charlotte sophie bon
de groenblauwe stadswal
Deventer
groenstromen en bosvensters
IJsselvallei de straten van de toekomst
Utrecht
ruimtevaren: stage h+n+s
Amersfoort particulier tuinontwerp
Zutphen e.o. inrichtingsplannen diverse locaties
BOREELPARK
EMMAPARK
STADSHAVEN
DE GROENBLAUWE STADSWAL
hogeschool van hall larenstein afstudeeropdracht module ‘de ontwerper’
thematiek infrastructuur & mobiliteit, cultuurhistorie, ecologie, wonen, recreatie
schaal L stadsniveau
deventer 2023
Vijf parkzones aan de oostelijke stadsrand van Deventer vormen de basis van een nieuwe urban stitch. Samen weven ze een groen tapijt dat de barrière van de N344 doorbreekt en ruimte gee aan traag verkeer, stadsnatuur en verbeterd waterbeheer. De Buitengracht fungeert daarbij als katalysator voor het groenblauwe netwerk rondom de stad, terwijl meer groen en water rondom de oude stadswal zorgen voor verkoeling, een betere waterhuishouding en een sterkere verbinding met de binnenstad.
Sinds de demping van de stadshaven, de aanleg van de Wilhelminabrug en de daarmee gepaard gaande verkeersdruk is het gebied binnen de 17e-eeuwse stadsomwalling ten oosten van Deventer afgesneden geraakt van de binnenstad. Als afstudeeropdracht heb ik in een periode van zes weken mijzelf de opgave gesteld om de ruimtelijke samenhang tussen dit gebied en de binnenstad te herstellen.
Startpunt voor het ontwerp vormt de omleiding van het hoofdverkeer uit de binnenstad en de ophe ng van de barrierewerking van de N344. Daarnaast focust het ontwerp op een groenblauw netwerk om de binnenstad, waarbij de Buitengracht ook aan de oostzijde van de stad benut wordt zoals in het Rijsterborgherpark. Vanuit deze hoofdgedachte ontstaat ruimte voor het herstel van oost-west verbindingen van Boreel, Raambuurt en Pothoofd met de binnenstad in de vorm van park, plein, paden voor traag verkeer en een stadsmoestuin.
muurplanten muurbloem tongvaren steenbreekvaren muurleeuwenbek gele helmbloem
boom in plantenbak
Betula utilis ëDoorenbosí Amelanchier lamarckii Acer griseum
bloemrijk grasland wilgenroosje waterspitsmuis
vochthoudende grond kattenstaart ringslang
natte ruigte gele lis libellen
moerasplanten riet kleine karekiet
drijfbladplanten waterlelie
kleine watersalamander
ondergedoken waterplanten grof hoornblad snoek
parkbomen indicatie: Aesculus hippocastanum Betula pendula Tilia x europaea Fraxinus excelsior Pterocarya fraxinifolia
GROENSTROMEN EN BOSVENSTERS
hogeschool van hall larenstein module landschapsanalyse
thematiek ecologie, cultuurhistorie, wonen, schaal L regionale schaal
ijsselvallei 2022-2023
Het verhaal van het landschap van mijn jeugd ontrafeld in een landschapsanalyse volgens de lagenbenadering op land-, organisatie-, en ruimtevorm. Daarnaast een visie op de toekomst van de regio met inpassing van de bossenstrategie in de beekdalen voor verbeterd waterbeheer, versterking van biodiversiteit, terugkeer van cultuurhistorische elementen en nieuwe mogelijkheden voor recreatie en wonen.
Maak van de IJsselvallei een verbinding tussen Veluwe en Sallandse Heuvelrug
met water op de juiste plek kan
Benader de beken als ecologische en recreatieve verbindingszones
Versterk het verschil tussen beekdalen en aanliggende hogere gronden
Laat water en bodem sturend zijn in landgebruik
Herstel cultuurhistorische elementen als verbindingen in het gehele projectgebied
Behoud en versterk de relatie tussen dorp en land
Hef de barrièrewerking van grote wegen op door middel van ecoducten, tunnels en/of bu昀昀erzones
Combineer de inrichting van beek en beekdalen met een toekomstbestendige waterhuishouding
Benut landgoederen en aaneengesloten landbouwenpercelen voor omvorming naar natuurinclusieve gemeenschapsboerderijen
te brengen, met water op de juiste plek kan middel van ecoducten, tunnels en/of bu昀昀erzones
stichting van landgoederen ontstaan katholieke dorpen groener kleinschaliger landschap
IJssel als structuurdrager oeverwal landschappelijk bepalend Veluwse bandijk met wielen microrelief uiterwaarden landgoederen met kleinschalig landschap oude zichtlijnen langs relief en wegen jonge ontginningspatronen zichtbaar . Helaas is er veel verdroging, zijn oude beeklopen rechtgetrokken, zijn veel
kunstmest en prikkeldraad spoorlijnen Deventer-Zutphen, Apeldoorn aanleg A1 en zandafgravingen landschap minder goed leesbaar
Maak nieuwe recreatieve routes langs beekdalen, dijken, landgoederen en boerderijen
Rondom de Eefse Beek wordt het oude kampenlandschap hersteld door middel van bos en lijnvormige beplantingen. Poelen en moeraszones bieden hier ook ruimte voor verschillende dieren met de kamsalamander als gidssoort. Landgoed ‘t Haveke wordt weer het centrum van de Eefse beek: door meer openheid aan de randen van het landgoed te creeeren, ontstaat meer verbinding tussen dorp en omliggende natuur. Een nieuwe etsroute (rode
lijn) op de overgang van beekdal naar hogere zandgronden versterkt de beleving van het landschap. Waar de Eefse beek uitmondt in het Twenthekanaal, bevindt zich een waardevol open gebied. De N348 wordt hier omgevormd tot een ecoduct (gele lijn) zodat deze openheid behouden blij en ongestoorde natuurontwikkeling plaats kan vinden. Daarnaast biedt de monding ruimte als overstromingszone bij hoog water.
Aanvullend op het masterplan is gekeken op welke manier er 25 tot 30 nieuwe woningen ingepast kunnen worden binnen het projectgebied. Mijn focus lag hierbij op de beleving van het beekdal vanuit je woning: wonen op de grens van besloten naar open landschap en op de grens van hoger gelegen naar lager gelegen gebied. De natuurbeleving van het waterrijke groene landschap staat voorop. Het gebied functioneert ook als stapsteen voor de kamsalamander. Landschapselementen als singels, hagen en bosschages keren terug en markeren de oude rechte verkavelingslijnen. Een wandelpad volgt de oude hoogtelijn en een vlonderpad verbindt de woningen. De analyse, het ontwerp en de uitwerking in laagkaarten, integraal ontwerp en technische tekeningen zijn samengevoegd in een rapport.
DE STRATEN VAN DE TOEKOMST
hogeschool van hall larenstein
module t&l bureau
schaal S straatnniveau
De vraag hoe je een ‘versteende’ wijk opnieuw inricht, nodigt uit tot nadenken over hoe wij onze publieke ruimte willen inrichten en waar de grenzen liggen tussen publiek en privaat terrein. Het betekent slim ruimtegebruik en een verweving van functies zodat een jne, groene verblijfsplek hand in hand gaat met vermindering van hittestress, een verbeterde waterhuishouding en een vergrote biodiversiteit.
Groen 昀椀etsparkeren,
昀氀atgebouw, bij aan het groene karakter
昀椀etsen her en der verspreid door de straat zonder duidelijke plek. Er zijn 昀椀etsenstallingen -doorheen te groeien, zodat de 昀椀etsenstallingen mooi rommelig oogt door 昀椀etsen die overal staan. Langs de 昀氀at zijn groene klimplanten geplaatst, wat zoals bij het
Daarnaast stonden
kruiden kunnen groeien en water beter kan in昀椀ltreren. middengedeelte ter hoogte van de 昀氀at. Dit gebied was
Ruimte voor groene
昀椀etsenstallingen waardoor er geen verrommeling in de straat is door 昀椀etsen die
Bij het ontwerp van het plein heb ik vooral gelet op slim ruimtegebruik, minder dominantie van de auto, verminderen van hittestress, een verbeterde waterhuishouding en het maken van aantrekkelijke verblijfsplekken voor zowel mens als dier. Ik heb de ruimte van het plein zelf breder getrokken naar de entree van de basisschool, waar de behoe e aan meer groen al is gebleken. Het accent van de module lag met name op het onderzoek waardoor er niet diep is ingegaan op het ontwerp, hoewel ik daar zelf het meeste plezier aan beleefde.
H+N+S LANDSCHAPS–ARCHITECTEN
Het verhaal van het water verteld door een nieuwe etsroute langs de sprengen in Apeldoorn. Museumtuin Naturalis waar de evolutie van leven zichtbaar wordt. Ruimte voor mens, dier en rivier in Rivierklimaatpark IJsselpoort. Ontwerpend onderzoek vanuit dynamische projectteams: mijn stage bij H+N+S Landschapsarchitecten.
SPRENG OP DE FIETS!
Ontdek de verborgen verhalen van het water
Amaliapark Waar eerst een stenige parkeerplaats was, vormt dit park tegenwoordig een groene entree van de stad met de Grift in een nieuwe hoofdrol.
Driehuizerspreng
Drie van de vier westelijke sprengkoppen zijn inmiddels hersteld en het beekwater blijft in het Griftsysteem, met schoon water en kansen voor natuurontwikkeling tot gevolg.
Badhuisspreng
Vroeger ook wel Molenbeek of Dorpsbeek geheten naar het plan om deze spreng door de stad te leiden. Tegenwoordig ligt het grootste deel van de beek nog altijd ondergronds.
Sprengkoppen
Rode Beek
In dit drassige brongebied is tussen de sprengkoppen een poel aangelegd en een kinderspeelplaats ingericht. De naam heeft de beek te danken aan haar ijzerhoudend karakter.
Winnemolens In 1616 werd hier een eerste papiermolen gebouwd; in 1812 was er een kleine en grote ‘Winnemolen’, genoemd naar een nabijgelegen windmolen. In 1896 werden na meerdere branden beide molens herbouwd naar wasserij.
Koppelsprengen
Een rijk vertakt sprengenstelsel van de Uchelsebeek, gelegen in een vrij toegankelijk wandelgebied. De moeite waard om even af te stappen.
Ruitersmolen
Vanaf 1978 is deze papiermolen gerestaureerd en sinds 1985 ook maalvaardig met twee maalstoelen. De restanten van het oude rad zijn hier aanwezig en op de zolder is een expositie over de oude papiermakerij.
Vlijtseweg
Aan de Vlijtseweg gaat het herstel van de Grift gepaard met een ecologische verbindingszone.
BEZIENSWAARDIGHEDEN LEGENDA
Sprengenfietsroute
Verkorting
Sprengen en beken
Ondergrondse beek
Routepunt
Sprengkop
Watermolen
Afstapplek Park
Fietsknooppunt
Beekbergse beek
Ontdek de verborgen verhalen van het water
Sprengenfietsroute
Apeldoorn
WAT IS EEN SPRENG?
Een spreng is een door de mens gegraven of verlegde beek, een sprengkop is de plek waar de spreng ontspringt en is uitgegraven. Een sprengenbeek is de beek die het water van de spreng afvoert.
Apeldoorn kent een rijke geschiedenis ten opzichte van het water door haar ligging aan de rand van de stuwwal van de Veluwe. Hierdoor komt van nature water omhoog dat op de hogere zandige delen is weggezakt, waarna het water via natuurlijke beken naar de IJssel stroomt.
In de 16e en 17e eeuw werden veel van deze natuurlijke beken door de mens verlegd en verlengd. Ook werden zelf beken gegraven en soms werden de stroompjes ook kunstmatig ‘opgeleid’ om een zo groot mogelijk verval te bereiken, ten gunste van de watermolens. Daarnaast werden de sprengen en beken gebruikt voor drinkwaterwinning en bij waterwerken in parken.
Na de komst van de stoommachine en elektriciteit werden veel watermolens overbodig. Veel beken raakten in verval en ‘verdwenen’ onder de grond, waarmee de rijke geschiedenis van Apeldoorn en haar beken minder zichtbaar werd. De Badhuisspreng is een voorbeeld van een voor het grootste deel overkluisde (ondergronds gelegen) beek. Ook lag de nadruk van de beken vooral op een snelle afvoer van het water, waarmee de grondwaterstand daalde en de waterkwaliteit achteruit ging.
De Grift was een van de eerste beken in het centrum die bovengronds is gehaald en vormt een voorbeeld in de manier waarop waterveiligheid hand in hand gaat met natuurontwikkeling en recreatie. Inmiddels heeft de gemeente Apeldoorn de afgelopen decennia in samenwerking met Waterschap Vallei en Veluwe vele beken en sprengen hersteld, verbreed en weer zichtbaar gemaakt. Bijzondere diersoorten als de beekprik, ijsvogel, insecten en vissen zijn teruggekeerd in de stad!
In de toekomst zal het meer en meer belangrijk zijn om de beken in te zetten als sterk ‘groen netwerk’ om bestand te kunnen zijn tegen de weersextremen als gevolg van klimaatverandering. Bijvoorbeeld door ruimte te bieden aan afgekoppeld regenwater en overtollig grondwater op te vangen.
Ook zullen de beken in de toekomst belangrijk blijven om een tegenwicht te bieden tegen de teruglopende biodiversiteit en te zorgen voor verkoeling in de stad.
Het is daarbij belangrijk om te blijven zorgen voor schoon beekwater door ook te investeren in het landschap en landgebruik rond de beken; zo creeeren we een sterk natuurlijk systeem waarbij een gezonde, veilige leefomgeving voorop staat.
De logica van de tuin: samenspel van functionaliteit en esthetiek, waar beleving en pragmatisme samenkomen. Ontwerpen met tijd en dynamiek, zichtbaar in jaarrond interessante beplanting, creatief materiaalgebruik en aandacht voor alle zintuigen. Alles komt samen in een totaalbeleving die klopt voor mens, dier en plant.
PARTICULIER TUINONTWERP
besselsgreen functie landschapsontwerper & medewerker hovenier
schaal S, M tuinontwerp
thematiek tuinontwerp, beplanting, materialisering, klantcontact
zutphen e.o. 2021-2024
Cortenstalen plantenbak met watergoot
Cortenstalen bank
Maten
INRICHTINGSPLANNEN
hogeschool van hall larenstein module techniek & materialisering module beplanting
thematiek analyse, technisch ontwerp, landschappelijke beplanting, vegetatiekunde
schaal M inrichtingsplannen
diverse locaties 2022-2023
Een uitvoeringstekening voor de materialisering rondom een zorginstelling, een beplantingsplan voor een schoolterrein en minicamping op een landgoed, of het landschappelijk inpassen van woningen – elk inrichtingsplan vertaalt visie en analyse naar een concreet en uitvoerbaar integraal ontwerp. Technische tekeningen, beplantingsplannen en detaillering zorgen voor een samenhangend geheel dat niet alleen ruimtelijk klopt, maar ook duurzaam en functioneel is.
kinderkop 100x100x80mm graniet gevlamd halfsteens
1 streklaag kinderkop 100x100x80mm graniet gevlamd
waterdoorlatende betonstraatsteen Hydro Lineo 40% open 300x100x100mm grijs, blokverband
trottoirband 280/300x360x1000mm vb donkergrijs
opsluitband 100x200x1000mm hd standaard grijs
trottoirband hoekstuk 280/300x360x500 donkergrijs opsluitband hoekstuk
boomrooster 1000x1000mm cortenstaal dikte 3mm fietsenrek 60x530x900mm zwart staal
betonstraatsteen Hydro Lineo gesloten 300x100x100mm grijs, blokverband
Tekeningnaam:
Projectnaam:
CHARLOTTE SOPHIE BON landschapsontwerper