CAW Inzicht 2016/1: Jaarverslag 2015

DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN CENTRUM ALGEMEEN WELZIJNSWERK OOST-BRABANT VZW MAATSCHAPPELIJKE ZETEL: REDINGENSTRAAT 6, 3000 LEUVEN - P916883 - maart 2016

JAARVERSLAG 2015

Nr 1/2016

IN MEMORIAM

Dag Frank, Dag huizen-Frank, sleutel-Frank, poets-Frank, telefoon-Frank, auto-Frank, kapstok-Frank...

Al naargelang de pet die je op had, tekende je jouw mails met de bijpassende Frank.

Dag Altijd-klaar-Frank. Altijd bereid. Ook al was je druk met je eigen bezigheden, je sprong direct op als je iets kon doen voor iemand.

Dag Warme Frank, met die pretlichtjes in jouw ogen – dat klein beetje ondeugendheid ook.

Dag Wijze Frank - rustig, in balans.

Dag Genietende Frank. Genietend van het leven. Dankbaar voor de mooie dingen.

Dag Frank.

november 2015

Inhoud

Editoriaal . ��������������������������������������������������������������� pag. 4

In een oogopslag . ������������������������������������������������� pag. 6

De werking in 2015 . �������������������������������������������� pag. 8 CAW Oost-Brabant in cijfers en letters ......pag. 8 CAW Oost-Brabant in samenwerking ..........pag. 28 CAW Oost-Brabant in kwaliteitsbeleid ........pag. 36

Blik op 2016 . ��������������������������������������������������������� pag. 38

3

4

Editoriaal Beste lezer, Sympathisant van CAW Oost-Brabant, Het schrijven van een jaaroverzicht vraagt altijd veel discipline. Het vraagt dat we terugkijken, terwijl we eerder geneigd zijn om vooruit te kijken.

38 pagina’s lang zijn we daarin geslaagd en weerom trots u te laten meelezen wat we realiseerden het voorbije jaar.

En toch gun ik mezelf deze 2 pagina’s om samen met u na te denken over de toekomst van het algemeen welzijnswerk.

In het debat rond het geïntegreerd breed onthaal wordt wel eens de vraag gesteld of de CAW’s behoren tot de private of eerder tot de publieke sector? Een vraag die mij toch echt wat naast de kwestie lijkt. Vraag is of we in de plaats een publiek dan wel privaat belang hebben. En dan zijn we er wat mij betreft snel uit. De rol en betekenis van de CAW’s is zonder twijfel van publiek belang!

Want wie van jullie, beste lezers, vrienden van het CAW, gelooft in een samenleving • waarin energiefacturen worden verhoogd om dan stomverbaasd vast te stellen dat steeds meer mensen hun factuur niet langer kunnen betalen; • waarin armoedebestrijding triomfeert bij een één-euro maaltijd voor een kind; • waarin dure auto’s gesubsidieerd worden terwijl openbaar vervoer ontoegankelijker wordt voor behoeftigen; • waarin Mattheuseffecten worden geïnstalleerd ipv afgeremd; • waarin toeleiding tot huisvesting afhangt van het niet-hebben van kleur, OCMW-waarborg of accent; • waarin grondrechten nog te vaak eerder los-zand rechten blijken (tenzij ervoor kan worden betaald); • waarin diversiteit en terreur synoniemen worden; • waarin zwemmen in het gemeentezwembad voortaan weer voor het eigen volk eerst is; • waarin een vergelijking van zwarten met apen door gezagsdragers ongestraft blijft; • waarin persoonlijke bezittingen onderpand worden voor recht op hulp; • waarin onze mening over herinvoer van de doodstraf opnieuw het onderzoek waard blijkt; • waarin steeds meer mensen zwichten onder dagelijkse druk; • en waarin we intussen steeds meer gehuld zijn in stilzwijgen en eenzaamheid.

Het zijn enkele voorbeelden van de manier waarop onder de vlag van de liberale democratie en haar vrije meningsuiting, een samenleving radicaliserende en discriminerende gedachten en praktijken gaandeweg tot common sense accepteert. Niet mijn common sense. Niet de common sense van CAW Oost-Brabant.

Wij houden er andere waarden en normen op na – dat kunnen we wel stellen. Meer zelfs willen en kunnen wij – niet alleen wij maar toch, ook wij – vanuit onze overtuiging dat de samenleving er voor iedereen is, dat er niet zoiets als tweederangsmensen bestaan, de Donald Trumpsen van vandaag van antwoord dienen.

5

Hoe starten we daar dan mee? Gewoon, door te beginnen. Zonder schroom. En zonder het te ver te gaan zoeken. Kijk wat er al is.

We kiezen voor de opvang van een vrouw zonder wettig verblijf in vluchthuis of vrouwenopvang; we ijveren voor een man zonder papieren zodat hij een korte tijd kan wonen in Leuven; we werken voor erkende vluchtelingen en voor niet-erkende; we investeren in een sociaal kruidenier; we hebben vrije tijd over voor de opstart van een Belgium Homeless Cup; jaarlijks brengen we 20 jongeren samen voor een vormingstraject tot jeugdadviseur; we scharen ons achter de TeGek-karavaan om mensen over het CAW en JAC te vertellen; we hebben een geweldig benefiet en organiseren lezingen; we nodigen actief mensen uit om omeenandertegeven; we tonen de ravage bij slachtoffer en bij gedetineerde; mensen die op straat leven zoeken we op en spreken we aan, …

Mensen met en zonder vraag, mensen met en zonder kleur, met en zonder accent, met en zonder papier, met en zonder huis, werk, plek in deze samenleving … We zetten voor hen de deur open. Allemaal mensen, in de eerste plaats: mensen.

Het algemeen welzijnswerk is er, staat er en is op die vele thema’s broodnodig. Dus is en blijft het resoluut aan ons. We doen wat moet en doen dat doorgaans goed. Maar onze opdracht reikt verder dan wat er decretaal werd bepaald. En zeker nu deuren naar mogelijkheden, experimenteerruimte, goede financiering en innovatie makkelijker dicht gaan moeten wij ze keer op keer weer opengooien. En daar hebben we u, beste lezer en sympathisant, voor nodig.

Ik nodig u daarom uit ons jaarverslag van 2015 te lezen en erover te vertellen, over de mensen die we dagelijks zien in ons CAW, en over wat als we ze niet zouden zien.

Ik nodig u ook uit om in 2016 samen met ons te plannen, dromen, hopen en willen en van daaruit mee te bouwen aan welzijn in die essentiële marge van het CAW. Zo kunnen we samen een CENTRUM van echt ALGMEEN, waarachtig WELZIJN zijn.

Bert Lambeir Directeur CAW Oost-Brabant

6

CAW in een oogopslag

Missie CAW Oost-Brabant heeft als missie het algemeen welzijn van mensen te versterken.

CAW Oost-Brabant biedt toegankelijke en kwaliteitsvolle hulp aan iedereen uit de regio, met bijzondere aandacht voor de maatschappelijk meest kwetsbare mensen.

CAW Oost-Brabant is een gekende en betrouwbare partner in de uitbouw van gedeelde zorg.

CAW Oost-Brabant signaleert maatschappelijke problemen en draagt bij tot structurele oplossingen.

7

Vanuit deze missie boden we in 2015 weer een antwoord op duizenden vragen. Dat leest u verder.

Wat u verder niet leest over het CAW in 2015 is: • 176 medewerkers (133,8 VTE) • 150 actieve vrijwilligers (210 in totaal op jaar-basis) • 18 stagiairs

In een werkingsgebied van: • 30 gemeenten met in totaal 500.000 inwoners • 4 zorgregio’s • 4 onthaallocaties • Gespreid over 15 werkplekken En met vier doorgangswoningen voor begeleid wonen

Om onze eerste taak, onthaal als directe hulpverlening, waar te maken voorzien we: • 65 uren per week permanentie voor volwassenen • 42 uren per week permanentie voor jongeren

8

De werking in 2015 CAW Oost-Brabant in cijfers en letters ONTHAAL In CAW Oost-Brabant werken 176 professionele hulpverleners en 150 hiertoe opgeleide vrijwilligers, verdeeld over verschillende locaties in Leuven, Diest, Tienen en Aarschot. Zij bieden zo snel en goed mogelijk hulp, informatie en advies, gepaste doorverwijzing of een hulptraject. Iedereen die een vraag heeft wordt meteen geholpen op het onthaal. Er is geen wachtlijst. De hulp is gratis, vertrouwelijk en kan ook anoniem.

In 2015 kregen we zo 8.194 vragen via onze verschillende onthaalpunten.

6.165 hulpvragen, dat is ongeveer 75 %, bereikten ons via het algemeen onthaal.

Wie een vraag heeft, belt of mailt ons, of komt gewoon langs tijdens de openingsuren.

Mensen kunnen bij ons terecht met allerlei welzijnsvragen: echtscheiding, persoonlijke, administratieve of financiële problemen, moeilijke relatie met je kind, familie of vrienden, huisvestingsproblemen,…

In CAW Oost-Brabant willen we het onthaal extra toegankelijk maken voor bijzondere doelgroepen. Zo hebben wij een gespecialiseerd aanbod voor slachtoffers van een misdrijf of een verkeersongeval.

Ook andere direct betrokkenen (plegers, getuigen, familie) kunnen er terecht.

Voor gedetineerden is er een apart onthaal in de gevangenis. En er is een onthaal voor vluchtelingen. 25 % van de hulpvragen bereikt ons via deze diverse gespecialiseerde onthalen.

9

Het algemeen onthaal in Leuven is elke werkdag open tussen 9 u. tot 18 u. In Tienen en Diest kan je binnenlopen tussen 10 u. en 12 u. Bellen kan de hele dag. In Aarschot kan je terecht op afspraak in het sociaal huis, althans voorlopig, want de plannen om ook in Aarschot een volwaardig onthaal uit bouwen zijn opgestart. De bedoeling is een actief onthaal te realiseren in elke zorgregio van CAW Oost-Brabant: Tienen, Diest, Aarschot en Leuven.

Mensen kunnen ook hun vraag stellen via mail of chat. Het aantal online-hulpvragen neemt elk jaar toe.

We stellen vast dat vooral jongeren via chat vragen stellen.

In 2015 voerden we 532 chatgesprekken met cliënten, waarvan 356 met jongeren via de JAC-website en 176 met volwassenen via de CAW-website. Er werden 3.848 mailgesprekken gevoerd.

Inzake problematiek merkten we het voorbije jaar een opvallende stijging van het aantal vragen over materiële en financiële problemen tot 22 % van de hulpvragen. Ongeveer even hoog scoren de vragen die betrekking hebben op het geestelijk welvoelen van mensen, namelijk 21 %, gevolgd door het thema relaties en gezin.

Problematiek algemeen onthaal CAW Oost-Brabant

Problematiek algemeen onthaal volwassenen

10

De werking in 2015 n ik teel woo . n e m o rs “M ijn oude nog bij m zo weinig me Zij laten roberen. alleen p o graag Ik zou z len diger wil an zelfstan n ga en allee nd n e d r o w a Kan iem � wonen. n? e lp bij he me hier (Ellen, 20

jaar)

Jongeren kunnen ook terecht bij CAW OostBrabant. Het JAC is het jongerenonthaal met een apart aanbod voor jongeren en jongvolwassenen tussen 12 en 25. Om het makkelijker te maken voor jongeren om ons te contacteren hebben wij de openingsuren overal aangepast aan hun (vrije-)tijdsbesteding. Zij kunnen elke werkdag tussen 12 u. en 18 u. zonder afspraak terecht in het JAC in Leuven. In Diest en Tienen kan dit 2 namiddagen per week in het JAConthaal na schooltijd en telefonisch tussen 12 u. en 18 u. In Aarschot is een contact op afspraak mogelijk en in deze overgangsfase kan een afspraak ook nog in Landen en Haacht. Jongeren zijn meer vertrouwd met nieuwe media. Veel hulpverlening verloopt in het JAC dan ook via mail en via chat.

Naast professionele medewerkers werken we met vrijwillige jeugdadviseurs om zoveel mogelijk jongeren te bereiken.

In 2015

meldden zich 1.233 jongeren op het JAC, vaak met relationele, persoonlijke of psychische problemen.

Het merendeel van de vragen heeft betrekking op het zich niet goed in hun vel voelen, een moeilijke thuissituatie of alleen gaan wonen.

Problematiek jongerenonthaal

11

UITGELICHT

Begin oktober 2015 verhuisde het JAC in Diest van de Michel Theysstraat naar de Schaffensestraat om de hoek. Hierdoor werd het JAC een stuk toegankelijker, aangezien de nieuwe locatie zich op het gelijkvloers bevindt, een hele verbetering in vergelijking met de zolderverdieping in het vorige pand.

Bovendien kregen volwassenen- en jongerenonthaal hierdoor in Diest elk een eigen ingang en ligt de ingang van het JAC wat discreter achterin.

Ook dit maakt het voor jongeren makkelijker om anoniem en discreet hun vraag te komen stellen.

Jeugdadviseurs nu ook in Tienen In 2015 werd het project Jeugdadviseurs uitgebreid naar Tienen. In Leuven was dit al 10 jaar een succesvol initiatief. Het project wil jongeren versterken in de rol die ze vaak zelf al opnemen onder leeftijdsgenoten, wanneer ze een luisterend oor bieden of er zijn voor hun vrienden. Doorheen de opleiding worden ze hierin extra gestimuleerd en wordt hun draagkracht om anderen te ondersteunen vergroot.

De uitbreiding naar Tienen gaf nieuwe kansen om contacten te leggen met partners in de regio, de bekendheid van het JAC te vergroten en ook daar met een diverse groep jongeren aan de slag te gaan.

Er werd gekozen om ĂŠĂŠn groep te vormen, met 7 jongeren uit Leuven en 7 uit Tienen. De start werd in februari gegeven met een kennismakingsweekend.

Na een 10-tal bijeenkomsten, soms in Leuven, soms in Tienen kregen de 14 nieuwbakken jeugdadviseurs in juni plechtig hun diploma.

De uitbreiding van het project werd heel positief onthaald, zowel door de jongeren als de begeleiders. Om meer routine te krijgen en nog betere contacten te leggen met de partners in de regio wordt in 2016 opnieuw een gemengde groep opgericht. De opkomst is alvast groot.

UITGELICHT

Een nieuwe plek voor JAC Diest

12

De werking in 2015 In onze drie inloopcentra, in Leuven, Diest en Tienen, bieden wij mensen een plek waar ze gewoon even tot rust kunnen komen, in een warme huiselijke sfeer. Ze kunnen er kennismaken met anderen, een warme maaltijd of een boterham eten, gebruik maken van een aantal praktische diensten of deelnemen aan themagerichte activiteiten die samen met de bezoekers worden opgezet. Het aanbod van de drie inloopcentra wordt voortdurend geëvalueerd samen met de bezoekers en hierdoor zo goed mogelijk afgestemd op de lokale vraag.

“Ik woon in een heel slecht onderhouden studio. Ik heb vaak geen zin om thuis te zijn. Met de buren heb ik geen contact. Mijn ouders spreek ik niet meer. Werk zoeken loopt ook al niet vlot. De dagen duren bij mij wel heel erg lang.”

(Pieter, 22 jaar)

In 2015 kregen de inloopcentra zo’n 13.400 bezoekers over de vloer, verdeeld over de drie regio’s. Hoge cijfers, onder meer door het sociaal restaurant van Amerant in Tienen dat drie maal per week een warme maaltijd aanbood aan gemiddeld 90 bezoekers per keer.

In oktober 2015 moest het sociaal restaurant niettemin zijn deuren sluiten. Door het stopzetten van het werkervaringsproject WEP-plus door de Vlaamse Overheid kon het inloopcentrum immers zijn keukenhelpers niet langer tewerkstellen. Een lastige noot om te kraken voor de begeleiders én voor de vele bezoekers van het sociaal restaurant. Toch heeft het inloopcentrum hiermee ook nieuwe zuurstof gekregen en bouwt het in 2016 met volle goesting een nieuw en breed aanbod uit. Ontmoeting en participatie voeren de boventoon.

o in t

taal 13.400 bezo ek er s Naast ontmoeting en praktische diensten wordt er ook hulp en ondersteuning geboden aan de bezoekers die met vragen of problemen zitten. De hulpvragen zijn vooral van materiële en financiële aard. Ook eenzaamheid en tijdsbesteding is een belangrijk thema net zoals psychische en persoonlijke problemen.

13

UITGELICHT

2015 was een moeilijk jaar voor het inloopcentrum Amerant. Door het stopzetten van het werkervaringsproject WEP-plus door de Vlaamse Overheid verloor het inloopcentrum Amerant in Tienen zijn keukenhelpers en moest het zijn sociaal restaurant in oktober 2015 sluiten. Een sterk aanbod was het nochtans. Er werd drie maal per week een warme maaltijd aangeboden en telkens kwamen er een 90-tal mensen aanschuiven. De sluiting was dus een lastige noot om te kraken voor de begeleiders én voor de vele bezoekers van het sociaal restaurant.

Toch heeft het inloopcentrum hiermee ook nieuwe zuurstof gekregen en bouwt het met volle goesting een nieuw en breed aanbod uit. Ontmoeting en participatie voeren de boventoon.

De werking van Amerant richt zich in het bijzonder naar mensen die eenzaam zijn en zich uitgesloten voelen in de maatschappij. Het Tiense inloopcentrum is een huiselijke plek waar mensen terecht kunnen voor een babbel of om hun verhaal te vertellen. Ze ontmoeten andere mensen, of komen tot rust bij een tas koffie en de krant. Op donderdag is er nu ook een broodmaaltijd, en er is altijd verse soep. Wie vragen heeft of met een probleem zit, kan er terecht voor informatie, advies en ondersteuning. Ze kunnen er ook terecht voor een aantal praktische diensten of toeleiding naar andere gepaste hulp.

Bovendien worden er allerlei activiteiten en vormingen gepland, af en toe een uitstap, en soms gaan de bezoekers zelf ook creatief aan de slag.

Van en voor mensen Door de bezoekers een informeel forum aan te bieden waar ze elkaar kunnen ontmoeten, helpen ze elkaar vaak zoeken naar een oplossing.

Hierdoor neemt hun vertrouwen toe. In zichzelf, in elkaar, in de begeleiders, en in het verlengde daarvan in de maatschappij.

Door sterker in te zetten op dat ontmoetingsforum en op het activiteitenaanbod kan het inloopcentrum het welzijn van de inwoners van Tienen mee bevorderen en zo meewerken aan één van de prioritaire beleidsdoelstellingen van de stad: iedereen thuis in Tienen!

UITGELICHT

Amerant: van oud naar nieuw

De werking in 2015 SPECIFIEK ONTHAAL CAW werkt bij crisishulpverlening ook steeds samen in een intersectoraal netwerk. Dankzij die samenwerking met diverse partners kunnen we ook gerichter toeleiden naar aangepaste en beschikbare hulp. Voor crisisopvang van kinderen werken we hiervoor samen met Crisismeldpunt Jongeren. Toch bevestigen bovenstaande cijfers zoals elk jaar opnieuw de dringende nood aan meer opvangplaatsen met begeleiding: 593 vragen tot opvang werden afgewezen omwille van een capaciteitstekort.

Het vluchtelingenonthaal kreeg 199 vragen te verwerken rond vreemdelingenwetgeving en verblijfsstatuut. We merken een sterke toename van de administratief-juridische vragen omtrent verblijf en asielprocedure. De uitdagingen inzake vluchtelingenopvang en -hulp zijn ondertussen ook sterk gewijzigd. Daarom werd het opzet van het vluchtelingenonthaal opnieuw bekeken en gekaderd in de actuele vluchtelingenproblematiek.

Een aangepast aanbod werd begin 2016 concreet uitgewerkt.

Gedetineerden kunnen terecht in het justitieel onthaal in de gevangenissen van Leuven Centraal en Leuven Hulp voor ondersteuning, juridische bijstand, informatie en advies over het leven in en buiten de gevangenis. Het voorbije jaar verwerkten wij zo 320 nieuwe dossiers waarvan 203 in Leuven Hulp en 117 in Leuven Centraal.

n

al tha

19 % opname

55

%

w afge ez

2 6 % o

Binnen het onthaalteam is specifieke expertise aanwezig om hulp te bieden in situaties van (familiaal) geweld, slachtofferschap of daderschap.

1.353 vragen hielden verband met deze problematiek en werden opgepakt door onze experten inzake slachtofferhulp.

Vragen van juridische aard worden opgepakt door het juridisch team van CAW Oost-Brabant. Zij kregen 269 juridische vragen voorgelegd via het algemeen onthaal en 57 via het justitieel onthaal in de gevangenis. We zien hierbij dat het aantal juridisch-administratieve dossiers toeneemt samen met de complexiteit ervan. Dit benadrukt het belang van goed opgeleide professionele hulpverleners.

Naast de externe consulten verlenen onze juristen ook geregeld intern juridische bijstand aan de hulpverleners tijdens of na de onthaalgesprekken.

Zo kregen ze 636 adviesvragen.

Mensen in een crisissituatie kunnen steeds terecht op het onthaal tijdens de openingsuren.

Daarnaast is er in Leuven ook een residentiële crisisopvang voor maximaal drie weken wanneer de crisissituatie heel ernstig is en mensen hierdoor geen dak meer boven hun hoofd hebben. Deze opvang is 7 dagen op 7, 24 uur op 24 toegankelijk voor mannen en vrouwen, al dan niet met kinderen, en voor jongeren tussen 16 en 18 jaar. Het voorbije jaar kregen we in totaal 1.079 vragen voor opname. Daarvan konden er 284 worden opgepakt in het onthaal. 202 aanvragen resulteerden in effectieve opvang met begeleiding.

capaciteitstekor t gens we en

14

In 2015 kregen we in totaal 1.079 vragen voor crisisopvang.

Daarvan konden er 284 worden opgepakt in het onthaal. 202 aanvragen resulteerden in effectieve opvang met begeleiding.

593 vragen tot opvang werden afgewezen omwille van een capaciteitstekort.

15

UITGELICHT

Na het sluiten van het antennepunt van CAW Oost-Brabant in Haacht, vernieuwden we in januari 2015 onze samenwerkingsovereenkomst met het Regionaal Centrum Maatschappelijk Werk (RCMW) en het Centrum voor Geestelijke gezondheid CGG PassAnt. In dit samenwerkingsverband bieden we gepaste doorverwijzingen en begeleidingen aan voor OCMW-cliënten met psychosociale, psychische of psychiatrische hulpvragen. Vrijwillige hulpverleners van CAW Oost-Brabant begeleiden cliënten in de OCMW’s zelf. Op deze manier is de hulp dichtbij de cliënt beschikbaar. Voor hulpvragen die niet eerstelijns zijn, kan de OCMWcliënt terecht bij CGG PassAnt. Eind 2015 maakten we kort de balans op na 1 jaar samenwerken.

De voornaamste vaststelling: algemene tevredenheid over de samenwerking omdat het een nood invult die aanvullend is bij het OCMW werk. Door deze verruiming van het hulpaanbod is het mogelijk meer gericht en gepast door te verwijzen. Een belangrijk en blijvend aandachtspunt is het bereiken van de meest kwetsbare mensen voor wie het OCMW een te hoge drempel heeft.

Enkele cijfers: Het aantal mensen dat we in de betrokken regio bereikten met ons hulpaanbod bleef de twee laatste jaren nagenoeg constant, ook na sluiting van het antennepunt in CAW. In 2015 bereikten we via het algemene onthaal 116 mensen uit de regio’s Haacht, Tremelo, Kampenhout of Keerbergen tegenover 120 in 2014. Specifiek in het kader van deze samenwerking waren er 17 nieuwe aanmeldingen uit de verschillende OCMW’s die leidden tot 14 begeleidingen door onze vrijwilligers.

Interessante suggesties over het ‘zicht hebben op een traject en opvolging’, ‘online aanmelden’, ‘aangepaste accommodatie’, ‘intervisie’ en ‘informatiedeling van lokale initiatieven’ namen we mee voor verdere opvolging of verbetering van de samenwerking.

Tijdens de eerste terugkomdag voor maatschappelijk werkers en hulpverleners werd hierrond uitgewisseld aan de hand van concrete cases.

Dit werd alvast bijzonder gesmaakt door hulpverleners.

Wordt vervolgd.

UITGELICHT

1 JAAR SAMENWERKEN RCMW - CAW - CGG PASSANT

16

De werking in 2015 BEGELEIDING Slechts een deel van de vragen die binnenkomen in het onthaal kunnen daar worden afgerond in 2 tot 5 gesprekken. Soms vraagt een probleem langer durende zorg en ondersteuning. Het begeleidingsaanbod van CAW Oost-Brabant is er voor iedereen die ervaart dat hij of zij na enkele gesprekken in het onthaal niet voldoende heeft om zelf verder met een probleem of situatie om te gaan. Dit

begeleidingsaanbod sluit aan bij de verschillende welzijnsvragen waar mensen soms mee zitten: persoonlijke en relationele problemen, opvoedingsvragen of gezinsproblemen, financiële problemen, situaties van misbruik en geweld, huisvestingsproblemen, eenzaamheid of (kans-)armoede. Ook jongeren kunnen hiervoor terecht in het JAC, de jongerenwerking van CAW Oost-Brabant.

Het ruime begeleidingsaanbod van CAW Oost-Brabant omvat: • individuele begeleiding, onder meer bij persoonlijke problemen, als slachtoffer van een misdrijf of als betrokkene van een verkeersongeval; • begeleiding bij relatie- en gezinsproblemen, ook tijdens en na een echtscheidingssituatie; • begeleiding, ambulant en residentieel, bij huiselijk geweld; • begeleiding bij financiële problemen; • begeleiding bij woonproblemen en begeleid zelfstandig wonen; • opvang voor mannen, vrouwen of gezinnen in combinatie met begeleiding; • begeleiding van mensen in de gevangenis en hun familie; • strafrechtelijk opgelegde hulp.

In 2015 werden 1.798 begeleidingen opgenomen. 40 % van het totaal aantal waren psychosociale begeleidingen, 13,5 % begeleidingen omwille van woonproblemen, 6 % waren preventieve woonbegeleidingen. 6 % begeleidingen werden opgepakt in de bezoekruimte.

5 % begeleidingen waren bemiddelingen door onze juridische consulenten, 9 % waren jongerenbegeleidingen.

17

Inzake problematiek scoort zowel bij volwassenen als bij jongeren het geestelijk onwelzijn hoog. Op de tweede plaats komt bij volwassenen vooral de relatieproblematiek op de voorgrond, met partner en gezin. Bij jongeren zijn dat vooral materiĂŤle en financiĂŤle problemen.

Problematiek begeleiding volwassenen

Problematiek begeleiding jongeren

18

De werking in 2015 Woonbegeleiding Opvallend in de evolutie van de begeleidingsproblematiek in het algemeen is de toename van de woonproblematiek. De vraag naar (zelfstandige) woonbegeleiding en preventieve woonbegeleiding nam hierdoor sterk toe. In dit kader scoren de materiĂŤle en financiĂŤle problemen het hoogst.

Daarnaast spelen ook sociale problemen een belangrijke rol, zeker bij de preventieve woonbegeleiding. Het hulpaanbod woonbegeleiding zet vooral in op budget-begeleiding en schuldbemiddeling. De preventieve woonbegeleiding bestaat vooral uit het voorkomen van woonproblemen en uithuiszetting door het aanleren van woonvaardigheden zoals omgaan met buren, huurbazen, hygiĂŤne en praktisch onderhoud van de woning.

Het aanbod van het Woonanker werd in 2015 ook uitgebreid wegens de grote vraag. Het Woonanker is een samenwerkingsverband tussen CAW Oost-Brabant, OCMW Leuven en de Stad Leuven.

Deze werking begeleidt en ondersteunt kwetsbare mensen bij hun zoektocht naar een (nieuwe) huurwoning.

Problematiek Begeleid Wonen

In 2015 kreeg het woonanker 335 nieuwe aanmeldingen. Samen met de 43 lopende dossiers maakt dat een totaal van 378 bezoekers in 2015.

Problematiek preventieve woonbegeleiding

19

UITGELICHT

UITGELICHT

Lezing Griet Op de Beeck Op donderdag 21 mei nodigde CAW Oost-Brabant samen met TeleOnthaal Vlaams-Brabant en Brussel schrijfster Griet Op de Beeck uit. De lezing in het Reynaerttheater Malpertuus werd opengesteld voor het grote publiek. 130 inschrijvingen maakten dat Op de Beeck voor een volle zaal stond. Ze las voor uit haar laatste boek en vertelde over het zoeken naar geluk of het maken ervan. Ook in 2016 staat een inspirerende lezing in samenwerking op het programma.

20

De werking in 2015 Justitiële trajectbegeleiding In justitiële context bieden wij naast justitieel onthaal ook langere trajectbegeleiding aan voor gedetineerden. 92 gedetineerden hebben in 2015 zo’n traject gelopen waarvan 17 in Leuven Hulp en 75 in Leuven Centraal.

Ook voor de naastbestaanden van gedetineerden heeft CAW Oost-Brabant een apart aanbod. In dit kader boden zich 22 cliënten aan. In 2015 werd binnen het justitieel welzijnswerk een project opgestart met de steun van de provincie VlaamsBrabant, waarbij de context van de gedetineerde, de partner, familie en andere betrokkenen in het hulptraject een duidelijker plaats kregen.

Daderhulp als alternatieve gerechtelijke maatregel De CAW’s zetten zich al sinds 1995 in voor alternatieve maatregelen, met een welzijnsgerichte aanpak. Het gaat om gerechtelijk opgelegde hulp in de vorm van begeleiding of vorming voor daders. De probleemoplossende en herstelgerichte aanpak staat steeds centraal. Er bestaan meerdere projecten met diverse invullingen.

Dader In-zicht legt de focus vooral op de problemen die aan de basis liggen van de daden. Het doel is de dader inzicht te bieden in zichzelf en van daaruit constructieve stappen te ondernemen om moeilijkheden aan te pakken. Het gaat hier om wekelijkse individuele sessies van 1u. Verwijzingen kunnen via de wet op het uitstel, de opschorting en de probatie en de wet op bemiddeling in strafzaken. In dit DIZ-project werden in 2015 37 dossiers behandeld.

Het Leerproject Daders Seksueel Geweld is een project specifiek voor daders van seksueel grensoverschrijdend gedrag, die betrokken zijn in een gerechtelijke procedure. Er wordt steeds individueel en op maat gewerkt.

In het kader van deze begeleiding werden 12 dossiers behandeld.

“Ik kom binnenko rt vrij uit de ge vangenis .

Om mijn recla sseringsp lan in orde t e brenge n ben ik op zoe k naar ee woonplaa n ts. Ik zoe hulp bij h k ook et in ord e brenge van mijn n administ ratie zoals de vak ziekenfon bond en het ds. Ik wil graag een ople iding volg en, werk vinden en terug con opnemen met mijn tact familie.”

(Marc, 45

jaar)

Juridische begeleiding en Bezoekruimte Doordat de complexiteit van de problematiek toeneemt, neemt ook de vraag naar juridisch advies en begeleiding toe. De consultfunctie van onze juristen in het onthaal werd hierboven reeds besproken. 62 cliënten zijn vorig jaar in een langer durende juridische begeleiding gestapt.

1/3 daarvan waren scheidingsbemiddelingen, 2/3 waren ouderschapsbemiddelingen.

In het kader van relatie- en gezinsproblemen werden 242 cliënten begeleid in de Bezoekruimte. Dit begeleidingsaanbod wil de band tussen ouder en kind herstellen wanneer die door moeilijke of conflictueuze situaties, zoals vechtscheidingen, verbroken werd. In 70 % van de gevallen werden de cliënten naar ons doorverwezen via de rechtbank. 30 % werd doorverwezen via samenwerkingspartners of kwam uit eigen initiatief bij ons terecht.

21

UITGELICHT

In 2015 ging ons team justitieel welzijnswerk, met de steun van de provincie Vlaams-Brabant, aan de slag met een vernieuwend project ‘Terug van weggeweest’ in beide Leuvense gevangenissen.

CAW Oost-Brabant is altijd voortrekker geweest in het herstelgericht denken en werken met gedetineerden. Er is wetenschappelijk steeds meer bewijs dat het succes van integratie in de samenleving vooral afhangt van het feit of een gedetineerde erin slaagt zich weer verbonden te voelen met die samenleving.

In dit project staat het herstel van die relatie met de samenleving centraal als aanvulling op de klassieke bestraffende visie op detentie.

Het vernieuwende van deze aanpak ligt zowel op de methodiek als op de focus.

Doorgaans werkt de hulpverlening individueel. In dit project ligt de focus op de relatie tussen de cliënt en zijn directe sociale omgeving. Dat kan een klassieke thuissituatie zijn maar ook andere relaties komen aan bod.

De kern van de methodiek zijn rondetafelgesprekken, waarbij de partner, de kinderen, eventueel de ouders, en enkele andere erg betrokken personen van de gedetineerde samen praten over onderwerpen die vooraf bepaald zijn. De gesprekken worden begeleid door hulpverleners die elk een partij bijstaan. In een aantal (moeilijke) situaties wordt er gemodereerd door een externe collega.

Het welslagen van het project wordt getoetst aan een aantal vooropgestelde doelen. Zo kunnen we vaststellen in welke mate de band tussen een gedetineerde en de meest nabije persoon uit zijn directe omgeving versterkt uit een gesprek komt.

Een tweede doelstelling is om nieuwe hulpverleningsmethodieken te ontwikkelen die op een andere manier met de cliënt werken dan in individuele begeleiding. Die willen we vertalen in een draaiboek voor rondetafelgesprekken voor de diensten justitieel welzijnswerk van Vlaanderen. Zo kunnen we opgedane ervaringen en kennis ook meenemen in andere activiteiten met de sociale omgeving van gedetineerden.

Tenslotte willen we kijken naar de bruikbaarheid van deze aanpak in het bredere hulpverleningsaanbod van CAW Oost-Brabant.

In 2016 wordt verder gewerkt aan dit project door het organiseren van een 15-tal rondetafelgesprekken en de verwerking van deze ervaringen in functie van de doelstellingen hierboven.

UITGELICHT

Terug van weggeweest

De werking in 2015 TIJDELIJKE OPVANG MET BEGELEIDING

% 21

van het totaal aa

nt

al

begeleidi

Specifiek voor dit aanbod is de opvang die geboden wordt in een veilige en beschermende omgeving, zodat de cliënt eerst tot rust kan komen. Die opvang is steeds tijdelijk en tegelijk wordt een begeleiding opgestart en bekijken we samen wat aan de situatie kan en moet veranderen.

Dit soort begeleiding met opvang bedroeg 21 % van het totaal aantal begeleidingen en werd opgepakt in onze diverse opvangcentra: het vluchthuis en het vrouwenopvangcentrum, het crisisopvangcentrum en Halte 51. Dat maakt een totaal van 411 cliënten die gedurende een beperkte periode (variërend van enkele weken tot een jaar) opgevangen werden in onze doorstroomhuizen.

en ng

22

In 2015

werden er 76 vrouwen en kinderen in het vluchthuis en 65 in het vrouwenopvangcentrum opgevangen. Het crisisopvangcentrum bood 202 cliënten onderdak. Halte 51 ving 24 nieuwe gasten op en in de vorm van woonbegeleiding met verblijf konden er 41 cliënten opgevangen worden.

Cliënten Tijdelijke opvang met begeleiding

23

Vluchthuis

Crisisopvangcentrum, het ‘KOC’

Naast een ambulant begeleidingsaanbod voor slachtoffers en plegers van partnergeweld heeft CAW Oost-Brabant in dit kader ook een residentieel aanbod voor vrouwen en kinderen: het vrouwenopvangcentrum op gekend adres te Diest en het vluchthuis op een geheim adres.

Het vluchthuis richt zich naar vrouwen die omwille van ernstig psychisch, fysisch en/of seksueel geweld de partner- of familiale relatie moeten ontvluchten en nood hebben aan een veilige plek.

Ook slachtoffers van eer-gerelateerd geweld en slachtoffers in het kader van gedwongen prostitutie kunnen worden opgenomen. Het geheime adres speelt hier een grote rol inzake veiligheid. Bij een opname wordt ook steeds afgewogen of het vluchthuis in de eigen regio veilig genoeg is, zo niet wordt doorverwezen naar een vluchthuis uit een andere provincie. In eerste instantie wil het vluchthuis een rustplek zijn voor vrouwen. Het is de bedoeling om in alle rust en zonder de angst om opgespoord te worden terug richting te geven aan het leven.

Het vluchthuis van CAW Oost-Brabant heeft 8 individuele kamers voor vrouwen met kinderen. Er werden het voorbije jaar 76 vrouwen en kinderen opgevangen.

Het crisisopvangcentrum biedt kortdurende opvang van maximaal drie weken aan mensen die door een acute crisis niet langer thuis kunnen wonen of geen thuis of onderdak meer hebben.

Tijdens de opvang wordt steeds een begeleiding opgestart die meestal administratief is en van financiële aard. Daarnaast is er ondersteuning bij de zoektocht naar een eigen woonplek en/of een aangepaste vervolgbegeleiding. Het KOC heeft 9 kamers ter beschikking en 1 noodkamer. In 2015 werden er 202 cliënten opgevangen.

Vrouwenopvangcentrum Het vroegere vluchthuis van Diest heeft geen geheim adres meer, maar is sinds begin 2014 een vrouwenopvangcentrum met een gekend adres dat zo veel mogelijk werkt met de familiale context van de vrouwen die er verblijven. Vanuit dat idee wordt de partner steeds vanaf het begin van de opname betrokken als mogelijke hulpvrager én als vader.

De vrouwenopvang beschikt over 6 kamers voor vrouwen met hun kinderen waarvan 1 kamer voorbehouden voor een vrouw met een fysieke beperking met een zekere graad van zelfredzaamheid. Er werden 65 vrouwen en kinderen opgevangen het voorbije jaar.

Van het totaal aantal opgevangen kinderen waren er 59 jonger dan 12 jaar. In beide vrouwenopvangcentra is er daarom een extra aanbod voor kinderen. Binnen deze werking wordt veiligheid, structuur en rust aangeboden zodat het kind weer kind kan zijn. Aan de moeder wordt opvoedingsondersteuning aangeboden i.s.m. externe diensten.

Opvangcentrum Halte 51 Halte 51 is een tussenstop voor jongeren tussen 18 en 25 jaar die in een moeilijke situatie zijn terechtgekomen en geen thuis of onderdak meer hebben. Wij bieden tijdelijke opvang in een gestructureerde omgeving met begeleiding zodat de jongere na het verblijf weer op eigen benen kan staan en zelfstandig verder kan. Er zijn 7 kamers ter beschikking in Halte 51. In 2015 werden er 24 nieuwe gasten opgevangen.

Begeleid Wonen met verblijf Naast ambulante begeleidingen biedt CAW OostBrabant ook woonbegeleiding met verblijf in een CAW-woning aan. Hiervoor zijn er 7 kamers en 9 studio’s in 4 doorgangswoningen; alsook 2 afzonderlijke appartementjes ter beschikking. In 2015 werden 41 cliënten in deze vorm opgevangen. Dit zijn veelal volwassenen die dakloos zijn of dreigen te worden, bijvoorbeeld na een relatiebreuk, na verlies van hun woonst, of na verblijf in een gevangenis, die zelf de keuze maken voor een integrale begeleiding. Zij worden stap voor stap ondersteund in alle levensdomeinen: administratief-financieel, op vlak van dagbezigheid, werk, inkomsten verwerven, psychische draagkracht, opbouw of herstel van hun netwerk … handvatten om daarna terug zelfstandig te wonen, met de mogelijkheid om nog een periode ambulant begeleid te worden door Begeleid Wonen.

24

De werking in 2015

6 jaar ik zijn n ne e w rou ee klei “Mijn v n hebben tw nden maa wd e getrou n. De laatste . Soms e kinder we veel ruzie l ik me e hebben t de hand, vo oor i u e t i d rd d loopt d okt en verne la. Onze s ef zo opg w dat ik haar hard te u n o a r mijn v eg.” innen d en beg ouw loopt w r e d n i k vr 34 jaar) en mijn (Guido, wenen

SOCIAALJURIDISCHE BIJSTAND De nood aan sociaaljuridische bijstand, als recht op zich, maar ook als ondersteunend sociaal grondrecht voor alle andere sociale grondrechten, is ontzettend groot. Mensen hebben steeds meer te maken met het niet of slecht geïnformeerd zijn over hun rechten wat leidt tot sociale uitsluiting, achterstelling en armoede.

Een goed uitgebouwd aanbod van juridischadministratieve hulp op de eerste lijn is dan ook het sluitstuk van een goede rechtsbescherming voor alle burgers. De sociale rechtshulp in een CAW biedt voor juridische en administratieve problemen in de eerste plaats concrete oplossingen in een buitengerechtelijk kader en leidt alleen waar echt nodig toe naar de juiste gerechtelijke weg.

Aan deze preventieve functie hechten wij veel belang. Een team van goed opgeleide en voortdurend bijgeschoolde juristen ondersteunt alle deelwerkingen, schept een juridisch kader voor de hulpverleners en houdt de vinger aan de pols om de ontwikkelingen in het juridisch veld op te volgen en te verbinden met de hulpverlening.

Met alle veranderingen binnen justitie geen simpele opdracht.

In de familiale bemiddeling geven wij absolute voorrang aan de zeer kwetsbare positie waarin de kinderen zich bevinden bij moeilijk verlopende echtscheidingen. De bemiddelaar moet voortdurend het belang van de kinderen voor ogen houden en dit boven het belang van de ouders stellen.

Ouderschapsbemiddeling vraagt om voortdurende creativiteit en nieuwe concepten zoals overleg-scheiden (collaborative divorce).

Een aparte plaats is weggelegd voor de schuldhulpverlening. Bijna al onze cliënten hebben in meer of mindere mate financiële problemen.

Om dit soort problemen kwaliteitsvol het hoofd te bieden geven we al onze medewerkers een interne opleiding en beschikken we over een consultmedewerker die de hulpverleners bijstaat en informeert.

Uiteraard werken we niet in een vacuüm. We nemen deel aan diverse netwerken en overlegfora en houden contact met de OCMW’s, de vrederechters en familierechters en de deurwaarders in de regio.

25

UITGELICHT

UITGELICHT Juridische presentie in de inloopcentra Het CAW zette de deuren van de inloopcentra open voor een experiment dat de advocaten van de eerstelijnsrechtshulp in contact bracht met de complexe problemen van de kwetsbare cliënt.

Een UA-onderzoeker zorgde voor de nodige wetenschappelijke ondersteuning en werkte zo mee aan het succes van dit unieke gebeuren.

8 advocaten en 5 sociaal werkers namen deel in Leuven en Tienen.

De meerwaarde van dit samenwerkingsproject werd door iedereen onderschreven.

De cliënten maakten gretig gebruik van het feit dat de advocaat zichtbaar was en op ‘hun terrein’ kwam. De advocaten voelden dat ze hier meer tot hun recht kwamen inzake de juridische dienstverleningen en zagen er ook meer het nut van in. De sociaal werkers op hun beurt vonden de aanwezigheid van de advocaat een meerwaarde voor de bezoekers en konden ook de eigen juridische kennis versterken.

Deze vorm van ‘outreachend’ werken heeft de toegankelijkheid van de juridische bijstand in belangrijke mate vergroot. Een geslaagde en leerrijke multidisciplinaire samenwerking die we in 2016 zeker verder zetten.

26

De werking in 2015 PREVENTIE EN SIGNALERING Ook al gaat er terecht veel energie naar de hulpvragen van de cliënten, toch trachten we in CAW Oost-Brabant ook onze taak om structurele problemen te signaleren aan overheden en om aan preventie te doen, een plaats te geven.

Structuren veranderen maar moeizaam en flexibiliteit in het omgaan met specifieke hulpvragen past niet altijd in de regelgeving. We stellen vast dat sommige signalen omtrent de organisatie van de hulpverlening al heel wat jaren meegaan en, ondanks alle inspanningen van onze medewerkers, toch blijven bestaan. Het is dan ook niet zo makkelijk om hen te blijven motiveren om signalen aan te maken. Toch willen we dit blijven stimuleren omdat het naast onthaal en begeleiding een opdracht is die ons decretaal werd toebedeeld.

Maar niet alleen daarom. Als hulpverleners, die dagelijks in contact staan met de hulpvragers en samen met hen geconfronteerd worden met de mechanismen die het nog moeilijker maken voor diegenen die al kwetsbaar zijn, is het onze morele plicht om dit te blijven signaleren.

Een van deze signalen die we hardnekkig blijven melden, is het gebrek aan betaalbare woningen in onze regio. Dit is vooral een probleem in de stad Leuven. Meer dan in de kleinere steden Tienen, Diest en Aarschot of op het platteland. Maar we stellen vast dat een betaalbare, degelijke woning voor mensen met een laag inkomen bijna onvindbaar is in heel Oost-Brabant. Met de oprichting van het Woonanker proberen we een antwoord te geven op deze problematiek.

Maar niet alleen de hoge huurprijzen, ook de regelgeving van het aanbod in sociale woningbouw en sociale verhuurkantoren kan de zoektocht naar een eigen (huur)woning erg belemmeren. Onaangepaste reglementen, protectieve maatregelen en een gebrek aan flexibiliteit bij ambtenaren, maken dat mensen in een kwetsbare situatie soms ook moeilijk aan een woning in dit alternatieve circuit komen. En als ze eenmaal onder dak zijn, hebben ze geen enkele garantie dat ze er kunnen blijven.

Wat te denken bijvoorbeeld van de voorwaarden dat jongens en meisjes van hetzelfde gezin niet op één kamer mogen slapen? Een voorwaarde als deze maakt dat de eisen aan een woning stijgen (meer kamers) en daarmee ook de prijs. Of wat met de lange wachtlijst voor grote gezinnen en het gebrek aan flexibele regelingen voor mensen die scheiden en co-ouderschap wensen in een sociale woning? Met de medewerkers en vrijwilligers van

het Woonanker maakten we een lijst van deze signalen en formuleerden een aantal voorstellen naar de betrokken partijen. We hopen zo bij te dragen aan het oplossen van deze problematiek.

We stellen ook vast dat het geven van correcte en duidelijke informatie aan kwetsbare mensen omtrent hun rechten, vaak te wensen overlaat. Maar al te vaak vergeten dienstverleners om voldoende tijd te nemen om mensen te helpen bij het zoeken naar informatie over hun fundamentele rechten.

Dit overkomt mensen uit verschillende doelgroepen. Waarom mag informatie in de gevangenissen bijvoorbeeld officieel alleen maar in het Nederlands worden verspreid? Waarom is de informatie over de verhoogde tegemoetkoming zo moeilijk te vinden én te verstaan? Waar kunnen zelfstandigen en KMO’s die in financiële moeilijkheden terecht komen, informatie vinden over mogelijke hulpverlening?

Vooral de groep van nieuwe vluchtelingen zal een uitdaging vormen voor de hulpverlening om te zorgen dat zij de juiste informatie krijgen over hun rechten, in een samenleving die niet altijd even gastvrij is.

27

SIGNALEN

• Het noodinitiatief in de Leuvense kinderopvang is verdwenen.

• Het gebrek aan informatie bij Sociale Verhuurkantoren leidt tot onderbescherming.

• Er is een te lange wachttijd aan de toegangspoort van de Integrale Jeugdhulp.

• Het dagbedrag justitie bij elektronisch toezicht ligt onder het bestaansminimum.

• Ambtelijk geschrapt worden/zijn heeft hoge dossierkosten bij de mutualiteit tot gevolg.

• Er is te weinig hulpaanbod voor verwanten van zedendelinquenten.

• Co-ouderschap bij scheiding is geen garantie voor mutatie bij Sociale Verhuurkantoren.

• Beschut Wonen is te duur voor slachtoffers van een verkeersongeval.

• Er is nood aan preventief budgetbeheer.

• Er is gebrek aan schuldhulpverlening voor handelaars en KMO”s.

• Het verplichte conformiteitsattest doet veel beschikbare huurwoningen van de markt verdwijnen.

• Sociale Verhuurkantoren hanteren te strikte normen rond het aantal slaapkamers waarbij vereist wordt dat een slaapkamer enkel mag gedeeld worden door kinderen van verschillend geslacht indien jonger dan 10 jaar. Dit bemoeilijkt het vinden van een gepaste én betaalbare woning.

• De dringende medische hulp voor mensen van vreemde origine is te weinig toegankelijk.

• Het gebrek aan toelichting over rechten door OCMW’s leidt tot onderbescherming.

• Informatie van de Vlaamse overheid in de gevangenissen wordt niet vertaald.

• Het studentengezondheidscentrum hanteert te strenge regelgeving waardoor veel jongeren daar niet meer terecht kunnen.

SIGNALEN

Een greep uit de signalen in 2015

28

De werking in 2015 CAW Oost-Brabant in samenwerking

MISSING YOU

1

In 2015 zette het CAW mee de schouders onder de bekendmaking van het aanbod en de uitbouw van het netwerk van Missing You. Dat is een vzw met een aanbod voor jongeren (en hun omgeving) die geconfronteerd worden met het verlies van een ouder, grootouder, broer of zus. Missing You ondersteunt hen in hun rouw. Het CAW is ervan overtuigd dat het aanbod van praatgroepen, vormingspakketten en van expertise en sensibilisering, goed aansluit bij noden van mensen die ook het CAW en het JAC bezoeken. Het project loopt nog tot 30 september 2016.

BHC

2

Dit jaar viert het OHL Streetsoccer Team haar 3-jarig bestaan. Aan de basis van het project ligt een intense samenwerking tussen voetbalploeg OHL, OCWM Leuven, Stad Leuven en CAW OostBrabant. Op 20 april 2016 zetten we die nog eens extra in de verf met de organisatie van een Belgian Homeless Cup-tornooi in Park den Bruul te Leuven. Afgelopen jaar trainden we wekelijks met gemiddeld 15 mannen en vrouwen in de Rijschool sporthal te Leuven, we organiseerden een geslaagde spaghettidag en namen deel aan enkele tornooien. Ons team groeide verder tot een heel diverse groep, met mensen van alle leeftijden en verschillende afkomst, maar ook met allemaal een andere problematiek. Voetbal is meer dan sport, het is een samenspel dat toelaat weer vertrouwen op te bouwen. Het brengt zelfrespect terug bij de spelers. Vanuit de kracht die ze in zich hebben, hun motivatie en het teamgevoel dat voetbal biedt, kunnen zij met de juiste ondersteuning hun leven opnieuw een positieve wending geven.

29

SOCIALE KRUIDENIER In april 2015 ging de coöperatieve vennootschap Sociale Kruidenier Vlaams-Brabant (CVBA-SO) van start. Het CAW staat als één van de stichtende leden mee aan de basis van deze organisatie. Zo bouwen we mee aan een sterk model van sociale kruideniers waar we actief en integraal werken rond armoede via vrijwilligerswerk, ontmoeting, overleg en een brede waaier aan activiteiten rond diverse thema’s (werk, voeding, vrije tijd,…). Onze winkel draait bijna volledig op vrijwilligers, een enthousiast team dat wekelijks instaat voor het ontvangen van een 60-tal gezinnen die de keuze hebben uit een gevarieerd kwalitatief aanbod aan verse (bio)groenten en fruit en een uitgebreid assortiment levensmiddelen. In 2016 staan ons nieuwe uitdagingen te wachten met de installatie van een op maat gemaakt digitaal kassasysteem, maar ook met het aanpakken van de steeds langer wordende wachtlijst voor nieuwe klanten. Kortom, nog heel wat werk aan de winkel.

3

BIZ BudgetInZicht Oost-Brabant is een samenwerkingsverband tussen de OCMW’s, CAW OostBrabant en Verenigingen tegen Armoede, dat wordt gefinancierd door de Vlaamse Overheid en ondersteund door de Provincie Vlaams-Brabant.

BudgetInZicht richt zich op preventieve en ondersteunende acties om schuldenlast bij mensen te voorkomen. In 2015 werd de groepswerking ‘Geld Telt’ georganiseerd voor 30 cliënten van verschillende OCMW’s. Verder bood BudgetInZicht nazorg aan cliënten na een intensieve budget- of schuldhulpverlening. Een dialoogtafel tussen schuldeisers, hulpverleners, advocaten, gerechtsdeurwaarders en magistraten vond plaats in oktober 2015. Er waren 131 geïnteresseerden.

Tenslotte werden de eerste stappen gezet in het aanbieden van gastcolleges ‘financiële educatie’. 45 zesdejaarsleerlingen van het secundair onderwijs in Diest woonden reeds zo’n themaklas bij. Naast deze grote pijlers signaleert BudgetInZicht aandachtspunten aan de overheid, nemen we deel aan maandelijkse vergaderingen met andere BIZ-regio’s en werken we mee aan info- en studiedagen.

4

30

De werking in 2015

CAW IN DE HUIZEN VAN HET KIND

5

De Huizen van het Kind nemen stilaan een meer zichtbare plek in het brede hulp- en dienstverleningslandschap in. Werken aan toegankelijkheid, groeien in netwerken, profilering van het aanbod en investering in verruiming van dat aanbod, leidden daartoe. Het CAW is actief betrokken in de werking van de Huizen van het Kind Leuven, Aarschot, Tienen en Diest. Verder is en blijft het CAW partner in het netwerk rond de Huizen van Kind Landen, Zoutleeuw en Haacht.

HET WOONANKER

6

Na de opstart in oktober 2014, slaagde het Woonanker er in om op korte termijn breed bekend te worden, zodat in 2015 335 nieuwe bezoekers uit de regio Leuven de weg vonden naar ons aanbod.

Samen met 43 reeds lopende dossiers bracht ons dat op een startvraag naar 400 huurwoningen. De toenemende bekendheid zorgde ervoor dat naast de initiĂŤle permanenties op dinsdagvoormiddag en donderdagnamiddag, in oktober 2015 van start werd gegaan met een extra avondpermanentie op dinsdag. Met de bezoekers bekeken we welke rechten en plichten zij als (sociaal) huurder hebben.

We zetten een leerproces op rond het zoeken op de privĂŠhuisvestingsmarkt. Minstens 39% van de bezoekers vond in 2015 een woning (waarvan zelfs 78% in Groot-Leuven), en 9% vond een andere oplossing (tijdelijk of duurzaam). Toch blijft de nood aan huisvesting in onze regio veel hoger dan het aanbod en zijn we meer dan ooit overtuigd dat de sociale sector en de lokale overheid de handen in elkaar moet slaan om ook voor de meer kwetsbare buurtbewoners kansen af te dwingen op de lokale huisvestingsmarkt.

31

INTEGRALE JEUGDHULP Het decreet Integrale Jeugdhulp (IJH) trad op 1 maart 2014 in werking in Vlaanderen en Brussel.

Een decreet dat - nog steeds - het landschap van de hulpverlening hertekent, nieuwe uitdagingen formuleert om meer op maat te werken, en de hulpverlening intersectoraal inzet.

Ondertussen zijn we twee jaar verder. De overlegstructuren, waaronder het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp (IROJ), zijn geĂŻnstalleerd met als doel de 6 uitgangsprincipes van het decreet te realiseren.

Binnen het IROJ Vlaams-Brabant zijn in 2015 twee werkgroepen opgericht, elk met een aparte focus.

Een groep werkt rond de bekendmaking van de brede instap. Dat zijn die plaatsen waar elke hulpvrager met om het even welke hulpvraag terecht kan.

Een tweede groep werkt rond de hulpverlening in complexe scheidingssituaties. Daar wordt gestreefd naar afstemming van het hulpaanbod, ook het preventieve stuk, in de verschillende stadia van een (v)echtscheiding waarbij het kind steeds centraal staat. Bedoeling van deze afstemming is dat de cliĂŤnt de kortste weg naar een gepast aanbod vindt. De complexiteit van de problematiek maakt deze opdracht tot een grote uitdaging. Als hulpverleningsorganisatie willen we blijvend aandacht hebben voor de veelheid aan vragen van de kinderen en jongeren die in deze moeilijke situaties betrokken zijn.

7

32

De werking in 2015 Artikel 107 VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG

8

Vermaatschappelijking van de zorg streeft ernaar om mensen met beperkingen, chronisch zieken, kwetsbare ouderen, jongeren met gedrags- en emotionele problemen, mensen die in armoede leven, een eigen zinvolle plek in de samenleving te laten innemen, hen daarbij waar nodig te ondersteunen en de zorg zoveel mogelijk geïntegreerd in de samenleving te laten verlopen. In deze verbinding tussen zorg en samenleving staat de herstelvisie centraal. Het gaat om unieke processen waarbij iemand probeert de draad weer op te nemen met behoud of herontdekken van eigen waarden.

In dat kader formuleerde het Lokaal Overleg Basiswerkingen (samenwerking Leuvense buurtwerkingen, Verenigingen waar armen het woord nemen en het inloopcentrum De Meander van het CAW) het signaal dat de doelgroep van mensen met psychische kwetsbaarheid toeneemt binnen hun werking en uitte hierbij ook de nood aan extra ondersteuning om hun aanbod kwaliteitsvol open te stellen.

In dialoog met de netwerkcoördinatoren ‘Artikel 107’ kwamen we tot een aantal concrete acties: • Partners geestelijke gezondheid bieden vorming en supervisie aan de basiswerkers; • Elke basiswerking krijgt een referentiepersoon vanuit GGZ toegewezen die geregeld aanwezig kan zijn op ontmoetingsmomenten met inzet van expertise, en die, waar relevant, kan zorgen voor verbinding tussen de basiswerking en de GGZ-partners.

• Een samenwerking wordt opgestart met GGZ-trajectbegeleiders voor mensen met psychische kwetsbaarheid die een vrijwilligersengagement willen aangaan.

WINTEROPVANG

9

Van november 2014 tot maart 2015 organiseerde CAW Oost-Brabant, in samenwerking met OCMW Leuven en de provincie Vlaams-Brabant, voor de vierde keer een winteropvang voor daklozen. In een doodgewoon rijhuis kunnen tijdens deze periode elke dag 11 personen terecht voor een bed, een bad en een maaltijd. De vaste medewerkers zetten hen ook op weg met hun hulpvragen. 71 mensen maakten gebruik van dit aanbod, goed voor in totaal 1056 overnachtingen.

In maart 2015 ging er een extra medewerker aan de slag als outreacher. Deze medewerker gaat letterlijk de straat op om in contact te komen met dak- en thuislozen. Door het opbouwen van een vertrouwensband, probeert hij hen te versterken op allerlei vlakken.

De winteropvang 2015-2016 werd afgerond bij het ter perse gaan van dit jaarverslag. En ook nu weer bleek het een antwoord op een duidelijke nood.

33

UITGELICHT

CAW Oost-Brabant en SEL-GOAL Tienen en Zuidoost-Hageland versterken samen het hulpaanbod bij familiaal geweld door in te zetten op vroegdetectie en interventie. Dit project werd mee ondersteund door de provincie Vlaams-Brabant.

Een ruime groep huisartsen, apothekers, kinesisten, verpleegkundigen, verzorgenden, OCMW-medewerkers, cliënten en hulpverleners werden in het voorjaar van 2015 bevraagd naar hun noden in dit kader. Aan de hand van deze input, onderzoeksmateriaal en de expertise aanwezig binnen CAW Oost-Brabant werden er een aantal instrumenten ontwikkeld die •

consult en ondersteuning bieden vanuit het CAW,

•

zicht geven op de ‘sociale kaart’ voor regio Tienen,

•

een ‘model’ van gedeelde zorg uitbouwen, verder dan ‘enkel toeleiden naar’.

Deze ‘leidraad’ voor huisartsen, apothekers, verpleegkundigen en OCMW-medewerkers werd eind 2015 samen met de website www.wegwijzerfamiliaalgeweld.be gelanceerd.

Even belangrijk als het ontwikkelen van deze instrumenten is de erkenning van de meerwaarde van gedeelde zorg tussen welzijn en gezondheid.

UITGELICHT

Pilootproject Familiaal Geweld in Tienen

34

De werking in 2015

SAMENWERKING IN DE ZORG

10

CAW Oost-Brabant en het wijkgezondheidscentrum de Ridderbuurt maakten in 2015 werk van gedeelde zorg. Het is voor een huisarts immers niet gemakkelijk om voor alle patiënten de (soms meervoudige) welzijnsvragen te onderkennen. Doorverwijzing op maat, met oog voor het opbouwen van een goede relatie met de cliënt is hierbij belangrijk. Met dit doel voor ogen geeft het WGC bij doorverwijzing naar het CAW, voortaan de cliënt een begeleidende brief mee. Het CAW onthaal kan aan de hand van deze brief een gepaster aanbod doen aan de cliënt.

Deze gedeelde zorg laat vlotte wederzijdse feedback toe tussen arts en hulpverlener waardoor de vraag van de patiënt/cliënt beter omschreven, begrepen en opgevolgd kan worden. Op die manier wordt aanklampende zorg beter gegarandeerd.

30 JAAR KAPSTOK

11

2015 was een feestjaar voor onze tweedehandswinkel De Kapstok. De winkel bestond maar liefst 30 jaar en dat werd op vele fronten gevierd.

Sinds het prille begin wordt de winkel gedragen door vrijwilligers, momenteel zo’n 20. Het sprak dan ook voor zich dat we het feestjaar aftrapten met een klein feestmoment voor iedereen die aan de winkel meewerkt.

Ook de klanten konden meevieren. Elke 30e van de maand was er 30% korting en op zaterdag 30 mei sneden we in aanwezigheid van vrijwilligers, oud vrijwilligers, bestuursleden, buren, klanten en lokale politici een grote verjaardagstaart aan. Tijdens drukke winkelweekends deelden we verjaardagsballonnen uit in de Mechelse winkelwandelstraat. Een feestgebeuren dat ook in de lokale pers niet onopgemerkt bleef.

Dit alles maakte dat we 2015 konden afsluiten met de grootste omzet die de winkel ooit draaide.

Nooit eerder werden er zoveel kleren, schoenen en accessoires gedoneerd, gesorteerd en uiteindelijk verkocht. Meer dan 15.000 stuks, en altijd voor diegenen met een zeer beperkt budget.

35

UITGELICHT

UITGELICHT Benefietconcert Together in Harmony Op donderdag 26 november 2015 speelde het Universitair Harmonieorkest van de KU Leuven (UHO) een benefietconcert ten voordele van ons CAW. 300 mensen woonden dit concert bij.

De avond stond in het teken van geweld op vrouwen en het aanbod dat we als CAW bieden voor vrouwen en hun kinderen die op de vlucht zijn voor familiaal geweld. In onze opvang reserveren we namelijk steeds een kamer voor een vrouw waarvan we weten dat ze de opvang niet kan betalen, vaak een vrouw op de vlucht, zonder wettige verblijfsdocumenten. Want we vinden dat ook zij moeten kunnen vluchten voor geweld. En dat ook zij terecht moeten kunnen in een veilige opvang. Want net zij staan er echt alleen voor.

We konden ons publiek ontvangen in de Sint-Jan-De-Doperkerk, dankzij de steun van de Universitaire Parochie, het beheer van het Groot Begijnhof en de KU Leuven. De avond bracht genoeg op om twee maanden opvang te financieren voor een vrouw en haar kind op de vlucht voor geweld.

36

De werking in 2015 CAW Oost-Brabant in kwaliteitsbeleid WELZIJNSENQUÊTE CAW OOST-BRABANT Voor het eerst sinds de fusie nam CAW OostBrabant in 2015 een welzijnsenquête af bij haar medewerkers.

We hanteerden de ‘risicoanalyse psychosociale aspecten’ van Idewe en vulden die aan met open diversiteitsvragen als vereiste audit van het diversiteitsplan.

In de loop van mei boden we de vragen online aan. Voor medewerkers zonder werkmailadres begeleidden we een schriftelijke afname.

De inspanningen om een zo hoog mogelijke responsgraad te krijgen, leverden op. Maar liefst 87% van de medewerkers vulde de lijsten in. Ze scoorden niet alleen de stellingen maar gaven

ook suggesties waarop CAW Oost-Brabant kan inzetten.

Idewe koppelde de resultaten terug op de personeelsvergadering in het najaar. Deze toonden dat het met het psychosociaal welzijn van de CAW-medewerker goed gesteld is.

Een rapport als dit betekent niet dat we op onze lauweren rusten. Goede zowel als minder goede aspecten verdienen opvolging via een concreet meerjaren-actieplan dat vanaf 2016 in werking treedt. Een vervolgbevraging zal aantonen hoe onze inspanningen effect hebben.

HRM IN CAW OOST-BRABANT Gesterkt door de bind-kracht visie op hulpverlening gaan we in ons personeelsbeleid voor een context waarbij alle medewerkers zich ten volle kunnen ontplooien en hun talenten kunnen inzetten in hun werk. We geloven dat werkgoesting, talentontwikkeling en resultaten hand in hand gaan en willen de juiste vrouw/man op de juiste plaats, op het juiste moment aan het werk krijgen.

Een concrete manier om dit competentie- en talentbeleid te realiseren was het hernieuwen van de gesprekscyclus. Voor de verschillende gesprekken tijdens de interne loopbaan werden sjablonen ontworpen en gebruikershandleidingen geschreven. Zij geven handvatten aan de leidinggevenden om de resultaten en talenten van hun medewerkers te ondersteunen en een open feedbackcultuur te stimuleren.

Omdat de leidinggevenden sleutelfiguren zijn in het concreet gestalte geven aan de visie startte een leiderschapstraject. Dit resulteerde in een charter, gebaseerd op 11 principes van leidinggeven. Het trainingstraject vertrekt vanuit een co-creatieve aanpak en moet zorgen voor de grootst mogelijke gedragenheid en omzetting naar de praktijk.

Alle acties hangen op aan het concept van het Huis van Werkvermogen (HvW), een Fins

model als sleutel tot duurzame inzetbaarheid.

Ook in het door ESF goedgekeurde project ‘Geïntegreerd Strategisch Loopbaanbeleid’ is HvW de rode draad om experimenten op te zetten rond talentenmatrixen en jobcrafting, om een aanwezigheidsbeleid uit te werken en een jobrotatiedatabank aan te leggen.

In het op poten zetten van een beleid is na de visie het expliciteren van kernwaarden de logische volgende stap. In de teams werden verhalen gesprokkeld over hoe zij zorgzaamheid, betrokkenheid, waardering en kwaliteit herkennen en beleven in hun dagelijkse opdracht.

Nog op andere manieren was 2015 het jaar om input te verzamelen: Er was de welzijnsenquête.

RESOC begeleidde een groep medewerkers bij een loopbaanspel dat aandachtspunten signaleerde.

We voerden systematisch exitgesprekken en zetten eerste stappen in analytische HR. En 2016? Over tot actie!

Omdat elke individuele medewerker betrokken is op personeelsbeleid kreeg dit ook aandacht in de interne communicatie. Op geregelde tijdstippen verscheen een HR-bulletin en op intranet is het een apart item. Het thema is intussen een vaste rubriek op de halfjaarlijkse personeelsvergadering.

37

EMPOWERMENT EN SYSTEMATIEK IN DE HULPVERLENING In onze dagelijkse werking vormt ‘krachtgericht werken’ de basis. Maar wanneer ben je zeker dat je krachtgericht werkt? En hoe doe je dat doorheen de hele organisatie?

Het HIVA (Hoger Instituut voor de Arbeid van de KU Leuven) ontwikkelde in 2013 een instrument om krachtgericht werken of empowerment te meten. In 2015 namen we, samen met het OCMW Gent, deel aan het onderzoek van het HIVA naar de inzetbaarheid en bruikbaarheid van dit instrument in onze organisatie. Hulpverleners namen pilootbevragingen af bij cliënten om te polsen hoe hun empowerment erop vooruit ging.

Hieruit vloeiden verbetervoorstellen voort voor het meetinstrument.

Een noodzakelijke voorwaarde om krachtgerichte hulpverlening te kunnen bieden, is dat ook de organisatie het empowerment van de eigen medewerkers ondersteunt en ook invloed kan uitoefenen op de omgeving.

Daarom ontwikkelden we o.l.v. het HIVA op organisatievlak een instrument waarbij de verschillende dimensies van een ‘empowering organisatie’ of een ‘empowered organisatie’ bevraagd worden. Dit instrument is een hulpmiddel dat uitnodigt tot dialoog en het formuleren van verbetervoorstellen met medewerkers uit alle geledingen van de organisatie.

Daarnaast werd in 2015 een start gegeven aan het toetsen van de praktijk van de hulpverlening aan de uitgangspunten van ‘krachtgericht werken’. In 2016 zetten we het proces verder om de systematiek in krachtgerichte hulpverlening te versterken.

38

Blik op 2016 We kijken liever vooruit Met dit jaarverslag gaven we inzicht in het welzijnswerk dat we het voorbije jaar konden verzetten. We gaven aan op welke terreinen we actief waren, welke nieuwe initiatieven we namen, welke bijkomende samenwerkingen we aangingen. Maar we zeiden het in het begin al: we kijken liever vooruit. Daarenboven zijn er maar weinig redenen om op onze lauweren te rusten. Lokale noden, regionale problematieken en internationale uitdagingen hebben ook op het CAW dagelijks hun impact.

CAW Oost-Brabant zet zijn werk dan ook zonder dralen voort, en besteedt daarbij in 2016 bijzondere aandacht aan: • • • •

de psychosociale ondersteuning en de woonbegeleiding van de vluchtelingen in onze regio de aanpak van onderbescherming bij de meest kwetsbaren vanuit het gegeven dat grondrechten er voor iedereen zijn verdere uitbouw van de ondersteuning van alle betrokkenen bij familiaal geweld in al zijn vormen de versterking van onze krachtgerichte aanpak.

Vaak is de best mogelijke zorg, ook ‘gedeelde zorg’. Ons inzicht in welzijnsproblematieken en onze stevige aanwezigheid in de regio zijn sleutels om met onze partners die gedeelde zorg waar te maken.

We bouwen in de eerste plaats verder op de goede cliëntgerichte samenwerkingen die we al hebben, en maken verder werk van: •

•

•

een gezamenlijke aanpak van de moeilijke problematiek van (v)echtscheidingen en de schrijnende positie van kinderen hierin. We doen dit met de partners van het IROJ (zie eerder) een nauwe samenwerking met de diensten maatschappelijk werk van de mutualiteiten.

In een proefproject stemmen we onthaal en doorverwijzing op elkaar af met onze partners van CM. Ten laatste in 2017 willen we dit graag tot een initiatief met alle mutualiteiten maken een intersectoraal regionaal netwerk rond de aanpak van dak- en thuisloosheid.

Tegen de achtergrond van deze accenten en uitdagingen blijven we investeren in de versterking van de organisatie op inhoudelijk én op logistiek vlak. Alleen zo blijft het CAW in staat om accuraat haar werk te doen en verdient ze het vertrouwen van haar medewerkers, vrijwilligers, hulpvragers, partners en beleidsmakers. Zo zullen we in 2016 o.a.: •

•

• •

met de bouw van ons CAW-huis in Aarschot van start kunnen gaan, de nieuwbouw van het crisisopvangcentrum voorbereiden, en huisvesting voor Amerant, het inloopcentrum in Tienen, verzekeren de tuin van de bezoekruimte heraanleggen om meer beschikbare ruimte op drukke momenten te hebben en om meer diverse interactievormen tussen ouder en kind mogelijk te maken de resultaten van onze diverse bevragingen - welzijnsenquête, psychosociale barometer, empowermentmeting, waardenoefening - in acties en beleidsinitiatieven vertalen het ESF-project rond duurzaam loopbaanbeleid afronden om vervolgens gericht te kunnen inzetten op het werkvermogen van onze 176 medewerkers. Dat komt het welzijn van hen én van onze hulpvragers ten goede.

Vanuit het geloof dat iedereen een menswaardige plek in de samenleving verdient, vanuit de ervaring dat die samenleving zichzelf daar niet altijd voor open stelt, en vanuit de overtuiging dat op dat snijvlak het CAW een wezenlijke bijdrage levert, rollen we onze mouwen vaneigens weer op.

39

8.194 nieuwe hulpvragen in het onthaal 1.233 vragen van jongeren om

ondersteuning

1.079 vragen voor crisisopvang 1.798 nieuwe begeleidingen voor mensen die langduriger zorg nodig hebben

13.400 ontmoetingen met bezoekers

in de ILC

176 medewerkers, waarvan 134 hulpverleners (102 VTE) 1 doel: het welzijn van mensen versterken.

Met jouw hulp kunnen we dit beter.

Als je je afvraagt wat je kan doen voor een ander, dan is het antwoord nooit niets.

Geven om een ander kan je altijd.

Het is wat je doet als je, net als ons, gelooft dat iedereen recht heeft op een waardig, gelukkig en kwaliteitsvol leven.

Omdat jij geeft om een ander, kunnen Rose, Emma en Jerome weer hopen op een betere toekomst.

Lees hun verhaal en hoe je hen kan helpen op www.ikgeefomeenander.be Je kan geven voor een specifiek project dat je nauw aan ’t hart ligt. Of je kan kiezen om de algemene werking van CAW Oost-Brabant te steunen. We besteden je gift dan waar de noden het hoogst zijn.

• • •

Je kan hiervoor storten op rekeningnummer BE59 7775 9209 2726 Of online via www.ikgeefomeenander.be En geef een ander een kans op een betere toekomst.

Een fiscaal attest wordt afgeleverd bij giften vanaf 40 euro.

CAW Inzicht is een uitgave van Centrum Algemeen Welzijnswerk Oost-Brabant vzw Redactie: Bert Lambeir, Sabine Lehmann, Greet Monstrey, Lieve Polfliet, Bieke Roggen Eindredactie en coördinatie: Greet Monstrey Lay-out: Sabine Lehmann Verantwoordelijke uitgever: Bert Lambeir, Redingenstraat 6, 3000 Leuven

Maatschappelijke zetel: CAW Oost-Brabant Redingenstraat 6, 3000 Leuven, tel 016 21 01 00, e-mail: secretariaat@cawoostbrabant.be, www.cawoostbrabant.be