1 demokratik uygarlik manifestsu uygarlik 1

Tanrılar Panteon'u yepyeni bir mimariyle kendini belli eder. Dikdörtgen şeklinde geniş sütunlarla çevrelenmiş ve en dışta bir surla kaplanmış biçimleriyle muhteşemdir. Apollon, Artemis ve Athena tapınakları belli başlı kentlerin hepsinde birbiriyle rekabet halindedir sanki. Tanrıların kurgusal olduğu, Atina toplumunda daha çok kavranmaktadır. Geleneksel dini inanç değerini giderek yitirmektedir. Belki de Sümer kent tanrı kurucuları Athena ve Roma uygarlığında son demlerini yaşar gibidirler. Kurucu kent olması hesabıyla Atina, kurucusu ve koruyucusu Tanrıça Athena'ya nispetle adını almıştır. Uruk Tanrıçası İnanna'yı hatırlatmaktadır. Bu örnek bile uygarlıklar arası benzerliğin ve birbirini takibin nasıl çarpıcı bir gelenek olduğunu yansıtmaktadır. Kentlerin diğer bölümleri Agora (pazaryeri), kilise (meclis yeri), tiyatro, stoal (gölgeli gezinti caddeleri), jimnasyum (stadyum) vb. birçok kurumsal özellik kazanmış, sursuz da olabilen, çok sayıda sarayı bulunan daha gelişkin yapılanmalara kavuşmuştur. Hititlere benzeyen, ama onları aşan yapıdadırlar. Nüfusları daha da büyümüştür.

Yazılı edebiyat gelişmiştir. Belki de tarihte yazılı belgelere işlenmiş en büyük edebi bir kültürle karşı karşıyayız. Tiyatro en devrimsel dönemini yaşamıştır. Destan ve trajediler bolca işlenmektedir. Tarih eserleri yazılmaktadır. Homeros Destanı ders kitabı gibi okunmaktadır. Çarpıcı olaylar tiyatrolaştırılmaktadır. Sinemanın habercisi gibidir. Denizcilik sanatı ve ticaret gelişmiştir. Fenikelilerden sonra en gelişkin gemici bir uygarlıktır. Ticaret gözde bir meslek olmasa da, ilk kapitalist nüveler Athena toplumunda marjinal düzeyde de olsa varlık bulmuştur. Biraz daha hamle yapılsa, sanki kapitalist sisteme geçecek gibiler. Mimarlık gelişmiştir. Zaten kent yapısı bunu yeterince kanıtlayıcıdır. Heykelcilik ideale yakın biçime kavuşmuştur. Kabartma sahneleri mitolojiyi canlandırırken hayli çarpıcıdır. Hemen belirtmeliyiz ki, tüm eski uygarlık mitolojilerinin (dinsel olmayan inançlar, düşünce biçimi) sentezinden oluşan çok güçlü mitolojik bir edebiyatları vardır. Mitoloji toplumların çözemediği olayları idealize edilmiş öykülerle anlatma sanatıdır ve ilkçağda yaygındır.

Müzik gerek enstrüman (araç) sayısında, gerekse de çeşit olarak (ilahi olan, olmayan, aşk, destan) gelişmiştir. Lir göze çarpan 178