Cas030a buongiovanni quinzio, peripateticarum disputationum de principiis naturae

Q JV I N T I I

BONIOANNIS CALABRI TROPIENSIS Neapoli Philofophiam profiter» tis, P E R I P A T E T I C A R V M D ISPV T A T IO N V M

Deprincipiis Natura, S E C T I O N E S C y

M

I N D I C I

B V S

TRES,

L O C V P L E T I S S I M I S

cJum T^erurru omnium memombtlmnu , îum etiam C a p tu n u .

CVM

P R I V I L E G I I S.

•VENETIIS,

Apud Petrum Dehuchinum M I

D

L X X I.

T~

n •« «

J

.4 ..'?\

,• «Æl t .^ i ik. & . Jr «w r «aL.

1x

y

,

„

•

»,

*.

. ■ X, / £

L

Y jSr Vgn> ,4 >■ .

i-> -r j r V«■V ■f i'T f f / y i-j ! V>I O i t 1 •/ 1 í .■ JL __ .4 yj y X J*w f * fH £ Vf o 1.o i l i l i Í!. ü f i~ Jk v a

*

c 's ü /i 3J.IÎOI ■p\

TA

/ ï V J K '1

0-

i V # Î O I T A T V T; •'Í0- iV: "V. r J

•

’

J

A yr 1.1 - i. 4$' i

i s

2

.3 ;• ? Y

■ ff V. •

3. ¿

>

_

i

V. í

a

z i

TH

c

i

n

i

V

o ,i * s

o

' .y

1 V.

i

:

,i

1

;

^

z

o i;a

x

k î

v.v,V;\

-

,

n

/,

v.

D

ì/

« A

#

A4 -

f

Vr

f M & h '4 - 4

Ü S f,.y '*}:

..n‘^Â;c.v'

• '!. V ’ * V. *.¿<:• *

i n :? -.

’

'•

x 4 -â C I

' .î z

x i

v

u

. i cJrtttv, J V.-.V.?

,ii« V A \ V t - y H.

.3

i

•

r n r n 'i o ’S

a ' M

L

3

Q Y I N T I V S BONIOANNES A N T O N I O .

C A R A F A ECardinali ampliilìmo, S. P. D. tuntu effit omnium gratularlo aduentm tu t tanta principum virorurru, dottorumf bominum vndique f a l u t u t i o n e s f i me non illufiris fam a impeller&t ingenij ac virtutis tua, mibi turnen puturem effe turjnßim um fi vn m ego deeffe officio viderer. N unc ‘vero non tur pitudinis iuuts m etu,fid amore laudum tuarum fu m adduttus, v t meum in te ammurru, & obfiruantianu,quibm modù poJfem,non tibi felum .fed ingemofis etiam dottisfbomimbm tettarer. Gtenim officij commune illud genia , quod ab omnibus gra­ ffa r i folca, ‘Vt cum cateris, in plurimorum bominum frequentia te faluturenu , ncque effem affequutns contendereficvoluifferru, ncquefa­ né evt affequerer <valde laborandum putuui... Sciebam enim te, afféblu •valetudine bominemù, qui paucis bis diebus abeffe ab vrbe, colhgendi tui caufa voluerissferre v ix poffe tantaa, primum Puteolie, deihde jfea p o h fummorum virorum jaiutaitona . oAc vidisti tu quidem prudenter, v t modefiiam fim ul £cf quandam gloriola ffeciem cauer&s, ne retta Jfeapolim accederei, neue infinitum equitutus multitudinem tibi obuiam vndique prodeuntcm ferrei. Ituque Puteolii quurn diebus aliquot contendiffei, ea res eiiam acceßit ad confilium £ fv o luntutem tuam, v t fiibito ad Perafanum Rtberam in lettalo agrotuntcm tibi vemendum eff&t, quo die, ne fuspicio quidem vlia aduentus luì effe videretur. V t f i filler is turnen,amantißimos tu t & bum nobilißima fludia ciuitutis qua tota fife obuiam tibi effundere voluiffit, illud certe,fuccedere non potuti, v t non quotidie nunc boriiom nibus, ■# ij clarißiV

v

'

m

clarifiìmorum virorurru,forbenda tibi multitudo fît, eorum qui lau­ de*, qui dignitatenu, qui locum honoris, qui virtutenu, qui gloriam tuam admirantur. fijjuam ob rem ego qui cedenduniviri* talibus, psg inualetudinis tua mihi rationem ejfe habendam putaui, hos ad te de CPhilojophia libros m fi, vnde quum te a molefiiis, labore, peg corporis imbecillitale ifîa relaxaris, ggf cl\qma confederi*, inteìhga* vnumfuijfe mc_j, qui objèruantiam m te_j, officiaj omnium juperare voluijfet.

Sic enim extft ime* veltm, me hoc quidem tempore ex his libri*,fignifcationem amoris erga te mei potius quam fiientia opinionem quaterç_j. j f o n me contemno equidem, pegin quafiionibu* de obfuntate natura, multum ac diuverjatus, nohm philojophia rudi* omnino v i­ deri, p f in his libris, v t jtudioja muentuti prodejfem plurimum eiaboraui, fd n u n c illud etiam commodi capiam ex meis labonbus, v t ex his me cognofia* effe obfîeruantifîimum tu i . Oro etiam tc j, nifi forte qua fcripfimus nihil effe creda*, aut mania, altquem his in bi­ bliotheca tua locum ejfe veli*, p f f i quid vnquam erit otij, beneuolent lam in iifilem legendi* meam recognofea*. d fe c defe r o tamen fire , *vt qua multi* ‘vigiliis diuturnalettione phtlofephorum fo n t à mt_j conquifitu, notata, pg mandata Uteri*, nonnihil ajferant lumini* ad cognofienda qua volumi**. Verumtamen illud efio Jummum, v t f i quid hac, philojophia fiudiofis proderunt, ego me putem ejfecijfe quod potui. Sgo quidem certe cupio vehementer, pgf ingenij doóìnnaj laudenu, peg beneuolentiam ac memoriam noftn tuam ejfe conjequuturru. V a lc v . . Jfeapoli prid. ld. oApr.

INDEX LOCVPLETISSIMVS E O R V M O M N quçin hoc operar» uiora

B s c i s s i o , efl motua vocalia. folio n 8 ./ Maidens quodlibet efl in fubietto, quod efl in attu j 4. b .Accidens, an poffit effe genera­ tions temimi* 88./ Accidens, quotuplex fit.

10y.fr Arms purus, qui fit 4.g Attu quod non efl : minimè efl ens 6.b Attua diuinorum, efl intellìgendi ratio 6 .f Attua, vt fe habet ad potentiam :ita potentia ad attum-, 6.b Attua quot cogniti ab A rifl. n .b Attua prafentia & entitntiuua, quìa 4. e Attua omnia entelechia efl & perfettio 18 ./ Attua prafentia, qui fit 17. c Attua qui feparat, & diilinguit, efl attua perfeclua 10. e Attua quicunque, ex fua natura notitìaparit 85i.d ts£quiuoca & vniuoca contradittoria oppommtur.

M 10 }6.b ts£quiuocorum modi, quot : & quo pattopartiantur #•'<* t/Eterna, an habeant caufam efficiente»!^ 8 .e E terna omnia, muffa vacante 1 1 ./ *Aeterna omnia flint neceffaria fua natura 11. e eterna, qua fini, ti. e Affimatio, efl muffa affimationia : & negano,ne­ gotiants JOtfi Albedo, quo patto recipiatur in corporea y o . / Album & nigrum,funt aterna fa c ie s 77. fr Alternatio, fit in tempore, &pracedit orrmem generatlonem, 94. h An materia fit ens fua natura, & exiñés attu 7. d Analoga qua fini, ,<;,f A n na, efl ratio inteUigendi mma> duplex in bornie, & qua

\

6i.<? py.fr

Animaba diuifio 9 1. c Anima diffimtio, iuxtzt A riñ .

9 4. b An materiafit ens diñinttüab entmtc forma 8. e Animantia, & planta d qüibua complentur y 4. fr Anima humana, efl omnium formarum nobiliffitua.

31. a Anima rationalia efl atema 103.fr Anima in eodem compofito, non loco diñintta, qfa 106.fr Animf, an fmt plures in vno compofito, re & loco diñintta lo í.fr Animal, ex quibua conñet 1 10,/ Appetitua naturalis,aut inclinatio adaliqmd 66. e Appetitum mouens, veldebet effe bonum, vel bonumappetcres 66. f Appetitua fequatur comprebenflonem 66. e Appetitua caufa, que 6 $.d Appetitua quotuplex, & qui 6 j. a Aqua, an térramaior 1 $-d Aqua forma, quando corrumpitur 47. d Ariñoteha opinio, área rnaterianu Ariñoteles, quem attum non cognouit 18. e Auttoria opinio de materia pura potentia 3. d nAuerroia opinio, ciña poffibilla refattu agencia. fo to , ij.d Auerroia, de materia, definitio 6. e Auicennp, & B.Thoma opinio,de quodquid y 6.g Auiceima pofitio área materuwu 4.g Axioma, de corporia diuiflones 4 1. c

3 Acchoni error,circapotentia,&tnateriam j.c Urutorum anima, qua 9°-g -ó\ ..J & stó í

B

, C

- ,

<Adattati vnde dittunu 118. f, /Qli forma, cur expient appetitum materia * iij omnium

Index mmum ahartm fomarunu _ 51.a C a lm abhis inferioribm differtfrecie & gene­ ren }o.e Cali m ow , an poffit corrumpi . 33 - c Calum, quo patio igni contmiurru - 34 -e Calum non potefl añu diuidi 19.a Calum, cur non corrumpatur ¿7 •f Calidum fit ex non calido: & frigidum ex non frí­ gido Sz -f Calidum & frigidum, an pojfint fimul efficJ. fo­ lio . ; ^8,,g Caro, & os, an eadcm participent anima. fo­ lio 1 12 .fr Caujfa efl dignior caujfato S’ b Caujja, propter quam materia efl, añu forma efl. folio i8 .e Cauffie, ex quibus conñituuntur rerum quiditntes, quA fint, 60. e Cera quotupliciter ffeñari poffit v f. a.

Cerebrum & cor , emits finí temperamenti. foHo 10 8 .d Chaos & feminaritm rerum omnium, quA natura . confkmt, efl materia s6 .e Cibu/S fianus, remedium fanunu _ 37 * 4 Cognitio particularis prAfupponit vniuerfiale»ui folio 13.Á Communitns primA materia differt a commmtate vniucrfaliunu 13. b Compofitum ex materia & forma, efl diffolubile^> 9h b Compofitum, efl potentiaproptermaterianu. fo­ lio f-d Compofitn & fimplicia, quo paño inter fe differant, 39’ a Compofitum, quomodo diffolui poffit.

4 1 ><t Compofitum quodeuque diffolui poteñ 19 • a Compofitum & materia, cur vmm fint.

6. g Compofitum, quid fit 6 .h Compofitum,duplicem habet añuahmtenu .5 .a, Compofitum & prima materia, efl de nouo fañum. folio 3o- b Continent, apud Latinos, quale dicatur, 3 4. e Conúngens, quotupliciter dicatur 33• c Contraria debent poní fub eodem generen* fo­ lio 3 * •/ Contrarium, an fufeipere poffit aliud fuum contrariunu 37-d.

Contrarieties quAcnnque,priuationem contrariorum habet . ' 69. c Cdntrouerfia inter Teripateticos , de partibus fimilaribus & diffimilaribus 10% a Corpora diuina, cur materiam non claudantfo­ lio 3 o* b Corpora diuina, & hac inferiora,mutuo comparantur 17 • ^

Corpora gramaqua rottone à leuibus différât. 109.C Corpus, quomodo poffit effe fine loco 10. h Corpus omne, & maximè fub Luna, aut fimplex eñ, aut mxxtunu 9 6■ g Corpus fimplex, & item mixtunu, quale dicatur 9 6‘ S. Corpora fimplicia, a quo moueantur 96-g Corpora animata, quo paño diuidantur 96. b Corpus eñ fupremum, genus pmdicamenti fubfilantiA 39’ b Corpora diuina, in quo fini pmdicamento 39. c Corpus cceleñe, an finitum fita natura 40. f Corpus cceleñe, eñ ens n a t u r a l e . 27. a Corpora diuina, quopath inter fe conuenianl, vel différant.

6o. g Corpus viuentis, eñ continuum.

107. d Corpus, effe nequit, nifi per formant.

8 2. g Corpus omne partitur, & fecatur 9 1.fi Corrupta, an fepdrari queant, 96 - e Corruptible, & morruptibiltLJ, quo paño diffé­ rant• 4 9. it Corruptio nequit effe cauffa formalis generationis 1 17 .fi Cuius forma & priuatio e ñ , illud idem eñ po­ tentia & priuatio.

7.b <D TEfinitiones & demonHrationes abflrabtmt ab exiflentia 11. c Definitiones & demonHrationes quid agant. fo­ lio io .f Definitio ex quibus confiare debeat.

4 6.b Definitio, efl demonflratione prAfkintior i}.b Definitio cauffam habens, 6~ cauffa vacant, qua. folio 6 3. d Definitio, quid fit 3d.g Definitio, ex quibus confletur 61.c Deus efï ens perfieftiffimunu 2 6. g Digitus, quot modis fibefiari poffit 112. h Differentia inter priuationem, & negationcnu. folio : 2 4 ./ Differentia, quA dicatur 7 2. e Dimenfiones, an prAcedant formas fiubftantiA naturales _ 4 9-b Dificrimen inter priuationem & materianu. fo­ lio , ffS .b Dificrimen mains in potentiis animA, quam inparv ttbus mixfi. , io S .ti Diffimilares,eterogeneA & organicA partes, qua fint, _ 1 °7 - c Diuerfitas, vnde proueniat, n o ./ Diuerfa ffecie^j, an pojjint mutuo continuari. folio t tu . g Diuimm, quod nam dicatur 66. g Diuintts

D

Rerum memorabilium.

Jÿtinfiits & naturalisa quopablo différant in mate­ ria conftderandi AS-a Jfiuiftbile, quale fit _ jj -b D'tuifio alicum corporis, quotupliciter capi pof­ fit 4 i >b Diuifto, quidfit 31.fr Diuifmis & partlbilltntis ratio, quafit 91 . f

Ffeblus particulars, vt producatur, quid requiritur S>A- f Elementa, quo modo corruptibilia 3 5. b Elementa, an corruptibilia 3 i.g Elementa debent effe ablu in omnibus mixtis. fo­ lio / 94 -g Elementi diffinitio,fecundum Ariftotelem 54. f Elementa, quo pablo fe babeant in quolibet mix­ to «?3.d Elementa an poffideantpeculiares figuras 9 3. d e Elementa, in mixto, an ftnt penitus corrupta. folio 5*4. e Elephantis vita, qua 31 .a Embrio, quo ordine viuat, io 3. æ Ensnequitejjècauffa formalis non m is; & econtra 117 .d Ens & vrnim, idem fune, z6.f Enti, quæ mfint 44.g Ens & vnum cònuertuntur 13. tf Entium /pedes,funi velut numeri, & figura. folio 87.d Effe, quot modis dìcatur’ 4.e E fe matena , longe differì ab effe forms:.

11 .g Effe & exiftere, quo pablo différant íi.c "Effe, ab exiftere, in quibus différât 1 i. g Effe & exiflere,non prodicantur per accidens. folio I 2. g Effentia, fecmdumScotum, quid fit Ejfentia, & exiftentia, funt idem.

Effentia, & exiftentia habent idem contradiblou rium-, p.d Effentia efl perfeablus: exiftentia autemper fepo tentia p. d de Effentia & exiftentia, opiniones erronea, fo ­ lio i o, b Effentia, an dijferre poffit ab eo, cuius eft effentia. folio 45. d Effe & exiflere, in ¿ternis, funt idem: in inferioribus autem bis, longé differì effe ab exiftere^j. folio ii. b EJfentiam & non exiftentiam habere & econtra qua dicantur iz.e £x vno pugillo terra, generantur mille ignis. folio j I #c

E

Exiftentia, quando fit accident

iz . b

Exiftentia, ftue perfebla,ftuenon,vnde proficifcd tur 4. f Exiftentia omnvs finita & perfeblaefl 18. e Exiftentia, noneft necejfaria proprietas, effentiam ïnfequens 11. b Exiftentia realiter, baud differtab effentia 11. b Exiftentia quotuplex, & quæ 1g. g Exiftere & ejfe realiter & finonymè, non funt idem u .c Extra fuas cauffas, & extra nihil, quid nam fit. folio 1 y. d Extrma inter circuitum & ambitum m is, quot reperiri quœant» 3. c F Srrum candens, à maiori parte terreum eft. folio 109. d Filij, cur non femper fimilentur patri, & matri. folio 102.g Finis forma: compta, eft principium generando. folio 104 .g Finita & pauciora facere, longé melius quam infinita&plura 10-j.d Fcetus, quo ordine viuat 94.fr Forma, eft terminus generationis jo.f forma, an fit diuiftbilis 91. g Forma generica magis acceditad naturam materiæ, quum forma Jpecifica 91. b Forma immerfa materio, nequit ejfe oterna numero 91.b Tflrma quolibet propriam affenvnitatem 9 8 .g Formaindimdua, an corrumpatur fecmdum nonnul los 8 5. d Forma, potius eft allas teminans & jpeàficans, quàm terminants & fpecificus ‘ 16. g Forma in animali organico, quot, & quæ 90. g Forma organi%ationis, an & remaneatmortuo ani­ mait _ p 0 .h Fomaperfebliori,qito pabio continebit omnem vim impcrfeblioris 88. e Forma Jûbftantio quolibet eft principium & cauf fa motus localis ^ 1. c Forma, eft indiuidua 8z.g Forma duplex in homme, & quo 101. a Forma futura,noneftinablu 66.g Forma, nequit ejfe fine fubieblo 19. c Forma, anpoffit effe fine materio 8. e Forma, & materia, funt partes diffinitionis 6y. b Forma, dat effe reï, iuxtu Pbilofopbos 6. b Forma, an plures fint in vno compoftto 102.fr Forma, an poffit corrumpi in materia 83.6 Forma, quid fit 6z. g Format, in rebus inarûmis elementorum, an neceffaria n o .g Forma

F

Index 111. b Forma fióla, ejl mrtatis author Toma, quo pallo partiatur Forma habentes idem fubieftum,anm eodemphyfico genere cenfends fm t,.

8 S. / Forma, cont'metur ab alia forma 8 8 ./ Formam efe in materia, & compofitum efe, idem funt> n i. c Formam claudens, prsdicatur in quid.

9 3. b Forma, quid fit 93-b Forma & aüus,verc vnum, & proprié ens. 6. g Forma, eft caufa vt fit materia 6.g Forma, in homine, quot, & qua 95.0 Forma diferentes, quando jimul pofntrccipi, & quandonon 47 - à Forma, eft potentia, & priuatio 7. b Forma,fortitn eft nobiliorem partem-., inter entia mundi 6 6.g Forma genus ftbi determinans : déterminât aliqua jbeciem-j 8 ./ F orna, an in vno cmpofito, vtûca fit.

87. d Forma elementorum, qua natura prsdits 89.a.

Format rerum,funt indiuidiis 117.a Fornarum diuerfarum genere & plufquam gene­ re : eodem modo funt diuerfs materia 31 ,b Forma, an poffit corrumpi 84.h Forma, an reuemtur 10 y.c Forma eiufdem generis phyftci ,an pofmt idenú fubiettum informare—} 8 8. g .

Forms naturales, habent idem proximum reci­ pient 88 g Forma quslibet, dijlofttioncs particulares requirit.

8 8. g Forms, qua funt fubftnntisfuntetiam eiufdemge­ neris phyftci 88. e Fruftra illud dicitur, quod eft aftumnatumpropter finem, ¿r iüum non perftringit 31 .h

.

9 Sneratio quscuque, out ftmplex, auteompoftm 37. d Genere conuenientia, conueniunt etiam in mate­ ria 60. g Genus, an abfolutè materiam référât.

61. a Gêneratio, quid ftt 7 .d Generatio, quandofieret alteratio y. d Gencruns, non poteft generare fibi fimile, nift corrumpat contramtru 117. d Genus & ffecies, quo pallo fmt sterna 2.1. d Genus, quotuplex, & quod 11 i .d Genus, quid référât.

10y. b Genus nullum eft in aiïu extra intellettus, operationem-> 91. h Genus, an adinueniatur fine feciebus.

93.a Genus quodlibet per differentias vifmas contrabi-

G

tur ad ftecies 93. a.

Genus quodlibet ex feciebus colllgitur ope intelle£lus 9}’ a Genus, aut eft materia, aut nihil prater generisfie cies 9 3. a H

H

ippocrates , medicina & Thilofophis pa­ rens v n o .e

Homo& tempus, diuiftbilia funt y 3. b Homo no potèft effe, nec diffinirifine materia 57. a Homo, quando dicatur habere fuwm quod quid eft ;8 .f g Homo, eft animaUum nobilifimus 94. g Homo,vnde fiat 68.f

Daahominis, & Idsa bipedis, an frnul cohaveant, 106. h Ignis, unde fiat, 49. a Ignis in lap'fdemagens,quid apparent.

94.fi Ignis quid generet 94.fi Ignis, qui apud nos eft, an ab excremento corrumpatur 34.If Ignisconuexa pars, qustangitorbemlms,eft cor ruptibilis 3 a. e Inftans, quid nobis fignificet 104.# Interitus caufam, quotuplice cognouit, adrift. 30 ./ Interminata, & terminata magnitudo, apud nonnullos, qusndm fit «v\. • 54*« joan.Grammaticiopimo circa materiam pumm potentianu 3 .d L

I

tsfcerts animam, cur quidam aferantefepartibilem-. yi.g Lac.erts pars diuifa, an mum animal fit, an plu ra ii2 .g Lapis diuiditur in materiam & formami. 9 3. c Latini, qttomodo negent materiam effe mam aut plures n .b Latinorum quorundam opinio, an materia fit afta vel potentia 3. d latinorum opinio de terminata & interminata mag n i t u d i n t y } . d Lene fua natura non tendit deorfum-, 3 *•/ Liberalitati, qus opponantur 7 8•/ Luna, eft fibsrica, & item aftra a^ «

L

M agnitudo, an infit prims materip y i . k Magnitudo, quo putto dicatur internino-ta 54 - b Magnitudo, an fit cade ingenito & compio y y. i Magnus

M

Rerum memorabilium.

Afagnus, & paruus, funt formala differenti*, ma gmtudinvs 54 -^ Materia, non potèfi feparari à forma, & fine for­ ma exi fiere J*c Materia, anaffli vel potentia fua natura fit 3. fr Materia, nonpotefl effe fine forma $. d ■ Materia, efl purapotefias J. d Materia prima, qua 5’ a Mate ria,non ejì quid, non quale, non quanta 6.

Materia, an fit cns reale 7-d Materia, an naturafua, fit potefias abfolutn 4. g Materia & forma, funt Condanna 15. d Materiam recipcre primo ipfam dimenfionem, dein de formai, quo palilo accidat S°- b Materia & priuatio, funt vnttm numero 18./ Materia contrariarum quahtatum,efl eadem 45. c Materia, fido nullo ponitur pradicamento 1 8 ./ Materia, quo paffo feparaturà forma S .g Materiam alterampoffe feparari, vnde fiat 7 .c Materia, efi pars eius, quod efl quod quid 6^.g Materia, fua natura, efl ignota 64. b Materia, qua oriatur, & qua intereat. 64. b. & qup non ibidem.

Materia, & forma,funt pars defìnitionis 6$.b Materia, fi ejfet potentia materia, materia non foreti 4’ g Materia, fi effet potentia ad fuum effe, aliam ma­ teriam prafupponeret 14. g Materia, fi eje t fine forma, qua abfurda fequeren tur 6.e Aiateria, in entium genere, efl potentia 6. e Materia, quando potentia, & quando non 6. e Materia caduca,qbus v'qs venatus fit Mrìfl. 37. d Alateria dicitur ab ^trift. indeterminata & infini­ ta 18.g Materia, efl pars fubfìantia compofita; & rejfeffu forma non dicitur pars 59.c Materia & forma,an poffint flanatura fiibfiflere^J 61. e Materia habet effe in affu per formante.

61. f Materia,anappetatformam per fua natura 67. b Materia, quo paffo formam appetac 67. d Materia, quotmodis ffeffari poffit 44 •/ Materia, efl pati, formaautem agente iz-g Materiarefficit femper futura 23.0 Materia, non efl operatio, fed fubfìantia 1 S. e Materia, apiid zArifi. efl atema 14./?

Materia,dicitur priuata :fed formammmè 80. e Materia, an commitnemnaturam habeat 89. d Materia,quando amittut nomen & definitione $.d Materia, efl atcrna, Arifioteli ;■ d Materia eli principium, quoties non effe pot 29. a Materia & forma, funt partes fubfìantia, apud “Pcripatcticos 93.c Materiam primam, ex quibus conflare voluti Ari Jlotcles * p3.c

Materia prima efl fua natura, non d forma tz.b Materia, fl ex feejet in aliquo affu, quid accide­ nt 7. a Materia, efl principium per fecompoftti naturalis 59. a Materia coaua & aterna, apud Aiicnoem, qua. folio 8z . f Materia natura Arifloteli, qua 4z .f Materia, efl ftbflantia abfolutu: potentia verb reJfeffiua 14 -g Materia, vnde dignofeatur 6. g Materia, an poffit effe fineforma 8./ Materia, non cognofcit formam-> 66 . e Materia prima, an habeat formagenerica 93. b Mifcibilia, quo modo corrumpantur 9 4. f Mixtum, quando corrumpatur 87. b Mixta, quam conditionem habere debeant, 94. e Mixta, an verü corrumpantur n p .a Modus definiendi, fcquitur modü confideradi 44 ,g Momentum momenta non efl contiguunu 114. b Aiotusomnis& mulatto, dmflbiüsefl. pz.g Motus conditiones dua, & qua 8 6 .f Materia, nulli refiflit 8 6. f Motus,&affioquidjequantur 109. c Mutntio ncquit effe fine priuationcA 7 4 -b

N

Atura principia non fiunt ex aliis zz.e Natura pars, esl pars quiditzuis 5 6. g Natura definitio, an vniuoca fit 3 6. e Natura principia, femper manent, 8 4. b Natura,efl ca & principia motus & quietis. 9 1. c Natura, an agat res particulatim, vtars 10 3. a Natura, cur aliqiiodcorrumpatt, 1x7. d Nauis effentia duplex, & qua 101 ,b Neceffarium, quale fit 3 3. a Necejfarium, femper efl ens 33.fr Negations & priuationis diffinitio 24.g Negations proprietas, qua 76.fi Nihil efl, quod det aliqtiid, quod non habet 14. g Nullit corpus finitu,habet virtute infinmnzj 29. a Nullit rejpeffiuit efl de quiditate rei abfoluta. 14. g Nullii oppofitu traft inalteriits oppofiti natura. 33.fr Nulltt poflerius,efti cauffa,vt pr'rn varietur. 51 .c Numero multiplicata,neceß'e efl vt corrupatur. z z . f O Mncaternum, reffteffu fua effentia, caret po tcnt'ta 1 j. fr Omnis potentia, relat.ua efl 1 S< b materia, an habeat effe natura fua 15. b Omne poßibile fua natura, fl ad affum reduceretur, eir ab alio aternim reddi nonpoffet, quafiequerentur incommoda i 1 •g Omnis priuatio forma opponitur z 3. c Ormia, qua rebus aliis infunt, aut per fe infinit*, aut per comparationem ad akerutn-, 17.fr Omnis potentia fundatur in fiubieffo in affu. 14. fr Omne

O

Index 30.h Omne atemum habet effe ex fe^> 14. h Prpdicatum ejfentiale materip, quid fit Omne quod fit, ex contrario fit 47. c Priuatio & materia, quo modo flint vnum numero accidente .

18. b Omne rccipiens, opus efl vtdenudatum fit ab eo, quod recipit 89. c à PriUationead habitum, non datur regreffio i $ . b Opiniones varisi de terminata magnitudine^ 34. / Priuatio non ePl affus, nec perfefftts, nec imperfeffus 18 ./ Orrmis potentia pbyfica reducitur in affama 30.b Omne prius poteri effe abfque fuo fuperiori S. 5 Principium omnis dimenflonis, d ì terminatu 48. h 69. b Omnia confìant ex materia & forma,fccudum Ari Priuatio, forma diffa, qua 48. f Sìotelem 8 3. d Principia, Ariiìotcli, quot 69. d Ornnis definitioefl à forma 18. e Priuatio, ePì forma deterìor 7 \.c Omnis exiiìentìa habet materia ab ipfaforma. 8 Priuatio, ePì abfentia quadam forma Priuatio, non efl neceffarium principium perfe 71.fi Onmis forma efl natura 91. c Triuatio, quo modo fit principium 73 .b Omne mobile, efldiuifibile 31 .a Omne accides datar in corpore habenteforma.Z^.f Priuatio, qua anteceda formarti, quid nobts defìOppofitum fit ex oppofito 7. c gnet 77 -c A Priuationem fieri, quot modis dicatur 7 8•g Orbis ignis, cur ab aere corrumpi ncqueat 35.« Priuatio, ePì contraria forma, non materia 8o. e Origo rerum omnium, quid 6¡ . d Ortws, & mutntio fiibPiantia, quando datur. 7. d Tradicata effenttalia realiter diPìinffa, multa fi<nt ■ inbomme ' 87. a Onus vnius, d ì intcritus alcerius 6 8. e Pradicatum generis & differenfia, funi p) ad. ff a T in effenùa 87. a tArticulariacorruptibilia,quoindigeant. n . f 87. a Pipertsqualitas, qua i o 9. c Pradicatum, vnde fumatur 87. b Flato afferebat plureseffe animas in vno compofi- Putrefafflo, quid fit to 89.a r Vantiteli, quomodo prafit materia prima. , Fhantnfia omnis,aut rationalis,aut fenfitiua 100.e folio jz. h Phantzifia dehberatiua, qua fit 1 co. e Phyficnmad genus quareferantur 88.e Quanùtas indiuidua,efl principium vn:tntis,& qua Poffe, ab effe, an in aternis diffitrat. .4 i . f tas diuidua ePì principium mullitudinis n .b PoJJibile ì effepofito,nulluimponìbilefequitur. 3 3 Quantum, quale fit 5 5• ^ Quacunque differunt numero & comeriimt ¡heeie, Fojfibile, quomodo reducitur ad affurru 35.6 babent primam materiam..

18. e Pofitiuè vnum, quid dicatur 1 3. <1 PoPìcrius, non efl cauffli diflinffionis prioria 39.a Quacunque comparante mutuo, babent materi m commmenu 17. d Potentia, quotuplex, & qua 40.b Potentia pura, eflabfentia omnis entis 1 3. a Qua babent eadem materìam eiufdcm rationis, mtt Potentia, d ì coniunffapriuationi 17.b tuo agunt & patiuntur 31.b Potentia prima, qua 3. c Quacunque conueniunt genere, differutffiecie i ) . d 13. d.

Potentiam puram fàtetur materia Ioa. C/ram. 18. f QuaPlio aneti, quid fìgnificet Potentia vniuerfalis, & fundamctnlis,qupfit. 3 3.ci Quicquid reperite ingeneri : repitur infpecie z 3.b Quicquid ePI affli, neceffe d ì fub aliquo predicaPotentia cuicuque paffiua, correffiondet affiuà, & meato effe 18. f econtra 15. c potentia,an fit materia effentia 46. e Quactiq, definitione coueniut,cbueniùt effentia. z 8 .f Ouicquid per fe vni compctit, alteri competit 18 ./ Potè ntia, quot modis inueniatur in materia 4 y.b Pun£lus,quo modo fit dimenfionum terminus 5 $.d Quicquid in aliquo recipitur, quo puffo recipiaPunffus, interminatus efl 49. a tur < 9 z' f Potentia qualitas eli: materia vero fubflnntia.41. b Quicquid ad aliquod refertur, non efl idi conttariurru 8o.e Potentia, duplex fi cimdum nonnullos 4 3. c Potentia materia apud Latinos,quotuplex fit.44. e Quicquid ePI poffibile ex parte agentis, efl poffibde ex parte puffi 1 J-c Potentia, priuatio, & appetitus materia, flint tria Ouicunque competit parti fùnUari, competit & in eodem [ubicelo 76. g ioti _ _ 51 • b Potentia materia non refpicit detemmatnm for­ Quicquid competit vni eiuflem rationis, competit mami 76.I1 Potentia affina a paffiua, differentia 91. e & alteri t i 1• c Priuatio,non d ì materia effentia, fecundumTbilo- Qwdimtem, fimpdcem cfje,afferentium,fundamen fipbunu 17. a ta,qua 57 -c .

Ouìditas a materia, quomodo differat 58. e Priuatio permanent, materia 1 7 .a Quies, quomodo intelligatur 104■ b Priuatio, d ì cauffa interitus ji.b Qutdit.cf

P

Q

Rerum memorabilium.

Qmditas, num[implexfit, cmcompofita $6.c Quot funt forma, tot fm t materia zi.a Quod potentia tale eft, non eft tale vt potctia y . f Quod quid, quo patto diffinitur Ariftoteli $6. f ~Quodcorrumpitur, an in nihil abeat 8 p.b Quodlibetnon fit ex quolibet,fedex fuo contrario deteminato 77. a Quodcmque infmito aquiualet, infinitum eft 30. f R Aritas, non fufcipit denfitatcm 1 7 -d Rarum, & denfum, in quo fmtgenere 54. e Rarum, & denfum,an pojfint effe magnitudinis ter mini ‘ 34. e Rationcs, quod materia fua rntura non [¡tens, nec abfoluta poteftas.^.f vfque infinem capitis.

Ratio fequitur ipfum effe 8.g Ratio intelligendi, & cognofcendi, qua fit j 7. d *Ratio, eft forma, d qua prouenit quod quid 63. a Rei fmplici, eft rnotus ¡implex $1. e Relatio,cur non poffit effe terminus quatitatis 5 4 / Res vnaquaque, vnde fiat 7 4 •e Res, ut plurimum nominantur d file 106, e Res diuidmturab Arifto. in fubftantias & acci­ dentia 1 1. d Res qualibet prim eft fua natura, mox refertur ad alia 17. a Res naturales, quo pafto determinata $4. g Rofa generanda, dum in fids eft cauffis, potentia puraeft • 3.C S Coti & Hernia opiniones de effenua & natura materia 7.< Semen animalium, confhmt ex quatuor dementis. folio i op. b Senftbilium, fenfibilia fm t principia 8 a. f Si eft, & quid eft, ad quid pertineat 10. e Similares & diffmiiiares partes, cur ftc vocata. f°l'l° 1 07. d Similares & homgenea panes, quafmt 107. c Similares partes, in quas ditdfa 1 07. c Similares partes, an habeant inter feeandem formanu no. e Simpliciusnegat puram potentiaminueniri 3. c Smplicim negat materiam puram potefkitem, fed fubfhntiam potefkitem 3. d Sol quantum fit maior terra 2.7. d Subiefturngenerationis debet effe in aftu 1 4. h Subieftumens, quale fit 18. f Subiefti munera, qua 7 6. c Subie&um idem, an poffit plures formasfubftantiafimid infomarej 88.e

R

S

Subjhntia omnis, in afta, aut forma ; aut eft compofitum : aiit compofìto dot.

7. a Subjhntia, Arift. qua 28. g Subfhntia nata oriri,&gigni multa funt, qua mnquam oriuntur, neegignuntur 3z. e Subfantiacompofm,quid propriè 6i.d Subjhntia, quotmodis fit accidentibus prior. 48. g Subftantia forma corrumpitur, quemadmodunu generatur 84./ Subfhntia forma, omnes funt eiufdègeneris pbyfici 88. f Subfhntia vera, qua fit 61. e Subfhntia onus, vnde fiat, 7. b Superficies, termino indiget 3-4 . /

r

ssittm, eft verus tangibiPitm index Terminata magnitudo, quo patio ab intermi­ nata differae 33 . d Terra,refpeftu firmamenti,fe habet vt pattua, 1 7. d ‘R.Thoma & Auic.opmio, an materia fa ens pu­ ra potentia 4. / Tonitruus, quid fit 6j.d Toiiws & partium, eadem ratio ip . b Totum Peripateticis, quid fa jj 5. ¿ Trina dimenfio, qua fa 47 ,b Trina dimenfio, an remaneat eadem in genito & corrupto 47. b Trina dtmenfio, eft forma pofterior yi.b Trina dimenffo, an recipiatur indiuifibiliter 3 o. h Trina dìmenfto, an formam pracedat, 3 3. a V Acuum, aut prnftus, quando effet 93. c Tacuurn corpus, vb'tcuque cjì, facit diñaren late .5)3. c Vbiorientis, nopoteftreciperevbioccidètis. 3 7 . d ybi rerum mutano-, ibi priuatio ncceffaria eft,'non tamen econuerfo 74. h yrìius pofitiua, quotuplex fa z 3%d Vnitatis omnis ratio, vnde petenda 2 4. e Vnitas pofitiua, vndc_j 24, e f Vnitas materia fecundum Alex.qua z 4, f Vnitas, quotuplex & qua 11 z . g Vniucrfaleefficiens, quale fa 11 y. a Vniuerfalia funt nobis notiora ij.a Vniuerfale, vnde colligatur -■ 8 y.b Vnitas numetalis inferi vnitatem fpecificam s8.h Vmmnumero prillatine, quando dicatur 23.6 Vnum ¡fede vel genere priuatiuè, quando dicatur z i .b Vnum fubiePio, quod nam fa apudGracos inter­ pretes. i8.b

T

V

Indicis Pverum memorabilium.,, Finis.

I N D E X

CA PIT.V M

OMNIVM,

qu.t in hoc opere cont 'mentur. f R I M j t S E C T IO N IS , C A P IT A .

E e s se n t ia 8c natura materia: prìtn»,expiic3tur fentétia qu?ftionis. C a p u ti. pag.3 Opinio Latino]^ prima,de edentia & natura materi^.Cap. n . 4 Secunda & tenia Latinorum opinio de eilèntia,&natura materia:. C ap .n i .

7 Numeirentia differat ab exiftentia, varia opi­ nio Latinorum. C a p . i m .

9 Refellutur opiniones Latinorum de eflèntia, & exiftentia, Cap.v. n Opinio propria, nurn eflentia differat ab exi­ ftentia. Cap. v i. n Reiiciutur pofitiones Latinorum de eiTentia, .& natura materia:. Cap. v i i .

14 Propria opinio, de natura, & eiTcntia maten§. Cap. v i n . ii Diluuntur, q u i inoppofitum fatili funtobie&iones. Cap. ix .

15) De vnitate materia:, varia opinio. Cap.x. 21 De vnitatematerif,opinio Auer. Cap.xi. 22 Opinio Alex.de vnitate materia:. C . x i i , 24 Opinio jfpria,de vnitate mated?. C .x m . 1 6 Num materia corporum diuinorum,eiufdem fit rónis cu hac noftra fublunari & caduca: opinio Io.Gra.Auic.&Àìgid. C . x i i i i . 27 Refelluntur pofitiones Ioa.Gram. Auicen. 8c Algidi). C ap.xv.

29 Nu Tua natura corruptibile,ab alio reddi ^ter­ mina poffir, opinio Philofoph. C .xvi. 32 Refellitur opin.ac rónes vertuntf. C.xvii. 33 Euertuntur rationes Aìgidij, A uic.'& Gram­ matici. Cap.x v m .

36 Num potentia fit materia eflèntia, ambiguita■ tes. C ap.xix.

42 Varia Latin.opinio & confu ratio. C.xx. 43 Iuniorum quorundam opinio, & eius euerfio. Cap. x x i .

4/ Opin.^ppriajde potétia,& materia. C . xxii . 46 Num trina dimenilo materia prima costerna, eademque numero ingenito & corrupto, opinio Auer. C a p .x x n i .

47 Opinio Latinorum de trina dimenfione,8c Auer.fnli,à Ladnis euerfio. C .x x m i . 48 Euerfio opinionis Latinorum,Auer.defenfio, atque propria opinio. Cap.xxv. jo De terminata magnitudine varia Latinorum opinio, atque eiierfio. Cap. x x v i. j3

Opinio propria, de terminata magnitudine, atque folutio rationum Latinorum, quibus euertebant ipfi interminatam magnitudinem. Cap. x x v ii .

J4 Num materia fit pars eius, quod eft quod qd, primaopinio. Cap. x x v m .

56 Euerfio fuperioris opinionis, à Latini*, & eorum fecttnda opinio. Cap.xxix.

57 Cófutatio fccùd?opinionis Latin. C. xxx. 531 Num genus referat materiam, vel formam, varia opinio. Cap. xxx 1.

60 Opinio propria. Cap. x x x ii. ‘ 6t Diluuturea,qàLat.eiiciebant'. C.x x x iii . 64* Deappetitu materii prims, nonnulla. Ca­ pi. x x x iiii .

6$ De priuatione^ Cap. xxxv. <58 Num priuatio fit aliqua natura perfeconftituens aliquod compoihum , an abfentia . eftduntaxat infubie&o apro forms futu­ r i . Cap. x x x v i.

69 Refellitur opinio. C ap .x x x v n .

71 Propria opinio. Cap. x x x v m .

73 Euertuntur rationes. Cap. xxxix.

78 Materia:, an form i tribaéda fit priuatio. Ca­ pi. xl.

7S> S-.ECTIONIS H . C A P IT A . ^E forma corporis fubftantii, deque formarummultitudinein eodem compo fito,prima opinio Latin. C a p u ti, pag.81 Secunda opinio Latinorum. Cap. 11.

87 Opinio iij.&iiij.Latinorum . Cap. n i . 90 Refelluntur omnes quatuer fententii Lati­ norum. Cap. u n . pi Opinio propria. C a p .v .

96 Euertuntur Latinorum rónes. Cap.v i. 104 Num form i partium diflìmilarium di Aerane fpecie, an accidente; opinio varia Latino­ rum. Cap. v i i .

107 Refelluntur Latinorum opin. C . v m - 109 Opin.jppria,aceuerfio rónnm Lat. C. ix. 111 S E C T I O N I S I I I . C A P IT A .

V m in fubftantii compofiri interi tu diffolutio fiat,vfque ad primam materia; explicatur fentétia difficultatis. Cap. 1. 11$ Opinio prima Latinorum. C a p .n .

114 Opinio i j . & iij. Latinorum. Cap. i n . 114 Refelluntur Latin.fcntenti?. C a p .n n . n j Opinio propria. Cap.v, n£ Euertuntur Latin.rationes. Cap. v i. 117

D1

N

Jndtcis ( a‘ piturru, F w ù.

Q_y I N T 11 B O N I O A N N I S C A L A B R I T R O P I E N S I S, PHILO S O PHI AM

NEAPOLI

PROFITENTIS;

Peripateticarum difpiitationum.

De principiis Natura, S

E

C

T

I

O

P

R

I M

A

.

■

V %Æ V A T I O .

O r v m qua natura duce fiunt & fiait, principia, eaufas, & ele­ menta , (veterum km pridem explofis fententiisj tria «sfrifi. (In­ tuit, materiata, quod feminarium& chaos à philofophis dicitur, è quo cunfia in lucem prodeunt fublunaria : agentium ope&impulfu, cut vna numero exislms perennis inimret priuatio ; tertium autem diuinum principium optimum & appetibile forma, è cuius forms oppofitione & priuationis, inuenta eft fubiefia prima na­ tura : nullum enim contrarium alterius contrarij afiionem recipit & fufiinet, fed in eius aduentu potcntioris perhnitur, minusq¡ po­ tentina alterum ¡merit, contraria ftqmdem natura principia funt : & ab antiquii omnibus vna voce poftta: & ab Arift.demum optima raime demonfirata : non fufficiut autem pro rerumgeneratione & interitu, quare ¿r contraria & non contraria afirmare ipfa opempretium eft: ideino & duo & tria reru principia proferre pojfumus :fufficicns trim eft alterum contrariorum abfentia & adfentia ficere mutationem : hsc autem prima omnium fubiefia natura, in qualibet & fubfiantip & accidentia mutatione pmïio eft necejfario, omnibusq, in mutationis modis inuenitur neceffario : turpis vero & ipfa nequaqua eft fua natura : fed priuationis merito, ob quam fuá natura sterna orïri atque interire dicitur : ap­ pétit formam bonum, ‘Diiàmm & appetibile exifiens fuapte natura : omni prorfus & forma eiufque priuaúone negata ; nec enim quid, necnon quid ; nec qualis, necnon qualis ; nec quanta, necnon quanta, aut aliorum aliquod,fed non eft quid, nec eft non quid ; non eft qualis, nec eft non qualis, aut aliorum aliquod: quodtns enim horum habens fin propria ratione nonpojfet in altero fifia iñ,binc ¡hurta adulterina nothaj, cognitione nobis ipfam innotefeere Thimeus Locrenfis, pofi eumTlato & thrift.

A tradidere :

/

Præfatio. m iú e r t : conumpitur quidem nunqmm fua natura, quemadmodum nec gignitur : effet enim antequarti fieret, corrupta^ effet antequam corrumperetur :prjmo exigente[abietto illa èqua cunäa in lucent prodeunt & oriuntur, atque in illam cunäa refolmmtur :forma autcm longe prùdafirn princïpium, longe nobilior? longeq,praclariqr caufa à qua effe illud ab omnibus ita optntum emanat :pm~ clarior fubslantia ob quam eß id quod efl hoc aliquid. nec enim carnem aut os quippiam afirmare no­ bis licet :ipfo aut carni*, aut ofiis formam non habente; ortm & omnis bom natura'& cauffafmfeparabilis verb re & ratione ab ipfa materia ; cut quidem pcffma fuaq, malefica natura opponïtur priuatio, intcritm fua prsfentia & per fe omnis :fua verb abfentia & per accidens ortus, non effe fua natura : merito materif vero per fe entis, per accidens ensvadit cuius ob beneficimi ens per fe ma­ teria :per accidens non ens efficitur : qua ratione è priuaùone nullum poffibile efl congare compofltum, neceffaria in rerum mutationc : nequáquam tarnen in rebus ipfis, ex non tali enim quod aptum efl fieri tale id quod fit oritur & nafeitur, quare qua natura funi ex his principa,s confiant & fiumi quamobrem operapretium philofophia candidis ftudiofis me fiàâurum fore exigimaui, fi fingidas arduas^ qua his natura, principiti accidunt dijficultntes enodauerim atque abfoluerim, qup doâijfimorum ingenia diu torferunt, & in illarimi explication illa dicere vifi funt, qua ntillam firmítatem in Arigo. doärina- ( quam pracipue feäamur & profitemurj habere videntur : illud vero quemad­ modum de his & de propofitis peripatetici traäauerunt inflitutim cg mihi verba facere^>. si verb aliquid eg qmdnogra fidei ortodoxa, &fanäiffima decreti*, veriffimis^ fentcntiis opponi videtur, illud vt philofophum Peripatcticim fententiamfi philofophcrum afferentem dicere vnufquifque pro comperto habeat. firmiter enim teneo & credo fimpliciter quacunque ex fide nogra à Chrigo Domino SaluatorC-Jper Tffmanam Scckftam tradita finit,; cui me omniaq, diäa mea femper fubmitto,&fubmitm»u : quemadmodum femper fubmifi, pro qua propriam vitam millies ft opus fuerit paratia fum effundcre_j : interea nogrum ingitutum profequamur, vt nullus vnquam in Ariflo. philofophia fludiofis rclinquatur dubitandi locus. & quod defiderari pojflt in hac traäatione nihil fit.

Illas primum difeutiendas difficultates duxi,qua natura principiis in fe ffeäatis accidunt : deinde quas vt alia refficiunt circa ipfa in dubium illa verti folent : qualibet enim res fua prius efl natura & tnox ad alia refertur : hanc verb circa natura principiarmi traäationcm partin hac ratione in tres partes duxi,vt prima materia & priuationis omnes difficultates examina :fecunda forma quagiones difeutiat : tenia compofti dubia abfoluat, nec male prima hac feäio (vt opinorj materia ftmul & priuationis effentias pragat & contemplatur Arig.imitatus, qui integrum ferê iibrurn de ipfis confcripfit. icAcccdit veteres illos nature interpretes folam materiam fubganúant, : Câf. i. estera verb cunäa accidentia ratos fuiffcJ ; quemadmodum ex i. de Tex.y.

Animalium partibus, <& z. Phyfc. & multi* alii* in locis apud vArig. legïmus, A ;i

Quintij Bonioan. De prin.nature Sedt.j. 3 cD e ejfentia

natura, materia prima, exphcatur fententia quaHionis.

A t e r í a an fuá natura adu vel potentia fit ? h?c prima dificultas difcutienda ¿c examinanda, cum cllcntiam Sc naturam ipiius relpiciat, non in­ juria citeris prius (e affert: aperi’cnda autem eft antequam proficifcamur ad vlteriora, dificultatis fententia; ipfa enim intellect.! in ceteris diiudicandis veritatecppcrcipicnda magnum aditum viamq; fadlem dabit,á cuius .—v— ---- ignorancia latinos larpenumero interpretes in granes errores incidilfe vi■ demns : Sc illos potiilimuin quibus Arift. alicer quám g r id s exponendus vide tur, qui foli vel máxime Arift.mcntem prx cteteris habuerunt, & magis & máxime ab illis difeedentes magis Sc máxime errare confpidmus : latinorum ergo nonnulli, quemadmodum loan. Baccomranus (ic fententiam qu$ftionis aperiendam exiftimar, materia an adu fuá natura vel B paremia lit: hoc, inquit, quatuor modis intelligi poteft, vt (fidcliter potius quám Latine eius verbis vtens) fuam íententiam hie adero : primo modo vt adualitas imarinctur, Sc in propofito qudibec entitas qua: fob ente tranfeendenti continetur: prout ens Ipfum ülimitatum Sc tranicendens diilinguatur contra ipium nihil. Secundo modo vt adus Sc potentia funt differentia cuiuilibet pr^dicamenti, quemadmodum homo in adu & in potentia dicitu r: Sc album in qualitacc in adu Sc in potentia, & (ic de lingulis aliis generibus . Tertio modo vt actus dicit formam, potentia máceriam : quarto modo vtadus & potentia Tint duo extrema cutis fecundum totum natura: fute circuitüm & ambitum : adeo quod potentia teneat vnum extremum principium, vtpote ¿juod fit quídam entitas qn<¿ fit pura potentia, Sc adus (it aliud extremum, cui nulla fit prorlus admilla potentia, quemadmodum ilia extre­ ma potentia eft cui nullus prorlus eft admiftus adus. exeludir Bacconus tres priores lentent ii quiftionis intelledus : tametii, inquir, multi lianc difficultarem fub primo intelledu cauillent: hinc vide apudveteres Latinos fuiire non leucm etiam controucrfiam de capite Q quiftionis. Quartum modmn probar, atque ira explicar. quarto, inquir, modo eft dificul­ tas : nam infra, videlicet t<*um circuitum Sc ambitum ends vtens ell, p ofin t duo extrema reperiri, quorum vnum extremum adus purus fit, & eft id D eus: aliud verb extremum huictoto ex genere oppofitum, propinquum ad nihil, adeo quod inferiorem gradum entitatis habere nequáquam poffit nifi in nihil incideret, Sc hoc vocatur prima potentia fiue pri­ ma materia hare fit vocanda : h ie eft prafentis dificultaos fententi? ab hoc viro explicarlo.

Non mirurnvideri deber, fi in illam fuam fententiam, grauifimum,inquam,errorem de Natura & ellentia materia: prim* lapl’us & detrufus fit Bacchonus, cum á fententia; poteftatis dificultaos intelligenda longe alicuius eft, ipfamq; nullo pado percipere videtur.

Conceduntcnim Peripatetici infra ambitum Sc naturam ends, vfipfeloquitur, reperiri potennam puram, fed illam nequáquam materiam diennt: fed rem gencrandam qua: in caufis luis exiftens, vt roía generanda duin eft in luis caufis, eft potentia pura. Rurfus Simplicius magnus Penpatcticus, in commentariis fuper 3.Phyfic. puram potendam non reperiri ait. qua rationc pretcrmifia eft duufio ends in puram potendam : quemadmodum in punlm D adnm, vel potentia & adu fimul. Idémet Simplicius a. commen. de anima, materiam puram poteftatem negat, led fubftandam poteftatc : fimiliter Ioan.Grammaticus i.de Ortu & Interim puram poteftatem nihil ellefatetur, dum negat materiam efie puram potendam:' quod totum Auer, confirmauit in prima difpuratione deftrudionum contra Alnazelem. Caf-7h.s longe excellentior Alexander, elegantioribus verbis a. Naturalitim quiftionum feriptfi reliqmt . quare vana eft hmus homims opinio . non defunt autem ex Ladnis alii qui alferunt,talem efie hums dificultaos intelledum an materia fit adu, vel potentia, hoc eft: v trum ip fa p ofit efie m rerS natura fine prorfus aliqua forma ? vel non. q u i opinio in apqr > imo latís eft mendacio : in Arifto.enim philbfophia nemo vnquam dubirauit: hoc tbm, lie rn'!am ^llnc ie^ac*ua> funt natura, & mutuo nequaquá feparantur 2. Phy- Tix. 16.1 indiuinvi'am cl uon‘am Pbilofophils in 1. de Octu, ipfa foretvcl vacuú, vel corpus rerum d ' C>aUC omn’a ib ia^ Ariftotele deducuntur, quare dicendum puto : al­ ma n a t V T 11"1 moclorum’ svcl vt matcria opere intelledus ab ipfa circufcripta, qualibctfornra i, in 1. (vt aiunt) natur.c figno refpedu fin eflentl® lit in genere adus, vel in ge<¡A ij ncre

4

Quinti; Bonioan. Deprin.nature

ncre potentia: cum cnim ipfa fit ens, & ens (itaftu, vel potentia, quaritur quale ens fir, E ens adu, an ens potentia ? D idum eft autem refpedu fua natura circüicripta omni forma, quoniam vt ipfa eft refpiciens formas, ad illas eft pura poreftate : quo modo non verticur in dubium, vel cum elfeduobus mo'dis dici confueuit: eile eflentie & eife exiftentia, de quo latius infra : efte autem eftentia eft, dum aliqua res fua natura non eft: fed eife habet in fuis caufis, quemadmodum rofa generanda, quadam eft in fuis caufis, dicitur habere efte eften­ tia : non autem efte exiftentia, quoniam fua natura non eft, fed omne efte aliunde recipit. eife autem exiftenti? eft, dum fua natura, Sc ex fe, eft : & aliude efte fuum non habet, quem admodum rofaproduda extra fuas caufas, atque hoc modo quaritur an materia prima habeat efte eftentia a cä fua formali, Sc fua natura nullum die habeat: fed omne elfe habet a ca fua formali, ficuti rofa exiftens in radice habet efte it cä fua, vel fit fua natura in efte eftentia, &exiftentia, vt rofa iam fua natura exiftens. Illud tarnen efte fit imperfedu : terminatur ve­ rb 4 forma, fimiliter eft exiftentia imperfeda, & adu impetfeda, quern quidem adum Tubtiles nuncuparunt, adnm prüfende, Sc entitatiuum, perquem materia eft, extra fuas cau­ fas, extra nihil, & extra operationem intelledus : manifeftum eft ergo caput quaftionis.

F I

*

Opinio Latinorum prim a de ejfentia teriA. ¿ap. 11 • i.fnn.q.66.

natura ma-

A t i n o r v m primus interpres B .T h o m a s,& inter Arabes Auicennas, aflerunt, materiam efte ens pura potentia, circiifcripta etiam omni forma ope intelledus ab ipfa, omnenrq; entitatem, Sc exiftentiam habere ab ipfa forma, & omnem exiftentiam, turn perfedam, tum imperfedam, ä forma Ouki'nai ¡fun proficifci, quare & ab ipfa forma nulla potentia, materiam pofle feparari Metapby. trxconcludit B.Thomas, quamfententiam communis fcholaLatinorum infequitur, atque itaaflruuntPhilofophus /. Phyfic. habet, quod mouetureft, quodgeneraTex. 10. tur non eft, fed fubiedum motus eft in adu, fubiedum generationis non eft: fubiedum ve- _ ro generationis, quod non eft, eft materia,ergo materia fua natura non eft, fed omne eife eft, ' Jt a forma non eft,adhuc fi materia eifetaliquid iua natura,aut eftet adus purus, aut po-, tentiapura, aut mixtum ex adu & potentia, non adus purus, huiufmodi enim eft Deus Ttx.jo. benedidus folum, v t n . diuinorum teftatur Arift. non mifta ex adu, & potentia, quoniam ipfa tunc non eftet fumme fimplex &prim um principium. igitur potentia pura materia pri­ ma erit. Rurfus fi materia fua natura eftet adu, tunc ex duobus in adu exiftentibus conftaret compofitum, quoniam forma eft adus, & materia eft adu, ergoconflatur compofiTex.ts . tum exduabus fubftantiis adu exiftentibus : cuius oppofitum 8. Metaph. Arift.probauit, cum nullam aliam caufam cognouiftet: quare ex materia & forma conftat vnum tertium, Tex.j. nifi quja hoc potentia, illud verb adus. Adhuc philofophus 7. diuinorum, aflerit materiam non efte quid, noft eife qualem, non die quantarft, fed potentia ad omnia: igitur fua na­ tura materia erit abfoluta poteftas. Auicennas eanHem lentcntiam fequutus fuam pofitionem hoc modo confirmat, vel materia eft caufa eftentia forma, vel forma eft caufa eflenti$ materia: fi fecundum habetur quod quaritur, non primum dandum eft, quoniam tunc illud eucniret abfurdunj, omnem formam naturalem efte perenem & perpetuam: ma­ teria autem qternaeft, Sc perpetua, ergo caufabit eife formeaternuni, Sc perpetuum, adhuc nullum in pura poreftate ens eri t caufa eius q> eft adus,atqui materia eft pura poteftas,forma verb in adu Sc adus : ergo materia non erit caufa forme,fed potius forma erit caufa matcrie: preterea illud contingerct abfurdum, vt omnes forma’ cflentvna forma, quoniam materia eft vna, Sc ab vno vt vnum, non proficifcitur nifi" vnum, vti 2. de ortu legitur ; ex quibus concludit materiam nullatenus eife forme caufam, fed potius e con uerfo forma erit cau­ fa materie & totius eife illius, adeo quod fi a materia omnis forma eftet remota, nihil eften­ tia materie remaneret prater puram materia conceptionem : & hanc metopinionem loan. i.fm.difl.11' Bacconitanus pluribus & h is fortioribus rationibus confirmauit: qua rationc, inquit, eft 1.5OT/1L5.9* reperire vnum extremum pofitiuum in tota natura entis, eadem rarione eft reperire aliud ex­ tremum pofitiuum infra totum ambitum ends : fed in natura reperitur vnum extremum: nempe Deus, adus puriffimus, qui nullaprorfus eft admifta potentia. eadem rone reperitur aliud lift» q.de potetia Dei. q. 4. wrtic. 1. S ' in quolib.q. j.

Seétio Prima.

j

A aliud extr?mum pura potcda, cui nullus ílt penitus admiftus adus,& hoc eft materia prima: Er^o materia prima,eft ahíoluta poteftas.modus arguendi eft Arift. i z.Metaph.¿5¿ S.Phif.vbi

TeM 7aic°: datur motum non moiiens vnum, fcilicct extremum, igiturdatnr aliud extremum mouens, ¿5c non motum. pneterea Auer.*.Phyf.ait: forma dignior eft habere, hoc nomen fu IS- c¡¡w<4. {fonda, quam compofuum, dans radonem, inqu it, qjuoniant per ipfam, fcilicct formara, compofitum eíl in adu. tune percontatur Bacconus aut Auer.loquitur de adu in genere fubftanriír, fecundum ornnem nuionem adtus, illius* gcneris> vndetune tota a¿t uali tas aibi cftab ipfa forma : qyare habetur idquod quqritur: totam, feilicet adualitatem, & exiften•tiara, tum perfedam,& imperfedam proficifci á forma: ergaipfam materiam,quare abfolura, ¿5c pura poteftas, erit materia: vel ibi loquitur Auer.de adualitate perfeda, & qua: com­ petir duntaxat forma:: nec propterca excluditur, quin materia haberet adualitatem imper­ fedam : fed hoc, iiiquir, fieri non poteft, quoniam tunc Auer. concluderet oppofuum ac committeret petitionem in primo, quoniam fi hpc ellet: tune compoíitum, erit magis fubftantia, quam forma : quoniam compofitum, dupliccm adualitatem concludit: 8cforB mx¡ & materia:, quare Auer.male concluderet: quód forma dignior eft, habere hoc nomen, fubftantia:, quilín compofitum. demum citato loco argüir, forma eftcaufa propter quam compofitum eft in adu : caufa dignior eft caufato : igitur forma, dignior eft habere, hoc no­ men fubftantia, quam compofitum. hac Auer.ratione, ita formara ¡ tune inftat Bacconus : fi compofitum, haberet aliam adualitatem >quam á forma, vt a materia,tune Auer.per illud medium, caufa eftdignior caufato: nunquam probarct: quód forma, dignior eft habere hoc nomen, fubftantia, & a d u s, quam compofitum : fed potius, compofitum, eftet magis in adu : quam ipfa forma: quoniam compofitum includitduplicem adualitatem : mate­ ria:, fcilicet imperfedam, & formx perfedam: quare excederet compofitum ipfam formara adualitate mate»iae: & fie Auer.male allereret formam clfe magis ádum, & digniorem fubftantiam, ipfo compofito. adhuc Auer.eodcm lib.a.Phyf.probat: materiam á forma nequa- Cem.ii. quam pofle feparari. arque ita ratiocinatur: fi hoc acciderct, tunc id quod non eft in adu: eííetin ad u , tuncquxritquom odoin hac ratiocinatione Auer.q, tunc, quod non eft in adu, f - cífetinadu : fumit Auer.materiam non elle in adu ? aut Auer.inteüigeret materiam haud ^ fore in adu, exiftentúe adualis, & perfed?: cuncproculdubio Auer.peccaret in eo quód eft in primo, hicenim eftet intelledus fui ratiocinij.: materia non poteft á forma feparari, ¿5c fine forma exiftere : quoniam non eft in aduali exiftentia, ¿5c perfeda fine forma, quare manifeftum eft peccatum eius, quód eft in primo petere. quare fub hocfenfu Auer.probatio intclligi non poteft vti adueríarij dicerent: aut materiam non elle in adu fumit Aucr.pro quolibet adu perfedo, 6c imperfecto, hoc eft pro adualitate eflendxipfe loquitur : adeo vt hie fit fenfus , materia non feparatur a form a: quia non habet aliquam in fuá eftentia adua­ litatem , nec perfedam, nec imperfedam, fed omnetn recipit ab ipfa form a: quare habetur id quod peritur, abfolutam potentiam aut intendit Auer.materiam non elle in adu,pro aditudine quam habet: vt non poffit elle in adu : vt fuá: probationis hic eftet fenfus : materia nó poteft feparari a forma,& exiftere fineilla,quia nó eft apta nata,in adu exiftere,abfque for ma: & tune manifefta eftet petitio in primo : probaret etenim ignotum per ignotum : quoniam aftumptüm , nempe materiam non elle aptam natam, elle fine forma : indiget D probatione robuftiíTima: quemadmodum id quod concluditur : materiam non pode elle fi­ ne forma: quarefaciens vim in verbis Auer.concludi¿iftc vir abfolutam & puram elfepoteftatem materiam. vltcrius inftant alij Latini: adus eft,qui feparat 8c dift1nguit7.Metaph.at- Ttx.49. qui in fundamento nature,nulla eftdiftinftio i.Metaph.igitur n tillara habet materia adum : fed pura eft poteftas . Prxterea fi materia effct, lúa natura in aliquo a d u , tune generado foret alterado : quod ex y.Phyf.Se i.deortu 8c interim falfum legimus. id quod confequitur hoepado probatur: luppofito 8c prxaftumpto Aucr.dido i.Phyf.in ortu fubftanti? amit- cíw. éj, tit materia nomen, & definidonem. in alteratione vero, nec nomen nec definido, perditur.

Sulcipiendum eft aliud,apud Arift.materiam eflexternam : tune arguitur, materia habet aliquem adum per aduerfarios,ergoin generatione iubftantix, cum ipfa fit arterna nonadmitteret definitionem nec nomen : quoniam ipfa exilíente .-eterna,non admitteret adum: á quo omnis definido, & nomen fufcipitur : quare in fubftantix mutatione, materia: nec nomen, nec definitio perderetur. huiufmodi eft alteratio : igitur generado fubftanti? foret alterado : quare materia erit abfoluta potentia natura fuá. amplius compofitum eftpotentia propter r materiam:

6

Quinti; Bonioan.Deprin.nature

materiam : eft adu propter formam : fed propter q>vnumquodque illud tale magis eft: igi­ tur materia, máxime eft potentia. fed q>eft máxime tale, & per le tale, & fita natura tale erir.

Cam. iO. ergo materia fuá natura pura eft potentia. qdab Auer.confirmatur 1 .de Anima : materia,inTart. 17.. quit,eft fubftantia, inabfoluta potentia . quod totum ego confirmo ex i.deortu & interim : vbi philofophus ita ratiocinatur : fi materia eflet fine forma : hec fequerétur abfurda: q>ipfa, vel nihil eflet, vel vacuum, vel pundus, vel corpus impartibile,quemadmodum ibi Arift. deducir, modo fi materia, fita natura aliquam adualitatem includeret: quecunq; fit ilia vel perfeda,vel imperfeda:ratio A rift, tunc eflet fophiftica:q> materia fine forma,nequáquam effet. nihil habet enint fuá natura, adualitatem aliquam imperfedam, & prater formam: quare non eft neceirarium,non elfe nihil, qd ita poteft confirmari: illud eft caufa dans omne cffealicui: quo ablato, primo illudaufertur : & q u o poiito : illud primp ponitur ta ti.P o fter.patet. atqui forma,relpedu macerfefic eft, vt citato loco apud Arift.patct ergo totum efCam. 10. fe habet materia : á forma íua, nam exiftente pura potentia, adhuc Auer. j.Phyf.materia in­ Tex. 1 6, quit eft potentia, cui non admifeetur adus, omnino fimilirer philof?.diuinorum , inquir, amplias, materia potentia eft: donee veniat ad Ipeciem : quando verb adit eft : tunc in fpeciecft. amplius,qd eft prope fubftantiam : non d i fuá natura, aiiqtiis adus : quoriiam adus eft máxime fubftantia : atq; materia eft prope fubftantiam i.Phyf. igirur materia, nullus eric Ttx.% o.

Com. j. adus natura fua,fe4 abfoluta poteftas. fimilirer Auer.3.deanima commen.inquit,materia in genere entium, eft potencia, ergo non adus,amplius fi materia fu a natura eflet aliquis a d u s : pofl'et per fe cognolci Sc non per analogianv.quemadmodum Arift.tradidit s .Phyf.id qd con Tei.69.

Tcx.-.t. fequitur hoc pado . probarur ergo diuinorum adus eft ratio intelligcndi: quarc fi materia, fuá natura eflet aliquis adus fuá natura pofletintelligi:& non per proporcionen! ad formam.

Rurfus id cuius differentia eflentialis Sc fubftácialis eft tale, illud non cricjiifi tale: at materfe fubftantialis differentia, ex 1.cap.de fubftantia orbis potentia eft : igitur fu£ natura materia potentia erit. qd idemmet Alex.confirmauit i.naturalium qu.tft. elfe inquir, fubftantia: ma­ teria:, in polfe eft. praterea definitio eft eírentia,quiditas, 8c natura definid,ex 7 .diuinorum, Caf. 7. r« .jo .

8c i.Poft.at materic potentia eft eins definitio. ergoeflencia materia?, eric duntaxat potentia, minor propofitio ab Arift.probatur 7 .diuinorum : materia,inquir, non eft quid,non eftquaTax.!. lis, non cftquanta, necaliquodquibusenaeftdeterminatum. io.etiam diuinorum materia, negationecognofcitur.Demum i.Phyf.materiam fecundumfuam naturam,qua: eftporenTex. 14. tia elfe ingenitam, Sc incorruptibilenv.fecundum autem priuacionem, quae non eft fna natn3Vv.8 i. ra, oriri 8c intcrire. idem 1 .Phyf.matcria eft vna, non fic vna exiftens, vel hoc aliqttid. igirur TfX.éj, pura erit potentia.qd totum confirmauit z.de Anima:caufam largitur quare materia,& comr « .7. pofitum, fint, 8c vniim fin t: quia,inquir, forma, & adus, vere eft vnum, Sc proprie ens. eodem a.lib.forma omnibus qua» funr, ipiius elle caula, igiturvt fit materia forma caufa eft: 8c r « .j 7per confequens omne elfe, eft a forma : materia igitur pura, 8c abfoluta potentia erit rurfus quotiefcfiqi funt duo, qua: coinpetunralicni: illud per fe, & intimius, 8c fuá natura compe­ tir : qripfum.definit: fed adus, 8c potentia, compctunt material igitur illud natura, 8c per y«x.«9* fe,& intimius,materia: competir : q>ipfam definir, huiufmodi eft potentia i.Phyf.igitur pu­ ra erit potentia. adhuc vt res fe habet vt fit, ita vtcognoicatur: & c contra: atqui materia,co­ gnofcitur per porentiam & non per adum . ergo erit potentia 8c non adus . maior propo jvm . a.Metaph.habetur: minor verb ex7.M etaph.& i.Phyf.locis citatis petenda eft. adhuc Auer. H Ciw.iJ4.Meteor.inquir, Quod non eft in adu,non eft ens : materia non eft in adu : igiturnonens erit. Rurfus forma,apud philofophos dat elfe r e i: tunc qu^ritur, aut dat elfe compofito, aut materfenon compofito : quoniam tunedaret fib^ipfi effe, cum cópofitum non fit aliud qua materia & forma, igitur dat elfe materfe: & per confequens,totum elfe materia habet,a for­ ma. Amplius omne quod recipitaliquod, recipit illud fecundum quod eft potentia ad illud, Cim ,j. non autem a d u , vtab Auer.hoc planum fit 3.c5 ment.de A nim a: at materia fecundum fe totam recipit formam. igitur fecundum fe totam eft ad illam potentiam, vnde fi eflet lúa na­ tura,in aliquo adu,tunc non fecundum fe totam recipcrct formam,quo nihil abfurdius,for­ ma enim materialis fecundum fe totam recipitur in materia, vti tota perfedio in toto perfedibili, quo fit, vt abfoluta fit materia poteftas, prater h?c fi materia elfet ens adu, tunc ipfa Com. 7*, haudforet medium inter ens, 8c nihil,cuius oppofitum Auer.dixit 1 .Phyf.Pr^terea vtfic ha­ bet adus ad poten tiam,ita fe habet potentia ad adum. Sunt etenim corrclatiua,at in entium natura datur adus, cui non eft aliqua potentia admixta, nec perfeda, nec imperfeda, vti eft

Sedio Prima.

7

^ ipfe Dcus, vt patet 11. diuinorum,igitur eft potencia, quemadmodú materia prima,cui nub­ las fit admixcus adus, nec pprfedus, nec imperfedus, demum orrinis fubftanria in adu aut forma aut compofjtum eft, Temper enim Arift. Id quod eft adus vel in adu forma:, aut compofito tribuir, at materia nec forma neccompofitum eft, vr vnufquifq; fatetur. igitur mate­ ria non crit natura fuá in adu rurfus quod natura fuá eft porentia ad omnem adum generis fpeciei perfedum, & imperfedum fuá natura nullus eft adus,nec perfedus nec imperfedus. at materia eft fuá natura potentia ad omnem adum generis fpeciei perfedum & imperfe­ dum. igitur fuá natura nullus erit adus nec perfedus nec imperfedus nec generis nec fpe­ ciei, vel indiuidui. Contend fub ipfafpecie maior propolido ex 3.de Anima eft lucida, mi­ nor ex 7 .& 1o.diuinorum. pr?terea fi materia eífet ex le in aliquo adu acciderer,vt dúo con- cím.4. tradidoria fimul client vera, foret vtiq; ipía, 8c non foret. id quod confequitur, vno prius fumpto probatur materiam ad omnem adum potentia elle tuncita inftatur : quod eft po­ tentia tale non eft tale, vt potentia Stí ates generan dus non eft Socrates, at materia eft p o­ tentia ad omnem actum, & ipfa eft adus, ergo foret ipfa, 8c non foret, quoniam eíletadfe B ipfam potentia. pofitum enim eft, ad omnem adum ipfam elle, potentiaadhuc omneillud, quod eftquatenus & inquantum tale eft per fe, & fuá natura tale: quatenus enim , & in­ quantum formam dicunt, vt y.Metaph.Arift.declarauit, Sc in categoriis Simplicius notauir, Cap prtprte. arqui ortus íubftantia: fit ex materia inquantum eft potentia 1.Phyí.Igitur lúa eflentia & na­ Ttx.79. tura materia potentia erit, adhuc illud cuius forma eft potentia, 8c priuado, illud eftpotentia 8c puñado ; atqui forma,eftpotentia,& priuado vti Auer.2.Phylic.igitur materia fuá na­ tura erit non ens, 8c abloluta poccftas. plures ali^ rationes pro hac opinione adduci poftunr, fedhaifu/ncjant. r

Secunda ^ tertía latinorum opimo deejfentia, & natura materia. (ap. 1 1 1.

O s autem arguunt latinorum aliqui quemadmodum eft Scorus,& Henri- ^ cus deGandauo atq; prioribus duas oppolitas tuentur conclufiones:aItera d i f i . i i . etenim eft fuá natura & ex fe materia eft ens, Se adus imperfedus : tamen cumexiftenda im perfeta quemvocant aduna prafentia:, 8c entitaduum quo ipfa eft extra lúas caulas extra nihil, 8c opus intelledus, de qua vt aiúr, -----„„ poteft verifican propofitio trinada quemadmodum materia eft ens, altera autem materia poteft feparari, 8c efte fine forma quáuis pofteriorem hanc aflertionem tuen­ tur non ex principiis Phyíicis. Sed noftri Creátoris potentia,aiunt id polfe fieri, nihilominus multx ponuntur radones ab his qua: hic afferuntur ex medio Phyfie.vt latius infra patebir, priotem itaq; aflerdonem ita connrmanf, Philofophus r.dc Ortu 8c Interim, 8c i.Phyfic.& Tex. 23.

7 .diuinorum,inquit,in ortu natura perpetuó aliquod corrumpitur, & aliquod generarur, Tex.6o. vt terminus a quo intent: terminus vero ad quern oritur, quoniam exoppofito firoppofi- Tex. i i . tiim,quod vero fub vtrifque terminis eft commune,eft materiaprima,hoc ftanteira inftatur, om ne,llud quod ?q»e f»b vtrifq; terminis permartcr, & non corrúpitur: aliad eft ab vtrifq; D terminis rcaliter habens en titatern, ab vrriiq; fimilitcr differentem. atqui materia prima eft commune lubiedum lub vtrifq; terminis priuationis, & forma: arterna 8c in aliquo illorum non corrumpitur. igitur ab vtrifq; terminis forma?, Sc priuadonis materia endtatem diftinetam 8c perle habebir, maior 8c minor funt propolidones, ex fuppolito manifefteadhuc, quod eft principium ends realis eft fuá natura ens realetfed materia eft principium ends tea­ 's nenipe compofi ti, igitur ipfa erit ens reale. adhuc fi materia non haberet elfe diftindum á j?l n>a,nondarctur ortus, & murado fubilantix id quod confequitur, ita probatur, philocr| us J-Phyfic.inquit, generado eft minado denon iubiedo in fubiedum. igitur aliquod Tex,-]. tation- natura^ua rnateria,quoniam ibi eft aliquod alicer fe habens. modófi in hac tranlmudpfubl* ^1ater‘a non eftcnsi generado non eritde non fubiedoin fubiedum, ncc corruptio terminis ° *n quarenon daretur minado fubllantia:. rurfus id quod ftibvtrilque turn extra^°^C*S nianet ^ oppofitis diuerfis vnum numero exiftens a mente non fabricadi, er«o m ^ C(?u^aS5 habebit actum entitadimm, & eritde fe ens. at materia eft htiiufmot> atería lúa natura eft ens, 8c adus exiftens, 8c non á forma : maior apud hos ex ter­ minis

8

Quintij Bonioan. Depnn.naturæ

minis patet, roinor autem probatur, quoniam materia nunceft fnb forma, nunefub priuatioiic forma: oppofita à mente noftra nequáquam effed x, nec habens caufam aliquam à qua CrnM.-i.rtf.> r lit produira, quia æterna, caufam efficientem non habent, vt 4.C0EÜ, & p.Diuinorum mo­ mtefxrn. n a Auer.Igitur materia erit lúa natura eus diftindum ab cnritatc forma:,6c fuá natura,adus exilíeos imperfectas, quoniam non eit à mente fióla, eft extra caufas fuas, extra nihil. igitur ipfaeritin aliquoadu. altérant vero conclufionem materiam polie cife fine forma probanc ■ rationibus Theologicis, & Phyficis. Theologicas aurem bona fronte prxtermittimus,cum prxfens tranlcendat negocium. hocenim inftitutum, & negotium fufeepimus in Arift.dodrina, quare eas dütaxac rationes afferam.us, quæ naturæ principiis innituntur inter materia (aiunt) Se formara non ele neceilària connexio, ergo forma poteft efte fine materia, id quod confequitur, ira probatur, quoniam fi ne ce fia ri a effet materia:, &c formæ connexio, fequeretur quód materia fibi aÜquam determinaret formam indiuidualem, & nunquam ab ilia difeederet, adeo quod daretur aliquod compolituri, fublunare ex materia quod fitxtcrnû, quonilabfurdius in Arill.dodrina,rurfus hæcfequcTa probatur. Illud quod déterminât fibi genus formx, determinar aliquam fpeciem : in illo genere,Sí quod determinar fibi fpeciem, determinar fibi aliquod indiuiduum fub ilia fpccic. quoniam quicquidreperirur in genere, reperirur in fpecie,&: in indiuiduo. omne enim quod eft homo, neccftarioeft hic vel ille ho­ mo. atqui materia (i determinaret fibi formam in genere, nempe vtnecelfario lit fub forma in genere, ergo determinaret fibi neccilario aliquam formam in fpecie, & per confequens in indiuiduo. igitur ipla perpetuo foret fub hac folum indiuidui forma, quod valdeabfurdum çft, quarc non eft connexio neceiïaria, inter materiam & formam. poteft igitur elfe materia fine forma, rurfus quicquid contingenter fe habetad quodlibetgeneris abloluti, contingen­ ter fe haber ad genus illud abfolutum. patet hxc ex terminis, quoniam genus nilaliud eft, nifi lpecierum collcdio. at materia contingenter fe habet ad hanc & illam formam,quoniam poteftcllc fine h ac& ilia forma, ergo Contingenter fe habet ad omnem formam, & per con­ fequens abfque omni forma poteft elle : confirmatur quod competit alictii perfe, & omni competir,fed materix competir per fe elle fine hac forma, igitur fine omni forma,minor propofirio ex Anft. y.Metaph. Rurfus ea quorum vnum habet elle diftindum à reliquo, poteft T'et. x i. eftèfineilio, quoniam emitas fequitur exiftentiam, vt infra videbimus : materia autem citra forma habet elle perfe, vt probará eft. igitur poteft exiftere fine forma. Amplius-onme prius poteft cifeabfque fuo pofteriori 5. diui norum. materia autem prior natura eft ipfa forma quàC tf.it frión .

C t f .i. ins perfedione pofterior 1.de Partibus. Adhuc,qux feparantur ratione, feparantur elfe,quo­ niam ratio efte ipfum fequitur : materia feparatur à forma ratione i.Phylic. igitur inelfe po­ y«, ii. teft feparari materia à forma. Hos autem arguunt, iuniores nonnnlli latini, & inter has ex­ tremas pofitiones, vtaiunt, mediara fententi^m tenent. confitentur ipil materia natura fuá aliquam entitatcm pofitiuani Se ex Ce habere, elfe elfcntix, & lecundum hocclfe cífentix, nullo modo pender à forma in aljquo caiifarura genere,& fie/yraiunt) concordantcum Scoto. efle autem exilien tix omne quodeúq; fit, lu\e perfednm, frac imperfedum ex fe materiam non habere, fed mutuari ab ipfa forma, qua ratione materia & forma lunt corrclatiua quoad exiftentiam, quoad elfentiam autem nequáquam ..atqj ita contra hanc pofteriorem fententiá infurgunt : non magis forma materiaiis,& duda de potencia materiç pender ab ipfa mareria, quám materia, à forma. atqui formam matcrialem lecundum Peripatéticos habere elle exiftcntiç, independeos elle à materia implicar contradidionem. igitur materiam habere ali­ quod elfe, Sí non à forma, im plica t contradidionem quare ex fe nullum efte habebit mate­ ria. Amplios omiiis elfedus denominatiuus alicuius rei reducitur ad aliquod tale per ellentiam, fed elfe exiftentix eft elfedus denominans omnes res : igitur reducitur ad aliquod ta­ le per elfentiam. tune quçruotaut illud eft materia, quod fieri nó poteft,quoniam tunccomÇw.n. pofitum per fe haberet elle à materia, contra Philolophum y.diuinorum. igitur erit forma, & fie habetur id quodquæritur,omnem exiftentiam habere materiam ab ipfa forma.Demum fi materia exifteret & non per formam, forma exifterer,& non per materiam. nó enim eft maior ratio de vno, quám de altero, prxtcrea omnem entitatem poílibilem & potentialem ha. bet forma à materia, è cuius gremio ipfa eft eduda. igitur omnem entitatem adualcm habec materia à forma, alioqui plus forma dependeret à materia, quara e contra,quod valdeablurTw .it. dum eft, quoniam ipfa fuñe correlatiua.i.Phyfic.quorum non magis dependet rcliquum à rcliquo, quám ¿contra, arguunt rurfus contra fingulas raciones Scoti, illasq; rétorquent : contra

£<,

F

~

H

Sedio Prima.

q

A contra ipfum Scotum, fed noftrum inftitutnm eft veritatem Peripateticam declarare, Se horum iurgia & conuitia potius quàm difputationes illis dirimenda relinquere. non enfin me latet alios qui in verba Scoti iurarunt, atque ipfum contra hos meri, quç rixar, à ventate fempCr mihi aliente vife funt : noftrum igitur negotium profequamur. confirmatur ab aliis jhtec pofitio, inter has extremas media, autoritate Boetij, in libro de Vnitate,& Vno, quod omne elfe in rebus de nouo produdis, Sc ab ipfa forma Sc philofophi formam deferibentes ■ elfe,eft exiftentia in materia, quo dido, intelligimus Boetium locutum fuiifede quolibet adii, Sc eile turn perfetto, tum im perfeto : quare omne efle eft à forma Sc materia: fuá na­ tura nullum competir elfe. Adhuc in via Peripatetica entia nonfunt multiplicanda abfque neceffitate, quare ft faluare poifumus materiam, Secompofitum eodemmet eflè exiftenriæ cxiftere, quibus per participationem competer : quod acqui rant à forma, cut fita natura, Sc per eflentiam eife Sc cxiftere comperir, quare Philofophus dixit formam 7.Diuinorum elle magis fubftantiamquàm materia, Sc compofttum . hancmet fententiam hi Auer, aferibnnt a.de Anima, Sc i . cap.de Subftantia orbis, multis aliis inlocisqui ab illis perantur, ® quæ autem fit horum opinio ex didis manifefta eft.

J f u m effenúa différât ab exigentia varia opinio L a t i n o r u m . f a p . m i.

IRVM profedò, mirum videri debet, vt qui ? tot celebérrimos viros huius prçftantiflimæ difficultatis fententia, Sc radix latuerit, inquam, quidem fi proipexilfent, huius quæftionis veritatem vidilfent, totaerenim fententia propofine ambiguitatis ex hocpendet, num fcilicet eilentia ab ipfa exiften­ tia alia ile. fi enim idem eflent, cui dubium materiç exiftentia: aftum con.i. donandum efle? eft enim fuá natura ens : finaiitemaliafiteflentia>abexiftentia, vtique defendi poflèt horum pofitio, qui aflerunt efle materie, fua natura, & non à forma competere : cxiftere autem omne efle à forma. Nos autem qui fententiam quçftionis, & fundamentum, hoc elfe intelligimus, operæpretium duximus, hanc aliam difficili ra­ tero.aggredì, num fcilicet effentia differì ab exiftentia, è cuius iblutionc (uperioris difficul­ tatis, veritas habebitur, quod quidem ab Arift.in ì.deO rtu & Interim obfcruatum legim us. Rem ergo ipfarfi nggredienres, confueta Philoiophorum via, prius fcilicet aliorum referamus opinionem : mox quid nos fentimus . nonnulli igitur, vt Scotus,aflerunt exiftentiam, proprietärem quandam elfe ipfius eflentke, vti rifibilitas, ipfius hominis, quæ fen- ?•6m rentia a Scoto confirmatur multis rationibus : quæquoniam ex principiis Phyficis nequá­ quam ratiocinanrnr, prætermittendæ flint: eins tarnen a fleck- ira hác opinionem tuentur : quccunquc funt aliqua duo, & elfentialirer ordinata, & realiter diftinóta, prius poteft effe fine pofteriore, at effentia non poreft eife fine exiftentia, igitur cllcntia Se exiftentia idé flint. maior ex y.Diuinorum colligitur, minor probatur, quoniainellentià particularis, quæ vere cap.de peM.' eit eilen tia, non poreft efle fine exiftentia, quare nulla eifentia cric fine exiftentia: quemada modum etemm non datur qualitas, qua- intendi & remitti potei! fine intcntione ¿Scremila D iione, ita neceilentia fine exiftentia, quoniam eft proprietas intrinfeca neceflàrio eflemiam confcquens. Rtirfus eifentia & exiftentia habent idem contradidorium, emo non funt rea­ liter diftinda. antecedens manifeftum eft : nihil enim eft quod corrumpit eflentiam, qiiod non corrumpat exiftentiam vel è conuerfo : id autem quod cònlequitur, hoc modo proba­ tur . Q uç enim eodem orni oritintur, & eodeminteritu Occidunt, eadem funt, ex 2. Phyfi. Tex.íi¡. prçterea fi eilentia Se exiftentia diftèrunt realiter, ergo in quolibet ortu fubûantiç eflent duo termini (vtloquunturj totales,& duo termini formales : confequens autem fieri non poteft, qt'od confequitur . probatur, duobus prius fufeeptis fundamentis, alterum eft compofitutn * . per fevnum, ex per fe adu, & per fe potentia, ex 8.Metaph. vbi nullamphilofophus Tex. i J-. ja(n a m cognouit caiifam cur ex materia «. & lo forma fit vnum nifi quia hoc potenna, potentia, illud 1,.— u u im viiu m : mil mtiu vero veio « C C U S . a i T f * r n r r i xre>t-r\ O lii

n v lfi-n n M * / ,

» .— C

X I ...

r *

*

-I

/'

-

id u j tCpl1?n vcr° c.^’ exiftentia eft per fe adus, eflentia per fe potentia, ex quibus fequitur pofita* rC!UltaC CXel^e ^ el^e,u’a Pec k vnum. hoc dato, fequitur quod erunt duo comL ’ pC' ‘evnitatem habentia, quorum alterum eritcompofitum ex materia & forma, aherum veroexefip „ 1 , r At-ueec elientia, & cum vmimquodquenatum fitterminare vnam gencrauonem, B igitur

A

W

Quinti; Bonioan. De prin. natura

jgitur in o ra i fubftandxerunt duo termini totales, quare haberur primum àbfnrdum. probat.urnunc reliquum abfurdum, qnod Icilicec erunt duo termini formales, icilicet exillenlia, & forma fublìanrialis, eo modo quo aliquid generatine eo modo eft, led per fe ipfum compofitum non generatili-per elle, iìcquod elle lit terminus generationis, er<;o non habebit elfe per fe ipfum elle, confequens eli falfum, ergo altera prarmilfarum : non maior,igitur m inor. Adhuc exillentia & cllèntia fit per fevnum, ergo datur procelfus in infinitum in elfcndis, confequens eli imponìbile: ergo & antecedens : quod autem antecedens eli, ex precedente rationepater. A!i?auiem abhis rationesin medium afferri folcn r, fed h? potio^ res funt, atquemaiorem vini prie exteris habere videntur. Hos autem arguunt pofteriores aliqui latini, atque aflèrunt elfe & exifiere nomina effe fynonima, & grammaticali voce , fi»«. 17. (vt aiunt) duntaxat differre, vt eft, fum, & exifto. notum fimiliter hocfacit ex Auer.i.Phyfic. aderente elle non predicami' de aliquo per accidens : dicere enim aliquod elfe non eft predicatioper accidens. allignar vlterius duo qutefita, vt lì eft, & quid eft, ad vnam naturam iertinere, ffilicet adquidditatem rei, de quolatius infra , tenia autem eft opinio iuniorum atinorum, qui allerunt elfe & exiftere non elfe nomina fynonima,nec qu^fitum fi eft, Se quid eft ad eandem quidditatem pertinere, quemadmodum pofteriorcs hi latini alferebant.

Nec exiftentiam infeparabilem elle ab efsentia, vti fuperiorcs latini affirmabat, fed mediani pofitionem tenenr, & contra priores irainfurgunr. Illud, quod eftdeintrinfeca'radonealicnius, non poteft nec intelledu ab ilio feparari, fed quidditas poteft intclligi fine exillentia, igiturexiftentia non eft deratione.intrinfcca iplìus quidditatis . fecunda propolìtio ita monftratur, definitiones & demonftrationes, àbftrahunt ab exillentia. & duntaxat elfentiam fpe1. coHtrà Gen. culantur,vt7.Diuinorum patet. Hqc autem opinio veteris eft expofitoris latini B.Thom?. e, f t .

A b his vero qui cius dodrinam, merito magnifaciunt, ita probatur, omnis elfcntia creata habet aliquid fibi realiter coniundum, prater fnum elfe, nullum elfe in receptum, hal e: aliquid fibi annexum prater fe, ergo nullum elfe in receptum eft elfcntia creatura-, & per tófequens efte& efifentia non funt idem, maior eft per fe nota. Sortes enim prater fu um elle habet quantitatem 8c albedinem. minor declaratur,quoniam vt affirmatio eft calila affirmationis, ita negatiocaufa negationis. fed precifa caufa, quare elfe habet aliquod prater fe annexum eft, quia elfe eft receptum in alio in quo poteft recipi aliud. quod patet ex hoc effe ftibftantia Sortis, &.elfe album nulla alia ratione adunantur, nifi quia vtrunque recipitur.

Sunt enim tantum vnum fubiedum. cum ergo elfe non erit receptum, non remanebit aliquis modus, quo poteft habere aliquid fibi an ncxum . Confirmatur hoc, quia elle fubftanriale Sortis, autadunaturcum aliis prater fe ¿dentice (vt referam verba iftorum) & h o c eft manifefte falfum : effe enim fubftantiale Sortis, noh eft elfe album,aut ficut potétia & adus, itaquòd effe fubftantiale fit potentia, & accidentale adus eius, & hoc nec poteft elle veruna, quia nullum effe adualis exillentia poteft poni fubiedum alteri us cum fit vltima adnalitas: reman et igitur quod ea ratione adunentur, quia ambo recipiuntur in tertio : & ideo fublato hoc ab ipfo elfe adualis exillentia quod fit, feilieet receptum, aufertur edam quod poilìt Citp, l . pròpo- habere aliquid fibi annexum, & hoc edam per Boetium confirmari poteft : libro de hebdofìttone 4 . matihus,nempe ipfum quod eftaliquid, habet fibi prater fe coniundum : ipfum autem efse nihil, & hac funt illorum verba : alia autem rationes ab illis petantur, quare tres in hac arabiguitate, funt philofophandum fentcnd? : allerunt enim nónulli, quemadmodum Scotus,exiftentiam elle idem cum ipfa ellènda fubiedo duntaxat : proprietatem eius vti rifibilitas ipfius hominis ab ipfaelfenda infeparabilem, alij vero elfentiam & exiftentiam eandem penitus naturam lignificare alferunt, & nomina elle fynonima : alij vero ab vtrifque dillentientes exiftentiam aliameile ab cllèntia autumant, & ab illa feparabilem, quo fit, vt multa habeant elfentiam qux non habent exiftentiam, fed iftorum philofophandum fententix à veritate longe r e ­ mota: funt.

f

Refellimtur

,'E

F

—

jq

Scòlio Prima.

Refelluntur opiniones latinorum de ejfentia fia . (ap. v.

Il: exiften­

1 s t autem dux aflertiones, aduerfum fuperiores latinos, altera exiftentiam, nequáquam fore fubftantix, & eilentix,proprietärem, vti latini prio­ res crediderunt, fi hoc enim eflet, illud fequeretiir abfurdum vt omnis effentia fir comporta : quod in Arift.Philofophia valde abfurdum eft: Arid, enim. i z.Metaph.abitinòlas mentes fimplices fubftantias, aòlusq; puriflì- Ttx.j*. ___ __ mos cum fint perpetuo mouentes, atquc in illis non difierre eile àpolfe.

3.Phyfic.qüöd quid autem idem eftetiam in illis cum co cuius eft quod quid 3.de Anima TJ exJ^t\ Id autem quod confequitur probatur prxter fuum elfe illud adueniens, aliud eft ab ipl'o elfe, s+ cui aduenitatqui omni elfentix, per hos aduenir exiftentia,quoniam exiftentiaproprietas eft B necellària, infcquens eflentiam : non tarnen eft elfentia, ergo omnis elfentia eilet compofira.

Adhuc 7.Diuinorum,in xternis elfe & exiliere idem flint, in his autem inferioribus. elfelonere differì ab csiftere. Demum rofa in hyeme habet elfe in caufis fuis, nequáquam tarnen exiftit.igiturfaifa efteorum pofitio,qnòd exiftétia necellària lit proprictas infcquens eflentiam. altera autem aifertio : contra polteriores latinos, exi(lentia realiter haud diflert ab elfentia, Auer.enim j.Diuinorum elle, inqui.t, habente denominatimi, modo conftat denominans T t x .if . fc non differre à denominato, vt in Categoriis Ari ft.declarauir. Adhuc fi hoc eflet veruni,tune contradiéloria medium patcrentur, inter enim adhim primum, & fecundum fiibllantiam & accidens id quod fequitur probatur.Philofophus z.de Anima duplicem dùtaxat aduni cognouit, primum quem formam fubftantialem nuncupauit, fecundum vero ailum , quem - ' operationem forane voluit. hxc autem exi (lentia, quam idi ab elfentia diuerfain volunt, ,aut idem eft, quodaòlus primus, & fie habetur, quod intendimus, quod exiftentia ab elfentia nó differì. vel eftadus fccundus : 8c lie erit operario, quarc non cricadus diftindus à primo, yt n ipfi fatentur, & prscedens operationem, quare nunquam pofuit Arift.adum hiinc mcd.iu, ^ quera irti contendunr,qni eft efiedus fornix 8c principium operis,idem enim eft formarci effe in materia & compolitum elfe, nam per elfe intelÜgitur etiam compofitum. Riirfus aliud abfurdum probatur,q>inter fubftantiam 8c accidens dabitur medium,quoniam elle fubftan7 tix,non eft ap.ud hos fubftantia ncc enim materia ncc forma, nec conippfitum eft quemadr modum & ipfi concedimi, nec eft aqcidens, fieri enim non potell vtlubftantia cxiftcrct extftentia qux eft accidens, quare non eft venirti exiftentiattt re ab ipía elfentia differre, nec tarne alios latinos probamus,& fi hos rcfcllimus nomina elfe finonyma,&voce grámaticali diffei;reeire& exiliere. H ienim cum hxc proferant, in apertilfimo funi mendacio, philofophus fiquidem y.Diuinorum, aiferit definitiones, & demonftrationes abftrahereabcxiftentia, 8c fi 7.53.37.3*. indudant elfentiam, quare elfentia 8c exiftentia idem non eft. Item 3.de Anima viiltin his inquibus eft materia differre elfe ab exiliere, quod totum ibi Auer.planum fecit. Ad hxc. cim.;.

Id quod ab alio clic habet, de ilio ens prxdicatur, fed nequáquam exiliere, vt rofa in hyeme cns quidem eli, exillcns in fuis caufis. exiftereautem non habet quare exiftere «Se elle realiter J) Se lìnonyme idem non funt, quarc vana: ioni horum philofophantinm fententix. reliquum eft pritis aliqua elfe fuicipienda, demum de hac re noftram opinionem declarare.

Opinio propria, num ejfentia dijferatab exiftentia.

(Jap. vi.

V o r v m primum eft: rerum alix apud Arift.funtxternx, ali? autem qux

oriuntur,& intcreunt rcrum rurfus xternariim alix quidem fubftantix, ali? autem acodentia,vt motus, & ipfa dimenfio.xternarum autem adhuc fub> ftantiarum alix fecundum fe totas & partes xtern?,vti Deus: abiunòlx men tes reliqu?,& corpora in gytum lata.alix autem fecundum totum perpetnx fecundum vero partes corruptibiles, vti dementa quatnor fu blu nana, & fpecies, aliud vero fufeipiendum eft apud Arift.omnes xternas fuhilantias quaciiciue eterni tate cau fa efficiente vera prorfus vacare, quemadmodum reftatur Aucr.4. c*m u v.xli,& j.Diuinorum, & ante ilium Alexander : referéte Simplicio z.«5c 8.Phyfic.& i .Cóm. cap.dt meejf.

B ij de Cedo

11 J* Tex.34, *’«*•17.

yM ** ***

Ttx.10,

Tm.ii.

7tX r^'. 1.

Tm.i.

Ctf. j. * c*».3).

Quinti)Bonioan.Deprin.naturae

dp Ccelo.ieterna igitur cunda necelfaria funt natura fua: alioqui forent 8c non forent; vtin E i .de Ccelo dedudt Arift.Quare ilhid efle k nullo mutuantur, funt extra caufas dantes illis effc extra mentis noftrs operationem, cunda tameagunt propter primum finem:vt z.de Anima & z.Cceliab Arift. planum fit. Hoc autem nunc fufeipiatur: in difceptationeautedecreationc a mefufius demonftratum. vlterius accipiendum eft,ilia did dutaxat habere eflentiam, & non exiftentiam, de quibus poteft ens praedicari, quod ad ea, qua: funt in potentia etiam extenditur, rofa autem tempore hyemis exiftens in inis caufis, ens eft, nihilominus deipfa cxiftentia,non poteft verificari, quoniam hucufque non exiftir, 8c caufa indiget, ob quam ilia fit. Cum autem ad aftum agentis opere duda eft, vere exiftere didtur, quoniam caufa vt ipfa fit, & a qua habet eife, non amplius indiget,quare ilia dicuncur eflentiam, & exiftentiam ha­ bere, qua: extra caufas quidem fuas funr, atq; fua natura exiftere polfunr, quare q u s habent eflentiam, 8c exiftentiam fimul sterna funt, qua; caufa vacant, 8c fua natura necellaria funt, quod Arift.7.Diuinorum & in j.deA nim a declarauit. Accipiendum eft rurfus aliud duplicem efle rei exiftentiam, alteram quidem rei particlilaris,8c corruptibilis, vt Socratis, 8c Plaronis,qu?:i nulla arte confideratur,atq; hoemodo locutus eft Arift.7.Diuinorum,abhac par F riculari exiftentia demonftrationes, & definitiones efleremotas: altera eft rei vniuerlalis, & ?tern? cxiftenti?, qu? idem eft cum ipfa re?terna 8c vniuerfali.^ qua quidem exiftentia non abftrahunt demonftrationes,& definitiones. qu? quidem omnia his verbis Arift.nos docuit in j.d e Anima.In ?ternis,inquit,idem eft carnis efle,8c carnem elfejhoc efteire,& exiftere:in corruptibilibus autem & particularibus,differt carnis efle, & carnem cfle.hoc eft efle ab ipfo exiftere. indigent cnim particularia corruptibilia agente caufa. quo fit vt diftinguatur efle in illis,ab exiftere. in ?ternis autem omnibus cum caufa agente non indigeanr, nec aliqua cauia i qua habeant efle dependanttquo fit, vt efle in illis idem fit cum exiftere, qu? omnia in 5.de Anim aCom .cum expofitione magni Simplicij in lucem & nobis nunc mittendo, abunde fa­ ds docuimus.His ita iadis fimdamentis : veritas difficultatis clara eft, in omnibus fiquidem ^ternis turn fecundum totum, turn fccundum partes efle non differt ab exiftere, fed idem penitus eft,quoniam omnia ?terna caufa vacant: if qua habentefle, 8c fua natura, entia neceffiiria font, necspud Arift.claudunt principium aliquod, quo pofllnt efle,i8c non efle, quare ^ cum habent efle Sc non ab alio, exiftere nec ab alioerit. quare in illis idem penitus funt efle, & exiftere: corruptibilia vero fingularia cum non vacant agente, &quo habent efle, 8c claudunt matcriam,qua aliquando non exiftebant, nec aliquando exiftent, tametfi in potentia aliquando fuerunt, in illis efsc ab exiftere longe differt, atq; hoc eft quod Auer. a.Phyfic.manifeftumfecit, efse (inquit) & exiftere non prsdicantur peraccidens, quare cum materia primahabeat fua natura apudhos efsediftindum abefseform?, 8c omnes velint nolint, concedere debent, quoniam mated? eft pati, form? autem agere, ex 1 .de Ortu 8c Interitu, vnde fi caliditas efset * materia feparata ageret vtique, 8c non pateretur. Idem g.Diuinorum in definitione cuiufcuq; potenti? pafliu?, fumitur potentia pafliua prima materia,quemadmodum in definitione cuiufcuque forme fumitur definitio potenti? adiu?, prim? form?,quare efse mated? cum fit pati,longe differt ab efse form?,cum fit agere,quare 8c exiftere mated?, longe differredebet ab exiftere form?, hoc ergo modo contra hos ratiocinamur, materia habet efse diftindum i forma vt per hos dicitur,8c etiam probatum eft, ergo habet exiftere ex fe,8cnoniform a.probaturconfequentia, quia efse 8c exiftere in ?ternis, idem eft. Quare H hoceratprius abhis philofophis examinandum, mox autem ad reliqua proft.cifcendum. fi enim in ?ternis differret efse ab exiftere, vtique probabilis efset eorum pafitio>qui afserunt materiam ex fe habere efse veriim non exiftere,at quoniam probatum eft: in sternis omni­ bus, efse atque exiftere, idem efse. igitur 8c materia prima fua natura eft, & non i forma, & exiftit exiftentia, tametfi imperfeda vti latius infra explicabimus, 8c non a forma, fed multa funt, qua; noftram fententiam labefadare videntur. primum eft,quod illud fcqueretur abfur dum, vti demonftratio ifign o . quam quia demonftrarionem nuncupant, conclndcrer fubftantiam, atq; quantum fubftantis abfoluetet, cuius tamen oppofitum 6.6c 1 i.Meraph.

Arift.manifcftauit, quod confequitur, hoc modo probatnr. demonftratio » figno, concludit exiftentiam rcrum sternarum, vti materia prim s ipfius ignis, 8c Dei bericdidi: fed exiften­ tia idem eft, quod fubftantia apud nos in sternis. igitur demortftratio a figno, fubftantiam concluderct8cabfolueret. confirmatur ex Auer.2.Analitic.Pofteriorum: exiftentia, inquir, que demonftrationea pofterioreabfoluitur, accidcns eft. igitur in zternis exiftentia, 8c fub­ ftantia

Seétio Prima .

13

A ftantia netjuaquam idemerunt. Ampli us qu®llio aneli, & quid eli idem eflcnt, quonùim amba: quantum fubftanti® abfoluercnt, fi modo exiftentia in ?ternis idem eftcr quod fubftatia, oppofitum tarnen ab Arift. 1.Pofter. Anal.habetur, vnde qiutuor numero voluit eiTc problemara, atq; adinuicem diftindra. Quare exiftentia, non idem eritquod eilentia in?rernis, quemadmodum nos opinamur, nec ramen probamus, quòd aliqui ex latinis dixerunt, fcilicctqu?ftioan eft,& quid eli,idem funt.namamb?qu?lliones qu®runt quiditatem & fubftan tiam rei ; fed differunc penes hoc, qu?ftio naquean cft, pertinet ad quiditatem rei vniuerfaIem, & dicitur prima, quia vniuerfalia funr nobis notiora,& particularis cognitio vniuerfalem prefupponit ex i.Phyf,qu?ftio vero quid eft, ad particularem rei cognitioncm fpe&at, quare per proprium genus & propriam differenriam conficitur. at hoc eftaiunr, quodiy.Di- Cim.i +. uinorum dixit Auer.poncns diuerfitatem expofitorum in qu?fito iìmplici,f.an fi aliqui, inquit, expofitorcs collocarunt ipfum problema an eft,in quarftionibus accidentis,qucniadmodum fuit Auicennas, aliqui ipium collocarunt in qu?ftidnibus generis, & eft opinio Arift. quäfequitur Atier.H?c (inquam) nullo pailo probamus;quoniaPhilofophus ait 6.&C 1 j.D i " ’ uinorum locis citatis : demonftrationcm non effe fubftan ti?, fed accidentis dutaxar, modo cum quaefitum an cft,abfoluatur demonftratione vti i.Poftcr.clariftìme ab Arift.&Auer.habetur, ergo qiuefitum an eft, non potcftqu?rere fubftandam, vtipfi affirmant, vlterius Arift. i.Pofter.multis q 11idem rationibus,docet definitionem elle iubftanti?: demonftrationem ve4* ro accidentis.quod totum confirmauit A u cr.i.fc z.Pofter.demonftrationem eftc propter de- C tm .il. fìnitionem tanquam accidens quodabioluitur demonftratione reducatur ad fubftan tiam & C m .l. grafia eius fit,qu? venatur definition e. quare definitio longe ipfa demonftratione pr?ftantior apud Auerrocm iure concluditur. fi ergo qu?fitum an eft, ad ipfam fubftantianv.& quidita* rarem rei pertineret : tunc demonftrano ablolueret fubftantiam, nec demonftratione foret p radianti or definitio, qua: omnia ex retrodidis falfa funt. Nec diferimen illud inter problemata illa fi eft, & quid eft,probamus.legimus cnim in Arift.multotiens qu?fitum quid cft,ad rem vniuerfalem edampertincre, quemadmodum Aucr.doc«, contraThemiftium 4.Codi.

Ctm.zz.

Clarms autern m fumma fecunda, inquir, quod eft differentia inter fimplicia & com pofita.

C nam fimphemm cauf® funt fimplices, 8c tales funt etiam propri?caute. nam in fimplicibus non inueniuntur, nifi cauf? vniuerlales tantum, Se li® funt fibi etiam caute proprix.in com pofitis vero caute propri® funt rcs addita caufis fimplicibus, & vniuerfalibus. le ideo ad illorum notitiam non fatis eft: caufas vniuerfales exponere, &proprias negligere, quare fi horum pofitio eilet vera : tunc de rebus fimplicibus, in quibus quidem no adfunt nifi cauf? vniuerfales, non fortnarcntur amb®ill® duxquxftiones, feilieet an eft, & fieli, fed folum valerent formari, de rebus compolitis in quibus ali® funt cauf? propinqu? à remotis . hoc vt cx adduflis Auer. fententiis patet. Quare alio modofoluend® funt dimcultates qu® noftram lententiam infirmare quadantenus videntur. accipiendum eft autem quod alia cft exiftentia quam in demonftratione concludimi«, ab illa,quam diximus cum ipfa effentia conuerti.vti Auer.in S.difput.contra Algazelem his verbis. Id naquequod mfibàkmpi procedit in fcientia noftra, quiditatem rei, eft id quod fignificat elfe verum : & ideo quando petimus fi res eft ens, vel fi habet elfe, & illa res habet caufam inferentem fuum elTe,tantum valet quantum dicerevtrum habet caufam vel non, vt patefccit Arift. in principio fecundi D libri Pofter. fed fi dia res non habet caufam, tantum valet, quantum dicere vtrum res habet confequens inferens fuum effe : & quando intelligitur de ente id quod intelligitur de re vel lubftantia,tunc lumitur modo generis analogicedidi, ex quibus Auer.verbis liquido conftar quod qo an cft,lignificar propoiitionis veritatem,quod quidem effe,quod in vcritate propofi tioms eft, cft accidens, quonjam quando an eft, quxrimus, nihil aliud eft,qusrimus, nifi an res lila habeat efleäum inferentem rem illam eifert quando qu?rimus an eft Deus, nil aliud qu?nmus mfi an fit ahquis effe&us in mundo, ex quo polTet inferri Dcum elfe, quare h?c «utenna effedus ad caulam qu? abfoluitur ab ipfa demonftratione merito eft accidens, & potè t nouo quidem vocabulo, fed rei valde congruo, h?c exiftentia qu® demonftratione apud ^ V0Ca" ex,ilcn.naveritatis propofitionis . illa autem exiftentia, qua nos dicimus, rei diffS ^ternaS '^em e^e cum 'P^a eflentia, eft exiftentia realis, qu® vocari poteft exiftentia cauf® adUff A CenUS5 cl uoniam exiftentia qua:'demonftratione abfoluitur, eft refpediuavet ne à poll Ctte<anm,.1£t demonftratione à priori, vel effedus ad caufam,vt in demonftratioP en°ri : exiften ria vero qu? cum cfsentia idem eft, eft fimplex, vti efsentia ipfa fimpfex eil.

i4 Com. ).

Quinti; Bonioan.Deprin.natura:

plexeft differunt tertio, quoniam exiftentia qua: demonftratione abfoluitur, eft in fecunda H mentis noftra: anione arq; compofita; exiftentia vero qua: ertentix idem eft apud ics $ternas4 fimplex eft,atq; in prima mentis noftr? anione, quare priorcs difficultates ita diiToIuuntur. concedimus enini exiftentiam qu? demonftratione abfoluitur, accidcns lit : non tamen illamet exiftentia eft, qua cum rebus xternis eadem eft. Dilcrimina vero quatuor quxfitorum ad inuicem, & ab ipfo topico petenda fpnt ab Auer. 1. Pofter. exatìior tamen horum cognitio in z.Analit.Pofter.i nobis declarata eft. fateli autem in prxfentia difficultates aliquas foluillè, qua: videbantur noftram fententiam labefaiftare, Se infirmare.

cReuciuntur pofitones latinorum de ejfentia, teria. ¿ap. v i i .

natura ma­

Is quidem vifis ad principale inftitutum rcuertamur,&videre oporternu latinorum fententia: de eiìèntia, & natura materia: prima: Ariftotcli Se ve- F ritati fint confonx: fingulas illorum fententias exapainare,& librare: pro ventate allequenda competit, & vt à celeberrima latinorum fententia incipiamus, fieri non porte alferimus ; omne elle & exiftere quodeunque lit illuci fiue perfe&um, fine imperfeelum (vti Latini fingebant) qjateriam à forma mutuati, quare alferimus quemadmodum edam fupra docuimus : materiam fna natura elle Se exiftere, & non à forma habere. cum enim ipfa principium fu per fc neccflàrium, & sternum à mente noftra nequaquam cffeólum : nulla indiget caufa, quoniam materia eft sterna, quod ita probamus : quemadmodum materia fe habetvt fu principium, ita fe habet, vt fu i.Phyfic. atqui materia l’uà natura, per fe principium omni enti naturali T« ss'. cft> & aliud à forma, vt ex i .Phyfic.patet : ergo natura fua eft materia, & longe diftin&um elle habet à form? emirate : quare habebit, & natura fua exiftere, & non à forma : quoniam elle, Se exiftere, vt probatum eft in teternis, quemadmodum eft materia, idem eft. Adhuc aut materia eft adlu materia, aut potenda materia. fi primum dabitur,habetur propofitum: ^ non lecundum, quoniam quod eft potcntia tale non eft tale, vt Socrates, potenda Soctaus non eft Socrates : quare fi materia ertet potenda materia, materia nonforet. Aliud & lornge maius ertet abfurdum, fi materia ertet potcntia ad fuum die, aliam materiam prarfupponerct: quemadmodum i.Phyfic. deducit Philofophus, fimiliter elfet antequam fieret, Se corrupfa foretantequam corrumperetur, fimiliter abitio elfet in infinitum in iplìs materiis primis. Rurfus illuci quod eft caufa,vt aliquod fit, de fe eft aliquid, quia nihil eft, quod det aliquid, quod non habet, atqui materia caufa eft vt priuado fua natura non ens, fic per ac: Tttc.io. cidens cns,vr i.Phyfic. Cuius beneficio materia ens per fe, per accidens non ens : ergo mar teria fua natura habet elfe& non à forma : per confequens exiftere,,cum idem fit in illis arternis erte Se exiftere. Ad h?c nullum refpediuum éft de quiditate rei abfoluta:, atqui ma­ teria eft fnbftantia abfoluta : potenda vero refpe&iua, igitur non erit quemadmodum fingunt materia pura potcntia, fed ex fe habebit elle, & non à forma, fecunda propofiho ab Ttx Arift.in t).prima: Philofophiae manifefta fit : cum alferat potentiam atftiuam perpetuo refpicere paflìuam & è conuerfo. Rurfus quodlibet accidens eft in fubie&o, quod eft in a«ftu, pj ex i.deO rtu & Interini : generano eft accidens,quoniam eftmotus propr?uia difpofidone Com,} i, gencrationem capiendo, vt (j.Phyii. Auer.declarauir^ ergo fubieihim generationis debet elle in a£lu, modo huius generationis fubieitum eft materia prima : quare ipfa materia! prima Ttx.io. crit in a& u. fecunda propofitio huius pro rariocini) ex y.Phyfic. liquido conftat. Demum fi materia omne erte haberet à forma, ergo interiret ad intentimi forma: atque oriretur ad cius ortum . Quare materia apud Arift.non foret acterna : id autem quod confcquitur, ita probatur. Deftrmfta & ablata caufa formali à quo prouenit elfe deftruitur, & aufertur illud elfe, fed elle materia: per hos rotum ella forma : igitur forma ablata, Se deltruéta, mateiiam auferri & delirili neceftc eft. Pr.xrerca omnis potcntia fundatur in lubieito in aitu, atqui materia eft fubieihim potentix, ergo ipfa eft in aftu faltim imperfefto : vti poftea demonTtx.iy, ftrabimus. prinyi propofitio ex 3.Cauli apud Auer.patet. Ens, inquit, in potcntia fundatur in ente in adtu. A dhxc omne xternum habet erte ex fc, cjuoniam eft necelfarium, & non ab dTprhri“ *' alio, 4.Codi,S e r.Diuinorum apud Auer.legimus : materia autem apud A rilU ft sterna, Se necefla-

§e¿tio Prima.

iy

A &neceftarium ens, quare habebit efte ex fe & non a forma. Rurfus omne illnd quod eft duorum oppofitonim terminorum recepduiun idem numero manens . vti á quo & ad qué, non haber eífe ab aliquo terminorum,fed natura fuá eft ens. atqqi materia receptiua eft duorum oppofitorum terminorum, quemadmocíum termini á quo & termini ad quena, eadcrn numero fub vtrifque manens, ergo á nullo illorum eífe rccipit, fed fuá natura eft ens, & exiftir. maior eo manifefta eft, quoniam íi ab aliquo termino elfe illud fubieítum haberer, fub oppoíito illius termini nunquam fubftaret. quod totum manifeftuna A lift, reddidit in categoriis: cum fubftandam folam contrariorum fufceptibilem alferebat: ex eo, quod ipfx nihil eftet contrarium,vti perbelle Ammonius ibi norauit. Secunda autem propofitio ex toto procelfu r.Phyfi.& in initio 2.de Ortu & Interim manifefta eft. Ad ha:c aut materia eft potería refpcéhifui, autrefpeclu formarum recipiendarum (tametfi reípeábuftii non pocentia, fed a¿tu lit) fi primum dabunr, materia nihil erit. puraenim potentiaeft abfentia omnis ends, vltra nec ipfa materia foret materia: potenda enim rale non eft tale, lifecundum : habetur id quod quaxrimus, quare erit materia fuá natura ens, 8c non á forma. Ad hatc, omne tEtenB num refpedru fu? eftcndae caret potentia . materia autem apud Arift.arterna eft, igitur refpe¿lu fuá: eflentia: caret potenda, fed a¿tu erit. Secunda propoíitio ex p.Diuinorum manifefta eft. Demum circunfcripta opere inrelleélus á materia oinni forma, tune quatritur aut mate­ ria erit a¿tu, aut potenda . fi primum dabitur, habetur propofitnm : fecundum eífe non poteft: quoniam omnis potenda sx.Diuinorum reladua eft. fed fuppoíitum eft materiam Tex.}. abfolute conhderari circúfcripta fcilicet omni forma. Rurfus fi materia totum efte á forma haberet, vt ipil fingunr, tunc non ellent return naturalium duo intrinfeca principia, fed vnum duntaxat, forma fcilicet, quod valdeabfurdum eft. Id autem, quod conlequitur, hoc modo probatur. Sola enim forma a qua per hos elle mátente prouenit, pro principio rerum natura conftantium fufficeret, quare nec dúo principia rerum naturalium intrinfeca forent.

Ex di ¿lis ergo manifeftum eft corum pofítioncm non elfe Ariftoteli, & ventad confonum .

Turn eorum, qui aíferunt omne eífe 8c exiftere materia á forma mutuari, turn edam coruití qui afterunt exiftere omne materia á forma elfe : rameril elfe materia: fxt ex fe , contra enim q hos pofteriores qui mediara pofidonem tuentur, Latinos, ita inflamas, materia fuá natura haber elle, & non á forma, quare & exiftere, quoniam elle & exiftere, in teternis omnibus idem elfe fupra docuimus . Prima autem propofitio per dios patet, qui concedunt fuá na­ tura & non á forma, materiam efte, quare horum poiitioncs falfte funr,nec tamen Scoti íententiam totam probamus. 8c primo diftin¿lionem illam de duplici potenda obieóliua, fcilicet 8c fubiedtiua, non elfe Peripatedcam dicimus. apud Ariíl.cnim cuicunque potenti? pa(nutecorrcfpondeta¿liua, & éconuerfo. Nono prima- Philofophiae. quarehtecpotenda, TeX.}. quam ipíe fingit, obie¿liua vel erit paífiua,velerit a¿liua, non primum : quoniam repugnat adluipati i.deO rtu & Interim, h acliua, igitur ei deber correfpondete padilla, quare vana T ex.}}. eft apud Arm. h?c potentiaobie¿liua . quicquid enim apud Arift.eftpoffibileex parteagentis, eft enam poílibile ex parte pafii. ruillam enim ex nihilo produ&ionem fiue teternam, vt Latini anquí hngunr,íiue nouam apud Arift.concedimus .verum dubitabis; Auer.in prima diíput.contra AJgazelem, allerit multa elfe pofíibilia reípccln agentis, qua: fieri non pofliint In folutione reípedtu patientis : an hoc intelligiturin potendis quae flint ineadem ferie, in his autem ll dullif.

D qu? in diuerla ferie hint, multa fieri polfunt ex parte agentis, qua: fieri non poftimt ex parte padi. lecundum autem quod in Scoti fentenda non probamus, eft, materiam efte extra fuas caulas, & extra nihil. Illud enim eft extra fuas caufas 8c extra nihil, & opus intelle&us quod ahquando fuit vel in caufis,vel in nihilo,vel in opere intclleftus : at materia apud Arift-nec fmt ahquando m fuis caufis, quoniam arterna eft, nec in nihilo, quoniam nunquam apud 1 nuolophum tun n ih il. an autem Scon opinio quantum ad hoc bonum fenfum poflir ha­ bere : extra enim caufas fuas & extra nihil, materia elTe poteft priuadue ac negadue: quernwmodum dicimus extra corfum nihil eft, negaduefumimus, non autem formalirer, vt latid f c k f " ’ vtaraur- teruum autem Scoti null° pafto probamus, materiam, fcilicet poílb abfq«e f Ue ° mni ^orina ■ primo enim de Ortu & Interim, materia (inquit Philofophus) vtn1Hlu ° ? an ftVel Pun<^us’ ve* vacuum,vel corpus indiuiduum,qute omnia abfurda hint, queuin & ^ ur^us l *Phyfi. materia & forma hint correlatiua, qua: mutuo feparari neomni form ClUemadmocl^n repugnat forma: naturali elle fine materia, ita materia: efte line a naturah. Quare van? funt Latinorum fentendar.

Tropria

Tex.il.

T*k. i %.

6

Quin ti/Bonioan.Deprin. natura Propria opinio de natura & ejfentia materia,

(dp. v 1 11 .

V a r e horum fententiis reiedis propria afferenda eft opinio, qua: eft materiam fuá natura & elle & exiftcre habere, & non á forma danres ei quandam exiftentiam fibi peculiarem pr.-eter illam, quam á forma fufdpit, imperfedam ramen, neeproprerea ipfara’eíTe potentiam negamus. cum enim materia rerum omnium qu? natura conftant,feminarium^& chaos fit,á quo cunda agen dum fublunarium ope in lucem veniunt, illarúq; principium, perfe neccftárium tk á priuadonelonge differat, vt i.Phyf.patet, teternum principium omni caufavacans prius forma illi hacratione adum quendam damus, imperfedum ac indeterminatum, quo materia rcfpcdu fuá: natura ope inteiledus abipfa omni forma circüícripta adu eft materia,fiue autem adus ipfa fit, fine in adu fine adu,ifth?c enim diuifio puerilis eft. Nihil enim refert aliquod iftorum dicere, dummodo addaturimperfedú & indeterminatum. eft enim materia adus imperfedus, in adu imperfedo Sc adu impede- F do. quare materia habebit fuá natura exiftentiam fibi peculiarem Sc elle verum non á forma.

Dubitabit autem aliquis contra h.TC, ii materia habet exiftentiam Sc non á forma, ergo poteft exiftere & fine forma, cuius tamcn oppofuum ex Arift.fupra docuimus, nifi eflet°quod hareexiftentia Sc hicadus quern materia: damns imperfedus eft & indeterminatus fuá na­ tura: terminationem autem omnem Sc decorem ac perfedionem recipitab ipfaforma.qua ra none adus illeiconfuius & indeterminatus &incompletus terminatus, completus, ac perfedus redditurab ipfa forma, qua rationc illa indeterminata,<3c incompleta materia: exiftentia non fufficit vt ipfa exiftat in rerum natura abfque forma, tunc enim adus perfedus fpecificus Sc completus materia foret, quern quidem fpecificum adum non nili cópofito damns, quo exiftere ex fcpoteftvnde propria Sc máxime fubftantia ab Arift.dicitur in categoriis & 7.Metaph.forma autem potius eft adus terminans & fpecificans quarn terminatus< Sc fpeciTex. i f , ficus,quare ipfa á materia nec re nec ratione feparari poteft.z.Phyfic.& j.de Anima, cómpoTex. i i . jfitum autem quod ex vtrifqueconflatum eft,quoniam terminatum eft, Sc veriifime vnum Sc ^ magis iubftantia,quam materia & forma apud gráteos interpretes, mérito exiftir, propriiílima Sc veriffima exiftentia ex fe & iuxta hunc fenfum 7 .Metaph.partícula feptima, propofitio intelligitur, formam magis elfe materia iubftantiam 9c hac ratione compofitum ex vtrifque in expoflionet prius erit,& m agis fubftantia: vt diligentiffimus Arift.litera: i.Phyfic.notauir Simplicius, te X .y o . quare materia adus erit Sc ipfa, fed terminabilis & perfedibilis fuá natura hand perfedus, Sc terminatus tametfi ad omnia indifferens, forma autem adus terminans Sc ipfa perfedio, huiufmodi adus materia: perfedibilis. Quod vero ex vtrifque conflatum eft compofitum adus nuncupabitur,fed terminatus ac iam perfedus,nec ramen alius eft natura diftindus ab adu materia: iam imperfedo,perfedo autem ab ipfa forma,non enim vt infra difputabimus, compofitum re alia natura eft á parribus, vt latinorum aliqui fomniarunt. ipfa igitur mate­ ria rcfpedu fu.-e nature, femper in adu eft, nunquam vero potentia.fi vero illam contemplaris dico, vt relpicit cllentiam fiiam. tunc enim vt ex retrodidis pater, nequáquam foret ma­ teria. potentia enim tale non eft tale. Rurfus & aliam matcriam fupponeret adhucquod geTex.ie. neratur non eft, y.Phyfic.materia ergo fi generaretur non diet. Hunc vero adum veteres Sc H primarij peripatetici materia: condonarunt, Sc vt ab ipío primario peripatética: difciplina* Ctm.fuo ) . illufttatore Alexandra incipiamus,qui in S.Diuinorum aiferit matcriam non fore adum, Sc quod quid,fed iubftantiam in potentia. Alexander ergo negat ab ipfa materia natura fua inclufionem adus perfedi non autem imperfedi. Ciarais hoc idem dixit, primo naturalium fitcfliene 8. quarftionum, ponens diferimen & conuenienriam forma fubftantia atqj accidentis . alíérit prius conuenienriam vtriufq; forma: elfe in fubiedo, Sc in aliquo ente: diflerunt tame quod forma.fubftantialis cumineftfin fubiedo confert ad quod quid compofiti, Sc eft perfedio Ctm.fuo 4. eius non autem forma accidentalis, hoc idem 7. Metaph. materiam poten tiam fore non refpe m expofiiioue_j d u fui,fed refpedu formarú quas apta eft recipere.Preterca Sc magnus Simplicius in i.cóm . t fx .i. de A nim ailluftrioribus verbis,hanc fententiam explicauit, cum inquit, ñeque igitur mate­ ria hoc aliquid eft, quippe qua: indefinita fit propter imperfedam fubftantiam luam Sc poteftate exiftentem, & qua: termini quidem recipiendi,vim habear,verum baud adhuc terminata fit, neq; forma ea náq; terminus eft, Sc perfedio Sc prima atq; iecundum fe fubftantia, ad quod

Sectio Prima.

17

A ad quod terminatur,& quod abf'oluitur, atq; pcrficitur, & fubftantia iccundum alcerum eft, ilia cxiftir,de qua hoc aliquid dicimus. & paulo port non fane materia poteftate eft, fedfubftantia poteftate,neq; ceu vnquam adu futura, manet enim Temper quod vereeft, fed exilia recipiendi facúltate perfiritur, & ita lubftantia quadam tenuis , & imperfeda eft, forma autem adtis eft, tanquam perfedio&im perfedionefuum habens eife, & ceu id exiftens, quod eft compofitum imperfedione condncns. exquibus Simplicij mngni verbis, aperciifimé conftat materiam fubftantiam natura fua eife tenuein admodum, atq; imbecillem, Sc indeterminatam, terminum autem omnem Sc perfedionem fufeipit á forma. At hie,& clatius hoc idem notauit i.Phyfic.cum enim philofophus d icit: priuationem nequáquam fore ma- fUfrrtw.$%. teriacifcndam, fed ab illalongc differrc,tum ex modo loqucndi,tum ex re ipia.eft enim ma­ teria permanens priuatio, nequáquam dubitatSimpl.an hoc fit verum. nam cum materia eft potentia, atq; habet eife in potentia, priuatio vero potentia eft, quare materia in priuationc ciTe habebitjfbluit, Sc negatelfe materia: confiftercin potentia,fed aflerit materiam adu eife, & non potentia, hoc idem infra confirmar. Adhuc lucidiffimus Thcmiftius,in aurea illa de- miKpofiUnA* B potentia materiae digreffione primi Phyfic.inquit,plane in generationibus conftituendis in «»'.77. ipfa materia opus eft priuacione, alioquin nil fieri polfe,quia quicquid fieri diccrctur neceflario anticiparet elle, quarequaquam nullibi fubfiftit priuatio,fed fola ratione neceilaria tamen eft, ceu altera quadam natura, qua alteri nature accidat, led contra eft illud ii materia in iua lubftantia priuationem habet innexam comprehenlamq; nonne ex ca mutatione corrumperctur, qua dfet ad formam? cum priiiationis cifentia in eo fit quod eft priuatum eife. dubitat fecundo, eifentia matcri? conftituitur potentia, potentia potro coniunda eft priuationi, alioquin potentia non fuerit, in, priuationem cum ilia copulatam intelligamus. Has autem difficultates folnens paulo altiorem fermoncm reddit. omnia,inquit, qux rebus aliis infunt aut per fe infunt aut per comparationem ad alterum . ligno per fecontingit eife bipe* dale, duplum elle habet per comparationem ad alterum, materia, igitur ad fuam eifentiara conftituendam non indiget poteftate, neq; poteftas vlla in prima, aciimplici ratione mate­ ria-includitur, fed primú res quadam eft in fc & exiftiradu: deinde materia intelligitur aliop rum eiic, & iecnndum poftcriorcm hanc confiderationem rationcin potentia conrrahit. ex quibus Themiftij illuftriflimi verbis difificultatis prafentis nobiliflima folutio habetur, fax natura refpedu,vt totics didum eft,nullam potentiam inell’e materia includi poife.fi verb vt refpicit formas quas iufccpturaeft,potentiam materiam cküdere dirim as.hoc idem Ioá.Grá- mtfm.fm ma.in t.de Ortu & Interitu notauit, cum ailerat. feiendum autem eft, quod & prius didum eft, qiaduentianimedicimus qu ain cxiftentia funt: quoniatu & materia potentia alia exi­ ftens,quacúq; cxirtentiam habent & per fefubfiftenda funt adu eft materia, fienim potentia dixeris ipfam eife materiam, non ampiáis vtique materia eifet. quare luce ipfa clarius conftat veteres peripatéticos quibus maximaadhibenda eft tides (foli enim vel máxime Arift.mentem pra ceteris habucrunr) voluiife materiam adu eife materiam non perfecto & formalized in adu entis Sc imperfedo,qucm prafentia adum fubtiles nnneupant. nec tamen tc concurbet Arilt.& interpretum aliquando didum ipfam ciTe potentia,hoc enim refpedu formarum quam libentiffime concedimus. ipfa etenim eft, é cuius gremio omnes forma natur? agends ope educuntur, a quibus quidcm formis elle rccipit, fed perfednm Sc terminarum, finnliter D exiftentiam perfedam Sc terminaram.cmn enim ipia4.de Animalium generadone, Arift.au- cap.'vltim tore,indefinita (it,& ratio eius eft ratio infinid j.Phyfic.indifferens eft nó magis ad hacquam ad illam formam i.Phyfic.apud Aucr.fi autem magis hanc, quarn illam formam rccipit, hoc T**-*1til mérito agends quod ipfam difponitpotius pro hacqnám illa forma recipienda.qua ratio­ ne ipfa potentia dicitur.elfc autem á forma & exiftentiam omnem mutuatur Tub hoc,f.fcnfu, quod cum materia fitfubftantia natura fua Sc adu imperfedo & indefinito á forma perfe? dum adum, Sc terminum recipit: cuius forma gratia,ipfa dicitur potentia. fua tamen natu­ rae habitudine adu eft Sc non potentia. quare qua fit natura Sc eifentia materia ex his pater, fed multa funt qua noftram fenrentiam labefadare Sc infirmare vidétur. primo quidem húc nos adú materia prima dantcs cxcogitauimus,non videtur Arift.cognouiíle.in i.enim c A nimaCóm.dum anima communiíTimam rationem venatur,fumpfit clic fubftantiam feCHn^ Ura quoddat nobis cognirio namralis .qualem vero fubftantiam frire cnpiens in tres i"" diílribuit, in materiam quam poténtiam vocat: formam obquam compofirum ° lOC a 'Siu>d,&: in ipfum quod exiftis contíaturitertium quod verccft hocaliquid.Ruriu» 1 1 * C adum

8

Cnf.'vh. te x .f? .

tptxfi.i.

in expoji. »ex.ll.

Tex. 6.

T ex.i.

T tx.60.

Quintij Bornean. Deprin.nature

aftum ipfum duas in partes diftribuit, voiens feire qualis adins eft materia in primum & fccundum. primum vero adtum lomno atq; feienti? aflimilat, lecundtun vero a¿turn contcmplarioni & vigilis. primus autem adtusd'orma fubftantia eft, feeundus vero opcratioquaeab hac forma fubftantia fluit, quare hunc adtum ends yelimperfedtum Arift.non cognouit. futura enim diet tota Arift.rradlatio iophiftica. ipfiquidem fie obiici poflet pr?rer hos duos adtus dari adtum alium entitatiuum Sc imperfedtum,qui quidem poflit de anima pr?dicari, nec fie adtus ends reducicur ad primum, quoniam non poteft efte forma materia, quemadmodum omnes concedunr,nec feeundus quia materia no eft operatio,fed fubftantia. dcindc omnis cxiftentia eft finira atq; perfedta ratio autem materi? eft ratio infiniri ob fuam indeterminationem vt 4-de Animalium generatione Sc ^.Phyfic.conftat. igitur nullam exiftentiam fija natura habere poteft materia. Adhere Alexander,quern tanci facis i.naturalium Qu?ftionumafterit caufa propter quam materia eft actu fotma eft. fimilirer in i.de Anima,omneexiftere, inquit, & fubfiitere habet materia4 forma quarefua natura nullum habebit adtum fed pura potentia. Adhuc Ioan.grammaricus 1 .de Ortu Sc Interim puram potentiam fatetur materiam. Adhucfi materiaaliquem actum haberet fua natura diet & fua natura alicuius perfeeftionis,quoniam omnis adtus h'Se\sala, Sc perfedtio eft,quare materia non foret infinite imperfedtionis,vt 4-degeneratione Anim alium,& j.Phyfic.faterur Arift. Adh?cquicquidadlu eft,fub aliquo prsdicamcnto eife neccife eft j.Phyfic.at materia fub nullo pra-dicamento ponitur7.Diuinorum:igitur fua natura,in nullo eftadtu.prstereaqu?cuq; funr vnum numero, quicquid per fe compedt vni, competit alteri 1 .Topic.materia autem Sc priuado vnum funt numero i.Phyfi.igitur quicquid competit priuationi competit materi?.fed priuado fua natu ranullus eft adtus,ncc perfedlus necimperifedtus:nulla fimiliter cntitas.igitur nulla fimiliter erit materi? fua natura entitas, vcl adtus, liue perfedtus, fiue imperfedtus. quareabfoluta eric poteftas vt latini dicebant.fed h?c no cogunt. illud enim fubiedtum fua natura eft ens,dequo poteft verificari propofitio de j.v t aiuntadiacente & trinaria fed de materia poteft propofitiotrinariavcrihcari,qiioniadicimus materia eft ens: igitur fua natura materia eritens. Rurfus abfolutum & principium ends realis, erit fua natura ens abfolutum &: principium reale. materia autem abfolutum ens eft, quoniam fubftantia eft. & principium entis realis, nempe rei naturalis, ergo fua natura erit ens abfolutum & realc, rerum naturalium principium.

Amplius nulla forma datid, quod eft fax nature oppofitum, & materia infinira imperfedtio 3. Phyiic. Quare forma non dat hoc efte indeterminatum. efle enim terminatum & finitum eft effedtus form?, ergo efle mated? non eft ab ipfa forma. Quare fua natura erit ens Sc non a forma. Demum ipla ?terna eft apud Arift. quemadmodum cundta alia ?terna: ergo caufa dante efle vacat, quare fua natura materia eft ens & non a form a. quare ex didtis manifeftu eft materiam fuum exiftendi adtum habere ex fe, omnemq; potentiam ob formas recipiendas ftbi inefle : qua radone indeterminata Sc infinitaab Arift.dicitur. agentc itaque indiget impellente ipfam ad terminum & ad perfedtionem. radones autem ita diluurur. materia adtus eft primus non formalis, fed endtaduus, quern ddlum entis Sc pr?fenda: AriiLmeminit cqm dixit fubftandam aliquant fore in potenda. itaque ad aliam radonem aflerimus. Duplex lift exiftentia, altera forms,qua: fola perfedtio dicitur, altera mated?, qua? imperfedtio atque ihdererminata nuncupatur. Alexander autem Sc Gram.loquuntur de adtu perfedto & terminato, quern quidem perfedtum adtum omnem a forma materia mutuatur, quamuis fua na­ H tura ftt fubftantia imperfedta Sc indeterminata. Necexcludit in detenninadoncm ilia exI_ ftentia, qua materia exiftit imperfedta & confufa. fimiliter illud quod exiftit, exiftentia perfedta eft fub aliqua categoriarum materia. porro fi exiftit, indeterminata eft exiftentia, quare nccnecelieeftprsdicam entorum. hacmet facilitate diluiturvltima ratio . vnum enim nu­ mero apud Arift. 1.Topic. multismodis vel propriiflime (vtaiunt) quod eft idem numero nomine, autdefinidone. fecundo modo quod eft idem numero proprio. terdovnum nu­ mero accidente capitur, Quare materia & priuado, funt vnum numero accidentc, quoniam priuado accidit materis : quemddmodum dicimus quod homo Sc in muficum (tint vnum numero, & hanc vnitatem grsci interpretes,vt ibi videre eft, appellant vnum fubiedto.Nam ex eoquod priuado feorfum &materia confiftere nequit, dicitur materia & priuado, vnum numero vel vnum fubiedto, Sc ifta talia poflunt efte vnum numero Sc difterre fpecie.

Quare vnitas numeralis infect vnitatem fpecincam, fi loquimur de vera Sc propriiflima numeri vnitate: Sc hoc modo f.Diuinorum intclligit philofophus, inferri vnitatem ipecihcam

r

ab^vnitate

Sedio Prima.

19

ab vnicate numerali, quo paolo materia & priuationon funrvnum numero : quare materia Se priuatK)poflTuntelle vnum numero,idei! fubiedo,difterie autem ipccic & forma : qua: igitur lit natura & eflencia materia:, ex didis manifcfta eft.

*Dilmntur qua in offiofitumfatta fmù> obiettilonej. (ap. ix.

Is autem oppoiìtafolucre non crit difficile, ad raciones B.Thomæ concedimus : relpondentes, materiam non elle in adu périt'¿lo, & natura fua in adu completo exiftens fubiedum generations, quemadmodum fub­ iedum motus in adu eftperfedo ¿Secompleto, atq; hoc eft quod y.Phyli. poncns diferimen inter iubieduni onus fubftanciæ & accidenti,, dixit __________ fubiedum generationis non elle, fcilicet in adu perfedo,quemadmodum B eft fubiedum motus, quod eft in adu perfedo. ad aliam rationem dicimus, quod materia refpedu fuæ natura: eftadus, fed ille imperfe&us nec eft punis adus vt Deus, fed eft in ge­ nere adus,vt diftinguitur contra potentiam . eft autem potentia vt refpicic formas futuras. non eft autem inconucniens ex duobus adii exiftencibus coalefcere tertium, qiiotiefcunquc reliquus fueritadus imperfedus : pcrfedibilis vero ab alio adii perficiente. compofitum enim habet à materia vt fublìftar, & patiatur à forma vt exiftat <S; agat. inconucniens autem eft ex duobus æque in adii exiftentibus coalefcere tertium vnum: & lie loquitur Philofophus S. Diuinorurai. ad philofophum autem dicimus allèrentem, y.Diuinorum, materiam • non elfe quid autquale, fed potentia reipedu formarum quas lufeeptura eft. Ina autem na­ tura habitudine adu eft, quemadmodum ibi móne! Alex. Ad radones autem Auic. facillima eft follitio ex Auer. i.Phyiîc.materiæ elle non eft à forma, fcilicet im perfedum & inde- Con;, 7«. tenninatum. indiget autem materia formavi recipiac ab ipfa decorcm & perfedionem. hac racione forma fuftentat fubiedum; quoniam eft com piemen turn eius, fecundum quod fubiedum non potei! denudan à forma : materia: autem eft forma indfgens, quia forma non potei! effe fine fubiedo . eli cnim aduste perfedio alicuius, ergo femper rndiget materia & eius feparatio, à materia eft corruptio 4.Phylic. pari via loan. Bacconifoui rationes diiuunrur. concedimos enim infra ambitum & naturam entis, quemadmodum ratio fila con cludit : dari vnum extremum quod eli. potenda pura, ntilloq; modo adusi led hoc non eft materia prima, led res gigneiida qua: poteftate eft abfolnta, dum exiftit in fuis caufis.

Rurfus dicimus quod ille arguendi modus quem ab Arift.l’umptun-welïe dicit logicus atipie probabilis eft. non autem demonftratiuus, quemadmodum Simplicius eodem loco norauit. ad alias vero Bacconis rationes, fune qui allertine, nullius elle roberis, quoniain lumi ptæ funi ex verbis Auer, cui hanc fentcntiam omnes alcribunt quare non cogline, fed 'nos allerimus ranco viro, tantam infamam, non fore aferibendam , proprerca dicimus Auer.'foquclas non cócludere quidpiam in noftram pofitionem, ac facennir, compofitum effe in adii perfedo per ipfam formam, & iìmilitcr materia à forma habet vt fit in adu perfedo. quan­ do autem infert, ergo compofitum effet magis in adu quàm forma, quoniam includit vtràD que adualitatem, materia: fcilicet &c forma:, nos allerimus quòd illa adualitas anali! habet ■ compofitum à materia, non dicit perfedionem: fed potius imperfedionem, quare lem per forma dignior erit, habere hoc nomen fubftantiæ quam compofitum. hacmet follinone fob uitur & alia eiufdem ratio. femper enim concedimus compofitum, licet includat vtranque adualitarcm A: formæ Se materia: : illa tamen adualitas, quæ eftmateriçin ipfo compoiifo dicit imperfedionem, quarefemper forma erit perfedior & magisadus quam cópolirum.

Quoniam ipfa eft perfedior,- Se lie alia ratio Ioan.Bacconitani folubur. femper enim concedimus illam exiftentiam & adualirarem materiçeiïè imperfedam,vnde potius compofi­ tum trahit imperfedionem, & omnem paffionem, quam aliquant perfedionem. fed dices 0rnne illud quod continet aliud & plnfquam illude!! perfedius ilio modo fi compofitum c°ntmetadualitatem formæ & vitra illam adualitarem continet adualitatem mareriç, erir Uf? cornpofmtm magis in adu quam forma fola. fori foiuitur, quoniam primapropolitio tutelligitu,. quando illud quod plus continetur, dicit perfedionem. nani & vt eorum exemP 0 vtuniur, affçrunt enim ipfi, quemadmodum veritas eft quod Deus folus non eftpcrfe-;

C

ij

dior

20

QuintijBonioan.Deprin.natura

¿tior fcipfo cum mundo fimul, quoniam mundus Dco additus, non dicit maiorcm perfe-* xftioncm, ac fi effct Deus folus : hacmec ratione dicimus quod etfi compofitum vltta formarci fiabeat materia: attualiratem, non tamen perfettius crit compofitum ipfa forma, quoniam illa attualitas materia: imperfetta eft, quemadmodum pluries dittami e ft. & ile Temper for­ ma erit perfettior ipfo compofino, atque h»c in Auer.grariam fit ditta, adrationes aliorum Latinorum concedimus, materiam non effe caufam diftinttionis, in rebus naturalibus, nec tamen eft pura poteftas. attus autem qui feparat Se diftinguit eftattus perfettus . materia autem attus eft . fed im perfetta hac ratione non diftinguit nec feparat. fimiliter aiferédum eft materiam non admittere in ortu fubftanti», Se interituattum imperfettum & confidino, quo ipfa materia eft, fed admittitattum perfettum pariformiter materiam maxime poteciam afferimus, fed non refpettu fua: nature, led refpettu formarum quas fufeeptura eft. ad fentcntiam autem Arili, ex i.de Ortu & Interini afferimus, quamuis ibi loquatur Philofophus de materia augunientationis, quemadmodum ibi loan.Grammaticus autor eft, tamen intelligì edam potei! de materia nutricionis & generationis, materia generationis etfi habeat elle vt conclufum eft imperfettum, acque cófufum» tamen liformaabipiaauferatur nihil eflet, quoniam adeo eft fubftanda tenuis,& imbecillis, vt dicebat Simpl, qua- vt hoc aliquid fit & ens in natura perpetuo forma ipfa indiget. Pariformiter ad aliam rationem diccndum eft, omne effe materne & compofiti elle à forma terminatum ac completimi. & fic Auer. intelligit y.Phyfi. materia eft potenda refpettu formarum recipiendarum,cui nullus eft attus admixtus, quern ipfa receptura eft. nihil enim eft materia forma: recipiend?, alioquin res fo­ rce antequam fiercr: hoc modoetiamintelligit Philofophus 9. Diuinorum attu peifetto, time effe materiam quando fpeciem & formam receperit: nec tamen Philofophus negar materiam natura fua effe attu, quemadmodum ibi monet Alex. Similiter ad alias fententias Arili, dicendom eli, cum enim afferat attum effe rationem intelligendi, intelligit de attu fpccifico Se perfetto, quo patto materia eli. fimiliter Alex.intelligit : nec tamen concedimus, vt infra ditturi fumus, potentiam effe materia: effentiam, fed podus differenti» loco polita, qua: nobis circufcribit effentiam Se naturato materia:. ad omnes fimiliter reliquas philofophi fentendas fic diccndum eft, vt materia ob formas recipiendas potentia fir. refpettu autem fua: natura attu eli, & quauis cognofcatur materia, Se diffiniatur per poten­ tiam i.Phyfic. hoc tamen Anft.facit vt naturalis Philofophus, qui vt a.Phyfic.patet, mate­ riam cum forma lemper confiderare debet. nec obliar quod forma det elle ipfi mateii», perfettum tamen Se abfolutum, fimiliter lecundum fe cotam maceria recipit formam quare Se fecundum fe totam refpettu form» erit potentia, non autem refpettu fu i. negamus tamen quod omne quod eft in.attu vel eft forma vel compofitum. illa enim diuifio de eo quod eft in attu perfetto procedir. Demum adomnem attum materia eft potentia perfettum Se im­ perfettum generis, fpeciei, quem fufeeptura eli, nec tamen ad luum attum potentia eft , quoniam ipfa non foret. quod enim eft potentia illudi non eli illud : fimiliter vltimo dici­ mus priuationem Se potentiam non elle formam materi»,vt materia eft, fed maceri» pi out fubiettaell ipfis formis. quantumautem ad Scoti lententiam (pettat, ab ilio partim dillentimus, & cum ilio pactim confentimus. ab ilio quidem non difeedimus quando attum ma~ tcri» prim? tribuit, quemadmodum & ilio longe priores peripatetici omnes maceri» condonarunt. difeedimus autem ab ilio, quando materiam fine forma rationibus phyficis polle H effe contcndit. propterea fuas rationes foluimus, atque inter materiam & formam neceflariam connexioncm volumus, qua materia eft ad formam indeterminate, Se vage ve non autem determinate Se Ugnate. quare ipfa nunquam expoliatur nec expoliari potelt a forma, vt forma eft. bene autem ab hac vel illa forma : fimiliter afferimus materiam non e contingenter habere poflìbili, fed contingente!- neceffàrio. non. enim valet, corpus potè effe fine hoc vel ilio loco, igitur fine omni loco . Quoniam corpus vage non porelt elle line lo c o . bene autem Ugnate, fimiliter ad aliam rationem diccndum eft, prius polle elle line poiteriori : hoc intellettu & ratione, non autem re intelligi debet. foluitur autem Se alia^ra­ tio quod materia Se forma habent effe & effentias diftinttas, non tamen yna potelt elle line aliaiquoniam forma eft perfettio maceri», ad rationes autem qu» mediana po i tioncm tuebantur afferimus non implicare contradittionem formam habere effe independents a mate­ ria,fimiliter materia à forma : fob hoc fenfu videlicet quòd effe form», non eft elle ma ten », bene autem vna dependet à reliqua vt perfettio a perfettibili Se e conuerio, quemadmodum

Sedi o Prima.

21

A Auer.notauit 1 .Phyfi. Ad alum ntionem alTcrirnus, quod il ip(ì loquuntur audores huiu* opinionis, deperfedi exiflencia dubio procul reducicur ad ipfam formina. li autem de exiftentiaimperfeda, reducicur ad ipfam materiati». Item dicimus formam exiliere exillentia perfeda & non per miteriam : ac quoniara non potell elTe fine materia, hac ratione perpe­ tuo forma indiget materia. poilremum encia non fune multiplicanda abfque neceilìtate, quemadmodum & ipiimecfatencur, fed maxima ellneceifitas ve ex retrodidis patéc, miceriam exiliere alia exiftentia, Ìcilicec ìraperfeda, &c effe ab ilio elíe, & exilien eia perfeda ipfiu* form x. Difputatio ergo hxc de miteriai natura & ellencia hoc modo lit determinata.

cD e 'vmtat; ma#iri& 'varta opinio.

( ap. x.

V b i v n a r i a entiaomnia, in feipfainuertuntur: omniaiifeipfisgeneratur omnibus : & fimiliter corrumpuntur. qux autem lie hunt fubiedo fub “ v - v ^ r II vtri % terraitlisoPP°fidsvno numero exillente indigent .h o c autem fubiejj dum materia ell prima. quare vna numero in omni ence fublunari eritmateria prima. vtrum autem hoc ica lit & quomodo philofophi periparetici, baud eadem fentiune, quare prius aliorum funt afferendx opiniones confueta philolopliancium via.mox quid nos opinamur adiiciemus. non defuere igitur latinoru nonnulli qui ab hac difficultate breuibus leipfos expedierunt, atq; negarunc materiam elle vnamautplures. id autem ita perfuadent. quatitas indiuidua ell prinapium vnitatis, quenvadmodum quandtas diuidua principium multitudinis. materia autem vtraque quantitate fuanaturacarer vt Auer.no femcl monuit, quare 3c vnitatc & multtcudine carebic materia, fedhorum pofido vana ell.Philofoplius enim.cum lo.Diuinorum.turn i.Phyfic.diuidicens in vnum & m ulta: quam dyutionCm nihil ell, quod ipfam fubcerfugiat, nec mediu patitur. & vtita lllos arguamuSjde quolibet verificatur aut elle aut non elfe. ergo dequolibet verifi.cabituraut vnum,aut non vnum. materia porro ens ell,quare aut vnaaut non vna necefiario erir.quare horum opinionullo pado probatur. Alij vcrbplures marerias primas,&: infiniras £ ponunt.alia enim (amnt) ell matcriaprimi ignis alia aqua: Sc fingulorum entium fingulx ma terix primx.hoc autem ita probar,quot fttneformx tot funt materia- a.Phyilformf autc func fereinfiiiitx.quare & materia-. Adhuc vnum numero nequit elfe in diuerfis numero, fpecie, & genere 1 .Diuinorum.materia autem ell in diuerfis numero Socrate Sc Platone diuerfis lpe cie,cane & homine diuerfis genere homine & lapide.quare materia non erit vna numero. fed hxcpofidofalfa fimiliter eft. philofophus cnim i.Phyfic.vnum fubiedum abvnica conten­ ts oppofitione fufficere pro omniu reru ortu & interitu dixit.plura aute his vel ex parte fubie d i vel ex parte oppofitionis,vel ex parte vtriufq; fuperfluunt. veru hi hac ratione,de facili foluupt. fatentur enim Sc ipfi materiam elle vnam fpecie plures autem numero matcrias fub fe cbdnentcm,vtpote materiam ignis,materiam aqux. fed hoc auxilium nullum e(t.Hos ar^uit Alexander z.naturalium Quxftionum : materia non elfe genus ant aliquod vniuerfale quod pofiitde plunbusjpr$dicari, quod ita perfuader, materia in re eft, atq; principium reale om­ niumleorum qux fub Luna fiunt. vt i.Phyfic.conllat. genus autem ell lolum nomen, atq; habctelle per opus intelledus, quemadmodum ipfc Alexander in i.Naturalium quxftionum J) demonftrat,a quo mutuatus Auer. 1 .lib.de Anima & 1 i.Metaph.intelledus (inquit) ell qui facit vpiuerfalitatem in rebus transferee res dcordinein ordinem.& in 3,com.de Anima fi darentur vniuerlalia Platonis,non diet nccellarius intelledus agens.quare genus non erit ma terix, & eadem ratione nec fpecies :quoniam fpecies etiam ell ope intelledus, nec ell princi­ pium rei naturalis,quare nec fpecies ipfa erit. Rurfus genus & fpecies funt xterna per fuccef honem inch uiduorum,qux fiunt & intereunt-materia autem permanens vna numero incorrupdbilis ell, vt i.Phyfic.demollrat Arill.ergo materia nequit elfe autgenus aut fpecies. mul fimiliter Alexan.citato capite funt rariones, quas infra fepauto loco larius explicabimus, ^w dtotum Alexandtididum Auer.confirmauit t.Diuinorumdum inquit, marcria differt ^genere,quia ell vno numero in multis,fecundum quod elfecius ell in potenria-genus autc de V? Uli , in ^orma i'ncdia inter adum & potentiam in multis 3c ideo habet genus prxdicari n de f fl° US fP^l>US & de indiuiduis illarum fpecierum. materia autem non porelt prxdicar- C Pec‘ebus generatis exea.Antiqui autem,& maxime Alexander, feripferunt demonftra3<^uo materia non ell genus,& per confequens nec fpecies. led hxc non carent difficultatc

T tx .if.

Tttc.i,

T e x .ii.

Tn. 3 o .

T«r. j6.

‘putfi.vk.

Com. #. dm . 4.

dm .

17.

22

r«*.49.

Tcx.6 i .

Tex. 6.

Tex. 66.

Tex. 14.

Cìm. 14,

Quinti; Bonioan. Deprin.naturæ

tate Auer.cnim y.Metaph.inqtiit materia prima eft ranquam genus altiffirmini: materia vero £ propinqua eft vltimam formam habens in generatione,nifi cfi'et quod materia non eil veré ge nus fed tanquam genus dicitur limilitudinem habens cum ipfo genere non quoad prædicationem fed quoad hoc, quoniam vti genus fu premuro eft ili ud autore Porphyrio fupra quod non eft aliud fuperius genus in quod refolui poreft vnam diitaxat obtinens habitudinem, quod cum fir genus nequit eile fpecies : ita prima materia non habet alianti priorem materiam fupra fe in qua rcloluatur. qua cum fit patiens, nullo pacìo potei! eil'eagens,& in illarn cun&a refoluuntur,quemadraodum exilia cun£!a educuntur.Demum quteeüq; diffcrimt nu­ mero & conueniuntipecie habent matcriam apuH peripatéticos : vt teftatur Arili. 1 i.Diuinorum Se i.Cceli hoc idem Auer.in pri ma difputatione córra Algazelem. atqui per hos materiæ prima diflèrunt numero, quare vt alias materias primas habeant needle eft, & fie de illis poíletqua-ri fi diffenint numero alias materias prima habebunr. quare in infinitum diet proceirus.necillæ dient materia prima’ :quoniam principia natura non fiuntex aliis,alioquin & principia & no principia forent, nec ex alterutris. quare cum materia fit ex naturaprincipiis vnum priorem maceria-m habere nequir. Rurfusquae numero multiplicarte funr, apud Ari ft. F vt corrumpantur nccellè eft,vt locis iupra ci taris parer,modo fi materiç prima: numero clfent multiplicatte-, vt fili ferentur Se fpecie conuenirent corrumpi ipfas needle eft. Quare effent antequam fièrent Se corrupta: forent anteqtiam corrumperentur, vt i.Phyf. ratiocina tur Arift.Pollremum in z.de Generatione Se interitu, inquit Philofophus, materia prima eft vna numero, fimiliter i.Phyfic.&: 1 a.Diuinorum. quare vana eft horum poficio.

jDe unitate materia oprilo Auer.

(ap. x 1.

V e r . itaque 1 a.Diuinorum quoin loco de hac materia: vnitate àpropofito multa dixerat, atq; fatetur materiam vnam numero fore per priuarionc omnium formarum . quoniam in Aia natura indiani formam claudit nec forma priuationem . rune enim ipfa non foret omnium formarum recepraculum vtiipfe in Auicennam i.Phyfic.mohftrauit. nonautem vna dicitur per aliquam formam qute largiatur maceri? illam numeri vnitatem, V quemadmodnm Socrates vnus numero & pofitiue dicitur ob forma fuam, qute largitili- fibi illam vnitatem numeralem.quare ex diélis manifella eft opinio Aucr.materiam vnam nume­ ro fore per priuationem omniíí formará Se vibrate priuaciua, vt ainnr, nó autem per aliquam formam,A: vnitate pofiriua.fed Auer.poiitionemrecehtiores aliqui latini ita argmmt.omne quod eft reale ens Se pofitiuum extra animam in rerum natura exiftens habet vnitatem rea­ lem pofitiuam < 5cno:i priuariuam q.Diuinorum teftatur Philofoplnis, àrqui materia eft ens reale pofitiuum extra animam exiftens quemadmodum fuperiorc dilputarione docuimus. igitur materia cric vna numero pofitiue Senon priuatiue. Adhuc j.D iuinorum philofophus quadrifariam vnum fpargit vnum numero vnum fpecie vnum genere & 4. Analogia, h ácau­ tem vnitatem priuariuam non ìneurinit. quod per ipfurri Auer.citato loco confirmatur, qui declaraos hanc vnitatem priuariuam allèrit Arili, i più ni non cognóuiife. Præterea fi materia co vna numero priuatiiia dicecetur: quoniam caret dante libi vnitatem pofitiuam numerale, eadem ratione ipfa numero plures priuatiue diccretur: quoniam caret ctiam multitudinem H dante pofitiuam. quare vna Se plures numero priuatiue materia forer.’ quare poifint de vno duo oppofita verificari, quod valile abfurdum eft. Adhuc non diceretur magis materia vna numero priuatiue quia caret forma dante fibi vnitatem pofitiuam quàm vna fpecie velvna genere qnoniam caret vnitatem fpecificam Se genericam forma fibi dante.quare Aucr.polìtio faifa eft(inquiunt) iccircoipfi afferunt materiam vnam fore pofitiue vnitate entis, quoniam ens vnum Se boiium idem fune, vti Arift.4.diuinorum monet. Quaproptercum materia fit ens perfc,erit vna vnicatepofitiua entis.fed hi in reprehendendo,non carene reprehenfione. videntur enim mihi quid velit Auer.ipfos non percipere.quareaperienda prius Auer.opinio eli, deinde hi arguendi flint,at pio fententiç Auer.intellechi fune nonnulla fufeipienda. primum eft,materia trifariam conlideratur vel vti eft omni forma priuata, quo modo non ha­ ber elle in rerum natura. perpetuo enim inuenitur quid ßcqualis poteftate, tarnen ad aliud quid & ad aliud quale quibus ipfa aófcu caret, fed in mente habet dútaxat elle, Se non imme­ rito ens rationis ab Auer.loco citato dicitur, & longe ipfo prior Alexander pcripateticus, in

libra

Sedio Prima.

*3

librodelongitudine & brcuicate vita; vel confideratur vt eft fub hac forma,f.bouis potentia tamen,ad refiquas formas recipiendas & fic habet efle in natura entium. tertio autem modo confideratur vti eft fub hac forma dutaxat quod potius fubiedum, quam materia dicitur ex Boctho reference Themiftio i .Phyfic.Quam rem exemplo fub oculis id manifeftemus. in re­ bus enirn abditis & qua: fenfus itfdicium fubterfugiunt exempla adintelligentiam plurimu conferunt. C?ra trifariam fpedari poceft vel omni prorfus artis forma priuata vel fub hac for­ ma equi: potentia tamen ad reliquas formas, vel tertio vt fub hac forma dutaxat eft, hoc pado & materia fpedari poteft,vel omni prorfus forma priuata,& fie eft ens rationis,& habet efle dutaxat in mente,quod aliqui priraum natura; fignum dixerunt, vel fub hac forma, potentia tamen ad reliquas,quod fecundum natura: fignum nonnulli nuncupant: vel tertio vt eft fub hac forma, quod potius fubiedum quim materia nuncupatur. fem'per enim materia futura refpicit,aliud vero fufeipiendum eft id,quod vnum eft duobus modis fpedari polle, vel pofitiue,vel priuatiue.pofitiuc autem illud vnum numero dicitur,quod habet formam Sc conditiones largientes illi vnitatem pofitiuam numeralem. quemadmodum eft Socrates & Plato, B vel vnum fpecie pofitiue dicitur, quando habet formam &: conditiones &quibus vnitas fpecifica cmanar. fimiliter vnum genere pofitiue dicitur, quod formam & conditiones habet: k quibus vnitas generica proficifcitur. quare tot etiam modis vnum prinatiue fumitur; vnum cnim numero prinatiue dicitur,quando caret forma,qu? largiri poteft vnitate numeri.fimiliter vnum fpecie vel genere priuatiue dicitur quando formis caret a quibus vnitas fpecifica, vel generica,prouenit.Quare cum materia eft carens in eflentia fua omni forma,vr Omni vni­ tate pofitiua careat, needle eft & numeri fpeciei, ac generis. fi cnim aliquam formam in fua eflentia clauderet: alias nunqua reciperet; & tunc omnis generatio foret alteratio; vt vbique Aucr.dicere folet.hinc citato loco i l.Diuinorum his verbis fuam fententiam explicauir.Co- 1■‘Phypc.ctmmunitas materia: prim? differt a communicate vniuerfalium pnecipue generis, formte enim communes in quibus reperiuntur vniuerfalia funt in;porentia,& ideo feire aliquid fccundu, quod eft vniuerfale,eftfcirein potentia : c6municatioigitnr,qua:intelligiturin formis communibus habet efte extra animam in potentia:ifta vero communicatio qua1intelligitur in ma /-> teriaprima,eftpurapriuatio, cum nonintelligaturnifiperpriuationemformaruindiuidualium ex ea. ex his igitur Auer.verbis, liquido conftatqubd materia prima nequaquam in fua eflentia formam aliquam claudic: a quaaliqua vnitas pofitiua fibi proficifci poteft: quemad­ modum vhiuerfale quod obtinct communitatem extra animam ob aliquam formam potenr rialcra, & imperfedam,qua: eft propria ipfi vniuerfali:fed vna dicitur per priuationem & in differentiam omnium formarum. & ifte eft verus intellcdus materia* prim? circa eius^nitatem,qui nunquam eft didus ab Arift.in loco, aliquo fed inuenitur indui in verbis eius.hanc cnim vnitatem turn i .turn 7.Diuinorum videtur Arift.innuifl’e. Sc io.Diuinorum cum after Tex. 17. rat in fundamento natura: nihil efle diftindum arq; materia negatione cognofci: Quare qua: Tex. 8. fit Auer.opinio, ex didis manifeftum eft. uunc vero eorum pofitio reiiciendaeft atque ita TV*. 14, eos arguamus. non enim rede aflerunevnam fore material« pofitiue,vnitate entis. quicquid enim reperitur in genere reperitur in fpecie.quicquid enim eft animal eft tale animal, ac ma­ teria eft vna vnitate entis, quod eft genus tranfeendens vti Metaphyfici loquuntur. ergo de­ bet d ie vna vnitate fpeciei & numeri. tunequrerarurab h is, aut erit vna numero priuatiue D vel pofitiue.fi primum:habeturcotraillos propofitum.non fecundum,quoniam Arift.4.Di- Tix.u. uinorum, omnis vnitas numeralis pofitiua &forma eft, modo manifeftum eft in fua natura, nullam formam materiam habcre.Deindehxc vnitas, quam hi fingunt entis,competit cundis rebus, lapis enim eft vnus vnitate entis,quoniam cum fiten s: eft vnum. fiquidem ens, & vnum, conucrtuntur. quare omnia client vnum hac entis eorum vnitate. igitur non eft propria materia, ilia vnitas, A d haecquicuqueconueniunt genere, diftcrunt fpecie a definitione generis, atqui per hos materia eft vna vnitate entis generis : quare ipfa materia habebit ptures materias fpecie & numero differentes: quod value (vtfupra probatumeft) ridiculu eft. Nec propter illas,quas afferunt rationes: ad lianc fententiam adduci ipfi debuiflent. turn 4'toniam de facili rationes ilia: dilui poflunt, tumaduertere debuiflent: illas rationes, longc illis prioribus,qui Auer.dodrinam iequuntur, fecille: atque illas foluifle. quare aflerimus: qt'od vnitas pofitiua, bifariam eft. altera adualis, altera potentials, modo vti materia eft, ens potentia, ita eft vna pofitiue potentia. non autem inadu. quare ficintelligendaeft, eoru prima propofitio: vtdeeo quod firm adu, verificetur. non autem deco quod eft potetia. ab

24

t * . 11.

Qum tij Bonioan, D e prin. naturae

Arift.autcm hxc vnitas non ponitur quemadmodum ab Auer.ita etiam affirmatur. nihilo- E minus ex verbis fuis, hoc elicitur, vri iupra monuimus, vel non repugnat fuis principals aut fuo philofophandi generi, qua* omniaiic dicenda Tunc, vtait Themiftius. nec illud quidem maceriam, pofic dici plures, & vnam numero priuatiue, quoniam non eft fimilitudo in­ ter vnitatem priuatiuam & multitudinem pluraliratis priuatiuam.fiquidem omnis ratio vnitatis pctenda eft ab indiuifione. vti y.Diuinorum, ait Philofophus . ipfa autem indiuifio eft quidem priuatio. quo fit,vt priuationi fitvalde vnitas propinqua.non fie autem eft,ipfa mul­ titude, quare ipfa potius dicenda eft materia vno numero priuatiue quam plures priuatiue.

Alia: autead hancrationeab Auerroiftis petaturfolutiones.hxc cnim mihi potior videtur.nS eft autem abfurdum qua rationc nuncupatur. vna numero priuatiue materia,quoniam carec forma date fibi vnitatem. eadem ratione poteft dici vna priuatiue vnitati fpcciei,aut generis, quoniam caret forma, illi hanc vnitatem fpecificam, autgenericam largiente. illud potius quikm hoc voluit Auer.dcclarare,quoniam maior de ipfa vnitatenumcri,eft difficnltas:quam de vnitate fpeciei, aut generis, vt ex verbis eius citato loco elicitur,quare Auer.fententia eft, q> materia in primo naturx (vt aiunt) figno, mente potius quim re comprehenfa omni pror- F fus priuata forma, vna dicitur vnitate priuatiua. in iecundo autem naturx figno, & vt in reru natura inuenitur, vna dicitur ob formam dantem fibi illam vnitatem perfetftionis. it forma cnim eft omnis vnitas pofitiua, vt z.de Anima dicitur. Atq; hxc in Auer.gratiam fint ditfta.

Optmo Alexandri de ’vnitate materia.

(ap. x 11.

& f i Auer.fententia defendi poteft, vtiam docuimus, efttamen alia Alexandri opinio, in z.Naturalium quxftionum ilia Auer.longe probabilior. aileritenim & ip fe vnam numero eife materiam non priuatiue. quemadmodum credit Auer.fed negatiue. plurimum enim, inquit, differt inter priilationem, & negationem. in quibus enim negatio eft vera, in his priuatio non fcquitur, quoniam dicimus lignum non effe mufienm. non tamcn fequitur ipfum efte non muficum . negatio enim abfentia eft rei fine aptitudine ad q rem recipiendam.priuatio vero rei abfentia eft, cum aptitudine tauten ad illam rccipiendam, quemadmodum in z.de interpretatione, & i .Priorum docuit Arift.quo fit, vt cum dicimus materiam efte inaffe<ftam,i.informem , nonintclligimus nomine inanedi priuationem qualitatis, fed prorfus negationem qualiafunt ilia, illiteratus & immuficus,proeo quod eft non mufitus, non literatus . nam fi inaffe&io ilia priuationem fignificaret, cum priuatio qualicas quxdam efic videtur materia, in fua efientia aliquam haberet. quare potius negata quam priuata materia, in fua efientia dici deber. fua cnim natura nata eft recipere omnes formas, decern generum. & fimilitcr omnes illarum formarum priuationcs . quare fua natura non claudit aliquam formam, aut illius form^priuationem. fi enim aliquod illorum in fua ratio­ ne haberet, atq; claudcret in altero nunquam fatfta iret,vti homo nec muficus eft, fua natu­ ra, necimmuficus. fi enim muficus foretfua natura, velimmuficus, nunquam muficus vel immuficus fa&us iret. nullum enim oppofitorum in alterius oppofiti naturam mutatur. quare potius in fua efientia negata potius materia,quam priuata dici debet. qnemadmodum homo negatus potius fua natura, quitm priuatus a mufica,& abimmufica dicitur: quapro- H 7WJ. ptcr & Philofophus 7 .Diuinorum hoc fignificanit cum afferuit materia non eft quid,non eft qualis,non eft quanta, nec eft aliquod quibus ens eft determinatum. Non enim dixit mate­ ria eft non quid,eft non qualis,eft non quanta, plurimum enim differt,hoc vel illo niodo dicatur. nam hoc,fcilicct non quid non qualis, cum fit affirmatio ea qu * tranfpofitione dici­ tur, xquiualet priuationi. illud vero non eft qualis fua natura, xquiualet no amplius priuationi fed negatio eft quod de materia verum eft. quare cum priuatio qualitas fit materia vna priuatiue dici non poteft fed potius negatiue. eft enim ipfa omnium formarum, & illarum priuationum negata. quare vna negatiue formarum & priuationum dici debet materia non autem priuatiue. vt Auer.credidit. hancmet pofitionem Themiftius fequitur i . Phyfic. in digreflione de potentia materix. fed hanc Alexandri opinionem labefa&are &c cneruare ereih txftfithncj dit Simplicius 1 .Phyfic.primo quidem fi priuatio eft qualitas, vt Alexander credit, ipfa autc tax.61. qualitas eft forma.omnis autem forma,qux oritur & interit priuationem habet. quare illius priuationis,qtix ab Alexandra qualitas & forma dicitur,erir priuatio.&,cura priuatio abfentia fit jE t e r v m

Seftio Prima.

A tiafit erit profe&io abfentia abfentis, qusratur demum de ilia priuatione, qua: eft priuatio illius qiialitatis, qus ab Alexandro priuatio dicicur, auteft qualitas, aut non ? non fecun¿um. non enim eft maior ratio, de vna priuatione, quam de alia. igitur primum. quacecuxn ilia priuatio fit etiam qualitas, 6c perconfequcns forma generabilis Sc corruptibilis, & omnis lie forma habetpriuationem. q itare erit priuationis priuatio, & cum priuatio fitqusda abfentia, erit abfentis abfentia. Demum rcuertatur qusftio fupereandem priuationem, Sc hocabibit in infinitum.Prsterea fi materia vti capax eft fornix, ita priuationis illius format, cum ergo aderit forma, in materia, nempe bouis apud Alex.materia nata eft etiam rccipere priuationem forms bouis, Sc quando materia habet formam bouis, in fe rcfpechi forms futurs, vocabitur priuatio. ilia iimiliter futura forma dicitur priuatio forms bouis. quare ma­ teria habens formam bouis, habebit priuationem : hoc eft formam bouis q u s erit priuatio refpetftu alteriu* forms priuatius. quare habebit priuationem priuationis. tunc qusrir, vt forma introduda eft, priuatio priuationis, quod fane abfurdum eft, vcl erit qitfdam alia pri­ uatio coexiftens forms, & hoc fieri non poteft,quoniam omnis priuatio,forms eft oppofita.

B quare duo oppofita fimul erunt. fed ratio h sc nimium obfeura eft, Sc ego femper dico hunc interpretem, interpretem indigere, ipfam ergo explanarc aggrediamur : vult quidem Simpli­ cius vt ipfe fequens verbis, citato loco innuit, aliam fore priuationem,qus in categoriis pertradatur ab Arift.ab ilia, quam in i.Phyfic.declarat, Si qus numeratur tertium principium naturs. ilia quidem priuatio, qu s in categoriis pertradatur: aduerfatur habitui, vt coecitas vifu ijiqu a ad habitum non datur rcgrclnis. beneautem abhabitu,adillam. nam fiquifpia euaferit cscus,vifum iterum rccipere non poteft, ncq; caltms denuo fict crinitus,neq; edentulus, rurfus naturales dentes obtinebit. quare ab hac priuatione, ad habitum non eft rcgreirus. illaautem priuatio, qu s in lib. i.6c i.Phyfic.ab ArifLtradatur, tendit ad ipfum ha­ bitum potentia exiftens, ad ipfum in pura abfentia. atq; ante formam, Sc poft formam eft, vciut qusdam abfentia form s: cum aptitudine tamen ad illam recipiendam. omnis enim res natura, fit ex non tale, quod aptum tamen eft fieri talc, ilia autem priuatio, qu? in categoriis tradatur, non eft forms pura abfentia cum aptitudine ad illam recipicdam, fed qualttas°con_ ftituens,aliquod fubiedum, vtcscitas moculo : qus femper poft formam eft,ac de hac pri^ uationc dicitur, quod ipfa perpetuo prsfupponit habitum . exdidis rario Simplicij apparer valida '.quoniam fi priuatio eft dutaxat abfentia forms, non poteft eftcaliqua qualitas pofitiua, quoniam vel eft forma introduda in materia, Sc hoc non eft, quoniam fi priuatio eft ab­ fentia forms cum aptirudine ad illam recipiendam. vna autem forma non eft abfentia alterius cum aptitudine ad illam recipiendam : led eftipla materia, ergo forma introduda non eft priuatio priuationis, Iimiliter nec poteft e(Te alia priuatio forms coexiftens,quoniam duo oppofita fimul forent, fiquidem omnis priuatio formsopponitur. A dhuc& nos in Alcxandrum inftamus. Non enim vtdeulr verum : matcriam eilc negatam, fed potius priuatam : vc eiidemarmis ilium arguamus, priuatio eft abfentia cum aptitudine ad recipiendum, negatio eft abfentia fine aptitudine, led materia eft apta nata, omnes formas recipere: vti omnes^confitenrur, ergo materia priuata potius, quam negatadicendacft. fed h sc in Alcxandrum, nullius (tint momenti.difhcultas enim huius controucrfis intra Alcxandrum & Simplicium ortttm labet: num,f.priuatio, vc eft tertium principiorum naturs aliquod conftituar. vt videD tur Alexander tenure, an nil conftituit, vt Simpl.probat, Sc quemadmodum ipfe notauit j.Phyfic.in expofitione tex. i y.Nos veroqus iftarum opinion urn fitprobabiliorleparato lo­ co, per fedifeutiemus. Poteft autem Alexander ita vendicari ab his calumniis, quod priua­ tio non eft pura tantum abfentia, fed forma, q u s ab Anft.deterius contrariorum, nuncupatut,conftituens aliquod compofitum, ablentia tamen nuncupatur, refpedu alterius form? adueniends, quare nec eft abitio in infinitum, fecundum vero eius argumentum, non cogit, quoniam bos, habens formam: ilia forma dici poteft,-& forma pofuiua conftituens bouem ineire bouis, dicitur autem priuatio, vt futuram formam, refpicit. tertium autem quod nos fecimus, nec cogit. cllentia autem maten? vere negata eft, quia npn eft apta *1 *\ f / in . _ . . . .u f n • tia .iiv Huvri luiuiii) uul » luuuata cc priuata. quare vna numero negatine erit materia, potius quàm priuatiuc. a im

r>.

Opini»

\

in txpo/triow ttx. i

26

Quinti; Bonioan. D e prin.naturæ Opinio propria de njmtate materia.

(a p .xi n ,

l t a autem funt, quæ Auer.& Alexandri fententiam, maxime labefattare videntur, quareab vtrifq; diflentire cogimur. cum enim materia Aia fit natura ens pofitiuum, & à formç efle longe diftinttum, vti Aiperiore difputationedocuimus: ens autem & vnumeandem fignificant naturam, quemadmodum 4.Diuinorum teftatur Philofophus-.igitur materia,erit vna pofiriue. adhæc vnitas materiæ in primo (vt aiunt) natura; figno à diuino confidetatur: cuius eft abfoluta confideratio. priuatio autem, & negano fune entia refpettiua. igitur in ilio priori, materia erit vna abfolute, & poficiue, non autem priuatiue, & negariue. j. vu Auer.& Alexâder crediderunt. Demum 7.Diuinorum Arifl.materia,inquit, nec efl quid, neceftqualis, nec efl: quanta, nec eft aliquod aliorum, quibus ens efl determinami!), necncgationes horum. quare qua ratione, non includit prinationem materiæ in fe, eadem ratione, nec negationem, rationi confentaneum efl. Adhuc nulla negano, ens aliquod abfolutum, F conilituit, igitur materia non erit vna negatiue conflituta in elle ilio natura: priori, pei; negationem.Præterea, aut hçc negatiua vnitas efl nihil,aut aliquid. fi autem n ih il, igitur materia forer nihil, ens enim, & vnum idem Amt. quare fi vnitas materiæ, nihil eilet, materia nihil foret, fi autem hæc vnitas negatiua erit aliquid percunttabimur autaccidens, aut fubftæntia. fi autem accidens, idem abfiirdum. fequitur Alexandrum, quod quidem abfiirdum aflerit ipfefequi, dicentes, priuationem habere materiati!, nempe aliquam qualitatem, in natura fuaincluderet. fi autem Aibflantia, quæ Aibflantia quçritur ? non forma, aut compofitum, quoniam ipfa fimplcxeft, & ilia vnitas vtiomnes concedunt non eftipfi materiæ à forma, igitur erit materia, quare cum ipfa ens pofitiuum exiftat, vna erit pofitiue.Demum i.Phyfic. (materia hoc aliquid dicit elfe magis, refpettu priuarionis, ergo non erit vna numero priua­ tiue. quare in propofitæ folutione difficultatis,duo aiTerimus,quæ etiam fupra adnotauimus.

Alterum quidem efl in rerum natura, mareria vna in aliquo vno ente parnculari, non inuenitur, fed in varias mente formarum diftrattas portiones. vniuerfum autem folum ex tota q confiât materia, quocirca æternum ab Ariít.in i .côm.de Cœlo dicitur. fi autem materiæ portionem, vniuerfum haberetdûtaxat : quemadmodum efl aliquod particulare ens fub luna, .futurum eflet, vtintereat. quemadmodum & ipfum particulare. & ideo non cflinflituta ma­ teriæ difputatio, num materia vt efl fub dormis, fit vna, fed de ilia materia, quæ intcllettus ope omni forma ab ipfa circüfcripta : & vt hi loquuntur in primo figno naturæ confideratur. qua in re vt veritatem peripateticam, infpiciamus Arift.fententiam, & fundamétum cui ipfe multum in Platonem innititur.4.Diuinorum Amientes ens vnum bonum, verum, eandeiu fignificare naturam, quo fit, vt vti res fe habet vt fit, ita fe habet vt fit vna bona, & vera, & è conuerfo. quare fi res ens efl perfettum» atque perfettiflimum, vna erit perfetta, & perfettiflìma. Deus nempe ens efl perfetti flimum, ergo vnus vnitate perfettilfima, & quo magis alia entia ab hoc ente perfettiflimo difeedunt & recedunt,ita ab vnitate difeedunr, atq; recedunt.hincergo quo patto materia,efl ens, eo patto vna dicitur.cum autem ens fit Aia natura imperfettum,vti fuperiore difputationedocuimus,& pofitiuum vna erit, & ipfa vnitate im­ perfetta, quæ correfpondet fuæ imperfettæ entitati pofitiua, quæ fimiliter fuæ entitati pofiti- H ua correfpondet, quoniam ens,& vnum, eandem naturam fignificant.fed dubitabis: quælibet vnitas pofitiua, cftà forma,vt 2.de Anima dicitur. ergo fi materia, erit vna pofitiue, hoc habebit ab ipfa forma,quod omnes quidem negarunt, nifi eilet quòd vnitas pofitiua bifaria efl,altera quidem perfetta,atque hæc à forma dûtaxat efl, quia vnitate,materia Aia natura vna non efl,fed illam vnitatem, mutuaturà forma, altera vero vnitas eft imperfetta,& indetermi­ nata,quæ non cil à forma,qua vnitate materia vna eft. hanc autem vnitatem in Arili, multoties legimus,quoniam cum ens in potcntiam,& attuili diuidar, fimiliter vnum,in attum, & potentiam diuidendum eil.qiiam quidem potentiæ vnitatem refpettu formarum materiç damus.fuæautem naturæ refpettu pofitiuam vnitatem aflerimus. hinc fuperiores lententiæ, poflunt confiliari materia (inquam) ipfa duobus niodis, fpettari poteft, vel refpettu luç na­ turæ, quomodo cum fit ens fua natura pofitiuum,& imperfettum, erit fua natura vna pofiti­ ue & vnitate imperfetta, vel ipfam fpettabis, vt ad alia refertur, hoc adhuc bifariam eft, vel vt fua elfentia, cum referatur ad formas & illarû relationes, non eft nec elfe potefl vel aliqua forma

V

Se¿lio Prima.

27

A forma vel alicuius form? priuatio,qua ratione vna negatine,ab Alexandra,merito dicebattir, vel vt nata eli, & apta rccipere omncs formas, lua natura, illarum formarmi! nulla exilíente, qua ratione vna vocabitur materia prillatine, atq; potentia, vt paulo fnperius monuitnus, Se fic forte intellexit Auer.fed mihi videntur omni reprehelìone hi non vacarc.debuiirent.n.ve­ ra materia:,vnitatem politala Sc refpe&u litæ nature, non autem illam, qua: illi competir refpcòtu formarum, confiderare, & animaduertcre. quælibetenim res prius fua natura eli, inox ad alia refertur. quare vna erit materia prima vnitate imperfetta politiua,qua: correfpon det fuæ clfentiæpofitiue, verùm ipía merito fpecicrum, in plures portiones, & in quolibet ente naturali, repcritur, non qucmadmodum eli ipfum vniuerfale,vt docuir Alexander, quéadmodum fiupra monuimus.z.Naturalium quæftionum,fed locus, ad quem ventum ell,nos monere videtiir, pollqiiam materia eli vna, Se in quolibet ente naturali,eam aggredì difficul tatem num Sc iplaincorpore cœleili fit. eftenim corpus cœlelleens naturale vt ì.Sc j.Cceli monuit Ariil.qiia; tametli commodius, vna cum illaambiguitate, num mentes diuinæ, corpora in girum lata informent,atq; illis (vt aiunt) dent elle,num etiam fi prærer mentes abllra B ¿las alia forma in ipfo cœlo fit, in libris de cœlo qui nune in lucem edendi flint, confiderandaeft. nil forte tarnen erit fuperfluum poftquam occafio fe nobis ottulerit, de hac dificúlta­ te pauca verba faceré.

rex.!.

Ta*’ u

Num materia corporum diuinorum ,eiufdem fitrationis cum hac noftra fublunari, & caducs.

Opimo lo. grammatici, Ju te erma, çtf Egidÿ.

(ap. x 1 1 11.

^ ES itaqueexperipateticis, hi viri, non quidem infima: daffis, Io.Gramfevj fejjpjf i raat‘cus aPll(f Grecos, Auicennas apud Arabes, Egidius ex Latinis aíTerút, •^ corporum diuinorum, eandem foremateriam, eiuidem rationis, cum hac n0itra entium f«Wunarium caduca, & morticiniamateria : nec propterea ^ cœlum aPucl Arili, corrompi Sc interire (benne, variis innixi principiis, 'ni vnufquilque lecundum propriam fententiam, vtrunque in Arill.dotârina & cœlum non corrumpi, arque materia: nottræ parciceps elle tuentur. Egidius ergo (vt ab iplo ordiamur) eiufque affecta apud Arill.fatentur duo, alterumin corpore In diuinq, eandem cum hac noftra elfe materiam : alterum vero nec propterea cœlum corrÜpi â J w J L « necelle eft.quoniam ex appetirli materia: prouenit comiptio quem habet ad aliam formam, cali, item admodum i.Phyli.docuit Arili, materia vero qua: eft in corpore cœleili, & fi huius noftræ 'Ayi er>,tT'fHí » portio lit illa quam habet forma, fatiatiir, expletqueomnem eins appetitum ad vltcriorcm formam recipiendam, quoniam pcrfeóliflima eft, qua ratione illa materia corporum diui-L*,Z c Z 'x l' norum, omms appetitus fatietatem, ad vlteriorem formam rccipit à forma cui a¿lu fubeft corporum diuinorum quare vlteriorem formam, appetcre nequit, quare nec corruptio in calo ent : hoc vero eli lecundum eorum di¿lum . primum vero eorum enunciatum ita pro­ bant, in qtiociinque rcperiiintur accidentia, quç materiam primam infequuntur, intrinfeca D ex natura rcl & ellentiaha, ibi vt materia reperiatur necell'e eft, atqui in corpore cœleili accidentia reperiuntiir, qu? materiam infequuntur intranee, & elTentialiter : ergo in corpore cœleili, materia eiufdem rationis cum noftra erit. fecunda propofitio rarum, denfum, hint accidentia, quantitas, qua: materiam effcntialiter infequuntur, vti ex definirionehorum pa­ ter, in z.de Ortu & Interi tu ab Arift.data. Rarum autem in corpora cœleili reperirai, vt pars cœ . non llellata : denfum veròvt pars eius llellata, vt in de fubftantiwbns teltatur o r ili ucr. Ad haie qualunque mutuo comparantur habent communem materiam, vt z¿de Ortu & Interi tu, in Empcdoclem Arjft.dixit, fi dementa, inquit, mutuo comparantur, mate- Ttx.6. llra habeiu eandem : corpora porrò diuina, Sc hæcinferiora mutuo comparantur: dicimus J“1" 1' fol eft maior terra centum feptuaginta vicibus, terra fe habet vt punòlus, refpeciu firter niCnti, CI'*& *8° CO!'Porac,iuina eiuidem rationis, cum hac noftra materiam claudunt. Pre¿j.,7 a dateria corporum diuinorum, & horum inferiorum à materia, fimiliter ope intelletunc e0rUl? ornnium circüicripris formis, folis materiis in vtrifque manentibus. Quænrur’ auC materiæ idem lunt, aut differunt. non fecundum dandum eft, quoniam omnis D ij diftin&io

28

Quinti; Bonioan. Deprin. natura

dillinilio, 7. Diuinorum eli à forma, at ili® flint materi® : Se per filppofitum, fine formis , E mente concepì®, igitur non dillinguuntur. Quareprimum dandtim cft, hanc Se illam ean­ dem eife materiali!, Se non differre. Adh®c fufeipiatur, primum, eandem elle magnitudinem tcrminatam Se interminatam,vt ex Auer.infraplanum faciemus, fufeipiatur aliud,magnitudinem in materia,velut eius affe&ionem rcperiri. his quidem fufeeptis, ita inftamus, in corporc diuino, magnitudo eli finita Se terminata, quoniam ipfum eli corpus finitum ex 1. de Cedo, ergo in ipfo interminata magnitudo erit per primum 1ìippofitum : eadem enim cft terminata Se interminata magnitudo, quare ibi erit materia prima per fecundum luppofitum. Demnm quxeunque differunt numero, Se conueniunt fpecie, Iiabenc materiam primam : corpora porrò" ccdellia mutuo differunt numero & .conueniunt fpecie, ergo corpora ccdellia habent materiam primam . prima ameni propofitio ex Arili, plana eli 1 z.Diuinoru.

Te*.4j. fecunda ameni propofitio ab Auer.comprobatur in 2.Cedi Arili, ita ratiocinante, Luna eli Commen.+y. fpherfea, ergo omnia altra funt fphérica, h®c ratio, inquit Auer. nullius eli mométi in Auic^*, ' ccn. nifi fupponatur corpora coelellia eiùfdem eife numeri, & differre fpecie. Amplius quodeunque illuci eli in pr®dicamento ftibllanti® co.mpofitum eli ex materia Se forma: cor- P porain girò lata flint in pr®dicamento fu bilami te, ergo (unt compoiìta ex materia Se forma, prima propofitio eli Auer.in ifagogis Porphyrij. fecunda propofitio ita probatur, codum eli corpus, corpus eli genus fupremiim fubllantia. apud Auer. ergo coelum eli in fubllanti® prsdicamento, quare compulitum ex materia & form a. Itera philofoplius 7. Diuinorum, Tex.j, iolem, lunam, reliqua corpora diuina, in prsedicaméhtò fubllatixponit. quare apud Auer. corpora ccdellia compoiìta erant ex materia de forma. Rurfus quxeunque conueniunt definitione, conueniunt elfentia. definitio enim elTentiam notificar, acqui materia corporis in girum lati, & h®c nollra, eandem habent definitionem, quoniam philofoplius largiens i.Phyfic.materix'definitionem, ipfam elle aderir, ex qua fit aliquid, cura iniìt primo Se per fe, non fecundum accidens, qu® quidem definitio materi®, corporis diuini, competit. eli enim ex qua fit corpus diuinum ctim in ilio infit, per fe, Se non fecundum accidens, acce­ di! quod nullibi materiam definirne Arili.nifi in t.Phyfic. Quare habebum eandem definitionem, ergo eandem cilèntiam, materia coeli, Se horum inferiorum habebunr. pollremum q inllat Auic.fi materia coeli, elfet alia, ab hac nollra, dii? forent materi® prim®, quod eli contraphilofophum t.Phyfi. Se 2.Diuinorum. Quare vna erit omnium renim materia, ftiblunarium, & corporum ccdellium . Rurfus omne quod proprie mouetur, habet materiam primam, 2.Diuinorum. materiam (inquit Philofoplius) in ornili eoquod mouetur, intelligereeam necelle eli, modo coelum mouetur, ergo habebit materiam. Demnm niulr® funt A lift, tementi®, qu®hanc opinionem confirmare videntur. 3.enim Coeli, h®c verba habet.

Tt*. 1. quoniam autem eorum, qn® natura dicuntur, h® quidem lunr fubftaim®. h® autem operationes, Se pallìones horum . dico autem fubllantias quidem fimplicia corpora, vti ignem, & terram, Se eiufdcm generis dementa, Se qu?cunque ex his, pura, etiam totum coelum Se parres cius . Se ìterum ammalia & plantas, Se partes ipforum. Rurfus 2.de Generacione Se Te*.$i.

Inreritu. h?c verba, inquit, Sunt enim & numero ?qualia, Se genere eadem principia, qu® in fempiternis Se in primis . hoc quidem enim eli vt materia. hoc ameni ve form a. oportet autem adhuc Se tertium exillens. Quare eandémet corporum diuinorum cnm hac nollra materia, qu® tamen corpora diurna fi materiam claudunt : principium interitus,vti b?c no- H lira ernia morticinia, non tamen intereunt vt illa . fariatur enim forma illa perfeiliflìma corporum diuinorum materia, otnncmq; fuum expletappctitum propter fuam perfeòlioneni», ne vlteriorem formatn defideret : ernia vero nollra morticinia nullam polfunt reperire for­ mami, qu® materi® appetitimi lunare pofiìr, qua ratione vlteriorem appetir, Se fic ortus, Se interi tus, caufa eli. Quare coelum fua natura corruptibile eli ob materiam principium ìnteritus quam clandit:fit tamen perpetuimi à forma eius appetitimi fatiante. Nunc autem qu® fint Io.Gràmatici, qu® videntur liabere maioremt effìcaciam, rationes profequamur. vt ipfc in lib.contra Produrti autor eli: Se fimilitcr Simplicius refert in 1 .c6m.de C a lo . Se in S.Phyfic. allignar autem duo : quemadmodum & Egidius, fed non eidem quo ilio nititur fundaméto, alterimi in corpore orbiculari, eundem fore cum hac nollra materia, alterimi au­ tem perpetuimi ipfum fore : non quoniam forma illa fatiatur, fed iliud eli voluntate D e i, qui infinir® eli potenti?, atq; infiniti vigoris, atqne h®c eli etiam Platonis (ententia in T i­ meo cunéla fua natura polle noti elfe : id tamen non elle Dei infinita potentia, ergo fua na­ tura Tn.49.

Se¿Ho Prima.

29

A tura cœlum corruptible ob raateriam quam principium interims infe claudit ab infinita, qua pollet Deus potentia, sternum efficitur, quam fententiam multis Grammaticus ratiol nibus perfuadet, materia eil: principium, quo res non eiTe poteft, y.Diuin.Ccelum poteft non eile, eigo ccelum claudit mateiiam . fecunda propoiitioab eodcm ita probatur,nuilum corpus finitum habet virtutein infinitara, quemadmodum S.Phyfie. pater, corpus diuinum finitumeft r.Coeli, ergo habet virtutem finitam, qua finiri & deficere poteft, & per confis­ quais, materiam claudit, qua poteft non eile. AmpIius,omne compofitum, diiTolui poteft : quemadmodum Plato in Timeo teftatur. corpus autem quod in girtim ferrar, eft compos­ tura, ergo materiam claudit, qua diiTolui & interire poteft. Rurlus quodlibct corpus eft in infinitum diuifibile, vt i.Cœli, Sc i.de Ortu patet. coslum autem eft corpus, ergo diuidi poteft, quare diuidatur ad quandam coeli magnitudinem deuenire nos oportet, aus cum ^ terius diuiditur corrumpineceiTe<#, queadmodum dequalibet reitadiuidua ad Tenfurn pater, nec tarnen illud obftat, cœlum adu diuidi non poteft. faltim enim hoc mente dabiun,vti materia prima, omni forma mente prillata côcipitur, licet reuera, jpfa perpetuo Tub formis “ rerum,natura reperiatur, ergo pars illa codi vt corrumpatur neceiTe eft, emo & ro­ tura ccelum. eadem enim eft ratio totius & partium. Ad hucquæcunquealiqua caufaindigent vt iint neceiTana.perfe non Tunt, fed propria natura poiTunt deficere, fed ccelum mate­ ria conftat, ergo vt fit, materia indiget. Quare fua natura deficere poiTunt diuina'corpora, materiam ergo claudunt, qua ipia non eiTe valent. Adirne,aut partes cceli Tunt finita aut in­ finita: virtuus ? non inhmtç, quoniam tune cœli pars poiTet fua natura, & fine toro exiftere. infinitum enim fua natura fubfifterc poteft, atqui coeli partes fua natura fubfiftere non poffunt. partes enim adI tot um flint relati ua, ergo coeli partes linfiniræ non Tunt, quare finit*.

T tK .il.

fm r i & d X e r Um ftnif P° îenClÆCnrVerg0 materiam incerirus principium claudit, qua Im m r if r •°teft’ ^ ua rurPus potcft probad, afir partes habeotequalera vim ege pollen S mis, L nec C ob eandem T mm0rem’ DOn^ a^ -virtutem, reraPer^quàm “ partes«habere W «poteft, fuis loa rationem minorera nec ma,orem quoniam non datar infinito mains, ergo partes cœli finit* funt virtutis. quare & C rorum

^

"°n ^

& finÌrÌ poteft>artT h?c eft horum vi-

Horum poßtiones vcßUtsnthy.

^np. x v

Æ ter vm quæ hi viri afleruht : millam firmiratein Arift.dodrinahabent. verum,quoniam (vt didimi eft) duo affirmant,alterum (vt didim i eft) can-

*

xrnrnmimn^ T aterí m u VMO corriIPtibile «dura, natura fna. ùS S t T fiCrÌìVd ab" nima’ !mrcriæ appetitum fatiante, vt fomnian .-gìdius, vel a volúntate Dei,vr credit Gramáticas, nos autem primum T.— :------- p °l “ m cllâum etiertemus, poftremnm alterum Philofophus i z.Duiinorù

D cnientia, matenaq; c auderc, principium interims, non tarnen corruinpi ipfa neceíTeeft quoniam sterna ab abo reddiintur, & fie ratio philofophi effiet foph,fticaP L r fu s Arfft’ 9.Dminor,im na ratiocinatur : fi in (empirerais, cíTet potoria ad effe, igim & ad non efi V * » « «fam . h L J L du.-. pfi J Z ' ï lp i quid ratio Ariftcflc, fo. fi coró’ ; " 8“ ° T P fl peripatética, limili,er alia eli s.Diuinorom Añorarlo ; fie fi C ’ ó T ma" mm CU derfnt m' n:cs » « “ »itaiiit moliendo laboraren,: v„.

P00" 0’ f c< pcripacerica. millins momenti elTent h i rariones AniUed foplri-addu’c L ;,? ;P r nKS ,a° ram l,or" io •>« peripa,etica. A d i.« Arili.,clamimi, rtanfniiu-,!,lp f-j011,’1 12,P)!uinormn h*c habet verba : omnia materiam habent,quæcüquc tur e aliam & íempiternorum, quçcüqj non gencrabilia . mobilia autem latra­ ne &

T e x .ij.

Tac. l o.

3°

Quinti; Bonioan.Deprin.natune

nc, Sc iterum corpora caleftia non generabilcm habent m ateriam , fed vndc, 8c quo. R u rfu s £ 8 .D iuin.inquit,quoniam pluribus m odis,dicun turcaufs, om nes oporret dicere caufas contingentes vti hom inis, q u s caufa eft, vr m ateria, m enftrua, qu id autem m ouens fperm a, vr fpecies quod q u id erat eife, quid vt cuius caufa, finis, forfitan autem h^cam bo idem , o p o t­ ter autem , 8c proxim as caufas dicere qu$ m ateria non ignem , ant terrain, fed propriam circa naturalcs quidem fubftantias, 8c generabiles n eedle eft verfari fiquis re d e verfatur, fi proiecfo hq cauls, 8c to t,& oportet caufas cognofcerc in naturalibus quidem fem piternis,aut lub~ ftantiis,alia ratio . forfan enim qu$dam non habent m ateriam , ant non talem , fed (blum fecundum locum m obilem . R urfus inftat A u e r.i.d c fubftantialibus, ca lu m abhis inferioribus fpecie, 8c genere,differr, quem adm odum ste rn u m a caduco,io.D iuinonim . ergo pfincipia cali, quem adm odum m ateria,& form a, q u ?ad efte rei naturalis requiruntur,fpecie 8c genere, ab his differunt. qu arecaleftia, ncquaquam habebunt m ateriam eiufdem ration is, cum hac noftra.D em um fi materia corporum caleftium , eadem cum hac m ateria exiftens, interitu m non pateretur, quoniam ilia form a fatiaretur : illud euenirer incom m odum , vt apud A rift.daretur infinitum in a d u . quod autem confequitur,vno prius lum pto, probatur F q u o d c u q u c sq u iu a le t infinito, infinitum eft, tu n c ita ratiocinam ur, m ateria c a li, habetad form as infiniras recipiendas futuras.appctitus infinitos, form a autem cali, ilium ap p e titu , quern habet infinitum , ad formas infinitas recipiendas m ateria explet & latiar, ergo forma sq u iu a le t om nibus infinitis, quoniam alia ratio n en o n fatiareteius appetitum . igitur ipfa eftinfinita. acquicquid inabftradi eft, in a d u eft. igitur daretur infinitum in a d u . A d h u c ii m orticinij entis m ateria, eadem efletin corpore diuino : Dens apud A rift.infinit? d ie t potenti?, quod ramen peripatetici non len n u n t, 8c nos dem onftrauim us in noftns de c a l o , «•«•.to. C om .p ro b atu r confequentia, Philof.in t .C a li, caufam interim s cognouit bifariam ,alteram extrinfecam nem pe contrarietarem .om ne enim quod corrum pitur a contrario corrum pitur, vt in prim is probauit ferm onibus : alteram veto intrinfecam m ateriam nem pe,ergo fi eftali; q u o d quod natura fua corrum pitur,illud ramen non corrum pitur: potentem aliquant habet caufam agentem ,qu?refiftirilh contrario c o rru m p e n ti. ergo fi non corrum pitur p e rn u e ruallum q u atu o rd ieru m , habet virtutem , q u a reliftit corrum penti, quatuor dierum . fiautern tem pore infinito, non corrum pitur,virtutem aliquam infinitam , needle eft clle,quij refiftat infinito tem pore,contrario corrum pente tem pore infinito. quare in a d u , porentia aliiua infinita foret,fiue fit D eu s, fiue alie caul's.confirm atur codcm com .de C alo .d ix it P hiloophus : c a lu m non corrum pi, quoniam caret contrario, 8c fubiedo.ergofi fubiedum corru p tio n is,m ateriam ,f.h ab eret,calu m corruptibile forct, ncc illorum refugium valet fatiari ab ilia forma, quoniam tunc ratio philofopht nullius ellet m om enti. A dhuc, rationem philofophi, in calce i . com .de C a lo m utuem us, fi per hos portio im rerie prim e, eft in c a lo , eiufdem rationis,cum h a c n o ftra : accipio hanc portionem , atq u eeam , iuxtafiuam natnram c o n te m p lo r. h?c m ated? portio, poteftateeftad om nes formas fufeipiendas, iuxta fuarp naturam conlideratam , vt ipfi etiam teftantur, ergo fi poffibile eft, quo pofito in a d u , non feq u itu rid , quod fieri nonpoteft. bene autem falfum .vt i.P riorum ,& i.C a li,m o n ftra u it p h n lofophus, ponatur in a d u s , ergo portio ilia m ateri?, fub aliis form is crit, fed ipfa fem per cum form a c a li inftat. q u arein eodem tem pore, forct fim ul,& non foret ca lu m . forct qui­ dem , quia stern u m , quod eft om ni tem pore ens. non forct autem ,quia fub aliis formis eius jq poteftate rei fuppofuim us in a d u p ro d u d a eft. A m plius, tunc calu m foret ignis, vel aliq u o d fu b lu n areen s, quoniam m ateria illa n m a fuam naturam , confiderata : potentia eft ad form am ignis,vel altcrius alicuius corruptibilis entis, ergo aliquando erit m ateria c a li, fub igne, vel fub aliquo e n te c o rru p tib ili: & fic calu m apud Arift.non foret sternum , om nis enim potentia Phyfica,in a d u m red u citu rap u d A rift.i.C ali, & j.d e A nim a. R urlus aquoTmt. i j . cuq; rem oucturaliquod prsdicatum eftentiale, ab illo rem ouetur & illud, cuius eft pr^dicatum eirentiale: fed it corpore diuino, rem ouetur prsdicatum eftentiale m atcri^prim s. igitur rem ouetur m ateria prim a. fecundapropofirio ita probatur, eirentiale prsdicatum materie, T e x .t i . & eft porentia,(Sc non eftey.D iuinorum , fed apud hos, in c a lo non eft potentia ad vltcriores tex.8. form as, quia fatiatur ab ilia form a, portio materi?, ergo ibi non erit m ateria. A dhuc, om ne com politum ex m ateria prim a, eft dc nouo fad u m , quem adm odum probat A tier. in. AuiceCiiw-is. nam j i z.D iuinorum . at corpora d iu in a,ap u d A rift.non funt de nouo fada. igitur non claud u n t m ateriam .A m plius,fotm a c a li, ex eo quod eft nobiliifim a, om nium aliarum form arum fa tia t, fm .itx

J

Sedio Prima.

3i

A rum iatiatj&r explct, materia appetìtum ,vt illi aiunt : hac ratione vt in infinitum coelum du rare poteft tempns : ergo m ateria, fu b n o b ilio ri form a, longiori tem pore, deberct durare" qnàm fub alia,qua. non eft ita nobilis. quonia fi ratio propter quatti coelum eft atern u m eli propter forma nobilitateti!,qua: valet m ateria appetitum fatiare, nobilior aliqua form a,m agis deberet fatiare, Se diuturniori tepore durare, quàm ignobilis. H nius raraen oppofitum experientia patet. om nium enim form arum nobiliifim a, anim a hum ana eft, 8e m inore tem ­ pore exiftir, quàm alia forma ìpfa longe ignobilior. elephas enim (vt narrar Philofophus) de hiltoiia Animalium . ducentos, Se trecentos annos v iu it. ignobiliffim a dem um m etalli, Se lapidis forma, longiori m ulto tem poreperfiftit,quàm form a viuentium . A dhucdiuerfarum Se genere, & plufquàm genere form atim i, diuerfa: & genere,& plufquàm genere, fune m aten?: i.Phyfic.ac qui form a corporu D iu in o ru ,& genere Se plufquàm genere vt x tern u à caduco 1 o.Diuin.ab his infcrioru form is differt,ergo materia corporu diuinoru,& h x c genere, & plufquàm genere differut.prxterea id q u o d eft fua natura, tale cuicuq; cóparatur, fem per erit tale.ac materia fua natura,eftcaufaintcritus: eft.n.perpctuo,& vna num ero, cum priuatione D admixta.ergo reipedu etia forma: «rii,m ateria erit interitus caufa.Dem u vel cum illa coelom materia,admixta eftpruiatio vel nÓ. fi fecundu dabitur,habem us id quod intendim us.nec.n. ibi foret,prim a m atena:cu vna num ero exiftit cu priuatione,& qu? vnu num ero fu n t,m u tu o feparari nequeunt. quare cum ibi non fitpriuatio,nec erit materia.fi prim um dabunt,ibi eric interitus neceifiino, cu m p rillan o interitus caufa eft, ex i.Phyfic.ergo ibi, n u llo p a d o , enc eadem curri hac noftra m ateria.R urfus,quicuq; parti fimilari, com petit perfe aliquid, ergo

r * . 1«.

Tu»,»*!

5 Tu ' ^ . r T 1 mr T X’ qUX Cilfub ‘Pfa terra^comP«u perfe piu res formas recipcrc , 6 fub plunbus alns elle formis : ergo & tori materia:, hoc necelÌano competit. quare cum

per hos materia Ccel. fit po m o noftrx materia:,& ipfanequaquam form a illa erit contenta, quem adm odum necalns materia: portionibus, fed alias formas rccipiet, atq; fub alhs fori T erit, vel fateti coguntur,eande naturam , materia: in corporibus diuinis, non effe,quem ­ adm odum m noftris in fen o n b u s. Prxterea, ea qua: habent eandem m ateria«!, em fdem rationis, m utuo a g u n t,& p a tiu n tu r: atq ut corporadiuina, Se h xcinferiora, m utuo ncquaquà C a g u n t,& p an u n tu r,v t i.C oeli,& i.dc G e n e r a i In te n ta A rift.m onftrauir, creo n o n habent eandem naturam , m atenx vm uocam , corpora diurna, cum his inferioribus. prim a propolitiocx i.d eG en cra.& C o rru p pluribus ab A rift.probatur. A d h x cp o rtio materia:, qua: fubfterm tur in cado L un x ,au t eft potentia ad formam Saturni,vel non. fi fecundum dab u n t ha- Cx? ‘ * ‘32<T4 betur intentum i.e m m de G enera.& Interini, qux,inquir,eandem m ateriam habent m u tu o & t Z ' c tranfm utantur. 1, prim um dabunt, ergo ponatur in a d u n i cum fit potentia,qua: ad a d u m fi reduci tur, id quod non poteftfieri apud A riftm on fequitur. b en eÌu tem fallimi i.C m li,& 1. rio rum patet. quare cmlum Lun?, rune corrum petur,& om niaalia corpora orbicularia.

D em um percontatur ab his, num luna: m ateri? ita fa tia tu rp o rtio . quem adm odum illa Sa­ turni ve porno m ateri? lun?, m inus -fatiattir, quàm illa S a tu rn i. fi prim um d ab u n t ereo ?quahs tiltt perfediom s,form a luna: cum dia Saturni, fi magis portio Saturni fatìatur cuna eft perfedior form a Saturni dia lun?. tunc quxrim us : vel portio lun?,m ateri?,potei} fa'tiari quem adm odum illa Saturni,vel non: fi non,ergo nÓ erunt eiufdcm rationis. quicquid enim com petit vm , com petit Se om nibus eorum qu? funt eiufdem rationis. quare non om nia cor D pota diurna, eandem habebunt em fdem rationis m ateriam ,fih ab etp o tcn tiam ad illam recipiendam , ergo aliquando ad a d u m reduci illam oportet. & , quodlfupra d id u m e ft, fequitur m eom m odum , vel potentia aliqua naturali* fpecifica fruftrabitur,quod D eus, & n an n a no facinnt, ex 1.Cadi apud A nft.conftat,an forte materia: portio lun? ?m ulabitur, perfedionem fu? ?qual.s portiom s m ateri? Saturni?quod valde ridiculum eft. quare horum prim um Tic. càÌn ' fnUm Cft’ nCC“ ’“ "a a,pUC! A nft-fec^ n c l l i m d id u m ,rid ic u lu m ,& vanum eft. m lum ,f fua natura,corruptibile,ab alio reddi?ternum . nullum enim fua natura, poifibile, & quandoq; ens,Se non ens, fieri ab aliqua caufa .sterm ini,& fem per ens poteft, vtin calce rr ^ e Co:lo Arift.demonftrauitjfed hoc non caret difficoltate. apud. n. Arift.multi contcndunt, poifibile etiam ex fe, ab aliopoffie fieri xternum. quare & vt nil fit,quod in hac noftra tradatione, defiderari poifit, confueta philofophantium via propofitam ciìfnculrateili aggrediamur5 aliorum prius de hac re relatis fententiis, mox autem quid nos apud Arift. fentimus, adiiciemus.

Vjtm fua

. „ ..

32 II I

£i ; |;!

Quinti) Bonioan. De prin. nature d ^ u m Jua natura corruttibile, ab alio reddi aternnm pojftt, opimo philofephantiunu. (ap. x v i. jE t i r v m non defunt philofophi, qui in Arift.dodrina tuentur, m ulta podibilia, Se Tua natura nó effe : quod tamen ab alio, eterna reddi poffunt: quod quidem multis perfuadent. Se prim o, ficut fubftantia fe habet ad ortum , ita ad interitum : fed m u lte flint in bilancia; qug nata: fune miri & gigni, qua: nunquam o riu n tu r nec gignuntur, ergo multas fu b lb nti as effe, q u £ natura fua corruptibiles funt, nunquam tamen co rru m p i. non cnim

Ml

( I bi

___________ videtur m aior ratio de ortu quam de in te ritu . Q uod autem iint m ulta, qua: nata funt gigni Clw. no. & nunquam gignuntur, ex A uer.planum reddunt i.cóm .deC celo : form a, inquit, tem pore in ftindopneeffe poteft in m ateria, qua: tam en ad aflum nunquam dueitur, quod edam ex Tnf.64. A rift.patet, ac fi à propofito rem hanc trab an te 2.de G encr.& In te ritu . futurus enim , in.Ttriherme. q u it, quis incedere non incedet, quare podibilis eft in aliquo incedi« qui nunqua inceder.

A dhatc pats ignis conucxa, qug tangit orbem lung, corruptibilis eft. habet etenim materiam qua: fola apud philofophos caufa interim s e ft. nunquam tam en corrumpitur,'ergo podibile effe corrum pi, ab alio gternum reddi poteft. q u o d enim non corrumpitur, ille ignis ita pro b atu r vel corrum pitur in loco vbi eft, vel extra locum , in vbi eft ? quia omne quod cor­ ru m p itu r ab alio corrum pitur, à cado corrum pi non poteft : turn quia ceelum iplum feruar, v t locus locatum : turn quia fuo m otti ipfum in caliditate propria, magis conferuat : turn quoniam om ne quod corrum pitur à contrario corrum pi neceffe eft. ceelum autem igni non eft contrarium . alterius enim eft nature 8e contraria fub eodem genere poni debent. Quare à cado non corrum pitur, nec quidem ab alio igne, quia ille alius ignis non eft contrarius, cuius m erito eft corrupdo : ergo in loco vbi eft corrum pi à nullo poteft, nec extra locum .

N a m vel fua natura extra locum ille ignis tenderei,vel ab alio coadus : non fua natura, quo­ niam leue natura fua non petit deorfum , nec quidem ab a lio . Ibi enim nullum apparet cor­ p u s nifi orbicularecodum , quod ipfum legete deorfum non poteft. vel enim illud faceret tu n d en d o , Se prem endo, & tunc omnes linete d u d g à centro ad circunfercntiam cadi non ellentequales, vel lum ine & m otti, qua: peculiaria corporum diuinorum flint inftrum enta a p u d Àrift. quibus in hgc illa agunt, Se hoc nec fieri p o te ft.. m orns enim Se lum en cù apud A rift.calefaciant, folum ignem ilium calefacerent m agis, atque fubtiliarent Se rarefacerent. vnde tantum abcft,vt à ccelo, hifee inftrum entis, ignis deorfum d etrudatur, quod etià ma­ gis furfum peteret, quare ignis ille fua natura corrum pi poteft, tam en corrupitur nunquam , ergo podibile ex fe ab alio eft gternum . A dhuc d em enta fecundum eorum vniuerfitates corru p d b ilia fu n t : habent enim m ateriam , Se contrarium ,qua: caufa: funt corrupdonis, tam en illa gterna fu n t, ergo podibile fua natura ab alio reddi gtcrntim poteft. Adhec, fi om ne poffibile fua natura ad a d u n i reduceretur, Se ab alio gternum, reddi non poifct, multa euenire n t in co m m o d a. prim o, non daretur in natura fruftratorium , nec contingens ad vtrum libet, nec oportcrerconfiliari, Se negotiari. N ulla effet laus, nullumqiie vititim , quemadm o d u m abunde docuim us in noftro D e prouidentia diuina libello . quod autem ifthcc abtc c .ii. ^u r^ a fcquantur, ita p ro b atu r. fruftra enim illud ab A rift.in ì.Phyfi.dicitur, quod e ftad u m H natim i propter finem , &: ilium non pertingit : quare li om ne podibile reduceretur ad a d ii, necellàrio c u n d a ex neceditate crunt, Se fem per quidibet res attingerct finem fuum .

A deo id quod fruftratorium dicunt, non daretur. Sim iliter, lì quodlibet polfibile ad a d u n i reduceretur, contingens advtram libet noned'ct nec conlìlium hom inis aut negociatio eius valerci, c u n d a enim podibilia per aduerfirios in a d u m necellàrio reduci oportet.

Refellitur

Sedio Prima.

33

4

Kefeilitur ofmio ac e'm rations 'vertuntur,

(ap ap. xvii.

E d h i, num re d e fentiant, profequam ur, atq; afferimus in A rift.dodrina Tua natura poffibile, ab alio reddi perpetuim i non polle : quod quidern planum faciem us,fi quid fu natura poffibilis, neceflàrij, & im poflìbilis, prius pranofcam us. A rift.ergo in calce p rim icó m .d e Coelo, Platonem vo-: lens arguere,qui m undum Tua natura, corruptibilem , ab alio ?ternum fore r~irnT----------- aiebar, pr^accipit, neceilàrium illuci fore quod Temper ens eft, & in om ni tem pore e n s . im ponìbile autem illud eft, q u o d fcm per non ens, S i in nullo tem pore cns, ex q u o ru m neceflfarij & impoflàbilis rationibus, quid ht natura poflìbilis patet ; quoniam m e­ dium eft inter Temper ens & fcm per non ens, icilicet q u o d fit q u andoque ens, q u an d o q u e non ens. A ccipieodum eftaliud, ex eodem cóm .de Ccelo, & ex i. Perihcrm . & i. P rio ru m , quod poffibile in effe pofito nullum Tequitur im poffibilc, bene Tcquitur falfum . rune ira in" ftamus, fi poffibile Tua natura ab alio reddi ste rn u m poller : tunc duo conrradidoria de vno verificarentur. hoc autem ita probatur, quoniam poffibile eft quandoque ens, q uandoque non ens nccelTarium, Temper ens, ergo idem lim ili eflet & non eflet : non eflet quidern pro­ pter naturam poflìbilis : Temper eflet, propter naturato neceiTarij. m odo illud eft poffibile, quo pofito non (equitur im ponìbile, led fi ponam us poffibile ex l e fieri ab alio a te rn u m : Tequitur im poffibile, duo Tcilicet conrradidoria efle fim ul vera. Q uare im ponìbile erit, pof­ fibile ex Te ab alio fieri neceflàrium & ^ternum . A dhac nullum oppoiìtum [ranfie in natura alteriusoppofiti, Ted poffibile eft oppofitum ipfi neceilario: quoniam poffibile quandoque cns, quandoque non cns : neceflàrium vero lem per ens. etenim tem pore cns, ergo poffibile nunquam fit neceflàrium ; R-mTus, quod eft Tua natura tale, refpedu eniufeunque, Temper en t tale, led poffibile lua natura, eft quandoque ens, quandoque non ens : ergo refpedu cuiuicunquecaufa* Temper c m , quandoque ens, quandoque non ens ; quare à nulla o ra fa , quantunque fir illa apud philolophos, poceft poffibile ?rcrnum & neceflàrium re d d i. Q u o d C totum firmar Alex, auctontarc P lato n is,& aliis dem onftrationibus i.n a tu ra liu m Q u x ftio num : Ted obiicies, m om s ctrlia p u d A lter, i a.D iutn. Tua natura eftpoffibilis ve corrfipatur : ^tcrnus ta m en red d itu r ab alio : quoniam eft accidcns, cuius S r e f le d ^terniratem , lem per ipTum ab alio recipit, nifi eflet (vt ibidem m onetA ucr.) quod in accidentibus non eft vera propofitio poffibile ex le, ab alio non red d itu r sternum : Ted duntaxat in Tubftantiis, q u o patito illam in Platonem , Tub fine i.d e Coelo, in o rtu fu b fta n tia m undi vTurpare videturA cd hanc Auer.reTponfionem niultis m oleftant i uni ores, qua: om nia Teparato loco, fim ul Se alias rationes hoc dcm onftranres, in cóm .de Coelo excutiam . Age vero vno prius fum pto, quSti iinraduerfariorum raaones m om enti videam us. H o cau tem illud eft, com ineens trifariam dicnur, v t a n d o r eft A uer.a.Phyfic. S i A rili, i .de interpreratione, quoddam eft continoens v t plvrim um quod in m aion parte natnm eft euenire, quoddam eft c5tin<*ens raro, q u o d in m inori parte,narum eft edam cucnire:quoddam vero eft contingens ad v?rulibet,quod ideo dicitur, e x a q u o co n tin g en s, quoniam habet naturam , non magis ad vnurn, quàm ad reliquum e ffe d u m o p p o fitu m .fi vero magis hu n c quàm ilium effedum producat, m erito eft P cauf?ascntl*niaS‘s adt u n c» quam ad ilium effedum im pellentis. H a c vero ex equo potentia, non reperuur fecundum A uer.in A uicennam , nifi in p o ten tiis palfiuis, non autem in ah quo agente, nullum em m tale reperituragens extjquo quoniam vel nullum effedum pro­ ducer,vel fimul oppofitos produci!. ergo h a c potcnua, q u a in m ateria ex a q u o re p e n tu r,& ex dia generabile generatur duplex eft, altera, q u a refpicit form am hanc d eterm in ata* , ab agente in d u d a tm v t potius hanc, quàm dlam Tonnara, recipiat, q u a c tia m refp ed iu aàn o n nullis dicitu r : q u a p eren n a,ad a tìu m neceffiario reduci debet, Ted h a c neceffiras eft ex fupPolm one, fi n em penon fitaliq u o d im pedim entum , q u ò d generabile non generatur fecun” ? ' nl entum aSentis’ & lic cafus, & m onftrum , q u a om nia vel ex abundanna, vel fo rin 8“ “ materiiE’ Pro« entunc. aitera vero eft potenti», q u a non m agis hanc, quàm illam p o tè ™ r rfplCÌr’ fetl vnu,CTram form am . & vocatur à latinis vniucrfaìis, & fundam enralis q u o d tla’ fec^nt^um q uam aliquod nec o ritu r, ncc in terit. prarerea feiendum , generabile non wP° tcnt' am habet ex Te, ve non magis generetur Tecundum hanc form am ,quàm generetur Tecundum hanc, Ted Tecundum illam . quare om ne generabile, neceflàrio geE nerabitur.

+1-

■ Cem.

34

Quinti; Bonioan. Deprin.natur®

nerabitur>& vt fic nec eft contingens,& poílibilis natura, fed neceftaria. contingeps vero S c J£ poílibilis eft,vr refpicit hanc rem illam form am , q u o paito &r cfTe<ftus fortuiti, &c rnonftra,in reru m natura co'ntingunt. H is itaq; fic iaftis ; ad eorum rationes lolucndas acccda'mus, ad prim am quidem dicjm us, form am tem pore infinito, prxfuilfe. in ipfa m ateria, non qoidetn potencia refpcéliua, fed vniueriali, quoniam m ateria fecundum hanc'indiflferentem porentiam ,ab ® tcrno,& tem pore infinito,apta erat nata hanc form am , quam habct nunc, recipe* re. ft autem illam non rccepitjillo tem pore, in caula fuit ipfum agcns, q u o d m ateriam fua n a tu ra , indifferenretn,& ad om nia natam S c aptam , n o n d iip o n e b a t S c pr® parabat,ad philofophi fencentiam, ex 2.de O rtu Sc In te ritu , fum pram , dicendum p u to , poflibile elle vt quis incedar, tamen non in c e d e t: quoniam natura poílibilis eft vt non magis fit hoc, quam illu.d apta, eu cn irc: fed quod nobis m agnum negocium faceilir, vt vertim fa team ur, eft de igne tangente orbem luna: fum ptutn argum entum , q u o d ab A rift.in prim o cap.de Lon gi t udine S c Breuitate vita:, excitatur, Sc ab eodcni foluitur, S c á continente ignem ilium corrom pí affcuerat. q u id autem per contincntem intel!igat,cx latinis a!iqui,intcllrgunt ca-lum ,quod cótin et ignem , & eft eras locus, fed cum vidift’e nt q u o d q u icq u id c o rru m p itu r, S cm rario cor- F ruvnpitur,coelum autem igni nequáquam contrarium eft, turn quia eft eius locus, cuius eft eonferuarelocatum , turn quia eiufdem materia:, cum igne, caelum non eft particeps, euuum o d i contraria ipfa ab A rift.definiuntur. D ixerunt caelum igni eife contrarium , vntu aliter, non autem form alirer. per nrotum enim coeli,aliqua ftellaritm confignratio cm cituc,qu® per jnH uxum ,ab ilia caularum ,ipfi ig n i,contrarium .redditurcm lum .Q uare Sc ignis, ab ipfo cqclo c o rru m p i p o tc ft: fed horum fcntentia, vana eft. caelum enim apud A rift.vt ex 2.Coeli i.M e te o r, p a tc t,m o rn ,&: lu m in e,ag it dútaxat,qu® calcfaciunt potius,quam quicquam aliud o p eran tu r,& ipfum ig n em ,co n feru ab u n tp o tiu s,tan turn abeft,vt corrum pant. Alexander ve­ ro in c5m .ipfiafcripcis,fuper librum citatum de L ongitudine, & B reuitate vitae, duplicem excogitauit h u ic argum ento refponfionem ,& vtráq; cx textu A rift.dcprom ptam cxiftimat.alr tera vero refpofio elfiq quem adm odum h ie ignis n o fter,alitur,ita & ille fuperior,alittir etia. vbi autem alim enrum cft,& id quod n u tritu r, fit excrem cntum , quod contrarij rationem fu­ t i r , Sc Ci nihil aliud, hoc faltem ei contrarium itsp ra fu e rit. quod fi contrarium adeft, & pú- q gna co m m ittiutr, eo q u o d ad cam fcquitur in terim s,p ro b at vero q u o d Sc etiam m anifeftum eft excrem cntum , quod ex alim ento exciditur ei, q u o d alito r, contrarium cíTe. a contrario enim perpetuo m utatio fir. N am fi prim um alim enrum , contrarium eft ei, quod alitur, vt in i.d e O rtu S c In te ritu d o cu it A rift.excrem cntum vero eft p ars,au t reliquiae,prim i n utrim enti. quare proculdubio, S c ipfum eritexcrcm enrum , corpori nutriendo contrarium , vnde na­ tu ra eius.quod a litu r,co n atu r excrem entum fibi ailim ilarc,vnde non poteft non fieri pugna, & p ro in d e fim u le iu s q u o d fuperatur interim s, quare apud A lex.igm s die, corrum pitur á contrario, ab excrem ento q u o d ibi eft exccíTiim ex alim ento, quo ignis ille fupra, vt hie nofter alitu r. alteram vero refponfionem excogitauit, ignem ilium qui in loco furfum , m a n c t: fore corrum pcdum ,& co rru m p itu r,ab aere,qu i fibi contiguus e f t: fed vtraque fo lu tio ,m ih i fem per d u b ia vifa eft.Ille enim ignis,nullum ibi habet alim entum ,vr poillt n u tr id : nec eft in fine ebulliuonis, vt hie nofter, quem adm odum A uer.teftatur in 2.de G eneratio.& Interitu: alioquin vniuerfum com bureret, & cetera elem enta deftruerct, cum S c illis fit longe m aior, quoniam locus e ftillo ru m ,& co n tin e tilla ,& etiam magis a& iuus eft. N ec etiam vere alitur ignis, cum non fitan im atn s, qu o ru m proprium eft alij dútaxat, quare nec excrem entum ex alim ento,in ig neerit. R urfus ignis hie, q ui apud nos eft,ab excrem ento, non c o rru m p itu r, led vei a contrario,vel á m aiori flam m a,propter conlum prionem pabuli, vt eodem libro au-: to r eft A rift.R idiculum deraum eft tantum ignem , non conucrtere paruum excrem entum , n e c q u id em etiam fatendum eft, parres illas ignis, qu® concauura orbis lun® ,pertingunt,& illi contigu® flint, alim entum aliquod polfe habere, nec enim exhalaciones auc aei is p a rte s, ib i perringere poifunt. quare prim a A lex.folutio, valde ridicula eft. N ec m inus fecunda, qu o m o d o enim partes,qu® contigu^ flint, ipíiüs ignis fuperioris,orbi lu n x a b a e ic c o riu m pi poffiint ? b. quo máximo illius partes ignis diftant internado, nifi dicas vt quibuldam Ii t buit,partes ignis inferiores, furfum p etu n t iam ex aere generar®, exquibus & aei ipfe generatu r, ciim .ifthxcelem enta qualitatibus fint p rx d ita contrariis : m tttuoq; propterea a g u n t, S c p atju n tu r, Sc m utuus o rtu s,& in terim s, q u o d perinde eft, feqtiitur. p etunt parres iublis m ioresignis orbilun® contiguas,atqj illas deorfum d etru d u n t, v ta b a e re , quem adm odum

Se&io Prima.

A Se ipf? corrum pi valeant : feci hoc

3/

vanum eft. omnes cnim ignis partes, cum Tint eiufdem rationis,ted lint Temper furftim ,& i'e ipfas tu en tu r, nec vna deiicit rcliquam deorfum ,cum am pliflim us ille fit locus,in quo totus ignis,com m ode contineri poteft.R urfus orbis ignis,longe m aior,& pollentior,eft ipfo aere, quare ab acre corrom pi non poteft. D em um À nftJoco citato, prenotati libri, ignem ilium fuperiorem à continente corrum pi d icit, quod quidem aerem intelhgere non poteft. eft cnim potius aer cotentus & locattis ipfius m ais,quàm connnens ignem , & lllius locus. quapropcer,vcharc nonnulli euirarent,m odernorum , i<rn em il­ ium negarunt,& fi A nft.vbique ipfum aftruat : fed hi de facili edam decipiunciir, quoniam eadem lllos fcquentur to rn isc a le partium acris orbi lu n ar,q u x attigua: funr, interim quare vt verum fatear,m ihi fem per,hxc difficultas, perdifficillima f u it. confulat ergo qui urarfentis difficultatis, folutionem A riftotelicam ,quxrit, Ariftotelem libro citato, & illlm excitantern & (oluentem : nobis aurem far eftjmonAraffe locum , & folutiones.qu* ad hanc difficili tatem a& rutur,m U lam pem tus habere firm itatem . nec me later quàm tem eradum eft Arift vocem contrarian, proferre: fed contenti crim u s,patrocinio A lexandri,donee huius problem ata,longafpeciilanone,& fem ore & m a tu n o re arcate, veram caufam allignare poterim us in tereaadreliquapergam us.S atisfacitvero Sim pliciusrelem enta fecondim i totuni fore cor­ ni pti bilia, fed non lim ili, verum fu cceflk è,& per partes, ficut & de cen ero terra:, in 4 .C óm . de Cerio idem S m phcius fatisfacir. alus vero poftremis dubitationibiis, vnica folm ione, fatisfacem us -poflibileilludem m eft,quod naturam habetnatam , & apeam, vt non fit potius hoc, quàm nlud oppofm im . quare om ne poflibile, neceifiirio ad a th im reducetur, fed non determ inate ad hunc, vcl ilium adnim , fed ad om nem aftum . quem adm odum A rift.dicit in prim odem terpretarione contrad icto rix in maceria contingenti, futura: propofuiones ver*, auc falfx, neccllano elle debenc, quoniam de quoliber,auc id quod eft, vel non eft affirm atnr verum non determ inate ad hanc, vel ,11am co n tradiftoriarum veritas, vel falfitas eft. T Z s rurfus fm flraton um effe illu d ,q u o d eft prop ter fine«,, & non confcqiihur fine,quern k T debar agens, verum ahum hnem coulequitur, cui<>m «_ • 1, < 0 > „ ,,cn

frallra dicitur, & remera aliquod fui Ili: U . 1 y m J ic a y e t c m vmuerfura : uou urne, ad hanc,vel a , ilium edam, quern,genres pariicularas Tureudebanc. quorum in caul, eft maceri® vcl copia, vel dcte&us,vc4.dcgeneiationeAmma\hmi reflatmureliquie Ariit.quarc coucludendum ell,apud Atilhuullum is fe poffibile & d e f e C ,um, neceirarmm & auernum ab aliqua cauli, icddi polli, cul.K hare i f , .Quii fuur verba Mamfcljuni ed autem, juqrm, 8c abler quod imponibile fir, quod comipribile ell non corrrmmrahquando.fempereuimerir tinnì co rru p rib ile,& i„» rm p iib ilL ,,arefim u lS podibiie defonper elle,8: non Temper, corrumpitur. igirur aliquando corrupribile & 11™’

pra naturam ab iftis d icu u r, deque aqua: m agnitudine refpcCh, terne, o u c a p u d ArifNoncre

? BOnnifi t vclis " f cu“ ts lententiam , q u x pofl,bile eft,vt nos obruat. dicerehoc (vt,ibi m oderni credunr) aquam terra non fore m aiorcm . quod quid em non eft dogm a peripateticum : nuaquam tam en nos obruet. q u x om nia ego alias in C om .de Carlo, fmuil expandam . nunc vero fi luber, G ram m atici, figidij, A uicennx rationes, q u an ti fine m om enti, profequere.

S'uertuntur

I 6

Quintij Bonioan.D eprin.nature

Euertuntur rationed Egidpj, A m en . & Gmmaúci. Caf ‘

9m . ).

x v 11T.

T p r im v m Egidij radones, nullam firm iratem habere v id e n tu r. aflerunt enim P e rip a te d c i: eadem fore in corpore diuino accidentia, vt r a n ú n , denfum , & in ente m orticinio, fed non eadem num ero vel fpecie, au t ge­ nere vniuocis, fed'analogice eadem f u n t: quare & eadem m ateria ibi erir, qua: hie eft, fed identitate analógica, non verb v n iu o c a : quem adm odum ..................... i ipfe in ten d it probare . fim iliter aflerim us com parationem effici inter vni­ uoca, aut falrim analoga,vt 7.Phyii.teftatur A rift. Q y arefi corpora diuina cum his inferio­ rib u s com parantur, analogafunr, & non eiufdem rationis vniuoca:. C om parar enim Philofophus in i.A nalit.dcm onftrationem figni, ad illam , qu? eft caufe, q u $ tam en dem onftration es,v tap u d A uer.patet,vniuoce non funt,fed cóm unitate analogía:: q u o d A uer.z.Phyfi. planum fecit, cum naturae definido non fit vniuoca n e c ^ q u iu o c a : led fecundum prius Sc pofterius, hoc eft analogice in ?tcrnis & corruptibilibus, fed ha:c videntur fads d u b ia . hac enim refponfione data, ctiam fequitur in ccelo fore m ateriam prim am eiuidem rationis . cú h o c caduca S c m orticinia, q u o d ita p ro b a tu r. Ilia fu n t analoga, q u o ru m nom en com m une eft, S c ratio etiam fubftantice, fecundum illud nom en, eadem eft, verum non arque prim o fingulis participara, fed fecundum prius & pofterius. Haec enim vox ens, analogum eft ad decem categorías : quoniam cunftis categoriis, idem eft nom en, & eadem eiufdem nom inis n atu ra, fed non fingulis a:qug participara categoriis, fed fecundum prius fubftantiae, S e per illam pofterius rehquis accidcntibus : qu are analogum m edium eric inter qquiuocum & v n iu o c u m . vltra enim nom inis focictatem , fubftantiam , Se naturam quanda his quibus dic itu r com m unem analogata habent, atque in hoc cum vniuoco confentit, quod eandem com m uncm , vt illu d , dicit naturam : diferepat verb ab vniuoco, quatenus a-que p rim o , eandem. natu ram vniuoca h a b e n t: analoga verb aeque prim o non habent, fed prius caufae, deinde cauiaro : cum ^quiuoco verb eo com m unicabit, quoniam vt illud com m une habet nom en, his d eq u ib tis d ic itu r. H is itaque luppofitis ita in fta tu r, ft m ateria eadem eflet in corporibus d iu in is, & hie, vnitate analogic, ergo ibi natura m ateria inueniretur, & prius illi com pcteret, pofterius his inferioribus . h a c enim eftanalogornm definido, vt fu p ra pat u i t : quare cum natura m ateria fitp o te n d a ad co rru p tio n cm , ibi erit potentia ad corrup tio n e m , per prius, his autem inferioribus pofterius. cum autem ccelum apud A rift.non co rrum pitur,vera euaderet opinio Egidij ibi,fcilicet fore m ateriam ,fed ccelum non pati corru p tio n e m , quoniam eius appetitus fatiatur. A d h^c autem nos ailerim us hanc rationem m axim i elle m om enti, fi vera d ie t analogorum definido fuperior data,quam Latini infequú-r tu r, S c ctiam nonn u lli ex G ra tis ,v t Sim plicius nofter in categoriis teftatur, fed hi dccipiunt u r . ft enim analoga com m unem naturam , fed non ?que prim o haberent, vt illi fatentur,il­ lu d eueniret incom m odum , vt D eus non foret abtus fim pliciflim us, atque fum m e fimplex, id q u o d confequitur, hoc m odo probatur. Ens com petir Deo & his inferioribus analogice. fim iliter bonum , vita, & alia id genus c?tera : fed per hos analogum dicit com m unem na­ turam , ergo D eus haberet naturam p r o p ria m ,& illam com m unem a n a lo g ic : quare : e ffet com pofitus Sc non fim plex. A d h * c ,o m n is natura c o m m u n is, co ntrahitur p er dif- H ferentias proprias & fpeciheas ad particulares naturas, vti natura an im alis,q u ? eft com ­ m u n is, contrahitur ad hom incm per radonalis differendam : ad bru tu m per irrationalis diflerendam . ergo natura analógica q u 9 per has com m unis eft cauf^& caulato Deo, Sc cica tu ris, contraheretur per differentias ad D eum , Sc creaturas : quare D eus com pofitus orct ex illa natura com m uni, Sc propria differentia, illam naturam c o n trá lle n te : quéa m o um h o m o ex an im alitate & rationalitate. n o n m inus d ecipiuntur q uantum ad aliud d ittu m . n o n enim analoga m edia fu n t inter vniuocum Sc a:quiuocum : turn quoniam contradicto­ ria haberent m edium . xquiu o ca enim & vniuoca contradi& oria o p p o n u n tu r . habet enim vniuocum eandem rationem , tequiuocum n o n eandem rationem : quare contradictoria op­ p o n u n tu r. ergo inter iequiuocum & vniuocum analoga non eru n t collocanda : turn etiam q u o d dearquiuocis non eft feientia, ergo analoga refpe&u illius partis, qua participaient dc aequiuoco, non fiicercnt feientiam : quare penitus vniuoca e r u n t. R eliC taigitur horum pofitionecum Sim plicio in categoriis, Sc cum Euftratio in i.E th ico ru m aflerim us, a qu i us

Seifcio Prima.

37

A non eft alienus A m m onius : quod squiuocorum duo funt prineipes m odi, alia funi <jquiuoca à fortuna, alia à feientia, S e à confilio, atquc h $cquatuor modis partiri poiTunt, vcl fecundum fim ilitudinem : quem adm odum A rift.docet exemplo hom inis piòli, & hom inis veri, S c hie eft $quiuocorum prim us m odus . fecundus vero squiuocorum m o d u s, eft fecundum proportionem & analogiam , vti pes m ontis S e pes letti, atque principium q u o d d e v n ita te in num ero, Se de p u n ito in linea d ic itu r. tertius vero m odus squiuocorum eft vt fanitas, qu<£ form aliter, Se per fe, in corpore anim alis viuentis re p eritu r: fecundario verò ac vt in figno, vel v t in efficiente, vel vt in fine reperitur,vt in vrina, in pulfu, atque in medi» cam ento l'anitas dicitur, quem adm odum 4. M eta.teftatur Arift. Q uartus verò m odus fq u iuocorum dicitur eorum qua: ad vnum fìnem tendunt, atque denom inationem ab ilio fufeip iu n t : quem adm odum cibus fanus rem edium fanum dicitur, quoniam ad ynam fànitatem v elu tad finem rendunt, & ab vnafanitate denom inatur. H os autem pofteriores ^quiuocorum à feientia m odos ab vno Se ad vnum gquiuoca ab Arift. 4. M etaph. d icu n tu r, qu$ alio vocabolo, analoga d ic im u s. H is itaque ftantibus afierim us ^quiuoca à cafu & fortuna, n o n B confiderari à feientia aliqua, Se hoc m odo 1 1.M etaph. S e i.E lench.de squiuocis non haberi feientiam , n eed e illis vnam feientiam confiderare dicebat Arift. Q uoniam de illis p red i­ cata per fe non d ic u n tu r: fed duntaxat accidenti*. ^q uiuocarurfus, qu<£ per proportionem dicuntur, ncc ab vna feientia confiderantur, q u o d planum A u e r.i.Porter, his verbis fe c it.

D ignitates, inquit, qu^ pluribus feientiis com m unes funt, veliu fi ab ^qualibus ^qualia de­ m as,qu? rem anent,(unt ?qualia,& qu^cunque vni tertio cadem funt, & inter fe eadem erut, Squiuoce fccundum proportionem d icu n tu r : & proptereaab vna feientia, non confiderantu r, fed à pluribus : ^quiuoca autem qu£ ab vno S e ad vnum dicuntur, qu? alio nom ine ana­ loga nuncupam us, ad vnam pertinent feientiam : quoniam ab his predicata per fe qua: dem onftrationem & definitionem in grediuntur fumi poffiunt, atque ha:c ad vnam & can d em feientiam p ertin en t: quem adm odum A rift.4 .M etaph. planiifim e teftatum reliq u it, & fic omnes Gr§ci à quibus A uer.non eft alienus, in initio z.cóm .de A nim a afierunr, anima: feilicet definitionem cunòlis anim ? fpeciebus non effe vniuocam fed arquiuocam , hoc eft ad q vnum & ab vno rationem , quam nos analogam nuncupam us . Itaque vt ad n o ftru m inftitutum redeam us, m ateria corporum diuinoru, & hxc noftra atquiuoce d ic u n tu r non a:quiuoce à cafu aut pro p o rtio n e . cuiufm odi enim «quiuoca à feientiaexcluduntur, fed $quiuoce d icu n tu r ab vno vel ad vnum : qua: vnitatem feientia: pariunt, & ab vna fcicntia confide­ rari poifunt : fed quom odo hgc fe habent, candidis pr^fertim philofophia:, & fi paulo prolixiores fum us, veniam ipfi dabunt : rcs enim magni eft m om enti: non m oleftum declarare S e aperire haneveritarem operepretium duxim us . Philofophus om nium eorum qua: n atu ra conftanr, principia, caufas, Se d em en ta : in h ab itu p rim i libri Phyfic.venari pollicitus eft. corpus autem ceelefte res naturalis eft,vt i.corii patet, ergo illius principia, caufas, Se d e ­ m enta, i.h b .P h y ficetiam venatur : quare cum x.Phyfic. ipultis m ateriam venetur rationibus, fub huiulm odi fua inquifitione, qua m arcriam caducam inquirir, ccelorum etiam matCn?mrinC ir • aren nos °Portct>alioquin non omnium qua: natura conftanr,vt in habitu i.l hylic, pollicitus eft, principia & dementainquireret. Multa: veròpercipiuntur vie quibus caducam materiam i.Phyfic.venatus eft Arift. quemadmodum ibi nos docuimus, fed D precipue he funt , prima enim via eft à contrarietate : poftquam enim & veterum teftimomo & optima ratione, principia erte contraria comprobauir, venatur hoc tertium fubietìu, ita ratiocmans. Nullum contrarium aliud fuum contrarium fufeipere poteft, quoniam nullum contramim cum fui falute, fuftinet atftionem alterius contrarij : velini raritas non fuicipit dentnatem, necillius aòtionem fuftinere poteft, ergo pretcr principia contraria, ter­ mini fubietìum quod modo vni, modo alteri fiibiicitur, à rcliquis diftinótum,dari oportet: acmet via coelorum materia edam venatur, in quaquidemetfi non eft contrarietas fecun«iim fubftantiam, bene eft fccundum locum, Se fccundum diuerfa vbi : quemadmodum ri Uru-^r-^‘P^nUin ^CC'C* Vnum % u’dem vbi corporis cceleftis, non poteft aliud contrae «m ibi vbi, recipere : quemadmodum vbi orientis non poteft recipere vbi accidenti*,ergo 50StlC.r vbi cetraria, debet dari tertium quoddam fubieòtum, quod modo huic vbi, moalia' * ll°“ c' tur, ab illis tamen diftinòium, quod nil aliud eft, nifi materia codi. Rurfus °eneVla> ln I-Pfiy^c,rr-'l^ita omnis generatio aut fimplex, aur compofita eft, invtraque * ran°nealiquod permanens, perpetuo confpicitur fubie&um, quod modo fub vno ter­ mino,

Tex. 17.

38

T u .it.

TV*. 17.

T t x .7 1 .

,C * U lt8 .6 .

Quintij Bonioan. Deprin.nature

m in o ,m o d o Tub illjus oppoiito eft, ergo p rx te r contraria,d atu r rcrtium fubieiftum. H ac via, m ateria caeli etiam venatur. quod quiderri codkim, & ii o rtu m nullum , vel iim plicem vel copofitum ,vti nec in teritu m ,q u o ad fubftanriam pati poflit,tam cn quoad m otum locale, 6c refpe& u vbi, 6c quo,6c porentiam haber,6c o ritu r,& interir,vt S.tic, iz .D iu in o ru m locis paulo iupra citatiSjA rift.teftatur. Ita ergo ratiocinam ur.in corpore diuino eft orcus,6c interim s, qu o ad m otum localem , vbi coelum rnodo exiftit, Tub vno vbi, m odo Tub eius oppofiro, ergo in ca'lo ,d atu r materia. D uabus iitniliter viis, per indu(ftioncm ,f.altcra in om nibus faftionis m odis,alterav cro p erd iu ifio n em fubftanti«? 6c accidcntis in o rtu , & in teritu ,q u ib u s ibidem ftiblunarem m ateriam in q u irit A rift.cifdem , 6c m ateria cadi com m odiffim c venabittir, queadraodum nos in expolitione ilhus lib.abunde dixim us. fed noftram lententiam Sim plicius, quern aliqui m .odernifequuntur i.lib.P hylic.infirm are videtur, atq; ita ratiocinacur. Illius m ateriam A rift.venatur, quod o rtu m , 6c in teritu m p atitur, vti i.PJiyfic.patet, led m ateria coeli,non o ritu r,n ecin terir. quare i.Phyfic, illis viis, quibus m ateriam caducam venatus eft, m ateriam d iuini corporis venari non poteft : fedinquir, in i.P hyfic.hoc fadhnn eft, teftem ducens Ariftocelem. nam , in q u it, cum feiendi gratia fit naturalis pertra& atio, feireautem vnuquodque,non prius putam us,quam circavnuquodque proptex.quid eft,capiam us,idque eft prim am catifam cogriofcere ; pater, 6c hoc nobis agendum effe. de G enera.& C o rrup.& om niPhyfrca m u ta tio n e ,y t ipfarum .fcientes principia : en itam urvnuquodq; q u o d q u a rim u s, in ipfareducerc . quare, in q u it Sim plicius, per ilia verba d eo m n i Phyfica m utatione, x o n tin e tu r etiam m otio fecundum locum .cadorum . 6c paulo infra fubdir, diuidens tripliciter pertrad atio n es, & contem plandi facultates. A rift.inquir, Alia circa im m obile,fcilicec D eu m , reliquasq; adiun& as m entcs,alia circa m obile,fed.incorruptibile, vt corpus diuinu, alia circa corrnptibilia entia,f.fublunaria. ex q uibus Sim plicij verbis patet i.Phylic.m ateria coeli, ab A rift.Scnon i.Phylic.indagatam fuifte, illis quas dixim us iupraviis. Sed Sim plicij h$c refponfio,non eft red a.cu m 6c ipfe aliam quam ftipra dixim us rclponfionem ,eodem com entario dederit. illam enim naruram i.P hylic.percradat A rift.quam in calce prim i, indagandam propofuit. fed ilia per te (o Sim plici) caduca tan turn eft natura,ergo 2.Phylic. cadu­ cam tantum naruram d e lim it,& tra d a u n , 6c non lllam aiternam etiam . q u are fiv tra q u em a teria i.P hylic.venatur,& i.Phyiic.venatam efte intelligere nos oportet. A ilerim us ig itu r,fm alteram Sim plicij fententiam , principia c o iao m n iu naturalium , ilia fore, qua: A rift.i.P hyfi. inquifiuic.fed eorum qua:-veriantur in generatione,6c co rrupt.funt principia fecundum fubftantiam ,atq; fecundum alia accidetia, quibus h u n t m utadones. fed fem piternorum corpo­ ru m diiiinorum , erunt etiam illam et principia, fed dutaxat fecundum m otum localem : vbi S c quo vt A rift, vbique dicere folitus eft. ex d id is ergo m anifeftum eft, q> in i.Phylic.m ateria cteli, etiam in clu d itu r : q u a cum hac noftra m orticinia cadcm eft, idendtatc analogic ad vnum ,q u $ q u id em analogia vnitatem , fcientix parit. amb$ enim materia:, a d h o e v n u m tend u n t : vt fint potentix, 6c vt ex illis com ponatui p ro prium com poiitm n,cum infit in illis per fe, S c non fecundum accidcns. quem adm odum enim hxc m ateria noftra, potentia eft ad plures form as in ortu fubftantix,fucce(liue, rccipere : ita ilia corporum diiiinorum m ateria,po­ tentia eft ad plura vbi, fucceffiue rccipere. differunt tam en,quoniam hxc fublunarium ma­ teria,in ortu fubllantix,porentiam h abet,vt form as fubftantiales fucceffiue recipiat.Illa vero corporum diiiinorum porenda folum eft,ad diuerfa vbi,& q u o .R u rlu s conueniunc,quon iam quem adm odum h x c iu fte n ta tfo rm am , 6c illi(u b ftern itu r,atq ;cx illaco m p o fitu m calefcit, per fecum illi inert & non fecundum accidensdta Sc ilia q u x eft Iupra nos,form a: fubfternicur, atque illam fuftentat,6c ex ilia corpus coelcfte per fe, & non fecundum accidens cu inert,efficiuir. differunt ram en, quoniam h?c noftra fubfternitur form x, c d u ftx ex eins grem io, atque parti biliter in ipfa receptx, cum poftdim enfionem recipiatur, arq u eh an cm ateriam inform at,ilia vero form ^fufternitur diuin£,nequaquam ex eius grem io edude.nec partib ilitcr receptx : cum ante dim enfionem ,ipficcelo illabatur, quem adm odum in de iubftantia o rb is,p lan u m fecit A uer.nec illam inform ar, fed tantum m otum localem ille prxftat, vt fufius alibi nos m onuim us.Sed m ulta quidem digrefli fuim us, ad noftrum inftitutum ergo redeam us,quibus dieftis non difficile erit horum. nodos diluete. A d tertium Egidij argum entu m ,n o n n u lli itafatisfaciunt, vt D .T h o m as, m ateriam hanc noftram , 6c illam ope intelle¿tusjfcclulis form is differre : non p eraliq u am com pofitionem ,v.t etiam credit Ioa.G ram aticus,fcd liabitudine ad diuerfas form as m u tu o d ifferu n t. fed h x c iolutio (pace tanti viri dixcrim)

E

F

,

q

H

Sedio Prima.

39

A xerim) non v id e tu rre d a . h abitudo enim eft accidens, quo accidcnre fubftantia eft na tu ra , prior vc 7 .M c ta p b .p a te t:q u ? ro ergo ifi illo natur? prio ri in quo materia co n fid en t ur fine habitudine ad form as, autiibe m atcri?in illo priori c o n u e n iu n t, & ficEgidius habet intentum : aut diffcrunr, 8c hoc d ie non poceft: cum quia om nis d iftin d io ell per a d u m . arnbx aurem materi? funt fimplices, turn quia non refpiciunt illas habicudines, quarum re fp e d u , vt dicebat D .T hom as, differunt. D em um nullum pofterius eft caufa. diftindionis prioriV . habitudo aurem pofterioreft vcrifque m ateriis, cum fir accid en s. material autem ill« 'fu n c fubiknti?, ergo habitudo ilia non p o te n t d ie caufa,vc ill? materia: dlcnrialiter diftinguatup. quarc melius dicendum puto alio m odo differre com pofita, alio m odo differrc iiniplicia . c o p o fita.n .p erad u differunt, & fic Philofophus intelligir, cum airerat aftu m d ie rauonera d iltin d io n is . Sim plicia autem leipfis differunt, quem adm odum & principia etiam rerura naturalium , per alia principia difterre no poftunt, alioquin eflec abitio in infinitum in principiis, fed diiferunt feipfis : itaque m ateria Coeli,.& horum inferioritm , circufcripcis, opc intelledus, earum form is, adlnic differunt fe ipfis. Ad quarrum m odum ,alIerim us m u ltu ra o differre de haccorporum corruptibilium dim enfione loqui, 8c de ilia corporum sccrnoru* in his enim corporibus iublunaribus, eadem eft term inata & interm inata dim enfio, pro p ter potentiam quam habet materia prim a ad formas recipiendas fucceiTine.ilk autem term inata duntaxat Temper eft, eo quod illius fubieda materia (ernper eft in a d n , etii fit potentia, refpctbi vbi,vt lupra docuim us. Ad quintu verb (om iflaaliquoru refpofione) aflerim us corpov racceleftiam utuodifferre n u m e ro & fpecie, couenire, vt in A uic.bene teftatur A uer, huius tam en nuraeu couenientix, m ateria non eft caufa, fed num ero ilk differunt tranfeendenti j i f roetaphyuco. conueniunt aurem fpecie tranlcendenti & etiam m etaphyfica. non enim corpora diuina aut num ero, au t fpecie, autgenerephyficis, conuenire aut differre p offunt. in horum om nium co n u en ien tk , & differentia, perpetuo m ateria noftracaduca annum era* tu r. Cuius expers cm! urn fupra oftendtm us, fed num ero, fpecie, & cen ere M eta ph. fccndentibus d.fferre aur conuenire corpora cceleftia d.cim us : qu o ru m om nium m arena n o ftran o n cftcap ax . Ad iexrum concedim us cum A ucrroe, corpus e lk genus fuprem um i c predicam ent! fubftanti?, & com pofuum ex m ateria & forma, fim il.rer cerium e fti corpus* & com poutum ex materia & form a, fed ilk m ateria analogs eft, cum hac noftra, vcluri fu , p ram o n u im u s. D em um corpora diuina in praidicamento elie fubftantia:, & in eodem geneic, cum rebus q u x o riu n tu r 8c oceidunt, quo ip fa interitum , 8c ortum p atiu n tu r, fcilicec quoad m otum localem , atque in genere analogo, ncc me later A uer.refponfio, corpus ster­ num vt corpus eft rejpugnat c o rru m p i: non autem vt rale c o rp u s. multae enim funt qua: generi c o m p e tu n t, & fpeciet repugnant, ob aliquam peculiarem fpeciei conditionem vti vilus talpar com petit vt a n im a l: repugnat vero iibi,vc rale anim al, ob eius terreftrem m ate n a m . quare ailerim us corpora d iu in a , vt corp o ra,fu n t, fore com pofita cx materia & orm a, & lunuirer corrum pi poffe, quoniam ipfafinita funt, vtaucem ta lk corpora funr, ste rn a penitus funt, & m aterial« orrus 8 c interitus principium , nullo p a d o c k u d u n t* c p rio r refponfio magis placer, hare enim pofterior.m ultis eftexpofica difficultatibus: qua» in com enrarns de ccclo, expandam. Ad feptim um , concedim us materiie definitional!, q u an t i.l hyfic.venatus eft A nft.com perere materia: fu p era, fed quo p ad o com petat, mini per rationem a vnu, se a vno, fupra d id u m eft, ad illud Auicennte, duas fore m aterks prim as negam us, fed vnam effe ea vnitate, q u s a d vnum dicitur, & fupra explicatum eft. Ad philoiophi fententias, & p n m o ad earn q u x eft in 3 .C 6m .de C crlo.nonnulli vt D .T hom as conce* dunt^cceUim efrecom pofitum , A rift.ibi dixiffe ex qnaruor d e m e n tis,a d m enrem Empedoclis, fed hiec fentenria non vidcrur reda. nulla enim m entio ibi de Em pedocle fir, quem ad­ m odum nec fieri eft neceikrnim . Sim plicius (vt ibi eft videre) interpretatur.D ico autem ,inquit,fubftantia quidem fim phcia corpora, putaignem & terrain, deindeadiecir, & coniuea-, * his alia tna.dicens fim p iic k /.q u in tu m , hoceftjipfum cedum q u o d q uintum corpus'ab ri & aerem , &aqtT 3tti. H oc autem & qu£ecuque ex his com pofita om nia lignifi-.

• »qu ieo n feq u en ter nom inarjf.totm n ccelutn dicens athercum om ne, 8c partes e iu s: ex Arift Sim Plici) verbis, patet in hacencium naturalium diuifione, poni cmlum cum dicic jn ,Cognataex his,hoc eft q u in tu m corpus,ideftipfum ccdum 8c aerem ,8 c aq.uam ,per etcj j Ver.° 'juod exiftis eft com pofittim , Sim plicius in td ljg it vniuerfum , in quo fignificaro in e cm o etiam acccpic A rift.egq veto aliam huic loco expofiuonem afferrem. ibi e n im P h ilo fo p h u s,

M ffiU

40

if

lofophusj hahc fecit diuifionem, corum quae natura dicuntur, vel fubftantia*, vel pafliones fupt,diuidit fubftantias in fimplicia corpora,&in ea qua ex his conftant mixta, fimplicia ve- ; ro corpora,alferit elfe ignem & terram, & his cognata, aerem tk aquam.quibus fimpliribus i corporibus,annedit coeium : adeo quando,inquic,dico autem fiibftantias quidem hmpliria Corpora,putaignem & terrain,& his congcnea,aerem,f.&aquam,& quacucjue ex his,f.fimilicibus corporibus, verba aurem quae fubdic,& totum ccelum non d ie connedenda cum il­ ls, & quaecuque ex his,fed cum illis Sc fimplicia corpora vt diuiiio hoc modo fieret fubftan1* tix quadam fimpliccs,vt quatuorvocata elementa,& coeium, quadara mixta ex his vti animalia, plantae, &c partes ipforum, non del’unt qui alierunt, coeium conftare ex dementis, fecundum proprietares nobiliores,qua in dementis iniunt. eft enim ccelum ignis lux,no ignis flamma,vel cardo,eftaer& aqua quoniam n6eftdiaphanum,eftfimiliter terra,.quoniam aliquacius partes, denfafunt, fedhorumrefponfio potius Piatonica quam Peripatetica eft, •qua Simplicius fape fapius vtitur in 1.cpm.de Ccelo, VtPlatoni Arjftotdem condliaret ad sllam qu? eft ex fccundo ortu, Ariitorclis audoritatem, dicimus, eandem fore materiam corporum diuinorum, Sc horum jnferiorum, ea'entiratequa ab vno vel ad vnuro dicitur, que- F admodum fupra explicauimus, & rationibus Egidij, & Auic. lie fit refponfum. ad eas vero quas Grammaticus finxit, rationes, eodem ordinefoluendas aggrediamur. ad primum autem Grammatici argumentum, quod perterrefecit omnes Peripateticos, vt inquit Auer* Simplicius duabus refponfionibus farisfacere nititur. altera autem hac eih quam in fine X.com.de Casio exarauit, corpus coelefte,fua natura, fore finitum atque virtutem finitam habere, qua fua natura, finiri, atque dcficere poteft, aternitatem vero a Deo Opt. Max. nad u m , in infinitum durabit: fed h«?c folutio in Peripatetica dodrina inanis eft, ex retro enim d id is conftat nullum quod eft fua natura corruptible, ab alio fieri sternum. Altera vero eft eius refponfioin S.Phyfic. aliud, inquit, eft habere virtutem infinitam totam fim ul, quam noftri infinitum in vigore nuncopanr; & aliudeft habere virtutem finitam in infinitum, qua noftri nuncupantinfinitumin duratione, tunc autem ita foluir, Ccelum non habere virtu­ tem infinitam totam fimul, qua poflit totum fimul m oueri. hoc enim habet tatum primum jnouens incorporeum, totam fcilicet virtutem infinitam fimul, hoc eft, vt noftri loquuntur, — primum mouens eft folum infinitum in vigore, corpora autem cceleftia habent virtutem fi­ nitam in infinitum, hoc eft vt noftri loquuntur, funt infinitainduratione. non autem in vigore. & fi Simplicio obiiceres, ergo primum mouens moueret in non rempore, quoniam eftvigorisinfiniti vtibi Arift.deducit. Refpondenhocacciderenon polfepropter naturam mobilis. corpus enim cosleftc,non poteft fufeipere totum motum fimul, quern totum fimul ipfi primum mouens vigoris infinitum tribuit, ex natura ramen primi mouentis nullum requiritur tempus. quarefi in tempore coeium mouetur, non eft ex natura mouentis, quod ex fe in inftanti moueret,fed eft defedus mobilis,non potentis totum motum fimul fufeipere.

Grammaticus ergo deceptus eft; quoniam non ponitdiicrimen, inter id quod habet virtu­ rem finitam,in infinitum, Sc inter id quod virtutem infinitam fimul totam habet, fed h ac fccundarefponfio, primaprobabiliorvidetur, quametiam cxnoftris multi Theologi, afterre folen t; verum non eft peripatetica penitus , demonftrabimus fiquidem in C6m .dc Ccslo apud Arift.primum mouens nequaquam fore infinita potentia. quicquid enim fieri poteft, refpedu agenris, fieri poteft,Sc relpedu patientis. quare fi primum mouens adiuum poteft p j totum motum fim ul,& in inftanti,ipfi mobili aifcrre,ergo & ipfum mobile pafliuiun,porenriam paifiuam habere debet, qua fimul totum ilium motum recipere valeat. dcmumArift. t.Coelijfi aftrmujinquir,ipfi ccelo adderetur, vel non moueret velcum fatigatione moueret primum mouens. quare fiapud A rift, eftet infinitas potential, primum mouens vrique cum additione vnius, Sc mille aftrorum coeium ipfum moueret. quare ab Auer.in 8.Phyhc.& in defubftantia orbis & iz.D iuinorum longe probabilior affertur huius argumenti folutio.

Duplex enim eft,inquit, potentia, altera adiua,qua primum mouens mouet, altera paffiua, qua coeium mouetur,vtraque iftarum vel eft finita,vel infinita in vigore,tunc ergo Auer.alfcrit corpora cceleftia,habere potentiam finitam in vigore, quoniam finito tempore, 8c detcrminato, mouetur, infinitam autem in vigore non habet.quod ira probar, Nulla virtus corporea infinita eft in vigore,atqui corporum casleftium virtus,corporca eft,ergo non erit infinita in vigore.primum autem mouens virtutcin durationeinfinitum eft,quemadmodum & ipfa corpora cceleftia qua infinita in duratione etiam funt, non autem in vigore crit infinitum, quoniam

{

.»>

T i.ji, Ctm.yj.

C0CT.4X,

Quintij Bonioan.Deprin.nature

Sedfcio Prima.

41

A quoniam tunc in non tempore vt Arift.deducit,moueret.Quare fie Gramatici ratio ciiiuitur, corpus arlefteeftc finitumin vigore, fed eft infinitum in duratione, & hocpa&o ipfum non corrumpitur; corpora vero finita vtraquevirtute & vigore & duratione funt, qute corrumpuntur.quare ccelum ipfum materiam principium interitus non claudit. Ad illud vero quod Grammaticus Platonis au&oritate afferc, omne compofitum poiTe dilfolui, peripatetici hoc negarent. fuit enim illius fententiae Plato,vt mundum fua natura, diiFolubilem Deus xternum reddat, vtt etiamipfi i .Cceli imponit Arift. ledambiges : quinimo & peripatetici ilia cnunciarionem concedunr, omne cpmpofitum efte nouum,& per confequens,dilfolui poffe, quemadmodum Auer, i z.Meraph.afterir. foluitur,omne compofitum ex materia prima, cim. i*. efte fadum ,& nouum, atq; diffolubile, ccelum vero ex materia, quae claudit principium ortus, & interitus, non eft compofitum. Ad tertium vero, foluit Simplicius, corpus caelefte vt corpus eft,in infinitum diuidi potcft,vtautem eft tale corpus, repugnat vt diuidatur. quare vt corpus eft,ad minimam partem diuidi poteft,& corrumpi,fibi non repugnat: vtvero talc eftcorpus, Sc in partem aliquam minimam diuidi, & corrumpi,repugnat, Multa enim funt, B quae ratione generis,aliquod habent pra;dicatum,quod illis tamen repugnat ratione fpeciei, vt retro monuimus de vifu, vt refpicir talpam. huius etiam fententiae 8.Phyfic,& t z.Diuin. eft Auer.iedifthoecfolutio, a multis moleftatur. Eft enim (vt retro docuimus) hnecrefponfio mulrisexpofitadifticultatibus, quare iecundam Simplicij,ad idem argumentum,qur magis probabilis videtur,& veritati pcripatcticae confonaelh Diuifio,inquit,bifariam alicuius cor­ poris capitur,altero modo, quemadmodum diuidunturres naturales compofita: ex materia* Sc forma,cuius materia: mcrito,res naturales in infinitum dmiduae funt,potetia,& no a& u; qua quidem diuifione, orbiculare corpus diuidi non poteft. ilia enim corpora,hac diuifione partiuntur, quod ex materia, quarortus, & interims, principium claudit; magnitudine effeda conitanr,quemadmodum corpus eft generabile. sternum vero corpus, cum ex ilia ma­ teria non conftat, in infinitum nequaquam partirur, fed fibi deferibit definitain quandam magnitudinem.alrero modo eft diuifio, qua fecundum defignationem corpora diuiduntur , qua diuifione,corpora diuina dutaxat diuiduntur,fiquidem habent in a<ftu partes, fuoqj loco conftitutas, & mutuofeiundlas, toti tamen adherent, & hac diuifione corpora diuina non corrumpuntur.non enim minimam aliquam magnitudinem, & toto fepararam qu? corrum« pitur, in haepartium fecundum defignationem, diuifione,accipere eft opus, quo fir, vt illud (S.Phyfic.axioma, in infinitum quodlibet corpus efte diuiduum,non fit verum, nifi de corpore ex materia ortus,5c interitus caufa compofito. quare corpus diuinum, diuiduum quidem eft fecundum partium defignationem: qua diuifione corrumpi,non eft necefte. quareGrammatici cauillns,nullus eft.Ad quartum, diftinguitSimplicius, propofitioncm om neidquod aliquo indiger,vt fit,corruptibde eft, pofte bifariam inrelligi. illud enim quo res aliqua indi-. gct,vel non eltde eftentia illius rei, & tuncres ilia fua natura, defe&ura eft, quo patftono fie cmlum materia indiget,vel illud eft de eftentia rei, quo pacto res fua natura, no eft defedhira* quemadmodum funt corpora coeleftia, quibus indigent neceflaria, & de eftentia luntilloru. poftremum diluit Simplicius,arq* totum corpus ccelefte, efte virtutis finitxin vigore. infini­ te autem in duratione, fimiliter & partes cius infinitas in duratione atq; finitas in vigore aflerit, nec tamen me latet aliana efte viam, qua Grammaticus turn r.Meteor.turn primo cceli B referenteSimplicio, conatur fuadere, in ccelo,cfle materiam ciufdcm rationis, cum hac noftra, & fua natura,defedurum corpus ccelefte,f.ipfum elfeignem,quoniam calefacit,non cotentus Arift.fententia,quintam naturam ab his, qn? funt hic,longe remotam alfercntis, qua poftea fententiam ex Neotericis multi, mordiens defendunt. quorum quidem rationes, &: fententias num natur? rei confentiant fimul Arift.ad illud aftruentium rationtim folutiones examinare,ac perpendere diligentifli me,in com.de coelo huic rei. commodilTimo loco,diflerxeoperepretiumduxi. Nnncvero fatis fit vidilfecorporumin gyrum latorum materiam, candem cum hac noftra caduca non efte,nifi identitateab vno, & ad vnum, quam analog!cam nuncupamus,in qua plus arquo forfitan prolixiores fuimus* Grammatico, Egidio, & Auicenna, qui aperta mcndacia in Arift.do£lrina afferebant, virtum dabunt. Interea au-. tern noftrum inftitutum profequamur.

F

42

Quinti; Bonioan. Deprin,nature j"

O^Cum potentia fit materia effentia, ambigmtntei.

Com. 70.

quxft.j.

T tx .ti.

T ex.i 4. & tex.y.

T tx .ic.

Ttx. 31,.

Com.4-& 2.

'

iM ^L

(ap. x 1 x.

N pratfentis quatfid folutione, A uer.verba magnam pariunt difficultatem . prim o cnim Phyfic.aperdllim e,m ulds confirmac radonibus,potentiam no eiTe materia: clfentiam, fed accidens, q u o d form? aduentu,cuius eft poten­ tial deletur-oppofiram veto aftruit fententiam , p rim o capite defubftantia orbis, vbi aperdoribus verbis, potentiam materia: fubftantiam ,& eius fubftantialem differentiam , ob quam m ateria prim a fubftanriatur, vt eius verbo vtar, contendit. fim iliter A lexander, m agnus peripateticus, hac in re aliter, atqne alirer {entire videtur 2.enim naturalium Quseftionum, fatetur elfe m ated?, in pofle confiftere pri­ m o: poftea deanim a oppolitum ex diam etro teftatur vti nos retro m onuim us.' fed quod bis om nibus m ains negocium nobis facelift, eft, quod A rift.ipie hac in re, libiipli nequaquam conftans. videtur etenim r.Phylic.potentiam m ateria:,fore naturam , nequaquam autem priuationem teftatur : & hac ratione, nem pe potentiat incorruptibilem m ateriam d icit, m erito autem priuationis o ritu r ipfa & interit. Idem & 7.M eta.fcriptum reliquit, vbi cxplicas ma­ teria: naturam ,non elfe,inquit,quid, non efte.qualem , non elfc quantam , aut aliquod pnedicam entorum ,quibus ens ipfum eft determ inatum , fed potentiam ad om nia fua natura, elfc m ateriam prim am , concludit. fim iliter io .D iuin.oppoiitum dcinde.aH erit,3.Phyiic.volens, probare, fu b ied u m non elfe idem cum potentia, ita ratiocinatur, vt placet gratcis. qu?cuque vni tertio eadem funt,& : inter fe eadem crunt,ergo ii fu b ied u m idem d ie t cum potentia fanitatis, eadem ratione,idem erit, cum potentia segritudinis. quare eadem erit potentia fanita d s ,& egritudinis,ergo eadem erit fanitas,& atgritudo. quarum enim potendarum eadem a u td iu e rfa eft en titas, idem , aut diuerfi erunt a d u s : ex quibus liquido co n ftat: fub ied u m idem non efle, cum potentia. Adhatc, vtraque ex parte, nequaquam leues funr rauones. yt enim fe habet efle ad pofle, ita eflentia ad p o tentiam , at in a:ternis,haud differt a pofle elfe. vt A rift.j.P hyfic.teftatur, ergo in illis, potentia idem eft q u o d eifenda. quare cum m ateria apud A rift.fita:terna,fua eifenda idem erit cum fua potentia., Pra:terej,,yd.form a, fe habet vt agat,ita m ateria vt padatur,ex 1.& 2 .d e O rtu , & In terim , fed potentia format, idem eft cum eifenda form at,veluti nos dem onftrauim us in difeeptadone de potentiis anima:, ergo poten­ tia m ateria:,idem erit cum ipfa m ateria.R urfus om ne accidens,eft in fu b ie d o in a d u ,q u e m adm odum A uer.a.dc A nim a teftatur,ergo fi potentia materia: accidens foret, & nequaquam m ateria: eflentia,in ipfa m ateria haud fu n d aretu r,q u o d apud om nes eft inanifefte abfurdurtu Adhatc,If materia: potentia, foret accidens, & non illi fubftantia, tunc in iplis accidentibus, abitio in infinitum foret, id q u o d co n feq u itu r, vno prius fum pto p ro b atu r. N em pe m ateria eft in potentia,ad om nem fubftantia:,& accidentis form am , vt 7 .D iu in o ru m liquet, tunc ita inftam us,m ateria eftad om ne accidens in potentia, ergo erit ad potentiam in potentia, quo-, n iam com pofitum eft, potentiam elfe accidens, tuc p e rcu n d atu r,au t ilia potentia,per quam, m ateria eft in potentia ad illam potentiam , eft eifenda, & fubftantia mated«?, vel accident, ft p rim u m dabunr, h a b e tu rid quod qua:ritu r,n o n fecundum , quoniam cum lit accidens, eric iim ili m ateria potentia illud accidens. eodem m odoqu£ eratu r,arq u cd icetn rv t prius, quare in infinitum eifet abitio in accidentibus.Ex altera parte, ita in ftam us, om nis potentia eft caduca. m ateria autem a’terna, i.Phyfic.ergo potentia non erit mareria* eifenda. prim apropofido,ita p ro b atu r, qu?libetnatura: poted a, refpicit a d u m (funt cnim re letiu a 9 . D iuinorum ) ergoipfius aduentu, a d u s potentia d eletur, m ateria corrupta, ilia potentia illia d u i fubfter' nituv,& cum ipfo perm anens caufat com pofitum . quare potentia non erit materia: ef­ fentia. mox potentia, v tin categoriis patet, qualicas eft, m ateria vero fubftantia , quare potentia non erit m ated? eifenda Sc fubftantia. A dh?c,vt ratione Auer, : vtam ur,potentia eft in categoriaad aliquid, m ateria verb in genere fubftanti?,ergo potentia non erit materia; eflentia. quare vt has radones foluerent, & A uer.verba conci. liarenr, varia lad n i finxere,

V ita

-p .

.

q

H

Seólio Prima.

-v

V aria latinorum opinio g f confutadlo.

43

(ap. x x

I O rvm aliqui aflTerunr, potentiam bifariam fumi poíTe,altero quidem mo­ do pro fubicílo, quod potens eft dútaxac recipere, alio modo, ve potencia rcfpeñum & ad rem generandam habitudinem referat, tune alferunt,quód i fi potentia pro fubie&o dútaxat potente fumitur, fa ten tur hoc modo fore ¡ materia; eiTentiam. id enim quod perfici ac forman valct per fubftanti? for----J mam,eft ipfa materia: eflentia,fnbieñum vero potens eft huiufmodi. quafc fubieñum potens eft materix eífentia. fi vero potentia,vt habitudinem & refpeftum referat, fumatur, haud tunepotentia erit materix eflentia, quod iraprobant. Illa nequáquam vnum elle poflunqquod altero multiplicato,reliquum vnum permaner:atqui huiufeemodipotentix,qux habitudinem referunt,multiplicanttir,quemadmodum potentia ad formara icmis, eft alia abea, qux eft ad formara aqux, materia vna permaner, igitur ida potentia refpe^iua 15 necIl,it eíle materix eflentia. Adhxc, Auer. i i.primx Philofophix,numeras,inquit, habilita­ ran),ideft poten narran materix,eft fecundara numerara fpecierum generabili um, quid emo hi veline exdiñis, manifeftum eft. fed horran opinio faifa eft, quoniam capiamus materiam mentís noftrxqpe, formis remous, ira quod ipía formas nequáquam refpiciat, tunc ab his percontabimur, num potentia materix, ita confiderai., inerit,vel non ; non fecundum dandura eft,quoniam eílentia,ab eo cuius eft efifentia, nunquam feparatur : nec quidem copita*tioncí vtl 7.Diranornm in Ratonera monílrauit Philofophus. non primum, quoniam retro monftrauimus materiam ,eife adn materiam, & in eius quiditatiuo concepta, ckcúfcriptis ope tn telleílus forran potentiam non chiudere,ergo potentia non erit fuá eífentia,qaxuis lit lila, tum pro fubieño potente, tura enam fiad rem generandam referatur. quare horum potenti? diftnbutio,vana eft.Pratcrea.ara h*c potencia eft à materia aliad,auc ídem,nó primum,turn quoniam nulla eflentia,alia eft ab eo cuius eft eíTentia. tura etiam accideret vt materia eflet compolita,& non íimplex. quare primum non eft dandum, nec quidem fecunc dura : ex hiserara, qux fupenore <bfpntatione, diximus, demonftratum eft, materiam abfo.

Imam non elle poteftatem. quare horum partitio in potenrias, vana eft. Rurfus ex proclís Se immedians ítainftamus. petimns,illa potentia,qua materia fubieñum potens ef t , &qux de e.useflcntia,&íubftantiaeft,vcaiunr,vel erit abfoluta,&hoc afferri non poteft. omnis enim potentia p.Dimnorum relanuaeft, ergo erit illa potentia refpcñiua, tune ita argumetamur potentia fecunda ea ratione, quia eft refpeñiua, non erir materix primx eífentia,vt ipft afL u im e ft!ftntCPrimf P°rCnna,pr° fubiCÜO Puente,erit materix eífentia,quoniam vt pro­ batura efl, eft etiam ipfa rcfpeéhua. quare horum pofitio nulla eft. Alii veroaflerunt d id icem fore potentiam, alteram qua materia formara refpicit,& eft altera pars compofi¿ &TC potentia eft maten? eflentia, & ab lilis rn.ncap.tur potencia receptiua, & de hac aiunt o" quutum fmire Auer.pnmo capite de fubftanti. orbis. fimiliter Phflofophum S.Dkinorura z.de Anima, nullam aliam cognofcentem caufam. quare ex materia ^ vnum compoíitum, nifi hoc potentia, illud vetó añus. Alteram verb a iu n ^ f lf n L n ^ materia,qua refpicit ipfa añiuam agentis potentiam,cuius merito de potentia ad añum ma35 tena deducit,& hxc potentia, qua materia refpicit agentan eft relation 5. , . poprium.quod conlcmiitur nmeriamdeq j p o te v a ..r W c c .A u e r fto T e S q ú u m m reñeq; dicentem, humícemodi potentiam, nequáquam fore materix efl'enrion r T ’ quod deletur oppofirx formx aduentu.verum ex diñis, horum policio fiH b fedaccides,

E ontT r

,por“ tb’i— í

illa diuerfa,non fecundum, quoniam eífentia no aliud eft ah en mine J

,r

“ “

■

aftafit10npC' mUfr* p,pr^ c” ‘ 11\®Pencti„1us ma^^*^»Sfoluraní<poK'ftarernlÍio rifi« j,fcd lúa natura elle, licet imperfetto,& indeterminato. Demumafferamus Auer.verba qux v i d ^ r am>nCdUm 'nt ñT Z f U n labefa? arc’ red Pr°rfus è medio collere,manifeftiffime tinnir 'T ? ¡ í ^ orbíj>ita>mquit,& hoc poíTe,quo materia fubftan^iffertaben ,na l*5a u Ie lj raateri*,vnde ita tatiocinamur. Nulla quiditas 8c eflentia, monftrat Ar a*1US C 2U1C^taS & eííentia> maxime in rebus non compoíiris, vtí 7 .Dioin.dePoteatia nn * ’ar PCr ^ lCa P0^entla’ *^Ua mater‘a fobftantiatur, difiere ab ipfa materia, ergo ^ •a matcna fubftanuatur, quam ifti vocant receptiuam, non erit de eífentia & qoi-

F

ij

ditate

iím .i.

44

Quinti; Bonioan.Deprin.natura:

ditate m ateria:.quare h o ru m pofitio fim fiiter figm entum eli. non defunt autem ex N eotericis E latini qu i alferunt dùplicem eiTe materia; p o te n ria m , alteram rem otam & vniuerfalem , hate eft fubftantia, & eirentia m ateria:, de qua p rim o capite de fubftantia orbis lo q u u tu s eft A uer, Altera propinqua,Sc particularis,qua: accidens eli, & hoc m odo i.P hyfic.loquutus eft (aiunt) A uer.A lij vero latini» diftinguunr de po ten tia, quandam effepotem iam dicentesabfolutam , & h a:c eft fubftantia & eifentia m ateria, abibluta porro ha:c potentia a p p ellaiu r, n o n quoniam nulla rationc per ijlam fit m ateria relatiuaad operationem , fed eo q u o d refpicit vniuerfam form am ,nem pe o m n efo rm aru m genus,om néquc fpeciem ,& indiuiduum , de q u a p o te n tia fu e re A u er.verba in de fubftantia orbis. A ltera autem eli materia* potentia refp e& iu a,q u x h au d v n a eftratione, quoniam fiadform am genericam com paratur, generica. eft,quem adm odum fi ad form am fpecificam referatur, fpecificanuncupatur. limili ter fi ad form alo indiuidualem ,indiuidualis,& bare non eft eius elfentia,fed accidés,quo paéto Auer. i.Phyfic.aiunt effe lo q u u tu m de potentia. H os autem arg u u n talij pofteriores latini, atque. totam huiufm odi rei fententiam ,in hoc ftare aiu n t,in m ateria bifariam fore potentiam , alte­ ram abfolutanbquseeffentia materia: ab iliis d ic itu r,alteram refpe&iuam. tuncquaerunt, illa E p o ten tia abfoluta,vel aftiua, vel paifiua eft. aéliua quidem elle non poteft,quoniam ratio ma teda:,'eli-pati, fi paftìua. tun cin ftan t, om nis potentia paifiua, eftrelatiua ^.D iuin.ergo illa p o ten tia non erit abfoluta, quem adm odum fuperiores latini fin g e b a n t. prqpterea ipfi afle-! r u n t m ateriam duplici m odo polfe lpeélari, altero autem m odo in prim o iìgno natura:, & in elle vniuerfale, quoad ca,f.pra:dicata, qua: jpfi materia: com petunr, in fuo elle q u iditatiuo y q u o paifto m ateria eft ens abfolutum , & fubftantia abfoluta. atque hanc materia: confiderà-, tionem foli M etaphyfico relegant : quo quid em paólo nullam aiu n t potentiam m ateria claud it,n e c propinquam , nec rem otam . alio vero m odo m ateria fp eflatu r,v tad form am confertu r, atque fecundum fignum natura: iftha:c confiderado n uncupatur, & ita potentiam cland it reladuam , & hoc m odo à naturali P hilofopho tradlatur. poftrem um alferunt, quòd h?c po ten tia, qua: in z.figno naturae, materia: com petit, bifariam eft, altera qua: form am indiuidualem refpicir, qua: caduca eft, altera vero qu? ad form am inv n iu erfu m refertur, qua: qui­ dem perennis eft ac forma: aduentu non deletur, & d e h a c potentia qua: in vniuerfum for­ G m am ceternam refpicit i . cap.de fubftantia orbis A uer.aiunt elle lo q u u tu m , de priori por­ ro potentia, qu? indiuidualem form am refpicit, qu? caduca eft i.P hyfic.aiunt, A uer.loquitu r, qu? form ? aduentu in terim itu r. fed hi cum alios arguant, m agna flint digni reprehenfione 4.etenim D iuin.teftatur A rili. i.Phyfic.confiderat ens, & q u ?cu q u e enti infuni, enti autem infunt adlus, & po ten tia, ergo q u icq u id confiderat prim us P hilofophus, velration e qua a& us, vel ratione qua potentia confiderabit, tunc qu?rim us, in prim o Ugno natur? , & in effe vniuerfali folus M etaphyficus, m ateriam confiderat. quare vt eli adlns, vel potcn* ria, confiderabit oportet. fi prim um dabunt,ergo m ateria fua natura, adlu erit : q u o d illi vaid e a b h o rre n t: fi p o te n tia ,e rg o m ale alferunt in filo vniuerfali e lfe ,& prim o fig n o ,e lle jnetaphyficum m ateriam fine potentia fpeélare. A d h ? c , m odus definiendi fequitur m od u m confiderandi,& è conuerfo é.D iu in .atq u i M etaphyficus definit m ateriam per potcn d am : ergo confiderat per potentiam . m in o r propofitio j.M etaph.patet.m ateria non eli q u id , non eft q u a lis,fe d p o te n tia . A m plins red iret opinio •Auicenna: alfercntis, naturalem P hilofophum materia: prim a:, quidi« tatem , non confiderare : in quem in u e h itu r A uer. i .Phyfic.quod autem co n fequitur,probatur. ap u d hos enim naturalis Phylofophus fpedlat m ateriam fecundum potentiam qua: eft accidés, cum diuinus fp eilat ipfam fecundum potentiam , qua: eft fubftantia. ergo quiditatc , m ated ?,Phyficus non contem plabitur.

• quare h o ru m om nium pofitiones la tin o ru m , in a p e rtili m o fu n t m endacio.

lurtiorm

Sedfio Prima.

A

Juniorum quorundam opinio & em euerfio.

(^ap. xxr.

V n i o r e s autem aliqui, e quorum numero nos quindoqjfuim us,ifupe*

^ "

£

I>

¿¡S’" jT j$ B rioribus in prxfentis problem atis fo lu tio n e, diuerfam in m edium fentenda afferunt. S c m ultis prius fufceptis, adprinceps in ftitu tu m deueniunt.

N em pe fcientias, conuenire pofl'e in re confiderara : diftare uerb, Sc differre, in m odo confiderandi, vri A uer. S c A rid, non fem el m o n u e ru n t: Q u o f it, vt d iu in u s, S c naturalis m ateriam fpedlabunt, fed alia, & alia ratioue. d iu in u s enim c u n d la v te n tia fu n t, contem platur : Q uare m a te ria , vc cns S c fubftantia eft, fpe& abit: naturalis verb vt principium eft ends n aturalis, m ateriam co n tem p lab itu r, hac ratione,potetia quae eft materia: natura, ab utroq; philofopho diftinbta tam en ration e,fpe<fta~ • b itu r. A ccipiunt vlterius, duplicem inueniri in m ateria potenuam , alteram fu b ftan d am , al-' teram veto accidens , quod per A uer, planum fa c iu n t. prim o enim Phyfic. potenriam dicic cfle accidens ipfi m ateria:,& non fubftandam , qua: deletur formae oppofirx ad u en tu .I n p ri-' m o autem de Subftantia orbis potenriam d ie materia: fubftandam alfeuerat. Q uare duplex in m ateria poteftas infpicititr, altera q u x eft accidens, altera qua: eft fu b ftantia. H is quiriemt luppofitis triain m ateria confiderant, prim urn autem quod ipfa eft adtu fubftantia im perfe¿ la , quam quidem im perfeblionem potenriam aiunt nonnunquam Arift. n u n c u p a re : qua; quidem perennis e ft, Sc nunquam d e fe ilu ra , quae indeterm inata ad om nes formas eft : S c h x c potcnda eft paifiua , q u x fubftantia eftim p e rfe fta , S cab o m n i form a perfici v alet, &r hxc ellelfentia, & fubftantia m aterix, de qua A uer.prim o capitede Subftantia orbis loqui­ tu r . Alexander in i.d e A nim a, & A rift.7. S c io .D iu in o ru m Sc i.P hyfi.fecundum quod inmateria confiderant, eft habitu d o , qua ipfa prxdita eft ad form as recipicndas ob fuam indeterm inationem , & hxc forma: aduentu deficit, & d e le tu r, atque hx c eft accidens ..d e q u a quidem potenda loquutus eft A uer, prim o Pliyfi. Q uare iftorum foludo hx c e ft, quod p o rentia quandoque pro fubftantia in d e te rm in a ta , S c impcrfebla f u m itu r, atq u e hxc eft fubftantia, S c eftentia, m aterix: quandoque uero pro accidente, q u x deficit fo rm x aduentu, at­ que hx c eftilli accidens, fed horum folutio redfa non eft. A uer,enim uerba q u x fibi o p p o n i uidentur, non conciliant. N ec ctiam vera fatentur, atque in m edium A uer.verba in de S ubftanria orbis proferam us, vndc natura huius fubiedli recipientis, fubftantiales form as, ideft prim e m ated?, necelfe eft eftenaturam poten d x , fcilicetquod potentia eft eius differentia fubftandalis, & id eo nullam habet forrnam propriam , Sc naturam cxiftentem in adlu, fed eius fubftantia eft in pofTe, S c ex hoc m ateria recipit omnes formas . deinde fu b d it, fed hoc p ortequo fubftan tiatu rh o c fubiedlum , differt etiam a natura fubiedli, quod fubftantiatur per hoc pofte in hoc quod polfe d ic itu r refpcdlu, form a, hoc autem eft fubiedtum vnum entium . hoc autem fubietftum , eft elem entum vnum sternum , exiftentium per fe : quorum in potenda eft fubftantia per fe. ex quibus A uer.verbis, m nlta bona colliguntur aduerfus Iu niorum fentendam . prim o enim co llig itu rq u o d h ^c potentia qua fubftantiatur m ateria p ri­ m a, differt i m ateria prim a, ergo non erit eifentia m aterix p r im x . nulla enim elfenda ab eo cuius eft differre, vt ex A rift.planum fupra fecimus in 7.D iuin. Q uare falfi fu n t iu n io re s, quod potentia pro fubftantia im perfeila & indeterm inadone fit m ateri? eften tia. fecundum colligitur quod hqc potentia refertu rad form am , & eft re la tiu a . ipfi autem a fte ru n tq u o d hee potentia eft qualitas. D em um percontabim ut ab his, num h x c indeterm inatio, S c marerix imperfedlio differat a m ateria, vcl idem fit cum m ateria } fi prim tim d ab u n t, non eric ilia potentia elfenda m aterix, nulla etenim eifentia a b e o cuius eft eftentia differre p o te ftt non fecundum , quoniam natura fua m ateria confiderara, adlu & non potentia eft: quem adm odum fuperioredifputarione docuim us, Sc ipfietiam fa te n tu r; quare horum fententia vana eft, nec m elatet L atinorum plures eftead hanc rem fentendas, im o potius am bages: qu? quoniam friuolx fu n t, & falfis innixx fundam entis, S c ex noftris didtis eorum falfitas comprehendi poteft, bona fronte ptxterm ifim us.

Trofim

4

6

Quinti;Bonioan,Deprin,nature P rop ria opin io de potentia m ateria jE t e r v m

(a p .

xxii,

H

horum reiedis fententiis, quid nos fcntim us, in m edium afferre iam tem pos eft. A flerim us itaquc nullam potentiam , cfle materia: eflentiam , & de quiditatiuo efie m a teri?, fed om nem potentiam , qu? materia: incft, accidens fore. E t ft qucedam fit potentia qu? circunfcribat m ate­ ria: vltim am difterentiam , atque per confequens hail'd fit fubftantia fua, fedpotius illam circum loquatur, & defcribat potius q u am d efin iat. Al­ tera verb eft potentia qua: accidens eft e tia m , fed materia: nobis ignotam difterentiam , circum fcribere non v a le t, atque hare eft qua; form am determ inatam refpicit c u m p riu a tione, S c dcletur form a oppolita aduentu : dc priorc itaque potentia lo q u u tu s eft A uer, in prim o capite de Subftantia o rb is ,c u m alfcrat ipfam efte fu b ftan tiam , intelligendum eft circum fcriptiue, quoniam fubdit poftea A uer. & ha:c potentia qua fubftantiatur hoc iu b ie d u m differt a natura fu b ie d i: ergo non eftvera potentia eflentia materia:, alioquin F n o n bene diceret A uer.hanc po ten tiam , q u a fubftantiatur hoc fu b ied u m , differre £ natura f u b ie d i. nulla enira d fen tia (vt plurics dixim us) differt ab eo cuius eft eflentia ; de hac fim ilitcr potentia, qu? vltim am nobis ignotam m ateria:difterentiam defcriblt, intelligit Ale­ xander cum d fe m ftreri; in hoc polfe dicat confiftere, fim ilitcr A rift.cum eius naturam hanc otentiam vocat, in te llig it. D ep o fterio re verb potentia, qu? materia: eflentiam circunfcriere non valet i.Phyfic. A u er.intelligit, fim iliter A rift.cum aflerat 3.Phyfic.non efte eandem p o te n tia m fanitatis & ?gritudinis, atque h?c eft accidens, qua: dcletur form ? determ in ate aduentu : fed vt h?c p laniora euadant, fcicndum eft quod m ateria vt fuperiore difputatione d o cu im u s, fecitndum m entem A lexandri, Sim plicij, & T h em iftij, natura fua a d u eft, etfi im p e rfe d a . non autem po ten tia, nifi vt form as refpicit, eft. quo fit, vt nulla potentia fit ver e iu a e flen tia: alioquin m ateria non fo re ta d u m ateria,fed potentia. cuius oppofitum fupra p a te t, ergo nulla potentia, erirfua eflentia. V erum quoniam h ic a d u s , qui materia: & peripateticis condonatur, in d eterm in atu s, & im p erfed u s eft, atque a b o m n ib u s form is fpeci- ^ fid s , p e rfic i,& :d e te rm in a rip o te ft. H ac ratione 3.Phyfi. ratio m aterie, eft ratio infiniti diC d f.v k . xit Arift. & 4-d e G encratione.anim alium , eius naturam indeterm inationem & in fin itatem T t x .t n u n cu p au it, quern a d u m im p e rfe d u m Sc indeterm inatum infinuauit 7.M etaph. cum dixit m ateria non eft quid, non eft qualis, non eft q u an ta, nec aliquod quibus ens eft determ in a tu m , fed po ten tia ad om nia. H u n c vero a d u m indeterm inatum circufcribunt nobis Peripatetici per p o ten tiam , atque fubftar:tianaturam m ateri? efle volunt. extat enim A rift.2.Pofter. pratceptam , cum vltim te differentie nobis latent, fignificare. & circufcribere illas prop riis debem us, q u o d A uer.planum fecit eodem 2.A nalit. H in ciam elucct potentiam potius circufcribere & fignificare, m ated? efleniiam hoc eft a d u m ilium indeterm inatum , confufum & im p erfed u m , q u im veram eflentiam & naturam m ated? fore.Htec (inquam ) potentia, qu? e fle n tia m ,v ltim a m m ateria:pritjiae,difterentiam ,nobis defignar,indeterm inata,& Ctm % im perfeda,confufaque, vocabnur potentia : q ua: om nem form am refpicit, indifferens fua4 ’ pte natura,ad om nes form as rccipiendas,quem adm odum A ucr.2.Phyfic.tcftatus eft. fi verb potius h anc,quam illam form am fufcipit,m erito e iia g e n tis potius ad hanc, qu^m ad illam H form am , m ateriam im p e lle n tis. fed am biges : qu are hie a d u s im p e rfe d u s. Sc ha*c natura m ateria: prim ?, ignota defignari per potentiam p o tiu s, qu am p er a d u m , cum a d u s fitn o tio r potentia, Sc definitio ex notioribus conftare debet, ergo a d u s p o tiu s, qu&m p o ten tia, d e b e t m ateriam defignare. foluitur, & d u a s caufas aflignam us, cu r potentia potius quam a d u s , m ateria: potentiam circufcribat. A ltera autem eft, q u o d h ic a d u s qui materia: prim ? iuxta foam naturam illi com petit, im p erfed u s valde eft atque in d eterm in atu s,v tp lu ries did u m eft.vnde potius acceditad naturam p o ten ti?,q u am a d u s . eft enim h ic a d u s materia* prim ? perfedibilis ab om nibus fpecificis form is, & illas recipere eft hie a d u s natus . Qua: quidem 'proprieras potenti? potius quam a d u ia tte fta tu r.V n d e & h ie im perfedus a d u s po­ tentia pafliua ab Arift. n uncupatur. A ltera verb caufa eft, quoniam m ateria a philofopho natu rali,co n tem p latu r vt refpicit form as,atque illis fubfternitur. H oc autem per potentiam potius quam per a d u m fibi com petit, ergo rationi confentaneum m agis erat naturam m a­ ted? per potentiam quam p e r a d u m deferibere. A tq u e iftatc potentia a philofophis peripa­ te tic s

Scòlio Prima;?

47

teticis circufcripciua Se delìgnariua, natura & eifentia materi? prima ponirur, potiils qnam fit eflèntta Se natura: materia pi im a . Alia veto potentia in materia conlideratur qua; de­ terminata, Se certa eft refpiciens determinatami ac certam formam, acque h?c eft fili accidés: non quoniam prior potentia fit fu bilancia, led amb?'potenti* acc den tia- fu nrii fed iflhirc'p©fterior potentia,vocatur acridens, quia nullo pado cumadruentu forma oppoiìca deletur, potell naturam & fubftaottam materia defignare; prior aurem fubftantia nuncupatur : qiioniam fubflantiam nobis Se naturam materia;, nobis circtimfcribit. Nec deficit adnenru for­ ni?, led pcrennis eft, ficuti ipfa materia. Ex quibus Auer.verba Alex. & Arili iam conciliarttur, Se ambignitates in aditu qu?ftionis mota;, nuUnts fune momenti. Acque hac eft de hac re noftra fentencia.

B

Udfim trina dim enfio ?paferia prim a coAterna, eademef numero in gemto corrupto, opimo Auer. rap. ^ x-----xin .

V e v s Q.v e eas difficultares profequuri fuirnus qua; m ateriam concerne-' bant : nunc vero de ipfa trina dim enhone qu? propria maceri? ponitur affed io , ob quam affiim atur, recipere materia formas partibiles, anrequa illas recipiat, agendum eft. Eft vero trina dim enlìo, lo n g itu d o ,latitu d o ,& proiundiras : quod qu?ricur hoc eft,- num materia antequam form as fufeipir, ■----- ------- ut longalaca & profunda : & num m ateria fit coeterna, eadem exiftens n u ­ m ero,in co quod oritur & in eo quod in te n t. A uer.itaq; in i . cap.de Subftan.orbis,& in Paraphrali i .Philof.aflcrit m ultis rationibus, interm inatam hanc m agnitudine pt?elle m a teria co?uam om nibus formis lufcipiétis,& rem anere eandem num ero in genito Se corrupto,atq; prim o, ita aggredttur probare fi non daretur h a c m agn itu d o , tunc corpus d ie t ex non corporc & dim enilo ex non dim enfione : 8e tunc form a corporales elfenc contraria, hoc idcil dim enfiones lune libi inuicem c o n tra ria , & fuccedcntes libi inuicem in fu b ied o : quem adq m odum libi inuicem fuccedunc form ? lubftantiales in eadem m ateria, h ac om nia abfurda ^ lune q u a fequuntur, ergo interm inata m agnitudo concedenda eft. V erum q u om odo ìfth ac abfurda fequuntur, qui A u er.d o d rin am m agnifaciunt m ulta fingunt, qu? quoniam A uer. m entem non percingunt pr?lerm ittan tu r, « u n edam quod in illis com m ode ifth?clegi poff u n t . M i hi am em videntur duobtis prius fum ptis, q u ?A uer.dicit, abfurda fequi. A lterim i eft quod quicquid fit ex fuo contrario determ inato fit, Se nafeitur : quem adm odum in contrarinm term inatim i co rrum pitur, ficuc pater i.Phyfic. Alterum vero quod irta quantitates interm inate, nó habent concrariu m ,q u o n iam omnis, in tenninatio p ro u e n ità materia vel à potentia, m odo m ated? nihil eft.contrarium , quo fit, vt huiufeem odi interm inat? m agnitu­ dini ml fit contrari uni. his quidem iadis Auer. ita dcducuntur, fi irta m agnitudo fierce, Se om ne quod fit ex contrario fit, ergo h?c m agnitudo ex non m agnitudine fieret & corpus ex non corpore, fed hoc elle non potell, quoniam h?c m agnitudo curaffit interm inata, non habet co n tran u m , vt lecundo loco iuppofuim us : ergo m agnitudo h a c interm inata de nono h en no poteft, (ed co?terna eri t. A dirne hoc probai ex effe&orura naturalium obferuacione J ) ìnlpicim us enim quod cura aqua ad aeiis raritatem acce d ir,atq u e q u a n ttn s, cura tanta efficitur, quantam form a aeris expoftulat, tu n caq u ? form a corrum pitur : fila vero aeris in adii prouenire, nec putandum ell,nóua forma aeris adjuenicmc priorem quali ti taiem cortum pi led rem anet : quem adm odum fune Se alia .•iccidentia, com m uni.! genito Se c o m ip ro /v c diaphaneitas in aere & in aqua, Se calid.tas ignis & aeris. Ad h?cfi m agnitudo ha-c inter­ m inata a m ateriam egaretur, illud ablurdum futuruni forer, quod m ateria fimul num ero, Ipecie, formas differences non rectperer, q u o d eft m anifeftiifim um abfurdum . Q uod antera confcqum ir, m am feftiffim e p ro b a tu r: differences form a vel n u m e ro , vel fpccie, in eadem parte materia: hm ul recipi nequeunr, nifi materia ante form arum aduentum in plures partes partiatu r. partiabihras autem quanto tribuitur, vt patec j.D iu in . & i.Phyfic. ergo alterum „ «««rum fatendum eft, vel quod fimul form as m ateria diftantes recipere non vaìebir : quoo ' aiT1 Caret m agnitudine,qu? om nis partibilitatis caufa eft, vel ipfa m agnitudo, vt cócedatur, oportet. Ad hac,fi h ac m agnitudo m a teria co?ua nò d ie t, hoc maius abfurdum fequerecur, quoi forma non diuideretur per diuifionem maceri?,-nee in.maceria parù b iliter ipfa recipe‘ recur.

1

, Toc

,i

4 8

Quinti;Bonioan.Deprin.natura

rctur, liquidem qiiicquid in aliquo iftdiuiduo recipitur, indiuiduum S c ipfum erit: quicquid vero in aliquo fubiedo diuiduo recipitur, diuiduum & ipfum crit. Cum autem forma matcrialis in materia recipitur, qua: cum ponatur carens quantirate, cuius pallio (vt fupra diximus) eftdiuifibilitas, indiuidua erit: quare & forma indiuidua fimilitererit, ergo hiec forma in materia recepta, sterna & carens contrario erit. non enim interit forma, nifi quia fubiedum plures habet partes, quarum alteram ipfa, alteram forma alia informar, qu? enim mutuo corrumpuntur, materiam habent communem, poftremum fequeretur, materia nullam formam recipiar vlterius, nifi illam primam quam habet, quemadmodum Auer.cir tato loco notauir.

Opinio Latinorum de trina dimenßone, & Auer .fintentia, a Latini* euerßo.

Cap. X X I I I I . in prima par. q.7 6 .^ intra. & de natura m a te r ia 4 . /int. difi. i } . q .i. 4. contra Gtnt.t.S.

A n c A uer. fe n te n tia m L a tin ia liq u i, quem adm odum D. T hom as euer- F tcre n itu n tu r, Q ujcquid eftim p o ten tia, ordine quodam ad a d u m proficifeitur, nem peiiiicipit prim o fim pliciter a d u m p rim u m , poftea fequentes alios a d u s . atq u i m ateria prim a, fua natura, potentia eft ad om nes acci­ d e n ts , S c fubftantia: a d u s , quare ordine quodam ,illos recipiat. ergo prius recipiet a d u m ilium , qu i fim pliciter ell: p rio r, cuiufm odi eft elfe m ateria ipfum q u o d re c ip itu r, efte autem om ne, a form a fubftantia:, ergo prius recipit form am fub­ ftantia:, poftrem o alias form as: quare trin adim enfio,ante formas fufeipiendas, nequaquam erit m a teria coaua. A m plius vel ifta m agnitndo interm inata,eft e d u d a de potentia materi?, vel no.fi ed u d a ,e rg o corruptibilistfi no ed u d a,erg o quartu foret eorii qu? natura collar prin cip iu .Q u icq u id en im perroaner,& no fit ex alio ,n eed le eft,vt fit principiu. quare male Philo fophus dixillet, tria folum elfe principia natura,fcilicet m ateriam , form am Sc priuatfonem . racerea vel ilia dim enfionesinterm inata, feparantpartes m ateria, vel non. fi feparant,tuc aberet m ateria partes diftindas a d u , & non ab aliqua form a lubftantia,cum om nis diftin- — & i ° > 6 c *b aliquo a d u , 7 .D iu in .q u o d valde abfurdu eft.fi verb non feparant,nifi in potentia, fruftra p o n itu r inipfa m ateria,fi quidem in ipfa potentia eft ad partum d iftindionem , quam ex form a in tro d u d io n e a c q u irit: ergo vana eft h a c dim enfio ipterm inata. Ad h ac,o m n eaccidens , fu b ie d u m in a d u re q u irit: vt P hilofophus in categorijs, in dc genere fubftantia , his verbis teftatur. Q uicq u id aliud eft it prim a lubftantia, aut de prim a fubftantia dicitur, vti eft ipfa fecunda fubftantia, aut eft in p rim a fubftantia: quem adm odum , fu n t om nia acciden tia. atqui trina dim enfio,accidens eft, ergo in fu b ied o in a d u , nem pe in fecunda fubftantia, & non in fimplici natura m ateria, fundabitur. A d ha:c, ens per fe , prius eft eo q u o d eft per accidens, z.P h y fi,& j . Phyfi.fed q u o d ex m ateria, Sc form a fubftantia fit com pofitum , per k cIuoc^ ver° ex m atcria Sc dim enfione coalefcit, per accidens eft com pofitu m. ergo form3S iu^ftantiaeprim um m ateria,deinceps dim enfiones recipir.D em um A rift.7. D iu in x p h i lofophia: in q u it, fubftantia eft accidentibus p rio r natura, tem pore, & definitione,fcdform s fubftantia:, naturales fu n t, trina dim enfio eft accidens, ergo forma: naturales praccdunt.A d haec, au t ex d im en fio n ib u sin term in atis, fit vnum aut non.fi fitv n u m , vel per fc, vel per ac- H cidens, non per fe, quoniam ex fu b ie d o S c accidente, non coalefcit aliquod tertium per fe , v ti j . D iuin.dcm onftrauit Arift, fi vero per accidens confiatur vnum , cum om ne per acci­ d e n s , ad id quod eft p er fc , rc d u c itu r, & illud p n d u p p o n it: Q uare refiftere aliquod deb et q u o d eft per fe vnum conflatum , hoc verb non eft, nifi id quod conflatum eft ex m ateria,

i

T m .t f ,

T t x .i(.

& forma fubftantia:, ergo vt forma fubftantia:, magnitudinem hancintcrminatam precedac oportet; fi verb non fitvnum exhuiufmodi dimenfionibus & materia, illud foret abiurdu, quod efle acidentis connumerabiturilli in quo eft, quod fieri nullo pado poreft, nilieftent mutuo feparata: Quare dimenfio iftha:cinterminara,m materia non coexiftit,atque formam fubftantia priecedens. Amplius in quolibet ente naturae,certa eft menfura quantitatis, ultra quam, & citra quam, nequaquam extendituranimaduerfio phyfica, fed id quod eftindeterminatum, aufert a quantitate certain mcnfuram.ergoquantitas hare terminata,non ponitur intra limites confidcrationis phyfics. Ad hxc,principium omnis dimenfionis,eft terminatu, ergo non datur aliqua magnitndo interminata.anrecedens manifeftu eft.omniu enim dimen

fionura

Sedilo Prima.

49

A fiorumi, tertius eft'prni& us, qui interm inato« eifenon poteft, vt linea:. confequentia am eni p ro b a ra r. fieri aùtem non p o te ft, vt principim n alicnius rei ,-fit term in atim i, S c res illa no fit term inata. Ad lia;c, cu ex aere fit ig n is , in igne genito, longe m aior eft quanùitas,quàm in aerecorrupto : Q uare fi eadem dim enilo, m a n e tin ig n e g e n ito , qu§ profilerai in aere corru p to ,qu?ritur ali t eadem prteciiè eftdim enfio,cum p rio ri,a u td iu e rla . non prim um , nà idem fim uleilèt maius S c m inus refpè&u eiufdem . Q uare dilterfa erir, S e in igne genito, aliqua porno dim enfionis,qute prius in aerecorrupto non prefuit,erit.ergo fi hqc pars de nouo {renita efl: dim enfionis,ergo & tota d im en fio , erenim qu^cunque eiufdé rationis flint, quod vni per fe con iien it, Se alijs etiam non repugnat,veluti i. de ccelo m o nftrauit A uer. Acqui om nes m agnitudinis partes eiufdem flint ra tio n is , ergo fi aliqua illarunj g e n eratu r, «Seoranes alia;, vt gignanturneceiìc efl. Q uare trina dim enfio eadem num ero in g e n ito , S e incorru p to , {eterna eife non p o teft. A d luce, fi aliqua m ag n itu d in isp o rtio , g e n ita fo re t,a liis acternis exiftentibus : rune illud contingeret im poffibile, vt idem àfeipfo fpccie, genere. S e plufquam genere diflaret : quoniam corruptibile & in c o rru p tib ilc , genere, S e plufquam B genere diflerunt : vr io . D iuinorum declarauit A rili. D em m o ad fenfum parer, q, res aliqua trium cubitorum gignitur ex alia vnius c u b iti, ergo eadem num ero d im enfio, ingenito «Se corrupto d ie n e q u it, ex corpote.fim iliter h o m in is, & alterins anim ali« raaioris quantità-« tis , generatur verm is , minima: quantiratis , ergo fieri non p o teft, v t eadem n u m e ro , fit in g e n ito , Se in corrupto. Ad harc, m ateria potentia cft palliua contradidlionis, 9 . D iuinorum . ergo non magis dim enfionem , quàm priuationem dim enfionis, erit apra recip ere. A d h?c, om nis fo rm a, q n x à m a te ria p e n d e i, ex m ateria e d u c itu r, o ritu r, 8e interir, acqui trin a d im enfio,à materia p en d et, ergo ve o ria tu r, Se intereac, needle eft. Q u a re h i aflerunt dim enfiones fore in m ateria, anernas fpecie, non antem n u m e ro , Se quantitas, qu? in Platone o r­ to reperitur, de nouo genita eft, atque ad Platonis intericum , m agnitudo illa deficit Se inte^ rit, quapropter nulla m agnitudo coama m are rià p rim * elfe p o te ft, & eadem n u m ero,inge­ nito Se c o rru p to , vti A uer.credebat. A ffirm ant rurfus «Scaliud, dim enfiones, non procede re form'as Affittanti? naturales, fed eas concom itari «Se fe q u i. E tenim m ateria, agentis im pul q f u , prim o recipit form ato fu bilancia', dei nde offici tu r q u a n ta , form a attedia : Q uare in m a­ teria, a d ii haud eft iftliec dim enfio,fed potentia,quem adm odum enim om nium qualiratum contrariaru m , vna eft capax m a te ria , eadem enim eft m ateria c a lid i, frig id i, h u m id i, Acci alb i, n ig ri, vt 4. Pliyfi. teftatur A rili.ita eadem num ero erit m ateria m ag n i, & parili : exiftens enim fub m agno , potentia eft ad p a ru u m , & ecom ra, «Se quem adm odum m ateria,fua natura, prillata eft om ni form a Affilianda:, ita om ni accidente, priuata etiam erit . E tenim fi natura fua, fub aliqua eftTet fo rm a, alias formas recipere ipfa non vaierei, ita fi aliquam m a gnitudinem fua n a tu ra , haberer inoppoficam m agnitudinera nu n q u am fatta iret . om nes ergo forme fu bilancia:, S e accidentis , vel term in ati, vel in te rm in a ti, ope agendum natura liu m , & grem io materia: educun t u r , fim iliter in rcren n t, & occidunr. poftrem um Affinine rationes A uer. a tq u ealfcru n t incom m odum & abfurdum nequaquam fore,aliquod corpus ex eo quod non eft corpus fie ri, fi referatur ad cau& m m aterialem , ex m ateria etenim qua; non eft c o rp u s, fit corpus , fi vero intelligim us i d , q u o d eft corpus, fieri ex eo quod non eft c o rp u s, ve refertur ad term inino à q u o , falfa (inquiunt) eft A uer. en unciano,oportet enim J ) m ateriam ex qua corpus e ftc itu r, tem per dim enfionibus fore pneditam . vnde fieri non p o ­ te ft, vt corpus ex non c o rp o re, h o c e ftp o ftn ò n corpus cfficiacur. D em um affirm ant iftas dim enfiones o r ir i, acque inferire non term inatiue, fed concom itatiue, ve eorum verbis v ta r, qua:enim ficgencrantur «Se in cercu n t, vt term inus a contrario n afei, & corrom pi oportet. Ipf? autem dim enfiones , gencrantur concom itatiue , «Se ideo nec à contrario o rn i, nec à contrario corrom pi necclTe eft. Q u are pater follino prim i argum ent! Auer.- foluunt au tem alia Auer. a rg o m e n ta , hoc m odo . concedane enim form am fore diuiduam , ad diuifio n e m fu b ie d i, negane tam en hoc fieri per p ro c e d e n te « dim enfionem ,fed perillam ,qua:coa iequitur ipfam form am , acque m erito dim enfionum term inatarum m ateriam , in plures pordones d iuidi a fleru n r, non autem per interm inatas dim enfiones, ve credebac A uer. Q u?ergo lit horum o p in io , Se ratio n e s, ex d ittis m anifei u m efti .

9 G

Suerfio

Com. ^9.

tsx. 1 j.

Ttx. 17.

—

fo

—

—

Quinti; Bonioan.Deprin. natura E

Suerfio opinioni* Latinorum, aAuer. defenfio, atque pro­ pria opimo. (ap- x xv*

r« . so.

Trt . i f .

Cim .s■

E d, vt ingenue fateam ur, ho ru m fenrentia reità non eft. A bA rift.enim & ventare re c e d it, atque qua; contra A uer. d ic u n t, nullius funt m om enti, opinio enim A uer, eft opinio Gra:coru,vt A lexandri, Sim plicij, P hiloponi, quem adm odum pauloinferius d o ceb im u s, eiu fq u earg u m en ta, (falua pa­ ce) n o n m ihi videntur perciperc. nos autem digerim us argum enta A uer. _ _ _ _ _ _ _ qu$ n u lla m illo ru m fu g a m p a tiu n tu r, atque ita in fta m u s, iìin m ateria, an­ te form arum a d u e n tu m , m agnitudo n o n p r?eftet, ipfi coaeua, eadem q; ingenito, & incorru p to , triafeq u eren tu rin co m m o d a : prim um m ateriales forma», forent per fe in d iu id u a , dico per fe, & per accidens. fecandum , non eifet m otus in rerum natura . term ini, m ateria vnam haberet form am , atque nullam aliam fufeiperepoilet: neque fim ul,ncque fucceffiue: F Q u a re n o n d a re tu ro rtu s re ru m , S c interim s : & rediret opinio a n tiq u o ru m , negantium o rtum , 8 c interitum re ru m , atque illarum m n ltitu d in em .Q u o d autem ifth ic om nia confe q u u n tu r, duobus prins fum ptis, p ro b atu r. A lterum eft, quicquid recipitur in aliquo, m e­ diante a liq u o , recipitur in ilio per naturam illius medi; : quem adm odum albedo , qua: eft indiuifibilis recipitur in corporc, m ediante fuperficieqnte eftdiuifibilis, ipfa albedo diuifibiliter etiam recipi o p o rte t. Q uam rem in 3 . Phyfic. Arift. declarauit: cum dix.it in m aiori m agnitudine effe m aioré v irtuté,& in m inori m agnitudine,elle m inore virente,in i.Phyfi. & in C ategorijs d ic it, quanta eft fu per fi ci es : tantam dicis elle albedincm . A uer.dem um in 3. de A nim a, aderir o m n eq u o d retipitur in a liq u o , per naturam illius quo re c ip itu r, ve recipiatur necefle e ft. fim iliter A uer.in de fubftantia o rb is , ea ratione afferit, intelligentias recipi in ipfo orbe in diuifibiliter, quoniam recip iu n tu ran tetrin am dim enfioncm , ilta: vero m a te ria ta :fo rm a :,p a rtib ile sfu n t, quoniam poftdim enfionem rc c ip iu n tu r. fatis ergo pri­ m um fuppofitum elucet, om nefcilicet quod eft indiuifibile,& recipitur in aliquo fubie&o, m edi; aliqua natura d iu ifib ili, vt & illud tale diuifibiliter recipiatur, necefle eft. A lterum ve ^ rò q u o d eftaccip ien d u m , eft vtd iu ifio fit m erito q u an titatis, & fialiquibus alijs praeterqua tita te m e o m p e ta t, n o n nifi m erito q u antitatis com petere d e b e t, quem adm odum docuit A rift.in 5.libro prima: philofophiae : om ne, in q u ir, q u o d d iu id itu r, & partem extra partem h a b e t,h o c m erito qu antitatis , & m agnitndinis habere. Q u ib u s ia&is, prim um abiurdum ita d e d u c im u s, m ateria eft in d iu ifib ijis, form a m aterialis, eft fim iliter fua natura, indiuifibilis , ergo indiuifibiliter in m a te ria , vt recipiatur necefle e ft. Q uare form a ipfa materialis , e rit indiuifibilis ratione materia:, 8 c ratione fua» n a tu ra , nec per confeqnentem m agnitudinem , form a d iu id i, v t L atini c re d e b a n t, aflerendum e ft. quippc cum ipfa m agnitudo, reci p ia tu r in m ateria m ediante ipfa fo rm a , indiuifibiliter etiam , vt recipiatur, necefte eft.Q uic­ qu id enim in aliquo recipitur per naturam m ediani aliquam indiuifibilem , vcl diuifibilem , indiuifibiliter, vel diuifibiliter recipi o p o rte t, vt per prim um q u o d iecim u sfu n d am en tu m , m anifeftum eft. Q uare fi m a teria, ante form arum fufeeptionem , m agnitudine affedia non fo re t, tim e fornite m ateriales p e rfe , & ex accidente indiuidua»forent, q u o d ab A ri ft. & àve- p j ritate alienum eft, ergo patet p rim u m in c o m m o d u m , fed noftroargum ento non afpernen• da fe fe ingerere videtur difficultas, harc enim ratio qua» latinos to rq u e t, te etiam m oleftabit airerentcm , ante form arum a d u e n tu m , m ateriam fore m agnitudine affedtam, quod ita pro b am u s, Q u icq u id recipitur in a liq u o , m ediante natura illius recipitur, quo recipitur.atqui trin a dim enfio, recipitur prim o in m a te ria , (fecundutn noftram opinionem ) q«? eft in­ d iu ifib ilis, ergo & trina dim enfio indiuifibiliter recip ietu r. fim iliter & form a, qua: me­ d ia trina dim enfione indinifibili recepta in m ateria indiuifibiliter etiam recip ietu r, nifi efiet q, trina dim enfio non recipitur in m a te ria , fed ipfi c o a :u a e ft,& c o s te rn a , Se fi A uer. dic a tin de Subftantia orbis, m ateriam recipere p rim o ipfam dim enfionem ; deinde formas : h o c e ftin te llig e n d u m , quoad ordinem generationis , non autem quoad rem ipfam . vcl dicas, m agnitudinem recipi in m ateria, fine m edio, noftruni vero fuppofitum , intelligitur m e diate, fecundum verò ab fu rd u m , ea ratione q u a p rim um d e d u c itu r, auferetur fcilicet m o­ tus, q uoniam m ateria recipit form am indiuifibilem , ind iu ifib iliter. trina autem dim enfio

Se&i'o Prima.

/i

A per hos re d p itu rm e d ia n te form a qua: eft indiuifibilis , ergo & indiuifibiliter recipietur: Q uare com poiitum indiuifibiliter etiam c rit, & fieauferetur m o tu s, 8c corpora naturalia, quorum ratio eft diuifihiliras , cum docec Arift. ¿.Phyfic. om ne m obile efle diuifibile, fimiiiter & corpus quod m obile e ft, u t in partem ruquentem , & in pqirem m obilem ditiidatnr, neceireeft, quem adm odum & ipfeS.Phyfic.etiam docuit. feddfibitabis , hnic rationi dici poteft, formam diuid iratio n e materi® , cum in ip ía recipi tur q u o d Arift. videtur dixifle 5. phyfic.cum materi® tribuat partibilitatem , atque diuifionem ,formas vero im partibilitatem , J quod totum deinde confirm auit 4-de anim alium generatione. foluitur, diuifionem compel" tere m ateria:, ratione m ag n itu d in is, qua femper ipfa pr®dita e ft, cuius m érito om nis diuifio e ft, v tp er fecundum q u o d adiecim us noftrum fuppqfitum p a te t. T ertiu m a b fu rd u m , ex prius iadis deducitur, nem pe m ateriam plures form as recipcre non p o fle, n e c in eadem p a rte , necfuccefliue, & fic entium m u ltitudo e m edio to lleretu r, quoniam m a te ria ,a n te form arum fufeeptionem , potentia eft, vt plures form as recipiat, quae in eadem parte fim ul recipi nequeunc, ergo vt in plures portiones diuidatur,opus eft,fed diuifio eft ratione q u an B tita n s , ergo vt quantitate affeda fit, ante form arum fufceptionem opus e ft: Q uare fi hac di m enfioneante form arum fufeeptionem , m ateria nequáquam foret affed a, formas recipere non valebit.fim iliter necfuccefliue. iiquidem cum in m ateria, aliquaform aagentis im pulfu in tro d u c itu r, prio r co rru m p itu r. Q uare m ateria partem debet habere fub form a corru­ pta , partem verb fub forma generanda, ergo vt diuidatur necefle eft. Eft enim d iu ifio , par­ tem extra partem habere. Q uare r.ifi m ateria m agnitudine co® ua, affeda fo re t, antequám formas recipiat, om nis generado , 8c corruptio de m edio to lle re tu r. verum Latini (fi d id a eorum diligenter confiderabim us) his abfurdis com m odefatisfacere c re d u n t, ni potius fit gam illosafierre, m auis dicere. C red u n t enim m a te ria m a d u in d iu id u a m fo re , potentia ve ro diuiduam . a d u autem diuidua efficitur, á trinadim enfione, confequente form am m ate riatam .Q uod totum per ipfum m et A uer, confirm ari poteft. etenim queadm odum calidum in a d u , haud inducit in fubiedo caliditatem , fed potius e fu b ied i p o te n tia , ipfam c d u c it, S c quod erat potentia calidum , fit a d u calid u m , v d iz . D iuino. ipfem et A uer, dcclarauir, ^ Itagenerans , ed u cit de potentia m ateria: ipfam m ag n itu d in em , &: quae erat antea potentia ^ m a g n itu d o , m érito agentis , a d u m agnitudo cfticitur, quod 3. coeli videtur A uer, his ver­ bis d eclarare. Q uod ait eft prius fubftantia , fubftantia eft: Q uare dim enfio enm fitaccidens a d u pr®cedere non poteft form as fubftanti® m ateriales. S ed h o ru m refponfio, nulla eft fi enim m ateria , potentia haber m ag n itu d in em , tunc ex quacunque m inim a m ateriep o rtio n e , pofletgigni corpus q u an tu m u is m axim um . & quem adm odum ex vnopu g illo terr®, ge nerantur m illc ignis , ita ex dim idio p u g illi, mille ctkim ignis g e n e ra ren tu r. fim iliter ex di m idió d im id ij. q u o d autem h®c co n feq u an tu r, itap ro b atu r. mated® portio m inim a om ni form a & m agnitudine ope in telled u s ab lata, potentia eft, ad om nem m agnitudinem ,& ad om nem form am recip ien d am , fuá natura-* ergoex vnopugillo terr® , & ex dim idio pugillo ® qualiter poflit g en e ra d , eadem m agnitudo ignis : Q uare fi hoc non fit, in rerum n a tu ra , defedus eritipfius dim enfionis , qu® exiftens in dim idio pugilli terr® , non poteft fe exten­ di ad term inum tant® m agnitudinis ig n is, quem adm odum fe extendit dim enfio, exiftens liib vno pugillo terror. A d hare, nullum pofterius eft in caula, vt prius v a ria tu r. trina autem D dim enfio, eft pofterior fo rm a , per hos , ergo in caufa elle non poteft, vt form a ipia diuida­ tur. Ad h® c, vel m ateria ante form arum a d tte n tu m , a d u habet m ag n itu d in em , vel poten d a . fi prim um d a b u n t, h a b e tu rq u o d q u sritu .r, non fecu n d u m , quoniam q uicquid eftin potenda agente in d ig e t, a u t eiufdem fpeciei, am eiufdcm generis , vt a d a d u m deducatur: quandtas v erb , cum non fit p rin cip iu m ad itiu m > n ccp affiu u m ,v tap u d A rift.4 .& j.Phyfi. patet, neceflario fequitur, non pofle educere quantitatem qu® eft in potentia ilia quantitas , qu® eft in a d u , ergo in potentia quantitas efle non poteft, in m ateria ante form arum aduen tu rn , fed debet efle in a d u . pr®rcrea q u icq u id deducitur de potentia ad a d u m , habet conb a riu m , & p a titu r, atqui q u a n tita s, non habet c o n tra riu m , n e e p a titu r, vt patet 4. & y. ^yfic. & in Categorijs capite de q u a n tita te , ergo quantitas, educi de potentia ad a d u m no Poccft : Q uare fem per erit quantitas a d u in ipfa m ateria. Am plias manifefti fenfus h ?co p ini° Contradicit. videm us etenim q> antequá form a ignis,in ligno ab agente educatur,lignum c«ccatur,atq; calefit,& quatitatiue difponi tu r,deinde form a introducid Q uare ante form ará a Ucntum dim enfionem in m ateria p rsced ere o poner. D eranra accidens non educitur de G ij potentia

5

2

Quintij Bonioan. Deprin.naturæ

potentia materiæ, quæ eft fubftantia : quoniam nullum accidens habet m ateriam ex qua, vt • A rift. 8.M etaph. his verbis declarauit. Ñ eque q u çcu n q u eitaq u e natura quidem , non fub­ ftantia verb non eft his m ateria: fed q u o d fubiicitur, fubftantia quç califa eclipfis, quç ma­ In folutione teria non enim eft, fed luna q u ç p a titu r. fim iliter A uer.in b.difputatione contra Algazelem , duty 6. quod & A rift.in i.P h y fii& in i.d c G ener.m anifeftum fe c it. cum accidentium non efle generationem , fed congenerationem dixiflet : quare cum dim enfio fit accidens, m ateria verb eft fubftantia, ab illius grem io educi non poteft, ergo aiftu çternam prçefle oportet ante form arum aduentum m atcriç trina dim enfione. R urfus cum form a recipitur in m ateria, poftea confequitur dim enfio, faltim in illo priori m ateria & form a efficient com pofitum , penitus indiuifibile per fe,& per accidens, quod m ens hum ana capere non poteft. Age vero 6c videxm us refponfiones h o ru m , ad argum enta A uer, aflerebat cnim A uer, quod fi m ateria ante form arum aduentum m agnitudine nequáquam foret aftebla, illud eueniret fncom m odnm vt corpus ex non corpore ccn ftaret. Q u am confequentiam irridebant hi, fed latet illos hanc rationem non elle A uer.inuentum , fed m agni Alexan. poftrcm o Sim plicij, 6c Philoponi : Cxp.i.

Alexander vero prim o lib.fuo de A nim a, hanc rbnem his verbis confiderauit, m irandum n 5 efle, in q u it, fi corpus fiat ex m ateria 6c form a incorporéis . nam quicquid fit, fit ex eo quod tale m inim e eft, quale futurum e ft. calidum enim fit ex non calido, 6c frigidum ex non frí­ gido : fubdit tam en non fim plicitergenerari corpus, quoniam corpus fem per eft, ergo Alex, his verbis lucidiffim e fatetur, m ateriam ante form arum aduentum quantitatem perpetuo habere ingeniram 6c in corruptam , hinc Philofophus in i.d e O rtu 6c In terim , 6c 6 , Phyfic. ex incorporéis com poni m agnitudinem 6c corpus negauit : quare m ateria perpetuo hac qua­ drate corpórea, ante form arum aduentum affe&a elfe d e b e t: reliquas veto ad argum enta A uer, latinorum refponfiones fola A lex.autoritas confutabit. N unc vero A uer.fententia explicanda eft. opinatur itaque Auer, quem adm odum m ateria fuá natura a<ftu eft, 6c ad fe ipfam nequáquam potentia, fed ad form as recipiendas eftp o ten tiaçtern a eadem q; num ero in g én ito 6c in corrupto, ita trina hçç dim enfio aiftu trina dim enfio eft. non aurem ad fe^ ipfam poteftare, fed ad térm inos quantitatis eft potentia, ad m agnum fcilicet 6c p aruum ,vt infra docebim us. Eadem num ero ingénito 6c corrupto, æterna, 6c vna num ero per priuxr tionem term inorum ,ficut m ateria vna num ero dicitur per priuationem om nium form arum .

Cfm, 84. q u o d quidem A uer.4.Phyfic.vulr, cum ait, augum entum effici propter noui term ini acquifitionem : non autem ob nouam ipfam quantitatem . Caufa verb ponendi hanc dim enfione m ultiplex e ft. prim a quidem quoniam m ateria potentia eft, vt varias formas non íolú fim ul, fed fucceffiue recipiat : quas quidem recipere n eq u it nifi dim enfionem hanc habcat, cuius m érito in plures portiones diuidi poífet, arque partem extra partem habere fub form a cor­ Tttc.W .& 10 ru p ta, 8c iub form a g en e ra n d i. fecunda caufa,quoniam A rift.in 2.de A nim a in anulofis anim alibus aiTeritanim am ad:» vnam efle : poten tia verb plures, fit verb a ftu plures per diuifio n em . Ibidem verb v ult contra P latonem form as im p e rfe ta s, ve anim ara lacertæ fore diuifam 6c partibilem , ob diuifionem f u b ie ti, quoniam partes huius anim alis decifæ viuunt: quare vult form as elfe partibiles 6c diuifibiles per ipfum fu b ie tu m : quem adm odum 6c nos docuim us in difeeptatione, num anim a fit tota in toto anim alis corpore, 6c tota in qualibet partet illius ; quare forma: materiales diuiduæ fu n t,a tq u e partibiles : quod verb non eflet nifi m agnitudo materia: ante form as præ eflèr,vtfupra dixim us. T ertia verb caufa eft quod H quátitas eft velut ferua 6c m iniftraipfius materiæ, qua m ateria recipere valcbit form as ipfas: ex his ergo quç prçcipue funt caufis, aflerendum eft m agnitudinem ante form arum aduen­ tum coçuam m ateriç prçeffie, fed h.vç opinio non eft A uer.inuentú, fed ipfc acccpit ex vberrim is Philofophiç fontibus, A lexandro, Sim plicio, P hilopono . velim autem feiant hos qui hac in re A uer.dogm ati, contradicunt, Græcis ipfis, ideft veris A rift.interpretibus contradicere : reliquum eftig itu r v th a n c fententiam G rçcorum expofitorum , 6c ipfius A rift.teftim oniis co n firm em u s. Iam vidim us A lcxandrum de hac re fupra loquentem * Sim plicius In expoftiont autem nofter in prim o lib.Phyfic. ex A rift.teftim oniis quç ibi afferr, Platonisque 6c Pitago+ Ttx.69. reorum fententia, confirm ât quantitatem præefle materiæ prim æ, form is recipiendis : iim iIn expojitionc liter idem Sim plicius quarto lib.Phyfic.apertiflim eaflerit m agnitudinem inelle materiæ p ri­ Ttx. 84. mæ, cuius térm inos v u lt eife m agnum 6c paruum . D em um in prim o cóm .de Codo (quan­ Com.J'uo 3o, tum ex his quç Sim plicius ibi dicit inrelligitur) no m in au it hoc ipfum m ateriam ,nem pc iubftantiam quandam potentia, ad om nia tam en m ixta quantitate interm inata : in categoriis fi* militer

Sedtio Prima.

Si

militer multoties illius meminit : Ioan.vèrò Gramaticus multis in locis, in primo cóm.cte ì»cZm.fmU Orto & Interi cu, trinarti hancdimenfionem inrerminatam matèria* cognata, & formas pra:ccdentes perfpicue admodum & lucidiflìme ponir, à qua quidem fententia, Themiftius 4.Phyfic.non eft alienus. fimiliter Ammonius cap.de quadrate in categoriis materiam vulc antequam formas naturales recipit in trinarti illam dimenfionem Cete attollerc. Demum Arift.teftimonia afFeratnus,qutehincindeipfe dixit, qua: mihi videntur hanc rem confirmare. Ipfeenim 7.Metaph.afTerit ablata longitudine, latitudine & profunditate remancrc Tft.t. tannini materiam primam.qiiam rem fequentecap.confirmauir. ergo trina dimenilo prece­ di t formali) & materia: femper focia & costerna. Item z.de Ortu &: Interitu, eafdem qualiTot. x9 . tates numero ftmbolas, aderir permanere ingenito & incorrupro : fiquidem in habcndbus iìmbolum, facilior eft tranfitus . quando enim ignis corrttmpitur in aerem, eadem vna nu­ mero calidiras qu? fuerat in igne corrupto, eft in aere genito : quare fi huiufcemodi ilmbol? qualitates ratione qua interminata: funt ingenito & corrupto remanent: ergo & trina dimen fio réne qua interminata eft, eadem numero manere debet ingenito & corrupto. non.n.viB detnr maior ratio de vna qua de alia, fimiliter ¿.Phyfi.docuit formam fuapte natura fore indittifibilem . ob ftibiedèum aut in quo recipitur, diuidi. habet ha:c vcrba : tria naq; funt qu«e clÌe dicuntur in mtttatione, «Se quod fntiratur, & in quo & fecundum quod mutatur, vt ho­ mo, & temptts, Se album, homo igitur 8c tempus diuifibilia funt. de albo ameni alia ratio eft, veruni (ccundum accidcns quidem omnia diuifibilia fu n t, cui enim accidit quale, aut album, illud diuifibileeft. ergo ex didtis liquido conftat formam partiti ob fubiedtum in quo recipitur, & 3.Codi, & S.Phyfic.eandem fententiam cófirmauit. fimiliter ¿.de Anima, Ttx. 6 . quare fi per tot Arift.teftimonia conftat formam diuidi ob fubiedhim in quo recipitur, ante Tex. a * go go. ents aduentum, in materia pratexiftere needle eft : fedluce, vt dixitnus, magnitudo eft interminata, Se eadem numero ingenito & corrupto remanet. terminum autem omnc recipit ab alio : orttur vero & intent fecundum hunc terminum. verùm locus,ad quem ventum eft, vt propofitad.fficulras interminatedimenfionis exaóhus intelligi poffit, nos monere videtur, vthanc eandem determinata: d.menfione diffia.harem aggrediamo!-,quomodo feilieet ab interminata magnitudine differar,&quid fit terminus iftitis interminati d.menfionis-ouarc confuctaphilofophauum Viaprimum.de hac realiorum adiicicmus opiniones, poftremum quid nos ientimus in medium afferentus.

2)^ terminata magnitudine ‘varia Latinorum opinio atque euerjìo.

( ap. xxv i .

O n nulli igitur exLatinis terminum dimenfionis, & huius interminate magnitudints formam effe contendunt. quéadmoduni enim materia fuapte natura indeterminata eft & imperierà : terminum vero omnem & perfe! ctionem mutuatur à forma, ita ha:c dimenilo interminata à forma ipia tcrmmum recipit : habet fiquidem res ab ipfa interminata magnitudine occur t miinmie mìTT ^ * tancum ò ^ 1 talem à terminata magnitudine quatuor vel D A riftT phvfir r enrC C° rpUS m CaUfa d Ìpfa fo n m ’ V '* fententia ita confirmari poteft, ft.i .Pliyfic.inquit, formam terminare, perficerc : materiam vero fore interminatam Ttx. 69. unperfedfcam. imuluer 7 Metaph. aflus eft qui feparat & diftinguit, er*o e S S S Ì Ttx.49. modi magmtudinis eft forma: quare ex diitis edam fequiturterm inataloTim .rm lnLa magnitudine fubiedlo & re idem elle, diftare verb ratione. Etenim ipfa fecundum fe magni­ tudo in termmata eft : vt vero httic vel illi forma: coniungitur terminata efficitur fed t u r n S r s e ' ° mn,S(f nim terminUS Clu^ìem generis efteum eo cuius eft terminus.atqui S i n b f ì a i e ,°dem Sencie Cllm ¥ * magnitudine : fiquidem forma fubftantte eft m genere fubftant.a:, dimenilo in genere accidentis, ergo forma fubftant.a: non poteft Ad i l ? lnUSjamiefl0nlS lntermmat;E- Pri™ propofitio ex7 . & z.Phyfic. fatis manifefta eft. quann,C> <l Uod n° n ed; quantitas, non eft ratio occupandi minoremaut maiorem locum . fi® null” 1 ™ CiP <aUfltaxa^cl uoc pacit Patera diftare, vt 4.Phyfic.patet. atqui forma fubftanhIC fi m° pa“ ° j l uant‘ tas e“ >er§° vt talem vel tantum locum occupet, non erit caufa. A d agnttudo ignis corrupti foret in aere genito, tantum locum occuparet in aere ge­ nito ,

Quinti; Bonioan.Deprin.natura Ctm. 76.

• ,

nito, quantum detinebat in igne corrupto, vt Auer, 4.Phyfic, hoc de cubo demonftrat, ergo £ forma f u b f t a n t i ? n o n eli caufa&r ratio vtdimenfio terminum fufcipiat.Alij verb alferunt interminatam magnitudinem fore dum ipfa fuapte natura confideratur : determinatami vero vt raritati vel denfitati adiungitur, & vt locum occupet, res naturalis habet à dimenfione in­ terminata, vt verò talem vel tantum locum, habet à radiate vel denfitate : quare fccundum hos raritas & denfitas termini flint magnitudinis interminara, fed horum opinio íimiliter \' faifa eft, per ea fiquidem qua: fupra diximus : quoniam terminus in eodem genere eft cum eo cuius eft terminus : rarum vero & denfum fune in genere fitus, ficut afperum Selene, quoniam partium polmonari dicunt, vt Arift.in catcgoriis teftatur : magnitudo verb eft quantitas, ergo rarum & denfum nequeunt effe magnitudinis termini. Ad hate, quod caret termino, alteráis terminus efte non poteft, atqui rarum & denfum indigent termino, vt in de Subftantia orbis Auer.author eft, ergo magnitudinis termini elle non pollim i. Ali; verb afterunt terminumdimenfionis interminata: fore ipfam fuperficiem, fiquidem ipfa dimen­ ilo fccundum fe termino latet, vt verb huic vel illi fuperficiei coniungitur, terminata efficitur, fed irac pofitio vana eft : quoniam fub magnitudine qua: qtraritnr intelligitur edam fu- F perficies, qu? eft longicudo & latitudo fine profunditate, ergo ipfa etiam requirit terminú, cuius terminus erit etiam dimenfionis terminus . praterea iuperficies indiget termino, ergo ipfa non poteft elle terminus. Alij verb afferent interminatam magnitudinem fe habere vt yniuerfale : terminatam verb fe habere vt particolare, Sc quemadmodum ©articulare contrahit & terminar fibi ipfum vniuerlale, ita terminata dimenilo contrahit iplam interminatam. „ fed horú pofitio faifa eft. vniuerlale enim apud Peripatéticos vt i .de Anima conftar, aut ni* hil, aut poftetius eft. habet enim elleduntaxat in mente, non autem in re. interminata verb ^ magnitudo realis eft : ergo non poteft effe vniuerfalis, vt illi afterebant. Poftremum non defuntqui afterunt terminum magnitudinis interminata efte in genere relationis, fcilicet extenfionem, non de genere fubftantra aut quantitatis : fed Irac fententia extra omnem eft rationem . funt enim ipfapradicamentaimpermixta, vt i.Poller. & i i.D iuin.pater. ergo relatio non poteft efte terminus quantitatis, cum terminus in eodem genere elle debet cum eo cuius eft terminus, reliquumeft vt, quid nos fentiamus aperiamus, ~

Opinio propria determinata magnitudine, atejue filuiio rattonum Latinorum-}, ejuibus euertebant ipji interminatam magnitudinem^.

CaL x x v 11.

In txfojitme

Ttx. 84.

O s T r A autem opinio eft,quod terminus magnitudinis interminate, multifariam efte poteft. vel enim eft ratio 5c caula qua ipfa interminata magni­ tudo terminata redditur, & hoc dicitur forma lubftantia:, qua: ratio omnis termini eft, & hate non elide genere dimenfionis : quoniam omnes res naturales funt determinata-ad maximum & minimum vt in i.de Orni Sc In____________ teritu, & in z.de Anima docuimus, de quo qnidem termino vel potius ratione termini, nunc fermo non eft. alio verb modo capitur terminus, prout eft res qu? concomitatur terminum neceftario, cuiufmodi eft raritas & denfitas, qua nec funt deeftentia p j quantitatis : ad rationem de ilio termino non fit hie nunc m étio. Alio modo terminus ma­ gnitudinis fumitur penes quern attenditur variatio magnitudinis. Et hie ell de elientia ma­ gnitudinis, cuiufmodi eft magnum & partium,qua formales funt differentia magnitudinis, atque magnitudinem conllituentes, quam rem Simplicius nofter in 4.lib.Phyfic. notauit, cum hac verba alierai : operapretium eft autem animaduertere en m ,& magnitudine velie eftealiquam formam, Sc magnum & paruum formales diff'erentias magnitudinis. nam ha quoque formas complcntes rationes acceduntad materiato . quemadmodum enim ab albo Sc nigro, & calido, & frigido, & qua funt huiufmodi, complentur animantia Sc pianta : ita etiam à propria magnitudine, quamobrem definita eft edam in vnoquoque ammali maxi­ ma & minima magnitudo. Quare vti materia vna numero eft per pnuationem tetminorum & formarum interminata ab Arift.4 .de Animalium gencrationc dicitur, vt vero fub hac vel ilia forma eft, terminata efficitur : ita ipfa dimenfio, fcilicet longitudo, latitudo, Sc profunditas, vna numero eft per priuationem omnium terminorum, hac ratione interminata di-

Scòlio Prima.

SS

citar, quoniam de fe non eft magis apta nata fufcipcre lume potius quarti ilium terminimi, & fub paruo vel magno fublìftere: cura velò certis dehnitisq; formis conncòlitur, terminata efficitur : ab ipfa quidem forma fubftanrix, vteft ratio terminandi : ab ipfo vero magno vel paruo vt eft intrinfecus terminus : cum ergo forma illa deletur, debet deieri edam terminus dimenfionis fub qua ftat illa forma, fiue ille terminus fit magnus vel paruus. Demum & quemadmodum materia qua: fub formis eft gcncrabilibus & corruptibilibus ipfa non generaturnec corrumpitur vnquam materia, ita dimenfio quatenus dimenilo eft nunquam oritur aut interit, bene corrumpuptur & generanmr termini ipfius dimcnfionis,vt magnum & paruum. iLurfus ficuteadem materia eft ingenito & corrupto numero eadem manens, nec oriri aut corrompi dicitur, nifi'ratione formar, qu x interit & corrumpitur in ipfa, ita ea­ dem dimenfio, numero exiftens interminata, ingenito, & corrupto eft : corrumpiturverò 8c generator ratione terminorum magni Se partii. corpus enim humanum, dum eft, trina dimenfioneeftprxditum, longitudine, latitudine, & profunditate : fimiliter idemtnet corpus, cum non eft, boc eft cum eft corruption, eadem longitudine, latitudine, & profunditate!

B prarditom erit : fi vero dum eratfeptem palmis conftabat, poftquam autem eft corruptum^ hoc tribuendum eft magnitudinis terminis potius quamipfi magnitudini, magnum enim illudcorruptum eft, paruum eftgenitum, & cconuerfo elfe-potcft, vteum ex aliquo paruo generatili magnum . quemadmodum ex vno pugillo terpiè mille ignis . eadem enim dimen­ fio numero, exiftens, in terra corrupta & in igne genito eft, nec eft corrupta, nifi paruum il­ lud magnitudinis terr?, vnius ptigilli, fimiliter nec genitaeft in igne, de nono magnitudo, led terminus iliius magnitudinis, feilieet magnum mille pugillorum : ex diòèis ergo manifeftum eft quid fit terminata & interminata dimenfio : his verò oppofita argomenta à Latmis aliata difficile non erit folucre. Ad primum itaqueeorum argumentum refpondemus, atqucailerimus, fundari m falfo fundamento : non enim materia accipit elle à forma, fed duntaxat effeperfeòtum & terminatum, vti fuperiori quxftione monuimus. Ad fecun* dum magmtudmcm interminata™ alferimus, elle ^ternani,nec ediuftam exgremio materia:: apud Arili, reducuur vero ad ipfam materiam, quoniam a ffe r ò qu?dam eft materia, atque c ìpiam difpomt pro forme reception e, nec propterea quarti, m eorum que natura fune’ principmtn alienmus . Ad termini nullam partium materi? diftinòlioné caufare interminatam dimenfionom volumus,fed hoc prouenireà forma, tamen nunquam in plures portioncs poffetmateria diuidi, nifi ob ipfam quantitatem interminatam : quemadmodum fupra often,mu j 'i r ^uartl.im iacisfacit Auer.in ¿.có tn.de Anima, accidentia diftinguens fore in duphci differentia.alia enim terminata dicuntur, qu? infunt rebus habentibus formas qux non fufcipiuntur nifi in compofito in aélu, atquc de his accidentibus tcrminatis qu? oriuntur & occiduntjin categoriis Arift.loquitur : alia verò funt accidentia interminata,qua: couie ft^ ^ n n r T n r 131115 “ r“ * mcnto 1'"terminata dicutur, atque h?csterna funr, qux in fubI r 5 m '? fa mate5U lnfunt' Acl cluiiuum lA V loA eft per accidens, poteft pre­ cedere idquod eft per fc, quando idquod eft per accidens, eft vera difpofitio, & prxparlftimonk AHftqrUOfieftper r ,a ratÌ° nC be" C fatCmUr fieri non Poire : quemadmodum te* d ffion t fub e Ì ° nfirma? t ‘ lpfa emm PÌ Ue "0 PCr aCddenS Principium. verum,quoniam n Ì rPn n Ì j d f aPr° f° rT a rcc,p,e!\da' recipiendam prarcedit. Ita trina dimcnD &t. prj CCÌ CtaT S ld qUod, cil per ie> Cl uia cft dilpofitio fubieòli, pro co quod eft per fe recidendo, hoc eft forma A d teftimonium Anft.concedimus, fubftantiara A d ^ ru S Ìm rmeniÌOnCm-& CÌ pfa matCrÌa m V punc^atur interminata dimenfio.

A d lexrum ex dimenfione interminata & materia prima heri vnum per fe : fed non abfolute, fed difpofitiuum cius quod eft per fe abfolutum. Ad feptimum fatemur in quolibet ente, in adii, fore quantitatem termmaram . non autem in ente in potentia,nec eft interminata quod nullo padlo terminum rccipit, fed nuncupatur interminata, quia omnem terminum recipere fuapte natura eft. A d oòlauum, pundhis eft terminus dimenfionum, fed non conrniuus, quemadmodum nos de termino loquimur conftitutiuo,&qui eft differentia fornoan1S>CT im0clÌ 1]ia8n” m & paruum . non autem pundlus,vt fupra monuimus. A d m U™' afterimus eandera fore magnitudinem numero, ingenito, & corrupto : variatur raminor rnilrtatur Penes terminos, quare abfurdum non eft,ve idem refpeftu diuerforum ter* quemad111 'V*13*115 ^ m*nus : tametfi interminata dimenfio, à terminata, non differat, nifi modum materia non formata à fe ipfa formata : & quemadmodum materia antcquam

s

S6

Quinti; Bonioan. De prin. natura?

quam formam recipiat aliquam, & poftquam illam receperit fpecie à feipfa differt, dico hoc E refpeólu forma;, cuius eflicienda non formata prius erat, deinde formata & fpecificata: qua­ re differendo: iplìns corrumpi poifunr Se oriri, ipfa autem atterna perpetuo cxiftentc: generatur vero & corrumpi tur (vtdiximus) magnum Se paruum, vt trium veldecem cubitorum exiguitas & magnitudo, ad quasquidem trina dimeniio potenria eft, Se ile reliqua argnmenta qua: nos (upra fecimus, & alia ferè qua: à Latinis confufe admodum Se indiferiminatim afferuntur, innumera folui poifunt per ea qua: nos determina limus, de ventate pla;fentis difputationis, atque determinata Se interminata magnitudine, Jraefaris in tantum exculfa firn.

Jfiw n materia fit pars eins quod efi quod quid, ■ prima opimo. (ap. x x v 111.

E D prius prçfentis difficultatis, aperienda eil fenrentia, moxquid alij fen tianc, in medium afferemus, poftremum quid nos opinamur. Arift.itaque TVm i .

7.Diuin.quod quid fubftantia, Se natura rei e li , inquir, arque principiò, quo res eft id quod eft, quemadmodum quod quid hom inis, fubftantia eft, & natura hominis ; &principium hominis , quo homo c f t id , quod eft. quod ergoquæritur, manifeftum eft, nempean materia: fit pars quidi tatis, Se natura:, Se fubftantia:, alicuius lp e c ie i,& principium illius , quo (pedes eft id quod eft . Se vteodemexemplo vtamur, ad huiufmodi rei manifeftarionem, natura homi­ n is, eftfubftantia Se quiditas eius . quæritur ergo àn materia fit pars natura, & quiditatis hominis , an totaquiditas , Se natura hom inis, fit ipfa forma ? iub alio autem nomine, lice met difficultas, folet circutnferri, num feilieet quiditas fit fimplex tantum , an fit compor­ ta . etenim fi quiditas fimplex fola eft, forma erit tota quiditas, materia autem erit id quod defertquidiratem : fi vero compofita materia, & forma, erunt partes quiditatis . folet aute & alio modo explican, num feilieet gen us pars fitdefinitionis, an idquod defert, tantum “ G definitionem ? Verùm non idé eft definido, Se quod quid : ficut id quod demonftratur, cu jpfa demonftratione. Eftenim definido, ratio explicans quod quid , Se inftrumentum quo nodficatur ipfum quod quid. Quare definido, non eft idem cura eo cuius eft quod quid,' ficut demonftrado eft inftrumentum concludens feien dam demonftratiuam ab eadiffert. quod quid ergo, non idem erit cum ipfa definidone. His itaque vifis,quid alij de hac re fen­ t.ptT.n 7 J. dant, in medium afferamus, deindequid nos opinamur. Auiccnnas igitur, inrer A rabes, * rt. 4. de ente inter Latinos vero, Beatus T hom as, & alij fatentur : materiati! eins quod eft quod quid , e jfin tìa .c. 1 fore partemquiditatemque ipfam compofitam elfe, & non fimplicem, ideft formam. id. enim quod eft de radone alicuius , pertinetad quod quid eius, quoniam definido, rado eft quod quid explicans, materia vero eft de radone fpeciei, quoniam quemadmodum hic ho­ mo ad fui radonem indiget hac carne,his, vero oiiìbus,itahom o,in vniucrfum carnes,& of­ fa in vniuerfum , ad fui rationem expoftnlat : Quare materia, pars erit eius quod eft quod quid. Ad htre, quicquid eft de radone, S e eiTcnda, omnium indiuiduorum quç fub ipfius fepeiei am bitu, continentur, erit de quiditate, & elfentia illius fpecici, alioquin qui- f j ditas fpecifica, toram elfendam indiuiduorum non prædicaret. atqui materia , eft de radone omnium indiuiduorum , & de horum quiditate, ergo materia, erit quiditas, S e ratio fpeciei. non tantum forma . prçterea pars naturç, eft pars quiditatis , lune ete^. nim natura, & quiditas idem , atqui materia, eft pars naturai, 2. Phyfic. ergo.pars qui" Tee. 11. ditads . Ampliusj quodquid, eftprincipiumquo res elfe, Se fublìfiere p oteft,quocunqucl alio circunfcripto : ergo fi forma duntaxat, elfet quiditas ignis, materia an tem nequáquam, ignis poiTct elfe, & fubfiftere fine materia . quare materia, foret in his qua* natura confiant, fuperflua. Ad hæc, quicquid eft fuo in genere abfolutum & perfeöum, cuicunque conneilitu r , facit vnum per accidens , Se non vnum per fe . atqui.fi fola forma elfet quiditas, non . autem materia Se fua natura perfeila, materiæ inox vnita faciet Se compier, cum jpfa vnum per accidens , non autem per fe, vt y.Meta.teftatur Arili, ergo materia, erit pars eius quod eftquod quid, prætereafi materia nequáquam foret elfenda:, & quidditads pars, rerum na-* turalium client definitiones peradditamentum, quemadmodum Arift.7. Metaph. deacciTts. 17. dentibus

Seétio Prima.

S

A dentibus demonftrauit, quorum duntaxat voluit clTe defìnitionem per additioncm/ubftantiarum vero nequáquam, id quod confequirur, vno-prius fum pto,ira probatur, eft enim iper additionem eorum definido, qua? tradi tur Arido, aurhore loco citato perca, qua; non 1un tin eodcm genere, ut definido albedinis per fubftantiam : Quare fi res naturales diffihiuntur per materiato qua; eft extra quiditatem carimi, proietto earum definido, per additionem foret. Item tradìt Auer.i.de anima, principia definitionis , lumi exprincipijs, quce in re funt, genus enim fumitur à materia, differentia verò à form a, quemadmodum notàuitPorphyrius inifagogis. tune ita argumentatur,diffinitio fignificans q u o d q u id , conftat ex genere, quod tefert materiam, Sc differentia, qua?refect formarn, ergo quiditas, qu^ de­ finition« cxpliCatur. Adha?c, quod non includic quiditatem, nec eft pars quiditatis, nec per fc , aut por acci dens nihil eft, materia vero, apud hos eft huiufinodi,quare ipfa nihil foret. funt deinde Arili, teftimonia, qua- hancfente'ntiam ftabilire videntur, 7. Diuinorum , dum Iunioris Socrads de animali parabolani arguir : qiii hominem, fine carnibus, & offibus exifiere opinabatur.inquir,non retile hoc didum elle, nana homo neq; effe, ñeque defi® niri line materia potei! ; Se 8. Diuin.refellit opmionem eorum , qui per materiam definidones rerum naturalium , afterebant, folum : Se eorum qui per formarn folum . laudat vero Architam, qui in definidone rei naturali», materiam & formarn, complexus eft : quam fenten tiara in l.de Anima & z.Phyfi. in memoriam reuocauit. Eodem vero 7. Diui. paulo poft docet termini!m, orationem,debere effe longam, ve in illa definitione apparear materia 8c form a, 8. uero Diuin. dans ratior.e quare ex materia Se forma fit vnú,dixi*t quia hoc aéhisdllud vero potentia in eodcm vero context« vtranque caulam ad quod quid pertinere arbitra nu , eodem vero S .& 7. docet definiciones , non effe formarum iìmplicius , fed compofitorum ex materia & forma, quare quod quid, quod definidone explicatur, ex materia. & for­ ma conftabit. ex bis ergo rauonibus, Se Arift.teftimonijs , qu s podora fun t, concludunt cepfum^feraTr.

c

"

^

^

^

7

Com. y.

TeK.} 9.

Te*. 6 .

Tex. 1 y.

Tex. 9 ,

T t x ,if.

forqum * & í¡ Fotiorem Partem fo rm s, ac-

Euerftofupenorù opìnìonis a Lútinü & eorum fe ­ cunda opimo.

Cap' xxix.

V n io r e s verò nonnulli Latini Auer. decreta femantes , (vt ipfi aiuntl inxtaeius menteinafterunt, duntaxat formarn effe rotam quiditatem,ma,reriam vero, nequáquam, fed id quod deferc quiditatem, materiam elle aiunt : Quare apud hos quiditas fimplex eft, nempefola forma,& non cora pofita natura, ex materia & forma, vei priores dieebant. horum vero va-

r

^ , p r0p0l!t,0>es A n a P„ c t 7 .E ¡„ in.fctTO Í0, „ ilv e lip lin tifiu m q u o tes e ft'm ite !

T e x .ii.

t> - cognofe, v a ia . 7 .

1 1 « ”. , .Bhyfi.forma verò eli rado in.elligendi, & cognofeend,, „ W r * . e g o tò U formà°e“ t Tex. i f . quiddità,, non m ra acem.prercrea td quo res naturali, eft fenilbìlis, & non lrlK|| u Tex. xtbi i.

J.s, non quiddità,, quomam quiditas, principi uni eft, quo rcs inrcUigitrir <^ * i defiliraa. & s .D ,„ r a hquet atqu, re, naturali,, fe n d i« per mareriam,& i „ lcí |„ , , ’ " 1 ror“ j vt ‘ a. Dimn.tetoeur Auer.ergo fola form a, crii quiddità,, non autem materia. Ampiius’ Cem. t+. q, odqiud eli vniueriàie, quomam exphearuràdefinidone, eft »„iuerfalium, vr f. Po. ‘ ì M' j i - i »™» vero:cft''" ‘ “ “ &l=.mMoria veriparticolare, ..C«U , ergo for "cerai T m iK nJ ' Ail >“ c * S-l-Wiras perenni, eli, qnoniamefus eli ^ n u a , qrarairernornra eft, raateru verò orirnr & ¡„rererirffalrim rarione pdnadoni, , ab e o e T “ laJ n° ”J" n Sul(U ltas.Itera id, quo quod quid ■ „ can® ell, vtdiftinguatnt ve in refi,,5 * 'finoel q u id eli, non perdnetad ipium quod quid eft, materia verò in caufa eft, & 3.de-inS corruPnb1“ kus dmerat qu°d q u id , abeo cuius eft quod quid vt7.Metaph. & 8. miapatcr.prster lise,partes quiditatis, priores funt ilio cuius funt, Se non pofteH riorcs,

Com. 9 i,

T e x .ii, Tex. 9 -

Quinti; Bonioan.Deprin.nature

fib», f.

TtK.a,

Tat.n,

r s .; ,

Cim.it,

Cim.)4,

riores, fiquidemcailf« funt, caufa verb vt caufa, eo cuius eft caufa, prior eft. atqui qua:- E cunque partes funt maceriales, funt pofteriorcs eocuius fu n t, vc partes materia:; qua: veto fecundum for mam , priores func,quemadmodum Arift,7.Metaph.monuit. ergo partes qua: ■ VCmateria fe habentad quod quid fubftantia: non confernnt. Amplius definitio, qua:vni compear per fe primo,alien ab iilo competere non p ot, fed quidditas, eft definitio forma: primo, non autem materia:, ergo quidditas forma cjunraxat erit, non autem materia, fecundapropofiuo ex Arill,a..Phyii,«Sc j.M etaph. pater, definiens enim formam, rationem,inquit, eft'e,<3v quail quid rei., materiam verb ex qua res efficicur,inquit,Rurfus quiditas natura eft, materia v-ro non eft natura, fed form a, ergo quiditas eft forma, non autem materia, fecundapropofitjodefinitione naturae probatiir,qu£principium eft,& caufa mou.cndi, & q u ieIcemii , enisinquo eft prim o, & per fe , be non fecundum accidens, 2 .Phyftc. modo mate­ ria non eft in ahquo ? eft enim omnium fubieblum , ergo materia non erit quiditas , fed folx forma, prteierea, illud, quod non eft pars definitionis^ non eft pars eius quod eft quod quid, quoniam defimrio eft lermo quod quid explicans , & ex principijs qua: funt in refum itur, vc A uer,teftatur in l ,de anima , fed materia non eft pars definitionis, ergonb pars eius quod F eft quod quid , fecunda propofuio ex z.Phyfic.pacet, vbi Philofophus habet h«c verba, alio autem modo forma & exemplar, htec autem eft ratio ipfius quod quid erat cfle, Sc huius ge­ nera, vtipfius diapafon duo ad vnnm , & omnino numerus, Sc partes qua: in ratione. conftrmatur ex Auer.7. MetapH. aiferens fecundum canones & regulas Ariildefinitionem conftarc ex duplki forma, altera vniuerfali, qua; eft genus, altera particular!, qu? eft differentia.

Ad hsec, res naturaJes non definiuntur fecundum materiam , ergo quiditas non eritearum ipfamateria . antecedens eft Arift.2,Phyfic.vbi habeth?c verba, cum autem natura duplex fit, & forma & materia, vc fi dc fimitate quid fit confideremus, ftc contcmplandum eft: qua reneque fine materia neque fecundum materiam, quae huiufmodi funt, quod autem confe­ quatur,manifeftumeft. Quiditas enim eft res, perquamres definitur & fcitur.Rurfus Arift. y.Metaph.hxc verba habet. ex dibtis igiturprima natura Sc proprie didaeft fubftantia, qu; eft piincipium motus habentium in fe inquantum ipfa, materia nanque quia huius eft fufee ptiua , dicitur natura ; Quarc ex didis liquido conftat materiam fore naturam & quiditate, p quoniam defert & fufeipit naturam, nempc formam, qua: eft vera quiditas, at quoniam hac opinionem , hi omnes vno conienfu Auer.afcribunt, varia ipforum teftimoniaad hanc rem firmandam afferunt,7,Diuin.folucns fophifma fophiftaru, q>ea quiditas hominis, aut eft eadem cum hotnine, aut diuerfa . ft diuerfa, tunc homo non habebic quidditatem, ft eadem, tunc quiditas hominis , eft h om o, & homo habet quiditatem,quarc abijtio elfct in infinitu: quoniam quiditatis eftet quiditas : Hocinquam fophifma foluens, inquit, q» fi homo capitur pro aggregato ex materia & form a, tunc homo non eft fuum quod quid eft. ft autem capitur homo pro forma hom inis, tunc idem eft hom o, quqd fuum quod quid eft: Quarc apud Auer,fola forma eric quidditas, materia verb id quod defert quidditatem : Quod lucidioribus verbis eodem 7.explicauit, cum afleruit, quod forma fubftantia:, ellenciam cuiu? cftdeclarat: materia verb non eft eflenria re i, aur quidditas, fed deferens formam in fuade finitione. Mulrocies verb in libris analiticorum apud ipfum Auer.legimus demon ftratione, potentia definition«« ingredi formam, non autem efticientem, aut materiam,quoniam no luntfecundum q»iplum, neque conuertuntur. opinantur ergo huiufm odi, materiam quiditatem non fore, led id quod quidditatem defert, vel autem quiditas , fola forma eft, . corum autem non nu lli, non defunt, quiafterunt, magnum efte difcrimen in­ ter quiditatem & cflentiam, folam quidditatem formam efle raii funt, ma­ teriam verb non quidditatem, fed eirentiam, atque per hanediftri* butionem priorum argumenta, diluere credunt, quoniam lites Sc altercationes apud illos petantur, nos verb quid peripatetici fentiunt, & n u m h o turn fen ten tia peripatetic« veritariftt confona,profequem ur.

7

Se6iio Prima.

A'

(onfikWio fecunda opinions L atin o ru n u.

VO (ap.

f

-9

XXX.

E d h i Neoterici cum alios rcprehendant, non carent reprehenfione. non enim rebtefatentur materiam eius quod eft quod quid partem non fore: quod ita demonftrat&us : qtiemadmodum fehabetres vt fit, ita fe habet ad quod quid, arqui materia principium eft per fe compofiti naturalis, erao eriepars quod quid rei naturalis . prima propofitio eftphilofophi y.Diuin.

---------- — r - i qui h?c verba habet. vten im & ip fu m ens omnibus competit, non tamen fimilirer,fed alicui prim®. c?teris autem fccundo loco, fie & ipfum quid eft fimpliciter qutdem fubftanti,. c te r is autem aliqua ex parte. fecunda propofitio t .Phyfic.patet, vbiaiTcrit matcriam & formam principia efiTe per fe Sc intrinfeca : priuationem verb ex accidenti. & fi forma nobilius eft principium a quo proitenit efiTe rei naturalis, non tamen neoandurri eft materiam effic confcrre rei naturalis, Sc fi forma per prius : materia verb per poftcrius, quod ° torum confirmauit Auer, i .de Anima. His verbis qui accipit materiam in definition^ Sc dimitric formam, diminute accipit. qui autem accipit formam & dimittit materiam,exlftimatur quod dimittit aliquod non ncccffiarium, fed non eft ita . A d h ,c quod eft principium intelhgend, & cognofcendx fubftanti, com pofir, eft quod quid eius : quoniam quiddiras principium eft quo res aliqua intelliritur, vc 7-Metaph. Arift.declaratiit. atqui materia principium & caufa eft, quo fubftantta lpja compoiita cognofcitur 8c intelligitur, ergo materia erit pars qmdiratis . iecunda propofitio in additu i.Phyfi.manifcfta eft cumvnamquaquc rem naturalem feire arbrtramur quando principia caufas & elementa eius cognofcimus, que pnncpia, & elementa, tradens materiam & formam clfe a ir: confirmatur ex codem Arift afferensC'm n ?f^ 8redltUr Caillf ’ <luot numcro i'unr, fuarintentionis caufam afferens, tunc fare, mquir, vnumquodque arbitramur, cum omnes caufas cognofcimusquare materia caufa & pnnc.pium eritcognofcend, fubftantiam compofitarn, e L pertinet ad eius quod quid erat efiTe. pr,tcreaqu,dditas eft principium quo res eft materia verb eft C principium quo res eft, ergo materia eft quiddiras . fecunda propofitio /.D m in.ab Arift,Ms verbis planaeuadit, verum itecotnittuntur, ledhoccftconfiderandttm, ex quibus fubftantia conftat, ranquam ex partibus : fi igitur quodam eft materia, quodam eft forma, quodam quod ex his conftat materia & forma, & id quod cx vtrifquc conftat, fubftantia e iU it v c & materia quidem parnm cuuifdam dicarur, partim non dicatur-. fed ea ex quibus ratio forme conft<u: veluu caro pars quidem concauitatis non eft. h?c enim eft materia in quTfi t . fimi! s autem qux am eftpars ?s ctiam totius quidem ftatu, pars eft. eius autem forma: cm , lcitur vt ftatua non eft dicenda : ex quibus verbis, multa nobis bona collimmus prinmm quidem quod fuatena eft pars fubftantia: compofir,,' & principium quo res°comnofira eft cjuemadmodum ipfa form a: fecundum vefd quod colli^imus eft minJ „ ^ r form , non diem /pars, fed tan rum id quod d e ? m ? mento norauit. quod hi nonintelligentes fimpliciter protulertint matemm clfe vehicuhm*

Tex. 14,

Tex.isl

Com.iC.

Tex. 2.7.

Tex.} 4.

? u b flir i* c VtCIUf V e ftiS vty j . cIuod dunraxac refpeihi form , audiedumeft: rctfLftu verb fubftantia: compofir, eft quiddiras, quod his verbis cum Arift.dicebatfienificanu , s c -i™ pars, & quod quid dtcitur, eius autem forme, qua' dicitur vt ftatua non eft dicenda iio • eft materia vc refpicit formam non eft pars nec principium, nec quiddiras f n l T / f r ! fo rm , lubfternitur, iplamquedeferr. A dhxcinqifalibet re fin narnta Sc q m d d l t l T e ftata, in qua propnetas ahqua reperitur, q u , competit illi rei fin natura & T u i d d S n ' i S fila re oportet muenire cauiam illius proprietatis atque paffionis intrinfe J ^ S a n t i a nemne ISr^ dUani|C j f? \ natllra fPeibta habet hanc paffionem & proprietarem, iZ t r ’ q r fubvftanda fl,bhinari: er§ ° hu‘ us proprietatis i paffionis m a c e ir 1 nempC PrinciP^™ muenire debemus . hocautem non eft nifi riamicmei'g0(r atenaenC Auxilium verb quod fibiipfis peasant, mateforet, a partCm defect quidditatem/nullum eft. fi hoc enim veru 7-Dii,in afi Ud CHnnirtCabJ rclum^vt eadem effiet ratio fo rm , & copofiti, quod ab Arift. anim , morffT11” 1 1 CUm aiberatll u°d pars, cum in alio fir, vere non definirur,vc exemplo rar, quoniam yacat materia, Sc in eius racione ponitur non vt pars form ,, raoH ij do fi

*¿*>1

3T«. 40,

\

■

60

QuintijBonioan.Deprin.naturs

do il in rationc compofiti poneretur materia, vt vehiculum, 8c non vt pars, quemadmodum E ponitur in definitione forms, tunc eodem modo elfet definitio forms 8c compofiti. fiquidem in vtrifque apud hos materia ponitur, non vr pertines ad quod quid, fed vt vehiculum.

Tcx.6$. j ) emum Arift.in z.Phyfic. ipfum quod quid materis & forms tribuit 8c materiam, propter q u id & quod quid nuncupauit, & nunquam vehiculum quidditatis appellat notitiam . 8c paulo infra fubdit Phyficum ipfum propter quid ad materiam, formarn, finem, & efficien7 tx .ii.ii. tem reduccre. z.fimiliter Phyfic. 8c i.dePartibus materiam nuncupat naturam, quamuis il­ ia forma fit longe natura perfe&ior. poftremo Auer.in paraphrafi Metaph. lib.z.habet h sc verba, fed quia quidditates rerum fenfibilium, nilaliud funt, quam fua forma & fua mate­ ria . fimiliter 8. qusfito de definitione pofitione differente, inquit, materia & forma, finis & Cm. io . efficiens caufs funt ex quibus conftituuntur quidditates rerum, & 7 .Metaph. aiferit Sortes eft animal rationale. Sortes enim nil aliud eft qua animalitas 8c rationalitas, qus funt quid­ ditates eius : modo apud eundem Auer, vt patet z.lib.paraphraftica Metaph. genus quod eft animal, refert materiam, ergo materia erit quidditas. A d h sca qua caufa res habet vt fit, ab eadem caufa habet ipfum quod quid, vt fupra monuimus, fed res naturales habent eile a ** materia & non folum tk forma, ergo quidditas rerum naturalium erit nedum forma, fed etiam materia: prsterea definitio ex his q u s funt in reprincipiis fumitur. vt i.d c Anima monuit Auer, qus autem in re funt materia 8c forma funt, ergo definitio conftabit ex mate­ ria & forma, hoc eft ex genere, referente materiam ex differentia referentc formarn : quare materia quidditas erit. fedne vllus pofthac relinquatur dubitandi locus inquirendum eft, num genus materiam vel formarn potius referat,quod libenter facere aggredimur, fi qus alij dicunt prius afferamus : mox autem quid nos fentimus : quoniam ab hac difficultatc vcritas prsfentis problematis pendere videtur.

Q m genus r e fe r a m ateriam velformarn varia opinio, fap. x x x i .

O N nulli opinantur genus, quod in ratione fufeipitur alicuius rci mate- VJ’ riam referre. fiquidem partes definitionis ex his q u s funt in fe principiis,vt teftatur A u er.i.d c Anima fumuntur. modo partes rei naturalis dus funt materia & forma, ergo 8c in ratione verfa vice du s alis partes effe debent quç illas référant, genus fcilicet & differentia, quare aut differentia, aut ge­ nus, vt materiam referai necefle eft, non differentia vt cuntftis compertum cïw. 49. eft, ergo genus,quare genus materiam referet. adhçc Auer. z.Cœ li. atguens Auiccnnam aflerentem corpora diuina genere conuenire & fpecie differre, inquit, tunc illud eucniret quod corpora diuina ex materia 8c forma forent compofita, quoniam.qus genere conueniüt materia conueniunt, ergo genus materiam refert. Prsterea in ifagogis Porphyrins aiferit vti ilatua compofita eft ex sre veluti ex materia,& ex imagine veluti ex forma. Ita homo compofitus eft ex genere velut ex materia & differentia velut forma, ergo genus materiam refert.

Amplius io.Diuinorum, inquit Philofophus, quç genere conueniunt in materia etiam conTot.i.}. ueniunr. Similiter eandem fententiam repetit 7. Diuin. quod totum ratione confirmatur, Tex.17. à genere nulla habetur differentia 10.Diuin.loco citato à materia. fimiliter 1 .Metaph. quare materiam refert genus . adhsc genus potentiaeft ad fpccies : contraitur vero per differentias eodem padlo, & materia ad formarn fe habet: nonnulli vero oppofitam fententiam aifeCom. 43. runt Pet^ & Alexandri patrociniis. 7.enim M eth.inquit Auer, definitione apud Arift.

Com. 14 . conftare ex duplici forma ex genere q u s eft forma vniuerfalis . Item iz.D iuinorum affert diferimen inter materiam & genus, atque aiferit puram potentiam referre materiam : genus vero inter a6tum fimpliciter & potentiam fimplicitcrmediam naturam quandam referre: quod totum ratione confirmât, quoniam genus quidditarem dicit cum fit par definitionis , & in eo quod quidprsdicetur : materia veto vt apud Auer, pro copofito habent quod quid Ctp.vlt. pars non eft. Alexander demum z. Naturalium quæftionum multas rationes componit, quç Com, i !. jgjHQHfifjtiue eoncludunt, vt teftatur Auer. 1.Metaph. genus materiam non fore genus fiquidem in fuis eft fpeciebus, quia dc illis in eo quod quid prsdicatur. hac rationc,cômune &vniucriale dicitur. materia vero non fic communis dicitur, quare genus materiam non refert.

Sebtio Prima.

61

A refere. adhsc genus ?ternum eft fecundum fpcciem ,& per continuam corum, qua: fiunc A fttccefíionem: materia vero vna numero exiftens ?rerna & immortalis eft. multas demum rationes loco citato Alex.componit, ad quas legendas le&orem relegamus . rertia autem eft fententiaapertiffime Alcxandri loco paulo fupra citato, áquo accepit Auer.cui nos fubferibirnus, genus fcilicetabfolute materiam non referre, nec form 3m vniuerfalem fed vtrúque, formamfcilicet in materia. loco enim citato aliarum rationum qtiibus differre facit genus á materia hanc componit. genus, quod in naturali eft fubftantia ex materia & forma id quod coalefcit refert. quemadmodum animal quod eft hominis genus, non formam duntaxat vcl materiam refert, fed aggregatum ex materia 8c forma, ipfa autem eorum qua; natura conftant, fubicbfci materia, nequáquam aliquod eft quod ex materia & forma conflatur. quare majteriam, aut formam duntaxat referre genus non poteft, fed vtrunque fimul. Item Auer, i 2,Metaph. 8c 2.libro epitomatum Metaph.inquit,quod ea naturaacm ateriaquamgenus cSm.14. refert, media quodammodo eft inter potentiam & adhmj. quatenus enim formam haber ad alias formas recipiendas potentia non eft, quatenus vero ad vlteriorem perfebtionem potenB tia eft, dicitur materia: quare naturam quandam refert mediam inter ablum & potentiam; atque hoc illud eft quod Arift.diceret, genera referre materias: quoniam vt refpiciunt vlte­ riorem perfedHonem rationem materia: fubeunt: vt verb formam habent refpeftu fui formne vniuerfales ab Auer.nuncupantur, quam remThemiftius $,de Anima fatis lucide aperuit. cum dixit animamfenfitiuama qua petitur genus mediam quandam naturam referre mate- riam, formamq; fote.etcnim vt vegetatiuam refpicit f o r m a d i c i t u r , vt autem rationalem refpicitanim am m aterial potentia nuncupatur, quod ratione confirman po­ teft, fi ea definirentur quae materiam duntaxat vel formam habent, generis fupremi foret de­ finido, fiquidem apud Auer.in ifagogis Porphirij. &c 1 z.Metaph.fupremum genus in gene- cSm.tf. re fubftandaeeft corpus fenfibilefenfu tabtus, quareid quod in ratione fufeipitur nec eft ve­ ra materia, nec eft vera formafed aliqua funt qua: referunt materiam aut formam, vti genus 8c differentia genus verb materiam refert, fed non foliam. fed habentem formam vniuerfalé. hinc qua: hac natura media carent,genere quoq; vacant,& definitione edam vacabunt, fiqui_ dem definido ex genere 8c differentia conflatur. quémadmodtim funt mentes abiunbhe, corpora in girum lata,8c fecundum aliquos quatuor elementa,ex his facile erit radones ScArirt.

8c Auer.fentcndas,quz contraria concludcre videbantur conciliate, fatemur quidem genus materiam referre, vt priores cenfebant fimiliter & formam genus referre, quemadmodum pofteriores probare conabantur : fed non hanc vel illamfolum fed compofitam naturam, éx materia 8c forma, quemadmodum Alexander, Themiftius, atq; Auerrocs monebant.

Opinio propria.

( ap. x x x 11.

X retro dibtis admodum fateri poteft, quid nos in prefentis folutione difficultatis opinamur,nempe materiam eife partem eius quod eft quod quid, nequáquam vr formam 8c quiditatem deferentern , fed fuapte natura par­ tem elfe eius quod eft quod quid, & cuiufcúq; quiditatem rei compofitam fore,ex materia 8c forma, 8c non fimpiicém, ideft folam formam, illi cuius _meminir multoties Arift.& cum eo Alex.& Simplicius fundamento innixi vti res fe habet ad id quod eft, ita ad quiditatem , porro materia eius quod eft, pars eft, per fe,& non per accidens, vt i.Phyfic.liquet. ergo materia quiditas eritper fe, fed vt hate noftra fententia magis aperiatur : nonnullafuntfufcipienda,exquibus id quod dicimus apud peripateticos clarum erit. primum autem eft, id quod eft, quod quid fubftantia:, 8c aeddentibus competere: noneadem tamen ratione, fed cum fubftantia fit per fe ens, accidentia verb entia,quia talirer ends vt 7 .Metaph.teftatur Arift.& quemadmodum res fehabet vt fir, ita ad quod quid eft,vt eodem 7.inquit Philofophus. neceifario confequitur fubftStiam fimpliciter & per fe, quidditatem habere : accidentia verb fecundum quid & fecundario. aliud verb fufeipiendumeft: fitbftandam ipfam fimpliciter non dici, fedde trihus praedicari: vt »pud Ariftotelem 2.de Anima & 7.Diuinorum multis aliisin locis feriptum legimus, fcilicet de materia,forma,Sc de tertio quod ex his conflatur compofito- fubftantia verb compofita,magis ens magisq; fubftantia eft,quam materia & forma, quare vera quiditas fubftantia, crit compofita cx materia 8c forma, h sc autem partes fubftanria: compofitae materia & for­ ma fub-

T*t. i , Tex. 14.

6r

Quinti)Bonioan,Deprin.natura;

ma. fubftantia; funt quoniam partes fubftantia: fu n t: etenira non per fe fubfiftunt, quemadmodum fubftantia compofita, quae proprie, principaliter, Sc máxime, fubftantia ab Arift.in In txfoptme categoriis nuncupatur. quare rem hancexañifln-nediligentiffimus Simplicius i.Phyfic.cum Ttx.$x. ita dubitalfet palám fecit, quod ita fe habet, fieri non poife videtur quod materia & forma fine fubftantia: quoniam principialonge differunt, ab eo cuius funt principia, atqui mate­ ria Sc forma funt principia fubftantia: compofitae: ergo materia & forma non funt iubftantiz. adhaec principium prius eft eo cuius eftprincipium, atqui materia Sc forma funt prin­ cipia fubftantia:, ergo funt priora fubftantia, ergo materia & forma non funt fubftantix : quoniam fi client fubftantia:, fubftantia foretantequam fieret.has difficultatcs foluens, in­ quit, quod materia Sc forma non funt veré fubftantia:. vera enim fubftantia eft ilia qua; per fe fubfiftit: quemadmodum in cathegoriis monet Arift.hac racione, prima potiffimaq-, fub­ ftantia abeodem ibidem dicitur.cum materia autem & forma íubíiftere iua natura, non poilint, vt i. Sc 4.Phyfic.monftrauit Arift. fed potius parres fubftantiales, quod Sc ab Arift.

Tt*. 11, etiamante Simplicium diñum eft vt ipfe ibidc & in i.Phyfi. monet 7.Diuin. forma, inquir, Tex. 8. eftmagis fubftantia quam materiaeadem ratione & ex vtrifque compofitum . fed ifth^c feriTex. 7. ptura non ita apud omnes codices iacet. Auerroes enim & qui ipfum perdite infequuntur, ita legunt. forma eft magis fubftantia quam materia, Sc eadem ratione compofito ex vtrifq;. quare cum ex hac fcriptura habent formam rife magis fubftantiam quam materiam & com­ pofitum concludunt formam totam fore quiditarem, ctenim vt res fe habet vt lie ita ad quod quid cum quo forma fit magis fubftantia apudhos quam compofitum, tota quiditas eric form a. eft enim forma per quam materia & compofitum eft fubftantia, Sc in añu. Sc qua rarione eft magis fubftantiaquam materia, eadem ratione eft magis fubftantia quam compofi­ tum . materia enim habet eife in añu per formam : fimiliter Sc compofitum. fed hate fententia faifa e ft: primo enim partícula grzca iacet eo paño, quo nos diximus : nempc formam effe magis fubftantiam quam materia, Sc eadem ratione ipfum, quod ex vtrifque compofitu fifer m . 71. e ft. demum Simplicius, & Alexander i.lib.Phyfic. referunt, hanc Arift.diñionem, quo pa­ ñ o nos ipfi retulimus : Auerroi verb reliquisqj barbaris ipfum confeqtientibus, qui potius Arift.literam Sc fenfa fbedarunt, quam aliquam lucem atrulerunt, vt nos mulcoties in exponendis Arift.libris aduertimus, nulla fidcs eftadhibenda. Przterea in 7.1ib.Diuinorum, lo­ quitur Arift.de Subftantia compofita,qua: vere eft fubftantia : quoniam per fe fubfiftit Sc eft.

Materia autem Sc forma per fe nequáquam fubfiftit. fed vt funt partes fubftanti? fubfiftunt. tn exptfttien* quemadmodum 8c z.Phyfic.monet Simplicius, nec illorum fententia nunquam mihi arriX<x.4. ftt. materiam fore magis fubftantiam á lubftando, formam verb ab exiftendo : eft enim for­ ma vfia vel exiftentia: compofitum verb magis iubftantia ex eo quod magis eft. iftorum enim diftributio nullum in natura habet eife, led tantum in voce qua hi duntaxac fcatent. nos enim dicimus eife, fubfiftere, exiftere, proprietates fere compofiti qua: ipfi per fe primo competunt, partibus verb vt materi^ & forma;, fecundario Sc per accidens, ctenim qua: fub­ fiftunt in añu fu n t. eft enim fubfiftere fubieñi ad accidentia, qux in añu fubieñum poftulant. materia verb in potentia eft fubftantia, quare fubfiftere ncquit. eft atirem potius ratio qua compofitum fubfiftit & patitur, ficuti anima eft ratio intelligendi. ipfa autem non in7 «.H . telligitj & homo illa intclligit vt i.de Anima teftatur Arift. añiones verb omnes Sc operationes funt compofitorum vt i.Sc 7.Metaph. manifeftum eft . quare fubfiftere operario erit, H qua: denominar compofitum . ratio verb iubfiftendi materia eft . hinc philofophus in 7. Diuinorum, & in cathegoriis,fubftantiam compofitamailerit proprie eile fubftantiam, Sc verc fubfiftere. fimiliter Sc exiftere, proprie competir compofito, cum fit operario qux propria dútaxat compofito eft, vtj locis nuper citatis patet. tametfi ratio exiftentix ipfa fit forma : quare compofitum verefubfiftit & exiftit, ergo vere ens & vera fubftantia magisq; ens ma­ gisq; vtrifque fubftantia : etfi huius ratio fit materia, illius autem forma, quare vt redeat . vnde digrella eft oratio cum compofitum ex materia Sc forma fit magis fubftantia, magisq-, ens, quam materia & forma, & vti res fe habet vt fit ita ad quod quid neceflario conicqui oportet veram quiditatem eileipfins compofiti Sc compofitam. non autem alienáis partium aurfimplicem. hinc compofitorum funt verc definitiones . non autem fimplicium & par* tium, quia illorum funt vere quiditares, quarum definitiones funt orationes explicatiue, vf Tn.40. Arift.7.Diuin.exem ploanimx docuit, Sc non femel A u er.i.& z.P ofter.ad u ertit. qupcirca Vera quiditas crit compofita : non autem materia aut forma foium, nec nos dehorcari auc contur-

Se6tio Prima.

63

A conturbarc debcnt A iift.loca,qusdc hac dillentirc multum videottfr. in libro enim de Somno 8c Vi<nlia, quiditatem & quod quid fomni non tanrum dependere a materia 8c forma, lJ fed a fine & ab efficiente. 2.verb Phyiic. & y.Diuin. quod quid form? dutaxat tribait, cum inqttit, ratio eft forma a qua quod quid prouenit. Deraum res mathematics habe'rrt fttum quod quid 8c formam dutaxat contempiantur vt 1 .Phyfic.reflatur Auer, ergo forma erit fo- c«*. 1. laquiditas. fimiliter in mentibus abiundtis eft quiditas,& lon ge hacnoftra prsftanticJr lit quibus nulla prorfus eft materia, quare fola forma erit quiditas. ad hare, de fine & efficients ambigere licet. vt enim fe habet res dependens ab aliquibus caufis vt fit, ita ab eifdem quiditatemhabent.raulta autem fu n tq u sc fle a fin e & a b efficiente habent: ergo finis & efficiens, partes eius quod eft quod quid, funr. fed hoc impoflibile videtur. eft enim quidita9 intantum rei principium. finis autem 8c efficiens, extra reni fu n t: ergo eius quod eft quod quid, partes elTc ncqueunr. hinc Auer.i.Porter. & 2. finem & efficienrem ingredi demonftratioucm & definitionera negabat, quoniam huiufmodi cauf? cum ipfa re non conuem m :. • • tur: quodmaxime in demonftrationibus & definitionibus requiritur, q u s ex immediatis B primis non om nibus,fed propriis& his q u s conuertuntur conftant.fed vt h sc omnia foluantur, & ncambiguitatis locus port hac dc hac re inanimo febloris maneat, accipiendum eft quod ipfa definitio bifariam fumi poteft, vel vt definitio e ft: hoc eft, quod ea attributa qus ipficompetunt vtdefinitio e ft: & hac ratione folam formam explicat, quoniam fi definitio vt definitio eft, matcriam complcfteretur: turn illud eucniret incommodum, vt res mathematics 8c metaphyfics matcriam clauderent, quoniam illarum funt definitiones, ergo definitio vt definitio eft, folam formam explicabir. alio modo confidcratur definitio,vc huic vel illi rei comparatur : & tunc tot caufas explicabit, quot res ilia qu? definitur habet»1 vc enim fe habet res vt fit : ita ad quod quid & definitur. fi ergo res ilia qu? definitur, habe-^ bitformam dutaxat, quemadmodum funt res metaphyfice & mathem. definitio erit per formam folum & quiditas fola forma e rit: fi verb res q u s definitur ties, duas, vel quatuor habebit caufas, definitio conftabit ex duabus vel tribus vel quatuor caufis. & fimiliter quidi­ tas erit, vel du?, vel tres, vel quatuor caufs:. hinc Auer, ad h sc refpiciens 1 .Phyfic.dixit: ctm.i, £ non omnes artes confideratdeomnibus caufis, fed qusdam de tribus caufis motore, forma' ¡8c fine, quein illis coinckhm t: qusdam ex quatuor vt feientia naturalis ex ipfis, er^o priora loca quxditfentixe videbantur, conciliare,poirumus . fatemur enim formam folanvclle qui­ ditatem & definitionem folam famam explicare,fi confiderabimus quiditate vt quiditas eft, 8c definirionem vtdefinitioeft. vbi enim alfetit, quiditatem conftare ex omnibus quatuorcaufis, vel duabus, vel Tribus : hoc etiam fatemur fi confiderabimus quiditatem &: definitionem vt huic vel illi rei applicantur. fi enim res ilia tres habebit caufas, cx tribus caufis: quiditas & -definitio fu a crit: fi verb duas vel quatuor,quiditas eius erit ex duabus, vel qua­ tuor caufis, k quibus enim res habet elle, ab eifdem habet quiditatem & definitionem,vtfupra monuimus, raonendum verb eft nullam fore definirionem fine forma,quod etiam cornpetit geneti, non repugnat fpeciei: fi ergo definitioni vt definitio eft,vel quidirati vt quidi­ tas eft (quod pro-code-tn intelligo nunc) competit perpetuo forma, ergo cuilibet definitioni 8c quiditati cuilibetrciapplicats forma etiam vt competatnccefle eft, fed non fola, fedaliis caufis allociata. quod verb ad earn difficulratem attinet qu s de fine & efficiente eft intelliD gere iuuat. huiufmodi caufas externas, quiditatem etiam rei complere. philofophus enim 1 .Porter, duplex, inquit, efle quod quid, alterutn quod caufa caufam habet: alterum verb Tex.42.

•quodcauia vacat. qus verba ibidem explicans Auer.inquit. Definitioncm caufam habentem efte demonftrationis conclufioncm, q u s collar ex materia & form a: definitionem verb, caufavacantem, principium elfedemonilrationis, q u s conftatcx fine 8c efficiente: quem­ admodum exemplis i tonitruo & ab eclipfi lun?ibi demonftrar. tonitruum enim duplicem habet definitionem, alteram ex materia 8c forma, qu s eft conclufio in demonftratione potiffima, vt tonitruum eft fonus in n ubefa& us: alteram verb q u s eft principium demonftrationis, q u s conftat ex fine & efficiente, vt tonitruum eft extinftio exhalationis in nube.ex* his autem tota conflata demonftratio, erit definitio, & e conuerfo fola pofitione differens , hoc eft ficu, quatenus demonftratio procedit ex fine &efficienre, ad matcriam 8c formam: dcfiniti0 verb a forma & materia, ad finem & efficipnrem vr tAnirriJlim C ft fonus in nube

teria.

64

QuintijBonioan.Deprin.nature

teria,forma, fine & efficiente : quare quiditatis principia funtquatuor genera caufarura ne £ Com,) 4 • dum mareria aut forma. Sed hacfolutiodubium parit. Auer.enim i. Pofler.efficientem cau

r w .ji.

fam ingredi potiflimam demonftrationem negauic, qua rationc noluit quartum modueius quod eft perl'e illam ingredi. ad hate. iiint extrinfeca: caufic. ergo eius quod eft quod quid partes elle nequeunt. Sed ifta ita difToluimus, nec turbari oportet. Si Auer, loca in pofterioribus analiticis , contradicenrialegimus: etenim loco nuper citato apcrtifliine, caularo effi. cientem a demonftrationc expellit.in a.vero Poftenorum recitato loco, cum loquiturde prin cipiodemonftrationis, con ft,are, inquit, ex efficiente Sc fine.hatcenim li redte intelbgatur no contradicunt.etenim potiflimademoftratio, aut co'ncludit pafliones permanence's ,a tq u ea principijs fubiebti fluentes,&: hac ratione medius terminus & principium demoftrationis , critforma : II vero efficicns Sc finis, hoc eftquiacoeunt & coincidunt cum ipfa forma. pofflint infuper & prarmill^ dici materia , vel totius fyllogilm i, vel vt refpiciunt concluiionem refpeclu maioris vel minoris extremi, vt 2.Phyfic.inquit Philofophus, quod nobis magis arridet. vel ipfa demoftratio concludit pafliones, qua: non permanent, habentq; elfe dfi hunt, quemadmodum eclipfis aut tonitruum quit tunc funt, dum h unt: qua raiione principium B quod has demoftrat demoftrationis efficiens elfe debet. & non coincidens cum ipfa forma, non enim iterpofitio vmbra; terra;, forma eft defebhis lunae : fed illins efficiens.de ratio pnoris Sc pofterioris didfi noftri eft in, qrh forma eft aqua quod quid efie piouenii : abeffieientevero fieri quod maxime eft necellarium in his qua* hunt.lic ergo intelligit Auer.dum effi cientem caufam principium elfe demoftrationis alferat, in paflionibus, inquam,qua- no per­ manent . quo padto 2.Pofter.loquitur.formam verb principium elfe dcmcftratioms non efficientem in his qua demoftratur, Sc permanet pafliones i.ntelligendum eft quo modo caulam cfficientem i forma ipfa difiunttam potiflime demoftrationis principium elfeoptime tenuit Auer.Sed horum omnium exaeftiorem traftationem petant a noftris commentanjs analiticorum Pofter. aliter enim hie h?c didta lu n t. ad fecundam verb difficultatun, innixi iupenori cuius f$pe meminimus,rcfpondemus:vti resfehabetad ens,itaad quod quid:etenim quem­ admodum efficiens Sc finis adeflerei conferum: ita partes eiusquod eft quod quid erut. c£r verb vti mareria & forma efle rei non conferunt, ita partes eius quod elt quod quid vti mate ria Sc forma non erunt,fedad efle rei remote conducunt.ergo remote Sc vniuerlalitcr Sc non G proxime,quiditatis principia funt.fimiliter vniucrialiflima: caufa: in quolibet caufarum geijere quo pafto ad efle rei conducunt,ita eius quod eft quod quid principia erunt. remotiflime verb Sc longe vniuerlaliter ad elfe rei conferunt,ergo ita reihotiflime icihcet Sc longe vniuerfali ter quidi rates re i, & partes erunt. ex dibtis verb quid nos hac in re opinamur, manifeftum eft.

2)iluuntur ea qtu a Lafinis obiiciebantur.

fay. x x x 111.

I s itaq; contraria difficile no erit foluere, materia enim pars eft eius quod eft quod quid, non folaatq; abfolute eius quod eft quod quid principium eft, nec ha;c materia particularis Sc indiuidua, vt huiufmodi carnes & h u iufm odiofla, fed materia fpecificaaut generica, cum forma fpecifica, aut generica aflbciara.quo fundamento iatfto, fingula ipforum argumenta,eucr tcre Sc infirmare facillimum e rit: ad primum autem aflenm us: quod ma­ teria bifariam fpe&ari poteft : veluteft fub hac forma fpecifica, vel generica, Sc hocpa&o eft principium quo res eft potius, quam non e ft: vel vt eft fub forma indiuidui, Sc vt habec potentiam cum priuatione annexam , ad reliquas formas recipiendas: quo pablo eft princi­ pium , quo res elfe Sc non efle poteft. & hac ratione eius quod eft quod quid noneitprinct pium, non autem primo modo, vt nos dicim us. ad fecundum aflerimus , material« fua natura, ignotam fo re: cum forma verb fit nota, qua: poftea valet elfe principium cognofccndr eius, quod ex ea conftat. haec verb Sc indiuidua materia, accidentibus fubiebta, principium intclligendi non eft, fed potius fentiendi, qu$ ratione eius quod eft quod quid nequit efle pars, ad tertium dicimus eodem paifto, quod materia fignata eft particularis, non autem m i teria fpecifica,& generica, Sc cum forma aflociata. fimiluer ad quartum: materia fenfibilis li* c & ilia interit, Sc oritur per accidens. materia verb fpecifica aut generica,nullo pablo ori­ tur Sc interit, qua: eft principium quidicatis . ad quintum dicimus philofophum, per matcriam

Seftio Prima.

6 y

A

riarn intellexiiTe illam materiam, qua: eft fignata 6e fenfibilis,quoniam in conceptis cum ma teria fignata & fenfibili, quod quid eft feparatur ab eo cuius eft: etenim huiufccmodi mate ria qu$ extrarei naturam funt, accidentia claudit. quo fit, vtin huiulmodi rebus aliud eft quod quid eft, & aliud quod ipfum haber.quod quid eftautem rei natura eft, vti materia Sc iormaaccidentibus remotis, illud verb per quod quid eft habet, indiuiduum eft, quod fi^na ram &indiuiduam materiam claudit.quae mcrito accidcntium fignatur & indiuidua fit^ vc Porphirius monet. Socratis,inquit,proprieties perquas Socratis materia fignatur atque in­ diuidua redditur in alio aliquo nunquam m in t : quare in his qua: cum materia cocipiuntur quod quiddiftertab eo cuius eft quod quid.'hoc eft,cum materia qua: eft pars quiditatis, & ipecifica, fignata redditur per proprietates qua: ipfum Socratem conficiuntin caufaeft non per fe , fed ratione accidentium, vt quod quid diftinguatur ab eo quod eft quod quid, quare • materia hare fignata,Sc forma hrec particularis, eius quod eft quod quid partes efle nequeut.

Iudicium tamen longeeftdiucrfum de materia & forma, qua fpccifice funt. ad factum opinamur partes materiales fignate & fenfibiles pofteriores effe non autem fpecifice & vniuerfa ^ les.adleptimum,tametfi quiditasacceptum referat ipfi forma:, cui foli tribuitur, ad;quam quidem formam, fi materia compararur eft non pars quiditatis , quoniam non pars form® iedid quod defert &fubuentatfornum .quo pa6fo,vtdicemus 7.Metaph. intellexit Auer.ta men fiad compofitumreferatur, crit materia pars eius quod eft quod quid, ad oeftauum aile rinnis materiam, fore naturam clleq; principium motus & quietis,eius compofiti in quo xft» vt 2.Phyfic.nos diximus.tad nonum forma & materia partes funt diftinitionis, & fi per prius form® competar, pofterius vero materia,a materia verb penitus hoc munus non eft nc gandum,quomodo verb genus dicitur materia, aut forma,ditftum eft.ad decimum litera phi loiophi, vt placet Simplicio, lie exponitur: res naturales definiuntur, non fine materia,neq; lolum lecundum materiam, led etiam lecundum ipiam formam : quare & fi materia fola eius quod eft quod quid non eft pars, cum forma tamen ailociata, (vt pluries diximus) eft pars quiditatis.ad vndecimum materia vt refpicit formam non eft quiditatis pars . quoniam forms non eft pars, vt verb ad compofitumreferatur eft eius eft quod quid principium, & C pars ad Auer.authomatem alfenmus, homincm vtincluditmateriam (ignatam, & particularem non ellc fuam quiditatem,fed dutaxat eius quod eft quod quid forma eft.pluries enim monuimns materiam fignatam, & indiuiduam, principium eius quod quid non fore. ad aliam Auer.fententiam Sc ad confimiles huic fenrentias refpondemus: quod materia ad duoi conferri poteft : vel ad formam Sc fic eft vehaculum quiditatis,& id quod ipfam defert Sc no pars quiditatis, quoniam non eft pars forms.fi verb ad compofitum referatur, eius quod eft quod quid pars eft, atque hsc non eft noftra fententia, fed Arifto. in 7.Diuinorum. cuius yerbaetiam iuprarctulimus . Sehsc de hae difticultate dfiftafufHciant, * SrW‘ J4'

2

)^ appetita materia prima non nuUa.

Cap. x x x h

i

i.

R i A autem flint eorum qlis natura conftant, principia, forma quoddiM uinum quondam Se bonum, Se appetedum ab Ariftotele dicitur principili, huic vero aduerfatur priuatioAia natura maledicum principium.terthim ve ro quod hmc, modo illi lubiicitur materia, filua & omnium capax. ergo bonum hoc, Se diumttm ab aliquo expeti, & defiderari necelTum eft. fiqui■------ —— — ' ‘Jonum eft quod omnia appetunt. fiquidem origo rerum omnium bo­ num eft. quarc aut forma bonum exiftens fe ipfum defiderabit, vel contrarimi! priuatio aur tertium his iubietftum materia, bonum autem fe ipfum appetere non poteft.appetitus enim caufa eft ipfa indigena, mini vero fe ipfo indigens eft, ergo bona feipfum appetere nó poreft. nec contranum priuatio, vnum enim contrarium à reliquo expellitur dirimiturq- ergo pri­ uatio hoc bonum appetere non poteft. reliquum eft vt materia fu,qua: hoc bonum diuinum, f optimum, loia appetere poteft,& fi turpis eft, hoc mcrito priuationis eft. & quemadmodum foemina qua: imperfetta eft, appetir marem,qui periettus eft. nec quidem turpe,nec foe min^ per fe expetunt : hoc quidem formitatem, h sc vcrò marem ; fed ex accidenci.quatenus uic accidie turpitudo, & illi impcriettiofceminea; materia ergo eritqus hocdiuinum fum uniniq; bonum nempc formam loia appetere poteft. ab illaq; perfici imperfetta per accidens mento priuationis . atquomodo hicappetitus materia: infit, varia eft philofophantium fenI tenda,

6 6

Quinti;Bonioan,Deprin.nature

tcntia, corum non nulli, quemadmodum eft Auicennas , penitus k materia prima liunc ap- E petitum auferre conantur.bene tamen dantmateriam eiTein potentiaad formam recipiendas quodcunque enim fit, fieri poteft.nullum propterea fequi deinde appetitumin ipfa material quod ita perfuadent.vel materia appetit formam earn, quam habet:vel earn , quam non habet.non earn, quam habet quoniam appetitus eft ob carentiam; non earn, quam non habet, uoniam ilia non eft, ergo non poteftappeti.eft enim appetitus ad id quod eft vt 3. deanima eciarauit philofophus.ergo nullam formam appetit. ad htec appetitus fequitur comprehen-» dm. 3i , fionem vt teftatur Auer. 1 z.Mcraph.quemadmodum vmbra fequitur corpus, atqni materia non cognofcit formam.quare illam appetere non poteft. pratterea fi materia appetit formamy quaeriturquoapperitu illam appetit,aut appetitu animali, & hoc fieri non poteft; quoniam ipfa non cognolcir, aut appetitu naturali : neciftud fieri poteft, quoniam ornnis appetitus naturalis, aut inclinatio ad aliquid prouenit a forma, vel ab aliqua virtute inclinante,quern admodum graue,appetit appetitu naturali ire deorfum, & hoc a fua forma media grauitate, fimiliter leue furfum. at materia nullam habet formam, in fua eflentia : nec virtutem incli- c nantem,eft enim omnium formarum priuata,ergo appetitu naturali appetere materia forma ■ non poteft. praeterea percontantur quam cb cauiam hie appetitus materia; datur, vel vt per ipfura appetatplurcs formas iim ul, quam fieri non poteft, vel quoniam caret omni forma ?

Sc hoc non eft verum, Temper enim fubaliqua form a, ipfa reperitur: vel quoniam ea,quain habet formam in faftidium,& naufeam ipii materia: forer. quod nec fieri poteft, quoniam cu forma fit enthelechia, 8c perfe&io materia: non poteft a materia, velur ab eo quod perfici na tum,eitinfaftidium iri.crgo nulla eft caufa obquam cogimur materia; ponere hunc appetitum,quare fruftratorius erit.amplius ; vt materia fe habet ad formam, ita forma ad materia : atqui forma non appetit materiam: ergo nec materia formam appetere debet.ad hare, inquit, Philofophus 3*dc Anirna, quodomnequodm ouet appctitumjveldeberefte bonum velappfi Tm. ju tens bonum. modo fi materia appetit formam, non illam quam habetappetit, quoniam lllius non eft indigens nec carens, a qua indigetia appetitus eft. ergo futurum & quam non ha bet formam appetet, quod nec fieri poteft. fiitura enim forma non eft in aitu, ergo nec bonu aliquoderit. iiquidem bonum in his eft qua: funt in attu, vt(T. Metaph. teftatur Ariftoteles. p quare futuram formam appetere non poteft,quae non eft in atftu. accedit huic 8c illud, quodcumque mouetin abtu d ie debet: forma futura in a&u non eft,ergo materiam ad ipfam appe tendam mouere non poteft.quare nullam formam materia appetere poteft.his omnibus ie fe opponit Ariftoteles qui i.Phyficorum,vtdiximus , ¿Sc4.de Coelo materia: hunc appetitum apertilfima demoftratione firmat,etenim forma haec materialis diuina, 8c bona eft, cui oppo nitur priuatio. hinc cum loquitur philofophus de Deo, cum illi nil fit contrarium, quemadmodumopinatur Auerroes.eft autemha:c forma diuina,quoniam diuinum illud dicitur, vtin i.departibus teftatur Ariftoteles, quod meliorempartem fortitum cft.nobiliorem ve­ rb partem, 8c meliorem, inter entia mundi forma fortita eft : quoniam ab ilia elle illud tanropereab omnibus defideratum, 8c exoptatum prouenit. quod enim vere eft, adlus eft, vt z. de Anima teftatur Arillo.nec caro vel os dicitur, nifi habeat aut carnis aut offis formam : vt idem in z.de partibus, & z.Phyfi.teftatur Philofophus. hinc fequitur quod fi forma diuina eft, quia bonum eft, quod omnia appetunt i.Ethic.diuinum omniaappetunt: Diuinum er­ go erit,verfaq; vice, ha:c omnia fequitur quod expe&atur. qua:cunque enim funt,fuapte na- H turabonum expetunt.quare fi forma bonum quoddam Sc diuinum erit,vt ab aliquo appetaruroportet, ^le ipfa autern forma appeti nequit: quoniam fuinoneft indigens, vt diftum eft. nec k priuatione, eft enim formae contraria: & contraria mutuo fe pereunt expelluntq; reliquum eft vt a materia bonum hoc & diuinum appetatur.quare materia tanquam id quod, perfici natum eft; formam tanquam id quod natum eft perficere, fuapte natura, vt appetat, needle eft. 8c haec eft ratio Ariftotelis &paucis animaduerfa, quae magnam videtur firmitatemadhoeprobandumhabere.aliquivero,quemadmodumeftThemiftius,vt i.Phyfi.apud ipfum legere eft, appetitionem hanc materia: lubentiffime donarunt. fed quomodo ilia appetitioin materia inert ? fubditThemiftius,profeitb veriifimum puto quod dicitur prouide, tiam fuilfe, qua: & turpi defiderium honeftatis, & egenti opulentiae,quantum fit, fatis iniecerit.quibus verbis patetThemiftium voluilfe materiam hanc appetitionem habere appetitione inrellebtiua, qua: quidem in prima eft intelligentia »velut in ordinante & cognofcente. in materia verb, velut in ea qua regulatur 8c inftrumentum eft diuina: prouidentia:: opus fi, ' quidem

3

- Sectio Prima.

<57

A quidem naturas eft opus intelligenti* non errands, vt idemmet Thcmiftius aflcrit referente A u er.i i.diuinephilofophi*. (ed h*cThem iftij fententia.non eft vndiq; firma : fieri enim. non poteft quemadmodum nos explicauimus,ineonoftro qui de prouidencia eft diuina li­ bello, apud peripatéticos, primam caufam his inferioribus confiriere,& vt Angulares h * res funrproxime de illis curam gereret. Sed vt caufa eft remotiffima, Se per altera Dei attionem. tranieuntem, nempemotum medio corporediuino, quod ligamenrum eft inter h*c caduca Se illa acterna, quemadmodum 8. Phyiì.teftatur Auer. quod cum verum eft vidcre non poffum quomodo prima caufa, hancappetitionem intellettiuam ob morum corporum, q u *itt girum feruntur materixdcderit.quare alio modo cu Simplicio in 4.deCcelo, à quo fumpfic Auer. i.Phyiic. airerimus. at prius diftnbutionem ipfius appetitus faciendam eflecenfeo. quoniam nomen non eftfimpliciterquanominum diuerfitate doler multotiens intellcttus nofter in errores labi, vt teftatur in 1 .Ethic.philolbphus.appetitus ergo duplex eft, alter ani mas,alter vero naturx.appetìtus vero anim? duplex eft, vt teftatur AriiLin 3.de Anim a,& 12.

Mctaph.alter intellettus,alter vero fenfuS.vterque vero & fenftis & intellettus cum cogni" rione eft à materia remouendus : quoniam materia nullo patto cognofcit. alter vero appeti­ tus naturalis dicitur, quo materia appetir formam. quem explicans Auer.aflerit effe quandi idoneitatem & propenfiomem ad formarti recipiédam. & quoniam omnis appendo aliquid fequitur quod vel eft forma, vel faltim fe habet vt forma, materia vero non per f'uam naturi appetir formam ,fed propter motum, inquit,quem habet ad formam. h^caurem verba non nulli ita explicara: id quod habet materia de motuad formam,propter quod appetit forma, voluifle Auerroem, formam corporis fiibftancix genericam,è qua form* ali* partíales mate­ rial* educuntur.eft enim h*c corporisdubitanti* forma generica chaos,Se incohatio formai rum ob quarti redditur materia difpofita ad appctendas formas partíales, fed vt verum fateam u r, purum eft figmentum h?cquam Latini exeogitarunt forma corporis fubftanti*, de qua in fecunda (ettione multa dicam.nos autem dicimus per h *c verba, nil aliud Auerroem intelligere,nifi idoneitatem Se inclinadonem quandam ad formam tanqtiam ad fuam perfettionem. quodlibet enim ens ad fuum finem ex propria quadam natura, ordinatur. cum ve12 rò finis Se perfettio maturi* forma eft, merito ad ¡barn materia dirigimi- Se ordinatur, táquá id quod perfici natum eft ab eo ad quod ordinatur : quod Arift.in 4.de Cacio explicauit, cu afleruit : attibus autem ipforum grauis Se leuis nomina non ponunrur, nifi fi quis putet inclinationem eífe talem ; qu* verba Simplicius explicans,inquit,grauc autem, & leue,corpus Secum quod talia habent, qu*dam vit* hoc eft fomentum, propenfionem leu ve Latini loquunuir inclinadonem feilieet grauitatem Se leuitacem.quarc,quemadmodum graueappetitum nacuralemobtinetvt tendat deorfum , hoc eft fomentum quoddam naturale, quamdamq; inclinationem, & idoneitatem ex eo quod perfici tur vt deorfum tendat, ita materia appetit formam : quoniam inclinationem habet, ad ipfam formam quando difponi tur, & pr*paramentis afficitur,ab agente. Se hie eft mated* appetitus . fed multa funt qu* noftram fententiam infirmare, Se labcfattare videntur. primum quidem, quoniam omnis mated* propendo,& potentia eft contradittionis,p.Metaph.crgo non magis formam quatti priuationem materia appetere valebit. ad h*c,h*c maceri* inchnatio potentia eft, quare no cric in materia appetitus à potentia di ftinttus , & hacratione non inepte Auicennas , vt fuD pra retulimus,a(lerere videtur. nifi clfctquod potentia duplex eft, vtfuperioribus difputationibus docuimus-.altera remota,qu* contradittionis eft:altera propinqua ab agente indutta, qu *n on efteontradittionis, fed ad vnutn tancum refertur, vtin fecunda fettione docebimus. atque h*c eft potentia Se inclinado mated* ad formam, qu* appetitus, ab Aditotele dicitur : ad fecundum vero aflerimus aliquos dixiiTe, idem effe potentiam Se appetitimi, fed p o t e n t i a nuncupatur, vtrefpicitagcntem : appetitus vero vt refertur ad forma, qu* omnia in fequenti difputationedocebimus. quibus quidem ficiattis, ac ftabilitis his, aduerfanon difficile eritdiluere.ad primum itaqueairerimus , materiam appetere formam non eam qua habet.ad illam enim non eft amplius potentia, fed ad futuratq. qu* tametfi non eft in attu , fufficitquod fit in potentia, Se quod ad illam recipiendam habeat idoneitatem, quem appe­ titimi naturalem nunenpamus,nequáquam requirement obiettimi in attu,quemadmodum eftappetitioanimalis, bue fenfus fiue intellettus ad aliud,aflerimus Auer.verba 12. Diuinorum intelligi de appetitione qu* fit per cognitionem.ad tertium vero fàtemur,materiam nppetere formam appetitione naturali, propter id quod habet de motuad formam, vii aflereI ij bat

C m .it.

T ex.i.

Tttr.17.

<58

Quinti; Bonioan. De prin.naturx

bat Aticr.hoc eft propter fomentum Se inclinationem, qua materia eft ad formam recipien- E dam apra, ad quartum allerimus, cauiam finalem huiufmodrappedtionis in materia elle pejremnem generationem, Se fuccedìuam corruptionem : vnius enim ortus alterins eli intcritus, propter huiufmodi idoneitatem & appetitum materix,quemadmodum Arift.in i .& ini 2.de Generatione, & mreritu teihtus eft.appedt vero formam futuram non quia ei fìt faftir dium forma prxfens, fed quoniam fua natura non eft qualis, non eft quanta, non eft quid * fed potentia ad omnia, & quoniam nulla pcrenna natura: fruftatur fuo fine,necelfe eft vt ma teria formam futuram appetar.ob enim eius imperfe&ionem & indeterminationem vnafor­ ma non (ufficit . fed dumal> omnibus perfici apra natafitvt ab omnibus perficiatur nccelTe eft Se ideo vx futuras.recipiat oporter. ad quintum negatur fimilitudotalio etenim modo ma teriafe haberad formam Se alio modo forma ad materiam, materia enim ad formam. refcrtur, vt ab illa perficiatur. forma vero materiam refpicit, vt eft illius perfeftio Se .ehtbelechia. Pofterioravcròargumcnta, de ilio appetirti fune valida,qui efteum cognitioneqùomo do ibi A riltin 3.de Anim a, Se in n.D iuinorum loquitur. non autem de appetitu naturali fiue fine cognirior.erhoc eft de inclinatione materia:, ad formam, vt adperfeótionem, & F. h x luntJdimcultates perardnx'& difficiles ipfius materia, & eorum qu x ipfam concern u nt, peripate icc diifoluta: Se excuifie, iam tempus eft vt ad rcliquum naturx principium tranfeamus. .

D e prm attone^.

¿ap. x x x v.

N H I s qux oriuntur Se occidunt, neceflaria eft ipfa priuatio, tametii fua natura nullibifubfiftìt : ied vnum numero, forma, & fpeciediffercns -, apud materiamxonfpicitur, alioquin nil fieri pofler. quicquid enim ficrex antequam fi£reteifer, quod & induzione pater. ex (emine enim fit homo* Se antequam ex (emine firfiom o, non eft homo fe m e n ,& fic defingulis. omne ergo quod (ir aliquid, prius non eft illu d, quod fit. necquodlibetex quoliber temerecafuq; oriri ac fieri poreft. fimiliter ncc in quodlibet corrumpi, fed ex con- r trario, Se oppofito determinato, in contrarium,& oppofitum determinatum corrumpitur; atque ex ilio determinato oritur.fi autem fecus,hoc erit per accidens, vt album in muiicuiiv. quemadmodum Arift. 1 .Phyfic.in qualibet fazione accidentis, Se fubftantix, naturx, Se actis ^pbarc conatur. Quicquid enim fit, fit ex non tali, quodaptum eft fieri tale, quare priua­ tio in omnibus generationibus conftituendis, in materia necelfaria eft, ceu altera quxda na­ tura, qux alteri naturx, ideft matcrix accidie, ad hxc principia naturx contraria apparent ef­ fe vnanimi antiquorum philofophorum confenfu, Se optirna ratione ab Arift. demóftrata. prima autem &vniuerfaliflimaoppofitio habitus eft& priuationis, vti.Phyiic. Se 11. Diuirum monuit Arift.crgo priuatio necelfarium erit p rin c ip in i, velili alterum contrariorum eorum qux natura con ftant.tametfi detcrius. amplius, hxc priuationis non vifa natura, antiquos philofophantes vfqueadeò turbauir,vt rerum ortum,&-intentimi multitudinemque enrium fenfibus noftris maxime expofitam fophiftico quodam ratiocinio, negauere, & c medio peritus abftulere.quam vel folus Arifto. acerrimi ingeni; vir, cognouit. ponens diferi mé inter priuationem Se materiam antiquis ignotum,reddidit nobis apertiflxma duo illa antiquis negata eneruato, labcfadèaro coru argumento.duplex, inquam , inter materiam diferi men Se priuationem cognouit; alterum ex voce, alterum ex natura re i, defumptum ex voce quidem.vt materix per fe proprie competit hocfieri.fi autem, ex, ipfi donatur materix, vt ex x rc fit ftatua erit merito priuationis, vicequeverfapriuationi competit ex, fi autem hoc de illa prxdicamus,hoc eft vtimmuficum fit muficum,hoc erit merito materix, ex natura vero rei, quoniam materia eius quòd fit pars remanet, priuatio autem abolerur Se comimpitqrj Se numeratilis longè magis eft ipfa materia quam priuatio. materia vero per fe ens priua.ti.oni annexa,per acc.dens non ens tifici tur.ipfa vero priuatio fuapte natura non ens,fed formxab fenda.materix autem inneità per accidens ens efficitur.quarc par, pari non rcfertur.hxc.verò priuatio apud peripatedeos qux eft alterimi naturx cótrariorum principiorum. longe ditferr abea,qux eftinCategorijs ab Arift.tra<ftata,dequadicituràpriuationead habitum non fieri Tegreflum.liquiderò h?cnon folum abfentia eft operadonum, fed habiruum Se fubftanriaru. hxc autem principium naturx priuatio, eft abfentia formx cum aptitudine ad' formam reci-

:

Sedtio Prima. :

piendam.adhæc, ilia in cathegoriis tradhua (vt Simplicius i.Phyfic.monuit) eft poil forma, ilia mq; Ctipponit : hæc verb alterum nature principium, eft ante formam, 6c poil formant ! quârePeripateticivti Simplicius,'Themiftius, 8c Philoponus,ita priuationem definiere, illam efte abfentiam, necaliquam per le naturam formæ futurs cum aptitudine adillam rccipiendam, quare diflat propter hoc à negatione, quo fit vt nullum ens fit ipfa apta nara con-ftiruere, fed vera eft formæ abfentia. fed hæc fententia, non ab omnibus peripateticis çqne accipitur, quo fit vthanc difficultatem per fc feparato loco examinandam duximus.

ü\w n priuaf'io fit aliqua natura per f i con&ituens aliquod com­ pofitum, an abfentia efiduntnxot inJubiefîo apto : form&futun. (ap. xx xv i .

R a e s e h s quidem difficultas filentio non eft mandanda, cum in ipfa nedum Neotcrici, lcd vetcres Pcripatetici grauia & difficilia admodum venfant. Alexander cnim (referente Simplicio) z.Phyfic. & io.Metaphy. aperif, te aftcrit, priuationem fore naturam per fe, qucmadmodum eft ipfa for­ m a, & conftitucntcm cômpofitum, vr ipfa forma : tametfi longe deterio_ rem,longe compofitum ignobilius conftituentem : ad hoc verb aftruen?dum multa font Arifto. & Alexandri teftimonia, grauiflimaque. ncc défunt rationes & à '*- x' * teftimoniis Arifto. primo aufpicantes, qui in z. Phyfic. cum ciixiiTet naturam quæ eft vt T o u ;. via in naturam 8c formam definere: quoniam duplex eft via,vn a quidem à priuatione in formam, altera à forma in priuationem, duplex etiam fuerit eiufmodî' nàtara, quæ eft per viam, quarc duo font etiam fines hic quidem forma, ille vero prfoatib, vnde ptiuationi tantum naturæ quantum formæ. impertiit dicens, priuatio eftquodammodo forma, quæ verba Simplicius, cui fobfcribit Àuer. fecundum alteram expolltiohem, fie interprëTatur. non omnis priuatio quodamodo forma dicitur, fed ilia qnæ confideratnr in éo quod eft deterius contrariorum : id enim eft forma fob priuatione,fed forma quidem eft priuatio, hecdeterior & ignobilior.quçconftituit compofitum ignobilius,8c deterius, quare erirpriiiatioaliquaperle natura. fimiliter in 1. deGeneratione& Intérim, inquit: cuius enim dif.

Tex.it. fercntiæhocaliquidfignificant magis fobftantia. cuius autem priuationem non ens vt calidum quidem prædicamentum quoddam eft & forma : frigiditas verb priuatio.Item i o.Diuin.inquit, prima verb contrarieras habitus eft 8c priuatio. 8c fequend particula inquit, fi gencrationes ex contrariis in natura fiunt : è forma autem fiunr, 8c formæ habitu, aut ex altqua formç priuatione, patet omnem quidem contrarietarem priuationem quandam elle» priuationem autem non omnem fortalle côtrarietatem elle, palam etiam per induâionem. omnis enim contrarieras côtrariorum priuationem haber. & in fine illius particulæ, inquir, quare per priuationem femper contrariorum alterum dici patet. qüæ verba lucidilfimc nobis afferunt, priuationem natura per fe efle contrariam formæ, femper tametfi deteriorem. quç verba, inquam, & f i aperta font, apertiora tamen &-clariora fuæ expofitioni reddidit D Alexander ibidem, licet, inquit, in lib.de Generation e fatis fit demoriftratum, generationem omnem vel ex forma 8c habitu,vel ex priuatione fieri : tamen hic quoque repetendum eft. nam cum exm uficoautalbofitim m uficum aut nigrum, ex forma & habitu cfficitur generatio. vt enim in libro quem modo citauimus docetur: formarum præftantiores habitus font, 8c magis formæ, détériorés verbpriuationes . cum igiturexim m uficàaqt nigro inu' ^ ficum efficitur, aut album, ea generatio ex priuatione fit. quod fi nigrum fie album contraria fo n t,& nigrum eftalbi priuatio iScimmuficum mufici, dubitari non debet quin omnis comrrarietas priuatio fit 8c habitus, at non omnis priuatio contrarietas eft, quoniam priuatio multifariam dicitur. quare ex Alexandri & Arift.teftimoniis, fatis patere arbitrer priuation«m formam deteriorem efte, & non abfentiam abfolute, 8c non ens. accedit & aliaArift. fontentia his longe apertior,hancopinionem firmans iz.Diuinorum,his verbis,tria perinde Tex.ix.drzf ac fi quifpiam dixerit principiaeftè formam, priuationem, atqùe materiam . verum vnumjuodque itertim circa vnumquodque genus diuerfum eft, vtin colore album & nigrum j uperficies, lumen, 8c tenebræj aer. ex his autem dies emergit, 8c nox. deindefobdit. Lo-

Î

cutus

7°

Quinti; Bonioan.Deprin.naturæ

cutus iam d¿ priuatione,inquit,Cum autem non folum ea,quæ infunt iînt caufç infinuantes E tres caufasj quas fuperius commemorauit materiam , formam, & priuationem; vnde vult priuationem rei inelfe, ne dum dum fit, fed port quam eil fa d a , & enumerans caufas, qua: extra flint,alferuit mouentem nullam,fadens de priuatione mentionem.quç verba explicans ibi Alexander,Ad vniuerfalia igit»r,inquit,formam dico & materiam & reliqua (pedanti eadem omnium initia fune, & paulo poft fubdit, Horum igitur, id eft proxime didorum calidum forma eft, frigidum velut priuatio.quod vero vtrumque valet eft materia lumen vt for­ ma, tenebrç vti priuatio, arque ex aere & lamine, id eft ex materia & forma dies efficitur, ex e*t-7' aere & tenebris, hoc eft ex ipateria & priuatione,nox ad hæc Alex. 2. quçftionum naturaliú, Intimi»» 7 Prfi,adonem,ait;qââlitatèm ei^c’ & forma, non auiéablentiam & priuationem. fimiliterrencom.jno 57 fert S i m p l e s j banc fententiam tenuilfe Alexandrum 1.libro Phyfic.nunc veròrationibus ftabilienda eft'hæc fententia,vti fecundo loco pollici» fuim us.& primo quodcunqiierccipic terminimi ab aliqua natura in fado elfe, illa natura qft principium per fe illius, in fado elfe : modo multa funt quæ in fado elfe ad priuationem rerminátur, ergo priuatio eritper fe prin cipiuni Si natura eins quod eft in fado elfe-fecunda propofitio ita probatur, vnico confcnfu |? omnes affirmant formarti elfe terminum generationis ad quam generatio terminatur, priua •V r t i o n e m vero ad quam corruptio terminatur, quemadmodum enim fc habet vnum contrario -rum ita fe habet & reliquum , generatio enim bouis tendit ad formam bouis conftitucntem -bouem in fado elfe, corruptio vero bouis tendit ad priuationem conftitiientem cadauer: quare priuatio principimi! erir conftituens , &c ft ignobilius in fado elfe ne dum in fieri vt "**' .noftri loquumur.præterea 1 .Phyfic.demonftrat, prima principia elfe contraria, quç ab anti■ f' quis & fi fine ratione ab ipfa ventate coadis parivotovnaanim iconfenfu,didafuere,itaratiocinatur.prima principia non fiant ex alijs, ñeque ex alterutris, quoniam potins ea,quæcx principijs quam principia ipfa forent: omnia vero ex ipfis, quod & maxime principiorum proprium eft, primis contrarijs infunt, hæc nempe non ex alijs quia prima, non ex ipfis mu­ rilo, quoniam contraria,&ex his omnia,ergo prima principia funt contraria. verum quonii duç priores conditiones abfq; controuerfia, contrarijs primis infunt,magna porrò erat diffi cultas de tertia, num ex contrarijs quemadmodum ex principiis, omnia confiant: h o c, inquit, oportet in ratione confiderare,qiioddignitatibus communiifimis, artis, & natura1, indudione verificare aggreditur : hac Ariftotclis demôftratione iada,per contanturquomodo ex contrarijs primis omnia confiant, feilieet è forma & priuatione, num quemadmodum ex termino à quo. vel vtin exiftentibus rebus ipfis intrinfece & per fe & in fado efte vt moN . *e noftrorum loquamur ? fi primum dabunt, Ariftotelis ratio nullam firmitatem habere vi­ d e u r , fed fophiftica eifet. nam quemadmodum ex principiis omnia confiant, ita ex contra­ rijs fimiliter omnia confiare dcbent,alioquin non concluderet ratio principia fore contraria: fi alio modo ex principijs, & alio modo ex contrarijs omnia confiaient: at nullus (vtarbiiror) vnquam dixit ex principiis omnia confiare,velutè termino à qu o,& p o ft: fed ex his ti­ quant quæ inexifiunt & partes funtrei.quare ita ex contrarijs omnia confiare debeiu, non ve lut ex termino à q u o , & port, fed ex illis tanquam quæ inexifiunt rebus, & partes rei,& c5traria intrinfece vt priuatio, & forma eftedebent. quare priuatio natura quædam efialicuius deteriori compofiti conftitutiua, & nequáquam non ens & abfentia format futura:, ad hæc illud quod agit in aliud, ipfumquedeftruit, natura eft per fepofitiua. atqui priuatio agi t in jt formam, illamque deftruit & corrumpit, vt denfitas raritatem, ergo pri uatio erit natura per fc aliquod conftituens,&necelfiiria in fado eile, & non abfentia formæ aut non ens vt credunt aliqui. prima prçpofitio per fe nota eft : non ens enim & abfentia, fiforct ipfa priuatio Tip.fi.& Si nequáquam poffet formam definiere & perimere.fecunda propofitio ex Arifto.aperta redditur i.Phyfic. dum venatur materiam ex a d io n e & mutua perpeffione formæ & priuationis non polfe, fcilicet vnum contrariorum agere in reliquum, quoniam nullum contrarium alte rius contrarij adionem fubftinerc poteft.quare prçter duo contraria tertium fubiedum fup ponereoportet, ad hçc, contraria mutuo feperimunt & deftruunt, mutuo agunt patiunturque, robuftius, & valenrius, minus robuftum perim it, vtfubiedo potiatur. huiufmodi r ' .7 autcm forma & priuatio funt : quod fieri quidem non poflet, fi priuatio fola efiet abfentia , At non cris, multoties etiamlegimus 1. Phyfic.fubfiantiam hoc eft materiam, cum hacvnica oppofitionefufficere,vt exjhis omnia conftituantur. quare priuatio erit natura quædam per fc, atque conftitutiua com pofiti, & .re a lis,& non abfentia & n o n ens.ad hæc quçlibetop-

-

Sebtio Prima.

71

A pofitto qua: eft in rc nature, atque (vt aiunt) pofitiua, termini debent eiTe reales & pofitirii arqm comipcio eft in rei natura, & realis tranfmutatio, cuius termini funt priuatio Haim’ & forma ad quern, ergo priuatio qui eft vnus terminus corruptionis, b quo eft realis & do’ ftm ius. non autem abfentia. amplius quicquid peraccidens fenticur,eft aliquidreale & L " iitiuum,vt z.de Amma dicitur, fed priuatio vti renebre fentiuntur per accidens, vt eodem a.de Anima palam eft, ergo priuatio eritens rcale & natura fua pofniuum. ad hate id quod arti (ubiicitur aliquid eft poiiriuum, fed priuatio vt c?citas arti fubiicitur nempe medicaergo priuatio aliquid eft pofitiuum . & vr iliis penitus omnc auxilium auferatur, ponend^ eftqiredam eorum diftrmftio, qua credunt aduerfa validiora argumenra diluere • diftimftio autem hxc eft, quod forma cadaucris vocatur non ens & abfentia refpecftu forma bonis vocatur autem forma & conftitutiua rcfpebhi cadaueris, qua diftributione omnes Arift fen* tentias conciliant, hoc modo, priuationem fcilicet eflfenon ens &abfentiam rcfpeblu for m? future, autprefentia: vocatur verb f o r m a l per fe natura, vtrefpicitcompofitum cu­ ius eft forma, * r B

Kefellitur opinio.

fap- xx X V I I

A cten vs eorum opmionem qui aiferebant priuationem naturare per fe fore & aliquod compohtum conftituentem Arift.fententiis , vidimus & ratiombus ftabihtam : nunc verb an reità fit & Ardim enti confona, prolequamur oportet, atq; afterimus priuationem vt eft vnum è nature prin­ cipas, aliquam naturam non fore, fed abfcntiam & non ens, quod ratio■ Z— . c Arift-t1e^imon“ .s firm abim us.& primo quidem quæ non funt contraria,fed contradi<ftoria,non habent eiTe pofitiuum, nec funt nature per fe, fed forma & priuatio non funt contraria led contradictoria, ergo priuatio non erit aliqua natura pet fe, led purum non ens atque abfoluta abfentia. Intelligcnda autem eft hæc ratio non de omni­ bus termin.s eorum quç con tradì cun tur, fed de altero tantum termino nempe de priuatio• ^ ( 0rmaVero P f fe aPUf ? mneS cftpnn cpium hóc verb neceiTarium eft, quia contradibtio eft de non ente ad ens, vel de ente ad non ens. id autem quod eft non ens, priuatio eft intelligenda, non autem forma, vt apud omnes compertum eft. prima propofitio cxArifto C parer j.Phyfic. & in poft cathegorhs, Se in y.M etaph.&ab ipfis & aduerfariis conceditur’ Tmt.f, contraria emm de eo quod eft, hoc eft de fubieóto ad id quod eft, hoc eft, ad fubiedliim tend ant,quo fit vt in iliis fit folum motus : ea verb quæ contradicuntur ex non ente, hoc eft ex non fubiedo & èpriuatione in ens & in fubiebtum & in formam tendit, quæ mutatio omis dicitur v e le (ubieilo m non fubieilum interitus nuncupatur. fecunda propofitio eodem eodem rex. j.Phyfic. mamfefta eft.vbi aifent quod priuatio & forma non funt contraria fed contradi- ex 10. ona fedobncies r.& a.Phyfic.vfurpatum eft formam & priuationem eflTe contraria. huic difncultan eodem loco fatisfacit his verbis Themift. quâuis fuperioribus lib. aliqñ vfurpatú hoc ht.vtforma & priuationem, diceremus eiTe contraria, non m id prçefTe aut nprie intelligi,fed data quadam & rudiufcula rone voluimus.nam fi exadte loqiiédum fit.priuatioabfen tía quedare eftforinç,atq;adeb non ens. non aút enti aut fornire contraria,fed potius contradictoria.ex quibus Themiftij verbis,eorum liquet error, qui argumenta ftabiliunt &firmant ^per hoc principium, priuationem fcilicet & formam effe contraria, cum potius contradiT) donadicenda fint. ad hçc,illud eft per fe ens reale, & pofitiuum de quo poteft verificad oropofino de tertio (vt aiunt) adiacente, atqui depriuatione propofitio de tertio adiacente non verificaría.ergo priuatio non eft ens pofitiuum & reale, fed crit dumtaxat abfentia & fua natura non ens. fecunda propofitio ex Arift. i.Phyfic.manifefta eft.qui ponens differentiam Tex. 79. antiquis incognitam inter materiata & priuationem, inquit, materiam per fe fore ens, per accidens verb memo pnuationis fore non ens : priuationem verb per fe non ens, per acciens vero vt ineft materiæens: ergo de ipfa priuatïone verificare nequáquam poftumus próPp itionem trinariam, vt priuatio eft ens,quarc priuatio non erit fua natura ens,auxilium vc ro quod fibi ipfis preftant nullum eft : nempe priuationem refpeau formæ nobilioris,prete ritæ ve future, dici non ens. vt autem ad compofitum refertnr per fe dicitur ens,atque con ltituens compofitum, hoc inquam auxilium nullum eft, tùmquoniam nulla foret diflferen­ na inter materiam &priuationcm : liquidera dicere edampoifumus materiam vt ipfa refpicit

72

Quifiti/Bonioan. Deprin,naturae

cit formam futuratn nihileileillius forma?, quamrefpicit, vtautem refpicitfe, &com pofi- E V m . ( o . turn ens efie cum cciam eodem i .Phyfico. ex natura rei ponens difcrimen inter matcriam & priuationem,inquit Philofophus materiam permanere partem compofiti, priuationem ante nequaquam.modofiillorumrefugium eiretverum priuationem Icilicet vtrefpicitformara futuram aut prxteritam, eile non ens, vt vero refpicit compofitUm die per fe ens,idem dice . retur de forma nobiliori, qua; vt refpidtaliam deteriorem, non ens illius dici poifet: quoniam illius nihil eft, quare male Philofophus diceret, materiam permanentcm vna cum ipfa form a, Sc non cum priuatione, ficur matrem, omnia conftituere, Sc priuationeceifet improba, Sc malefica. Arift.i.departibus animal.cap.3. reprobans Platonem diuifioncm gene­ ris in diiferentias priuatiuas Sc ncgatiuas vti impcnnatum inanimatum Sc alia, inquit, hoe non efterc<fte diblum. ilia enim eft differentia qua? fpeciem conftituit modo priuatio nullius conftitutiua eft, quare in Platonem concludit hanc differcntiam priuatinam non dari,quo fit vtmanifefteparet priuationem non ellequid viam conftituens,quomodo etia argurnento illorum refponfio euertiturvtfupra etiamdiximus. ad ha?cillud quodfuanatura non eft ncceiraritim vt fit principium rerum natura conftantium non eft per fe ens; fed priuatio no eft F necellarium principium per fc.crgo nequaquam erit per fe ens atque aliqua per fe natura.pri ma propofitio eo manifefta eft quod vti res fe habet vt fir,ita vt fit principium Sc caufa atque Tex.($. £ conu?rfo vt pluries fupra meminimus. Secunda propofitio ex Arifto.probaturt.Phyfic.loquens de priuatione ita,inquit, quod nam autem modo alio non necejiarium eft. fufficiens enim eft alterum contrariorum abfentia Sc praefentia facere mutationcm . prnsterea duo fttnc accipienda alterum priuationem eile abfentiam forma; non omnem, fed in fubiedto apto nato propter quod diftert ab ipia negatione vtinfradocebimus ,qucmadmodum Simplicius, Sc ThcmiftiuSji.Phyfi.monucrunt. Alterumvero priuationem pnjeedere formam atque difponere materiam,ad illam recipiendam. his itaiadlis : ita inftamus. fi priuatio diet aliqua form a, tunc priuationis effet priuatio.hocautem falfum eft,quare falfum erit priuationem efte formam,quoniam cuiuslibct forma' eft priuatio in fubictfto apto nato,quoniam illius eft abfentia, fed perhos priuatio eft, forma ergo priuationis dfetpriuatio, vt magis robuftior noftraratioapparear,&lcd:oribus lucidior,exemplum ante oculos.ita afferamus. Bos (aiunt q ifti) habens formam propriam, opponitur illi priuatio qua? eft forma cadaueris , ad quam propterinteritum tendit, tuncab his percontamur Bos priuatus eft forma cadaueris,dumvi uus exiftit, quonia in materia eft abfentia illius formic cuiufmodi eft ipfa priuatio, vt per id, quod primo fuppofuimus fatis manifeftum arbitror,forma verb cadaueris eft ctiam priuatio vt refpicit formam bouis,quare duplex, erit in forma bouis priuatio, altera forma cadaueris, altera abfentia illius forma; cadaueris. tunc vlterius percontamur,qua? nam iftarum priuationum erit vnum deprincipijs natura? vcl abfentia form® cadaueris , vel ipfa forma cadaueris, vel vtrumqjfimul. hoc tertium fieri non poteft, quoniam duplex foret priuatio, vt eft princi­ pium natura; a fe mutuo diftindla,potentia enim ad formam cadaueris , Sc ipia forma cada­ ueris, longe differunt: altera enim exiftente, vel forma cadaueris, vel abfentia,altera obijt & interimitur, vel forma cadaueris vel abfentia, necfecundum dici poteft. eft enim contra id quod primo & fecundo loco fuppofuimus,nempe priuatio aptitudinem ipli abfenti® addir, qua materia difpofita recipit formam, Sc prior eft ipfa forma, modo forma cadaueris futura, ridiculumeft dicere quod ipfa difponit materiam ad illam recipiendam, cum adhuc non fit: H ergo priuatio natura per ic aliqua eile non poteft. amplius, vt corum armis eofdemmetiaculemur, priuatio per hos, ilia eft qua; deftruir formam. modo forma cadaueris,non poteft deftruere formam bouis,quoniam adhuc ipfa non eft,ergo non poteft agere ad formam deftrue dam, quare altera per fe natura priuatio eile non poteft.praterea, quicquidper fe eft ens ,>aut fubftantiaaut accidens eft, autaliquid.fubftanti®, aut accidentis, modo priuatio iftorum nihil eft,ergo priuatio per fe nihil eft.fecunda propofitio ita probatur.quod eft priuatio alicu ius, non eft illud, modofubftanti® Sc accidcntis,vel cuiuilibet fubftanti® Sc accidentis pri­ uatio eft,ergo priuatio non erit aut fubftantia aut accidens,aut quidpiam fubftanti® vel acci-, dentis,quare fua natura,nihil erit. rurfus, id quod agit eft agens,vt denominatio manifefta. modo fi priuatio ageret in formam,tunc priuatio agens forct.quare de caufa agente Arifto.in 1 .Phyfic.pcrtra&aret. quod ab omni peripateticorum fententia alienum eft.ergopriuatio no eft per fe aliqua natura.demum fecundo de Ortu Sc Intcritu,& 1. Phyfic.tria ftatuit principia natu/x, Arifto.priuationcm terminum a quo, formam terminum ad quern, ma.tcriam verb, ab

Sedio Prima.

73

A ab hoc vno termin© k quoad alium tcrminum ad quern rendentem. hoc ita iado fundamen to , ita argumentationr. priuatio eft terminus a quo, forma terminus ad qucm, ergo priuatio non poteft in ipfam formam agere. quare jllam non deftruer, nec per confequens eile poteft aliqua perfe natura:- quod autcm hocconfequatur ita probatur: qua; agunt & mutuo patiu tur, debent fe tangere,vt7.Phyii.parct: modo terminus a quo qua; eft lpfa priuatio, minqua iimul ent cu termtno ad quern,ideft cum ipfa forma, vt s.$c ti.Phyii.probat Arift.ero0 priua no nunquam agere poteft in ipfam formam, quarc aliqua per fe natura priuatio eiTe°non po­ tcft, nec in formam agere, fed ableruia cm forma: in fubiedo apto natQ, vt fequend canite doccbimus, * * *“

Propria opinio.

Cap. X X X V I I I .

E r i p a t e t i c i ergo qtiemadmodum Simplicius 8c Themiftius, i qui bus noneftalienus Auer.vt t.Phyfic.parer, alfcrunrmultumdiftareprincipia rerum naturalium, quemadmodum res naturales funt quaere, & ilia indagarcqux mutationi iubiiciuntur .primo enim modo priuatioprincipium eftperaccidens , quoniam rei naturali non ineft. fecundoautcm mo----- - ^ ° ent caufa per fe : mutatio enim efficitur ex non tali, quod aptum eft fie­ ri tale,cuiuimodi eft ipfa priuacio.quatc mutationis priuatio per feerit principium, cum ex ea mutatio vtefKciaturneceH'e eft, compofito vcro per accidcns, cumipfinon eft inexiftens compofito, nec pars eius, vt fupra monuimus . fed adaerfus hxc poil'er quifpiam inflate id quod eftperaccidens nilconfert ad ea, qua: fiunt. atqui priuatio neceirariorebus qua; fiunc con err, quare priuatio per accidens principium non eft.prxtereaquodlibet accidens fuapte natura poteft deficerc. atqui priuatio deficere nunquam poteft, cum fit xternorum contrariorum alterum,ergo priuatio per accidens principmm non eft,nifi effet, quod priuatio caula per accidens dicnur, non folum quiamaterixaccidir, fed etiam quod generatio exipla cu raaceru neceftario fit,quare ad gencrationem ipfa confcrt.alic autem caufie qux per accidcns , dicuntur, lubiedo quidem accidunr, atque adadionem nil confqrunt, & a d ea qua: fiunt ' nam cum dicimus album cfle caufam mufici per accidens , fi quoniam ad muficam nil conferc. atquehxc eftSimplicij in l.Phyfi.folutio.ad aliud verofatisfacit Auer.eodem i. Phyfic. priuationem efle principium per accidens neceirarium, non autem contingens, 8c quodaliter eile poteft.verum horum folutiones maximam mihi pariunt difficultatem. cum enim dicunt priuationem fore principium per accidens in eo quod fadutn eft,perfe veto in eo quod hr.admirandum profedb eft fi priuatio rei, qux fada eft, nullo pado inert, atque illius pars nullo pacto eft.quomodo ent per accidens principium rei qux fada eft-forma enim induda ma.enxabagente,priuatio ad illam formam penitus abolettir, & nullo pado cft.ieitur prin cip.um per accidens in re qu? fada eft priuatio eiTe non poteft,& cohfirmatur.a mTocunquc enim au.errur genus, abeodem auferunturhx, qux (unt fub lpfofpecics, atque differentie. atqui a priuatjonedum res fada eft ens ipfum penitus aufettur.fiquidem priuatio nullo pad o eft alictuus formx, ipfa lam forma introdtida.eftenim priuatio abfentia form x: quare in i c , qux fada eft per accidens non cm principium priuatio, nifi elictquod priuatio ei quod T> fit neceiiaria cauia eft, per fuam prxiemiam ; ex non tali enim quod aptum eft fieri tale,quod he oritur & nafcitur. per fuam autem abfenti,a quoniam ea recedente forma accedtt. neceffana eftin re, qux fada eft per accidens, hoc eft per fuam abfentiam.i .etcnim quxcunq- per ahud iunt talia,per accidens (tint taha.atq; hxc videtur i. Phyfico.Simplicij folutio. Sed h x c ^ non videtur iatis tutafolutio.fi enim priuatio per fuam abfentiam in reqtixfad a cftncceiTatia eft per accidens. ipfa am i eft abfentia, quare foret abfentia abfentix. 8c fic abitio in infini turn, (oluitur, quoddti res fit priuatiodiciturabfentia, verunj non abfolute vltraenimablent.am aptitudo quxdam eft materix ad formam fufeipiendam; fada autem rc abfentia diet “ *t priuatio abfolute, hoc eft nullo padoens.quopado non ens perfcab Ari/lr.Phyfic. di- T a .it. citur.vel ad pnorem difficultatem did poteft in re qux iam fada eft priuationem fore per ac* hor pium.hoc eft,per formx prxfentiam. fufficiens enim eftaherum contrariorum, JP a ‘orma>lui ipfius abfentia, & prxfentia’facere mutat\pnem , hoc eft Inreritum • C j rtUl1L Vt I*Phync.teftatur Arift.vel vt has omnes difficulrates aufugiamus, & nehuluimoqi retibus inretiamur, aHferereopcrxpretiu magis videtur, dumres fada eft, priuatioK nem

74

Quinti; Bonioan.Deprin.natura

ncm principium necperfe necper accidens fore, cumpenitus ipfa nihil fit, Se fi interpr?tes E nulla ratione nec Arili. Tentenna addutti mihi vidcntur,vt in re fatta priuationem per accidens principium alferere, fed hanc fententiam in ilare merito qttifpiam polfet eo patto quo r«#.7>. priuatio eilens, eo ei! principi umttèd apud Arili, priuatio eli ens peraccidens, vt i. Phyfic. liquet: ergo principium erit per accidens.fcd hoc in mutatione in tclligi non potei! cum per Te principium ponitur. ergo in re fatta principium erit peraccidens. Sed vtcommodius prò polita diiìicultas intelligatur,&: rota h$c de priuacione pferutatio lucidior reddarur, & in lettoris animo nullus poi! hac huius rei dubitandi locus remanear,inquirendum eft quomodo priuatio in rerum murationeprincipium erit. omnesitaque philofophi peripatetici priua­ tionem in mutatione rerum per fe principium dixere,atque neceinirium: vnaqugq; cnim res ex materia fit, q u i neceiTario form i fu tu ri annexam liabebir priuationem, ergo neceilària erit priuatio Se per fc principium in mutatione rcrum.aliqui edam Latinorum querentes in quo modo pridìcatorum per fe priuatio fuerit principium in mutatione rcrum. Refpondét in fecundo modo prardicatorum per fetquoniam eife principium quod prarparat ac difponit -, ipiìtis fieri,eli quoddapfe, per accidés priuationis, vti rifibtlitas ipiìus hominis,quare in de ^ finitione priuationis ipfpm fieri fumi debet.ergo in fecundo modo pridicatorum per fc numerabitur priuatio.alt; vero in primo modo pradicatorum per fe allenanti fiquidem ipia pii uatio includiturin defini rione ipfius motus,qucmadmodum rationalitas in ratione hominis, ergo erit neceilària priuatio & principium per fe in mutatione rerum in primo ordine forum q u i pridiqtntur per fe. horum opinio ftc firmari potei!,vel priuatio principium erit in mutatione rerum peraccidens, vel neceilàrium.intelligo vero peraccidens tllud quod con traneceiTarium dii!inguitur,&ab Ariilo. t.Cceli Se i.Priorumdefiniturquandoquc ens qua doqtte non ens, & vtinprioribus difputationibus montiimus. hocaurcm modo neouit pri­ uatio per accidés principium appcllari. ftquidem poilìt murario rerum fieri line priuat'ione •

K ic enim eft dcfimtio eius quod eilcontingens Se poifibile quare neceiTarium erri princi­ pi0111-^ qu?cunque neceiTaria funt in aliquo eorum q u i pridicanturper fe ordine erunt: vt i.Poiler.teilatus eli Ariil.quare priuatio per fe erit principiumin mutationereru vel in priTm a A-ì j Vel in fecando ordine eorum <IUXPer fe pt'?dicantur. fed horum Tentenna femper mihi G 7 dubtafmr^atque fibiaduerfanturmult? Arii!.fentenrii.i.enim Phyfic. priuationemloquens ’ Philofophus in mutatione retum reducit ipfam ad materiam atque priuationem apertiffime, peraccidens principium ,& per accidens non ens fatetur;vt dixi in mutatione rerum.

A tnplius,qui demonftrauitreailumens philofophus aiferir, quo circa ipfa principia tu duo, tum vero tria dicéda funt. duo inquamfunr,fi quis proprie principia accepetit/cilicer fubicttum & formam, triaautem fiquis alTumpferitprincipium peraccidens iìmul cum illts duo bus quod diciturefle priuatio. particula verofequenti manifeiliffime voluit philofophus in rerum mutatione non effe priuationem ncccifariam his verbis j quodnam autem modo alio non neceiTarium eli, iufficiens enim erit alterimi contrariorum afifenria Se prifentia, facere mutationem : & paulo infra afferens materiidifcrimen.a priuatione,inquit,nos enim mate TM.79; nam Se priuationem aliud eife dicimus, Se horum materiam quidem non ens elle fecundum accidens, priuationem autem perfe, Se materiam quidem prope Se quodammodo fubilantiam; priuationem vero nequaquam : admirandum profettòeiTet fi priuatio principium per ieforetarqueneceiTarium inprim ovelinfccundoordineeorum q u i pndicantur per le , t i A rili. hocpritermifillc, ledapud ipfum legimus, femper priuationem inter ea q u i funr per l l accidens, numerari. Ad h ic pridicata perfe primi Se fecondi modi ecrum q u i per fe dicùn-

tur, diuelli & fepararincqueunt ab his dequibus dicuntur. modo priuatio ab ipfa rètti mu­ tatione, feparari potei!, fiquidem femen quod noadhucmoueturad formam animalis recipiendam.priuatum dicimus illa, atque aptitudinem habere,vtabilla informetur, &rfine uni tatione in tei ligi potei!, quamuis mutatio finepriuatione necelTe, nec intelligi valer, lìquide murario (vt y.I ryiì«..legimus) tria neceilària requirir, id quod mutatur, terminum àquo, &adquem mutatur. quare infpicere non poifum quomodo in rerum mutatione per fe& n e cefiarium principium dicatur priuatio, aiTererem ergo a natura ipfa edottus Ari(!.duce,duo in prifentis folutione difficultatis,alterum priuationem in rerum mutatione principium pri mum non fore neceiTariunj, & q, conuerti & commeare cum ipfa mutatione pofiìt, etcnim vbi ei! rerum mutatio,ibi neceiTiria priuatio,non tamen e connetto, quiefeens enim femen, nec mutati incipiens, priuatum forma animalis alTerimus. in ipfo enim Temine quiefeente ,■ nec

Seóèio Prima.

A

7

/

nec adhuc rautari incipiente, duplican comprehendimus priuationem, alteram ad ipfam mutationem,quam quidem mutationem recipit non pernmtationem, quoniam mutationis non eft m lita tío, nec monis motus,vt y.Phyli.demonftrauit Arift. alteram vero ad terminó motus , quem quidem terminum nnitatione recipit femen,atque hace eft priuatio rerum na turalium, altera pars contrarietatis, eft enim forma: abfentia, in íubie&o apto nato ad earn re cipiendam, quare priuatio intelligi poteft line rerum mutatione,ergo in rerum mutatione ne ceíTarium priinuna non erit, ad quod quidem refpiciens Arift.femper dixit priuationem alte­ ram partem contrarietatis clfe accidens, nulloq; pado ens aut per fe necellarium,fubaudien dum primum, & cp curo mutatione rerum poíht commeare, eíl ergo vt excmplis rem hanc ánullo intelle&am lucidiorem manifeftemus.eft autem animal neceirarium homini fed non primo, quoniam cum homine nó conuertitur, quod eius quod eft primum neceílatium pro prium eíi ita priuatio nuuationi rerum necedaria quidem e il, fed non primo, cum fine ipfa vt didtum eft,in lemine quiefeente elle poteft, non erit ergo necelParia in mutatione rerü pri­ uatio neceílária primo, vt rationalitas ipil hom ini: Quare accidens neceflarium in mutatio­ B ne rerum potáis dici debet priuatio,quám fimpliciter neceíTarium.qnod quidem Arift.tcftimonio conhrmamus in y.Phyfic.entium mutationem ex quodam in quiddam, & in quoddá elle alien t,ex quodam vero priuatio Sc terminus á quo frigidum,ad quoddam vero terminus ad quem, 5c forma calidum, in quo autem vt in eo quod mouetur vt lignum,motus,inquir, &c murado in illis terminis a quo 5c ad quem non eft, fed in ligno, & in eo quod mouetur. <j u q ht, vt id qued mouetur, & mutatur, primum fíe necellarium in ipfa rerum tranfmutatione. nec vero adducor vt per fe in aliquo ordine eorum, qua: per fe dicuntur, afferam priua rionem, ied potius (ecundum fe, quod muí turn di flat ab eo quod eft per le, vt j . Diuin. teftaT,x. rur Arift.atque hoc eft lecundum quod dicere polliciti iumus : Quapropter priuatio in muta tione rerum neceílárium quidem eritprincipium non primum, 5c fie per accidens necella­ rium dici poteft, non autem per fe, fed potius fecundum fe. accedit vero 5c illud quod pau­ lo poll docebimus, priuationem ab Arift. rcduci vel ad materiam vel ad formam,quod pro prium eorum eft, qua: per accidens Sí non primo neceflária funt, quod quidem credo intui^ tus Dnunus Plato priuationem pratermiíu, non cp ignorauerit priuationem elfe circa matenam , quemadmodum diligentiífímus platónica: difciplinae perferutaror Simplicius i .Phyfí. teftatuijcum dixit materiam cíleomni capacem,eo q? ei fuaptenatura, omne rccipere compe tic, & informen elle tradit illarnm omnium formarum quas receptura eft. quod fane indi­ car 5c fignificat abfentiam formarum. fed cum exiftimalfet priuationem non ens elfe fecundó fe, inter elementaría rerum natura: principia ponere rcfpuit. dificultas ergo ablata ex diftis pro nobis eft potius,quam aduerfus nos. fatemur enim in mutatione rerum, principium pee accidens foie,tametfí necellarium, illis veroprafens ratio,non patuum facelfit ne^ocium , qui oppoíitam fententiam tenent, fedhis magna: perferutationis examine, occurritdificul­ ta s ,^ a nullo interprctum nedum quidem;explicata, fed nec quidem leuiter tatftaaut animaduerfa hucufq; vifa eft, atque lrac ralis efttforma fubftantite duplican habere videtur pri uationem : alteram, qua; illam antccedit formam,alteram, quae illam fequitur. qua:rimus quaenam harum prmationum eft forma: contraria, & alterum natura: principium,non ea qute antecedit. fiquidem priuatio illa á. nobis principium natura: intelligi deber, qua: fox•D ^^°PPonuurJ atque hxc, queantecedic formam, formas opponi n5 videtur. pramarat enim íubieólum, arque diíponitad illam rccipiendam. quare/vt forma: opponatur, vix intelligi poteít. acceda quod id quod praparat, atque difponir ab eo ad quod eft praparatio.difpofítio non dmert, nifi fecundum magis & m inus,Sqeiufdem eft numeri,vt 3. 5c y.Phyfic.teftaturAuer. ergo huiufmodi priuatio, qua: ipfam formam antecedit, contraria forma:, aut al­ terum principium natura elfe nequit. prarerea, ha:c natura priuatio, qua: eft alterum contrariorum atque principium, interitus caufa eft, atque corruptionem operaría, vt i.Phyfíc. liquet, modo h?cqu? antecedit formam, priuatio potius ortus 5c generationis caula eft quá interitus, ergo h?c priuatio illa non eft, qua: form? opponitur, atque tertium natura prin­ cipium. nec vero qua: formam fequitur, huiufmodi elle priuatio dicitur, quoniam priuatio (ve omnes Peripatetici alferunt) abfentia eft form£ futur^ atque fubie¿H pr$paramentum exiidt ad illam recipiendam, modo qu? formam fequitur, priuatio fnbieShim ad formam prqteruam recipiendam non praparat, quemadmodum cadauer quod fequitur formam homims, íemen non praparat ad illam recipiendam : quare ea qu? fequitur priuatio forma nullo •K ij paólo

76

Quintij Bonioan. D e prin.natura

pado dici poteft fore oppoficam ipfi form?. quare nec tertium natur? principinm . preterea, E duo contraria in eodem lubicdo limul forcnc, nempe forma bouis, Sc abfentia form? futur? cadaucris, qua: illam fequicur, nec vtráque priuationem atierre poces, fiquidcm vni duo forent contraria, nempe priuatio qua: anteceda ipfam formam, Sc qua: lequitur illam vniforma: opponercntur, quod tamcn máxime videri poteft, iiqitidem forma qu? fir,vel ipfum cbpoficum ex contrario fit. ex ipía naque priuatione & in contrarium, hoc elfin ipfam priua­ tionem non eandem, fed fequentem, quare vtraque priuatio intelligcnda máxime vidctur, quod tamcn verum non eft, quoniam vni, vt diximus,forent duo contraria, cuius oppolim primo cceIí fentit Arift.verum vc h®c dificultas (qiravt ingenue fateamur nonleuis eftmomenti) difloluatur. quod &etiam ,fi recle meminimus id quodpolliciti fumus abfoluamus, aggrediendum eft diicrimen priuationis, negationis, Sc ipíius potencia;. ex horum enim declarationcmagnum additum ad folutionem prxfencis difticultatis habcbimus . priuatio igitur Sc negatio in hoc conueniunr, quod quemadmodum priuatio numerari in entibus non poreft, Sc pars eius quod eft hoc aliquid elle, ita nec negatio inter entia numerari potefl Sc dirito demonftrari. conueniunt fecundo, quod vtraque forma; eft abfentia, atquc ha-c eft il- ** Jorum conuenientia. mutuo verb differunt vt fupraM etaph.& 2.de interpretatione teftatus eft Arift.quod perbellc Alex.i.naturalium Qiucftionum, &Them iftius i.Phytic, explicandura fumpferant: quod id totum his verbis nobis abfoluerunc: priuationem á negatione, in hoc differre, co quod priuatio confignificat id in quo e ft. nam immuficum non in quouis elle dicitur,fed in homine, nec quoduis iniuftum nuncupatur, aut lapis, fed illud in quo aptitudo horum eft vc iniuftum, Sc iuftum rccipi potell, dicitur. negatio verb aptitudinem fubiedi determinati non confignificat, fed abfentiam forma- abfolutam & fimpliciter, Sc vc vno verbo abfoluam, priuationem vltra form?abfentiam aptitudinem fubiedi, ad illam recipiendamclaudit; propter quod excluditurab ipfa negatione: quomodo ergo priuatio Sc neoatio conueniant Sc differant, cxhis manifeftum eft. Aliud verb aggrediamur de potentia fcilicct Sc priuatione, atqueaddas (fi placer) materi?appecitu, vc ca, qua á nobis retro fabla eft promiílio integre abfoluatur. alferimus icaque, hac cria idem eife fubiedo, & re, potentiam fcilicetpriuationem, arque materia appetitum, folaque ratione mutuo diñare & dif- ^ ferre: etenim abfqueneceflitate entia natura nó l'unt multiplicanda, cum multitudini paucitatem nacuram praferre multoties apud Arift.legimus. ad hac, fi hac tria diftarent re, tria non eífent natura principia, fed his adderetur potentia atque appecitus materia, quocirca quinqué eirentnatur? principia, fed quomodo hoc icafe habeat explicandú eft. quodlibet enim quod fir, ex aliquo fieri debet quod antea illud non erat. fi enim fuiftet, fieri fruftra foret, quare quod fir, ex non tali fit; quod aptum tamen eft fieri tale : ergo in hoc omnium pri­ mo fubiedo, carentiam formarum quas fufeepturum eft confpicimus . h?c verb carencia, fi illam animaduertimus in mated? gremio é quo pofluntindiflerenter oranes form? agetium -opeeduci, potentia nuncupatur: qu? cum ipla materia perpetuo manee atquc ab ipíá feparari non poteft,& generabilis Sc incorruptibilis eft, vc i.Phyfic.teftatur Arift. atque alium terminandi modum Sc principij mutationis modum ab ipfa materia diftindum non habet. materia enim Sc potentia, modum habent reccptiui, Sc vt paucis abfoluam, potentia materi?, formam aliquam determinatam non refpicit, fed ad omnem refertur indifferenter: ha:c verb carencia mated? atque indifferens ad omnes formas potentia íi confidcratur ope agen- JJ tis determinara ad hanc formam potiusquam ad illam, priuatio h?c nuncupatur, qua; interit Sc corrumpicur form? contrari? aduentu, & modum principij abipfa materia longe diftindum obtiiiet; fiquidem terminus eft á quo Sc contraria form ?. quod enim fit ex con­ trario determinate f it : eft enim priuatio abfentia form?, cum aptitudine fubiedi ad illam recipiendam, ergo priuatio vltra carentiam fubiedi aptitudinem determinatam claudit: h?c verb aptitudo, ii confideratur, vt eft medium quoddá, qua materia perficitur, appetitus dicitur, quo appetens formam imperfeda eft fuá natura, á forma perficitur vrifeemina á mare, qu?quidem priuatio &: carencia, in caufa eft, vt materia appetat formam propter non eife dicebat Auer, quod habet admixtum in fubftantia eius, appetitq; formam propter motum quem habet ad ipfam . quod autem ha;c ita fe habeant manifeftum eft.Philofophus i .Phyfic.airerit per priuationem materiam fore corruptibilem, atque generabilem, per potentiam verbingenerabilem& incorruptibilem. hoc autem alia ratione efle non poteft nifi quod potentia determinatum contrarium non habet, quare nec corrumpicur, quod enim corrumpicur

Scòlio Prima.

77

corrumpittirá contrario, non quolibet fed determinate) & proprio corrumpitur: priuatio vero cum corrompa tur determinatum haber contramina : nempe ipfam formam : eodem vero i.Phyíic. venatur Philofophus terriam ipfiflimam principiorum conditionem non Tex quodlibet, inquit, ex quolibet fieri, fed ex fuo determinato contrario, ergo priuatio eft determinatum contrarium forma ex qua fit priuatio, Sc m iilam interit. ad h?c per priuatio- fanem illud intelligimus, quod caufa eft interims vti forma caufa ortus, atqui in voiuerfum priuatio interims caufa eiíe nequit, cum eorum qu? particulada funt ortus & interims funt operationes,vt i.Metaph.patet,& i.de Anima, ergo priuatio determinata & propri? form? carentia, potentia vero indeterminata vniuerfie forma carentia. vt vero h?c priuatio in caufa eft vt materia appetens formam ab illa perficitur, appetitus dicitur; fed in hac du? funt inftanti?, altera quidem fi potentia & priuatio idem poifent, ergo ficut priuatio ab Arift.tcrtium natura principium ponitur, ita potentia poni debuiilet. altera vero fi priuatio vt eft alterum contrariorum natur? principium, corruptibile eft, 8c particulare, principia natura omnia non forent aterna : quare non femper manerent fecundum Alex.interpretationem.

B fed hac non cogunr. ponitur enim priuatio tertium natura principium. non autem poten­ tia, turn quoniam Plato priuationem ab ipfa materia vt communiter dicitur non diftinxit, turn etiamquoniam potentia alterum principij modum ab ipfa priuatione obtinet. poten­ tia enim & materia eundem principij modum fimul habent, fcilicet receptiui 8c difpofitiui, vt verbis noftrorum vtar. priuatio vero obtinet principij modum,vt terminus á qu o: aliam vero difficultatem omillo examinequod i.Phyfi. de ?ternitateprincipiorum agir Sim­ plicius, aflerimus non elle necelle vt eadem numero principia natura ?terna fint nififola materia, qu? ex alia effici auteducinon poteft: priuationem vero & formam ?tcrna fpecie &fucceffiue, principia elfecontend fumus, quod fi obiiccres, album Sc nigrum, ?tcrnafimiliter funt fpecie, ergo nulla diet inter primam 8c hac fecunda principia differentia, nili diet quod album & nigrum 8c fi principia ?terna íunt,differunt tamen áprimis, qu? tamctfi ?terna funt ex his omnia fiunr, 8c in qualibet mutationc reperiuntur. quod denegatum eft á fecundis principiis. atqueh?ccftprobabilioreius propofitionis, principia oportet femper manere, expofitio 8c fentenria. His iraqueia&is, & fuppofitis fundamenris,ad propofitain de priuatione difficultatem foluendam reucrtamur, ex diílis i taque patere poteft, eam ' priuationcm qua eft ante formam folum elfe natur? principium & non earn qua: formam confequitur, fiquidem priuatio abfentia eft forma: futune in fubieóto apto nato ad illa recipicndam, quare priuatio difponitfubie<ftú,ipfumq; pr?parat,vt forma introducatur,qu? quidem códidones priuationi,qu? forma confequitur,cópetercnon políunt. Demurn priuatio illa eft principal,quteopponitur priuatiue, abíenda vero form?ipfi form? opponitur, ficut abfentia pr?fenti?,&: id quod non eft,ci quod eft. hiñe Philof.in i.de Ortu Sc Interim inquit, pra:fentibus habidbus in materia,ceíTat motus. quare ex his verbis firmiílimeintelligere poflumus, priuationem qua: forma pnecedit non iilam qu?fcquitur,cile tertium natura: principium. ad h scilla priuatio dicitur tertium nature principium,qua: eft terminus a quo,8c nó illa qu? eft terminus ad quem,vt i.Phyfic.& 2.de Generation?8c Corrupt.teftatur Arift. modo illa pri­ uatio qua; antccedit forma eft terminus á quo, illa vero qua: íequitur,terminus ad qué.fiquidem bos corrumpitur, cuius forma: priuatio eft cadauer, ad quam cadaueris formam rendir motus corrupdonis bouis, ergo priuatio qu?anteceditformam,illa eft tertium natur? prin­ cipium : nequáquam vero ea qu? formam eonfequitur. nunevero qua: contrahanc fententiá D obiiciebantur,foluere non eft onerofum. priuatio enim qua:antecedit formam,duo nobis fignificat caren dam form? & aptitudincm iubiedd ad iilam recipiendam, refpecftu vero carentie forma: opponitur, atq; hoc modo contraria eft, non autem refpeótu aptitudlnis fubietfti. vel dicas prxparationem & aptitudinem,fore duplicenr.alteram ipfitis maten?,ab agenteindu¿hm,qu?antecedit formam. atq; ha:c aptitudo prefente formaintroduccnda cellar, atque corrumpitur. quare h?c qtiam aptitudo eft forma oppofita. alteram vero ipfius forma: introducend?, atq; hxc eiufdem eft generis, cum ipfa form atee illi eft oppofita. Dubitabis vero, quid ergo erit illa priuatio qux formam eonfequitur? foluitur elfe priuationem no form? in­ t r o d u c e s illins non fit abfentia,fed form? futur?.vcr.gr.priuado qua: eonfequitur hac forraam tneam eft priuatio form i cadaueris, quiaillius eft abfentia: adueniente autem forma cadauetis,corrumpitur & interit forma bouis : hoc vero eft quoniam in materia qua; form? bouis fubiicicbatur, erat carentia forma: cadaueris : quare pr?fente forma cadaueris, caren­ tia illa

78

Quinti; Bonioan. De prin. natura

tia illa delirili tur & iimui forma bouis qua: cum ipfa carcntia cadaueris in eodem fubieòto E fimul pollimi elle. non cnim flint contraria, quinimmo feruatur forma bouis, carcntia fol­ l i n e cadaueris in ipfa materia exiftente. perpetuo etiam fcruaretur fi perpetua foret carcntia forma: cadaueris . led in h^c quifpiam etiam inftare pollèt. fieri non poteft vt forma bouis 8c carentia, feti priuario forma; cadaueris, fimul maneant : quoniam lunt contraria, quod ita patet, prillano vltra carentiam clauditaptitudinem forma: quatti refpicit : aptitudo vero alictiius forma:, non eft contraria iili forma: fieri : ergo non poteft vt cum forma bouis & for­ ma cadaueris lint oppofita, &c priuario fornire cadaueris cum dicat aptitudinem eius, illi no eft contraria, fed eadetn eft & fimul elle nequeùnt, ergo nec forma bouis & carentia cum aptitudine forma: cadaueris fimul elle pollimi, nifi eflet,quemadmodum diftum eft,aptitu­ dinem forma: frinir?, non contrariati fornire qua: eft in materia, quare fimul pollunt efle, veldicendum materiam, qua: fubftat forma: bouis, dum fubftat, non habere priuationem , hoc eft aptitudinem ad formam cadaueris, fed potius habere potentiam 8c polfeillam recipere, qua; deinde temporis procellu apra redditur ad formam cadaueris recipiendam, atquc Inrtftjìtlont ifta eft de hac diflìcultare noltra opinio. noloautem te latere Simplicium i.Phyfic.fuille ar- F Ttx.ii. bitratum vtràque priuationem & qua: formam antecedit, & qure illam fequitur, fore ter­ mini natura: principium, & hoc forte probabile eft, turn quoniam, vt fupra diximus, quicquid corruropitur à priuatione corrumpitur, & quicquid fit, à priuatione fit, tanquam ex contrario, & in contrarium fieri & inferire, rum etiam in hoediffert prillano qua: eft naturx principium (vtipfe ibidem monnit Simplicius) ab eaqu?in categoriis ab Arift.tra&atnr, &adhabirum non fieri regrellum dicitur, quoniam hxc pr?fupponit formam, atque habitum, vt c?citas vifionem, & nullo parilo antecedit. illaverò vtruque operatur, Se ante­ cedit formam, & confequitur : quare vtraque priuatioSimplicio ponitur nature principili, nec tamen obftat vni elfedno contraria, quoriiam duo illahabent rationem vnins, quemadmodumin i .C oeIì monuit Simplicius, liberalirati duo opponi videntur, prodigalitas, &c auaritia, qu? fubeunt rationem vnius, feilieet immediocritatis, & vitij, ita vtraque priuatio rationem vnius priuationis fubit, atque ipfi formx opponitur ; quare Simplicio videtur vtranque priuationem fore natur? principimi! obeam qnam mine diximus, rationem du- p dlus : probabilis veròhicSimplicij modus yidetur, fed longe probabilior is qui à nobis didtus eft, fupra apparet,

Suertuntur rottone*.

(ap. x x x i x.

I s A de hac difficultate, qua: non leuis erat momenti, folutionis ventate, tempus eftaduerfariorum errores manifeftare, eorumq; rationcs labcfaòlare,nullamq; firmitatem habere in Arift.doòtrina palam facereiverùm porrò antequa hoc exequamur,nónulla accipienda funt, quibus còmode id quod intendimus*, habebimus.primum autem eftq> priuatio eorum eft, qu ao o fimplieiterdicuntur, quemadmodum y.Metaph. Arido.teftatur, velenim quando aliquo quidpiam caret, quod non natura eft habere, nec in ilio, nec fuo genere, vt oculis priuari dicitur pianta, vel dicitur, quando aliquod natum eft habere, Se non habet, vel in fpecie, vel in genere, vt talpa, Se niultis alijs m odis, quos legendos le- H tìorem ad ilium locum mittamus. aliud vero ftipponendum eft,quod etia fupra monuimus , dum illoritm lententiam refellebamus ex Arili. y.Phyfic. reperiri priuationem in fubftantijs Se in accidcntibus. in accidentibus autem, qu xfu nt contraria, & in quibus eft motus,priua­ tio affirmationc fignificatur,vt nigrum, frigidum . in fubftantijs vero in quibus eft contradiòlio,& non conttarietas murario,& non motus priuatio negatione lignificai" vt ex non homi ne fit homo, Se ex non fubieòto & non ente ens. aliud veròfumendum, eft q> quando peripa­ tetici alferunt formam corrumpi in priuationem tanquam in fiium contrarium, audiendum nò eft proptereapriuationem aliquam per fe fore naturam, fed materia hac delimita forma, fub qua fubeft, aliam formam recipere, cum qua eft abfentia form? preterita:, cui fubfternebatur, hac rationc in contrarium, hoc eft in priuationem corrumpi formam dicimus. eft etia aliud propterea norandum,q> inter varia priuationis lignificata apud Arift.legimus in i.de ge nera. 2. Phyfi. contrariorum deterius priuationem nuncupari, vt frigidum relpeflu calidi,& nigrum refpedlu albi, tamen tertium è principles natura h?c priuatio non eft eo inquam mor i . . do, quo

Seótio Prima.

79

A ilo, quo illam Arili. i.Phyfi.vcnatur, Sc non contrariam fo r m i, fed contradiftoriam ponit.t ramctfi principia contraria dicat i .Phyfi.rudiufcula rame hoc faéhun eft racione, ve y.Phyfi. animaduertebatThemiftius. His itaqueiatftis cortim rationes euertere difficile non erir.ad omnesigittir Arili, fententias Alexandri autori rates vnica hac refponfione refpondemus. fatcmurenimdetehus contrariorumab Arift.priuationem dici, hanc vero non elle priuationemvreftvnum de naturaprincipijs, &inuentum t.Phyfi.ab Arift.Illa enim priuatio quam nos venamur, Se de qua cft quiftio abfentia eli form i cum apeitudine materii ad illam rccipiendam, vel demus ìllis hoc deterius contrariorum priuarionem effe vnum de naturi prin- . cipijs, aduertere debuilfent in omnibus his locis Aritl.in accidétibus fuilFe loquutnm in qui bus vt diètum eft, eft vere motus Se contrarietas,atque priuatio affirmatione lignificami-, vt ex j . Phyfi.ex Arift.monuimus.nunquam vero reperire polfunt, aut Arill.fenrentiam,autinterpretum eiusaliquod diètum, vbiin fubftantijs priuationem aliquam naturampcr fe dixerint, fed negatione perpetuo illam nuncupari, fi reètè & non ofeitanter Arift.Iegerenr, inuenient. ad rationes veròalÌerimus terminum corruptionis, & interitus ipfum nonens fore, B vti generation^ & ortus ipfum ens. Se quando bos corrumpitur, terminus ipfius corruptio nis eft non effe form i bouis.& quoniam vnius interitus eftalcerius ortus, altera forma igno biliorgeneratur, q u i cadauer ipfum conftituit. ad aliam vero rationem q u i multi momen­ ti videtur elle, dicendum puto ex primis contrarijs omnia fieri, quoniam alterum conim in re maner,nempe forma,atq; ex co vna cum fubieéto res cóftar.alterum vero in re non maner, quemadmodumipfa priuatio eft,ita ex principiorum altero in re manente, res conftat,altero aurem non manente, ad aliud vero argumentum dicimus vt retro etiam monuimus, in acci­ détibus priuationem affirmatione fignificari, quemadmodum denfum nigrum Se frigidum, arque hac Arift.ibi vtitur priuatione, vt vna fentiret cum antiquis, 6c contrariam iplam vocat, cum conrradièloriam proprio inftituto y.Phyfic. appellar, alia vera argumenta loluimus priuationem no effe merum noftri intellcèlus figmentum, quemadmodum chimera, Se hircoccruus, quare hac ratione quidpiam ent reale; fi vero per reale intelligere volunt aliquam per fe naturam compofitum conititnentcm,negamus.perpetuo enim priuatio abfentia eft for (2 m iap u d iUnities peripateticos in fubiccloapro nato,eorum verodillinétiofunditus enerfa eft.feddubitabis, priuatio eftfubftantia vclaccidens, quicquid enim eft,aurfùbftantia,aut accidens eft, Simplicius i.Phyfi.foluit,atque fua natura priuationem fubftantiam , aut acci-.tn eìlt dens fore negat, quoniam aliqua natura non eft, fed abfentia vt diètimi eft. fub eo vero erit TiX-'<'3‘ pndicam ento, fub quo eft fórma, cuius eft priuatio, etenim fi forma erit fùbftantia, priuatio illitis form i erit in pndicamento fubftantii.fi vero forma erit quanta, vel qualis, aut inaliquo aliorum pndicamentorum , priuatio illius form i erit lìmiliterquanta, vel qualis, vel in aliquo aliorum pndicamentorum: fub quo enim genere vnum contrariorum,fub codem erit Se reliquum.

'b la te riti an firm& tribuenda fit priuatio ?

(dp. x l .

A c t e n v s difficultatem illam q u i priclara ingenia diu torfit, num feilicet, priuatio aliqua fit perle natura,difeuffimus; Se ex Ariflo.fententijs Se rationibus aliquam per le naturam priuationem minime elle, fed form i abfentiam in fubieóto apto demonftrauimus.quijrcre nunc oportet vt dubitan di locus nullus poft hac philòfophis candidis relinquatur, num ad materia vel ad formam priuatio tribuatur Se reducatur.fiquidcm conclufum eft ali­ quam per fe naturam non fore priuationem, Se cum omne, quod non eft per fe, fed peraccidens ad id quod qft per fe referri S£ reduci oporteat, hinc Arifto. i.Phyfi.dicentem multoties audiuimusjduodicendafore naturi principia.alterum enimfde priuationeinteIligens)quodammodo necellàrium non efle . quare opereprctium duxi hanc difficultatcexaminarc. qd li henter quidem faciemus,fi confueta philofophantium via , aliorum feilieet referendo prius °piniones, mox quid nos fentimus adiiccre. aliqui ergo ad formam priuationem pertìnere €*iftitnant,his argumentis.priuatio eft abfentia form i Se non materii,ergo ad formam Se no ad materiam priuatio pertinet. ad h?c, ad illud priuatio pertinet fcrefertur, quo polito pri­ uatio ponitur. 8e quo ablato priuatio deficit, atqui priuatio p r o n te forma cft alterius for­ m i , Se ea fublata tollitur priuatio form i oppofiti. ergo priuatio ad formam Se non ad ma­ teriam

*

8o

Quinti/Bonioan.Deprin.naturæ

teriam referenda eft. ad hæc i.Phyfic.nuncupat philofophus priuationem forma & natiiram, H q liare ad formsm & non ad materiam pertinere priuatio videtur. Amplius, & Arift.apertiffi me formam ad priuationem refere i . Phyíi.cumafteratfolám formam præfcntia & abfentia facere mutationem, quare abfentia formæ priuatio erit, ergo ad formam & nonad materiam priuatio reduci videtur. iimiliter hçc íententia Platoniinfcribitur : alij vero ad materiam & non ad formam priuationem referre & pertinere opinantur, his arguments .priuatio eft in iubiedlo apto negatio, quod quidem poteft habere id quod non haber, ergo ad materiam 8c non ad formam priuatio reducetur. ad hæc priuatio eft contraria formç non autem materiæ, illamque deftruit 8c interimit.ergo ad formam referri non poteft, quare ad materia.quicquid enim ad aliquod refertur & reducitur illi contrarium non eft, fed ab illo fouetur conferuaturqj. prærerea illi potius tribuenda eft priuatio cui priuatio nomcn tribuir, quam illi cui pri uatio nomen non tribuit.atqui materiæ,& non formæ priuatio nomen tribuir,materia enim priuatadicitur, fed non forma priuata.ergo ad materiam & hon ad formam reducetur priua tio. ad hæc,quælibet im p erfe to rei impcrfeéiç & non rei perfeihe vt tribuatur rationi confentaneum eft, velut fimile fnnili. atqui priuatio imperfedao, eft ergo materiæ imperfedç 8c non formæ tribuenda erit.itemnaturæ ars Emula eft, in arte autc priuatio materiæ tribuitur, vt çs ftatua priuatum dicimus, 8c nequáquam çre ftatua priuata, ergo in natura priuatio ma­ teriæ 8c non formæ tribuetur & condonabitur. ad hæc materia mobilis eft à termino à quo ad terminumad qué, quare priuata erit termino, ideft forma ad quam tendit. ergo priuatio materiæ comes erir, non autem formæ. demum Arift.i.Phyfico. lucidiffimepriuationem ad materiam & non ad formam reducir,cum priuationem 8c materiam vnum numero fpecie 8c forma differre afferar. Rurfus priuatio 8c porentia vt fnpra monuimus,idem funt.atqui poté tia ad materiam refertur, 8c non ad formam,ergo ad materiam 8c non formam priuatio perti­ nere videtur.ad hçc Auer. i.Phyfi.caufam interims afferens, materia fore,inquir, propter non cfl'c, hoc eft priuationem quod habetadmiftum in fuafubftantia. ergo priuatio ad materiam Sc non ad formam reducitur. Sed hi omnes decipiuntur.nec enim ad materiam dumtaxat vel ad formam iolum pertinere poteft : priuatio enim non includit dumtaxat vcl aoientiam for­ mæ qua ad formam referri videtur, vel aptitudinem materiæ qua ad materiam pertinere exi- q ftimatur, fed vtrumque fimul. ergo ad vtruque referri debet. quare vt fignificat negationem in fubiedo apto nato materiæ priuatio tribuenda eft, vt vero abfentiam formæ claudic ad formam referre oportet. hinc Arift.reducere videtur i.Phyfic.ad ipfam formam priuatio­ nem quatenus eft formæ abfentia, cum hæc verba proférât. Alterum contrariorum abfentia Sc præfcntia fufficiens eft facere mutationem : alterum vero hac ratione quodammodo necelfarium non eft priuationem audiens. cum verb dixit eodem t.Phyfi. priuationem & fu b iedum fore vnú numero, differre forma 8c fpecie, vt aptitudinem claudit illius fubiedi, cófidcrauitpriuationem, proptereaadipfam materiam refertpriuationem.j.fimilirerMetaph., cum varia priuationis fignificata attulerit, omnia ad materiam pertinere videtur : quare pri­ uatio ad materiam referri videtur, vt negationem in fubiedo apto nato claudit : ad formam Co»jMtr**dX. verè ,vt abfentiam illius fignificat. accedit vero & hoc, quoniam vt priuatio fe habet ad fuu quod quid,ita ad fuum elfe. quod quid autem priuationis materiæ aptitudinem atque for­ mæ abfentiam claudit. ergo ad materiam & ad formam effe fuum referre oportet. argumenta, veroprioris fententiæ nihil aliud probare videntur, quam ad formam referri pri- « tiationem, vt claudit formæ abfentiam. pofteriora verb alteráis fententiæ argumenta concludunt ad materiam referendam fore priuationem, vt negationem in fubiedo apto nato dicit, quare duntaxat quod quid priuationis, nec ad hoc icilicet fubiedum, aut ad illud fcilicet formam, fed ad vtrunque fimul. & dedifficultatibus duorum naturæ principiorum primç Sedionis, hçc lint dida.

Seófionis primæ finis.

CALABRI PHILOSOPHIAM

T R O P IE N S -IS , NEAPOLI

PROFITENTIS,

Peripateticanim di iputa donimi, Deprincipiis Natur^, S E C T I O , .

S E C V N D A .

PR^FATIO. Bso

l v t i s bis qu£ de duobus natura principili materia fcilicet & priuationefm dubium verti folent,difficultntibus,de tertio eiufdem naturp prin­ cipio bis omnibus longe prgclariore, & excellcntiore forma, reliquum efl difficilirates, qup quo bis profeti# principiti longe proclarior efl, eò iliorum difficultntes quo de hoc tertio principio prxponuntur, quxfiioties prpclariores fe n t, examinandtts & difcutiendas proponere. m h isen im gra­ ma & diffidila admodum verfant Peripatetici, forma diumum efl principium à quo effe illud ita oprntum & ab omnibus expetitum prouenit . nec enim caro v e l os dicitur, nifi babeat carnis v e l offis formam im K iy f o dws cuius efl, caput & principiim atlionis, terminus ortus materia pro­ clarior, & magis natura atque fiubflantia, quare antiquos iure opim o A r isi, i .Metapb .¿ r in i .de A n imalium partibus arguii, qui hanc formam v ix quidcm degufkirunt. fiqui autem à remoti# viderunt deadens tzimetfi nobiliffimum vlla rationc dixefe quant fentcntiam pofieriorum quidam amplexi fu n i, ratunubus mea fententia valde imbecillibus, nullamq, firmitntem babentibus, v t feparato loconos de-

monnrauimus ; mmcvero fepponendum efl formam fo re fubiìantiam , exemplar, atque rationem cita quod efl quod quid, que iguur de ipfà in dubium inerti folent, mine difeutere & examinare iam tepus efl.

CD

e f o r m a c o r p o r is f ìi b i ìa n t u > d e < f e f i r m a r u m m u lt it u d in e i n e o d e m c o m p o f t o ,p r i m a o p im o L a t i n o r u m ^ .

(a p .

i.

R i m v m autem celeberrim a fé nobis illa de form a corporis fubftantùe, deque fbrm arum m u ltitu d in e, d ifpinatio difeutienda le offert, qua: h in cin d e patronos ¡Huftres habuit p h ilofo p h o s, & rationibus, qua: m agnani firmitarem ha­ bere videntur, firm ata, fim u lautem has duas difficultates ea ratione excutere & difquirere in anim o fu it, q u o n iam m axim a idétitateaffedhe fune, fieri cnim .non poteft, vt form am corporis fateam ur, & .formarum m ultitudinem & cógeriem, cametfi m ujtitudinèm in eodem com pofito form arum fateri & tueri libenter polTimuis : form am ■ verò corporis fubftantice vniuerfalem negare, acced it q u o d rationes, qua; vnam p ro b a n t, alteram firmare videntur, vicequ e verfa; quare ?quo anim o vtrafque urani aggrediem nr, 1 qu id alij de bis prius fenferint; deinde q u id nos o p in a m u r,ad iicien iu s,in m edium afferem u s. Latini ig jtur non nulli vtrafqu e enunciationes defendunt, & form am fubftantiae corporis ln ateriap costernam i vnam que num ero ante dim enfiones, quas fupra d o c u im u s ,

L

inter-

82

QuintijBonioan. De prin. natura:

interminatas, confufam Sc indiftm&am, vniuerfalcquc, quam & alio nomine eorum non -E nulli formarum inchoationem nuncuparunt, vt infra docebimus, Sc plures formas elle in vno compofito . quid autem ipfi vclint per luxiufmodi fubftantia corporis vniucrfalem formam nofeemus, fi ralis forma: aliaras ab illis neceflitates prius audiuerimus . afterunt er­ go primam neceíTitatem materia: fore coeuam, & co?ternam, hanc indiftin&am corporis fubftantia formam, vt creatio cuitaretur. Ulud enim creari dicitur, quod nihil illius pr«jfupponitur. porro fi hac fubftantia particularis forma oritur Sc nil form s huius prafupponitu r , dnbio procul creari diceretur : quare cum hoc á philofopho alienum fir,fateri nos (aiunt) oportet, pr?exiilentem formarum particularium, qu a impulfu agentium e potentia materia educuntur, ipfimet materia formam quandam confufam ac generalem,e cuius gremio forme ifta particulares agentium ope educantur : quare forma hac particularis pralupponit vniuerfalem ac confufam fubftantia corporis formam, alioquin fi nil forma gene­ r a b a fupponeretur, crearetur. fecunda neceifitas eft, vt materia prima, qua adeo rudis, & fu a natura ad recipiendas formas inepta eft per hanc vniuerfalem formam apta Sc difpofita ad formas particulares recipiendas reddi poifet. Tertia neceflltas eft ob interminatas r materia magnitudines, lq.ua apud Auer.materis i^nt coeus Sc £tern^, Sc cum nullum accidensvnum numero §ternum apud peripatéticos elfe quear, nifi mérito form a: quare neceflaria eft hac vniuerfalis forma materia prims co?ua, atque precedens interminatam magnitudinem, cuius mérito vna numero Remítate gauderet: quid ergo fit h?c forma corpo­ ris, & quam ob caufam ab his ponitur, manifcftum eft. percurramus ergo eorum rationes quibus hoc figmentum potiores qu a nobis tan turn videntur, fibiipfis perfuadent. philofo_ phus ait $. Cceli, fenfibilium fenfibilia funt principia, corruptibilium forte corruptibilia. lm eternorum autem sterna. qua'vcrba explicans Auer, in com. inquit, propinqua, non autem remota talia principia fore intelligenda. remota enim non funt fenfibilia,vt prima form a, prima materia. per primam autem forma nequir Auer, (aiunt) intelligere nifi formam hanc fubftanri? corporis vniuerfalem, quoniam non magnitudinem, quoniam hac accidcns Sc fenfibile comune e ft: forma verb fubftantia nequáquam fentiri poteft. ad fubftantias enim c-m , non fe profundar fenfus : adhuc i . Phyfic.inquit Auer. & forte intendit (exponens verba ^ philofophi) quod forma dicitur duobus modis de habitu, Sc priuatione exilíente in prima materia. ifta enim priuatio quodamodo forma non eft, priuatio fimplex, imo eft ficut for­ ma á materia, ex quibus Auer.verbis liquido conftat per priuationem que eft vt materia for­ ma intelligere non poifumus priuationem, qua eft carentia duntaxat, ied de ea qua eft quafi forma in materia, qus corporis eft, hac generalis, fubftantis forma, e qua omnes in lucem dm. 17, prodeunt ope agentis forms naturales 1.Diuin.inquit Aucr.materiapiimo recipitforrnam vniuerfalem, & poftea mediante forma vniuerfali recipit formas alias vfquc ad mdiuiduales : adhuc ex incorpóreo non fit corpus vti Auer.ip prima difputatione contra Algazelem, & in 12.Diuin. ex materia prima fiunt corpora, quare ipfa materia prima debet elle corpus, fed corpus, inquit, eftenon poteft nifi per formam, ergo in materia pracrit forma, hac vni­ uerfalis Sc confufa. Rurfus quicquid reperiturin roto eft ratione partium cum totum nequit elfe illud, nifi partes fimul iu n d a . lapis autem eft corpus, ergo h?c corporeitas- in partibus illius debet reperiri. non autem erit in forma, quoniam forma indiuidua eft. hac autem corporeitas diuidua, ergo hac corporeitas in materia erit. praterea z.Diuinorum probat philofophus, in omni caufarum genere vltimam cauiam inueniri nos oportet, ne in infinitum in caufis eilet a b itio : quare prima forma aterna dari oportet, qua nulla alia eft, nifi corporis forma fubftantia. fi autem his obiiceretur Auer, quern ipfi perditus infequuntur mulris in lo cis,v t 1. Phyfic. In de Subftantia orbis, in Auicen. determinarte m' 5* hanc formam fubftantia corporis vniuerfalem non reperiri in materia turn quoniam, mquit, omnis generadoforetalterado, & nullam formam materiarcciperct, nifi illadeperderetur, id generis plura alia in A uicen.dicit. ipfi autem refpondent & aducrfariorutn ar­ gum ents fatisfacientes, Sc diferimen Auicenna, & Auer, ponentes his diftin&ionibus prs* acceptis medium (aiunt) duplex eft, quo res aliqua in fubie&o recipitur, vel dilpofitiuurn, quod, id eft medium, quod eft ratio, qua aliud recipit, ipfum autem non recipit. quemadmodum coloris fpiritualis lumen, ratio eft recipiendi, fed ipfum non recipit,alio modo rece ptiuum medium eft, quod eft ratio recipiendi, Sc recipit, vti eft fnperficies refpe&u albedinis. fumunt verb aliud quod duplex eftaccidens terminatum Sc interminatum, quemadmo^ dum

Seótio Secunda.

")'

83

& dum fupra etiam nos docuimus. differunr autem hace dúo accidencia,fiquidem accidens ter* minatum in ente inatln, prouteft cns in añti, medium receptiuum recipitur, quo fit vt hac racione terminatum vocetur. Interminatum vero accidens Se in ente in afta Se in ente in po­ tería recipi poceft.in entequidcm in añu recipitur pro vt ens in añu, medium eftquoddam difpofitiuum, in enteautem in poten tia, vt ens in poten tia eft medium receptiuum proprer quod interminatum dicitur, qua ratione á forma fubftantias etiam difiere, quse in ente in añu non recipitur, nec vt in medio receptiuo, nec difpofitiuo; petunt viterius q> fi aliqua forma fubftantix eft medium alicui fubieño difpofitiuum ad hoc vt vel fuam propriam recipiet ope rationem, vel aliquod accidens eidem proprium, hancaiunt formara non elle propriam, & eidemfpecificam, quemadmodum enim medium rilus difpofitiuum eft, oris humanidifpofitio, ideo non cft forma hominis propria. his lumptis muirte inter Auiccn. & Auer. adformacorporis fubftantiaenotantur differentia. Auer. eren i m voluit hanc fubftantia: corporis formara medium elle quo materia recipit difpofitiuum,non quidem receptiuum. Auicenna vero alferuit medium cíTe hanc formam fubftanti? ipfi materia* receptiuum,ob quod materia B in generationem, & corruptionem verfatur, qua íunteius operadones, quod i.Co:li(aiunt) c,m-u Auer.planum fecilfc. Rurlus Auer. formam genericam corporis & tantam magnitudinem pofuille. Auiccn.autem formam quidem lpecificam poftditnenfionem pofuiíTeaiút.in quem inílat Auer. locis nuper contra Auiccn. adduñis.fimiliterhis diftinñionibus multas aduerfariorum contra eorum fentcntiam euertunt obieñiones, qua; apud dios maiori otio petantur.pro hac fentenda fordflim? etiam efficiun tur rationes.primo fupponanrq? definido mo* , tus 3.Phyfi. ab Arift.data competí t etiam mutationi hoc eft generationi, Se corrupdoni, ve T,K‘ eodem libro Arift.manifeftat.tuncarguunt, motus eftañus ends mobilis , hoc eft corporis , vtGrteci interpretan tur, ens enim quod mouetur folum corpus eft, vt 6.Phyfi. patet. in pote tia, quatenus potentia,generado eft motus , ergo eftañus corporis quod mouetur. cui vero competir añus gencrationis, eft materia, ergo materia eft corpus. fed corpus inielligi non poteft,nifi per formam aliquam per quam efiieitur corpus, ergo datur forma hace corporis fubftantia; genérica,arque vniuerfalis. Ad hace fi non daretur ha;c corporis forma fubftanti?, — materia coeterna, tune illud eucnirec incommodum, quod aliquo tentporis momento mate ría fine omni forma prorfus efíct, cuius oppofitum in i.deO rtu& Inrcriru Arift.fatetur, Se Ttx 17.

•retro nos docuimus. quod autem hoc conlequitur, ita probatur.vno prius iaño fundamen­ to,quod eft Arift.S.Phyfi.quod habet inter duos motus contrarios,neceífario inter mediam Tex.íi, quietem fore, quod etiam probar in generatione Se corrupdonehis verbis, quod itaque nui lum quidem aliorum motuum contingat elle continuum,ex his clarum eft.funt enim omnes ex oppolitis in oppofita Se motus Se mutariones;quemadmodum generationi quidem Se interitui funt termini. Se paulo infra,inquir, poftquam probaueratinmotibus. fimiliter autem etiam in mutationibus,quar eftetcnim abfolutegeneratio, Se interims, & quse eft in finguiis opponitur eaqua: fit in finguiis: Quareíi fieri non poteft, vtfimulmurentnrea qusfuntoppohta, non enim continua mu ratio, fed tempus interccdet.& rcliqua,qute fequuntur.in qui*. bus Arift.demonftrat intergencrationem, Se corruptionem dari tempus medium quietis,m quo materia qu;c eft fubieñum mtitationis quiefcat á generatione, Se corruptione, tune ita inftamus.Corrumpaturnunc canis,materia qtue cani fubijcirur, corrupta forma fuá,non fta D tim luícipit formam aliam, fed in aliquo temporis momento quiefeere debet, in quo nec fit fub forma corrupta, autfub forma generanda,alioquin ínter Orrum Se Intcritum quies me­ dia non daretur. in illo autem temporis monmento materia prima fub milla forma erit.quaxenifi daretur hace forma corporis, quac materiam femper concomitetur, atque abilla vilo vnquam tempore poffit leparan, illius quod diximus, euenirec incommodum materiam fine forma prorfus in rerum natura reperiri. funrveró qui huic rationi facisfacere eredunrmateíiam in illo temporis momento in quo expoliara cft omni forma fubftare forma: mixtionis , atque lie fine formain rerum natura nó reperitur.fed horum folutio purum eft figmentum. nam capioportionem ignis qui corrumpatur in aerem,materia inter has mutaciones contratías fine forma prorfus erir, forma autem mixtionis ibi non eft, cum ignis non fit mixrus, ra-tnctfi alteraros dicitur,quemadmodum Se cacreca elementa.formam tamen mixtionis ipfa ele mcnta non habent,vtin i.departibus Arift.demonftranit. Ad h$cformahcec mixtionis cor.riimpuuriql,are mater¡a finc forma erit. horum ergo folutio vana eft. Amplius,Philofophus 7ex 1 ' W i*ex materia Si forma omnia confiare dixir,crgo quemadmodum ex materia ¡eterna & & 4J‘ L ij vna

1 84

Quinti; Bonioan. De prin. natura

vna numero omnia conftant,ita etiam ex forma vna numero 8c sterna confiate debent. nam nec dici poteft ex forma hac particulari 8c illaentia mundi conftare.huiufcemodi enim form? corruptibiles funt, fed ea,qusnature principium ab Arift.ponjtur, ?tcrna eft. oportet enim principia natura: femper manere, hoc eft,fccundum Alexandri interpretationcm sterna eife. necnjihiillocum refponfio arrider formam natur? principium fpecie 8c non numero eife sternam.quoniam fjmiliter albu 8c nigrum,dulce 8c atnarum sterna fpecie funt. Quare nul­ lum foret diferimen inter principia naturs ex quibus omniafiunt, 8c ea qu s non funt ptinci TiV.ifi. pia.Rurfus i.Phyfi.materiam exhis qusadaliquid referuntur Arift.vult, & alij forms alii dicit eife materia.tunc ita inftamus.datur materia cómunis vna numero atq; sterna in omni­ bus naturs enribus, ergo dari debet forma vt eft principium naturs communis vna numero exiftens sterna, quoniam fi vnum relatiuorum reperitur in natura,& alterum reperiri neccfi­ fe eft. prstcrea fi h?c forma generica & vniuerlalis cosua materis non concederetur, tunc ex materia nihil fieret, ratio S.Phyfi. Auer.cft,quando alferit,impoffibile fore ex prima materia C«M>- 4. abfque forma aliquid fieri, co magis ex eoquod nullo patfto cft aliquod fieri nequit. Demum nulla fpecies reperitur fine genere,atqui datur forma lpecifica à fingularibus non feparata fed jnipfis fingularibus polita , fpecics enim hominis in his carnibus & his ofllbus eft, inquit Arift.7. Metaph.crgo datur forma generica 8c vniuerfalis in rerum natura tarn 8c fi à lìngula ribus non leparata.Pr?tcreaomncaccidens datur in corpore haben te formam, atqui magni­ tudo ineft ipfi materis, ergo forma debet prscedere iplàm magnitudincm,vt in corpore fun detur accidens quemadmodum Auer, i.d e Anima declarauit, prsterea, & cftargumentum Clm. 4. difficillimum,quod multa preclara ingenia turbauit, atquc noftrum eft.forma fubftantiscor rumpitur,quemadmodum generatur, vt lise canis vel leonis morticinia, omne autem quod corrumpitur, in aliquod corrumpi debet; tunc autem percontamur hsc forma in quod corrumpitur, vel in nihil,& hoc elfc non poteft. nam quemadmodum ex co quod nihil eft aliquid effici apud Arift.non poteft, ita in nihil refolui quippiam non poteft vti i . de gencratione Arift.dcmonftrauit, nec quidem in materiam, quoniam intelligi haud poteft formam murari in materiam cum atftus in id quod eli in potòria,murari omnino repugnat.Item poli form? corruptionem vel nihil vel aliqiud manct, non eft dicendum q> nihil mancar,quia h?c annihilatioimpoflìbilis eli. fi aliquid, vclerit potentia velatftu .nonacftu, quoniam corrupta non foret. li potentia, igitur iterum rediret. elfe ergo forms quod corrumpitur in mate­ riam non tranfit in nihil nec tcndit, ergo dari oportet quandam formam vniuerfalem in q u i elfeiftarumformarum abeat: nec quidem abfurdum eli formam aliquam particularem mil­ iari in formam vniuerfalem, atque gcnericam,quippe affìniras & fimilitudo maxima eftformarum mutua: Quare h sc corporis fubftantix generica 8c vniuerfalis concedi debet vna nu mero & materi? costerna. 8c quemadmodum ex ipfa omnes form? particulates educantur, ita in ipfam abeant, 8c corrumpantur. fedhocargumentum multas habuit ìllufttium viroru folutiones, quas quidem referre operspretium clt, turn vt argumenri roburappareat, cum etiam vt horum folutiones art Phyficis principiis refpondeanr, videanuis. aliqui ergo negant huius argumenri fuppofitumnempe formam corrumpi, atquc alleni nt q, quemadmodum apud Arift.forma non generatur, nec materia vt 7 .Metaph.teftatur, fed ipfum compofitum, r«.i9-cr u j ta non corrumpiturforma aut materia, fed ipfum compofitum : Quare argumentum nul­ lum momentum habere videtur, fed horum folutio vana e ft. omne enim quod aliquo ternpore non eft, 8c poftea cft, gencrari dicitur, forma vero morticinia aliquo tempore non eft, & deinde aliquo tempore eft, ergo forma generati dicitut.Rurfus Se id quod aliquo tempo­ re eft, poftea vero né cft corrumpi dicitur.led forma h sc caduca aliquo tempore eft 8c aliquo tempore non eft, ergo corrumpi dicitur. prsterea i.Phyfi. Arift.formam fieri apertilfime di­ ci t.concedimus tamen q>quod vere fit & corni mpitur,& à natura intenditur,eft ipfum com politura, forma edam fit & corrumpitur ad fa&ionem & corruptionem totius,& hoc nobis fufficit pro robore argumenri. Ali) vero alienine formam qnx corrumpitur in nihil penitus corrumpi. vcrùm diftingunt de ipfa annihilatione q? vel eft annihilatio generis , tranlcenden tis,vel non tranfcendentis,& h?c fieri nullo padto poteft.non enim torum ens aut animai vel pianta annihilari poteft, vel eft an nihilatio fpeciei,quod nec etiam fieri poteft, non enim fpccies hominis aut capre in vniuerfumad nihil abire poteft, vel tertia eft in ipfum nihil abitio indiuidui vt huius canis, atque illius, & h?c in natura datur. atquc abfurdu non eft aliquod annihilari in indiuiduo,non autem in fpecie aurin generc.abibit ergo forma qu s in terit, non , •> . . . . . .. .

Te*®21' -¿n

■

E

F

p

H

Seitio Secunda.

8y

A in materiam, nec in formam corporis yniuerfalem, fed in ipfum nihil, fed ha!C fententia vana eft etenim no vjdetur maior ratio deeoquod annihilari poteft, quam de eoquod creari potcii.h er<*o A rift,formam particularcm ex nihijo polfe fieri negauir, ergo & in nihilum ean dem formam parcicularem poftereuerti negadum etiam illi eft. Item peripatetici philofophi alicuius forms particularis ortum ex non prsfuppofita materia fieri hac rationc omnino negarunt, quia impoffibilis eft. fa&ionis modus, foret fiquidem mutandum abfque mutatione non verb refpc&u agentis, aut matcris, quse in hoc fa&ionis modo non eft, ex non prsfuppofita materia quidpia fieri peripatetici negarunt. Qtiareannihilatio refpe&u modi mutatio nis in id quod nihil eft, fcilicetrefoiui,non autem refpc&u materis, aut agentis, ipfos etiam Ttx l negare oper?pretium eft, Ad hate 8.Phyfi.quando Arift. probat jnotum nunquam defe&urum,ita ratiocinatur. Id quod corrumpitur jn aliquod corrumpi needle e ft,illu d etiam vt corrumpatur necefte eft, vel vt moueatur ; Quare poft motum motus erit, quemadmodum ante motum motus, hscautem ratiocinatio vt ibiThemiftius retfte admonet, fupponit id quod corrumpitur in nihil non abirc, quemadmodum id quod motupr?cedit mobile cx no B prsfuppofita materia fieri pro impoffibile fupponit, & h sc ratiocinatio intelligi debet de in­ terim particularis forms.haru emm folum funt mutationes, vt i.M etaph.& in i.degenerationc pater. In quo etiam loco foluens difficultatem afterit, id quod corrumpitur in nihil no abire.fineretur enim rcrum Ortus & Interitus, fed vnius Ortum efte altetius Intcritum.prsterea fi natura in id quod non eft Sc in nihil conccdcret forms particularis abitionem, ergo & forms vniucrfalis fpecific?, & generics annihilatio in ipfa rerum natura inueniretur. ex particularibus enim vniuerfale colligitur. quare fi hie ille atque ille canis annihilaretur,ergo in vniuerfum canis annihilari pqllet, quare cxplofa fatis eft h sc fententia. alij vero ailerut formam particularem qus corrumpitur , in cotrariam corrumpi formam.fiquidem quod fir, excontrariofit,&:quodinterit, in contrarium interit,vti j.Phyfi.latc patet. Quare in mate­ ria corrumpi non poteft forma, nec in nihil abirc, aut in formam corporis vniuerfalem definere, fed in contrarium corrumpi. verum h sc fententia his logc irrationalior videtur, vimq; & robur noftrs difficultatis percipere non videtur. Qiixrimus enim efte forms indiuidue C fubftantis in quodnam definic aut trafmutatur forma corrupt», quod in contrarium dici iurationale eft. efte enim vnius oppofiti vti funt ipfs form?,in efte alterius oppofiri tranfmurari non poteft. quemadmodum quodlibet contrarium in efte alterius contrarij nunquam mu tatur. calidum enim quatenns calidum nunquam recipit frigidum, aut in die eius tranfmutatur, fed aduentu frigidi fi potentius eft, abijt, & corrumpitur. materia verb & fubie&um ipfius calidi recedente calido recipit frigidum,fitq; frigidum,atque ita fi forma fubftantis vti canis in oppofitam formam nempe vermis, vel cadaueris nnitari non poteft,fed aduentu for m s vermis aut cadaueris, forma canis corrumpitur, atque abiit, materia verb q u s form s ca­ nis, fubftabat, illaabeuntc formam vermis aut cadaueris induit, atque recipit, nos aute per^ contamur efte forms canis in quod abit, atquedefinit. Quare hi robur urgumenti non perci• piunt. pr?terca feimus intelledum illius propofitionis contrarium cffici ex contrario vel vti poft vt ex notfte fit dies, vel vti cx termino a quo, vt i.dc animalium genera. Arift. tcftatur.ita intelleilus propofitiones conuerfs contrarium corrumpi in contrarium vt feilicet port vnu contrarium fucceditalterum, vtpoft calidum frigidum, poft album nigrum, vel tanquam ex D termino a quo,vt ex calido veluti ex vno termino quo fit frigidum, velut alter terminus ad quem,quo modo nos non qusrimus,feddifficultas imminctin quod elle calidi corrupt» definit & efte forms canis corrupts. Quare hi nihil intelligentcs de propofito argumento ca di cunt, qus nihil ad propofituargumenru attinere videtur, Ali) verb afterunc forma corrumpi indiuiduam, non in materiam, aut in formam vniuerfalem, fed in nihil, Sc non abfolure Sc fimpliciter in nihil, fed in nihil fui. corrumpitur enim (aiunt) forma canis in nihil non fimpliciter, fed in aliquod quod nihil eft forms canis corrupts, fed h?c refponfio nuJla etia eft, atq; firmitatem aliquam habere non videtur. nafn hoc aliquid quod nihil eft forms in quod corrumpitur forma,vel eft fimpliciter ens natura fua,vcl non ens natura fua.hocautem inteU ligimus non vt formam refpicit iam corrupta, fed fimpliciter & natura fua hoc aliquid quod nihil eft form?, in quod ipfa forma corrumpitur, confiderandum eft. fi ell non ens fimplici­ ter, ergo in nihil fimpliciter forma ipfa definet: Quare patitur eafdem anguftias, quas iuperiorfententiapatiebatur.fi verb illiid ens e ft, vel fubftantia vel accidens , non autem accidens, quialoquimur de interim form s fubftantis,non autem fubftantia, quia illud no ma

teria

86

Ttx.if.

Quinti; Bonioan.Deprin.natura

teriaautcompofitum.eiTe enim forma: in elle materia,aut alterius compofitidefinere non po £ teli, quoniam vntim oppoiìtorum in elle alterius non tranfir, atque mutatur. fi aurem forma vel erit parcicularis & indiuidua, & hoc eadem racione fieri nópoteft.quemadmodum fupra diximus. fi vero erit forma vniuerfalis, habeturquodquxritur : Quare heefolutio facere fa­ ns nullo patto videtur. Ali) vero aderirne formam fubftantis corrumpi,compofid inquam & mixti in formas elementorum. fupponunt enim formam fubftantix fore compofiram ex formis elementorum vniuerfaljflìmis . quicquid autem exaliquibus conftac in ipfa refoluitur. quarc cum formacompofitorum fubftantix ex formis elementorum conftet, inillas edam re folui rationi confentaneum eft. fed fimiliter hxc refponfio nulla eft, turn corruptio elfet difgregario, non autem interims, cum edam quod ego capio formam ignis, atque in quod cor rumpitur, percontabor, in formas autem elementorum dici non poteft, quandoquidem ex illis non cft compofita. vel ergoabibitin materiam,autin formam pardcularem,autin nihil: Quxom nia fieri non polfunt, aut in formam vniuerfalem.iSc fic quod pedmus , habemus .

Amplius, ignis mouetur, ferturq; furfum ; ergo in materia datur « m ia vniuerfalis forma _ fubftantix, id autem quod confequitur, vno prius fumpto probatur ,quod eft, in quolibet ^ motu duo fore, alterum mobile, alterum autem mouens . id autem quod mouetur, materia èrte non poteft,quoniam motus in non tempore fieret, materia enim nulli refiftir, cum potétiflìma fit pati, quod ergo mouetur, corpus debet elfe ti.Phyfi. Arift.monftrauit in igne.ergo eft id quod mouer, nempe forma fua. alterum vero quod mouetur,hoc autem quod igne mo uetur propter id quod diximus materia fimpliciter elle non poteft : Quare erit materia cum ipfaforma vniuerfalis, ergo datur forma corporis fubftantix vniuerfalis: A dh?c ignis cft corpus, aut igni compctitob materiato , autob formam, non autem ob formam,quia forma impartibilis tic incorporeaeft, vt 3.Phyfic.Arift.monftrauit : Quare erit merito materia:, igiturin materia forma erit corporis fubftanda. prxterea quedeunque predicatimi pluribus cópetit, Scnonratione illorum alicuius, competer illis, radonealicuius communis, atqui cor­ pus de categoria fubftanda: cunttis natura: enribus compofitis competit, & non radone ali­ cuius illorum, vt per fc pater, ergo radonealicuius communis:Quare danda erit forma qui­ dam corporis fubftanda: vniuerlalis, cuius merito reliqua enda lint corpora. Ab his autem •qui hanefentenriam defendunt, pluraargumcntaafferuntur, qua: ab illis propriis in fcripds ^ petantur. qux vero retulimus, maiorem efficaciam ad hanc rem oftendendam, habere viden-tur. plures autem quàm vna, formas in vno compofito fore hi ctiam defendunt, quod multis quidem rationibus alfequuntur. podores vero h? funr, quas nunc referre volumus. argumentanturigitur, tribus fuppofitis primo iattis, primnm quidem eft, quicquid ineft homini per formam, qua eft animai, illi ineft fecundum quod animai. feenndum vero eft q,omne illud, quod ineft homini quo eft animai, ineft omni animali; quod quidem nemo in controucrfiam vocare aufus cft. tertium,quod eadem forma eife non poteft,qu? tribuat homini for mam fpecificam, atque genericam, eodem modo, fed vario modo, nam illa forma habet com muniorem exiftendi modum.fpecialem edam,à communiore vero genus fumitur, àfpcciaJi vcrò poftrema differentia, hoc inquiunt fieri non polle,vt feilieet propter diuerfos modos ab illa vna forma fumi genus & differentiam, fed vno modo elle debent. hoc vero tetti urn fuppofitum itaaccipiunt, vt commodius abfurdum quod intenduntjafferanr. probant vero hoc fic. Ifti modi aut funt fubftanti? aut accidentia. fi fu bilami?, vel forma, vel materia, vel compofitum erit. duo autem h?c extrema materiam feilieet ik compofitum (ridiculumcft) H modos hos elleaiunt. fi autem forma funt, habeturquod pedtur, pi m esa feilieet formas in vno fore compofito. finautem accidentia funt, hoc edam à ventate valdeaìienum eft. nam animal & rationale ineftentipfi homini per modum accidentis, quod quidem dicendum non eft, nec cauillare poteris genus & fpeciem diftinguifolo mentis opere, quoniam ante omnem operationem intellettus homo eft animai, Se homo, Se qua animai, & qua homo fuas habet reales proprictates : quare aiunt id quod terno loco fuppofuimus, veriffimum cft, nempe fi ab eadem forma fubftanda: peteretur differentia & genus hoc non elle fecun­ dum diuerfos modos, fed fecundum eundem modum. his itaque tribus iattis fundamen­ t s , ita arguunt. Quicquid ineft homini ob formam qua eft animai, ineft homini fecun­ dum quod animai , & confequenter ineft omni animali vt perea qua:fuppofuimus, pater, fed per aduerfarium quicquid ineft homini per formam qua eft homo, ineft ei per formami quaeft animai, quoniam eadem eft forma fecundum ipfum per quam homo eft homo,-afcque animai, mòdo videndi facultas ineft homini fecundum quod homo, ergo ineft homini fecundum

Sedio Secunda.

87

fecundum quod animal, quoniam eadcm eft forma hominis &: forma animalis per aduerfarium, ergo ridedi facultas inerir omni animali, quare afino atque equo,quo nihil abfurdius.

Adhxc qusecunque ftint predicata, qua: competunc vni, & adinuicem funt diftindta, qua: (inquam) predicata elfentialia funt, in ilio erunt forma: plures realiter dilli net?, atqui in homine funt multa predicata ciTentialia realiter diftinda, ergo in homine funt plures for­ n ii eiTendales & realiter diftinda:. prima propofitio probatur, quia pradicatum fumitur à forma eo maxime quod eft in primo ordine eorum, qua: dicuntur per fe, vt primo Pofter. apudArifto. patet. fecunda propofitio manifefta eft, quoniam predicatimi generis & differentia: funt predicata in elfentia, qua: re diftinguuntur, vt primo Topic. & 1.P 0 fter. manifeftum eft: preterea illa: fornite feipfa diuejefe funt, atque diftinguuntur, quarum vna corrupta reliqua permanet,fed recedente forma hominis, vel corrupta forma equi, alia neceftario manet, ergo plures in ilio forme, ac diuerf? funt. fecunda propofi­ tio ita probatur maiore exiftente per fe nota, fit cicatrix in equo, quo mortuo ea in cadaucre manet cadem .à quo autem ,mutati polfet,non videtur,ergo forma aliqua mancre B edam debet, cui inhxrcat, atquc'innitatur. accidcns enimmateriam formatam exigir, cui inaiti & confiftere polfit, vti Auer.dcclarauit fecundo de Anim a. procrea fi in homine vel equo vna duntaxat foret forma, tunc mortuo equo mixtumillud ftadm putrefierer, cuius oppofitum fenfibus eft expofitum : confequentiam vero itaprobamus, quia putrefàdio eft mixti corruptio, vt quarto Meteor. Arili, demonftrauit. mixtum enim corrumpi nullo vnquam pado poteft,nifi putrffiat,ergo fi mortuo equo mixtum illudftatim corrumperetur,prius vtputrefiat, necelfe foret, quare ftadm elfet putrefadum, quod fenfibus tamen repugnat. multo cnim tempore mixtum hominis perducere potei! in loco pr?ferdm fri­ gido ab omni putrefadionc immune. Multis pr?terea Arifl.fententiis, & Auer.rem hanc lirmant, fecondo enim Metaphy.abitionem in infinitum in formis negat, propterea quod in his qua: per fe predicantur, procclfus in infinitum non eft : quare vult quod eorum qua: predicantur in quid, diuerfitas, inferat formarum diuerfitatem. pr?terea feptirao Metaphy. dilferens de definitione philofophus diuerfo modo, quam in analiticis tradatum e li, oftendit caulam vnitatis diffinitionis compofit? ex genere &c differentia, inquit, quia inter omnes partes talis definidonis vltima differentia fola habet rationem forma:, & adiis vltimi, & omnes precedences funt in potenda ad earn, qu? cxplicans ibidem Auer. inquit., «Scintcndit per hoc quod genus in re non exiftit in aduficut materia, & illud quod eft in ad u , eft differentia vltim a. ex quibus verbis patet, quod fi forma generis eadem diet cum forma fpeciei, tunc genus non elfet in potentia relpedu differentia:, qu? eft forma fpeciei, & ìpfum genus foret in a d u ’in re, ficut differentia. Affertilii edam multas Auer.fententias vti 1 .Phync.primo etiam Metaph. & in tertio edam eiufdcm opens vbi Auer.apertiffime fa­ ted videtur pluses formas elle in vno compofito : alias vero, quas ipfi afferunt Auer.fenten­ tias, apud illos ledores boni confidant, qu? forte mult? adducuntur, qu? in re propofita firmitatem nullam monftrant. h?c vero argumcnta fimul & philofophi lententias attulimu.s» qua: in re hacca;teris maiorem effioaciam habere videntur.

Secunda opinio LatinorumLa.

(ap.

II.

L 11 vero Latini, quemadmodum eft Beatus Thomas, huic fentcnti? penitus refragantur, atq; illi tom cado opponuntur. formam enim hanc corporis fubftantia: materia: coxternam neganr, pluresq; formas in vnofore cora pofito fimiliter non concedimi, fed vnius compofiti vnicam duntaxat clfe formam ab illaque cótineri compofitumquoduis aut perfedum aut imper__fedum . in homine fimiliter qui exteris animalibus multitudinem in compoiicione maiorem habere videtur,vnicam efte animam contédunt.eorum hoc didum prius rofequamur, nempe in vno cópofito vnicam elle formam. ilheenim rationes qua: hoc proant, etiam probare videntur formamillam vniùerlàlem purum elle figmentum. deinde ra*i°ncs afferemus, qua: formam illam vniuerfalcm feiundim & direde negare videntur. Beatus igitur Thomas multis locis precipue autem in proprio opere defbrmaritm multitudine, iftam formarum multitudinem oppugnar, ciufquc rationes h? funt. fpecies entiutn funt veiut numeri 8.Diui.& velut figura z. de Ani ma, ergo q u a rationepofterior numerus continet priorera

E

_^

.

I0# r,

tvx, j

88

Quintij Bonioan. Deprin.naturæ

priorem numerum, pofteriorq; figura priorem figuram,vt quatcrnarius numerum ternariu, £ Sc quatrangulus triangulum,ita forma perfeéfior formç imperfetftioris vim omnem continebit, ergo fuperuacanea eft forma deterior, prxfente perfedtiore, quæ illius vim reprefentare, illiufque opera præftare poteft. quemadmodum fuperuacaneum (nedicam ridiculum) eft, fi ego habeo, arquepoffideo numerum quaternarium quærere numerum ternarium, cum ibi continctur, & eo quod perfedbus eft, habiro, habetur id quod imperfedfius & deterius eft.

Ad hæc, fieri non poteft, duas formas eiufdem generis phyfici fimul idem fubiedtum pcrfice re atqucinformare. atquiomnes formæ, quæ funtfubftantiæfunt eiuidem generis phyfici. ergo idem compofitum atque fubiedtum plures formas fubftantiæ fimul informare atqueper ficere fieri non poteft, probat de eo primo minorent propofitionem,à cuius probatione con­ firmais t facilius (vt ipfe inquit) maiorem propofitionem. Ilia ad genus Phyiicum refcrütut, vt i o.Metaph.patet,quæin fefeviciifim mutari polihnt, communicantenim in materia, fed formæ adfubftamiam pertinentes mutuo mutantur inter terminos à quo &: ad quem , ergo omnes formæ fubftantiæ funt eiufdem generis phyfici. quod vero inter has formas fit mutatio, quod iam aifumpfit, ita probat. vnius generatio eft alterius corruptio, nec accidens po F teft elle terminus generationis, quæ ad fubftantiam pertinet, fed necelïario eft forma vera, quare vna forma orta, altera interir, quare inter has formas , quæ ad fubftantiam pertinent, eft per le murario. fimiliter fenfibus expofitum eft omnes formas fubftantiæ ad inuicem mutari.prætereaconfirmâteandem minorem propofitionem,omnes formæquæ habent idem fubiedhim, quod illas recipir, in eodem generephyfico cenfendæfunt, vt 5. Metaphi. Arifto. monuir, manifeftum eft autem q> omnes formæ fubftantiæ commune habent idem recipiés , nempemateriam, quæ ad omnes formas recipiendas eftinftituta, ergo omnes formæ funt eiufdem generis phyfici. prçterea vna forma ab alia continetur vt fupra etiam monuir,quare ordine quodam prioris,fcilicer Sc pofterioris à primo illo quod in eodem genere cotinetur , recedit : ergo omnes formæ, quæ funt fubftantiæ, ad idem genus phyficum pertinerc videntur. probat vero deinde maiorem propofitionem fie, quæcunque 1efe habent vt terminus à /quo & terminus ad quem, ilia funt contraria, arque idem fubiedlum perficerenon polfunt, atqui formæ omnes fe habet vt terminus à quo & terminus ad quem (loquor vero dc formis quçlunt fubftantiæ, atque quç ad ipfiim fubftantiam perdnere videntur) ergo non polfunt G cformæ eiufdem generis phyfici idem fubiedhim informare, atque perficere. Amplius,omnes ■ formç naturales habent idem proximum recipiens, nempe materiam primam, modo matcïia prima non poteft duas formas fimul recipere, quemadmodum idem locus duo corpora excipere non poteft, ergo plures formas in vna materia fimul recipi impoflibile eft. Adhec quçlibet forma proprias & peculiares difpofitiones poftulat.modo fi duç formç fimul foret, Aifpofuiones vtriulque forent communes, & non propriç, quare quælibet forma propria prç paramenia non habebit. præterea quemadmodum idem fimul calidum & firigidum elfe ne-quit, neque angulis prçditum, & globofum , ita materia prima diuerfas formas fimul fufeipere nô poteft. Ad hçc fi duæ formæ vel plures pofl’ent idem fubiedhim informare, illud eue niretincommodum vtaliquod fubiedlum fimul priuationem Sc habitum haberer, quodabfurdum eft. quod autem confequitur, probatur. forma enim deterior differt à forma perfedtiore non ipecie pofitiua, fed priuatione. anima, enim feritiens eft priuata perfedtione ilia quç) in anima intelleddua inert. fimiliter vegetatiua eft priuata perfedtione quç repe- p j ritur in anima fentiente. ergo fi aliquod ftibiedtum idem fimul haberet animarn fentientem, Sc intclledtiuam,vel vegetatiuam & fenfitiuam, priuationem Sc habitum fimul iam haberet. fcquutum eft ergo abfurdum, quod nos diximus. Ad hæc omnis forma, quæ eft fubftantia, eft natura,ergo erit principium motus : quare quicquid formam aliquam ad fubftadam pertinentem habebit fecundum illam moucri poterie : idcircoque adfcu confiftet Sc erit hocali-quid, Sc manifeftum eft qj huiufeemodi formæ caufæfunt, vt res fit fubftantia, quare caufie «tiam erunt vtres confiftat, & vt fit hoc aliquid,quemadmodum a.de Anima Arift.teftatur : quare erit, aliquod iubiedtum habens vnam formam per illam plane confifter, atque hoc ali­ quid erit,adtuque per illam elfet. Ilit autem fubiedto adtu confiftenti adueniat alia forma, hçc rurfus illirei fubiedlç vt tribuat,oportetadtu confiftere,quare illud vnum fubiedtum bis adhi conlifteret, elfetq; bis fubftantia, bisque hoc aliquid,quo nihil abfurdius. Demum pofterior ilia forma foret accidens , quicquid enim fubiedto in adtu confiftenti aduenit, atque ad elle illius non conducir, quemadmodum eft hæc pofterior forma, habet enim fubiedtum efte per formam

Seftio Secunda.

%

A formam priorem, atque per illam, quod quid habet, pofterior vero forma ad effe illius nil conducir, accidens eft, quare generano foret alterado. Mnlta vero Ari ft. reftimonia,atque ar gumenta ibidem Beatus Thomas afferr,ad quç videnda lcdtorem mitrannis. Alij verò Latini hanefententiam tuenturhis ratiombus.Auer.in de Subftantiaotbis alferit vnum fubiedtum habere vnam formimi duntaxat, vna autem plures imponìbile eft. Nec valet aliquorum gio­ ia de forma fpecifica Auer. didhim intelligendum aiunt : quoniam 3. Cœli confitctur Auer. plures formas in eodem comporto forcin adii remi!ro,quemadmodum funt formæ ciernen torum, quæmediamfapiuntnaturam fubftantiæ&accidends, arque magis & minus fufeipiunt, quare præter has elementarías formas, quæ remili« funt in ipfo compofito forma alia Ipecifica afferri débet, qnæ non intenditur, nec remittitur. prçterea Philoiophus 1. de Ani­ ma in Platonem inuehitur plures animas in vno compolito afferentem. Ad hæc 8.Diuin.in eundeminuehiturPlatonem, fialiainquit eft ideaanimalis, alia bipedis, non foret homo ab folute 8c fimpliciter ens vnum, quave opinatur ex his Arift. genus & differentiam vnam for­ mava referre, quare in vno compofito vnica duntaxat forma. Ru;fus fi forma qua homo eft B corpus difìat, ab eaquahom o eftfubftantia, aut diftabit numero, aut fpecie, aut genere, primum nutem afferri non poteft, corpus cnim Se fubftantia quæ de homine dicuntur,forent numero diuerfo, quodvaldc eftincommodum, necfpecic diftare poffunt, quia tune huiufmodi formæ in aliquocommuni genere conuenire debent, vti forma hominis 8c equi, quæ .fpecie diftant, genus commune, animal habet. manifeftum eft autem c¡>fuperius genus ad ipfam fubftantiam, & ad corpus afferri non potesti, cura fupremum genus fit ipfa fubftantia, iupraquod non eft aliud fupetius genus, necdiuerfæ fecundum genus effepoffunt, quoniá indiuerfis forent categories, ergo in vno compofito, vnica duntaxat eft forma.porro qiiomodo hoc fieri poteft, in homine potiffimum, vbi maior multitudo formarumvidetur,explicar: cum enim iaculatum fucrit in mnlieris vterum fernen viri,temporis aliquo proceffu educitur a virtuteinformatiua anima vegetalis, atque tune temporis viuit vita plantæ,vt 1 .de genera, animalium teftatur Arift.fed induólaanima vegetatiua corrúpitur forma feminis atque eins difpoíitiones,& in ferajne ilio vírica confidi t forma vegetalis. Demum adueniente anima fen Q tienteinterit vegetalis præcedêns,&: cum illa perenneomnes fuæconditiones.poftremoin tri cefirno vel 43 die deforis accedit anima in relledtiua, atque in eins acceíTu interit, anima fentiens præcedens, 8c cum ca omnes fuccumbunt difpofitiones, quare anima duntaxat vnica inteUcdbna totum hominem perficiet, atque informabit.quare in vno compofito vnica dun­ taxat extabit forma. Alteram veròenunciationem nempe formam corporis iubftantiæpurum effefigmentum his rationibus fulciunt.quodlibet fubiedtum recipiens omnes formas ad fubftmtias 8c ad accidens pertinentes vniuerfales ac Ungulares expers & denudatimi ab om­ nibus huiufmodi forráis iubftantiæ & accidentis, 8c his quç funt vniuerfales ac particulares, atqui materia prima fubicdlum eft recipiens omnes formas vniuerfales 8c particulærcs fubftá tiæ & accidentis, quare materia prima nullam débet habere formam, nec vniuerfalé aut par ticularem,quare forma hæc corporis iubftantiæ communis vana eft. prima propofitio Auer, eft 3. de Anima, orane fcilicetrecipiens abeoquod recipitdenudatimi effe oportere. fecun­ da propofitio eftetiam A uer.i.M etaph.ac3.Carli, 8c Arift.etiam 7. D iuin.n oneflèmateria quid aut quale aut quantum, autaliorumaliquod, quibus ens eftdeterminatum, fed potenJJ tia ad omnia. Ad hæcdemonftrar Auer. i.Diuino. & 11. Diuin. materiam non elle genus,ex eo quia nullam formam fibi peculiarem habet, quare forma ifthæc communis nulla erit.

A d hæc fi materia aliquam in natura fua clauderet formam,tunc foret fecundum fenota, otn nis etenim adtus vel habens adlutn fua ex natura atque fimpliciter nodtiam patir, vt 9. Metaph.& i .Phyfi.dicitur. eft autem materia apud peripatéticos fua natura incognita,nota fpuriaq; cognitioneà Platone Tim ço 8c Atift. cognita fuit, vt eodem 1, Phyfi. manifeftum eft : Quare nullam habçbit materia communem naturam.Sunt verb ôc alia argumenta, quæhanc rem firmare videntur, multæetiam Arift.& Auer.fententiæ, quæ omnia apud Latinos haberjpoffunt. hçc autem, quæ retulimus,apud illos maioris efficaciç exiftimantur. quæ Oipnia tametfi veritatem concludere nitunttir, plane hanc formam effe figmentum, ramen fi res ex voto fucceffu vt illi arbitrantur, ego alias demonftraui, at­ que infra monftrabo, . : M Opinio

Cm. 67.

Ttx.9 o; Ttx. i y.

s, Cöm. 17.

Cöm. 67.

Tex.7.

C m ., 7. & Csm. i

+.

po

Quinti; Bonioan.Deprin.natura Opimo tertia £cf quarta Latinorum-».

¿ap. m .

ì V N t autem & nonnulli, qui inter has pofitiones extremas mediani quan dam fententiam ampledi videntur, quemadmodum eft Scotus, eiufque af1iecla putant enim irti duas formas fpedficas vti formam equi, Se formarli ; leonis fimul conftarefocietatemq; fimul habere non polfe. vtraque enim dij},il, i iftarum largitur elTe integre & ablolutè. quo fitq> fi idem ambas formas ha qnxji- }• (berer, bis ipfum fore accideret. accedit & illud q>vna àmiflài adhuc per reli qùam piane integre elfe poller.pneterea aiunt duas formas illas fimul erte non polle, quam vna vicem alteriìis fuppler, illiusque opera pradlat.fuperflua enim eft illa forma cuius mune re altera fungi poteft. ex his aliqua inferunt quibus à iuperioribus fentendjs diftare & conue nirevidentur. allèrunt enim in omnialio enteprtetcr corpus animatum & organicum vnica dunraxat confiftere formam,vti in elemétis,atq, in mixds inanimis,fiue perfedis fiue imper fedis, atque ob ha:c diiferre videntur ab his pcripateticis prioribus,qui formam corporis lub • fland$in elementis reliquisque mixtis inammis afferebant,conuenire velò atque coire cu ea fententia, qua: formam hanc fubftantia: corporis deftruunr. atque in vnicocompofito vnica defendunt formam. alferunt infuper in omni mixto animato atque organico duas confiltcre formas, alteram mixtionis & quam organizationis formam nunenpant, alteram verò fpecificam atque propriam.& cum htec proferant cum prioribus in vnico compofito plures elfe formas conuenire videntur, atque à pofterioribus in vnico compofito vnicam formam alfercntibus diftare ac diiferre videntur.horum verò didorum ratio exhis,qua: ipfi afferunt, haberi poteft.quoniam cum forma mixtionis reprefentetquicquid forma: elemetìtonim prafta re pollimi, omnemq-, illarum vim in fe contineat, fequitur vt in mixto inanimato vnica dun taxat fit forma, quare fnperflua erit in mixto inanimato aliqua alia forma prteter fpecificam. infuper cum anima inrellediua fecum afferat omnia qualunque ab anima vegetat.ua & fen­ dente proficifci pofliintjiccirco in homine erit vnaar.imia nempeintelligeos . in brutis verò eft anima {bluin /èntiens*quoniam opera vegetatile ipfa pradlare poteft, quare luperflua eft ipià vegeratiua. in brutis igitur vnica erit anima fentiens, verum in mixtis ammatis prxter formas 3c animas proprias addenda eft (inquiunt) forma mixtionis ab anima ipfa diftinda, quoniam huius mixtionis opera ab ipfa anima prteftari non polfunt. quippe ctim forma mi­ xtionis per fe quanta fit & grauitatem corpori prabeat ac mortali tatem, anima verò ipfa repugnatextenfioni & granitati. Infuper & rationalc animai mortale eft, quare non polfunt opera forma mixtionis exerceri ab ipfa anima vel fentiente vel intelligente atque vegetante, quare in mixto quouis animali Se organico*dute erut form a, altera anima,altera vero forma mixtionis. haeverò mixtionis formam vocant vt diximus formam organizationis,imo edam cum in animantis corpore multa partes organic? mutuo difpardta atque diftinda profpiria tur,his edam omnibus fuas proprias & partiales mixtionis formas tribuunt. Hinc edam af­ ferunt q> forma corporis cuius merito corpus eft in categoria fubftantia, non eft forma fimplexvd credidit Auicennas, led forma quadam compofita, atque ex pluribus formis compa d a , quemadmodum form a, nàque per aggregadonem multarum qua ad fubftantiam pertinent, formamm, vti oflìs & nerui,aggregatur,& ifth?c forma (inquiunt) eft organizationis. H qua quidem completa aduenit ipfi corpori animai, remanet verò hac forma organizationis mortuo edam animali, quemadmodum in ipfo animalis corpore pr^erat eius forma, etenim diftindio fpecifica earum qu? ab ipfa fpecie, prout manant operationes, diftinguitur ob f a ­ cies formarum qua fu bftantia funt. atqui diuerffe flint operationes, diuerfaq-, temperaméta carnis, oifis, quare illa edam partes habébunt formas fubftantia fpecie diftindas. bine aggregano omnium iftarum fprmarum compier quandam formam qua dicitur corporeitatis?& organizationis, qu?in mortuo & viuoeadem numero ineft animante. Amplius ita edam hanc fententiam perluadcnt, Si canis de turri decidat, atqnein medio itinere praefocetur&intereat, conftatvnum fore motum. nulla enim in eo moms varietas deprehendi poteft. ergo vnum edam manere debet fubiedum motus . ex primo enim de calo feimus vnitatem motus vnitatem mobilis requircre, viceq; verfa, quare nulla alia forma ibi effe pofint ¿¡fi io teft, pra;ter formam organizationis, qua: ergo hi volunt,ex didis parer, eft autem & aliaopi um ‘¡ttxfi.vnìcA, ' nio aliorum* quemadmodum Ioan.Bacconitani, & eorum qui iplum fequuntur, qui panni ab his

Se6Ho Secunda.

A

91

ab his differre vidcntur, parum , inquarti, quoaiam hanc form am corporis concedunt diftin'¿tam ab anim a intelligente, fed hoc duntaxat in hom ine, in c?teris vero entibus fiueanim is, fiue inanimi* vnicam duntaxat form am aflerunc : & ratio iftorum eft, quia agens naturale non poteft generare nifi corrum pajt. vnius enim ortus alterius eft interitus,vt i. deG ener. p a te t: q u o h tv t cum in ojteris entibus hom ine excepto agens naturale operetur, om nenu form am prxexiftentem corrum pit, vt confequentem formam generarepoific. in hom ineautem agens naturale difponit duntaxac & prxparat : agens vero iupra naturam , nempe Deus Opt.M ax. operatur, animam rationalem creando, quare illam potei!: creare & inducere iti ipfo homine abfque hoc quod corrum pat form am corporis q u x in hom ine ante rationalis anima; aduentum prxexiftebat : quare in Colo hom ine dux formte fimul eile poilunt, vti for­ m a hom inis propria atque illa m ixtionis : >n aliorum vero entium natura in vnico compofito vnica eli forma . fed an hi reifte fentiant, & qua: dicunr, A rifto.m entem fapiant, feq u en ti capite docebim us •

B Refellunturomna quatuor fententúLatinorunu.

(ap. m i .

E d h i om nes toto cario (vt ainnt) aberrant. vera enim non fatenrur, atq; ab Arift.aliena fu ni. & vt clarius horú pofitiones euerti poílint, tres enunciationes in m édium afiejuie decreuim us, quib u s, v topinam ur, firmiffimis rationibus dem onítraris hor.um mendacia manifcila e ru n t. prim a igitur enunciado erit form a corporis fubllanti^, fiue ípecifica, fiue vt illi a iu n t, ________ _ co?ua m aterix primee figm entum cft, atque chim era quídam á Latinis nulla ratione cogente excogitara, fecunda enunciado in vnoquoqucente com pofito procer quatu c r vocata elementa, piltres elfe formas a rb itra m u r. tertia enunciatio form a illa m ixtionis á Scoto excogitata nulla eft, atque que Bacconus fom niat, vera funt fo m n ia. prim am autem enunciadoncm rnulds viis dem onftram us, & prim o ratione fo rm x .n a m a b his percontam ur, h^c form a quam ipil vocant corporeitaris, aut aliquid operatur, aur n ih il. fi nihil ope-. ^ ratur, non erit form a, om nis enim forma eft natura, vt i . Phyfic. Se. i.d e Pardbus conftat: ^ natura vero eft caufa & principium m otus & quietis, quare fi h?c non operatur, non erit form a nec natura, accedit quod aliquod fruftratorium in natura foret. quare vt operetur, necefte eft . tune qu^rim us ipfa eftform a & operatur, erit natura, quare principium m otus localis e r it. q uxlibet enim form a fubftandce principium & caufa eft m otus localis, vt 3. Se 8. Phyfic. manifeftum eft ; m otus vero localis dúplex eft, aut circularis, aut retflus. princi­ piu m m otus circularis h^c forma elle non poteft, quoniam foli corpori diuino com peteré apud Arift. i.d e Codo legim us : reliquis vero corporibus in orbem ferri natura neqqaquá com petir, quibus tam en com peteré debuilfet fi form a illa m otus in orbem principium eft.

Illa, inquam , in c^teris cntibus inexiliente, quare principium m otus orbicularis elfo non poteft, nec principium m otus rctfti, quoniam vel dcoríum , vel furfum , vel vtriufquc efle deb e t . hoc autem rertium eífe non poteft, quoniam vni form? fimplici com petir vnus m otus fimplcxjVti in i.d c Cáelo teftatur Arift» quare au t lationcm furfum operabitur natura, ergo illam deorfum pr^ter naturam . cuicunque enim latió furfum natura com perat, ea qu§ eft D deorfutn pr$ter naturam illi com pctct, viccque veciavt eodem i.d e C a lo teftatur Arifto. q u a re lila d o n is furfum eritfecundum naturam , & eius qu? cft deorfum pr^ter n atu ram , tune térra & aqua deorfum renderent pr^ter naturam , quoniam haberet hanc form am relutftantem lationi deorfum , aut térra non eflét om nium grauiífim a, vti ignis om nium leuiífim u s, quoniam in térra form a cft h?c apud líos corporis fubftandx, qu? ipfius refragatur at­ qu e refiftit ladoni deorfum , quod totum deftruit Arift. 4. Cceli, cum om nium leuiífimum ignem conftituat, velut terram om nium grauiífim am . eadem ratione eueniet, fi ladonis na­ tura deorfum principium hxc form a ponitur, quod fcilicet ignis prxter naturam furfum tenderet, nec eíTet om nium corporum leuiíllm us, quem adm odum térra om nium grauiífifed huic rationi quifpiam ita fatisfacere o p in a b itu r, quoniam vti materia prim a ipfa etiam exilíente natura principium eft m otus vtriufque fcilicet & furfum atque deorfum : Ita hxc forma vtriufquc fuperne fcilicet & inferné lationis poteft eiíe principium , alioquin cadem torm enta fequuntur afterentes m ateriam elle naturam atque principium m o tu s , vti illos fequebantur, qu i hanc form am p o n e b a n t.fi enim principium m otus deoríum M ij natura,

92

Quintij Bonioan. Deprin. naturae

natura, crit furfum p rater naturam , vicequc verfa , & confequentcr elem enta leuia vi ten- ] detent furfum , aut grauia p rater naturam d e o rfu m ,n ifi eiret, quem adm odum A uer.notau it z. <k 8. Phyfic. quod m ultum differt potentia a d iu a á potentia paffiua. pafiGuaenim Cow. j^8 . potenciapoteft duos oppofitos a d u s refpicere,atque adillos indifferens eft, fuaq; natura nec potius h u n c actum quam ilium recipere. ft vero h u n c potius quam illu m a d u m recipir,m eriroeftagentis praparantis potentiam atque difponentis ad hunc potius quam ad ilium a d d recipiendum , potentia autem a d iu a , qua; duos oppofitos ad its refpiciar, inueniri in enrium natura non poteft.qttoniam vel om nes iim ul producer, vel illorum nullum . quare huiufcem odi agens otiofum in natura erit. ergo ftc potentia a d iu a inueniri non p o te ft; quo quidem fundam ento iado,aflerim us m ateriam fua natura indifferens eifeprincipium m otus furfum atq u ed eo t fum.fi vero principium erit m otus detirfum ,hoc erit m érito formre atque agentis difponentis ipfam potius ad m otus deorfum quam furfum . ftmile vero non eft dicendum de form a,quoniam ipla a d iu a eft potencia, quteduos oppofitos m otus refpicerc non valet. q> fi adhuc obijcics vni ret fimplici vnus eft m otus fimplex, nos hoc valere in principio ad iu o reipondebim us, non aurem palTIuo. atque de eo quod eft in a d u non de eo quod eft in poten­ tia. ha:c autem ratio om nem form am corporeitaris deftruit, fine fpecificam, fiue genericam , ft m entis acie lib ratu r atque p erp e n d itu r. Ad heefi form a h$c fubftantia; corporis d a re tu r, tunc in vniuerfaentium natura nullum foret corpus, nullus foret m otus , nullaq; foref entiu m m ultitudo. quae om nia abfurda m anifeftiilim e aliquibus prius fum ptis ded u cen tu r. prim um autem erit, q? qtticquid recipiturin aliqtio ob aliquod m edium recipitur in illo per C!m. j. naturam illius m edij, vt j.d e A nim a teftatur A uer.aliud verb fum endum eft form am fuá na­ Tex. 6 9 . tura fore indiuifibilem vt 3. Phyfi.conftar,atque m ateriam . ratio vero diui.fionis atque partiCap. dequálo. bilitatis eftip faq u átitas, vt 5.M craph.& S.Phyfi. A rift. teftatus eft,& nos prim a fedione m ul T e x .S i.' ta de hac re docuim us. H is itaque iadis itaargum entam ur, trina dim enfio recipitur in raa ten a apud hos per hanc form am corporis fubftantia;, qua; im partibilis e ft, ergo im partibiliter h?c trina dim enfio recipitur. ergo id q u o d cóflatur ex m ateria & form a hac corporis fubftan traim p artib ile erit, quare non refultabit c o rp u s. corpus enim om ne parti tur atque feca tu r,v t ó.Phyfi.parer.ergo nec m otus erit, quia om nis m otus atque m tnatio diuifibilis eft,vt Tex. 11. eodem tí.Phyfi. teftatur A nft.nec etiara m ultitudo entium erit, quoniá fine partitione ifthtec entium m ultitudo effc non poteft.higc fim iliter ratio, & genus & fpeciei form am deftruit. A m plius,illam form am A uer.corporis fubftantite coseuam m ateria deftruir,quam A uicennas po T e x .t). nebat,vt i.c a p ite d e fu b fta n tia o rb is patet,atq; i.Phyfi.fed A uicennas form am corporis fub­ ftantia: genericam pon eb at, ergo hanc form am genericam fubftantix A uer. d e ftru it, quare hate forma non eft apud A uer.quem adm odum m ulti qui e iu sd o d rin a m m agnifaciunt, crcCap. i. d u n t.,fecunda propofitio manifefta eft exprim o fufficientite, vbi A uicennas form am genericam vniuerfalcm atque confufam materia; coaruam ponebat. Iten v n aio ra hanc abfurda infeq u u n tn r illo s,q u i form am genericam c o n ced u n t, quam qui form am fpecificam . funt verb htecabfurda, qute A uer.locis citatis contra A uicennam ponir, dari form am indiuifibilem in m ateria, atque nullam aliam recipere ilia priore non deftruda. m ains enim abfnrdum eft for m am genericam fore indiuifibilem ,quám form am fpecifica: quoniam id quod magis accedit ad naturam m ateri?, magis debet elle diuifibile,quam id q u o d recedit ab ipfa m ateria.atqui forma genérica m agis accedit ad naturam materia;, quam form a fpecifica. vt 1 z. M eraph. eli­ H Con. 14. cit A uer.praterea hue genérica fiue fpecifica po n atu r htec form a , illud eueniret in có m o d ú , q> m ateria ab A rift.cognita non fuift'er.quod autem hoc confequatur, ita probatur. quoniam Tex.11. ilia per m utationem inueftigatur x .Phyfi.& 8.M etaph.atq; in libro d e S u b ftan tiao rb is,q u o d Com. 11. enim viciflim formas diuerfas recipit, m ateria prim a eft ex qua res prim o fiu n t, ac conftant. m utatio autem nos duceret ad iftu d com pofitum ex m ateria & forma ifta corporeitatis fubftá tia, quod elle com pofitum ex m ateria, m illo p a d o cognofcere poilem us.quando quidem nó m utat fed fimplex quoddá arbitrarem ur d ie. A m plius, om nis form a qua: eft materias im erfa, ste rn a in num ero elle non poteft,atqui form a hec fubftantia; corporis á m ateria pendet,qua­ re vna num ero ste rn a d ie n c q u it.h sc ratio om nem form am deftruit fiue genericam ,hue Ipc cificam . prim a propofitio apud peripatéticos lucida eft,quem adm odum i.& S.Phyfi.manifeftaeft,& i.d e C a:lo A rift.teftatur. A m plius, nullum genus eft in a d u extra intclledus operationem ,vti A rift.7.D iuino.in Platonem dem onftrauit. ergo non datur hace forma genérica in entium natura.fed fi qurdpiam e rit,m érito in telled u s erit.quare nequit elle co^ua ipfi m a . terig

Sedlio Secunda.

93

A red? & c o ;te rn a .v tip fia rb itra n tu r. preterca genus non tepcritur fine fpecicbus. hoc etrim “ eftCius quod q u id , atqui form a ha-cgenerica corporis fubftantia; non habet fptcies fub fe, ieitu r fi»mew eft forma hax generica.fecuda propofitio probatur. prim o.quod Irac form age iTerica defcenderec ad form as fpecificas, de quibus p ra d ic a tu r per diffcretias.quare rune ipla foretcom poftta, & etiam fpecies form arum elfent com pofira. quoniam quodlibet genus per differentiasdiuifiuas contrahitur ad lpecies vti anim al ad hom inerti, & capram , per rationa­ le, Sc irratioriale. fnnilirer & fpecies form arum haberent differentias p erquas contrahitur genus, haberent etiam Sc ipfum genus, quare. eifenc concrct? fubftantia;, non igitur forenc forni?fim plices vtiom nes fatentur.tum eriam differentia ilia per quam genus ad fpeciem cdtrahitur, cifec forma, quare forma ad form a contrahcretur per aliquam form am ,quod om ne n a tu re ordinem euertit. accedit & illud ,q u o d lib et genus ex fpeciebus ope intelledhis colligi tu n n o n ergo genus aliquod fua nauirafubiiltit. item ,in q u it A rift.aut genus eft m ateria, aut nihil prater generis fpecies. m odo hoc corpus pro fubftantia non eft m ateria,quoniam eft copofitum: nec generis fpecies,fed aliquid p ra te r has. adha-c-quodlibet vniuerfale a u t nihil B eft am pofterius eft lingularibus i.d e A nim ainonenre Arifto. fed apud hos forma haeegene- Tex. t . ris fubftantia; prior eft formis particularibus,quoniam antiquior & ieternaeftillis m ag isjad iracatccedunt Auer.in Auicennam h in cin d c (parfaargum entaom nem generationem eileal terationem , fubftantia formas eifeaeddennayprim um fubie&um efle com poiitum & non iim plex, qirain co m m o d aq u an ti fint m om etiapud eos qui A uer, doiftrinam m agnifacinnt ftudioli pctant.praterea quod claudit forrnam pradicaturin quid.eft cnim form a fubietftum vniuerlaliratis Sc eius quod pradicatur i.Caeli, & i i.M etaph. materia verb in q u id n u llo pa Tex.? f . ¿lo pradicatur necaliquo alio m odo p rad icatio n is, v tp a te ta p u d Auer. i.M etaph. & apud Com. 14.

A lex.i.naturalium quaeftio.ergo forrnam gencricam non habet materia prim a. ad hate quodcunque ex materia & form a com poiitum , diifolubile eft apud peripateticos.om ne cnim tale noitum eft apud illos vt A ucr.i i.M e tap h .teftatu r. ergo diilolueretur S c corrum peretur hoc Com. 18. corpus fubftantia;ex materia S c form a conriatum .A m plius.A rift.i.de G ener.& Interim pro Tex. 10 .& j o maximo in com odo Sc abfurdo in quofdam vetcre^habet reperiri fublunare aliquod corpus — .om nis qualitaris prorfus expers.huiulm odi autem eflet hoc corpus fubftantia?.nec cnim cali^ dum a u tfn g id u m vel aliquod exfeniibilibus faciunr, fed his cu narura fit prius. longe diuerfum ponunt.adhucnulla eflet A rifto.dem onftratioeodem i.lib .O rtu s & Interim s,cu ratioci T r x .ij. netur,(i m ateria, in q u it, d ie t fine form a,tunc eifet vacuum aut pundhis.fi autem (ut hi arter ut)verum eflet materiarn efle corpus,nunquam forec ipla. vacuum corpus cnim vbicunque poniturlaterafacitdiftare.pr^tereaP hilofophus 5.Phyli.generationem fubftanri?de non I11bie& oin fubietftum eife ait,m ateria, fi materia elfer corpus,ergo ex fubietfto in fubiedhnti fo> re t m utatiojfic etiam eflet Sc ipla corruptio. ad Irac Auer.S.Phyfic. Sc 4. Coeli a Her it m o rum Com. 18 .¿ r qu i eft in lapide longe differreab eo qui eft in anim alibus. lapis cnim ipfe d iu id itu rin mate\ riam & torm am .anim al aurem in anim am m onentem & in corpus quod m oiietur; quare }° Com. ii. m ilium foret hoediferim en ft in m ateria pr?eflet form a h?c gcncrica. diuideretur enim lapis in forrnam m ouentem & in co rp u s, quod conftatur ex materia Sc form a ilia generica. pr?tcrca,Sim plicius m ultis hanc opinionem infe& aturargurnem is i.Phyli.qua? ibi petantur. pr?terea,h?cfcnrentia nullum habet veterum interpretum , hoc eft A lexandri.Sim plicij.Thernij ) ftij.aut quem piam aliorum patronum ,fed Latinorum ptirum efle figtnitum videtnr.ad hxc, efletaliqua com pofitioquam Arift.non cognouir.prim am enim com polirioncm Sc m ateria, & qnalitatib u s clem etorum voluit v t i . d e Partibus & i.d e O rtn & Interim m anifeftum eft. q u o d id e A m m onius declarauit in cathegorits. & b ? c pro prim a ftaluenda coftclulibne fan's Cap. de quad. fine ditfta. S ecundaautem enunciatio probabitur turn quando noftram aftetfcnms fcncencia, thm etiam tertia fedione. nunc verb aliqua dicere non erit inutile.verilfim am ergo fentenria Trobado 1 6. illam ftatuam ns,elem enta in quolibet mixto fore & fecundum form as & fectinrium quali ra­ enunciationit. tes , tametfi vtrifque rcmiflis & perpaflis. & A ucr.j.Coeli teftatus eft, quo fir vt in mixto pri m um inanim o, vt in lapide,funt elem entorum form? Sc qualitates.in atftu illo tamen rem iflb Pr*ter forrnam lapidis, fimilirer erit form a m ixtionis in lapide prater eius forrnam. & dem u ,n om nibus alijs mixtis perfetftis flueanim is hue inanim isplures formas e(le,m utuo ramen . fubordinatas & fibi ipii non repugnantes. me ramen non latet hanc, quam nunc tra&amus difficultatern, longe efle pr?pofita difficiliorem . fed quoniam teftimonia Arifto. apertiffim a funt,age aliqua illorum afferainus.Tertio CcEhafleritPhilofophus elem stapeculiares figuras Tex. 67. non

94

Quinti; Bonioan.Deprin.natura

non poiììdere quoniam omnes figuras mixtorum ipfa recipcre habebat,merito omnium figu £ rarû cxpertia elfe dcbebar.modo li dementa in mixto funt penitus corrupta,quomodo mixto rum formas recipere poflunt ? fe habent enim velut materia, quæ recipiens formas permanet, vti Arifto.ibidem affirmat.præterea comparât ibi Arift.elementa ipfi materia:. quemadmodum enim materia adii exiftens,vt fupra probauimus,formas recipit; ita dementa in figu ris mixtorum recipiendis adii exiftere debent, Se in initio mixtionis nequáquam corrompi, T ot.if dioquin hçc comparano nulla foret, prçterea i.de Generatione & Interini ponit difcrimen inter generationem Se mixtionem,atque inqui^quod in generatione corrumpitur terminus à quo, in mixcioneameni non corrumpitur, fed mixtio eft elementorum. ergo dementa in f tì( g mixto non funt pçnirus corrupta ; quare formte eorum fune in mixto. præterea codem libro 4 inquit,quod qua; mifeentur liane conditionem debent habere,vt poftea pofiint feparari.ergo Tt*. viti, in mixto non funt corrupta.quç enim funt corrupta,quomodo feparari poilunt ? cum fepara tio eorum fit, quæ a£lu funt. præterea, eodem libro definiens mixtionem, inquit, elle mifei7 m.48. l,iliurn alteiatorum vnionem,ergo non corruptorum.Am plios,2.de Generatione mouet dif-

rtK -i 6 -

C if.

j,

Ç «p .i.

*' ^ '

ficultatem Philofophus dicens, fi d em en ta m anent in m ixto, ergo clfet com pofitio, fi corrò- F pu n tu r m ixtio effet corruptio. io lu it dicens m ifcibiliacorrum pi iecundum excellentias eo­ rum . m anere autem rem ilsè & caftigatè. ad hæc patet ex definitione d em enti m ultis in,locis ab A rifto.tradita.d e m e n tim i,in q u it,effe exquo h taliq u o d c u m in fit. manifeftum eft autem quod fi d em en ta corriim perentur non ineffenr.eaenim quæ corru m p u n tu rn o n funt. præte­ rea, hoefenfibus m anifeftum eft. ignis enim agens in lapidera apparet aqua Se terra, non ita tarnen exadè aer Se ig n is,tune quçrim us aut illa dem enta crant in m ixto aut funt de nouo ge nita. fi p rim u m ,habetur id quod intendim us. fi fecundum .tûc quærim us à quo genita (lint, aut ab agente vniueriali aut ab igne.prim um afferri non potei):. ad effedum enim particulate producendum præter caufam vniuerfalera particularis requiritur. i.Phyfic. teftatur Arifto. nec ignis effe poteft,nam ignis non generai aquam fed iguern, quare dem enta fecundum for m as in a d u in mixtis effe oportet.deindc om nes philofophi formas fenfibus abiconditas, Se abditas illarum operationibus Se qualitatibus cognouerunt, atqui in m ixto apparent operationes, Se qualitates in a d u form arum cìem entorum ,ergo & in a d ii tam etfi non integro, in , m ixto elem entorum formæ elle debent. Secunda propofitio in d u d io h e p ro b a tu r, etenim in lapide,auro apparet frigus atque m otus deorfum .ergo terra Se aqua in pipere cçterifque aliis apparet caliditas, quare ignis,& fie cum in om nibus aliis mixtis appareant qualitates Se operationes elem entorum ,ergo in om nibus mixtis d em enta a d u d ie debent.nec autem obftat fi dixeris aliam effe caliditatem in m ixtis, aliam vero in igne, aliam fim iliter grauitatem effe in m ixtis, aliam in terra, aliam in a q u a . quoniam verus Iudex rerum rangibilium c f tta d u s , q u i çque m o u etu rà paflìonibus S e qualitatibus elem entorum Se m ixtorum , quam uis ab illis elem entorum longe m agis, quoniam fincerç Se non rem iilç funt formæ Se qualitates . in mixtis vero per paffç Se non fincerç fu n t, magis tarnen ant m inus in (pecic differential^ non e ffic iu n t.q u a re fiin om nibus mixtis fiue anim is fiue inanim is formæ elem entorum a d u perm anent,vtiam probauim us,in om nibus mixtis plures eile form as,quod edam pate­ re potei! in hom ine aíaliú nobiliflìm o, Se notilfim o.in ipfo enim plures fpecie differétes ma nifcftæ funtopcrationes.ergo & plures in ipfoeffe form as ratione confenraneum eft.hoc aut fcqucnti capite docebim us.ad h çc,inobitu canis,aut form a,quii cadaueris n u n c u p a te d geni H ta de n ouo,aut eftilla quæ in cane vino prçerat. fi fecúdú dabüt, habet" id quod intédim us,nó prim ú. quis.n.form á cadaueris d e nouo generauit ? efH ciens.n.particularequod maxime ad h u n c eftedum particularem producendum requiritur, hic nullum apparet. præterea qûo credi potei!,aut im aginatione percipi in abfcillìone capitis, quç m om ento eft,de nouo polle form am aliquam generari ? cum om nem generationem præcedat a lte ra tio , alterano vero pm nis in tem pore fir, vt ¿.P hyfic.patct. ad hçc illç quæ m utuo fc ipfas conferuant formæ in: alterius aduentu alter tarn deftrui perfuaderi non potei!, m odo formæ hæ,vt vegetatimi,len~ iìtiua, in telled iu a m utuo feipfas conferuant: quare fieri non potei! vt adueniu ienfniuçvegetatiua deleatur.quo fit vt optim e 2.de A m m aliò genera.& 5. eiuicië libri dixerit Arid, fœtú prius viuere vita platç,deinde vita anim alis, deinde vita hom inis, polirem o ralis hom inis apertiifim c.ergo plures formas hic fatetur A rift.adhæc definiens anim a, alïeritanim am elle enthclechiam corporis Phyfici organici, ergo anim a prçfupponit corpus Phyficum & o rg anicum . fioc autem intelligi non potei! fine form a : quare plures form as elle in vno com]?0-: •

-

firn

Se¿tio Secunda.

9y

A fleo rationabiliflimum efi. Amplias fi forma mixtionis ab adueniente vegetatiua corrutnpirur & vegetatiuaifenfmua, vel ifta corruptio eftá contrario, vel adinteritum fu b ied i, non fecundum,vc ctiam hi fatcntur, quare bcontrario, ac tenfuiua contraria non cftvegetatiuc perfeétio enim quomodo filo erit contraria perfedibili ? continetur vero vegetatiua fub fenfitiuaficut trigonum in quatragono. Adh.TC modus quo aíTerunt formam alteráis forma? aduentu interire vtvegetatiua corrupta adueniac fenfitiua, & illius atque fuiiplius muñere funoatur fieri non potril, etenim 8.Phyfic.ab Arift. monftratum eft inter duas op- xtx.6}. pofitas mutationes intercederéquietem mediam, tune ita inftamus, vel eo momento quo inrerit naturalis anima, oritur (cnlitilla, vel alio Se alio momento. íi primum dabunr, quo­ modo Arift.fentcntia vera erit quietem nempe mediam intercederé inter duas mutationes op pofitas ? íi alio atq; alio momento, quod fecundum eft, dabunt, inter duo momenta tempus medium intercederé necellarium eft,vti (i.Phyfic. Arift.monftrauit. momentum enim momento nec continuum nec contiguum, nec id quod confequitur efle poteft,quare aliquo tempore orta naturalis anima non protinus interibit,vt ipficredunt. Accedit, quod corruB ptionis terminus eflet generatio. cum enim apud illos vegetatiua corrumpatur atque ex templo oriatur fenfitiua, intentus prioris animx terminal?itur ad animam iam de nouo ortam, nempe fentienteth. vlterius nec facile quidem eft perfúaderi, aut credibile efle vnam Sc eandem fore animam qu? vegetat, fentit, atque intelligit .q u x enim fpecie,& genere mutuo diftant. vegetare enim & fentire complentur organis,atque virtutes fentientes & naturales organis affix?ab illis remota: nihil operari poffunt,vti z. de Animalium genere, multisque cap. 5. aliis in locis Arift.teftatus eft. Intelligere verb ahfque organo completin', intelledusque mil­ lo organo affixa eft virtus, vt j.de Anima teftatur Philolophus. In vnumnumero coalefcerc r,x-6non poirunt, quare vna numero anima vegetare, fentire atque intelligere nullo pado poteft. ergo plures animas in vno compofito fateri necefliim eft. Pr?terea, in Arift.(J.Etnic.legimus, duas efle animas in homine vti fentientem, atque intelligentem, quemadmodum lequenti capite abunde docebimus, atque tertia hac fedione multa erunt abfurdaqus Latinos fequunturá nobis afferenda, vfque ergo adillud tempus differatur. tertia verb á nobi$ propoiita in Latinos enuntiatio ita monftratur. primum verb Scotus fibiipfi non con flat, nec Tenie emm.

C verafatetur.fibiautemearatione non conftat, quoniam duas formas ipecificas idem fub- tiatimis mm. iedum informare, efle non poffe ait. poftea verb concedit in homine Sc in animatp rnixto duas efle formas: nempe formam, qua:anima eft,& formam mixtionis,atque quam'ipfc vocat organizationis. ambas verb has diuerfa efle conftitucntes, quoniam momio anim^li, rcmanet eflecadaueris,quod ab ipfa mixtionis forma ortum habere dicit. quare apud ipfuin fieri non poteft ctiam v th xcfn forma mixtionis. conftituit enim efle vti forma anim alis: duas verb formas fpecificas in vno fubiedo pofle confiare negar, ergo & in homine, c?rerisq; animatis mixtis h?c forma mixtionis figmentumeft. Illud verb quod ipleetiam excogítame huic rationi quidpiam officere non poteft, cum aflerat, mortui animalis inde corpus quod cadauer efle dicimus fubftantiam non efle, Sc confequenter non repetirá in cathegoria fubftantix, fed partem fore fubftantiae, atque in fubftanti? cathegoria efle (vt inquit) redudiue, hoc, jnquam, nihil eft. corpus fiquidem animalis mortui non eft aut materia, aur forma, quare non erit pars fubftantix. materia enim Sc forma partes fubftantix apud Peripatéticos jQ aicuntur. ipfum autem cadauer materia non eft, cum ilia velut corpus animalis mortui in entium natura reperiri non poteft. cum forma enim perpetuo fubfiftit. edonuetfo quoque forma ad ipfam materiam . Adhxc confia turn eft cadauer ex genere Sc differentia, ergo fub ipfafubftantia: cathegoria per fe non autem redudiue, vt dicit, erit. Demiim, ponit cuicunque animantis partícula: propriam, peculiaremque mixtionis formam,& poftea ponit vnam aliam toti corpori fiugnlisque cius partibus commtinem vnam alia formam mixtionis arque omnibus illis efledantem, quare fic erunr bifmift?, bisq; organizara: animantis parres. Prxterca totumnil aliud eft apud illuflres peripatéticos nifi qua: llmulcoalefcunf partes,ergo citra peculiares jppriasq; animantis corporis partium mixtiones aliam communem Sc vniuerfalem mixtionem ponerc fuperuacaneum eft. Adhxc forma h?c mixtionis Sc organizationis %ura eft, qux apud Arift.in quarta fpecie qualitatis reperitur. ergo fubftantix forma die no poteft. Pr;Eterca fenfibus expofitum eft frudum aliquem vti ficum vel piper dum in arbore funt (concodis maturisqq? illis exiftentibus) odorem, & faporem habere,quern cundem talem ilia excerpta poffident, hoc verb á propria forma, Sc non á forma mixtionis haberi ratio-

9 6

Quinti) Bonioan. De prin.nature

pi confentaneum eft. Prsterea,nec verú dicit.etcnim probatura eft fupraquatuor primis mú E di dementis exceptis, in omnibus alijs mixtis, fiueanim is, fiue inanimis plures incile for­ mas, quemadmodum flint illae elementorum forras, quas cundís mixtis, cuiufuis generis adu ineiTeprobauimus , quare prstcr animata corpora plures reperiti pollimi form s, quod Scotus negauit; ad ea vero qua: Baccbonus aflerit,ex didis fatis commode cófutari & refclli polÌuat/vnum verb in fua ientcntia annotatione eft dignum, non Temper generans naturale vt prius corrumpat needle eft, fed illa duntaxat corrumpere oporter,qus libi pro noua for­ ma educenda flint impedimento , earn vero quee ipfum adnouam formam inducendatn agctem naturalem adiuuant, tantum abeft vt abipfo deleantur, cpcriam foueantur atque feruen tur,vtexThem iftioin 3,de Anima,paulo inferius docebimus,longe fufius in teniafcdione. prstermittendum.verò nec illnd eft,q> Bacchonus pro cóftanti illud ailerat apud ArilLanimà rationalem exnihilo àDeo opt, max. creari.quod nedum dubium apud Arift.eft,fed nccipfe hanc veri tatem videre vnquam potuit. quare Latinorum fententijs explofis atque reiedis, ea qusArift.de hac re fentir,tempusiam in medium eft afferre. ^

Opimo propria.

tin t. 18.

dm .

<7.

fry. f t .

Cim .

30.

fap. v.

& t e r v m tempus eftperipateticam fententiam de hac cótrouerfia in me dium afferrc. allerimus itaque nos formam illam quam Latini corporeitatis vocabant,materia: prims co?uam non eife neceirariam,quinimò inutile, Se naturs ordinem peruertentem. fufficiens cnim eft materia prima qus omnem habet ad formas recipiendas habilitaren), quamobrem indetermi­ nata 4-de animal.genera.ab Arift. dicitur, Se nos retro multa docuimus, ve exipfaim pnllu agentis forms naturales educante,quare optima fané ratione dudus ix.Diui jnorumdicebar Auer.omnes naturales formas in materia potentia contineri,in i.autem mouente adii Se Arifto.i.de Generatione Se Interini. 7. Diuin. docuir. quod quidem magis ef­ fe puto manifeftum, quàm quod probatione aliqua indigeat, Se propterea aliquam ex nihilo generationem ponere in Arift. philofophianon cogimur.plures autem (exceptis vocatis ele- G mentis) in omnibus aids mixtis elle formas declaremus, corpus omne, & maxime fub Luna aut fimplex eft,aut mixtú. fimplcx auc corpus illud eife dicimus quod ab vnica cótinetur for­ ma vti terra, ignis Se alia huius generis, mixtura Se non ftmplex corpus illud eft, quod ellen? tiam pludbus formis concretara, atque compofitam habet.quò fit nifi fateamur plures in mi xtis fore formas, nulla diet differentia inter corpus fimplex Sc mixtura, ambo enim hsc cor­ pora ab vnica continerentur forma.quod quidem Auer.aduertit j . Coel.Item corpora fimpli eia ab alio mouentur,ab eo inquam vel quodipfagenerauit, vel quod impediens aliquod remouit 8.Phyfi.tefte Arift. corpora vero animata ex feipfis cieri poiliint. huiufeemodi autem corporum in motu diferiminis ratio eodé 8.Phyfici auditus ab Auer, allignarne, quoniá cor­ pora fimplicia non habentmotorem feparatum àm otu , quo fit vt ex feipfis cieri n5 polfint. corpora autem animata diuiduntur in motorem , & in id quod mouetur, quare ex feipfis moueri pollimi, foluens ibidem Auer.contra hancrationem inflan tiam qus ira eft. corpora fimplicia coalefcuntex materia & forma, quorum alterimi re, atque ratione ab altero feiundum eft, quare in corporibus fimplicibus id quod mouet aliud eife ab eo quod mouetur vi- p j detur, inquit nequáquam hoc elle verum, quod ratiodemonftrare nititur. etenim tametfi in materiam & formam diuidantur fimplicia corpora, materia prima tamen non eft exiftens in abhi. illud verb quod ex fe mouetur diuiditur in motorem,hoceftin animara mouentem, atque in id quod mouetur in adhi exiftens.quod quidem corpus eft animarais . in abtu verb quidpiam exiftere non potei! nifi per formam; quare in hoccorpore mixto animato prster animam alia eft forma, quo circa vcrilfimum illud quod diximus eft in corpore mixto acque animato plures elfe formas , nec verb teconturbet fi Auer, ibidem exemplum afferens de la­ pide negare videtur in mixtis duntaxat inanimatis plures effe formas. hoc autem quomodo intelligatur, paulo inferius docebimus.Illtid criam quod maximum eftprstcreundum no eft, formatura aliquas ellèfpccificas,àquibus fpecihcs emanant eilentis,vt forma equi deforma leonis,& h sc lìmiti coh^rere, atque idem fubie&um informare no poll tint,(unt enim mutuò libi ipfis oppofit?merito priuationum qu^dlis admixta: fu ra , fibiiplbque mutuo pugnane ac cprtaqt. euepit^r illud rcliquam formam foie accidens .aduenùet efennn enti in-vltiina in fpecie

Seótio Secunda.

97

A fpecie conditura atque fpecifico in aòtu exillcnd . illud edam ncc fugerctnr his non minus ^ incora mod um>eundem effeilum à duabus l'pecifipis caufis sqitè primo concurreodbus ema­ nile-quare intrepide farendumedin nullo ente fiuefimplici due mixto plures formas huius generis nempe fpecificas effe polle, fed in vnoquoque corpore due lìmplici (ine mixto Se compolito vnam duntaxat effe formam fpecificam atquc vltimam,& ita omnes due Arili, frac reliquorum interprctum vti Alcxandri, Sitnplicij, Themilli/, 8c Auer. fentendx incelliguntur, cum aile rani vnius cuiufque ends vjiicam effe duntaxat formam intdligtmus fpecificam arane vltimam,in effeque fpecifico & vltimo rem illam conllituentem,alias vero effe formas qtiaram prior pofterioreiriaduenientem benigne fufeipir, eique prepara men tum exillens à qua perleilioncm recipit, mutuoquele COnferuant atque fouent, & has fubordinatas, ad rei naturarti fpeòlantes potius, quàm ad vocabulum Latinum appellamus, huiufquegeneris for mas plures in vno elle compolìto experientix & rationcs comprobarunt arcjue comprobabu nr, modnmautemquohuius generis forma: fimul cohxreant & in vno fimul lunccom- Cap.ij, polito fads perbelle 3.de Animaexplicauit lucidiifimus Themidius his verbis, faneordo naB iurx tk proceffus hic eli vt refpeòtu inferiorura luperioribus vice forinarum vtatur, refpe¿lu fnperiorum inferioribus loco materix, fumraam vero & fupremam focmarum intelletto agentem conilituit, quo fimulatque progreffaelireceptui canit,in eoque, finem quali extremam mamim imponit, fillit, vt potè qu^ nullam formam fuperiorem aut nobiliorem haberet, cui loco materix fubiiceret mtellcòìum agentem. quo fic vt ex huiufmodi Thcmillij ver­ bis duo nobis vtiliacolligimus. primumquidem eli, plures effeformas in vno compolito, quod Lucidius eodem libro pleruque ipfe confirmauit. alterum vero eli, modus quo plures Cap. 14. j f . form xtffe queunt in vno compofito.formaenim vna prior vei mixdonis li comparaturad ip ^ J7* fam materiam forma dicitur atque iplius perfidio. li vero comparaturad ammara vegecatiuam ad inllar materix le habct.fi veròhxc vegciadua refertur ad formam illam mixdonis, for ma dicitur, atque ìrliK^tta. . fin antera ad ammara femientem conferatur ad inllar materia fe haber. eodem modo (ijntiendum eli de ani ma fenderne & radonis compote, quatti fentenriam edam firmauit Auer. 1 .Phyficxaulcultationis,cum ailermt,qu^ funt prxterprimam ma Caf.i, _ teriam & vltfmam formam funt materix cotnpofux & fornix conipofirxJhoceft,omnes formx quxlunt in aliquo compofitoprxter vltimam formam Icilicet Ipecihcam, atque pi imam materiam funt formx compofitx Se materix compofitx, hoc efl relpeclu nobilioris formx ignobilior forma materia dicitur, refpeòtu vero materix forma dicitur, huiufmodi autem for mas nodrates Latini infulfis quidem verbis rei naturam explicandbns formas materiales, & Cap.+. materias formales nuncupare fohti fu n t. Philofophus edam Politicorum 7.arque 4 Ccch,id quoded ignobiltus acque deterius fubjre rationem materix, id verò quod eli nobihus rationem formx ; fed dubirabic aliquis,idem nequit elle materia & forma, quoti am repugnar ma '/■ «. r;. terix agere tic ailui pati ex i.dcG enera.& Interitu.quarationc j.de Anima, adinuenit Arili, 2«. intdleòlum agentem. in quacunquecnim natura fi datar vnum quod patirne Se aliud quod agit afferri oporrer, quare non ed racioni confentanemn quod vna limpliciffi na forma,m ite ria Se formidicarur. A m plius, formx non effenc fimplices, ièriipfqcx pmnb.is nuteriis Se forinisconllarent»anautemiilanon congunt ? vnaenimmec res vnius refpeélu nequkagéds & paticnds lubire rationem. vt autem addiuérfa compara tur vtnuiq; agentis Se patientis J ) virtutera fubire nil prohiber. velnr ccelum fi ad inteìligentiam mouencem comparatur fubit rationem mobilis atque materix, fi verò ad quatuor dementa, ad huncq; mtindum inferiore forma atque tfficiens mundi t .Meteororum,formas vero compofitas edam fatemur per fimi litudinem.quemadmodum aer mediusdicitur inrer aquam & ignem, ira medi^ ill^ form e có paradone materix formx dicuntur, comparatione veròvltiinx atque fpecifica’ formx mate­ rix nuncupantur. Ex his itaqueomnibus patere poteft formas has medias atque fubordina­ tas plures in vno compofiro effe poffe, non autemalias fpecificas atque vltimas; Sc ne locus dubitandi candidis philofophix leòloribus relinqtiatur, age exaólius rem hanc manifedemus induzione in omnibus entibus,primaquatuor vocata dementa,ve terra,aqua,aer & ignis ve ab ipfis exordiamurconftant ex materia prima & vnica duntaxat forma,qme manifdlatur vna quatuor oppohtionnm qualirarum vel calido ficco vt ignis, vel calido humido ut aer, vel fri gidohumi^Q vn aquarvel frigido ficco ve terra, nullam enim aliam compofitionem t.de pardbus animai. & i. de O rtu& lnteritu cognouit Arido, in dementis, nifi ex prima mate- Tfg ( ria atque contrarietate. dico autem non quod qualitates clementorum fine eorum fo rm x , ^ } x< N led

c)8

Quinti; Bonioan.Deprin.naturæ

fed n o b is ex p lic a n t a tq u e m a n ifeftan t e o r u m fo r m a s d u m d e m e r ita m u tu a a ít io n e &

paf- E

h o n e a f f i c i u n u i r . g r a u i t a s a u t e m & l e u i t a s i l la s e x p l i c a n r, v t fu n e m u n d i p r i n c i p e s parres & fitrim in i p f o h a b e n t , q u ò d v e r ò q u a l i t a t e s p r i m a : e l e m e n r o r u m n o n fih t e o r u m fo rm a: n o s p l n r i b u s p h i l o l o p h i f e n t e n t i i s & r a t i o n i b u s f e p a r a r o l o c o d o c u i m u s : n u n c v e r o luffi-

Ta. f } . &f + c jac A r i f t . v n a f e n t é t a d a , q u a 2 .d e G e n e r . & I n t e r i t u in E m p e d o c l e m p r p b a t p r i m a s q u a l i t a ^ 5 i‘ tes f o r m a s e l e m e n t o r u m n o n e l f e , fed i n f t r i i m e n t a q u e m a d m o d u m ferra a d l i g n o r u t n fe é t i o n e m , q u a m f e n t e n t i a m a n t e m e v i d i t S i m p l i c i u s in 2 . d e A n i m a . q u o d v e r o g r a u e & l e -

Xfx s Caf.i,

u è n e c f o r m a s e lfe e l e m e n t o r u m m a n i f e f t u m eft ex A r i f t . 2 . d e G e n e r . & I n t e r i t u , & i . d e A n i m a l i ti m parti b u s , q u a r e i d q u o d dùci m u s v e r u m e lfe ex ditftis p a t e t . fed o b i i c i e s , e le t n é r o r u m a c i o n e s flint n o t æ , e r g o & e o r u m f o r m æ , q u a r e e l e m e n t o r u m f o r m a : n o n f u n c n o b i s a b d i t æ & a b f c o n d i r æ , v t d i c e b a m u s ; nifi e ife t m u l t a i n e n t i u m n a t u r a e lle e n d a q u o r u m o p eratio n es m anifeftæ n o b is fu n i, e o r u m fo r m is a b d itis a tq u e la t e n d b u s , v ti o p erario r h e u b a r b a r i a r q u e I c a m o n e i : n e m p e e d u ó l i o b i l i s n o b i s m a n i f e l l a e f t ¿ e o r u m ta rn en f o r m i s la t e n d b u s & e q u i a t q u e 'cam's o p e r a r i o n o b i s m a n i f e i l a e ft, v t í l l u d h i n n i b i l i t a s . h u i u s a u t e m la r r a n d i p o t e í l a s a t q u e i p í u m l a t r a r e e o r u m f o r m i s n o b i s l a t e n d b u s , m u l t a alia m u n d i e n d a

F

h o c m a n i f e f t a n t , q u i n f ò r t e & o m n i a c u m o m n i u m f o r t e viti ma» d iffe r e n tia : n o b i s a b d i t æ f u n t , a r q i i e in h u i u i m o d i e n t i u m d c f i n i t i o n e l o c o f o r m a r u m n o b i s a b f e o n d i d s , l i c c t v d p r o p r i i s q u o d a p e r u flim e d o c n e r u n t A r ili. & A u e r . 1. & e f t e t ia m G a le n u s i . &

2 .P o ller, q u a m fen te n tia m le q u u t u s

i . d e d e m e n t i s c u m d i x e r i t v n u m q u o d q u e e l e m e n t o r u m ex m a t e r i a

p i i m a & f i m p l i c i c o n t r a t ie t a t e c o n ftare. In m i x t i s v e r ô q u æ f u n t i n a n i m a t a v t a u r u m , ç s , & a r g e n t u m p l u r e s f u n t f o r m æ , v t e l e m e n t o r u m f o r m æ r efraóbe a t q u e r e m i l f e . p r æ te r h a s a u ­ t e m f o r m a e ft m i x d o n i s , a t q u e h e c h o c m o d o à T h e m i f t i o o r d i n a n t u r , vt f o r m æ e l e m e n t o ­ r u m r e m i i f æ & p e r p a l l æ fe h a b e n t v i c e m a t e r i a : r e f p e é l u f ó r m a : m i x d o n i s . v t a n t e m r e f e r u n u i r a d m a t e r i a t o f o r m ç & i p f æ f u n t : q u o d v e r ò d i c i m u s n ar u ræ p r i n c i p i i s c o n f e n d e n s e f t : a u r u m verò ve l a liu d a liq u tìd m c tallu m a n t f o ll i l e d u m eliq u acu r d e m e n t a fcparata in i p f o c o n f p i c i u n t u r , a c p ræ ter h a s e l e m e n t a d a s & f r a i l a s f o r m a s f o i r p a e ft a lia i p f iu s a u r i , v t i e i n s t e m p e r i e s q u æ v e l eft e in s f o r m a v e l f a l d m f o r m æ i n f t r u m e n t u m . In m i x t i s v e r o a n i m i s q u æ v é g é t a n t f o J u m i n f u n i f o r m æ e l e m e n t a r í a : in a & u , fe d i l i o r e n d i l o & p C r p a l f o & a b

-,

h i s alia f o r m a eft r e f u l r a n s m i x d o n i s & p r æ te r h a s f o r m a eft v e g e t a t i u a q u æ c o n f t i t u i t p l a n t a m . In m i x t i s v e r ò a n i m a t i s & f e n t i e n d b u s , v t i b r u d s , p l u r c s e d a m i n f l i n t f o r m ç & l o n g e plu res vti form æ flin t e lem e n tan te, fo rm a m ix d o n is , a n im a v e ge tatiu a, & præ ter has a n im a f e n t i e n s . In h o m i n e a u t e m q u o c u n d i s a i d s in n a t u r a r e b u s a n i m a l l o n g e p r ç c l a r i u s & l o n ­ g e n o b i l i us e o illis a b u n d a t p l u r i b u s f o r m i s . In i p f o e n i m r e p e r i u n t u r f o r m æ e l e m e n t a r i , fo r m a m ix d o n is , a n im a v e g e ta tiu a , a n im a fen tien s q u e m a d m o d u m c o g ita tiu a .q u æ a p u d illu lires P e rip a té tic o s v t T h e o p h r a f t u m , S i m p l i c i u m , T h e m i l t i u m a tq u e A u e r . ip fu m h o ­ m i n e m i n f o r m â t , e i q t i e effe h o m i n i s p r æ fta t, i n t e l l e i l u s v lt ir n a h i s & p r æ l l a n t i o r f o r m a h o -

Ttx.t.

m i n e m n o n i n f o r m a n s , f e d v n u s o r b i h u m a n o a flìft e n s v t i n a u t a i n n a iii. 2 . d e A n i m a , v n i u e r f a l i u m i n t e l l e d i o n c m p r ç b e t i m m o r t a l i s & ç t e r n u s v t r a q u e ex p a r t e a p u d A r i f t e x ifte n s . f e d q u i f p i a m d u b i t a b i t fi i n h o m i n e t o t f u n t f o r m e , e u e n i r e t v t h o m o v n u s d ici n o n p o l f e t . à q u a e n i m i l l a r u m h a b e t v n i t a t e m d i f fic ile , eft r e p e r i r e . q u ç f i b e t e m m f o r m a p r o p r i a m v n i r a t e m afferr, q u ò fît v t h o m o n o n p o i f i c d i c i v n u s : n ifi e ife t q u o d h o m o m u l t a h a b e r e l l e & illa n o n a b v n i c a f o r m a , fed à p l u r i b u s f o r m i s , p r i m u m elfe e ft ve in r e r u m n a t u r a a p p a - H r e a t , a c q u e fin, n u l l u m q u e o p u s v i u e n d s o p e r a n s , a t q u e h o c elfe h a b e t à f o r m a e l e m e n r o rtiiTi : a l i u d v e r ò efte h a b e t h o m o q u o m o t u m v n u m e u a d i t c o r p u s , a t q u e h o c h a b e t à f o r ­ m a m ix d o n is , o b q u a m c u m la p id ib u s r c liq u is q u e in a m m is c o n u e n ir . A l i u d ve ro d f c ha­ ber, q u o végétât, a t q u e a n i m a n s n u t r i d u u m d ic it u r , & h o c a b a n im a v e ge tatiu a, q u o e d a m c o n u e n i r ¿ u m p la n tis : h a b e t v e r o & a l i u d e lfe q u o f e n t i t & i l l u d a b a n i m a f e n d e n t e q u o c o n u e n i t c u m b r u t i s . A b i n r e l l e i t u v e r o n u l l u m efte h o m i n e m h a b e r e A r i f t . f e n t i t , fed fo l n m o p e r a n q i i a n u i i s h o c f a l f i i l i m u m fir, q u o n i a m r e p u g n a r v e n t a t i h o c eft fidei n o ftræ ear h o l i c æ , q u a r a c i o n e m en tern A r i f t . f a l f i f f i m a m h i c e f t e t e n e o , c u m fides c a t h o l i c a & R o m a n a E c c l e f i a fir in o p p o f i r u m , c u i m e l i b r o s q u c m e o s & d i i t a o m n i a f u m m i t t o a c f u m m i t r a m * q u e m a d m o d u m f u m m i f i . fed i u c u n d u m v i d e t u r d i f p u t a t i o n e m d e m e n t e A r i f t . h i c a g g r e d ì , -non d é f u n t a u t e m P e r i p a t e t i c i n o n n u l l i c o n t e n d e n t e s h a n e n o n effe A rift, m e n r e m : a g e v e r o illa m lu b e n riu s a g g re d ia m u r, p riu s d ifficu lta te folu ta ilia q u a m p r o p o h iim u s q u æ e x d i d i s p a te re p o t e f t . h o m i n i e n i m m u l t a f u n t d T e . v n u m q u o d q u e a u t e m elfe a b v n i c a f o r m a p r o ced it t

k

Seilio Secunda.

A

ccd itq u are

& v n ita s . vn tim

99

e n im m e t elfe a b v n a fo rm a p ro c e d it i . d e A n im a , A r i i l t e f t e ,

Ttx.i.

q u o f i t v t i n h o m i n e m u l t ? fin t v n i t a t c s . q u a n d o e n i m p e r c o n t a r i s a q u a f o r m a h o m o h a b e t v n i t a t e m , r o g a b i m u s te p r i u s q u a m v n i t a t c m i n h o m i n e p e tis v e l q u a e f t , & f i c i f o r m a

k fo r m a m ixtio k v irtu re n a tu ra li,v e l q u a fentiens & q u a h o m o ,

h a b e t e l e m e n t o r u r a , v e l q u a eft v n u m c o r p u s m i x t u m , & f i c v n i t a t e m h a b e t n i s 3v e l q u a eft v n u m n u t r i e n s , & h o c m o d o

< 8c h o c a v i r t u t c c o g i t a d u a a q u a e l f e h o m i n i s f p e c i f i c u m p r o u e n i t , a t q u e p e r ipfarn h o m o e ft Sc v n u s h o m o , q ua: a n i m a c o g i t a d u a n o n e x c e d i t g r a d u m f e n f i d u u m ,

i d p e r q u o d e ft h o m o

q u a m u i s c ? tc r is f e n d e n d b u s l o n g e f i t p r ? c l a r i o r , q u e m a d m o d u m j . d e A n i m a te ftatu r A u e r .

A b i p f o a u t e m i n t e l l e d u , q u i e ft m e n s fe p a r a ta

CZm.’f i

Sc v n a a b f t r a b t a r u m i n t e l l i g e n d a r u m h o m o

n o n h a b e t e l f e v n u m n ifi v e l is d i c e r e ex h o m i n e a c o g i t a d u a i n f o r m a t o fie ri v n u m o p e r a d o n e , q u e m a d m o d u m ex o r b e & i n t e l l i g e n t i a fit v n u m «Sc v e r i u s v n u m q d i m e x m a t e r i a & fo r m a , v e l u t A u e r . 3. C o s l.te fta tu s e f t . v n u m e r g o h o c o p e r a t i o n e v o c a b i t u r , n o n a u t e m v n u m

Com, 4.

e l f e . f u p p o n a t u r a u te m n u n c in tellig en tia m o r b e m n o n i n f o r m a r e , v t in c o m m e n ta r ijs d e cce lo d o c u i m u s . f e d m u l t i f u n t q u i e x p c r i p a t e d c i s a u t u m a t h a n c v i r t u t e m c o g i t a d u a m q u a B

G r ? c i n unc,ro ot'

-ra.Mnu'y n u n c u p a n t , h o c eft in te lle c fh im p a i f i u u m . i n t e r d u m v e r b $witty a b

A r i f t . c o g n i t a m n o n f u iife fe d f i g m e n t u m a l i q u o r u m . h o r u m v e r b r a t i o n e s t a m e tfi p r o p r i o l o c o e x a m i n a u i m u s , n u n c v e r b q u o n i a m o c c a f i o fe n o b i s o f f e r t i t e r u m p e r p e n d e r e n o n g r a u a b i m u r . p r i m u ita q ; a i f e r u n t n u l l i b i h a n c c o g i t a d u a A r i r t . m e m i n i l T e , i n 2 . e n i m d e A n i m a , d c f e n f i b u s i n t e r i o r i b u s p c r t r a & a n s v t d e f e n f u c o m m u n i & i m a g i n a d o n e t r a n fit a d o p i n i o n e m , d e i n d e a d i n t e l l e & u m a n im a : p a r t e m q u a a n i m a c o g n o f c i t & fa p i t , ilia d e h a c c o g i t a d ­ u a m e n t io n e f a t t a , q u a m tam en m e m in ilfe d e b e b a t.c u m m e d iu m o b tin eat lo c u m in r e r fe n f u s in t e r io r e s a t q u e i n t e l l e b h i m . A c c e d i t q u o d fi a p u d A r i f t . c o g i t a d u a a n i m a f o r m a h o m i n c m i n f o r m a n s e if e t , v a l d e m i r a n d u m e i f e t A r i f t . d e o m n i a n i m a p e r t r a f t a n t e m i p f o m e t 1 . d e A n im a a u th o re ,a n im a m h u m a n a m a lio q u in o m n iu m n ob iliffim am a tq u e p r?ftan d flim a p r ? t e r m i t r e r e , & d e ea n e m i n i m u m q u i d e m v e r b u m h a b e r e . q u o d fi A r i f t . m e m i n i t a l i q u a n d o c o g i t a t i u ? i n t e l l ig e r e i p f u m , a i u n t , v e l i m a g i n a t i o n e m , q u a m

Sc p h a n t a f i a m a l i o n o m i ­

n e a p p e l la r e f o l e t , vel i n t e l l e b h i m fe n f i b u s c o n i u n d h i m a t q u e v n i t u m . P r x t e r e a h ? c c o g i t a -

f , t i u a v el eft f o r m a h o m i n i s q u a h o m o in f p e c i e h o m i n i s p o n i t u r , v e l f o r m a q u a in g e n e r e a n i m a l i s i u b e f t , n o n f e c u n d u m a f f e r e n d p m eft, p r i m o q u i d e m q u o d f o r i n a m i p e c i f i c a m n o h a b e r e t h o m o fe d t a n t u m g e n e r i c a m , f e c u n d o v e r b i n t e l l e & u s q u i v n u s eft f o r m a h o m i n i s

eC~

f e t ,q u a r c o m n e s h o m in es vn us n u m e r o h o m o eifen t, q u o n ia m vna n u m e ro e x iftc rc tfo rm a , n e m p e i n t e l l e & u s . q u i eft v n u s n u m e r o a p u d h o s i n t o t o o r b e h u m a n o . fi v e r b p r i m u m d a b u n t j t u n c a liu d & lo n g e m a iu s a cc id cre t i n c o m m o d u m , n e m p e i n t e lle & u m fe r e h o m in is fo r m a m a c c id c t a ie m ,a tq u e in te llig e re h o m in is n o n e ife p r o p r ia m o p e ra tio n e m fed a cc id e n t a l e m a t q u e e x t r a n e a m . o m n c e n i m q u o d a l i c u i in f p e c i e e x i f t e n d p e rfe b t o a d u e n i e n s a c c i d e s e f t e i u f m o d i v e r b e i f e t i n t e l l e t t u s q u i h o m i n i p e r c o g i t a d u a m in f p e c i e i n a & u p e r f e d t o a d u e n i r e t , q u a r e 8c i n t e l l e d t u s f o r m a d i e t h o m i n i s a c c i d e n t a l i s , f i m i l it e r &

i n t e l l i g e r e e iu s

o p u s . D e m u m 2 . d e a n i m a l i u m g e n e r a t i o n e p e r f e n f u a l e m a n i m a m h o m o eft a n i m a , p e r r a d o n a l e m v e r b eft h o m o , e r g o p e r a n i m a m c o g i t a d u a m h o m o n o n eft h o m o , f e d p e r a n i m a m r a t i o n a l e m . A m p l i u s , h o m o n o n e x c e d e r e t g r a d u m i e n f i b i l i u m , eft e n i m c o g i t a d u a o b q u a

Ttx. 17.

h o m o eft i d q u o d eft i n t r a l i m i t e s a n im a : f c n : i c n d s . P r x t e r e a , a p u d A r i f t . z . d e A n i m a , i n t e l l e J)

¿ h is v d p o t e n d a a n i m x a n n u m e r a t u r , e r g o n o n c o g it a d u a erit fo rm a h o m in is . in fu p e r ,p r in c i p i u m e lfe i n t e l l e i h i m q u o n o s i n t e l l i g i m u s , a b h i m c o r p o r i s , p o t e n d a h a b e r i Sc a l i a f i m ilia q u x o m n i a d e m o n f t r a n t tu r n n e f t r u m i n t e l l e b h i m f o r m a m h o m i n e m c o n f t i t u c n t c m , turn e d a m n o n elTe v n u m 8c e t e r n u m , qu® q u i d e m o m n i a fa d s f u p e r q ; f a d s i n d i f e e p t a r i o n e d e vn itate i n t e lle & u s p c r tr a & a u im u s . A n h x c n i h i l c o g u n t ? m u ltis a u te m i n l o c i s h u iu s cogita t i u ? A r i f t . m e m i n i i f e a i f e r i m u s , q u i n & d a t a o p e r a d e ilia g t r a f t a f l e . S e c u d o e n i m d e A f a , h ? c

T tn .ifi

h a b e t v e r b a , D e i m a g i n a d o n e a u t e i m m a n i f c f t u m eft, p o f t e r i u s v e r b c o n f i d e r a n d u m . q u i b u s a u t e m a d h ? c inert & f e c u n d u m , l o c u m m o t i u u m , a l i j s a u t e m c o g i t a t i u u m & i n r e l l e d l u s v t h o m i n i b u s , ex q u i b u s v e r b i s l u c e c la r iu s e f t a f f e r r i c o g i t a d u a , n e c p e r c o g i t a d u a m i n t c l l ig e r e p o t e f t i m a g i n a t i o n e m . n a m i l l a m f u p r a c x c l u f i t , p o f t e r i u s pertra < ftan da m ,nec i d e m i n t e llig it c u m i p f o i n t e l i e b h i , q u o n i a m d u o v e r b a d i f t i n & a f u n r , v t

S'leivoin., i, voC( h o c eft, c o -

g i t a t i u u m & i n t e l l e d u s . I t e m c o d e m l . d c a n i m a , a p e r t i f f i m e h o m i n e m e lfe v u l t i d q u o d eft p e r a n im a m fe n d e n te m n o n a u te m per[in telle< ftu m , q u a n d o q u id e m g r a d u m

Sc p o t e n d a m .

i e n i i t i u a d i u i d i t i n ea q u a : h a b e n t f e c u n d u l o c u m o t i u u , b c i n ca qua: h a b e t i n t e l l i g e d a & ra~ ^

■

N

ij

tio n cm

T t x .ji,

100

QuintijBonioan.Deprin.naturæ

r i o n c m , h o c eft in i p f o s h o m i n e s , q u i f u b f e n d e n t e a n i m a a b A r i f t . h i s v e r b i s r e p o n u n t u r , E & f e n f i d u o r u m a l i a q u i d e m h a b c n t f e c u n d u m l o c u m m o t i u u m , a li a v e r o n o n h a b e n t . v l d m aau tem

Ttx.f 6'

Se m i n i m a r a t i o c i n a t i o n e m & i n t e l l i g e n t i a m Se r e l i q u a quse f e q u u n t u r . P ræ te re a

3 d i b . d e A n i m a , h ç c P h d o f o p h u s fc rib ir. o m n i n o i g i t u r , f i c u t d i f t u m e f t , i n q u a n t u m a n i m a i a p p e d d u u m e ft .fic ip fiu s m o tiu u m e ft.a p p c d d u u m a u te m n o n lìn e im a g in a tio n e .p h a n ta fia a u i e m o m n i s , a u t r a t i o n a l i s , a u t f e n f it iu a . h a c i g i t u r 6 e a l i a a n i m a l i a p a r t i c i p a n t , q u i d e rgo * q u ? f o , p e r r a t i o n a l e m p h a n t a li a m A r i f t . a l i u d i n t e l l i g e r e p o t e i ! , q u à m v e l c o g i t a d u a m , c ir c a

Ttx.f7.

p p aa rr tt ii cc '' jjîl a r i a r a t i o c i n a n t e m , vel q u a m G r e c i fiavoictv n u n c u p a n t ? Se e o d e m l i b r o p a u l o i n fe r i u s , f e n f i d u a q u i d e m i g i t u r p h a n t a i ì a , f i c u t d i d t u m e f t , Se i n a l i i s i n e f t a n i m a l i b u s , d e l i b c r a t i n a a n t e m in folis r a d o n a b i i i b u s , q u i d e r g o eft p h a n t a i ì a d e l i b e r a t i u a , n ifi c o g i t a d u a a u t g r ç c i s ¿'itti'oid, d i d a ? n u l l i b i e n i m a p u d A r i f t . l e g i m u s i n t e l l e & u m a b e o d e m p h a n t a l i a m n u n c u p a r i i p o f t q u a m i n t e l l e à u s c o r p o r e o a ffixus n o n eft o r g a n o , q u e m a d m o d u m i p f a p h a n t a * fia ; A d h ç c , 6 . E t i l i c . a n i m a m d i u i d i t in c o g i t a d u a m d i i c n r r e n t e m c i r c a p a r t i c u l a r i a a t q u e in ip fu m i n t e l l e d u m v n iu e r fa liu m exiftentem . D e m ii m e m in it d e h a c c o g it a d u a lib .d e M e m oria & R e m in ifc e n t ia ,q u e m a d m o d u m in e x p lic a d o n e illiu s libri nos m a n ife fta u im u s.A d

E

htec, n e d u n v i n d i u i d u a n o u e m a c c i d e n t i s c a t i i e g o r i a r u m , f e d i p i ì u s f u b f t a n t i æ h o m o m u t u o

Si Se c o m p o f i d o *

c o m p o n i t a c q u e d i u i d i t , v t i i n i m i c u m effe a f n e i e n d u m , S o c r a t c m e l l e p r o f e q u e n d u m a lia ìd g e n u s . p e r c o n t a m u r v e r o q u æ f a c u h a s h o m i n i s h u i u f m o d i d i u i f i o n e s

n e s h a r u m p r o p o f u i o n u m f a c i t ? n o n a u t e m i n t e l l e < f t u s , q u o n i a m . i l l e eft v n i u e r f a l i u m , v t f ç p e n l i m e r ò d ix it A r i f t . & fi p a r ti c i l i a r e

Se i n d i u i d u u m i n t e l l i g i t , h o c e ft illi p e r a c c i d e n s , q u a +

r e a l i q u a f a cilita s a b i n t c l l c & u a li a v t h æ c e f f i c i a t n e c e f f e e f t . h a n c v e r o c o g i t a d u a m , fiu e a l i o n o m i n e ( v t i l u b e t ) e l l e f a t e m u r , a p p e l l a b u n r . f u n t a u t c m n o n n u l l i q u i a i u n t i n t e l l e d u m fe n f i b u s c o p u l a t u m h o c m u n e r e v t i , n i m i r u m p r o p o i ì d o n e s q u a s i u p r a d i x i m u s f a c e r e v t i a m i* cu m a m p led cn d u m

Se i n i m i c u m f u g i e n d u m , & q u æ c u n q u e alia c o g i t a t i t i ? n o s a f e r ib i m u s *

a b i n t e l l e d u f e n i ì b u s c o p u la to p e rb ellc c o m p le r i a if e r u n t , fed hi lo n g e d e c ip iu n tu r . A r i f t .

Ten.ift,

a u t e m i n i . l i b . d e a n i m a a g g r e d i t u r p r o b a r e i m a g i n a t i o n e m n o n effe a d m i x r i o n e m & v n i o n e m o p in io n is

Se f e n f u s , n e q u e e flè o p i n i o n e m & f c n f u m , n e q u e o p i n i o n e m c u m f e n f u , c u Se S i m p l i c i u s a n i m a d u e r t c r u n t . & ad h o c p r o b a n d ü h a c

ju s ratio hatceft, v t i b i P Jiilop on u s

v t i n i r p h i l o f o p h u s r a t i o n e , n i h i l ex p u g n a n t i b u s c o m p o n i t u r a c r e l i q u o r e l i q u u m p u g n a n ­ ti v n i t u r : p u g n a n t a u t e m f e n fu s & o p i n i o , e r g o i m a g i n a t i o n e q u a q u a m e r i t e x o p i n i o n e c u f e n f u v n i t a Se c o m p o f i t a . à l i m i l i i t a n o s i n f t a m u s ; e a q u æ m u t u o f i b i p u g n a n t , n o n p o l f u n t i n u i c e m v n i r i a c c o p u l a r i , a t q u e ex h is v n m n t e r t i u m c o h a l e f c c r e . m o d o i n t e l l e é h t s Se f e n ­ f u s m u t u o p u g n a n t , e r g o n e q u a q u a m ex v n i o n e i n t e l l e d h i s c u m f e n f u r e f u lr a r e p o t e i ! c o g i * tatiua, q u a m

Se a l i o n o m i n e ip fi h a n c v n i o n e m in t e lle tftu s c u m f e n f u n u ll a r a t i o n e S'imo/m

n u n c u p a n t . S e c u n d a p r o p o f i d o i t a p r o b a t u r , fen fu s r e m u m in a q u a confraiftu m v i d e i,in t e i letftu e o i p f o t e m p o r i s m o m e n t o , i l l u m f a l u u m e lfe c r e d i d i t , q u a r e intelleójtus c u m f e n fu pi» g n a b it. R u r f u s fen fu s fo le m v n iu s pedis f e n d i

Se c o i p f o t e m p o r e , in relletftus m a i o r e m ter*

ra c e n tu m fep tu a gin ta vic ib u s o ft e n d it, p u g n a i e r g o in t e lle ih is c u m fen fu , q u æ o m n ia in o p i n i o n e & i e n f u c x A r i f t . i b i P h i l o p o n u s a p p r o b a t . D c m n m c o g i t a t i u u m p o t e n t i a m a n i*

tty.x 7.&19 m ? e o d e m i . d e A n i m a f o le t a p p e l l a r e , q u a r e n o n e r i t c o p u l a n o ì n t e l l e d l u s c u m f e n f u i p f a c o g i t a t i u a v t i h i e x p o n u n t , c u m h æ c o p c r a d o a c c i d e n s f u ìp fi intelletftui. A m p l i u s , i n f i n i t a fere a b f u r d a h i e u i t a r e n ó p o f l u n t , c u m h æ c f a t e n t u r . e t e n i m i n t e l l e f t u s a p u d A r i f t . n o f t e r i m m o r t a li s a t q u e ç t e r n u s e f t , v t n o s a li b i p r o b a u i m u s . n u m e r o a u t e m m u l t i p l i c a t u s a p u d e u n d u m effe n o n p o t e f t , q u o n i a m o m n i s in n u m e r o m u l t i c u d o à m a t e r i a o r d i n i d u c i t . I n t c r i t u a Tex. 49.

T cx.p i.

o m n is com p o te 1 i.D n iin o r u m

Se i . C c e l . P h i l o f o p h o t e f t e . q u a r e v n u s n c c e l f a r i o e r i t . h i e v e

r ò o m n e s h o m in es i n fo rm a re n o n va leb it, tu m q u o n ia m o m n e s h o m in e s elfent v n u s n u m e 1 0 h o m o , e o rii v n i c a n u m e r o e x i f t e n t e f o r m a , n é p e intelletffcu, tü e d a m a p u d A r i f t . n u n q u a t n l e s i m u s im m o r ta le m a tq u e æ tern am a liq u a m fo r m a m c o r r u p t ib ilc & m ateriale in fo rm a re fu b ie tftu m ,q u æ en im fp e cie

Se g e n e r e Se p l u f q u a m g e n e r e ( q u e m a d m o d u m ç t e r n u m Se c o r -

r u p t i b i l e ) l o . D i u i n o r u m d i f f e r u n t , q u o m o d o i n v n u m c o a l e f c e r e p o l f u n t ? v n i t m q ; ex fo r­ m a æ terna

Se l u b ie tfto c o r r u p t i b i l i c o n f t a r e ? q u a r e p r æ te r i n t c l l e & u m a li a p o n e n u a eft in h o

m i n e a i l ì f t e n t e m f o r m a m q u æ i p f u m i n f o r m â t , h æ c v e r o fitte fit c o g i t a t i u a lin e a l i o n o m i n e v c l i s i l l a m n u n c u p a r e , v e l a l i q m a lia fot m a , n o n r e lu t ft a b o r . h o c v n u m n o b i s fu fficit p l u r e s i n h o m i n e e lle f o r m a s , a r q u e p r e t e r in t e l l e t f t n m a l i a m effe in h o m i n e i n f o r m a n t e m v i r t u tem j h a n c v e r ò f e n t e m i a m veteres a tq u e iilu ftres P e rip a te tic i l o n g e a n t e nos h a b u c r u n t ,v t i Theo-

H

Seóiio Secunda.

A

IOI

c*ph q u i b u s f u r n p f it A u e r , q u i o m tje s a f l e r u n r i n h o m i n e d u - taP-i 9-

T h eo p h raftu s (T h em iftio a n th o re $ .d e A n im a ) id e m e t T h e m iftiu s eo d e m libro, S im p licitis in e x p l i c a d o n e i . d e A n i m a ,

p l i c e m e i l c f o r m a m , a lt e r a m i m m o r t a l e m a r q u e 9 tern a m q u a m i n t e l t e & u m ? t e r n u m & ira -

8.

Tex. q u e r n c o r r u p d b i l e m e m a t e r i a e d u & u m v o l u t , a t q ; h o m i n e m i n f o r m a n t e m , p r i o r e m v n u m &;■ & »• n u m e r o o r b i q ; h u m a n o v n i u e r f p i n h ^ r e n t e m : p o l l e r i o r e m v e r b n u m e r o m u l t i p l i c a t u m Sc

{ n o r t a le m c o m p o l i t u m ex i n t c l l e & u a g e n t e & p o i l i b i l i : a l t e r a m v e ro in te lle < ft u m p a i f i b i l e m

e d u d l u m o p e a g e n t i s e g r e m i o m arerite. A c c e d i t a d h a n c f e n t e n d a $ .d e A n i m a v i d e t u r A r i f t . en u n d a ffie, v b u n t e l l e & u m f u b l t a n t i a m a p p e l l a t , a & u m s t e r n u m a t q u e i m m o r t a l e m in i p f o & I4 " ' ' 10’ i d e m e lfe i n t e l l ig i b i l e , id q u o d i n t e l l i g i t u r , a t q u e i p f e i n t e l l e & u s , 8 c f e i e n t i a

Sc fe ib ile & i d

g e n u s p l u r a alia quae o m n i a n u l l i t r i b u i c p h i l o f o p h u s nifi m e n t i b u s abftratftis a t q u e i n t e l l ig e n t i i s : ex q u i b u s diiftis d u o c o l l i g e r e n o b i s l i c e t , a l t e r u m p l u r e s f o r m a s , a t q u e a n i m a s elfe i n h o m i n e , a lt e r u m v i r t u t e m c o g i t a t i u a m f i u e a l i o n o m i n e

S'lavatav n u n c u p a t a m , v e t c r e s

•p e rip a te d c o s c o m p r o b a f t e . q u a r e & h u i u s c o g i t a t i n g m e m i n i t A r i f t . a t q u e f o r m a m h o t t t i n is n u n c u p a u i t . P r o f o l u t i o n e a lt e r iu s a u g m e n t i & e o r u m q u a ? f e q u u n t u r a l i q u a f u n t f u -

% fe ip ie n d a . p r i m u m a u t e m eft, q u e m a d m o a u m n a u i s d u p l i c e m h a b e t e f l e n t i a m , a l t e r a m q u $ eft id q u o d eft n a u is quae e ft f o r m a i n f o r m a n s n a u i m , r e p o n e n s q u e i p f a m i n f p e c i e n a u i s , a l­ t e r a m v e t o a d o p e r a t i o n c m q u a m e l i u s e f t . n o n a u t e m q u a e ft. a t q u e h^c eft n a u t a i p fi a i li f t e n s , a t q u e o p e r a t i o n c m p raeclaram a c n o b i l e m ip fi a fferens, v t i n a u i g a t i o n e m , i ta i n h o m i ­ n e d u p l e x eft elfe , a l t e r u m q u o h o m o eft i d q u o d eft h o m o , & h o c h a b e t i f o r m a c o g i t a d u a v e l a b i'n te lle & u c o r r u p t i b i h & p a t i b i l i , v t d i c i t T h e m i f t i u s . a l t e r u m v e r b q u o m e l i u s e ft, v c eft ip f e in t e lle t f t u s i m m a t e r i a l i s a t q u e i n c o r r u p t i b i l i s , q u o h o m o i n t c l l i g i t 8c fitpit v n i u e r fa li a , fed p e te s a v i r c u r e c o g i t a d u a q u a m o p e r a t i o n e m h a b e b i t h o m o ? a n d i f e u r f u m c i r c a p a r t i c u l a r i a a r q u e c o g n i t i o n e m i n d i u i d u o r u m d ecern c a t h e g o r i a r u m i l l o r u m i n q u a m c o m p o f i d o n e m & d i u i f i o n e m , a b intelletftu v e r b q u i v n u s eft h a b e t fp e c u la r i p r i m a s v e l f e c u n d a s v i t a s , v t t e ftatu r S i m p l i c i u s , b i n e P h i l o f o p h u s i . d e A n i m a d ix it m u l t i s h o m i n i b u s n o n i n e f l e i n t c l l e t f t u m h o c eft o p e r a t i o n e m , & f p e c u l a t i o n e m q u te p r o p r i a eft h u i u s i n t e l l c f t u s q u i v n u s eft, q u a r e q u o d h o m o fib i a n n e x u m a t q u e c o p u l a t u m h a b e a t h u n c in t e lle tftu m

%

■,

^ h o c eft illi a d m e l i u s efte a t q u e n o n r e q u i f i t u m a d elfe h o m i n i s q u o h o m o eft, i n t e l l i g e r e f i m i l i t e r q u o d eft r e r u m v n i u e r f a l i u m , h o c eft f p e c u l a r i , p r o p r i u m eft ipfi h o m i n i q u o d f o li c o m p e d t & c n o n o m n i . p a r r i c u l a r i u m a u t e m i n t e l l i g e n d a m o m n i 89 f o li h o m i n i 8 c f e m p e r c o m p e te r e d ic im u s. R n r fu s , q u i h a n c in relleih is v n io n cm n egan t, m o d u m q u e q u o v n itu r n o b is q u e co p u la tu r r efp u u n t, atten d an t ve lim q u o m o d o M a r t is a tq u e L u n te in te llig e n tix f u is o r b i b u s in h ^ r e a n t a t q u e v n i u n t u r , e o m o d e h i c n o f t e r intelle< 5l u s n o b i s e d a m in h ^ r e t a t q u e v n i t u r , v t r i u f q u e v e r b m o d u m e x p li c a u it A u e r , in p r i m a in A l g a z e l e m d i f p u t a t i o n e .

A m p l i u s fu fe ip ie n d u m eft h a n c c o g it a tiu a m a liq u a n d o ratio n a lem , a liq u a n d o d e lib e ra tiu a , a liq u a n d o p h an tafiam n u n c u p a r i, & h o c o b m u n i a q u f d i u e r i a o p e r a tu r . v t e n i m c ir c a p a r t i c u l a t i a r a i i o c i n a t u r , r a tio n a lis d i c i t u r . v t v e r o r n illis b o n u m ti m a l o d i f e e r n i t , a t q u e h o c p r o f e q u e n d u m , i l l u d v e r b f u g i e n d u m c o n f u li r , d e l i b e r a t i u a d i c i t u r , v t e x fe n t e n t iis n u p e r c i t a d s i p f i u s A r i f t . p a t e t . h is i t a q n e iadiis cuntfta f o l u e r e n o n c r i t d i f f i c i l e . fiatem ur e n i m v i r t u t e m c o g i t a t i u a m c o n f t i t u e r e h o m i n e m in f p e c i e q u a h o m o eft, f o r m a m q u e e lfe h o m i ­ n is f p e c i f i c a m , n o n a u t e m g e n e r i c a m , a t q u e o p e r a t i o n e m i p f i h o m i n i p n e f t a r c p a r t i c u l a r i u J ) c o g n i t i o n e m , ti q u i b u s i d q u o d b o n u m p r o f e q u e n d u m , q u o d m a l u m f u g i e n d u m c o g n o * fe it. n e c e t i a m n e g a m u s i n t e l l e d h i m p o f t a d u e n i e n t e m n o n e i l e f o r m a m n c c e f l a r i a m v t h o ­ m o fit. e x t r i n f c c a m v e r b a r q u e a c c i d c n t a l e m n u n c u p a r e p o l f i i m u s , q u a t e n u s f o r m a i p f e in telledfcus n o n eft e g r e m i o m a t e r i a e d u d ta , n e c e d a m n e g a m u s h o m i n e m q u o a d i d q u o d h o m o e ft, g r a d u m f e n f i r i u u m n o n e x c e d e r c , tarn ctfi f o r m a hate f e n f i t i u a l o n g e n o b i l i o r a t q ; p r te cla rio r eft, e x c e d i t v e r b g r a d u m f e n f i r i u u m , q u a t e n u s fib i a d h ? r e t a t q u e alfift/t h i e vnusm t e l l e d h i s . A d earn v e r b quae fe r ip r a eft i . d e A n i m a l i u m g e n e r a t i o n e A r i f t . f e n r e n r i a m , q u o i n l o c o p e r a n i m 3 m r a t i o n a l e m v u l t h o m i n e m e lfe i d q u o d eft h o m o , d i c i i n u s vel v t a l i q u i i b i m o n e n t illa m d i d t i o n e m r a t i o n a l e m i n g r t e c o a n t i q u i f f i m o c o d i c e n o n legi, q u o d fi ita ' f t n o f t r e o p i n i o n i h i e l o c u s m a x i m e f a u e t . e f l e t e n i m lirerae f e n fu s p e r a n i m a m f e n f i t i u a m b o t n i n e m elfe a n i m a l a t q u e h o m i n e m , v e l d i c e n d u m g r a r c a m lirerani elfe

S'io.vcw , h o c eft

f ° g h a t i u u m , q u e m a d m o d u m & in 2 . d e A n i m a e o d e m v o c a b u l o v f u s e f t d i f t i n d i o a b i p l o i n t e l l e f t u j Vt f u p r a e t ia m m o n u i m u s , q u o d e b m a g i s ha:c f e n t e n r ia m i h i a rr id e r e v i d e t u r , q u i a p a u l o i n fe r iu s A r i l f i d i c i t ,h a n c r a t i o n a l e m , q u e a d m o d u m f e n f i t i u u m i n m a t e r i a p r i u s p o ten tia

In folutlam^

10.2

Quintij Bonioan. Deprin. nature

p o t c n t i a f a i i l e , i n t e l l e d u m a u t e m fi u e m e n t e m , q u o d i d e m a p u d G r a c o s i i g n i f i c a t , v t

mu" r

E

extrin fecu s a d u e n ir e , f u a m q u e a d io n e m c u m c o rp o re n o n c o in m u n ic a r i. q u a re per ratio na l e m q u a eft h o m o h o m o , f i P h i l o f o p h u s i n t e l l e d u m i n t c l l i g e r e t , f i b i i p fi n u l l o p a d o c o n f t a r e p o i f e c , c u m p r im o aflerat h a n c r atio n a le m a n im a m c d u c i e p o te n ria m a te ria :, p o ftea ve rb e x t r i n f e c u s a c c e d e r e . f u a m q u e a d i o n e m c u m c o r p o r e n o n c o m m u n i c a r e , q u a r e in m a n i f e fta d i e t c o t r a d i d u o n e . vt e r g o h o c f u g i a m u s , f a t e n d u m eft p e r r a t i o n a l e m , h o c eft

S‘i<tvt>utr,co-

g i t a f i u a m i n t e l l i g e r e , o b q u a m h o m o eft id q u o d e f t . v c l a d d e n d u m e f t p e r r a t i o n a l e m a n tm a m c o g i t a t i n a m i n r e l l i g e r e quae r a t i o n a li s n u n c u p a t u r cx e o q u o d c i r c a p a r t i c t t la r i a r a t i o c i n a t u r . i c.'uius l o c i i g n o r a n t i a m o d e r n o s m tilta s f a b u l a s e x c o g i t a f t e i n v a r i o f q u e l a b y r i n t h o s r o d o s q u e i n e x p l i c a b i l e s incidilT e v i d e m u s . i l l o s m a x i m e q u i a i u n t p e r m e n t e m i n t e l l e d u m f p e c u l a t i u u m , q u i p r o u e n it a b ipfis in te llig ib ilib u s e x trin fe cu s a d u e n ie n te m A rift.in tellig er e . p o n u n t e n im d i f c r i m e n i n t e r i n t e l l e d u m 8c m e n t e m . 8c q u o n i a m h i n e c p h i l o f o p h i a m ,

Xicc a l i q u a m p r a c l a r a m f c i e n t i a m a u t lite ra s g r te c a s n o f c u n t , r e f e c a n d i f u n t a n o f t r a d i l p u t a tio n e , d o d i s q u c viris fuos c o n c e p tu s relegan d os c en fem u S jV t i l lo r u m i u d i c iu m ferant^ p rop r i a m c n i m v o c e m f e m p e r i g n o r a r e m i h i vifi f u n t , v t nelc'to q u a m i l l o r u m f e n t e n t i a m d e f e n - B d a n t a r q u e t u e n t u r . f e d h i p n e t e r m i t t a n t u r , & a d n o f t r u m i n f t i t u t u m r e d e a m u s . i l l u d ta m e n n o n o b f t a t fi A r i f t . i n a f l i g n a n d i s a n im a t p o t e n t i j s i n t e l l e d u s & n o n c o g i t a t i u t e m e m i n e r i r , v t h a c r a t i o n e v i d e r i p o i f i r , i n t e l l e d u m e l f e a n i m a t p o t e n t i a m n o t; a u t e m c o g i t a t i u a m , q u o n i a m i b i A r ift .p e r i n t e l l e d u m p o t e n t i a m a n im a t i n t e l l e x i t q u o d d a m C o m m u n e a d i n t e l l e d u c o r r u p t i b i l c m a T h e m i f t i o , T h e o p h r a f t o , 8c S i m p l i c i o d i d u m , a b a lijs c o g u a t i u a m , & a d il­ i u m i n t e l l e d u m q u i i t e r n u s e f t . a t q u e v n u s n u m e r o p r i m i s d i d i s tl S i m p l i c i o a p p lic ' 3 t u s . e o t W . n . d r i j ^ e t n v e t o 2-(|c A n i m a d i f t i n g u i r h u i u f m o d i i n t e l l e d u s , a t q u e v u l t i n t e l l e d u s q u i e f t ? t e i 'n u 5 a t q u e v n u s n u m e r o f o r e a l i u d g e n u s a nim at, q u o n i a m n o n eft p o t e n t i a e i T e n t i a l i s n o f t r a t a n i m a t ,f e d t a t u m a d o p u s . & f u b d i r , & h o c l o l u m p o l f e fe p a r a ri, f i c u t ? t c r n u m a c o r r u p t i b i l i . & p a u l o i n f e r i u s v u l t r e l i q u a s a n im a t p a rtes n o n e lle fe p a r a b i l e s , n e c a l i u d q u o d o b i i c i u n t fir-

4_ m u m e f t , a n i m a m e f l e a d u m c o r p o r i s . h i c e n i m d e f i n i t i o v t M a g n u s m a g i f t e r S i m p l i c i u s m o n e t 8 c P h i l o p o n u s , T h e m i f t i u s 8c A u e r . c o n f e n t i u n t , e x h i s d e n n i t i o n i b u s eft quat a d v n u d icu tu r, n o n au tem fim p lic ite r,q u a re ip fi in t e lle d u i c o m p e t e t f e c u n d u m fim ilitu d in e m .v ti

q

e n i m v e g e r a r iu a a t q u e f e n f i t i u a f u n t a d u s q u i p e r f i c i u n t a t q u e i n f o r m a n t c o r p u s o r g a n i c u . ita in t e lle d u s

bltKt^Ha. #ft, n o n q u o a d e l f e .f e d q u o a d o p u s . q u a r e p n t e r i n t e l l e d u m a l i a m

i n h o m i n e e l l e f o r m a m q u o u i s i l l a m a p p e l l a r e n o m i n e n e f it n o m i n u m d i f c e p t a t i o h u e c o g i t a t i u . i , f i u e <T/A'o/<tv,fiue p a t i b i l e m i n t e l l e d u m a t q u e c o r r u p t i b i l e m , & : p l u r e s i n h o m i n e e d e f o r m a s ex d i d i s l o n g e l a t e q u e p a t e r e a r b i t r o r . r e l i q u u , eft v t q u i b u f d a m a liis a d d i t i s f e c u n d a p a r t e m d i d i e n u n c i a t i o n i s p h i l o f o p h i f e n t e n t i i s f t a b i l i a m u s & c o n f i r m e m u s , 8c q u i b u f d a c*t- i • p e t i t i o n i b u s f a t i s f a d i s a t q u e r e i e d i s , A r i f t . i n 4 - d e A n i m a l i u m g e n e r a t i o n e r e d d e s r a t i o n c m c u r filii a l i q u a n d o a f l i m i l a n t u r p a t r i , a l i q u a n d o m a t r i , a l i q u a n d o a u i s a u t a t t a i n s , a l i q u a n d o extran eo h o m in ijfu m it h a n c d ig n ita tem C o r if c u m generare vt C o r ifc u s e f t , v t h o m o e f t & v t a n i m a l e f t . h i c e n i m f u n t v e r b a . C o r i f c u s e n i m 8c h o m o & v t a n i m a l g e n e r a t . f c d p r o p r i u s a p r o p r i o d i f t a t h o m o q u a m a n i m a l , g e n e r a t a u t e m 8c q u o d p a r t i c u l a r e e f t , 8c q u o d g e n u s e f t , f e d m a g i s q u o d p a r t i c u l a r e e f t . h o c e n i m f u b f t a n t i i e f t & c . f i m i l i s a u t e m p a t r i fit c u m fem e n p a tr is f u p e r a t , a t fi n o n t e n d i t i n o p p o f i t u m f e d n o n p e r f e d e f u p e r a t n a t u s f i m i l i s eric a u is 8c a t t a u i s . a l i q u a n d o m o n f t r o f i m i l is e f t , v t S o c r a t e s 8 c p a r t i c u l a r i s f i m i l e m f i b i n a t u m g e n e r a b i t . S o c r a t e s v t h o m o f i m i l e m eflSciet a u t a u i s , a u t a liis ex c o n f a n g u i n e i s , a u t n u l l i ex c o n f a n g u i n e i s . & h o c fibi a d u e n i t v t h o m o , a u t f i m i l e m a l i c u i m o n f t r o e f f i c i e t . & h o e v t a n i ­ m a l , & m u l t a a lia i b i p h i l o f o p h u s t r a d i t , a d q u ? l e g e n d a f t u d i o f o s l e d o r e s r e l e g a m u s . q u a i n A r i f t . f e n t e n t i a m a n i f e f t u m eft p l u r e s d i e f o r m a s i n v n o c o m p o f i t o v t p r o v a r i e t a t e fo r m a r u \

v a r i a f i t a i f i m i l a t i o & d i f f i m i l a t i o n a t o r u m a d p a r e n t e s & a d h o m i n e s , a l i o q u i n fi v n a e f t e t f o r m a , Socrates n u n q u a m generaret v t h o m o aut v t a n im a l.n e c A r ift.fu n d a m e n tu m , q u o v a r i e t a t e m n a t o r u m a f l i m i l a t i o n i s a f f i g n a t , e f t e t v a l i d u m . d i c e r e e n i m q u i f p i a m p o f l e t in h o m i n e v n ic a m elle f o r m a m fpecifican i a g c n e r ic a n o n d i f t i n d a m , a t q u e p e rp e tu o g enerare v t h o m i n e m , n o n a u t e m v t a n i m a l . P r a ’ te rea ,

i . M e t a p h . p r o b a t in f o r m i s n o n e lle a b i t i o n e m

i n v n o c o m p o f i t o i n i n f i n i t u m , q u a m f e n t e n t i a m v e l u t f i r m a m A r i f t o t e l i c a m p r a t e r ea quae f n p r a ex T h e m i f t i o , T h c o p h r a f t u m t e n u i i r e d i c i m u s S i m p l i c i o &

P h ilo p o n o au th orib u s i .

In tel. i . ** P h y f i . i d e m m e t P h i l o p o n u s i . P h y f i . i t e m S i m p l i c i u s 2. P h y f i . a f t e r u n t p l u r e s f o r m a s e l l e i n v n o c o m p o f i t o , q u o d i d e m fe n ti t A l e x a n d e r a . l i b . d e A n i m a , 8c j . n a t u r a l . q u i f t . a q u i b u s m u tu atu s

ft

Seilio.Secunda.

A

..103

m u t u a t u s A u e r , h i n c i n d e h a n c v c r i t a t c r a literis m a n d a u i t , q u e a m d m o d u m 6c q u i i p f u m i n f e q u u n t u r o p t i m e a n n o t a r u n t . f e d p e te s h a r u m f o r m a r u m o r t u s m o m e n t o o m n i u m e f t , an v n a q u g q u e tem p o re a lia m in t r o d u & a p r s c e d i t ? h u ic d ifficu ltati T h e o p h r a f t u m i..d e c a u i s P l a n t a r n m h is v e r b i s fa tis fe c ir. in p r i m a P l a n t a r u m g e n e r a t i o n e p r o n e n i t q u i d e m p r iu s r a d i x , q rta m g e r m i n a , f e d n o n a d e o v t f p a t i u m ' q u o d d a m t e m p o r i s a m p i n m p r s c e d a r j ' c d ita v t b r e u c a d m o d n m i n t e l l ig i p o f f i t , q u e m a d m o d u m i n a n i m a l i u m g e n e r a t i o n e c o r , q u ^ q u e c i r c a c o r i p f u m c o n f i f t u n t . n a t u r a e n i m v t i ta l o q u a r n u l l a m p ^ n i t u s r e m p a r t i c u l a t i m v t ars f a c e r e f o l e t , fe d o m n i a v n i u e r f i m , f i r n u l q ; p r o c r e a t , q u a m u i s alia p r i u s q u a m alia c o n f i c i a t * e x q u i b u s T h e o p h r a fti ve rb is a p e r te c o llig e r e lic e t n atu ram has fo r r a a s p r o c r e a r e n e q u a q u a i n c o d e t c p o r c o m n e s , f e d v n a p r iu s d e i n d e a l i a ; a n t e q u a e x p l i c a u i t A r i f t . z . d e a n i m a l . g e n e r a .

Cap. j .

c u m d ix it e m b r i o n e m p r i u s v i u e r e v i t a p l a n t s , d e i n d e v it a a n i m a l i s , d e i n d e v i t a h o m i n i s , q u a in re e o r u m e x p o f i t i o n u q u a r a m i h i a r r i f i t , a f t e r e n t i u m q u o d p r i u s n o n a fle r a t o r d i n e m i n t r o d u & i o n i s f o r m a r u m f e d o r d i n e m p e r f e & i o n i s , h o c eft p r i u s a p p a r e t o p e r a t i o v e g e t a t i r u s ta n q u a m csteris im p e rfe ftio r, d e in d e f e n fitiu s , o m n iu m p o ftre m o in te lle ttiu s h is o m n i ®

b u s perfettioris apparet o p e ra tio , q u s i n q u a m in terp re ta tio p erip ateticis n u n q u a m p la c u it , a p u d i l l o s e n i m t e m p o r e p r i u s g e n e r a t u r c o r c gte ris m e m b r i s , v t A r i f t . t e f t a t u r j . d e p a r t i b u s

CT S' & 7 ‘

a n i m a l i u m , & z . d e g e n e r a t i o n e a n i m a l i u m , d e i n d e a l i a m e m b r a . q u a n d o e n i m h a b u c r i t em-r b r i o p e rfe & a m corporis p a r tiu m o r g a n iz a tio n e m , viu it v ita ve ge tatiu a a liq n o t e m p o tis fpad o , n u t r i t u r e n i m 6c a u g c t u r . p o f t e a f e n t i t a t q u e m o u e t u r 6c h o c r e m p o r i s a l i q u o f p a r i o , p e r f e i f o a u t e m c o r p o r e o r g a n i z a t o i n t e l l i g i t a t q u e f a p i r , q u a r c f o r m a r u m i n t r o d u i f t i o tern* p o r e m e t ie t u r . n u m vero fo rm a ip fa m om ento-an. te m p o re in tro d u c a tu r,fe p a r a to l o c o v id e b i m u s . v e r u m ii fu is q u s i n A r i f t o . d o t f t r i n a L a t i n i a u t h o r e s p r i n c i p i a p o n u n t a n i m a d u e r t e r e v o l u n t , t a n t u m a b e f t v t h a n c de fo rm a ru m m u ltitu d in c fen ten tiam n e g e n t, q u o d e t i a m m a x i m e a f f i r m e n t . t e n e n t e n i m ( q u e m a d m o d u m e f t r ei v e r i t a s ) a n i m a m r a t i o n a l e m e f l e ^ t e r n a m , f e n f i t i u a m v e r o 6c v e g e t a r i a m co rr u p t ib il.e s i n h o m i n e , q u o m o d o fie ri p o t e f t v t v n a a n i m a n u m c r o ^terna fit a c c o r r u p t i b i l i s , q u a r e p l u r e s a n i m a s i n h o m i n c h a c r a t i o n e c o a c t u s

C

I o a n n e s G r a m m a t i c u s i n j . d e A n i m a p o f u i t . e f t v e r b 6c a l i u d n o n p r s c e r e u n d u m f o r m a r u m m u ltitu d in e m n o n h a b e ri ex p r s d ic a t is d iftin itis elfc n tia lib u s v t q u i b u f d a m L a tin is in e p te v ifu m e ft. illu d e n im

y« t

p r i m u m f e q u e r e t u r in c o m m o d u m fim p lic ia c o rp o r a v t i ig n i s , , a e r ,

a q u a , & terra n o n e ft e n t f i m p l i c i a , fe d 6c ip fa p l u r i b u s p r ^ d i t a f o r m i s , q u o n i a m v n a m f o r m a m h a b e r e n t p e r q u a m f u n t f u b f t a n d s , a li a m p e r q u a m f u n t c o r p o r a , 6c a l i a m p e r q u a m f u n t e l e m e n t a . f e c u n d u m a b f u r d u m , m a t e r i a p r i m a i n fe c o n f i d e r a t a p lu r e s h a b e r e t f o r m a s ,, q u i a p l u r a h a b e t p r s d i c a t a e fle n tia lia , eft e n i m f u b f t a n t i a a t q u e p o t e n t i a v t o m n e s f o r m a s r e c i p i a t q u s a t t r i b u t a f u n t i p f i m a t e r i s p e r f e t e r t i u m i n c o m m o d u m , f i m p l e x o m n i u m re­ r u m o p ife x , f u m m u s i l l c D e u s ex p l u r i b u s eft ct c o a g m e n t a t u s , m u l t a e n i m a t t r i b u t a i p fi eff e n t i a h a a t t r i b u i m u s , v t i D e u s e f t a b h i s , D e u s eft f u b f t a n t i a , f u m m a b o n i t a s , p r i m u m n e c e l l a r i u r a 6 : alia i d g e n u s . P r s t e r e a , A r i f t . i . d e p a r t i b u s a n i m a l . a r g u e n s P l a t o n e m d i f f e r e n tia s q u s n e g a t i o n e 6c p r i u a t i o n e p r o f e r u n t u r v t i n a n i m a t u m , i r r a r i o n a l e 6c i m p e n n a t u m 5c i n l e n i i b u e d i u i f i u a s e ife g e n e r i s a t q u e f p e c i c r u m

ta m h i l c o n f t i t u e r c , q u o n i a m p r i u a t i o n e s f u n t d i f t i n b t s a b ip f is f o r m i s 6c d i ffe r e n t iis D

C*?'h

c o n f t i t u t i u a s i n q u i t h u i u f m o d i prsdica-*

affirms

v* US V[l CX^CrS ‘ e n *us *n p l a n t a n i l a l i u d f i g n i f i c a t n ifi v e g e t a l e m a n i m a m , q u o d p e r b e l l e 8 .

A l c t a p h . e x p h c a u i t A u e r . h i s v e r b i s , c u m d i x e r i m u s in d e l i n i t i o n c a n i m a li s q u o d e f t c o r p u s m u n b i l c , f e n f i b i l e / i d i m i n u e r i m n s v l t i m a m d i f f e r e n t i a m , r e m a n e b i t d e f i n i t i o ve<re tab u m m . 6 c fi a d d a t u r a li a d i f f e r e n t i a ,f c i l i c e t r a t i o n a l e , f i e t d e f i n i t i o h o m i n i s . f i e r ? o '

■*

c o r p u s n u t r i b i l e eft d e f i n i t i o p l a n t a r u m exp ers f e n f u s , a l i a m f o r m a m i n ° p l a n t is d i f t i n f t a m i v e g e t a t i u a n o n f t g n i f i c a b i t . e r g o p r s d i c a t a d i ftim fta f o r m a r u m m u l t i t u d i n e m n o n a r g u e n t , f e d p e t e n d a eft v ia q u a m f u p r a n o s d i x i m u s ex i l l u f t r i o r i b u s v e t e r i o r i b u f q ; p e r i p a t e t i c i s e x cerp t a , 6 c q u o d m a g i s e f t ,i p f i u s n a

fo n a . •

§ Suer-

Cm' t0‘

Io 4

Quintij Bonioan.Deprin. nature Buertmtur Latinorum rationes.

fa f. v i.

i A t i n o r v m verb rationes oppofitas foluerenon eritonerofum, rnmillai quie formam vniuerfalem corporis fubftanti® mareri® co?uam affirmant, \ c u m illas qu® f o r m a r u m m u l t i t u d i n e m c m e d i o t o l l e r e n i t u n t u r . p r i m u-m e r o o n e c e ffifates quae L a t i n o s vt h o c f i g m e n t u m , n e m p e h a n c v n i u e r f a l e m I & ° c o n fu ia m fo r m a m fin g ere im p e lle r u n r , m in im e im p e ll e r e d c b u e r a n t . „

___ _ luflSciens e n i m eft materiae p o t e i t a s , v t ex i p f a o p e a g e n t i s d i f p o n e o t i s fo r -

n ^ n w u r a i e s e d u c a n t u r . & h ac ra tio n e in A r i f t .d o & r in a c re a tio n e m c o n c e d e re n o n eo g im u r , q u e m a d m o d u m f u p r a e t i a m m o n u i m u s . A d p r i m a m e r g o e o r u m r a t i o n c m fie fa tisfac i e m u s , a t q u e a f t e r i m us p e r p r i m a m f o r m a m A u e r . n o n f o r m a m h a n c v n i u e r f a l e m c o r p o r e i t a t i s i n t e l l i g e r e , fe d D e u m O p t . M a x . q u i eft f o r m a f o r m a r u m , v t v e r b is A u e r . v t a r , v t ¿ . M e t a p h . A r fft .p r o b a u it . A d f e c u n d a m r a tio n e m q u o d A r i d , ib i e x p o n it A u e r . z .P h yfic. q u e m a d m o d u m e x p o n u n t G r ® c i . p e r p r i u a t i o n e m e n i m quae eft q u o d a m m o d o f o r m a in - F t e l l i g i m u s v e l d e r e r i u s c o n t r a r i o r u m , v e l i p f a m p o t e n t i a m m a t e r i a , q u a m a t e r ia q u o d a m ­ m o d o a cftuatur a d f o r m a s r e c ip i e n d a s . A d t e r t i a m v e r b d i c i m u s q u o d p e r f o r m a m v n i u e r ­ f a l e m q u a m m a t e r i a p r i m o r e c i p e r e d i c i t A u e r , i n t e l l i g i m u s f o r m a s c l c m e n t o r u m q u a s pri* m o m a t e r i a r e c ip i t . A d q u a r t u m f a t e m u r cx i n c o r p o r e o p e n i t u s & atftu & p o t e n t i a , q u e m ­ a d m o d u m fu n t p u n d ta , n o n coalefcere a li q u o d c o rp u s , v t 'b . P h yfic. h o c m o d o d c m e n ft r a t A r i f t . v e l e x i n c o r p o r e o . i n a f t u c o r p o r e o a u t e m p o t e n t i a , q u e m a d m o d u m eft i p f a m a t e r ia c o r p u s i p f u m c o n f t a r e m a x i m e a f f i r m a m u s . a t q u e h®c eft A l c x a n d r i in l i b r o f u o d e A n i m a , & l o a n . G r a m m a t i c i i n l . d e G e n e r a t i o n e f o l u t i o : v e l f e c u n d o d i c e n d u m eft m a t e r i a m n o n c fte i n c o r p o r e a m , fed fociatam & c o $ u a m m a g n itu d in e m habere fu p ra m o n ftr a u im u s : vel Xertio m a t e r i a m in e n t i u m n a t u r a fern pe r c o r p o r e a m i n u e n i r i , q u i a f e m p e r l u b f o r m i s fu b ita n t i® i n d i u i d u i s eft, & v t fie i d q u o d o r i t u r fit a t q u e c o n f t a t : m a t e r i a v e r b m e n t i s o p e r e c o n c e p t a i n c o r p o r e a p e n i t u s eft a t q u e e n s r a t i o n i s , & v t f i c ex i l i a n i h i l c o n f t a t t : . M e r a p h .

A u e r.a u c h o r e . A d q u in ta m c o rp o re ita te m ,q u ® in c o m p o firo in u e n itn r fore a d iic ie n d a m , a u r m a t e r i s i l l a m p o t e f t a t e h a b e n t i s , a u t m a g n i t n d i n i q u ;c fibi c o ^ u a e f t i n t e r m i n a t e v t f u - L * p ra d o cu im u s.

A d fextam , per v ltim a m fo r m a m A rift.in tellex it D e u m O p t . M a x . v t fu p ra

d i x i m u s . d i f e r i m i n a a u t e m qu® ifti p o n u n t i n

A u i c . & A u e r, ia m p rid e m cxp lo fa f u n t .

A d fe p tim a m g e n e ra tio b ifariam fu m i t u r v t m u k i s i n l o c i s A u e r . m o n u i r , v e l p r o d ifp o fit i o n e qu® p r® cedit v l t i m a m f o r m a m , 8 c h o c m o d o e f t a b l u s c o r p o r i s m o b i l i s : v e l p r o form® ■ vltim a a cceflio n e, & fic n o n eft m o t u s , n e c f ib i c o m p e t i t d e f i n i t i o m o t u s .

A d o & a u a m ,io l-

» i m u s c u m S i m p l i c i o in 8 . P h y f i c . q u o d n u n q u a m m a t e r i a in e n t i u m n a t u r a r e p e r i r i p o t e f t fin e fo r m a , nec ta m e n h a n c fo r m a m c o rp o r is fi& itia m p o n e r e c o g i m u r : eten im fin is,in q u it S i m p l i c i u s , form ® c o r r u p t ® , p r i n c i p i u m eft fo r m ® g e n e r a n d ® , v n d e A u e r . d i c e b a t i . P h y f i c . n o n cefifare p a r te s f p e r m a t i s r e c e d e r e & p a r t e s fie r i h o m i n i s : a n v e r b d i c e n d u m eft i n t e r d u a s f o r m a s c o n t r a r i a s i n t e r c e d e s p e r p e t u o q u i e t e m in n u l l o q u e i n ft a n ti m a t e r i a m cfte fi­ n e f o r m a . i n f t a n s e n i m d u o n o b i s li g n i t i c a t v e l p r i n c i p i u m f u t u r i & fin is pr® teriti, q n a r e i n i l l o i n f t a n t i m a t e r i a n o n e r i t f i n e f o r m a . fi e n i m c o n f i d e r a m u s i n f t a n s v t eft p r i n c i p i u m f i i t u r i , m a t e r i a eft f u b f o r m a f u t u r a : f i v e r o v t eft finis p r e t e r i t i, e r i t f u b f o r m a pr® teriti > q u a r e n u l l u m e r i t t e m p o r i s m o m e n t u m i n q u o m a t e r i a e r i t fine f o r m a : h ? c v e r b o m n i a d o c u i t i n ¿ . P h y f i . A r i f t . a n v e r b & a l i o m o d o d i c e n d u m eft, i n t e r d u o s m o t u s c o n r r a r i o s ca d e r c m e d i a m q u i e t e m n o n f i m p l i c i t e r . h o c e n i m fieri n o n p o t e f t . q u ® lib c r e n i m m ateri® p a rs a li q u a f p e c ie m u ta t io n is p e rp e tu o c ie tu r , fed in t e llig itu r q u ie s e x d u o b u s te rm im s a q u o & a d q u e r n , q u e m a d m o d u m fi i g n i s i n a q u a m t r a n f m n t a t u r , m a t e r i a i g n i s d u m a d a q u a m a l t e r a t u r , h o c e ft d u m i n g r o f l a t u r a c c r a i f i o r fiat, q u i e f e i t m a t e r i a

i fo rm a q u am ha-

8c i

fo rm a a q u ?etia m

b e b a t, n e m p e ig n is ,q iip n ia m fe c u n d u m illa m a m p liu s op erari d efin it q u i e f e i t , q u i a a d h u c a b ilia n o n c o n t i n e t u r ,

8c q u o n i a m

fem p er rep eritu r lu b a liq u a .o rm a ,

i d e o n o n q u i e f c i t o m n i m o d e i q u i e t e , h o c e ft c u i u f c u n q u e m u r a t i o n i s p r i u a t i o n e , b e n e v e r u m eft i p f a m q u i e f e e r e q u i c t e o p p o f i t a p e r f e f t a r u m o p e r a t i o n n m , q u i b u s p r x d i t a erar, v e l q u a n d o fu b te rm in o

k q u o c o n tin e b a tu r, v ? l q u a n d o fu b te r m in o ad quern r e p e rie tu r,c u ­

i u s q u i d e m dibti h®c p o t i i f i m a eft r a t i o , fi e n i m m a t e r i a m o u e t u r , m o t u s v e r b a t t e f t a t u r fo rm ® , e r g o f e m p e r f u b a li t ju a f o r m a e f l e d e b e t v t p o l f i c i n d e m o u e r i . a t q u e h®c eft A ri ft.

H

Seótio Secunda.

A

i n $ P h yfic. vera m e n s & f e n t e n r i a .

io ;

A d n o n a m , fu n te x P e rip a te ticis n o n n u lli gra u iffim i

a u t h ó r e s et ia m c o n f o n d e n t e D i u o P l a t o n e , S i m p l i c i o i . P h y f ic .t e f t e , q u i a f l e r u n t ex t r i b u s natura: p r i n c i p i i s fo l a m t n a t e r ia m e lle v n a m n u m e r o p r i n c i p i u m ^ te r n u r a : r c l i q u a v e r ó d u o v t form a

Se p r i l l a n o

fp c c ie

Se n o n

n u m e r o e t e r n a e lle l u f f i c i t : p r i n c i p i a v e r o o p o t t e r e

f e m p e r m a n c r e i n t e l l i g e r e e t ia m p o í T u m u s in q u o l i b e t o r n i r e p e r i t i , v t A m m o n i i « d i c i t , v e l tres illas f i i p c r i u s en a rrata s c o n d i i i o n e s v t n o n fieri ex a li i s n o n m u t u o , fed o m n i a ex h is v t A u e r . t c f t a t u r . A d i d v e r o q u o d v l t e r i u s o b i i c i u n t f i m u l a l b u m & n i g r u m e l ì e s t e r n a fp e e i e , q u a r e n o n v i d e r e n t u r differre p r i n c i p i a p r i m a à l e e u n d i s , r e f p o n d e m u s v t S i m p l i c i u s i . P h y f i c . m o n e t , t a m e t i i p r i n c i p i a l e c u n d a f u n t s t e r n a , d e p e n d e n t t a m e n à p r i m i s , difl'erútq ; a b i l l i s q u i a n on in q u a lib e t g e n e r a t io n e reperiuntiy: q u e m a d m o d u m i l l a . A d d e c im a r ti fa t i s f a c i t M a g n u s S i m p l i c i u s i n e x p l i c a t i o n e e i u f d e m c o n t c x t n s , a d f o r m a r e fe r r i m a te ria m . i n t e l l i g i d c m a te r ia p r o p i n q u a 8c f o r m a p r o p r i a q u a his o m n i b u s c o r r u p t i o n i o b n o x i i s ent i b u s . an a u t e m

Sc m e l i u s

d i c e n d u m eft., r e fe rri m a t e r i a m a d f o r m a m v n i u e i f a l e m a t q ; h a c

e l e m c n t o r u m f o r m a c x i f t e n t e , n o n a u t e m illa à L a t i n i s e f f i é l a . A d v n d e c i m a t n , A u e r , d i -

B

(ftum ita i n t e l l i g i t u r ex p u r a m a t e r i a o m n i p r o r f u s e x p o lia r a f o r m a , m e n t i s o p e r e e n t e q u e r a t i o n i s e x ilíe n t e n i h i l f ieri c e r t u m e f t . ex il i a a u t e m i n e n t i u m n a t u r a c o r p o r e a o b indilli-», d u a s f o r m a s cxiften te c u n d í a qua: o r i u n t u r f i e r i .

A d d u o d e c i m a m , a lf e r i m u s g e n u s n o n

r e fe r re f o r m a m t a n t u m , n e c m a t e r i a m t a n t u m , f e d c o m p o f i t u m ex m a t e r i a & f o r m a , quern-; a d m o d u m ex A l e x a n d r o & A u e r . f u p r a m o n u i m u s , q u a r e h o e g e n u s c o m p o f i t u m eft ex m a ­ t e r i a & f o r m a . f o r m a a u t e m ilia e r i t f o r m a e l e m c n t o r u m c o m m u n i i f i n u v e l v e g c t a t i u a S c fen fitiua an im a , à q u i b u s p e titu r g e n u s f u b a lte m u m . A d d c c i m a m t e r t i a m a c c id e n s d u p le x eft, a l t e r u m t e r m i n a t u m , q u o d r e q u i r i t f o r m a m , a l t e r u m i n t e r m i n a t u m , q u e m a d m o d u m eft tr i n a d i m e n f i o , q u o d f o r m a m n o n r e q u i r i t p r x c x i l l e n t e m . A d d c c i m a m q u a r t a m , a n n o n f o l u t n d u m eft, fe d q u i d a lij f e n t i a n t e x p e d l a n d u m ? a n v e t o a l f e r e n d u m eft f o r m a m in i l l u d i n f e r i r e c x q u o e d u f t a e f t , eft a u t e m ed.iidta è g r e m i o m a teria:, e r g o i n g t e m i u m m a t e r ia reu e r titu r . f e d in h a c r e f p o n f i o n e d u o p e t e s , a l t e r u m q u o m o d o in g r a n u l i t i m a t e r i x v e r d u r a a t q n e i n m a t e r i a m t r a n f m u t a t u r , a l t e r u m q u a r e e a d e m f o r m a fi n o n a b o l c r u r , i t e r u m n o t i

C

r e u e r t i t u r , a t q u c m o r t u o r u m a n i m a l i u m r e f u r r e C t i o n e m d a r i , q u o d a p u d A r rft . i m p o n ì b i l e e li, v t ip fe in j . d e A n i m a , Se 5. P h y f i c . p r o b a u i r , nifi d i e t q u o d e o p adto q u ò p r e e r a t f o r m a i n m a te r ia p r i u f q u a m e d u c c r e t u r a b a g i t e , e o d e m p a o lo p o f t e i u s i n t e r i i u m in m a t e r i a erir.

A d f e c u n d u m v e r o d i c e t u r , q u o d f o r m a n o n r e u e r t e t u r j q u o n i a m p o t e n t i a a d i l l a m r e t i p ié d a m n o n e l i . e f t e n i m c o r r u p t a , f e d a d h t i c p e t i t u r , i t ì a p o t e n t i a in q u o d c o r r u m p i t u r ? ead e m q u x l t i o reuertetur, q u e m a d m o d u m

Se f u p e r

i p f a m .fo rm a m . folu iru r q u o d p o ten tia in

n i h i l u m v a d i t . in a c c i d c n t i b u s a u t e m q u e m a d m o d u m e l i i p f a p o t e n t i a p a r t ic u la r is i n n i h i -

lum

a b i i t i o n e m c o n c e ff ic l o a n . G r a m m a t i c u s in 1 . d e

p h ilo fo p h a n tiu m p r e c la ra in g e n ia ex ercea n tu r.

Ortu Se I n t e r i n i .

i p f a m h a n c d i f f i c u l t a t e m e x p o f e e r e l o n g e m a i o r e m a li a m q u o m o d o l e u i a t u r p e r t r a d la n d a m

Se d i f e u t i e n d a m ,

A d d ecim am fextam

$9 *

S e d h q c d i f l a l in t v t

A d d ecim am q u in tam relpon d em u s p e rfe

Se g r a u i a m o n e a n -

d e q t i a q n i d e m p iltra d i x i m u s in S . P h y l ì c .

Se 4.

C oeli.

Se f e p t i m a m f a t is fa d iu m oil fit pray q u o d c o r p o r e i t a s a t t r i b u e n d a e l i v e l

m a g n i t u d i n i quae pr^ell m ateria: i n t e r m i n a t a : v e l i p fi m a t e r i x in p o t e n t i a , f o r m a t a m e n co-, c ú r r e n t e , q u a n t u m v e r b f p c d la t a d ea a r g u m e n t a q u ? p iltres f o r m a s in c o r p o r e n a t u r a li eíTe

D

d e f e n d a n t a d n o i l r x f e n t e n t i x c ó f i r m a t i o n e m f a c i u n t , q u a r e f i r m i í f i m a illa

,

effe i u d i c a m u s .

l e d a g e p r i n c i p i s c o n t r o u e r l i a * a lt e r a m p a r t e m v i d e a m u s q u a f o r m a r í a n m u l c i t u d i n e m L a ­ t i n i , q u é a d m o d u m D . T h o . n e g a b a n t . A d p r i m a m a n t e r a c a r u r a r a t i o n e m qU a a íl'creb a n t f o r m a m m i n u s p c r f c d l a m in f o r m a p e r f e c t i o n c o n t i n e r i vri t r i á n g u l a m i n q u a t r á g u l o

Soluti» nttlo-

Se nu{ontp0_

m e r u m t e t n a r i ü i n q u a t e r n . q u a r e (1 illa p e r f e d t i o r e f o r m a f u p e r u e n i é t e , f u p e r u a c a n e a m e ífe a lt e r a m a n i f e l l u m eft, r ñ d e m u s b e n e v e r u n i e lfe p r i o r e m « S cim p e r fe d iio re m f o r m a c o n t i n e r i i n p o f t e r i o r e & p e r f e d l i o r e , fe d n o n v e formar c o n t i n e n t u r in p r i m a m a t e r i a , p u r a f e ili ­ c e t q u a d a m & f i m p l i c i p o t e n t i a , f e d q u e m a d m o d u m p a r t e m in r o t o , ita tr ian gu lu s c u m fie p a r s q u a t r a n g u l i n o n a b e tin e tres p r i o r e s Unete a c c e d e n t e q u a r t a , l e d r e m a n e n t , a t q u c ex fi­ fis t r ib u s & q u a r t a a c c e d e n t e lin e a fit q u a t r a n g i i l n s , q u e m a d m o d u m etia in f e p t i m o g r a d ii caloris e x ilíe n t e a d u e n i e n t c o d l a u o c a lo r i? g r a d u , q u i f u m m u s v e rb i gratia e f t , n o n r e c e d e r a i f o p t e m p r io r e s g r a d u s , f e d a b o d i a n o p e r f i c i u n t u r

Sc fit i g n i s f o r m a t i la a n i m a v c g e t a t i u a c o n

t u i c u u q u i d e m i n f e n fitiu a ficu t p a r s i n r o t o a c q u e f e n t i e n t e a n i m a a d u e n i e n t e , a n i m a v e g e tahs i n c o l u n i i s r e m a n e t a cq u e i n c r e m c n t u m r e c i p i t . S c e * a u i m a fe n t i e n t e & v e g c t a t i u a v n a O

fit

fita.

Io 6

Quinti; Bonioan.Deprin.natura?

f i t a n i m a q u a : v o c a t u r a i a fe n tie s à f e n f u t a n q u a à p o l t r o n a p a r t e , & q u ? c a : t e r a r u m finis a tq; £ a b f o l u t i o eft.à fin e e n i m res n o m i n a r i v t p l u r i m u m f o I e n t , q u e m a d m o d u m f c i l i c e t e x tr ib u s lin eis

Se q u a r t a f u p e r u e n i e n t e q u a t r a n g u l u s c o n f t a r , t r i b u s q u e l i n e i s n o n c o r r u p t i s feci le r -

u a t i s , ita ex v e g e t a b i l i a t q u e f e n t i e n t e fe n t ie n s v n a a n i m a r e f u l t a t . l l u r f u s ex v e g e t a n t c , ( e n -

Se i n t e l l i g e n t e v n a t o t a fit a n i m a qua: i n t e l l i g e n s v o c a t u r p r i o r i b u s v e g e r a t i u a fc tlice t &c f e n d e n t e n o n c o r r u p t i s , f e d p e r f e d i o n e m Se i n c r e m c n t u m f u f e i p i e n t i b u s . A d f e c u n d a m ,

tie n te,

d i f t i n g u e n d u m eft d e f o r m i s .q u a r d a m e n i m fu n e f o r m a : , n o n a d i n u i c e m l u b o r d i n a t ? , q u e m a d m o d u m form a' e lem e n to ru m

Se a li? f o r m a q u a f i m u l ette n o n p o iT u n t, a t q u e h a c i n f e i p -

fas i t a c o n u c r t u n t u r , v t v n a a c c e d e n t e a lt e r a r e c e d a t , v t a c c e d e n t e f o r m a i g n i s , f o r m a aqua: r e c e d a t . q u a d a m a l i a flin t form ar a d i n u i c e m f u b o r d in a t a r , q u e m a d m o d u m p a r s l u b o r d i n a " tu r ad totu m

Se v n a p e r f e d i o eft a l t e r i u s . h i s q u i d e m ft a n t ib u s a f l è r i m u s , f o r m a s h a s p o l l e

i d e m f u b i e d u m i n f o r m a r e f i m u l q ; c o h ? r e r e , q u ? f u b o r d i n a t s e f l i n t , v i c i f f i m q ; fe ip fa s perficié. t e s . f e d i t e r u m i n f t a b i s , o p p o f i t a l i m i l i i d e m e r u n t . e t e n i m in i p f a a n i m a v e g e t a b i l i i n e ft p r i ­ lla n o a n im ? f e n t i e n t i s .q u o m o d o e rgo fim u l a n im a fen tien s

Se v e g e t a t i l a c o h ? r e r e p o ifu n t? -

a c q u o m o d o i d e m f u b i e d u m i n f o r m a b u n t ? an q u e m a d m o d u m o d a u o g r a d ii c a l o r i s a d u c -

E

n ie n te ,fe p te m prio res n o n c o r r u m p u n t u r , fed p e r m a n e n t ? c o r r u m p it u r a u t e m p riu a tio o d a u i gra d u s caloris c u i fu c c c d itip fe o d a u u s gra d u s, f u b i e d u m en im p e r m a n e r , p riu atio a u t e m q u a : eft a b f c n t i a f o r m a : fu tu r a : a b o l e t u r v t t e r m i n u s à q u o , q u é a d m o d n m p r i o r e f e d i o n e m o n u i m u s , e r g o i t a f? tu s q u i v i u i t v i t a v e g e t a t i l a p r i u a t u s e l i i p f o f e n l u . a d u e n i e n t e a u t e m f e n t i e n t e p r i u a t i o a b i i t . f ? tu s a u t e m a n i m a v e g e t a b i l i v i u e n s q u i h u i e p r i u a t i o n i vt l u b i e d u m f u f t e r n e b a t u r , i n c o l u m i s p e r m a n e r , & f i c e f f ic it u r f e n t ie n s f u b q u a f e n d e n t e v e g e t a b i l i s c o n t i n e n r u r v t i pars f u b f u o t o r o , q u e m a d m o d u m n n m e r u s t e r n a r i u s i n q u a t e r n a r i u m m u t a t u s , p r i u a t i o q u a t e r n a r i i qua: e r a t in t e r n a r i o a d u e n i e n t e q u a t e r n a r i o a b o l e t u r * t e r n a r i u s v e r o q u i f u b f t e r n e b a t u r i lli p r i u a t i o n i , v t f u b i e d u m p e r m a n e r , l e g i m u s e n i m in r .

P h y fi.fu b ie d u m perm anere

Se p r i u a t i o n e m c o r r u m p i . A d t e r t i i i m , a c c i p i e n d u m e d a m eft

v t fu p ra d ix im u s , fo rm a s a liq u as elfe fu b o rd in a ta s , a tq u e h a s h a b e re q u o d d a m m a te r ia gèn u s , f e c u n d u m q n o d g e n u s f o r m a v n a r e m a n e t in i p f a m a t e r i a , a l t e r a a d u e n i e n t e . q u a : (olii*

TtAli.-l.invt> ce fruiteti¡c.

r i o A i i e r . e l t . i n e p i t h o m . M e t a p h . f i m i l i t e r A d q u a r ta n a d i c i m u s h u i u f m o d i f o r m a s q u e f u b ord in a rie f u n t h a b e r e e a f d e m c o m m u n e s d i l p o f i t i o n e s m u t u o f e f e r u a n t e s a t q u e p e r f i c i e n te s. A d q u i n t a m , d i c i m u s q u o d t a m

G

Se fi a n i m a f e n t i e n s a d u e n i a t e m b r i o n i ex ifteti i n a d i i *

n o n t a m e n eft a c c i d e n s , q u o n i a p e r f i c i t i p f u r a f u b i e d u m , n o n a u t é a b i l i o p e r f i c i t u r ; a t q u e

Cim.4.&S. h o c eft d i f e r i m e n A u e r . a u t h o r e z . d e A n i m a i n ter f o r m a s fu b fta n tia : Se f o r m a s a c c i d e n t i s . q u o n i a m & fia m b ? f u b i e d o a d u e n iu n t, n ih ilo m in u s fo r m ? a ccid en tis re c ip iu n t à f u b i e d o . c u i a c c i d u n t p e r f e d i o n e m , f o r m a : v e r o fu b fta n d a e p e r f i c i u n t f u b i e d t i m c u i a d u e n i u n t . q u a C4jp.i.

f e n t e n t i a m a n te A u e r . p r o t u l i t A l e x a n d e r l i b r o f u o d e A n i m a . v e l a l i o m o d o d i c e n d u m d i g n ita te m i l l a m , q u i d q u i d a d u e n i t rei exiften ti.in a d u v t i n a d u e x iftit, e ffe a c c id e n s , a n i m a m v e r o f e n t i e n t e m a d u e n i r e e m b r i o n i a d u ex ifte n ti. v e r u n t a m e n n o n q u a t e n u s a d u f e d q u a t e n u s a d h u c p o t e f t a t e i l l e c f t { & p e r f e d i o r e m f o r m a m e x p e d a r c d i c i m u s . A d fex ta m * A u e r . d i d u m i n v n o c o m p o f i t o v n i c a m c l f e f o r m a m , i n t e l l i g e n d u m eft d e v l t i m a

Se f p e c if ir

c a f o r m a & t o t a l i , n o n a u t e m d e f u b o r d i n a t i s , a t q u e d e h i s q u a : vti p a r te s f u n t in t o r o , q u é -

Cim i?.& i o a d m o d u m f i c i p f c A u e r . i n t e l l i g i d e b e t i n z . P o f t e r . v b i v e l i e v i d e t u r in v n o c o m p o f i t o v n i c a d u n t a x a t e l f e f o r m a m . A d f e p t i m a m f a t e m u r p l u r e s a n i m a s in v n o c o m p o f i t o n o n e f l e , v t P l a t o d i c c b a t , r e & l o c o d i f t i n d a s , a t q u e h o c m o d o i n u e h i t u r in P l a t o n c m A r i f t . n o n n e g a r a u t e m A r i f t . p l u r e s e l l e a n i m a s i n e o d e m c o m p o f i t o n o n l o c o d i f t i n d a s v t in h e p a t e v e g e t a t iu a m , in co rd e ira fe ib ile m , in c c r e b ro ra tio n a le m , q u a m fen ten tia m e d a m M e d ic i in fe d a n

Se n o s fep ara ta q u ? f t i q n e a b f o l u i m u s , fe d re d i l ì u n d a s , l o c o a u t e m , in c o r d e e o d e m n o n Se perfed i o r e a d u e n i e n t e , q u e v i n c u l o q u o d a m Se n e c e l f i t u d i n e n a t u r a li a liis p o f t e r i o r i b u s fo r n iìs

tu r

d i u e r f o . A d o d a u a m , h o m i n e m v n u m e lfe a l f e r i m u s a b v l t i m a f o r m a p o f t e r i o r e v n i t a v n u m fa cit. & q u e m a d m o d u m ex m a t e r i a & f o r m a fit v n u m &

h o c n o n o b aliti a nifi

q u i a h o c a d u s , i l l u d v e rò p o t e n t i a , ita ex v e g e t a b i l i & f e n t i e n t e a n i m a f i t v n u m n o n o b alia

Se p o t e n t i a , f e n t i e n s v e r o v t a d u s Se f o r m a . P la t o a u t e m a f l e r e b a t id q a m h o m i n i s a t q u e i d e a m b i p e d i s n o n p o l f e f i m u l c o h ? r e

r a t i o n e m nifi q u i a v e g e t a b i l i s a n i m a fe h a b e t vt m a t e r i a

r e . q u a r a d o n e i n u e h i t u r A r i f t . v n u m h o m i n e m n o n p o l l e c o n ilare, n o n a u t e m i t a d i c i m u s

y« .4j.

nos de vegetab ili

Se f e n t i e n t e , f e d q i i i f p i a m o b i i c e r c p o ( l e t , 7 . D i n i n o r u m , v u l t A r i f t . i n p o ­

lt r o n a d ifleren tia o m n e s fu p e r io r c s differen tias c o n t in e r i fu b ie d i» e rg o in v n o f u b i e d o vilica

H

Seótio Secunda.

107

c a t a n t u m e f t f o r m a v l t i m a a t q u e d i f f e r e n t i a . A n a u t e m a f l c r e n d u m eft v t i A u e r . n o t a u i t in i . d e A n i m a l i u m p a r t i b u s , d iffe r e n tia s i n q u i t e f f i e n t i a l e s n o n fe m u t u o c o n t i n e r e , fed t a n t u m a c c i d e u t a lc s , q u c m a d m o d u m b ip e s c o n t i n e t i d q u o d h a b e t p e d e s ,

Se h o c ea r a t i o n e d i f t u m

e lle p u r o , q u o n i a m in i p f is a c c i d e n t i b u s n m l t i t u d o f o r m a r u m n o n e f t , q u a n d o d iffe r e n tia in ferior ab eodem fu m itu r à q u o

Se f u p e r i o r , a t f u b f t a n t i x p e r f e & i o r e s f u n t p r e d i # ? Se ip fc Se a lt e r a i n f e r i o r a b a lt e r a d iffe r e n tia d u c i t u r ,

lo n g e p lu rib u s fo r m is , q u artini v n a fu p e rio r

i b i a u t e m d e p a r t i b u s f c i l i c e t a n i m a l i u i n f u m i t d i ffe r e n tia s a b a c c i d e n t i b u s i p f o r u m a n i m a ­ l i u m q u ? m a g i s n o b i s n o t a f u n t , q u à m c o r u m f o r m a : . a l f e r i m u s i g i t u r p o f t r e m a m d iffe r e n t i a m , q u a m in fu b fta n tiis a n i m a d u e r t i m u s d u p l i c i t e r f p e & a r i p o l l e , v e l v t l i g n i f i c a i t o t a m a t q u e i n t e g r a m rei f o r m a m c o n f l a t a m q j e x p r i o r i b u s

Se p o f t e r i o r i b u s f o r m i s , à p o f t r e m a ta -

m e n v l t i m a t a n o m i n a t a , h o c q u e m o d o in v l t i m a h a c d i f f e r e n t i a o m n e s a l i x d i f f e r e n t i x c o n t i n e n t t i r fu p c r i o r e s a t q u e d e f i n i t i o n e s h a r u m e i r e d i f f c r e n t i a r u m . a l i o a u t e m m o d o f u m i t u r i p f a d iffe r e n tia v t n o n t o t a m f o r m a m r e fe r a t , f e d d u n t a x a t p o f t e r i o r e m

B

Se n o b i l i f f i m a m f o r ­

n i? p a r t e m . h a c r a t i o n e f u p e r i o r e s d i f f e r e n t i a s n o n c o n t i n e t , fe d p c r f i c i t , q u a r e a u t p r o x i m o g e n e r i h x c a f f e r e n d a eft, a u t a l i x differen tia; p o n e n d o f u n t . q n x v e r o S c o t u s fin x it d e f o r m a o r g a n i z a t i o n i s q u a n t i f i n t m o m e n t i f u p r a d o c i l i m u s . e iu s v e r o r a t i o n u l l a m f i r m i t a t e m h a ­ b e t , p r x t e r id q u o d f o r m a m m i x t i o n i s in q u o l i b e t a li o e n t e n a t u r a li citra e l e m e n t i p o n i m u s etia m can em m o r tu u m pr?focacu m fo rte c u m d e o r fu m ip fe te n d a t,n o n eiid em n u m e r o m o t u m q u e m v i u u s f a c i e b a t c o m p i e r e , m o r t i l i q u i d e m canis m o t u s a b e l e m e n t o eft p r e d o m i ­ n a n t e , v i n i a u t e m eft q u i d e m à p r e d o m i n a n t e , r e f r a g a t u r t a m e n a n i m a . B a c c o n u s v e r ò ram & ( i q u x d i c i t n u l l i u s f u n t m o m e n t i , p r o p o f u i o n e m t a m e n q u a n d a m in m e d i u m a t t u l i t q u x ad hanc rem p ro b a n d a m m a g n a m v im h a b e re v id e tu r, n e m p e form a n o b ilio r e a cc e d e n te ,d e teriorem

Se p r i o r e m c o r r u m p i in a g e n t e i n q u a m d u n t a x a t n a t u r a l i , q u o n i a m v n i u s o n u s ,

a lteri us eft i n t e r it u s . l i m i l i ter a lia eft p r o p o f i t i o , q u a h o c i l l u d i d e m p r o b a r e v i d e t u r , v t c o r r u p t i o eft m u r a r i o t o t i u s i n t o t u m n u l l o f e n f ì b i l i r e m a n e n t c . qua: o m n i a fi retfte i n t e l l ig a n * t u r q u e m a d m o d u m illa e x p o n e m u s in t e n i a f e i t i o n e , t a n r u m a b e f t v t f e n t e n t i a m f u a m i lli a ilè q u a n tu r, q u o d n o ftra m m a x im e firm enr.

Se d e h a c d i f f i c u l t a t e h x c d i # a f u l l ì c i a n t .

Num formse partium diiìimilarium differant ipecic, an accidente,.

Opimo varia LrUinorurru.

(ap.v 11.

1. d e p a r t i b u s , Se Se G a l e n o in d u p l i c i fe r ie p o n u n t u r . a l i x v e r o l i m il a r e s a tq; |! h o m o g e n c ? d i¿ b x v t c a r o Se os : a li? v e r o d i f l i m i l a r e s c t e r o g e n e ? Se o r g a n i c ? d i # ? , v t o s c u m c a r n e Se f a n g u i n e Se n e r u i s , e x q u i b u s c o n f i a r m a n u s . p r i o ­ res f i m i la r e s p a r t e s d i u i d u n t u r i n p a rtes f ib i f i m i l e s v t c a r o in c a r n e s , Se o b j-

A

r t e s

ip íiu s a n i m a n t i s a b A r i f t . t . d e h i f t . a n i m a l i u m ,

|j a b H i p p o c r a t e

Cap.I. Cap. I.

h a n c c a u f a m fim ila r e s a p p e l l a n t u r . in q u i b u s a p e r t i í f i m u m eft v n i c a m f o r ­

D

m a m f u b f t a n r i x e i r e in t o r o f i m i l a r i & f i n g u l i s e i u s p a r t i b u s . o b e a n d e m e n i m f u b f t a n t i x f o r m a m c a r o eft c a r o & p a r s e i u s , q u a r e a p u d P h i l o f o p h o s n u l l a in filis eft c o n t r o u e r f i a . p o f t e rio re s v e r o p a rres e t e r o g e n e x a r q u e d i f l i m i l a r e s q u x a p t x í'ecari in p a r t e s d i f l i m i l e s f u n t nó a u t e m in f i m i l e s , q u a p r o p t e r e a s d i f l i m i l a r e s n o m i n a m u s . i n iftis a p u d p e r i p a t é t i c o s m a g n a eft c o n t r o u e r f i a , in q u o g r a u i a

Se d i f f i c i l i a a d m o d u m v e r f a n t , n u m í c i l i c e t o b e á d e m f o r m a m

f u b f t a n t i x c a r o eft c a r o o b q u a m n e r u u s eft n e r u u s d iffe r e n tcs f o l u m a c c i d e n t e , an o b a lia m f u b f t a n t i x f o r m a m n e r u u s eft n e r u u s

Se o b a l i a m c a r o eft c a r o ? p r i o r e m p r e f e n t i s d i f f i c u l t a Se d e f e n d u n t , n e m -

tis p a r t e m L a t i n i n o n n u l l i q u e m a d m o d u m eft D i u u s T h o . i n f e q u u n t u r

p e o b e a n d e m f o r m a m n e r u u m c í f e n e r u u m o b q u a m e a r n e m efle c a r n e m . h i s a r g u m é t i s m u í

Se p a u c i o r a fa c e r e <iuám p l u r a Se in f in it a , A r i f t . i . P h y f i . t e f t e . a t p l u r e s f u b f t a n t i x f o r m a s in c a r n e Se o í f e p o n c *

r i t u d o e n t i u m a b f q u e n e c e í f i t a t e n o n eft p o n e n d a . m e l i u s e n i m eft fin ita

r e nul|a c o g i t n e c e í l it a s . p e r v n a m e n i m p e r f e é l a m f o r m a m c o n t i n e n t e m q u i d q u i d a l i x f o r ­ m a: c o n t i n e n t & o b q u a m c a r o e f t c a r o & o b e a n d e m n e r u u s eft n e r u u s p o n e n t e s a í f e r u n r . q u a s o m n e s p a r t ía le s f o r m a s in v i r t u t e f u p e r i o r c o n t i n e c , e r g o v n a e f t f o r m a o b q u a m c a r o

eft c a r o , &

n e r u u s eft; n e r u u s .

Prxtcrea

C o r p u s v i u e n t i s eft c o n t i n u u m . e r g o ex d i u e r f i s f p e c i e

O

ij

formis

art. 4 .

108

Quin tijBonioan.Deprin. nature

f o r m i s i n f i n g u l i s p a r t i b u s c o n f t a r e n o n p o t e f t , quae e n i m f p e c i e d i f f e r u n t q u o m o d o e x i l l i s E v n u m c o n t i n u u m e r i t ? A d h x c m a i u s e f t d i f c r i m e n in p o t e n t i j s i p i i u s a n im a : q u b m in p a rt i b u s m i x t i , v t in v i f i o n e , i n a u d i t u & in ratftu. m a n i f e f t u m eft a u t e m , q u o d in h is a & i o n u m d i f l e r e n t i j s a n im a : f e n t i c n t i s p l u r e s f o r m a s p o n e r e n e q u a q t i a m c o g i m u r , e r g o n e c i n m i x t i p a r t i b u s a d i u e r f i s a t t i o m b u s o b e u n d i s p l u r e s l i c e b i t p o n e r e f o r m a s . A m p l i u s , ex d u o b u s q u a : m u t u o n u m e r o d i f f e r u n t v n u m n u m e r o c o a l e f c e r e n o p o t e f t , e r g o n e c ex p l u r i b u s qua: i p e c i f i c o d i f t a n t i n t e r u a l l o a n i m a l v n u m f p e c i e c o n f t a r e p o t e f t . A d ha :c, A r i f t o . 2 . d e A n i m a t r a d i d i t , a n i m a l i a a l i q u a d e c ifa v i u c r e , a u t p r o p t e r i d q u o d m o d i c o i n d i g e n t a l i m e n t o p a u c o i n illis e x i f t e n t e c a lo r e , a u t p r o p t e r e o r u m v i f c o f i t a t e m f p i r i t u s p r o h i b e n t e m v it ? d a t o r e s

$-

f i l i r e , a c c i p i a t u r e r g o a n i m a l i u m i f t o r u m a l i q u o d , v t l a c e r t a , d i u i f a q u e a b ilia p ars v i u i r , tu c a u t e m p c t u n t , v e l eft a n i m a v n i u s f p e c i e i i n v t r i f q u e i n p a r te .f.la c e rt a : d i u i f a , in t o t a q u e ip fa la c e r t a , v e l a l r c r i u s f p e c i e i . f i p r i m u m d a b u n t , h a b c t u r i d q u o d i n t e n d u n t , v n i c a m f c i li c e r e f l e in a n i m a li s c o r p o r e an i m a m , o b v n a m q u e f o r m a m p a r te s d i f l i m i l a r e s eife c o n f t i t u t a s . ii f e c u n d u m d a b u n t , t u n c l a c e r t a v n a d i u i f a e r i t in p l u r a i p e c i e a n i m a l i a ; P r a t e r h a : c , q u e m a d m o d u m a l i q u o d eft e n s , i t a eft v n u m , & v t i p e r f e d i u s e n s , i t a p e r f e d i u s v n u m .e n s e n i m

Sc F

v n u m c o n u e r t u n t u r 4 . M e t a p h . a u t h o r eft A r i f t o . a t q u i a n i m a l p e r f e d i u s eft en s q u a m i g n i s , i g i t u r p e r f e d i u s v n u m . m a n i f e f t u m eft a u t e m q u o d i g n i s v n u m e ft e l e m e n t u m p r o p t e r v n a f o r m a m , i g i t u r a n i m a l o b v n a m f o r m a m erit v n u m a n i m a l . A d l r a c ii i n q u a l i b e t a n i m a n t i s c o m p o l i t a a t q u e d i f l i m i l i p a r t e v n a q u ^ q u e d i e t f o r m a , t u n c a n i m a n s i p f u m p l u r a e ft e t v n u fu p p o i i t a ,q u o n i a m v n a q u ^ q u e f o r m a c u m ipfa m ateria v n u m c o n ftitu it f u p p o fitu m , q u a r c ft p l u r e s f u n t f o r m a : c u m ip t is m a te r ia : p l u r i b u s p o r t i o n i b u s p l u r i m a f i m u l e u a d e r e n t f u p p o l i t a . P r a t e r c a t u n c d i g i t u s m o r t u u s n o n eftet q q u i u o c e d i g i t u s , q u o n i a m a p u d a d u e r l a -

T<x.}S-&)9 r i o s p r o p r i a m o b t i n e t f o r m a m c o n t r a p h i l o f o p h u m y . D i u i n . I t e m , ii f o r m a c a r n i s f p e c ie d i f ta r e t a f o r m a o f l i s , t u n c p r a p a r a t i o q u a e d u c i t u r f o r m a c a r n i s a b e a q u a f o r m a o ifts p r o d u c i t u r , f p e c i e e t i a m d i f t a r e t .f o r m a : c n i m diuerfa: p r a p a r a m e n t a d i u e r f a r e q u i r u n t . i d a u t e m c o n f e q u e n s f a l f u m e i f e i ta p r o b a n r , q u o n i a m t u n c a n i m a q u x e f t e d u d a in c a m e f p e c i e d i i f e r r e t a b e a quae e f t in e ile a n i m a e d u d a : h o s a u t e m a r g u u n t n o n n u l l i a li i L a t i n i , q u e m a d m o d u m

Metaphyp e f t S c o r n s e i u i q u e aflecla?, p l u r i b u s r a t i o n i b u s 3 d i u e r f ? & f p e c i ( i c ? a d i o n e s a r g u u n t d i u e r 5«*ft. 17. fas a t q u e d i f f e r e n t e s f p e c i e f o r m a s , b f o r m a e n i m p r o u e n i c e ft e a t q u e a d i o o m n i s , n e t v i a ^.fent.dip,11 p h i l o i o p h i s a d f o r m a s a t q u e c a u fa s n o b i s a b d i t a s i n u e f t i g a n d a s a l i a c o g n i t a f u i t , q u b m i lla -

q

r u m a d i o . a tq u i a n im a lis p a r tiu m c o m p o f it a r u m a t q u e d i f l i m i l a r i u m a d i o n e s fp e c ie a d in v tice m d i f f e r u n t , v t f e n f u i m a n i f e f t u m eft. a li a e n i m e f t o p e r a t i o c o r d i s , a li a e p a t i s , a t q u e c e ­ reb ri, e r g o i lla r u m form a: fp e cie a d in u ic e m d ifta b u n r. A m p l i u s , p r a fe in d a tu r d i g i t u s , tu n c q u x r u n t v e l d i g i t u s a b f e if u s l i a b c t c a n d e m f o r m a m q u a m p r i u s h a b e b a t , v e l a l i a m d e n o u o fo r m a m a cq u irit, f ip r im u m d a b u n t , h a b e t u r , i n q u i u n t , id q u o d p e t i m u s , p ra te r a n im a m f o r m a n t e r a f o r e a l i a m f o r m a m . f e c u n d u m e f l e n o n p o t e f t , turn q u o n i a m o m n e m g e n e r a t i o n e m p r a c e d i t a l t c r a t i o . h i e v e r b n u l l a a p p a r e t a l t e r a t i o , f e d t a t u m m o t u s l o c a l i s q u i eft a b f e if i o , e r g o d e n o u o a l i q u a f o r m a in d i g i t o g i g n i n o n p o t e f t . turn e t i a m , q u o d eftet a l i q u a g e n e ra tio m o m e n t a n e a q u e m a d m o d u m retro

Sc n o s e t i a m d o c u i m u s . A d h ? c , v n a f o r m a m i x t i

n o n p o t e f t t o t & v a r i a s m i x t i o n e s qu a: i n c o r p o r e a n i m a l i s r e p e r i u n t u r i n f o r m a r e . e f t e n i m c e r e b r u m t e m p e r a m e n t i f r ig i d i

Sc h u m i d i , v e l v t a liis p l a c e t , f r i g i d i Sc f i c c i , c o r c a l i d i &

f i c c i 8c f i e d e d e f i n g u l i s , e r g o n e q u i t e f t e v n i c a m i x t i o n i s f o r m a in o m n i b u s a n i m a n t i s par- H t i b u s , fe d q u o t f u n t p a r te s , t o t f u n t t e m p e r a m e n t a , & f i m i l i ter r o t f o r m a : d iu erfa:. I t e m . i n q u i t P h i l o f o p h u s i n 3 . d e p a r t i b u s a n i m a l i u m , c o r i n a n i m a l i s c o r p o r e ( ta m

Sc ft H i p p o c r a ­

te s c e r e b r u m v o l u e r i t , G a l e n u s q u a n d o q u e e p a r , f e d p o f t c a v m b i l i c u m d i x i t , c u i c o n f e n t i r P lin iu s ..

Sc v e rita s ) p r i u s g e n e r a r i , d e i n d e r e l i q u a s p a r t e s , c u m a u t e m o m n i s g e n e r a t i o Sc p l u r e s p a r t i u m a n i m a l i s g e n e r a t i o n e s Sc ilia: q u i d e m f u c c e f l l u ? , e r g o i n f i n g u l i s p a r t i b u s l i n ­

a d p rop riam fo rm a m te rm in a tu r . fu n t v e rb

g u la s efle f o r m a s p a l b m e f t . A l i a s v e r b r a t i o n e s qu a: ifto ru m p lu res fo rm as p ro b an t fu p ra d o c u im u s , & q t r a n a m a p u d illo s fo r­ m a lit m i x t i o n i s , ex h is quae r e t r o d i x i n n is p a lb m

eft.

Refelltmtur

Sedtio Secunda. (ap. v 11 r.

Refelluntur Latinorum opiniones.

V

a m v is

I 0 9

p r e f e n t i s d i f f i c u l t a t i s ex h i s q u i d e f o r m a r t i m m u l t i t u d ! -

n e d ix im u sfo lu tio ,

Se veriras h a b e d p o í h t : p i a r e s e n i m f o r m a s ( q u a -

t n o r p r i m i s m a n d i c o r p o r i b u s ex c e p tis ) i n q u o l i b e t c ó p o f i t o f t a t u i m u s , fìr m is q u e d e m o n f t r a t io n ib u s , A r ifto t e lis q u e te ftim o n ijs fta b iliu im u s,a tq u e r e i e c i m u s i l l a m in f o l o a n i m a n t i s c o r p o r e à S c o t o e x e o g i t a t a m f o r ­ marci m i x t i o n i s : t a m e n h a b e t q u i d v t i l e f e o r f u m i l l a m e x a m i n a r e ,

Se

fi a d e r e n t ib u s i n v n o c o m p o f i t o p lu r e s f o r m a s , e d a m ip f is f o r m a s par­ tirm i d iflìm ilariu fn

c o n t in g it a fferm a re, n ih ilo m in u s h o c particularibtis

d e m o n ftra tio -

n i b u s eft n o b i s a lT e re n d u m , a t q u e h i s r a t i o n i b u s qu a: a d p l u r e s f o r m a s p a r t i u m a n i m a l i s d i f f i m i l n r i u m p e r fe a t q u e v i a diretfta p r o b a n c , n o n a u t e m c o n t e n t i s v n i u e r f a l i b u s &

i lli s

p e r a c c i d e n s & v ia i n d i r e t t a p r o b a n t i b u s , a g e i g i t u r a m b a s h o r u m L a t i n o r u m f e n t e n t i a s B

d ifem ia m u s

4.

Se e x a m i n e m o s , a t q u e à p r i m a q u a m p r i m o r e c i t a u i m u s a u f p i c a b i m u r . A r i f t .

Se f r i g i d u m e ffic c re c a r n e m & o s Se p i l o s a t q u e o m n i a h x c m e m

M e te o r.a fT e r u it c a l i d u m

Cap. vlt.

b ra d ifferre c a l i d i t a t e , f r i g i d i t a t e , m o l l i t i e a t q u e h i s a c c i d e n t i b u s q ua: v e l i p f o r u m fo r m a i fu n t, vel t e m p e r a m e n r a q u x p r o p r i j s c o r i n t i f o r m i s a n n e x a a t q u e l i g a r a f u n t ; f ì m i l i t e r 1 . d e p a r t i b u s , Se d e l o n g i t u d i n e Se vita: b r e u i t a t e , ex c a l i d o , f r i g i d o , h ú m i d o Se f i c c o m o r t e m , v i

Cap.1 .

t a m , i u u e n t u t c m , i e n e t t u t e m & o m n i a a l i a qua: i n f r a L u n a m f i u n t p r o f ì c i f c u n t u r , h i n c in a n i m a l i u m f e m i n c o m n i a q u a t u o r e x i f t u n t d e m e n t a , e x e a e n i m p a r t e i p f i u s q ua: eft f r i g i d a

Se fic ca e f f i c i u n t u r o d a , n e r u i a c q u e p i l i «Sc v n g u e s q u a : t e r r e a f u n t v t i n q u i t A r i f t . i n 1 . Se i n Í . d e A n i m a , ex e a a u t e m p a r t e q u ? c a l i d a e f t Se f ic c a c o r a t q u e b i l i s , e x ea a u t e m q iu e e f t c a­ l i d a & h ú m i d a c a r o Se l a n g u i s , Se f i c d e a l i j s f i n g u l i s . A n i m a d u e r t c n d u m a u t e m v l t e r i u s i n

Tex.79.

Ttx. 66.

q u o lib e t if t o r u m a n im a n tis m e tn b ro r u m e lle a lic u iu s e le m e n ti p n e d o m in iu m v t in o flìb u s , p ilis

Se v n g u i b u s & h u m o r c m e l a n c ó l i c o ferrarci, in c e r e b r o , p i t u i t a q u e a q u a m . i n c o r d e &

l . d t finitati

b i l e i g n e m , in c a r n e & f a n g u i n e a e r e m . h r e c o m n i a e d a m M e d i c i v t G a l e n a s 8e H i p p o c r a t e s tunidi.caf>. 1. d o c u e r u n t , i p f i i e d a m e x p e r i e n t i a d u c e . h i s i t a q u e i a t t i s i t a i n f t a m u s , q u o r u m m e m b r o r ù -I .AjSmrìf. 1 ; ea qua: p r e d o m i n a n t i « d e m e n t a f p e c i e d i f f e r u n t Se m e m b r a f p e c i e differirne, a c q u i m e m b r o r u m d i i f i m i l a r i u m a n i m a l i s , v t o ( l ì s , c a r n i s , f a n g u i n i s ea q u a : p r e d o m i n a n t i « d e m e n t a i n i l li s f p e cie d i f f e r u n t , e r g o m e m b r a h a : c a n i m a l i s d i f i ì m i l a r i a i f p e c i e m u t u o d i f f e r u n t , q u a r e d i u e r f i s e r u n t f p e c ific is p r g d i t a & i p f a f o r m i s . f e c u n d a p r e p o l i r i o ex h is qu a: f u p r a d i x i m u s

Se A r i i L t e f t i m o n i o c o m p r o Se g e n e r e à c o r p o r i b u s l e n i b u s n u l l a a li a r a d o n e d i f f e r u n r , n if i q u o d i l l o r u m p r e d o m i n a t u r t e r r a , i f t o r u m v e r o i g n i s , a u c a e r , q ua: f p e c i e Se g e n e r e m u ­ m a n ifeftae ft. p rim a p r e p o f i d o i n d u z i o n e p r iu s ,d e in d e racion e

b atu r. c o rp o r a e n im g ra u ia fpecie

t u o d i f f e r u n t ; f i m i l i t e r p i p e r à l a t t u c a d i f f e r r , q u o n i a m in i l i o p r e d o m i n a t u r i g n i s , eft e n i m p ip e ra c re , q u are calid u m

Se f i c c u m a t q u e i g n e u m , in h a c a u t e m a q u a a r q u e fr ig id a Se h u m i Se f p c c u l a r i l i c c t , f ì m i l it e r a u ­

d a q u o n i a m fo m n ife r a .fim ih te r in ceteris p la n tis h o c v i d e r e tem

Se c i r c a h u m o r e s « a l i a c n i m e f t i p e c i e s f a n g u i n i s a b e a q u x e f t h u m o r i s m e l a n c o l i c i ,

q u o n i a m i l i o a e r , i n h o c v e r o t e rr a q u f f p e c i e a d i n u i c e m d i f f e r u n t . P r e r e r e a m o t u s a t q u e a iftio f e q u i t u r i d q u o d in a l i q u o e n t e p r e d o m i n a t u r , e x i . d e c e d o , v n u m q u o d q u c e n i m o p e D

r a t u r ( e c ú d ú i d q u o d h a b e t i n c x c e f l u & p r e d o m i n i o , e r g o fi ea qua: c x c e d u n t & p r e d o m i n a

Se ilio rii o p e r a t i o n e s f p e c i f i c o e t d i f e r i m i n e d iffe r é t, q u a r e Se ip Se p r e d o m i n a m i e r n i a c ó p o f i t a f p e c i e é t d i f t a b ù r ,f p e c i f i c i s i n q u à m d iu e r fis

tu r fpecie d ifta b ú t,a ¿ b o n e s f a e x h is q e x c e d ù t

p r e d i c a f o r m i s . A d h ^ c , v n i u f c u i u f q u e rei a m p l i o r pars a t q u e e x c e d e n s r e m i l la m d e n o m i ­ n a r , e a m q u e c o n f t i t u i t , e r g o fi illa m u t u o f p e c i e di fta b u n t

Se res qu a: a b i l li s f u n t , f p e c i e d i ­

tta re r a d o n a b i l e eft. V l t e r i u s , A r i f t . 1 . d e C e d o , n u l l a alia m e t h o d o c o d i m i a b h is qua: i n fr a l u n a m f u n t e l e m e n t i s c n t i b u s q u e c o r r u p t i b i l i b u s fe p a r a u it , p r e t e r q u o d c e d u m d i u e r f a m h a b e t o p e r a t i o n e m a b h is q ua: h i c f u n t c o r p o r a .

In his e n i m p r e d o m i n a t i « , a c q u e e x c e d i t

d e m e n t o r u m a l i q u o d l e r c e a u c g r a u e c u i u s m e r i t o o p e r a n t u r . S e d q u i f p i a i n in h q c o b f t a b i t , h^rrum c a n d e n s à m a i o r i p a r t e eft t e r r e u m . o f t e n d i t e n i m fila d e o r f u m l a t i ó , m a g i s camera c a l c f a c i t q u à m f i a m m a quae à m a i o r i p a r re i m m o to t a eft c a l i d a , an fer rim i c a n d e n s a b a m ­ p l i m i p a r te e t ia m eft i g n e u m

ì fe d illa a d u e n t i t i a a t q u e e x tr a n e a . ac q u o n i a m in c o r p o r e re­

p e r ir n e m a g i s d e n l o , e a r a t i o n e c a l i d i t a s f o r r iu s o p c r a t u r q u a m in f i a m m a c u m f t u p p a , exi­ l í e n t e h a c m a t e r i a ra r a i n q u a m i n u s c a l i d i t a s p o t e f t a g e r e , v t z . d e P a r t i b u s t e f t a t u r A r i f t . dem um

r**.8.

11 o;

Quinti; Bonioan. Deprin.natura

d e m u m i t e r u m q u i f p i a m a b f t r a h i t . exceffus e l e m e n t i a m p l i o r q i i e e i u s pars in a l i q u o e n te eft o b f u a n i q u a l r t a r e m , e r g o fi i l l i e l e n i e n t o r u m e x c e flu s f p e c i e d i f t a b u n t , q u a l i t a c e s f p e c i e d i f t a r e c o n c l u d e r e p o t i n s q u a m f o r m a s r a t i o n a b i l e e f t . a n a u t e m fi q u a l i t a t e s in a l i q u o exC e d e n t e n t e & f o r m a m e t i a m e x c e d e r e o p e r ^ p r e c i u m e f t . fic e n i m c o n f t a t A u e r . i n A u i c e n . ’ C!m.

ty.

C o e l i , e l e m e n t o r u m e n i m q u a l i t a t e s a b e o r u m f o r m i s i n f e p a r a b i l e s f u n r . an e t i a m q u o n ia m m ix tu m erit, &

fe c u n d u m fu b fta n tia m n o n q u alita tes fo lu m v d retro p r o b a u im u s .

q u a r e f i e r i t in m i x t o e x c c d e n s

Se p r e d o m i n a n s

a l i o r u m c l e m c n t u m , a m p l i o r e d a m eric i n

i l i o m i x t o f o r m a A f f i l a n t i ? a m p l i o r i s e l e m e n t i a t q u e e x c e d e n d s . an e t ia m f e c u n d u m H i p -

I. Jfhor. 14. p o c r a t e m a i r e r e n d u m eft, v t G a l e n u s t e fta t u r i n o m n i b u s m ix t is i d e m effe f o r m a m , n a t u r a , de rigonfi & c a l o r e m , i n n a t u m Se i n a n i m a l i b u s a n i m a m t e m p e r i e m , q u a t e fi t e m p e r a m e n t a f p e c i e difta­ ntmvrt.c.i. b u n t Se fo r m a s d ifta re o p o r t e r . f u n t e n i m a p u d H i p p o c r a t e m m e d i c i n a ; 8e p h i l o f o p h i ? p a f e n t e m h s e d u o i d e m . p r ? re r e a fi p a r te s d i f l ì m i l a r e s v n a m & e a n d e m h a b e r e n t f o r m a m , e r g o p a rtes d i i l ì m i l a r e s e i f e n t fim ila r e s . i d a u t e m q u o d c o n f e q u i t u r i t a p r o b a t u r . l e g i m u s a p u d A r i f t . p a r t e s fi m i l a r e s e a n d e m h a b e r e f o r m a m i n t e r f e . e a d e m e n i m e f t f o r m a c a r n i s &

17 •■ ->

h u iu s carn is, f a n g u in is ,& h u iu s fa n g u in is, q u a r e

fi p a r te s

d iflìm ila re s vt n eru u s

8c o s

ea n ­

d e m h a b e r e n t f o r m a m v t h i a f lè r u n r , t u n c p a r te s d i f l ì m i l a r e s efl'ent f i m i la r e s & è c o n t r a . m o d o a u t e m f u n t p a r t e s d i f l ì m i l a r e s q ua; d i f l ì m i l e s h a b e n t f o r m a s . p r s t e r e a fi p a r te s d i f l ì ­ m i l a r e s v n a m h a b e r e n t f o r m a m , t u n c a n i m a i n o n e f l e t ex d i u e r f i s p a r t i b u s c o n f t i t u t i u n , q u a r e v n u m e f f e t e le m e n to ru m fim p le x , e rgo n o n d o leret, v t d iu in u s in q u itH ip p o c r a te s in l i b r o d e n a t u r a h u m a n a . h o c a u t e m q u o d c o n f e q u i t u r i ta p r o b a t u r . q u o n i a m o m n i s d i u e r -

T*x. x i .

iìta s p r o u e n i t à f o r m a , eft e n i m a d tu s q u i f e p a r a t 8c d i f t i n g u i t n o n o l i b r o M e t a p h . n c c m é b r a l e o n i s d i f f e r u n t à m e m b r i s c e r it i p r s t e r q u o d a n i m a l e o n i s d iffe r ì a b a n i m a c e n t i , 1 . de.

A n i m a , te fte A r i l i , q u a r e a n i m a l i s e a n d e m p a r te s d i f l ì m i l a r e s f o r m a m h a b e n t e s , v t h i a i u n t e ^ d e m e f f e n t & n o n d i u e r f s , q u a r e a n i m a i ex d i u e r f i s n o n e fle t c o n f t i t u t i u n p a r t i b u s , q u o d e d a m eft p r s t e r f e n f u m . c o n f t a t e n i m a n i m a i e x c a r n e , n e r u o , o f f e , l a n g u i n e & c . A d h s c p r o b a t u m eft f u p r a a f t u , ta m e tfi r e m i f l ò i n q u o l i b e t m i x t o i n e ffe f e c u n d u m fu b fta n tia s

Se

q u a l i t a t e s d e m e n t a , i d c i r c o a l l è r e n d u m eft in f i n g u l i s p a r t i b u s f i n g u l a s effe f o r m a s ; p etanc v e r o f t u d i o f i c e n t r a h a n c o p i n i o n e m alias r a t i o n e s q u a s c o n t r a h a n c f e n t e n t i a m r e t r o erexim u s . S e c u n d a m v e r o o p i n i o n e m f u p r a fatis e t i a m r e i e c i m u s , ta m e t f i in a l i q u i b u s n o f t r a m fe n te n tia m fir m iflìm a m red d it, in a liq u ib u s v e ro ab ipfa d ife r e p a m u s , fìq u id e m fo r m a m i l l a m m i x t i o n i s a r q u e o r g a n i z a t i o n s f u b f t a n d a l e m n e g a m u s , fe d f e c u n d u m A r i f t . a d q u a t a m f p e c i e m q u alita tis referen d am d u x im u s . A m p li u s t o t u m a p u d P e rip a tc d c o s n il a liu d e f t q u a m p a r t e s , q u e m a d m o d u m f e p a r a t o l o c o d e m o n f t r a b i m u s , e r g o p r s t e r p a r t i a l e s for-, m a s m i x t i o n i s alia m i x t i o n i s f o r m a to t a lis n o n e f t p o n e n d a . p r s t e r e a fi iftharc m i x t i o n i s f o r m a i n a n i m a n t i s c o r p o r e ea r a t i o n e effe t, p r o p t e r e a q u o d o b i l l a m a n i m a i eft c o r p u s ,

Se ip fa c o r p o r a , h o c v e t o a b ipfisSe à n o b i s e t i a m f u p r a e x p l o f u m eft. I t e m i n . \ u e r . S c o t u s ita i n f t a t , n o n effe

r u n e in d e m e n t i s i l l a m i n d i e e t i a m o p o r t e r e t . l u n t e n i m n o n co n céd itu r

n e c e f f i r i a s f o r m a s in r e b u s i n a n i m i s e l e m e n t o r u m , q u o n i a m a b e o r u m f o r m i s v i r t u t e i l l s c o n t i n e n t u r ,i r a e d a m & nos in f t a m u s . f o r m s m ix tio n is p a rtiu m d iflìm ila riu m v irtu te c o p t i n e r i p o f f u n t ftt b f o r m a i l l a m i x t i o n i s v n i u e r f a l i , q u a r e i l la r u m a l t e r a f u p e r f l u a e f t , a d h s c d i g i t u s b i s f o r e t m i x t u s v n a q u i d e m m i x t i o n e f o r m s p a r d c u l a r i s . a lt e r a

H

a u te m f o r m s v n iu e rfa h s . D e m u m veteres P erip atetici n ee q u id e m h a n c f o r m a m m i x t i o n i s f o m n i a r u n t , n e c l o c u s A r i l i , e ft, q u i p o f l i t i l l i s f a u e r e , q u a r e f i g m e n t u r a eft h o ru m fen tem ia .

m

rc

Ophiio

Seótio Secunda

ni

Opinio propria ac euerfio ratìonum Latinorum^. ( ap. ix.

B

p

•

J)

O s autemdicimusfnaturamonftrante via,& Arili.teftimonio)in copofitis & diifimilaribus partibus formas fpecie^iuerfasineire. cum enim alialongcq; diuerfa lit operatio carnis ab ca qua: oflis e li, rationi confcntaneum vi detur, aliam fpecieque diftindam elle formatn, ob qnam caro eft id quod eft caro, ab caobquam os eftidquod eftos. nec pen patetici concedunt ab vnovti vnum eft diuerfa fpecieque diftinda plura prouenire,vti ì.de Generatione& Interini, & 4.Meteororum Arift.monuir. quomodo ergo vnica & illam fimpliccm animam neruum, os, carnem alioquin fenfibus diuerfa informare 8e ab ea tot elle diuerfa, vt carnis, oflis, nerui emanare dicere polfumus ì A ccedit& illud quod et fupramonuimus omnibus harum diflimiliu partiti temperamcntamedicis & Philofophis 16 ge diuerfa longeq; dilfimillimafpecieinqua diftinda videri, quare & earuformas fpeciediftindas fateti rationabile eft, idcirco ex his fimi a m ftabilemque noftram fententiam plures nempe & àlias fpecie diftindas partibus diflimilibus inefleformas omnibus manifeftum ef­ fe arbitrar. Sed dubitabit forte quifpiam aliquis, mortuo animali corpus vnum multo remoris proceiru permanere videmus, à quo igiturillam vnitatem corpus feu cadauerillud haei ? ab aliqua enim forma habere needle eft, author enim ipfa vnitatis fola eft, quemadmor dum materia multitudinis,ergo fated neceflceft, aut à forma mixtionis atque organizarionis à Scora excogitata, velab alia noua forma priore vnica quam corpus viuens habebat,deper­ dita : vnitatem corpus feu cadauer illudhabere, quorum vtrumquecontra noftram firmata fententiam eft, 8c retro à nobis eiedum atque reprobatum fuit. Anautem airerendum eft car nera, aut os polle bifariam fpedari, altero quidem modo vt hare funt animata atque vt ex illis manus conftet, cuius officium eftres capere, conftringere, cui allegatasalias partes vtner uus eft & alia necefliria intelligi volo, hocautem modo priore forma anima deperdita ?quiuoce funt talia, careni enim propria operatione quam prius dum crane animar?.habebant. altero autem modo confiderari Se fpedari poflunt, vr funt fine anima, nerapé ve mixra corpo ra lolum Se hoc pado funtadinuicem copulata per accidcns, quam quidem figuram cadaueris fubftantiam efle non exiftimamus, fed quartana fpeciem qualitatis, Se partes animalis mix tuo copulai? funt, non vi, aut externa aliqua connexione, fed natura, Arift.tefte 7. Metaph. illam ergo vnitatem partium diflìmilarium cadauer haber, non ob aliam ab illis diflìmilati bus partibus diftindam formam, quare manus figuram qua eft pnedita non habet ab alia for ma diftinda fubftantiali à forma vniufcuiufq; partis, vt nerui, oflis, cartilaginis ipfam inte^ grantis, hoc vero eo coniedare poflumus, quòd partes ipfam manum conilituentes, vt neruus & caro feparatx ipfius funt conftitutiua;, quare id quod ex his qua: adu funt fubftanria: compofitum non eli, bene autem accidentis 8.Metaphyf.ergo forma manus accidens erir Se figura quart? fpeciei qualitatis. Aduertendum autem eft, eandem figuram quoad fniulamen turn (vt noftrates aiunt) in partibus diifimilaribus in mortuo 8e in viuente animali inelTe, quo autem ad formam non eandem, etenim in viueme animali fociara erateum ipfa anima atque opera vine exercebat. in mortuo autem eifdem non vtens operationibus Se anima orbata?quiuoceab Arili, non femel dicitur. Dubitabit autem vlterius quilpiam quomodo ge­ nera eandem vel diuerfam à fpeciebus formam fignificent .>nifi diet quod duplex eli nenus, alterum analogum quod ad vnum velab vno Greci interpreres nuncupant, alterumxuerò vniuocum ; in priore autem genere non eft diftinda Se diuerfa forma generis à formis fpecificis (dicant quicquid velini Latini) non enim ob aliam formam beat?mcntes funt fiibilantue, ob aliam adus puriflìmi, atque ob aliam enria, cum ipfiefimplicilfimi firn fubftantix. Accede­ rci Se illud pluribus coaugmentatus Deus Opr. Max. diet alioquin fimplicilfimus & ip fe formis, quare genus analogum ab his formis qua: fpecifica: funt formam diuerfam non Ugni ficant, fed vnam atque eandem ; genus autem vniuocum aliquod nec Se ipfum aliquam for­ marti diuerfam à fpecificis formis lignificar-etenim apud Auer. in Porphirij ifagogis plurimisque alijs in locis genus caducum fupreroum in fubftantix cathegoria eft, nec formam à fpecificis formis aliam fignificat, alioquin corpora mundi fimplicia vnica con tenta form a, vt retro demonftrauirmis,plnribus eflent compofitaformis, aliquod autem genus vniuo­ cum habet formam à fpecificis fortini diftindam, illud inqiiam quod prtcclariorem ac nobiliorem

'Z'iXuf

Tìx. i j é

11%

Quintij Bonioan. Deprin, nature

Jiorem fpeciem habuerit fab fequemadmodum animal non diuerfam aform aequi& leonis £ foru\am fignificabit, alioquin equus bis diet fentiens.:cnm verb dehomine rationis compo­ te pr^dicabitur, longe diuerfam formam ab homine fignificabit. abundat autem homo ab animali quoniam rationis eft compos, & hoc apnd Latinos Sc noftram catholicam veritatem quae aiTeriranimam rationis compotem honiinem conftituere. Similiter viuens formam i ipecialibus formis viuentibus diuerfam non indicat, verum inter illas viuentes fpecies vna eft catteris nobilior atque praeclarior, ad quam accedit fenfus, idque animal brntum, quare brucum animal per aliam formam erit viuens, Sc per aliam fentiens, quoniam animalua ex fentiente &viuenre conftabit. hinc a Simplicio 2. Phylicaeaufcultationis, ac j.Cocl.viuen tia potius habentia corpora quam corpora appellantur. Idcirco concludendum eft quod in genere vniuoco rcfpebtu fpecierum qure fub ipfo flint ignobilium non diuerfa eric forma ab illis qua: ignobiles funt fpeciebus. at quoniam in his fpcciebus aliqtia reperietur fpecies ca:terisabfolutioratque praftantior, qua; prater illas formas ignobiles fuppeditantes velut ma­ teria vt retro diximus ipfi habet formam perfebHorem omnibufque numeris abfolutam, Sc 4 $* ab hac fpecie re genus ipfum diftinguitnr. quam fententiam his verbis 7 .Metaph.explicauit Arift.airerens genus auenoneft prater fpecies, aut tanquam poteftas Sc marcria. quiequide propofitio quo ad omnes partes vera eft. in fpeciebus cnim quae minus perfebhe funt genus non diftinguitur ab illarum formis, quare genus non eftprater fpecies imperfedas arqueab illis re non diftinguitnr. in perfediore autem Sc digniore fpecie genus formam fignificat, a formaipfius longe diuerfam, qua:fe habet tanquam materia&poteftas ad abfolutiorem Sc perfedioremformam recipiendam. quo fit,quod aliquando voluerit Arift. in definitioneaccipi genus proximum Sc differentiam proximam, aliquando autem genus remotum fed diffe rentiam proximam . atque hocearatione Philofophum voluiftc arbitror, quoniam quando fpecies perfedadefiniturvti homo, qua: habet genus proximum ab ipfa differentia diftin£tum , qua inrenugatio nulla corumitdtur. quando verb fpecies imperfeda definitur fumendum eft genus remotum nccommittamus nugationem cum differentia proxima. idem .n.fignificare fupra diximus.qnibus fic iadlis ac ftabilitis aduerfas Larinoru rones foiuere no erit difficile. Ad primam itaque aiferimus, varias eife neceffitates , prima quidem vt contra- ^ ffidio euiretur, fecunda autem quoniam generatio fine alteratione dfet,tertiaquia repugnat fenfibus, quarta quianullum eilet mixtum in quo forma: elementorum indie nr. & multte ••“v alia: funt neceffitates qua: ex retrodidis commode colligi poifunt. Ad fecundam,falfum exillimamus, qute funt diuerfa fpecie non poUemutuo continuari, arbor enim arbori inferitur atque continuatur fpecie ab ilia differens, & caro arida carni viuenti continuatur, nec corpus ipfum viuentis vere continuum eft, ctcnim parte vna mota, rcHquam moueri non eft necelle. Ad aliam veto affierimus, maximum fore dubium, num pars laccrtcdiuilafit.vna animal, an plura, hoc enimabundein i.d e Animapertradauim 11s.fan's enim eft nunc.dixiife vnum die animal, vnamque habere formam vltimam atque fpecificam. Ad aliam verb di cimus quod duplex eft vnitas,altera perfedionis qualiseftin ipfo compofito, altera indiuiduaqiranon infert perfedionem qualis eft in elementis . fimilitcr addendum eftj.vi fupra diximus, plures eife formas in vnocompofito quae adinuicem funtlubordinata: atque partes illius vltimi adus, vt retro docuimus. Item airerendum eft, digitum bifariam poffe fpe dari, vno modo vti digitus eft, atque viuus,& fic qquiuocc abfeifus dicitur, alio H niodo vt mixtus eft,& hoc pado idem eft. Ad vltimam verb addendum in catne Sc olle eandem eife animam , ditferunt autem formis- proprijs; Scoti autem rationes noftram fententiam firmat, prater id quod formam mixtionis ponunr,quam fupra fans reiecimus, pratermittantur: qus autem de hac difficultate eft no■ ; ftrafententia exdidis manifefta eft,

Sedionis fecundar, finis.

11.3

CALABRI PHILOSOPHIAM

T R O P I E N S I S , NEAPOLI

PROFITENTIS,

Peripateticarum difputationum,, De principiis Natur^, 5 ECTI O T E R T I A.

PR^EFATIO. I s inique, qua ad natura proprietates principiorum accldebant difficultatibus difcufjis & rito examinatis, ac noilrum animim ancipitem in illarum principiorum effentia percipienda reddentibm exclufis :iamrehquum efl ea, ultima hac jettione docere, qua prius cramm pollkiti : nempe fubsìant'u naturam expticare concreta, ac dijficultates ficut in reliquis prioribus accidebant circa hanc naturam concretnm contingentes remouere,& finis ferè erit noftri propoftti confìttati .fed. nàmditm profetò omnibus uideri debct libri infiriptionem fententia & materie , __ . . aita trattatur neqitaquam refboniere. abfurdum enirn efì aliam effe matcriam qup trattatici abea qua infcriptione tnttarifignificatur.de principiis enirn natura efl libri infiriptio,quare trio concreto-rum ex illis dìffickltates aggredimur quf poirn à natura, quam natura funi illa que natura crnfknt, t nifi effet quod libri infcripà^ab ea qua tota mttatur materia non perpetuo fiimitur,fcd à ma­ lori atque ampliori parici, quemadmodum docucrunt Olimpiodorus & Philopcntcs in addita primi libri Metbeor. ab bis que infublimi fiunt Hb.Aritt.infcripftffe aiutiti. tametfl multa etiam que in fubterraneis fm t lecis ibidem dixerit pbilofoplm. at quoniam eorum qua in fublimi fiunt amplior efl pars quam eortt qup in fubterraneis locis generante,bac ratione ab ampliori. parte liber Metor.nuncupatus efl, hoc efl, eo­ rum, quf in fublimi generantur. quare liber bic nosler ab ea qupmaior efl parte (fura enim due fettiones qUf de bis principiis differiva.mfcribitur. ulema vero bpc pauca quedam, ne interruptusflt nosler fermo de concreta fubttantia verba Jncittcur ergo ita mfcribitur ex dittismanifettum efl.

Num in fubftantias compofitaeinterim diifolutio fiaLyfque ad primam materiali^.

Sxphcatur fententia difficultutis.

(ap. t.

b s t a n t i a , quac ex materia & Forma ipiìs etiam fubftantiis vcl potius fubilantialibns partibus vti Simplicio i .Phyiic.placet, exiftentibus concreta coalefcit illis omnibus lógc pr^clarior atq; nobilior extat vtrifq; magis fubftantia, Se magis ens* vt illttftrioribus Peripat.placet, quéadmodum fupra Se nos docuimus, primaria à natura intentioneintenta,quq& per fé oritur & perfeinterit:partes vero illaconflituentes nec interire nec oriri in Platone, non Temei Ariibconcludit : extat verò duplex entis interitus. queadmodum Se ipfum ens duplex eft,altera fubflacia:, altera accidentis, quéadmodu i .Phyfi.fic i.de Ortu Se Interi. Arift. tettati hi veròfic differunt interitus vt Auer. i.Phyf.monct. Cint.ii.

P quod

V

114

Quinti; Bonioan. De prin.naturæ

quod in fubftanriç, interitu nomen & definido deperduntur, quéadmodum in accidends interitu, & nomé & definido in muniapmanent. de priore igitur fubftanriç interitu prçfens eft noftra dificultas,nurù fit vfq; acLpcimam materia diffolutio. dico aút hoc qd idem eft an in aduétu nous formæ materia prima oes exuat ex Ce ipfa formas oíno, adeo q>nulla formarum q antea in materia prima perat, (ub noua forma genita amplius fit & perfeueret, & vtexéplis rem manifefteraus, an quando canis interit neceife eft oés canis formas interire, adeò vt materia nullam de nouo formara poftit recipere aliqua præexiftente canis formarum fuperftite ? magna porrò ôc difficilis per admodum q'5 cft.qtl variæ & diuerfæ tot illuftrió philofophantium fniç monftrare poiîunt : nos vero cófuet.o noftro more alio^ piaci ta prius rcferemus, deinde q nos opinamur.

Optnio prima Latinorum lj .

E

(ap. 11 .

A t iì Ì o r v m nonullivdcft D.TI10.&alij in jppofiri folti done probl.aflerunt in quouis fubftantiæ interitu vfq; ad materiam prima dilfoludonem fore neceilariam nimirom fuis confona in medium afferentes quæ tenenrprincipijs. vniuS.n.C'ppofiti vnicam eifeformam voIunt,vC retro diximus. quo fit,vt nifi p hæc vnica interient forma materia reci pere non pót aliquam aliam formam . hac igit forma dilfoluta vfq; in materiam prima nt in interitu fubftandæ diffo ludo, adhæc Arift.i.de Girone interitu vult effe totius in totii nullo fenfibile remanente quod ante erat mutationé. quare in interitu fubftandæ vt oés formas materia deperdat opus eft, ergo vfque ad materiam prima erit diifoludo. adhæc nifi foret vfque ad materiam primam, diifoludo,nunqua naturalis philofophus ad cognidonem materia:prima: habend^ veniret. via.n.quaà phifico cognofcitureft via mutadonis,ergo vtoés formæ intereant neceife eft. ad cópofitum.n.aliquod nos duceret tràfimutatio non ad materiam prima, quare vt vfq; ad illa fieri dilfoludonem operepretium eft. pterea fubiedlum om is fubftantiæ & interitus eftensin Te)t 9 potéda, quare fi. aliqua forma remaneretfubicóló effet ens in aótu . pterea 7 .Diuin.digitus mor tuus çquiuoce dr, ergo nulla forma q, antea in viuo digito præerat nunc eft. Rurfiis agésquodlibet naturale non pót formam in materia ducere nifi prius piacentem corrópat, qa vnius onus eft alterius interitus, ergo oés formas interire neceife eft. quare dabiturvfq; ad materiam prima diflblurio adhæc in ilia diffoluimur,ex qbus conftamus vt 2.de Aia, & 2.de Gfione & Corrup. ~ reftatur Arift. conftamus vero ex materia prima vfque ad iplâm fieri diffolutio debet.

Opinio ficunda çtf tenia L a t i n o r u m [ap. m .

L u vero Latini fuperioribus ex diametro oppofiti bipartiti funt, qm ex illis aliqui penitus dilfolutionem vfque ad materiam prima non fieri fed pendus non negant. in mixtis.n.renuunt,in fimplicibus vero affirmant, fed nos prio­ ns fentcndæ argumenta prius ^fequamur. ij vero funt qui penitus dilfoludonem negant afferentes formam ilia fubftantiæ vifem cuius iupra meminimus, çternam vna numero ipfiq; materiæ coçuam generans, ergo naturale indiuiduas & particulares formas corrüpens alias de nono inducir, fed nullo vnquâ modo hanc formam vifem corrupere valcbit,quam fníam his firmantargumentis. fi diifoludo vfq; ad prima materiam fiere: alterum horum cueniret incómodum,vel eodem téporis momento duo foret in eadé materia portione contraria,vel aliquo tepore materia ablqueomni prorfus forma inuenirerur in rerú natura quæ oía ita deducuntur,fiat diifoludo in interitu canis vfq; ad materiam pi primam percótantur.vel eodem téporis momento.portio mareriç eft fub forma corrupta&fub formageneranda,vel alio & alio momento.fi primó dabunt, ergo duo contraria eodem téporis momento fiumi elfe pollóne, népe forma corrupta & forma generanda,qd eft primum incómodum: fi vero fecundó mébrum dabunt,ergo fine omni forma materia prima in reró natura inue niretur,qm fi lub vno tpis momento materia prima eft fub forma corrupta: fub alio vero fub for ma generado inter duo mométa cadit tépus medium, momentum, momento non eft con tigli u, aut contiguum, nec confcquens.vt é.Phyfi. Arili.demóftrauir,quare in tempore ilio medio ab omni prorfns forma ma:eria in rcrum natura nuda inueniretur, ergo vfqtie ad materiam prima diifoludo non eft concedenda . Amplius, formarum quarum vna perfeétio eft aiterius, atque illi cohærens illa accedente reliquam priorem corrumpi non eft necelfarium . at miilræ lune formæ quarum vna eft perfetto alterius vrretro monuimus, in vno cópofito,quarum vnacondnetur fub alia atq; ab illa perfidi vti in homineaía vegetariua fub ipfafendente,ergo in Interi­ tu lubftantiæ non eft neceffària dilfolutio vfque ad materiam primam.prima propolìtio atq; fe: cunda

f

Se<5Ho Tertia.

n

i

, j- A !sr,rie imnífeílacfunt .Adlige fi dilíolutio vfqtiead materia« primara eíTet cunda ex retrodi¿lis fati . 'Mtum natL1ra concederctur, aiic motus aliquisin inftanti hoc eft poílibihs, tune aut « onjnja funt conKa Arift.ácipfam naturato. qua; omnia ita deducanm non tempore en parataatqUe diípoíita, vt animam hominis recipiat cogitatiti!, tur. fie materia p o P percontantur vel materia codem inftanti quo anima coguanua vel alicuius aberra a m era[ au[ non , fi 150n eh in codem loeo cum in priore inducitur eft m e e _ in quo erat materia prima cric inane,fi vero eundem que „ u U u m e l in illa m a te ria q tra « n ,p » cft & qiuiKiras pr*x¡ prius occupabatlo re(olutio „fq>in materiam primam)fit alia de nono ge fies (quomam . ft vc hec ¿uaiititas in inftanti fu in trod u ca. led quomam ari " . “ ^ r ^ T S u r v t L L h t i n i n f t a n t i . Al.j vero quemadmodum Scotus & quantitatem e > ■ > 1 j ¿ eorum feriptis difieran t,quro omnia ad tria reduci poi« W e fimpUdum « W ’ P" i mivrorum Sc horum vel qua-animata,vel qua; inanimata funt interini, mtel.igi poltorum vel m>«o*u , loqlianm r niodo, line iliodiffernetenimin interitu elementorum fe. plurimum inan¡mafun?ditfólimo quidem & illa Albitana formarum vfque ad materia X T f i “ 2“ . X T i S b S « ic a dimtaxat eft forma * lila fpeeifiea quo fit vt nullá allá eorummoteft ree,pere formam materia fuperftite acque incolumi priore.,n Ins aurem qu? quauis anima prrodiufunt, cum prroter eorum animara formam mixtión,s quam organization« Scouvs nuncupauit, pofuerir,diflulutio vfque ad matenam pnmam non fit remanente forma Scotus n p F on fit lubitaria, Sc momentanea, fit autem poftea Albitana ^ ^ , « 0 * efou iem fop r, « •

mule virara hunt qn(cunq»e fune animai» prater animara eile formam nuxtionis & organila tionis p S r e nonqp oten tl ex eo quia non quanta eft anima muñía forma; orgamzatioms v ;t ipfa valens pótenseme eratfungi formarum elementorum omni ofhcio ; fecundum eorum ¿tum eft dilfolutionem fore bifuiam,alteram fubìtariam, qualis eft elementorum acque inani, matorum eorum k q uàm qua- ab vnrea continenrur forma, alteram verb a n im a to m ifc,licet, • Z [b u fo niahac eft oiganizationis -temporanea«,&qua tempons procella abfoluuur fu ' tataro non multo poft momentanea’«», tercmm eorum dictum eft, íimphcuer in reruni natura polfibilis eft hroc diifolutio, Aue qua: in tempore, fine lubltanea efiiciatut,

Refeüuntur Latinorum fe Menta.

fa v­

i n i .

M N i N o autem hi omnes aberrare videntur, qu£ emm aiTerunc nec vera funt, nec Atift.m enti confona, quro omnia partim lupra monftrauraius par­ tim monftrare aggredimur.manent auretn elementorum fottio* cum mixtura exillis fit corpus, m an etverò& m ixtionis forma cum fi¿tus in vteroviuu v.ta plan rae, Se fim iliterilla manet fentiente accedente, iftae emm form * mutuo le :*»q ipfas ferule fouentque, quemadmodum ternanus numeras a quaternario ac­ cedente fouetut & conferuatur, non antera corrumpitur, & fimihter triangulas qui tribus pradirax eli linci, aerali™,V

D feriara p

rim a ra

s r * » « « . ^ . e »a r diifolutio fiat cura forme de nono adaemeim poftrnon prior non opponi

,

Mfooraoraiq,leeonfcr,,arar,lotumq-, qaoddaraenadi, ex pari,busa,qocd ,feienn x puon

bn, hocaotera ,lls duntaxa, p rad ira lo n , muñere formar,qnm fobordinara anobis d i t o font

forondafedtione. Am plius, coninera philofophorum in cauiù natura abtbnsmdagand^Me-

S " expropriis & qua: conu ertu n tu r operatiom bus diuerhs aut eifdem diuerlam vel h formam arai ere, quare fi erode ni operar tones, & quro conuertuntur,erodem q; vires m ^ a n d ^ f ^ ^ m t r a b f o f o ’* ct' am cum cxaruerunt. « g o eadem form a elle deber in piantavi ueP Jpm cnm exariierit arque corrupta fueric, plantis em m corrupno anditas eft T heoX T ergo corruptio non o rn a i, form atura v que ad maceria p ii,nan, fit, necefoeil. Amplios , A rilt.-d can im alm m p a n i b o s . m ^ m ^ o e f o « a i ma

cicatricera eandemqi figoram qnc in vii,emepracratex,fere, in vino in cadauere effe debet . h enim diuerla eft, quodnam qu cffecerit ì an aliquis c^liinlluxus, autaliquaoccultacaufa ì i n

tPc vn;lierfale efficiens eft P ij quod

Cap. i .

116

Quinti; Bonioan. De prín.natura

T'x. i 6.

Cornos,

quod proximum atque indiuiduura agens requirit z.Phyfi. Arift.authorc, quod edam codem g libro explicauit Auer.prartcr id talem caelorum inftuxum prxter lumen dcmotum corpora eoe leftiain haeq inferiora produjere in Adft.philofophia nonlegimus, hoc verò efficiens partial? lare hie nullum apparct, hoc vero ridiculum, Sc haud phyficum eft, illud vero etiam eft quod omnium admirationermfuperat aliquem motum fore indiuiduum temporeque non metili con tra ea qua: 6.Phyfi.Arift.demonftrauit. etenim diflolutio forine momento fit accidentia,quae il lam formara fequuntur, vel codem temporis momento, Sc ipfa corrumpuntur. quod habettir praediifcu m ab fu edam, vel forma corrupta accidentia permanent tempore fuccelfiuo corrumpenda, quod oc ipfi, neefatentur, neefateriquidem poflunr. accidcntiaenim propria quae aticui foli fornice compecun t illa corrupta à quo efle habebunt ? vel quomodo permanebnnt? Demum, omnefenfus indicium eiufquc rationem hxcfentendaaufert & refeindit. fenfibus enim. omnibus expofitum eft,mixtum aliquod corpus animatum cum diftoluitur in eius interitu illam nequáquam d ie rependnam, atque ex tempore fieri, fed multo temporis proceflu adueniente illud putrefied Sc corrumpi ac materiam precedente forma expoliatam ,, aliam recipe«, multa i taque alia incommoda atque abfurda contra hanc fentendam ad- F: duci poiTunt, qua: turn habed poiTunt ex his qu? contra ipfam de formarum multitudi-. nc retro docuimus., turn etiam quiuis vel modice in Adito, philofophia verfatus, ex fe po­ tei! ablurda excogitare. Secondarti vero Latinorum fentendam longeq; minus probam us,fupra enim oftendimus formam illam corporis fubftantia: figmentum & chimeram aliquam nul* la ratione à Latinis efti(itam,quo fit concedi oportet vique ad materiam primam formarum alt quam efle diflblutionem,in multis enim vd in elementis quae funi prima mundi corpora atque. iimplicia vnica duntaxat eft forma, hoc enim monftratum eft prius, quare vt omnis forma aboleatur in clcmend interi tu necefleeft, ergo vfquead materiam primam fitdiflblutio. Ptaeterea forma: quae fibi ipfis opponuntur, oppofidsque predirà: & ipf^ funt preepararaends atque his concomitantur difpofuionibus oppofuis fimul cohere« atque in eodem eflefubie£to non pofr funt alioquin oppofita fimul in eodem iubiecfto inum iti poflent. mult? autem funt huiufmodi form^, qualcs fpecificas nuncupamus,quae & ip fie oppofitae funt,oppofitifque pr^ditx difpofii. tionibus, vd forma ignis Sc forma terre, fimiliter forma equi Sc form aleonis, ergo in interitu iftorum vfqucadmatcriam fieri dilfolutionem neceifeeft. pugnantenim fibiinuicem atq; re-. G Tex 49 JicI,ia accec*cnte a^eram inferire ncccfle eft ; D em um , in illud vfque. res refoluuntur cx quo Tex', si. primo collant 2.de Anima Sc 2.de Generadone & Interitu. res autem naturales ex materia priTtx.it. mum conftant. ergo vfque in illam in earum interitu diflbluuntur; Ad haec, 1 .Phyflc.& 7 .Dini norum, vltimum in quod omnia reloluntur Se ex quo omnia fiunt appellar Arift.materiam pri mam. TertiaScotifentcntia vtifupramihi nequáquam arrifit,itanuncarridere non poteft,ofle dimus autem retro in miftis turn etiam inanimis plures formas, efle vd elementorum illafque remitras atq; mutuo pallas,infuper forma ilia organizations volúntate poti us, quàm ant rone, 6 aut Aditi l'emenda excogitará reiecimus,& ad quartáfpeciem qualitatis clfc referendam proba' ’ uinaus.totum enim, vt iam conftituimus, n ilaliudeft quam partes fimulifiét?,atque vnum eua duntnature coniunótione 8c non ob aliquam formam cx illis exodentem ex Arift.y.Metaphyf. multa demum arguméta contra hanc formam à Scoto appellatami organizationis à iuniodbus inuehuntur, q u i apud illos petantur. qux autem attulimus potiora lu n t.

Opimo propria.

Cap.

O s autem opinamur exiftentibus formis nonnullis qnas fubordinatas noftri paflìm appellant mutuoque fe fouentes Se fe conferuantcs,vd cx his qux retro docuimus, cuicunque mamfeftum eflearbitror.quibufdam vero formis exifté ftentibus,quas fpecificas & non fubordinatas à noftris nuncupari fibi ipfis mu tuo pugnantes & nequáquam coherentes adtientuque vnitis atque cxortualteram recedere atque corrumpi in illis diíloludonem non efle vfque ad ma, tedam primam, fed informa: pofterioris aduentu prior materiam fuppeditat, atque vnum fir, quemadmodum ex tribus lineis exquibus confedtus eft triangulus, vt materia acceden­ te quarta poftrema perfedtiorcque Se forma fit quatrangulús totus, ita anima ex pofteriore Se priore vna totaconficitnr. dubitabit autem aliquis, fi ex priore Se pofteriore anima vt vegetabiii Se fendente fit vnum quoddam totum. quid eft has parres, vnicns ? aut à qno totum vnitatem illam habebit ? An quemadmodum nulla eft ratio quare ex materia Se forma .fit vnum , bòni> i.: nifi.

H

Scotio Tcrtia.

uy

K nifi quia hoc n&us , dlud autem potentia, ira ex vegetatila qua: gerii vicem materia: & fentien

te, qua: gerit vicem fornii?,fit vnum totum nulla alia catione,nifi quia hocailus, illud vero potentia j infuperdubitabiraliquis forma: rerum funtindiuiduas, animaque ipfapriferdm qua: Inrne millas haber partes vrin Platoneni muehitur Arillo, i.lib.dc Anima, ergo totadici non poteft ‘ ’* & compofita. An vero Se anima edam apud Arift.pacres habere dicitur vti intelledlum partem Tex. i. animar* quaanimacognoicit& iapitin 3.eiufdem commentario elletradit vegetatiuum atquc Tex.17. fenfitiuum partes Se animi potencias i.de Anima, Se de iuuentute & feneéhue appellare folet.

U f' u illas vero loco non ieparatas vti Platoni videbatur, fimiliter formar vti & anime ipie indiuidua: c funt, dinidux autem lune per accidens, Se rationequa in materia reperiunturvti 8. & io. Me- ^ * * taph.tradit Arili, quod etiam oprime exponens vidit Eulfratius fcthic.<i.iniftiserg0 huius ge­ neris formis duntaxat materia pirore forma non exuta.fed illaquidem permanente atque inco­ lumi, poiteriorem recipir.arque in his diifolutio vfque ad màteriam non fic formarum, in iilis vero in quibus oppoinio eli Se quales fpecifica: dicuntur vfque ad primam materiam fieri diifo limonem necellarium eli. vnius enim Ortus alferius eli Interitus.& cum ili? forma: limul coli?

J3 rere non pofiunt fedopponuntur, vbi autem ciloppofitio ibi corruptio&: interitus , quareal­ tera in alterius aduentu potentioris fubieòlum informare non poteft. à contrario enim omnis eli corruptio,quare corrumpetur formis quas materia prins habuerat corruptis nouam forma recipit, ergo vlqirc ad materiam primam harum formarum dilTolutio erit necelfario. quam fen Te*'1 reruiam Anft.S.Diuinórum his verbis vifus eft confirmalfe. fiuntautem plures materiaeiufdé quando alterius altera fuerit, vt phlegmaexcratfo & d u lc i. fi cralTum exdulci. ex cholera vero propteiea quod in materiam primam refoluatuf cholera, dupliciter enim hoc ex hoc, aut quia principi din erit,aut exeoquod refolutum eft in principi uiq.&eodem libro paulo inferáis, ihquit qu?cunque itaque tic tranfmutantur adinuicemad materiam oportet-redire, vr fi ex mor­ tilo animai in materiam primum, deindetfic animaierit, & acetum in aquam, deinde fie vinti erit : exquibus Arift.diClis longelateq; paterearbitrornoftramfentcntiam verilfiniametre.ma tena enim prima qua-ell lub mortilo, vt fub cadauere, nequáquam poteft formam animalis vt pote vermis recipere, nifi prius omnibus quibus antea indura erat materia formis, dilm in mor Q tu0 fubfternebatur exuatur, atque formam animalis nouam diifolutis vfque ad materia prima pr?cedéribus formis recipiat. horù aut ratio eliqm huiulmqdi form? mutuo fe cópaci non pof­ iunt. lubordinatar.n.non funt, fed oppoiits,quare in iftis diifolutio vfq; ad materia prima crii.

Guertuntur Latinorum rationea.

Cap- V i.

V o N 1 a m aduerfantùrnobis ex Latinisnónulli, quos prius in medium at-’ tulimus, quouis in inreritu vfque ad màteriam primam fore dilfolutiohémi quibuldam Arili, vulgatisq; fenrentiis ex librode Orni & Interim ab Arili, omnium cófenfu fenptis, vt vnius Ortus alterius eft Inreritus,& corruptionem elle mutationem totius in totó nullo fenfibili remanen te,age illas ekplicemus àquartini quidem enunciationum explicationeqiias dii exeogirarune ruunt rationes.prima itaque propofitio vnius inrerirus alterius generado vi­ ce vería trifariam animo concipi atque intelligi poteft.primo quidem modo vt gen erario vnius lit alterius corruptio formaiiter, & econtrà.qui fenius fallus eft. vnum enim oppofitonJm alte rius oppofiri forma elle non poteft.corruptio autem & generano oppofità inni, ergo corruptio non poteft clTe formaiiter caufagenerationis,<Sc econtra.PnEterea ens nequit elfe càuli formali* non «¡ntis Se econtra, generano autem eft ens, corruptio non ens j.Phylì. & If de Gencratione & corruptione. ergo corruptio nequit elfe caufa formalis generationis, aut econtra. Demurti fi corruptio elfet generano Se ecótra, tune corrúpi elfet generati & econtra. qùod fieri nó por.

Alio modo por intelligi,corruptionis fit cauia generado, qui fenius parrim vcrus parrim falfus eft.verus quidé eft fi hoc modo intelligitur,quod generas nó pót generare libi limile nifi corriipat cotrarifi libi atq; diipoluiones cótrarias,& hoc modo nó pót dici corruptio caula generado nis,fed generatio cauia corruptionis.in tédit aut natura corrupeionem vt via ad iplàm generatio dé.idcirco.n.natura aliquod corrùpit,vt ex ilio quidpià poifit generari.ac quonia fic de gencrarc^Pc^ 11 corruptionis dici non poteft, hac ratione iplhm propofitionem fic non iiìrelligic Aiill.quoniarn falfus eft. Arift.antem illam intendit natufadocente propofitionem Se eins coti vcram.Terdus ameni eft huius propolìnónis fenius atque is venís & qué incendie • Arili.h?c.f.verba vniusgenerado alterius corruptio Se econtra,fignificàt necelfariam quandam

connexionem

il8

Quinti; Bonioan.Deprin,natura

connexionem & rauctuun confequendá ordine'^ reciprocara. qñ.n.alimiod corrfipirur poli 1 1 1 Juis corrupuonem-ahquod generatur,& fife id quod generami alkjd aliud corrùpitur hic,ergo eft nodus öc catena indillolubilis.iplam aut lìc Ariil.intelligi!t,quia illam fumir vt .pbareteenelauonem mmqua defecata, fed efle perpetua, quodquidem nó Aimpfilfet.fi hoc modo nó intei ugeretur cum id quod intend it,nempe perénem generadonem non ail'equeretur, efterià öc hate fentcntia adeo natura- principiis cófentiens & fenfibus expofita omnibus vt dador & apertior per (e videatur q qiiod ^bacione indigeat. cum.n.aíal corrùpitur vermis generatur, fiPrcù verjms corrumpitur aliud tale generatur. in dementis aute.m aperdffime hoc videtur, fed in hanc intelledampropolmonem duplex ihftaqtia fieri folec, prima cura homo corrùpitur non ftadm ahquod generatur,fed magno tepori? proceifu, ergo ordinem elfen dale generadoras & corrup h x c iPPO non ngtjihcare vuletur. fecunda inilantia cuhomini caput abfcinditur, mi oeneratur.

A n aüt forma cadauerisi»ièd hoc elle non por, omnem.n.generadonem pr?cedir alterado alte­ rado afir omnis fit in tepore, arqui in morte hors capite multad nulla pót dfc alteratio, rum qa momentanea fere eft, turn qa abfcilìo motus localis ell. g motum aüt localem generado nó fir, ergo in tali hois interim quidpiam non generatur,.quare verum non videtur quod vnius cor- F ruptio afierras fit generado. Ad primam qu* procedit in interitu à natura öc non ab arteaiunt immilli generan formam cadaueris,etenim homo corrùpitur abacceifii alicuius qualitatis fumme calia* aut frígida?,& fic generante mult? form* qu*oc's formam vnius cadaueris fubeunt.

Anverodicendum eliquidqua inhpmmis interim non generan prodnus fed tÙporis procelfueandem vero q erat lormam cadauccis inhoíe viuo remanere in ipfo mortuo.fed vocacur cadauer,qm anima qua fuftentabatur caret.vnde à cadendo cadauer dittum e li. Ad fecundara aure ìnttaotiam lune qui alkrunt Arift.jppónem dfe veram in interim qui fit à natura qm illa d i ter­ minata. htecaut capiti? abfeifio mors, elf;ab arte, ards aùr opera infinita ferè Amt, öc ideo fune per accidenshuiuimodi oés ab arte intentili, quareaiunt, in bis Arift.propofitio'inreritus ab arte modis non eli vera, fed hoc nihil eil, qm &ifiars abfeifionem capitis facit, fequitur abfciiionem illam alterado atque intéperies.qu* à natura exillenres in caufa funi vt homo interear, €*ft) U. ideo alij aflerunt ex Auer.r.colliget cantraGalenum alferente intemperiem poife prouenire yel ex pnmarum quatuor qualirarum excelAi, auc ex folutione continui, in ahfeifione ergo ca­ p itis e li* quauis tiz motus localis : producir tú intéperiem ob vehementem dolorem öc rimerà- G roentum in abfcifione variar atqj alteraf, quare pótgigni forma cadaueris cum illa peedat alte­ rado,led neq; hoc firmum eft.forma.n.cadaueris aliquo agente particularc indiget vt educaf è potería maten*, hie aut nullum eli agens particulate pneter vFe quod maxime rèo uirif ad indituduum & particularem effettuiti jpducendú,quare alio mó alferendum eli in caDitis abfcifione mi repente generan, (ed eaqpr?erat forma cadaueris remaner, inte'pcries aut que ex folutione continui habef,ca eft interims: téporis verò^cefiii corruptis formis oibus materia preexilientibus nouam forma recipit vnius, ergoortus alterius & interims & vice verfa yel rais proceifu, vel eodem tepore, tepons aut procella in his q pluribus pdita funi formis,codem me in his q ab vmea continenrur forma,vein dementis fimplicibus corporibus, fed ad principale™ inftimtù, cuius gratia^iponem declarandam fumpfimus redeamus, fi vnius orms alterius eft interims, ergo cum aia vegetatiuageneratur/orma mixdonis debet corrùpi.cùaùt generatus aia fentiens vegetabihs corrup. debet, quare vique in materia® primam erit formatura diflolutio.hoc erat pr?apuum cu, mnuebantur adueri* partis fautores argumentó, Amt aütqui alfernnt Arillo. pr*fata propofitionem vm us.f onus alterius eil interims,«Sc eccntra^íTe verá in Onu & Interi H tu corporum fimphcium , nempeelementom inquibus duntaxat vinca eil form a.&de huiufmodi Ortu & Interim uriilnn initio dims libri loquitur,qui.f.verfatur in dementis fimplidbus corporibus ab vmca contentis forma, in fine autillius libri agir Philofophus demixtione q u * d l generano mixtorum, atq; d lfferre dicit ab hac generarione qu* trattami in initio libri, quare tarn uemat leniitiua, needle quidénó efteorrùpi vegetabile, propterea quia vnius orms alterius eft interims,qm ifth*c propofido, aiunt, vera eft duntaxat in corporibus fimplicibus no aut in m utis, vd vegetatila & fenfitiua. An vetó illa propofido vera eft e't in mixtis ? m qrn A n ft.d eomm generadone & corruptioncin ¡nido libri eiufdé proponit fc pertrattare, Ttx.j. tahm pliau.qua milioni,ergo in omnibus vera erit pr*faca ^pofido. Accedit quod initio eitif. de libri reprchendit Platone' qui tantù de Generatione & Interitu cófiderauit quo modo rebus meli,ac de generadone non omni, fed ea qu* elemenrorum eft, quo modo aüt carnes vel offa ve a iarum hmói rerum nihil, quare pr*fata propofirio vera eric & in mixtis. Pr*terea, eodem Ttx.ij.&Jiq. ib.i.accipit Arili, hanc propoli tipnem vt probet generadonem eífe*ternam & n ó defetturà, tune

J

Se<5tio Tertia.

up

A tue inftamus-,generano mixtoró diastema non minus quá generado elementorum,ergo illa $ pofitiolocú habebitétin mixtis. Accedit, Alex.4.Meteor. ponens diferimen inter generation^ quas 4.Meteor.tra£latur,&illa quae in i.de Genera. & Interim, inquit, quod hasequasin lib.de Tex. 6. & Generatione tra¿latur eil vniuerialior,qm.f.comperit fimplicibus & mixtis, illa vero qute in 4. cSm‘ 6, Meteor, exaóbor 8c magis pardcularis,in mixtis duntaxat,quare melius aíferendú puto prefitta propolitionépoiTe accomodati in omni generatione licet nó parimodo, qm nó eil eadem ratio omnis generationis.mixta.n.diuerfum modi habent oriundi ab co modo quo eleméta oriótur, quia ipfa ab his diuerfafunt,quare prefata propofitio fimpliciter locò habet 8c vera eil in corporibus fimplicibus,fecúdú quid aut vera eil in mixtis.dico aót fimpliciter verá eile in corpori bus fimplicibus,qta illa vere oriuntur&occidunt,mixta aút nó vere corrópunturfecundú tota eorú lubílariá, fed remittuntur, arque ex illis femicorruptis vt ita loquar & remiifis generatur mi Itti,in quo formas ipfie funt elementorum remilfe atque refra<5l?,corrùpuntur, ergo ipfa mifcibilia fecundum elle fimplex atque finccrù dementa,quod prius cu feorfum elfent obdnebár. dicuntur infnper corrùpi, qm magna ex parte qualitatii amittunt fuarú multos gradus & plu" rimú ét fuas integri tads forma; hoc explicauit Ariil.in fi.libri de generano.& corruptione.quare prefara propofitio in fimplicibus corporibus vera erit fimpliciter, in mixtis aút fecundó quid <k in eum quem diximus modú.eorü nunc argumentó nullum eft. nam accedente aia fendente vegetatiua non fimpliciter corrumpiturjatq; in nó ens fimpliciter tenditvt illi creditnt, fed elle quod prius feorfum a fendente habebat nempe totalitärem 8c vniuerfitatem qua feorfum crat predirà fendente introducila amittit,fitque illius pars qua; antea erat totum continens,nunc ve ro continetur.vti.n.numerus ternarius accedente quaternario ellefuum fimpliciter nó pdir, fed pars quaternionis efficitur atque totalitäre elFentiamque fincera,quá feorium habebat amit titjfitque pars quaternionis,elFeque fuum nó ita fimplex eft. fimiliter inteliigenda eft fecunda pr^accepta propofitio corruptions & generationé elfe mutationc totius in totum nullo fenfibili remanente vera quidé eft fimpliciter in fimplicibus dementis, fecundum quidautem in mi­ xtis, nec eft intelligendu aqua cú ipfa mutatur in igne nihil remanere. remanet.n.materia qu^ asterna eft,fed formam non remanere à qua nomen 8c definido dependct.mixta igitur corrumpi & generan dicuntur,quando mutantur, defiiiunt die fimplicia, atque fincerifefte, quoanC tea erant predirà deperdi,alij aút alio modo dicunt,accedente aia fenfidua corrompi priuationéeius quaserat in embrione vegetabili,qmquicquid oritur ex contrario oritur, fed íuperioré modum magis probamos.ex his ergo manifeftú eft quod argumenta quibus aduerfarij innitcbantur podora ioluta funt,atque duarum dignitatum explicatio manifefta eft. reliqua aót argu menta aut nulla firmiratem habent, autex diclis foluta funt, aut noftram fníam firman t, fatemur igitur fubieólógenerationis fubftantiardFe ens in potentia refpeóhi formas qua habet reci pere,digitus aút mortuus «jquiuocedr ex eo, quia propria forma nepe aíam amifit, nó aút exeo quod omniú formarú faóla eft diifolutio. Ad argumenta vero altcrius partis oppofire quaeomnem fimpliciter dilloludonem negar ex didlis rcfpónfum eft,nullo.n.momento materia fine for ma reperitur.eft.n.momentú principió futuri 8c finis preterid rpis.quare lì materia ípeólat', ve eft fub momento principio futuri, eft fub formageneranda, fi vero vt eft finis preteriti eft fub forma corrupta,negamus aút fimpliciter materia die in loco.quod.n.generatur nó eft in loco j .

Phyfi. argumentó igitur id quod non eft verum fupponit, nec fcquitur motó elfe in nó tpe. po­ lios.n.petit argumentó quo modo pr^fàta propofitio à nobis retro explicara accomodati poífit 2) ipfis accidentibus, quod feparato loco abfoluemus. ea vero qu<£ tertia opinio Scoti 8c fequaciú affirmat quibufdam ablatis vt retro docuimus,noftram fen ten dam firmiifima reddót.íc h?cdc prüfend difficoltate 8c Tertia Sedtione ad Dei Optimi Maximi, eiufque matris, cui fit honor & gloria, laudem, dióla fufficiant.

■J

XT i

F I N I S .

Venetijs, Ex Officina Petri Dehuchini. 1 / 7 1 .

j