาก สิง่ ทีเ่ กิดขึน้ คือ 4G ยังไม่สามารถควบคุมแบบ Real-time ได้ นั่นคือยังมี Latency อยู่ ซึ่ง 5G จะสามารถเอาชนะตรงนี้ได้

สิ่​่�งที่​่�เกิ​ิดขึ้​้�นคื​ือ 4G ยั​ังไม่​่สามารถควบคุ​ุมแบบ Real time ได้​้ นั่​่�นคื​ือยั​ังมี​ี Latency อยู่​่� ซึ่​่�ง 5G จะสามารถเอาชนะตรงนี้​้�ได้​้

ทั้งนี้ Latency คือความเร็วจากการใช้เวลา รั บ ส่ ง ข้ อ มู ล ซึ่ ง เป็ น ค่ า การตอบสนองในการรั บ -ส่ ง สัญญาณโดยตรง หน่วยเป็น ms. (milli-second) หรือ 1/1000 วินาที

3 โหมดซึ่ ง เป็ น ศั ก ยภาพเด่ น ของ 5G คื อ อันดับแรก EMBB ที่สปีดจะเร็วขึ้น 3-10 เท่า อันดับ ถัดมาคือมี Low Latency โดยกำ�หนดให้ Latency ใกล้กับ 4 milli-second และสุดท้ายคือ mMTC คือ สามารถมี IoT ได้นับล้านตัวต่อหนึ่งตารางกิโลเมตร

หุ่นยนต์อัจฉริยะ True 5G Temi Connect & Carebot ที่ใช้ทดสอบปฏิบัติการในมหาวิทยาลัย

กสทช. สนใจพัฒนาโปรเจกต์ Cellular Vehicle to Everything (C-V2X) ซึ่งจะพัฒนาไปมากกว่ารถไร้คนขับตามที่คนทั่วไปเข้าใจ ในอนาคต รถจะสามารถคุยกับเสาไฟฟ้า คุยกับไฟจราจรโดยมีการนำ� AI มาควบคุม สัญญาณไฟจราจร เทคโนโลยี 5G จะเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตผู้คนไปอย่างมาก ยกตัวอย่างเช่น เราสังเกตว่ารถรุน่ ใหม่ ซึง่ มีระบบความปลอดภัยและเรดาร์ในรถ ในราคาระดับล้านในเมืองไทย ซึ่งนั้นเป็นเพียงระบบ Security หรือ SelfContain ภายในรถเท่านั้น แต่เมื่อไหร่ที่พัฒนา 5G ได้สำ�เร็จ ทั้งระบบจราจร จะคุยกันหมด และรักษาความปลอดภัยได้มากกว่าเดิมหลายเท่า

มีงานวิจัยของสถาบันขนส่งในอเมริกา วิจัยว่าเพียงรถยนต์คันหน้า บนถนน ส่ง signal ให้ information มายังรถคันหลัง ว่าจะทำ�การเลี้ยวขวา ณ ทางแยกหรือไม่ สามารถจะลดอัตราการเสียชีวิตจากอุบัติเหตุได้ถึง 1,000 คนต่อปี

จ า ม จุ รี

25

ภาพแห่งอนาคต

ดังที่กล่าวมาข้างต้น จะเห็นว่า 5G จะทำ�ให้เกิด Industries ใหม่ๆ อย่างแน่นอน เพียงแค่ต้องใช้เวลา และเทคโนโลยี 5G กำ�ลังจะเปลี่ยน Key Players ของระบบอีกด้วย ตัวอย่างเช่น ในวันข้างหน้าโทรศัพท์มือถือทุกเครื่องในระบบ 5G จะต้องมีการส่งสัญญาณ ไปยัง Base Station เพื่อให้บีมสายอากาศหันมาตรงกับมือถือให้มากที่สุด สิ่งที่จะเกิดขึ้นก็คือ GPS จะละเอียดขึ้นมาก ในวันนั้นผู้ให้บริการเครือข่ายจะรู้ Position ดีกว่า Google Map อีก และจะทำ�ให้ความคลาดเคลื่อนในระดับ 2-10 เมตร ไปอยู่ในระดับเซ็นติเมตร

ตัวอย่างการเกิดผูใ้ ห้บริการโครงข่ายไร้สาย รายใหม่ ซึ่งกรณีที่ญี่ปุ่นได้เกิดขึ้นแล้ว Rakuten ซึ่ ง เป็ น เว็ บ ไซต์ ข ายของออนไลน์ ไ ด้ ข ยั บ มาเป็ น Network Operator เจ้าใหม่ของตลาด เพิ่มเติม จาก NTT, KKD หรือ SoftBank ซึ่งเป็นผู้ที่อยู่ใน Financial Sector Software และ Startup ก็ทยอยขึ้นมาเป็น Network Operator แข่งกับ Operator เดิม

ทั้งนี้ การก่อตั้งของ 5G AI/IoT Innovation Center เป็นการระดมสมอง ตลอดจนการได้ลงมือ ทำ�งานวิจัยของศูนย์ฯ ทำ�ให้โปรเจกต์ต่างๆ ขยายวง เล็กๆ จาก Usecases ของอาจารย์ และจากปัญหา หน้างานของ Network Operators กลายเป็น โปรเจกต์ใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ

เราได้เดินทางไปศึกษาดูงาน จับมือทำ�งาน ร่ ว มกั บ มหาวิ ท ยาลั ย และองค์ ก รอื่ น ๆ ทั้ ง ใน ประเทศไทยและนานาชาติ อาทิ มหาวิ ท ยาลั ย เทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ มหาวิทยาลัย สงขลานครินทร์ มหาวิทยาลัยยอนเซ (Yonsei) ของเกาหลี มหาวิทยาลัย Oulu ของฟินแลนด์ หรือ หน่วยงาน VTT ซึ่งเปรียบเสมือนองค์กร NECTEC ของฟินแลนด์ด้วย

การทดสอบระบบ 5G ในงานสัมมนา จัดโดยศูนย์ Chula 5G

GPS จะละเอี​ียดขึ้​้�นมาก ในวั​ันนั้​้�นผู้​้�ให้​้บริ​ิการ เครื​ือข่​่ายจะรู้​้� Position ดี​ีกว่​่า Google Map อี​ีก และจะทำำ�ให้​้ ความคลาดเคลื่​่�อนในระดั​ับ 2-10 เมตร ไปอยู่​่�ในระดั​ับเซ็​็นติ​ิเมตร

จ า ม จุ รี

26

เกิดความเป็นไปได้ในโครงการใหม่ๆ เช่น 5G สำ�หรับ Smart Manufacturing จากการได้มี โอกาสคุยกับ Operators และบริษัทต่างๆ รวมถึง บริษัทผู้ผลิตในไต้หวัน ทำ�ให้มองเห็นภาพอนาคตว่า อายุ ข องผลิ ต ภั ณ ฑ์ ต่ า งๆ จะสั้ น ลง ตั ว อย่ า งเช่ น Device บางอย่ า งซึ่ ง เดิ ม มี อ ายุ ก ารใช้ ง าน 5 ปี อาจจะต้องเปลี่ยนความนิยมที่สั้นลงเป็นทุกๆ ครึ่งปี ดั ง นั้ น ไลน์ ก ารผลิ ต จะต้ อ งไม่​่ fixed แบบเดิ ม ในปัจจุบัน บริษัทพับกล่องอุปกรณ์ยังต้องเปลี่ยนไลน์ การผลิตใหม่ทุกๆ 3 เดือน เพื่อรองรับผลิตภัณฑ์ รุ่ น ใหม่ ในอนาคตระบบเหล่ า นี้ จ ะใช้ Robot เกือบทัง้ หมดและใช้ระบบ 5G ซึง่ Reconfigurable ได้ และรองรับการปรับเปลีย่ นไลน์การผลิตให้รวดเร็วขึน้ โดยลดการเชื่ อ มต่ อ ด้ ว ยสายสั ญ ญาณไปสู่ ร ะบบ Wireless

ในโรงงานผลิตของไต้หวันซึ่งตั้งอยู่ในประเทศไทย ได้ปรับการผลิตจากเดิม 1 หน่วยการผลิต ต่อ 10 นาที อาจใช้คน จำ�นวน 35 คน แต่ในยุค 5G จะต้องการเพียง 4 คน และใช้เวลาเพียง 7 นาที ทัง้ ยังสามารถผลิตได้ตลอด 24 ชัว่ โมงและสามารถทำ�ให้เป็นโรงงานไร้แสงสว่าง (No-light factory) ได้

ในอนาคต เมื่อมีสายการผลิตที่ Flexible แล้ว เราจะผลิตของได้เร็วขึ้น แขนกลของ Robot จะทำ�งานโดยไม่กินพื้นที่ ไลน์การผลิตจะสั้นลง ทำ�ให้การใช้ค่าเช่าพื้นที่ที่น้อยลงและผลิตได้เร็วขึ้น กรณีนี้เกิดผลกระทบสูงมาก

ห า ก ผู้ ผ ลิ ต ข อ ง เร า ยั ง ไ ม่ เปลี่ ย นไลน์ ก ารผลิ ต เราจะช้ า กว่ า ประเทศอื่นๆ ก็หมายถึงสินค้าของเรา ก็ จ ะล้ า สมั ย ไปด้ ว ย ในอนาคต สำ � คั ญ ที่ ว่ า เราปรั บ การผลิ ต ได้ ทั น แค่ ไ หน อยู่ ที่ เราสามารถจะรองรั บ คำ � สั่ ง ซื้ อ ได้ ทั น หรื อ ไม่ ไม่ ใช่ อ ยู่ ที่ การผลิตให้เต็มกำ�ลังการผลิตของเรา ที่มีอยู่ นี่เป็นเรื่องของวิธีคิดที่เราต้อง เปลี่ยนจากเดิมด้วย

จากการก่อตั้งศูนย์ฯ ทำ�ให้จุฬาลงกรณ์ มหาวิ ท ยาลั ย มี บุ ค ลากรที่ ไ ด้ รั บ การอบรมและ มี อ งค์ ค วามรู้ ด้ า นนี้ ม ากขึ้ น โดยเฉพาะอย่ า งยิ่ ง คณาจารย์ภาควิชาวิศวกรรมไฟฟ้า ได้มีเครือข่าย กั บ ภาควิ ช าเครื่ อ งกล ภาควิ ช าสิ่ ง แวดล้ อ ม ภาคอื่ น ๆ คณะแพทยศาสตร์ และระหว่ า ง คณะอื่ น ๆ มากขึ้ น เป็ น การบู ร ณาการภายใน คณะวิศวกรรมศาสตร์และจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จากเดิ ม เรามี ค นที่ รู้ เรื่ อ ง 4G, 5G ในภาควิ ช า วิ ศ วกรรมไฟฟ้ า จำ � นวน 1-2 คน ตอนนี้ เ พิ่ ม จำ � นวนขึ้ น เป็ น 5-10 คน มี วิ ท ยานิ พ นธ์ แ ละ โครงงานวิศวกรรมที่เกี่ยวข้องมากยิ่งขึ้น ได้รับ อุ ป กรณ์ ที่ เ ป็ น เครื่ อ งมื อ ทดสอบ ซึ่ ง เป็ น ทุ น สนับสนุนจำ�นวน 14 ล้านบาท ทำ�ให้นิสิตมีโอกาส ใช้อุปกรณ์ทดสอบจริง รวมถึงมีการจัด Workshop ให้คนทั่วไปที่สนใจเข้ามาดูงาน และจัดกิจกรรม เชื่อมโยงความรู้กับภายนอกอย่างต่อเนื่อง

และนี่เป็นอีกก้าวสำ�คัญที่ทั้งประเทศเรา จะต้องไปด้วยกัน

โครงการทดสอบ Service Robot ควบคุมด้วย 5G

เกี่ยวกับ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.วิทยากร อัศดรวิเศษ • จบการศึกษาระดับปริญญาตรี สาขาวิชาวิศวกรรมไฟฟ้า มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ พ.ศ. 2527 • ระดับปริญญาโท และระดับปริญญาเอก จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พ.ศ. 2532 และ 2549 ตามลำ�ดับ • ระดับปริญญาโท มหาวิทยาลัย Drexel สหรัฐอเมริกา พ.ศ. 2542 ในสาขาวิชาเดียวกัน จ า ม จุ รี

27

ล้​้อมวงคุ​ุยเรื่​่�อง

Design Thinking การสื่​่�อสารและการเปลี่​่�ยนแปลง

ห

รองศาสตราจารย์ นัททนี เนียมทรัพย์

ลักสูตรการออกแบบอุตสาหกรรม (Industrial Design) ของจุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย เริม่ ขึน้ เป็นครัง้ แรกในปี พ.ศ. 2519 เป็นหลักสูตรทีแ่ ยกแขนง ออกมาจากแผนกศิลปกรรมของคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ เป็นหลักสูตร 5 ปี โดยกำ�หนดให้นิสิตเรียนทุกสาขาวิชาตลอด 4 ปี แล้วจึงเลือกทำ�วิทยานิพนธ์ เจาะลึกเพียงหนึ่งสาขาในชั้นปีที่ 5 แต่เมื่อเวลาเปลี่ยน มีเทรนด์ใหม่ๆ มีมีเดีย ใหม่ๆ เกิดขึ้น ภาควิชาพิจารณาแล้วเห็นว่าการเรียนแบบเดิมเป็นการจำ�กัดเกินไป ดังนั้นในปี พ.ศ. 2552 จึงปรับปรุงแนวคิดและโครงสร้างหลักสูตร เป็นหลักสูตรใหม่ ที่มีระยะเวลาการเรียน 4 ปี จ า ม จุ รี

28

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เถกิง พัฒโนภาษ

"ที ม คณาจารย์ คิ ด ว่ า โลกเปลี่ ย น วงการออกแบบเปลี่ ย น ไม่ ใช่ ห นึ่ ง คน ออกแบบหนึ่งมีเดียอีกต่อไป งานออกแบบมีสื่อผสมผสานมากขึ้น งานออกแบบ หนึ่งชิ้นประกอบด้วยหลายสิ่ง เด็กต้องรู้สื่อหลายสื่อ แต่ละปีก็มีองค์ความรู้หรือ สาขาการออกแบบใหม่เกิดขึ้นตลอดเวลา เมื่อลดระยะเวลาการเรียนมาเป็น 4 ปี เรายังคงคอนเซ็ปต์เดิมของหลักสูตรคือ สหสาขา นิสิตจะได้เรียนรู้กว้างที่สุดเพื่อที่จะ ต่อยอดได้ สามารถนำ�ไปใช้ในโลกของการทำ�งานของแต่ละช่วงเวลาได้จริง เราเพิ่ม ไปว่านอกจากมีหลากสาขาแล้ว เด็กยังสามารถ Shopping ได้ เป็น Personalized Learning Plan" รองศาสตราจารย์ นัททนี เนียมทรัพย์ หัวหน้าภาควิชาการ ออกแบบอุตสาหกรรมจุฬาฯ กล่าว

ขณะเดี ย วกั น เมื่ อ มี ค วามต้ อ งการและความนิ ย มในการเรี ย นสาขา กราฟิกดีไซน์เพิ่มมากยิ่งขึ้น จึงเป็นที่มาของการต่อยอดสาขาการออกแบบเรขนิเทศ (Graphic Design) เปิดเป็นหลักสูตรศิลปกรรมศาสตรบัณฑิต สาขาออกแบบ นิเทศศิลป์ หรือ Communication Design (CommDe) ซึง่ เป็นหลักสูตรนานาชาติ

หลักสูตรสาขา Industrial Design ผลิตบัณฑิต B.I.D. (ฺBachelor of Industrial Design) ในขณะที่หลักสูตรสาขา CommDe ผลิตบัณฑิต B.F.A. (Bachelor of Fine and Applied Arts in Communication Design) โดยมี อาจารย์จำ�นวนหนึ่งที่สอน Cross กันระหว่างทั้ง 2 สาขา

นิ​ิสิ​ิตจะได้​้เรี​ียนรู้​้�กว้​้างที่​่�สุ​ุด เพื่​่�อที่​่�จะต่​่อยอดได้​้ สามารถนำำ� ไปใช้​้ ในโลกของการทำำ�งานของแต่​่ละช่​่วง เวลาได้​้จริ​ิง เราเพิ่​่�มไปว่​่านอกจากมี​ีหลาก สาขาแล้​้ว เด็​็กยั​ังสามารถ Shopping ได้​้ เป็​็น Personalized Learning Plan

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ไปรมา อิศรเสนา ณ อยุธยา

หลักสูตรการออกแบบอุตสาหกรรมบัณฑิต (Bachelor of Industrial Design)

"การออกแบบ" ในวันนี้ เริม่ จากการศึกษาทำ�ความเข้าใจปัญหา ความต้องการ ของกลุม่ เป้าหมายอย่างลึกซึง้ เพือ่ ระบุโอกาสในการสร้างนวัตกรรม หรือพัฒนาโจทย์ ที่มีความใหม่ แก้ปัญหาที่ยังไม่มีใครแก้ได้ คิด ทดสอบ พัฒนาแนวคิด Solutions ใหม่ๆ อย่างชาญฉลาด ก่อให้เกิดความมีประสิทธิภาพ (Effectiveness) ในการลงทุน ทำ�โครงการ และตอบสนองความต้องการใหม่ๆ ได้ทั้งทางกายภาพและจินตภาพ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ไปรมา อิศรเสนา ณ อยุธยา อาจารย์ประจำ� หลักสูตร Industrial Design กล่าวว่า "แต่ก่อนหลายคนจะสงสัยว่า นักออกแบบ จะเข้าไปทำ�อะไรให้ธนาคารได้บ้าง แต่ในปัจจุบันผู้บริหารเห็นแล้วว่านักออกแบบ ที่จบ ID จุฬาฯ สามารถเข้าไปออกแบบบริการทางการเงินใหม่ สนองเป้าหมายใหม่ๆ ของธนาคารได้มากมาย สามารถเริ่มทำ�ตั้งแต่ต้น ช่วยองค์กรคิดในเชิง Strategy สำ�หรับที่ ID จุฬาฯ กระบวนการเรียนการสอนเน้นตั้งแต่ขั้นตอนก่อนจะออกแบบ ความงาม คือ การตีโจทย์ให้แตก เพื่อให้ทำ�แล้วเกิดสิ่งใหม่ๆ หรือสิ่งที่ดีกว่า ข้อดี ของหลักสูตร ID จุฬาฯ คือ เมื่อเราตีโจทย์ได้แล้ว รู้ว่าต้องการทำ�อะไร เราก็มี อาจารย์ผู้เชี่ยวชาญในแต่ละสาขาที่จะช่วยกันระดมสอน เพื่อให้ออกมาเป็นผลสำ�เร็จ และมีการเชิ​ิญศิษย์เก่าเข้ามาช่วยดูและมี Feedback ด้วย" จ า ม จุ รี

29

รองศาสตรจารย์ นัททนี กล่าวเสริมว่า "ในยุค '80s เด็กจบออกแบบเดินเข้าไปทำ�งาน เขาจะมีโจทย์ให้เราว่าต้องการงานกว้าง ยาว สูงเท่านี้ เอากราฟิกกี่หน้า แต่เดี๋ยวนี้งานออกแบบ คือต้องมีการหาข้อมูลเพื่อสร้าง Brief ใหม่ กระบวนการคิดในการเรียนการสอนที่เราให้แก่นิสิต จะทำ�ให้เขาทำ�งานได้ตั้งแต่เริ่มต้น จะต้อง Touch ข้อมูลตรงไหน แล้วนำ�มาคิดอย่างไร วิเคราะห์ ด้วยเกณฑ์อะไร ก่อนการตั้งโจทย์ออกแบบด้วยซํ้า แล้วจากนั้นก็เลือกมีเดียที่เหมาะสม เพื่อที่จะ หารายละเอียดขอบเขตของโจทย์ แล้วจึงลงมือออกแบบ เมื่อถึง ขั้ น ตอนออกแบบก็ มี ก ระบวนการทำ � งานอี ก ขั้ น คิ ด คอนเซ็ ป ต์ ไปจนถึงขั้นลงรายละเอียด" โดยเน้นว่า สิ่งที่สำ�คัญคือระบบการคิด วิเคราะห์เพื่อตีโจทย์ หรือที่เรียกว่า Design Brief ให้แตก

หลักสูตร ID จุฬาฯ แบ่งเป็น 3 ส่วน ส่วนแรกคือ Foundation Courses ซึ่งทุกคนที่เข้ามาต้องเรียนในเรื่องพื้นฐานการออกแบบ การคิด พื้นฐานมีเดีย เป็นระยะเวลา 1 ปีครึ่ง ช่วงตรงกลางอีก 1 ปีครึ่ง จะมีกลุ่มวิชาเลือกสาขา (Area Focus Courses) ให้นิสิตได้ "ช้อปปิ้ง" รายวิชาที่ต้องการเรียน จากนั้นท้ายที่สุดในชั้นปีที่ 4 จึงเข้าสู่ส่วนของ Senior Project"

แทนที่​่�จะบอกว่​่า วั​ันนี้​้�หนู​ูจะทำำ�เรื่​่�อง ทอผ้​้า เราก็​็ไม่​่เอา เราจะให้​้เด็​็ก approach โจทย์​์ตาม changes and trend ที่​่�กำำ�ลั​ังเกิ​ิดขึ้​้�น

เครื่องผลิตอาหารจากแมลง "Insectrum" รางวัล iF Design Talent Award 2020

รองศาสตราจารย์ นทั ทนี ขยายความว่ า "เรามี อ าจารย์ ที่ เ ชี่ ย วชาญด้ า น products, textiles, ceramics, jewellery design, packaging design, interior and exhibition design, design research and design thinking, brand communication ฯลฯ เด็กก็จะเข้าไปช้อปปิ้งตามใจ ชอบ แนวคิ ด ในการทำ � Senior Project ของเราคือ แทนที่จะบอกว่า วันนี้หนูจะทำ�เรื่องทอผ้า เราก็ไม่เอา เราจะให้เด็ก approach โจทย์ตาม changes and trend ที่กำ�ลังเกิดขึ้น และเลือกกลุม่ ทำ�งาน (Base) ต่างๆ เช่น Community-based Design สำ�หรับ คนที่สนใจทำ�งานกับชุมชนจริง หรือ Experience-based Design สำ�หรับ คนที่สนใจศึกษาผู้ใช้ วิเคราะห์การทำ�งานของผู้ใช้ แล้วมาสร้างเป็นโจทย์ เป็นต้น แต่ละ Base จะประกอบไปด้วยกลุม่ อาจารย์หลากสาขาความเชีย่ วชาญ เมื่อได้ลงลึกในวิธีปฏิบัติงาน แต่ละ Base จะมี Approach ในการทำ�งาน ที่แตกต่างกัน ไม่ถูกจำ�กัดด้วยสื่อหรือวัสดุ นิสิตจะเลือกขอบเขตโครงการ ที่เหมาะสมกับโจทย์ออกแบบที่เขากำ�หนดขึ้น โดยประกบคุยกับ Advisor" จ า ม จุ รี

30

ออกแบบจานชามที่​่�มี​ีลวดลาย ลวงตาด้​้วยเส้​้น เมื่​่�อใส่​่ข้​้าวลงไป จะดู​ูเหมื​ือนมี​ีปริ​ิมาณที่​่�มากกว่​่าปกติ​ิ ในขณะที่​่�ด้​้านสำำ�หรั​ับใส่​่ผั​ัก เมื่​่�อใส่​่เข้​้าไป จำำ�นวนมากจะดู​ูราวกั​ับว่​่ามี​ีผั​ักปริ​ิมาณ น้​้อย

ผูช้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ไปรมา เล่าว่า "Design Thinking" เป็นการคิดแก้ปัญหา (problem solving) โดยมีมนุษย์เป็นศูนย์กลาง (human-centered) เริ่มจากคิดวิเคราะห์ โจทย์ สรุปประเด็นปัญหาจากข้อมูลผู้ใช้และ ผู้มีส่วนร่วมในโครงการ ไปจนถึงการออกแบบ และทดสอบการใช้ ง านกั บ ผู้ ใช้ แ ละผู้ มี ส่ ว น ร่วมตลอดกระบวนการออกแบบ ในหลักสูตร ID มีหลายรายวิชาที่สอนเรื่องนี้โดยตรงเช่น Design Methods, New Project Definition and Concept Development และ Innovative Design เป็นต้น"

ตั ว อ ย่ า ง ข อ ง ก ร ะ บ ว น ก า ร คิ ด "ตัง้ แต่ตน้ " สะท้อนได้ดจี ากผลงานชุดจานชาม Por-Dee Project ของนิสิต ที่ได้รับรางวัล Red Dot Award: Product Design 2019 ซึ่ ง เกิ ด จากการตั้ ง เป้ า ในการแก้ ปั ญ หาการ รับประทานอาหารของผู้ป่วยโรคเบาหวาน ผู้ป่วยพยายามควบคุมนํ้าตาลหลายวิธี แต่ไม่ ประสบผลสำ � เร็ จ เป็ น ที่ ม าของการคิ ด ออกแบบจานชามที่มีลวดลายลวงตาด้วยเส้น เมื่ อ ใส่ ข้ า วลงไป จะดู เ หมื อ นมี ป ริ ม าณที่ มากกว่ า ปกติ ในขณะที่ ด้ า นสำ � หรั บ ใส่ ผั ก เมื่ อ ใส่ เ ข้ า ไปจำ � นวนมากจะดู ร าวกั บ ว่ า มี ผั ก ปริ ม าณน้ อ ย นี่ เ ป็ น ตั ว อย่ า งการใช้ การออกแบบเพื่ อ เปลี่ ย นแปลงพฤติ ก รรม "นิสิตก็ไม่ได้คิดไว้แต่ต้นว่าจะออกแบบจาน เขาค้ น พบว่ า ปั ญ หาไม่ ไ ด้ อ ยู่ ที่ ค นไข้ ไ ม่ รู้ ว่ า ตนเองต้องรับประทานอะไรปริมาณเท่าไหร่ แต่ปัญหาอยู่ที่เขาบังคับใจตนเองไม่ได้"

"การออกแบบสามารถ support และ suppress behavior เราอยากให้คน นำ�การออกแบบไปใช้เป็นกลไกในการปรับ พฤติกรรมได้ เช่น กระตุ้นให้คนออกกำ�ลังกาย ทำ � ให้ ค นแยกขยะ อยากทำ � ให้ เ กิ ด อะไร ก็ ส ามารถใช้ ก ารออกแบบกระตุ้ น ให้ เ กิ ด การเปลี่ ย นแปลงได้ ไม่ อ ยากให้ ค นเร่ ร่ อ น นอนบนเก้าอี้ที่ป้ายรถเมล์ หรืออยากให้คนมี Social distancing ก็ออกแบบให้ม้านั่งแยกกัน อยากจะทำ� Zero waste ซูเปอร์ มาร์เก็ตก็ออกแบบร้านปรับเปลี่ยนเป็นแบบตักเติมใส่ภาชนะของตนกลับบ้าน ไม่ใช่แยกแพ็คสำ�เร็จรูป อย่างนี้เป็นต้น การตั้งโจทย์ให้ถูก รู้ว่าเป้าจะไปที่ไหน นั่นนับว่าสำ�เร็จไปครึ่งทางแล้ว"

จ า ม จุ รี

31

User-centered design และ Humancentered innovation approach นี้ เป็นรากฐาน ของ design thinking ที่องค์กรในภาคธุรกิจ ต่างๆ ต้องการนำ�ไปใช้ เพื่อขับเคลื่อนการสร้าง นวัตกรรมในองค์กรในขณะนี้

CommDe หยิ​ิบเอา กราฟิ​ิกดี​ีไซน์​์มา ขยายความ ซึ่​่�งในช่​่วง 30 ปี​ี ที่​่�ผ่​่านมา เกิ​ิดการพั​ัฒนา ของสื่​่�อเป็​็นจำำ�นวนมาก โดยเฉพาะสื่​่�ออิ​ินเทอร์​์เน็​็ต

หลักสูตร "CommDe"

หากอธิบายสั้นๆ ว่า Communication Design คื อ อะไร กล่ า วได้ ว่ า เป็ น ศาสตร์ ข อง graphic design + new media ซึ่งนิวมีเดีย ในที่นี้ หมายถึงสื่ออะไรก็ตามที่เกินความเป็น traditional media นั่นเอง

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เถกิง พัฒโนภาษ ผู้อำ�นวยการหลักสูตร CommDe จุฬาฯ กล่าวว่า "CommDe หยิบเอากราฟิกดีไซน์มาขยายความ ซึ่งในช่วง 30 ปี ที่ผ่านมา เกิดการ พัฒนาของสื่อเป็นจำ�นวนมาก โดยเฉพาะสื่ออินเทอร์เน็ต จากเดิมที่กราฟิกดีไซน์โฟกัสที่สิ่งพิมพ์ ฉาก โฆษณา สำ�หรับโทรทัศน์ เมื่อมาถึงยุคสื่ออินเทอร์เน็ต มี "สื่อใหม่" หรือที่มักเรียกกันว่า new media เพิ่มขึ้นมากมาย เช่น Interactive design, virtual reality, augmented reality ขึน้ มา ทำ�ให้หลักสูตรกราฟิกดีไซน์เดิมรับไม่ไหว ส่งผลให้มคี วามจำ�เป็นในเชิงพัฒนาการของวิชาชีพ และของศาสตร์ ให้ต้องขยาย จึงปรากฏออกมาเป็นศาสตร์ ที่เรียกว่า Communication Design ซึ่งมีต้นกำ�เนิดอยู่ที่ประเทศอังกฤษ"

ผลิตภัณฑ์ Duo Seat เก้าอี้นั่งกันลื่นสำ�หรับผู้สูงอายุ จ า ม จุ รี

32

โฟกัสของ CommDe อยูท่ ี่ "การออกแบบเพือ่ การสือ่ สาร" ฉะนัน้ ทุกโปรเจกต์ ของนิสิต CommDe จะต้องมีเนื้อความที่ชัดเจน คำ�ถามที่เขาจะถูกถามเวลาสอบ ก็คือ "เธอต้องการจะสื่อสารว่าอะไร และอย่างไร?"

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เถกิง ตั้งข้อสังเกตด้วยว่า ด้วยธรรมชาติการคิด ของการออกแบบ เป็นการคิดแบบ Lateral หรือคิดแผ่กว้างออกไป ตัวอย่างที่ง่าย ที่สุดของกระบวนการคิดแบบนี้ ก็คือ mind map ซึ่งภาคธุรกิจกำ�ลังนิยมหยิบยืม เอาไปประยุกต์ใช้ กลายเป็นสิ่งที่เรียกกันว่า design thinking แต่ก็เป็นการใช้อย่าง ผิวเผิน เพราะ CommDe สอนลึกกว่านั้นมากๆ

หลักสูตร CommDe มีการใช้ กระบวนการสร้ า งสรรค์ เชิ ง ลึ ก โดย ในปีแรกๆ ผู้สอนจะตั้งโจทย์ทางการ อ อ ก แ บ บ เ พื่ อ ใ ห้ นิ สิ ต ห า ข้ อ มู ล วิเคราะห์ สังเคราะห์ และประเมินผล ตามหลั ก พื้ น ฐานของกระบวนการ ทำ�งานวิจัย นิสิตจะถูกผลักดันให้คิด วิ เ คราะห์ แยกแยะ ด้ ว ยวิ ธี ก าร ต่ า งๆ หลั ก การสำ � คั ญ ที่ เราใช้ คื อ practice-based research หรื อ studio research มี ห ลั ก การว่ า งานสร้ า งสรรค์ ที่ นิ สิ ต ทำ � ขึ้ น มาจะ กลายเป็นวัตถุของการวิจัย และวัตถุ เหล่านั้นเองจะชี้ทางให้นิสิตปรับปรุง ผลงานสร้ า งสรรค์ ไ ปที ล ะขั้ น ตอน จนสำ � เร็ จ เป็ น ผลงานขั้ น สุ ด ท้ า ยซึ่ ง ต้องมีมาตรฐานเดียวกับนักออกแบบ มืออาชีพ พอถึงปีสุดท้าย นิสิตจะต้อง เป็นคนสร้างโจทย์ออกแบบด้วยตนเอง เป็นโครงการที่ใช้เวลาทำ�ถึง 2 ภาค การศึกษา จบลงด้วยการจัดนิทรรศการ ทีเ่ ป็นมหกรรมซึง่ นักออกแบบมืออาชีพ/ เจ้ า ของบริ ษั ท ปั ก หมุ ด ไว้ ว่ า จะมาดู เพือ่ ค้นหานักออกแบบดาวรุง่ ไปทำ�งาน ผลงานส่วนหนึ่งจากนิสิต CommDe กับเขา

"CommDe เตรียมรับความเปลี่ยนแปลง ด้วยการสอน creative process ที่ลงลึก ลงมือปฏิบัติไปจนถึงการทำ� production เสร็จในระดับมืออาชีพ นิสิตจะถูกสอนยํ้าให้ทำ� ซํ้าแล้วซํ้าอีก กับโพรเซสที่เปลี่ยนไปตามโจทย์ที่ไม่ตายตัว เป็นการรับมือกับการเปลี่ยนแปลง ที่มาอย่างรวดเร็ว"

"เพื่อเป็นการตอบคำ�ถามที่ว่าหลักสูตรนี้ ตอบสนองต่อกระบวนการเปลี่ยนแปลง ที่มาเร็วมากในปัจจุบันอย่างไร คำ�ตอบคือมหาวิทยาลัยต้องยึดแก่นให้ได้ ไม่ว่าอนาคต จะเปลี่ยนอย่างไร เด็กเราต้องเปลี่ยนเป็น และเปลี่ยนได้"

จ า ม จุ รี

33

ลดความเหลื่​่�อมลํ้​้�า

ด้​้วยการออกแบบเมื​ือง ศู​ูนย์​์ออกแบบและพั​ัฒนาเมื​ือง (UddC) จุ​ุฬ าลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.นิรมล เสรีสกุล ผู้อำ�นวยการศูนย์ออกแบบและพัฒนาเมือง หนึ่งในศูนย์เชี่ยวชาญ เฉพาะทางด้านยุทธศาสตร์เมือง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และผู้ช่วยศาสตราจารย์ประจำ�ภาควิชาการวางแผนภาคและเมือง คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

นั

บตั้ ง แต่ พ.ศ. 2558 เป็ น ต้ น มา มนุ ษ ยชาติ อ ยู่ ใ น ช่ ว งเวลาสำ � คั ญ ของประวั ติ ศ าสตร์ ที่ เรี ย กว่ า "ศตวรรษแห่ ง เมื อ ง" (Urban Century) เนื่องจากเป็นช่วงเวลาที่ประชากรในเมืองมีจำ�นวนมากกว่า ในชนบทเป็นครั้งแรก "การกลายเป็นเมือง" (Urbanization) จึงเป็น ความท้าทายครั้งใหญ่ที่เป็นทั้งปัญหาและโอกาสของสถาปนิกผังเมือง

เพื่อผลิตสถาปนิกวิชาชีพสถาปัตยกรรมผังเมืองสู่สังคม คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุ ฬ าลงกรณ์ ม หาวิ ท ยาลั ย ได้ ก่ อ ตั้ ง หลั ก สู ต รสถาปั ต ยกรรมผั ง เมื อ งเมื่ อ ปี พ.ศ. 2547 ผลิ ต บั ณ ฑิ ต ที่ มี ค วามรู้ แ ละประสบการณ์ ร องรั บ ความต้ อ งการของตลาดงาน ท่ า มกลาง ความเป็นเมืองที่มีความเข้มข้นมากขึ้น ทว่า ปัญหาที่คณาจารย์พบคือบัณฑิต 5 รุ่นแรกที่สำ�เร็จ การศึกษาหางานทำ�ยาก เนื่องจากสังคมไม่ว่ารัฐหรือเอกชนยังไม่รู้จักวิชาชีพสถาปนิกผังเมือง

ศูนย์ออกแบบและพัฒนาเมือง หรือ Urban Design and Development Center (UddC) ภายใต้ ศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านยุทธศาสตร์เมือง (CE.US) จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย จึงถือกำ�เนิดขึ้นใน พ.ศ. 2556 โดยความร่วมมือของ สำ�นักงานกองทุน สนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เพื่อพัฒนาสภาพแวดล้อม ส่งเสริมสุขภาวะคนเมือง ตลอดจนขับเคลื่อนเรื่องของเมืองให้เป็นนโยบายสาธารณะผ่านการทำ�โครงการที่เป็นรูปธรรม ขณะเดียวกันก็เป็นพื้นที่แสดงผลงานของวิชาชีพสถาปนิกผังเมืองอีกด้วย จ า ม จุ รี

34

ผ่านมาแล้วกว่า 7 ปี ปัจจุบัน UddC-CEUS เป็นองค์กรเชี่ยวชาญด้านเมืองที่ให้ บริการใน 5 ด้าน ได้แก่ ออกแบบและวางผัง วิจยั และวิเคราะห์ขอ้ มูลเมือง สร้างการมีสว่ นร่วม ของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและภาคีพัฒนา การสื่อสารประชาสัมพันธ์ และการฝึกอบรม

สวนลอยฟ้าแห่งแรกของประเทศไทย

โครงการสวนลอยฟ้าเจ้าพระยา เป็นสวนลอยฟ้าแห่งแรกของประเทศไทยและ สวนลอยฟ้าข้ามแม่นํ้าแห่งแรกของโลก เพิ่งเปิดให้ใช้งานสาธารณะอย่างเป็นทางการ เมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2563 ที่ผ่านมา คือหนึ่งในโครงการยุทธศาสตร์ระดับเมือง ภายใต้โครงการกรุงเทพฯ 250 โ ด ย สำ � นั ก ก า ร ว า ง ผั ง แ ล ะ พัฒนาเมือง กรุงเทพมหานคร ที่ UddC มี ส่ ว นร่ ว มพั ฒ นา แ น ว คิ ด ใ น ก า ร ฟื้ น ฟู พื้ น ที่ กรุงเทพฯ ชั้นใน 17 เขต และ จั ด กระบวนการร่ ว มหารื อ ระหว่างภาคีผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย หลากหลายกลุ่ ม ทุ ก ระดั บ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.นิรมล เสรีสกุล

โครงการสามารถสร้​้าง การเชื่​่�อมต่​่อให้​้กั​ับพื้​้�นที่​่� ทั้​้�งสองฝั่​่�งแม่​่นํ้​้�าเจ้​้าพระยา ซึ่​่�งมี​ีแหล่​่งท่​่องเที่​่�ยวจำำ�นวนมาก อย่​่างเช่​่น ย่​่านกะดี​ีจี​ีน-คลองสาน ที่​่�มี​ีมรดกวั​ัฒนธรรมกว่​่า 121 แห่​่ง

ทัง้ ภาครัฐ ภาคเอกชน ภาควิชาการ ภาคประชาสั ง คมและชุ ม ชนกว่ า 60 ครั้ ง ผลลั พ ธ์ จ ากกระบวน การร่วมหารือตลอดจนการรับฟัง ความคิ ด เห็ น เป็ น ที่ ม าของการ ปรั บ ปรุ ง โครงสร้ า งเดิ ม ของราง รถไฟฟ้าลาวาลิน ทีถ่ ูกปล่อยรกร้าง ไม่ ไ ด้ ใ ช้ ป ระโยชน์ น าน 30 ปี ชาวบ้านเรียกกันว่า "สะพานด้วน"

ต้ อ งยกเครดิ ต ให้ คุ ณ ลุ ง ประดิ ษ ฐ์ ห้ ว ยหงส์ ท อง ประธานชุ ม ชนวั ด บุ ป ผาราม วัย 70 ปี ที่จุดประกายให้คณะทำ�งานได้เห็นโอกาสของการพัฒนา คุณลุงประดิษฐ์บอกว่า ตนเองมี ห ลานวั ย เรี ย นที่ มั ก สั ญ จรข้ า มฝั่ ง แม่ นํ้ า ระหว่ า งสถานศึ ก ษากั บ ที่ อ ยู่ อ าศั ย ด้วยการเดินเท้า นี่เป็นตัวอย่างที่ชี้ให้เห็นว่า การสร้างกระบวนการมีส่วนร่วมที่ดีและ การรับฟังโดยแท้จริงนี้ ช่วยอุดรอยรั่วนักวางแผนซึ่งไม่สามารถจะรู้รอบทุกสิ่งทุกอย่าง นอกจากนี้ ยังเป็นการสร้างความเชือ่ ถือระหว่างคณะทำ�งานต่อคนในชุมชน ซึง่ ไม่ใช่เรือ่ งง่าย แต่ต้องอาศัยเวลา ความสมํ่าเสมอ และการทำ�งานอย่างหนัก และเมื่อเปิดใช้งานอย่างเป็น ทางการ คณะทำ�งานโครงการเมืองเดินได้-เมืองเดินดี (GoodWalk) โดย UddC-CEUS จ า ม จุ รี

35

ถนนกว่​่า 1,000 เส้​้น ในกรุ​ุงเทพฯ ที่​่�เรา ลงพื้​้�นที่​่�สำำ�รวจ มี​ีเพี​ียง 100 กว่​่าเส้​้นที่​่�จั​ัดอยู่​่�ในเกณฑ์​์เดิ​ินได้​้ แต่​่สำำ�หรั​ับเกณฑ์​์เดิ​ินดี​ี คื​ือต้​้อง เดิ​ินสะดวก ปลอดภั​ัย น่​่าเดิ​ิน จริ​ิงๆ มี​ีอยู่​่�เพี​ียง 34 เส้​้น เท่​่านั้​้�น

ได้คำ�นวณค่าคะแนนการเดิน (Walk Score) จากการเชื่อมต่อสองฟาก ของสวนลอยฟ้าเจ้าพระยา พบว่า Walk Score เต็ม จากเดิมอยู่ที่ 42 คะแนน เพิ่ ม เป็ น 76 คะแนน จากคะแนนเต็ ม 100 คะแนน ทั้งนี้เนื่องจากโครงการสามารถสร้างการเชื่อมต่อให้กับพื้นที่ทั้งสองฝั่ง แม่นํ้าเจ้าพระยา ซึ่งมีแหล่งท่องเที่ยวจำ�นวนมาก อย่างเช่น ย่านกะดีจีนคลองสานที่มีมรดกวัฒนธรรมกว่า 121 แห่ง ขณะที่เกาะรัตนโกสินทร์ มีแหล่งท่องเที่ยวมากกว่า 200 แห่ง เมื่อคนสามารถเข้าถึงย่านได้มากขึ้น ด้ ว ยการเดิ น เท้ า ก็ ย่ อ มทำ � ให้ เ กิ ด โอกาสทั้ ง ด้ า นเศรษฐกิ จ เพิ่ ม ทุ น ทางสุขภาพและทุนทางสังคม กล่าวคือ ผู้คนมีสุขภาพที่ดีทั้งร่างกาย และจิตใจ รู้จักกันและกัน และชื่นชมความงามของย่านของผู้อยู่อาศัย ในบริเวณมากขึ้น

โครงการสวนลอยฟ้าเจ้าพระยาจึงนับเป็นพื้นที่แสดงผลงานของ วิชาชีพสถาปนิกผังเมือง ทีไ่ ม่เพียงเกีย่ วข้องกับด้านสถาปัตยกรรมเท่านัน้ แต่มีผลเกี่ยวเนื่องทั้งเรื่องทางกายภาพ เศรษฐกิจ สังคม ประชากร และ การเมือง

UddC-CEUS ต้ อ งใช้ ค วามรู้ ห ลากหลายศาสตร์ ใ นการ ดำ � เนิ น โครงการ อั น ดั บ แรก การวิ จั ย และข้ อ มู ล ซึ่ ง เปรี ย บได้ กั บ เสาต้นแรกที่พยุงและเป็นจุดแข็งสำ�คัญของศูนย์ฯ ผังหรือการออกแบบ จำ�เป็นต้องวางอยู่บนพื้นฐานของงานวิจัยและข้อมูลของเมืองที่เชื่อถือ ได้เสมอในทุกโครงการ

การทำ�งานร่วมกับชุมชนย่านกะดีจีน-คลองสาน

ถัดมาคือเรื่องของการประสานความร่วมมือ เนื่องจากว่ามีคนอยู่ในเมือง หลากหลายกลุ่มและแต่ละประเด็นก็เกี่ยวข้องกับคนและหน่วยงานจำ�นวนมาก ยกตัวอย่างการทำ�ทางเท้าเพียงเส้นเดียว เฉพาะทางเท้ามีหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง จำ�นวนมาก ตั้งแต่กรุงเทพมหานคร (กทม.) สำ�นักงานเขต บ้านเรือนประชาชน การประปานครหลวงที่ดูแลท่อประปาใต้โครงสร้างทางเท้า กระทั่งการไฟฟ้า นครหลวงผู้ดูแลเสาไฟฟ้า เป็นต้น ตัวอย่างทางเท้าเพียงประเด็นเดียว ชี้ให้เห็นว่า เมื อ งคื อ เรื่ อ งซั บ ซ้ อ น ดั ง นั้ น จำ � เป็ น ต้ อ งมี นั ก รั ฐ ศาสตร์ แ ละนั ก สั ง คมศาสตร์ ช่วยทำ�งานเป็นเสาต้นที่สอง จ า ม จุ รี

36

เสาต้นที่สามคือการสื่อสารเพื่อที่จะทำ�ให้ภาคีผู้มีส่วนได้ส่วนเสียที่หลากหลาย ของเมืองเกิดความเข้าใจ เมือ่ เกิดความเข้าใจเราจะทำ�งานง่ายขึน้ ทีมสือ่ สารประชาสัมพันธ์ ที่เก่งจะช่วยสร้างความรู้ความเข้าใจให้กับภาคีผู้มีส่วนเกี่ยวข้องตลอดจนสาธารณะ ทำ � ให้ ผู้ ค นรู้ สึ ก ว่ า สิ่ ง ที่ เรากำ � ลั ง ดำ � เนิ น การเป็ น เรื่ อ งที่ ดี และเมื่ อ เกิ ด ความไว้ ว างใจ ย่อมทำ�ให้การเจรจาผลักดันโครงการระหว่างกลุ่มคนที่หลากหลาย เป็นไปได้ง่ายยิ่งขึ้น

เมือ่ เราออกแบบวางผัง การวิจยั และวิเคราะห์ขอ้ มูลเมือง การสร้างการมีสว่ นร่วม และการสื่อสารแล้ว ก็เริ่มมีหน่วยงานที่สนใจติดต่อเข้ามาให้เราทำ�ฝึกอบรม เนื่องจาก บุ ค ลากรมากกว่ า ครึ่ ง หนึ่ ง ของเราเป็ น นั ก วิ ช าการ ฉะนั้นเราก็จ ะมีการจัดฝึกอบรม อยู่เสมอ ที่ผ่านมาก็มี เทศบาล การเคหะแห่งชาติ ฯลฯ ซึ่งเกี่ยวเนื่องกับโครงการที่เราทำ�

ถ้าเมืองดี

เมื่ อ คนเข้ า มาอยู่ ใ นเมื อ งเยอะขึ้ น จะกลายเป็ น พร อั น ประเสริ ฐ หรื อ จะเป็ น คำ � สาปขึ้ น อยู่ กั บ ว่ า เราจะสามารถ จั ด การทรั พ ยากรอย่ า งไร ไม่ ว่ า จะทรั พ ยากรแรงงาน หรื อ ความคิดสร้างสรรค์ ฯลฯ เมืองที่จัดการได้ดีนั้น แม้ว่าจำ�นวนคน หนาแน่น ก็สามารถจัดการให้ทกุ สิง่ ทุกอย่างอยูร่ ว่ มกันได้ ทัง้ เรือ่ ง การเดินทาง ระบบขนส่งสาธารณะที่ดี การเชื่อมต่อพื้นที่ชุมชน ทัง้ เมือง เมือ่ ออกจากขนส่งสาธารณะก็มที างเดินเท้า ทางจักรยาน ที่ดี และเต็มไปด้วยพื้นที่สีเขียว

เมื อ งที่ ดี จะต้ อ งมี ก ารจั ด เตรี ย มสถานที่ ที่ เ ป็ น สาธารณู ป การ (Urban Facilities) ต่ า งๆ อย่ า งห้ อ งสมุ ด สนามกีฬา พื้นที่ตลาด สวนสาธารณะ ให้กับคนกลุ่มต่างๆ ในเมืองได้อย่างทั่วถึงและเท่าเทียม เมืองในประเทศยุโรป เช่น ฝรั่งเศส ห้างสรรพสินค้าปิดในวันอาทิตย์ แต่มีสวนสาธารณะ ที่ ส วยงามกระจายอยู่ ทุ ก ที่ มี พิ พิ ธ ภั ณ ฑ์ จั ด แสดงงานศิ ล ปะ ชั้ น เลิ ศ ที่ เ ด็ ก และผู้ สู ง อายุ ส ามารถจะเข้ า ได้ ด้ ว ยราคาที่ ถู ก มีโรงภาพยนตร์ สถานที่ปิกนิก หรือสถานที่เดินเล่นริมแม่นํ้า ที่ อ อกแบบไว้ อ ย่ า งสวยงาม เหล่ า นี้ เ ป็ น ความสุ ข ที่ เข้ า ถึ ง ได้ โดยแทบไม่ต้องใช้เงินเลยหรือใช้เงินน้อยมาก นี่คือการเข้าถึง ความสุขได้อย่างเท่าเทียม หากเมืองดี ก็จะทำ�ให้ประชากรและ คนส่วนใหญ่ที่อยู่ในเมืองเข้าถึงความสุขได้มากขึ้น

จากการศึ ก ษาของโครงการเมื อ งเดิ น ได้ - เมื อ งเดิ น ดี (GoodWalk) ซึ่ ง UddC-CEUS เป็นหน่วยงานแรกที่ทำ�วิจัยเรื่องการเดินตั้งแต่ 5 ปีก่อน โดยใช้เทคโนโลยี Open Big Data มาต่อยอดต้นทุนเมืองในเรื่องการเดิน มีข้อมูลที่น่าสนใจพบว่า ถนนกว่า 1,000 เส้นในกรุงเทพฯ ที่เราลงพื้นที่สำ�รวจ มีเพียง 100 กว่าเส้นที่จัดอยู่ ในเกณฑ์เดินได้ แต่สำ�หรับเกณฑ์เดินดี คือต้องเดินสะดวก ปลอดภัย น่าเดินจริงๆ มีอยู่เพียง 34 เส้นเท่านั้น

และมีเพียง 10 พื้นที่ในกรุงเทพฯ ที่สามารถอยู่อาศัยได้โดยไม่จำ�เป็นต้องมี รถยนต์ คือ บางกอกน้อย อารีย์ ราชเทวี-พญาไท สยาม-ปทุมวัน ราชประสงค์-ประตูนํ้า อโศก-เพชรบุรี พร้อมพงษ์ สีลม-สาทร สามย่าน บางรัก โดยสามารถจะเดินเข้าถึง ทุกสิ่งที่ใช้ในชีวิตประจำ�วันได้ในระยะ 800 เมตร

ที่ผ่านมา UddC-CEUS พยายามสื่อสารกับสาธารณะเสมอว่า ถ้าเมืองเรา เดิ น ได้ นอกจากจะมีผลดีต่อ สุขภาพและสิ่ง แวดล้อ มแล้ว เมือ งเดินได้ยัง กระจาย ความมัง่ คัง่ ไปยังผูป้ ระกอบการรายย่อย ไม่ใช่กระจุกอยูแ่ ค่ในห้างสรรพสินค้าขนาดใหญ่ จ า ม จุ รี

37

นอกจากนี้ ยังทำ�ให้ผู้คนมีโอกาสไปรู้จักย่าน รู้จักผู้คน จินตนาการว่าถ้าเราไม่ออกไป รู้จักผู้คนละแวกย่านเลย โอกาสที่เราจะรู้สึกผูกพันรักในย่านจะไม่เกิดขึ้น ความรัก ความผูกพันล้วนเกิดจากการเดินผ่านถนน ซอย เมื่อเดินแล้วรู้สึกว่าบ้านเรือนและ ย่านของเราสวยจังเลย สมมติวันหนึ่งถ้ามีใครมาตัดต้นไม้ มารื้ออะไรทิ้ง หรือมาทำ�อะไร ไม่ดี เราจะมีความรู้สึกของความเป็นพลเมืองที่จะต่อสู้เรียกร้อง แต่สำ�หรับคนกรุงเทพฯ นับวันความรู้สึกดังกล่าวจะยิ่งลดลง เคยได้ยินหลายคนบ่นว่า กรุงเทพฯ กลายเป็นเมือง ไว้ทำ�มาหากินแต่จะใช้ชีวิตบั้นปลายที่อื่น ไม่ใช่เมืองที่เราอยากจะอยู่อาศัย

หากจะสร้​้าง ความเป็​็น พลเมื​ืองให้​้เกิ​ิดขึ้​้�น อาจจะต้​้องเริ่​่�มที่​่�ทำำ�ให้​้ เมื​ืองเดิ​ินได้​้ก่​่อน

เมื่อกรุงเทพฯ ครบรอบ 250 ปี จะเป็นอย่างไร

ใช่ ว่ า นั ก วางผั ง เมื อ งนึ ก ต้ อ งการทำ � อะไรได้ ก็ ทำ � การออกแบบเมืองโดยคำ�นวณจากข้อมูลก่อนจะทำ�ให้เกิด ผลกระทบที่สูงกว่า

ข้ อ มู ล บ่ ง บอกว่ า พื้ น ที่ ที่ เ ป็ น ใจกลางเกาะ รัตนโกสินทร์ เป็นบริเวณทีน่ กั ท่องเทีย่ วเดินทางมาโดยเฉลีย่ ปีละ 22 ล้านคน แต่ถามว่านักท่อ งเที่ยวเที่ยวอย่า งไร ก็คือนั่งรถบัสมาอยู่ 2 ชั่วโมงที่วัดพระแก้ว พระบรมมหา ราชวังแล้วออกเลย เพราะว่าคุณเดินไปไหนไม่ได้ เดินลำ�บาก มูลค่าเงินจากนักท่องเทีย่ ว 22 ล้านคนนับเป็นมูลค่ามหาศาล แต่ไม่เกิดการกระจาย สิ่งที่ชาวชุมชนและผู้ประกอบการ รายย่อยโดยพื้นที่ได้รับคือ หนึ่งรถติด สองมลภาวะ และ สามค่าครองชีพที่สูงขึ้น

โครงการต่างๆ ที่ UddC-CEUS ได้ดำ�เนินการ ล้วนมีฐานจากข้อมูลทั้งสิ้น โครงการใหญ่ที่สุดที่เราเคยทำ� ร่วมกับ กทม. คือโครงการกรุงเทพฯ 250 ตัวเลข 250 คือ กรุงเทพฯ จะเป็นอย่างไรเมื่อครบ 250 ปี ในปี พ.ศ. 2575 เป็ น การมองภาพระยะยาวโดยนำ � ภาพอนาคตมาใช้ ใ น การวางแผนและเป็ น โครงการแรกประยุ ก ต์ ใช้ ห ลั ก การ อนาคตศาสตร์ในการออกแบบ

โครงการสวนลอยฟ้าเจ้าพระยา ทีเ่ ขียนแบบสถาปัตยกรรมออกมาได้สวยงามนัน้ เป็นยอดภูเขานํ้าแข็ง นํ้าแข็ง 90% ที่ฐานด้านล่าง คือการสร้างกระบวนการมีส่วนร่วม กว่า 60 ครั้งภายในระยะเวลา 1 ปี และเมื่อสร้างเสร็จแล้วก็ตรวจสอบว่าโครงสร้าง ส่งเสริมการเดินจริงหรือไม่ นำ�งบประมาณมาจากแหล่งใดเท่าไหร่ อย่างไรก็ตาม เมื่อสำ�เร็จแล้วนี่คือผลงานภาควิชาการวางแผนและเมือง คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาฯ ที่พวกเราภูมิใจ

สำ�หรับโครงการออกแบบพื้นที่สาธารณะ UddC-CEUS ยังได้ดำ�เนินการพัฒนา พื้นที่ใต้ทางด่วนสายศรีรัช ช่วงถนนเพชรบุรี-สาทร บนพื้นที่ 67,410 ตารางเมตร ร่วมกับสำ�นักงานวางแผนและพัฒนาเมือง กรุงเทพมหานคร จากการได้คำ�นวณ พื้นที่ใต้ทางด่วนทั้งหมดของกรุงเทพฯ พบว่ามีพื้นที่ว่างที่ไม่ถูกพัฒนาถึง 42.26% เป็นที่มาของการพลิกฟื้นพื้นที่และปรับเปลี่ยนให้เกิดประโยชน์ใช้สอย เพิ่มพื้นที่สีเขียว ให้กับเมือง โดยเชื่อมโยงพื้นที่ใต้ทางด่วนให้เป็นส่วนหนึ่งของเนื้อเมือง สร้างทางเลือก ในการสัญจรสู่ย่านกลางเมืองโดยการเดินเท้าหรือจักรยาน จ า ม จุ รี

38

เรายังดำ�เนินโครงการ Bangkok Green Bridge หรือ โครงการฟืน้ ฟูสะพานเขียว เชื่ อ มสวนลุ ม พิ นี - สวนเบญจกิ ติ โดยความสนั บ สนุ น ของ สสส. กั บ การทางพิ เ ศษ แห่งประเทศไทยและภาคีร่วมพัฒนาเมือง ฟื้นฟูโครงสร้างสะพานซึ่งเป็นทางจักรยานเดิม ให้ เ ป็ น ทางลอยฟ้ า เชื่ อ มต่ อ สวนสาธารณะใจกลางเมื อ ง 2 แห่ ง คื อ สวนลุ ม พิ นี แ ละ สวนเบญจกิติ เข้าด้วยกัน

หนึ่งในประเด็นที่คนกรุงเทพฯ เรียกร้องมากที่สุดก็คือพื้นที่สีเขียว ปัจจุบันสัดส่วน พื้นที่สีเขียวต่อประชากรของกรุงเทพฯ คือ 5.2 ตารางเมตร ซึ่งตัวเลขนี้คำ�นวณโดย รวมพื้นที่สวนทางแยกหรือสวนเกาะกลางถนนต่างๆ แล้ว แต่ในความเป็นจริงส่วนพื้นที่ สีเขียวที่เราสามารถเข้าไปใช้ได้จริงมีสัดส่วนไม่ถึง 1 ตารางเมตรต่อประชากร 1 คน ในขณะที่เมืองในสิงคโปร์มีสัดส่วนพื้นที่สีเขียว 56 ตารางเมตรต่อประชากร 1 คน

สั ด ส่ ว นพื้ น ที่ สี เ ขี ย วตามมาตรฐาน องค์การอนามัยโลก (WHO) คือ 9.01 ตารางเมตร ต่อคน ไม่ใช่เรื่องฝันสำ�หรับกรุงเทพฯ เราสามารถ ขยายพื้ น ที่ สี เขี ย วได้ โ ดยนำ � พื้ น ที่ ใ ต้ ท างด่ ว น ทีป่ จั จุบนั ยังใช้งานได้ไม่เต็มศักยภาพ มาปรับปรุง ให้เป็นพื้นที่สีเขียว เราเสนอฝันที่สุดโต่งด้วยการ ทำ � พื้ น ที่ สี เขี ย วให้ ไ ด้ ถึ ง 13.20 ตารางเมตร ต่ อ ประชากร 1 คน เที ย บเท่ า กั บ เมื อ งปารี ส โดยปรับจากพื้นที่ใต้ทางด่วน สนามกอล์ฟ พื้นที่ ราชพัสดุที่เป็นที่โล่ง ให้เป็นพื้นที่สีเขียว หรือ เราสามารถจะไปได้ ไ กลถึ ง พื้ น ที่ เขี ย ว 24.41 ตารางเมตรต่ อ ประชากร 1 คนเท่ า เบอร์ ลิ น โดยการปรับพื้นที่ทหาร สวนหลังคาอาคารใหญ่ หรื อ ถนนสายประธานและสายหลั ก เพิ่ ม เติ ม ให้เขียว

เรามุ่ ง มั่ น ทำ � งานในสิ่ ง ที่ เ มื อ งต้ อ งการ และยังขาดอยู่ อาทิ ผลักดันการทำ�ท่าเรือที่ดี เนื่ อ งจากการพั ฒ นาการขนส่ ง ทางนํ้ า ในเมื อ ง ที่ ร ถติ ด จะทำ � ให้ ก ารเดิ น ทางสะดวกขึ้ น มาก แต่เพียงภาครัฐฝ่ายเดียวไม่พอ ภาคเอกชนเอง ก็ต้องการมีส่วนร่วมเพราะเขาก็ได้รับประโยชน์ เกิดความเป็นไปได้ในการร่วม Matching Fund เช่ น ความร่ ว มมื อ ระหว่ า งไอคอนสยามกั บ กรมเจ้าท่า โดยมี UddC-CEUS เป็นคนกลาง ที่เชื่อมโยง เป็นต้น

เราเสนอฝั​ันที่​่�สุ​ุดโต่​่งด้​้วยการ ทำำ�พื้​้�นที่​่�สี​ีเขี​ียวให้​้ ได้​้ถึ​ึง 13.20 ตารางเมตรต่​่อประชากร 1 คน เที​ียบเท่​่ากั​ับเมื​ืองปารี​ีส โดยปรั​ับจาก พื้​้�นที่​่�ใต้​้ทางด่​่วน สนามกอล์​์ฟ พื้​้�นที่​่� ราชพั​ัสดุ​ุที่​่�เป็​็นที่​่�โล่​่ง ให้​้เป็​็นพื้​้�นที่​่�สี​ีเขี​ียว

นอกจากนี้ เรายังทำ�เรื่องเมืองเดินดี ที่ภูเก็ต และตัวเมืองนครศรีธรรมราช รวมถึงเชียงใหม่ ชลบุรี ขอนแก่น นครราชสีมา กระบี่ และระยอง โดยต้องการที่ทำ�ให้ เมื อ งเดิ น ได้ ข องแต่ ล ะแห่ ง มี ค วามแตกต่ า งกั น อย่ า งภู เ ก็ ต ตั้ ง เป้ า เป็ น เมื อ งจุ ด หมาย การเดินทางคุณภาพระดับโลก ขณะที่นครศรีธรรมราชมีเป้าหมายเป็นเมืองมรดกโลก เหล่านี้หากไม่มีการจัดการเรื่องการสัญจร การเดินและอื่นๆ การบรรลุเป้าหมายดังกล่าว ดูจะเป็นเรื่องไกล

หากเราสามารถพัฒนาและฟื้นฟูให้แต่ละเมืองน่าอยู่ มีระบบขนส่งสาธารณะที่ดี มีโอกาสทางเศรษฐกิจใหม่ๆ ผู้คนอยู่แล้วทำ�มาหากินได้ มีโอกาสในการเจริญก้าวหน้า นั่นหมายความว่าไม่ว่าคนจะอยู่เมืองไหนก็มีโอกาสเข้าสู่งานและชีวิตที่ดีพอกันได้ จ า ม จุ รี

39

เมืองมีผลต่อเรา มากกว่าที่เราคิด

ข้อมูลเมือง (Urban Data) มีความซับซ้อน และมีความสำ�คัญเป็นอย่างมาก ต่อการออกแบบเมือง

ความปรารถนาในฐานะนักวิชาการ เราอยากให้คนในเมืองเห็นความสำ�คัญ ของเมือง จึงพยายามสร้างความตระหนักรู้แก่ผู้คน ว่าเมืองมีผลต่อเรามากกว่าที่เราคิด ข้อมูลเมืองทำ�ให้เรารู้ว่าเมืองแบบไหนกันที่เราอาศัยอยู่

เคยคิดหรือไม่ว่าสาเหตุหรือปัจจัยที่ทำ�ให้คนอ้วน เป็นเพราะเมืองไม่มีที่ให้ เดินเลย เราจนเพราะอะไร เพราะเงิน 1 ใน 5 ของรายจ่ายหมดไปกับค่าเดินทาง ที่ไม่ก่อให้เกิดการลงทุนใดๆ คนกรุงเทพฯ จ่ายค่าเดินทางที่ราคาสูงที่สุดในภูมิภาค ไม่มีแฟนอาจเพราะไม่มีที่สาธารณะใดๆ ให้คนได้ไปเจอกันเลย เรามีชีวิตที่ตึงเครียด เราต้องทำ�งานหนักขึ้นกว่าเดิม เพื่อที่จะมีเงินมาจ่ายกับบ้านที่แพง ค่าเดินทางที่แพง ทำ � งานในจำ � นวนชั่ ว โมงที่ สู ง ที่ สุ ด ใน ภูมิภาค

ทำ�ไมรถถึงติด เนื่องจากระยะทาง จากที่อยู่อาศัยไปยังสถานีขนส่งมวลชน และจากสถานีขนส่งมวลชนไปยังที่เรียน ที่ทำ�งาน หรือที่เรียกว่า First Mile กับ Last Mile นั้นไม่สามารถเดินถึงได้หรือ เดินถึงได้ไม่สะดวกสบาย ฉะนั้นหลายคน จึ ง เลื อ กเดิ น ทางด้ ว ยรถยนต์ ส่ ว นตั ว นอกจากนี้ สัดส่วนพืน้ ทีถ่ นนของกรุงเทพฯ ยังมีนอ้ ยกว่ามาตรฐาน เมืองทีด่ ตี อ้ งมีพนื้ ที่ ถนนเป็นจำ�นวน 30% แต่กรุงเทพฯ มีแค่ 7% ในขณะที่ จำ � นวนรถยนต์ ส่ ว นตั ว ซึ่ ง เพิ่ ม ขึ้ น ในแต่ ล ะปี มี ป ริ ม าณสู ง เป็ น อันดับต้นของโลก

ข้อมูลเมืองบอกได้ว่าย่านไหนอยู่แล้วค่าเดินทางสูง ย่านไหนอยู่แล้วหูตึง เนื่องจาก มี ม ลภาวะทางเสี ย ง ย่ า นที่ อ ยู่ แ ล้ ว อ้ ว นเพราะเข้ า ไม่ ถึ ง พื้ น ที่ ส าธารณะ ย่ า นไหนอยู่ แ ล้ ว เกิดหัวใจวายขึ้นมาเสียชีวิตแน่นอน เพราะหลายย่านไม่มีสาธารณูปการส่งเสริมสุขภาพ

ส่วนสาธารณูปการทางปัญญาหรือสถานที่ที่ทำ�ให้เราอยู่ใกล้แล้วฉลาด มีจำ�กัดแค่ ในบางย่าน สมมติว่าบ้านอยู่หนองจอกแต่คิดอยากจะไปเดินมิวเซียม แต่คำ�นวณค่าเดินทาง สุดท้ายตัดสินใจไม่ไปดีกว่า เมื่อเป็นเช่นนี้แล้วการตั้งเป้าจะเป็นประเทศสังคมและเศรษฐกิจ ฐานความรู้ (Knowledge-based Society) ก็คงจะทำ�ได้ยากลำ�บาก

ประเทศไทยเป็นประเทศชนบทมานานและเพิ่งเป็นเมือง ต่างจากญี่ปุ่นหรือยุโรป ซึ่งเป็นเมืองมานานแล้ว ดังนั้น ข้อมูลองค์ความรู้เรื่องเมืองจึงยังเป็นเรื่องใหม่และไม่อยู่ ในสารบบความคิดของผู้คน นอกจากนี้ อีกประเด็นที่ผู้คนจำ�เป็นต้องตระหนักเสมอคือ เมืองที่เราอาศัยอยู่แลกกับภาษีที่จ่ายไป แต่ลองจินตนาการว่าเมื่อเรามีครอบครัวมีบุตร และต้องการสร้างครอบครัวในสภาพแวดล้อมที่ดี มีพื้นที่สีเขียว เราก็ต้องไปซื้อบ้านจัดสรร ในย่านชานเมือง ถามว่าเป็นธรรมหรือไม่เพราะภาษีเราก็จ่าย แต่กลับต้องเสียค่าส่วนกลาง เพื่อแลกกับพื้นที่สีเขียวของบ้านอีก ทำ�ไมเราไม่สามารถจะมีบ้านที่ดีและมีพื้นที่สาธารณะ โดยเราไม่จำ�เป็นต้องจ่ายสองเท่า คือภาษีด้วยและจ่ายค่าส่วนกลางด้วย

จ า ม จุ รี

40

การเข้าถึงความสุขของคนในเมืองในปัจจุบัน กลับกลายเป็นว่าขึ้นอยู่กับการที่ คุณมีเงินมากแค่ไหน ต้องทำ�งานในชั่วโมงการทำ�งานที่สูงในแต่ละวัน เพื่อจะเอา เงินไปเลือกซื้อบ้านจัดสรรที่มีพื้นที่สีเขียว หรือข้อเท็จจริงที่ประเทศไทยมีระบบราง ในกรุงเทพฯ เพียงจังหวัดเดียวเท่านั้น ก็แสดงถึงความเหลื่อมลํ้า

มีคนพูดว่า ในการจะเพิ่มพื้นที่สีเขียวในเมือง เราเป็นประชาชนเราจะช่วยปลูก ต้นไม้ที่บ้านได้ไหม แต่บางคนอาศัยอยู่หอพักที่ระเบียงแทบจะไม่มีเลย การจะสร้าง เมืองให้ดีจึงเป็นหน้าที่ของรัฐ ที่จะสร้างการเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้าง การเรียกร้อง ให้ปลูกต้นไม้คนละต้นย่อมไม่เพียงพอ

แนวทางแก้ ไขปั ญ หาต่ า งๆ ที่ UddC-CEUS พยายามนำ � เสนอผ่ า นการ ออกแบบเมือง ก็เพื่อให้เกิดความเปลี่ยนแปลงเหล่านี้

เป็​็นธรรมหรื​ือไม่​่ เพราะภาษี​ีเราก็​็จ่​่าย แต่​่กลั​ับต้​้องเสี​ียค่​่าส่​่วนกลาง เพื่​่�อแลกกั​ับพื้​้�นที่​่�สี​ีเขี​ียว ของบ้​้านอี​ีก ทำำ�ไม เราไม่​่สามารถจะมี​ีบ้​้านที่​่�ดี​ี และมี​ีพื้​้�นที่​่�สาธารณะ โดย เราไม่​่จำำ�เป็​็นต้​้องจ่​่ายสองเท่​่า

จากจุดเริ่มต้นเมื่อ 8 ปีก่อน เพราะต้องการสร้างเส้นทางวิชาชีพให้กับ บัณฑิตผังเมือง (ภาควิชาการวางแผนภาคและเมือง คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุ ฬ าฯ) วั น นี้ อ งค์ ก รเราไม่ ไ ด้ มี เ พี ย งเป็ น ตลาดงานรองรั บ บุ ค ลากรด้ า น สถาปัตยกรรมศาสตร์ แต่ยังรองรับผู้ที่จบสาขานิเทศศาสตร์ที่สนใจเรื่องเมือง สาขาสังคมศาสตร์ สังคมวิทยาเมือง รวมไปถึงรัฐศาสตร์การปกครอง

เมืองคือที่ที่ผู้คนอยู่กันอย่างหลากหลาย โจทย์เยอะ การละเลย ไม่ ส ร้ า งอาชี พ สร้ า งงาน สร้ า งโอกาสจากตรงนี้ เ ป็ น เรื่ อ งน่ า เสี ย ดาย ต้องขอขอบคุณจุฬาฯ ที่เล็งเห็นโอกาสตรงนี้

เมื่อตอนที่สาขาภูมิสถาปัตยกรรมเปิดหลักสูตรใหม่ คนไม่ค่อยรู้จัก ย้อนไปตอนที่คณะสถาปัตยกรรมเปิดใหม่ๆ คนก็ไม่รู้จัก เพราะแต่ก่อน คนใช้วิศวกรออกแบบบ้าน ในความจริงก็คือเมื่อเวลาผ่านไป ศาสตร์มี ความลึกขึ้น ก็จะมีศาสตร์ใหม่เกิดขึ้นเสมอ

นอกเหนื อ จากการพยายามขั บ เคลื่ อ นเรื่ อ งเมื อ งเป็ น นโยบาย สาธารณะแล้ว การทำ�งานของ UddC-CEUS ซึ่งต้องอาศัยการเชื่อมโยง กับภาคีผู้มีส่วนได้ส่วนเสียมากมาย และการนำ�หลักการเรียนการสอน มาเชื่อมโยงกับโลกแห่งความเป็นจริง นับเป็นการสอบทานองค์ความรู้ว่า ที่เคยเล่าเรียนกันมายังใช้ได้จริงหรือไม่

เกี่ยวกับ ผศ. ดร.นิรมล เสรีสกุล • จบการศึกษาระดับปริญญาตรี (เกียรตินิยม) สถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พ.ศ. 2541 • จบการศึกษาระดับปริญญาโทและ ปริญญาเอก สาขา Urban Engineering มหาวิทยาลัยโตเกียว พ.ศ. 2545 และ 2548 • ผู้ช่วยศาสตราจารย์ประจำ�ภาควิชา การวางแผนภาคและเมือง คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พ.ศ. 2548-ปัจจุบัน • ผู้อำ�นวยการศูนย์ออกแบบและ พัฒนาเมือง (UddC) พ.ศ. 2552ปัจจุบัน

จ า ม จุ รี

41

สุ​ุขภาพดี​ี กำำ�หนดได้​้

หลั​ักสู​ูตรนั​ักกำำ�หนดอาหาร คณะสหเวชศาสตร์​์ จุ​ุฬ าฯ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ทิพยเนตร อริยปิติพันธ์ หัวหน้าภาควิชาโภชนาการและการกำ�หนดอาหาร คณะสหเวชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

อ

าชี พ "นั ก กำ � หนดอาหาร" ในประเทศไทยเพิ่ ง ได้ รั บ การประกาศให้ เ ป็ น "วิ ช าชี พ " จากราชกิจจานุเบกษา ในปี พ.ศ. 2562 ทว่าในวงการโภชนาการและอาหาร ได้มี การเตรียมพร้อมองค์ความรู้ ทักษะ และการประกอบวิชาชีพนี้มายาวนาน รวมถึงการ ออกมาเปิ ด หลั ก สู ต รปริ ญ ญาตรี สาขานั ก กำ � หนดอาหารขึ้ น เป็ น ครั้ ง แรกโดยจุ ฬ าลงกรณ์ มหาวิทยาลัย ตั้งแต่ในปี พ.ศ. 2544

ในต่างประเทศมีวิชาชีพ Dietician ซึ่งประเทศไทยกำ�หนดเป็นคำ�ว่า นักกำ�หนดอาหาร โดยในอดีตที่ผ่านมาเรามีการดูแลผู้ป่วยในเรื่องโภชนาการในโรงพยาบาลซึ่งเรียกตนเองว่า นักกำ�หนดอาหารอยู่ส่วนหนึ่ง เรียกว่าในทางปฏิบัติประเทศไทยมีบุคลากรที่ทำ�อาชีพนี้อยู่แล้ว แต่ยังไม่ได้เป็นวิชาชีพ เรามีสมาคมนักกำ�หนดอาหาร ซึ่งมีการจัดสอบประกาศนียบัตรรับรอง นักกำ�หนดอาหารหรือ CDT (Certified Dietician of Thailand) มาเป็นเวลา 6 ปีแล้ว

ในการกำ�หนดเป็นวิชาชีพ เมือ่ เทียบกับประเทศในเอเชียถือว่าไทยก้าวได้ชา้ กว่า เนือ่ งจาก ที่ญี่ปุ่น มาเลเซีย สิงคโปร์ ได้รับการประกาศเป็นวิชาชีพไปก่อนหน้าแล้ว

จ า ม จุ รี

42

รองศาสตราจารย์ ดร.วินัย ดะห์ลัน ซึ่งดำ�รงตำ�แหน่ง คณบดีคณะสหเวชศาสตร์ จุฬาฯ ระหว่างปี พ.ศ. 2543-2551 ได้ ริ เ ริ่ ม หลั ก สู ต รโภชนาการและการกำ � หนดอาหารขึ้ น เป็นครั้งแรกในประเทศ มีวัตถุประสงค์ในการผลิตหลักสูตรขึ้น เพื่อสร้างคน ตอบโจทย์สิ่งที่ไทยกำ�ลังขาดในด้านโภชนาการ ในทางปฏิบัติ ให้เป็นนักกำ�หนดอาหารที่สามารถจะดูแลผู้ป่วย ในโรงพยาบาล ทำ�งานร่วมกับทีมแพทย์เพื่อดูแลรักษาผู้ป่วย และประชาชนในเรื่ อ งของอาหารได้ อ ย่ า งมี ป ระสิ ท ธิ ภ าพ จนถึงปัจจุบัน จุฬาฯ ผลิตบัณฑิตสาขานี้ออกมาราวปีละ 30 คน ผลิตบัณฑิตแล้ว 12 รุ่น จำ�นวนรวมเกือบ 400 คน

ความแตกต่างของ "นักกำ�หนดอาหาร" และ "นักโภชนาการ"

นักกำ�หนดอาหารต่างจาก "นักโภชนาการ" ทีเ่ น้น Food Science และเรื่องการผลิตอาหาร ในขณะที่นักกำ�หนดอาหาร จะมีองค์ความรู้เชิงโภชนาการควบคู่ไปกับโภชนคลินิก

ทั่​่�วโลกกำำ�ลั​ัง รณรงค์​์ให้​้ ระมั​ัดระวั​ังมากที่​่�สุ​ุด มี​ีอยู่​่� 3 โรคด้​้วยกั​ัน ได้​้แก่​่ โรคเบาหวาน มะเร็​็ง และ โรคหลอดเลื​ือดหั​ัวใจ (CAD) ซึ่​่�งทั้​้�ง 3 โรค เกี่​่�ยวเนื่​่�องกั​ับการกิ​ิน หวาน มั​ัน เค็​็ม ทั้​้�งสิ้​้�น

หลั ก สู ต รที่ จุ ฬ าฯ เขี ย นขึ้ น อิ ง จากสหรั ฐ อเมริ ก าเป็ น หลั ก โดย ตั้ง เป้าให้เ ด็กเรียนรู้ใ นหลายศาสตร์ ทัง้ Culinary และ Culinary Dietetics อาหารเฉพาะโรค Food safety โภชนบำ�บัด และเรือ่ งการ Counseling หรือการให้ค�ำ ปรึกษาประชาชน รวมถึง เรื่องโภชนชุมชนด้วย โดยนิสิตต้อง ฝึ ก งานใน 3 ส่ ว นด้ ว ยกั น คื อ ภาค โรงพยาบาล ภาคชุ ม ชน และใน ภาคส่วนธุรกิจ Food service เรียกว่า ในช่ ว งปี ที่ 3-4 เป็ น ภาคการศึ ก ษา ที่หนักพอสมควร

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ทิพยเนตร อริยปิติพันธ์

หวาน มัน เค็ม และกลุ่มโรคเสี่ยง

เมื่อพูดถึงพฤติกรรมการบริโภคของคนไทยในปัจจุบัน ถือว่ากินหวาน มัน เค็มค่อนข้างมาก อันเป็นสาเหตุของโรคเบาเหวาน ความดัน ไขมันในเลือดสูง นำ�ไปสู่โรคหัวใจหลอดเลือด ส่งผลให้ขาดเลือด ไปเลี้ยงสมอง หัวใจ และหัวใจวายในที่สุด

ทั้งนี้ ประเด็นที่ทั่วโลกกำ�ลังรณรงค์ให้ระมัดระวังมากที่สุด มีอยู่ 3 โรคด้วยกัน ได้แก่ โรคเบาหวาน มะเร็ง และโรคหลอดเลือดหัวใจ (CAD) ซึ่งทั้ง 3 โรคเกี่ยวเนื่องกับการกินหวาน มัน เค็ม ทั้งสิ้น การเรียน การสอนในหลักสูตร ในเชิงทฤษฎีเราก็เน้น 3 เรื่องนี้ให้นิสิตนำ�ไปประยุกต์ใช้ มีการสอนในรายวิชาอาหาร เฉพาะโรค อาหารสำ�หรับโรคหัวใจ ความดัน ไขมันในเลือดสูง เป็นต้น

ถามว่าทำ�ไมคนไทยถึงมีพฤติกรรมการกินเช่นนี้ ต้องบอกว่าผูป้ ระกอบการก็มผี ล อาหารทีม่ จี �ำ หน่าย อยู่ทั่วไปมีการปรุงเยอะมาก สัญลักษณ์โภชนาการทางเลือกสุขภาพบนห่ออาหารก็ช่วยได้ส่วนหนึ่ง ตรา สัญลักษณ์โภชนาการอย่างง่ายเพิ่มจำ�นวนมากขึ้นในช่วงหลายปีที่ผ่านมา กำ�กับรวมแล้ว 11 กลุ่มอาหาร ด้วยกัน อาทิ เครื่องดื่ม เครื่องปรุงรส อาหารกึ่งสำ�เร็จรูป ขนมขบเคี้ยว ขนมปัง เป็นต้น จ า ม จุ รี

43

ผู้ที่มีข้อมูล มีความรู้ ก็จะสามารถดูแลตัวเองได้ เราจึงบอก นิสิตเสมอว่าในการเป็นนักกำ�หนดอาหาร เราต้องให้ความรู้ ต้องปรับ พฤติกรรม สิ่งที่ต้องทำ�คือทำ�ให้ประชาชนรู้เท่าเราในสิ่งที่ควรต้องรู้ ถ้าทำ�ไม่ได้ เขาก็ดูแลตัวเองไม่ได้

เมื่อเรารู้หลักโภชนาการ เราจะสามารถ Manage อาหารการกิน ได้ทั้งหมด การเป็นนักกำ�หนดอาหารรุ่นใหม่ คอนเซ็ปต์คือเรากำ�หนดได้ แปลว่าเรากินทุกอย่างได้ถ้าไม่แสลง ไม่เป็นอันตราย เช่น เมื่อรู้ว่าต้อง รั บ ประทานเกลื อ ไม่ เ กิ น 2,400 มิ ล ลิ ก รั ม ต่ อ วั น เราก็ ไ ปดู อ าหาร ที่มันหลากหลาย เพียงแค่รวมแล้วไม่ให้เกิน ฉะนั้นจึงเป็นเรื่องจำ�เป็น ต้องมีความรู้เป็นอย่างมากในเรื่องสารอาหาร

บุคคลทั่วไปจะมีระดับของโปรตีน ไขมัน เกลือแร่ ซึ่งเป็นค่า แนะนำ�ในการรับประทานอาหารในแต่ละวัน ซึ่งเรานำ�มาคำ�นวณได้ สำ�หรับผลิตภัณฑ์อาหารในท้องตลาด ก็มีค่าแนะนำ�ของกรมอนามัย กำ�กับแสดงอยู่บนซอง

ในโลกของข้ อ มู ล ข่ า วสารเกี่ ย วกั บ อาหารและโภชนาการ ในปัจจุบัน ความน่าเชื่อถือ จะต้องอิงวิชาการเป็นหลัก โดยมีหลักการคือ อันดับแรก กินแล้วต้องปลอดภัยสำ�หรับทุกคน ยกตัวอย่างเช่น ผลิตภัณฑ์ เสริมอาหารบางอย่างอาจจะปลอดภัยกับบางคน แต่บางคนรับประทาน แล้วเป็นผลเสีย ทั้งนี้ Genetic แต่ละคนก็ไม่เหมือนกัน คล้ายกับกรณี ของยาซึ่งมี Effect ต่อคนไม่เท่ากัน ฉะนั้นมีแนวโน้มว่าในอนาคตจะมี เรื่องของ Personalized Diet หรืออาหารเฉพาะคนเพิ่มมากขึ้น

ประการถัดมาก็คือ จำ�นวนของหลักฐานยืนยันทางวิชาการ หรือ งานวิชาการ ภาพรวมออกมาเป็นอย่างไร ไม่ควรมีเพียงเปเปอร์เดียว กลุ่มคนที่ศึกษาเป็นใคร เป็นเปเปอร์ที่ดีหรือไม่

เมื่อวานนี้ทานอะไร

เมื่อ 7 ปีก่อน นิสิตภาควิชาโภชนาการและการกำ�หนดอาหาร จุฬาฯ ได้รวมกลุ่มกันสร้างเฟซบุ๊กแฟนเพจชื่อ "เมื่อวานป้าทานอะไร" โดยความช่ ว ยเหลื อ สนั บ สนุ น ของอาจารย์ แ ละรุ่ น พี่ ที่ จ บไปแล้ ว นำ � ความรู้ ที่ ไ ด้ จ ากสาขามาสื่ อ สารแบบง่ า ยๆ เพจดั ง กล่ า วประสบ ความสำ�เร็จในการสื่อสารข้อมูลที่จำ�เป็นด้านโภชนาการ รวมถึงให้ ข้อมูลที่ถูกต้อง อิงวิชาการ ทำ�ลายความเชื่อผิดๆ ที่มีต่ออาหารการกิน โดยมีคนติดตามเพจถึงกว่า 160,000 คน

ปัจจุบันมีการเปลี่ยนชื่อเพจจาก "เมื่อวานป้าทานอะไร" เป็น "เมื่อวานนี้ทานอะไร" ประโยคที่ว่า "เมื่อวานป้าทานอะไร" มีที่มาจาก คำ�ถามในการ Recall อาหารทุกครั้ง เวลาสัมภาษณ์และพบกับคนไข้ เป็นคำ�ถามพื้นฐานที่นักกำ�หนดอาหารต้องถามว่า "วันนี้ป้ากินอะไรมา ไปทำ�อะไรมาบ้าง" เพื่อที่จะได้ข้อมูลเรื่องอาหารของผู้ป่วย

จากแรกเริ่มเปิดเพจเพื่อให้ข้อมูลความรู้ ได้พัฒนาเป็นกลุ่ม วิชาชีพในนามของบริษัท อีทเวลล์คอนเซปต์ จำ�กัด ให้บริการปรึกษา ด้านโภชนาการ จัดโปรแกรมอาหารส่วนบุคคล จัดอบรมอาหารสุขภาพดี ให้กับองค์กรต่างๆ วิเคราะห์อาหาร และแนะนำ�เมนูเพื่อสุขภาพ ซึ่งนับ เป็นการตอบในเรื่องของวิชาชีพ และสามารถจะเป็นโมเดล นำ�ไปสู่การ พัฒนาคลินิกด้านการกำ�หนดอาหารในประเทศไทยในอนาคต

จ า ม จุ รี

44

Genetic แต่​่ละคน ก็​็ไม่​่เหมื​ือนกั​ัน คล้​้ายกั​ับ กรณี​ีของยาซึ่​่�งมี​ี Effect ต่​่อคน ไม่​่เท่​่ากั​ัน ฉะนั้​้�นมี​ีแนวโน้​้มว่​่า ในอนาคตจะมี​ีเรื่​่�องของ Personalized Diet หรื​ือ อาหารเฉพาะคนเพิ่​่�มมากขึ้​้�น

บริษัทในรูปแบบนี้เป็นสิ่งที่เราอยากเห็นในสังคม เนื่องจากปัจจุบัน บุคคล ทั่วไปเปิดให้บริการ Consult ด้านอาหารกันได้อย่างง่ายดาย เป็นที่แพร่หลาย เนื่องจากอาหารเป็นเรื่องใกล้ตัว และยังไม่มีกฎหมายมาควบคุม เรื่องสุขภาพและ โรคของคนไข้นับว่าต้องระมัดระวังเป็นอย่างมาก บางรายอาจมีคอเลสเตอรอลสูง หรือเป็นความดันโดยที่เราไม่ทราบ หากมีการกินอาหารหรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร กันแบบบอกต่อ นับว่าเป็นเรื่องอันตราย ในขณะที่หลายผลิตภัณฑ์มีการขายแบบ อ้างสรรพคุณเกินจริงเป็นจำ�นวนมาก

ทั้งนี้ การที่นักกำ�หนดอาหารเป็นวิชาชีพ จะเป็นโอกาสให้เปิดบริการคลินิก เฉพาะ เช่น คลินิกลดนํ้าหนัก ซึ่งที่ภาควิชาก็ได้มีการเรียนการสอนกันในหลักสูตร โดยประสานกับสาขากายภาพบำ�บัด ให้นิสิตเรียนรู้เรื่องการเบิร์นนิ่ง การเดิน นั่ง กิจกรรมต่างๆ เผาผลาญได้เป็นจำ�นวนเท่าไหร่ บาลานซ์กันกับความรู้ด้านอาหาร หัดออกแบบคลินกิ ทีจ่ ะรองรับได้ดว้ ยกฎหมาย ต้องครอบคลุมการดูแลเรือ่ งอะไรบ้าง แล้วให้ออก Clinic practice ให้หาเคส 1 เคสแล้วก็ดูแลในระยะเวลา 1 เทอม ดูผล เรื่องการลดนํ้าหนัก เป็นต้น เมื่ อ ใดที่ มี ค ลิ นิ ก เฉพาะ ก็ จ ะสามารถ แนะนำ�ผู้บริโภคได้อย่างใกล้ชิด เพราะการจะ ไปกินเองก็จะกินไม่ถูก ต้องมีคนคอยดู คอยปรับ แล้ ว ค่ อ ยๆ เริ่ ม สร้ า งแพตเทิ ร์ น ของตั ว เอง เมือ่ รูห้ ลักแล้วก็ไปค้นต่อได้ ในเว็บไซต์มีมากมาย ให้ค้นเพิ่มเติม แล้วก็ต้องคอยปรับตามสภาพ ร่างกายในแต่ละช่วง ช่วงไหนพฤติกรรมไม่ดี ก็ตอ้ งงดบางอย่าง อย่างนีเ้ ป็นต้น หากเราควบคุม พฤติกรรมได้ตั้งแต่ต้น ก็จะสามารถชะลอหรือ เลี่ยงการเกิดโรคในอนาคตได้

วิชาชีพที่มาพร้อมจริยธรรม การหาความรู้เพิ่มเติมของนิสิตทั่วไปนั้น หาได้ในห้องสมุด แต่ส�ำ หรับนิสติ สาขานักกำ�หนด อาหาร ห้องสมุดของพวกเขาคือซูเปอร์มาเก็ต คือ โรงอาหาร ในรายวิชา Food Science เบื้องต้น เด็กต้องลงไปดู Product ในท้องตลาด ต้อง ปรับตัวให้ทนั ยุคสมัย เพราะอาหารไม่นงิ่ เราก็ตอ้ ง ปรับตามไปด้วย สุขภาพของวันนี้บอกว่าสิ่งนี้ดี อนาคตอาจจะปรับเปลี่ยนไปแล้วก็ได้ สิ่งที่ไม่ดีเมื่อก่อน แต่ปัจจุบันกลับมาดี เป็นต้น เหล่านี้เป็นของจริงที่นิสิตต้องเรียนรู้ ไม่เช่นนั้นประชาชนมา Consult เราก็จะไม่รู้ ก็จะตามไม่ทัน

เด็กจะถูกปลูกฝังในเรื่องของ Food Safety หล่อหลอมให้รู้จักรับใช้สังคม เราพาเด็กลงพื้นที่โรงอาหารเริ่มจากในจุฬาฯ ก่อน ไปตรวจสารเคมีในโรงอาหารเพื่อ หาสารปนเปื้อน ตรวจสอบสารบอแรกซ์ ฟอร์มาลีน เป็นกิจกรรมหนึ่งที่สอดคล้องกับ นโยบายของประเทศ

ในการเรียนการสอน เน้นให้ตอ้ งรูก้ ฎหมายเกีย่ วกับอาหาร ซึง่ จะโยงไปถึงการ คุ้มครองผู้บริโภค นี่คือสิ่งที่เราปลูกฝังโดยตลอด ให้เด็กตระหนักรู้ว่าออกไปในสังคม ต้องมีจริยธรรม ไม่ว่าจะไปอยู่หน่วยงานภาครัฐหรือภาคเอกชนก็ตาม ต้องบาลานซ์ ให้ได้

จ า ม จุ รี

45

ในวิชาชีพนี้ บางครั้งอาจมีบุคคลมาใช้ประโยชน์จากวิชาชีพเรา เพื่อไป Support แบรนด์หรือผลิตภัณฑ์ เช่น บริษัทจะเอาชื่อภาควิชาฯ ซึ่งมีผลงานวิจัยเรื่องนํ้ามัน ไปใส่บนขวด นํ้ามัน เป็นต้น ฉะนั้นขาข้างหนึ่งของเราต้องระวังและบาลานซ์ ยอมรับว่าในปัจจุบันนั้นวิชาการ มาแรง แบรนด์และบริษัทผลิตภัณฑ์ต่างๆ มักจะไม่ได้อิงกับพรีเซนเตอร์ที่เป็นดาราเหมือนกับ สมั ย ก่ อ น การใช้ Data support การดึ ง นั ก วิ ช าการมาเป็ น พรี เซนเตอร์ เป็ น การสร้ า ง ความน่าเชื่อถือมากกว่า ทั้งนี้ ประเทศไทยก็ยังไม่มีการเข้มงวดเรื่องการรับรองประสิทธิภาพ กลุ่มผลิตภัณฑ์เหล่านี้ อย่างที่ญี่ปุ่น จะมีการกำ�หนด Food for specific use อย่างชัดเจน

ทั้ ง นี้ ผู้ บ ริ โ ภคจำ � เป็ น ต้ อ งมี พ ฤติ ก รรมในการ เรียกร้องสิทธิตนเองด้วย หากเจอสิ่งใดไม่ถูกต้องก็ต้อง ร้องเรียน พร้อมกับระบุชื่อตนเองไปด้วย

ปั จ จุ บั น ประเทศไทยมี 9 สถาบั น ที่ ผ ลิ ต นักกำ�หนดอาหาร ในระหว่างสถาบันมีการร่วมมือกัน จั ด งานโภชนสั ม พั น ธ์ ปี ล ะครั้ ง เป็ น โอกาสให้ นิ สิ ต นำ � ผลงานวิจัยมานำ�เสนอ การเรียนการสอนในแต่ละแห่ง ก็จะมีรายวิชา Core course ทีค่ ล้ายคลึงกันคือ Nutrition in life cycle ชีวเคมี โภชนชุมชน เป็นต้น

นอกจากการผลิ ต บั ณ ฑิ ต นั ก กำ � หนดอาหาร ในแต่ ล ะปี อ ย่ า งต่ อ เนื่ อ ง ภาควิ ช าโภชนาการและ การกำ�หนดอาหาร จุฬาฯ มีบริการวิชาการ เช่นการพัฒนา ผลิ ต ภั ณ ฑ์ อาหารทางการแพทย์ และเปิ ด อบรมให้ คนทั่วไปหรือในความร่วมมือกับบริษัทต่างๆ อบรมความ รู้พื้นฐานโภชนาการให้กับอาสาสมัครสาธารณสุขประจำ� หมู่บ้าน (อสม.) เป็นประจำ�ทุกปี

ภาคฯ ทำ � งานร่ ว มกั บ กรมอนามั ย กระทรวง สาธารณสุข กับสำ�นักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) โดยในปี พ.ศ. 2555 ได้วิจัย สำ�รวจ และมีส่วนร่วม ในการผลักดันร่างกฎหมายการกำ�หนดปริมาณสารโพลาร์ ในนํ้ า มั น ที่ ใช้ ท อดหรื อ ประกอบอาหารเพื่ อ จำ � หน่ า ย ป้องกันปัญหาอันตรายจากนํา้ มันทอดซํา้ นอกจากนี้ กำ�ลัง สำ�รวจวิจัยในเรื่องของอาหารใหม่ หรืออาหารที่มีการใช้ ตัวสารสกัดใหม่มาทำ�เป็นอาหารด้วย

บริ​ิษั​ัทผลิ​ิตภั​ัณฑ์​์ต่​่างๆ มั​ักจะ ไม่​่ได้​้อิ​ิงกั​ับพรี​ีเซนเตอร์​์ที่​่�เป็​็น ดาราเหมื​ือนกั​ับสมั​ัยก่​่อน การใช้​้ Data support การดึ​ึงนั​ักวิ​ิชาการ มาเป็​็นพรี​ีเซนเตอร์​์ เป็​็นการสร้​้าง ความน่​่าเชื่​่�อถื​ือมากกว่​่า

นักกำ�หนดอาหารจะต้องเป็นผู้นำ�ในการดูแลโภชนาการให้กับประชาชน ไม่ว่าจะ ผู้ป่วยหรือบุคคลปกติ เพราะในวันหนึ่งคนปกติ ก็อาจจะเป็นผู้ป่วยไปได้โดยไม่รู้ตัว เกี่ยวกับ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ทิพยเนตร อริยปิติพันธ์ • จบการศึกษาระดับปริญญาตรี สาขาพยาบาลและการผดุงครรภ์ มหาวิทยาลัยมหิดล พ.ศ. 2527 • ระดับปริญญาโท สาขาโภชนศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล พ.ศ. 2535 • ระดับปริญญาเอกสาขา Food Science จาก University of Missouri Columbia สหรัฐอเมริกา พ.ศ. 2542 • เป็นผู้มีส่วนในการเขียนหลักสูตรโภชนาการและการกำ�หนดอาหาร ในการเปิดหลักสูตรครั้งแรกในคณะสหเวชศาสตร์ จุฬาฯ พ.ศ. 2544 • ปัจจุบัน ดำ�รงตำ�แหน่งหัวหน้าภาควิชาโภชนาการและการกำ�หนดอาหาร คณะสหเวชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จ า ม จุ รี

46

เครื่​่�องหยอดข้​้าวอั​ัตโนมั​ัติ​ิ "หุ่​่�นยนต์​์ทำำ�นา" ไทยรุ่​่�นแรก รองศาสตรจารย์ ดร.ไทยศิริ เวทไว ประธานคณะกรรมการบริหารหลักสูตรวิทยาศาสตรมหาบัณฑิตสาขาวิชาวิศวกรรมการเงิน อาจารย์ประจำ�ภาควิชาการธนาคารและการเงิน คณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี

ก

ารทำ � นาในประเทศไทยในปั จ จุ บั น มี ทั้ ง กลุ่ ม เกษตรกรที่ ทำ � นาหว่ า นและกลุ่ ม ที่ ทำ � นา ดำ�นาหว่านซึ่งใช้คนหว่าน มีโอกาสที่เมล็ดพันธุ์จะกระจุกตัวบ้าง กระจายตัวบ้าง ส่วนที่ กระจุกตัวเกินไปต้นข้าวก็จะแย่งกันขึ้น ส่วนที่กระจายตัวมากไปก็จะมีพื้นที่ที่ข้าวไม่ขึ้นเลย ส่งผลให้ผลผลิตตํ่า และยังต้องใช้เมล็ดพันธุ์จำ�นวนมากในการหว่าน

ส่วนนาดำ� มีข้อดีคือการปลูกเป็นแถวเป็นแนว จะทำ�ให้ข้าวแตกกอดีเป็นระเบียบ ดูแล รักษาง่าย สามารถกำ�จัดวัชพืชด้วยมือโดยไม่จ�ำ เป็นต้องใช้ยากำ�จัดวัชพืช กลุม่ เกษตรกรทีท่ �ำ นาอินทรีย์ ทำ�เกษตรปลอดสารพิษ หรือการทำ�นาแบบพ่อพันธุ์แม่พันธุ์ที่เมล็ดพันธุ์มีราคาสูง หรือการปลูกข้าว เพื่อรักษาพันธุ์แท้พันธุ์เดิม จึงนิยมการทำ�นาดำ� เนื่องจากประหยัดเมล็ดพันธุ์ และสามารถหลีกเลี่ยง การใช้ยากำ�จัดวัชพืชเพื่อดูแลรักษาได้

ในปัจจุบันมีการนำ�เครื่องจักรปักดำ�มาใช้อำ�นวยความสะดวก แต่ก็ยังมีความจำ�เป็นในการ ใช้แรงงานคนในการไปเพาะกล้าก่อนจะนำ�มาปักดำ� คือแม้จะมีเครื่องจักรที่ทุ่นแรงงาน แต่ก็ยังต้อง มีแรงงานคนเข้ามาเกี่ยวข้อง จ า ม จุ รี

47

นิสิตปริญญาโทซึ่งมาจากครอบครัวที่ทำ�การเกษตร และศึกษาด้านวิศวกรรมอยู่ที่ Asian Institute of Technology (AIT) ได้หยิบยกปัญหาการขาดแรงงานในภาคการเกษตรขึ้นมา เป็นจุดเริ่มต้นของงานวิจัย นำ�มาสู่การคิดค้นประดิษฐ์เครื่องกล หรือหุ่นยนต์ ที่จะช่วยลดการใช้ แรงงานในการปลูกข้าว โครงการ "เครื่องหยอดข้าวอัตโนมัติ" จึงเกิดขึ้น โดยได้รับการสนับสนุน ด้านทุนวิจยั จากสำ�นักงานพัฒนาการวิจยั การเกษตร (องค์การมหาชน) หรือ สวก. ภายใต้โครงการ วิจัยร่วมระหว่าง AIT กับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ใช้ระยะเวลาดำ�เนินโครงการ 3 ปี

อาจารย์จาก AIT รับหน้าที่ดูแล งานวิศวกรรม ออกแบบ และผลิต รวมถึง ออกภาคสนามไปทดสอบเครื่ อ งจั ก ร กับชาวนา ส่วนจุฬาฯ เป็นหน่วยวิเคราะห์ ผลการทำ � งานของเครื่ อ งจั ก รทางสถิ ติ ความคุ้มทุนในการผลิต และความคุ้มค่า สำ � หรั บ ชาวนา ว่ า จะนำ � เครื่ อ งจั ก ร ที่พัฒนาขึ้นมานี้ไปใช้อย่างไรให้สามารถ สร้ า งความคุ้ ม ค่ า ในด้ า นเศรษฐกิ จ ให้ ชาวนาได้

เครื่องจักรในโครงการฯ จึงถูก ออกแบบเพื่อใช้แรงงานคนให้น้อยที่สุด ขณะเดียวกันก็เพิ่มประสิทธิภาพในการ ผลิตด้วย โดยการนำ�ข้อดีของนาปักดำ� มาใช้ อ อกแบบเครื่ อ งจั ก รที่ จ ะทำ � ให้ ต้นข้าวขึ้นเรียงเป็นแถวเป็นแนว ไม่ต้อง ใช้ แ รงงานคนในขั้ น ตอนปั ก ดำ � หรื อ เพาะกล้า รองศาสตราจารย์ ดร. ไทยศิริ เวทไว

เครื่องจักรนี้ จะทำ�การขุดหลุม จากนั้นหยอดเมล็ดพันธุ์ลงไปตามหลุม มีความสะดวกตรงที่ เราไม่ จำ � เป็ น ต้ อ งเพาะกล้ า ให้ เ ป็นต้นก่อ นแล้ว ค่อ ยนำ�มาใส่ใ นเครื่อ ง แต่สามารถให้เ ครื่อ งหยอดข้าว ใส่เมล็ดพันธุ์ลงไปในนาได้เลย จึงช่วยลดขั้นตอนการใช้แรงงานคนเพื่อเพาะกล้าออกไป

สำ�หรับการขับเคลื่อนบนที่นาในการหยอดเมล็ด เดิมทีไม่ว่าจะเป็นเครื่องปักดำ�ใดๆ ก็แล้วแต่ จำ�เป็นต้องใช้คนขับ แต่เครื่องจักรที่โครงการฯ ประดิษฐ์ขึ้นนี้สามารถจะกำ�หนดจุดตั้งต้นและจุดสิ้นสุด ของแปลงนา ด้วย GPS แล้วให้เครื่องจักรวิ่งได้เองโดยอัตโนมัติ พูดง่ายๆ ว่าพอกดปุ่มปุ๊บเครื่องก็จะ ทำ�งานเองโดยอัตโนมัติ เป็นการนำ�ขั้นตอนที่ใช้แรงงานคนออกไปให้มากที่สุด สามารถเอาเมล็ดข้าวลงนาได้ โดยไม่ต้องใช้คนเลย

เครื่องจักรถูกนำ�มาทดสอบประสิทธิภาพของการทำ�งานจริง โดยมีการทดสอบทั้งบนสภาพพื้นปูน ธรรมดาคือทดสอบในแล็บ กับทดสอบในนาจริง ใช้วิธีเดินเครื่องอยู่กับที่ นำ�ถุงไปผูกไว้ที่ปลายท่อหยอดข้าว เพื่อนับดูว่าเครื่องสามารถจะหยอดเมล็ดได้ในปริมาณที่ต้องการหรือไม่

เครื่องจักรนี้มีความแม่นยำ�สูง สามารถกำ�หนดระยะห่างแต่ละจุดในการหยอด จำ�นวนแถวที่หยอด และจำ�นวนเมล็ดต่อหลุมหยอดที่แน่นอน ช่วยในการประหยัดจำ�นวนเมล็ดพันธุ์ จากการศึกษาและพูดคุย กับผู้เชี่ยวชาญด้านการเกษตร เราได้ผลสรุปว่าจำ�นวนเมล็ดที่เหมาะสมต่อหลุมอยู่ที่ 1-3 เมล็ดพันธุ์ ซึ่งการที่จะทำ�ให้เครื่องหยิบมาจำ�นวน 3 เมล็ดพอดีแล้วนำ�มาหยอดลงหลุมให้แต่ละหลุมได้ 3 เมล็ด ตามต้องการไม่ใช่เรือ่ งง่าย ต้องมีการนำ�มาทดสอบทางสถิตวิ า่ เครือ่ งสามารถจะหยอด 3 เมล็ดได้กีเ่ ปอร์เซ็นต์ หรืออยู่ในช่วงที่เรายอมรับได้กี่เปอร์เซ็นต์ จนสุดท้ายเราได้ความแม่นยำ�อยู่ที่ 2-5 เมล็ดต่อการหยอด คือ อยู่ในช่วงที่ยอมรับได้

จ า ม จุ รี

48

วิธีการหยอดจะใช้เทคนิคให้ลมดูดเมล็ดแล้วปล่อยลงตามท่อ เราได้มีการนำ�เมล็ดที่ผ่านการ หยอดจริงจากเครื่อง มาทดสอบเพื่อให้แน่ใจว่าระบบหยอดแบบลมดูดนี้จะไม่ทำ�ให้เมล็ดเสียหาย โดยการนำ�เมล็ดมาเพาะต่อแล้วดูค่าความงอกในแล็บ เมื่อผ่านเกณฑ์เหล่านี้แล้วเราถึงมีการนำ�เครื่อง ลงไปทำ�งานจริงกับชาวนา

การได้นำ�เครื่องจักรไปให้ชาวนาทดลองใช้ในหลากหลายพื้นที่ ทำ�ให้เกิดกระบวนการเรียนรู้ และพัฒนาในโครงการฯ รวมถึงได้รับรู้ความต้องการของเกษตรกร เกษตรกรบางพื้นที่เปิดรับเทคโนโลยี สมัยใหม่ แต่บางพื้นที่เรียกว่าไม่เปิดรับเทคโนโลยีเหล่านี้เลย บางพื้นที่ไม่ให้ความใส่ใจกับการดูแลแปลง เพื่อติดตามผล เนื่องจากไม่มั่นใจว่าเทคโนโลยีจะใช้ได้ผลจริง

ในช่วงเริ่มต้น โครงการฯ ทดลองปลูกในที่นาของ AIT ก่อน จากนั้นได้ทดลองกับเกษตรกรจริง ซึง่ ได้รบั ความร่วมมือเป็นอย่างดีจากหลากหลายกลุม่ ไม่วา่ กลุม่ เกษตรกรอำ�เภอผักไห่ พระนครศรีอยุธยา กลุ่มเกษตรกรอำ�เภอคลองหลวง ปทุมธานี กลุ่มเกษตรกรอำ�เภอจะนะ สงขลา เกษตรกรหมู่บ้านนํ้าอ้อม อำ�เภอค้อวัง ยโสธร และศูนย์ข้าวที่พิษณุโลก ในการทดลองใช้และเก็บข้อมูลอย่างละเอียด

การทดสอบทีพ่ ระนครศรีอยุธยา เป็นผลการทดสอบ แรกทีม่ กี ารเก็บข้อมูลเชิงวิชาการทีช่ ดั เจน ได้มกี ารเก็บข้อมูล โดยละเอียด อาทิ ต่อ 1 หลุม มีข้าวจำ�นวนกี่กอ 1 กอ ได้จ�ำ นวนกีต่ น้ 1 ต้นได้กเี่ มล็ด เปรียบเทียบระหว่างการหว่าน และการหยอดด้วยเครื่อง

มี ก ารคำ � นวณต้ น ทุ น ซึ่ ง ผลออกมาว่ า สามารถ ลดต้ น ทุ น ได้ ร าว 10% โดยส่ ว นที่ ล ดไปมากคื อ จำ � นวน เมล็ดพันธุ์ที่ใช้ ลดจาก 25 กิโลกรัมต่อไร่ เหลือ 1.5 กิโลกรัม ผลผลิตจากนาหว่านได้ 936 กิโลกรัม เครื่องหยอดข้าว ได้จำ�นวน 961 กิโลกรัมต่อไร่ เท่ากับว่าเครื่องหยอดข้าว ใช้เมล็ดในจำ�นวนน้อยกว่า แต่ได้ผลผลิตที่มากกว่าเล็กน้อย รวมถึงมีจำ�นวนต้นต่อกอ และจำ�นวนเมล็ดต่อรวงที่ดีกว่า ถือว่าได้ประสิทธิภาพและลดต้นทุนไปพร้อมๆ กัน

ทั้งนี้ ผลที่ได้จะแปรไปตามสภาพพื้นที่ แต่ละแห่ง ขึ้นอยู่กับสภาพดิน พันธุ์ข้าวที่ใช้ หรือ การดูแลรักษา

ในจุดเริ่มต้นนี้ ผลต่างที่เห็นได้ระหว่าง การใช้เครื่องหยอดข้าวอัตโนมัติ กับการหว่าน แบบเดิม ก็เป็นกำ�ลังใจให้นักวิชาการของเรานำ� ไปต่อยอด

เครื่​่�องจั​ักรนี้​้�จะทำำ�การขุ​ุดหลุ​ุม จากนั้​้�นหยอดเมล็​็ดพั​ันธุ์​์�ลงไป ตามหลุ​ุม มี​ีความสะดวกตรงที่​่�เราไม่​่จำำ�เป็​็น ต้​้องเพาะกล้​้าให้​้เป็​็นต้​้นก่​่อนแล้​้วค่​่อย นำำ�มาใส่​่ในเครื่​่�อง

ข้อดีของเครื่องหยอดข้าว คือสามารถจะปลูกเป็นแถวเป็นแนว ทำ�ให้การกำ�จัดวัชพืชโดยไม่ใช้สารเคมี ทำ � ได้ ง่ า ยขึ้ น ซึ่ ง การปลู ก แบบนี้ เ ป็ น แนวทางของการเกษตรแบบอิ น ทรี ย์ อ ยู่ แ ล้ ว การเปลี่ ย นจากการใช้ มือปักดำ�หรือเพาะกล้า มาใช้เครื่องหยอดข้าวในเกษตรกรกลุ่มนี้ จะช่วยลดจำ�นวนแรงงาน ลดต้นทุน ในขณะที่ รักษาความเป็นเกษตรอินทรีย์ไว้ได้เป็นอย่างดี

ในปัจจุบัน การปลูกข้าวส่วนใหญ่ใช้ต้นทุนไปกับเคมีกำ�จัดศัตรูพืชมาก หลายพื้นที่ใช้สารเคมีมากเกิน ความจำ�เป็น ฉีดให้เยอะเพื่อให้ได้ผลผลิต แต่มักจะเยอะเกินจนเป็นสารตกค้าง และที่แย่คือตัวเกษตรกรเองได้รับ สารเคมี เกิดการเจ็บป่วย ตราบใดที่ยังไม่สามารถปรับทัศนคติให้ลดหรือเลิกใช้สารเคมี การรับถ่ายทอด องค์ความรู้หรือเทคโนโลยีใหม่ๆ ไปใช้ถือเป็นเรื่องยาก การยอมรับเทคโนโลยีใหม่ๆ ยังจำ�กัดอยู่ในเกษตรกร กลุ่มเล็ก ทว่า แนวโน้มนับว่ากำ�ลังดีขึ้นเรื่อยๆ การจูงใจจากผู้ใหญ่บ้านหรือผู้นำ�ชุมชนจะช่วยได้มาก เพราะถ้ามา เขาก็มาทั้งหมู่บ้าน โอกาสจะต่างคนต่างทำ�ไม่ค่อยเกิด อันนี้เป็นวิถีชาวนาโดยปกติ จ า ม จุ รี

49

หากสามารถนำ�เครื่องจักรที่ช่วยลดต้นทุนแรงงาน ลดการใช้สารเคมี และเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต มาใช้ให้มากขึ้นได้ สิ่งที่จะเกิดขึ้นก็คือเกษตรกรจะมีสุขภาพดีขึ้น มีรายได้เพิ่ม ส่วนผู้บริโภคเองก็ได้ราคาข้าว ทีถ่ กู ลง หรือมีทางเลือกในการบริโภคมากขึน้ การผลิตข้าวอินทรียไ์ ด้มากขึน้ ก็จะสามารถลดต้นทุน เพิม่ ศักยภาพ การแข่งขันเรื่องราคา ส่งผลดีต่อการส่งออก ผลสุดท้ายก็จะช่วยสร้างเศรษฐกิจให้กับภาคการเกษตรของ ประเทศ

อย่างไรก็ดี มีเกษตรกรบางส่วนเห็นว่าเครื่องหยอดข้าวอัตโนมัติซึ่งใช้เวลา 50 นาทีต่อการปลูก 1 ไร่ ยังช้าเกินไป อยากให้เร็วขึ้นเป็นอย่างน้อย 30 นาทีต่อไร่ เพื่อให้ได้จำ�นวน 20 ไร่ต่อวันเป็นอย่างน้อย ซึ่งค่อนข้างต่างจากเป้าหมายของโครงการวิจัยที่เน้นการทำ�เกษตรคุณภาพสูงหรือเกษตรประณีต ผู้เชี่ยวชาญ ที่ให้คำ�ปรึกษากับโครงการฯ เห็นว่าการใช้เมล็ดพันธุ์ที่มากเกินกว่าที่ตั้งไว้จะเป็นการเพิ่มต้นทุน ตลอดจน การปลูกในจำ�นวนมาก จะทำ�ให้ต้นข้าวแย่งอาหารกันเองอีกด้วย ทั้งนี้ เครื่องหยอดข้าวไม่สามารถวิ่งไป หยอดไปได้ในอัตราที่เร็ว เนื่องจากจะขาดความแม่นยำ�ในตำ�แหน่งการหยอด

จึ ง เป็ น ที่ ม าของการประดิ ษ ฐ์ เครือ่ งหยอดข้าวขึน้ อีกหนึง่ รุน่ ให้วิง่ เร็วขึน้ มีความแม่นยำ�น้อยลง ใช้วงล้อหมุนแทน การใช้ เ ทคนิ ค ลมดู ด วงล้ อ จะส่ ง เมล็ ด พั น ธุ์ ก ลิ้ ง ตกลงตามแรงโน้ ม ถ่ ว งซึ่ ง จะ ควบคุ ม จำ � นวนเมล็ ด ได้ ย ากกว่ า ทำ � ให้ ความแม่ น ยำ � ลดเหลื อ ที่ 1-7 เมล็ ด ต่อหลุม จำ�นวนเมล็ดพันธุ์ที่ใช้ต่อไร่อยู่ที่ 3-7 กิ โ ลกรั ม ซึ่ ง มากกว่ า รุ่ น แรกมาก แต่ เ รี ย กว่ า เป็ น การตอบโจทย์ ช าวนา คนละกลุ่มและคนละจุดประสงค์

โครงการฯ ได้ จ ดสิ ท ธิ บั ต ร เทคโนโลยีเ ครื่อ งหยอดข้าวแล้ว จำ�นวน 3 ฉบับ และยังได้รบั รางวัลจากเวทีประกวด ในระดับสากล อาทิ รางวัล Gold Medal และ Special Award จากงาน Seoul International Inventions Fair

ทรัพย์สินทางปัญญาของเทคโนโลยีเครื่องหยอดข้าวเป็นของผู้ให้ทุนซึ่งได้แก่ สวก. ถือร่วมกับจุฬาฯ และ AIT ปัจจุบันยังคงเป็นเครื่องต้นแบบ โดยอันที่จริงผู้ให้ทุนเอง ตั้งเป้า ให้มีการนำ�ไปต่อยอดให้เกิดการผลิตในเชิงพาณิชย์เพื่อให้ชาวนาได้นำ�ไปใช้งานจริง แทนที่ จะทำ�งานเพียงในห้องแล็บหรือนำ�ไปใช้ในไม่กี่พื้นที่

โครงการฯ ได้หารือความเป็นไปได้ในการสร้างความร่วมมือกับผู้ผลิตเครื่องจักร การเกษตร โดยมีหลายองค์กรที่สนใจแต่กังวลเรื่องความต้องการใช้เครื่องจักรที่ยังใหม่ สำ�หรับเกษตรกรว่ามีเพียงพอหรือไม่

ทั้ ง นี้ จากการได้ พ บปะเกษตรกร เห็ น ได้ ว่ า กลุ่ ม ที่ ส นใจเครื่ อ งหยอดข้ า วได้ แ ก่ กลุ่มเกษตรปลอดสาร และเกษตรอินทรีย์ ที่มีความสนใจเทคโนโลยีและองค์ความรู้ใหม่ๆ แต่จะเป็นไปได้ยากกับกลุ่มเกษตรกรทั่วไป ซึ่งส่วนใหญ่ยังรู้สึกว่าตนต้องปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต ไปจากแบบเดิม รู้สึกเหมือนเป็นภาระที่จะต้องเริ่มเรียนรู้สิ่งใหม่ หรือในบางกลุ่มติดในเรื่อง ของเงินทุน

ในกลุ่มที่สนใจนั้น สามารถใช้แนวทางที่โครงการได้นำ�เสนอไป คือการซื้อเครื่องจักร หนึ่งเครื่องแล้วหมุนเวียนกันใช้ ใช้ทั้งสหกรณ์ หรือซื้อแล้วให้คนอื่นเช่าด้วย เพียงแต่ต้องมี กลุม่ เกษตรกรอยูพ่ อสมควร อันเนือ่ งมาจากต้นทุนทีย่ งั ค่อนข้างสูง ถึงแม้จะถูกกว่าเครือ่ งจักร จากต่างประเทศ

จ า ม จุ รี

50

การผลักดันให้เกิดการผลิตเชิงพาณิชย์จำ�เป็นต้องเริ่มจากการเพิ่มความต้องการใช้ กระตุ้ น ให้ เ กษตรกรหั น มาใช้ ต รงนี้ ใ ห้ ม ากขึ้ น และอาจต้ อ งอาศั ย ความช่ ว ยเหลื อ จาก ภาครัฐในการส่งเสริมให้ภาคธุรกิจมาช่วยสนับสนุนในด้านนี้ เป็นต้น โดยทีใ่ นส่วนของงานวิจยั เราแน่วแน่ในการต่อยอดแนวทางการพัฒนาเครื่องจักรการเกษตรที่ส่งเสริมการทำ�เกษตร อินทรีย์ โดยโครงการถัดมาเราประดิษฐ์เครื่องกำ�จัดวัชพืชอัตโนมัติ ที่สามารถจะทำ�งาน คู่กันกับเครื่องหยอด ช่วยลดการใช้แรงงานคนในการถอนวัชพืช เป็นการทำ�ต่อเนื่องเพื่อให้ เกิดผลเป็นรูปธรรมมากที่สุด

เราหวังว่า แนวโน้ม และทิศทางต่อไป ของเกษตรกรไทย จะหั น มาใช้ อ งค์ ค วามรู้ มากขึ้ น ซึ่ ง ในที่ นี้ ไ ม่ ไ ด้ ห มายถึ ง เทคโนโลยี เท่านั้น แต่เป็นองค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องทั้งหมด ไม่ ว่ า จะเป็ น การเลื อ กเมล็ ด พั น ธุ์ การปรั บ คุ ณ ภาพดิ น ปรั บ หน้ า ดิ น การใช้ แ หล่ ง นํ้ า การใช้สารจุลินทรีย์ทดแทนสารเคมี เป็นต้น ซึ่งยังคงมีหลายกลุ่มที่ยังไม่เห็นความสำ�คัญ ในขณะที่ ภ าครั ฐ ก็ มี ห ลากหลายโครงการที่ ส่งเสริมสนับสนุนองค์ความรู้ต่างๆ ซึ่งได้รับ ความสนใจจากเกษตรกรมากบ้างน้อยบ้าง อั น นี้ อาจจะเป็ น เรื่ อ งที่ เราต้ อ งค่ อ ยๆ ปรั บ ทัศนคติ เพื่อเพิ่มคุณภาพและประสิทธิภาพ ให้กับการทำ�เกษตรของประเทศ

คนไทยมีความคิดสร้างสรรค์ในการแก้ปญ ั หา เกี่ ย วกั บ การเกษตร บางครั้ ง เขาอาจระเบิ ด จาก ข้างใน บางรายสามารถจะทำ�ได้เอง แต่บางราย ก็ ต้ อ งการความช่ ว ยเหลื อ จากนั ก วิ ช าการ กรณี เครื่ อ งหยอดข้ า วอั ต โนมั ติ นี้ ก็ เ กิ ด ขึ้ น เนื่ อ งจาก นิสิตมาจากครอบครัวเกษตรกร ฝ่ายที่เจอปัญหาก็ อยากจะแก้ แล้วฝ่ายที่มีองค์ความรู้ก็เข้าไปช่วยแก้ ทั้ ง ในด้ า นวิ ศ วกรรมและด้ า นการวิ เ คราะห์ ท าง เศรษฐศาสตร์ เมือ่ องค์ความรูก้ บั ปัญหาจริงมาเจอกัน มันจึงเกิดเป็น Solution

เครื่ อ งหยอดข้ า วอั ต โนมั ติ อ าจเป็ น เพี ย งหนึ่ ง กลไกที่ ช่ ว ยตอบโจทย์ ก ารเกษตรและ ช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิตเกษตรกร ซึ่งต้องมีอีกหลายๆ นวัตกรรมที่จะมาช่วยกัน สิ่งนี้เป็นเรื่องสำ�คัญ

เพราะหากเมื่อใดคนไม่อยากเป็นชาวนา ไม่อยากทำ�หน้าที่ผลิตข้าวซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจ ของประเทศแล้วนับว่าเป็นเรื่องเสียหาย การช่วยให้ผู้ผลิตเหล่านี้มีชีวิตที่ดีขึ้น อย่างน้อยมีรายได้ ที่มากขึ้น สุขภาพดี และผลิตผลผลิตที่ปลอดภัยต่อผู้บริโภค นับว่าเป็นการได้มอบอะไรคืนกลับสู่ สังคม โดยตั้งต้นจากจุดที่ว่า เราจะช่วยกันคิดเพื่อสร้างประโยชน์จริงๆ ต่อสังคมได้อย่างไร

มี​ีการคำำ�นวณต้​้นทุ​ุน ซึ่​่�งผลออกมาว่​่าสามารถ ลดต้​้นทุ​ุนได้​้ราว10% โดยส่​่วนที่​่� ลดไปมากคื​ือจำำ�นวนเมล็​็ดพั​ันธุ์​์�ที่​่�ใช้​้

เกี่ยวกับ รองศาสตราจารย์ ดร.ไทยศิริ เวทไว • จบการศึกษาปริญญาตรี​ี วิศวกรรมศาสตร์บัณฑิต เกียรตินิยมอันดับหนึ่ง เหรียญทอง สาขาวิศวกรรมอุตสาหการ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พ.ศ. 2544 • ผู้รับพระราชทานทุนมูลนิธิอานันทมหิดล พ.ศ. 2544 และนิติศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยรามคำ�แหง • ปริญญาโท Operations Research จาก Georgia Institute of Technology และสาขา Statistics จาก University of California, Berkeley พ.ศ. 2545 กับ พ.ศ. 2548 • ปริญญาเอก สาขา Industrial Engineering and Operations Research จาก University of California, Berkeley พ.ศ. 2549 จ า ม จุ รี

51

"SOS"

บุ๊ค ตอย

Multi-Brand Store โมเดลธุ​ุรกิ​ิจที่​่�เขย่​่าวงการเสื้​้�อผ้​้า

ต

ลาด E-Commerce ในประเทศไทย ในช่ ว งที่ ผ่ า นมา มี มู ล ค่ า ท าง การตลาดเพิ่มสูงขึ้นเป็นอย่างมาก เช่น ในปี พ.ศ. 2559 ตลาด E-Commerce มีมลู ค่าทางการตลาดสูงถึง 2.1 ล้านล้านบาท เป็นต้น และจากการสำ�รวจพบว่าคนไทย มี พ ฤติ ก รรมการซื้ อ ของออนไลน์ ผ่ า น โซเชียลมีเดีย โดยเฉพาะ Facebook และ Instagram จนเกิดเป็นโซเชียลคอมเมิร์ซ

สำ � นั ก งานพั ฒ นาธุ ร กรรมทาง อิเล็กทรอนิกส์ (สพธอ.) สำ�รวจพบว่าสินค้า ที่คนไทยนิยมซื้อออนไลน์มากที่สุดคือสินค้า ประเภทเครื่ อ งแต่ ง กายและแฟชั่ น ต่ า งๆ ในขณะเดี ย วกั น ผลสำ � รวจเดี ย วกั น พบว่ า สาเหตุที่คนไทยจะปฏิเสธการซื้อสินค้าและ ใช้บริการออนไลน์เป็นเพราะกลัวโดนหลอก (51.1 %) ไม่ได้สัมผัสหรือทดลองใช้สินค้า ก่อน (39.9 %) ไม่พบสินค้าทีต่ อ้ งการ (33.9 %) และชอบเดินเลือกซือ้ สินค้าด้วยตัวเอง (31.1 %)

ในปี พ.ศ. 2558 เป็นปีที่นิสิตคณะ วิ ศ วกรรมศาสตร์ จุ ฬ าฯ จำ � นวน 3 คน กับเพื่อนต่างสถาบันอีก 1 คนได้ร่วมกันเปิด ธุรกิจ "Multi-Brand Store" ชื่อ "SOS" ซึ่งเป็นร้านค้าที่รวบรวมสินค้าแฟชั่นที่เป็น แบรนด์ชื่อดังจากการซื้อขายออนไลน์ และ มีฐานลูกค้าเป็นจำ�นวนมาก เติบโตเป็นร้านค้า ที่รวมสินค้าแฟชั่นทุกอย่างสำ�หรับผู้หญิง จ า ม จุ รี

52

จุดกำ�เนิดของความสำ�เร็จ

ทรัพย์สิทธิ์ ดำ�รงรัตน์ (คุณนำ�) ที่เพิ่งศึกษาจบจากคณะวิศวกรรมศาสตร์ และยุกต์ ส่งไพศาล (คุณสน) เพือ่ นรุน่ พีท่ เี่ พิง่ จบการศึกษามาเพียงหนึง่ ปี และณัชชารีย์ กิจวิรยิ ะธนโชติ (คุณบุ๊ค) ซึ่งกำ�ลังศึกษาอยู่ชั้นปีที่ 4 คณะเดียวกัน มีอีกหนึ่งหุ้นส่วนสำ�คัญคือวิภาดา วงศ์สุรไกร (คุณโบว์) เพื่อนมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และมีปิยธิดา ชิตอรุณ (คุณตอย) รุน่ น้องคณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชีเข้ามาสมทบเมือ่ จบการศึกษา ในขณะนัน้ คุณบุค๊ กี้ เป็นที่รู้จักโด่งดังในฐานะนักร้องนำ�วง เกิร์ลกรุ๊ป "Olives" ส่วนคุณสนก็มีผลงานแสดง เป็นที่รู้จักในวงการบันเทิง ในขณะที่คุณโบว์ซึ่งเป็นแฟนสาวของคุณนำ� มีแบรนด์เสื้อผ้า ออนไลน์ของตนเองตั้ง แต่ยัง เรียนอยู่ จากประสบการณ์การขายสินค้าออนไลน์ทำ�ให้ คุณโบว์ตงั้ ข้อสังเกตถึง Pain Point ของการขายสินค้าออนไลน์ นัน่ คือการทีล่ กู ค้าซือ้ ของแล้ว เกิดกรณีของที่ได้ไม่ตรงปก บางครั้งใส่ไม่ได้ จนต้องมีการคืนสินค้าหรือส่งกลับไปมา นับเดือนกว่าจะได้สินค้าตรงตามต้องการ จึงเกิดความคิดว่า "การมีหน้าร้านให้ลูกค้าได้ มาลองก็น่าจะดี"

สน นำ�

Pain Point ของการขายสิ​ินค้​้าออนไลน์​์ นั่​่�นคื​ือการที่​่�ลู​ูกค้​้าซื้​้�อของแล้​้ว เกิ​ิดกรณี​ี ของที่​่�ได้​้ ไม่​่ตรงปก บางครั้​้�งใส่​่ไม่​่ได้​้ จึ​ึงเกิ​ิดความ คิ​ิดว่​่า "การมี​ีหน้​้าร้​้านให้​้ลู​ูกค้​้าได้​้มาลองก็​็น่​่าจะดี​ี"

ผู้ ที่ เ ป็ น เจ้ า ของแบรนด์ อ อนไลน์ ส่ ว นมากก็ ต้ อ งการมี ห น้ า ร้ า นของตนเอง แต่ไม่สามารถ Afford ค่าใช้จ่ายหลายๆ ล้านบาทได้ "เราเลยทำ�ตัวเป็นตัวกลางให้ทั้งสอง กลุ่มนี้ได้มาเจอกัน" คุณนำ�กล่าว นั่นเป็นจุดเริ่มต้นของร้าน Multi-Brand Store "SOS" ที่ สยามสแควร์แห่งแรก

คุณนำ�เล่าว่า "ในช่วงนั้นโอกาสที่ลูกค้าจะได้ลองสินค้าจริงก็มีน้อย ถ้าจะเห็นสินค้า และลองได้ก็คือตามงานแฟร์ งานอีเวนต์ ที่ต้องรอให้จัดนาน 2-3 เดือนครั้ง เราเลยวาง Positioning ว่าให้เข้ามาลองได้ทุกวัน โดยที่ไม่ต้องรออีเวนต์ เรามองเห็นโอกาส เริ่มต้นจาก ที่โบว์ทำ�ธุรกิจเสื้อผ้าออนไลน์ เห็นการทำ�งานใกล้ชิดแล้วก็เลยมีความคิดว่า หากทำ�อย่างนี้ ก็น่าจะดี โบว์อยากมีร้านเป็นของตัวเองแต่ก็ไม่อยากลงเงินเป็นล้าน เลยคิดขึ้นได้ว่า หากมี เพื่อนหลายๆ แบรนด์ก็มาแชร์กันได้"

SOS เริ่มต้นธุรกิจในปี พ.ศ. 2558 ใช้ เวลาเพี ย ง 2 ปี ใ นการขยายสาขาเป็ น 7 สาขา เฉลี่ยอัตราการขยายสาขาถึง 2-3 สาขาต่อปี ในวันที่เริ่มต้นธุรกิจ มีแบรนด์ ที่ตอบรับเข้าร่วมเพียง 30 แบรนด์ ในขณะที่ ปั จ จุ บั น มี จำ � นวนมากกว่ า 500 แบรนด์ มีสาขาจำ�นวน 10 สาขา ในระยะเวลาผ่านมา เพียง 5 ปี

SOS ย่อมาจากวลีว่า Sense of Style มีคอนเซ็ปต์ร้านคือ Simple Luxury เน้นความเรียบ หรู ดูดี เสื้อผ้าไม่ว่าแบรนด์ใด ในร้ า นสามารถใส่ เข้ า กั น ได้ ง่ า ย ไม่ ว่ า จะ เป็นสินค้าชิ้นไหนก็สามารถใส่เข้าด้วยกันได้ ระหว่างเสือ้ ผ้า กระเป๋า รองเท้า เครือ่ งประดับ ในขณะทีโ่ ทนสีของร้านก็สะท้อนแนวความคิด เดียวกัน คือมีเอกลักษณ์เป็นการตกแต่งด้วย วัสดุหินอ่อนและโทนสีขาว ส่วนราคาสินค้า ในร้าน SOS โดยเฉลีย่ อยูใ่ นระดับ 1,000 บาท เป็นต้นไป ต่างจากราคาของ "Sense" ที่ได้ แตกไลน์ออกไป จะมีราคาอยู่ในระดับตํ่ากว่า เน้นสไตล์ Everyday Look

คุณบุ๊คกี้อธิบายว่า "Sense เป็นร้าน สำ�หรับบางคนที่อาจจะชอบแต่งง่ายๆ แค่มี เสือ้ ครอปกับกางเกงยีนส์ หรือแค่จบั คูเ่ สือ้ กับ กางเกงก็เพียงพอ ราคาตั้งแต่เด็กมัธยมปลาย ก็ซื้อได้ ในขณะที่ SOS จะเป็นตั้งแต่นักศึกษา ไปถึงวัยทำ�งาน"

เติบโตก้าวกระโดด

ในปั จ จุ บั น หุ้ น ส่ ว นของ SOS มีจำ�นวนทั้งหมด 9 คน ประกอบด้วยเด็ก จุ ฬ าฯ 4 คน และเพื่ อ นจากสถาบั น อื่ น ๆ อีกหลากหลายสถาบัน

คุณนำ� เล่าให้ฟังว่า

"ไม่ เ คยลื ม ประสบการณ์ วั น แรก ที่เปิดร้าน จะเปิดร้านวันรุ่งขึ้น ช่างจะเอา กระจกมาติดหน้าร้าน แต่เกิดอุบัติเหตุรถชน กระจกแตก ทางเราก็ Commit กับทุกแบรนด์ ไว้หมดแล้วสำ�หรับวันเปิดร้าน สื่อต่างๆ ก็ลง หมดแล้วว่าจะเปิด ทุกอย่างพร้อมหมดแล้ว ยกเว้ น กระจก" คุ ณ นำ � เล่ า ว่ า คุ ณ บุ๊ ค กี้ ถึ ง กั บ นั่ ง ร้ อ งไห้ ในตอนนั้ น ทุ ก คนแก้ ปั ญ หา เฉพาะหน้าโดยการนำ�กระจกชั่วคราวมาติด เลื่ อ นเปิ ด ร้ า นไป 2 วั น และโทรศั พ ท์ ไ ป ขอโทษทุกๆ แบรนด์ด้วยตัวเอง จ า ม จุ รี

53

เมื่อเปิดร้านแห่งแรกที่สยามแสควร์ แต่ละแบรนด์เสื้อผ้าที่มาลงที่ร้านระดมโปรโมทผ่าน IG และโซเชียลมีเดียให้ลูกค้าตน "มาลองเสื้อที่นี่" ส่วน IG ของเหล่าเซเลบริตี้ซึ่งเป็น Connection ของ คุณสนและคุณบุ๊คกี้ ก็ได้รับเชิญเข้ามาร่วมงาน รวมถึงเผยแพร่ภาพลงสื่อโซเชียลของเซเลบ สื่อสารว่า "ร้านเปิดแล้วที่สยามฯ"

เมื่ อ ผลตอบรั บ จากลู ก ค้ า ทั้ ง ฝั่ ง แบรนด์ เ สื้ อ ผ้ า และลู ก ค้ า ที่ ม าซื้ อ ดี ทั้ ง คู่ แบรนด์ อื่ น ๆ เริ่ ม ติ ด ต่ อ เข้ า มาว่ า อยาก เข้าร้านบ้าง เมือ่ พืน้ ทีจ่ �ำ กัด จึงเริม่ มีการขยาย SOS สาขาที่ 2 ภายในระยะเวลาเพียง 3-4 เดือนหลังเปิดสาขาแรก

ในปีถัดมา คือ พ.ศ. 2559 ธุรกิจ มั ล ติ แ บรนด์ ส โตร์ เ ติ บ โตแบบก้ า วกระโดด มีมัลติแบรนด์สโตร์เกิดขึ้นตามมามากมาย และประสบความสำ � เร็ จ อาทิ Camp, Matchbox หรือ A.SAP โดยร้านในโมเดล เดี ย วกั น นี้ ไ ด้ รั บ ความนิ ย มเป็ น อย่ า งสู ง ต่อเนื่องในหลายปีต่อมา มีร้านที่เปิดขึ้นใหม่ ในแทบทุกๆ เดือน

2 ปีให้หลังจากที่เปิดสาขาแรก SOS ขยายไปนอกกรุงเทพฯ ครั้งแรก ไปยังจังหวัด เชี ย งใหม่ โดยมี คิ ว ลู ก ค้ า ที่ ม ารอเปิ ด ร้ า น วั น แรกยาวกว่ า 800 คิ ว คุ ณ ตอยเล่ า ว่ า "ตอนแรกเราทุกคนมีความหวั่นใจ เนื่องจาก ไปเชียงใหม่ครั้งแรก กังวลฟีดแบ็คจะเป็น อย่างไร กลัวว่าถ้าไม่มีคนต่อคิวเลยเราจะ ทำ�อย่างไร เราไปต่อกันเองไหม อะไรอย่างนี้ แต่พอเวลา 10 โมงประตูเปิด คนวิ่งมาจาก 2 ฟาก เป็นขบวน ทุกคนดีใจนํ้าตาแทบไหล"

สาขาเชียงใหม่ เกิดจากเสียงเรียกร้อง ลู ก ค้ า ที่ เชี ย งใหม่ ทั ก เข้ า มาว่ า ต้ อ งการให้ SOS ไปเปิดที่จังหวัดตัวเองบ้าง ทางหุ้นส่วน ได้มีการไปสำ�รวจพื้นที่หลายรอบ และจัด กิจกรรมร่วมกับมหาวิทยาลัยทีน่ นั่ ไปร่วมงาน และให้ ส ปอนเซอร์ กั บ การประกวดใน มหาวิ ท ยาลั ย เข้ า ไปสั ม ภาษณ์ เข้ า ไปคุ ย

2 ปี​ี ให้​้หลั​ังจากที่​่�เปิ​ิดสาขาแรก SOS ขยายไปนอกกรุ​ุงเทพฯ ครั้​้�งแรก ไป ยั​ังจั​ังหวั​ัดเชี​ียงใหม่​่ โดยมี​ีคิ​ิวลู​ูกค้​้าที่​่�มารอ เปิ​ิดร้​้านวั​ันแรกยาวกว่​่า 800 คิ​ิว กั บ กลุ่ ม เป้ า หมาย รวมทั้ ง ทำ � ความรู้ จั ก กั บ เซเลบที่ เชี ย งใหม่ ซึ่ ง การ สำ�รวจตลาด หุ้นส่ว นทั้ง หมดบริห ารจัดการกันเองโดยไม่ไ ด้จ้างบริษัท Research ใดๆ

หลังจากนั้น SOS ได้เปิดที่ภูเก็ตในเวลาถัดมา และยังมีการไป เปิดร้าน Pop up บนพืน้ ทีข่ นาดใหญ่กว่า 1,000 ตารางเมตร ในหลายจังหวัด ทุกภาคทั่วประเทศ เช่น สุราษฎร์ธานี หาดใหญ่ อุบลราชธานี อุดรธานี ขอนแก่น ระยอง โดยแต่ละครั้งเปิดจำ�หน่ายนาน 1 สัปดาห์ ทำ�ให้หุ้นส่วน แต่ละคนได้พบปะกลุ่มเป้าหมายในพื้นที่แตกต่างกัน

จ า ม จุ รี

54

ไม่ใช่แค่แฟชั่น

งานวิจยั ของนักศึกษาปริญญาโทสาขาการตลาด วิทยาลัยการจัดการ มหาวิทยาลัยมหิดลในปี พ.ศ. 2560 ระบุว่า การใช้จ่ายในมัลติแบรนด์สโตร์ มี ม ากกว่ า การซื้ อ ออนไลน์ ถึ ง 30% และยั ง พบพฤติ ก รรมการซื้ อ ของ ที่น่าสนใจคือ มีการวางแผนก่อนที่จะเดินเข้าร้านและตัดสินใจซื้ออยู่แล้ว โดยมีการติดตามแบรนด์จากโลกออนไลน์ก่อนหน้านี้ เมื่อแบรนด์อัปเดต สินค้าใหม่ๆ ก็จะไปทดลองและไปตามซื้อที่ร้าน แต่บางครั้งก็ได้ของติดไม้ ติดมือมากกว่าที่วางแผนไว้ และทุกครั้งที่ซื้อแบรนด์ใหม่ๆ นอกเหนือจาก ทีว่ างแผนไว้ ก็จะติดตามแบรนด์นัน้ ๆ ต่อในโซเชียลมีเดีย และถ้าพอใจสินค้า ก็จะซื้อต่อที่ออนไลน์

คุณบุ๊คกี้ กล่าวว่า "เราเลือก Personality ของแบรนด์ ว่าสามารถ เข้ากันและส่งเสริมซึ่งกันและกันได้ คนมาตามหาแบรนด์หนึ่งในร้าน ก็อาจ จะได้ช้อปแบรนด์ที่ 2, 3, 4, 5 ไปด้วย แต่ละแบรนด์ก็จะได้ลูกค้าของแบรนด์ อื่นๆ เหมือนมาแชร์ฐานลูกค้ากัน"

การดูแลลูกค้าแบรนด์ของ SOS เริ่มจากรับสินค้าที่แบรนด์ส่งมาที่ คลังกลาง ร้านทำ�หน้าที่กระจายสินค้า ดูแล Logistic นับแต่คลังไปถึงสาขา เมื่อถึงสาขาก็จัดเข้าร้าน จำ�หน่าย ทำ�สต็อกให้ โดยมีพนักงานขายภายใต้ SOS ซึ่งได้รับการเทรนให้รู้จักแบรนด์ เป็นผู้ช่วยเลือก ช่วยเชียร์ลูกค้าให้ ปัจจุบัน SOS มีพนักงานเกือบ 200 คนทำ�หน้าที่ในแผนกต่างๆ มีการใช้ โปรแกรม POS สำ�หรับจัดการหน้าร้าน ซึ่ ง แบรนด์ ส ามารถจะล็ อ กอิ น เข้ า มาดู ความเคลื่ อ นไหวได้ แ บบ Real-time ตั้งแต่จำ�หน่ายอะไรไปบ้าง มีสินค้าเหลือ จำ�นวนเท่าไหร่ มีการ Filter ให้วา่ สินค้าไหน top 5 เป็นต้น ซึง่ โปรแกรมนีเ้ ป็น Software ที่ร้านทำ�ขึ้นเองเฉพาะของ SOS โดยผู้ที่ ออกแบบและทำ�ระบบนี้ก็เป็นเพื่อนจาก วิศวกรรมคอมพิวเตอร์ จุฬาฯ นั่นเอง

"สิ่ ง สำ � คั ญ ที่ วิ ศ วฯ ให้ คื อ สอน ลำ�ดับความคิด เวลาเราทำ�โจทย์เลขหรือ วิ ท ยาศาสตร์ ซึ่ ง จะปรั บ ความคิ ด เรา โดยไม่ รู้ ตั ว เช่ น เราต้ อ งคิ ด อย่ า งนี้ น ะ เพื่อจะแก้สมการนี้ก่อนนะ แล้วถึงจะมา อันนี้ เหมือนทำ�ให้ความคิดเราเป็นขั้นตอน มากขึ้น" คุณบุ๊คกี้เสริม

"หน้ า ที่ แ บรนด์ มี อ ย่ า งเดี ย วคื อ มาส่งสินค้าที่คลัง ต่อจากนั้นเราทำ�ทั้งหมด สุดท้ายคือแบรนด์รับเงินไปตอนสิ้นเดือน" คุณนำ�กล่าว ทั้งนี้ ร้านใช้ระบบเก็บเงินจาก แบรนด์ ผ่าน Consignment และค่าเช่าที่ แตกต่างกันไปตามแต่ Deal มีข้อตกลงว่า ราคาที่จำ�หน่ายหน้าร้าน กับราคาออนไลน์ ของแบรนด์เองต้องเท่ากัน

หุ้นส่วนปัจจุบันทั้ง 7 คน จ า ม จุ รี

55

คุณนำ�บอกว่า "ธุรกิจ SOS ไม่ได้เป็นธุรกิจแฟชั่นจ๋า ถ้าเรามองดูคือเป็นธุรกิจกึ่ง Real estate นิดนึง คือมีการปล่อยเช่าพื้นที่ การวาง Business ไม่ใช่ว่าต้องเก่งแฟชั่นอย่างเดียว เราประยุกต์ หลายๆ อย่างจากที่ได้เรียนวิศวกรรมมาใช้ และได้เอาวิชา OM (Operation Management) หรือ OR (Operation Research) ที่เราเรียนมาประยุกต์"

อุปสรรคหนักสุดนับแต่เปิดร้านมา คือการแพร่ระบาดของโควิด-19

คุณนำ�เล่าว่า "ร้านสาขาในห้างปิดหมด สาขาสยามฯ ที่ไม่ได้อยู่ในห้างก็ไม่มีคนกล้ามา ช่วง Lock Down เรียกว่าเข้าเนื้อ ช่วงกลับมาเปิดก็ยังไม่ค่อยมีคนกล้ามาเท่าไหร่ ปัจจุบันค่อยๆ ดีขึ้น แต่หลายสาขาของเราที่มีลูกค้าต่างชาติ เช่น เชียงใหม่ ภูเก็ต เซ็นทรัลเวิลด์ ยังได้รับผลกระทบ ส่วนคนทีท่ �ำ งานพึง่ พิงการท่องเทีย่ ว พอเขาไม่มงี าน เขาก็ชอ้ ปน้อยลง ก็กระทบต่อๆ กันมา เราก็หวังว่า หากมีวัคซีนแล้วทุกอย่างจะกลับมาปกติ"

ตอนแรกผมไม่​่คิ​ิดว่​่าจะ เติ​ิบโตได้​้ขนาดนี้​้�" พลาง นึ​ึกย้​้อนถึ​ึงตอนเปิ​ิดร้​้านครั้​้�ง แรกบนพื้​้�นที่​่� 50 ตารางเมตร ในขณะที่​่�ร้​้านสาขาใหญ่​่ที่​่�สุ​ุดของ SOS ในปั​ัจจุ​ุบั​ันอยู่​่�บนพื้​้�นที่​่� 400 กว่​่าตารางเมตร

เพื่อนไม่ทิ้งกัน

หุ้นส่วน SOS รู้จักและต่างเป็นเพื่อนกันมาก่อน จึงเชิญชวนกันมาร่วมหุ้น บ้างรู้จักกันตั้งแต่สมัยมัธยม อย่ า งคุ ณ นำ � กั บ คุ ณ สนที่ โ ตและเล่ น กี ฬ าด้ ว ยกั น มา ตัง้ แต่เด็ก เข้าเรียนวิศวฯ ก็เพราะตามกันมา จะมีอย่างเดียว คือคุณนำ�ไม่ได้ตามคุณสนไปเป็นดาราเท่านั้น (พูดพลาง หั ว เราะ) ส่ ว นคุ ณ สนกั บ คุ ณ บุ๊ ค กี้ รู้ จั ก กั น ที่ ส าขาวิ ศ วะ นาโน ส่วนคุณตอย เจอคุณนำ�บ่อยๆ ตอนนำ�ข้ามไปเรียน Marketing และ Business ที่คณะบัญชี

"ตอนเรียนด้วยกันไม่เคยคิดเลยว่าจะมาทำ�ธุรกิจด้วยกัน และก็ไม่เคยคิดด้วยว่าจะมาทางนี้" ทั้ง 4 คนกล่าว

คุณสนได้รับการชักชวนจากคุณนำ�ในการลงหุ้น SOS โดยเล่าถึงโอกาสที่มองเห็นให้ฟัง

"ตอนแรกผมไม่คิดว่าจะเติบโตได้ขนาดนี้" คุณสนบอก พลางนึกย้อนถึงตอนเปิดร้านครั้งแรก บนพื้นที่ 50 ตารางเมตร ในขณะที่ร้านสาขาใหญ่ที่สุดของ SOS ในปัจจุบันอยู่บนพื้นที่กว่า 400 ตารางเมตร ที่ศูนย์การค้าเซ็นทรัลเวิลด์ จ า ม จุ รี

56

เมื่ อ ถู ก ถามว่ า ผู้ บ ริ ห าร SOS เป็ น นั ก ธุ ร กิ จ แบบไหน คุ ณ นำ � ตอบว่ า "ผมเป็นคนค่อนข้างแคร์คน ใช้ความรู้สึก กับคน ให้ความสำ�คัญกับเรือ่ งความสัมพันธ์ เช่น สมมติถ้าธุรกิจไม่ประสบความสำ�เร็จ เราทุกคนก็ยงั เป็นเพือ่ น เป็นพี่ เป็นน้องกัน เหมือนเดิม เรายอมให้ธุรกิจเจ๊งดีกว่าเรา มาทะเลาะกัน"

ย้อนไปในวัยมหา’ลัย คุณสนกับ คุณบุค๊ เรียนไปด้วยทำ�งานในวงการบันเทิง ไปด้ว ย ส่ว นคุณตอยเป็นเชียร์ลีดเดอร์ มหาวิทยาลัย คุณนำ�ก็เป็นเด็กช้างเผือก แ ล ะ เ ป็ น นั ก กี ฬ า แ บ ด มิ น ตั น ข อ ง มหาวิ ท ยาลั ย จะเห็ น ได้ ว่ า ทั้ ง 4 คน ทำ�กิจกรรมอื่นพร้อมๆ กับให้ความสำ�คัญ กับการเรียนมาโดยตลอด

การเรี ย นในมหาวิ ท ยาลั ย โดยเฉพาะอย่ า งยิ่ ง ในสถาบั น ที่ ต้ อ งแข่ ง ขั น กั บ ตั ว เอง เป็นอย่างมาก เป็นเรื่องหนักที่ชีวิตคนๆ หนึ่งต้องเจอ ถึงขนาดเด็กวิศวฯ กี่รุ่นๆ เจอกันทีไร ต้องแชร์กันเสมอว่า "จบมากี่ปี ทุกวันนี้ยังชอบฝันว่านั่งทำ�ข้อสอบอยู่ในห้องสอบ"

"ถ้าให้บุ๊คบอกอะไรน้องๆ ก็อยากจะบอกว่า ชีวิตอยากให้ Balance ไม่ใช่เรื่องเรียน 24 ชั่วโมง หาความรู้นอกห้อง ทำ�กิจกรรม สำ�หรับบุ๊คการที่ทำ�ให้มีทุกวันนี้ได้ก็เพราะสิ่งนี้ การหาความรู้นอกห้อง ถึงบางครั้งเหมือนว่าเราจะไม่ได้อะไรซักอย่าง เราก็ยังได้คอนเนคชั่น ต้องได้อะไรซักอย่างนึง ตอนนั้นเราอาจจะไม่รู้ แต่เวลาผ่านเราจะเข้าใจเอง ไม่ว่ากิจกรรม ในมหาลัยหรือนอกมหาลัย ฟรีแลนซ์ โปรเจกต์ต่างๆ บุ๊คว่ามันสอนเรา ทำ�ให้เราโตขึ้น"

"อย่างความสำ�เร็จของ SOS ก็รู้สึกดีใจ รู้สึกว่าเราก็ทำ�ได้เหมือนกันนะ เมื่อก่อนจะ สงสัยว่าตัวเองจะเป็นเจ้าของธุรกิจได้หรือ พอวันนี้เราสำ�เร็จได้ ก็ภูมิใจว่านอกจากไม่ต้อง คอยขอเงินพ่อแม่ เรายังสามารถเลี้ยงพ่อแม่ได้ด้วย"

คุณสนบอกว่า ที่เรียนจบมาได้ก็เพราะเพื่อน มีเพื่อนช่วยกันติว อ่านหนังสือ ต้องอ่าน เลคเชอร์ ต้องทำ�โจทย์ด้วยกันกับเพื่อน

เชื่อว่าเพื่อนในนาม "SOS" เป็นอีกการค้นพบ อีกความสัมพันธ์ ระหว่างเพื่อน ที่เข้าใจกันและกันจนเติบโตออกผลเป็นความสำ�เร็จอันงดงาม

ขอขอบคุณผู้ให้สัมภาษณ์ : - คุณทรัพย์สิทธิ์ ดำ�รงรัตน์ (นำ�) จบการศึกษาปริญญาตรี คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาฯ พ.ศ. 2557 - คุณณัชชารีย์ กิจวิริยะธนโชติ (บุ๊ค.) จบการศึกษาปริญญาตรี คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาฯ พ.ศ. 2558 - คุณยุกต์ ส่งไพศาล (สน) จบการศึกษาปริญญาตรี คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาฯ พ.ศ. 2556 - คุณปิยธิดา ชิตอรุณ (ตอย) จบการศึกษาปริญญาตรี คณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี จุฬาฯ พ.ศ. 2559 ข้อมูลบางส่วนจาก : - Positioning คอลัมน์ Insight วันที่ 25 พฤษภาคม 2559 - กรุงเทพธุรกิจ คอลัมน์ Business Model & Business Idea วันที่ 20 ตุลาคม 2563 จ า ม จุ รี

57

มองผ่​่านมุ​ุม "นิ​ิสิ​ิตพิ​ิการทางการเห็​็น"

การเรี​ียนการสอนด้​้วย Assistive Technology ในจุ​ุฬ าฯ

ปี

การศึกษา 2562 จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้ผลิตบัณฑิตระดับปริญญาตรี สาขา วิศวกรรมคอมพิวเตอร์ "ปวินท์ เปี่ยมไทย" ซึ่งเป็นผู้พิการทางการเห็น จบการศึกษา เป็น "วิศวกรตาบอด" คนแรกของประเทศไทย

ในปีการศึกษา 2559 ยังเป็นปีทมี่ บี ณ ั ฑิตผูพ้ กิ ารทางการเห็น จบการศึกษาระดับปริญญาตรี คณะครุศาสตร์ ด้วยคะแนนเกียรตินิยมอันดับ 1 "ดำ�เกิง มุ่งธัญญา"

ย้อนไปในปีการศึกษา 2558 ก็มีบัณฑิตผู้พิการทางการเห็น ที่สามารถจบการระดับ ปริญญาตรี คณะอักษรศาสตร์ "สโรชา กิตติสิริ" ด้วยคะแนนเกียรตินิยมอันดับ 1 เช่นกัน

สโรชา หรือน้องพลอย สูญเสียดวงตาทั้งสองข้างตั้งแต่อายุ 4 เดือน สามารถจะก้าวข้าม ขี ด จำ � กั ด ทางร่ า งกาย พยายามค้ น หาวิ ธี ก ารที่ จ ะทำ � ให้ ร่ ว มเรี ย นกั บ เด็ ก ปกติ ไ ด้ จ นสำ � เร็ จ ส่วนดำ�เกิง หรือน้องไอซ์ ได้รับการยกย่องเป็นคนพิการต้นแบบ จากกระทรวงการพัฒนาสังคม และความมั่นคงของมนุษย์ และปวินท์ ซึ่งเริ่มมีความผิดปกติทางการมองเห็นตั้งแต่อายุ 12 ปี สามารถจบการศึกษาระดับปริญญาตรีด้วยเกียรตินิยมอันดับ 1 คะแนน GPAX 3.87 จ า ม จุ รี

58

เดิ ม ที นั ก เรี ย นตาบอดจะไม่ ไ ด้ รั บ อนุญาตให้ศกึ ษาสายวิทย์ในระดับมัธยมปลาย แต่เนื่องด้วยพระมหากรุณาธิคุณอันหาที่สุด มิได้จากโครงการในกรมสมเด็จพระเทพรัตน ราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ปวินท์จึงมี โอกาสได้เข้าเรียนสายวิทย์เป็นรุ่นที่ 5 ของ โรงเรียนเซนต์คาเบรียล และนับเป็นคนแรก ที่สอบเข้าเรียนคณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาฯ ได้สำ�เร็จ

ปวินท์ผ่านการคัดเลือกเข้าศึกษาผ่านโครงการรับตรง (แบบพิเศษ) ในปี พ.ศ. 2559 ในโครงการพั ฒ นาอั จ ฉริ ย ภาพทางวิ ท ยาศาสตร์ แ ละเทคโนโลยี สำ � หรั บ เด็ ก และเยาวชน (Junior Science Talent Project: JSTP) ภายใต้ความรับผิดชอบของสำ�นักงานพัฒนา วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ซึ่งมอบทุนให้กับเด็กและเยาวชนที่มีความสามารถ พิเศษด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ในปีการศึกษาดังกล่าว จุฬาฯ ได้มีการตั้งคณะทำ�งานเพื่อหาแนวทางรองรับและ ส่งเสริมการจัดการเรียนการสอนที่เหมาะสมต่อนิสิตพิการทางการเห็น ใน 4 มิติด้วยกัน ได้แก่ การเรี ย นการสอนตั้ ง แต่ ก ารศึ ก ษาชั้ น ปี ที่ 1 ทั้ ง รายวิ ช าบรรยายและรายวิ ช าปฏิ บั ติ ก าร รูปแบบการจัดสอบและการประเมินผล การผลิตสือ่ การเรียนการสอน การช่วยเหลือจากจิตอาสา ตลอดจนการใช้ชีวิตในมหาวิทยาลัยทั้งการเดินทาง ระบบเพื่อน การอยู่หอพัก และโครงสร้าง พื้นฐานทางกายภาพ

มีการศึกษาข้อมูลจากการประชุม รุ่​่�นพี่​่�นิ​ิสิ​ิตเก่​่าภาค ร่วมกับมูลนิธิเทคโนโลยีสารสนเทศตาม พระราชดำ�ริสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า คอมพิ​ิวเตอร์​์ กรมสมเด็ จ พระเทพรั ต นราชสุ ด าฯ ได้​้ช่​่วยประดิ​ิษฐ์​์ Braille map สยามบรมราชกุมารี และการแลกเปลี่ยน ให้​้กั​ับปวิ​ินท์​์ เพื่​่�อให้​้น้​้อง ประสบการณ์จากผู้สอนนิสิตพิการและ ผู้เกี่ยวข้องในสถาบันอุดมศึกษาอื่น เช่น สามารถแยกความต่​่างระดั​ับ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และวิทยาลัย ความนู​ูนของพื้​้�นที่​่� เช่​่น บั​ันได ราชสุดา มหาวิทยาลัยมหิดล ฯลฯ รวมถึง หารือกับหน่วย Assistive Technology ห้​้องน้ำำ��ได้​้ เมื่​่�อต้​้องสั​ัญจร ของ Massachusetts Institute of ภายในมหาวิ​ิทยาลั​ัย Technology (MIT) แล้วนำ�แนวปฏิบัติ ระดับสากลมาประยุกต์ใช้

ปวินท์ เรียนอย่างไร ตลอด 4 ปีการศึกษาที่จุฬาฯ ?

ชีวิตในรั้วจุฬาฯ ของผู้พิการทางการเห็น แรกเริ่มมหาวิทยาลัยใช้ระบบบัดดี้ โดยเริ่มจาก การขอแรงอาสาสมัครซึ่งก็มีนิสิตตอบรับเป็นจำ�นวนมาก จนในที่สุดได้พัฒนาจนปวินท์มีบัดดี้ เพือ่ นซี้ ทีอ่ าศัยอยูห่ อเดียวกันและเรียนรายวิชาเดียวกัน คอยเป็นบัดดีย้ ามต้องเดินทางออกจากหอ ขึ้นป๊อปบัส ข้ามถนนไปเรียนยังอาคารต่างๆ รวมถึงไปกินข้าวที่โรงอาหาร ในวันที่ไม่มีเพื่อนสนิท ไปด้วย ก็จะใช้วิธีเรียก Grab ผ่านระบบเสียงในโทรศัพท์มือถือ ทั้งนี้ การเดินทางของนิสิต ผู้พิการทางการเห็น มีการจำ�ลองสถานการณ์เดินทางเพื่อค้นหาสิ่งกีดขวาง จุดที่อาจเกิดอันตราย หรืออาจเดินหลงทิศได้ รวมทั้งจัดการวางแผนทิศการเดินทางประจำ�ไว้ ทั้งนี้ รุ่นพี่นิสิตเก่า ภาคคอมพิวเตอร์ ได้ช่วยประดิษฐ์ Braille map ให้กับปวินท์ เพื่อให้น้องสามารถแยกความต่าง ระดับ ความนูนของพื้นที่ เช่น บันได ห้องนํ้าได้ เมื่อต้องสัญจรภายในมหาวิทยาลัย จ า ม จุ รี

59

มหาวิทยาลัยซื้อลิขสิทธิ์โปรแกรมสมการคณิตศาสตร์ MathType และ LaTex ที่สามารถใช้กับ Screen Reader แล้วอ่านออกเสียงได้ถูกต้องตามลำ�ดับสัญลักษณ์ คณิตศาสตร์ รวมถึงซือ้ ลิขสิทธิแ์ ละขออนุญาตหนังสือทีน่ �ำ มาใช้ท�ำ สือ่ การเรียนการสอนเฉพาะ

ห นั ง สื อ ต่ า ง ๆ ที่ ต้ อ ง ใช้เรียน มีการจัดตั้งโครงการ The Guidelight ให้ อ าสาสมั ค รที่ มี ความเข้ า ใจเนื้ อ หาเฉพาะทาง สายวิทย์ สามารถอ่านสมการหรือ สั ญ ลั ก ษณ์ เ ฉพาะได้ มาอ่ า นและ พิมพ์ลงไฟล์เอกสาร (Microsoft Word) เพื่ อ ทำ � ให้ ส ามารถอ่ า น คำ � เหล่ า นี้ ไ ด้ ด้ ว ยโปรแกรมอ่ า น หน้ า จอ รวมถึ ง การอ่ า นไฟล์ Powerpoint ที่เรียงลำ�ดับเนื้อหา ได้ ย ากเย็ น เพื่ อ พิ ม พ์ ล งเป็ น ไฟล์ เอกสารด้วย

รุ่นพี่วิศวฯ รายล้อมปวินท์ ช่วงรอรับเสด็จ (26 มีนาคม 2559)

ในรายวิชาบรรยายอย่างแคลคูลัส เคมีทั่วไป ฟิสิกส์ทั่วไป ภาษาอังกฤษ ในช่วงแรก จำ�เป็นต้องใช้โครงการ The Guidelight เพื่ออ่านบันทึกเสียง

ส่วนการแปลงข้อมูลที่อยู่ในลักษณะอิเล็กทรอนิกส์ไฟล์ มหาวิทยาลัยใช้เครื่องพิมพ์ ภาพนูนซึ่งได้ขอยืมเครื่องรุ่น Juliet Pro 60 จากกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม และเครื่องรุ่น ViewPlus Columbia จากรุ่นพี่โรงเรียนเซนต์คาเบรียล และจากศิษย์เก่า วิศวะ จุฬาฯ มาใช้พิมพ์เป็นอักษรเบรลล์

นอกจากนี้ มีการอ่านคำ�อธิบายภาพประกอบเนือ้ หา เพือ่ แนบไปพร้อมๆ กับเอกสาร เนื้อหา รวมถึงมีการสื่อสารผ่านการทำ� "ภาพนูน" รายวิชาซึ่งมีปริมาณภาพมหาศาลและ ต้องทำ�สือ่ การเรียนทีเ่ ป็นภาพมากทีส่ ดุ ได้แก่รายวิชาระบบฐานข้อมูล (Database System)

จะเห็นได้ว่ากระบวนการทั้งหมดในการทำ� สื่ อ การเรี ย น นั บ เป็ น สิ่ ง ที่ สำ � คั ญ ยิ่ ง ต่ อ การเรี ย น การสอน ต้ อ งใช้ ค ณะผู้ จั ด ทำ � เป็ น จำ � นวนมาก ซึ่งทั้งหมดสำ�เร็จได้จากความร่วมแรงร่วมใจจาก หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

ส่ ว นการทำ � แลบฟิ สิ ก ส์ ต่ า งๆ เป็ น ไป โดยช่วยให้น้องสามารถปฏิบัติทุกอย่างได้ใกล้เคียง กับเพื่อนๆ ให้ได้มากที่สุด

เมื่อถึงกระบวนการวัดผลการเรียน นิสิต ผู้ พิ ก ารทางการเห็ น เรี ย กว่ า ใช้ เ กณฑ์ ก ารสอบ เหมือนกับนิสิตปกติแบบ 100% เพียงแต่มีการ พิ จ ารณาขั้ น ตอนการจั ด เตรี ย มที่ ล ะเอี ย ดถี่ ถ้ ว น และเฉพาะ เช่น มีการต่อเวลาสอบหรือไม่ ใช้คน อ่านข้อสอบไหม พิมพ์คำ�ตอบในคอมพิวเตอร์ หรือ ให้คนช่วยฝนในกระดาษคำ�ตอบ วิชาใดอนุญาต ให้ใช้คอมพิวเตอร์โน้ตบุ้คของคณะ (ซึ่งมีการลิสต์รายชื่อโปรแกรมที่ต้องใช้และติดตั้ง ให้ผู้สอนทราบ)

ในการสอบในรายวิชาที่มีการเขียนสมการเยอะๆ เช่น แคลคูลัส หรือฟิสิกส์ นิสิต ใช้วิธีการตอบโดยพิมพ์โค้ด LaTex แทนการเขียนตอบ ซึ่งส่วนตัวนิสิตเองต้องมีการหัดพิมพ์ ไว้ก่อนสอบแต่เนิ่นๆ เพื่อคำ�นวณเวลาที่ใช้ด้วย

การสื่​่�อสารผ่​่าน การทำำ� "ภาพนู​ูน" รายวิ​ิชาซึ่​่�งมี​ีปริ​ิมาณภาพ มหาศาลและต้​้องทำำ�สื่​่�อ การเรี​ียนที่​่�เป็​็นภาพมาก ที่​่�สุ​ุด ได้​้แก่​่รายวิ​ิชาระบบ ฐานข้​้อมู​ูล (Database System)

จ า ม จุ รี

60

สิ่​่�งที่​่�สำำ�คั​ัญยิ่​่�งต่​่อการเรี​ียนการสอน ต้​้องใช้​้ คณะผู้​้�จั​ัดทำำ�เป็​็นจำำ�นวนมาก ซึ่​่�งทั้​้�งหมดสำำ�เร็​็จได้​้ จากความร่​่วมแรงร่​่วมใจจากหน่​่วยงานที่​่�เกี่​่�ยวข้​้อง

ภาพขณะที่ปวินท์สอบวิชา Database

ตลอดระยะเวลาของ 4 ภาคการศึกษาของปวินท์ ได้พิสูจน์แล้วว่าการมองไม่เห็นไม่ใช่ อุปสรรคของการเรียนรู้ ความตั้งใจและพยายามอย่างยิ่งยวดของตัวนิสิต ได้รับการสนับสนุน และช่วยเหลือเป็นอย่างดีจากทุกๆ ฝ่ายที่เกี่ยวข้อง

ความเป็ น ไปได้ ต่ า งๆ ในการเรี ย นการสอนของนิ สิ ต ผู้ พิ ก ารทางการเห็ น ในจุ ฬ าฯ เป็นการมองผ่านมุมของปวินท์ และของนิสิตผู้พิการอย่างเข้าใจว่าพวกเขาต้องใช้ชีวิตอย่างไร ต้องเผชิญสิ่งใดบ้างในแต่ละวัน ผ่านการถ่ายทอด เปิดใจรับ-ส่งความช่วยเหลือกันและกัน

เป็นการเดินไปด้วยกัน และไม่ได้ปล่อยให้เพื่อนต้องเผชิญอุปสรรคเพียงลำ�พัง ที่มาของข้อมูล : - บทความโดยรองศาสตราจารย์ ดร.โปรดปราน บุณยพุกกณะ ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาฯ - บทความโดยมูลนิธิธรรมิกชนเพื่อคนตาบอดในประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ - Mthai News 30 ตุลาคม 2558

จ า ม จุ รี

61

40 ปี​ีแห่​่งความหลั​ัง...

จุ​ุฬ าฯ เป็​็นพลั​ัง...สร้​้างชี​ีวิ​ิต มนตรี ศรไพศาล

ฝันให้ ไกล ไปให้ถึง .... รั้วจุฬาฯ

ผมเป็นเด็กสาธิต มศว. ปทุมวัน โรงเรียนใกล้รวั้ จุฬาฯ อยูใ่ นรัว้ เดียวกับโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา นั่งรถเมล์ผ่านจุฬาฯ ทุกวัน เห็นจุฬาฯ เป็นสถาบันที่ยิ่งใหญ่ งดงาม มีประวัติศาสตร์ยาวนาน เห็นพี่ๆ นิสิตจุฬาฯ หน้าตาภาคภูมิใจ เต็มไปด้วยความเชื่อมั่น ทำ�ให้ก่อเป็น "ความฝัน" ในหัวใจ ชีวิตนี้อยากไปให้ถึงใน "รั้วจุฬาฯ"

ผมเป็นคนหนึ่งที่มีคะแนนที่ดีในวิชาคณิตศาสตร์ และทำ�ให้ผมชอบวิชาฟิสิกส์ ช่วงนั้น ค่านิยมของเด็กสายวิทยาศาสตร์ คือ พวกคะแนนสูงสุด ต้องพยายามติด "หมอ" คือ แพทยศาสตร์ ถ้าไม่ได้ก็เอา "วิศวฯ" คือ วิศวกรรมศาสตร์

ผมเป็ น คริ สเตีย น ผมเชื่อ ว่า พระเจ้าทรงสร้างผมมาอย่างดี ทรงมีแ ผนการในชีวิตผม ดังนั้น ผมจึงอธิษฐานต่อพระเจ้า และสังเกต Gift หรือ "พรสวรรค์" ที่พระองค์มอบให้ ในเมื่อผมชอบ คณิตศาสตร์ และฟิสิกส์ แต่ผมไม่ชอบวิชา ชีวฯ ผมจึงมุ่งคณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาฯ

บ้านผม ก็เป็นครอบครัวฐานะปานกลาง พ่อแม่เชื้อสายจีนได้อาศัยแผ่นดินไทยสร้างสมฐานะ แบบเริ่มต้นจากเสื่อผืนหมอนใบ แต่แผ่นดินไทยเป็นแผ่นดินแห่งโอกาส เมื่อพ่อแม่ขยัน รักกัน ทุ่มเทดูแลลูกๆ ลูกๆ ก็ได้รับโอกาสในการศึกษาที่ดี จ า ม จุ รี

62

แต่เราในฐานะลูก ก็อยากที่จะช่วยพ่อแม่ลดค่าใช้จ่าย เราจึงอยาก "สอบเทียบ" ข้ามชั้น ช่วย พ่อแม่ประหยัดค่าใช้จ่าย

ตอนนั้นที่เลือกคณะ และมหาวิทยาลัย มีค่าใช้จ่ายในการเลือกคณะละประมาณ 100 บาท ผมเองตั้งใจอยากได้เรียนคณะวิศวฯ จุฬาฯ แม้คะแนนของผมจะลุ้นแพทย์ฯ ได้ ก็ไม่เลือกแพทย์ก่อน เพราะคะแนนแพทย์สูงกว่า ในทัศนะของผม "อันดับที่เลือกต้องเริ่มที่ความฝันของเรา" ไม่ใช่คะแนน และลำ�ดับถัดมา ค่อยดูว่ามีคณะไหนที่เราสนใจ และคะแนนรองๆ ลงมา เพื่อเป็น "ทางสำ�รอง"

ผมได้ มี โ อกาสเลื อ กคณะตอนผมอยู่ ม.ศ. 4 ผมจึงตัดสินใจเลือก คณะ "วิศวฯ จุฬาฯ" เพียงคณะเดียว ทั้งประหยัดค่าสมัครสอบ และ ยังไม่อนั ตราย เพราะ ถ้าหลุดจริง ก็ยงั มี ม.ศ. 5 อีกปี

"อั​ันดั​ับที่​่�เลื​ือกต้​้องเริ่​่�ม ที่​่�ความฝั​ันของเรา" ไม่​่ใช่​่คะแนน และ ลำำ�ดั​ับถั​ัดมา ค่​่อยดู​ูว่​่า มี​ีคณะไหนที่​่�เราสนใจ และ คะแนนรองๆ ลงมา เพื่​่�อเป็​็น "ทางสำำ�รอง"

ที่ 1 จุฬาฯ คือ ที่ 1 ประเทศไทย

ผมได้มีโอกาสเรียนหลักสูตรใหม่ ของ สสวท. ชั้นมัธยมต้น เพราะอยู่ "สาธิต" มศว. ปทุมวัน เป็นโรงเรียนสำ�หรับการทดลองสอน ทดลองหลักสูตร ผมขอบคุณพระเจ้า เพราะ ทำ � ให้ ผ มสามารถมาเรี ย นต่ อ มั ธ ยมปลาย ซึ่ ง เป็ น หลั ก สู ต รใหม่ อ ยู่ แ ล้ ว (เช่ น มี วิ ช า เซ็ ต ตรรกศาสตร์ ฯลฯ) ผมชอบคณิ ต ศาสตร์ และทำ � คะแนนได้ ดี ทำ � ให้ อ าจารย์ ที่ ส าธิ ต ฯ ให้กำ�ลังใจ อยากให้พยายามสอบให้ได้ที่ 1 ประเทศไทย เพื่อสร้างชื่อเสียงให้ครอบครัว และ โรงเรียน

ผมก็ ไ ด้ พ ยายาม เริ่ ม ต้ น ด้ ว ยการสอบ PreEntrance ของคณะวิ ท ยาศาสตร์ จุ ฬ าฯ ผมสอบได้ ที่ 20...แต่ยังมีเวลา

ผมได้สอบคณิตศาสตร์ ของสมาคมคณิตศาสตร์ ผมสอบได้ที่ 5 ... วิชาถนัดที่สุด ยังได้แค่นี้ ... แต่ยังมีเวลา

ผมไปสอบคณะวิศวกรรมศาสตร์ เกษตรศาสตร์ มีเพียงคณิตศาสตร์ กับฟิสิกส์ ผมสอบได้ที่ 2 ... ผมตะโกน ในใจว่ า "ฮาเลลู ย า" (แสดงความยิ น ดี แ บบคริ ส เตี ย น) บรรลุแล้ว เพราะ ที่ 1 น่าจะเอาคณะแพทยศาสตร์ เพราะ ดูหล่อกว่า ผมได้ที่ 2 ผมหลบไปเอาที่ 1 คณะวิศวกรรมศาสตร์ ก็แล้วกัน แต่พี่ชาย (ปัจจุบันคือ ดร.สมจินต์ ศรไพศาล) บอกว่ า "ข่ า วร้ า ย! คนที่ ไ ด้ ที่ 1 เป็ น เพื่ อ นเขาเองที่ สวนกุหลาบ เขาไม่คิดจะเอาที่ 1 แพทย์ฯ เขาจะเอาที่ 1 วิศวฯ เหมือนกัน" อ้าว ... ยังหนัก ... แต่ยังมีเวลา

ในที่ สุ ด คื น ก่ อ นวั น ประกาศผลสอบเข้ า มหาวิ ท ยาลั ย มี โ ทรศั พ ท์ ม าที่ บ้ า นบอกว่ า "คุ ณ มนตรี ติดวิศวฯ จุฬาฯ โดยได้คะแนนเป็นที่ 1 ประเทศไทย" และพบว่า "ที่ 1 วิศวฯ จุฬาฯ คือ ที่ 1 ประเทศไทย" อย่างน่าดีใจและภูมิใจจริงๆ 4 ปี "นิสิต" จุฬาฯ ... วิชาการสร้างชีวิต

วิชาการในจุฬาฯ ก็เป็นวิชาการที่สนุก หลักสูตรดี ตำ�ราดี อาจารย์ดี ทำ�ให้เราได้ความรู้ มากมาย

ในคณะวิศวฯ จุฬาฯ ก็ยังมีหลายแผนก ผมเองตื่นเต้นกับเทคโนโลยีใหม่ๆ จึงสมัครแผนก คอมพิวเตอร์ นับเป็นรุ่นที่ 8 ก็ได้วิชาการความรู้มากมาย จบคอมพิวเตอร์รุ่นนั้น เป็นรุ่นบุกเบิก บริษัทปูนซิเมนต์ไทยรับ วิศวฯ คอมพิวเตอร์รุ่นผมถึง 8 คนจากทั้งแผนก 40 คนในรุ่น เพราะต้องการ บุคลากรด้านนี้อย่างมาก

จ า ม จุ รี

63

ยังพูดกันอยู่เรื่อย ถึงการที่ต้องใช้ "เครื่องเจาะบัตร" ต้องพิมพ์โปรแกรม 1 บรรทัด ต่อ 1 ใบ เรียงกันอย่าให้พลาด เมื่อพิมพ์เสร็จ ส่งประมวลผล อีกสักพักจึงได้ผลลัพธ์มาดูว่าถูกหรือไม่

สิ่งที่ภูมิใจในคณะวิศวฯ คือ "Engineers Learn WHY?" เพื่อบอกว่า วิศวกรรมศาสตร์ เรียนให้ "เข้าใจ" เหตุผล ที่มาที่ไป ให้ถ่องแท้ เพื่อเมื่อต้องตัดสินใจ จะตัดสินใจด้วยหลักวิชาการ ใช้เหตุใช้ผล

4 ปี ใ นรั้ ว จุ ฬ าฯ เป็ น การสะสมความรู้ บทเรี ย นมากมายที่ มี คุ ณ ค่ า สำ � หรั บ ชี วิ ต ทำ � งาน แต่ยอมรับว่า คนจบใหม่มาต้อง "อย่าหยิ่ง" ความรู้ ในมหาวิทยาลัย ไม่ได้หมายความว่า เรารู้หมดแล้ว สิ่งที่สำ�คัญที่สุดในการเรียนรู้ในมหาวิทยาลัย คือ "ความรู้ วิ ธี ที่ จ ะเรี ย นรู้ " และการสร้ า งรากฐาน ความรู้ความคิด เพื่อพร้อมจะศึกษาเพิ่มเติมต่อ

เพราะในชีวิตที่เติบโตมาจนถึงวันนี้ ทำ�ให้ รู้ ว่ า ความรู้ ใ นโลกนี้ มี ม ากมาย สิ่ ง ที่ เ รารู้ นั้ น ยังน้อยนิดเสมอ สังเกตได้จากการ search หาข้อมูล ใน Google สิ่งที่เรารู้ ก็มักจะเป็นส่วนน้อยจริงๆ เมื่อเทียบกับความรู้ที่มี

แต่จฬุ าฯ สอนให้เรารักเรียน สนุกกับการเรียน มีความถ่อมตน เคารพผูใ้ หญ่ ให้เกียรติคนอืน่ ๆ ทำ�ให้เรา มีคุณสมบัติที่จะเรียนรู้ และเติบโตต่อไปในระยะยาว

จุ​ุฬาฯ สอนให้​้เรา รั​ักเรี​ียน สนุ​ุกกั​ับ การเรี​ียน มี​ีความถ่​่อมตน เคารพผู้​้�ใหญ่​่ ให้​้เกี​ียรติ​ิ คนอื่​่�นๆ ทำำ�ให้​้เรามี​ี คุ​ุณสมบั​ัติ​ิที่​่�จะเรี​ียนรู้​้� และ เติ​ิบโตต่​่อไปในระยะยาว

4 ปี "ชีวิตต้องสู้" คือ ความมันส์ และความหมาย

ในระหว่างที่เรียนในมหาวิทยาลัยนั้น ด้วยความที่เรา เคยสอบได้ที่ 1 ประเทศไทย เมื่อถึงกลางปี ก็มีพี่จี๊ด ชวนให้ไป สอนกวดวิชา วิชาคณิตศาสตร์ ที่โรงเรียนกวดวิชา Academy ยั ง จำ � ได้ ดี ว่ า ได้ รั บ เกี ย รติ ส อนคู่ กั บ พี่ ก้ อ ย นางวิ ว รรณ ธาราหิรัญโชติ อดีตที่ 1 ประเทศไทย สายศิลป์ฯ จากคณะ อักษรศาสตร์ จุฬาฯ เป็นอีกด้านที่ "ที่ 1 จุฬาฯ คือ ที่ 1 ประเทศไทย"

จำ � ได้ ว่ า เห็ น คนมาเรี ย นกวดวิ ช าบางคน แล้ ว ผม ในฐานะคนสอนต้ อ งเรี ย กพี่ เพราะผมสอบเที ย บข้ า มชั้ น คนเรียนบางคนไม่ติดมหาวิทยาลัย และตั้งใจเรียนกวดวิชา เพื่อสอบใหม่

แล้วผมก็ได้รับชวนให้ร่วมทีมเป็นหลักทำ�เฉลยหนังสือ Problem Mathematics และ Problem Physics มานั่งคิดดู ค่ า จ้ า งให้ เขี ย นเฉลยเหล่ า นั้ น ก็ ไ ม่ ม ากนั ก แต่ ดี ใจที่ ไ ด้ ทำ � เพราะเป็น "ความมันส์" ในการทำ�โจทย์ และเป็น "ความหมาย" ที่ได้ให้ความรู้เด็กๆ และจะว่าไป เราเองก็ได้ความรู้มากมาย ลึกซึ้งขึ้นด้วย

จากนั้น พี่ธีระเดช มีรุ่งเรือง (พี่ซิม) รุ่นพี่วิศวฯ จุฬาฯ ก็ชวนมาเป็นหุ้นส่วน ตั้งโรงเรียน กวดวิชา The Tutor เป็นประสบการณ์สุดยอด เราลงทุนกันไม่มากนัก แต่ตั้งแต่เทอมที่ 2 เป็นต้นไป เราก็ไม่ต้องเติมเงินแล้ว และเริ่มมีกำ�ไรมาแบ่งปันผลกันได้ทุกปี

บ้านผม มาจากครอบครัวที่พ่อแม่เคยยากจน แต่เห็นความมุมานะ อดทน ทำ�งานต่อสู้ เพื่ อ กั น และกั น เพราะรั ก กั น และกั น ผมก็ เ อาอย่ า งแบบนั้ น เวลาเห็ น คนพยายามยุ แ หย่ ว่ า "สังคมเราไม่ได้รับความเป็นธรรม มีความเหลื่อมลํ้า ถูกกดทับ ทำ�ให้เกิดความรู้สึกประเทศไทย ไม่ร่มเย็น ไม่เป็นธรรม" แล้วผมก็กังวลใจ ผมว่าประเทศไทยเป็นประเทศแห่งโอกาส เรามีโอกาส ที่จะเลือกทางของเราเอง จ า ม จุ รี

64

... เลือกจะขยันเรียน สนุกกับการเรียนรู้ เราก็จะมีความรู้มากขึ้นเรื่อยๆ ความคิดที่เฉียบแหลมขึ้น เรื่อยๆ

... เลือกจะขยันทำ�งาน ถ่อมตนกับผู้บังคับบัญชา อาสาที่จะทำ�งานให้เติบโต เราก็มีความก้าวหน้า ในหน้าที่การงานและมีฐานะที่ดีขึ้นเรื่อยๆ

ตัง้ แต่วยั เรียน ผมแทบจะเป็นคนที่ ฐานะยากจนที่ สุ ด คนหนึ่ ง ในชั้ น เรี ย น คนอื่ น มี ร ถมารั บ มาส่ ง ผมนั่ ง รถเมล์ แต่ ก็ นั่ ง รถเมล์ อ ย่ า งภาคภู มิ ใจ โตขึ้ น ซื้อมอเตอร์ไซค์มาใช้ได้ ซื้อรถมือสองมา ใช้ได้ ก็ดีใจ ... เมื่อเราสู้ชีวิต ได้สัมผัส ถึ ง ความมั น ส์ เข้ า ใจถึ ง ความหมาย เมื่อเราเติบโตขึ้น นอกจากจะสุขใจ เรายัง ภูมิใจด้วย เยาวชนรุ่นนี้ก็เช่นกัน

ผมก็สอนลูกๆ เสมอ สังคมเรา มีเสรีภาพพอเพียงในแผ่นดินนี้ ให้ลูกๆ ตั้ ง ใจศึ ก ษาเล่ า เรี ย น หาความถนั ด ในการทำ�งาน ยอมรับการแข่งขัน ยอมรับ เสรีภาพในการทำ�งาน นายจ้างย่อมจ้าง คนเก่งคนดี คนมีความพร้อมที่จะเคารพ และภักดีต่อองค์กร เรายัง "เลือก" ที่จะ ทำ � งานอย่ า งสนุ ก ถ่ อ มตน ให้ เ กี ย รติ เจ้ า นายและให้ เ กี ย รติ ทุ ก คนได้ ก็ จ ะ ก้าวหน้าดีต่อไปในระยะยาว 4 ปี "กิจกรรมชาวจุฬาฯ" สร้างคุณค่า เพื่อสังคม เราคื​ือกลุ่​่�มที่​่�ได้​้รั​ับโอกาส

สิ่งที่ประทับใจใน จุฬาฯ คือ จุฬาฯ จากสั​ังคม คนจำำ�นวนมาก ไม่ได้สอนแต่เพียงวิชาการเพือ่ หาเงินเลีย้ งชีพ เท่านัน้ ยังสอนให้รกั สังคมประเทศชาติ ตัง้ แต่ ไม่​่มี​ีโอกาสเที​ียบเท่​่าเรา ... เราได้​้รั​ับ งานน้องใหม่สมั พันธ์ ได้เห็นการแสดงปลูกฝัง การเรี​ียนรู้​้�ในสถาบั​ันที่​่�ดี​ี ด้​้วย นิสิตจุฬาฯ ให้รู้ว่า

... เราคื อ กลุ่ ม ที่ ไ ด้ รั บ โอกาสจาก งบประมาณจากภาษี​ีประชาชน สังคม คนจำ�นวนมากไม่มโี อกาสเทียบเท่าเรา พึ​ึงทำำ�หน้​้าที่​่�เพื่​่�อรั​ับใช้​้สั​ังคม

... เราได้รับการเรียนรู้ในสถาบันที่ดี ด้วยงบประมาณจากภาษีประชาชน พึงทำ� อย่​่างดี​ีต่​่อไป หน้าที่เพื่อรับใช้สังคมอย่างดีต่อไป

ที่วิศวฯ จุฬาฯ พี่ๆ นักกิจกรรม ก็เคยสอนว่า

... เหนือกว่าเราคือคณะ ... เหนือกว่าคณะคือจุฬาฯ ... เหนือจุฬาฯ คือ เมืองไทย ... เหนือ "เมืองไทย" นั้น "ไม่มี"

แต่จริงๆ โตขึ้นมาอีก ก็ต้องยอมรับว่า "เหนือเมืองไทย" คือ "โลก" และ ... "เหนือโลกในยุคเรา" คือ "โลกยุคลูกหลาน" ที่เราจะต้องช่วยกันรักษาโลกใบนี้ ให้กับลูกหลานของเราต่อๆ ไปด้วย

จุฬาฯ จึงสอนให้นิสิต อย่าหยิ่งในโอกาสที่ถูกเรียกว่าเป็น "ปัญญาชน" แต่ให้ตระหนักในภาระหน้าที่ ของ "ปัญญาชน" ที่จะต้องทำ�หน้าที่ดังอวัยวะของกายเดียวกัน ดังกลไกฟันเฟืองของเครื่องยนต์ประเทศไทย เพื่อร่วมกันพัฒนาประเทศตามบทบาทหน้าที่และความถนัดของเราแต่ละคน เพื่อประชาชนคนไทยทั้ง ประเทศ

ปี 1 ผมได้เป็นเป็นหัวหน้าชั้นปี 1

ปี 2 ผมได้เป็นประธานฝ่ายพัฒนาสังคมและบำ�เพ็ญประโยชน์

ปี 3 ผมได้เป็นประธานฝ่ายวิชาการ เพื่อเตรียมงาน "จุฬาวิชาการ" จ า ม จุ รี

65

ปี 4 ผมได้เป็นนายกสโมสรนิสิตจุฬาฯ อย่างน่าแปลกใจ เพราะในเวลาเลือกตั้ง ทางเลือก มีจำ�กัด ผมมักจะโม้เสมอว่า ความก้าวหน้าในหน้าที่การงานสำ�คัญ คือ หน้าที่ "สวัสดิการกองเชียร์ จุฬาฯ" คือ ถือถังนํ้า ถังขนม บริการพี่น้องจุฬาฯ ที่มาเตรียมป้ายแปรอักษรที่หน้าตึกจักรพงษ์ ที่ตั้งของสโมสรนิสิตจุฬาฯ ในสมัยนั้น ทำ�ให้ผู้คนรู้จัก และได้รับความนิยม

ในฐานะนายกสโมสร นิสิต จุฬาฯ ทำ�ให้ผมได้เป็น ตั ว แ ท น ป ร ะ ชุ ม ร่ ว ม กั บ มหาวิทยาลัยต่างๆ ยอมรับ จริงๆ ว่าเป็นการเรียนรู้มากๆ เราร่ ว มกั บ มหาวิ ท ยาลั ย ทั่ ว ป ร ะ เ ท ศ ตั้ ง ส น น ท . (สหพั น ธ์ นิ สิ ต นั ก ศึ ก ษาแห่ ง ประเทศไทย) ตั้ ง แต่ ช่ ว งปี 2527

ตอนนั้ น เรามี ก าร แลกเปลี่ยนกัน นายก อมธ. บอกว่ า เขาไปเยี่ ย มรุ่ น พี่ ที่ ติดคุกอยูใ่ นข้อหาคอมมิวนิสต์ ตั ว แทนอี ก มหาวิ ท ยาลั ย บอกว่า "เราต้องสูด้ ว้ ยปืน" พอ หันมาหาผม ... ผมก็ตอบว่า " เรากำ�ลังจัดคอนเสิร์ตหาทุนจัดงาน จุฬาวิชาการครับ"

ในความคิดของผม ผมเรียนวิศวฯ ทำ�ไม? หลายคนเรียนแพทย์ฯ ทำ�ไม? ทุกคนต้อง หันมามุ่งหน้าเรื่อง "การเปลี่ยนแปลงบ้านเมือง" จริงๆ หรือ? เราไม่ต้องการอาชีพอื่นๆ หรือ? ผมก็ไม่คิดว่าเป็นเช่นนั้น โลกงดงาม คือโลกที่มีความหลากหลาย พระเจ้าทรงสร้างเราทุกคนในโลก ให้แตกต่างกัน แต่เป็นดังอวัยวะของกายเดียวกัน ทุกคนมีหน้าที่พึ่งพาและช่วยเหลือกัน

เราซื้อของ ก็ช่วยเป็นลูกค้าให้ผู้ขาย และ เราขายของก็ช่วยให้ลูกค้าได้ของที่เขาพอใจ "จุ​ุฬาวิ​ิชาการ" คื​ือ

ผมจึงคิดว่า "จุฬาวิชาการ" คือกิจกรรม กิ​ิจกรรมที่​่�กระตุ้​้�นในนิ​ิสิ​ิต ที่ ก ระตุ้ น ในนิ สิ ต จุ ฬ าฯ ทุ ก คณะ แข่ ง ขั น ให้ ไ ด้ ในด้านวิชาการ และพัฒนาให้เป็นกลไกที่แข็งแรง จุ​ุฬาฯทุ​ุกคณะ แข่​่งขั​ันให้​้ ได้​้ ในด้​้าน เพื่อทำ�ให้ประเทศไทย แข่งขันได้ในเวทีโลก

จนบัดนี้ ไทยแข่งขันได้ในอุตสาหกรรม วิ​ิชาการ และ พั​ัฒนาให้​้เป็​็นกลไก ยานยนต์ เป็นดีทรอยท์แห่งเอเชีย ... ไทยแข่งขัน ที่​่�แข็​็งแรง เพื่​่�อทำำ�ให้​้ประเทศไทย ได้ ใ นด้ า นการท่ อ งเที่ ย ว จนนั ก ท่ อ งเที่ ย วเข้ า ประเทศไทยเป็ น อั น ดั บ 8 ของโลก คื อ สู ง ถึ ง แข่​่งขั​ันได้​้ ในเวที​ีโลก ประมาณ 40 ล้านคนในปี 2019 ... ไทยแข่งขัน ได้เป็นผูน้ �ำ ด้านสาธารณสุข ในการต่อสูโ้ รคระบาด โควิด-19 เป็นที่ประทับใจระดับโลก

และเลื อ ดการทำ � กิ จ กรรม ก็ ทำ � ให้ เรามี จิ ต สำ � นึ ก ต่ อ สั ง คมเสมอ ในยุ ค พฤษภาทมิ ฬ เราก็ ต่ อ ต้ า นรั ฐ ประหารเพื่ อ อำ � นาจของผู้ ทำ � เราสนั บ สนุ น รั ฐ ธรรมนู ญ ประชาชน ปี 2540 โดยนำ�ม็อบจัดกิจกรรม "สีลม สีเขียวสนับสนุนรัฐธรรมนูญฉบับประชาชน 2540" แต่เสียดายและ เสียใจ ทีถ่ กู นักธุรกิจลงทุนใช้ประชาธิปไตย ไปเอาอำ�นาจเอือ้ ธุรกิจตนเอง ทำ�ให้คณ ุ ค่าประชาธิปไตย ถูกทำ�ลาย และผมรัก "ประชาธิปไตยใสๆ ไร้โกง" ไม่ชอบคนอ้าง "ประชาธิปไตย" ไปทำ�ธุรกิจ เพราะถ้าผู้ได้ประชาธิปไตย เคารพกฎหมาย ใช้อย่างสัตย์ซื่อ ไม่ทำ�เป็นธุรกิจเลือกตั้ง รัฐประหาร จะไม่เกิด เพราะประชาชนจะไม่ยอมรับ สำ�นึกต่อสังคมนี้ เพาะบ่มจากการทำ�กิจกรรมที่ทำ�ในจุฬาฯ เพื่อให้เห็นคุณค่าของประชาชน จ า ม จุ รี

66

เพราะ ... ได้ผ่าน "รั้วจุฬาฯ"

และ สิ่งที่ดีที่สุดในชีวิตนิสิตจุฬาฯ คือ ขณะทำ�กิจกรรม ทำ�ให้ได้พบกับ คุณปุ้ย รุ่งฤดี สาวนักกิจกรรมจิตใจดี ที่ถูกใจ คอยดูแล และ ให้กำ�ลังใจอยู่เสมอ จนเรารู้สึกว่า น่าจะเป็น "คนนั้น" ที่จะเป็นคู่ชีวิต จึงได้เพาะเป็น "ต้นรักจากการทำ�กิจกรรม" ช่วยกันหาทุนเตรียมงาน จุฬาวิชาการ และต่อมาได้แต่งงานกัน มีลูกน่ารัก 3 คน คือ พีค พาย พราว

เราแต่งงานกันมา 32 ปีแล้ว ทุกวันนี้ เรายังฮันนีมูน กันอยู่เลย เพราะ หลักการสัจธรรมที่สำ�คัญคือ

ที่ใดมีรัก ... ที่นั่นมีสุข

ที่ใดขาดรัก ... ที่นั่นมีทุกข์

ผู้ใดให้รัก ... ผู้นั้นเป็นสุข

ผู้ใดหารัก ... ผู้นั้นเป็นทุกข์

เรา "เติม" ความรักให้กันเสมอ เพราะ เราได้รับการ เติมจากพระเจ้าทุกวัน ทำ�ให้ยิ่งนานวันความรักยิ่งหวานชื่น และ มีครอบครัวที่อบอุ่น เกียรติภูมิจุฬาฯ ... คุณค่าที่ไม่จางหาย

จบจุฬาฯ มาแล้ว 35 ปี สิ่งที่อยู่ในความทรงจำ� คือ "ความภาคภู มิ ใจ" ใน "เกี ย รติ ภู มิ จุ ฬ าฯ" ตอนที่ เราจั ด กิจกรรมสำ�หรับสมาคมนิสิตเก่าจุฬาฯ เมื่อประมาณ 10 ปีที่แล้ว ผมจึงได้เสนอแนวรายการ "Money Talk" ของ ดร.ไพบูลย์ เสรีวิวัฒนา และ ดร.นิเวศน์ เหมวชิรวรากร ซึ่งเป็นวิศวฯ จุฬาฯ

เรามีรนุ่ พีช่ าวจุฬาฯ มากมาย ในตำ�แน่งทีน่ า่ ภาคภูมใิ จ ที่เป็นกำ�ลังสำ�คัญในการพัฒนาเศรษฐกิจไทยตลอดมา

เรามีอดีต ซีอีโอ ปตท. มากมาย ในยุคนั้น มีตั้งแต่ คุ ณ ประเสริ ฐ บุ ญ สั ม พั น ธ์ , ดร.ไพริ น ทร์ ชู โชติ ถ าวร, คุณ เทวินทร์ วงศ์วานิช จนถึงปัจจุบนั คุณอรรถพล ฤกษ์พบิ ลู ย์

เรามีอดีต ซีอีโอ เอสซีจี (เครือซิเมนต์ไทย) ตั้งแต่ คุณกานต์ ตระกูลฮุน จนถึงปัจจุบัน คุณรุ่งโรจน์ รังสิโยภาส

เรามีผู้บริหารสถาบันการเงินมากมาย ดร.ประสาร ไตรรัตน์วรกุล ผู้ว่าธนาคาร แห่งประเทศไทย, ดร.วิชิต สุรพงษ์ชัย ประธานกรรมการบริหาร ธนาคารไทยพาณิชย์, คุณพิทักษ์ หวังเจริญ ซีอีโอ ธนาคารทหารไทย จนปัจจุบัน คุณปิติ ตัณฑเกษม

เรามีซีอีโอผู้ถือหุ้นใหญ่ กิจการอสังหาริมทรัพย์หลายท่าน คุณอนันต์ อัศวโภคิน ซีอีโอ ผู้ถือหุ้นใหญ่แลนด์แอนด์เฮาส์ คุณทองมา วิจิตรพงศ์พันธุ์ ซีอีโอผู้ถือหุ้นใหญ่พฤกษา เรียลเอสเตท คุณอนุพงษ์ อัศวโภคิน ซีอีโอ ผู้ถือหุ้นใหญ่เอพีพร็อพเพอร์ตี้

เรามีซีอีโอผู้ถือหุ้นใหญ่ กิจการพลังงาน เช่น คุณสารัชถ์ รัตนาวะดี ซีอีโอผู้ถือหุ้นใหญ่ ของ กัลฟ์ เอ็นเนอร์จี ดีเวลลอปเมนท์ คุณสมโภชน์ อาหุนัย ซีอีโอผู้ถือหุ้นใหญ่ของ บริษัท EA

และท่านอื่นๆ อีกมากมาย

เพียงได้กล่าวถึงผู้ใหญ่ในระบบเศรษฐกิจไทยเช่นนี้ ก็รู้สึกภาคภูมิใจใน "เกียรติภูมิ จุฬาฯ" ที่ทรงคุณค่า ไม่เสื่อมคลายตลอดไปจริงๆ ครับ เกี่ยวกับ มนตรี ศรไพศาล • จบการศึกษาสาขาวิศวกรรมคอมพิวเตอร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย • ปริญญาโท สาขาบริหารธุรกิจ (การเงิน) มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ • ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท หลักทรัพย์ เมย์แบงก์ กิมเอ็ง (ประเทศไทย) จำ�กัด (มหาชน) ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2544 • กรรมการสมาคมบริษัทหลักทรัพย์ • อดีตกรรมการตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย ระหว่างปี 2544-2545 และ 2551-2553 จ า ม จุ รี

67

ไ ม่ ใ ช่ แ ค่ อ า ห า ร แ ต่ คื อ วิ ถี ชี วิ ต

เมนู​ูฮิ​ิต นิ​ิสิ​ิต

ทุ

กๆ วัน โรงอาหารภายในรัว้ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มีนิสิตเข้ามาใช้บริการเป็นจำ�นวนมาก ดูได้จาก จำ � นวนแก้ ว นํ้ า ที่ ใช้ กั น ในโรงอาหารรวมแล้ ว กว่าปีละ 100,000 ใบ ซึ่งนั่นก็เป็นเหตุผลหนึ่งให้ทุกร้าน เริ่ ม เปลี่ ย นจากแก้ ว พลาสติ ก ใช้ แ ล้ ว ทิ้ ง มาเป็ น แก้ ว ใช้ล้างซํ้าได้ (Zero-waste cup) มีถังขยะแยกเฉพาะ ส่วนของแก้วที่จะถูกส่งไปทำ�ปุ๋ยหมักแล้วนำ�กลับมาใช้ ใส่บำ�รุงต้นไม้ในจุฬาฯ นอกจากการเปลี่ยนแก้วที่ใช้แล้ว ยั ง มี ก ารลดการใช้ ห ลอด รวมถึ ง ลดขยะขวดนํ้ า ดื่ ม โดยการให้บริการตู้กดนํ้าดื่มฟรีที่มั่นใจว่าปลอดภัยภายใน โรงอาหารและตามจุดต่างๆ

และเป็ น ที่ รู้ กั น ดี ก ว่ า เมื่ อ รั บ ประทานอาหาร เสร็จแล้ว ผู้รับประทานก็มีหน้าที่เก็บจานชามไปวางไว้ ณ จุดบริการ คือทุกคนต้องกินแล้วเก็บเอง จนกลายเป็น วั ฒ นธรรมของจุ ฬ าฯ ซึ่ ง สะท้ อ นถึ ง การอบรมให้ นิ สิ ต มีความรับผิดชอบต่อสังคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในฐานะ สถาบั น การศึ ก ษาซึ่ ง เป็ น ผู้ นำ � ทางสั ง คมและสถานที่ บ่มเพาะบัณฑิต ทัง้ นี้ มาตรฐานของโรงอาหารทีต่ อ้ งรองรับ คนปริมาณมากในแต่ละวัน หากไม่ได้รับการจัดการที่ดี จะส่งผลเสียต่อสุขภาพของนิสิต คณาจารย์ และบุคลากร ในระยะยาว นั่นทำ�ให้มหาวิทยาลัยต้องมีการดูแลรักษา ระดับมาตรฐานทั้งในด้านความสะอาดและการจัดการ ด้านต่างๆ ให้ดีในทุกๆ วัน

จ า ม จุ รี

68

... พูดถึงโรงอาหารทั้งที ก็ต้องพูดถึงของอร่อยๆ นับได้ว่าโรงอาหารหลายโรงในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย นั้นเป็นแหล่งซ่อนของกินอร่อยๆ ชั้นเยี่ยม ทั้งยังมีราคา ย่ อ มเยาแบบที่ ห าได้ ย ากในปั จ จุ บั น และหลายเมนู ยั ง มี ความเฉพาะตัวไม่แพ้แหล่งอาหารมีชื่ออื่นๆ เลย เพราะ การแข่งขันสูง ถ้าไม่อร่อยจริง ก็คงเปิดอยู่ไม่ได้

เริ่ ม ต้ น ที่ ฝั่ ง หอประชุ ม ฯ เมนู ไก่ ท อดอั ก ษร เป็นดาวเด่นของเมนูอาหารในรั้วจุฬาฯ ที่มีชื่อเสียงมา ยาวนาน เป็นต้นตำ�รับไก่ทอดร้อนๆ คู่กับข้าวเหนียวและ นํ้าจิ้มที่เป็นที่รู้จักกันไปทั่วจุฬาฯ (จนถึงกับต้องขยายอีก สาขาไปทีโ่ รงอาหารคณะวิศวกรรมศาสตร์) ในร้านเดียวกันนี้ มี อ าหารอี ส านอร่ อ ยๆ เช่ น ลาบแซลมอน ต้ ม แซ่ บ คอหมูย่าง ในราคาเพียงจานละ 30 บาทเท่านั้น

ไก่ทอดอักษร

โรงอาหารคณะอักษรศาสตร์ ที่ตั้งอยู่ข้างอาคาร มหาจักรีสิรินธรนี้มีที่นั่งรับประทานถึงสองชั้น ทั้งแบบ เปิดโล่งและแบบปรับอากาศ นอกจากข้าวเหนียวไก่ทอด ทีข่ ึน้ ชือ่ แล้ว ยังมีอาหารอร่อยร้านอืน่ ให้เลือก เช่น ข้าวซอย ก๋วยเตี๋ยวไก่ และกุยช่ายทอด กับไส้อั่ว อีกด้วย

อีกหนึ่งของอร่อยที่เลื่องลือไปทั่วจุฬาฯ คือ บะหมี่ อดทน ประจำ�โรงอาหารคณะรัฐศาสตร์ ติดถนนอังรีดูนังต์ บริเวณข้างอาคารเกษม อุทยานิน หนึ่งในโรงอาหารเก่าแก่ ของจุฬาฯ ที่ได้ปรับการใช้พื้นที่เป็นโรงอาหารและอาคาร จอดรถ จุดเด่นของร้าน คือ มีการต่อคิวที่ยาวและต้อง "รอนาน" จนเป็นตำ�นาน ส่วนเมนูของร้านนั้นสามารถ จะเลือกเครื่องบะหมี่ได้ตามความชอบ ไม่ว่าจะเป็นปู เป็ด ลูกชิ้น หรือหมูแดง มีนํ้าราดอร่อยเฉพาะตัว แต่ละชาม ทีอ่ อกมาต้องบอกว่าเป็นบะหมีห่ น้าตาดีสดุ ๆ ทีแ่ อบซ่อนตัว อยู่ในรั้วมหาวิทยาลัยเลยทีเดียว บะหมี่อดทน

จ า ม จุ รี

69

นอกจากบะหมี่แล้ว คณะรัฐศาสตร์ยังมีเมนูเด็ด เจ้าอื่น อาทิ เส้นเล็กไก่ตุ๋น หรือข้าวแกงกะหรี่ไก่ ข้าวแกง กะหรี่หมูทอด และข้าวผัดเต้าหู้ไก่แซ่บ

ไอศกรีมซอฟเสิร์ฟที่มีชื่อยี่ห้อว่า Parabola นั้น หารับประทานได้ที่จุฬาฯ เท่านั้น เป็นไอศกรีมแบรนด์ ที่ ก่ อ ตั้ ง โดยนิ สิ ต เก่ า คณะวิ ศ วกรรมศาสตร์ ตั้ ง อยู่ ที่ โรงอาหารคณะวิศวกรรมศาสตร์ (iCanteen) พาราโบลา มีหลายท็อปปิ้ง ทั้งโกโก้ครันช์ โอริโอ บราวนี่ มาร์ชเมลโล่ มีรสชาติไอศกรีมให้เลือก 3 รสคือ โยเกิร์ต ชาโคล และ ทูโทน ในราคาแสนถูก

อย่างที่กล่าวข้างต้นว่า ใครที่ติดใจไก่ทอดอักษร ก็สามารถจะมารับประทานได้ที่คณะวิศวกรรมศาสตร์ (แล้วก็เป็นที่ประหลาดใจและลือกันว่าไก่ทอดอักษรสาขา โรงอาหารคณะวิศวะ มีรสชาติที่อร่อยกว่าคณะอักษรฯ) นอกจากจุดเด่นทีร่ า้ นไอศกรีมแล้ว อาหารยอดนิยมประจำ� คณะ ยังมีกว๋ ยเตีย๋ วต้มยำ�ทรงเครือ่ งใส่ไข่เยิม้ ร้านป้ารุจศิ รี ซึ่งมีลูกเล่นตรงที่ถ้าสั่งอาหารเป็นภาษาอังกฤษ ร้านจะ ลดราคาให้ 50%

ที่นี่ยังมี ข้าวแกงกะหรี่ไก่ทอด ข้าวกะเพราคลุก ไก่ ท อด ที่ ยิ่ ง เพิ่ ม ความอร่ อ ยเมื่ อ ราดซอสมายองเนส หรือใครที่ชื่นชอบทูเดย์สเต็กของตลาดสามย่าน ก็มีให้ รับประทานได้ที่โรงอาหารคณะวิศวะนี้ด้วย เรียกว่าเป็น โรงอาหารที่เอาใจนักกินเต็มที่จริงๆ

จ า ม จุ รี

70

และหากจะย้ อ นกล่ า วถึ ง ไอศกรี ม ที่ นิ สิ ต หลายต่อหลายรุ่นมีความผูกพันเป็นอย่างมาก ต้องนึกถึง ชื่ อ ไอศกรี ม Chubby ที่ เ คยมี ข ายอยู่ ที่ ค ณะบั ญ ชี มานานถึง 40 ปีเต็ม แต่ในปัจจุบันก็ได้เลิกจำ�หน่ายไปแล้ว และหากใครอ่ า นบทความนี้ แ ล้ ว เกิ ด ความรู้ สึ ก คิ ด ถึ ง สามารถจะไปรั บ ประทานที่ ร้ า นของแบรนด์ เ องที่ ซอยเอกมัย ชับบี้เป็นไอศกรีมรสชาติแบบโฮมเมดโดยแท้ ซึ่งนิสิตมักจะสั่งรสรัมเรซิ่น บรั่นดี เชอร์รี่ หรือไอริช คอฟฟี่

ส่ ว นที่ โรงอาหารคณะวิ ท ยาศาสตร์ อาคาร จุลจักรพงษ์ เป็นสถานที่รวมนิสิตไปจนถึงคนจากภายนอก สถาบันที่มักจะนัดกันมาติวหนังสืออยู่เป็นประจำ� เพราะ มีบรรยากาศที่ปลอดโปร่ง อยู่ใกล้ศูนย์หนังสือจุฬาฯ และ ยังมีอาหารราคาเบาๆ ให้เลือกมากมาย มีไฮไลต์เด็ดเป็น ก๋วยเตี๋ยวสุโขทัยต้มยำ�นํ้าใส ที่ให้เกี๊ยวกรอบกันแบบ ไม่อั้น ข้าวราดแกงกะหรี่ทงคัต

สึ

ไอศกรีม Chubby

สำ�หรับคอแกงกะหรี่ญี่ปุ่น ต้องลอง ข้าวราดแกงกะหรี่ทงคัตสึ ให้ปริมาณแบบ เต็มอิ่มในราคา 40 บาท ที่โรงอาหารคณะ สถาปัตยกรรมศาสตร์ สักครั้งแล้วคุณจะติดใจ มากินซํ้ากันเลยทีเดียว

เมื่อข้ามมาฝั่งสามย่าน โรงอาหารใน จุฬาฯ ก็ยังสร้างความตื่นตาตื่นใจให้นิสิตและ นักชิม เพราะที่โรงอาหารคณะนิเทศศาสตร์นิติศาสตร์ ที่อาคารพินิตประชานาถ มีร้าน Bbee ที่ จำ � หน่ า ยเมนู ข้ า วไข่ ข้ น สุ ด ครี เ อท ต่างๆ ไม่วา่ จะข้าวไข่ขน้ คาโบนาร่า ข้าวไข่ขน้ ต้มยำ�กุ้ง ข้าวไข่ข้นซอสมันกุ้ง แถมยังมีเมนู อาหารคลีนจำ�หน่ายเอาใจคนรักสุขภาพอีกด้วย

ข้าวไข่ข้นคาโบนาร่า จ า ม จุ รี

71

ย อ ่ ร อ ง ม ท า ลายแ คว

ถนนพระราม ๑

5

ถนนพญาไท

4 1

CU

STADIUM

12

องกง ฮ ย ว

ก า ฉ • เ ปญี่ปุ น 2 • เคร ข น • ข าวไข ี่แมน พ 3 • น้ำป น

กะหรี่ ข าวแกง สึ ทงคัต

orld

Food W

14

ักษร

ไก ทอดอ

11

10 หอประชุม จ�ฬาฯ

9

ยำน้ำใส ม

ต ว ี ย ๋ ก วยเต ี๊ยวไม อั้น เก

ส า มย า น มิ ต ร ท าว น

ถ น น อั ง ร� ดู นั ง ต

ป งเย็น

MBK

SIAM SQUARE

ไอศกรีมla Parabo

6 ศาลา พระเกี้ยว

7

8

ทน

บะหมี่อด

13

ถนนพ ระรา ม ๔

1. สํานักงานมหาว�ทยาลัย 2. คณะครุศาสตร 3. อาคารพ�นิตประชานาถ (คณะนิติศาสตร และคณะนิเทศศาสตร ) 4. หอพักนิสิต 5. อาคารจ�ฬาพัฒน 9 (คณะสหเวชศาสตร ) 6. อาคารจ�ลจักรพงษ (คณะว�ทยาศาสตร ) 7. อาคารมหิตลาธิเบศร (คณะพาณิชยศาสตร และการบัญชี) จ า ม จุ รี

72

8. อาคารจอดรถ 3 (คณะรัฐศาสตร ) 9. คณะว�ศวกรรมศาสตร 10. อาคารที่ติดกับอาคารมหาจักร�สิร�นธร (คณะอักษรศาสตร ) 11. คณะสถาป ตยกรรมศาสตร 12. อาคารว�ทยกิตติ์ (สยาม) 13. คณะแพทยศาสตร 14. ศูนย อาหาร Food World คณะทันตแพทยศาสตร

ร้านพี่แมน เป็นอีกร้านนํ้าปั่นขวัญใจเด็กนิเทศฯ ร้านพี่แมนขึ้นชื่อที่ "ปั่นได้ทุกอย่าง" โดยเมนูดังที่เคย ปั่นมาแล้ว มีอาทิ โก๋เย็น ที่นำ�ปาท่องโก๋มาปั่นกับเครื่องดื่ม นมประเภทต่างๆ แปลกและแตกต่างไม่ซํ้าใคร

แต่ ก่ อ นถ้ า ข้ า มมาฝั่ ง สามย่ า น ที่ โ รงอาหาร คณะครุศาสตร์ สายขนมหวานก็ตอ้ งรูจ้ กั ปังเย็นครุศาสตร์ หรือร้าน Up to You (พี่ลีฟ) ที่จำ�หน่ายปังเย็น โทสต์ บิ ง ซู ไอศกรี ม ทอด และขนมโตเกี ย วหน้ า ตาน่ า ตื่ น ตา ตื่นใจและมีราคาย่อมเยา โดยมีเมนูปังเย็นโกโก้จานโต เป็นพระเอก ราคาไม่โตเท่า After You แต่มีรสชาติอร่อย เทียบเคียงได้เลยทีเดียว (แต่ปัจจุบันต้องตามความอร่อย ไปที่คณะวิทยาศาสตร์การกีฬา)

นอกจากปังเย็นแล้ว โรงอาหารครุศาสตร์ ยังมี ร้านเครปญีป่ นุ่ ทีม่ ที งั้ เครปแบบเครือ่ งทะลัก และทาโกยากิ ร้อนๆ กับร้านเฉาก๊วยฮ่องกง เด่นในเมนูเฉาก๊วยนมสด นํ้ า โกโก้ ชาเขี ย ว และชานม แต่ ถ้ า จะลองปั ง เย็ น อี ก แบบที่ ต่ า งไป ก็ ส ามารถข้ า มไปฝั่ ง มาบุ ญ ครอง ที่ ร้านปังเย็นโรงอาหารคณะสหเวชศาสตร์ ก็อร่อยและนิยม ในหมู่นิสิตไม่แพ้กัน ร้านพี่แมน

ปังเย็นครุศาสตร์

หรือหากใครทีช่ อบบรรยากาศใหม่ แบบแอร์เย็นฉํา่ ก็ตอ้ งไป รับประทานที่ศูนย์อาหาร Food World โรงอาหารน้องใหม่ล่าสุด ซึ่งสร้างขึ้นพร้อมกับอาคารใหม่ของคณะทันตแพทยศาสตร์ ระดับ ราคาเฉลี่ยจะสูงกว่าโรงอาหารอื่นๆ เล็กน้อยที่ 40-60 บาทต่อจาน แต่ความอร่อยก็คุ้มราคาที่จ่ายไม่แพ้ที่อื่นเลย

ที่ ไ ม่ เ อ่ ย ถึ ง คงไม่ ไ ด้ ก็ คื อ โรงอาหารประจำ � หอพั ก นิ สิ ต อีกแหล่งฮอตรวมของอิ่มอร่อยราคาถูก ที่นี่เป็นโรงอาหารที่นิสิต ซึ่งประพฤติดีแต่ขาดแคลนทุนทรัพย์ได้รับประทานมื้อกลางวันฟรี โดยการสนับสนุนทุนของสมาคมนิสิตเก่าจุฬาฯ นับเป็นทุนเก่าแก่ที่มีตั้งแต่ปี พ.ศ. 2515 นิ สิ ต ที่ จ ะได้ รั บ ทุ น ก็ เ ป็ น การพิ จ ารณาจากเอกสารหลั ก ฐานและจากการสั ม ภาษณ์ ผู้ ที่ เ หมาะสมในแต่ ล ะปี นั่ น เอง และนิ สิ ต ก็ มี ห น้ า ที่ ป ฏิ บั ติ ต ามกฎระเบี ย บ เช่ น มารับประทานตามเวลาที่กำ�หนด ตลอดจนอาสาช่วยงานกิจกรรมของมหาวิทยาลัย อย่างน้อย 2 กิจกรรมต่อปี

ของดี ข องจุ ฬ าไม่ ไ ด้ มี แ ค่ วิ ช าการ คณาจารย์ งานวิ จั ย แต่ ยั ง มี ข องดี ของอร่อยที่คอยรองรับนิสิต กระทั่งบุคคลภายนอกจำ�นวนมหาศาล (ก็ใครจะนึกว่า ในรั้วมหาวิทยาลัย จะตระการตาด้วยอาหารการกินในแบบข้างต้นที่กล่าวมา )

โรงอาหารทั้ง 14 แห่งในจุฬาฯ ทำ�หน้าที่แต่ละวันคอยโอบอุ้ม ปลอบใจ เติ ม กำ � ลั ง ให้ ก องทั พ นิ สิ ต ได้ ฟั น ฝ่ า ทุ ก ภาคการศึ ก ษาไปอย่ า งมี ค วามสุ ข สมบู ร ณ์ ราบรื่นภายใต้รั้วจามจุรีแห่งนี้ จ า ม จุ รี

73

ขอเชิญชวนชาวจุฬาฯ ทุกท่าน บริจาคเงินสมทบกองทุน จุฬาลงกรณ์บรมราชสมภพฯ กองทุนจุฬาลงกรณ์บรมราชสมภพ ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จัดตั้งขึ้น ในวโรกาสวันพระราชสมภพครบ 150 ปี ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวในปี พ.ศ. 2546 ขอเชิญชวน ทุกท่านบริจาคเงินสมทบกองทุนฯ เพื่อสนับสนุนการศึกษาของมหาวิทยาลัย ในโครงการทุนการศึกษา โครงการ บูรณาการความรู้สู่ชุมชน โครงการจากใจพี่สู่ใจน้อง โครงการพัฒนาวิชาการ โครงการสนับสนุนปริญญาเอก โครงการเงินทุนศาสตราภิชาน/Chair Processor โครงการปรับปรุงอาคารการศึกษา โครงการจัดหาวัสดุอุปกรณ์ การศึกษาและวิจัย และโครงการอนุรักษ์หอประชุมจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โดยการบริจาคเงินเข้าบัญชี ชื่อบัญชี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (กองทุนจุฬาลงกรณ์บรมราชสมภพฯ)

ธนาคารไทยพาณิชย์ สาขาสภากาชาดไทย เลขที่บัญชี 045-2-90360-0 ชื่อบัญชีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (กองทุนจุฬาลงกรณ์บรมราชสมภพฯ)

ธนาคารกรุงเทพ สาขาสยามสแควร์ เลขที่บัญชี 152-4-87883-0 ชื่อบัญชีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (เพื่อรับเงินบริจาค)

และสามารถบริจาคผ่านเว็บไซต์ www.chula.ac.th/about/giving ท่านที่ต้องการใบเสร็จรับเงิน กรุณาส่งสำ�เนาใบฝากเงินและกรอกข้อความตามแบบฟอร์มที่ดาวน์โหลดได้จาก http://www.cuar.chula.ac.th/data/kongtun.html แล้วส่งมาทีศ่ นู ย์พฒ ั นกิจและนิสต ิ เก่าสัมพันธ์ จุฬาฯ อาคาร จามจุรี 2 ชั้น 1 ถนนพญาไท เขตปทุมวัน กรุงเทพฯ 10330 โทรศัพท์ : 0-2218-3297-99 โทรสาร : 0-2218-3360 ภายใน 15 วัน หากเกิน 15 วัน จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ขอสงวนสิทธิ์ในการออกใบเสร็จรับเงิน

เมื่อครั้งอภิลักขิตมงคลกาลบรรจบสมัยหนึ่ง ร้อยห้าสิบปีแห่งวันพระบรมราชสมภพในพระบาท สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระปิยมหาราช องค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรม แห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ได้ประกาศยกย่อง เฉลิมพระเกียรติว่าทรงเป็นบุคคลสำ�คัญของโลก ทางการศึกษาวัฒนธรรมสังคมศาสตร์ มานุษยวิทยา การพัฒนาสังคม และการสื่อสาร ในโอกาสนั้น จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้จัดสร้าง

พระบรมรูป พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยูห่ วั สัมฤทธิ์ ขนาดความสูง 69 เซนติเมตร ซึ่งออกแบบและสร้างโดยประติมากรที่มี ชื่อเสียง โดยได้รับพระราชทานพระมหากรุณาธิคุณ ในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำ�เนินทรงเททองหล่อ และทรงเป็นประธานในพิธีมังคลาภิเษก พระบรมรูปสัมฤทธิ์นี้ ทรงคุณค่าเหมาะสม ให้นิสิตเก่าจะได้มีไว้เป็นที่ระลึกและสักการะบูชา ทั้งนี้ ผู้สนใจสามารถสั่งจองหรือติดต่อสอบถาม ได้ที่ศูนย์พัฒนกิจและนิสิตเก่าสัมพันธ์ จุฬาฯ หมายเลขโทรศัพท์ 0-2218-3297-99 หมายเลขโทรสาร 0-2218-3360

ในราคา 55,555.-

(ห้าหมื่นห้าพันห้าร้อยห้าสิบห้าบาทถ้วน) โดยเงินรายได้จะนำ�ไปใช้เพื่อพัฒนาการศึกษา ของมหาวิทยาลัยต่อไป (ของมีจำ�นวนจำ�กัด)

"นิตยสารจามจุรี" ราย 4 เดือน จัดทำ�โดยศูนย์พัฒนกิจและนิสิตเก่าสัมพันธ์ จุฬาฯ เป็นสื่อเก่าแก่ที่นับย้อนถอยหลัง ไปได้ยาวนาน ทำ�หน้าที่เชื่อมสัมพันธ์นิสิตเก่า นิสิตปัจจุบัน และจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เป็นเสมือน "สื่อเชื่อมสายใย นํ้าใจน้องพี่" รั้วจามจุรีมาอย่างต่อเนื่องกว่า 22 ปี

ภายในเล่ม รวบรวมสาระ องค์ความรู้ ทั้งด้านเกร็ดประวัติศาสตร์อันน่าภาคภูมิใจของประชาชนชาวไทย พร้อมทั้งนำ�เสนอ ข้อมูลใหม่ๆ ไม่วา่ จะด้านเทคโนโลยี นวัตกรรม และด้านวิชาการทีน่ า่ สนใจ ซึง่ รวบรวมและถ่ายทอดโดยเหล่าผูท้ รงคุณวุฒิ ในหลากหลาย สาขา รวมถึงรายงานข่าวสารล่าสุดเกี่ยวเนื่องกับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และอัปเดตเรื่องราวต่างๆ ให้กับทั้งนิสิตปัจจุบัน และ นิสิตเก่าที่ยังคงมีเลือดจามจุรีและ "หัวใจน้องพี่สีชมพู" อยู่อย่างเข้มข้นเหนียวแน่น

ตลอดเวลาที่ผ่านมา และสืบเนื่องต่อไปในอนาคต "นิตยสารจามจุรี" มุ่งมั่น ทำ�หน้าที่ในการสะท้อนและสืบสานความ ภาคภูมิใจและเกียรติภูมิของจุฬาลงกรณ์ ในนามของสถาบันซึ่งทำ�หน้าที่สำ�คัญในการประสิทธิ์ประสาทความรู้ให้กับประชาชน เพื่อนำ�ไปสู่การพัฒนาสังคมและประเทศชาติ ทั้งนี้ ผู้ที่สนใจ สามารถสมัครสมาชิกนิตยสารจามจุรีรายปี เพื่อสนับสนุนและติดตาม ข่าวสาร ในอัตราสมาชิกปีละ 500 บาท

ดูรายละเอียดเพิ่มเติม หรือดาวน์โหลดใบสมัครสมาชิกได้ที่ https://Dek.Chula.ac.th

นิตยสารจามจุรี จะไม่สามารถยืนหยัดในการนำ�เสนอข้อมูล ข่าวสาร หรือเชื่อมสัมพันธ์น้องพี่ได้อย่างสมบูรณ์ และต่อเนื่ิอง หากขาดการสนับสนุนด้วยหัวใจจากเหล่าน้องพี่สีชมพู

เชิญชวนนิสิตเก่า ร่วมเป็นส่วนสำ�คัญของ "จามจุรี" ด้วยการสนับสนุนผ่านการประชาสัมพันธ์เครื่องหมายการค้า หรือผลิตภัณฑ์ของหน่วยงาน ตามอัตราค่าสนับสนุน ดังนี้

อัตราค่าสนับสนุน 40,000 บาท (สี่หมื่นบาทถ้วน) ลงประชาสัมพันธ์จำ�นวน 1 เล่ม เต็มหน้า 4 สี

อัตราค่าสนับสนุน 100,000 บาท (หนึ่งแสนบาทถ้วน) ลงประชาสัมพันธ์ตลอด 1 ปี จำ�นวน 3 เล่ม เต็มหน้า 4 สี

สอบถามรายละเอียดได้ที่ ศูนย์พัฒนกิจและนิสิตเก่าสัมพันธ์ จุฬาฯ นางสาวอาภากร โพธิเย็น โทรศัพท์ : 0-2218-3297-99 โทรสาร : 0-2218-3360 Facebook : alumni.cu Line : CUAR.CHULA E-mail : cuar@chula.ac.th

ใบสมั​ัครสมาชิ​ิกนิ​ิตยสาร "จามจุ​ุรี​ี" ประวัติส่วนตัว คำ�นำ�หน้าชื่อ / ยศ_________ ชื่อ_____________________นามสกุล________________ เพศ ชาย หญิง ปัจจุบันอยู่บ้านเลขที่ ______________ซอย / ตรอก ___________________ ถนน _______________________ ตำ�บล / แขวง ___________________อำ�เภอ / เขต ___________________ จังหวัด _____________________ รหัสไปรษณีย์ ____________ โทรศัพท์ ________________e-mail ________________ ID LINE ___________ ประวัติการศึกษา คณะ___________________ ปีที่เข้า__________________รุ่นที่___________________ เลขประจำ�ตัว _______ ปริญญาตรี ปริญญาโท ปริญญาเอก หลักสูตรสาขา _______________________________________ อื่นๆ__________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ สถานที่ทำ�งาน ชื่อหน่วยงาน ___________________________________________________________________________ เลขที่ตั้ง _______________________ซอย / ตรอก ___________________ ถนน________________________ ตำ�บล / แขวง ___________________อำ�เภอ / เขต ___________________ จังหวัด______________________ รหัสไปรษณีย์ ___________________โทรศัพท์ ______________________ e-mail _____________________ ตำ�แหน่งปัจจุบัน _________________________________________________________________________ มีความประสงค์ที่จะให้ส่งนิตยสาร "จามจุรี"

ที่บ้าน

ที่ทำ�งาน

สมัครเป็นสมาชิกใหม่ ต่ออายุสมาชิก เลขที่สมาชิก 1 ปี (500 บาท) 2 ปี (1,000 บาท) 3 ปี (1,500 บาท) 4 ปี (2,000 บาท)

ชำ�ระโดย เงินสด เงินโอน ธนาคารไทยพาณิชย์ สาขาสยามสแควร์ เลขที่บัญชี 038-2-67694-1 ชื่อบัญชี "นิตยสารจามจุรี"

**กรณีโอนเงิน โปรดส่งใบสมัครสมาชิก พร้อมหลักฐานการโอนเงินมายังที่อยู่ด้านล่างนี้**

จำ�นวนเงิน_______________________ บาท ( _______________________________________ ) ลงชื่อ (_______________________________ ) ผู้สมัคร ______________________________ วันที่ ________________________________ ศูนย์พัฒนกิจและนิสิตเก่าสัมพันธ์ จุฬาฯ อาคารจามจุรี 2 ชั้น 1 ถนนพญาไท เขตปทุมวัน กรุงเทพ 10330 โทรศัพท์ 0-2218-3297-99 โทรสาร 0-2218-3360 Facebook: alumni.cu • line: cuar.chula • email: cuar@chula.ac.th Scan for Website

e s i d n a h c r e M a l u h C l a Offici

เข็มเนคไทโลหะ โลโก้ CU

กระเป๋าผ้าลดโลกร้อน

ขนาด 2x1 ซม. ตัวงานชุบทองเงา ด้านหน้าเป็นโลโก้อักษร ลงสีชมพู ด้านหลังเป็นเข็มปีกผีเสื้อ บรรจุในกล่องพลาสติกสีดำ� ฝากระ จกใส ขนาด 5x5x2 ซม.

ผ้า Canvas สีขาว ทรงสี่เหลี่ยม สกรีนลาย Chula (สูง 12 นิ้ว กว้าง 19 นิ้ว ก้น 6 นิ้ว)

ราคา 180.-

ราคา 100.-

ปากกา

สมุดบันทึก สไตล์นักเดินทาง

สีขาว ไส้เจลสีดำ�ขนาด 0.7 มม.

LIMITED EDITION ในกล่องโลหะ

ปกหนังเทียม ลาย CHULALONGKORN UNIVERSITY สีเทา และสีขาว ภายในสามารถบรรจุสมุดกระดาษถนอมสายตา ขนาด A5 ได้ 3 เล่ม เปลี่ยน-เติมไส้ได้ บรรจุในกล่องสีชมพูพร้อมมอบเป็นของขวัญ

KAWECO SKYLINE SPORT GEL ROLLER

ราคา 990.-

Traveler's Journal

ราคา 350.-

สั่งซื้อสินค้าที่ระลึก สินค้า

จำ�นวนสินค้า

จำ�นวนเงิน

เข็มเนคไท CU กระเป๋าผ้า ปากกา สมุดบันทึก (สีเทา) สมุดบันทึก (สีขาว) รวม มารับสินค้าเองที่ศูนย์พัฒนกิจฯ (อาคารจามจุรี 2 ชั้น 1) จัดส่ง (ค่าจัดส่งแบบ EMS ชิ้นแรก 50 บาท ชิ้นถัดไป 30 บาท)

ชื่อ-สกุล_ _____________________________________________________________________ มือถือ_________________________________ ID LINE_________________________________ ที่อยู่สำ�หรับจัดส่ง________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ รวมเป็นเงินทั้งสิ้น ________________________________________________ บาท (รวมค่าจัดส่ง) วิธีการชำ�ระเงิน

โอนเข้าบัญชี ธนาคารไทยพาณิชย์ สาขามาบุญครอง 2 เลขที่บัญชี 289-211586-9 ชื่อบัญชี ศูนย์พัฒนกิจและนิสิตเก่าสัมพันธ์เงินรองจ่าย ส่งหลักฐานการโอนเงินและแจ้งที่อยู่การจัดส่งได้ที่ Line : CUAR.CHULA/FAX : 0-2218-3360 E-mail : cuar@chula.ac.th ติดตามข่าวสาร/สอบถามเพิ่มเติม

Facebook : alumni.cu Line : CUAR.CHULA E-mail : cuar@chula.ac.th โทรศัพท์ : 0-2218-3297-99

ช วยจ�ฬาฯ

บร�จาคได 2 ช องทาง

1

บร�จาคด วยตนเองที่ ศูนย พัฒนกิจฯ อาคารจามจ�ร� 2 ชั้น 1 เง�นสด เช็ค โอนเง�น

Chula

2

บร�จาคผ านเว็บไซต E-Donation Chula.ac.th/about/giving

ระบุกองทุน ฝากเข ากองทุนอื่นๆ

เข ากองทุนจ�ฬาลงกรณ บรมราชสมภพฯ

• กองทุนภูมิคุ มกันบำบัดมะเร็งจ�ฬาฯ • โครงการอุทยาน 100 ป จ�ฬาฯ • ฯลฯ

เบิกจ ายให กิจกรรมที่ กรรมการกองทุนอนุมัติ • ทุนการศึกษา เช น กองทุนดุษฎีพ�พรรธน • พัฒนาว�ชาการ เช น กองทุนศาสตราภิชาน • พัฒนางานว�จัย ดูรายละเอียดเพ��มเติมได ที่ ศูนย พัฒนกิจและนิสิตเก าสัมพันธ https://Dek.Chula.ac.th

Dek.Chula.ac.th หนึ่​่�งช่​่องทางให้​้นิ​ิสิ​ิตเก่​่า เข้​้าสู่​่�โลกจุ​ุฬาฯ ทั้​้�งใบ เชื่อมโยง อัพเดท ข่าวสารความเคลื่อนไหวที่เป็นประโยชน์ต่อน้องพี่จามจุรี และเข้าถึงแหล่งความรู้ มหาศาลของจุฬาฯ ผ่านฮับเดียวที่รวบรวมทุกสิ่งไว้ด้วยกัน

• กิจกรรมต่างๆ รอบรั้วจุฬาฯ ข่าวสารและโครงการที่นิสิตเก่าสามารถเข้ามามีส่วนร่วม • ค้นหางานวิจัยและวิทยานิพนธ์ สิทธิบัตรต่างๆ • อ่านนิตยสารและวารสารออนไลน์ ท่องพิพิธภัณฑ์ • โหลดแผนที่ เส้นทางเดินรถ บริการด้านเอกสาร นิสิตเก่า • บริจาคให้จุฬาฯ ช้อปของที่ระลึก และอื่นๆ ที่เด็กจุฬาฯ ต้องรู้

คลิ​ิก

https://Dek.Chula.ac.th

All-in-One Platform for Chula Alumni

Chulalongkorn University Alumni Relations Facebook: ศูนย พัฒนกิจและนิสิตเก าสัมพันธ จุฬ าลงกรณ มหาวิทยาลัย E-mail : cuar@chula.ac.th www.cuar.chula.ac.th