Cas006 therapevta neapolitanvs by Cassiodoro

THER A P E V T A NE APOLITANVS,

VENI

MECVM

C O N S V L T O R

Curandarum febtiom, & internoruma omnium morborum. Indù fa, Pad ambone a ftB u p ejh lente, ac pueros pt\efocant€. Cum Commentario Cl. Thomae Barthonni Regis Danorum A rch iatri.

G)U& S V M M A fu n t , T E R M I N * & CARDO Faditanda: neceiiaris Medicina E R VTA DE SCRIPTIS

M A R C I AVR uLII S E V E R 1 N 1. ^ didic GREGOR1VS

VILLANVS ATR1PALDENS1S

Vtriufq; Medicina D odor, Clarifs. Viri A u d ito r ,& Obferuator.

N E A P ] © LI» Typis Roberti Molli- 1653

Sumptibus Ioanntf Alberti Tanm>

' S>«•

ì L L .MO’ A C E X C .M 0D O M I N O

Dr FRANCISCO m

C A R A C C IO L O , A b tllin a tu tn

,P cp rin

PJnCi^SanSeuerinenJìum R e g n ia te

jfriagno btiius R egni Caricellario > c yc»

ipfe(Excellentifs. Princeps) Heroum veíHgijs infiEas,quid ni tibí medicas artes ornamentimi efse> exiítimem?AchÍílem iilum inter §

H c~

Heroas non fecundum hís etiam artíbus imbutum á Chirone,, fcientiarum omnium fon te, legimus.Maximilianus primus Im perator cum bellisfere continuis lacefsebatur,&; minimum ocij ad literarum iludía excolenda reliquum habebat, tarnen f^pe de. rebus grauiilimis, tum é Medici na , tum é Phiiofophia í^piííime difsere folebat. Porro á regia maieflate nunquam hiec facultas abhorruit.Hancigiturartem,vtpote nobiliilimam,Reges meditan, &; exercere quondam nequáquam., dedignabantur. Quales fuerunt Sabor, & Giges Medorum R e ges 5 Sabid Rex ArabumjMithridates Ponti R e x ; AEgyptioruirL. Hermes 5 Cordubíe Principen^,,

noijnulli dixcrunc Auicennam. Mefuem vero à Regía familia ortum medicinali fcientia inflrué lu m , adhuc poli obitum inter viuos verfari videmus, nec in feriorem parentum dignitate. gloriam rerum cognitione acquifiuifse. Tu quoque ( Princeps ExcellentiiTìme ) tuorum maiorum fplendori lucem addis, cum his artibus ferio incumbas. Quad re non ab re duxi praeclarilTimi mei Magiilri opus cibi dicarc., cui V E N I M E CV M Medici Curatoris , ideíl Praxis curandorum internorUm morborum> Neapoiitana, nomen eli, in qua. fere oculorum vno infpeitu, Geographorum more , cotana, medicam artem breuiilim è, ac

graphicè defcriptam infpicies. N on tar tura, vt aiiquid tuo ge nio darem, medicumhoc opus tibi nmicupo/ed vt aliquod mcæ in te obferuantiæ argumentum^ edam præberem. Tandem hune laborem amantiiïimi mei MagiAri animo benigniííimo recipias, per Neíloreos annos vi llas vitam rogo. Vale , ornam entum , & totius Italiæ noilræ decus. Excell. Veilrac

Scruus Humillitnus>& Homoligius Gregorius V flU nus*

INGENVO LECTORI Operis Infirmano.

Mmenfìtas Ariti nudità ( benigne LeSior ) arEUJfìmam humana vita ptriodum f c excedtt, v i nemo qnantumuii ingento JoeHx,acfedulus ampltffimoi eiut fìn ti H ip poetate Galeno comprovantibai,per fìrin gire queat. quapropterfultima cura mori altbui ertitendum efi , vt qmdquid memorabile exploratum-fiue menta vi fu e indufirta^fìue tradentium beneficionobts innotuit, literiti & polìerilati candide tradatur.Ideo vedcreripfe mibinoa mhil delinquere,fìiuuandee bumanitatit baud leuem,qua fe affetti occafìonem acuiti conniustttibui omitterem. Enimuero inter vniuerfat ktf ubrottonet,quat admirando vir ingenio M-Aurelius Se»erinuspr<*f#/»/or meni in ornni vit<t~> fumana cumfua laude complexui efi: prafìteum tuuenum ad medendum apparatane non inuidettte genio perir aflauit ; qaem ego fati in plutei! aliudagem inaent nuper; Scbediafmaperbreue, compendiofam, quod ex obferuationibus, (¡y curattornimi omnigenii,atq; ex doflijftmorum—» Medicorum congrtjfìbut ineunte iam adolcfccn.tia fubprimit mtdendi fitmulit>velut apii è va ri/sfortbui,excerpJitiexperimentit,Ò' rationts fic folidatum,atq\ contextum <epus,vt ex hoc vn» pracoeit ingeni/ fpecimine non obfeurumfit, ad mrabiltm bum virum genuine:*» natura inter

pre-

preti?,fr omnhfetenti/ compotemfecfi initio du? teifft copiofa difciplinarumJìmina;de quibui pri mis natura cbaragmatis,& initijt idernfusè diffieruit inoptre mcamparabilt, quodnullo exempio haBtuus vtfÒ,aut andito, fedfuo ipfius lumi n i ,f a i dea compqfuit,*mpbytologicen,à pbyjtagogiam infsnptam metbodum methodorum primatn,&pfdiam fummam,qua vna luflratas in natura libro nonnulla! artcs, artiumut parta compofuit, qua funt Phyfiognomonia medicaci Zootomia ; Dimiatria ; Pneuiubtoria ; PneuJicbthyia curn multi! epidochts perclegantibm annexa; Agyrama;Vipera Pytbia;Magiriunt^ naturale,Symbol* anatomica; Apo(hrnatiav,oiìo Differenti* Chirurgica,qutefunt Extgematica; llluJlrata\AutbenUca;lnermn, et Spintala,EfJjÌcaX;Traamatica; T rimembri!, & Seboia! hea fruduofa à maìortbus non tradita, cuim compa titone! aat l deam contemplati , attifruBus ad minati longinquiuigermanica gens prima atque adextremam vfque arftum extcri, prafìantem Seuerini virtutem , & nouamf rihendi fagoci tatemi non obfcurè videntur agnduiJJe.Hanc auttm indagandorum dogmatum dioptram in lucubrationumfuarum Synopfiprom ffam, & à pierifque doBìJfimt! Europa vira efflagitatam non longo popi temporefieut confido, promiilgabit ,/r 'non obfcurabit Galeno, non dubito, cognitam,é]* «fìenfam in libri! 14.de dimonjlratione,qua tamtn bodterna die non extant. Qnas ob rei omoei non aliena per Defitto à tanto viro praxis bat pbyfiatrica ceriferi debet ./intuì ac enim infignt* vir

vir laurea ¿amtut tft ApollinarhHippocratu* facultatis improboeumiabore,quotidianifq\cum expérimenta mtdullamfuxit ; ae nefibi pars v lla Hippocratic* medtcina deeffet, Cbtirurgicii ¡amgrandis natu fe tradtdit ergailirÿs : in qua mimfierio, quia longé maiorem, quam in ceteris medicin* partibus repcrijt agtndt certitudmem, aßorumq-, confiantiam, mirifieas vt bauferity hoc defonte pragmateias: in bac optima tamqu* ifatiom jülendumfibi virihter decreuit; non.-* fit pracus tamen,vt penitifsimam interna medicwarne di tat tonen/, & curam animo*vel vfu deponeretfuo\quod continua patefcet,cum in iueetn geminumcofultationummedtcaram nominibui, & conditiambusfingularium^ certorum *gro torum,& collegarum pranotatum ptodibtt opust quod non modo vttiorum externoram , verum-* etiam internorum remcdia quamfelicifsims comonßrabit.Nec vero noitum efi ab vnicoOpifice dupltces pertraßari facilitates.Enimuero GuItelmus à Saltceto.fr Hieronymus Fabricius ab Aquapendente Chirurgie! medtci[viennes, tnedicam curandarum int ernimm affeßionum methodum etdidere: Gabriel vero Falloppius dt me* dicamentis internepurgantibus, ac dénatura-* > fofsiltum, ac de thsrmisficq', alijs buiufmodi pbyficts thefibus confcnpfil. fidtio paSio & huiut />, éiator Pbil.lngrafsias in Audit orio Neapolitano,tum clinicam medendt partem docuit, tùm > etiam Anatomieam^ Chirurgie am-,vfqug aieo vt Chirurgieus per ironiam ab obgannitoribus * Sfbolaßius publicefuerit indigitatui,quam rem

•tf*

ipft i t f t pttbibuit Vt tatrT lf a\ r f ^ r l r tm C afar cm A rani rum BonontenJetnJul.Cafarem Cafertum Placer,ttmm,&Gafparjm T “lf* e°Jm ,aliofqi ducentos,qim bit Author in PbyfieO Chirurgico Illu firat<e fua chirurgia c.\^.nomi nami. Hoc igitur enuckatum, ¿r lueHlentum^ • pratitc* medicinafubfldiumge fileni , plaudenti fir amili occurrms vims, cordate Le£ior,excipias , decet, quam hit pbyfmtrul abfoluUftmuJ paratura olim velut enchiridion,jibl, futfq\ coifieri Pierat, pràcìjis ex indùfin a ml operantibus gtepe notiombusfubttliortbus, & à Galeno vocaits logiattys-,fed qualem ad vngutm f iome* f f morborum mternorum cur attua ex Marco Ga. tinaria nunquamfatis laudatui defertpfit Iacdbus Svlutui. demum ipfe,turn magifin,turn meo Velut auxiliary labore gaudeai vcltm , v. too tui gratta, Lefior amice, gaudeo, qui compos t, fafiui confultorit tarn mtdendoparati, qualiS t f i V E R I M E C V M nofier Optimo quidem^, ilio ittre vocatus, quod moneatpraxeos medicinte fiudiofos,vtpr<t manibus codteulumfemper habeanl ; ¡imumsfumet ipforumrtte, retteq, i r cum xgroiorum fru fiu peragendum exoptet, quemadnrdum doettfatis embl mapritno operit frontepreefixum.Adiecimus adhtéc tiujdem Seueritli'P¿Jawbonespefiifer*curationem, turn quia Vrancofortenfibvs idtfi longinqttts Typit exptr/I'a, é p *' Academias omnes Europe dtfira fia,viithaiUr b e wfrequZs, quaquidi Vrbl, queeuè ditto nofir a tam plane frugifero, tamqs nectfsano adiumento quid caruifit aperta cum

iniuria,ctrtoq; cum detriminto? tümqmaeomecimus commtntarium,qutm Juper traßatum ascurati, grault er ,atptrdo3 i tlabtrauit aliorum complurtum immortalium Autor prac/arifttmut Thomas Barthalmus, & Danorum Re git Arcbtater dignifsimus. Cattrum vnttm abs te vdim,*quusßs mtndis aliquot sltmtnUr ton ■ donandis,aut non tontinentir opprobrandis, qua vitioftflinationis,aut noflri minus vacart vaiintium,aut extuforttm parum aduertentiam. optrk irrspferunt. nulla fiquidem sntendi tarn, ocu/atapotuit induflria.qua futis eJfet.Hat igitur vbifas efl,comittr, & Jrattrni difsimuh nttnon gratuito nos dt tt, dtq; tuis ftudys btntmtrtri ßudtnfes ama. Adduntorin Pxdanchon« parcic.vij. iatisfafioria pag.70.Sc71. Siiupern* partes tut* geanc, qua circa capuc, vlcerum purgatio, vomitus,aqua.Hippocr.l.2.epjd.feÄ.tf. iu_ quam rem adi Vallefium p.218. Sal aucem vitrioli vomitorium compecens, Sc frugiferum Angina: m oftrarlo.Quercet.loco eiufdem argumenti proprio, Sc Angelus Sala iu Iatrochymicis,qua de Sale vitrioli parando.

Ittu-

il l v s t r iv m

avtorvm

E L O G IA D E S E V E R . L N Voniam autem cxorfus fucram orna menta Seuerinifid ne priuarat meat at—u. feaioni,gvatiatuè referas Le&or: en diA is,& velitationi meat fuccinunt eximij, & veritàtis p re d ic a ta : viri,à quorum «udicic* minime diferepet cordato* homo qw/P»«* vttnann autem omnés hac loci anguilla pro ferri faseiTet.é paucis igicurprodeat primus Epiphanius Perdinandus vir plurimi*, & his vfuprobatiilìmis monumentis confpicuus: qui viuensvbi prima Marci fcriptadehbaiiet.haic ad eumdem fcripfit. Ligi tuum He-

f talon adirarandum medtetim opus. In boctaciti (ita me Deusadiuuetjperfpext adeo dejtderatam illam ab Arinotele fapbintam in-> fenbendo, necnon **•*«« feu fagacitatem, tuumque acrile vafium ingentum. quo qui’ dim faéìum eih vtftmul eum bis m ti’ /««*tUrfi ambitus Uh optatus(grect encyclopedia appellant ) maximi ilùceativnde tvfo/us per loutm alt quando ( nam ero * ¡onorantia triomphabis-.&/ani trtumpbafht turn medicorum/u tubar, & corypbceus.pergratum facithji ad mt/enp/erts aitquem Ubi feconditum vjum Vene Salvate Ile. in cu ius pratia Severinus iujlum S ctlomajbgti vo lanien emijit Francofurti Typis exprsmendumfrc.ltàquidena nonvnus edmonis noftraeviris. E G c'

E Genuenfi vero memorabo primi} vniuerfas fapiétia» diuinsc,atq; human» condii, & promuai omni laude maiorem Forcunium Licerum,qui profatus eft alicubi fic . N orts

fine magna iucunditate,parique volitate ligi foltdè doBae Sitarmi eommentationes parti cuiam Tonai Platonici de Re/piratione vertra£ìantem,& ip opufiulti T beopbraiìi de pifcibus infitto digentibut, vbife piriuffimtl exbièet Acadonta pariter, atq; Per¿pati, &c. qu* io ».& 5.de qa*fir.ad qua-fita Seucrini. Ex Vrbe vero Roma pr?clariflìmu>;& lìngula» ris Autor, Archiarer itero longè digniflimus Faulus Zacchias in familiari, & genuina fua quadano epiftola tamquam ex Tripode breuibus,&3rgutis de noftro viro vcrbis pero rauit ad hunc modura. guanto m'in/uperbiJco vedermi bonorato dal Signor Marc’ Au relio Seuermo, perfona à giudi tio del Mondo, deile maggiori, cbt babbia la Rtpttbltca <fe—» Letterati,Sic.

Ad hos quid fenferit de noftro Autore lagacilfimns P.Caflellus patefiet ex eiufdem mcdic.EpifìV.S euerino infcripta. | Sequutus efì ex Fiorentino lepore natura» rcr rum feientiifimuSjfii Afdcpiada fubtiliffimus Io.Nardius,qui Pro xenys aie,Nataliti/s tibi

i ; |

debiti),en turbellam,quam excitauit D.Cbeffittine de Acta.Cor.Celfi:Durum mibi videtur ferri0filo , quodille probare nititur , tonfiti ture temporie vulnera tonfueuijfe. quafo 1 e, tui vtraq; medieina pare exploratijfima idi, per ociumprofer iudieium, Me-

Metnorandus & hic eft Pythagoric« j Ægy* ptiac*,& a rcan e, dogmadcæq; fapientie myftaSûtnus Atfunafius Chircherius c Soc. lefu.qui induit,Gtrti litera tua, & ßylt tlt-

panth ptrpohta, & omni bumanitatis gém is condita,taies omnium opinions vifa funt » qua aternitati confeereatur, quod quidtm—t ptroportunè in Otdipi operefieri pop eogitaui .tn quo litera tua immortalitatii trophœo , affixa, quantum Marco Aurelio Seuerino gratapofleritai debeat,fatfuperq-, dosebunt. Viptram tuam Pytbiam è manibus non dtponofemper in otnnem occafionem intentas, vt quanto beneficio, rara, & recóndita Uta do¿trina Remp.hterarum obligaru,in Arte ma* gnetica, qua iamtertia parte auSUorfy iam tertio reeuditur,mundo aperiam. Accedit nune» • qualis feribentiutn cenfor » & homo nafutus, ve oculatus. 6c profundé dudus Gafpar Hofmannus, qui feribens ad Seuerinuno , hoc ilium modo cempellat. Opus tuum de abfteftibut, & commodl a i me •venitper D.Vetlingium , & leBum d me eSi (nibil fingo)cumfiupore :Tuperge quafotfr Zootomiam quoq; tuam eommuniea , j | 0n ¡ndiáus aucem hic ibit mihi feriptor mulcifcius, & omnis naiure confuldffimus HermannusCorringius, quilibrum exquifiuflimum de calore innato ouncupiuic Seuerino, virum hunc aliquando fie aflfatus. Eximia exeellentia veílra eruditio perfpe¿ia mihi fu it ex áureo de Abfteftibut tfá ¿latu,

iiato,cut parentfat tor alturn etui argument* non vidit bac at at : nee parurn auxerat opt* uionemmibi index librorum, quoi impolierum expefìare iubebat f'olcbomerui. Infer hos veroIoannes Veslingius in Patauiu o L yceo Botanica:,&jAnatomicac rei pro fesor erudkiífímus fie Seuerinum inteidum alloquutus eft. Fuit olim,quema Gadtbus ad Liuium vifendumfama accerfebat : Hodies ab intimo Germania recejfu, Belgio, Britan ni!, Danis, ¿r ab vltimofeptentnone a d T cs virorum optime, Neapohm properant, non—« inania capita, ftdfolida , & eximia virtutis pe£iora,wgentaq\ le ¿lifi'm a,6íc. E Germanicis veroviris & lynceis laudatili!« mus Ioannes Faber Bambergenfìs hzc ad Seuerinum atiquando feripferat. Vtina,Alureli ,mibifubinde in Natura ilio theatrojn V ulcanioforo,in agro,inquam, Butsolano, tn Academy i veíirit P artbenopais, quas fre quentarti,! mperaíi, Columna, Scbipant, Capacy,Porta,Stelliola, Campanella viriiijlts, quei Tulliana Mufa eloquiJinxit,poetici lepores fcecundant, Oratorumgrauitas exornat > i Annaliumfidtlúas illulirat ; pbilofopbica dei lima tonfpituos mundo reddidit, mterejfe licerci, inter quos,baudfallar,ipfe,Marce,cum primi! ducei, Jlludautempbyiico Gbirurgitvmopue tuumfac,vt ahquddo videom usic. d hos ThomasBartholìnus Danus vir icnbendorum infigmum iibrorum gloria refer tiffimus ; Pradara finquit ad Seuerinum) $§ no.

nomino tut fama ex citatili tuttofi ingenf V olcbomtrut noffer poß fuum i Germànio. reditum, quùm ex admirando ingerii/ tut monumentit dofìrinam baßenui agnortt, coram mtimiori tultu geßit accuratiùi per'* tip etti. Dcp.iq,- concludati! fermonctn cum perfpicaciifimo Harueo;qui fcribcns ad Seuennum aityGaudto nubi pariter,ac tibí gratulor di^t literattjnmo opere tuo de recondita abfeffuum natura, quod mibi dono dare pro tua benefit centia voluißi . perlegi autde cum incredibili anima iucundit»te,vtpote cum lepore, & venuflati conjcnptum , nec minori meo fra Bu,turn propter tllorum morborum plenum—» conditioner», perjefìamq', notitiam màntfeßam,tum multo noua obferaationibus, medieamentifq; locupletatane, & exornatam difiiplinam,Scc. alia grandi cum aflimationc de Seuerino predicata. N onperfequor Wtra quamplurimos indices profeiTores,qui plenis Aureliura buccis cxtuletuntJiic equidem interfeco mulcattu fo nine parumper moram : duccntos poftmodumaudies vi candoris,& di&ante ventate grauiflìmos,& optinaos quoiq1,viros mirutn ia modum Eulogos de Seuerino , Danos, Boruflbs, Anglos, Celtas, Allobrogas, Bel gas,Saxonas, Francos, N oricos,Italos,& c, qui templum honorum Aurelio noftro conItruxerc.

N O M E N C L A T O R ME L E T E M A T Y M . & Diatriiarum SEVERI NI. Aedita Volumixafunt * afierifco notala. E x PbyJBologia, Hyfiagogia,& Empbytologicc prima „ principia idendi demonftrata. Dimiatria.

Phyfiognomia mcdicinalis, & conipar ethophyfiognomiadiftin&x. Phyfica genuina Nicolai C a b e i, cum IV. me teorologico,& Ub.de calore vno Sederini. * Pneuficheoria ) iam iam euulgand* Neap. * Pneufiehthyia ) per Io:Albertum Tarinum * Cyrtologium Platonis in Timeo, feu de cótextis Alfabre fubanimàtisergaihilo nafsis. ¥De pifcibus in ficco viuétibus iufìusin Theo phraftum Eiefium commentarius. * Phoca illuftratus. * De veneno radi) Paftinac* mafifl,*. * V ip eraP yth ia.i.d e Vipera natura, veneno medicina demonftrationes. Agyrema. n Magirium naturale dioptra perlufiratii eiufdem Seuerini. * De lapide fungifero. Diuinator,feu de diuinatione rerum naturali.

E Rt Anatomica. * Zootomia Democritcea. Symbol» anatomica. -u u

Epi-

E pidochs difcufsiones quatuor in totidenaJ anatómicas qusftiones Iulij Iafolini prs» ceptoris. D e vtero,& fcetu, & reliqua Anatome, tum«» ordine compofítiuo,tum diuifiuo.

E Ri M i die*. * Apoftimatias,quod alias de recódita abíceffuum natura infcriptumeft. Item alterius tomi coagmeneum cuntí figuris. Seilomaftix,feu de phlebotome faluatellar. Confultationnm medicinalium in vtraq; Rei medies facultatejtomi duo. Anterotematum, feu refponforum medicinaliumi& varia do&ifsimís amicis infcripta_> mifcellajtomi duo. * De Choccolata indico medicamento. Difceptationes Anatomice,ac Medies. *Therapeuta Neapolitanus, Venimecum inferiptus Coníultor pratìic? m edicinsN eapoli excúfius sre Io: Alberti Tarini. Nnfophthaimia.feu de vitijs oculi dignofeendis.atq; medendis. Chirurgia Illuftrata. * Efficax medicina. * Chirurgia Trimembris. Chirurgia Authentica. Chirurgia Traumatica reftituta ; Ad quatn_» acceflerunt animaduerfiones chirurgica»*!* il M edico à rouefeio. Chinirgia Inermis. c h i-

Chirurgia Scholaftica duplex maior,minor. Sophiftica medicina deceda Satyra pediifequa Brancaleonis.

Parapbrafei,& txegifis, ftu Commentarla nolira Principe! in Autorei. In Hippocratis libros technicos fingulos cómcntaria, & inalios,plerofq;lib.indigitamenta. In Diofcoridac libri primi pro?mium,& inreliquum de medica materia paraphraiìs , & note tantum non abfolutum opus. Pro Galeno defenfionesaduerfusTrallianurn» Auicennam,magnum Comtnentatorem. In artis («aleni medica: librum primum dia* tribae. In Haruei lib.de cordis,& saguinis motu analeda marginalia. Scribonij largì" vita,& in eiufdem compoiitiancs aduerfaria.

In Rem Cbirurgicam commentarla, ex quìbui Art Chirurgica conflatur exegcmatica. In librum de vlceribus Hippocraticum com» mentarius. Item in librum de vnlneribus capitis Hippo craticum commentarius. Paraphraiis inproocmium generale Celli. Commentarius in Quintum de re medica-» Celli. In

In eiufdem Autoris o&aui libri caput4-Paraphrafis. De vulneribus neruorum ex Galeno. In Auicennæ cradatum de vlceribus metaphraiis. ; Item in Auiccnnam de vlceribus generatnn.

Exottrica. Aduerfus Aftrologos declamatio adfcito Sex to noftra verfione.

Pr*fstiones,laudationes>teftariones.vVitaSeuerini ab opçimo viro Georgio Volchomero holp.ite fuo.defcripta, elogijsau* d ad e Seuerinoprædicat sperCl.quofq; viros Italos>exteros,& longinquos. Grçcilmus deriuatus,quo cum comprehenditur Grammatica graeca per verborum.fpecies vtlatina,digefta. Epiftolarum lacinatum centuriæpaulo tribus minores. Iuuenilia.tum carmina, tum prof* gemj gra cia fer uata. Problematologus varie contextus. ;

I ngt nt rt logico.

D e locis dialeiticis ex Rhodolpho Agricola_>. . . . . P.udimentum de norma repetitio-ms ab Au..,-ditoribusretinenaa. De Methodis uodrinarum ex Zabarella, &

Capiuaecacum Ariftotelis organi compìlatione coniundae periodi*. AnimaduetfionesinArift.de binis methodis fynthetica>& analitica.

Ex Pbyfith. Animaduerfionesin Ariftotelem de calore*? natiuo. De rerum ortu fim plici , de elenientis, de ge neratone,de miilion*,&c. Oratori/, & Poitici argomenti nella volgar fausila. Dedamationi contro i migliori fiiofofi,& ora tori. La Galleria del Cafa, cioè delle bellezze, & degli artifici ofi'eruati nelle rime di Monfig. della Cafa,con cui van congiunte la topica di Giulio Camillo dal Sederino ricompila ta & vn,della comedia antica, trattato. La Fiiofofia,ò vero il perchedcgli Scacchi. * La querela della ( & ) accorciata. Etalia,quat vifa recenfuerunt -rum in Pr*£atione ad opus Simonis à Campo dodiifimus, &difertifsimus Honophrius Riccius * Profefl'or Medicus Neapolitanus, tum_> in priore Nomenclatoris sd ito n e vir abfolutifsimus Thomas Bartholinus Daui Regis Archiatros. IMPRI-

IMPRIMATVR. pregorius Peccerillus Vic. Gen. Io.Dominicus Gallus Dep.vidit. M F . lofeph de K uheis O rd. M i n . C onu . S . T . D . E m in .C a r d . P hiU m a r. T h e o l .& C onfult. S .O ß c ij. »»

....................................

■

IMPRIMATVR. Zufia Regens.

Caracciolus Reg.

Capyc.La/r.Reg.

Garzia Regens.

P rouifum per S .E .T ^ ea p .d ie z i M p r i lis i i j 3 '

Barrilis.

'V ta autdem fi} at-isu.r MARTI TeTcriierrTiftor^ -'i'tatnen \ngenij, Irrigua, marni!cjue tu \epa manmque tilent, et m em mtacta,n rodtta multim i! ftant rese randa ¡¡kris lielntf òneri, c’/arJtrnfi/jfiiM?/j

COROLLARIVM A PHORI S MO R V M H'pp. lib. i. T fi equidem noram nonnul-1 los efle,qui negenc mutuuqi aphorifmorum Hipp.ordinS aut connexionem tradi certifiimam pofle ; quod fine# hac fcriptos arte putent:ego tarnen non fum diffifus rationem quampiam excogi tare, qua nqn o equino di'ro.luti,nec iroKúcanp<¡t viderentur.Et id quidcm in primo libro luculenter Taris cum Gal. prseftitifle mihi videor. In alijs verolibrís, fiquidem id mihi per vU resmeas,aut per rei conditionem licebic per* íicere , ftudium certe non deeric. Sed enim_» vtcumque per omne tempus res ced at; exer-i cere tatnen noíirum hac in parce ingenium_» non piguic . Cui anteen penítus diíficile , & ablurdum videbiturco iudicio víum Hipp, poltquam períegerit comenentariolutn hunc njeum.pcrfuaíio nulla eílam plius: fed veiuti b promiferim iucundiíiimum cibum, hic po stea nonperplaceac,nihil cum coeam , & me CQimncbo.

a In hoc primo libro Apbor. agii Hipp. de duob. de Diata , & de purgandi ratione.

De Diseta quidem ab Aphor. 5. vfque ad iOi exclufiuè In ceteris vero de purbation ib u s,vtait Gal. adcalcemcom. vlcimi in hunc librimi. 'Agam prim de metbodo dottrina fiuc inflituto Hipp . quoad di&tam , mox vero de alia quoad purgationem.

Rincipio tria funt capita quibus tota vi * das ratio omprehendicur, quantitas,qualitas, modus, vt docetGal. comm. 19 huius libri. Qaare facile apparet errare eos.qui pro re vna nominane digram, & vidus rationem, cum vtraque longe aliam fignificarionenu* obtineac. Vidus enim, &diaeta fibi mutuo refpondent, lignifica nces materiam, & cibos ipfos, vidus autem ratio quantitatem , qualitatem, & modum vidus, quas fi breuiffirae compled ive lis, prseferiptam viuendi formulam di>eris Qua; dixi,cognofces apertiflime ex ver bis greci textus in aphor.4, huius libri. Dreta in quantitate duplex , tenuis , & crafia. De tenui quidem principaliori parte efiarxagit Hipp ab ap h .j. vfque ad 20.vtdiximus decraifa aurem non m em init, fed in-, potentia videtur dixiffe de e a, ni f i ram erà dicas

dicas quod io aph.5. deca differii Quia vero dubitabaturin vtrom orborum genere tenuis diaeta exhibenda fit: in Iongi$ ne morbis>an vero in acuds;diflinguit Hipp. in apb.4 in morbis langisconuenire,in mor bi« vero acutis aliquam do conuenire , aliquando non item. A t quia poreft effe comparatio» qua; nati» in vniuerfum fiteligibilior ne di*ta , an ad i r o dum exquifita : fatisfacit Hipp.huic quarilioni dicens,& in faiubn'A' in morbofo flati» viflum exquificum eum periculo opponi, proptereaquoderrores, qui committuntur tunc temporis grauius feruntur,quod quidem periculum caueri vulr. Etam pliuscum morborum acutorum ali; fint acuti ,alij peracuti.defcendic in aph. 79. ad fpeciem peracutorum , ve in illis dia*tam_» hanc tenuem praecipiat. Et primo peracuto rum cognofcendorum tradir hoc fignumu», quod ftatim extremos habet labores.m ox decernit diastam tenuiflìmam infticui oportere. A t quia eft aliqua latitudo, flue amplitudo hoiufmodi tenuis diaetf prtecipit ineodetn_» aph.tantum cibi indulgendum effe, quantum morbus fuerit mollior extrem is, ideili vigore fummo. Quam fententiam vniuerfaliorem fecit ro. aph. necam plius a b h o cille aphor. ve decla r e ibi Gal.

A 1

Cuna

Cum vero per Galen, in comm, n . in priinum hunc librum tres fine intentioncs ad perfedam, & indeficientem vidus rationem prima quidem fumpta 4 viribussegrotantis, iecunda ex morbi conftitutione,& tertiaprgser haspamcularibus acceilionibus : quoad indicationem ex conftitutione morbi dici: in &,apbXum morbus iam in fuo vigor con* Viterie extreme tenuiflimo vidu vtendum«* eft.Caufam vero afi'ert Gal. in comm, proper fymptomatum magnitudiacm, & morbi co dione™. Quoad fecundara indicationem ,quaf eft indicacio virium monet in n . vc quanticatem declinationis vidus ab extrema tenuis tate capiendamexquifitè nolcamus,q-us cer te obferuatio receflus ab extrema tenuitate* gratia virium fit, vti annotar ibi Gal. Quoad rertiam indicationem , quia particulatim vidus conuenien.tereftofferendus, docet in n.aph.caueadaseils acccifiones. Ad quas quidem accefliones, & conftitutiones cognofcendas iubet in iz.apb. obfer, wanda efle anni tempora >& circuituum fucccffiua incrementa , & Cigna, aut aliquo poft tempore apparenza. At vero,quia «rates,& tempora anni conducunc maxime ad vidus rationem inqenien.dam propterca de primo agit ab aph. 13. vfque ad i$.exciufìue. De fequndo vero à 15;, v/ouc ad ii.inciu/rue. De

? De temporibus vero anni infuper i&. hic tamen difputac de sitate,& autumno in prio^ ribus vero de h^eme ,& vere, quorum vtrorumque hsec eft comparalo, & hsec differen tia. quod ibi dicit in prioribus temporibus faciliime cibos Ferri, in pofterioribus difficil iime. Et quoad states,quia iflàru hsc fub augumento eft , hsc fub confiftentia, hsc fub de-» clinatione de fingulis agit, quali per gradua accendendo, eas inuicem eomparans. Et lìquidem cognouimus quantitatem_* dista: fumendam à motu morbi »vel chronici, vcl acuti,vel peracuti,& ex conftitutione, & ex viribus quali prsmedicatione anteuer* tentes minutè, & exquilìtè durationem mor b i , &virtutis tolcrantiam, curri quoque ex scatibus, & anni temporibus pofthac,& qua* litatem caliere debemus. > Propterea de illa vnicoaph.ié.ediiferit dicens vi<Sum humidum febricitantibus omni bus conferre & maxime pueris, & ijs , qui co viflu vii confucuetunc , Cuius h sc eft ra tio. Pro confdfo eft,& jpse alibi, dixit contra rijs contraria opponi, & quanto quis à ftatu fanitàtis receffit .tanto vehementiora adhibenda contraria elfe . Quapropter, & fimili« bus.qus lècundum naturarci fune gaudere. Format itaque aphor. In febricitantibus vi&um humidum in pueris ameni alioquf "" ‘ ~ ’ fi 3 hu-

humid is, &a!ìjs huraido vi&u aftuetis hutnìdum de beri. Et liquiderà tradidit fecundò ptscepta_* quoad qualitatem viótus, fubdic harc quoque. Terciò quoad modum offerendi in 17. aph. ita enim Gal. ait non enim fufficic hoc ipfutn folum cognofceré, quoti buie pius,vel minus fit offerendum, vel quod viäu humetìanco, vel exiccante vtendum fit, fed nunquid ferne! aut farpius qualibec node, vel die cibutn offer ri oporteac, neceffarium eil con fiderare , 6e ad hate ipfa ¿tempore, a b s ta te À confuetudine fumere indicationes (icut in quantitate, & qualitate,& catterà, omnia quidem diur ne explicat. Aph.vero 19 quia ad modum dista* maxi» me conferunt acceffiones non temere Hipp. meminitearum vlrimo. Cuius aphor. haeceft analyfis. In morbis obueniune"acceffiones, vel ordinatina., vel inordinatim. Obuenientes ordinarim docent te m p o re particulariaciborum . In horum icaque acceffionibus nil dare ncque cogere oportet. Longe autcmdiuerfus eli h ica p h .a b n . namibi docetcibandi tempos incongruum effe in acceffionibus.Hicautem dicitante aceeifiones fubtrahendum pociuscibis qua addendum.Tempus autem ante acceffiones cognofei ait,fi ¡11* fiant ordinatiti». His de viclusrationeiam habicisab apho. 4-vfquc ad 2c.c*cei:um in reliquis apbor.agie /fipp.

Hipp. de purgatione jqui videlicet Amt num. 7 primo exclufo »qui libri, & operis totiuS procemiumeft. Inquibusfere o m n ib u s,ve uonfallentem purgationis normam prsfcribar, à communiffimis, & facilim is, vt initio libri de officina medici propofitum e ft, aufpicandura praecepic. Ea fune videlicet exemplar natura;, quatti itbi medicus imitandam,perpetuo proponete debet. Itaque natura ipfa dum inculpate purgac,ineo probatur eiufdem opera,quod,quid,' quale,quantum, quando, & qua via purgare-» expedic, fecernit . Porro pertinent ad quid aph. 2. & 25. Ad quale aph. io . Adquantum_» a p h .j.& x^.fed ea tameninter harcdiflerétia: quod in aph. {.ratio exponitur fanitatis conferuatiua,aut prseferuatiua:in 23. vero morbi curatiua . Ad quando aph.24. denique qua via aphor.a.oftendiu

Vel hue alia ratione. Hippocrates non fallentia pr*Ì Nftituic cepea purgationis . Exordicur quafi fic via reiolutiua* Purgatio qua*dam habet eflentialia, qusdam accidentata . Eflentiale quidem eft id, quod peccai in corpore expurgare ( Definitio namq,Galeni eft com m .2.in hnne librum; Purgatio eft humorum fua qualitate peccanPAeesdeocalia vero purga. A 4 tio

8 tfonífuní guàntìtas.tem pns.&vià. fíqc qui* dem fingula fecundum confuecum narilr ¿ morera moderári nos docer Hipp. Quid fcii cet in ap h.i.& z$ . Quale in aph.io.Quancum in apffTj.& 23. atque hoc prout fupra diftin» ximus. Quando in aphó 24. Qua via,& vnds aph. a i. non alicer fanequam ín fupcriori ra> tione moftratum eíh ./ya&cnus de purgatone i7ip. qua; quidem omnia arbirratu tuo ampliare, atque exorna re poteris.noftrum fuictanrum hsec prarmon-

ftrafle anguftia preflbrum non concedi oci.

DEFLORATIÒ L I B R I DE F E BRI BV S Auicennie Can. 4. fen. i. Eftnitio febris. Eft calór extranluS accenfusin Corde,&proccden9ab eo mediantibus fanguine, & fpiritu per tfenas, & arterias in cotum corpus, &inflammatur in eo inflammationc,qu£ nocet operationibus nata« \ ralibus,non ficutcaiidicasirs, & laboris,cunj : hon vlcimantur,&c. Prima dìuifio.Febris eft duorum generumi 1 febris *gritudo,& febris accidens, febris xgriJ tudo eftftla.cuius caufa,eft immediata, caufa , non cft morbus.febris accidens eft illa >cuius caufa eft m orbus, & febris ipfa à morbo de| pender,ve febris bubonis. Secunda diuifio .¿Febris occupac omnes partes corporis Immani, qu* funt trium geflerum, qus vocantur contenta, continenti*» & impetum facientia. Contenta fune humo* res.continencia funt vafa,& partes folid*,ina! petum facientia fune fpiritus. Iraq; iuxta trt. plicitatem partium , fiuè fubieiìi triplex eft ; quoque febris,ephem era, fiué diaria, qua: accenditurin fpiritibus, putrida qua: accenditur in humoribus,& h«&ica? qua in partibu$ folidis, " ” '

io Dcflorat.lib àefe.brìb.Amc. Exemplum p rim i, vt folies fabrorum,quia aterahunc aerem calidum.&calefiunt.Exempl.fecundi vtlebes frígidas,qui calefic ab aqua «alida.Exempl.tertij vtlebes calidus.quicalefacit aquam frigidam. Atque h* fune differenti* febrium effentiales . Csterum accidentales fune har . Acutar ve| chronic* ; noáurna?, diurn* ; benigna malignaejintermittences continua continuar, q u a intenduntur;concinua,qua remittuntur; cum rigore,vel horrore,& fìnè his; fimplices, & cornpofit*,&c. hg funt differentià febrium effeneiales. Cscerum accidentales per acci* dens morbi. D e corporìbus praparatis adfebres. Cap. I I . Rima conclufio Corpora vehementius prarparata ad febres prateipue pútridas, fune calida, & húmida,& proprié cum humiduas fortior, eft caliditate,&c.

Secunda conclufio, Corpora calida, & fic ca funt obnoxia febribus ephemeris.fed ephe nierar deindè tranfeunt ad putredincm,& adii itionem ,quandoque in h*<3icam. De temporibusfebrium . Cap.I H .

Rima conclufio, febrium tempora fune, SWrbpnun » ve princi* piiim

Canor.^.fev. iT II piuin,a«gmentum, ftatus, & declinatio. 1. Coro!lariüiii.PericuIurn,& cimor in febri busefta principio, vfquead ftäcum : nam inu declinatione non moritur arger, nifi caufa_* communi, vtpoce virium defedu,&c. Prima definitio. principinm eft tempus, in quo calor r.aturaiis prxfbcacur d materia Aibmerfa in morbo > dönec non appareat matiirationi, aur diuerfitaci eius contrarix maturationi veftigium. x.Coroüarium.Principiüm quodde fe fem' per eft in omni xgricudine, tarnen in aliquibusocciiltatur,vr in fynocho,Epilepiia> Apo plexia. 2. Definitio , Aug nentutn eft tempus,in_» quo mouerur calor naturalis ad refiftendmn niarerta motu m anifefto,& apparent figna digeftionis.auc figna contraria digeftioni. 3. Definitio. Status eft tempus, in quo vehcmens eft pugna inter naturam ,& matetiam, &apparec viäoria alcerius duorumjnä ineo completur veftigium digeftionis , aut conrrarij eins. 2. Conclufio» In habencibus Paroxyfmos acuros fpatium ftatus eft proximus moru, & non cognofcitur,nifi per comparationem ad primum illum paroxyfnjum.qui fequirur, vel ad fecundum, vel ad tertium. 3* Definitio, Declinatio eft tempus, in quo calor natura!i3 dominarur materix , & vin« c k eam iatn alieuiacus, & cxpeditus feparac ............. ~ 1 bo*

ii Deflorat.lib.de febril. Auic. bonum á malo . 3.C o n clu d o . ftatus diuerfificatur in morb ís . Morborum enitn peracutorum ftatus longinquior eft,vfquead 4.diein. 3. Corollarium . febresephemerç non fune aCutæ, quoniam non íufficirad aCuitacem t gritudinis; vt fie ftatus eius proximus, fed vr, ea hoc habeant3& periculum annexumrephemeneautem Omni prorfus vocant periculo. 4. (Jorollarium. iuuant notiti» temporum febris ad regimen bona: dista: rum in morbis acutisjtum inchronicis. 4. Conckïfio . piares febres compient principium augmentum > ilacum in paroxyfmo vn o ,& faciunt paroxyfmüm alitun declinan do. 5. Concludo febres variecaté habentnonnullarn in temporibusi natn quædâ fune quarum augtnétum fe p ro ro g are quædam fune, quorum declinado prorogatur. D e Cognitione temporum vniuCrfalitm¡& pre cipui flatus. Cap.IVRima Conclufio,Tempora agritudinum vniuerfalia cognofcuntur multis vijs.Pri mo ex fpecie segritudinis fimpliciter acuea_>9 pcracuta,vel acuthìima • Item ex chronica¿ 7.. Ex modo m otusceleris, vel tardi; 3 Ex virium robore, vel imbcclllitate. 4.E x arcate, tepore,regione caddi?,frigidis, 5 .E»

Canon.q.fen.l. r? 5-Expufa crebro, vel raro. 6 Ex rigore, cuiusproprium eft]abbreui*i. re,& c. 7 - Ex parie harura paroxyfmorum ; nam^ que fi fuerìnt proccdentes fecundura antccefiìonem fuperfluentera : argritudo erii in aug « mento. Si conditene anceccflio, & co n d itcrint fuperfluitaees.tunc fine dubioeritin ila" su . Si poflpoauntur in declinarione erir. 8. Ex augmento accidentium datu, & di minution©, itera longitudine, & b reu itato paroxyfmorura9. E x qualitaeeeuacuationum, quae fiunt fi," uè materia cop ia, fine expulfius virtutis ro* bore. 10. Ex m ododigedionis, aut cruditatis, fìcut jio c St fingala omnia rite hie expiicac A t uicéna; fufficic enira cssteroqui nobis,locum santura oftendere memoria gratia. S.eqmtur Notificati*), temporum particu.Unum» Rima definitiojeù po,tiù.s dsfcripcio.Priiì cipium paroxyimi,eft tépus in quo coartantur pulius;fngefcunr, ac fetè liuefcuntextrema corporis,pigricia^pguftia^omnolencia tidium ioquendi, horror circa ciorfum, & ri-, gor adeit.//is addicur quandoqtie fiuxus fa li" o«,Pulfatio temporum , tinnitusaurium,fler^ nutatio , mera brorumque corporia cam me.-

3,>. Q s.“

14 Deflorat.lib.de febnb. Ante. x. De (micio , Augmentum duas habet par tes » feù medietates, quarum vna tempus c(l, in quo pulfus incipit dilatari, atque ettari ca ler spargi fecudü a:qualitatem. Altera pars feù inedietas efttin qi a non ceifat hic idem calor fparfus cum $qualitate augeri. 3. Definitio. Status eil tempus quo confer tiatur ifta caloris fqualiras, fymptomaca funt in difpofitione fua , & pulfus fit maior eelerior,ac frequentior. 4 . Definicio. Declinatio duas habet partes Prima in qua imminuuntur fymptomata, pulfufque temperantur ,& arquantur. Altera in., qua vjfitur fudor,& infebricitatio.Exemplum jbi lege de tertiana. i.Corollarium. Tempus morti proximum, faepè fpeciem habet declmationis,fed tarnen, quia prudens e s , & diligcns inuefligator, ve ratri dedinationem außo validoque pulfucxi flimabis,id quod in mortuis non eil, »X’orQllarium,Morbus propter rres caufas prorogaturj: ob mateteri» multitudinem, ob ob eiufdem craffitii.ob eiufdem frigidicatem, Q u a ,& tempus anni frigidum. regio, artafque (rigida,imbecillita® virium , & corporis denfnasfplct adiuuate.

Canon.4- fen.\i. De febre ephemera , & caufis ciufdem. Cap. V . P

Rima Conclufio . Cauff cuiufque febris ephemerae fuñe primicius calefacientes per fe , ideft propria racione, & calefacientes per accidens, & in fumma funt omnesresnon naturales. 2.Conclufio,Cau& febris ephemerae quandoque non funt primitiuae manifeft*, fed an tecedentes immanifeftae.vc obftruáio. i .Corollarium. Caufae primitiux plerumquemouent antecedentes, ita vt de epheme ra Hat pútrida. a.Corollarium non gignitur precisé ephe mera ex labore fpiritus, & corporis violento» ve putarunc multi. 3. Conclufio. febres ephemerae raróper» tranfeunt, diem vaü quod fi pertranfeunt,fufpicio,eft ne conuertantur in héticas, vel inu pucridas:& caufa eft, quia retentio ca'oris in fpiritu pertraníitad bumorem,& corpus. 3. Corollarium. funenonnulli, qui putanc ephemeram quandoque perdurare fex diebus. 4. Conclufio. ephemera febris, eft faciíis curacionis, fed difficilis cognieionis,quemadmodum,& febris heflica ineipiens. 5. Conclufio. corpora» natura liter przrpatataad ephemeras fuñe calida» & ficca. deitu

¥ fj

'tg Deflorat.lih.de febrib.Auic. talida humida.Tertio ¡nquibus pwdominasur caliditas. Quarto ea in quibus pradominantur ficcitas. _ d.Conclufio calidi, & ficci, qmbus accidie fames, vigilia, labor anim®, la,bor corporis iqcurrunt facild ephemeras cum horroro quodam,&c; 4,Corollarium , & fi his cito non decurrag ephemera,ftatimdegenerabit in putredinem, & opus eft conueniente cibacione, & curatione. D e f gnis febrium ¿phemerarum, & pmcipke de fignis ipfarum >diftinffiiuis. Cap. V I.

febris ephemera; fignificacio e ft, P Rima quod proprium ipfius eft non produci i

caufisantecedenribus,& immediatis. Secundo.quia in ea non vifuncur, neq; o.bferuantur fignafcbris putrid®,iam recer»fita_» cap.4. hoc eftpulfus coarcatatio, rigor, & infrigidatio extremopj,qu® quandoq; non nego apparere,quandoqjin frigidationis veftigium, & fimilitudoicum punfiio eft qu®aam d rnalichymi euaporatione generata. Tertio.calor ra&ufque corporis no eft mor«jax ,fed veluti laborantis,& ebrip Quarto,vrina in prima die conco&a, nunc Cum iedimento , aunc cum nebula coloris non aiier.i, qui color, & ft nonsquaeur femfeGf^eft temper.

C anon. 4-fen.l'. ij Quinto . Pulfus vergit ad crebrum vchementem , & magnum , nifi tamcn fit i caufisdebiiitantibus , & tranfmqcantibus extrinfecis.&c. Sexto.Cclerior eft pulfus dilatano,quam«i conftri<ftio,& caufa nota eft. Septim o, Pulfus in declinatone peruenic ad munditiem. O fta u o , Principium acceflioniseft Iene*» auginentum non pcrtranfit fparium duarum horarum, flatus non habet accidentia vehem cn tia, aut praua, non eft feruor in eo ma* gnus,& dolor omnis remittitur,capitis autetn dolor omninò tollirur. N ono,lnfebricitatio ephemerat perficituc cum fudore non multo, & fanitatcm, fere' re ferente; fi enim multus fit, verendum eft ve ra fit ephemera.

Decimo, Ingreffus balneum,qui ephemera patitur,&non horrens ephemera vera la bo* rat»horrens vero putrida laborat. "rii ■'*9 t ’ i, D e permutatione feb.ephem.Cap .V 1 I • il

Onclufio , qui ephemera laborat ab V j inedia,fi medico non aduertente nocibetur,in he&icam incurret,fi gracilis eft in fynocham putridam,in,non putridam fi carnofus. Si incurrit in he&icam, taiftus arteriarum eft valde calidus ; tempore cibacionis auge tur calor,pulfus eft durus,&c. fi incurrit B in

18 Deflorat.lib.de fcbrib. Auic. in putridam, prxdida non adfunt,& augetur calor prxrerquam ¿ cibo» & facies quail infh.nmata apparcc.

De fignis permutationis ephemera in alias febres. Cap. y i n . t f Onclufio.Ephemeraterminatur li n o y i fudore.aur humedatione, auc cú iudorc line pulfus mundicic, cum declinatione longa,& difficili.dolore capitis non fuccedcn te. in hedicam quidem fi cauis eius,(inc magn * .& logior paroxyfmus; in putridam, vero ft malus lit humorum apparatus. Vtriufqjauce propria figna fuo loco habebis, & c.

D e curatione febris ephemera invniuerfali. C ap« IX* Ibi fine boni fucci nutrientes,lenistrafitus.& cir* tranfmutaiionis . Adhuc vero magis ijs , qui patiuntur fcbrem ephemeram ex !aboie,anguflia,& fame:biliofis,i3i gracilibus largus permittuntur Et qtiibus in cphemcris horror accidit iru. pnncipio:ijfdem in principio conceditur ci* bus in aqua,aur in vino maccratus.vt magis fit penetras.Simpliciter autcm conceditur & his vidus in principio. in quibufdam ephemeris prohibetur largior hie vidus,& exibetur cenuis,& fubtilis, quetn-

Canon.q.fcn.u 19 qu madmodutn,&in his,qus flint ab obftrq ¿fcione,& conftipatione pororum, aut ab abfccffu. In quibus cibandi tempuseft declina» tio.In principio aucem cum virtus eft valida, turo in his permittitur potus aqu* frigidaì, qui tamen potus cum debilis eft vifccrunu Virtus, cum febris,cft longior,tutum non eft, nifi parcè cibare. Conuenit quoque his dum paroxyfmu* confurnitur ba!neum,quod eft ad fudandum, adhume&andutxv&rarefaciédum poros.fcxcipe hos cafus . Primo in ephemeris ab obobftru&ione, nc degenerent in putridam.Secundo in ephemeris ex repletione,& crapula.’ In his non competir, nifi fafia iam digeftione.Tertio in ephemeris ex catarrho humido, in adufto non improbatur. £alneum eh duplex humidum aereum, & humidum aqueum. In balneo aereo non din perduret,In aqueoquantum voler. Ad fudandum autem in aereo ij * qui conftipati funt.autobftru&i diutitis poflunt perdurare.omnis ephemera ab ebftrutìione,fiue interna , fiuc externa frequentibus oportune fri&ionibus curatur. euacuatione internoru hnmorum aliqua.febris ephemera non curatur,nifi tamen ea.quz eft ex repletione j h*» cnim »foto vomitu curatur.

Ecfkrat.lib.de febrib.Auic.

Defebribus putridis trattatus Jecundus. Cap. /. Vtredo quidem varie gfgnitur. primo per cibos,& cibus putredinem indneit,' vel quia mains eft in propria fubftancia.qualisenim cibinutrientiseft materia, tale & nutritum erit.Vel quia,licet bon« fit fubftan tix.citztam en eftcorruptionis, & alteratio n s ,v t lac. Aut quia eft fucculentus, fltexcrementofus, vt fru&us cardi, & humidi nimis. Vel quia durus eft concodu;fic reliqui*, qu« fuperant ab eius conco&idne euinci calore-»4 non pdfliint naturali, fed ei fuccedit in natu r a li s e cucumis>citru!lus,pyra,& fim. Aut quia maleparata,maleq;condita font. Aut,quia non tempore conuenienti non-, ordine cunucnienti aflumuncur. Secundo induciturputredo propter obftru fiionem , qtsz viam claudft rranfpirationi; fuliginum, quam iuuatetiam mala corporis Conftiturio.Ad concoquendum,aucem facultates , ineopafu vel non con coqun t, vel corrumpunc cibum , vel abbreuiatz, vel tardatx digeftionis caufa. Tcrtio fit purredo propter malas aeris con ftitutioncs. videlicet eum ipfe eft peftilens, vel paluftris, vel putrefeentium in aquarerii euaporatione inquinatus. Quarto fir putredo, vel propter c opiarn^ hu-

Canon-^.fen.x.

KiimoriSjVel ob craflitiem,vc! vifciditarenn_j; Accidie ergo obftru6lio,vel propter di&am prohibicam tranfpirationem, vel propter intempeftiuos m otus, & baineationes d cibo, vel propter in foie mora, vel propter calefacientia fupra repletionem,vel propter negligentiam,& omilTionem conferentiutn reraediorum ad ftomachi,& hepatis Ianguorcs,at» que calorem immodicum,&c. Putrcdo duplex communis to ti, & partis.' fie parti , vel propter imbecillicatem natiui caloris eius,vel propter vehemStiam caloris externi,acuti,vel dolonfici. Ex fingulis proportional humoribus pu« trefeentibus proportionati exeunt vapores. Exbileenim vapor eft fubtilis,fumofus. Ex fanguine fubtilis cantum , ex phlegmate fpiffus3ex melancholia fumofus,& purulentus. Et fuac funteciam ex putrefeentibus hutnoribus febres.putrefcensenim cholera tertianam;saguis fynochumjpituita quocidiandm; melancholia quartanam facie. fanguisfetnper continuam, alij vero humores, & continuas , & intermitentes parere indiferimini natim poflunt. Hoc pa&o fcilicet.N am pu* trefeentibus intra venas humoribus conttriua: fine paroxyfmorum diferetione , extra-» venas vero inrermittcutes cum paroxyfrho» rum diferetione. Nifi tamen cui eft apoftema , i cuius proluaifjfk inquinamemis ptrfpetuo clati vapo*

' '

res

li De florat-lib.defebrib.Auic. res putridi cor ìpfum perpetuo incendunt.faciuncque continuam. Almd adhuc obferua . Cum biliofa febris, & meiancholica ad mundiciem perucnianc fxpifiimè, fola tamen pituitofa ad hanc non pcruemc , quin vero huius reliquia funt o c culte. Caufa curin putredine extra venas febris quandoque no eradicetur,eft,quia antequam finiatur,& difToluaturputredo vna , fuccedic putredo alia, & hoc accidie, ve! ratione co pi* humorum,veI racione vicinicatis foci. Caufa cur putredo intra venas facic con tinuam febrem , hxc e ft, quia non refoluitur putredo propter continuicatem venarum, & vna pars humoris putridi transfertur conti nuo ad partem aliam humoris putridi. Caufa cur paroxy fmi febrium incermitrentium fine inordinati multiplex eft . Primo propter multitudinem , autpaucitatem humorum putrefeentium. Secundo propter crafiìeiem, aut tenuicaté ip forum. Tercio propter diuerfam fubftantiam eorum cum tranfmutanrur de vna /pecie in^ aliam. Quarto propter errata argroti, yel medici in vi<3us ratione. Q uinto propter debilitatem, aut fenfibiiitatein languenti.

?aroxyfmi febrium intcrmùccntium , vt Pi*:

Canon.$.fen.\. aj plurimum incipiunt cum horrore,rigor* aue frigefaäione,& terminantur cum fudo e . ßc aliquado noa incipiunt cu iftis.nifi aut prop tcr frigidicatem humoris,aut propter acutic, & moidacitatem eiufdem,qui mordee,& vcllicat lacertos, aut propter profundationem, & concentrationem caloris in locum materi* putrcfcentis,aurpropter debiJitatem vir» tutis,aut propter frigiditatem aeris ambien» tis hyberni Et cum fit,ex mordicatione calidicatis horroris potius, nuncupationetn me* retur.quam frigcfacüonis. Caufa fudoriseft calidirashumoris putrid/» quirefoluithumiditatem , & expellit foras per poros alioquin expcditos,& apertos. Paroxyfmi, qui non eradicanturper fudorcs , incipiunt vt plurimum cum frigefaiäio. ne,&hoequidem accidit,vel propter debilitaccm virtutis, vel propter opprefiionem calorisinnati. Componuntur febaes multis modis , fed pr*cipue fic,vt paroxyfmi fiant cötinui per

iubingre/fionetu vnius adalterum. Paroxyfmi febrium interdunt prorogätur» tnterdum breuiantur. Prorogatio accidit ob multascaufas. Prim oob multitudinem roateriac putrefeentis. Secundoob craflitiem.Tertioob vifeiditatem.Quarto °b quietem, & paucam eboU litionem ; Quintoob conftiparionem pororum, De

24 Deflorat.lib.de febrib. Auic. De abbreuiatione vcro contrariarationc difcurre Paroxyfmi rurfus & properant, & taidantur.Tardancur mulras obcaufas. Prim oob paucicarcm marcria*.Secundo propter craflltiem,qua tarde moucntur ad mineram putrc dinis, vt in quartana. Properant aurem , vel ob multirudinem_j> humoris , putaphlegmatiscuiufquepraster vitreum,vel ob tenuitatem humoris, pura f cholera:. Prauitas febrium ordine fic fe habcnt.Primo ma!« funt fimplic/ter continue putredincm habentes intra venas.Secundointermit tentes;quarum materia coniuntfta eft extra_# venas corporis . Tertio quarum purredo eft proxim acordi. D e /ignisfebrium putridarum. Cup.Il.

Rimum fignum eft,quod femper pr*cur-’ rat caufa antecedcns,&prasfertim deficiat primitiua. Secundum eft conftri&io pulfus.atqueanhelitus vclox,au<fto fcilicct vfu expeilendi fa. ; ligines. Tertium taQus vniuerfi corporis eft acris, &mordax,non blandus,&fuauis,vcinephe« 1 mera.

Quartum vt plurimum antecedit almelile* ! tu^dcftdifpoiicioguardam , cui admifeerur call- ' -

...—

-■ * . . . . . . . . . .

Canon.fyfen.il caliditas non perueniens ad tltum graduiti# ve fitfebris.fedeft homini neutrum quid ioter febrem, Se non febrem , cui aflbciatur la!a(fici>do,pigritia,ofcicatio frequens,dolor ca p i t i s i id genas. Quinturn eft coartanopulfus , & paruitas» cuiuscaufa difla eft Aspra. Sextum eil varieras cemporum: licet hoc non difeernatur in tertiana.

Septimum eft defeßus A sdorisi humeäationis in primo paroxyfmo . etenimephe* mera femper déclinât cum Ardore,aut humeäatione. OSauum eft longitudo augmenti» & pul* fuselcuatio in ipfo. Nonum,aut incipit cum rigore, & terminacur cum Asdore, cum fitintermittens ; vel ea non peruenicad haec, fedtcrminaturcum tempore cum fit continua. Decimum eft fyndrome multa iymptomatum grauiornm, vt fitis magna,dolor capitis» nigredo lingua, in q u ie titu d o i diuerfitas pul fus nunc ad magnitudinem, nunc ad paruitatatem,ad d e b ilita te m i coarâationcm, & c, X)e fignis febris continue. Cap. I I I . ■

Rimum febris continua* fignumeft ma gna pul Ass diuerfitas â naturali, neque* Ordinem habentis.nequc «qualitatem. Stçundum ßgnumeft f quod paroxyfmu$

Deflorat.lib.de febrtb.Auìc. adhuc non ccffat poti ciapias *4 horas. Tertium eftafiiduicas, & vehementiaiaugmentum vero minuitur quandoquc, & au» getur vice alia. ^ ’ *

ijs, in quibus connemunt, aut differuntfebres putrida, Cap.iy. Roprilim e/f icbrls bilio/*, fiue tertian*, vt mocum habeat de tertio in teriium_i* fiue motus fueric principi; acceflionii.vr in^ intermittente , iìuemorus inerir principi; cxarcerbationis.vt in conrinuis. Aduertc ramcn.quod morus fl-bris arde ntis, qua; dicitur caufon.motum habet oc cu leu tri t li primo ternana febris acutaideft cir* terminationis propter iubtilitatem maceri*. Secundo eft mordax propter vehementiam caloris.Tcrcio eft falubris, & tu ta, quia inter vnam accefiionem,& alteram fpatinm interc e d i t ji . horarum; durar enim Jegitima cius acce/Fio ia.horis, Tcrtiana non pura diuturnior effquam fit pura.qu* pura rarò tranfit fpatium 7. periocJorum.qnammsnon pura continua,quaodoq^e fimarur in vna feptimana. t ì * c de febre bilioia fiue continua,fiue intermittente, fiue pura,fiue impura. Propriumeft febris ianguinee.qu* in fyno chum putridam, & non putridam diuiditur, primo quidem effe cono'nuam, Secando ca-

Canon. 4 fen. 1 ., 47 lorcm habere vehemente,St non exurentein. Tercio quandoque ad ftacum peruenirc 4. dicrum terminoconclufam. Proprium eft febris phlegmatic* fiue quo tidian*, fingulis diebusinuadere, St longiorem efte biliofa. Primoquidem propter craffitiem.Sec undo propter frigiditatem . Tertio propter mukitudinem. Prasterea eft periculofa, primo quia fpaciu quietis habet breue, quod non exccdit ö.horas , duratenim eins acceffio decem >St o S o horis Secundo, quia fert fecum accidentia^, mala,vt eft fycope,tremor cordis, inappetentia,Stc. Denique quorid ana continua fimilis eft heftie*; ntfi quod pulfum non habet perpetuo durum,vt heäica, quandoque enim ha bet.

Adde.quod quanto minus eft puna,brcuior eft, nifi adfit miftio melancholi*. Proprium quartan* cft,ve non fit acuta_», fed longa ob frigiditacem humoris, St quas pura eft, durac breuiore fpacio. verum non_» eft periculofa tum propter quiecem duorum dierum, tum quia non habet fympcomatum vehementiä.Siue aurern fit continua,fiue intcrmittenSjtermioatur per vomicum, aut per fece(Tum,aut per fudorem , aut per vrinatn-#, p;r qu* omnia ardens terminatur >fi addas quoque, flaxum fanguinisper nares. Aliud n o :a , quod grincipium prorogatur

* ~

_____

in■

î8 ^ J2efiorat.libdefebrib.Auic. In tertians,flatus in febre continente, decli nado in febre ardente,flatus,& declinado io quotidiana. Secundo nota, quod raro inuenitur quar tana continua,& quotidiana intermittences. Tertio n o ta, quod febres acuta prscipué apoflemata confequentes,malè curata: conuertuncur facile in heàicam proptereà vidu humeàante , & refrigerante fune curandae edam contra alias indicaciones. De varijs ftgnorumgeneribus circa febrem.

Cap. V. Vlcorum,qua: flint infebribus, notitiS nobis tradunt vi£fusratio,qua; prxcef fit,regio,æras^emperatura pulfus,vrina, vomitus,egefiio,fluxus fanguinis narium,rigor, i l fudor, caloris acrimonia, paroxyfmus,ap p e t e n c i e s , refpuado,dolor capids.vigih^^ deIiquium,inquietudo, & c. qux poflunt om nia reduci ad naturalia,non naturai ia,& pre ter naturam. * Sed propria febrium accidentia,ex quibus certior earum eft lignificano, rice fune quan t i s e qualitas febris.vt in textu . Verum accidencia, qua: aliquas febrium . différencias oflendunt.rire funt punàio, hor ror,& mordicado in principio tertians. Sicut accidentia,qus fignificant malidam jaru m , fuñí inquietud^ delirili, vigili*, & c. £c '

Canon.q.fen.t'. Et qua: fignificanccoaionem, fune difpoi fitioncs vrinar.

Adhuc habitus,& faciei afpeiìus humoru difpoiìiiones oftendunt.Albus enim color,& fubuiridis ad plumbum inclinans , frigidita! tem humoris, paruitatemque caloris innati fignificant. £t facies velutexcitaeià fonino fignificae frepletionem magnani humorum , àquibus proinde multi eleuantur vapores. Sed & fubita faciei extenuatio, & narium fqualor,caloris vehementiam, & refolutionc celerrimam propter pororum amplitudinem & motum in fe ipfis,& defuetudiné arguunc. Coadiuuàntia ad cognofcendamfpeciem» genufq.fcbris funt lisce. ° Primum difpofitio in febris acuitale,auc let ' nitace fua. , Secundum eft,'cum accidie 4cauffs primitiujsjvelantecedenribus, & cum non a c ci die. Tcrtium eft adhsrentia cum finali tepo re,vel fine tepore, fi eft continua: & eradica* tio,fi eft internrittens. Qriartum eft inuafio eiuscum rigore ,fr£gefa&ione,vel horripilatione.aut fine iftis. Quinta eft declinatio eius, cum fu d o r o pauco,aut multo. Sexta eft ?ita anteafla. Septima srtas, Ofiauo habitus. N ono tempus. D ecim o ars. I Vndecim o pulfus.Duodecimo ?rina,vtha:c ca-

go tie florat.lib'de febril. Auic. capiculatim di fleremus in tra&atu particularideicbnbus. JDc vigore» frigefall icne & borrore* Cap. VI. Orror eft difpofitio quardam ex frigore, & pun&ione in cute.it mufeuiis fa&a, quamprascedit pigrida, & membrorum fraGio. Rigor eft vehemeas membrorum concuffio ac tremor in modbus, vtcpntra ipfum_» non poftit homo fe continere. Et vehemencia; quidem eius caufa prim* eft vehementiaa vim uis cxpulfiuae in mufc u lis , fie vifcoiitas materia; in ipfís con tentar. Altera caufa eft humor frigidus prarexiftens in corpore, quatenus iam mouetur, & fpargicur,quantitate multa,vel pauca á calo re ilium /ep,arante,aut caul calía. Tabs autem humor fic morus , ac fparfus cum ad eft phlegma vitreú, n6 producit quadoque iebrem , fed mouetur ftatis tcrapori. bus periodied. Tertia caufa eft fubmerfio caloris propter cibum ,& fimilia. Caufa autem, cur rigor, & frigefadio prsecedant febre.harc eft; quia humor crudus ef.iunditur ad mufculos in primis,quorum fenfos moleftus eft,& deindc turn prim urn ceffac '

Canon.^.fert.i.

fat.cum incipit putrefied. Vel die,quod pr«ccdendae rigoris cauia eft humoris raordicatio praecipué falii,nec non fortitude expulfiu® mufculorum, & c. Vel die, quod humoris mordicado caufa eft.vt fugiat calor innatus intro,& frigus dominetur: Quarta rigoris caufa eft , quod confugic quidem calorad interiora,vt ante difium eft, fed per incernam colieftionem apoftemaris: eo magis,quod in omni vigore fanguis intro confluit. Sequuntur fignicationes aliquot per tigorem,& horrorem,&c. Rigor atque horror quandoque In febribus continuis eft ialubris;nam indicarurma tenas in venis contentas virtute dominante extra pelli. Verum tamen h s requiruntur conditio* ncs.vt nihil defic. Prima,vtapparueric inhumoribus con comio. Secunda,rigor hie fiat in die critica. Tercia fequatur confercntia, & tolerancia. Et hsec non accidunt,nifi virtute dominante, alioquin cenfendum eft,h o caccid erep ro p ter folam humoris multitudinem, quod non vacat periculo . Et fi rigorem fequitur cafus virtutis,& proftratio caloris innati Cum marafmo,mors prope eft. Horror eft i debiiioribus cau(is, quam ri gor.

Com-

*3? jjefloratMb.dcfebrib.Au ic. Com m otio anim® , & periodi lignificane beriodum Caufadiuturnitatis febris quandoqueeft obftruäio vifcerum.quare inquiratur,de hac. Febris cum apparenre alleuationc tunc cum lingua aret,& nigra e ft, fepulta indica tur. Complicata cum paralyfi febris haec prius «il curanda,deinde fimuj paralyfis.&c. Abrafio capitis,non permicticur infebribus,eò quod cutis denfatione vapores comprimuntur, quorum comprefiione febris au* getur. p e feopis curandarum febrìum putridarum in vniuerfum. Cap. V I I •

Ncuratione febriùputridaruduplexMedicooftertur indicano,vna, qu® habetur ratione febris,quare necefle refrigerare, atq; humeäare ; Altera,qu® habetur ratione materi*;quamobrem necefte eft iilam,vel digerere.ve! euacuare. Et digeftio quidem maceri® craft® eft at- ì tenuatio,tenuis eft incraflatio.Et comparar» r do iam feopum curand* febris,& digerends materia,aliquid ìpfi contrari) hint quantum ad exequtionemretcnim digeftiuum, atque_> euacuatiuum orane calidum eft , vt plurimum.

£a igitur in ambiguirate fic ftatue-Occur , rcn-

Canon.q-feit.il

rendu,ac fatisfaciendü ei.quod maeîs eft periculofum. lam vero febris eft adeo vehemens quandoque,& acura, vr pmermiffa digeftione neceffe fit îlîam oppugnare refrîgerantibus maXimis.tuncin primis, cum virtus potens non eft tolerare vacuationem. quod fi fuerit pocens,confidente cune expelle humorcm; ne» que ica refrigeres , vtprohibeas con coâionetn. Alcerfi igitur duor.veí virtus debilis eft vigête caufa,vel vigec virtus fimul,& caufa. Îî primum , alcerandum e ft, & nutriendum ad vfque reparationem vïrtutis;qua iam repara ta,cune fcilicetefîredeundum ad caufam. Si fecundum,vacuandum,& cibo parcendum.

infrigidantia autemcelebracis purgacio-, nibus,& euacuacionibus ftypcica fint, & auftera.vcfunc rrochifci berb.Secus vero ante purgacionem : quo tempore fola conueniunc infrigidantia. Porrò ex di<Sis vides diuerfam elfe curacionem febris pucridæ à curatione hæâica: quandoquidem heéèicae curacio eft alceratio tantum;putrid* vero eft alceratio fimul, & euacuacio caufæ. Sed & alia différencia e ft. namque quod in pucrida conuenic fiue atgrieudinis indicatione, fiue cibacionis neceflitace , ex parce proaeft virenti , & ex parce nocet: prodeft quidem 5quia humores aggregando adiuuat, C con-

34 _ Deflorat.lib.de fehrib. Aule. confère in hoftem ciu s, qui eft morbus. Vnum autem velim fcias, haud quaquam pofle febrem curari, nifi ea probe nofcatur. quare hanc cum non cognoueris, v iâ u s ra tioned» cautius extenúa; meminerifque tem pore paroxyfmi nihil mouere,ñeque alterare nifi ventre iam vacuo. Ali/s vero temporibus,vc reâe euacues,ex pende difpofitionem virtutis: & fi plethoratn inueneris fanguinis, vel aliorum humorum«* cum fanguine ; cuius fignum eft vrina rubra crafla,non citrina,ignea: tunc ven* feâionë prouidensadminiftra.deinde lenita aluo,mânam exhibe in aqua hordei, aut aquam hordeijCum fyr, acetofo . A t fi natura obediens euacuationi non fuerit. mifeens cum eadem manna violaceum fyr.fic vitium corriges, Omnino autem pbarmacum exhibent» t i bi terminum tuto præfiges lenitionem fimplicem ventris, non laboriofam iblucionem: V t propterea,quod ego fació, praeftabilius fie aluum ducere crebris clyfteribusacrioribus ve! mitioribus,prout virtue» conuenit. Et de mitibus quidem , communibus eft clyfter paratus ex oleo viol.fucco fol. berç, vitello o u i, & zaccharo rubro > & baurach, nitro.; Et fi videos humorem repere ad venrricu« Inni,nihil tardans vacuabis ilium vomitorijs, qu* magis sg ro funt ex vfu , vel ijs e tia n u ton fuetis, vc eft oxyzacchärurn cum aqua-# calida. ......... .. £t

Canori.^,fen, ï# ’5 <j Et fi repitad interina , cuius figmim eft rugitus,& gurguiatio; tune adhibe foluentis ventrem. Cæcerum fi de fomno quatras quid fentiam.cutn aegro accidit:Refpondeo alio tem pore oocere.alio tempore con ducere.Mocee quidem in principio acceifionis,complicato praccipuè frigore,rigore, aut horrore» qui fa lene fsepe malum prorogare:namq;exprtmunc materias eo tempore tendentes advifeera-,, pròhibentque coiìionem humoris. Iuuac veroperfpicuè indeclmatione , & fortaffe non nocec tnftatu. Ac de aquæ vfu quid dicendum ? Refpondeo concedendomi alacrirer,nifi vetet humoris eruditas aut craflities iam iam concoquéda,& nifi vetet frigiditas, aut debilitas vifeerum,aut apoftema,aut exangue temperameli turn,aut contraria confuetudo,&c. Contrae vero cum materia c o n c o la c f t , corpus eit carnofum, & calor innatas præualet, vkcus eft fortis, vifeera fune fana, & non frigida«,, ñeque non fune affueta;aqaa tunc nil melius, quæ concoquit choleram. Sicumvenat feéèio iuuare potei!:, alia tu curatione vteris,fcias ægrotantem exoneran dum non fore d fuperfluitatibus, quæ opprimunt. Adhuc vero iuuat aqua naturam ad expellendum.vel per feceflum, vel per vomitii, vc) per yrinam, vel per fudorem diuifim.aut C % ptr

7) efloyat.iib.de febrib. Aaie.

per has fimul omnes vias coniunétim. £c quanti tas fane aqu* pr«bendse eft do nee porans pallefcat,& rigefcat;qu* forrafle alcendcric ad heminam vnam , & dimidiam. /fin e alterum duorum fiet.vel enim ex febre yehemenci fiec quotidiana remifia, v d conlortata , & firmata natura quodcunquehuinorum e ft, vel multo fu dorè, ve] copiofaj v rina,vel fubdu&ione ventris cuacuabit, ac redibit famtas. Quamquam autem nonnulla funt.qu* cótramdicando prohibere aquam pofliint: adhue tamen commendaturipfa,quod arefaftis,ac maciei penculo, ex calore,ficcitateq: nimia /dipendenti refiftic.qnare cune aquam’ ne fubtrahitoretenim abfceflus, & cruditas, q u s liberaliorem frigid* potum comitari poflent,minora funt malajqudm tabes,& cxteiiuatio. Abftinebis autem ab aqua ilium pr*cipue,quifanus abea damnum reportare foli-

Vfq"= f t ' f i T alKra' i0" CmiRcÌok •> « De digeiiione nunc,& euacuatione altero curanonis capite pergamus dicere per quofdam vel ut aphonfmos. V 4 * Porrò feopus d/geftioais eli materia; fubflan t,am xquare fic,vt ad expulfionem para ta facile fit. fic tenue incraflacur c o n tri crafPam atcenuaturjvifcidum vero quod cft.inciaicur, ~ J

Canon.^.fen.x» 37 Indigeftam fane materiato in calido,frigidoque corpore vacuare,cogence nifi neceffitate,non debes. ForraíTe enim aceruabieur humoris euacuatio:<3i fortaflfe nocct euacuatio concoftioni t & forcate boni cum malo fiet admiilio.

Per vrinam, ergo mouere, anteqnam hu moris in ea concomio apparuerit, importunum eft,& difficile duas ob cautos. Cum materia plurima eft,& mobilis de lo co ad locum fie, ve mor* fpacium ad concoâionem non dcturineceííaria porro tunc eius cfteuacuatïo.damna en im exh ac minora.» fune,quam ex motu eius in parte Principe* elfe potent* V en * fedio ad fanguinéabfolute vacuandum cum fumitur: concoâionem earn noru. espeäac.quam purgatio exigic : eadem enim non quæntur, prærer quam humoríbus alije exuperantibus. V en* fed¡o fingulariter quandoque inci pienti morbo conuenic : hoc autem clapfo tempore non ita : & nocitura cftalioquiru, etiam cum hominis interitu, poiiquam viriu imbecillitas venir. /fumoris viâoriam cum forte reformidasj vacuatione,tunc vti fatius cft. Sí concoSus humor non eft,hunc ne mo lleas quidem,nifi in principio , in ftatu plane ne moueas doñee natura v in c a t, & concoq u a t q u e d Ci mouet ipfa,auc mouic,tunc diC 5 mit-

‘i

38 DefloratMb.de febrih.Auic. mitte eamin operatione fua.& fi non mouet ipiä,moue tu hora motus eius. Huc facitillud D .H ippoc.i.Iib. Aph. 32. eoncoÄa medicari oportet, atque m o u ero, non cruda, neque in principijs, modo non_« turgeant:plurimum vero non turgent. Euacuationem cum moliris, horam elige laboranti quietiorem , cumque intermiferic febris,aur cum eiufdem «eftus fit remiifior. Peraluum ne duxeris, neque fanguinem e vena fubtraxeris die paroxyfmi. nimirnm iilud Hippoc. mente habens efie medicum_> naturas tutorem,non pertuvbätorem. Plerumque accidic , vt dandum fit pharmacum forte debile: forte quod foluat vifcofum humoremjdebi!e,quo dei/ciatcx eo non fupra quam fetnel,aut bis. Plurimum , ac fimulcotum euacuarecalieto,ne virtus concidat, in cuius faiute fit; atqjabfoluitur omnis curatio. Sanguinis miffio meo confilio qnanrnm . fieri poteft,vitetur. si necefiaria fit demum, melior eft multiplicatio numeri, quam aceruatio quantitatis. Cum capitis dolor, febrifquc coniunguntu r , febri debetur prior curatio: verum ta rnen tauti etiam momenti d l dolor, ytin clinantem iam febrem ad augmentum reuocet. q u o fit.v t hunc protinus fcdare necefiarium fit. Ladens puer vbi febricitec* conucrte tc* fta-

Canon.q.fen.x.

ftatim ad reâificandum lac matris crus. Vrina cum in febre appàrueric i<fterica_« phlegmonem arguir internam.

De propria febricitantium cibatione. Cap. V I I I . Ebribus qui proprie conuenic , viâus eft humidus,maxime autem in ijs, quorum temperatura eft húmida,vtinfantespueri, & obafi viri.Id quod fit tum.vt contraria con t r a t s oppugnentur,vt fimilia fimilibus con feruentur. Dum feces alui reddit* nonfuerint, ficcos natura non cibato. Cibandi fcmpus in febribus eft inclinante iam paroxyfmo vel ipfo ¡ara excuflq: quod fi is incident in horam hominis confuetam_f» dum fanus viuebar,optimum,hoc exiftima. O ído ciborutn eil d leu (lìmis, ac tenuitfitnisad duriorcs, & craffiorès donee ventimi fit ad duriffimos, & craffiffimos. Ptifana febricitantibuscibus eft omnium facile primus, & optimus : alimentum apponit,<Si glutinat, facile concoquitur, a lu u n o Ienit,& ciet,detergit,humeâ;at,fitim fedat,& nulla parte incommodus , ñeque flatulentus. F

• ' a V‘ ^ UÎT1 tcnues,& quomodo.id te doccbit iíarus,& natura m aterici, facultas irenuj natura: hominis ad concoquendum , refolC 4 ucn-

40 JDeftoratlib.iìe febrib. Aule'. «eoduftií vacuandumque fuperf}uum_j.' frimas ad viñus tenuitatem morbi vigor h a b e t, hoc enim tempore vehemencias occupatur natura contra morbum peruincen* dum : quamobrem illi nouum circa cibos addere importunum,& intoierabile eil. V iäum ve piene conféras, incraiiefquej virtus indicabit ; tempus autem ad faciendo ©pportunum eil id,quüm natura non occupatur morbo depellendo, initium putatotius segroratioiiis:abeo gradatiti! renuando . AE/late parum , 6c fæpê cibare j hyeme multum, 6i rarius implere ægros oportet ad fubftantiæ, qua- (ìt vtiîis, reiolucionem modum iilorum referendo Omninò aurem debilioribusprçilat cibos offerre crebriorcs,&pauciores,quàm multos Se Temei. Si virtusqnidem non cotitraindicaret, tenuiifimusexquifite viñas omnium maxime probarecur. Sed ne deficiat , & fuccumbat natura dum morbù eli expugnatura, propterea viñu fouetur. Sic dum virtutis cafum vereris, fubinde cibare fedina. Cibo abftinere non poteil facile, tum cuius calor natiuus eli valde multus,& validifiìmus; rum cuiuseft valde paucus, & im b ecillimus Quapropter famem feneSj & pueri tolerare non poffunfc. P i

Canon.q-fcn.i, ' De ciirationefebrium ucuturwm. Cup. IX . O

Buia qaidem »& non contemnenda in curandis acucis febribus eft obferuatio, vcaffidue forbiilec sger, quodguccurhume¿htm facial,&conferuec. _ , Eft aer,qui febricitanti perfpiratur >iron* dibits nouellis arborum frigiclarum>& irrorationibns alcerandus „ fix aceco iafluca vorara ad refrigeradum, & foporandum fuprema eft. Capitis embrochac ex per frigerantibus,o£ hume&antibus m edicam entis, aptiifima ad hoc genus febrium praefidia videnrur. i Opporcuniflima commodiffimaque etnbrocharu occafio eft in acucis febribus, hu nt oru tn affluxus bilioft. cognofcitur autem isex aife&ibus vigiltarum > & exiccatione narium,partiumqne fuperiorum. Refri^erationem extcrne inducens prsctpue veKementer, caue, ne id perficias hora-» fudoris,autrefolutionis: fie qutppeproroga tes facile morbumjquod malum eft. Licet quandoque cutior fit morbi Iongin, quitas,quam acucies.

■ Defebribus b iliofis. Cap. X. Ebris biliofæ tres funtfpecies.Tertiana,, continua,Tertiana periodica,& caufon Tertiana periodica adhuc duplex, pura fcilil cet,& non pura.Tcrciana non pura fit ex cômiftione,& vnitate bilis cum p itu itarie differtab hemitritæo , quandoquidem hanc conilituuntdu* materi* feparataM'lIam vero materia vna . pr*terquam quod in hemjtritfo fune duo paroxyfmi ; in tertiana vero no pura paroxyfmus eil vous* Tertiana quiderñ non pura adeò quandoque protrahitur, vtad femeftre perduret.affertaque corporis Ianguorem, ac rumorem_, magnum lienis . Caufon quidem eft degenere continu*, quia differentia inter eius vehementiam & eius teporem eft fere infenfibilis : accidentia veroem sfunt vehementia. n * Caufonis caufa eft acuitas hum oris, & multitudo in membris cordi proximis ln tertiana vero periodica humor putreicens occupât c a rn em ,& cutem: in continua vero ternana idem putrefeit i n venís Vifeerum,qua: tarnen á corde fune diffit*

Canon.^fen.l.

DeTertiana alfolute. Aroxyfmus Tertiana* incipic cutn hor* rore,& pun&ione quafi ex acu. Deinde producit rigorem reliquis omni bus grauiorem, licet eiius vehement ci.o iedetur. rigor in Terciana primis diebus vehementior,in poftremis vero remiffioncontrarium in quartana. T e r c i a n a cum reccditjfudores profert am phores. Tcrtianæ calor quô tangitur diutiusieô leuiorpercipitur. Caufonis contra quanto produdUor eft ta&us,tanto acrior perfentitur.

D e Dignotione differentia Tertianx purfi ànonpura. Cap.XD V raT ertiana tenuitatem,& IeuicatemJi præfefert : produciturque paroxyfmus eiufdem ad 4 minimum horas, ad fummunu» vero 1 1 quem terminum fi excedic multum, puram non æftima.confuetus autem>ac frequentioreius curfus 7.eft horarum.

Excalfie corpus per eam celeriter : obferuareque licet calorcm eius in extremas par tes prq&çderc, qua? priraum quidcm font fri: gid*.

Pura

-Z) eflorat.lib.de febnb.Auic.

Fura Tcrtiana,niiì aliquod per argrotumj, auc medicum commirtatur eiTatum.fepteao non excedìc periodos : foluicurautem quandoque propter maceri« tenuitatem paro n i m o vno.fi vomicus hunc comicerur, auc fluxus alui criticus. Apparet hac vrinar concofìio tenia die-»,' quarta, feptima. Rigor in principio,fudor copiofus in fiata certa fune figna pur® tertianar.

Cum innonpuragrauitascapicis magna fatigat hominem,prorogacurque infìgnitè ri go. produceturquidem ipfa rationabili conieatura ad horam ij.auc jo . tepefeet antere ; dum peruenerit ad 48. T e r n a n a n on pura adm odutn l e n t o c o n c o ftio n e m .

De Tertiana continua dignotione, & curatme. Cap.XII. lg n o fcitu r ( v td ic a m breui ) co n tin u a T e r n a n a rum per veh em en tiam paroxj'irn cru m in fe ipfis,tum etiam per veh em é” tram fy tnptom atum fafia ad p erio d ica m c o llarinnp

•

Adeiusquidemcurationem in princìpio vel foiutiuis nere ienibus, n thamarindis, «ia nna calabra,&c. V e l o m n in o ab ftin e.n o n earet en im p eri-

& S “

febribiis bilioCts. " tK

Cancn.q.fen.i. 45 Sanguinis eraiffionem fi quando in hac moliris intra fepcimum periodum.fimili confilio perfice,ac fi foret materia furiofa. Plurimum in principio refrigerare n o n j debes, nifi fufpicio fic interna: inflammationis,auc timor etiam ne degenere! in caufoné, auc concinuam. Intermiffionem pur* cum forte non obferuas perfpicuam , maturè cune arripe folucndi vencris occafionem. A febris remiifione deinceps afferre limphatum vinum ne dubites.Pftraäum enim ea commiftione,& aluum ciet,& aqu* fa&um_» vehiculum , refrigerandi, acque humeäandi ■ vehemcncius eft occafio, D e Tertiana nonpura curatione. Ariac non pur* Tercianf curatio i pu r i curatione racione caufarum. cu no pura enim adiunéìnseft humor frigidus, népe pituita,quam oportet feorfum attendere. Proinde non quotidie , fedalternis diebus nutriendus eft i g e r , cibique fine, qui decergeant,& calefacianc modicè. Pur$ ad non puram aifinitatera,& difparitatem oportet expendere , quicunque volec curationem vtriufque retìè perficere, diftinguens diferiminum momenta. Vrin$ cum apparenc cratfioreSjfanguinetn minuere cune licet. Fe«

Db fiordi.lib defebrib.Auic. Febricitances nò pura rerciana nihi! tequc ìuuac.quam vomicus à cibo fa&us* Clyfterum vfus in principio magisapprobo,quàm folutiua omnia. Abfynthij decodio in bis affedibus valde conducibilis eft: venrriculum enimroborar, & tnaterias cenuat,digericque. D e caufinis curatione. Cap. X IV . Stcaufon duplex : alter,qui ex Amplici bile.-alter qui fit ex bile,& pituita fic co iundis.vt fiat falfa pituita. Vshementiora fymptomata cum perpe tuo caufonem fequantùr »quanti certiana»»; adhuc h*c acucior,breuiorquc,quam illa. Senes caufone non afflidantur,nifi per rarò,cum autem in hanc incurrerint, facile ab eadem interimuntur. contra diificilius in d o periclitantur infantes, refiftétes fcilicet iumma eorum humiditate,aeque obtundente piitribilem calorem. Soluitur caufoti plurimum vomitu fpon* taneo, vel alui fluxu, vel fudore, vel hatmor« rhagia. Sitiuntquidem dirè caufone laborantcs l proximeexhalate circa pulmoné a n d a tile , Calor caufonis maior eft vifceribus , quàm in habitu corporis. hinc minor eft it o Jiac artuum confradio.qua in febribus alij s. Eft caufonis curandi ratio non alia, quam

« pu:

C anon.q.fen. t. 47 pur* tertian *, neque aliud in terced it, nifi quod maioris minoriiq; racionc pofcic enim caufon fua natura, qu* calidior eft,maiore refrigerationem. Propcerea ad fatietatem vfque potum of fene aqux gelid* licet . Quod ii mentis alienatione febricitans, cuius alioqui lingua., a ret, & corpus ia&atur; aflundere in gut« tur oportet, quatcnus ilia hauriat»& demit; tat. De fcbrefangninea. Cap. XV. St & fanguine febris ,dum calefit fcilicet is,& ebullit: plurimum au:e fit ipfa ex obftruäione exhalationem prsefocante* calidicate. Infuper induciturab alijs caufis veheme« tioribus.qu* & ephemeris attribuuntur. Sunt fanguine® febris tres fpecies;//omo* tonos,Agmaftica,Paragmaftica. Scopus in hac curanda fcbre eft fanguineis euacuacio plurima, & vfque ad Sycopem , fi robudum na&us es corpus . Verum tarnen á fanguinis miffiooe per h*c abftinebis.Cüm crifis expeäacur,cuai_* inftat c o n co ä io , cum repletio naufeatiua-« homincm premit. Accidit incerdum , vt fubduäa fanguinis farcina.vel fluxus ventris infequacur choleriCus,vel item fudorjquem quidetn cxterger^# cop-

4& ;tjefloritt.lib’defebrlb. Atiic. continenter oportet, donee, fponte ficcetur: fortaflis autem per huncaeger reiiicuecur. D e Febre pituitofa.Cap. X y i.

Ebris phegmatica: principium piurimum eftXVIU.dierum. Receflus autem ipfius intra X LIIsI. dies quibufdam fintraLXillLalijs finitur. Iuftiifitna fui generis eft ilia, qua; venit ad infebricitationem,& qua; fudore copiofo fi nitur ; ex quibus arguitur & humoris tenuitas,& paucitas.item raritas corporis, & fim. Proprium eft pituitofa; febris os ventricu!i male habere, cuius ratione fit fyncope. Febre iub ifta ab humore orta vjtreo, fit frigus.ab eo,quod non putruit, horror; abeo quod iam putruit: maior autem eft vis frigoris in periodis,qui funt circa ftatum £am,aua; expituita fit falfa,fequitur fubin de horror ,• frigus vero non eft in ea vehe« mens. TaSus huiufee febris non eft aqualis, fed varius hie atque iHie , quemamodum vifeofus,quod feruefadla parte hac erumpic am« pullas, parte vero alia non item. Relinquuntpoft fe febres ifta; magnas vifeerum obftru&iones, & fi fudorem proferut; hoc non exuberant. Porro lignum,& paflio ipiarum perpetua eft, am carencia, aut parCitas fudoris. Deeft

Canon.4. fin. 1. 49 Dceíl his fcbr bus írcis, niíi cum ab humore f lío proféflnr fuerint,Bit in hoc genere febtium intermiífio fex horarum: & ad infebricitationem non ducic prohibens d materia prse fui co p ia, crafíitudine»vifcofitate. De Febre Epiala,& Lipiria. Cap. XVII» Ebrium iílarum commune cft,vt tú «alorem.tíi frigus diuerfís in partibus corporis obtineantjinterné nimirum , & externé.' prout occupata diuerfa fuerint loca, diucrfufque putretcat humor. Epialafebris cft ex phlegmate vifreo>quo4 fub interiora reconditü infrigidat eadés rurfus antera parte aliqua pimefcens in cxcerióribuseadem calefacit. Lipiria vero febris efl: , qua facit interné calorem,externé vero frigus.eft autem quandoque d phlegmate, quandoqued cholera.» yalde craífa.

De Febris pituitofie ciiratione. Cap. X FTI /« , í i-.J < . 'P[ O Onueniunt cuique fpeciei phlegmatica» v > Ínter inicia venmslenificacio,<?orn¡tio ; vi&usattenuatio, materiarum incifío, diuré tica.■ ■ ■ (¡‘ i; . Exa&o febris triduo attenuare materíam_j incipias.ante quod tempus rite non moasbis 1 "..... D qtric

5° JDeflorat.lib.de febnb.Auic. ijuicquatn , & periculofum id cauebìs . Faraem perferre, & fupcr eam indormircj arem fuper excrceri, res fune omnes,quz piujrimùm omnium conducunr. Sepcima die iam elapfa attenuare vi 3 utn_i non debesietenim & vircuci incommodac,6t ori ventriculi dista Alni lenis folutio in principijs icerandaj non efi.prxcipué cum humor peccai choleticustcorruptiuum enim elè id temperameli* ci tocius. Vomitus cametfi ventriculi os debilitati a d toìlendum tamen affeéèuin (ìngulare praì* jGdium eft,& incer omnia primum. Porrò peropportunus eft vomieus àfepcitna deinceps, Ab hoc enim tempore periculdm non eli, ve ori venticuli faceiTat negotium, & nimio eiufdem labore infiammatio* neminducac. Per initia ncceflarium huiefebri non eft voguecisfvti refolutiuis, aut embrochis ateenuancim rerurmetenim ipfa mollificai viicera repore iuo humido. Fri&iones buie valde conducibiles puta-<; & quò craifior.vifcofiorque fuerit humor,eo ampliores ìli* conueniunt. Inter particularia paroxyfmi tempora fiat* quidein vomieus in principio eiufdem: cune enim faftus refi flit rigori, & frigori: adhuc lì opus fit.fiei occurrii sftuofae.Fiat aute vom iroriù ipfum exaqua foncis,in quaincoftum

fne-

Canon.^.fen.xl fuerit raphanum , calida_».

Vinurr» tenue in hac vtique febrenon prò hibetur; quin & probatur edam , tum quod calori confert innato, tum quod fudoretrua, prouocar. Agaricusex melle afTumptusdr.i. v e le a J aoiplius, & terna vnius parte diebus conti-' nuisplofculisfebrem prorogar! probi bebieì Seminis vrtic* puluis ex melle affumpcus à codion e mirabile ad febrem hanc definiidam auxilium perhibetur.

De Febrc ¿Quartana periodica Cap.XIX.

Vccedit plurimum Quartana febribus aliji putridis.quibus inerac eterogenea».. materies humorum. Infequitur preterea tumores lienis prstee naturam.Denique & àcaufìsaiijsnon naturalibusproficifcitur. Pórrò ex his tutiifima eli, qua? i tumore*» vifeerum non dependet.enimuero ad hydropem interdum,&inceritum perducic. Liberar quartana fimplex ab Epilepiìa, i MelanchoIia,& àfpafmo. Quartana,nifi erratum aliquod in vica_<f’ vel in mcdicatione com m ittatur, annuiti-» vnum non excedit. Viia autem efi,& qua: ad dnodecimum vfque annum perdurane.

AEfiiuae quartana: breues, autunales vero long* D.inquitHippocr. D a Fra-

Deflorat.lib.de febrib. Attic. Praecedic quartana: caiorem horror, & frigus cpm dolore quodam offium quali confraàiuo. findent tuncægri dentibus; vfque^ adeo debilitatctn incurrerunt. Fit in quartana: remiflìone fudorpluriraus fi ad phlegmacicam-referatur. fiiis autem in x?a non eli,nifi fit ¿ melancholia adulta; Quartanario cibusparoxyfmi-die.vcl nuk lus,vel paucjor elio . Quo etiam tempore,& an te e i b a n i, & à cibo, deniqueprarterquam in principio,& cruda exilíentemateria, v o mitas perpetuo laudatur , maxime vero lì cum melancholico fiiccophlegma compnSi yerocuoi melancholia purrefeente lànguinis item porfío caniungatur ; fangufnein quidem mittere tune ne différas. Gura bit ur quippe.fi« facillime genus hoc quartana*. Eli tutbKh ) quàm agaricus in hae fe b ro lubducenda.præffantius. : v o tis i Ante concotìionem humoris ne quidiper os exhibeto: non thenacam,inquam, ncque folutjunip. iecusenim.vel quartanatn duplaUeris,vel morbos aliosaceruaneris, m ed iai pra:iertim hyeme. ■ .,«

Canon.q.fen.i.

D e vi tin in ¿Cuartana. Cap. X X .

Primishcbdomadis ad vfquc certianu» tenuandus eft quartanarijs vi&us,dummodo cum hoc perdurare peffit virtus. Caeterum condiciones quatuor inefle cibis debenc. Prim a,vc non crudi fine, fedcruditatem-* praefecencetiam. Secunda,vt non craifi, fedcraiTam mateliam attenuanres. Tercia,vt non adftringences, fed aperien tes,& venrrem acuentes idefc aromacici. Quarca,vt fanguinem gignant laudabilem. D e curatione ,£>uartan<e continwc.Cap.XXI St in Quartan® genere fanguinis miflio neceflaria: quandoquidem eftpeccans humor in venis diffufus¿ habito vero corpo ris externo minima portione didudtus.

D e Hetticafebre. Cap X X I I . Vntm em bris vniuerfis humiditafes di> uerfarum formarum:quarum alise conrrnenturin venis,alise per partes fingulas func diflufae,vt ros,&c. Humores porro,qui in vafis recondunfur, dwtXl peccant aliqua racione m a te ria l pr®-

D 3

f.ae-t /•

54 £>éflorat.lib.defebfib.JuicI S a n t febrtbus p u trid » j qui vero e x tr & v a fa J c o n íiílu n c , m ateria fuñe febrium pútrid arum.

Su n t aurem m o d o di<3 i hum ores triu m . io rm aru ra. P rim u s ittn om in atu s,qu i á v a iisq u id e n u * e x c id ir , partes fim ilares proxim e nutrirurus. S ecu n d u s h u m o r alim entaris» ñ íin fítu s , q u i dicicur graecé G a l. ros A u ic e n n ac, qu o d roris m o d o per fubftan tiam parciu m fim ilarium con fu fu s confpicicur, ia m q j a d iu n g itu r ip fis ,& apponicur. T erciu s carniform is dicitur.-fiquidem nihil laliud eft.quam carnis,adipifq;fubftan tia co n c r e ta s , nim irú & p erfe< aeaffim ilatu s.H ic pro v a r ia fui a ccep rio n e m odo g lu ten , quod a g glu tin etu r,tn o d o ca m b iu m , quod cam biacur & im m utecur.appellari co n fu cu it. A ilim iiacu r prim us o leo in lu cern am cfKi-

íu m .

S ecu n d a s a flim ila r u r o le o in ip fa c lly c h n ii c o n c h ó la com preh enfo. i errius hum or eft.cu i co n tin u a n tu r p ar te s q u o tid ie,d e q u o fa&um e íl elly ch n iu m . P o rrd ex tribu s his e x ic c a tis ,& abfum ptis,trip le x item g ig n itu r hedt/ca.Prim a d ifficilis c o g n itio n » ,difficilifque curat/onis. S ecu n d a facilis quidem c o g n itio n is .fe d o m n in o diffio l! im S cu ra tio n is.T e rtia fa c ilis ite m c o g n u tion is,fed o m n in ó im p o ífib ilis cu ratio n is. C a ,° f im ra o d jcu s, & o m n in o q u i-

I cun- “

Canon.q.fenili 5$ cu n q u c alius calor vifceru m n im iu sca u fa e ft h e flic a c . Q u * v e la b fu m ic hum ores prim i generis» íic u t cu m cuníum icur oleum in lucerna » & fie prim a fp ecies h ¿ e d ic*:V e l fin it h u m id ita tem fccu ndi generis, íicu t cu m fiam m a a b fu m it oleu m apprehenfum corpo re ellych n ij» fie fecunda fpecies hedicár. E ft quidem h e d ic a ex c o febrium genere» q u a p a ro x y finis,& ip fo r u m fpacijs n on c o n notancur. Scquitur ínterdum h e d ic a diariam , in terdum etiam febres pútridas, & abfceiTus. Ñ e que facile fieri p od e v id e tu r , v t g ig n a tu r he d ic a per fe ip fam . E ft calo r hediese febris o m n in o a q u a lis tura fecundum m em b ra corporisttu m fecu n * dum tém pora. V eru m e a m e n io g e (lisc ib isa u g e tu r ,& e e lericer tum ipfe,rum pul fus: n on alicer,quatn cura au getu r fiam m a afiu fíon t olei in tign o ig n ito . Q u i h e d ic a correptus cft, ñequ e d o ler,ñ e que ca lo rem p ercip itex tra n eu m , fiquidem -» in d u d a eft crafis m em b ro co n fen tien s i-a ca fin in u cG co n cra rijsfíca d u e rfu s h an e febrem qu alitatib u s, expugnar o p tim e illam : V e ru m aduertere o p o rtec, n e c u m eadem_» c o n tu n d a fit putrida: proxim u m huic eft ca~ prinum : fed O m nium o p tim n m e ft m u lie. bre,

Bal-

56 De fiorat.li b.de ficorìb. Auic. BaJneum aqu« dulcís tepentis, in quo inCo£t$ fuerint herbse refrigerantes , acque hu m elantes, à cibo Aimptutn in labro ligneo «ongruentiifimum haic febri' remedium eft & optim um . D e fibre pcfìilchtìali.

Cap.XXIII. Eftilentialium febrium caufa prima , & proxima eft,inipiratioacris praua qualitates affctìi. T alisaurem is fit peradmiftionern vaporum tnalorum , qui vel eleuanturà rerris, vel è longinquo deferuncur à ventis ex fctidis,&: cadauerofis locis. Aer igicur in hunc mo jum airérarus , & coinqumatus per viaspujcnom's peruenit ad cor . lb corrumpit temperiem fpiritus natiuam,qua: deinde putrefar, & acquirit calorem pucredinalem, quo diffido in vniuerfum corpus fic febris,& illa quidem peftilencialis. Hrec fubinde populo.acque ijs, qui fune ad ìllam apprehendendam exp o fiti, communicacur. Expofìca vero fune ea corpora , qu* malis fcatent humoribus . Ea vero, qure munda_» funtfforcaffe non afficiunturà labe ifta . Febris bare externe placida,interne curbulenta fedeclarat. P

Huius quidem eft confpicua caliditas, Se

57 jnflammatio vehemens, difficili refpiratfo,’ ficis unmodica)& lingua; ariditas Comitatur har.c quandoque naufea, Hi inappetentia_j» nifi fi racione aliqua præuertatur, mortife ra futura^. Præcer hsec funtaliain vHnis,egeiUonibus & luderibus figna mala . Accidie interdum , vt in his febribus neque ægrotus,neque Medicus calorera externe magnum percipiat : præterea non admodum à naturali variant pulfu$,& vrina,& tamen_, eft febris huius acuties perniciofa , qua_j propter ha;fitanein curandi ratione medentes etiam periti. Plurimi,quorum anhelitusgraue o!et faci le fuccumbunt; confirmata nimirum in corde putredine. Canon.4-fin ,i.

D e curatione febrium feftdentialìu m. Cap.XXIV.

Vmma curatiomYiftarum eli exiccatio tu ni quidem emiifione fanguinis.cutn alui foluti one. Mille quidem modis alterandus eflaerad frigidum. Aqua gelida confertim pota maxime conducibilis eft. Pauca vero fortaifis excitât magis femo re m. Appetenza cnm dei/citq;, varia ratione^ ~~ 1 re-

Jbcfldrht.lib defebrib.sfuk'. rcfouetur. Porro noui plurimos corum, qui virilitcr Vincentes in feipfis apperentix Ianguorem, nacuratn aluerunt, & motbo fe abfolacrnnr. <58

Cibi lint oporcet acetoft j reprimentes, pauci. S a tis de F e b r ib u s e x A uicennai

M E T H O D i ;

P A V L I TVCCAE DE EEBRIBVS Compilatio.

¡y

T e rtia n a fim p lic is breuis curano \

Diata. I s t a in p rin cip io aleeratiua,in fta* t u , & i n d eclin atio n e a u g m e n t! refum ptiua. Alecraciua q u a lis p tifana c o la t a , aue la c a m y g d a la -’ rum . F o t u s a q u x h o r d e i, ve l aquae co m m u n is m ules d eco & io n is q u a diseca vti poteris m a n e ,& fero, vfq ue ad eerciuna diem in clu fiu c.

Pharmacia. Scopi•

I geilio, Lenieio,Minorado,Eradicated Le nieto eligendi, Eradicati^ nonuifij D »rgenre ncccfliutc lacteada.---- -3

do Meth.Pauli Tuccfi Digefliuaadu frigida in Aurora» diequietis,poft4-horasciberur . In die paroxyfmi propedeclinationem fic pota.

Ree fy de fuc rof.vnc i. deendiu. v n c . 4-' aqua: vtriufqueendiu.& bug!.an;vnc.*r na in die paroxyfmi idem digeftiiius propinabitur loco potuscum pauca quaticate aq. hord.auc aliorum eonuenientium , cum quo indormire languens poteritquacunq; hora_» contigerit. Poft4 horascibetur.

Quod digeftmuum,fi fufficienter ventrem !eniuerir,ænemati fuperfedendum. fin minus interra mane prìm-e dici quietis vtere huiufmodi anemate lenitiuo. Clyfter lenit.Kec.aqu.decoàionis mainaium»betæ,violar fari iortiterexprefiæ cum_j pauco rhodomelle,& oleo communi. Haccurandiracione veere vfque ad tertiutn inclufiue. In quarto opus eft lenitione; qua fatius eft vti per ænemata.quam per potiones.tu auté cóitdera num natura fictenax,nam tunc for tiori ciytno vtendum e ft. C lytterfortiorRec.aq.decoâionts, vt fupra quantum fujfïiçit, in qua diflolue Cailiat traâæ vnc i.mdl.viol.vnc ii.ol viol.vnc.iii*’ fal.communis q.5.fi.clyfmus. Eodem clyftere vti poteris in fetta die, nifi tarnen vrgeat neceffitas Icniedi per os, quod rarò tarnen vßtatur.

% De Febribus compii. gì In oQaua fi atqualiter procedane paroxyf. mi;;& corpus fitplethoricum minoretur ma teria,plus tamen Ieniendo.quam eradicando, veex cailìa.auc manna,cum zucc.viol.fc aq. frud.& thamar.rhab.& diapr.fimp.Nam era^ dicando periculum eli, ne irri tentar ali; humores, & conuertanrurin materiam morbi,' vnde de pura fiat non pura, & de interpola ta fiat continua, Medicamentum ergo minoratiuum , aut lenitiuum fic poriuseligatur, Rec.pulp.cafl.rec.excr. per fet. ync. i. diacath.vn c. 4- tnif.fiant boli,Aut fic -Ree p. caflTrec.ex. p .f vnc i. manns eie.' vnc.ii dflbl.cum aq.vc videbitur. Vel ex manna tantum difl! cum aq. bugi, Vel ex calT. tantum. Vel ex caiT& zu cc.vio l. V elex caiT& diapr.fimpl. Vel ex mana cuna rhab. eligendo dofes prò rerum conuenientia. FaSa conuehienti edu&ione Cibctur languens refumptiuè ex contufo, aut ex pulì*,. Vinum elio valde dilutum. Cibario dieparoxyf.fiac femei, in die vero quietiSjfed fcro,parcius* *

Meth.Pa.uli T u tù

'j ) e curatìone binar um tertianarum fu r a r u n i in terfo la ta ru m . C a p . I I .

Onuenie haeccuratio cum precedenti fere in omnibus. ?ariatio tarnen eft in.» hora cibandi.# ic enim femper prope declinationemparoxyfmijibi verò.vt retro vifum

eft. ,. ; . Am pliusbie citius properamus abicmdere taufam tatione multitudinis m ateria. Non.» enim hic timemus,nede vna fiant binac,fitvt prius verebamur.quamuis veremur ne de in terpolata fiat continua. Similis igitur diseta, Umilia digefiiua.lenit;iua,minoratiua,localia> ¿rn8iones,çIeâ:ariai&ç. JOe curatìone v n iu s tertiana pu ra continua . Cap. I I I .

Vic.prafcribiteandem curationem , ac in interpolata; verum,qùamuis eduàio fit ciufdem cauf*,tamen prafidia magis vfui fune in continua. Primum autem expeßamus magis digefìioncmjin mat^iaalioqui crudiore, & ineptiore. Secundo plus infrigidamusratione maioris caumatis:& hac infrigidatio duplex, medicinalis, & cibaìis . D ecib is igitur eligas ©Jera infipidaj bor 3gin cm ,cichotium . endiuiara

j)e Febribus com p il. Äj uiam, laflucam, cucurbitam, pruna d u lc ia j granata. Aqua vero fit hordei, fucc. granat. acid o -

rum,ôte. T ertio plus fubtiliatnus diecam fiatu iata propiore. Quarto pluresprouo camus fudores,ät ?ri-' nas. Q uintopluslenim us, minus cradicamus propter maiorem alui ficcicatem. Sexto plus phlebotomamus;liquidem caufa antecedens, & coniunäa veraque eft itu venis.

Rimadie inedia plurimum vtiiíseft. In fecunda eleda hora conuenienci ptifana coiaca,auc lac amygd. opcime coäum_j cum aq.hordei, vel aqua fontana mulcx de* coftionis. Vinum omne prohibetur. H ac tarnen interca obferuanda fuñe con* fiante virium vigore. Digeftiumn magis alceratioum ad frígidutn efto de fuc.viol.de fuc.cichor.oxyzach. fyr.nymph.in dofi,vc diximus fupra. Exhibendum in fine flatus cum maiori quatitate aq.hord. quam in interpoIata.Nec tarnen extin&iuè nifi fubfic yehetnens incé-

’ íiu m ,& forcis fie ca fa s.

Leni-

Metb.Pauli Tuccfi Lenitiuum per inieriorem regionem fecunda die, fit ergo. Ciyfter ex mell.vjol. o!eo viol, cum decoGiioae herbarum frigidarum,quarum fu p raj meminimus. Qood fi aluus mollica non fuerit,tunc per oscxhi&etur caffrec.extr.aur mana.aut zacch.viol.arque etta pulpa thamar.cum zucch. vipUcomponendoprimo bolum caff, poftea veto apozema manns diffoluca: cum aq. buglo. Fhlebotomia fi expediat (expedite autem poteft.vel ratione caufx intra venas aftufse > vel ration* plethora:) tunc fa&a prius leni* I tione per clyff.ea adminiftra in pauca quan* I titate,& fepius partita: nimirum propter do- I minium choleras.prtefentis. Fa&a phlebotoma a i comprimendutrui cholera furorem, vel eciam ad conferuadain virtutem,vtere digefiiuo fupradefcnpto.Vsl \ pauco zacch aro , cum aqua, vel aqua ipfa-> ex zaccharo folnco, vel iulep viol.

lam vero ele&a die arris quinta Âťquarta_Âť vel fexta, vel o&aua quamuis in fexta rard, , nifi timore feprimae diei proximse;infuper, & & ele&a qualirate mcdicamencum lenitiuoru & non calfacientium , videlicet ex his.cafl. manna zaceb. viol, pulpathamar rhabar.di apru.fimpl.dtaqath.Arnal.Tripff,perfic. cum dcco&o fru&uu peSo .vtere in dofi fecundu conuenienriam x.rcrum naturalium , & non naturalium. ~ " Mi*

De Febribuì compii. 6$ Minorarmi forma fìc hsc.Rec. aquarunuj bugio, mehflx.borag.endi.ana ad fuffin quìbus diflbàie puIp.caiT.recent.excr.vnc i.mans ele.dr.ij pulp* tbamarind.dr.vij.rbabar.' opt.infuiì in fucco rof. corredi no colaci dr,* i.m.fiat potus. Propauperibus verofic.Rec. deco.frua, pe.quod fuificirfin quo difib.pulp.caiT.recenc. extra.dr.i.zacch.viol.vnc.i-r diapr.fimpl.dr. vij.diacatii vnc.T1 m.fi.po. Faéìa fuiHcienci vacuatione die fequenti mane cxhibe zacc.rof.mox aq.hordfrig.vel hanc cum zacch. Quodfi non exquifjce va* puatum fit; Poft^.horas f. Clyft.lotiuusexaqu.hord. iure puiIi.vitell.ouorum,& zacch.rubro fine fale,m. vtere.fi exquifitafuerit euacuatiocotentusefioi fin minus aliocomunis iuuame* tj vcere. Quibus omnibus abilineto in acceflìonej qua declinante potus aq. hord- cum zacch. reftin<aiuus,auc fy.Genti.fine ace. cum fy.de fucco endi. cumque ele&uario, & potu re* ftinfiiuo, Pofl 4.horas clyfter lotiuusfupra dcTcriptus infundicor,& refumpauè cibetur, & largius. Poft euacuationem vti poteris leuibus aperitniis,& diaphoreticis.Si videris antem tnateriam alio inclinantem: Tum quoque Jocalibus ad lumbosex vn-

66 Metb. Pauli Tucen, guentorof.frigide & a liis huiufmodi præfto fis.

Si febris tranfierit terminum fuum, iam_j non writ ampliuspura . Ac tunc vti poceris digerentibus apentiuis ante deferiptis fub abrora,die teporis.fine potu reftinâiuo. In_. die vero paroxyfmi in decfioatione3autfine flatus vterepoeu reftinfiiuo ad prouocationero fudoris. Non autem hie agimusde eduzione cau. f*. porrò fuus locus eft infrà qua de tertia na notha . Ñeque nuoc tradimus de binis tertianis puris coatinuis, eft fcilicer iftarum eadem pene curatio , nifi quod in binis ter tianis continuis magis feftinamus ad abfeiffionem caufæ materiaiis. T c curatione vnius tertian# non pura deuenientis à cholera citrina,idefl mifla cum phlcgmatc dulcí tenui. Cap. IF .

lxca qualis in interpolata vfq;ad quartum exclufiue. Digeftiuum, quod Rec.fy. de fucc. rof. & acetofi zaccharini cum aquis.vt fnpra. Non enim egee humor hie mulca incraflatione. Digeftiuum hoc ip/a die paroxyfmi loco potus cum pauca aq. hord. aut etiam fine* ea;quandoquidem materia non eftadeo ca« lida. Denitinuftj pro Clyftoic idem , quod de• " ferip-

6j fcriptu eli in curatione tertiana; pur*.exhibebicur prima , & fecunda die ; cui adderei poteris hodom.zaccharinum. Leniciuum vero per os,fi expediat tuo itidtcio, exibebitur die quarta cuna aliqua_> minorandi ratione phiegmatis admifti. Ve! ex pulpa caffi recent. extr. & Diacath. & fimil.in for.boh. Vel ex caifi& zacch. viol. cu diapr.fimpi.6i decoro fru&.pedì.vel ex mana tantum aucta dofi maiori5qiiafn fupra fadmn eft. Fa&a euacuatione cibeturseger refump-^ tiuè per potum oligopliori leuifque vini* etiamnutn bene lymphati, {pane die quietis: Vefperi vero ptifanà oifer cum iure pulii auc lafte amyg.dulc.fi fèrant id vires. Die vero paroxyfmì alteratiue cibetur, fex,aut g.horisante aduencum ipfius. Quod fi concingerct vera mundities,& vi res non ferrent tenuiilimmn vi&um, licebis *grum cibari refumptiue. Phleboc. cum cibi videbitur conuenirc* vel forte ratione plethorse , vel caufa: ante cedenti®, fadalenitione ventrisadminiftrabitur primis diebus. Fatìaminorationeadminiftralocalia no tifica ad loca renum, ad cor, fìomaehutn_f> cerebrum,& hepar. D e Febribus compii.,

1 JDeinde refiduis humoribus iterum exFibeto digeftiua aperientia; & alterantia SeI y?^r,qus ftec. fy,Gentil, fine, aceto fy. d o E 2

i'uc.

68 Meth.pau li Tuccfi fuc.endiu.& aquar.capill. ven. & buglo. in-* dofi coniuera,vel etiam cum eodem digeihuo exhibe fimul e!e<3 .fcm,comm. frig, cum ag.hord. Poil paroxyfmum , ii cetera conuenianr, iniungere pocerispotum reftinâiuum. His rite fic adminiilratis oporçunum eric vti diæta refampciua die quiçcis , die vero paroxyfmi diaeca media. Sed oftaua,aut décima euacuetur humor ia concodus medicamento* quod Rec.deco® âifruduum fuffic.in quo diflol.pulp.cairre* cenc.extr.per f.vnc.i.mân* ele.vnc.ij« rhab. opt.infufi in fuc.rof.nô cola.dr.i.fpicæ paulum tripherx perf. autdiapruni folutiui in-, dofim liuius,aut illiusarbitrio tuo, Vel fie Rec. aq. trium prxdift. in quibus diflbl.mánx ele.vncdj.'T rhabar.op.infufi in füC.rof.dr>iiij.puîpæ chamar.vnc.-r m.fi.po. Vel Rçc.eleâ.de fuc.rof.vel Diapr.foiuc.cú c a O í zaccfi.viq!.& decorofruâ.peâor. piefequenci poretur argcraq. hord. aut zacch. rpf.quemadm. fupra, Sucçedit Clyfteriotiuuseciâ, aut fimplex vt fecimus ibi. Perdurante vero febre propter phlegmatis admiiii crafiiciena * tunc iterum digéras materiam oporcebir,potius cum fy.de rad. Mefu.vk cum acetofo,& aq.fupra reccnfitis. Decjmaquarea vero die, vel circiter iterü cc-dem modo euacuetur materia. Verunma yte-

__ De]Febribus compii.

dò

vrererhab. inf. & colato cum forti expreflT. Praeterquam quod laudarem decoàum cum agar.& cum fa legem. Si vero febris haec contigerit hyeme» me dicamenti forma deligaturaptiflìma 'pillalalaris. Si cum febris fuerit continua,eadem vtéris curandiratione,ac fediti in interpolata, dum ramen meniineris illorum fex canonum ibi prafixorum. De curatione vnius tertUme non pura interpolati famojte dcuvnìenus à commistione plegnìaatìs. Cap.F . Iseta,& potusin pti«cipio,nuxim e vero die paroxyfmi fît alteratiuus. Digeitiuura non akeratiuum ad frigidum, & multo minus cu m potu reitinétiuo, fed fit. Sy.acetof. zacch. pro bafi , & de fuc. end.' pro minori, aut de fueco buglof. aut endiuia vnc.i.-r ’ Exhibendum aitate frigidum,& die paro xyton" principio declinationis. Interim prima die Clyil. communis iuuamenti,quale annocauimus intcrtian* purae curatione.

Seddiequietiselio clyiter lenitiuuscum pauco rhodom.& ol.communi,ol.vero viol, ïbftineco, quod altoq ui phlegma nutrì ree. Apparentibus vero fignis digeiìioaisma* “ £ 3 te-

. — •5*

jo M eth.Pauli Tucu teriaminoranda,feu quarta, feu fexta, feuo< ftaua : denique medicamento in forma boli excaif.diacath.Vel in forma potabili ex roa n a ^ fimilibus. Quibus abfolutis vtendum eft aperititìfs diureticis, & fudorih'cis in potioné, maxime vero die paroxyfmi adhibitis no reftincìinis, qualis eft aqua hord.cu eleftuario femin. cómun.die,& bora fupra notatis Etrurfuscradicecur materia medicamen to,quod Rec.aq.bugl.borag.end. an. ad fuff, v e ld e c o ro frué.leniciuorum ad fuff.in qua_j diff.pulpse cafl'.rcc.cxtper fet.vnc.i.rhab,opc, corredi perfpicaminfu. in fuc.rof.& no coia. vn.i.diapr.fimpl.dr.vij.eleÉà, de fuc. rof. dr. iiij.agar.dr. i.falifgem.dr.i.m.fr.po. Ve! quod Rec.decoai vt fupradn quo di(T. mima: ele&atCalabrg vnc.ij.rhab.op vt fupra dr.i. diacath. dr.ij. trjph. perf. prò acutie , fi adeft v n c .v m.f.p. Pro fo!uciuis,quo^ ad addi licebie diapr, folut.vel cathar.rof. Item quod ad reliquiasjdigeftiua prouocatia fudores,& vrinas,fed tamen leuia , qualia fune /y.Genci.fine ace.& fy. de endiu. cum-» aquis,vc fupra. Auc vteriselefluario fem-com. cutn aqu» hordei loco pocus, licet no muitum reflinft. pracerquam tempore calido.&jeftiuo. Et cune refumptiue cibetuf atger quieta-ì die bis mane,& fero.

De Febribu's compii. yt Totoque hoc tempore vti poteri« clyflv acutis,maxirae in horrore pharmacorum, óc in maceria parata per feceffum ire, veluti ex caff.rec.excr. cumagar. & falegem.rhodom. ol. communi cum decozione & c. Exhibsu vno die quietis. Perdurante adirne morbo decimoquarto, aut circitec,«fiate eodem fqlutiuo rteris, tamen coletur Rhab. cum forti expreffione. Localia eadem. , Aperif ua quoque eadem>& Potus moderacus in die paroxyfmi horaJ declinacionis. Clyfmus quoque ficidem. Amplius procedente morbo deuenìédum ad digeihua forciora , vt de radicibus Mefu. & Bi.»ancini cum aquisaperitiuis. Medicamentum forte debile in forma pillul,Ree.pill.de rhab.& agartroch. an. dr.-r. for.m ptll.cum cacb.rof. Item pro apozemate iulebi viol.vnc ij.aq. hord.vnc.iiij.m.Exhibe poft tres horar. Loco pillul.de rhab.licebit vti rhab.tritura in fufa.(Se loco iulepi pro magnatibus man na in eadem doli. Poftridie regimen pharmacati. Eocalia,quaf fupra. L>iartareiumpciuamane,& fero non fin: a^eratiuis,vc cótusü cum colatura ptifanse, ana>& m. ¡Rii* ordinatione nera&a fucceduc hi's ape • £ 4 una

72.

Meth. Pauli Tuccx ritiua fortiora,& diuretica sue dimanda, atq; interim Digeftiua,qu* Aipra fine potu multa. Quod fi cum hac febre menfis vnius lati tudine complicata fuerit oppilatio lienis, atq; hepatis, ficue fsepe numero vfu venir, ve propterea generetur fanguis aquofus difponens ad cachexiam,aut ad hydropem: tue vtere Ele&uario diatrion Tanca!.& diahodo A b ba. abdomine applicatisaperitiuis , ötalijs, tic quibus infra. lnterdicendus nimius potusaqus, necno omnia impensè frigida qurJmodohbet affumpta. Vom itus,vt videtur Auicenna?,magnopere conducic pranfo.vel crenato duabus tarne legibus obferuatisjcui feilieeteft confuetudo vomendi>& cum materiato natura tranfmiferit ad ventriculum , quod tamen perrato contingit.Term ino hoc exa<So alteratiua non fint amplius frigida, fed valde remiifa-,, nifi tamen affcäus eiTee acutus conuerfiuus. Febris hxc facili negotio protrahi poteft in longum ratione phlegmatis craflì,pra?fertim in corpore difpofito, atque etiam fi fuccefleritin Autum noex reliquiis febriu acutaru *ftiuaruq;quo cafurationi confentaneu efi.vt complicencur oppilaciones, & pericuJum im m in ea th sö icsja u t hydropis,nifi dih'gencer caueancur eadem^rcmcdi/s feilieee

........

~ * ?PS3

D e Febribus compii.

3peritiuis,digeftiuis, ele&uarijs, leni$iuis,localibufque confuetis,& diasta tum vniuerfali,tum particolari. Infuper imminet periculum febris conti* nus ; cumque iam ferme confirmata fueric oppilatio ieccinoris,qua» eft periculofa; tuna propeer tnulticudinem, tum propter vifcoJìtatern. Accidie quoque fatpifliìtté, vt cum hac fèbre complicecuralui tenàcitas, nifi tameng obrepTerit lienteria ex debili faéìa ventriculi retentiua. Quo cafu rorfus redeundum effet ad medi« camenttim fortedebile in forma pillulari efi apozemate,cuius ante meminimus. D ista fit refumptiua. Potus efio vini albi fubtilis odorati non adeo Iymphati>nec multum vinofì. Cauendum tamen ne languens cibis obruatur plufquam par eft: porrò folet co tem pore appetitiua vegetior effe, quatti digeftiua_j. Cauendum etiam àtriftitia,qus per mor bi longinquitatem pterumque fclet infeftarc decumbentes.

Metb.Pauli Tueca

De curatione binarum tertianarum non purarum intepolatarum. Cap. VI. Onuenic heccuratio cum precedenti in m ultiset dieta,& digeftiuis, & minoratiuis.St eradicaci uis. Paroxyfmi Tub liac febre poflunt effe trium modorummimirum auc communicates, aut iiibintrantes,autalternantes,vt dicemus in_. Opiftographo de compo/itione febrium. Febris hec incipit pleruiiique à materia-» mulca,quando fueric ex fe incipiens . in qua lì animaduertes acuciem ex demonftrantibus iignis, ipfe non differas abfeiflionem caufe tnaterialis Conftituca igitur dieta tenui incipe à minoratione caufe leniciuo audio in dofiiuxca di&amé decern rerum,videlicet naturalium, & preter naturam. Clyfter parabitur, qualis in terciana notha. Nimfrum qihil variatur in hac curatioiie,quam fupra fadium eft.-preter quam quod tempore eduftionÌ9,quoniam he bine febres indicant properandum elle magis ad edutìionem caufe materialis. Igitur vtere medicina forti debili, que fi» mul molitur difficilem eradicationem,& vi res nonlabefaftac, quippe feme! eradicare^» cu pericolo vircutis noexpedit, verueuacua tioncm/epe rjum-ro partiti aulito facius eft.

De Febrìbus compili 75 Vocaturharc medicina ab Auic. fubciliaJ tiua fimuJ,& aggregatiua. Ea eft duplex,in quaingrediuncur corpora medicinarum fimpliciura in fubftantia_i» qualiafune piilul® de agar. pili, aggreg. pili, de Rhabar. doli carnei! competenti . Pofterior.in quam ingrediuntur vires tantum medieinarum,vc deco&iones, infufiones, noiL. autem colatura:. His vcim uriam oibis chronicis, aut re«ftius polychronicis.ea reperendo,fi libec,fin-] gulis hsbdomadis. Infuper variatur h$c curatio fecundutn_* varias permiftiones humorum.bilis enim, & cuoi tenui & cum craflo phlegmace co min ifeeri folec. In vtroque cafu curabis, vti induabus fu» perioribus capitibus annotatum eft ; Ele&a die a r r i s i cognitis fignis, & motu materia:. Solee hatc febris fuccedere febrìbus mali g n i s i fatuis iam curacis fub finem aeftatis, & in principio autumni cum debilitate vir-' tutis regitiuse, & membrorum principum_j pociffimum hepatis regeoerantis malos hu mores, & ia tn in periculo hydropis, & he& ics. E!e&uaria,& vnéüones,& localia, & diae» ta particularis erto, qualcjn exponemusittJ c u r a to n e p h le g m a tic * .

7<S

Metb.Fatili Tue ex curatione vnius ternani continui nothx. Cap. V I I .

v' ,: • *V

•l

istaapparentibusfignis acutiei prin cipio fic valde tenuis. Hequiritur in hac febre fenicio maior fiue per os,fine per clyft.quam in inrerpolatamimirum eft huic maior calor,& ficcitas. Clyftcrqualis in terciana pura continua, addito tamen rhodom.& agar.cum falegem. racione phlegmatis. Phlebotomia fiquidem indicabitur,emo!litaprius aluo fiat ex hepática , vel commu ni, potius partita, quam fcmel multa quantitate. Pierumque vero plebotomia iuuac magis, quam pharmacia: nempe refpicitphiebotomia magis vtramque caufam. Digdíiuum materia proprium hoc efto. H ec.fy.de (beco rofarum vnc.i & de fuc.en diu.vnc.-r aq. bugio, vnc.i-r Lenitiuum per os ex aq cordiali caff.thtmar.manna.aut zacch. viol.rhab.triphe. cofueta dofi,qus fiat á nobis alias diñata. Dies arcis erit apparente figno digeftionis & fi materia fuerit furens in quartana. Quod fi dederit inducías,& crifis non ap* parueritjfeptima die. In principio vero non expedit, quia fupponimusfebrem non effe de valde acutisj'

imo

De ¡Febribus compì. 77 m ò oportet prius expeäare perfeäam di\ geftionem_>. V ti poceris foluriuo defcripto in curanone tertian* pur* continuai. addito in deco r n a agaricü cu falegem. racione phlegmatis. kocal/a opportuna, & maxime ftomachica adminiftrantor,vc morís eft. Interca dista Temper erto refumptiua die quietiori5mox altera die partim refumptiua, partim alteratiua,qua|is eft ptifana cum iu re pulii. De curatione binarum tertìanamm notarunt continuarum , Cap. F U I . N hacfl-brefeftinàdumeft magis ad purgationem.quam in vna notha continua; fiquidena in duplici coniungicur multicudo maior. Mollica igitur aluo prsftat fanguineou» mietere partito potius, quam cornino femej multa quantitate. Nimirum ven* fedio neutrum ob humo* rem conuenit,i$d camen ratione fequel* talium humorum,quiin venis cum fa n g u in o Commifcentur.non eft incongrua. Quod fi nulla eflet neceftitas phlebotomi* tum diasta,leniriua per clyfteres, & digeftiua puranda funt,vt audifti nupcr. Quatta die nullo apparente figno indica tin'

«8 Mctb. Pattli T uctÁ tionis fquam uis in hoc cafu facius faitee die fecunda)per os exhibeletmiuum aliquod, aut minoraduum ex ante notatis in forma boli,autin forma pocabili diííbhie mannam, vtb en e nofti. " Quod fi hace febris fe fe oftenderic acutam, quamuis raro accidat, framanti choleram_> pituita j; die fecunda, vel quarta iuxta menfuram, ¿con d ition es fymptomatum vteris minoratiuo, cum rhab. & triph. perfic. Si íiSolutiua vero funtelefiuaria de fuc.rof. Sí Diapr.folut.& fim.adhibenda cum prasmeditatione pro difpofitione , ac viribus aegrotantis. Et fi vero,febris h*c,quf fie per dúos hu mores putrefeentes intra venas in duabus mineris facientes duplicem motum: racione multitudinis videri poteftacuta.quoniam tamen h*c muititudo partita eft,proptetca no jndacet acuriem,^: feua fymptomata , Sí co magis,quodhumorum pncredo longe diffita

eft acorde. Adhuc vero perdurante febre digeretur materia partim akeranribus,partim aperientibus, modo Sí tempore qui máxime videantur accomm odaci. In deelinatione vero flatus vtendum eleftuario fem. omniuni frigid.cum potu reftinffiuo, fi tantum inflammatio fubfic magna, Si máxime in fine hebdómadas, qu* tam eoj

D e Fcbribus compii. 79 inflammatio raro fit,nifi ficin caufaphlegma baurachium ideft nitrofum nominarti»». , quod quidem cificere folet malitiam. Valecautem vfus eletìuarij ad prouocandos fudores,qui facile contingere poifunc do minante cholera pra: phlegmate. Quod fi oportuerit itcrum tentare purgationem.prasftanda eft eadem die artis mediis eradicatiuisnon violentis, auc infeftantibus corpus,fed prope familiaribus, iuxta coniugationem ¿.reruns non naturalium. Iam vero fuas accefliones longius protrahente febre,& nihil imminuta eiufdem vis argumentari licebiteife vitium ex materi® multitudine,tum veroexerroribus commiffis ab infirmo, qui facile labefafìare valene hepatis facultatem, &prpoinde contrahere cachexias ex oppilacione in poris, & venisj adeoqtie ex fanguine iam aquofo generandum futurism hydropem. Quapropter maxima cum diiiger.tià roborand* fune virtutes , & aceruatio prauorum fuccorum fummopere caucnda. Id quod commode perirci paterit medica mento forci debili crebrius exhibito,necnoa vi$u conuenienti.

Meth. Potili Tueca)

D e curatìone f i bris C aufinis, feuardentis. Cap. I X .

Ntentiones curatine quatuor. Prima in_. regimine fcx rerum non naturalium , & precipue in cib o ,& potu. Secunda in digeftione materie. Tertia in abfciflione caufe materialis. Quarta in remiflìonè fuorum accidentin n u . D ieta fit fere non gradus iufii cibi,fed te* jmiflìma, primis prefertim diebus. Digeiliumn ex oxyzac. fy. de nymph fy. acetofo/y.de acido cicrij,curn aqua cord.die minorisafflidionis, hora quietiori; die vero maiorisafflidionisin fine ftatusin loçutifcj p o tu sd lo. Prima die Clyfh!enitiuus,qui Ree. rafure cucurb.par?2.fuc. fo|. fiele part i. in quibus diífo pulpe cafl'.recent.extrdr.vij.meli.viol, dr. ii.o!.vjol.dr.ii), iklifgem. dr.-r m. Quidam prima,aur fecunda die exhibent lenicmutn pet os,quod Ree. mannam eled. Caiab. caiììam, thamar. & firn, quatta vero I purgabis corpus elediue Sí accidencia caufcnis fine valde ienia, ¡ quarta die mouebis eradicatile premiff;u fanguinis tmflìones fi materia cum fanguine niifta fit;aiioquin abftinenduni, ne furiar

ç b o le r a d e m a g is,

r ."'

Z>c Febribut compii. Intcrca cor tuédum á malignis vaporibus per hocquod Ree. fy, dà acido citri vnc ■ £». pvlu. diamarg. frig. dra.-~ m. ante cibuau* pom i da. Ppithemata cordialia,& theriacam re folti« lamaqua namphe rhoraci dilue. Pulueres item contra lumbricos inde ve* inculo. H ec dum aduenerit dies artis,qua die eie« aiue vt educas,Hec.flor bugi borag. viol.p, i. pulpar chamar, vnc. -r* prunos numero io . paffiil 2 ziphorû ana v n c .~ fi.dcco fecunda art in /uff. quanticare aq.acetofells fic.vt fie reflibilis lib.*r in col.diff.màn* Cal.ele.vnc. i; rhabar.opc infufì in fuc.rof.& nò col.fcrup. iiij.triph.perf. v n c.'r m. Hoc etiam evhibebitur & fecundó,fi neceifieas vrgeat. Poftndie régimen pharm acati, fed fi iiu aurora acceflìo fubrepferit, abflinédum tune cft a potu:fed in declinantionem differendus potusreftinàiuus. Item eft ftomachus confortandus. Üluus dyflere lauandus iure pulii vitelli« ouorutn,& zacch.non adeo rubro. His a&is fi refiduum maceriar fit, repetendum rurfuseft digeftiuffputa hoc,quod Ree: iy.de rad.Genti.fine ace.fy.de fuc.endiu.cura C(lt^ ’ ro E e t ir in aurora,fi non fit acceflio.fi vero fir,differendum in declinationem ffatusivbi (ìris fit cIamofascum elefiua9U0» P*ratur e^c quatuor fem, com frig, F pò-

Metb.Pauli Tucci

potusreftinñiuus agrotum manee. Quantum ad remi ífionem accidentium_»¿ primo fi fint vigili*, feu dolor capitis, cura da fune hac fomnificis, non omiifis etiam_j papaueribus oxyrhodinum autem in fronte» temporibus:& naribus erto ex ol.viol.rofaro omphacite, populeo, & pauco aceto cum . aq.rof.fed caute tarnen ne Icchargum improuidus accerfas. Si fitis vrgeac crebris hanc fotionibus gutturis ex aq.hord.frig.auc aq.infuf.pulpse thamar.aut vino aquofo compcfces. Si ariditas horreac lingua, vel nigredo.difeuties hanc humeäantibus, & ablìergcncibus.-ergo fiant lotiones ex aq. hord. aucpu» patella ex Temi. pfyliii,& portul.córuforutn, qua pupatella in cádem aquam infufa con* trice tur.

He curattoriefebris fanguinex• Cap. XX. AE c curario perficitur fex intention!* bus.Prima eft euacuatio.Secfida fubtiliù incraflatio. T ertia infrigidatio. Quarta mundificado. Quinta digeftio. Setta refolutio. Pro prima fiat fanguinis emiflio reperita.1 Pro fecunda adminittra fanguinis incraf*

fantia, v tlaäu ca, Portul.cacurb velfvr.ex

eifdem.

“ "

Pro

De Febribus compii. 8j Pro cercia intécione cibi fintcifruli,la&(iJ cucorb. & omnia olera miìpida . Potusreftindìiuus. Pro quarta intentione Caffia,manna,pulpa thamar.Si firn. Pro quinta, cum eft fynocha putris» ve in alijs humoribus.iìc eft digerendum. Scxea intendo completur diaphoretici« porti quam tamen fafta eft phlebocomia lenitio,eradicatio,mudificat)01infrigidatio,& xq u atio ,& omnino in declinatione. At vero diaria fic apprime tenuis, licucin caufone. Si vero fynocha fic putris, paulo ampiiua in qualitatem, & putredincm intcndcndj-. menseft. D e curatione febris phlegmatic<e* Vratio febris phlegmatic* tribus intetionibus concinetur.Prima quidem lenificatione,& vomitu.Secunda incifione,& fubtiliatione.Tertia vrin* prouocatione, & diureticorum vfu.

Quantum ad lenificationem. H*c incladit minoratiua,vtdecodiones,& infufiones Agar.Turbith,& fimilium, Vomitorium,autem primoleue fit,deinde acre , materia vero iam digefta diuretica_» i«nt adminiftranda, atque hate de certia inJ'ntionc,

Quan-

M etb .P a u li Tuce#

Quantum ad fecundam intentíoncm vté> dum fyr. de radie. Gentilis cum a c e to . quo laño purgandamateria medicamentis ipfis in fubflantia, non in virtute tantum . H * c autem in toto augmento . In ftatu vero pri. mo refumpeiue cibabimus,& eleñiue foluemus. In «fíate fie; Hec. decoñi fruñ.leriiti. Morum.in cuius coIat.fuffic.diirol.pulpaAffia; recent. extnAgar.dr.iii/.iali/g.dr. -r rhab. optimi dr.i.D iaph*n.vnc.-r fiat pot. Port hsc tutius vti potcrimus diuretiefc tortionbus,& iterum partial digerimus.par* tmieuacuamus. & * Digeftiuum fit fy.de rad- Mcf. cum aquis appropriatis,& eleñuarium 4.fcm. comma. r o il aliquot dies iterum intendas abfeifíionem can fa? roaterialis eleñuario pillulari. quod Hec.piHu.aggreg.Agar.troch.Si rheib. an d r.v tormentar piüulx cum cathart. rof. 2. horas detur Apoa. quod fupranolo c a h a fiant pro Hornacho roborando, i erno non dubitandutn humores dieeri per (yr. bizantmum de radie Mefu deeupat. cum aqua melii&.&c.deindc corpus expC g a n d u ^ c d .c a m tn to fo tu d e b ili.id tftin n ■ Agárico, 1 urbith,St fim.a e S fn ííf

£'tra umnCm h«n«itMem ad-

M , m PP' 3 t ,0 n i b u s ’ qu * fc a ,P « h u ic fc-

br,um Sc^rationi comités fuere.-proinde*

»atm*

■

Jbe Febribus cmpil. Sj inungenda regio fplenis, ftomachi.iecînoris propriis apericncibus. Hic aéfcisii refiduum quid manfcrit, régimine ieuandum parricu!ari,& cJyfteribasex rhodom. Agar.falcgem.& bieris vcrifqne. Si firma iecinort fubiïc obftruâio , v is o infufîonis rhabarb, coiaci corrigerai-. Siomachi vero regio ceroîo vtriu/que* galliæ fouebitur. Adhuc vteris eleâuario ( quod Rec.pulu.1 rrium fan cal. dr.Lpulu. Diarrhodon dr.ij.4. fcm.com.frig.vnc.i zacch.albi clarificati in aquacapill.ven.vt fiant eleâ. in morf. Do* fis vnc.-r in fingulos vfus. Decuratione febris quartann, o Y . fpecifici cuiufque humorisquartanant »3 inducentis.fi rnçlâchoiia nacuralis fubfic, Rec.fy.de f«c.lupal.& de fuc. fumar. fimpi. ©ideendiu.

Si fit cucn chol.adufta, valet fyr. viol, de» fuc.cichor. S ifitc u m repletione fanguinis, non efi pateendum phleboromiar. Si qnartana fie ex fe incipies, competit & phlcbotom ia ex vena cômuni,deinde fi neeefle fit iterum ex Saluatella. //is aucé procédant alui lenitio per clyfi. rem,ex decoft.herbarum commun.cum cafM3, rhodom. oj.puro . poft 4. vero paroxyfF j mos

V .

86 Metb. Pauli Tu.ct& mos ¡(erutti lenias per os(humorem qnartanariu proprie non accingendo)fiue caflia, fiue manna,zacch, violato Diacach.& aq.fruAuum inco&orum. Si vero vergar humor ad Aiperiora.votnituseftprouocandus hora paroxyfmi. //isiam a&is denuo maceria disereda eih & partiti) apericiuo,parcim alceraciuo dedu- Ì tenda. Diasta iìccontraria caufa?, media .f. quali- | tace,vceft hordeacum in iure p ulii. Die pa- I roxyfmi cibo abihncac» & vomitum prouocechumorum.

Poitridiecibus efto reCumpckms, Vefperi alteraciuus. Pofthrcex vfuClyflereft exagar. falege. rhodom.fimpI.cafl.it hiera fi velis valendo rem. Interim Ienitiua,qu* debentur,non excedant ordinem confuetum. Si quartana per hebdomadas, & menfes procedere videatur, aduenienci quadragefi rn?die tentabiturabfciflìo caufa: primuatu/ informa potabili,Rsc.floriCord.follicuI.feng polypodij, rhym i & epythymi.pairul.q f.fiat deco.fortis forcifqjexpreifio in col.iuff.diflbl. pulpa; caflT.recenter exer. vnc.i. aut Aie. viol. vnc.i;.rhab.infufi in parte di£fce dcco&ionis non colaci ¿r. i. fconfe. Zfamcch vnc. ~ aut diacach.ad dr. vij.m i.fiat pot. A b his fi per fiftac hum or, yontitus fortis ■

De Febrìbus compii.

prouocandus,& diuretica valentia . Adhue autem tertio materia digeratur, & foluatur non forti fimpliciter medicamento, fed forti d ebili, nec in fórma pillulari , fed potabili* quale nodi. H zc,fi quartana per fe fuerit incipiens.Si vero fuccefleritalijs febribusnond lenirlo* n e , neque à phlcbotomianos exordiemur» fed d digerentibus,& aperitiuis,& à dieta refumptiua. Sy.autem efío:qu¡, Rec.fy.de rad,Mcfu.ve! G entil. íy de fuc.lnpul.autfumar. Port aliquot vero hebdómadas abfeinden* denda caula: fique fit hyems, in forma pillularijRec.pill. de fumoter.rhab. opr. & agar. troch.an.dr.T deinde propinecur zgroco Concinnatum Apozema ex m anna, aut facch.violaro,cum aq.hordci,&c Quod íi poft exaftum menfem perfiffat quartanarius fomes, materia digeratur,& me oicamento form® potabilisancc di&ac* depellacur: poftmodum applicentur neceflaria localia.& iterum dígeratur materia per apenentia,ó¿ prouocantia leniora, quale digcitiuum eft de rad.cum emullione 4.fem.com «nun.frigid. ra ík°^-duas ^ebdomadas expurges corpus 1 ártico fub forma pillulari.quod ante poy r u.s ,n curacionc quartan* iucceífiua?, V i tima digeftiua funto fy de t hym 0, denPf?hymo,de fy. fumar, maiori, & de rad:c! F 4 Me

Meth. Pauli T uccr

Me fu. Bizantinus cura aqu. capii!. vencr.& fcolopendri;. vlrima perpurgatio (ic ex pili, de lapide armeno, & c: Et quoniàadiunguntur igpe numero quar tana (uccedéei graues obftru&iones hepacis, Iienis,ventriculi;tnane decofiu offèracur thym i, & epirh.po!ypodìj,fol.fenspaflul. Agar; & c. in aqua cafei.vel lim ili. Interim inungatur abdomen ex oleis ap-ritm is. fìc Ree. ole. ver. li!ij de cappar. amygd.amar & dole, o! an eth i, an. vnc.*r fuccj cyclaminis,& herbg ìingug cam's depu. ratorum an.vnc ì.fuc rad. filicis, & cappar. andr.ìij.cere q.f.mi.fi vng.quo diluacur to ta moliitudo veneris mane vefperique forti manu fricance, cui fuperf ifioni folium bra il x calidum fuperdetur & deligecur. Ad h sc vtilis eft iufufumrhao.dr.ii.in al bo generofo mero de terno in tertium ad vnc iij.aut4.vcacur thcnaca m a g n a c i mi* thndatio. D e airatione febris bellica is t a vefperi alterariua.mans resuptiua., Prioris generis funt ptifana colatam i colata, cum laóteamygd. decoda mica panis cura la&e. decodio cucurbits in eodeoi la&e»bugl borag c ichor, cura eodetn latìe* Caro ceftudinis cochlearura terrcilrium-* cancrorum fluuialiuniiranarujn aquaeicaru^

D e Febribus compii. ■ Sp Resnptiua prima fune ptifana colata culti iure pulii, vcl non colata. Poftharc vero aue$ parti* cerreilrcs. Tercio pulii gallinacci, & c . Quarto concufum pe&or.Gallinf,àut Caponum. Quinto oua forbilia. Sexco ccftes gatlorum.Séptirao iura confumptarum gallina« rum,au£capooum.,

Vinumfic album aquofum.

Debctur haec he&ic* Amplici poft folaiti lenitionem. Compofic* vero polì purgationem. In cibum ,& altcratiuum exhibent MedH ci Iac,fiuè caprinum, (tue afininum, vcl etia humanum , prout magis minufque horrec bare agenfumendum ab vbere lì fieri poifir« quanticate Iib.-r ordine, & modo confucto. Si hoc ftomacho graue fic , hordei liquor prasbendus, atte peifana colata cuoi pauco aaccharo. Prxparatione,& digeftione humorum no «getarger , nifi cum he&iea coniungatuC putrida febris.Pro fy.tamen efi violac.iuiubinus,granat.dulc.apill. vener. & aqu.horj dei. M edicinalia, quibus vtimur fune, lenifliJ ma,vt cafiìa,manna,zaccharum viol. diapr« fim plexvfqueaddiacath. fi modo ficaluuS adftritìa,^ corpus cacochymum,&praroif-; fifuerincclyfteres. H * c igitur lenitiua non erta a b re polì: aliquos habdomadas fspe rsgeter« prò com ‘ ..................... P!5:

jo Metb.Pauli Tuced plexione patiencis, ad foperfluitates excrementicias educendas. His a&is nil melius balncis aqug dulcis.in labro vulgo tina pro ficcitate madefaciéda. Probaturitem ele&hac forma, R ecifeminum frigid, vnc.i.fern.papau. albi, femin. coti an.dr.ij.nucl.pine.amygd.dul Pyflaciorum,pulpar pafluhana vnc.i.pulpam peäor. «aponis affati num.i pißen tur omnia, & fecundum artem cum facch. albiflìmo in aqu. bugi.quota fuiffiat ele&in morf.& offeratur ieiuno mane vnc.i.cum aq.Cochlearum ter reftr.vel teftudin.aut cancrorum fluuial.poteft edam confici eleö.cum pulpa Cochlea rum minortim,vel tefiudinu vel cancrorum fluuial.aut omnium iunäim.aut fingulafium. 6 Vnguenrum adrcnesvalde alteraduum, Rec.ol.ny mpha?a>, ol.femin. cucurbita™,ol. viol.ol.rof.omph.ana vnc.i. lotorum decies vel aqu.rof ex caph.endiu. Adde ceroti albi vnc.i.cerar albarq. f. 6t fenguinis tefiudinis modicum,fìat lento igne cerotum. Hoc diebus fingubsilline fpinam dorfi. Epithemata pro iecinorc fianr ex foce, folani.cichor.cum pauco aceto, & aq.rofa-

Ad harc vtimur puluere capitali pro capite roborando , ac tragcapioftomacho, qu* ▼ »Igariafunf.

Kimo quoque tempore mia. Porterò die ftatim eradicanda e!e<3iue torà hoc medicamento. •Ree. floru cord.florum fumar.ana r _&. . . puip.thamar.vnc.-r- Agar.dr.iii/.falifg. dr.if. fiat decoftio in aqu. cord. & in fuff.col. difÌI puipf cafflrecéter exth vn c ì.manf Calabr* vnc.i/. rhab. opt. infufiìnfuc. rof.vigorati & colaci.dr.iiij.femin cirri/con tu fi, fem. A1e xa ndri n i, D i j .a!b i concuf.ana dr.-r fy. de acido cirri vnc. i. criphe,perf.vnc.-r m. fiat potus. Purgationehabitaporrige perpetuo ante cibano diarnargar.frig. cu cleft. de gem. auc fim.Localia applicentur eciam i principio, & cibi funto refutnptiui. Puluìs experi mento comprobatus contra mali ¡¡ni catena Ree. im p erato ri*, bifcorca: tórment gentian^,herbe carlina d ida, radi, ariftolochi* long* ana modicum,croci momentum.fiat pulu.dofis eft aurcus cum vino odoraco.aut fuoco acidi cittì}, aut aqua ace* tof.contincaticur fimul per cres horas, poftea fiat epichemacordiale,& hora vna ante c ibum detur puiais coucra lumbricos, qui ®«ncincc haccì

Meth.Paulì TuctA

F Rec.fem.citri, fiem.Alexandrini.fem.portul.diàamui albi,cornu cerui vili ana dra. i. puluerentur, & m. dofis dram.i. cum aqua_, grami, vel portul. auc cum fy* de acido c i tri cum d iàa aqua poftmodura cibetur his fc.quæ guftando acidulum referunt faporcm. Clyfteres funto !eues,niiì maceri? vergane ad fuperiora, qui mocus fortibus e ft reuocan dus. *<*. Si lethirgus,autphrenitis inuaferint, curencur luce prouc arcis eft in proprio Tuo ca pite tradendo;. Similiter lì pefticia, aut alia exathemata-* maligna fuborra (ine. Sifebris vero port i4.d¡em non dee indu cías, immo port feptimú »immo poft quartu (quoniam eft ex valde acutis ) digeracur materia fyt. acecofo , vel fyr. acido citri;, & defucc.bugl.cura aqu.accommodatis. Et iì iterum fuerit opus educere materiam elcäiue, educacur, fed lenius tarnen quemadmodum diâum eft. Inter carera vero fíat aeris ambiêcis com» mutatio adpuriorem, etiaoi cum veftimentis. H «c fatis Amt ad curationem peftilcncis febris. Ad prçcautionem vero vtimur pillul.Aui* «en. ex aloe, m yrrha, & c r o c o . adduncali; agar. bol. arm. älij vtuntnr fheriaca. Ali;

i)e Febribus compill

caricas, rutam, iuglandis nudem. Alii fy. de acido c trii. Alii fy de face, acetof. auedo* ribes cum pulueribus, vt dixit, contra lumbricos. f i n i s

LAVS DEO, AC B. M. V. ET DXVCAE.

p r a e f â t iv

n c v l

Ad co îraftam morborum inte« riorum therapiam Neapolitanaov

ippocrates venerabilis nofter diftator fuo nos exempio do cuit in toco propemodutn opéré curationum epidemicarum, vt capita duntaxat earü iîntadnotanda memoriae gratia. Neque enim in demonftracionibus,autrationibus occupatos effe nos expcdit, qui ni hil in vita vacantes affidue vacamus innumcrorum ægrotantium officijs. Aufus eft carpere Dionyfius Longinus in libro de grandi dicendi genere, Coi noftri Scriptoris aphorifmorum primum,quod hic effet confcriptus afyndetis» & quafî lapidibus fine cæmentonon cohærentibus verbis. Verum neque Rhetor alioqui grants, neceuro imitatus Petrus Vi¿torius in Phalereum, qui dixit amatam viro compoiitionem duram in fententijs fuis edendis.-agnouerunt neceiTarium-j Hippocratis afticifmum ab optimo fene

T *' 'J':

ftudtosè cultum eo confilîo quod iq arte alioquin infinita reddere preflam, & adftriâatn toto faragerec animo pragmatias infinitudinem. Ad hune nos modutn per q u a fd a m J quafî claufulas, & per interpundas no tas medendaruminterioris corporis affedionum exempla dedimus ; tum, quia corapledentibus has interdum fcripto nobis ocij fatis nun fuit; tum quia nonu* alia pariter vtendi ratio conucnerit hxs» qui pugillares, 8c enchiridion medendi volent. "" *

—

AD M O R E " I¡N T E R N o S. MVM.

Ad Phvenitidcm remedia• (A frigidus fi non fit natura, pareeur arce x V ex frondibus frìgidis.&C. Seáio bafilic* dexteri brachi j,doQrinx_. G a l-i.A p h o r.a j. Syr.deportuI.de papau& de inf.rof. eum aq. nymph. nam valent ad conciliandunu fomnum. Oxyrhodina ex ol. rof. omphac. parte i, aqu rof.part.i.Sr acetopauco; atqaeprim o quoque tempore, & prima die;poftea Clyfter efio,Rec.cafl.trad.vnc.i obvio!.Si mel.viol.ana vnc. iij. cum decoño materiarum & herbarom vfualium m. Setìio cephalic* ex fiaiftro bracchio fe cunda die,& tertia. Sefiio vena: frontis ad vnc.ij.fanguinisi y e liii. Aqu a paretur ex hordeo pro potu.

Pharmacutn quarta die Ree.flor, cor.p.ü tham.

Epítome Curatiuá 97 thatn.vnc. r-fi.dec.in aqu.nymph, in colar.1 diíT.mannar elc.Calabræ,auc fucci viol. vnc. iij. Rhab. opt.vigor. dra.i-r inf.in vnciis iij, fuc.rof.perf.Triph.perf.dra.i. & non col.fiae pocus. Cucurbitula fcarificatori*. Secundadle caput abradendum,& eidam affundendú guttatim ftillicid. <,p Rec.fl. viol. flo.nymph.an.m.laéhi.mandrag.li'yofean.p.i; cap.papau.numere i .dccoq.in fuf.quantitate aqu. f. embrocha» ad futuram coron, tepi da fi iellate, calida: fi hyeme ; mane, & fero vfitandar ad duos dies. Capiti appone poli ftillic. pannos lineos made fados in ol.rof.omph. Odorifera,quf vocanc.Rec.aq. myrt.nycnph.rof.rubrarum ana vncias iv.aceti rof.vnc. 1 *r flor.viol.& fantal.omnium,ana dr.ij.nymí ph.p.i.in vafe vitreo vtitor odorans. Aquae flillatitiar ex Jafiucis m an e,& fero vfitandæ prandio, & cæna ad attemperanda bilem. Fotusgallorum viuorura mane,& fero per - vnicam diemjaltera vero catulorû laàant.in vita diffeàorum , vel poliremo ran3rum_i eodem modo foto capite; quodad alias par tes frondibus laàucar. Syr. de papau, aflumendus per oscunui fy.de nymph.& requie N ic.& dummodo ferant id vires,vtcre philonio rom. nam alias cejnrcicndancur narcotica, fi imbecilli* G tas —

■

Internorura morborum tas Ut virium,aut faltem in pauca quantica« tu Vnguentum popul. ad tempora languen ti^, vel Oxyrhod.Valentiora hoc m odo,ilec. aqua: nymph.fuc.ladtana lib.-r aqu.rof.vnciasiv.aceti rof.vne.i.m . Balnea in brachijs,& pedibus ex decoiìio oler ingredieneium in ftiliaticiafuperiusannotata in brachijs,& pedibus. Experti funtetiam pepones aquatic, iru ipfo capite. 9S

Lxtbargum remedid

E&io vente medite,ve lracione fanguinis, vel infUmmationis.tatnen. Clyftere prarmifloex diaph.diacat.vel hoc m odo,Ree.hier.picr.vncia -r calf.tr.vnc.-r ol.amygd.duI.& rnel.ror.ana vnc. iij.m. Syr. de i nf.rof. de Eie. borag. & rhodom.’ ex zac.ana vnciam ~~ Aqti. borag. vel meli!* ve] beto.vnc.iij. in tercia die fecanda eft vena cephal.finiiiri laceris,& polka Medicamentntn in forma pillul, i. ex pii. cocc. arab. de agar.& rhab. vig fi aderit fébris in secate maxime inuenili, cumque etia pili, fet.poteft fieri mafia ex fucc.rof, perf. mox apozema.Rec.fy.de inf.rof.perfex cuín aq.beco.& tnels.iyr.quoque addi pteft de 9« iofrof.rub.

Q u o ti

Epitome Curatiua

Quod fi deglutire has non poteft, fit in J for.pocabili hoc modo.Kec.fl.cor.p.i.ftecha dos,/ampi beco.ana p.i.agar. troc. fine falegem.dra.i-r fìat d. in aqua beto. in co), dif. fyr.qumque inf.rof.perf.vnc.v.dc ^.inf.vnc. i;.m .& fia tp . -■ iPofìea abrafo capite fotus fiat ex hi$>Rec. Anod. omnium ana p. i. dee. in fuf.quanr. aqu.bet.Si fpongijs vticor» &ab/terge in finem caput, deinde pannos madefa&os inu o! coni.& amygd.dulcium calidos appone* parti a/Ltìa; per duos, dies Sì ipfo eodem_i; tempore oprime fieri poflunt in fronte focus. Oxyrbod.hoc modo,Rec.ol.rof.& comm. ana vnc iii.aqu,rdCÌib.i.acet.rof.vnc.ijj»ni« bcernucacoria. Rec.pulu.nigel.euph.piper.caft.ana dr.i/j fiat pupatellaquas immittarurintra nares. ¿odem tempore propina Syr. ad con Seroandum cerebrum, & di/cuciendam ma ce na m in ipfo. _ Rec.fyr.de inf. rof. rub. incompf. fyr. d ei «*ch. io* art. ana vnc. * pula, caftor. & Confi diatnbras ana dra.-r m. Pofl'umus quoque vti theriaca ad dra.i.cfi qu.bec.vel vticor dìflbi.cum fuc.ruta: ad lemendum, V n a io n c sc irc a p ri.a s vertehra8 paratifi « oi.nuc.mofc.e.x lachr.&balfam.videlicee ■?'j 'T ofc,Cx laehr-& bafi.ana dr.-rJ Cj.amyg 4.dulc,vnc,*r in. fy, G z jqjnc

lo o Internorum fnorborum H iñe ad dúos dies cadili lañares per me dium incifi admoueñdi m ane, & fero íupra capüt:quod poílea abluatur 0l.cham5m.pritiatim. / Ifitetím fternuta Coria , & vnñionesnnn . intermiccantur. Galli ítem admoueñdi vel quater interdiu coiem modo,quo catelli. Capillieuellendi ad apercionem pororum» & di/cuflionem fuperfluorum. Perdurate malo Embrochas,Rec.chamfm.’ meliol.Enigr.fem.lini.fampf.beco.ferpil.ftfchad.Si rof.incompí.an.p.i.bull.in lib.v.aq. beco.ad con fu mpt.tercia: partís, & fafta colat.feruecur pro Aillicidio, quo veimur , & calido fotu per fpongias Cucurbitulas ícarificatas Fotus ex fue.b e r * , fampf.merctir.betotK cum Agar.qu* omnia decoq,hauriat is naribuSjpoftmodú aftringendo nares remorecur. MaAicatoria ex fonine finapis, naAurc. cum melle ad vnc.ii.detincancur fub palato, ve! alio modo veimur maAicaeoriis cú praediñis>& p iretro,qus expurgantoptime cercbrnm. Hirudines in venís fedis, & lig atu r*, & caureria circa fecundan) j 5í terciam verte bran} ceruicís ipftrem o vrantur partes cercbri exterio res cú farragine, vel cum veficacoriis ad fui-iiram coronaleroqualia fune pulii, carcha-

Epitome Curathtd i®£ m i, & feminis finap. cum oselle, vel cutoJ aceto acerrimo . Ve! fiat cauteriolum ferro ignito ad faturatn coronale™.

■dd Vertiginem per confenfum reme diA Efìio bafilicse dexteri cubiti. Syr.de oxym.fimp.& rhodoot. ex facch.’ cum aqua beton.& cichor. M edicam.Rec.Agar.fine falegem.dr.iv.fl. cor.p i fena: vnc. *r fiat d.in aqua beton. & àe Aic.viol. vel m ann.vnci.iv. Khab.fine fpica d ra .i- infin vnc. iij. fucc. rol.perfinon col.diaph. vnc. •— m. • ^ jUtcr’a 111 crure dextero excerne , & fiatim decoaum lig.fanäi cum farza.Rec.lig. lanCtni; rad.farza: minuc.incifse ana vnc. ij. inf.m o.iib.aquf font f.d. f a.ad confi tertiär p a r ^ s * . Adde /en.or.cum follie, vnc. i fi. ‘fchad.iam pfbeto.borag.buglofcichor.funuter.Ö.' luput.ana p.i. femin peoni* m.-r (. coi.feructurproiyr. cuiusdofis fitlib .-rex1 c calidum mane,& prouoca fudorem. Aqua fit huiufmodi,Rec.lig.fanäi,& farri.v.r.na vnc’ , '^at <kco.m odo,& tempore in 1 . .ls,n xv;!ib.ad c o n fite li* partis. • „ / « ^ d d isfu b fin e m coriand. prep.vnc. v e in n a m dr.ii. r Tr

f v / jp o * " ^ '« h - p o ft c ib u in a d d r.i. Ve! Vel cu ^ endiu.cu diàbra, . cum §lcÄuarjo pliris archonton mane 9

ty -

Iò2 ìnternorum morbonm hy cme oxym. iit icyllit. Ad Fertiginemfvr cjjentiam Omnus breuis eflo,taIis & motus. S cà io venat medi® dcxteri cubiti. Pharm.Rec.pilI cocc. Arab.& A gir, crocbif.ana dra i.form.piI1.5.cum fuc.rof.rubr. in forma potus; Rec.iyr. de inf. rof.rubr. & d e fuc.rof.perf ana vncias iij.cum aqua_j betonica; m. Caucerium in iìniilro brachio. Deco&um lig.indi fine farzajquo aiTmrjpto iterò purgetur corpus,m.decoito ligni fìc ad vncias iij. corcicis vero ad vnc. i.

Balnea.vtimur fudacorioTritali,& Snlpha laria,qu? sut Puceolis.his vero no cótingeri - I bus,Rec.fuiph.cu rof. incotnp. conietìiis in ignem fumar homo fumò ex illis, verum operfo capire lenita multoprius aluo. Emplaftù in futura coron.quod il.fem in. p*on.rad.bero.macif. cort. thuris, maftich. maior.rolar. incom. zinzib. ana vnc.7- ca m p ii.& gra.parad.dr.i.cucub.dr.-r terebin. ad luf. deducad emplaftum in tela esterio riparte pone vifcusquercinum. Inrerpdlaris vicibus pil/ular finecuftod. quales funt pill.arab. & tnaftich.affumcnda: polì cgnam. Iifdem temporibus dato myrabolanos co ditos, primunrincipiens à cicrinis» fecondo

, E p ìto m e C u r a titi* io, dcheb.tertio ab embJ. quarto dato piu

ccuculari i r S ? perliturn £ T >rÌb“s attge ™P,-i" forraa-' ex maih'che. Ceplalagiam

P Si*"™3“'*hicra!*“■& m«Ito fum ¡ S

codione

,e!i hiera loS0c*,ana vocia -f

amamdÌn0lVClCh3mxme,i de^

fc a ^ fir S f^ arper* ;mox cucurbitula: f i n o *

icarificatione in caufa calida. veroXfrih°id,eX a<Ju,rof-& aceC(>rof.ex canfa cum / g,da e* ojco

S«cm Ct° r0f-“ IC

0Jeo beton

espelli,

” y m p h « T £ ' ca'ida fyr. de in f.ro f.d e . exhibeto ’ ^ de papau* CiEnat0 iara homini

ft/cbadeUrw;-Lgida (yr'de beion-dcinf.rof.de Sue omnia m’r 3 Cil Pu^uere feniin.coriand. 3 ? ° mn,a mifcer«PoiTunt tabellishoc mo^cch.ro.ar.rqbr.fncompi. v n c.iif conG 4 fc<$.

y104 Internorum morborim feä.diam br* pulu.cordíal.pr®par.anadr.ï. feminispæon.dra.ij.facch. albi diíTol.in aqua beton.m.fiat eleâuar. Sacculi circa íucuram coron. Ree. fampfuchi,roí. incompl. & beton, anadrach. ivmaftich.ói corc.chur.ana dr.ij.canopli.dr.T1 í< m.p®on.dr.i.omniarud¿terconterantur>& fiat duo facculí Si Aient hemícrania præfente humores in parte dextera virio iecoris, vel in finiftra caula alienis ; S eáio ven® in parte dextera icco rarix, in finiftra medí® fiue communis,Galen.de fanguinis mifíioe cap. 14. pofteafyr. de inf.rof. defuceo cichor.& borag.cum aqua beton, mane,per tres dies cßer.poltea feáio altera«» Ven* cephalic® eiuídem lateris Medicamenti] purgans hoc eflo.Rec.feñ» orient cum follic.dk Agar, ana dra i. fiat dec o â io in aqua beton.in col.difl'.fy.rof. folut. irne, ni) de * inf.rof.rubr. vnc.iij. Diaphæn. vnciam pofiea Empi Ut. ex maftiche cum laéte muliebri tempo ibus affigendum. Sed dolore affligeate magis vtere cum opio,cum fyr. de papau, de nymph.cum requie; Mie. velPhilon. Eoma.(ed his tarnen caute Irrigato pr*tcrea locum fucco laàucar, & folani, fi materia fit calida. Vceris etiam cucurbicujis infcarificatis. *A — i'

Epitome CurAhnet Ad Dolorem totius cerebri

I fuerint prxfentibus homoribus dolo res, fcdio iecoranx.Si faerie vitiiim a lue venerea cura caufam. Medicamentum expurgans interne cor pus. Stillicidium ex deco&.rof.viol.borag.florum nymph.la&ucx, foiani hepática; in fuflu quantitate aquae, circa fiurara coronalem_>, fjantembroclv.xderafo capite:deinde appone pannos linceos ex oleo viol, cum ad di&á iuturam.tum ad froncemitnox Cú oxyrhodino mifee quod Rec. fuccorú laitu.& lolani ana lib.-r aquxrof.& nyinph. ana vneias iiij.olei rof. & olei femin.papau, ana vnc.iii.acet.rof.vnc.i.m. Linimentum ad vtraque témpora ex vnguento populeo. In materia frigida ftillicidia lint hxc,R ec, 4 Anody.flor. ftxchad.fampfu. becon. ferpil. rof.rubr.ana rn.i.lauendulx p. t. galang* dr. ij.decoq, in fuff, aqua bqron calidis vcicor, poftea pannis madefa&isin oleo chamfmel. foue partem. Syr propínentur calidi,vc fy. de beton.de de inf rof.cum diambra,diamofcbo, & pliris archondon. Olea quoque calida ad tém pora, & circa

ccruicern,qualia ftmede one. mofeb. & bal‘

fami

io<5

Interñorum tnorborunt

fami de carabe, deque caríoph. deíliíiara. Empl. ad futuras, vtante diximus in curatione vertiginis. J

ÍUn,TrW 5 & Sulphataria po-

í ndTdót",accommodl Cauceriolum brachio fíniftro.quod fi ftemdiufirmatus dolor, vcfiatiam cephaiea, frugiferum erie deco&um ligoi Indici, dej quo lupra. A d Melancholiam

die feSio vena balìl.dexteri cub, P Kfedimaprius aluo lenita prò clyflere. ^ y n p T ' * aymph' lk “e “ £ ' ° £ '5 e* P,u de la p id e cum in i frm U*& 4 &ar-an.dr.ii.form.pii]u. cnm fuc.rof.rubr.poftea vero * Potus ex fyr.de Domini Augnftini, & fyr. ¿

,ol-a “ a

" » . » « s- W

aIUf m o S ; r CP,dldU kÌlditìaPWmifli c^Empiaftum ab hisaffigendum eft ventri-1 *

“

r ®f®;is de Pfochyta,vel totus ex abfynguo'd appiicitum retine» po~~~........... teft J

Epitome Curativa 107 teft in balneo,ne ventriculus aqua dilaxetuc in balneis duracio 9.dies hora vna. AEgrorans fi femina fic,vcerus in balneo pracludenciuseft. Poftquam balneo fa&um eft fan's, omni bus modis hume&a corpus praceptoGaleni 3. de loc.aff. & priraum la&e afininoad 40. dies. Incoquende pullis radices borag bugi. Se endiu.Hirudines affigendae venis infima: fedis. Ad Melancboliam hypocbodriacam Rimum fsctio bafil.dexceri cubici lenirai prius aluo. Syr. de borag. rhodom. ex zaccharo, de* radic. Geacilisfine aceto cijm aqua melif-

fe.

ì1

Medicamentum purg. Ree. Agar, crochi dr.i.flo.cord.p.i.feiio» or.cut^ follie vnc.-ir,' fiat decoftio in aqua m eliif& in colar.f uffi« ciéti dif.Rhab.opr.dgo.dr.i.int.in parte pr§ di&a: deco.ad fuff.fyr.de quique inf.rof. perf. & fyr.Domini Auguftini ana vnc.ii O iaph . Vnc.~ & cum colaturafiac potus . Decoftum china:,Rec.china: pr^p.fecundumarc.vnc.“ *inf.inaquafon.ad lib.ii. pec a4.horas:reddefubfinedecoftum ad dimi« dium affufa: aqua:,fiat cola.pro fyr.dequo pò*

!5Siodics calidam lib.-éi.

Aqua

Intcrnomm morborum Aqua ex eadem radice,Ree. China: vncià t infundein viii.lib.aq.fontis decoétiooem producilo ad conf.tercigpartis aqug colecuc & fcruetur prò pocu. Syr.eduftiuus ex iena orient. T ertio quo que die ad vncias ii. vel quod fatius eft , fyr. HiagiilraJis »qui Ree.China: prapar. vnc. ii. ìnf.in lib.vi.aquse fontis per 24. horas deco. adconfumpc. dimidia: aquse.inter ha*c adde flor.borag.viol.fumit.lupul.endiu.fumar.fco lopcndn';, feu cecrac. capii!, vencr. ihechad. fampfu.beton.cichcr.ana p.i.foliorum fenns ori.vnc.i.glycyrrh.modicum cótufa: vn c.^ fem.anyf.& fenic.ana dr.i.ab/ync,p.-r rhab. ¡vigo.fubc.puiuer.dr.ii.fiat co!, cum foni expreff.qua: aromatizécur impofito ligno aloes cum fancal.omnibus ad dra.ii. denique adde zacch.ad fuffi.vt fiat fyr.longus de quo potet afgrotus vnc. iiii. in diesai, maneca/ide. focus aqua: deco&a: China:. Sanguinisem iifioex vena faluatclJa infi ma: manus finiftr*,& affige venis fedis birodines quarto poti dìe. Clyiteres incoiti capitis veruenis, Ree. caput veruecis numero i.florum chamameli pariet. mercur. ana p. i. fsnigr.p ii. caricai fucculentas numejo u.fem .anyfì, & cumi ni ana dra. i-r in fine decofìionis fen* ori. cum foliic.dra. iii. hi clyfteres vfitandi fune wpc addito melle defpu. & zaccharo rubro io 8

ana viiciisiu.quandoqu? bis phjfculis die

e p it o m e C u ra tiu a

ioy

bus a!uo ficciore ,poftea vero fafia vacuatione illinc abdomen oleo de abfynth deftillaco.&c. Diafenaaflumpta ex vino odorato » ve) iulep.de cinnam. ad dra.i.cum aqua de eia* natn. deftillato ad vnc. ii, '

Ad Epilepftam

pilepfia.aut per eflentiam, aut per conrenfum,auc ex affezione vifccrum, ac E raro per conrenfum ex arciculis rcmocioribusad cerebrumfit.Galen. lib.j. deloc.aff. cap.7 * F u tu r a E pilepfue p er eflentiam prajeru atio

Anguinis emilGo de faphenaex vcroque SQùoniam pede, habent acceiliones fuas prffcr^

tim in plenilunio, cempeftiuè occorrane Clyfteres fortes, Rcc.hierat logad.& Diaphen.ana vncia *r Agar.troch.& plurimum contriti dr.i.mell.deipum. & ©lei chamam. ana vncia iii.cum pulii iure Sy.pneparices de itaechade,deÌnf.rof.arid« de beton.& fi qui fune alij. Medicatnentum purgans, Rec.pill.de lap.1 lazuli,pill.de Agar.troch.piil. Arab.ana dra» ii.form.pill.7 . Apowma,ilec,fyr. D o m in i A u g u fiin i de

• "

~~r ‘

* -

’

no;

ilo InterForum morborum nouem inf.rof.rubr.ana vnc. ii.aqu * beton. vn c.iiii.6 i fiat apoz.à quo pofìridie eruptorium finiftro brachio. Iterpollatas pili de hiera fero demittend». Alias vero confesiones diambrse.vel olei cum balfami flauutn cum Í r de inf. rof. incompl.rubrarum. Emplaflam capitale ad Ajruram coronalem. D ecoSum Ugni Guaiacam impofita cha» roaedri.quam luara arceticam v o ca n t , & ca lamento maiore. P otusex eodem ligno. , Remedia naturalia fudatorium Trìtuli,vel fudatorium Sanóii Germani in cripta AgnaniiVel acr medicatus Sulphatarir,' •

A i pmfentem Epìplepam

* Lyfíer, B ec.vr retro di$um efl: fed poi ciores.funt balani,feu fuppofitoria. Rec.hyerjE Eogodion, pulu. hiera? Galeni Agararroch.ana dr.ii.pulpe CQlocynr.dr.T* fal.genudr ir.meli, defp.ad fuff. & fiat fupp. cum filo tenui prolixiufculo - Frixiones i n tibijs,& farmoribus lare .fifímella fitxtiam afcfirahendi fune pili de pu be, & aífigencte tibijs tria dolorifica corti; menta, . i Cucurbitula? torrida cum flampi» quate* uus perfetuiatur iruSuofusdolor,

Epitome Curaliuà i if 2 Aliquot fune accendendo ctfre* faculg' dequibus obliqjdemifTogucculgpinguesfpatulas cxuiiuJcncadeuocandum hue hum©.' rem exitialem. 3 Ligaturo ad extremos ar&us arfiiifima?.’ Scernucatoria ex pip.nigro nigella, euphorb ana dra.ii.in tela rara paretur fternutacorium,vel intrudaturhuc puluis pearmicus. Lenitiones ad tempora ex ruta cum mi-ì thrid.calido. Vnfiiones per totam fpioalem medul. cu his oleis, Ree. ole. coftini irini » de hryperic.de fpica de lumbr.ana dr.*r ol.nuc.tnofchat* dr.i.m. Ore detineantur hi fyr.Rec.fy.de ila:ch.de inf.rof.ana vncia i-r pnlu.caftor.dra.i.m. fi ne aqua. ■ Friéìiones funtfacienda: brachijs. Os aperiendum violenter claue chirurgi ca,vcl communi. Ad E pilefi am per confenfum AEc vel ventricidi, vel totius corpo ris vitio fit. Ad fummam enim agitatur hoc , vel ilio confentiente,videlicet vcero.fetnine. Sy.Rec.de inf. rof.oxym.fimp.rfaodotneli. ex zaccharoana vncia-r aq.beto.vncias iii. Bufce. Medicamentum purg.Rec.pill. de h ie raj pili.

Internorum morborum pili tnafUches,&cocciarum anadr.il Agar, txoch dr icu m carhart rol form pill.y. Apozema ex fyr.Domini Auguftini» fy. de nouem inf. rof. rubr.cum aqua cordiali. FriÄiones ad ceruices , & doifi fpinam_j c nuce myriftica bis,auc ter hebdom facien da mancante cibum. Granum maftiches afltimendum,& mandendutn. Oxymfiillatitium. Emplaftum vtriufq; Galt, pro flomacho prsmbfo vfu decoäionis ligni ianéfi,quéadmodum ante deicripfi. Balnea fuccellanj ad ventriculum . Quod fi non eli narurale.fedexterum.artc parabitur ad huncmodum. Ree. cort. citrii,& foliorum ipfìus.abfynthii vtriufque meni ha:, & rof. rubr. ana p ij. carroph dra. i cinnam. dra. ii fimul bull in in fuffìclenci quantitate vini rubri generofi intinäis fpongiisfoue ventriculum. Quem coniirmabis pofimodum Ree. pulu. vtriufque mentha:,& rof rubf. ana dra ii. garioph. dra i cinnam & maß«eh ana dra.i.cum oleo maftich & cera pauca fiat linimentum. C on feäio diamofehi cura vino, & myrobai condicischeb. citr. auc embl fi mor bus quidem per efsécia fic,d csna.Si vero fie per ventriculi confenfuni mane te mane« ante prandium ingerepdum. per confen. * ~~ luto

Epitome Curattui fum accidat infultus vteri carcntísbeneficio xnenfium in f®minis,aut feminis effumantis inviris.tum . . . Cauteriutn in fig to partí cruris interna:» feu mausexterna» vr morís eft V rbc Koma» A d dolorem dentium N pueris llinitiogingiuarum ex cerebro leporino & facch- & cas bone confrices d ig ito : defe&u cetcbrileporis vtans pulii gallinacei incerempti in vita, cuius cerebro mox immifee faccharuro ln osiniice íyr de viol.& de cann. Dens Lupi adiuuat à proprietate tricatus ad d e n te r e i candela cer* alba,qux manía, aut ore verfata fedat dolorem. . In Adultis m ed icam ela aftrigentia , Oc c o nglucinantiaiqualia fune lauatoria,quas , Ree. ligni indici decoq;ad confumpc. cer ti® partis.adde aluminis rochas adulti dracn. iij.carioph.dra. i^" balauft malic.ana p. i< c tifci,& fatui ana p. i*r feruetur colatura prò lauacro. . , Vnguenta,Ree. Aloes prapar. dra. j boli arm. orient.corali, omnium, fanguinisaracon.mafiich- ana dr. i-^ rhodotn. & ty.myrt. ana pare- «qual. cum quibus admilce pu iteres, & fecundum are. admodum conleru» diftentum appone noftu fuper gingiuas , o£

defuper linteum fubtile. *■ ■ ■ ....... "

Bai-

I t i l e r n o r u m tn o r b o r u m

Balneum Succellarij. Caricis aflis, & apcrtis infperge faccharu iterum calfaàas appone. Olea difh'llata ex carioph. Philonium perficum ad ftuporem inducédum,fed caute opi; caufa. V en e fedio ad reuulfionem. Caufa esiliente interna acetum fcyllitic, calidum,vel radix pyrethri topica. Lauacrum decodi in vino hoc modo^Re. carioph. & piper. ana dr.-r rof. incompl. & faluif an.p.i m alicor.&balauil.&lentifci an. p. i alum.rochx viti dra, ii.bull. in vino generofo,& vticor. Corroborancia, ve diambra purgato cor p o r e i fanguine iam etniifo. Remedia ad dentes albificandos Ree.m a lie. prepar i« aqua ro f dra i. bull, in vino rubro.adde in decodione afari,acori, & co rali. rubr. maftich. boli arm. or. ana dra. i-r i l fada decodione vtere. Deinde accipepulu. conchyl. aduftorum tenuiflìme tritorum pone in cufpide radicis m a lu a ru m i affrica bene. Vel aqua deftillata.Rec. malie.balauff.conorum cuprei. Gallar, plantag tk portul.aca p. i pulu. terra: /igill. boli arm. orient. corali, omnium fantal. omnium, & fanguinis drac. ana dra. iii. macerentur dies rresin aqua plarag.ad Iib.vi. defili!. inalem bico vitreo:vreic ad abflergendas gingiuas dolore vexatas.

Epitome Caratiti*

% ■ »Vtn viuatatger, lìc expioratur. fi inficie J\J ipcculum fpiritus,vel fi mouetur pellicnla carpa: in ore,vel fi mouetur aqua in vafe impofito fupra vmbilicutn. Sì corpus erit validum.fecetur vena ven: inter-* na ad \mciolas duas fanguinis, qua: fi conn« repetatur prasuia proteftatione. nam aflumi-j

tur languens ferme prò mortuo. , Friftiones.ligaturae.cucurbitula: Icarihcat. Aduratur caput ignito ferramento. AEger moueatur potius quanti iaceat. N on fendenti fiat cauterium in futura f a g l iali , vel in c o llo , quod eft minus periculoÌUIVcficatoria in fupremis fcoptulis.ideftfpa tulis.hoc modo, Ree pulu.canthar.&fem i. finap. ana dr.ii. cum aceto acerrimo,& panco me Ile , fed primum in loco ilio j*dminiftrentur cucurbita: cum fcarificato.Deindfc* difta veficaroria , & finapifmi fiue fcarihcationesin futura coron.& fagitt.hoc modo, Ree. fem. finap. cum mdle cum aceto parti imponatur.

Sternucatoria quac fupra.

I i6

Internorum morborum Ad Catarrbum

C AtarrhuSjVel

Raucedo, vel Graiicdo,vel Coriza terrio de caufis fympt.caput & ¿S ch o la Salernit. priuatis verfibus facile, diftinguuntur, Raucedo á caufa calida, vel írigída;Grauedo vero cum eli d caufa calida febris,& capitis dolor in promptu fune, tune fiar. Vena: fetìio dextri cubiti interni. Lanabiciuum ex fyr de cann granai, dulc. jvioliuiub.poftera vero die fiat Se&io cephalicae: polle». ^Syr.de cann.«Si de inf rof.ana vnc. i. aquas jcjchor.vnc.iii.m. Tabella: ex diacodio. Frifiiones per totum corpus,& Cucurbitulas fine fcarificatu. Clyfteres trahentes d cerebro ex medicamentis hifee compofttis,vtex hierapicra»ex ©leo viol, melle viol.& caftorij puluifculo. Gargarifmi refrigerates, hume<9;antes,abftergen tes, Ree. malu£,vioI. hordei corticibus integris an púgil.i palful.lìne granis ca lie . pingu. S¿ iuiub ana pugili,i bulliant in_< /ufficienti quantitate aqu* fontis , &fa<2» colat fumicurlibra i. cui addatur fyr.viol.& ìuiub.qute giteci zuzipha dixerunt. Fomenta ad nares ex decozione hordei. Secundo ex h is, qua; diximus in gargarifmis a vh ram illis multa portione olei amyg.dui. tecentis. - -----'

E f i teme ematina

117

Linaméntum intra nares ex oleo amygd. dulc.recenti,& calido . Sed his omnibus parum iuuantibus vtendum eft medicamine ex purgante fimul, & refrigerante, quale eft iyr. de fuc.viol.& fyr. rof. folut.fit de nouem inf. rof. rubr. In materia vero frigida Clyft.calidiores.Rec. Diaph. & hierar pi erà ana vnc.-r Agar.troch.tenuiffime con triti drach. i mellis defptun. & ol. chamaem. anavnc. ìi.cum docoótione communi m. Fri&iones,& Cucurbitulse. Syr.de ft*ch.5i de inf.rof.6t ius.att.etiC f ana vnc.*r aqua beton, vnc.iii. Tabella:. Ree. zacchari rof rubr. vnc. un conf.diambrae,pulu. corali praepar. anadr. ilem preon. dra. *r zacchari albi diffolun irti aqua beton.quod fuff fianc tab.qus teneantur in ore. Suffumigia circa nares ex decozione iani pfuc.ftachad.beton.caric.ping.6t pafful- ana pugil. i. bull, in fuff portionc aquf beton de qua fumé lib. i. in quam adijcito meli, rof. vnc. iiii. quo etiam vticor prò gargarifmo. Vtimur prateria pulegio in panno lineo, vel ferico,cum panca fampfuchi portione*^ fiat odoramentum. Sacculus in futura coronali.R.4. Anodyti* fampfnshijbeton, florum ftsechad. & rol. m-*

------

eom-

i x8 Internorum morlorum compl.ana pugill.i.ex omnibus rudifer tritis fiat facculus fericus ad expurgandum cere brum^. Miftura,maxime fi fubeft cuilìs,de loch de pino>& diacodio oeneatur in ore.Sic quoque pillule diifte bechice fub lingua tcneantur. i?ec. 4myli,dragacanthe ana vnc.-r cum ol.amygd.dulc.recéter expreiTo futficienci.m. Item vcendumeft mannadiflolucain aqu. nordei calida, ve fieri iolet in morbo gallico cum materia eft rebellis nature : tunc curetur tanquam morbus Gallicus, cum decoft. iparte.fiue ligni fandìi. Si aderirpericulum deftillationis, Cautefium in brachio finiftro,& vfus fudatorij.

Ad Anginam iftinguendum num fic vera, vel que eft ex luxatione.que dicitur la Serra, que Vifitur in puerisrque curaturab oftetricibus Omcio manus quo fi& o a g g lu tin ata empia ilrum capitale ad locum affetìu m,vel ad futuram coronalem infpergaturPuluifculus , q u iifec rof.rubr. incompl. cort.thuris,maftich.fem.p*on.cariophfarapfuchi ana part.equal. prius trita mox laéle commaflentur,& capiti imponatur mixtura. Vfug ballami flaui,cum inf.rof.rabr. Syr.valentes, vfu lenitionis funt de cann, degranat.dulc. ....... San-1

Epitome Curatiua 1 19 Sanguinis emiftìoftacim facienda liberalior,fi ferant vires.nempe morbus eft acutus. Sed lenita priusaluo. Clyft.ex caffia ol.viol.rhodom.& diacatli. Vena: fedio repetita in dexero cubito in terno. Syr.de fuc.borag Se vioIarum,cutn aqua capili, vener. Inualefcente morbo , vel perduran te tertiò fccetur vena cephalica dextri cubici. Si his non cedir,quarto vena percundacur,quas fubiacec lingua:. Inundionesex oleo amygd.dulc.ìn collo prasfertim anteriore. Gargarifmi.ifec zacch.rofrubr. vnc.iidiffV in lib.ii.aqu.hord.fada: colatura adde aceti rof.vnc.ii.fiatgarg. Aflumendus in dics gargarifm. forris, qui .Kec.fyr.de inf.rof.arid.Sr de portul.ana vnc. i*r aqu.portul & aqua;plantaginis,analib.i. acet.rof. vnc.ii. Fomenta ex 4. anody. decodis in aqua. vtereper fpongias. Pofteainungc particulam butyro,& oleo amygd. dui. Lambitiuu ex manna diiT.in aqua hordei: vice veromanns.fy.eft viol.vel granat.duf. ^ ¿ e Ca.nn*3na partes a:qu. Tertia diegargarifmi valentioris virtutis Kec.caricarum ping.pafiul. exacinatari)tn_j iuiub.capilI.vener.malusjSe viol.ana pugii. a.bull.ln Aifflquantitate aqu.foncis,in lib. ii. H 4

dii

íio

Internarurn morborum

diflolue rhodom.ex zacchar.vnc.ii. fia t gargar in it acu morbi. His medicamentum íiiccedie lente, quale eft de fy fuc.viol.de infuf.rof.perf. autm annar,aue Caftia»,quod fi deglutiré non detur: Empiparte externa./íec.pulp.Caír.recen. extr.per fet.vnc i. arfypi humid* vnc.— nidi hirúd.dr.iii.fiac empl. pro gula, quod extendatur in tela angufta.tdhedum per duos dies, in quo remifeenda eft pofca cum cineribus hirund.ad draftin' Gargar.ex Ia&.caprino,ve! afinino tepido. Vtimur etiam moris.quar det oportunitas itemporis,& perroíelinisfriíiis cú ol. amyg. dul.in ftatu tamen. Puluis item benefacit ftercoris Cam’s cu modico zaccharo,fiftula infufflandus ad fau ces interiores. Port ftacum deueniendum eft ad exiccationem partis affe&ar. Ideo Rec.pulu.carabes dr.ii.inijce in car bones, cuius fufficum excipiat ore adaperto decumbens. Cucurbitula» fcari Reatar. Communis hare curario,tum legitim»» turn illcgicimx anginar.

Ad Opbthalmiam

En§ fe¿Ho in ophthalmia folennis eft» & vt plurimyrn fefticatur dexrero cu« ' bitoá

ol.viol.& melle viol. Poftridie iceru fiat venf fe&ioalterius brac chi; cephalicae. Sy.de inf.rof.de cich .& de endi cG aq.fxn. t l i Si reprimens medicamentù albumcn oui recenris bene agitatum in aqu. rof. albarum, quod cum refederit fpinofos retudec

©culi dolores. Tertia die vteris compofitiore oui reme dio quod Rec.album oui quaflatu in more.' cum aqu rof.& fonie pauca.in hanc infon de pupatellam,qua conclufom fit facch. rof. granulosfi Sì tuchia prxpar.anadr.i.exprime incra palpebrasoculi. Quarta die purga corpus pharmaco,quod Ree. florum cord, pugili.i.Agar. troch dr.i. fiat decotì in aqu.fonie. in qua per colata.» difffyr.rof.folut. vnc. iii. zacchari viol. vel manne eie corp & fyr.de nouem i nf.rofirn™ brar. vnc.ii. mane offer.in potum. In forma vero b o li, Ree. pulpx caff. ree. extr. per fet vnc.i.conf. Ham ec.vn.-r agar. troch.dr.i cum facch. foffic. mifee Quod il ìraifior hxreac corpore materia pullulare* catiarticum./jec.pill.lucis pill.arab.& agar. eroch.ana dr.ì.cum aqu.fenic.form.pillulx. Vtimur eciam butyro recenti cum cuthia loto ex agvi.tof.alb» quo jlUnàtur ocuiomm

i a2 In tern a r um m o r l o n m tum anguli rum palpebra;. In progrefiii valer aqu.ch*lid.euphras,& fxnic. deftill. prxferrim cu ophthalmia peruenit ex saguine. quum vero aliunde laudar Gal.fxnu gr.decoSu in aq. famiculipriusex puluere bene deteriì. Si diuuris ophthalmia perduret teftula fiue oflè fepix tempeftiuè licebit vti cum tuthia prarpar.& zacch.cand.ana partib.squis. Vcimur quoque aqu.fociali.cuius defcrip. tradir Altimarus in cap. de fuffufione. <Hirudinesad pofteriorem aurium partem licei refragari videatur Hippocr.lib.de aere, aquis,& locis. Cauterium collo ficcis in regionibus;iiL* humidis ycrobracchio defigacur. A d d o lo r a a u riu m E&io vena; dextri cubici, fi materia cali_ da fit. Sjr.de inf. rof.de fuc. cichor. cum aqua_i lupul. Sccunda die fi dolor fatigec, fecetur iterum vena cephalica eiufdem lateris. In auriculas vero infundatur lac muliebre tepidulum,vel ol.amjgd.dulc.vel o l e luceis ouorum_». Fomenta prarpar.exanod.qu* bull, in o l. applicando per ipongias.

Decoéì.cauc ne Aibeatin coclea auriculie

Epitome C»ratina

123 Quarta die medicamencum ex manna,vel fyr.viol.dif.in aqu.de.y.inf.rof.perf. fi fie maiufcula febris impone rhabar.& fenam. Perdurante dolore , cacaplaf. ad auriculas ex farin hprd. cu laäe oJ. rof. cuque uitellis ouorum in linceo diftende. Adhuc vero progrediente fuccis vtitor latìucse , & firn, pula cafior. infuffla,ne male grauetur cerebrum. Adipes Cocurnicis, vel Vulpis cura fac* charo laudariifimæ Tunc. Cum (yr.de papau, de nymph, de inf. rof. eflerre poteris inyroba cicrin.Si chebul.conditas à cæna:nam valide reprimunc defluxio nes, ôi irrupciones humorum. Apparence apoftemate purgatiuum aliquod medic.illius puris,quale laridû eft dul ce dilutum ex aqu. rof. nam belie aperic, & digerir.Verum tarnen intingacur laridum ol. amygd.dul.ôç cubet ægrotuseodem lacero* quò depurgecur pus. Marina eft concha, Pinna magna diña_/> vulgo noftro lana pinna: ab cuius inferiore^ parce in amplam lacicudinem extendicur bifiuSjideft delìcaciflìma, & molliflìma lana,feu lanago ferica.Huius modica pars digito con uoluca,& filo dependens intus auriculam exteriorem demictitur ; auxilio eredita nobili aduerfus aurium dolores,& e longinquo crahendivim habere. in materia vero frigida fyr.de inf.rof. rho~.............. .. ......... dom.

114 in te r n o r u m tn o r b o r im dom. è zaccharo, 8c oxjm eli (implex cum_j aqua beton. Pro pharmaco demur pillula co cc. arab. agari.trochi.vel etiam pill.aggreg. cum cathar.rof.vel fjr.de (tachad. Apozema ex fjr.rof. p c rf& de fy.?. infuf. rof.rubr.cum aqu.beton. T o p ica ex ol.am jgd. «mar. cum pauxillo larido fiuillo.Oleu, in quo d eco ra fit fampfuchus ficca hoc modo.Rec.floni chaman?. melil.fanugr.Si fern.Uni,fampf. becon. florú (tachad rof.incompl.rubr. metis & furf.q.f. duo ex hac miitura (acculi calidi applicandi. Immittimus quoque modicum corticetn raphani hortenfis edulis, vel gofljpium im* bucum odorato mofcho. Item olea de Caftor.quod eft mirabile , & momentum olei de carioph.deíiillato. Ad S u ffu fio n em

Vffufionis quidem fpecies eft duplex, incipiens,& confirmata. Incipiens curatur fanguinis reuulfione ex media dexreri brachi;,& Sjr.co rro b.& incid.oxjm.fimpl.compof. Pillul.arab.cum fuc.fanic.m. & fiat ma/Ta pro medicamento pracedente mox. Apoz.ex fjr.de inf.rof.rubr.cum manna_<{ Jel zaccharo viol.vel fjr.rof.fol.

iuJui^Rcc.pulu.tiicjiia prapar. 2 acchari

I Epitome Curatiiia 12^ candi.rofati,& teftuhe due oifis fcpi* ana dr? I ¡.in oculos infperge.Eodem tempore veendum eft d eco ro famigr. f*niculi,eupator.& chaslidon. an. part. «qual, fiat lauaCrum pro sculo. Balneum item naturale, vt bain. fenicuUV ]uod eft Puteolos.

•

Sed & prsferiptis pul.adde viride *ris dr•vel Ree. meli, dettili. fuc. limon. parui eu> >hraf.cha»lid.plantag.an vn.*r ccr* paurutn iat vnguen.immittendum in angulum inernum,& externum. A quafocialis ab Altim.de feripta derofe Anglica; libro. S;yr.de ftaechade,de inf.rof.incotnpl.cuoi diambra. Mirobal.condici i catna delibandi interpolatisvicibus. Hirudines affigantur poll auriculam afte• Si loci) vel oppofiti. Caucerium interiori bracchi© fecundum oculi re&itudinem. D ecorum ligni,& fpart.parili'af. Sudatorium Trituli,vel Sulphatariar? In confirmata ophthalmia fonticulus inJ nocra expilis equi nis mane,& vefperi diftra* hendis.Sanies autem vino diluenda, vel inJ lutura coron. cum empi, in ferreo chermifino. --------

I z6

Internorim morborunt parotidarum curat io

Arotides à duab.funt caufis.vcl ration? crifis.vt in febrib. vel fymptomate.vel aliaex caufa frigida fine febri. Sic variam— tecipiunt curationem,qu* funt videlicet. Quat funt a crifi leniter curàtur ad matu- i rationem perdud*.mat.firmata pauca refolu£tibus.& j r corpus fueric robuftum primo Secabis renana ex eodem latere , & circa partem afiedam.

Ol.amygd.dulc.cum butyrOjOl.chamaem. fouebisautem parte a fie d a m 4.anody.quod fi profequitur dolor: Secabis iterum venara eiufdem lateris cepha!icam,& turn adhibe ad partem. h Catapl.quod Ree. far. hordei p.i. lad . ca prini,butyri recent.ol.rof.omph.ana vnc.iii. vitellos ouorum numero duos, m ie* pani? quantum exigit«r:impone parti. Signis apparentib.concodionis maturantia,& fuppurantia.Rec.maIu*,alth**. farin. fruraéti ana m .ii.caricas ping.numero 7«panis azymi,aflungi* fuillæ rancidioris vnc. fi* croci dr.i.omnia redneantur in mortario ad form.emplafti,quod diiknde in tela in pareé afftdam accommodandum. Maturatione perfeda vomica pertundatur.non phlebotomo quidem3aut ferramen to frigidojfed ignito.

Epitome CuYAtiua

12 7

Si vrgeant fymptomata,qua: funt quiaern vt plurimum dolor grauatiuus,durities,& febris comirata: Tub hifce cafibus emicte bis, imo etiam tsrfanguinc nedum femeliquippe quodimminet peric.fuffocationis. Primo ex vena communi.Secundo ex cephal.eiufdem lateris. Tertio ex vena,qua: fubiacet lingua:, interim propina medicamentum purgans fe cundum humoris peccantis exigentiam. Fafia prius preparar. cum f y r. exinde fiat potus. Quarto anodyn.in hydreleo, & pars illa_* lcnienda axung. gallin.cum ol. amyd. dulc. vel oleo.rof.cum butyro recenti. Corroborante cerebri per fyr. de inf. rof. diambram,& fimi!. Emplaft.alias di<9um. Apertio parotidarum quamuis immaturarum non raro leuat , fedeocafupra»mitte proceftationem , & pramifiopharmaco purga corpus. Med.purg.ex reb.attrahentibus à capite, fic Ree.Agarici troch. dra.iiii. fenn* c u n u follie.vnc.i.flor.cord.p.i.decoq.in aqu.beto. diff.in fu'ffcoIat.fyr.rof.rof.vnc.ii.de nouem inf.rof.rubr.vnc.ii.Diacath.Arna.vnc.-r m. fìat potus. Vel in forma pilluIari.Rec.pill. hiera? piliarab.agar.troch ana dra.i.form.pill. num.7. cum cathar.rof. Apoz. Ree. fyr. de nouem inf, rof. rubr. vnc.

iaS Internorum morborum vn c.ii.& de quinquerof.perf.vnc.i.cim i aq. beton.fiat potus. Ad Peripneumoniam N materia craffia mirtatur fanguis ratione febris &inflamm.intern*. Syr.de cann.de viol.de fuc.cichor. & de> granat.dulc.cum aqu cichor.fa&a pr^paratione propinecur. Med.purgans, ex facch.violato,ve 1caflia cum aqu.hord.fufficienti. Pofi'unt&exhiberi iuccus malorum punicorum jeu granatorum, &pcifana cum_i fàccharo.

Ol.amygd duic.buryr. ree non fallì extcriusadhibendum. Cataplalm. ex fari. fab. & hord. ana part. sequales, butyri recentis.o! anvygd.dulc. vici.ana vnc.i.ceras roodicum>fiac linim.in parte añi fla. Interius mana dillo!.ex aqu. hord. vel ore tancillum caffi* recent.extr.per fet.qus caffi diù retineatur e o , quod lambendo refrigerar maxime pulmones. In Hifpania defigunt cucurb.& fcarif.in-» thorace.fed latius eli in dorio: ñeque enim-» reptant inde cot arceria)quor in petìore: & tune fi etiam eft opus, fecetur vena exalte ro braccìno. Sub materia frigida»& pernaiftaexGal 2» ad

Epitome Curatiua

I29

adGlauc. cap f. venafecetur vberiorì fan-« , guinis modo ex altero brachio. Syr.de hyflopo,de praiiio, de glytyrrhiza cum aq.capili, vener. Medicarti.ex decoSo Agar.tr0ch.f0l.fen5 cum flor.cord.m aq.becon. in quo diif. iyr. D.AugufHni,vcl fy.rof.folut.vel manna, vel I caffia. L oco lambitiui interius ol. amyg. dule^ recent.cum facch.tel forbillatim da. fy.de»# g!ycyrrhiza,fy.capill.vener.&c. Si morbus diuturnior fit,R.fyr.de hyflbpoi & pralfiocum loch depulm,vulpss,velloch. fani,vel Diacod.vel aq.mulfam confe&am_j ad b-bendumex aq. ór mclle cum modico hyifopi, vel aqua confetìa ex iuiub. vuis paif.cum caricis,cuni capili, vener. & gly* cyrrh.in potum. Exterius vraris ol,cham5m.& amyg.dulc^ cum adipe anfcrino,vel butyro.velpingued. | vituli. Fomenta fint ha:c.Rec.maluse,alth.paruni ffnigr. fenaejflorumchamfm.caif. & capili, ven.a p.ij.caric.ping.paiT.iìne nucleis,iuiub. i febeft.hord.an.ra. ¿-hyiTopi p.ij. bull.in hydrelgo ad confump. j.partis ex fa&o d e co ro fomenta fìanc ad peftus ex ipongijs. Non cedete malo fonticulus in bracchio iìniftro.

Quidam empyricus exhibuic cuidam ol. nitri,qui morcuuseft.

130

InternoYtm ntorborum

Ad Syncopen

Yncope pra:fenti friSiones toto corpore fune inculcando. Symptomatico, per inanitionem fuperiorum partium deliquio, fufcitaeo, rigatura: pe dum digicis afperiores adftringantur, fridìiones vero foemoribus,& tibijs agitentur. Sidefeftus animi veneric i profufione sàguinisex vtero,vel è venis fedis, frifiioncs brachijs acerrima inducaritur» & digiti manuum peruellantur, Refutnptiua,vel rcftauratiua,qualeeft vi* jium odoratum, ve G a li a. merli.4,& 6. nec non i.ad G iauc.c.iq.lnfrigida fyncope merum vernacium,aueprotropum lacryma did a : & piofertim fi vini genus hoc ficadilringens. Vomitus coromendarur. ¿ypochynua, qua: ispe fit propter con ferii»«» ftornachi.nerùuta 6 . paris cerebri remordentem humoiem grauicer ferente : vomitione prompra reuocatur. qui vomitus exciratur.feu panno oleo tindo,(eu digitisi« olim miffis.vel fy.aceto.aqua diluto,tepidoq; poto, non autem licet valentioribus alijs in tendi rcie<9atum,ne fiat attraétio. Quadcmu c.vpiirgarione fa&a deueniesad Clyderé.qui Rcc.Caf.vnc.i. Diacath.vnc, — ol.amyg. dille,& Rhcdom. an vnc i»»* in. ’ ° -----------•" fiac

Epitome Curatiua.

i 3£

fiat enema.fecus agctur res per fuppofitoria.Ex ore vero aflumptis erunt Sy.è fucpo granatorum dulc. accrDorum. Confeft.de hyac.cum (y fuc.borag ex v(u eft; vel Syr.de fuc.cichor cum pum. r-— par.vel diamarg.frig.velele&uar.de gemmis fine fp ciebus.vel ele&.regum, vel Iapid zahar.ex modico vino albo, veceri odorato. '

lllicus extra os ventriculi ex

amyg.dulc.& Clyft. fine quotidiani ex

viol.dif-

foluto in d e co ro m alux,& altb§ae; la ftu c x » violarum,hordei m aqua pura. Ad.

Alum hoc.fi perconfenlums ris,vel lienis.non aliam agnofcir.qua M emaciane m iftorum comunem. Si vero per tecino

eifenciam hominem comprshéderit iam diu fenem.curatu difficile monee Hippoc, luuenes vero legione vena "" tileuabuncurf Syrup.huifnores prepara de cannif. capill.ven.de zyziphis,d e hyliopo.de ftacchade, dilucs aqua hordei, vel con fin ili , Calidis vtcre.tum á prandio > tum z «cena. Medie, purg. Ree. flor, cord, p.i* febeft* yuar.paff.finc vinaci;s>hordei fine co m cib, 1 2 Ca*

*3 *

ItiteY.noYU.tyi moyhoywn capilU en.ana p .i, caricas ping. num.4; fol fen* or. v n c .^ Agar.troch.dr.i.fac d e co ra 1 ?q. capill. ven. & j n coJac. diffol. fyr. dequinqué lafukrof.perlk.vnc.iiii.m ána: clec,

gu T

T " 01" ' R c c :P‘ ll-<l= ^ « p u i u ,

ch a r? m f„ ? f f maurentur. •e e “ a *J-fcrB.pi|iTciun >acnarc.roj.n.7.ac Inform a verQ boli.Rcc. Caf.rec.excr. per * " * “ í * “ * ™ * pulu. hiera: Gal, ¿ c i , Z k * Z ¥ ly e n M ^ , ana ‘,r'i-c“n* vn , * ° ! í h* C Cxhibe íus confinnmatunu. modo. t" tn cum furf« e paracum hoc

la ; ™ P u,1Í,dCC° ^ e-P^-i‘ furíur'S íu tec*nrSnñ ,gf : e!,xacione completa fiae s £

: b e n ,a M ta ,i<'iufc“'»—

ii.fDer?»°m ^?ICr 1* am>8- d«le- « c e n í imperio modico faccharo cand.viol & duIu 6>a?

,2 a£ " c* h is,1“ b“ i“ “ '"Aqua,potlffimum hvbcrtlcjlteinimn. r,r

' B S í i ? a l < l j t ? * ra íiter contu-

m u n ^ r« ; „ v' e r ar n.6. hyflopi a ? Z Z Z T Í S1r

D zf f h,?rum' hor'

M-in finemell.óprl

ü [= f« U; tUf p; ° poc!rC" 0d" m a m m ' & C ^

Lam«

Epitome Curatìua. r jj Lambieiuacalidi0ra.Rec.f3f.capiIl.ven.de hyfibpo.de gtycyrrh. ana vnc. i. loch. fani vn c.A in. Piliul.bechic.in tabellisinterdiu, & n o $ u delibencur fic parata. Rec.diacod.in tabell/s,& loch fani facch« granuloiìtfeu candì quantum videbicur,dif* iolueinaqua hordei, confice tabellas. fécundum Àrtem.' Per mense exhibeatur caffia,fì fit alias, ii vero fìth)em s,terebinthina, quae eft mira* bilis vis ile parata. ifee.terebinthin® decies Iota: ex aq.decoc.maIuae,hord.&gljc;yrrh. vnc.^- m. fub aurora quaruor poft horas cibandus arger tranfuoret bolos in ouo, vèl in neuola d/fta madefafta vino.vel fi commodius videbitur in oleo anvyg.dulc.calidiufculo. Caute uero boliexhibcantur,ne inuifeentur pili, quod fi alioqui contingat in u n g e, fing.bolos oI< am3g.dulc.uel puro communi. Si non fuerint harc facis, infifie d e co ro fajfs.uel Iigni guaiacini cum floribus, & frufi.petì.ut in deferiptione aqu® pradi&a:. Empl.capitalc affigendum ex afpero pan110 pfius infricatf futura coronalijquatenus poris intima fubftanti* rarefaélis fubcat fa* Cile medicamenti virtus, quemadmodum_» enucleauit Aetius. Inungendus uero thorax «ng.petìorali Mefu®. excitetur fonticulus in bracino I 3 " fini;

*3 ^

Internarurn mòrborim Jigno aloes ad dr.i. Santal.omnium dra.iiii. cum zaccharo fufficienti,fiat fy.Iongus: Cuaflumac vnc.iiii.m fingulos vfus, « f i a t e bis hcbdomada^yeme vero quotidie. A i P leu r itid cm , om enta partis afTefi* ex anodyn. in cofiisaq. font, expreffis modice fponeiis admimftra. & Em brochwparirer,& inundionesex ol. amyg.dulc. Sy.de cann.de fuc.endiu. &gran.dulcium cum aq.capiil.ven.& aq.borag.d mali exordio ftatim . Vena? Tedio ex oppoiica parte lateris do* lentis,& rurfus ex eodem latere de iecorar. bis fi mali visexigat.& conftent vires. Quarta die medic.quod Rec.flor.cord.p.i. zyziphor.rebeft.capill.ren.paflul.firre vinac. fiord.mud. an.p.i.fol.fen.orienvnc.-t. deco* que m aq.hordei.vel capili, v e n . & in colar, diflo. aacch. vio L rel manna? eie. Calabra? vnc.m .fthab.rigor.per ipicam inf.in vnc.iii fucc. rof. pcrf. criph. perf. dra. i. & n o n . colan.m . Febre perfiftente cum validiore inflamfnatione,abftmed R habarbaroj& fena, fed impomto temperatiora, prarfertim caffiam-* rec.exrra.per fetam cu puluifculo glycyrrh. o£ zacch.granulofi è violarunj fyrupo/omia boli

Epitome Curattua 137 boi? deuoret mane boios,& prandiutn remo* remi quatuor ab aiTumpcione horas.

Cruda apparente pieuricide deueniendutn ‘ , eit ad Anodynadeco&a in hydrelfoper fpògias, vel in velica fuilla calida applicandaJ particular doleriti. Sy.lenientes l'unto de glycyrrhiza, capili.’ ven.viotat.prarrerea manna diiTol.ex aq.hordei,veI)decoéto huiufmodi,quod Kec.Carie.pìng.paiT.finegran.zyzìph.mSJ dorum ana p.i.hordei mun.p.— glycyrrh.ruditer contulse dr.iri.capili, ven. p i. bullianc fec.art.in lib.vi.aquar fone.ad confumpt.tertia*partis, & faéfca colai, ferueturpro latn*j bitiuo m ane, & vefperi, quod eli maturatiuum_j. Loch fanum,ité 51 Diacod. in tab. zacch.1 cand.&pill.bechicae recen. lingula diu fune ore retinenda. Vnàiones amyg. dulc. cham^m.axungi» gallinar,& butyri. Deco&tim horde! cum pauca glycyrrh. Aqua mulfa cùm eft materia reddica craiia.Item oxymeli fimplex mox fcylliticum-»» verum hoc hyenle. Externè vero inundioues ex adipe vitul.’ quar defumitur ex cruribus vitu]i,vel vnguétaDiaIth*ae,vel vng. pefior. cum mucilaginib. Vel faponeajqu* Kec. amyli>& zacch. cand.cótriri a n ayw c.i. ol.amyg.dulc rccéc. ad mgdum faponis deduco* vticor

............... ..

I}8

InterForum morborum

paulatim in horas, quod medicarli. dicitur vulgo Aiolà. Potcft &atger de Ungere cafiatn recenter è fiftula exrratìam. Non omitco pulucres anodynos demittedos in ftomachum,ex aq.mulla,vel vino, ex his eft Limatura dentis porcinhqua: iuuac verius in pleuricide notha. In quam etiam melius jnfperguntur cortices talorum fuillorum affi, & cum camino contriti parte prius inuntfa ex ol.anethino. Sed fi materia non fuerit expurgàta, fed ad fuppurationem verfa curatiuo huiufmodi cómunis manet empycmatis,de qua nos pau lo poti agemus.

Phthifis Curami Rim a die fy.praebito de zy zip his, de granat.dulc.de cann.& capili, ven. quia-, feopus eft pracipuus ad facilitandam fputu, & ne generetur pùtrida febrjs » in prpptu fic Aqua pe&oralis confetìa ex zyziphis,carne paffularum,&horefeo, fèu rnaujs aqua_, mulfa ex Hippocratis ritu. Quarto die pharmacura, quod Ree. fior, cord.p. i.hord.mund.febeft,paflul.fine granis capill.vener.& zyzi ph.ana p.i.fiat dcc.in aql Lord & in,colat. diflo.iy.de y*»nf.rof.perf-&

TOa?55»£B^i^«Ciwcch.fÌ9|«?n* tqc.ììì^ eq

■ '■

Epitome Curatiua 139 In forma vero boii,Rec CaiT.nou.extr.pet f ecam vnc.ii. Agar, croch.dra iiii. vel dra.if. cum facch.exquifjco: bclo v ante prandiutn horisvtiror. Lac Ailninum hoc modo praparatum or«’ dinarur. Afella dies aliquot la&ucis,hord.fur<i fure^ndiuiajboragioe.cichor.nutricatur, fic alita deducatur ante le&u decumbecis. dein-, de prxealfaftis vberibuseduc lac* quod ebibar languensad vnc.iiii.dquo iam aflumpto quiefcac seger, & per 4 horas vigilec vfque* prandium.poft h*c augere.meminerit do/m fingulis diebus vfq;ad vne vi profequuturus candem menfuram 20 diebus. Exinde vero totidem alterisao.diebuslac caprinum eodem praifcripto repecac, fic$li temperies vere,& autumno confeatiat. Cum fenferita»ger acidum oie, vel ftoma-, cho fapore, loco zacchari immifeeto K hodomeli zuccarinum , quo rurfus acedinem-j non moderante, tunc d lade abftineco, fed eiuslocofuerinc Sy.magiftrales^ui Rec.Carnium teftudin* lib.4. cancros fluuiatiles.n.is.bull.in vi.lib . aq.font.ad confump.mediet.adde in dec.endiu. borag. cichor. buglof.hord. mundi, & paff.fine granis,capill ven. febeft. ana p ..v fa&K.fo.reirer txpreffioni adde facchari duT plumrhabebis.fy.longum dequo fumatvne*' iiii.iingulis diebus mane binis hfbdomadis, a u tcircitcf Janguens.

140

Interriortm niórhorim

Ele<$. eiufdem in tétionis cft hoc,Rec.carnis teflud.clixie vnc.iiii. femin.portul. fem. maluatsfem.la^ucse ana dri. pulu. glycyrrh. & lapid. hftnaticisana drach.ii. facch. albi di|fpluti in jaq.capill.vener. (ufficienti. iìanc tlbellar. Aqua fupcreft ex angue ceruono difio, cuius carnes abfciiTa cau d al capite deftilicntur in vitro, quod dicitur vulgo recorta_, cum (ìmplicibuspefioralibus, quorum ante meminimus,quibus & volens adijcere poffis carnes teftudinis .autcancrorum fluuialium_>; Vfus manose,& caffiar. Cauccrium in bracchio finifiro. A d E m pyem a:

I febrisadeA,cureturvti pleuritis. Si (ine febre,decofium ligni fanfii,fed corpore S prius expurgato per cathareicum,quod ante

defcripfimus in phthilì. Sanguinis emilfio ex vena interna destri cubiti. Decofiuna aucern ligni guaiacini eA hoc, quod Rec.Jigni fanfii vnc.iii.corticum eiuf dem,fol.fen.orie.ana vnc.i. capill.ven. hord. mundi, febeft. pulpat paffular.zyziph. ana-» P-i-r florum cord.fìfchad.fampuchi, beto nica ana p.i. infuf.per 24.hor.in lib.vi. aq.

confumpt.dHarum pare. aq.

Epìtome Curatiti*

I4I

fafia colatura feruccur propotu ì cuius dof, ficlib.q. Pro potu, Rec.eiufdem ligni fandi vnc.i. infunde in aqua lib a 5-aq. fonc.decoq, eodS m odo, & racione fecundum artem ad confumptione certi* part.aqu*;addein fine glycyrrhrz* ruditer contuf*,& femin: «ori.pr*par.ana vnc.i.cinnam.elcfi.dr.vi.iada cola-l tura feructur pro potu,quo vtitor dieb.4a.c1l dixta ex rebus ftypticis, quali« eft caro affa, amylus parum correi, puftnentù cp faccharo confe&um. Si fit empyema per deftillacionem, caute, rium occurrec dextero bracchio excauarij. Quo ipfo tempore terebinth, decies Iota ex aqua hyflòpi fingulari eft vfuidecerfionis. A i Tuffim-

Rimo videndum eft qu* fit caufa cuHls •i.num h*c fit ex deftillatione,vel num P [Kintra thoracem ipfum, & num fit per ,

co~

ftnfum.aur per ertèntiam. Si ex deftillatione Tedia ven* medi* dextrr cubiti incerni.interim Syr.efto de infuf. rof. cichor.borag. ana_* Vnf fq.lupuhvnc.iii.m. Medie. Ree, Agar.troch. dra.i. fai. ferns , ne.i.fior.cord.p.i. fiat dec.in aq.betonic* coiatidiflb.facch.viol.vnc.iii.m. vel in forma pill.Rec-pUl. cocc. & agsr,

trocha '

14*

1 A te m o ra ra m o r b o n m

troch.ana drJ.fotin.pill.7-c«« cathar.rof. • Cauterium bracch.destero,vel fimftro. 'Svr reprimentes deftillationem á capito font¿iofof.rof.de papau, de cichonacnm pulu.corallìor .pnrpar.& appare« codione r Emplaft imponito capiti cephalicum. Interpellatis vicibus Caff- bolus cu pulu. glyc;yrrh.&cinnamomi. Decofium lig.íandi. • Sudaciones Trituli.qua: fune ad myrtetíu

Puteolorum.

Tuflis vbieft pereffentiam in thorace.re* media profucrinc, qux & empyemaci iunt

C°SiTaffis antiqua fie, exhibe languenti flor, fulphnris tenuiífime triti inouoforbili ma ne per 10 diesdrach ii.~* J d Sputimi fanguinis,

Vendo pbthoe per tuflsm eft vino th<v racis,feSio flatim interna» vena; deu teri cubiti celebranda crebra, & paucaianpuinis portione,ideftad vnc.i r e p r i m e n d o p e r interualla curfum fang.ideftidentideo^ aperiendo, & uvviuuw,.««. occludendo. jerienao, ex Syr.myrtinus,de portul.de rof.ficcis^ ¿ vnc.i puìu.boli arm orient. corali, rubr. terra: figill.ana dr.i.fiat lambitiuum. Syr.pramarates curationena funto a 1 donijSjde myrthiibaccis,hsrb* a cetf> ^

Epitome Curatiua. 145 portul.cum aq.plantag.& portai. Per «ftatem de fucc. plancag. & portulj quatti portulacam mandi licec eodem yfu ’ paulacim. In maxima vero fanguìnis euacuationtu 1 contineatsgeraquam potiflimum ciftcrnas frigidam ore. In potu vero quotidie cyilernalem aqui , ferramentis candentibus fjtpe numero medicaram. Altera etiamnii & tertia fanguìnis emif. fio ex altero bracchio, fi fanguis non cortipefcatur. C ibi perpetuo fine incraiTantes,vc pedurà vitu li,& veruecis, & o riza . Si fanguis ceffet quidem,fed non omnjex: parte, fubdito Medic.quod Rec.flor.cord.p.i. fiat d eciti aq.plantag.& in fuff.colat.diifo. Rhab. opt. fpica vigor.dr.iiii.infufi indr.iii.aq.de 5.inf. rof.rubr.aut in fucco rof.rubr.& non colati» mifcefiatpotus. Abftinendu eft hic à thamarindis, vtpote qua petìori n o cen t, & fuperfedendum eft herbaj acetofar,vcqua; excitat tuflìm. Sub no&enn faccharum cum bolo arme* cica tenuiffime trita prse manibus efto. Quod eft capitis vitio %utum cruentuni F onticuloin vtrolibet bracchio potiifi*Uum auerticurP left.R ec. facch. rofati vetufti vn c. iii. fem.

144

In tern o ru m m orborum

fern. Iaäucx portul. bol.arm. orient, corali. rubr.ana dr.-f- lapid.harmat.dr.i. zacch.albi diffoluti in aqua plantag. quota fatis fit,m. parentur ex his deänana fee. Art. V Q u s interdiu demittet arger cum aq.chaHbeata.vel aq.plantaginis. Prater autem adftringentia reprimunt, & incraflantia3qualia funt iufeula decoäorum extreme pedum r itu li, vet veruecis cunuj iattib.torrefaäis,quod genus hauriat, mane quatuor ante cibum horis. Inunäiones ex ol.mjrc.c)/don.6i viol.tota teftudine peÖoris. Si periculum impendeat phthifis,vel etripyematis curationem prarueni, quam iam_> nos ad auertendum affeäum vtrumque congeflimus. Si fymptomatica vero fangninis fluxio fit è naribus,prima occurric vena; feöio . Mox aliqua reprimentia, tum in fronte,tum inj gula.qualis ciV aq.plantag. Rec.aq.piantag. & njm phfx ana lib.-r aq.rof.rubr.lib.— ol.rof.omph.vnc.iii puiuboli arm.orient. & terr* figill ana drach.in m ifet. • Aliquandomifcebisaquar cifternte cunu aceto prolue nares, quam & arger ore con^ tineat,& manibus frigidaì« affondar. Ad hare cum pu!u. bolt arm. orient, terras figill. ana diadi ii- enmq; pilis leporinistmnusim conci fisaibMmenpiu conquafTacmtu*

Epitome Curatiua

*45

admodum collyri; compone,mox huius aliquam partem , quas medium amygdali nucleum a;quet in narem hfmorrhagia madenteai inde,ac decine digito preffius étum.vr acquiefcat tandem fluxus, quem o£ fuppreflum vidnnus iniufflato arido fimorudibihs iumenti. Cucurbitul ? hypochondrijs dcfixf fic : vt fi fanguis «giocanti erumpat è nare dextca_» cucorbitula applicetur hypochondrio dextero» fi vero contra accommodetur finiftro» Ligaturse pedibus,& cruribus adftringantur,à brachijS vero (aciuseft abftineri,nè co» femm adrepencis humoris fiat attraZio. Sanguinis emiifio.fi vis excrema coegerit, ad quartam vfque vicem repetitor.

Ad vomitum> & naufeam* ■ ■ om enta ftomachi ex abfynthio, mentha>& vino odorato,vel per pane afiutn irroratu afpergine meri generofi craffioris, & cinnam.maftich.caryophyll.curiosè contritis . . Clyfteres fubtraZiui ex hiera pierà. D iaph§n.eleduar, de Cucco rofar. auc benedia* cum oleo chamgmel. & melle defpum.oi diflol in decozione diuretica, vel in deco z io n e ex anodynis. Medie.purg. Ree. pillul.maftich. pillaggreg.Sj pulu.hictffi ana drac.i. form. pili- 7..... ............. . jj; cum

14 6

Internorummorbomm

cura cathar. rof.fed forma b o li, Rec.Tragacanth* vnc.-f- pulu hier® Galeni dr.iiii.cum facch.fianc boli. Sacculi ftomachici madefa&i in vernacio vinocalido f?pe appliciti ftomacho. Emplaftum lo.de Proch.vel vtriufq; gal li* per aliquot diesderinendum cxteriore«»» ac pofteriore parre ventriculi. Balneum de fubueni homini fpongijs adhibituni calide. Si balneum obfuerie «¿rotaci intemperiei calid* iccinoris e rgo , comtnuca cum Succellaricr. Materia biliofa committete naufeabundu afle&um.protinus ex aqua tepida,& fyr.acetofo,veI aceto ipfo, vomitum arce monftratum nedubites inculcare. Syr. oxyfacch. de granar, medij faporis, quales re&e vocaueris acerbidulces, muzos Arabi il* dixere. Cl-yftcres ex caflìa Diacathol. rhodom. & melle viol.& 0l.ain31g.dulc.6i ol.viol. cum-i

decozione communi. Medie.purgans, Rec.pulp. cafT. rec.extr. vnc.i.rhabar.opc.vigor.parum nutriti fucco rof.rubr.dra.ii. fpecierum hier* Gale, dra.i. cum facch.fuft’.confleneur boli. lllitus externi vétriculi.Rec.pulu.vtriufq; mentii*,rof.rubr.& m jrtian a dr.ii.tnaftich, corali.rubr.ana dra.i.cinnam.eled. dr.ii.caryoph. dra.i. ol.m aiìich.& cydon. ana dra.ii. .... cere

Epitome Curatimi H7 ccr*. pufillum confi ce linimentum. S-y.congruuut de fuoco ribeside agrctta-/» de forbis, miua cydomorum, fy.herb» ace^ tof3e»vel de portui.vel myrcinus. Poft cibum vtimur diacydonite. _ Ex his eft emplaft.omne ftomachicum ex oleo nardino extenium in aiuta defcriptis iuperioris ventriculi terminis.^ Quodiì vere vomitus eft»qui vexct homi nem, fymptomaticus, cucurbita maiuiculiu defixa partùqu* refpadec ori ventriera»,cer* tara promittit opera. Ad Cardialgiam. Rsefente cardialgia «vomitus confulto prouocacur ex his adium entis, qu® modo recenfuimus. Si vino fiat humoris.fyr.diàusoxyzaccn. aut fyr.granat.muzorum, aut terra figsll. bolusarmeniaorienr. cum f7r.de acido ci* trii,iementella,vel corall.ad dra.i. velpulu. fcm.citrii, vel theriaca: dr.i. Particulam vero ventriculi fuper»orem_j fomento roborabis abfynthij.& menrat» ciu3e teporem adfciuerint ex percaifaaa igne^ tegula. . , , Clyft,exla&e caprino,vel afinino, & u ‘ co falicis cum facch.& (emine canapis, li quiderò linde lnmbrici f$pc mali eneaores parte relitta vencris altiore,adinteftint prm.---------- ■ 2 pria-.

Internarum morborum icipium alleftidulciario fe recipiunt. proficiunt & fcrhjna portul.beton. braflicae ad dr.i.cum aq.acetofe.vel porcul. Illitus atnarorum ynguinutn vencriculi parce tum fuperiore.tuni ecíam in fundo. Sic olcum dethure deñillacumlumbricos vnice rum pit. Adhuc aliud efí preftabile comfnencum.' Aurátio pomo primum excauato immitta« kurfellis tanrini rutar, aloes, &theriacar veteris ana dr.í.alfii ntucleucn mundum vnum, croci dra.~ m.cum acido aurantij,quod calidis afíecur fauillis.Qua elixatione perada-, ventriculi.rum os fupernnm.tum fundum-j Inunge.Vbi vero copia nó fie aurantiorú» ca fímplicia bull.in oleo commuñi. d efieres mitigantes bilis acrimoniam,& furorem,non eftugient caffiam.ol.violacum, mel violatú)diacath.& decoftioné cómuné. Conrra vero fi marcria fie craffa,í,iyfteres ex vfu fuñe ineifiui,& deterfiui. Sy.de cortic.cirri; oxym .fim p.oxym .fal lir.cum iulep.de cinnam. vel cum aqua ftillacicia de cinnam.dupla porrione,nam vtríilibec os venrricuti reltaurat. Vel (yr.de menta,vel conf.de cinnam. cofed.de H jacinth.vel de Alcherra.ad dr.i.e* vino fiauo bono. Clyít. Rec.hiere picre Diaphjn. aut Benedi. auc eleíh de fue. rof. ana vn c.~ Agar. troch. tenuiífime triridra.i. fpccjerumhie-

“ ........T..... *i" ‘

Epitome Curatimi xx Gale.dra.ii.mellis defpum. ol.chltnftneli ana vnc.iii.cum decozione diuretica. Cardialgiam caucns futuram ex praefentt non difcufla materia de ventriculo, fuperfeq de vena; feéìioni, fed pratpara primum nurs mores fyr.ante defcriptis, m oxeijce medi« camento non vehementi « ne attrahatur ad ventric.acris materia > dandumque rhabar. cotre&um fuc.rof.perf.cum aliqua pottionc manne, fi vacet febris, licer non vacet ma^ teria crafla,St vifcofa.deco&io fit Agar.curts flor.cord.6t iena orient. in colat. difTol. iyt* foluc. Auguft.Niphi, ac deacath.Arnaldi3vel firn, forma vero boli Ree. Diacath. Am ai. dra.vii. pulu. nieras ^ Gale.6t Agar.troch.ana dr.i.D iaprun.vn.^j cum facch.fiant boli. Sacculi, Rec.abfyntl>.vtr.métha: rof.rubr. cort.citrij ana p.i.ligni aloes, di&amni albi maftich.& cinnam.ana dra.iiii.caryoph'yll. dra ii.ex omnibus craffo modo contriti» parentur facculi iii.quotò duo madefaciédi fine in vino vernacio, ve', fucco c-ydon. vicibus alternis.i.vt nuc nnus.nunc alter feruiat prò madefa£tione,& fom ctoillo vini>vcl fuc.cydon.Tertiusimponetur flomacho languenti ficcus. Si non facient hac fatiS)Emplafta fupplo» quse conflentur ex Empi. Ioannisde Prodi. & empiali, vtriufque galìi» a n a vnc.-~difter.dantur in aiuta, vtimur his empia1C 3 ~ ^

Internorutn morborum ilis vicibus inrerpellacis. Infuper pill.maftich.ad dra.i. vtere ante^ 150

Cfoam.

Si flatuofa fie cardialgia, vinam conducif, fin minus haud bcnefatìurum pura. Infequicur hanc affedionem fudor diaphorcticus vt plurimum, qui cum fit à virili iadura magna , cohibendus eli iliicu cre bro tocius ipinx dorfi ex ol.myrtino, ve] ro dato omphac. vel ol.de femin. cucurbita: reccnter expreflTo . Singulare vero elt corpus bine* & inde ìndefinenribus ventilare flagcllis, vt pori conft/pentur. Quibus artibus vbi non cedat infolentia.» morbi,fune infricandse partes vndecunqu^ ex vinoodoraro, in quo debullita: fine rofa: incom pl.frondes,&cortic.citrij cinnam. & caryopfry.ex quo decoro,vel irrigeneur omnes ad vnguem extima: partes, vel opulentus ager demiteatur in labrum , quod receperic medicatum hoc late merum,quippe mirabiiiter iuuabit calore Tuo. Exhibeto quoq; rofatam nouellam ore* demittendam ad dra.ii. ex vino odorato, vel iure pulii cannella cin&o. Ad Singultum. InguItusex inanitione difeutietur rebus, & nutrientibus,&adftringentibus, quibuseftol. amyg. dulc. cu;n facch. quod pau-

Epitome CuratiuA

\ •>i

paulatim combibatur recens expreflum: fic eciatn manna diflol.in aq.hord. Confcdi.de hyacintho. Sunte cibisoua forbilia,teilesgallorum_9 hepatagallinaru. Itepiftu pul!», vinum gencrofum. Singultus ex repletione, & oftartu multe materi* pituitofe profugabitnrvomitorio,ex aq.tepida>& fyr.acetof. vel oxym el.fcyllit. aut fimpl.ad vnc.i. Mane decorum agar, ex aqua tepida ad hunc modum. R ec.agar. rroch. drach.i. bull, in aqua_» pura.adde oxym.fimpl.vnc.ii.paretur vomitorium,quod eft mirabile ad materiam illana craflam expellendam. Syr.confequcntesde mentha,de ftfch. & fyr.de cinnam. Sacch. quoq;ex flore marino alias anthos di&o. Confe&io quoq; Hyacinth. & Alcherm. vel decinnam. Medic.aliquato validiufculu, R.Ciacath.' A rn.dra.vii. Agar.troch. fpecierum hieras Gale, ana dra.i. Diaphf. v n c .-. cum facch.' fiantboli. In potu vero fic , Rec. Agar, troch.dra.i. fol. fen. orient, vnc.-i- fiat decoft. in aq.beton.& in col.diff fy.N iphi.ikrofatifolat.ana ync.iii.D iaphf.vnc,^. m. inunftioncs ventris ex ol.deftiUX abfynr. K q. vd

if i

ìnternorum morborum

oleode fpica>vel maftich. vel ex caryophylJis.candem. Eraplaftu vtriufq; galli*,& Io.de Prochyta,ieu compofita , feu feoriim adminiftrata. Si ex maceria acri imbibita cunicis vencriculi prsilo Se Vomitorium,quod topra pofui. Paulacim reforbeantur fyr malorum gra natomelo,iulepum viol. vel rofatum diflbluca inaq.meliflW. Pharrnacum purgans,Rec.Tormentil. dri ii.flor.cord.p.i.chamarindor.& fol. fen.oricn. ana vnc.^. fiat deco&.in aq.fcorfon. in fuflfic i colatura diifo.manna: ele.corpor. vel facchar.viol.vnc.ìii.rriph.perf.Rhab. vigor.dr. i.^- infufi in vnc.iii./uc.rof.perf.& non cola ti m pio pocu. Succi grariatorum malorum, vel fuc.clcri;, vel fuc.limonis,vel fyr.de acido c irri, vel cu vino albo bono paracis fuccisadmifce, etica h*c,qu * fubfequuntur. R.pulu.boli armen.orieot.marga.pracp. & feminum citrij ana dr.i.m. Sic & lapis Bezabar ad gr.v.vel vii. Extriniecus vero fotus ex abfynt. & men* tha,vel alias /acculi leuiores,qui Rec.vtriufque menth* rof.incompl.cort. c itrij, & abfync.ana p.ii.fantaI.omnium,& corali, rubr. anadra.i.contere gioito modo,vndefiant 2. facculi folenni forma prò flomacho.qui /ac culi madefiant in aq.rof. rubr. vel tocco

Epitome Curattua

*5Ì

cydon.& calidiapplicentor. Inunfìiones ex ol.amyg.dulc.oI.nuc. mo« fchat*,adipe gallina. Catapiafma,R.Carnis cydon.lib.4. bull.in fuff.quantitate fucci cydon.&aq.rof.rubr.f. ad modutn vnguenti,extend in tela rara, defuper pone puluerum fantal.omnium,& co» rall.rubr.ana dra.i.fiai cataplafma, quod ap^ plicetur circa ventriculum. Cum fero fit ex Apopl. epilep.vel percu I(ione capitiSjCurabuntur hi finguii, quemacmodum fieri confueuit in illis. A d O tta n ti &

P ic a m .

ffe&us hi fiunt vtero gerentibus.quibus exhibenda funt omnia, qu* moucrinC appetentiam.nam fecus hatperderentfgtutni Quod fi tetrum aliquod fufpiceris ftomacho pr*fens,de hoc exonerando cura prima etto, quod facies aqua tepida,& a c e to > fi vahdis fit renibus prafgnansmam fi lumbisfidelt norum mufculis fit mal* firmis,aqua fuffeceric calidiufcula f , Syr. incidentes aflate fune oxyzacch. lyr* de gran.ex acerbo dulcib. hyeme vero lune oxymeli,& rhodomeli fimplex>& rhodomeli cum zaccharo tempcratum. .1 Conicru® de cortic.citrij, & de roto citrio.digniores vero St peregrin* myrobolani

- Í5 4 Internorum morborum Fomenta ex deco&ione foiiorum, Si cor- 1 ticum cicrij cinnam.caryoph. Vcriufq; mcnthar,& confimil. ex vino per i fpong.vtere. Fotus,& illitus ex ol. nucís, verbi caufa_., mofchatas, & lentifc. & abfynch. non tanturn ad vencriculum, fed & ad vteri lacitudinem. Carnes offer bene faginatorum animantium ,vt fucculentif remedio fine adgquandse m elancholic* fíccicacis , & intemperancia:. Vinum ergo fie dulce, qui medius eft faporum.& cum opus eft aceto ad refouendum_i ftomachum,&appetieum,i]íud fie ex inco d a multa vua paila modificatum. Clyfteres acres, vt íuperflua, & aliena trahant ad parteé inferiores. Syr. refrigerantes oxyzacch. fimpl.de aci do c ic r ij, violarum cum aqu. betón, vel meliff*. Medie, purg. ex caff.pulu. hierx Gal. diacath.fi materia fublit calida bilioía m. rhabarjfi frígida fit agar, tarn in potu.quam in-, bolo. Ac luc.rof.perf.m.corroborantibus»qu«e fwpra funt annocata.

Oris tortura remedia. Vxilia fecundum Galenum adhibenda fuñe partículas refolutar, non autem-» •uembro conuulfo?non quia muiculi recra^ hap: -*--4

Cm*-

Epitome Ctiratiuct

i JJ

hantur Temper ad illud principium» d quo funt. Experientia quoque,comprobacum auxilium in parte conuulfaaugere conuulfione. Ad refolutam igitur facculi ex quatuoc anod. Inuftiones vero ex o!.amy.dul.& chamftn. Si caufa fit mulcus fang, tunc emittatur exeiiifdem Iaceris,qu* per refticudinem eft, vena comm, quod latus fi forte fortuna_* fit infirmum>& oblsefum, interdum ex oppofito licebit. Syr.de beton.de fuc.borag.de inf.rof. cun# aq.beton.vel me!ifl$. Medic.purg.ex pill.arabic.cocc.& pill, li ne quibus,& ex agar.troch.cum fy.de ft*ch< form.pil!.7In for.potab.Rec.flor.ccrd. p.i. agar, trochdra.i. foliorum fen.orient.vnc.— fiat deco&.in aq.becon.& in col.diiT.fyr.D. Auguft. & rof.folut.ana vnc.iii. & de p.inf.rof.rubr. vnc.iiii mifee. VnSiones ad parrem aft'cSam ex ol. de* lumbr.ol.nardini,ol.de fpica. Confed.Diambrx, & fyr.deftach. & d o inf.rof.rubr.incompl.m. proporcionali dofi. Rropoficis quoque fyr. admifee fruftulum-j offis cranij hum ani, vel pulli equini > quod Pyramidis figura Tub verticis eft futura. Sinapismi. K ec. femen finapis concufum c uni meile fufficienti m. Vn-

i j6 Internorum inórborum VmSiones valentiores ex ol.rof.lumbrica' tOiOl.vuIp.ol.de hyperic.vel de fpica,vel d o chryfomelis ana vnc.i.m. Vng.fucceditde althaea cum aq.vitas. Emp!aft.capitaIe,quod fupra defcripfi. Friéìiones afperiores. Cucurbituls in dorfo,& reliquo corport» in principio quidem fine fcarific. Si percinacior perftet morbus * maxime (i inucteratus.dccotìu adhibe farz5,& Ugni gua iacam.quod vfitandum eft per 20. dies cum optima vifius ratione. nec non Aqua fit ex ijfdé fimplicibus peregrinisi & feminc anyii parando. Naturalia remedia fudatorium triculi»fulphataria,fudaciones Aniani. Ad LumbricoS' Vmenda perosfem en fantìum ad dra.t. cum fy.de acido citrii, vel femen cirri;» vel fem.braff.vel femen portul.vel pulu. boli arm orient vel terrai figillatae,vel corallrub. ad dr.i.qua: omnia poflunt imponi fyr.de aci* docitriijauc cu vinoalbom cl aqua agrimo* nise hauri. Qpod fi complicitusfit alui fluor tenerionbus in Salfamcnti form a, Ree. Vtr.menthar abfynth.rofar.rubr.farinss lupin.ana p.i. Aloes ditìamni albijfellis taurnana dr.i. cinnani- & raafìich.ana dta.ii.roicam panis parum tot; .............' “ p:

'Epitome Curatìtu 157 refa&a m .& fiat falfamen.ex aceto fortiflìmo, extendatut io telamone in parte tatn antica, quam poftica ventricoli,hoc eft tum in cefi formi , tum in refpondente fpinali meduia>& vtrobiq; detine medicamen per vnatn horam,& repete per j.a u t^ vices, vel Rec.pomumaurantium, excaua furamitatem,in cauum impone aloes, theriac. opc.‘ diftam.albi fuc.rut* ana dra.i. ali; nucleum.* fupponancur calidis fauillis,affata omnia mifce cum fucco citrij, quo liniantur tum cor, tum o s , fundufque ilom achi, lercio carpus vterq; bracchiorum,&dcniq> omnia corpo ris extrema. Defe&u mali aurei bullianttìr in ol.com * muni ¡Ha omnia. In alui fluore Salfamentum alio modo, Rec.cydon.deco&. in fuc.endiu. vel in vino vernacio an par.a:qual.anterius,& pofterius apponantur oris ventriculi. Vnguencum, quod eli valcntiifimum ad expulfionem lumbricorum. Rec.pulu. matìich.pulu.vtr.méthxiabfynt.& rof.immatu* rarum ana dra.i.cinnam.di&am. albi corali, rubr.aloes ana dra.ii. cariophyll. d ra .i.o l. abfynt.maftich.ana dr.i.cerx portiunculam, fiat ceratum molle. Oleum diflum de S.SeuerinoNeap.oleutn «ft de mentha magiftrale. Oleum de chure dcftillatum eft certe fin-’ gulate. N os

1^8 Jnternonim morborum N o s quoque damus ore aflumendum m o mentum fulphuris cum fucco rutar* tempore potiffimum hyberno.quod eft exploracum.^ r Vinum de abfynth.miftum cum fucco limonum»cumq; iuccoionchi. Item vtuntur fucco menthae cum fucco limon. , , , Clyft.ex la&e cum fuc. frond, arboris perfic*ifcm.canapis addito. cremor mifceatur cum la&e caprino, aut afinino,cum facch. -fiat en$ma. poteftquoque conflari cum iure pulii,cumq; facch.& melle defpum. vel cum rhodomelle. . , Hisnon iuuantìbus contccho fit ex rnau. & fuc.citrij,vel fy.de acido cirri. In adultis pr*parandi fune humores, fy.de *nentha»vel oxym.fimpl. vel fcyllit. vel deco&.cicrij, vel de portul.ac temperando ali* quid de aceto cum aq.gramin.vel portulacf. Med.purg. ReC.ditìam. albi, & torment. ana dra.ii. flor.cord.p.i fol.fen.orient vnc.^ fiat deco.in aq.gramin.& in coiac.diiT. fy-t'* Auguftini vnc.iii. Diaph§n. vnc ~ triph* perfic*,& rhab.vigorati ana dra.ii.infufi in-* vnc.iii.fuc.rof.peri.non colati m. Vfustberiacs mane afiumpt* ad dr.i.cum confde H yacin.vel lapid. Bezahar. vel M»thrid.aut boli arm. vel terra: figill.cum fac* Vndiones ex prius di&is ynguentis>& famentis. ” _ S .33

Epitome Curatimi

159 In Afcaridum cafu,CIyft. fupradi&i : nam illi generantur in inteftinis craflìoribus. Vinum abfynünterpellatis vicibusm ane exhibitum. Vfus rhab.ad dra.i.per 8.dics, vel Ree. fe-i! min.cicrij,portuI.acetof.brafiic. corali, feti, fampfuchi d ila n i.a lb i, Ugni aloes» rhabar. vigorati anadr.i.contrita mifee. D e hocce pulnifculodr.i.ffpiufculèfumac atger ex vino gracum halante, vel ex fucco citrii.vel litnonii,vel ex aq.melilTa:, vel graminisjvel acetofx. A i Cdiacam, fiiarrhxam, & Lyenteriam I eruditas prxfens non eft ventrículo,fed humor acris,& calidus ell in caula ; fan* guinis emiílio ex vena interna dextri cubici. Sy.prsep.Rec.fyr.de ribe , & miua cydon. fy.de acetof.de portul.ana vnc.^. aq.acetof, & port.ana dr.i.^. Compreífiuum, quod dicitur, medie. Ree. myrobal.cirrin.cheb.& ind. ana dra. ii. tortnent.dra i.tham ar.vnc.~ in aq.acetof» decoq.& in col.diff.facch.viol.aut mann» de^ corp.unc.iii.triph.perfic?,& rhabar.opt.íine Ipica ana dra.i.^. infufi in unc.iii. aq.de nouem infuf. rof.rubr. & non colati m. fiat potus. Fométa ad uétric.ex abfynthio percalfaño, dú irroratur halituofum rubrú vinu quod fie r i

f gò

Internorum morborutn

ri licei ab initio (latini ante medicasti. ptirg. & à fomento refouendus eft uentriculus ex oleo maftich.& ol.cydon.ante prandium, & c?natn*.quo vtroq; cempore forbeat fy r .d o fib isi& m iu scyd o n . In piftum pe&ufculum affai* pulì* coquus aquam infundat myrti, vel aq.rof.rubr. uel acetofar, uel facciom ph acij, & fummo f «nane prajbibaciorpficum,qui fuccus eft ex- | preffus ex affa pulla. . . , . Fomenta vero,& facceli aromatici funt affidue inculcandi uencriculo fuperioritum antico fitu, tum refpondence poftico. Similique ratione funt inculcanda ftomacb o ,& inteftinis roborantia, qua? propofuimus in nomituscuracione, in qua inueneris» & emplafta morbis hifce communia. Potus etto uini rubri adftringétis, & aqu® chalibeat* » vel ciftern* cum nvyrobalanis inco& is. . Clyft.quotidianus ex oleo rot.omphacue, & olei cydon, ana unc.iii. adipis ueruecim unc.ii.uitellos ouorum duos. Confeét.Miclec® dra.iii cum iure pulii fiat enem a.uelR . . D ecoft.in iure pulii, P„ec.balauft. malie* myrti, baccar. rof. rubr. plancag.& acetoi* ana p.ii.poma cupreifi parum contufa n.m* bull.in iure gallina fufficienteicolat. un“1“ proclyftere,cuius decocìo commifceas.lic

& lac chalibeatum, fiue aiìninum, fine c * ......... --------------

‘ ............

Epitome Curatitia nrinums necnou fuccum planrag aut centi¡¡odia:, qua: famigerata eft flaoresalui fo^S'yr.anfe cibum myrtinus »de forbis im maturi® cum pulu boli arm orient. aut terra (ìpill.aut corall.rubr.vel fi impendio visadftringere cum trochifcìs decarabe, vel de* (podio ana dr.i» r Philonium quoque Romanum , aut Ferncum dra.i.diflbUa aq.plancag. op ) loliuset*: cò prò mirabili llyptirio habecur 6 His omnibus li non fe fummittit malutn-» prsemilTo compreffiuo, quod Rec.rhab. corref.nutriti in fucc.rofrubr.vel cydon.decur« Sci r •j _ Decoéium rad.chinae,vel in (yr. quidcm-j paratum,velin fimplicem aqua: pocionei». Ad Famem caniuam.

Omitussfiate prouocaper oxyzacch. hyeme vero aqtepida. Syr. pr*p. de cortic. cirri j,oxytn. <x rno-> dom. ex facch.cum aq betonica?,vel aq.me-

lifl«.

Medic.pillul. Rec.pill.aggreg-maltich. cu. pulu. hierse Gal. ex 7 . rebus , vel cum agar. fiant catapociaex cathart. rofato, vel alias efto Bolus.qu* R.tragac.& Diapli«cutn ibidem pulu, hieras Galcni. --------- ------- L Po-

i <5z Internorum morborim Potas vero fiat cum dcc.fen.orien.& agar. mifce in coiat.fyr.rofifolut.& Auguftini, & Diaphf n.notis portionibus. Cibaria , pinguia , & o le o fa , quò feriti* fiat appetenti* modus. Hippocrati famem vini potio foluit.quod VÌnum Gal.interpretatur dulce. Pili.m adidi. & de a lo e , qu* interpellatis vicibus exhibeantur pauca doli ante cfnam. Hyeme mane oxymcli fcyllit. sitate fimplex.vel fyr.de oxyzacch. vel fyr. de corde, citrij » quum fciliccc concofiio non fit vencriculo, vel iulep. de cinnamomo j vel fyr« myrtinus. Myrobalani condir* precipue chcbul*» & em blic* vorand* cum hauftu vini meri. Concoquentia ex ol.de abiy nth.deftill.vel de fpica.vel nardino cum paucoBalf. vel ol. nucism ofchat*. Emplaftum Io.de Prochyta, vel vrriufque gallix. . . », Enemara vero talia funto» Ree. Diapn.o» Bened.an3 dra.-r cum deco&.comm. Interdum adde Agar, tcnuiter puluerati dra.i. „ T ab cli* ex aromatico rof.cum vino odorato. Extero vero corporis habitu balDCun^» fuccellarij fpongijs ad ventriculum apP11' candì. r. D eccfi.lign i fanfii » quod corroborar u — cc-

m Epitome C u Y ítim

ccrcbrum, ve vcntriculum_j. fcxremedij's reliquis naturalibus íudatorium S.Germani, quod eft in Crypta Aaiani corroborans sequé,ac euacuans.

Ad Dolorem colicumt&iliacum* I materia doloris fuerie flatus infundafur continuo . . Clvtter.ex oleo chancro, vel rutaceo.vel ipfo ruta: fucco;fi vero fuerie ex caula ficca^, pareturex ol.puro,& butyro, fiantque a!u_* pleraque prarfcripta in curatione melanchoJiaejex prsefentis vero piruita: caufa paretur tnaferia dyfterisex Benedi&a, & Diap i§n. ol chainjm.melle defpumato, & pauco oleo anethino cum deco&.diuretica, vel 4»anodyn. infundatu^autem hic ídem inane , veíperi. * . , , Ex d eco ro 4. anodynorutn in bydrei?o receptorum expresas duplices alterne fpon gias, vel plenas eodem ipfo deco&o vélicas vaccinasappücito partí dolenti.. Clyfter ex espite veruecis exempto cere bro,& conttitis vndique offibus, deco t q, carnibusex aqua,doñee vtraque fine reíoluta,additisin fine deco&ionis femin.f§nicul», flor. chamsm,fol.betx,& parictar.ana p-««>emin.ayf.dra.i.caricis pinguib.nu.ia.fol. fen*

oriertt wnc.-rfañam fortem materia: totius expuffi anean infunde per oricularium cly-----------

L a

fte‘

i ¿4 Internorum morborum fterem mane,& vefperi. Syr.calefaciencesidifcutientes, & omnino preparantes materiam in ventrículo fuñe fy. de cortic.cicrij, rhodomeii faccharinum , & iulep.de cinnam.cum aqua fjnic.aut meliíT; fiatim á prima die:deindé fi nihil dolor.feftinaad Medicamentumpurgans inter wicwtiesi & refngerans medium,quod R e c .1 affix iantum excr. vnc.ii. Diapbfn. vnc.-f pulu.hierar,& cinnam ana dra.j. Adhuc vero vi compellente doloris poculum offer olei amygd.dulc. cum faccharo. & adhibe Fomenta ex hydrelfo,quod reccperit ciU' 1x15m.meliloti f?nigr.apij,f§nic.betas, parser, q .j. In quod etia vberrimum decoifum fieri pQCcft nife(Ti!S,icemque defeenfus ad Balneum ex bydrelgo abfolutum. ex interioribus vero remedijs primum eft lus Galli iic paraci. GaMum veterem ,&

vegetum diu fuftig.arum,&ilagellationelonga eneflum,deplumatum, & exenteratutn-;» & cruncum imple fimplicibus ante paracis, qua: funt.femin.crithami.feuchartami dr.ij* polypod. hermodaft. & Turbic ana dra-j» flor.fenf orient.vnc.*r anyf.cumyn.ana dr.<> coniicianrurin ollamplenam aqua: debulli" tisad confumptionem carnibus,&faifta expreffionepotusofferatur tepens ad lib.-r rel/quijs vterepro clyfteribus. O

Epitome Curatiua. Cucurbita magna parti dolenti congluti nata Galeno, &plerifq; omnibus habeturpro incantamento. Sccundo laudai Galenus phiionium perlicum.vel Romanum,qua: poffunt plus fenici, & multoties vfitari quoquo pafto in ftomachum demifla. In dolore Iliaco ijdetn, non alii fnntcljrfleres»aut auxilia, & ab his ftatim adminiftratis propere propinandum eli ad Medicam.purgans.quod fi febris adiun&a l(ìt,elidatur vena interna efextri cubiti, figno on vano inflammationis iliaca. Si ffdi vomitus cruperint,in promptu funto fyr.mitigantes materam, quales fune fyr., de fucc.viol.oxyfaccb.de fucc.cydon.endiu. borag. Mcdicamentum ficcum, Rec.Rhabar.yi-

goratt,diapbfn.cinnaii3.fingulorù prò ratio; ne,&cum facch.f.boli. . , Pro pota vero manna fua doli difTol. in-» fuc.rof.perf.fufficienti f.p.

Ex naturalibusbalneisdietimeft fubueni homini.&fuccus amygd. dulc.extra&us re c e n s ì in colico potus. Inuntìiones abdomine toto ex oleo capparnm.vtriufqi litij, &abfynt-anpartes squ.

166

Intemorum morborum Ad C holeram.

Holer* vomitus fi fit ex crudirate curandos ell primum ol.amyg.dulc.adiüfto faccharo quod fi non fufficit Medicam.purgans in forma folida> non_< autem in potu.nec ex ca ifia , qua: ventricuJum debilitat.fed Diacath. cum rhabar. vig. nutrito in iucc.rof.pcrf. cum pill. h'«er®> “ Diaph^n.quod poftrcmum exhaurit crudi

tates.

Syr.corroborantes de mentha.oi iulep de> cinnam.fií confcd. de cinnam. vnc.i. dianv br. dra.i. ConfeSio quoque H-yacinthi, vel Alchermes ex vino bono veten ad dra.i. Si fit ex materia calida fyr. de oxyfacen, de granatis medii faporis de pom is, &• d«-> fucc.borag.cum pulu.margar.pr$par.& cum foliis auri. . ... Lapis ítem Bezahar, fiquidem imm>ne periculum iyncopes. r Fomenta ad ventriculum ex decocto incompl.rubr.cortic. cirrii, cinnam. cary ' phyll.quar coquantur parum in vino \eí cio,expreflis ex hoc fpongiis vtere. ja Emplafta.atq; vnguenta adnotata »a curatione vomitus.& naufeat. t _x. Et quoniam eft f*pe numero Pa£t,u tjS, tremarum frigiditas 3 vcicor iifdcm i

(JIJIV IIV W

AVI

» V I'll

Epitome Curatiho. 167 qu* nuper in curatione fyncopcs habuifti. Ad Inflammationem lecoris.

Vnc parte gibba,nnnc caua phlogofis, & acceniìo comprehédit hepar.fed eadem eft piane forma curationis. Sanguinis emìfiio è dexteri lateris iecoraria,inieào tamen prius enemate ex cali, oc tnellc V10I.& decoft.comm.fi vsres fine va lid* , fangais in bene multa extrahitur por tio n s . . Syr.reprimentes de cichor de oxyjaccn. de fuccendiu.cum aq.borag.6i aceto!, femper nimirum iramiftis ftypticis, qu® J ^ e r is laxitatem tueantur,exGal. 1 ?.meth.6c alibi. Altera vena fcftio,fì non fcquutum fit Ieuamen ex priore. Porro Galenus pr*cepic vfque ad animi deliquium effondi fanguine, fed hie inter nos vfusexfoletus eft. Medicamentumitem conucnit lenitiuum» non fcammonio validunrt. At manna cìiiìol. in iure pulii, vel ex foce. vioi.cum face. rol. perf.vel ex caiT.rccenc.extr. . Cautio Mefu*. Remouenda.qu* maxime refrigerant,vt claudentia potos>& exafperatia inflammationes. Inunftiones ex ol.atnyg.dulc.recent.tepido, validiores ex ung.fantal.cum fuoco fotti peruiui, & fuc. cichor.& acetof. rofproinbetManiirdus:riempe refrigerant h sc a h jo -

ï <58 Internorum morlorum lurè,& multo ampiius cum aceto. Rrobantur autem îoun&iones ali» ex vn- j guento roi.& populeo cum fue. plantag. aut cichor.m iíío ; quippe quæ fune ad Ienicionê> & mitigationem. Sunt & epichemata non Mìaudara , Ree. vioi.rof rubr.iol aut florum nymphçæ ana_* p.i. fan taf. omnium ana dra.ii. aqu. cichor. boiag.& fucci folani,& laducarana vnc.iiii. aceti deftill. vne.ii. parutr» bulfiant, & ex panno lineo leuiter exprdTa multoties applicentur. Polt quam adminirtrationemjillinito par tem vnguinibus, & oléis commoderacis.quf poft fangulnts emifíionem exordio fuere-* praeferipta. Viribus adhuc conftanribus à reperita-* fanguims eduzione,arque a h ) S per enemata jerque cachettica quantums lenta, deietìionibus D e c o d o vtere difeutiente adhoc modum parato,Re.chamçm.melilo.fgnigrçci,& leni, lini,cichor. f u m a r x plantag.& abfynth. ana p.i. bulliant in a q u a ciilernæ iuffic. ad viti* mam eniollttronem. extrada: portion» pet fetaceû adde pinguedine gallmç,ol.rof.compl.ol.cydon.ana vnc ti.materia ad catapla^ mans for mam adduda lecinoris parreßU obducito. Ab lus médicamenta funi vini Iiabentia-j refiigerandi, a c deducendi per vias vrinsb qus

Epitome Curatimi. 169 ou» & hac racione kuare queunt. huiufmo* di fune aq capili, veoer. vei alpiem;, quo4 alias dicicur cfterach. praterea fttuorem atremperant iulep. rof, & viol.cum aq.hord. ve! aq.capdl.Vener.vel cfcerach. qiubus & vci poteris à primordio pio fyrupis. Ab exordio vero ad vfque calcem potec aquam hordei languens. Atdebiliiiìmo ventrículo conceditur vin«m ol-ygophorum aqua dilucum medicata# Accedunt & auxilia.qua: comprshenfa_» fune in fyncopes curacionc, vbi viderimus decumbencem difflaere fudore diaphoretìco» pulíusabo!eri,& extrema corporis algero» ac vires denique vitales extremé latiguero. Quibus anguilas, aliifque deceííibusreftaurantia,& ca orifica, feu dixeris refouencia-» valent occurrere , facereque quominus in-, (cirrhum transferatur remiiTa nimiuta patis infiammaci©. Ad Dyfcntcriam. Ì 'It fanguinisemiffio furnpta pritnumin*

‘ dicanone à c a u fa .i.a b hepate fluoris autore, fed iiiie&o prius enemate ex iu r o pulii vitellis ouorum5& facch.rubro. Poltri» die fecetur vena interna dexteri cubiti. Syr.de miua cydon.& portu!.& de fuc. ei ther, cum oxalidjs aqua.

170 I n te r n o r u m morborum Medicamentum compreifiuirai. Rec.tha* marind.vnc.-r corc.myrobaian omniuman. dr.iiii.torment.dr.ii.fiat deco&.in aq.acetof. Diflbl.manna: e!e<Sa:,vel faceti.viol.vnc.iiii. rhab.finefpicainf.in vnc.iii iucci rof. rubr. vel in aq.de v infof.rof.rubr. c o la ti, & forc. expreflì dra.ii. tripli, perficae dra. iii. m. fìat potus. Imponitur triphera, quia nunquam inducitur dyfenteria fine febre valida ; torment. propter malignitacem, & acrimonia iyrupi. Enema confortans ex la&e chalibeato cu fucco centinodi*,rel plantag.cum ol. rofae. om phac.vel cura ol.cydon. cum adipe veruecino, curaq; vicellis ouorum diffol. in iure pulli.Quod li non fufficit vtcre bcned.& fuc. rof.rubr.vetudiifima adipe,nunquam omiffa veruecinaAliud enema. Rec.malic.balauft.myrti!!. acecoi.& plantag.& rof.rubr.ana p.i.poma.» cupreflì ruditer contuf.nu.^.boli arm.orien. dra.iii.fiat deco^um:materia: fort. expreilk, adde fimplicia ante memorata : habes enema,quod fi fluores reprimere non valuit; Ree. hippacis verniti minutim concili» infonde quinquies, vel fepties in fofiicientc* aq.pluuia, vel ciiternx,decoque vna cu p!acentulisfubtilibuscrudis frumentaceis fa* iure pulii, donec vtraque materia: fuerinc diflolutac. Colatis ipfis adde gummi arabi* c i v n c .i. Ius in intcìtimun infonde cali: dum

Epitome Curatimi. ijl dum pro tene imo defperato. Sed in non ram extremo placentulas tri tíceas ¿pías licer incoquere in iure pulii, ve! aqua fabrorum ad vltimam diflolucionem. Fien iolent & inferné fuíHtus ex hac ma

teria, Rec.ma!icor.balauft.plancag.&' acetof.

porta!, verbafei, mortili. & rofell. rubr. immatur.ana pi.pomor. cuprcfli bene contritor.p ii. bull, in fuffic. portione vini rubri f. fomenta. Fiunt & fotus pro tenefmo cum comun ità in pueris ani procidentia: qui faciunt, vC corroboretur mufculi»& introrfum rettahi* tunfaáis infuper vnguinibus ex feuo verucc in o , & defuper iníperfa tritura panni pur purei,fiue fcarlati.feu rafur* ciuscxufti. Afluía poft hace, fiue tabella tili«,cuprei», vel pinos, vel abietis, laricifué td podicem-» apprcfla»vcl vt in ca fedeac calida vfque dum refrigefcat, mox illito feuo veruecino,vel cerato comitiflae deferiptione M ontagnanf. Quod íi dolor,atq; tenefmus fit implacabilis modica portio Fhilonii períici,vel Romani.Atq; h*c in fede inferiori. In abdomine vero fuperiore itlicusex o l. tnaftich. & ex cerato ComitiCfe, quod e« vnicc ftypticum, & roboratiuum. lnunaae vero partícula; infperge puluifculum ex tnaftiche,cinnam.& corall.rubr. In vniuerfum autem ante prandium, oc •nte cenami refouendus eft vw triculus cy-

17 a Intemorim morborum misabfynthii viridiscum irrorato vino pro tropo lacryma ditto fuper latcrculo feruido Volucacis,& præcalfaâis.vel In vino rubro /ufficienti decoq. cydonia d u ca ci tria ad extremam eorumdiffolucionem.cxtenduntur forma cataplafmatis in_. panno linceoparti foucndae analogo:infperge pulueres adftringentes, &roborances.cataplafma puluere vigoracum impone /torna tilo manc,ae vcfperi multos dies. Laudantur item Sacculi,qui Rec.vtr.métha; abfynth. rof.rubr.cortic. citrii ana p.ii. ligni aloes fantal. omnium maftich. corali, rubr ana dr.i.car^ophidr.i.omnia craffiufculo cribro fecernantur, vnde fiant facculi ad formam fcuti «quorum duo madefaéìi mero v e r n a c io ,& cxprcffi ftomachoalterne imponantur,tertius vero ficcusinlongum detineatur. Mirabile quoq, remedium eft ad tormina omentum recens exempîum è m aâato nuper veruecis ventre,& calidum fuperdatum, ôt ante prandium mane, & vefperi an tecsnam. Quodfiiam turn calidum omentum-» haberi non detur:tunc Ree. aqua? myrc. lib.i. plantag. & aceti modicum bull.ôt calidum inde faâum ornétum fiypticis in/perfum pulueribus appticetur.vel applicetur Emplaft.quod Rec.m aftich.vnc.i.exten-

ditur in aiuta «um ol.nardinpfiacemplaft a» v ----------------- -- — - .... for;

Epitome Curatimi

ij$

forraam /cuti pro ftomacho, vel imponatur emplaft.D.Io. de Prochyta. Perdurante amplius dyfenteria.fyr. exhibe m yrtinum , vel de acetof. cum pulu. rroch. de carabe,de fpodio,& pii!u.bolarm.orìéc.& aqu* ciftern® parte aliqua. vel ofler In potu aquà aceto tin&à, ac deco&.myroba!.citrin.& chebu].& indorum, cum quidé in prandio,tum in c*na,interdiu etiam-» vtendam, Secundum medicamentum purgäs cotnpreifiuu exhibendti ex Rhab. fine fpica correfaä.cum aliis rebus ante deferiptis. Galenus fermone de dyfenteria de la fie i docetjac prxcipue caprinu,feu candentibus ferreis ignicabulis,feu rorridis inieäis fspeu# filicibusfluuialibus caftigatum,auxilio ma-' gno futurum,fi tantum febris a b fit, vel h®c fueric remifia. A d h s c io.diebus voratus puluis rhabar. torrefa<äi,& cum iaccharorofaco veteripermifti mirificus eft.Denique decoäum radicischin® non poilremum cric pr®fidium_# patiremo fumptum. Decoft. quoque chins paratumi folenni forma non mediocriter iuuac.

Ad ffydropem. Rirno fi fit hydropi adiunfla febris feca venam iecorariam,quando ieour algec

aigo-

174

Internorum morborum

algore proprio : excalefcit vero calore alie no,& extraneo G al.5.de loc.aff.c.j.docet.hydropé nullum e f f e fimplicem, fed compofitum cura alijs bydropisdifferentijs,denominan vero vnum e x cauiarum eius exuperantia. Poft fanguims emiflionem, pneparationi valent fy. bizantinus,fy.de rad.thodomel.ex facch.aqu? beton.& in cympanitcdeu flatuofoprobantur aquar fxm culi,vel tncliffa;. Medicamentum purgas, 8 ec.pill. aggrcg. agar.troch.pill.de rhab.opt.vig. dofibus co* fuetis adde rad.iridis dra.i. vel ampliusvbi vires ferant. In potu v e r o , Ree. Agar.troch dra i.fol. fen.orien.dr.i-r flo.cord.p.i.decoq. in aq.capill.vener.& in col.diff.fy.Niphi.vnc.ii. diaphatn.vn.-r m.Deindè paretur D ccoft.ligni fanéèi,Rec.lig indici rafi , & radicis zarzar.pixp. ad vn li.corr. eiufdenu ligni,& fol.fen* orien.ana dra.iiii. ceterach. capii.ven.(oldanellatjflor borag.ftsech sàpfu; chi,6i beton.ana p.i.cort. rad ffnie. & api) rad.perrof.& capp.an.vn.i glycyrrh.pracpar. v n .’r femin.fafnic.öt a n y f . a n a vn.ii. infundenda infund.per 24<horas in lib.vi. aq. fofl* tis,fiat decoä.fec.art.ad confumpt.duarutn-» parc.aq.& faöa colar, feruetur pro fyr. D°j*s fit lib.-r continua medicamentum 40. d/eb. cura viéfu carnium affarù.Interpone deci»*50 quoque diepillul. ante praferiptas vfq“ 0

Epitome Curatiti* ad finem dierum quadraginta_* Deco&um vero prò afliduo potu in mcn fa,& extra lìe hoc. Recdigni guaiac.limati, & rad.fparc*|parillae minutim concifx ana vn ì.infun.in lib. vi.aq.font.per^z^.horas, fiat deco&. ad confumpt.tertiac part.aq. adde ceterach. capili; ven.foldan.ana p.i.coriandr.pratp.rn.-r cin» nam.elctì.St glycyrrh. parum «ontuf* dr.Hi. colatura feruetur prò po tu . Inunàiones abdominis totius crebras fac ex hoc cerato,R.ol.vtriufque lilii, oU apparum‘ol.abfyoth.ol. amygd.amar. ana vn.i. Vnguenti Arthanire, & lue. cyclam inisana vnciam i.*r adipis galline vn.ii. cere quantum fatis,fiat vngu. Perdurante languore pill.de m ezer. paulò ante prandium prò quahbec vice dra.i.ad jo . dics rormandae cuna luc.itidis i fummo ipfo mane preparato,& 4-ab h ine horis cric in_. languenterefoueri prandio: cibi vero vehiculum aqua decotìat foldanelì*. Clyfter.lenientes.ac difeutientes ex capi te veruecino componendo',quemadmodunu, in curatione co lie* di&um fuit. Cataplafma ex cochleis terreftribus cum teftisearum in mortario validè contritis in_# ampio panno diftentum, & abdomini ca'tdum impolìtum 4-horarum fpatio detinetor, cteditur aquas per lotia moncrc . Hollerius lumbis vulc adhjbcndum. D ì-

-J76

In te r n o r u m

m orborum

Difcutiens,& aquas moucns.ftec.fitH! canrarum lib.», rad.fawitc. rad.apij» rad.perrof. rad.brufci,& rad.capparum , & pants azym iana vn.ii.capill.vener.$i abfynt.ana p.it. bull.in fuff.porctone aqur, donee emolltantur ex hac omni materia perbene contufa, aut per fetaceum tranfmiflaf.cataplaf.abdomini fupenori diftendendurn .

Aquadeco&ioms cinnam.in vafeduplo,

feu balneo Mari® cundatius confeda, prsfertim adaerfavr marert* flatulent®. Sudationes Aniani >& arenationes Aenat ia n x valentiflim® funt. Aqua aduedade balneo Lucenfi lib. vi. ouotidie pota.per vrin® vias ocyflime iecedens xv.dierum fpatio tumorem leuare potiseft,fi per iniaa vegeco iam sgroti caloic, hauriatur. Ad Scyrrhunt lecoris,

V b plethora fanguinis emiflio tuta eft. Diuretics veto fummopere commen* danturdGaleno plerifq; locis. gyr rhodom.ex f3.cch.fy by tinuSjaut de 4 radicibns. ■ Medicam. purgans, Rec. flor. ^ ‘ agar.troch dra i fol. fen® orient. vn.-r BM pont.vnc.ii.f.<l.in aq.capfll.ven. & .n colat. diflol. ( y t . de^ichor., Nrcol.yn.iii. Kba ^ vjg.drach.iianfufiin vn-m- iuc,

Epitome Curatimi 17? Diacath. Arnaldi dra.vii.iUiabar.dra.ii. pa rimi nucr.in iucco rof perfic.cumfaccharo» fianc boli. . ■ , . r , In forma vero pilIulan,Rec.Agar.trochHC. Rhab.vigorati,& pill.aggreg.ana dra.i. cutn cath.rof.7.pilj. formata deaurentur. Fomentum emollitiuum,Rec.malu,althfae violante, capii, veti.ana p.i. rad. cichor. petrof.apijiCappaf.anap.i.abfynth.p.i. bull, in aqpa piuafuffieiéce,adde cyathum vini o d o rati,fiat decofiiofecundumartem» inde epithema,quo vtere maditatis fpongiis ad parte affetìam. ; . Adìinimenta , Rec.olvtriufq; lilij.adipis v iculi ana vnc.iii.cum cera fuiìicienti,fiat li-

nimentum. i,rnpUiio,Rec.gummi ammoniaci, Bdellij anadra.iii. macerenturaliquandiu in aceto» difibjue ex oieo de abfjnth. oleo tnailich. & ol.rof.omph.an.vnc.ii.vtere miftura ad iecur emolliendum. Sy.dliSi ma,giftrales,Rec.fucci cichor.depur.lib.ii.m eobull.coma: abfjnth. p.i. Rhabar.vigqrapi tenuifiìme contritidra.ii. fafia: decofldonis.fiat fortis expreflìo , addita facchari fufficiente portione , paretur fyr. longus,de qi,K) fùmantur vnc.iii in fingulos vfus^ Elenio, Rec.pulp* pe&.gall.vnc.iii. fem. mel.dr.ii.pulu.troch.de eupator.& de Rhab. ana dr.i.facchari albi difl'.in aq. capii.ven.tk meliiT. fiant elea, in oftellis, qua; vorentur M mane

178 InterForum morborum mane cum aq.capill.ven.in qua fitinfufum_j Rhab.vigorarum ligatum in pupacella. Aqua ceterach.interdiu,& à cibo. Hyettìe vero interior mica cótrita rhabar. haufta cum vino albo bene odorato , vel ctiam Khabarbarum ipfum commanfum vi no odorifero fuperpotato. Veldenique deuoret pill.de thabarb. & pill.aggreg.ana dra.i.mané. Vei fyr.de Eupatorio cornpof. vel de et* chor.N icol.ad vnc.ii.qua» finon'fufficiant D e c o r o vtitor farzi minutiin incifac vnc. jii.infunde z^.horis in lib.iii.aq.font. fiat de* cofit. in aquis pr*di<ftis ad confumpt. medietatis,adde fior. cord, capilf.ven. ceterach. anap.i.fol.fenarorien.vnc.-r Rhapont.eupator.maftich. dra.'iii. cortic. rad. petrof. apii capp. afpara, fgnic. ramar, brufci endiu. ci" chor.ana Vnc.-r abfynth. p.-r confefla de* codionis expreiTio,pàrecur in fy.de quo dato lib.-r in fingulos vfus. D eco flio fparts prò potu, Rec.fpart* parill.praep.vnc.i. fiat infuf.in lib.xv. aq.font* die naturali:decoque ad confumpt.terti? p*r' tis,addito in fine gljicyrrhizae parum contul.

cinnam.anadra.iiii.ceterach.capill.ven.ana p.i-r fa&a colatura feruetur prò potu, d e c o rò vtere jo.diebus cum vióìu carniunt a(Taru,&aIioru ficcoru.quf poflunt exhiberi, non obfiante, quod hac non obfiftant worbo,qai giudee hurnidis.nam huius orig° fuic

Epitome Curattua, l 19 infar&us, & ex plenitudine eruditas, quas du-

ritiern ìnduxit.St fouet* , Naruralia remedia no omittenda,è quibus Balneum e ft (uccellari) di&um.roborans par tes naturales,& deobftruens, «Si calfaciens.rn hoc affe&u nos ait vti debere roborantibus, aig.) difeutientibus x4.mech.Gale. Ad infiammationem Lienis.

'' ■A

Ens feéiia finiftri brachi), quae compe* tic vnicuique reprimenda: ìoHamma-

tiotoi

Sy.de fucc.endiu.& borag.capiil.ven.ana ic.-r vnc. aq.cichor.vacàii.«n. Medie amen.purgans quarto,vcl fexto manna cum fucc.rof.perfic. vel cali. & ìacchar.viol.diffoluta in iuc.rof.perflc. Inunftio ex ol.vio!.8¿ roí. cum adrpe g linaceo.velanferino. . K Fome nca,ftec ,malu^,al th§*,y iol.roi.rnbr. r _____ _ « il ferne in (ufficienti aqua (antis; madidis ex ca ìpuugija ^ iS m .R ec. ol. rofaci, viol, de abfynth.ol. cyd©n.& myrtil.ana vnc.i.adipis anier. incera: q,5. f.ceratum. Hirudincs affigeud« fedi. Aqua Cochlear, terreftrium deftillatarum vtere cum faccharo. ... . £left.Ree.fedi.melo, vnc.iii. diamarg 11 - — ..... — ' M a &ld,i

■Mj

•ì -H / li.

i8 o

Internorum morborum ele&uar.fantal.ana vnc.i. facchari al bi, diflbl.in aqua capii, vener.fufficienti, fiat clctì-fecundum arcem.deuoretur ex his offel- / Jis vnc.i.cum aqua ceteracb.vcl capil.vener. ìoperpota. . . J Poflet etiam «ger vti mane multiplici coferua refrigerante » quales fune conf. buglof. | borag.rof.perfic. & ro f. rubr. & viol.anau ' partes aequ.quibus ingeilìs frigidam fuperpotet aq.cichor. His non conferentibusaccedico fc&io faiwat.interdigitutn anularem, & afuricularetn. Et quia polì lienis inflammationem folci infequi ob(hudio,& fcirrhus, ha:c duo fune cauenda, quemadmodutn capire proximc» fequeneì. Ad Scirrhufn Lieìlis.

Yr.byzantinusjfjr.de trib.velde 5,radicibus, oxym.fimpl.cum aqua ceterach, vel capill.ven. Medicam.purganSjRec.pill.aggreg. rhab. vigor. & agar. troch. ana dra.i. form. pili*7' cum catb.rof. Apozéma poli ^.horas, Rec.fyr.rof.fol.vd fjr . cich or.N icol.vn c. iiii.aqu* mclifl* dicuna. Potab.m edic.Rec.Agar.troch.dra.i.fo1*^", n i orienc.vnc.i.fiat deco&.in aq capili. v«n& in colatura diiTol.fyr. cichor. N ic. vnc.tu. — ......— Rba;

Epitome Curatimi Rhabar.vigorati infufi in vnc-iiiì. lucci rof. perire.colati m. & fiat potus. Vn&iones ex oleo vtr.lilii,de cappar. « ae abfynth.ana vnc.ii. , Fomenta, Rec.Ceterach,capi]l.ven.rad. tamar. fgnic.apii,petrof.radic. cappar. maluse aitila: ,afparag.& abfyrtth.flor. chamftn* fenigr.iemin.lini ana p.i.caricas ping.nu.i 2. feru.in hydrel.& exprefiìs exeo fpongijs vtere in fomentum. , Linimentum, Rec.vnguenti arthan.lucc» cyclam.o,l.amygd.dulc.& amar, vtriulq, 1 M» St olei capparum,& olei abfynth. ana vnc.i. adip.anf.vnc.iii.cerse pauculum m.fiac vng. Syr.magiftrales , Rec.rad.chin» concila: v vn.ii.fiac infufio in lib.vi.aq font.inde decqtìio iecundum arreni ad confumpt. medie • aquae.adde in decoft.ceterach,capii.ven.rad. tamar fenic.apii,petrof.endiu. àfparag. ana_» p.i.fol.ienae vnc.i.abfynth.p.-r fi.fyr. longus. Rhabar. vig.fubtiUtcr pnluerati dr.11.ajar. troch.fubtiliter contufi d r a fadtae decoaionisfiat fortiscxpreiFio,3t addito faccharo 0 ’ Scienti paretnr fyr. longus, cuius potus c vnc.iii.in longos dies. Balneum {uccellari;. , ... Pro aqua pura prseftat alplcnij, tei capii. veneri» decoéhim. „ Demum hirudines venisfedisafiìgcndie> fonticulusadinternum finifirum poplitcnvj «fi pofir?mus. M .3,

Ad Iuappetentiam, £ c fi dependeat à calidis humoribus, fyr.fint oxyfecch.fjr.de gran.dulc.defuc.cichor.endiu.lupul. Medicamentum vero pnr^ans efio Calìa» je l manna difloluta fucco rof.perfic. Si vero fiat heparis vitio.fanguinis emiflio ex dexteri brachi; vena interna, & fubindo medicamentum prsfcriptum. Eleduariacum aqua acetofe , vcl fcorfonarise. Linimenta ex ol.atnygd.dulc. olei abljnthi;*& rof.omphac. ^ Diamarg. frig. exhibe fummo mane ad dra.i. vel Elca.de gemm.eadem portione. Si vero dependeat afkaus d frigidis hum oribus, vomitus vt fupra monili, prouocandus. . Syr. oxymeli fimplex, Rhodomeli faceríarinurn,fyr.corde.citrij,fyr.de pomis cum aqbeton.vel m elifli fuperpota. In forma potabili medicamentum, Fcc. fol.fense orient.vnc.-r agar.troch. dra.i-fior, cord,p.i.fiat decodio in aqua beconic.& fuffìc.colatura diiT.fyr.rof.folut. vnc.iiii-,> * Aiiguftini vnc.iii. Diaph^n. ync.T & 110 colat.mifce,fiat potus. In forma pillulari, Rcc.pil!. 3ggrcg- ag«trocn..

Epitome Curatiua 1 troch.& Rhab.vigorati ana dra.i. form.pill.’ cumcathar.rof.n.7. Vn&iones externè ex ol maitich.cx ol. de abfyftth.ana vnc.i-r ol.nucis mofc.dra.i. ce r a modicum m.fiat linim. Emplaft.Ioannisde Prochyta,vel vcr.gaN liar,vel empl.de maftich. Ante prandium fyr.de mentha cura fyr.de cort.citrij,item iolepde cinnam .vcl confe t t o de cinnamomo, nec non cum oleo anyforum in tabellis. Auxiliadenique omnia fuperius adnotata prò vomitu,quales funt faeculi fomenta» Se vnguenta. _ ... Interpellatis vicibuspill. maitich.cx pili« de aloe prarp.ad dra.i. ingere ante cibum-* mane. . „ Si ex ebftru&ione,fyr.de abfynth. d eA rthemys. . , Medicarnentum purgans defcriptum ìru forma pillulari. Vinum de abfynthio,& ol.de abfynthio. Rhabarbarum pulucratum e x vino albo odorifero fummo mane. Pro potu aqua ceterach, & poliremo Deco&um chinar,vel farzar,& Balneum fuccellarij quali prò fomento.

ì *4 *

internonm morborum

'Ad Objìruffionem hepatis. Bftru&io fi fit per eflèntiarmfe&io lecorari* dextri cubiti. Syr. oxymelide j.v e f ^.radic.cum fucco endiu.com aqua capili.ven. Hyeme vero fy. byzantinusde j.rad.rhodom. zucch. cutiu. aqua ceterach. Medicamentura purgati«, Ree. flor.cord. p.ì.Agar.troch.dra.i.foLien. vno«-r fiat de c o l l o in aqua fcorfon.& in colatura difl.'iy. f).Auguftini,& Jyr.viol. ana vnc.iii. rhabar. opt.vigor.dr ii infuf.in vnc.ii.fuc.rof.perfic. colati, & expreifi m.fiar potio. Hyeme mcdicamétum pillulare, Rec.pill. aggreg rhabarb.vig & agarici troch. ana_» dr.i. form.pill.y.inauratie. Poli 3.horas,Rec.fyr.de cicb.N ic. & rof. folutiu. ana vnc.iii.cuna aqua ceterach. Vn&iones ad hepar.ex ol. de abfynth. & amygd.dulc.ana vnc.i-*

Syr.magiftrales.Rec.fuc.cichor.fylu.lib.ii

bull.lento igne>& add.fol.fenaorient.dra.iii. abfynth.p.i. Rhabarb.fubtil.puluerati dra.ii. fi.decori, inox colatura,tcrtio fortis expreffio, adde* facch.ad fufffiat fyr. longus> de quo iumat languens vnc.iii. mane. Aqua deco^ionis ceterach in ojnnem-i vfuiRpodonis. Vn-

:Epìtome Curatiua i8 s Vnauèrirum,Rec. Ammon.diflo!.in aceto vnc.-r elei de abfynrhio,3i atnygd.dulc.ana vnc.i -r omnia fimut cfiflbl.cumpauculase ra fiat ceratami molle. .... „ fcleäuaria.Rec.feni.melon.ync.ini.adcie* eleö.diatnum fantal- anadra.i. facchari albn diffoluti ex aqua capili, vener.quantitate fup. fiat eletì.cum vnc.iii.aq.capil. ven. in infufum fuerit rhabar.in pupar. cuius doli» fitvnc. iii. . r Hjeme rhabarb.in iubftantia manlurocu hauftu vini odorati.rhabarbarum vbi naan* de re non poffic a:grotus,idetn ipfurn tenuiiumc tritum ingerat ex vino. Eft & mane commodus (yr.de cicnor.Nrcol.cum fy.byzantino compofito ana vnc.i» ex aqua deco&.ceterach io.diebus pota. Syr.vehementiores de aceto fcylIiticOjOS oxymeli fcyllitici ciiaqua ceterach, vel capill.ven. . . p Pill.vehementiores aggreg.de rhabar. vigorato,pulu hier®, dequibusiume tnemocrem porcionercnfiat auteni mafia cum iy.a cichor. Nicolai. . Pro potu deinde cape.fyr.D.Auguuinij iyr.Nicolai. . * • Si vero perfiftat etiamnmn morbus,« ìam inueterauerit; „ * Decoäum accipe farzat, in quo fimphcia diuretica fint in c o ia . Baln?i fuccellarij vfus 7. dicbus,qno mc-5

j %6

Internovum mórborum

dio rempore fumat languens rhabarb. velin fubiUicia, vcl bene pulueratum,vt ante monftratum eft. Rhaponeici demum vfus longus, quod eft rairabilc. A d Supprejfionem vrime. A ft vitio fit vefice debilitate feflio,ve ne iecorarie,vel cuiufq; relique venae non videtur conuenire¿ fed potius corrobo rado partis,& primo Medic purgans;ex cafia, & diaph. hiera-» Galeni cum pulu.glycyrrh.cinnam.vel Forma potus, Rec.D iaph.vnc.-r diilbl.in fuff.fy.de cichor.Nicol.adde pauculam aqua ffo ic. ni. Fomenta, R ec. flor.cham5m.melilo.fsnigraci»fem.lini,fampfuchi, beton.rof. incoplceterach>& capill. ven.flor.ftschad. abiynth. ana p.i.ferueat omnia in fuff'vino albo odor, fpongijs ex hoc expreflis fiat focus. Inunciones loci male valentis ex ol.chamsm.oleodeabfynth.okde fpica, & oleo de hyperico. Suggere vero per os, que vim habent in; cidendi, & corroborandi, quale eft oxyinel» fimplexjvel fcylIiticum,rhodomeli cum iaC' charo,vel oxyfaccharum. Pillule,quibus co rrobo rate cerebrum, oíparces ueruofe, func huiqfmodi; pill- coCC' ......... " ' ?6aJj

Epitome CurAtiuA 1 ^7 asar.troch.formentur è fyr.de ilschade. ^ Secundo prò poru> Rec.fyx.D. Anguilini,

& fyr.de p.infuf.rof.perf. vel fyr.roi. per fennam.foluciuaru. Poteris& manu.perinAe ac

vtrem emungens, vrinam elicere. Vnguenrum ad pubcm , & velìcam elio, ouod Rec.ol.vtr.lilijjOlei capparum , ol.dtabfynch.ol.de fpica,ol.de hyper.oI.de lumbr. ana vnc.i.oi.nuc.mofch.dra.ii.adipisanfcns

vnc.—cum paucula cera fìat ceratum,vel Re.4.anodyn.farin.!opin.& fem.finap.ana p.i.ferii.in aq.eum hisin mortario piflentuc adeps vetus galiinae,vcl potius anferis, olco guttatim inflillato de fpica ad vuc.ii.f.catap. Ediurecicis necefi'ariss prarfencc calculo» vel arenuhs.vel limo craflo >vel grumo fanguinis in canali velica:,priniu eli kle&uanu Juilini addra.i.ex vino.

..............

Mox pulueres hi,Rec.pulu.ononidis, nulij folis,lapidis ludiacijOÌTiù ceralìorum , mefpi« lorum, dadfyl.ana dra.ii. Quum opus eli ac* cioè pondo dra.i.ex vino odorato. Froficic & flatulenti« lotium fupprimenti ccnfeQio de dianyfo , vel cabcllae ex o!eo ili Haticio anyforum,& faccharo, & aquafe* ni culi fecundum artem parata: iteci elea.e cinnam. in vniuerfum vero calìa: flos glycyrrhÌ7a, & femé malua?, & halicacabi,feu alchcchengi,Iaxant vrina» vias. Pulueres laudati tali leporis adnfli. lauda* talune & ............... tov

i88 Internonm morborum Fom enta, qua: comprehendunt Iwec; rad. iridis , petrofel.apij.afparag.capp.bcrag. cichor.cctcrach,capii, ven.ana p.i .ferueant in albo vino fufficiete,in quod orifici; arnplioris vafe receptum infundantur penis, & te ñes aliquandiu:mox abfterfi, & exiccati dcliniancur oleo de fcorp.amygd.amar.& oleo irinoana v n c .v E led. Rec.fem.melonis,& femin.maluae,& femin.lini,glycyrrh.contufa: ana vnc.i. mili) Solis , lapidislodaici curiofe pulueratorum anadra.ii.facch.albi diflòluti aq.capill. ven. portione,quota fufficic,fiant eleduariafecudumartem. Potus aqug ceterachj& capii.ven.in potu. Rhapostici pulu. in albo vino fufficienti. nodu infunde,mane colatum humoré hanri, qui maxime iuuat. Balneù de fubueni homini,vel hnius forte defedu,balneum ex oleo puro, vel balneo fado ex trydreIfo,in quo ferbuerint, qu« fuperius adnotauimus. Decoftum iparta: tum in fyr. tum in po tu ex memoratis ffpe diureticis paratum. Defiitutoremedijs languente, & in cafu lapidis explorato,coniultum eft fccari inter anum»& teftes,vbi collum cft v e fic « , & iodè calculum eximi. nimirum expedit lati; giepcem in vita cü^fiftula feruari,prius qua Diduo.vcl triduo miferabiliter perire. Sed far d a proceftatione quandoq; id egopermifi*

Epìtome Curativa Ad

i %9

D ia b e tem ,fiu è vrinfi incontinentiam .

recéti acri materia dio dextri cubiti, atque infimul INSyr.defuc.cichor.de Diabete, &

vena fé-

m iuacydon. c u u u

aqua plancag.autacetof.

Medicamentum purgans, Ree. thamar. vn.i.cort.myrob.citrin.chebul. & ind. ana_# dc.ii.fiat decofl.in aquaacccof.dc in fufficiete colatura diflbl.manmx ele&x corp.vel facehari violati vnc.iii.rhabar opt. fine fpica_, dra.ii.infufi io vnc.iii. fucci rof. perfic. vcl aqux ipfarum m.fiat pocus. Vi&us ratio inculpata,& opt. fine cibi de bipedibus,& auicuiis. Potus aquae cifternae chalibeata. Vn&iones ad renes ex ol. rof.omph. myrtino,& vnguento comitiffa;, vel feorfim fin* gulis.vel miftis. „ Per os fyr.de ribis, myrtinus.de portul. oc acetof.de miua cydon.cuicuaq; additis pulu. boli arm.orient.corall.iubr.troch.de carabe, & de fpodio. Etnplaft.Rcc.pulu.rof. rubr. myrt« baccarum, boli arm.orien.maftich.coral.rubr. iangninis dracon.cortic. caftan. aiTarumana_. dra.i-r farin.hord.p.i.ol.myrtini,& rol. otnphac.& maftich.ana dra.i^r pulu.myrob.citrin.chebul.& ind.ana dr ii. omnibus tenuti-

fune contritiSi& addica cerabinthina, Gì vifeo

rl9 ¿ Internorum morborum feo quercino [ufficiente materiato deduc ad formara emplafti iecundum artem, quod iru. aiuta extede obioga quadrata. Hoc medicagentil mirabile eft adremoranda,& digerendam materiam ferofam,& alias,& ad fftunw i n vetro retinendum. poterit & $ger mane myrobal.citriais vti. Ad hate tnfrec ;; , ' • Balneum aqua: dulc.modtce caletacts, « accipiat ad Jumbos ftillicidium ex hac ma•' v ■ i -, ■** teria~• _ . Rec.malic®rij,balauft.myrt. baccarum^, pomorum eupreffi,p!anrag acetof. rof. ruor. anap.i. feru. in aqua fabrorum [ufficiente^ licet ex hoc quidem fieri fomentum in re gione renum, fed praeftantiua eft ftillicidium fneidens ex alto loco. Sic Balneum de la Goccia,quod eft Puteolis prop è Sulphaeartvcommeti datum eft,& ita di<Sum,quod guttatinieruropac è faxo. ■ Poteft & ad v farti componi ex fimplicibus ad banc rem fedenti bus. -. Rec.pr$di<3 i balnei lib.iiii.aq.myrt.vel rol. lubr.libr.ij.mifce, & modicè calefaña: cura vt ex aheno vafculo cadane in renes guttatim.vel fi corporiíübfit intemperies,balneu intret,quod dicituV Balneoli. Si Diabete nibilominus perduret,venae 1© *, èlio nullius eft vftisV ac fudores certo erunc emolumento:veriltamen adhibito priusmedicam.purgate miniftret fibi balneumih « * I\vC»

Epìtome CumtÌHA

igi

Eec.Ceterach capili. ven.rad.cichor. ta«

mar.f*nigr.fem.lini,f3enic.api/, pecrof. ana-» p.i. feru.ia aqua fufficienti in lebetc medio cri ponat pedes «ger>& hae fbueac parces affe&as. . Eo vero tempore languens ponatur fupra grabatum benècoopertus excepto capite*, vt halitu vaporis illiiis aperiancur pori (ic,vc emanet fudortquod eiluarij genus continue! acgrotusexdiebus: nutriendos interim opri mís «ibis. Sed vbi fitium priuatum fit colli veficar, priuatim etiam,& proprie debemus his au xilian', acque vbi fitab vlceris acrimonia-»»

¡ per inietìiones,& remedia extrinfecus atcépefantia,& digerentia diu refouenda parscft| qua: incer anum,& penem efl fita. Ad calculum renalem,& vefux. q Anguhiis emifiìo fecundum virium tena c i rem eft moderanda.de interna dextri cu ti iecoraria. Syr.pr®par.& incidentes materiato cralsa.qualiseft fyr.de i radicibus,& oxym.fimplic.Et fi materia fueric impenfe frigida rhodomeli faccharinum.de j. rad. Gentil, fine,. aceto.fyr.de maina,fyr.capil. ven. cum aqua ceterach.vel gram.vel capii.ven. Medicamentum purgans in potu, Kec.radic.glycyrrliiz® ruditer concufx dra. fi- fiat de-

i<?2

I n t e r n o r u m m o r lo r u m

deco&.in aqua capii.vener.& io colat.diffo], manna: eled.covp.vnc.iii.vel facc.viol. vnc. iii.velpulpaB cafix recent.. extra.per fetam_i v n c .i.r fyr.de cichor.N icpI.vnc.ii. rhabar. vig.dr.ii.infuf.in vnc.iii.fucci ròf. perite. colatiA cxprefiidiacach. Arnal. y n c .r mifcej fiat potus. Bolus.Rec.pulpae caf.receqt.extra.per fetam vnc.i.diapb^n. dra.vij. pulu. gijcynh. onpmdis, & cinnam. ana dra.:. curo facch. fiat boi». Pillularc medie.Ree.pill.aggreg.ex inuér, Mefuae,puìiì.hiera: Galeni.agar.trocb. rhab* vig.ana dra.ii.fiant pill.cum cathar.rof. n-7Pruna damafc.condita cum fucc. r.of. per fic.& cum decofit.rensE orieut.quotidie ante pràndi»:« affumenda. ' , . Cautio.Maceria hxc craiia, & vifeida ex- j pelletur potius per aluum,quatti per vreteres, vias rénurà. Ecquoniam metus eft, nè lapis augefeat,

bocce pcriculum prx«enire oportet, & fa<3u qualerncunque demolir!]. , : Igirur cuna optima dista apprehendat ager deco£um,quod Rec.fpai t? parillf tnodietim concifx,& loca: vnc.iii.cort. ¡igni In dici vr.c.i infjnd.in lib.vi.aq. fontis 24. hor. decoqnesd confumpr.2. parcis aq. In fine^ adde f'ol. fìnse orient.vnc.-r ceceracb» capiliven fior. <iol.flor.malux, fior, borag. fomit. |upul.& cichor.ana p.i.radic.ononid. dra.ii»

E p it o m e C u r a tim i

*93

radic.petrof.àfpar api? f?nic.&tamaricisan® vnc.-r fa&afortis expreffio feruetur. . Propotu.Rec.eiufdcm fpart® vnc.i.inmU per idem cempus, & eodem modo m xv. Iit>* aqua fónt,decoq.ad confump.terti® part.aq. addi io fine ceterach, & capili.ven. ana p i. el-yc7rrh.dr.iiii cinnam.dra.11. fa«a coiatu a feruetur prò potu dece diebus proferendo. Purgato torpore Balneum petr® e nu adminiftrewr luborù regioni fex diebus. Quod fi calculus obfìrmatus fit, & obduratus.ad valentiora pra fidia confugiendum-. Diuretica apprehendenda. Primo leuiora» qualis cft expreffio facci fauorum cum dra.i.' pulu.ononid.vel aq.florum anthof.i.ror.m • rini dertillaci ad vnc.ii.vel aq.dettili, ex tmnurulislimonibuscù paucnla aqua cinnam. deiiillatLIn menfa vero iufcula cicerum 111grorutn cum femin.afparag.3 i funicoli t ~co~ tiorum.Puluifculus item frugiferus ctt.qui Hec. pulu. ononidis,offium cerai. às.tiy\. mefpil.lapid.Iudaici,milij folis, & laxiit g1* anadra.iì m. & vtereex vino gr$co, veiex fucco !imor.ij,vel ex decoro diuretico. EleQuarium luftini. Sanguisitem hyrcinusprspatatus ex vi no bono voratus. , Calculus humanus quoque perhibetur proprieratc profuturus. . Vn&ioaes ex oleo de abf^nth. de cappar. -...... v«wfq*>

Internorum morbo)um vti-iufque lili), & olei de lateribus, & huiufmodi a lijs. . . Ouoniam fasnoneft ¡píos adaperinrencs,licec hoc aufus fueric Francifcus Kofletus, quemadmodum in lib. de partu Ce.ario declaratum reliquie •• mirabile prafidium eft apponi cucurbitulas duas ad lubos,mox ve ro binas alteras inferius,& tertio binas alias iuxta pubem infim a. legimus apud Aetium, & Nos in opere efíicacis medicina monftrauimus, hocce remedio pettrahi cálculos ex renibus,&extrudi deorfum. In dolore peracerbo balneum de fubuem homini Puteolanum lubuenturum vtique-* fpera.quo apud exceros deficiente, fubftituas licetartinciale , ex hydrçieo, quod rcceperit in fe diuréticas radices, fimplicia quatuor anodyna,poljtrichum>& adianthum, veneris diäos capillos , vtramque maluam.paludapium,caricas,z'yz3»pha, carobas, daäylos fyriacos,& huiufmodi laxancia, & aperientia omnia. Aitine ¡nteftinum hçdi in laborantis ho minis menrulam índuítum , & vehementer inflatum , fie vt illapfus flatus veficam atnpiiaueritjit Jilatiuerit,exiturum exindè calcuiurn, qui remoratus opprimât dolore : cu jus ego fienile commentimi,& ¡nftrumétucti expoíui defcripcú in medicina efficaci mon(trarum á Memphicico medicatore.Quorum v tfá ’.mus exigente caíu poffis experiri.

Ad ¡mpotentiam coeundi. I veneri! imbecíllitasab inanitione* im promptu vitìuseftoratio plenior» gua les funt tefles gallorum,coturnices, turtures» bacii,veruecina.fuillaue caro,piftacii, nuclei pinei,vulgaris giorgiolena, fefama,fernen tìnapis,fernen eruca,ipf* quoque eruca palunac5 fernen,& braille?,qu* cunäa generane abundé fernen. Si fiat defeäu flatus,fuggerent hunc legumina,qualia funt cicera,fabf, phafeoli,c*p*» & alba afla,radicul*.femina any forum, fftuculus,carduus feolymi. Animi turbationes ad iucunditatem conuerfe. e Penis leporisjvel vulpis tritus ex vino al* fumptus. Elitario D atìylorum . Pmguedo lacerti fcyn'ci hoc modo para ta. ampucatis caudis,& capitibtis, & interaneis,quod reliquum eft condicur fale, & q,,,K pinguedo dimanat ab embammate.feu con ditura, colligitur, qua locum inunge fituiruj inter anum>& cefìcs. . . , Herba nominata tefliculus vulpis* ra

dix Satyrij manfa ;

_ . . Coni, diafafyrionaddra.iv horam dimidiamjaut integrant ante coitum.Diamoicnu ctiam,ac Mithridatium vfita ta , feu catapo----- ------------------- ^ a tus*

196

Internorum morhorum

tiis>fcu iufculis.aut mero potata. Vn&iones ad intercapedinem inter anum, fa teftes ex ol.fefamino.vel de euphorbio,ve! ex nuce mofch.vel ex mofcho. vehementius autem ol.de lateribus.quod & iemen gignic, & mentam intcndit. Per os vero diamargar.calidum. i# Ele&uaria.Rec.cerebrorum pafter.vnc.m ìnfun.in aq.namphac per 24. horas, nucleorú pineorum , & piftaciorum ana vnc.ii. gran. p a r a d . p i p e r . l o n g i , z i n z i b . f e m . vrtic. nafturt i i , e r u c a ; , galang.ana dra.i facch.albi diffolu. in aq.namph. fiat elea, de quo fingulos 1t u vfus mane, & vefperi mande vnc.i. ex vino albo penerofo , in quo fuerit infufum zinziber cinnam.iulep.ana dra.ii.facch.quatuum

§ ) f |

I I i

ìj

fufficit:fiat vinum odor.quod vinum dicitur Hippocraftum,celebre Panormi. Lotiones ad teftes, Ree. galanga;, garyo-

ph 7H.cinnam.zyziphor.maftich.z1nz1b.ana dta.iii.cort.citrii ana p.i.vel p .r bull, in vi no rubro craffogenerofo (ufficiente , ex qu fame periutre (edetn,& obfc$ na licebit. IHitus ad partes praedì&as, Rec.ol.de lat * rib.ol.euphorb.ol.caftor. & ol. fefamin* ao v n c .v puluerum mofchi.zinzibcris, zibetti,

maftich.&cucubebarum.femin.cinaras,eru ca;,finapis,& f-niculi ana dr.i. cer* pulì m.fiae finirti, quod valet ad trahendutnd pai ne m ad Iocum interiacentem ano ìli b u s , ex quo poitea fanguiws, &

•

Epitome Curatitut i 9'7 __ tus influx ncccffaria fit colis ad venertou.

arrcäioAd priapifmum•

a B ignauia genitalis phalli venimus ad

«nftnodicam eius intenti<mcm. «J» Si fiat ex feminis mnltitodme, ^ f o VC" x cubiti dexteri, & finiftthnon femel tantu ,

^Medicamenta expurgäntia rcn* ^ 1 Amtcaiia*tnanna,fyr.viol. facch, v i • P nameroexhibita. f cli„ V näiones extern* ex o l.vio l o U c • cu rb it* , v n g u e n to refnger. G a l e n ’ *!£:

m o d ico h y o fcy a m .fu c co femPcf u’ ” ^ opif ris,folani,laäac*,mandragor*.& v‘ 1 -bPus momento.fi ne«ITam ten« » . t o . W>J« & terebinthina comtniftis ülinir p

c u m a n o .fc teftib u sin tcrie & u m . E liä u aria refrig sran tia . & e c ;

• vnC.i. ^ femln.portul.la£iuc*iSi papau.ana draj*1

vne iii.femin.cucutbit. & citruli

min.agni caft»,& rut* ana dra.-r diffol.in aq.rof.rubr.q .5 m,£ at e . lerudinavius vtitor ex deco&is m ri*,hord. qua hordei aqua ad v

v io ja_ ’ jytn.

lift & vfus dra.-r cap lw rf,S i*in fera.a., cartijtnciith*,»? tut* ex vin o hvzq* -------t-j

j p3 In te r noru m m orb oru n i Si fie ex imtnodico fiata , difeutientibus ■ occupes,& primo Syr.exoxytn fimpl.oxyfacch.& rhodom. fyr.de mentha,de cotcic.cicrii cum aquîs (f- h nic.anethi. i . I

Medicatn.purgâns, Rec.agar.trôch.dra.i. il

fenæ orient.vne.-r* fed cum folliculis, femin. fçniculi dra.i.fiac decoâ.in aq melsi!« »& m I colat.diflol.fyr.D.Auguftini vnc.iii.de noue înfuf.rof.rubr.& de 5 perfic.ana vnc.ii.D,aphçn vnc.-r m.fiat potus. Vntìiones turn ad renes, turn ad ferotum, | & interffmineum, ex cleo chamçm. ruta, & anethi. Peros diamarg. ca!idum,diamofchuni_j. confeâ.diambra;, & Galen« ad dea.i. triph. petficæ,aut magna;, qu« omnia difeutiunt flatum,& libidinem obtundunr. In pocu aqua anyf.cum pauco cinna- I momo. Vinum vero fita,bwmdi!cuffiuum,vt^~'c■ tçllæ,Bduidere,Paufi!ypi,& Capodimonte. Eled. Ree. 4 fern.frigid.maio". vnc.iii>fe" minum erucæ,fçnic.anyf.pulu.glycyrrh. ana dra.i.facch.albi q.^.drfìoluti in aq fçnic. fiat eletì.in oflellis.quibus vritor mane,6t vefperi ex aqua primo decofia, _ In materia vero acri,& mordaci venx Ie' à io internar dexteri cubiti. Syr. de fumar, de cichor. de Iupul. & pot' tulaca_,. Mf».

Epitome Curatiua 199 Mcdicam purgans.ex fyr.D.Auguftin.rof* perfic.de fucco f iol.cum conf.Hamech. Seruni la&is.in quo decori fine florescordiales,& fol.fen.orien. alìqua portione: vcicor aliquot diebus. -, . Balnea ex aq.dulci. Aq. frigida afiufa a teffes,& pudendum,priapifmum curauic ua~ lenus i4-mech.c.7.Ad penecrationem addc* aliquantulumaceti. . Vn&iones omr.es adnotatx , cum ageremusds mulcicudine fem.iic eleduanaAc*

Ad itiftammationern nnum ,&vcftu.

V m eäantia,& refrigerantia. Vena: feäio ex Galeno 1 3. meth.c.i r. & lib de curatione per fanguinis mill. c.8. ex faphena. Kecentiorum vero fententia ex in terna dexteri cubiti. Qu* amb* fententi* funt approbadx, ilia quidem catdixin reditudincm>h?c per rcuulfionenv.qua: vero reucllerc ir.tendimus, prscipue confultum eftex iccoraria. Vel dicas^quod fub viribus valida vtimur reuulfione perbrach.fcd inlanguidis ct:m_» G aleno cuacuando fufficic fetnei fanguinis emiffio-.ance quam emifUoncm orm ino Cljfter.odinetur ex cafia.ex oleo viol. « melle viol.qux omnia diffol. in aqua dcco- *nalu*,viol,& hord. “ ■ N 4 fy -

loo

Interimum morhonm

Syr.pneparantes, & mingantes acrimonia humorú.Rec.malu.vioí.ana vnc.i.aq. hord. vcl cichor.ad vnc.iii.m. M edie.lenstiuum ex cafia nomffime:ex*r. laudatur quoque fyr. de fuec.viol.ve! facch. viol.cum fyr.roí.foiuc vcl msnna d ííb!. im» aqua quinqué infuf.rof.períic. fiquidem in-» hoc cafu per inx tía diurecicis medica mentís ver non debemus.nec item vehementer calí* dismé concitentur humores inferne. Illitus ex ol. viol.rof.omphac. ol.fem. cucurb.cum pauco fucc.mandrag.fucc. folani, fuc,p!antag.& in vehiculum aiiqua portion e a ce ti, Vnguento rofato,& fanral. cum-s aceto,vel vnguento refrigerante Galeni. £le<ä. Rec.fem . tnel. vnc.iii. fem.tnalu«, fem.portul.fem.papau.fem. laäucae ana dr.i. iacch.albi diffoluti in aq.hord. fufficiente.ex contrita omni materia fecundum artem paretureleä.in offeliis.quat delibec arger mane, & vefperi aqua hordei fuperpota. Tendente ad iuppurationem vlcere ablunendum á rebus nitnium frigidis cautiomp feirrhi, qui contrahi poflet in rembus, vel w v e fic a , quare confultius apprehendenda-* funt

Fomenta,quar fine huinfmodi, Rec. chä' iufm.fenigr.fcm.lini,malu.althfa:,caricaruin pinguium minutim concif.quatitum vidcbitunferueanc i n hydrela:o,ex quo pritnum in‘ fuecacis m ox Ruiter expreiüs fpongijs vt “ 0

Epitome C tirattua io i ad digerendam insequalem ìncempericm re nani,& veficis.qaas , trafque partcs triduutn inungere poffisoleo chaniom?!. aroyg. dille. & oblili/ albi addito aliquote butyro, 6i adi pe gali. Cstaplaf.perficicns fuppurationem, Ree. farina: tritici foi. inala, aldi**, fsni'gr.anap.i« fermenti vnc.ii.caricas ping.n.j.fsrueant in aq.iufficiente;donec herb® mollefcanc, adde iubftncni croci dra.-r buryri recencis vn c.i. adipss gali;vnc.-r axung. porcin. v n c.iv ffl. in mottario fìat malagma. eft mirabilis virtucis,diu retìnedum in afte&oloco, nec plus femel interditi tranfmoncndurn. ^ ^ Fafia fuppuracionc diuretica própta funto. exhis vero fy.de rad.Gent.finc aceto,fyr.ca* pil!.ven.& interpellatus fy.de cichor.Nicol. Aqua steco&.ceterach capili, ven.petrofel. tamaiicis cuna radicibus. Syr.magifir. Ree. rad. tamaric.f$tiìc.apu» petrofcappar.borag.cichor.cndiu.an.vnc.r. ceterach.&t capii, ven.an.p.i.abfynth.p.v n. cord.p.i.ferueanc in vi. lib. aq. font.ad confumpt.dimidij,adde ièm.malu* dra.ii.femin* lafiucse,& portulaca d r a . i i i . f i o r . v i o l . iena: orienc.vnc.i.rhabar.opt.vigorati fubtiliter pnluerati dr. ii. expleta deco&ioms fiat expreffio fortis,cui addito faccharo {ufficien ti,fiat fyr,longus,de quo mane hauriat ®gro* Cus vnc.iii. . , C uì» periculura eft YlceriS|C$jrabis>vt m.ra

201

Internorum morbomttt

comprehenfum eft. infiammato velie* collo fic, ve miftionis fieri nequeata<Sus,vterecathetcre. quod fi fequatur incenfior dolor, lenitiua prillo irnt ex ol.amyg.dulc. &latìis vius caprini, vel aqua latSicinafeminum melonum, vcl aqua decoft* maluf cura infuf.fem.mclonum,vcl aq.hordei viridis deftillata. Au&a inflammatione,& apoftemate confummato,nulius eft vfus cacheteris : veruno fola fnpereft fe&io peringi interanum, & tefles à latere, declinato caute medio nerueo cliuo. liberatoseli per me fìftula quidano Monachus.qui fe commingebat viceré in terne patente,& callocoalicum diftinente> ; fed callo tamen excuflo non arduo negocio refetìa eft vnitas. Ad Gonorrhicam.

Orbus hic lì per multitudinem eft femmis5eo modo curetur,ac priapifinus M Galen.de loc.aff.lib.ó.c ir. Si vero non lìt ex multo.neceflum eft, vt fic ex acri,& tenui ; caufa vero flaoris acuties lìt. nempe cura aquea iubftantia fiat fai, ftatqjnitrum. In hypothefi priore fiat ven* f e à i o dexteri cubiti interna: : qua: fanguinis detradio remittccaliqua parte acrimoniam ,quam & aIt;srationibn5cxpugnari Ii«bira<3f primo 7

Epitome Curatilia

Vói

Syr.de fuccismalu*, vioiarum-i cichori/V endiu.furnar.lupul.adde aq. hord. ve! capili, veo.cum emulfione ¿pfcm-frigid. maior. cribus,aut quacuor diebus. Medie.purgans ex calìe dra id" pula.fem. halicacabijfeu veiìcan® (emiri.vtriuiq; mai na? , & glycyrrb. aria dra.i. & faech. q.y. vel Ree.maria: diffol.in aq.borda', & facch. viol. ana vnc.tit, His aifis mane per io.vel 12. dies confer ii* fior.maìuarA' facch.viol commi ftarutn_« ■ anavnc.i. Naturala remedia, quale dicirur Balneoli propeN'y fidarn,& PHteo!os,quod balneom_» eli mirabilis vircutis ad profluvi urti om nej fiftendum.cuius apud exrcros defedo parati licer Balneum ex aqua dulci inco<Sis fimplicibus ad ìd rei facienfibtis,quatta per nos multa tradita fune ad priapifmum . Inunéìiones ad renes ex ol. omphac. rof. ol.viol.femin.cucurb.cutnexigua porcionc* cuoi opus fuerit,lucci mandragora:, hyofcyami, foia ni. Vnguenta,Ree.pulu boli armen.orien.comUrrubr.maftieh.fanguinis drac. ana dra. i. ol.cydon.rriaftich myrtin. rof.omphac.viol. pa^au.ana vnc.-r pulu. fantal. omnium ana vnc.-r cera: modicum m fiat vnguentum. Vfus lamina: plumbea: ,noihi pr*ferti.,n_# alligata: lumbis,at hominis validi, nó autem delicati, qnippe qui non fera* piombi pon di; s,

104 Internorum morbortm dus,& algorcm. Sed delicati nc decubitutiLj fupinum acccrfanc effluxum alias, quam par efi; expedir, ve his ¡n medio lumborum accomodetur adhacrens hatea pila, que vetee incubitum dormienti alioquin improuifum-j» fecuslinceo fuppolìras inferiori fufternemus vitulinas.aut caprinas alutas. Odoramenta etia adhiberi folent ad nares frequétia; qu* per fpiritus tradu&ores deuebancinfrenád* fpumae veneris virtuté. eiuf- | modi süc fem.viticiSjpapau.h}»ofcyami,má' drag.folani,rutar,menthat,femina, vel folia-,. Sed Caphura prima,ex quibus fingulis d r.r contufis colligi licebit in panniculum las* textura peflarium nodulo colligatum . V b i vero fernen aduerteris fluidum, ac te nue, fie vt ferofum videatuntum fimplicibus incraflantibus,quali coagulo ftudeas coprimcre fubílantiam,quemadmodum per fuos fales figunt Auxilia Chym ifta:. Id,quod efficcre parati funt fyr.de papau, /y. nymphf^fyr.viol.fy.myrtill.fyr.rofell.fy' gran.duic.zyzyphor.& de portul. cum aqua nymph.planrag.auc portul. Medicam.corrob.quale datur in alijs in*' nitionibus. Huiufmodidecoéinm eft m-yroba!, c heb «itrin.& indor.in aqua plantag. in ca diflo'mannam,vel (accharum vio!, adde rhabarfine fpica,infufum in fyr. neuem infui. r°‘rubr.parasys sft inde potws 4 qvü iewi purga to n e 0 ®;

Epitome Curatiti*

205

D eco ru m fuccedit fpartx;longe vero diuerfum à confuetis,quod Ree. fparex parili» concifx vne.iii.corc.ligni guaiac.vnc.i. rad. rhapont.vnc.ii.fem.vtriufq; raalu.laftu portul.anadra.ii.fol.fenx oricnt.cum follic.glycyrrh.vnc.i.fem,rutx,fem.ag calli ana dra.i: pentaphylleupator.flor. ftxch. lentifci rof. rubr. ana p.i. infufa omnia fpatio i^.horarù iu lib.vi.aq.fontis.decoq.lecundum artem_» ad confumpc.duarum part.faàa colat. feruetur pro fyr.cuius dofis eli lib.-r Fiat item aqua de fparca fubditis vtriufq; malux femin.dra ii.quod decorum furaatur so.dicbus. Quç omnia fi nonexpleuerinc votum,eric vtiq; neceCirius vfus terebinthinx hoc mo do parandx. Ree. Terebinth, lotxdecies ex aqua decoft. g!ycyrrhizf,radicum malu. & hord. ad fingulorum vnc.-r’ qux fic prxparata fumaturalternisquibufque diebus fcmel vfq;adeo vt fpatio ic.dierum fit ingefia quinquies. Interim emanante materia putrì l'perma’ tìca.funcabforbenda iura confeàa ex pedi■ bus veruecinis cum farrib. extreme diiïblucis: qua iufcuìa reforbeantur cum faccharo continenti curfu is.dierum. Et perdurante a mplius fluoré îae offerendu eli caprx , quippe quod maxime fuo quali coagulo feminis liquamentfl miftis alimeli» ^edicamétiqj viribus belle valet incraflàre.

Pfeu*

206 Internorum morborum Pfeudo gonorrhfse mananti, cuoi tentigo c f t adiuntìa rnoleila;pro iymptomatc depellendonon funcauxilia meiiora, quam priapifmi dudutn d me deicripta,acque alia quacdam in capite de venerea: contagionis gonorrh$a_». Sed curgiduium prs:pupium,qui angitdo* lor;irrigationibus roIlitur,vel alcerantibus frigidis,vt fucco plantag auraqua rofarum-; vel leniencibus.ex quibus eli ol. atnyg. dulc. & oI.fem,/ini,& vng.rofatum:vel anodjnis, & natura: affinibus noftrarjVC lafte fiumano» vel caprino tepentibus. Impranfus autem homo voret feminaj maluarum condita faccharo fecundum artem .n ecn óè fem.alchechengi,alias halicacabi cófeéìos rrochifcos,vt qui acrimoniam temperane humoris.. A d vlccra rcnum,& vcftca. Qua hord.torrefa<Si;viSusratio infrigi* dans.Si hume&ans. Se&io vena: dexteri cubiti internar. Syr.de fucc.cichor.fumar.lupul.endiu.cu aquisearundem herbarum exftillatarum. Medicam, ex fyr. D . Auguftini viol. rof. ìncompl. itern ex manna cum fucc.rof.perfic.vel Bolusex diacath.& conf.Hamech. focus aq,imilfa?5& mane rhodomeli.

A me*

Epìtome Curattua

207

A medicamento lac afin.io.diebtls,& rurfus alteris lo.diebus lac caprinum. Interpellatishebdomadis porcio cafia; re center extr.per fetam cum pulu.glycyrrhizg, & fem.vtr.malu*!. A principio quoque inunSiones ex olco rof.omphac.& viol.& c. Viceré progrediente, vel non fanefcente»* circa lumbos affricator oI.chama?m. & rurfus progrediente ol. de lu m bricis,& de hypcrico. Adftringentes fyr. myrtill.de portul. de ri bis, de miua cydon. Hleduaria in hunc modum parata, Ree.

fem.melan.voc.iii.pulu. fein. rtriufqjmaluas portul.papau.Iaoidis harmatitis ana dr.i fac ciati albi diifol.in aq.portul.fufficientPfiant eleéì.in ofièIIi5,quibus vtitor fummo m a n o aq.acctofella:. Pro poru aq.ciflern.chalibeata.cibiq; ad« firingentes. Sivlcusin fondo iìr velìcar,Iauacrum ex 'decoétione hord.cnm cort ma!u.& viol.cuius potciòni admifce femina melon, b e n o tritorum, vi omnia concorporata prarfeferät forniam laéiis. Inieäiones per fyphorem frequentes ex laife caprino primumirnox a fi nino. Balneü ex chamarm. melil.f5nigr.fetn. lini ,naIu.&alchgae viol.hord.mundi ana p.i.ferin hydre'90 fune fomentai & in ipfo

« 1

Internorum morborum

d eco ro laus pudenda,& ceiles.magis autem proficient Balnea cantharcllì, ve! Balneoli naturalia per fpongiasadhibita,vel lauacro. Ali® per fyphonem inieiliones, ex aquaj plantag.rofarum rubrarum,& m yrri. in qua bullierinc pulu.corall.rubr. maftich.boli armen.orient.fanguinis draconis. Mane,& fero alchechengi (emina faccha* ro condita. Syr.& aqua ex china parata,vt mons eft. Et puluis interim cerebiuthin» eia.® ad vn c.-r ex multa aq.portìone decora,quéadmodum enarrauic Valerius Cordus in Difpenfatorij fine. A d reten tio n em m en ftru oru m .

E&io faphena» dexteripedis reperita bis prò iudicio medentis,at parca. Syr.aperientesde radic.Gentilis fine ace to,capi!!.ve«. & rhodom.cum aq. ceteracb» autradicum brufei,qua: precipua eli. Medicar«.apcriens,Rec.fìor.cord.p.i 'cn* orient. vnc;*r agar.troch.dra.i.fìac decorati aq. capili. ven.& in colat.diiTol. fyr. ro fio Hit' vnc.iiii fyr.de cichor. Nicol.curo duplì-3£0 rhab.dra.m i.D iaphfn.vnc.-r m. Inur.iìiones ad puberi), & vteri regione*51 ex o!eis vtr.iil.oleo cappar eleo de abfynf": vtr.amygd. ana dra.i. ladani cenuifDffle t*J vn c.-r olei naroph* y n c .i r m.

§¡M

Epitome Citratiuck %ojj Frigio mane,& vefperj íq¡nonbus,& cm¿ ribus interionbus, mox cucurbitula appli^andatjpartibus item interiotibas coxarum. Pupatella ex faccbaro rubro, & cragacaneha confináis in fintea petiola rara »de qua clependear. filimi prelongum , quo nodulus ol. amygd. dulc. vel fe fa mi n o , vel namphat intináus imn\ÍEtatur,& adigatur in intima-» penetraba matricis,adeò vt incidac in vacuitatem ipfius Pupatellas valeotiores ex fcjijs mercuriaJisjòi malli* curi, pauco croco.& adipe gal lina: parando,6í adminiílrand* modo, & raüon^qua didum efi miper Pupatefia alig valedores ex granis zibetti, Pupatell*valenciíltms.cum tus pra?di&is adijcitur moínentum víridis a»ris, vel exigua porcio, retrimenrisfcu rafurg ciclara, duobus ante djebus infufi in oleo recentcr exprcfíb amJg*dülc»Vcrum vbi fuppreíííQnis caufa fuerit multa craíSties humoris pituitoí^: Galenos vftiseft hellebori nigritantillo.quod íuerit antea remollitúmos infundimus priu^s in oleo amygd.dulc. qui quidem omnes peffarij fie funt egregìè prafiantes, vt vfquc* feetum niortuum,& fecundinas in vtero r^-. liftasextrudere valeant. Hleáuaria.Rec.fem. melón, vnc.iii.pulu. glycjrrh.trochifc.de eupat.& de rhabar. ana dra.ii.facchari albi difíbluti in. aqua capili., je_n.q.|.mifce fune offdlae» delibec «grota^»

vac.

ajo

In H rn o ru m m o rh ru m

vnc.-r attt vnc.i.cx aq.capill.vcn,& m odica aquanamphae. f Syr.dì&i magiftrales» Ree. rad. autfol.ff-

n ic .a p ij,p c tr o f.c a p p .b o r a g .c ic h o r .e n d ia a -

pill.vcn.ceceraeh arthemyf. matric. & mercurial.aoa m.i.enpacor.dra.iiii.fol.fcn.orien. vnc.i.£Ì7cyrrhiaae modicutn conc. vnc.i.a fynth.cymar.dr.i.fiac infuf.& dec.iccundutn im m io lib.vi.aq.font ad confump.dimidiis adde fub finenti rhab.vigor, fubtilitcr cornei dra. ii. colatura fiat cuna forti expreifiono materia eondiatar faccharo fufficienci, ve fiat fyr.longus.cuius dofis vn c. 4*autó.

Potus ex aq.capill.ven.vel ex aqua decoftionis modica: glycyrrh.cum rad.tamancis, fiue myricas,& radic petrofd. ceterach » capili.vcn.vel Vinum tolrretor abfynthite mane ad vnc. iii.ve! ii'i. vei inftil'uro rhabar.in aq.capi vener.etiaui tempore matutino, vel qn* ea dem eft materia,varius modus. Rhabar. micam ad dta. ii. dentibus at tana demittat in ilomachum, mox vinta ecnerofi fuperbibat hauiìum vnum. Sparti parilhdecoftum cum his.quarrecipere conTùcueain* fyr.magiftrales a|itc

fciipti •

ven* dexteri cubiti interna bis «fi{ S Edito ter fortaflìs , n pleniufculis reperita. Siyr.infrigidantes royrtinuSjde acetof. de^ portul.de infuf.rof arid.& miua cydon. cnm aqua portulaca acetofel!ar,& nym php*. ^ Medicami, confentiente ptofluuij clemetia fit tale« Rec.tham ar.voc. 4* cortic.myrob.cneDuu citrin>& ind ana dra.ii.fiat decori:. in aqua_» planfag.Si (n colar.d.flbl. manna eledl. corp. vel iacch.viol,vnc.iii.t habar. opt. (ine fpica ìnfufi in vnc.iii\fucc.rof.rubr. & non c»Iati: mifce fiat potus. Quo medicamento non conducente fie aliudi & tale, Rcc.rhabarb. torrefadi fubtii. pulnerati dr.iiii.cum facch.roi rubr* vnc.iii. mulier affumito m ane, quatuor ab hinc ho; ris,aut quinquc pranfura. Kepetitio feriionis nune dexteri, ounc uniftri brachij venarQ,pauea feiirper ne prò retrahendo fanguìne. Cibi incraiTantes,ex quo numero pita, & pedes, cereb elli, & pattes animantium. ,

Potus aqup ehalibeatj,& de cifterois haui fi* » ferì recenter, ferì iamdiii coelitus lapfae, quibus incorise fint myrob, chcb. belliricse, «^trinai, fit ind*;quas ipfas prò libito prae------------

O »

ili

Int-ernorwn m orborum

dac prandio,atquc c«*Q3. Carnes om nes, & gallinaceae io eadenu aqua ciftcrn* coquuntor. T o r r id a , quaft cripta di<Sa grpcè, qua: & vulgo pilla dicuntur, cura fcmimb. papaueris.aut portulaca,asr laducaf. Tabella*, Rec.facchari rof.rubr. incomph vnc.iii.pulu.boli arm.orienc. corali, rubr. & lapid.h?mat.ana dra.i.facchari albi difloluti in aqua rofar.fubr.auc.acetof.fufficienci,frani Cletìuar.in ofSèllis Quibus vtitor fummo mane ex aqua acelof.vel plantag.velporcul.vel nymph^ar. Syr.antecibacum,Rcc.fyr.myrtini,dc fai’' bis immacuris ana vnc.i-r pulu.troch. dtJ carabe,& de fpodioana dra.i.mifce. Poflumus itera immifcere fyrupis polo* boli arm.orient.terra figill.ana dra.i.ex qua poflumus propinare duo cochlearia jpxim^ ante prandium,&ccenarn. Friaiones,«i ligaturas in b ra cch iis, & d»' g iu s .

Cucurbiculst apponendo in fpatulis,oi bis, 5i fub mararais vcrrarque lateris. Initntìiones ad vceru,& circa partes ve*5' tris,5r ad renura regionetn ad hunc moda® corapoiìt«. . Rec.olmyr£ÌDÌ,&maftich.an.vnc.i.p>11“; boli arm.orient.tcrra figill.ana dra.iT cet<^ fr)odicum,nj.jfce,fi-ac vng. 1 vngtiéruai Goraici/%(5{ faticalo7 '

Spitame Caratino, 215 Poteft edamapponi candidum oui cum cinere chart*, vel crafSsfim* arane* celç ad J regionem renum. Item aliud, quod ve! ipfum fftum, retinct ! quam validiffimè. .Ree. chart* vii:*, fanguirsis dracon. boli ; arm.orient.cora!I.rubr.& cortic.caftan, mÿ! rob.citrin.indar. & chebul. myrcill. terr* iì~ gill, maftich. rofirubr.ana dra.i-f- terebinth. q. 5.m.fuper igne fecundum artem,deduc. ad j formato empi, adde modicum vifei querni, & picis naatic*,qnod extenditur in aiuta,ve! in tela noua per rudiculâemplaft.quod fit bii partitù,vt fpinaìis medulla libera remanear. Suffitus ipfam quoq; vuluam adiftingenteSjRcc.baiauft.malicor.pomorum cupreffi,’ cortic.Rucum pinearum, omnia craflfo mo do còterantur.adde tnyrt. rof. immaturarutn ana p. i. plantag. verbafei, frondiurn myrt* portuUcetcf.ana p.i.-r fubcoquantur igneu lento in vinorubro cratfo fufiìeiente.futììtus materia ipougijs accepta , fiant infimo ventre fomenta. ^effarintn, feu pupatell*. Rec.boli arm. orient.cerr* figill.ana dra.i. infundaotur in_tela rara,laduiqtre pendolo filo nodulus» & S oleo martino tin<$us,in vteri profunefum in« Î trudatur. PeiTarium item delibutum vnguento co® «ifl*,intra,ii extra inrintSum pulueri'bus i ç orali, robròir. & boli arm. orient, O 2 ito

2.t,4

I n te r n o n m m orbotum

immiflum in vulua fic ipfam adftringit ve* hemeocèr,vt hocadiuta raulier corrupca virginisatetn etnenriri polle credarur. Poftretnò lac caprinura chalibearu colgukuricena aiendo vini in sagome rdinquk.

Ad froiluitium dui. ' E&io intero* v<*n* dexteri cubiti àd reMulfionem facit. Syr.refrigcrantes,5t adftriogentcs obfiftet bili,qua? ftimulus eitpr*ctpicis huiufce defliixionf's.hi fune iyr, de nymp;i$a , de fucco myftiiloru(n,de fucco aceiof*, de papauere, de mfuf.rofar.rubrar. immaturarum, fyr.ds-i forbrs etiam immaturis, fyr.de fucco aurantiorum acidulorum.deagretti, & fi qui fune alij cumaquis ny(nphsi,pianrag-portulac*> fteilari*,folani. ' Medicano.firmans, Rec.fyr.de v infuf. roirubr.Diapruni nò laxarìui D . N icol, voc.-c ihabarb.opt. inibii in fucco ro f rubrarunu non colati dra.ii.aqu* acetofell* tnodicuffl» vtere in potuto. ; Itetn Focus abdomine inferiore,& regione Jtimb ex aq.pluuia aceto rofato tinfta. Item lac afininum dies. 20i & rurfus per alios cotidem lac caprinum quafi coagular pttrutn vtrumq; fltucionem illam albatri - • Iretn vfus coaguli leporini,vel h*din* 1

folotoriun ex aqua plantag.caiida, q«od c '

_________

Epitomi 'C-uratiua_____ a ijf

mendatur à Gaien.V.fimplic. medicameli facult. i 8.pr*ftans quippc medieamencum expertw in cuianda Boethi vxorc,vt perhibuic Iib.de prarfagit.ad Pofthu. Quibu« noneleuantibus,n®n abijcienda_ì fpes eft in Philon. Romano difloluto in fucco plantaginis, aut in Phiionio Perfico, vel Triph. magna fingulis offercndis podere cria drachmarum in aqua ftellarix, vel rubro v i no. Abalneis naturaHbus abftinendum equidcm pucarim, vt qua necefl'ario fuo prodtt¿tiore vfu fubrefrigeratum, & hydropicurruj afiefìum inducere valercnt. - Ad procidcntiatn vtcri.

Lyfterespotiflìma parte diuretici, ita ve craiTa actenticnt,flatus difcutiant. Lifiim entaadvccrum ex pannis intin&is in ol.Vof.omphac. vel rayrtino» vel vnguenv to Com itili* delibutis. Fométa pneparantia repofìtionis aflaseie parietar.mercurial.feminibus lin i, caricis pinguibus, beta, & quat.anodynis foliemni • bus dccoftis in hydreI$o,& ex deco&o fpong'js lenite* expraflisAadelapfqm vtericolium admotis co confitto,quo remollita pars ofietricisadruiniculatitis manu facile redùc*tur^enubùs prarfertim & femìnibuS fupl* ]abwantis alce fublatis.

Fomenta yejpò ccmfer«ancia repefiti otte-n 0

pa-

In ttrn o ru m marborUm

parentur bsec . malie, balauft. pornorümj. cupreif.rofar.robr plancag.& myrc aoa dra ghi r.ferBeant in vino rubro.ex linteo panno vel fpongia fiar focus crebbe in collo ?eeri>& in pube. Peflariu ex lana i nuotatalo) linceo tenqiffimo.madefaäum '!.ra)irc.& cydon.infperfo defiiper ptiluere boli ArnteniiOrienc.coralK rubr.& fangu.dracon.m}’mli. & rofeil. rubr. ligatum filo dependeat ex co lo vuluse fubdicuos m intima pdlarium. Deindè aifigatur cticurbifuia magna pu bi, aur circa vmbilicwm, fed ligamentis debilicacis agglucinanda: fune cucurbie* renb b n s, qui fune inungendi linimenrisexpofitis in nimia fanguinis inanicione àb »cero. Sufficus, 5s odoramene* (¿cidi circa par*« lem inferiorem, cuius generis fune animantiwftì pelles, & cali cremati,alfa f®cida,& hu« iofmodn contra verò i fupenoribus quglibec odoramenea. Empl.ex tachamach. circa vtnbilicuBU» forma circolari quod exreiidatvir in pannutn rubrum in medio perforaflwn» ve vmbilicus Jibcrfit emplafto.

Seäio vena: dexteri cubici repeteftda.CO»” dcntcr,vbi fit humorurtì copia. S;yr.ailringentes,& medicarne ntun) «otn*

preifiuuoijvc in profluuio mcnfnì pr*cepcutn fpiC,

rff ì

Epìtome Curatìtiit

Ad flrangulutionem vteri. Tranguladoru uteri animi deliquio con» iun&se primucn occurre fuppofitori;S ex iu t a , vel ex alliojvel fico imbola mero, vel contrito fals gemmeo refperfo. Fritìiones cruribus , éi vtrique ffflioH duriores. Cucurbitul® vcrò coxis. Qieum rwtaceum.aiìt contufae rut§ fuccus ab oftecrice diligente per fyphonem infon-

anethi 0?. veinamph^ liquor imtnitieodttS cit inieiìiotié , Gaien.tf.de loc.aiì.c.5. Feiiaria ex odorati*, quàtia futit cròcus àmbaram, mofebus, aibectum exadipe gal~ lina:* . Cucurbita ampia pubi,vel latens momw* dini eonglutin a n da. S ole nn is vfu rei conful* c* fienili* noilrateà matulam fnilittiunc me dicinali cucurbita, qua vfus eft> auc reaius, vtendum voluit Galen. in ij.ttieth o d i C«e * rapeut.fubF. . Sufifteus rèru iìifuauis ad hiftcxicar rm s vel Jicuracus.velilligatus vetuiliffiaiuselta» FJippocrat.&Gynaccion ditìacoribandicatu* ex péniSjinquaniibipednra.ex.cornubuSjVn* guib. & càlis >6i veteratnentis otnnibils igni oonie&is» . . Odoraracnta c a lo rij »vel finaptsm acce® ùaft o r u ,U ^ f. ^ {§m?> & cj* '

ai 8 Internarùm tnorlor&nt pillamente c$parum mandeada. Sternutatoria ex trito pipere >nigella, & fliphi. agria. Syr.feu condita de flechad. & fyr.de ínfuf. tof. rubr.cum triti caftorij drachm$ pondo. Vomitus erumpi commodum, vel immiffis in fauces digitis oleo tinftis , vel pennis, vel antiquorum loro.cuius meminit Scribonius in «op. 180. & CI. Caftellus in emetice. Sunt & co cafu, quo fufeitetur confternaratfeminat fenfus,ex vfu vociferaciones , & fragores ad aures intenti, ad nares veròellychnijrefiintìus, & fulphurisaccenfi proximus halitus conducibilis efl. ftrangulatiopraceps fiat.fedqnoniarin non efl ita femper acuta,cum cunáantioreft.maturamque prouiiìonem permictit; Clyfter.paratus eftoex capite veruecino cu difcùiforijs, quat flint fjnic.alliorù triuiftftx, palear,carycse pingues,mcl defpumatum in iure vetuecinicapitiselixati, faceharum rubru in pr$dido iure. Infufl forma eflhxc» R.ol.amygd.dulc. recenterexpreifl. vnc.iii. olei anethinj, velquod eiufdé efl prope qualitatis, ol. ebam$m. anadrach. ii.mell.defpum. vnc.iii. diaphfn.& bierf picr* ana,» drach -r cura decotì. diuretico mifee. SeSio faphcnxdexteri pedís,(ìq.vìres cófentrant.inculcanda fecundo,& altero pede. Syr.incidcntes de trib.radicib.Gentilisfl* ne aceto) fyr.cap.Ven. ana dra$Ij.i, agu*

Epitome Curatiua . 2x9 nic & ceterac.anadrach i. Mcdicam.pillul.recip.Agar. & Rhab. vigorati pill, aggrcg.ana drach.x. form.pill.7. Medicam. forma potab.rec.fol.fcn5 oricn. drach.3. --agarici troch.31. futdecoft. in^ aq.f5nic.in coiatura fuffic.diiT.fyr.rof.vn iiii. fyr. de cichor. Nicol. drach. iii. D iaph*. drae. v m .& fiat potus. lam vero fi vulgo ilrangulatus caufam-* agnofeat menfium fuppreiioru, balnea prob®uerim,& ea.qus dccreuimusin curadonc morandum mcnflruorum-.fi verd ex femiais cohibickme.remediis vcemur,qus propofui« mas aduerfus priapifmum. ' ■ \ i*t »* A i Molamvteri. Vandoquidcm & menfes, & mol* ge ne rc comprehendunturalien* materi*, quam vtramq.retincri perniciofum efti communis autem locus eft veepus; commu nis ex hoc vno fcopus eft euacuandi & c o * munia medicamencorum genera fun,taperiendijatq. extrahendi* Clyfleres itaque fine acres,& acuti ad hue modum.Rccip.eled. de fucco rof. & diaph5. ana drach.-r 0l.rutac.cbam5mel.ai mcU.de-. fpum.anadrachJii. cumdcco<3. diuretica. fiat enema. Syr.apcricntes,& incidentcs.Recip.fyr.de radicib.biz3acin.$i Qxym^ana4rftcb. v a q u j

lio Intitfnerutn morbonm cap.Ven.dracbiii. Medicaci».in forma piUulrecip.piUggregat.pi! fetid.Agar.troch.ana drach.ii. fortn* pjl.num ,7. cum fuccorad* Iridisuioxtribus ab hinc horis Reeip.fyr. rof. folut. & de cichor. Nicol, aoa dracb.ii.com aq.cap.Vener.paoca dofis cilo prò ratione» Catharticum medicarnentum potabile^. JReeip.agar.troch.Sc fol.fen.ana drach.-f fio. cord Arthemyf.capil.Ven. & cctcrac. ana_» p.j.glyeyrrh.tnuiìd. ir odiccm contili* drac. ii.fiat decoót.in aq.capii.Ven. in colat diff. fjr.d e cichor. N icol.di3g.iii.Rhab. vigorati drac.ii.infufi in drac.iii fuc.rof.perfic.colati, & expreflì.Diaph drac. 4- fiat potus. Infeiliones balnei arte parati. Recipe Arthe'myf.nsatricar. pnle.oiig.fabin® ablynrh. &4.anodjn.anap.i.ferueant in bydrel£0>fìat vfq ad vfnbilicum inicfiio. Balnca vero naturalia funt PuteoJis faluiati,& in fuffitns ibidem cft fnlphataria.qu* Tuo filo co non liceatcapi, rum artificiale fui-phurabulutn fubftitiierur exaccenfa domi, & in ftrificus in anguilo conclaui materia. Imjnftiones calid*. Recip.ol.vtr.lilii, d o cappar.de abfyiit!i.vtrarumq.amygd.& vng. de cjclarnine anadrac i. Ladani,ammoni*” c i, &Bde!h vrtc.-; cera? m odiaim fecun«* dum arc.elaborarum.igne fiat vnguentnta-rStippofitqris quali» pajari ^olqimus in cu

Vìi Epitome Curatim tanda vw ri prafocavooe. Trochifc.de itryrrha contritas ,vel pulu.è caffi* flftuiaris corticc pondo drachmc potionc hauftus. Syr.magifldyr.de fpartaparilia. Pedana, fcu pupatella ele&.potioneSiinü&iones,friéiione5,cucurbitul*, Scali* mede1* * qu* fuppjreifis mcnifbus cdticendis ordì« nata; fuere. Ad fieri litatent, N materia frigida fyr. pr*p. & mcid.de*> cort.citr.de pom.rhodom.zticcar. ana_* vnc. ~-aq.beton.vel ffnic.vnc.ui.m . Medicam.purgaos. Recip. Agar, crocbifc, drac.i.epirh.drach.ii.glycyrrh. ruditer co n i, vnc. vflor.cord p.i.decoq.in aqu.betoo.vel melif.in colat.dif.fyr. D.Aug.vn. -frhabarb. vigor.dracb.i. -rinfuf. in vnc.iii. facciirò far. perfic.col.& expr.diaph50.vnc. v ia . fiat;f o cus. Fctibus vritor calidis. ve! partium infero, vel colli vtcri, velipfiufmcce>c cinnamora. maci, caryophyUhur.corc.caf.sibet*&cby mi* calami aromar ve! hoc modo. Rscip. Arthenjyf.puleg. orig fi. chan»5m> fàmig.fabin.flor.fì^chad.fampf.beco. atu p.i, ferueane io hydreifo >dccofio fpongt/s acce» peo,púbera, vel collnm vteri crebro foueto. Inunciones.8 ecip.o!.coftifi.& irin.& 01> de fpica, de abfyncíi. ana vnc»i. illine rene% 3« jmbem.

Interrarurn morborum Item o!, lacrym *, feu prim* expreflìonis nucís mofehara: cú modico zibet, vel modi cum zibet, vel moíchi diflolutú aq. nanaph. Feflarium ex coagulo ieporis cum aliqu* portiuncuiá zibetti. Conf,¿i.diambne dulcís addrac.i.diafaiy* rion ex vino albo fpirituofo, quod farpè halt* ítum mu/cum iü hanc vim conducit. D eco ru m fpart* parili« cum fimplicib. qu* deícripfimus adueríus fuppreífionem-» menfíutn vfitandum 2o.diebus»& his exatfjs defeendar ad balìica Saluiati, Balanus.fiut fuppofitoriú ex nuclei vnius allii modica portione.ln materia calida fanguinis cmiíTio, prima eíhqua: calorera feroinis exuftiuum remittat, atque modificec.im* fieminis igicur tentanda fap.hena»in viris ve ro vel vena brachii, vel vena finiftri pedis. g y r.infrig.de fuc.cichor.de borag. endiu. ana vnc. -raq.lupul.vnc.iii.m, Medicam.ex manna diflblut. in fuc.roíar. perfic.vel ex caíT.reccnt.extraéia. Topica medic.& primó inunciones ex ol. rof.om phac.ol.viol.& oí amygd. dulc, circa pubem ,& renes, vel renes ilUne vng.rofato» vel ceroro refrigerante Galeni. Feflaria vteri exfol.malu«>& althef, adipe gallina, & faccharo rubr. conrufis omnibus, & in tela rara colleCis dipendente filo, qu* pupatellam à noftris difìam,& ol.atnyg-dul* in tin gam i mmitte in vcerifinú.In collù ver» vC€.

Epitome Curati»*

ì ì

vi«* infundentur commodè lauacra ex laSc caprino,vel afininp. . .... , EleS.rem.comtn.ftig.niaior.vnc.iiH.puIa. feav.raalu.papau.poruil.anadrach.i. pulglycyrrh. prò vehiculo medicamenti dragai!, facch.albi diffol.in aq.cord.q.5.g>.& fiat eie-

Suar.

Si contigeritexteri,vel canteri pelliculaai pcnis virilis calore vteri comple&entis.vcruque prolue fucc.laSuc. plantag.mandtagor. folani,quandoq.& hyofcyami. porro lolida_> quxdam vteri collo dolóri non ita perCom— modè,ncque ita boni cófulente femella poisut adaptarijliquidiota reéte in cauaquscuq. diSatione.ac lege curationis infinuantur. Inter frigida vero,qua: demitti queant in vuluam, optimus expreffus è viridi pianta g l i iuc.aqu.rof. albar. aifociatus,vel rum ex rofis, tu è plantagine ftillacitis recétes aquf» quibus in omnibus appellendis medelis, ne_» dubites tamé de impediendo conceptu quie« quam. , In materia humida fyrup. rbodom.zuc.de ft5ch.de infuf.rof.ana vn.^.aq.betomyn.iH. Medicaio. Ree.fyr.rof.ioJ.vnc.in. D .A ug, tantumdem.confetì. Hamech. fa c. -rcum_» aq.ffn. pauca. .

OecoSum tigni Guaiacini quotidie ao.aut 3 0 diebus aiTumendum.

Medicamentum paulòaote notatum ali ena interpo(ita quiete ab vlu deco&i reni-menerei, Baio*

2,24I n ie - n m u u m o rb o su m Baln.attiñuaie.Rec.malicor.balauft.po«)Qr.cijpreífi,myrr.verbaíci,rofar.rubr.ana_¿ p.i.cart.pomor.píne«f.p.¿r ferueant in vino rubro, & ex hoc exprefíis fpongijs vterutnj foue íarpé.ínfeífiones vjq.renes,ex íimplicib. vtero roborando „ & femini virili vegetando valenribus adminiftrandar. lUitus círca renes, & púbera ex oí. vehefr.entiorib. & acuciorib.. c qa ib.us. eft.quod. Kec.ol.de hyperic.rutac. mafiich. vnlpin.de fpic.ana vnc.iibdeü.íagapen.ana vn.-4 maleriam omnem ex aiiqua portione cera? re*r «duc ad formara vngn.enci. Peflária,fea no.du.li adílriogences,. Recipe pulu.bol.Armen.ojienc. maíhch coral.rubi;. é l myrt.anadrac.il!. -rin panículo raro colleda,& raox oi.myrcij.tinda d.emicce ad vte* ri ceruicem. Locns lu'pbureus natura,qualis eft Puteolis aleiore CQÍ!ctfup:-rftuitates reíiccando mi* nficé conducstrqBo cura no o íicec vei,tum-> in angafto conclaui íuiphur in caiidis fauí!,iis accende nicrofum excipe funjarn ore lato caput manrili cireumtedus , Si fomes íit Aceitare vitiofus» vt-itor frpc cafíiar bolo.rnox iuribus pslii confumpc:>in-’ quo fuerint incoda farra, & hoid.mundunM cum pedibas veruecis, vigintí cotinuos dies mane. Decodurn radiéis cliina» i2.dies. ipalnea ex aq ¿ul.$alid¿uíct}la,vel«fc

Epitome Curati»«, ai 5 d»da:<onte<9;o ramen rteso, & vndique conclufo.& caute feruato,ne naturalis aqua fhgicirare labefaéìctur. 1nunóiones partium exrernarum, vtporè lumborum ex o3.dc cucurb.ol.viol.ol.papau. ©l.amygd.dulc.recenti,vel confimi li ad hnmeébndum belle valerne. Pupirella ex guroi tr;?gacath.fingul3 ri,vel cuin iacch.albo, icu rubro, à i guttis aliquot amyg dulc. in cari fa flatuofa commendar Galen. 9.de Ampi.medicanti fac. cap.io. crcbrum refumi agar.ex vino albo odorai ièd no ormilo prius Medicamento purgante , quod in frigidis pituitofis, & crudis afi'cSibusnobis cft loiamen. lnfefiìones,vel fotiones.Rec.anod.omniu ffnicul.a^ijvpetrof.ana pug.i. carie, pingue s num.i,.fem.anyf.& ruta ana drach. iiii.fcrueant in aq.font.fuflìc. & vini albi boni fub decuploiquibus vci poflìt hom©>& per infefium,& per forum. Inunétionesol.chamfm.ol.cappar. o!.dc# abfynth.ana part.*qual. Peffàriuex modica portione hcllebori nigri mad dati in o!.nampb?,vel amyg.dulc. Praftac item adflarum difeutiendum , & adfattum mortuum educendum pupatellaj ex modica cyclaminis portione. lura ex puìliscolumborutnconcifis.&cótritis cuna rotis offibus, & cum ciceribui rnP

z i6 Internorum morborum brts,& cum radic ante. <5t radic.petrofcl. Se cum exiguo croco concodbs in aq. Cuffie.ad diiToluriunem carnium ab offibus extrema. Materiat fiet expreffio forti manu, quanx-» reforbendam o ff r mane.iuCcuIa reperantur continuos 15. dies, iterum flactbus emundabis,& inertem aluum liberabis. Elcétquod.R.teites vulpis,& teftes leporis, & ccrui,capri Cylu. fing, num.ii. coagulimi-, leporis dimidiu. ehxa materia in Cui. porno, n - aqu» namphx. tritis omnibus im p o n o nuclcor.pineor.vnc.iiii.cum puriffimo iacc. & aliquot guttis aquae (bilancia ex optima.» cannella.fiant eieéiuaiia turundarum,aut tei. fellarum forma. Sicnilia pineis funt piftac. quapropccr hate cum illiscommutari licet. Si vero non conciliente If niella, id vitto Hat penis non attingenti! vten fundum.conulunt Aetius,& Mercurialis,vt poftica fit in grum naturalem feomiis ciaculatio.

Abortus curano»

lquidem hic afldus ortu habet ab urte rò,tum id fit,vel quia pinguis.teJ quia-* gracilis.Et rur(us pinguedo fel per fanguiné eft,vel per crafla eicrementa. fang’ is 'gitur cum hutniditacecoiunöuscft (upp< ne ’fo** Iraq, materia praicnce humida, ie&io * ■ na? dexieti cubittuimiram hccinonl.i* te mei*

Epìtome Curatimi **7 tnellis fanguine reduodancibus impcdimcntum abftu Tir concipiendi. Syr.firmantes,& adfiringendf vim haòentcsfuerint fyr.de myrt.bac deq; ribes acini«, de acetof.dc portul.de forb.de aurantior.aci* dulor.fuc. Vina rubra, &auftera. Cibi fine adì, rei parrium in animantibu* extremarum clixar.e frutìi bus acida punica, cerafia,auracia,Iimonia,omphacia,cydor>U, coryli,mefpili,Corba,myrt.fparr« parili* deco&um fupeifiuitaces expruneodo conftrin* g it . Inun&ionescalefa&iu* vtcri ex ol laurin. coRin.abfynth.frigidiores verò rofae. ompb. cydon.lumbricatu,quibus omnibus pròopportunitate delinies & lumbos,& pubem. Syr.tnacutini prfter antea mcmoratos.fyr. de beton.de cort.citr. de fi«chad. rhodomcl. fimpl.ex iacch. bed vteri gracilità» occurre pertorticia, perq; mra puili,vt vulgodicunt confumma* ti. Verum vt horùm humidum fubftantialo ìonge amplius conferucs , parata in balneo M an*,vocata nihilominus in ficco, ideft fi' ne aqu« addinone , qua ratione fiunt Ót iura in ficco curo deplera plurima,qn$ refiat,aqua in mioore recoquitur vafe,& rurfus exhaufta recoqtur in multo minore olla »& deinceps: coniedili ioterim herbis, & frutìibus adfinngennbas uiri expofitis.

P a

Alia

2î 8 I n te rn o Y u m m o r b o r u m Alia feriesfyruporum antecibum hume& ffr.de borag.mjrc. fiol.papau.njmph.lj'r.de porn &alij fyr. dulciduíi faporis orones. H*c vbi abortus inducitur vereri vtfio.fed iu huiusquidem imbecilluate primu eil balneû ex aq.Gocciç falsò Doccsç,quod paratur hoc modo, rec.ßalnearis aq & aq. uijrt.ana libr.i. caicfaäa deguôo vafe fupcnore deci der modo in renem dcxrerum, modo in fiai» ftrum.vel defeäu balnci naturalis fupplamus arte noftrum.quod rec.tmlicor.balautt. fol. myrt.& rofrub.pìanrag.pomor.cuprein, por tai herb* acetof*,gallar.corcic.piöcor.ana_» p.i. ferueanc in aqua ('ufficienti ciftern*, & aceto pauco roiato.guctacim ex eodem vaio fupernè pofico, vel alio artefaâo décidât aqua calidiufculatquo medicamenti pénétrée vis profundé. Emplaft.ad firmandum vterum.Rec.pulu. bol.armen.orient.corall.rabr. mailich,chur. myrt.rofel.rubr.baccar.létifci cortic.myrob. cliebul citrin.& md.corc.caftan.incern.pom.

«uprdfi,gallar, minurular,ana part.fqu.refm.

terebinth, ôt refin* pinus quantum artifici perito videbitur,qui maceriam igne deducat adempìaili formam, quod imponatur aiuta-, diftencum panniculo fubnli medio crcbriufculè forato, ne lumbi percalefcant. vel bos vngueoto illine Com itifl*, in delicatìs vero femellis ternis præiércim menfibus cruftam ifupööuntanicnig papyrum conqualfaro out

r}'Opb.& cinnam.ans drae.ii. omnia crafiìuiculè ceraocur» & ineoquantur vino fpirituoio : expreilis fpongijs iatis vteri foue regio— nem. Item circa vteruro suplicada olea ex m iAich.de (pica, & nuc.mofch. vnguento Comitiflat. Syr. reforbendi ante prandium pratter fuperiusannocatos de infuf.rof.rubr. de corcic. cisr.de po.ni.cum iulep.cinnam. Si conluetus alias fieri fir abortus ex smmodica fanguinis inanicione:pr*fto fine ea_* prs;fidia,qu3 e paulo ante notauimusaduerfus nimiam iaogujnisprofafioncro. Siiaxata fiat vteri vafa,comiptaq. tempe ries ab vna contagi! venerei,qu* » tota fub-* flàtia dicitur.caufa: rum ga nil opens prseflare valemus:ad partus vfq.repurgaciones pro-

pus curanoniíuperíedebimus:quamqua¡xi-doloribus vrgentibus per veíanam luetncoa* &us eris inito iS quarto, & toto intra fextym inceruallo clementiorí non parcere -medele. í. Si verò diTcriineiì imemninetiir tebris txu*

a jò Inttrnorum morborunt jigna,fennm, & prascepcorutn meorum non iliaudatus fuit,mox 6c fangainis tentare miffiones, Se medicamentiscathaticis cicra nonum vti compreffiufs.

In difiìcultatem partas.

Ono menfe verentes nos partus difficultarem pr* feri bere debemus tenuem vitìu'H, ne nimio prxgrauetur f*tus. lura pulii concoquendo reioIuci,quod vul go coniummatum vocant. Sorbitiones ol.amyg.dulc. recencis pondo vn c. -rcum aliquaportione facch.rubri, reforbendo quorid¡e fummo mane. Inunciones ad vterum fingulis diebus fa ciendse ex ol.amygd.dule. Si fefamino, quod poderiuseducitiifastuni mirificè.qu* &fub parcum,& ipfo connixus exeretni punCodigicis primoribus oilecricis in vterum immiffisfunt faCirandr. Obferuationes alias leges apud Galcn. j. de narur.facaic c a p . Adde Si hanc cautionem,ne oftetrices nimio contreCatn , &diJancinaru debiheene macricem in opere ilio laboriofo. Ali» vnCiopes peropportunar fune ex butyro re! fo!o,vel refoluto ad calidas cincrum fauillas cuoi ol amyg.dnlc. rcccnc. addito 1» velts.Si facch.rubro. Siernutatoria «juoq; commendàtur, lì 1* '

Epitome Curatiti*t

ijl

tur* fomjn* non fit imbecille capur.

S o le n t i in difficilipartu laboranti fomin*pr*bere vinum annoimi), atte aq.oaroph. io qua fit inffifusfimus folconis, autaccipi* ttistsnuiffimè contrirus. Vcriufquc vero loco fierit puluis ex corc. caffi* fiituiaris in vtrouelic enarri liquore^

iorbenduSé

Fomenta fiaut ad vmbilieu, quippequod ad vterum »aiprc/Ta , maturo raro forni poffent incommoiarc.tàctun iufimis locults cu ro poceit h-ydrcl^um admin>ftrari,qund recip, arthetnyf.origa.puleg.mercu.pariet.flor.chamtrn.marne.& iabjn.aoap.i.ex dccoclo expreffis fpongijsad pubcm vritor.

Redatìo focu ad commoljffimum fuum_» locum, vbi iam foranti quicuic infoientia^ doioris, ad extremum cnicenti frugiierum irritamentum cric. Suppoiìroria falR gemme» madcfo&i in ol. aroyg.dulc.vel riniti felle apri, vcl (uis,vcqu$ tenngine taculrarcm valene incitare. Veruni prohdolor i forte fortuna moriuo fotu,labor alius eli detrudendi, marris ergo, nc fuccumbatfeftin* putredini» fic trochilc. de myrrha pondo drag. i. aut eodem pondo cort.eaffi* fiftul. aut rbabarb tenuiffimè cò lica folemnia fune omnia. necuon esplora to per tre> obdetricesinfantis euinfiicafa*. Fomenta non fune omittcnda , quali» fuctonc ad molari) excwdendam enarrata-

P 4

In-

-332

Internorum morborum]

Inun&iones valentiores ad Ibctim vtero incumbentem ex ol.de cappar. ol.de abfynt. vel commifto fuc.cjclatn. 5i trochif.de oiyrrhaperpiflillum in mortario infrian's. Semina filìcis ore pora fstu educunc mortuum.eripiunt viuuni.fed nil prarftStius ferapulis ì . argenti viui, de quo Mafthiol.cum_» non potei! educi f*tus. Quibusnil profìcié tibusextrem *,& pra?iud;cat$efficaciratisdl: embryototne , idei! pr*fedoria'f*tus in vee ro mortui chirurgia, de qua Fi ancifcus Ruffetus in lib.de fietu C§fario,Pareus,& Pigreus & qui non fcriptoreschirurgi?quatn ipfefetiS cimi laude feci Neap. in Caitro nono fuper vxore Magiftri Horatij opificis fcloppecta rij.

Ad tnflammationem , & txulcerationem vtert. ‘

Er Galen.com .n-aphor. 41. fe&io iìf in tern® dexteri cubiti ven* ex altero bra*

chio repetida, non abeunte dolore.mot aurem non fedata mo!eftia,bis fa<Si reuuliione tentanda deriuatio rurfus eft inle&ioneiaphen*;conftante rameo facúltate virali. Porro vuJtetiam incidi Galeous pro Jeriu atio n e, non autem pro reuuliione 13. tuethod.med. cap.2. & libr.de curar, per fang*' m if.cap.i8.

Sjr.refrigeranrer,&reprimentes,ne p u ti do proferpac in abdico vtert Conciati!', finte fu“'

Epitomi Curatìua 23 ? fucco fumari*, plantag. cndiu. porcai. glycyrrh.viol.&rof.cum 3qua fsytnph?** hordeijC ch.lupul.g'vcyrrh.qui confulic & co* tigu% vede*. Acida vitanda aur aq. auc (y * rupi, vlcerum obledendorum meco. Mcdtcam.purgans lenicmum & arrena* peraciuufa ex manna» vel fa celiar o violato diflfclutoin fucc;rof.perfic.vel caiT i: Ìo!. in iure pulii, vel in forma boli cura Diaqath. vt fic potius euactiatio per aluum,quam per renes.&horum vias. , Inunaiones exol.rof.omph oJ.yìoI. ol.de cucurb.populinum hyofcyam* »nympnf®, papauens,& fimilibus. Vng ientum popu!eum:& rofatiim. Focus veeri. R *c.m ilu.alth$* vio’. hord. carie.piog.& furf.*na,p.i bull.in aq.fontana fuffic.expreifìs ex d eco ra fpon’gn's vticor. Peifm a exfrond.milu. & noi. àna par. a*qu & modicum ficch. n.St rere minute—/» fi*tpupac.ligaca per fi um , & incin&u exol. recencius ex am ygial. dulc. eliciti) i.nmit* renda. . Irue&iones ex a c m p'anrag. hordn » « tiymph^xjin quaditìblati porcio fi: lacchari violati. SufFiimieium concoqudns , ac digerens, R c.4.fimpl.anodyn.maluar,&althjx cane. ping.anap.i.bull in hydrelf o,qu >d applica per fpong.ad pubem.Sf cerume ¡fa vie i. _ FaSa per h sc fuppuracione.rprfu» aderir* r ‘ ns-

. 2i i

Inttrnorummorborum

niflreotur inieCiones, quat fune huiufmodi, Rcc.fem.comm.frig.maior. bene contritoruoi,aq.decoa.maIu.& alrh. viol. Si hord. parces arqu. fingulorum. Peffaria ex adipe anfcris,& gallina? anj_< par.arqu.croci dra.-7- ma!u. althja? cunCa., fimul codem modo m. & in nodulo depen dente per oblorgum filum in vtcr» vacuum immitte. E cfìuaria ex fem.melonum, & pulu.glycyrrh.& cumfacch.dillol.in aq- capili, ven. fiat eleCuarium,quod digeric, & fuppurationem dirumpir. Cuius delinca p o rtio ro luperpofare licer aqr.am hordci.veiadiadii. Inunciones digerentes ex adipe gallina:, vel anferis,aut anat.ol.vtr.lilii de cappar.de abfynth. lnietìiones, flo rio n e s ex melle rofrto, Si aqua hordei recenti. FmplaO.vrnbilicocircumpofitum ex caragna gummi diftenfum in aiuta orbicular» forma in medio perforacum. Facirad hoc cciam emplaft.ex tachama* haca expurgare valeos os vren. Facit Si vul* garum emplall.è meliloto, & de 4 gummis, qu^ atrem,ancnnC!dunr,Si expurgát omniaOccallefccntc vtero laudane; vngucntuin diairhj* ma¡us i/iditum applicituai ad renes,& rubcm.fed emanarne iam expurga* tione purulenta, tune opus eli porti aquí »nulfar,tú m prandio,,tú in cjna quotidiane»Aqua

Epitomi Curatiti* Aqua fatis pru icllae diiToluci aq. plantag. Iora pedum veruccum clixa cum hordeo torrefarò. Iniezione* ex aq. plantag. agrmaon. arthemyfiae, portulac« cum fyr. de g’ycyrrh. vel cum rhodome!!e,& infufione ro arurn» Quibus& pulucres prò voto, proqne indir catione liceb t immifeere ; fi poftqiam hi fucrint immacerati, deftillatio per iì!crum_j fiit,autdil*gens colatura. Ele&uar. Rec.rofarum rubr. immature colleflarum vnc.iii. fem.portulae*, papau. malu & lapid.h^rnac. anadra.i. pulu. corali. rubr.dra.ii.facch albi diifol. in aq. plantag. aut portulaca? fuffie.fiinc tabellx , quaru nr-» parciculadclingitur fummo mane ex aqua hordei,vel mulfx competenti portione. _ Emanante materia grauis odoris, vteenosdieslafte vtitor aiìnino, mox yicetus alteris dtebus la^e caprino,quod eric vtruquepro re chirurgica. Poliremo radicis chinar deco&um non«, omittendum crit,vt quod aftyétibus inueccr ratis ptxiudicat* fetnper fuit vtilitatis.

Ad dtfiiìum rtduniantiamygrumoi U S ln .

ibi quali fermentante*, & boni fuccì eommendantur in la&e » q}10^ de fideratur,prouocando,xontr* vero in

2J 6

Jnttrnorum morborum

dundantia reprimentes • Vinadeligantur dulcidula non acida, nec acuta,fed olygophora, & lymphata; niroi* rum vteo potu penetrenc faeilius,qua commendantur ad vbertatcm laftis inducendam:abflinendum aucem á vino his,quarum habitus gracidis eft,& calidior natura. Cibaria funro calida, & húmida dulcía-, & in vniuerfumSanguinea , quippe qua proportionalis lafiiseft materia,fic abigenda-» funt acria,& acuta,acida,& auftera,faifa, fìyptica,laxatiua,fed media, peifimum legume à cicere. ex mafiatis vicet partes omnes exangües,nifi quod cerebra credo vtiJÌ£~. carnes iuniorutn,& oua iunt optimaSemina quacumq; fiDt edulia, prasfertim funiculi,& mundi melonum nuclei. In polionis vfus aq.mulfa, vel aq.glycyrrhrz* vel aq.paiful.cnudeatarum,& hordei. Nutrtces commendane amylum torref. nuces auellanas, fenìinafefann,vulgod <3a giorgiolima,qt>5 calabc* producane, terre, quadam à propr/etatc creduntur códuccre ducétia,ianguinem,ab ipfis vero bibitor.vel aquam pafful.vel vinum olygophorum lympharum hordei d e to fio , vel aiparagorum. Somnus, & qutes conferunc prouentui fanguir.is. Braiílcp cofia cum femin fgnic. cumquw radic-petroftl. & apij,quorum . Dccofium & vfu poteft effe fomenti,

quod

Epitomi Caratim

l 37 .

q u o d in d u c a ? f p o n g ijs ad m a m m a s » fu b q u i bus li c e r a p p o n e r e

c u c u t b ic u la s , H ip p o *

c r a t is p ra s c e p c io n e

in l i b r o d e m e d i c o a d

a c tra h e n d u m o b l o n g a s . F n d i o n e s d o r f o r e f p o p d e n t i m a m m iS j S i reètiu s a d c la u ic u la s » d e lc e n d e n t e in d e m a -, ne p a u la t im a d u fq u e m a m m a s . V n d i o n e s ex o l. a m y g d a l. d u lc . e x p r c ifo . Alias i n u n d io n e s

m am m as

re ce n s ex

o le o

lu m b r ic o r u m , q u o r u m in t e p id o la te r c u lo » v e liu m i h a lie u f i c c a t o r u m p u lm fc u lu s

pen

3.1.v e l 2. ex a lb o o l y g o p h o r o v in o hau* ftus à p r o p r ie t a t e l a d i s c o p ia t o f a c i t . V e l do

p o c e tu r e x i u g u l o ad h u n c r ir è m o d u m p a ra to . R e e . p l u ic u io s lu m b r ic o s d e c ie s lo c o s ex v in o f la u o b o n o , d e c o q u i c o i n r e c e p e r ir r a d i c e s ,

a q u a ,q u a t

a u c ¡e m in a f u n i c u l i , p e -

tro fe l. Se. p u fillu m c r o c q e x h o c iu r e t e p id o f a & o m u h e r foeca r e fo r b e a c c o t y l a m > fe u m a u is c y a t h i p la n i m e n fu r a m . S a lf a m e n t a q u a m u is

à p le r if q u e

q u ia p e r a r id a m f ic it n , la d e a m le n tia m in d u c u n t ,a p u d

la u d a ta »

in d e

p o ta -

m e f u f p e & a eft> &

e ff e & im in ift r a fo rc a fie c o n c r a r ij .' m e n t h a , P i e m e n , S i la c e x h a u r ic m e c m in u s a c e t u m , qu o d è d ia m e tr o r e p u g n a c la d i. D u l c i s a u te m fa n g u in is in o p ia > b ilis a m a * r * c o p i a p ra d e n tc p i t u i r j c r u d ita te » m e la n c h o lia

im p o r t u n it a c e

in c o m m o d a n t ib u s ,

h u m o r u m c o n j m o d e r a t i o n i ,, & a d e q u a t io n «

va-

138

Internorummorborum

vacandum e li, atque adeo per fyrupos,it cacharcica i^pius à ncbis expofica, negotià eftnauandum. Quod fi à febre ardente corpus fuerit arefadum , & farguine exhauftum, auxilijs adtabefcentes multis vcuor pramonfìratii-

Ad ridundantiam laéìis.

Anguinis emiífio ex faphenadextri pe dís, fecundo ex finiftro, terno, & polire* mo ex vena destri cubiti iecoraria. Cibaria fine aiTa infperfa limoniorum aurantiorum acerbi faporis, le otnphacij fuc* co.in vniuerfum ficca,& exucca.fir iupcriobus contraria. Vina fint nigra.cratfa, vifcofa,ñafia pro* pterea,quod & vias obftruunt.&fangnincm incraftant,flipanr,& firmane,quominus trai* currat,& alti pecar. Aqua vero in vfus omnes coquendi, atq» bibendi hauriatur deciflerna. Motus,& vigilia plufquam par cil vfu vie* captandi. Fomenta ad mammas ex paribus aceti, & aquat portiombus per ipongias latiuicu* las adhibenda. Huta comcfla ficcar,& fortafle plus idM’ cha minutula,& criipa. Viticisitem , fiueagni cafli>vel coriandri preparato!ü ad omnes viusdrachm* pódo. Ca-

Epitomi Curatitia

239

Caraplaf.verò,quod Ree. farin. hord flc farm.lentium ana p.i.menth* p.*é- rut* dra. ii.icm.agni cafti dra.i-r ferueant omnia in-, pìrica m.in moriario,& redige ad formant-» emplift.quod appone maimnis. 1 li,us ad mammas ex melle calìdo indù* ftu*,ùe!uper vero tnentha contrira,& vndique iniper/*:poiiierno panus ¡¡ntcns obduflus refma terebmthina . quodquidem me¿¡carneo turn non occmritfolum generation ni laétis futura:, i«.d òr praiencem diiTipare valet. Illitu s ad dorfum ex vnguerto populeo, fiue,vc cominat Cordus,p o p u l e o . Vnguemum, quo marron* qi ardam vtutur,Rec.Gypfi bt De triti,farin* lentium, & hordei ana dra.i.butyri recencis decics loti cuiBaq.roi.rubr.vnc.iii.ol. roi.omphac. 61 myrthin.ana vnc. i. terebinth, vruc.-rccrat parum m .& fec.art.fiat ccratum,quo mani' ffl* tingantur. Prouocantiamenfes, quales funt pupa* teli* friàiores inferiores, cucurbita, ligatur*,dc quibus antea fuis locis. Si veniat inde fanguini* afiluxus in ma* ®as,quod tenuis humor hue facile rapitur» corrigédushic mcdicarrentis eft iocraflanhbusiqualia nos aduerfus picfluentes mensu dy (cote nani •bicndimu*.

* 4©

JnUrnorttm morborttm

VofP lac inmammis grum efcit, fi 111 hoc caloris vitio compmgentis: Svr. fint infrigidantes, quales fune fyr. viol.fvr rof.omphacitidutRfCichor.iy.endiu. pianta; .portul.nymphf ar cum aquis earomdem htrba um hordei, coriandr. ftellari«, fumaria?,& fi qua: funi ali®. Externa parte fuperdentur folia mentii* lata, fol.vic;s,planr3g. phyllitidos , canabis, cyckmmis,gladioli,marrhcbij,verbafci. Setìio iaphcnarum vtriiifqucpedis, infa* per iecorana: dextri cubiri. Syr.atteruanres de rad.Gentilis, de capiil.ven.de fuc.cndiu.cum aq.ceterachM edicarrentumexcaifia ,v e l ex marca diflolutain iufculo pulii Efficienti» ve) fac charum violatum diiTcIutura in fucco rof. perfic. Potus aurem quotidianus aqnse mulini quscomponitur ex vicems partibus aqu«» & vramellis,fed de hac Mefuenadi. , f omenta in materia frigida, lìquide® b° interceditfebris: Compone fic.R ec.fo lb tsific* »fol.bet*» flor.cham?m.f§nigr.(emin.lini, apii» petro • ana p.i.decoque inhydrel5c,quod fpong'l’ exceptum induc ad mammasercbìòma00 & vefperi. Inun'

IM I

Epìtomi Curatìm 141 Infidiones crût ex ol.vtriufq; liKj,olcappar.ol.menthæ, ol. rutaceo ,ôl. de latcrib. lìngulaautea, quç ffolucris, coniundira il line ad mammas tepidè. Vnguentum amé cicrinum etiam exficcâdo,& ablòrbendo valet. Coagulum lepor. vel hçdinum reprimic externum lac » vt inrcrnum conllipatum liquat.quade re vie Galen.x. de fimpl. med. fac.vbi decoagulo,quod alioquifoluitur,aut diluitur ol.amygd.dulc. Imm V menar». Nfequunrur hanc contagionem primum impreflam bubones, pullulât pénis, gononhça,feu redius pfeudogonorrhça, virultHtus fcilicet effluxus ementiens feminaletn emanationem.At eodem morbo dm confir mato fubrepunt gummea concrementa, teredines offium,v]cera,tabes atrophia, cruciatus, omnia vicia cacoeche. Diftingues itaq; affedum per bina tem pora, perq; bina ligna. Dam horum priora-«' lymptomara tibi dcmonftranc aflfedioncm ineunrem, pofteriora coufummatam. Bubonibus igitur apparentibus abflinendum elt à vena fedione,& à medicamento ^purgante,qnominus natura bonü corporis optimum ordinans, ab opere diltraharur. Cauiaqiie exiciahs ab extimo corporis

!»

a 4i Internoram morborum habitu fugata ad intima iccoris , & imtncduHasofliiim recondatur. Verum nil imp«* dientibus interdum effufjonibus, aut bubo* nis, 3Utgor<orth5«: . Svr.ordinabis interna corporis luperuacua digerenccs , & natiuam iecinons tacultatem roborantes . ex hss erunt fyr. <ae fumaria,de iofutrofar. endsu. cichor. lupul. & abfyn th . Sic Rec.fyr.de fucc.cichor. de tumoter. & de iufuf. rof. ana vnc.*r aq. mehff* vnc. iii. tn. . Motus extenuandis , &foras euocandis mali foiuitibus non nihil conducit. Atqoe ad laxius effondendos humoreS ma!os,no mcommoda funt iufcula, & ehxa. Inunaiones ad aiFeSalota,« quando ea dolet,ex oleis amygd.dulc.& chamjm. pro bata funt etiam butyrum vetus, at hne (ale feruatum,& adeps g a llin s, cum dolor inte rior erit. Fomenta Tint hoc modo p arata. Recfimpl.anodyn.communium an. part, *qu. tepidiore decoSo fpongijs intio&i*, prolue partem laborantem. Seruetur hate ratio medendi , donee ap* parucrit rubor, & rigor per neruos (pin* dorfi cum infequa feore; tunc quod gat h*c aduentantis fuppuracioais, orallandum eft

,. r r. Cataplafma*quod Rec.®alu»,alth$rd

Epìtome Caratiua

245

menti tritici,caricarum ping. ana p .i.c c c o que tn aqw» fontana . matcrijs optimè contritis adde ad'pis porcini putrefa&i vnc.ii. croci dra.-r m.confice cataplafma ^.dicbus vtendum.

Fadafoppuratione,tum ope medicarne*

notn,U‘m naturi:

Setìio fiat m ediidextri cubiti. A b hinc

Veto duos dies

Wedicam.purgans exfyr.rof.folot.fyr.D . Auguft.cum fact.ii. vici. & coni. Hamech. cum dui bus competentìbus. Poft hacvni* uerfalo Deco&um fparts parili* deferiptione» quam nofìi. Si non confummetur fuppuratio critici bubonis,fed potius fcrrhefcat, & vndequaquealbefca’yxp e& aca maturicatc tempo ri® , ordinandi iunt accon m od* fotiones» ¿¿inundiones ex tfficaciftimis linimentis. Q u* furti Oleum cerf,oleum butyri,oleum ammo niaci, lìngula deftillara,& mifla.fiue feorfinv vfnaia. Òl.item mandragora: deferiptione Cordi,meo quidem esperimento mirum_» efìjquippè quod omnes ìllius olei materi* humore fìngulisintenfo nimiam fcirrhi lìc* cirarem amoliri valenr,arq >e refoluere- Ce dit autem emplaft.diachylon maius, nedum ceta-um meliloti. Cedit & emplaft.de ranis | norma Ioannis à V igo cum ad dicam elo Wetturij. " Q » In-

«44

Internorutn moyborum

Intcreá cafam in omnem idre licci ad tranquillandum homimscontagiofi corpus ad meliorem ei valetudine«! procurandami tiil ptjeftantius effe fudoribus, qox cum arti* ficio iìs, tum narurahbus xftuarijs exciten« tur,non vno quidem íemel,fed plurimis rice diebus. fudabuloruoi auté formas habes il efficaci medicina.

Gonorrhaam tonlagìofam. A&enus de lue priroum ineunte, qu* corporis exteriora perringic, nunc de gonorrhaca, qux fonte manac profundiore. Cui quidé abolend* no efl viuiffed esplora to ferme pcriculo ven$ fe&io»ne materia ca coethes , qux difcurrit adhuc in citerioribus vìjs,coiiibeacurin vifceribus, &fubinde vefana lues purum inficiac hepar. conueniunt autem _ _ r Syr.refrigerantes non aperientes,qui cogrueruntaüoqui g o n o rre e. Sunt vero de infuf.rof.de fucc.cichor.ana vnc.i.aq.lupul vnc.iii.m.His vticor aliquot dicbus óptima cum viáus ratione; mox rite properat Medicam.purgans, quod Rec.fyr. rof-fo" Jut.& de fucc. vio lin a vnc.ii.fyr.D.Auguil vnc.iii.conf.Hamech.vnc.-r cura aq. hord« fiat potus. . Duobus autem abhinc dicbus aliqui non parcunt fanguinis emiffioni,fed ego maiore eam ratione parcerem.tfoftmodum P^retuC

E p ìt o m e t Z u r a t ìM

24$

Deco&um fpart®. Ree. Rad.fpart* paniconcifar vne.iii.infundaturin fex lib. aq.fantis 24.horas, deìode fìat decoét. fecunduisuj arcemad coniumpc.duarum part.aqu*, & adde fol.fen* orient.vnc.-r flor.borag. viol. cichor.fumit.Iupul.maJuf ana p.i.femiH.me' lon.vnc.iii. Inlìogulos vius haari d i cola tura lib.r- viginti diebus,aifidue,mane. Poft h*caqua fpart® rum prandio, turo ccena poceairjhoe modo paranda. Rec.Rad.fparc* vac.i.infumin iib.xij.aq. fontis roto fpacio 24 horarum . fiat deco&. fecundum arcetn ad coniumpt.cerei* partis aqu*,adde Tub fine coriadr.pr*par. vtic*dglycyrrh.raiàr,ót cont.dra.isj.cinnam. cleéb &feminum malu* ana dra.ij. fafia colatura feruetur prò poro,queinretineae 30. diebus £ger optima vi&usinflicuta ratione, . Sudores nè prouocentur *ftuarijs.neque enim porrsgenda eli obnox js inflammationisanfa, veruom m enhic praecisè loquor de recentiore gonorrhfajcuiferuorj&ffius h?rct:cfterum enim ioueteratis» & obfiipa• tis difficile fuccurrirur eitrà iudacioncs. Infiinimathsec aft'e&io quandoq; pv®pu~ tiuqj,& penem exulcerat,& acerbis doloribusglacdemexcruciat, vtin eo viro,quem cum D.Iofepho Bafili felicitèr curaui. quaproptenjsadueifantes.rationi confentaneu. effiopituiemur» tum affi iti* glandi » tuiru* ®pcriaìeutp esteriori. Itaqj funt vlcufeula?

Q. 5

qus

14(5 Internerà*} morborum qua* latent, quacunque fit fufpicio, deter* gcda,& prolunies vndiq; eft proloeda myr

fili, rofar.alb.vd pUntag aqua.vel fucco fed puro,feù eum tuth-s puluifculo.Dolor aure ìntéfiffimus obtúdendus erte tocco la«*«*Sepè etiam opij tantillum dilutu tocco p_ataàin.auc laaucx.vel folani .velfim andrag o f* oleum à Cordo deferiptu haben pof* i t , dilutum hoc aqua hordei,feti perfiphun culum , feùper guttulum> feu per fpongiolam in apertum vtraque miniftn thanu prxputiutn-/. Ad vleufcula pttìis,cariti votata , vulgo tarlai tir inde T àrolos.

On maligni«, a t leuioribus penis vlcufeulis vnguentum pom pholyg's, auc de tuthia extentom in peñóla fatis, auc eiuldem,auc lithargyri puluifeulus. , S. ve. ò maligna dolore,& inquiete etiam noaurna fint p i*grauáña,continuo leuabis hominem medicamento caifix r^ce” cer e tra a x pondo vnc.i-r cumdiacath. & cord. Ham ech fingulorum pondo r trochtfe. de Berberís dra.i. rad. glycyrrhizx tenu ifimc contrit* dra.i-r cum facth.m. ¿

Siveròfeptafi tvlcera putredine,tu ?ru goxris,& hydrargyrium, quod appellant |r*c»pitacum,fiue pura,fine Iota roiarum-. alt».'aqua, irne vngucoto rofato cornimi*^

Epitomi Curatiti#

247

vinum exhaunu >t.& aqua itecn eius Ioturae percommoda eft,G fine dolori*» conducit & bapeitura seris > autore C$faipino libro de mecallis. Sivcròfuerint vlceraf£nda>& corrupta* protinns intingenda fune aqua Faliopij» quae recipit hydrargyriumfublimatum.Sed cura vlcus abfrerfum,& lirapidum fueric, implendum d ì carne per modice ficcanti», quales funt Pulueres ex his materìjs, Rec.cort. thur. maiìich.corali, rubr. boli arm.orient. fang. dracon.aloesfandarachs ana dra.i.fumac. dra.-r contrita fubtilirèr infperganrur > qui pulueres ¡idem ad cieacricem inducendam in pauca portione bene facieot.

Addefiuuium eapiilorum.

Oan.FerneliusArnbianus in libro de lue Venerea tres huius fpccies facir,quot sue fcilicetfebris.Spiritu? enim $que occupane tur in ephemera,òi defluuto captltorum. in - feconda fpcciefebres puires,6t g o n o rre a ex fracefcentibus humoribus. In tertia fpecie.hefiica,& oili -m teredines, & exoftofes vique mcdulias. C a l u s « g k u r e a p iilo r u m » quae t e u if iìn u - » c o n t a g io n u m o m n iu m v e n e r e a r o m e it a t f e * & io , t e i h a l i t u e i t o i t i o f o i f p e r m a t ic i s i n f c ■ &»« p a r c ib n s d a r ò ,

q u u n ia n a u t e m c e n u is ,

CL A

248

Internorum morborum

ac leuis efìad vfque caput » & capiMos ditfundirurjdctentus autemin radìcibus capiiJorum hos autdeterir, aut corrodit. Ven* feftio intern® destri cubiti non., curatiua quidem eft.fed pr^feruatiua,venti, landis videlicet humoribus, qui fubdRi iùnt ipfi csrroptioni. Syr.de fum. de cichor.de lupul. cumaq. cndiu.& ftellari®. Medicarti.purgans>quod fuperiori capite notatum e ft. Decoftutn fparts,quod fjpe numero de* fcriptumeft. v Lotiones vt renafcantur>& firmentur,feu ciliares pili,feù capilIi.Rsc. baccarum lauri» malicorij.balaufl.myrt.nidi hirund. ana p.i. rof.rubr>incompl. p.ìi.meil. vnc.ii. pulu.apu cremat.vnc.i.ferueant omnia in xii.lib.aq. font.& lixiuij ex radic. arundir.um ad coniunupt.teru® partis.iafta colatura feruetur pro lo ione capitis > St locorutn faciei de~ ftitutorum o namencopdorum. InuntìioneSjRcc.pulueris cucistaip® co; chlearum, & apum viìarum ana vntf-iii. la dani dr.iii.puiu.baccarum lauri,myrth. maJic.balaultiorum ana dra.ii.aneli, opt. voc i. cerae>quod fuffic.fecundum artem fiat vnguentuin ìllinendum «apillitio refe&o.fpoiigià noua ad tubrum vfque colorem perii 1* ca to ,& loto capite ex difto lauacro. i*nftiones} & inunftion.es capitis adhuc ab*

Epitome Curativa 149 abílergentiores. Ree. cyclamen cortice purgarmi),& hoc forti manu caput frtca.mox iniuage ol.elleborino.quod paratur fic; R.elleb. minuti«« inciit vnc. 4* in vnc. vi. ©l.rof & cyatho medio, vel folido vini albi fpirituofo,decoque donee expirarit vinuin» Ad Stabìtm ex contagio Venereo maligno.

Di ñ a

eil h*c fcabies nonnulla fimilitu« dine fcabiei vulgaris. Cutem exafperac dtffufis vndsque puftulis cum marginibus q tapraeduris, qua çdematofis,ex quibus emanar fanies qu*dam te nuis,& ferofa. & tenuis quidé quodeumque partium circumcigerit v:ru fuo, ftatim inficit.&exulccrat,acque inde fit contagium-» quoddam exardens vitam, quod appellatuc ànoflris Elephantiafis.omni late cutereddita velut elephantis verrucofa,& fquallida. * Uridie fimftri. Syr.fu'it txhibendi violatus, de fucc. ctchor.fumar.Iupul. cum aquis borag. ftellart*,nym phçz,&c. Medicam.purgaos» Rec.fyr.D . Auguftini vnc.Lii.facch. violat.vnc.iii. conf. Hamech. Vnc.4" cum aq.decoitfol.fenz ortenc.fi.po. Vel Rec.fcn. orient, v n ç .r epichym, & fity-

•■•jrM ï|

7’

a 5® Internoruin morborum glycyrrhizaranadra.ii.agar.troch.dra.i. fiat decod.in aq.borag. & in fuffic. colatura dif. fol. fyr.de $ infuf.rof.perfic. & defucc.viol. recen.ana vnc.ii.cófed. Hamech.dra.iiii.m. & fiatpotus. Scruna latìis caprini incoque quotidie flores borag.fumar.lupul.anap.i. vel inter pellata terni* quibufqi diebus decodione. Vicenis,quaternifque diebus diluculo lib. •r hauricalidè. Afininum vero lac quadraginta diebus,vt rnaiore cum profedu debibat Eiephantiodes homo,decimo quoque die voret botos, caffi* rec.exrr.poud. vnc.i. coni. Haroecli. vnc.-r confice cum modico cinuam. doma c i bibendo; lade laxati ergo interquieto oft longas feri pocaciones aliquantifper orai ne,qui tradatur. Jiinidines affigend* venis fedis. ^alneum lubueni hommi, quod eflPu|ife!is,vel alterum didima de Scabie per 7. ¿iesaS' ndendumffiuè redius intrandum ia cupa vtendum in oblonga. Pei durante,& parum fe remittente fqualore mab,confugiendum ad /Efculapq ierptncerr.,cuiusprpprium eftarram bilcm . & ialis has corpore fodinas emendare,Dodoie PerporApònentìconimene, ad Mefuen^» qua de iccoris aiie a ione. Rcc.capi ìbus.ót caudisexfradisceruoncsangues duos. elixentur in hb.vi. aqu.fumar.

{

E p ito m i C u r a tiv a a 51 mar.vel Reliaría; donec diicoàa: carnes re* fo.uamur à fabftratis ípinis biifefqu pedalibus mUods.adde cetera- h.capili.vener.borag.cichor.fumar.’upul.endiu.hepaticaeana p.i.fol.fen.orienc.vnc.i.faS* primum cola tura:,mox forti expreíüoni adde facch.albi fuffic.fiacfyr. longus , cuius delibet hom.o Vnc.iii.quoridie íub autora. Vefperi refouendus efl languens ele&uariis ex ramibus torofioribus ceruonumuj hoc modo parandis.Rec.carnes elixatas, vt dixi,ceruon,vnc.iii.femin. melón, vnc. úfeos. porCul.maluae,laduc#»flellar¡se, nymph. ana dra.i.fantal.omnium ana dra.“ facth albi diffol.inaq.cichor.luffic.fiantele^. in offd* lts,delingantut tribus horis ante c?nam. A quibus ddibatisoifellts fuperpotetur Aqua paratale. Rec.ceruonum duorum càrnes amputatis capir bus,& caudis.múdá ttftudinem,cichor. boraghepat. lupul. fonchi, mrhff.cecerach.capiil.ven.ana p.i. mies pañis lib. v- imponanrur materacio vocato virreo cum aq.coch!earum,cichor. & lupul. eius exrraét* aquac pora lib. i~ ingeHo iam defluario . Iniìftatut huic ordinanonidies? vigintijVel quindecira ad minimum. Nnn referenre pedem etiamnum malo deueniendum eli ad efficaoifimas viperai* Pr?cipL-a haru vtil»ea?c prominente Galeno in libello de theriaca ad Pilonem capite iv. fic,Rec.víperas feminas tris,refe£iis capi-

«bus»

2$ t Intemorum morborum tibus>& caudis elixa carnes in Üb.xxx. aqu* fontana:,doñee mund? carnibus refolutis ad extrahencesmanus veniant fpinae. In qua rurfusaquadecoq.lib.íiiihordei,doñee gra na difco&ione loga reddita fuerinc turgidula. H oc autem vno carnium,& hordei viperini paíiu nutrieandf funt iursiores domeftí* ex gallina,vel capi,qug pocurg súc etiá prgícriptam aquam.Sexto ab hiñe die prendat efu languens paracas ex hís gallinis, aut ca pis ©ffasjficut aucem deplumes viles ab eli tan dis viperis gallinas,itá & elephárico vi* debis excidere demembris (quod ne te mo nean!, aut iilum^pilos porro reponed* funt 'gallinaceispÍUH?£;recurfuri ícabro homini» quicuracurjpili. Adhgc nobis inflantibus aduerfus morbum,viperinum vira non horreat langues.itá parSiü. viperas s.yiuentes, & folid*, ideít capitibus, & caudis manéribusjn atnphorasxxx.meri demitcantur, & in his prafocat^ triduo macerentur, quibus é vafe elicitis vino tum prandcs»tum c$naos fe proluategens homo. H oc medendi genus vt hercle tetra fie ex aduerlo fru&uosú Lectorhabeto,quo nofiri Diaioresj&irugifiri audtoricace Cl.Viri loanms Bernardiui Longi, vt confideoter, itá feliciter vfi lunr.Verum tamen aduertas vclim»haud practerquam verno tempore vipe rina h*c atfedianda eílt praefidia, qua ními* rum tempeííace potionbus herbarum chymis»

Epitome Curattua

25?

jnis,& rore probaco vefcuncur aufpicate befliplf.Quod autem atrinet ad ceruini co» lorìs aogues.eos in tenui furfure dies xy. ca pfuls condufos foraminulenta memineris detinere. Aliud in calce capitis adnotem«# licer,-fi madida iam primum vice ra,redditi.» per tuam haoc curationem fine (alfa > noncontetnnendum huius medels profe&u? argumentum effe.

Ad Gummata >0 “ borttm dolores, Rauiffxmi excitacurpergummacä cru ciatus,non alia me indice caula,quam quod per humores trucuientos acrius, & ConferÉbus laceffitur perioGea membrana, qu* fubflrata malis gummatis,diftéditur,& foluitar adeò nehementer, vt impos homo faétus angoris ferendi conGernatur.ad quo rum aceroitatem leuandam. Prima e f t ven* fe&io -f. intero« ecxist» cubiti. Syr.nuper adnotati, Medicam.purgansidem, quod antevifuonadecimo quoq; die demictendum in ventrem,& quadraginta diebus quatcr.

Vere, autautunnofudationes in arduarijs,ad quas exfudationes adiuuandas, & ad labem abolendam: D ecotìa precipua fune fpartae parili* fic 3Pparanda.Rec.Rad.fpart* parili» concif?, Se

a <54

Jnternorum morborum

& lo t * ,& lig d Guaiac. limati aria vnc.iii. córt.eiuideip ligni contufi vnc.i infundacur fpatio 24.horarum in lib.vi. aq.font.coquàturigne lento ad eonluropc. duarum partiù.in fine decotìtìoms addefol. iena* orienr. vnc.-f flor.borag. cithor, fumic. lupul. fi?chad.fampfuchi, becon.& iu* artet. anap.i. ù à x colarm i doiis d i lib.-r prò fyr.continuarido die!» 40.01Ì1 quaanim inrerponend? funt decimo quoq, die purgat o! es. Tem pore hyberno Iparra potanda fitex vino,quod poccft duobus modis apparari» velcum puluere hoc modo. Kec.fparr*pa ri!.& fol.fenar orient.ana dra.vii. hermodafiyl.turbith.polypod.querc. coriandr. prse* par.cinr>am.& glycyrrh ana dra.ii.terancur puluere fubtiliffin o,de quofumatdra.i’rin fingulos vius ex vino albo fpirituolo. Veleofdem pulueres lumai multos d»es infuios in Oenophoro, iddi in vaie vini. Vtrumque bino!uro in aurora digererdutn ance pradium quinas horas>cum tenui lem' per dieta fpatio toc dierum, & tempori* quotum adnotatum e il in vfu (parta fyru* porum*&fudationum. Si defcriptionemexponi petas infufionis inO enoj horo»Rec.vini albi odor, amphor. xxx. in quam menfuram infundantur h*C omniajfpart® pani, concifae, & lotx l> g n l guaiac.!imau>&fol.fense orierr. minutine-» mcif.in hb.*r polyp.^ucrci£^,hcrttioda6yl*

a»a

Epitome Curatiti* 155 ana vnc.i.-r flor. cord. p.i. cinnatn. ek& i dra.-r omnia rudi manu contufa, infondati* tur,vrpr*monfiratù eft 14 horis: ^quater agùetur pnmadie cum tota infoia materia, & femel in fingulos vfui. inrerim feruetur vasperpetuo ccopertum.ferar hoc patien» ter argrocus bibere turo mane , tum vefperi, leu prandens,feù c f nans aqua fparts temperatum.diifoluent ur h o c , & Dei auxìlio gummata,fugababunturdolores. Q u i iìnihilominus perfennantur:

R.Theriacar eled.drach ii.ol.cham^m?1. vnc.i. percalfafiuin igne medicamentumL-» affriceturad parces gommato fas , ac dolentes,vel hoc aiìud. Rec.fp;rituro vini triplici deftillationo ebcicnmcumol.de ligno guaìaco per de* icetìfum exftillato. *quis vtriufq; portionib-isvcere. fimplaftum etìam laudarum eft è ranis, vel {ìinplexjvel cum empiaci de 4, gummis fobducIo:ad igne m mifce,valentiilimum eft. Balneum itero benefaciec,quod Rec.flor. chani^m.fen'gr^c.fem.liniiiamf f.beton.ierp>" frond.curi,rolarum immaturarum ab* iyath.ana p. ii. decoque in aheno ampio pieno aq.marina , q u a t cum fueric imbuca firnplit» uro eorum virtute, tranfportccuf in a i celiasi gftuariam. vel in dolium exrre* 010 fuperiore adapertum > in cuius mèdio# fc altiereicamno iedens argtotus di/fiaec

a 56 Inttrnorumtnorboram fudoribus capire extra polito, cçterum hu* meros conte&o.funchac balnea repecenda 7. die bus. E.leâuarïum,Recfparra? paril.vnc.iiö. fe tta: oriét.vnc.iii.cardui benedici vnc.ii.hermodaä.turbith.polyp.anadra.i. conteran» tur omnia diligenter,& adde mellis dra.xii. aqua vir? vnc.iii. ccnfìce ad iormam opiat se, vel fine liquore m ellis, &aqua ardenti cum facch.fuffic fi.cabell?, quas dies xx. comandat çg er,pondo vnc.i.mane, fuperpo* tata mox aqua parillç. Si morbus extrema exigat remedia,cor pore,quod traâatur,commodè ferente,nop parceiidum eftinunäioni,qi ç falutarercci* piar argentum viuum,fed ciementi tarnen-» fub C edo,& vna vitata hyemis tempeftate» cautifque tabificu çgroti condicionibus, & habitugracintilloprç oculis propofito , vt nifi releues hominem, fakem non pcrdas» Ad fummam confultis fenioribus, & prote* fìat ione pr? truffa neceifiracis. Apparatur hoc modo medicamenrum-» Rec.Mercurij preparati ctim fpmo vnc.it« adipis veruecinivnc.iiii.theriacç opt. vnc» •r incorporais ber è materijs vnge loca dolentia, & corpus omne prçter membra principalia.illapfç virtutis hermetic? argu* mentum efì,quod ^fltôægingiï a içdam i® emanaionem erumpent .& quoniam obne•iene ärgeres oris, sctçdia Ipuationut»-' i» *

Epitome Curatiti* 457 immcnfarum tuum eric, ficompefcerc vo* lueris,quod facies primum quidemui Gargarifmis ex diamoro , & diacarydio cum aq.rof.rubr.&plantag.fnfficieQti. inox Lambidu'S ex fyr. de cannis granar. du!c.& de hyflbpotterriò Oleo de fulphure paucis guttis aqu.glycyrrhizx ex-cepto:compreflis gingiuis bre« ui fcdat proluuiem virulenram. Si gammata non refoluantur internis, & externis omnibus hifcc naedicamentis: fune aperienda cauiìicis corrumpentibus exteriorem globura,& committenda chirurgicis:q«ippè qu* fermento putrido fune erofa,ac cetra: carici vicio confetta. Panca fune hsec,fed frequentiora fymptoaiata luis Venere» per nos hoc angufto lo co tratìataicgtera vero quamplurima fnne enarrata in noftro iuilo Commentario d o luis einfee natura,cauiìs, different/js, indi cijs, 6ì iudicijs, expolìtaad fumqjam dia li110“ »prognofi,therapia. F I N I S A Deo Opt. Mateimo. D. Luci. D. Gregorio Nazianzino,

ANV-

A N A L E P SIS Argumentorum,& Capitum fingulorum, qua; in hoc Opere habentur. P r imam eH Cor oliar ium Apborifrnorum Hippocratis L ib ri prim i. Secunda eß defloratio fe n .$ . libri j dejebribus Autcenn<e. C u i u s p e r t r a é h t i o n i s haec feries eft C a p itu m om nium .

V id f i t fe b r is , C a p .i. pag‘ 9 De Corporibus prxpArAtis tdfe-

bres,cap.i. 10 D e temporibusfebrium tcap. 3. '■ tbid. D e cogmtione temporum vniuerfaliumt& pracipuèflatustcap.q. D e fe b r e ephemer a %& caufis eiußem ^i

C* H ' . I? D efignis febrium ephemerdrum, & prx‘ cipuè de ftgnis tpßrutn d iflin tfiw •>

cap.6. D e permut Ationefebris ephemer

16 j7

De figni* permutationis ephemer& in-» aliasfebresycap.8 . D e curatione ephemer* feb ris in vniuer fum,cap.<}. D e febribus putridisy cap. i. De figntt febrium putrid ar um >c.i. De ft gnit febris continuxycap.^. De ijs-iin quibut cottueniunt,aut (njjerunt f ehret putridxy£ap\ 4. 26 De varijs ßgnorum generibus circa j e bremycap. 5. 28 De ngore , frig e fu lto n e %¿r horrort . cap. 6 . 30 Defcopis enrandarttm febrium putridarum in 'vniaerfum,cap.j. 32 De propria febricttantium cibationc—. ,

<*/>•&.. 39 De curationefebrium acutarum.c.q. 4 l De febrtbus btltofis ,cap. 10. 41 De tertiana abjolute. 43 De dignottone differenti* tertiana pur<t>a non pura , cap, 1 1. ti td. De tertiana continua dignottone-,& curatione,tap. 1 2. 44 De tertian* non purp curatione, c. 1 3 , 4 5 Decaufonis curatione',cap. 14. D efebrefanguinea) cap. 1 5,

R i

D e feb re piluito/d,cap. 1 6. 48 D e fe b r e epiada^falipirta^eap. 17. 49 D e fe b r is pituitofa curatione yc. 18 ibid. D e fe b r e quart Ana periodica^. 1 9 . ft D e v icfu in quartana,cap.20. 53 D e curatione quartana continue ■> cap. 21. ibid. De beditca febre^cap.2 % ibid. De febrepeftilentiali^cap. 2 3 . 56

De curatione febrium pefiilentialium. cap. 2 4 . 57 L i b e r t e r t i u s eft D e f l o r a t i o M e t h o d i P a u l i T u c c a r de f e b r i b u s , c u i u $ hsec i u n t C a p i t a / ✓

D f Tertian* fimplicis curatione , cap. 1,

■59

De curatione binarum tertianarnm pura* interpolator urn,cap. a. D e curatione vnius tertian* pur a continil*} cap. 3 . ibid. De curatione vniuc tertian* non pura. denementis d cholera citrina, idefimi ■ f a cum phlegmate dulci tenui, cap. 4. 66 De curatione vnius tertianat non pur* iff

in t e r p o la t a f a m o f * dette m e n tis a com -

mifiione phlegmatis, cap.q. 69 De curatione binarum terttanarum non purarum interpolatarum^cap.6. 74 De curatione vnius tertian a continua nothaycap.j. De curatione bìnarum terttanarum notharum continuanti»,cap, 8. 77 De curatiouefebris caufonis ->fm arde/ttis->cap. 9. 80 De curatione febris fanguìntpj. io . 8z De curatione febris phlegmatic* , cap. ii. 83 De curatione febris quartan*}c. r 2. 85 De curationefebris hecHae->cap.\ 3. 88 De curatione febris ptjhlentistc. 14 . 91

Q ^ a r t u s L i b e r eft E p i r o t n e C u r a t i u a » c u i u s maceria fun i h i m o r b i . Vhrenitis. Detarghus. Vertigo per confenfltm, Vertigo per effentiam. Vfp baiaigià. Dolor totius cerebri, Melancholia.

• •

96 98 io i lo x 103 lo f

lo é Me-

Melancholia hypochondriacs. VV: 107 Epilepfia. IO9 Pr&feruatto fu tu ra epilepfia per eft»' tiam. ibid. Prafens Epilepfia. Xio Epilepfia per confenfum . III Dolor den fiume ii 3 Apoplexia. u ? Catharrus. < li 6 Angina. 118 Ophthalmia. no Dolor suri u m . ':%s i l i Sufufio. ■ U 4 • i ai Parotides. , , . ji8 Peripneumonia. Syncope. 130 Aßhm a. 131 Palpitatio cordis. i £4 136 Pleuritis. fh th tß s . 138 Empyema. 140 T u jfis. 141 Sputum fanguinis. 14» V o m itu s,& naufea. 145 Cardialgia. 14 7 Singultus. ' 150 C ttta ,dr pica. 153

Orti

Oris tortura. Lum brici. CfliacayD iarrhfa,& Lyenterta. Fames canina. Dolor colicusy& iliac us. Cholera. luftammatio iecoris. Dyfenttria. Hydrops. Schyrrbus iecoris. \nflammatio Items. S cirrhus lie Âťis. Inappetentia Objlruciio Hepatis. Supprefjio vrinet. Diabete. Calculus renum, & v efca . Impotemia ceeundt. Priapfmus. Infiammatio renum , & vefic<. Gonorrhea. V leer a renumy dr vejtcts. Retentio menfium. Profluuium menfium. Profiuuium alut. y tcri procidentia. StranguUtie v terft

159

i6t 16 } 1 66 1 6 7 169 173 1

17 9 180 182 184 18

191

195 1*7 199 202 2o6 208

2 14

115 2 1 7

& *â&#x20AC;˘

Mola v terìi Sterilitas. '■ Abortusi D ifficultas partus. luflammatto, ¿r exulteratio vteri. Rednndantia grumorum lattis. Redundantia lattis, Grumi lattis. uenerea. Gonorrh&a contagiofa. V lcu fu la penis caries uocatatuulgo

tavoli. D efluuium capillorum.

1*9 221 2J<S 230 2 3î 23? 2-38 34° 241

244 347

Scabies ex contagio uenereo maligno.r^9 G um m ata^ horum dolores. 253

F I N I S .

Se u de

t h e r i q m a t e

P E ST IS

f a v c i v m

PVERO SPR^FO CAN TEA V T H O R E

M A R C O

A U R E L I O

S E V E R I N O .

Medico Rbilofopbo in Regio Lycao N eal politano, Anotomet, ¿r Chirurgia Rrofejjbre longè Celeberrimo.

C u i aceeilìt C o m m e n t a r i u s C I . Viri t h o m a e

b a r t h o l i n i

D a n o r u m R c g is A rch ia tri.

HAIAArXONH

AOlMftAHS

De peftilente, ac præfocante pueros abicefïu. E1 V S D E M M A R C I

A V R E L 1I

SE V E R I N I .

Ad ingenuum Leflorem Pr*fatio. tfter omnes animantes , qux â D eo Opt.M ax.Conditorc pri mo prodiere , nulla fuit homine,vel dignitace celfior>vel am plitudine maior.vel format dé coré probacior, vel ornamentis omnibus cumulatior. Argumento eft,quod in huma nt opificij crearionem , & conformacionem fummus ille Architedator incófilium, operdq; focietatem Sacrofanàam Trinicatem adhibuerir. Deciarataucern &prseiiantiam procreationis ordo. quippefuitedicusin_* lucem homo poft cunàa; ac fi maximum.» qotdpiam,& fupremum plenis prxrogatinat numeris efficiendum fuifTec.Docet & exempl^r.ad cu;us ideam eftormatusfu!tidcim_>: quandoquidem eft microcofmus hic fi&us A 2 ad

4 De pi flUente, ac prsfocante ad archetypum macrocofmi, in quo calefìia,terrenaj& media veiut in parua pi&ur* mappa incxplicabili prope compendio cótinerentur omnia,quo faduin efì.vt fummas cuiuidamrei,diuiniq; miraculi locofapientes omncs hsbuerinr hcminé: qui folus immcrtalemDeiportiooem obtinuit : quiratioRemjorationemjverfatilem ingcnij dextentatemi,fururorurnprouidentiam,focieratem ciui!em,hofpita!icatcm> pietacem , fan¿Sitatemi,fidem,& quas non virtuces» cxercet,& colie? qui principatum in omnia-« mundi viuentia,& non viuentia, quiue im periami prò libiru voluncatis in omnia con creta corpora diuinicmexercet.

Cuinam enim motu perpetuo ciétur Cfli? cui Luna noéìu lucent,& alira ? cui S o i mo do acccdit,modo recedi: ab Oriente latus adOccafum? ¿P olo Ar&ico ad AnrarAl cuni j à Capricorno ad Arietem > X Cancro ad Libram?nimiruna inue&urus tempotum viciiÌitudinem5a:lìuS;& frigoris, & horuaw medias fìationesducem , & tenebrai, puF chramformarum produéiionem, & neceffariam rerum corrupcionem. Adhatecuitenuis aeris fubflantta fluitare flnitque? cui pe' lagus,& {lumina pifccsiltint? cui vegetaiv tium tot fpeci' s»merallorum varietates,befliarum, & iumentorum ordines ieruiunt? Finiatii deniquefenr>onem,fidixeritn opm' cswi mundi iapientiiUaium ab omini natura»

Fuero í abfQtJfu, 5 fabrica, tum demum manuui fummoaiflo» ac vacauifle , cum in médium producás eft hom o; perinde ac complementum ablolucio,& fumma rerum omnium eueniílec. Ve * rum ó felicitaos humana: leuitatem ! diuino huic mundi miracuIo,r¡:rum omnium orna mento, finique;fubitofuo vno praeuaricatu multi fubinde fufcitati fant hoíies, &nulia ex ómnibus fuitcreatura,qu£e velut liuoropercitaaduerfus vnum hominem non exurgat,ac pugnet. Enimveió ñoñi maiignorum fyderum afpe&us, iofluxuseoruridem ñoñi, poft quos obñant coinquinacus comecis aer,noxij tcrrarum halitus, elementorumL-# tranfcurfus peñilentiarum excurfu,nirpium venena,foífiiium mifcellis infeft* aqua: >;íerarummorfus, terr*m otus, infeñi vene», pluuiarum madores,fubfyrio fqualores,bru ma: rigores,vari* denique C§!i permutacio nes, nedum in dies, fed incerdum in horas.* quarum omnium vi,& ineuitabili infolenda h*nguefcac1& *grorefcat>difcrimen fubeac, & oppetac homo.C^uod exitium,& qua: maa vbi humorum quacernio non inuexeric diíudentium aífidué íub venís, pr*ter h*c extra flagnantes alij velut in lernaea palud« mu iip]iccs,& hórridaseruptioncSiScmon/apioducunc, quibus exoíarn perpetuo v*ta 1 miferrranfigac homo. Sed innúmerailes alias hominiscalamiraccsquis memo» rcElac-JS' Vnarne* toe ómnibus córame-; A 3

roo-

6 D i pefìitente, ac prsfocante tnorabo poriffimam , qua: di&a eft nobii ¿rxtnMtpàfit*tonfili® pe(lilentcs,ab alijs ve ro noitris autlìrangulatorius faucium affé* dus,auc carbunculus pefiilens, auc laquetis gutturisjà plerifq; palilo anginofa barbare, & infcitèrquibufdam aut vlcus fyriacum cu Aretaro,auc tòfiilf peflilentes cu Aetio Amideno. Poifec verò,fiquidem infolentiam, & diritatetn huius vitij fpedes , nominar! Dei vindicisira,flagellum augefcentis immerito mortaIitatis,facra lues, dir*,fupplicium, f inale venenum,Perfephqnes ghdius,cha* rontis ved u ta, limbus exlaturatus, & alijs eiufmodinotis notari. Enitn vero ex huius vnius peftis vi plus myriadis prarreptos de matrum grem ijs, de parentum complexibusquerimur, quam fuerinc in bello Troia* no furore gladij iugulati. Porrò Deus Opf. Max. antiquitus indignacus human* gends criminibus.hanc aquarutn illuuionibus, & igni dederat perdendam j noftro vero *uo meherculcs execrando teterrima huic pe* ftilenti* laxas dedic habenas, vtnon faci* norolos,& perditos, veruni innocentiifimos hom inum ,& maiefaciendi nefcios , & fceleris puros pusros commueatis quali vicibui» & inueriìs imperfcrutabili certe fato cun* d o s abfumerec,& auerruncarec.Qiiod fané malum,durior fic cautibus, Ixuior hyrcanis tygribus homo,qui ferio non lugeac, nc to nfi animi fenlibus no commifercatur-Theo» 5 do*

Patras alfceffu.

4otus vero, qui comniifrracus humanitati, miferistempeiìliuè fuccurrac, fitopituietur» Vtinam igitur liceac quandoq;nobis quampiam comminifci rationem, qua: futura fil vfui;profe&am videlicec ab eo foncé,vnd«-» & morbum modo dixi prcfc&um. Porrò vel apud Ethnicos exeat>bina Ioui pro pedibus effe dolía,a’terum boni condum, a ¡reruta™.» mali. Quoniam igitur ab loue arbitro rem , expefìare maturano opem haud in noftra_» facúltate reponere debemusianne fubfidium ab ipfo defides,& ignaui maneamus l Vcru bue nos monuit alicobi M a ro . Viuit vitium , trtfeitq', temendo

Plum medicas adbìbtre manas ad vulnera pafior Abrstgat, & mttiora Dtos ftdst omino-* pofeens, ! Quamobremallaboremus , & vires no* "ras omnes intendamus: Nam facientes adiuuat Deus, autore Varrone Latinorum omnium do&iiììmo.iiic forcaffefutururnefì» ^t nofìris humanit2cj3 mifers promerenda: «udijs ad effe velie dignatum Numen. A go» 3g'turacl rem eominus accedamusrprimurn aute.m de prìéArripta nobis lege, ac competenti demonftratiónis modo dicamus. Aggrcffnftfs ad difputationem mihi pri» j ^ w tp fep rjefcn b o modum,nec non racioem pniloiophandi conftituo,qua fines meK cs non exorbitem inueO igando/ed intra A 4 qnos

8 Dt pelìilente,ac prefaccinte qoos laxitatem omnem inquirendi conti' neam;nè quando alicer agens, quam ex mu nere debeam , minime ipeccantis ad rem_i oi&cij deprehendar . Quippe ex vnaquaq; facuitate,in qua eft quxftio>non aliando ducenda funt argumenta , atq; adeo de rebus medicis medicè , deq; phyikis, phyfìcè difputandum eft,quantum rei fubiectx natura petit,vr h^cindagetur,fornendo faìicet non probado. C^uid autem exahjs facultatibus, qua: genere non communicant> neq; princi pia ha bene fyngenea,petantur argumenta? Porro magnus Hippocrat.in l.deprincipijs fcripca reliquit hxc initio:figo ad hunc vfq; iermonem communibus fentencijs vtor, tu al!orum,qui me prxceiÌerunt, tum etiaanu» meis.Necefle enim eft comune prineipium fencentijs fupponere eum, qu; vebchancde arte medica tractationem componere. V® rum de rebus fublimibus in aere , ac Coelo» neq; opus habeo dicere5& e.

Qui idem vir & libri denatura humana-* principio prxfatus eft:quicunque de natura hunaana amplius diflerentes audire confue* uit,qoam.eiusad medicinam pertinet, husc commodum non eft hunc meum fermonem audire. Terrio etiam in l.de vetcri medici' namotmit» oportere de arte tradere vulgo nota y<j>ì»hìyiin!>~inyj,ii(iìr w n i quod ót ai*t>i (bienne,ac tfequens lumini diccatoris pr** ccptum ego fpectans in hac mca de petti*

1 r

I ll I

■' '

Putros abfetjfu. 9 lente,ac rtranguiante puerosabfceiTa difputatione feruabo. Icaq;abftincndum iudico aftronomicis,metaphyiicis,d!uinis, & hoc omni genere alieno. Quamquam obtrudes forcatie,quod idem Hippocrac. in l.de aere» aquisjSr locis,difertis verbis dixit, fane non minimam partem cóferre in re medica C o iultam artronomiam. Verumtamen quid ipfe ienferit aitronomia: vocabolo, declarauic protinus,cum ait ; quum vna cum tem poribus , & ventricidi in homimbus cotnmutentur. Nimirum agronomia eit Hippoerari certa ratio mutandarum tempeftatum dfyderum ordì,«Scoccalo, & à commons ventis, & aere inalterato nafeens , non ab aftrorum,vt dicunt.afpectibus, & configli« rationibus.qua: dànata foie séper, vt Seneca prodidi.tin apocolqcynthide. Hacquidem cauiarum iuneftigatione gaudeàt, vtanturqj quicunq; velint ; nos medica tantummodo lance pendemus omnia,quas incidane in . remiflam.

Almdquoq; pratferiptum fapientiilimus Wem.fcu coaeemplandi,feuicribendi diéèa* i t. ° r ,mPoiuic libro de carnibus ante citato, »cens ; fe thefin aliquam oftenfurum aliorutn lententijs in hypothefin vti luctum_: ^’H’111 ^ g a r e m eg ° morem,vc feruem, ne1 te e eft>niiiacium agere debeam. Q u a r o cun icriptores prx flati ili mi de hac eadem I re P^raque ccmprehenderint, d cun&is

iam 1,1

io De pefiìlente,<tc prufocanle iam recepta, & vulgatathxc ve recipiam-i fupponcns, & non inculcem>iure fise, qua: font h *c. Primum hiftoria mali cnm circuflanrijs omnibus accuratè deferipea , qua roonfìratum eflab anno ì ó i 8. empiile in* fuetum inter noftras gentes affedum , qui homines,potiilìme pueros extindo,vel prae* clufo fpiritu nomili mè interimerec. Deinde velim apud ifloseofdemautores legi > que prarceflerint conftitutiones, fiue adiriti*# atq; humid*. (ìue. vt alijs placufr.fqudid*. & ficea: propter cometas. V id eo ;autem_j plures.&prudentiores Autores in priorem acceflìfle fententiam,quam & ego fequor. Tertionon infumam anxium laborem in declinanda fedeaflFedtis,auc vitio ipfo, cum vniuerfa deferiptione interni3excerniq; cha* raderis» cumq; infinitispiane modis» & acGidentibuseiuidem,quse res , & nulli non-» comperta funt,& adilomachum vfqjexpoiitx per omnes,quos dixi. Verum contente* ego fola diagraphe veterum autorum ccmmunisad vnguem eft vitio3quod in pre* Tenti vifitur.Hypotypofis aucem morbi no* lira hxc efio.

PARS

Putroi abfctjju. P A R S

ir .

Dtfcriptorìa, & Simiotica. Orbo huic quod Hippoc.primus adftruxic, nos diuiuum dicere.» confucuitnus,efle nemo dubitauit ad hanc diem,fiuè quod Dei prouiforis vindicijs iismiifus.vt initio praefati fuimus , fiuè quod aere communicerur, fiuè quod occul ta: fit naturar:qua: tres eftatus diuini funt interpretationes médicorum communer. Nimirum bunc An. Chrifìi fupra MD€)XUX. in;nofiram gè rem ingrcfl'um anteceiTit boii annua luesjquo rnirum in modum ftrangulati concidebaot.Ctim enim primum hom i nes incelile iniqua lues,demirati Tatis non-, fune tana medici, quam naturae interpretcs omnes immanem tutti afficiendi,tumconfic >endi modum. Extant de hac re propria, & pcculiaria Aretati Cappadocis monumen ta,qn*,quoniam breuia,compendiofa,!uculenta , accomodata, rata & grauitatem, & tnaiefiatem H ippocr. referunc omnia,pratmtcrit Temei integra, quam concifa fiepius, 2C difietìa produci : tum ve antiqua: morbi I,dea,quantum hodierna coeat,perfpici pof«r»tum ve Tuo quafiprototypo,& exemplari n°rma ad cxercitationem hancomnem pa* tatonobis liceacvti. Interim auteai audic-

ris

it D i pefìilente,ac prafocante risfummum virum quafi vices nofìras lo* quentem c.p.l. i. de càufis, & fignis morborum , in hunc modom verfione lunij Pauli Crafiì.Vlcera tonfiliis fàune aliqua micia, familiaria,non fedentia: aliqua aliena,peftife* ra,necantia.Micia quidem fune monda, exigua,noa aliò defeendentia,non infiammarsi, dolorem non excicantia.Peliifera fune lata, caua,pinguia,quodam concreco, hum.oro albo,aut liuido,aucnigro fordencia . Id genus vlcera Aphtha: nuncupantur . Quod fi concreta illa fordes altius defcenderic, afféélus ille Efchara e'f,arq; ita grs è vocatur, latinè cruftraXruHam vero circuraueniunc rubor cxcellens,& infiammano» & venarum dolor, quemadmodurti in carbuncolo, & exigin'e,rar*q; puftafe , quas Gr*ci Exan* themata vocanr, oriences , hifq,- alice fuper* uenienres in vnti coalefcuf)t,arq;i,ndè lacutil vlcus efficitur. ld fi interius in os depafeendo ferpir, ad colucneliain vfq; peruenit, ipr famq; exedit,& ¡inguaui etiam occupar, & gingiU3 s,& frena,id eli, dencium alucolos, dentefque inde labefatìantur, & denigra* fcunr.Io collum edam phlegmcne erumpif, atq,-ifii haud ita mulcis diebus polì phlegirone febribus, fetore, inediaq; confumpt» intereunc. Atfiinpccìus per a reeri am ià malurii snuadac, ilio eodem die fìranguiaf* Puiir.c enim.& cor neq; talem odori* f e ditatela),neq; vlceia,neq; la n ie re * fu-

Putros abfctjfti.

fuftinent: fed tullís, fpirandique diíficultas enafcitur. Caufa maleficij tonfillarum eíl frigidorum,afperorum, calidorum, acido« rum,adílringentiumq; deuoratio : quandoquidem h x partes pedori ad vocem, Ipiricumq; edendum infertiiunr, & ventri ad ali menti tranfmifllonem, & gulae ad eit¡fdem_» deuorationem obfequio funt. Incernis vero partibus fiquod contingat incommodum, ventri videlicet,gulf,& pedori,ad Ifthmum, & tonfillas, & loca ibi polita mali confeofus,& erudationes perueniuot.Quapropcer pueri vfq;ad pubertatem maxime hoc mor bo cécancur:pr¿ecipu¿ namq; pueri mulcum trigidumaerem infpirant. Quondam in his piurimum caloris ineíi, ótadcibos intem perantes funt,& var¡a concupifcunt,& f i i gi dam potanr,& excandefccntes, ac ludcntes altius vociferantur. Puellis quoque vfq; ad mcnftrux purgationis tempora h*c vicia_» ''btarafunt.Regio ¿Egypti horum affeduum plane facunda eíhaer enim fpirando íiccus adducitur » varios prarterea cibos fuggerir. Radices enim , herb®, atq; olera ibi largè pfoueniunt,& acria femina, & potiocraífa, ^cpote Nih aqua.Sibi vero ¿Egypcij ex hordeo,& ex flonbus fcilicec vinaceis pociones acresconficiunr. Syriaquoqi maximéilla_ » qu* Coele,i.e.cana nominator,Syrnodi moros procrear, vnds ¿Egyptia, 6c Syriaca viCvTa id g en u s appcliauc.Modus vero mortis qaam

14 D i peFhhnte-,a,cprafoatnte quammiferrimusaccidic, dolor quidern^ acer,& calidus,qualis in carbunculo, fpiritus vitiatussexhalanc enim maximarjpucredinisodorem, eundemq; vehementer io pe* dus fpirando adducunt.Immundiadeö Tunt» vt neq; fuum ipforum odorem ferre queär. Pallida his fcilicecliuida facies , febres acu* t*,(icis»rt igne accenfi videantur. Potum vc« riti,dolores non admittunr.-criftantur enim» cum tonfillx comprimuntur.auc potius in-, nares refilic. Cumq; decumbunt,furgunt,vc fedeanc,decubitum non ferences, quod fi fe« denr,quietecarentes, iterutn decumbero coguntur.Plerumq;autemre&i ftantes obambulant, nam quiefccre nequeunt,foücudi' nem fuginnt,dolorem tollere dolore tentan* te s . Infpiracio magna efl,frigidum eniau aeremad refrigerationem deiiderant: exfpiratio verö parua.Nam veluti igne exufla vlcera cum finc,i calido przeerea fpiricu incenduntur,raucitasadeft, vox nihilfignificat.Atq-, hacc in peius ruunt,cum iubicoim* terra collapfis anima deficit. H zc Areteus: qua nos q indem,quantum traäatuli breuis 'tnguftia permiteie, enarrare primi expericmur.Exorditur Autor xaTa t«v/iaifiT/x»' 71* f,t tiißtSev d diferiminibus tonfillarum»fumm3.r> & prima craflandi omnium hypochdi; fi°e qua luce,autduce neutiquä bene procefltf* fee »'AjiVo/if q u a f i a « « V ( > . Aiiqua aiien3 pefiifera necantiaalterum membruin. Fiui*

Piteras abfctjfu. I$ ta a.firedé d id a percipimus.vtrsq; noa íg* dentis Isthaüter vno>& necantis altero ter mino. Mina igítur non la-dcns genus rite fequitur»vt qui minimé crudum,fsd codionis particeps efl,áfrudibus, & pom isdudafi* militudine»& vocabuIo.Propric enim>quod codum , & dulce eft gufhbilt cuiquam , id ffiiceefi pomis,fí quandodidum eÓ Poet*, Sunt nobis mida poma. Viíeautem, quadem iti vocabulo difleruit Ludouicus Duretus in Coacis. lam vero mitium clafTem , & comitatutn miraacceBÍcbitAuthor.Intcriin,arnice, ad vertís,hic tradarñproponiue tonfillas cáte nos,quacenus vlcerofae,vel vlcera funt, haud ^cro,vti tubercula, quippé poAvnam inflirnmationetn in hxenon confidentes per f ile confueueruntin vlteriorem abiceflum: ‘joinimmójvtin c.p.lib.r.de morb.acur. curatione a i: ; Illitionesacrium medicamen* toruai faciend* funt,neq; enim vlcera quiefcunt,ncq; crufì» in fuperficie fàune: q d.íed mtimis glandulis familiaria. Sunt quippé tonfili* plerifq; inquilina, & confuetudinatiíjvt putii* cuidam è Caracciol¡s,& M ar pion i Mirabella, quod fit fcilicet propria, ^ ptiuata capitis,& cerebri crafi,& confirtoationc. Quemadmoduna enim externo c.o||o luunt llrumas, qui ccmpreffis vtrinq; leponbus,latifq. genis, & maxillis funehoD)ines Alberto magnoautore,ic¿ & interno

giutu-

De peBiientt,ac prsfocante

gucture Tub male conflru&o capice debent iocurrere confil!as:alijfortaflis autem quod fam iliareeftA r*teo,illudeft,quod fpcftauic Aetius dicens; aliquando fieri tonfillas coafuetis irflammationibus, familiaribus autem tofillis refpondentiafunr, qua: mox fubdidit Author aiiena. ( Pefhfera necantia ) Larinibus homini. bus eadtm fere funt ha?c vtraq; laxius fcilicet vfurpauo peftiferi nomine. Verum non ita quidem apudphyficos,& m edicos, qui peftiferi vocem volunt prefiius eile, id quod eft a pefteihxc vero quoniam non perpetuo necac cun&os,perpetuo,verum hanc pleriq, feu natura.fcu arte pra:cerfugiunf:ideo fubditum aliud, ( necantia) N oto autem gradatim li*c propoiita,aut potius difpofira: quadoquidem ab alieno gradu ad peftemitur, abhacveroadincerirum .Pergit aute *“T* rurfan'^ rafrtiay noflerauchor.exponitq;mi* tium ordinem,quse funtf Munda)id eft.pauca,& exfortia fordis, de qua non longinquc difiurus eft. Attinet autem hoc ad habicuim & qualitate.C$tem quod ad T»r iKriryr* »’ j *»«'» attinet, adfcribit & exigua; porrdexi' litas ft quo in vitiolaudabdis eft,in ronfill»«» & locis alioqnin ifthmi lauda- | biliseft cum maxime; prxterquam quod cxilicas tumorisvna praeiefert virij mendi* citatem fua natura.quatr.quam haud ign0' ro faepiffimc fieri,vt fub pufilluio tuberculo, £c viti;ciccrcu!olacicauerk,&conclufa fueric

. Puero* &bfcejfn.

rii vis veneni magrì^quam equidcm ad cor. poris trucoiam feroci» dsifooandam offen* di luculentcr in perdolendbus impreffiiris recond1J-4.de recód.abfceir.nat.Retìè hoc, in qua m , fieri. Verum exilitatem probarl per Aretasom.qn* acceda: ad puntatem i euam,ckad vbividelicetvlceranon fune a!té defeendenda^. aede,neq;mflamaeone,neq; dolore fepea, quibos vtrifq; affe&ibas experda non fune tubercufa,qua: ambito minimo iogentemu* compieauntur maliciam, & quibus vcrifq; effefantu*!00011* ’ Vd qU* mÌtC8 fuctaat» a r i a?rfera poft h* c dercribit à lttitudine, nesfDaHiUÌ ne,e*CauaC3quafidicacPerom ' frcnisd?ndnmCnfuS excenfa P e d i n i » in* S S depaftu , qu* nome dicitur gnecè.ab i Ä

cues & r £

SÄ

f ßC° ParDl° P° fterÌUs « PO nenia,

fUfUra detenor » q«o fe in exanmat,CaS ParC!Cuias'ld ««»in nsr-

ofl'a defeendtrk m£m

anaS * nè dicana ifU

fed ^ non natura ore bereutes, Dirama iff- ’ qu* *° oiia defixa hxc edam autemedd,t> aucbore Cornelio l.i.eap.3. tia Dc^ P,ngUltUdo ifta rcfolura fubflanminauir: a£quc '*'<** «orporìs f l i L * quod PsrEc^ emanai P colhgabat, abaäo tfecedunt e*B öein

1 8 De piflilenie,ac prafocante idem , & nullo prafidio foe« fecedunt in_» Jimofam quandam fobftantiam, qua* pinguediRem referti&refertquidem ponfiime pinguedine colore fubpallido, vel inter pallorem , & aiborem medio : fic nocat haac Author. ( Conereio quodam humore albs) Quatnquant , & albo colore, qui minus inmius eft, prstergieifo,in liuidum primum,mox in ni grum abit h«c fordes.quam modo depinxi: pfifima fcilieec vlceris forte , quemadmocum Hipp.l.2.prorrh.nota 17.nos docuit.

( Id genus vlcera Aphtha nuncup&ntur.) El jcit cx di&is aphthae naturam, quafi defi* nieritapfetham vjeus latum,cauum, pingue, ex concremento quodam humoris albi.aut liuido,aut nigrofordefeens. Cui definitioni refragari videtur author dtfinirionum me' dicarum, cui aphtha eft «**««» ft'/xan yiyrt^ty« ft «.vT* * tMane pe-W* taiiUit. Qua: latine font: Aphtha eftexulceracio fopcrficiaria in ore puerorutn. Ac* cidicautemhaec fecundum fuperficiem vlceratio maxim£ pueris. Refragantur, inqu* ei, quod dixit ( h x c , qox grec£ font Veruntame vt huneno* ditm diflbluas, memim/Te te oportet, quod fetmoeft A rerso de aphrhis peftilentibus, & ntaiignh.-alteri veto definitori obuerfat* font ammo aphthx leuiflim *,& nulla cum-» putrefeentia, v d proferpentia coniun«*»

■

^ _ T acres aifctjju, Aduertis aufciquod A retso genus aphtharum vlcusfuir,-definitori vero iecundo exulceratiordiOant autem inreruallo no modico to ?»**«,,N empC exu!ccrario minime perhdum vlcus arguir, r . c q ; numeris om nibus abfolutùm . quamquam contra eft ^etiU5,qur I.S.c.j^.dicensipcrro fiin purre* omem aphtha vettarnr, non ccnueniramr usaphtham earn afie&ionem appellali: yerum huic egoinquam, ecqriis nominum imponendorum inhibeat, prxfcribafq,- rationem ? prasferciirj cum anxiam nominum curani fapienci viro abnuac Galenusquam is p ifiìm è .

V. ■

III 1

i k uodfi concreta ilia fordes alt¡us defersdertt ,affe£ius ilk efehara efi, <&c. vfq\ ad ex,,n,h. verbum. ) Quoniatn quidem hanc cruiiam carbunculo comparat Aretxus,deineatam hanc aceìpe ex vno Cornelio, qui M -ret medic® cap. X X V ilL quod eftds^ carbuncuio feripfit h * c . Circa quam quaii runa eft,eaqj inflsmmacionc cingitur,ncq; in corneokuaricoris poreft, fed inferiori -m quafi ¿ffi-xa eft. Ic!q; vitium fubteratftis qualiquibufdam radicibus ferpir: iarerdum .nusjinterduni rardius fupra quoq; procc .ens iuaibtfciCjdein liuidumfir, circum* que esigue puftu!® oriunrur; cefi circa fto? ’ ' , u/n>'ranrefue incidir,fubito fpirituau* 11. didit.Hac quidem Celfus: quorum-» nsiracienem ft cupis, hanc in coftro fuper b 2 hanc

•i i-f

r a® De peiìilente,ae prafoeante huncauthoremcommentario habebis.

( Orientes bifqi alia fupermnìentes in t mutn coalefcunt, atq; tndè latum vlcut efficitur.) Calore ad putredine!» primfi agen te concurrentes puftuis complures in vnum difToluuntur,deinde nomin, id eil tjcpaftum molience latum vlcusrcdditur.

( Id f i interim in os depa/cendo firpit ad eoluTKe/lam,&c.Nomxicrin$ vi niroirunw» quam Sì l.i.de curandisacutis morbisc.lX. F.defcrihitetsam per h*c;quibufdam Secolamella vfq; ad palati os exeia dì. quin etia tonfili* ad bafin vfq »et epjglotcida, se propter cicatrice!» decorare, neq; folidum-* quicquam, neq; liquidum poterant, fed & ipfum,quod bibebacq'nterdum repercufl'um hominem fame necauit. (jitfiinpeilen per arteriam idtnafam-t euadat, ilio eodem die fìrangulat. ) Pulmo enim,& cor neq; talem ocions fed itaten e > neq; v!cera,neq,f.»!Ìoics humores foftinéc. H *c àbA ret*o redditacaufa mortifer* de» iiillationis. Cui tarnen aduerfantur experimenia,quod pulmo quidem vomica», & tm bercula diuturna, & vfq; eciam vlcera/uft»* ncat peritante vita hominis ad decade»annorum etiam vna plures: Cor verò,vt oÀ£A* dimus hoc eodem o p ere, vitia piciaq;hoc efi,tubercula,iclircnìaea,vlcera, concreme; ta mnltigena,& horrenda patitur, quanqua autem eiu sfaäi iriuluplicisplqiìam, & teùfr

fa-

P a e r o s abf e (fu.

ia c ie n t c m ib id e m

e x p o f u e r im u s r a t io n e m !

n ih ilo m m u s p ia c e r m a g is e a r a t i o , q iia .a u » ìd e m m e t p r o t u J i t a u t h o r in I . i . d e

cu ra n o -

n e a e u t o r u m j c a p . p p e r h ace; V e r u m

fi ai»

n i s t o n f iiia r u m v lc e r t b u s ,p u t a ,fa n ù ; s a d i n t e r io r a d e f iil ie t , c e l e r ic e r p a rc e s e t ia m ,f i i n t e g r a iin r ,e x i'ie e r a o a ir ,c e le r n m è q ; v lc e r a _ » i'e r d ü n r d C p a íC e n d ° fe rP unC ’ at<3; h o m in e m

( QaufamaUJicy tonfiiiarum sii frigido* ,a^ tr0rum»eaiidorum,aeidorum,aciarin* Ì ? l 7 r , ? er ati0- ) Aretxas qu i;ie m _ » uam v T hc" dcmonttrare voleos, praI ' p „rt, ; tlis r a f i o n e m

c o r n p lu r ib u s a d f t m ic

nisS caDÌtnU S ' i l5!US V r e r f* a r S Unc,eiir a t i o d e c la r a r ^ r ^ P ^ P o G t i o n e s e p tu n o n fine

dnrn ia t ‘ S’ n c ^ e ? p h c a t x ,

p a c e e n n J r° ' f3 n i .,n ic ie o £ 1 * bus a S ip fa .M ^

p r e f e r i i m_» « ig e n t ia a u »

ffim ù V ,n » d l f f i c ile fit a t t e n d e n t ire h e n .d w

P r if B u m ie n t e n t ia t n

‘ n o n f lr a r ìr V1IllraIIO nUm ,3t< 5’ v n i »et ^ m d e t a n t iv ir i r Cm C T ? r e h e n d c r e * lc a q i nè v iu r a m Ha " r,iDC,S V 1 f u e n m u s g r a t is ; c iu s

aliquandi/ 6 conab‘tpur

cu m fr iià u

l p j tl)r v r ;

f e c iíf e

fic, ve

v i de a n u i r ..

pon end um tCo ^Ur A!CC*! d»flerratio,pr«primum « ehante oobis eius propoiituau» animo pc{currU,Cí ÍUS Pr?Srefl'us gradatiift tonfìilànm ndus< Pnmum peflilentmm «randa. w ' f,0fuS nAus cft cauiai demonri: parifihmia» fauceiq; com

B $

pie-

il De pe!ììlente,acprafocante plexim fumtas prò alibi!ib«fimul,& fpiricua* Iibus vijs ianuam effe,tu plerifq; fubeuntibus in corpus tum egredientibus fubffatijs, qua: nihil quidem exalperando, nil pariter etiam ]*dunt traniìcu partesjcuna vero exafperar,

& labefa&aot, in promptu conciracum-, ronfili® fenferinc malum. Atq; pieraq; funi, qua; exafperant,tutti quidem per fe particulam,tuminternis partibus incommodando; qua: curn poffmodum incommoda rcfunduc ia eandem parcein vicifiitudine quanda t u fa^a. Exafperant,inquam,alimenta praetereuncia.duoi iubeuntin ventriculum , frigida nimirum, afpera, acria, qua: vocat calida-», acida, adftringentiaq; Qpo facit illud Arehigenis ap. Aetium hoc termone, c.47. occukte angina: caufam effe in quibufdam neruosjqui ad flocnachum feruntur »duna male aificiuntur, & poft inferioribus membris» pulmoniiinquam , & cordi refpirandi principium iaflimmane,arrenji vero, qua: caro ti das appellane, itemq;aHjs adiaceritibus inde infUmmationem tranf.nittant. Cutn-a hoc aucem in omnibus atatibus promifeue fiir.potiflimuiT» in pucris fi: ffpiffimè , qui- , bu, ¡nfpirandi frigidiffimi aeris vius multus eft,vt qui calore multo exsfluent. Deinde fui ipiorum viuendi incemperantia,& ciborum variente labefadtaotur, Stcomunpuntur lucci,qui acceffu iuoparces pariter labe* fa<àant,at©j corrumpunt. T e rn o , quia frigi* dam

- Pueroi abfttJSu. ij darti potanti quarto, cxcandeicentss >& Iti. dences altius vociicraatur. Dixie hoc genus vitio pueros, & puellas impúberes obnoxios,mox dicic,& Regione ^gyptium ,& Syrian; vallofajm càdetn malo . compararan} efiepropeerea, quod incolis aerlpiraado ficcus adducitur : Deinde vai riera^e ciborum,oìeruin multorum, icem_» ; variorum il'minum,id eftjegiuninum, qui. f lls ^ Alexandrinis prauosgigni iuccos obI kruaueratGalenus.ftemaqua:JSJiioric*po pone craila.nec non ex hordeo, & vinaceis confettis podonibus acribus biüofus crea| tur Unguis,qui ad toniììias nempè ] a x ;s ,& Ì.I? b o ,-lk‘sdeIarushasinfide,& conceriefaI v f ' H,s Pcr «os diTpoiicis,& enuclearti, i vides ìam le&or,tonfi!Iarum pefiileoriutn-, I ““ ln Vn.!Uerfam caufas, fiuè pueris , fa x “L , ! SCntI pciT eaiascl?'e » aut exaiperacis, nJ-ri'f? ’ f Ut 3^mcn^ v,ti0 var’s corrupris L../-.,. ’ *Uil>cau,a pnmum redditur vni-

ÍS tr pucrilis"at“'&r's¡“^

A ^ r ° mor^i (l uarì1 miferrìmut aetoon a lir ^ o end‘? nimifüm M i s , & quod c¡ar.na rv Uam acìueus praefocans intctfiaerunr;qu*SCm ?nCh|?n? S fiÌipendÌ3 voca’ ¡cur pi« . krtìae verba fune Aurenam i>b, l'Jam » ' ci * decynanche :exoia,m auorec J n ^ ° rs ’ adeò hoc moriendi «•ternati fuerunt magnanimi He £ 4 roes

Depefìilsnte,ac prafocante

roes ap.Homerum Laodamus.apud Virgilium Æneas, de quo cecinit Poeta:

Extempio Mneafoluütur /rigore membra: Jngemit f r duplicec Undent ad fydero-j palmas Talia voce refert.òttrq; quaterq', beati, Jpjueit ante orapatrum T roía fub manibus altis Contigit oppetere. ( Dolor qutdem acer,& calidas') incenfiuus Auicennæ m o rel.i. doà.x. fum. i. c. i.re» öius autem incendiólas, late s vndiq; exfpirantc igneo feruote, qui infeparabilis eft aphthis.quas exulceraciones habentes in fé quiddam sgneæ caliditatis dixit Actifs V ili. ( Spintus vìtiatus ) Dixiflem equidem-» pocius halituSialaine Gailicè. Exhalât eninri maxime putredinis olorem jid quodfitquidem certe pefìifera corruptsone ,*verum is fœcor vberrimè nancifciïur caufam ex con ditions partium aflfcâarum , quæ iunt adenesicarnes puta humidiifim*, &flauiifim*> in angulofo præterea loco concluí* , qu* inter otnnes mii imè poflunt refpirare. ( Eundemq-, vehementer in peéius /piran io adducun t ) vt gaudet porro fpiritalis.vi taliiq; præCordiotû natura puro, limpidoq aeris ateradèu : lie contra cetro,& coinqui nato triflatur. Iam audi diligenriam.&em phafin Arerim m î oamq; addidir quali cog1 na-

Pairos alfcejiu. 25 naruramiVt abunde attra&um aerem fcedS cogatur actrahere,- attrahit autem a b u n d a in tanto xftu.in quanto font anginofi,preci pue pueri,natura calidiflimi, vt pramonueratdudum. ( Immondi a .f.) Exaggsrat immundin'e, quse eft tanca,ve neq; ipfi íuarummec carniu feeiorem ierre poffim , q. d. quanto igitur grauius fe rane appropinquantcs. ( P a llid i .f. huida f¿tais ) vicio prxcordijs incunvbenie, á pulmone praelerrim,qui de próxima vicinia,qualís ipie eit, tales, & genis refundir colores. ( Pebres aiuta , vt igne accenfi vi deantur) fa&a com?reífione,&£ putredine^ inita partium reípiracioni dicatarum , & fe pe etiatn prgeordiorom ipforutn.Id equide per inicia fieri vidi,rarior autem caufos fie bres nofiro tempore : quin,vt veré dicam_>, videntur tepentiores,atq; ve capicc feptimo vocat hit ídem Autlior,’gnauat,molles> nihi) ^ proficientes. ( Potum) & hic emphafis etiam ed,quippe quod maxime auenr per fitim, idem per alia incommoda refugiunt, & exhorrent: adeò prae ponderane hatc ineommoda frigi* dnhumidiqueappetenza:.Suntautem in có moda duo grauidìma,& potu tófillas com primente , & eodetn per nares á faucibu? refluente. ( Cumq; disttmbant' ) Bergií Empbaüs , quod,

De pefiì!ente,ac prsfocante

quod,quem maxime apperant,& confultu* rum libi credunt componendi corporis modum,hunc experci continuo renuiir, atq; vno3eodemque tempore decubitum cum_j leilu commutato,moxfelium cum decubitu co{nmutant,& rurlus neutrum experti commodum redi deambuiant domo, quietem-, odientes.qu® ambulano offenfa inquies eli Continuo.Adcò nulius corporis commendi commodus vfus eft. (Solitudinsm fugiunt. ; Gonfuetudines hominum confequuntur,in qua cum doloris parsfif ,(e folos cernere grauacos,hihilominus hoc dolore priorem dolorem repel lere tenranr,fed line fruóìu. ( Infpiratio.) Alagna eh frigidi aeris vfu, & inopia j fed mhilominus amplé infpirati non tanta idenridem eli reipiratio, q. d. ( eft) ingreflus , & egreffus ratio par, monlirante Gal.in l.de rdpir. ac ne refpondec tamen regreiTus ingreflTui propterea,quod plus atcrahune refrigerandi k IIus Audio,quam reddere poflìnt, non red • duntautem mali cuiufdamfuga, & concepta omninò cautela,nè retornda vlcera re* torreanr infuperefflatuferuido. ( Raucìtas) eli alluuione humoris. ( l ' o x ) nihil lignificar, comiptis, & peruerlìs eloqui; parcicuhs effeitricibus, plerif* que,quf font gargarion,&c. ( Atque hac wpeius ruunt.) Sic cum fla tus

ncque noccntis iuis vllus modus fu peflundatis, & proftratis virtutibusrepentefpiritus deficit ir.iferos. Cappadoci fucceifit fcripter Amidenus, cuius & è re noiìra fueric pleraq; o r d in o imitata bue transferri. Cruftoia,& pefiilentiaroofillarum vlcera, ve pluritnum nuìio precedence tonfillarum fluxu incipiunt.* aliquando à cooiuetis fieri inflammatiotubus maxime efferatis perficiuntur. Fiunc autem frequentiffimè pueris, arq; etiam «tate idm perfe&is.maximè h is, qui viciofis hunoori* bus abundant, in his,quae vere contingent.* folent,pefti!entibus confiitutionibus. In_» pueris verò,oris viceré, quod aphtham vocant,precedente omninò perfieiuntur. Sunt autem partim alba,maeulis fimilia>partianuj< cinereo colore,auciìmilia cruflis,qu* ferro inuruntur. Accidit autem tegris ficcicas io-, franfglutiendo, & fuffocatio coaceruacimu» ìncidic, maximè quum rubor fubeacmen* turnout vbi haec acrimonia praterieric.N o• roe,qu* depafeitur locos,excipic,fucceditq; vna putrefadio.Cui grecanica: morbi figu ra difpar haud eft Italica noftra , nifi quod paolo au&ior per Symptoms ta capicis,qus finirne recenfita veteribus hìfee icriptoribus vifuntur.non irsfreqoenter in noflxis hominibus male afteàtis:pr«fercim viris>& fceJ natuiati) gràdibus. Equideni inter c$teios

a 8 De pefìilente^ac prsfocante teros notaui duos,qui non fine cornate, flupore, caribaria, atqialijs hocgenus occubuere.Neq; enim Satua proferpina peperdc rapiti Medici, credo,quadragenario maio ris,cui nomen PhiiippoLuciano, cuius & medicorum fuorum, vt comphmum alioru iuertiam non poifum non acctifare. Altera^ fuitLaurentij Pharmacopaei coniux.qua: de lira per morbum fiepè apparuir,morbo comortua.Excretiones è naribus confuec^,pu trida;, piiuitoiaf,ichorodis, aliquando cruori commiiìar,aliquaodo dumcaxat cruentf me* tx.Q^a. de re audi nobiies hiflorias. Pucili nubiijs in parthcnophylacio Spiritus landa eodem affe&u dirè granata cum cxitpm è ilrangulatu expetìarer,ex bibita hgmórrhagiaprofufiore prafentaneam opem fenfit, poliremo vero ex malo ori venefico feruata,inccrciim qua nona morbi vifuitinopinè iiiblata. Verum caforrafièeaufii, quamab Aetio tradicam parilo pofierius exponemus. Interim (ciré licer, vnum è cribus pueris, qui peffimè habuit intercf teros, &neruorum languore reli&um cruribus apprimè imbeciìlum,atq; oculo fìrabum tranfuoratu vero fic impeditum etia àdiu preterito affefìu.vt vixemollitum humore pancia-» demittere vaierete quamquam dutiufculas panis cfias,& folidas nollcsfabas ingereret ccmmodiuicuiè. Quorum duorum paradoxorum iyaipcoraatuai, problematumq/ia-

Pueres abfceflu. ap tionem grauiffisnè declarauit Andreas Cae* falpinus io l.a.cótrouerf.tned.c. 13-qué refe* rencem,quia mihi nunc referre non vacar, adi.Qua eadem fanguinis per nares excretione fa&a puero decenni Ioan. Laurentij Bozauotrs fiiio falus perfe&è reddita ed: quamquà hic iugularis venj feditone fuerac egregiè Ieuatiu:obferu ime ha:c Mudo Capalbo Medico,qui ad Galenicatn medicina Hermeticam periciam belle addidir.Indicac hac porro non obfcurè iuperiore tonfìllisloco fedem aft'e&am, qua? cerebriun ed. Cilhiodra? fuaiìoai fauec anatome compiu timi! corporum vi morbi ene^oru, in quo rum capiribus exeétisreperti grumi fangui • nis lato fchgmare diffufi fub maximos finus membrana: craiBons* A c c e d i t i quod ia_. duobusfilijs Iacobi equitatoris extra por tato regalerò puerisproueflioribus, & in_. Dionyfio Seuerino quinquenni puero dira lues nares vtrafque compleuerit putriclis,& praaltis aphthis,qua: viru pntjdiifimo ma* nabant.Quid ? quod cum putrilaginem reddere vii* funt nares,vt cercbri {ubftabtiatn retulerint, teftante Ioan.Baptifta Ferrano» Medico noftrateingenij finguiaris. Sed & illud filentio non inuoluendum , quod etfì tonfillas peftileates,& vlcus Syriacum hocce vitij vocicemusinihilominus obferuatutn, eft f^pèfupra fìrangulatum, & puris iam v i• eeribmfublato^puefosaaorbo j qui liberi

3o De psfìtlente^ac pr¿fie ante fuerant reputati. Quinimmò poft xxx. dies, & xl.iam prarepti morbi furoribus prater omnium opinionem ex improuifo font extin&i.Adeò fcilicet latitans , & recondita venem vis eiL Sedcum his edam morena mòrbi venemurpnteipuum.e/ìenini &aiiud difcrimen nobis obieruarum aperta formis, quaruna altera eft acuta,& ferme furioft: altera propè fedaca, & lenta, quas vtrafq;fortaflc.de terminar téperatura corporis, humor prx* ualens,habitus,fenfus,mos ; & h a c quidem ineadem v'be,oppido,p3go; C^cerum in-, longinqnis, & difluís locis binos hos duos morbi mores definiuerunt quoq; confiitutio, & tempus anni, aer5aqua,loci vitìus, & esteras quadam occa(ìones,autcaufa:Acutus quidem morbi m os, & feruenuoribus fymptotuacis,& febre ipfafeptus eft seriori.* cótravero lentus,& ferotinus mos fedatioribus eft motionibus,& tranfcurfibus ad tépota. Reliquia vero, quáuis concitadorinflammatione, & acrimonia non fit ; nihilominus neq-, fua deficit nocendi vi,& viniferi; tia,fi quis fit,quifagaciter, & oculate d¡Jin dicare vitium per leues fuas conuerfionef> &immutatiories norie. Porro dolorale»8 nutrir,& tacitam improuida natura p •' ck m ftruit. Ità ficplerumq; vt puris ap; ®‘ rcntibus locis.vlceruro,& cruflarum opir-io*

nem bonifscieos, «meo exogtc £e:

Puiros abfctjfu. 31 genio ne&ar, & ceu falfus Dux vitam in-, prxeeps deducit: quem in mulcis lud.'ficaturn fuperiori nosfermoneretulimus. Quaquam,& in hoc fsepc tranicurfu innocens,& infraudulentus eft idem morbus, quam fin* centacem edamnum agnofeere, ac depre* hendere debttis,^ dcxtrè curat nefufpicio* ne maiorù addudus mcaédo plersq, faciar, qua fuerant minimèfacienda, turn quidem aduerfus creditam vicij vim pugnans chi rurgia, & medicamentisgrauiflimis, tuxu* ne natura in còpetenti vidu foueat,& laxer, vbi no licet.Veru hec ad mededi prouidentiam,& ad caudones pertinent, de quibus iuo loco.His adde per nofìros emnes Sen* ptoresobferuacum, nodu magisquamin* terdtu grauari decumbentes:& horumple* rofque reda ceruice refpiracum c a rp e rò , cum pacore,vc Scribonius loquitur, malore narium,& didudione. Pratercd collutti, & glan d o lasi per le tocum extumefcere,quin & ad fuperiorem thoracem excurrereiatM «edema. Qua? autem in Sporade angina in dicium erac boniextumefeentia: hocpeAilentisargumcntum cftcertiifimum, faniem* & cruore confuias pullula* mgras hoc ilio loco paruas,Edymaca,6i pufiulas pulieum__, Worfus referentes, lumbricos, vomitus, febrem:p0fiq;omnia feruatus homo refìat lagiiidus, fiupen*, Sì io sauitum cempus ina-

kccillis.

PAR-

De p t fi tientetac pr¿focante PARTIGVLA III.

Di/quijitoria catifaram./ ittiologica. AM vero maicre labore diré depopulancis affe&uí naturato, ac « t í « peruefti* gemusjde qua re inoflri oirmcs certant, & adhuc fub Iudiee lis eft. Conftitutum cíi apuct vniueríos ab *uo philofophos,vbirei euiuípia'.n eft abdica naturatane á fuo pro prio, <S¿ír.Ceparsbilieér affidarne conditione ven*ndaa>&cagnofcendam eíle:Ha»c vná, & fingularem in obfeuris inueftigandataj viam elle. Atq;íi propofiti mali,vel veré pro* prias , vel propri) locum obtinences condi* tiones acri mentis indagine perferutemur, facile deprehendemus, & contagioíum , & peftilentem affeáum hunc cífe. Quodaute ad contagimi) attinet, hoc turn communi omnium confenfu,atq; experimento euincitur,tum edam comprobatur racione tripli' cì>à priori nlmirum,& à pofteriori. Ratio quidem à priori paulo pofterius exponeturinterim contenti fimus à pofteriori illa, qua doce tur, infigni, & tetra putredine fepros morbos omiies contagiofos effe. D e q«®4 rum numero funt exponendx conditioned quat doâts omnibus & Hieronym.o Frac*' ííono recenfendbus numero funt tres. Pi*' m a cft,qucd contagium nititur, & tele pro; »o-

Pueros abfcepi. g? mòuet feminari/Sjqtia calida funt,& húmi da: partícula,putres,diuaporantes à fubiefio corpore.neque autem incoofuteo b i n a rltf ad infetìionem qualitates coniuga’ ^ po* nurtur.Humidum enim partes eius corporis.in quo eft, emollit, & hxat, ad facilera., furom feparationem quafi preparando: ca* lìdum veiò furfum attollendo feparar eafdettì: quas ob res crafeos totiusj'eu miftiams refoiutio fequitur,calido innato,innato que húmido efflnentibus : Sic certa iam eft letr.irariorum , duarumq; qualicatuto in his coeuncium ncceiìitas. Prarer qualitates autem has primas fune p 3lliC’ tUQi recunda:, tum rcrciae feminari;s. orro compacta m admodum miftioncm_* a e„nt5 CUtT1 qualencor quidam glutinofus conmetus efl, & cum lenrore tenuis,acrifq; is putrcdin¡s vnius minifterio profecta.Qna quidem acrim onia, ac tenuitatc fubftantix nt.vt ifthaec feminarta facile penetrare,pròP gariq;pedine in aliena corpora.Penetra* lonis autem modi funt tres.Vnius per vim >&ogiz, fecundos per atcracrionem aeris, ( inipirationem. Tertius perarteriarum, ^ilatationem , quem dicuafc *ranfpiratUm. ^ 8un^CU0^a k minar,orum proprietas e ft, ouenJn co"^,ruta>certaque fubiefta nutum a , r m.’ propecfionem habent, qua: di* -®cis analogia eft.H sc autem eft mul-

54 D ì pelli lente,ac profetante tiplex, & fecundum fuperiora genera, mediafque fpecies,& fecundum infima»etiam. nimirum nune ad arbore», di ad fata, nunc ad certa» animantium fpecies , & ad homi* ne tri fpe<Sat.& exhuroana fpecie parrim_» ad lexus,partirà ad «uces.parcim ad certo» humores, di ad certa membra occup an d o naturalitèr comparata eft. Tertia feminariorum proprietà» eft,quo<J fordidam.conclufamq; putredinem habeoc. Sordidam inteliige,in qua non fuperficialis, fed profonda,& fecundum cotum fic putre* fa&io,euaporatioq; corporis putcefccncts. Conclufam autcm dico, non abeuntibus & corpore,qu# euaporac.fcdfefe agitantibus, &feruefcentibus intime. Cuius quidemrei caufaefìlentor,& tenacia»m aceri* pucrefeentis , qui lentor adhrfu firmo non finic qtiidpiam extra mirti. Ha&enus decontagli complexu, & pr°* prijsconditionibus: nunc ad psftilentcau» morbi condttionem breuibus cnarrandam accedo. Atq; luce etiam plana cft per deh* nitionem àprobatiflimisAuthoribus tradi t a n e fub tribù»,v: vocant, additamentis comprehenfarr,;qaarum prima cft epidem'? irentioifecurida putrefeentis aeri» ambi60' tis,tertia funefìi exitus à malignitate. H*« inquam omnia fubfunt in propofito roal°* quare iam peflilens idem fic,oporcct. Quibus iam conftantibus accedo pr#* ^ W

Ptteros ahfetffk. pius ad rei caput,& primum ad morbi prò*' creationcm.&quoniam, inquam, moniìrarum eitjluem per analogiam ad secatemi , ad eertas partesjcertofq; humorrs fpiritu acjra«oS infinuarùdico labi* iftius analogiam ipejare ad puerorum naturai,ad fanguiné crudum.&ad cerebri domicilia. Haes fin. gu-a accommodata, & propria peihleoti malo noftro effe ridentur. Analogia quidem ad puerorum naturata c° " S a ° breru«''one certa eft ; ratio vero inn n e r t i ! cn,n5 fom ircfic’ ve iìc comparati pi._eri fine propter cxcedens caliduin, & hamidum^emperaturam nimirum ad putredi-

riT« adps(lera eon:ipiendam,vc Mercuffs notauit, quam maxitnè accommorfatam Ao vcrohuic affedioai fune obaozt; gn ProPr_cr nacuralem itnpotcntiam obimbcÌ f ,fiS ,ftis *»orbificis,prSdicI fcilicec * i muiin°’ i5? er,0> Iaxo,fpongiofo corporea tifine ----\ VKVUiU»¡fine ? m3XimC, C ercbra Vira» * * t*rM. __r ì *Aafic , \ /loorainac •»«ordinaci i- . v,t* » caufa: qua fubinde fanguis re rudus, atq; aoeo adeò coinquioacujhi*: ¿im *™ **!!*' coinquioacù» US h f napahA»* m A j i ___ ». «xindè ‘asfitParatl?r.*d putredioem, éc dicam rccipiendasn. Quo loso dc anaIo£ia » lues l “ »»qifanPut?m-dCA 'C|UdUra’ C0Ìa(l uina'

alopa

em ' Analogia,inquam,oorl»

ta n S ’. 4 cft»,rrati°na,i j , fed cercò conica-

imi, faci?.«* ndo<ÌUÌdem io haben£ia iymbo" « fc c ilw e ftc r a n fic u j. Acqui habent hoc fyaì-

D t ptf}Uent*,ae prafoeante

fymbolum, ieminaria feiìicet calida,&'hu* mida in languincm item caiidum, & humi* dtim5& impura in impurum. ReftarexpoQcnda analogiapeculiarem_> libi vendicans partem,neceffaria quadaau» iege prarfcriptam , vt dilertiflìmè demonflnuit G. Falloppius, l. de morbo gallico c.jd.qusE mea quidem opinione cerebrum cfì,Uis argumentis.Nam eo primum fuppo* (ìtc,quod probatifllmorù omnium Autho* tum ccnfenfnsdocuitjconragium ad dittar» atq;omncm pettilenriam communicari per acrem coinquinatumjporro aer Hrppoc. 1< de morbo lacro primum admictitur á cere' bro,rdinquens in ipfoluum ipfiusvigoremfi errici, isquic, in corpus primo adueniret, & pofteiius in cerebrum dignotione , auC iudicio in carnibus,& venis reli&a: 3d cere brum calidior iam exiftens perueniret,& no fincerus, ac purus, fed admixeo humore * carnibus.fit languire. H ac illejquibus acce’ dit,quod cerebrum ad paticndum,& ad lu* feipiendum maxime ia»beci!!uai1& n»inime obfiflens,molle, icilicet laxum , ac prasfertim humidum..& glutinofum cft,quod voice facitadeoncipiendam labem humidam » glutinoiam. Ad h sc cerebrum efl gland»!» confimilis,nifi nos fallatHippoc. 1. degUn culis n.7-atq; glàdulas spprimè cornp«Pc' iilenti8;nimirum p¿roridas,alas, inguinali quod experimento quotidianodoceic^

\ '

! |

Putrot abfttjftt. 37 Poilremo ccnftar fanguinera fadum , pu* tridum.pudduraqjtnanare fubifta lue de*, naribus,& vocem raocidam ex his prodire; quod parcim humorem,vt dixi,crudum,partimaffe&amiedem ofteodir. Atq,‘ h*ecdc^ generation? fintfatis.Qus cura demonltrarc volucrim nacuralibus adduiiis cauiis cna* nifeftarijs,n6 eft tameq>quod occult® mor» bi formstfuerim oblitus. Generationis nunc modus tra&andus fequitur,qui fie habec. Deduiius aer pmris per canales prioruro Siouum cerebri peruenit adretiformem plextim arreriaf u , & ve nanun. I bi primum corrupto fanguine mox fecsdit,&penetr3t corpus cerebri ; Quod corruptumreilat ;<poilremo cootagio.Quo tempore confummatur flatus,& forma, fiui idea morbi. H s c eqimdnquajiphaceliTmus **•)&corrnptio cerebri, ex qua dcinde feT affefias alij,ac fympromata omnia, xuodautem corruptio iitccrebriinc quid tc 010neat: audi Hippoc.qui 1.2.tie rnorbss n:1,, Corrumpitur, air, cerebrum, cum auc nunium calefsimm , anc perfrigerarum, bi, boium,aoc pituico'um plus foliro fa<3um_. uerit.Ec decoacispag.11 7. c o l.i. cerebro conuptoaiijin tribus diebus, alij in 7.010* p UnrBr: Hos vero ii effugerinc, feruaotur. Guius eft fimihs fententiamaph.5 i.i.7. quo oeo Galenus corrupciooem non aecipic Vii'^ari nrodo;fed vedoect Marinellus, naC 3 tiui

p e peAtiente,as pr'afocante tiui caloris exíoJutionem á materia præua* Iente.Adquam quidem opinionem fi accedimus,non mirabile fiet > quod morbi quidam , & l*fion es cerebri non confequuntur perpetuó,vt apopIexia,catalepfis, & cçceræ organic® palliones,qua: obueniunt fecunda n#ruos,& finu»,duôufq; cerebri. H*c alioquin palilo fit fecundum cerebri fubftátiam æqua'uter. quemadmodum autem ab h é ti ca febre non sgnofeitur d o lo r, auc alterado aliqna pratcellens: & fine his etiam ad mor tem ¡tur .* fie & in re noftra non eíl cerebro præeellens oíficialis aüqua !®fio, præfertitn exordiotfed concluía illa, & profunda labesjcuius memoriam ante fecim us, tacito quodam exitio perdit omuern eiufdem erafin,qu« dum fiunr, communicator (k fubieá is partibus vitium,id eíl, vicin® trache®, puimonibus ¡ ac fubindécordi. Poliremo» quibus ómnibus ordine propofitis facile patee,natura sftcáus vniuerÍ3,faci!ifqjetiatn fitinuentio dffinitionts,quæ fucrir, fi placet, hxc. M orbus hic,quocunq,-tandem nomine indicetur , nominandus autem facile à prompeiore fymptoroate.toniìl!* crufiofei efifyderatio cerebri peililens,contagiofa-> á feminaiijs impensè putridis delatís cwot-j aere per ventos praiertim auiìralcs ad gan dujólas puerorum paries analogia.Ex qua_> cefinitfone , leu mauis deicnpnone, & ex qua priore nofira enarracione iubindè tom* pie-

Patroi abfetjftt. 59 prehinf* iunt &eau/aronanes»pra:tcrvnam finalem,qu« medica in contemplatioue 06 extat. FormaliSjinquam3caufa eÖ fiderado pcflüens>conragiofa. Erficiensv*rö femina* ria impense pucrida delata ciun aere per venros auitr«les. Materia verö fideracionis iunt humorcs,fcu iucci perdentes, vc Arctsus vocat, inrra cor-pu$ iubie<äüm puero«im.&fangüis carum crudus pcfli maximc obnoxiuSjöi aceommodatus proprer ea>qtj§ cooietnorata iü fiiitjaoalogiai Poflyotjöc fa» eile per h a t cnodari problemata quamplur'ma ac* ii«g«Sas omnes caufas, & ad generationem generationifq; modotn artinentia; t]u* problemata propoini ooftri no eil, hoc tempore expiicare. Interim tarnen non ob•ticfteraruiB diiputatioF>um,quse curn hac epidemia coire /bleut: Harum qu*dam iu ra 05 i;epe,aiiy & longe plurimar iunt exra nos poiitajjqu* poriilimum etiam anoomnibus iunt cötnmemoratse.IiJartift)» mnh'ftraryOS CXt2nf>a)i;r permanentes, ali* J «s.Harum exerfiplü apud Aret*ma_. taff.6 acu.f,s a^e<Siooibus cap.9. fucric for« t i 'W o d PucUi. vfq;ad menftrua? p u l vern* tCm*,° ra h*c vitia vficacafunt.Earuai hinf.>qu* in "uobis VL,,S fuor tuiu permanent!um pcrmancnnum exeexe* thm-pnt

* w u * * 'i* I q M u V Vf .Actio f X V U V J fau U itonfillr, me i( fl 3^ cri8^-2^ernj’4 c-45*firfquenti.ili¿■ iBi1? ain®V,öne,n incur»wc: CaÜdi , 5c ' 01 £l;s* fint earum loci. Item quod hac C 4 sfFir—,

40 De peiìHente,ae prafocante affezione corripiucor, hi ma«imè,qui pluri mo abundSt saguine,ac pueri,vcpoce cralìn tenera habentes.j.tp ì confuetis fieri ìr-fla* mationibus maxime eft'eratis producuotur peftilences tonfili*. Ita quidem; hi bin i feripto res, quibus nos addimus aliarci à nullo notatane» ìed à natura ¿pia clarè docente nò dicence di&atam: qu* caufa efi praua capitis coiWlitutio.Nimirum cum exifience ma gna capicis prominentia pertica,, cieetì anti ca , cum compreifis tempori! lateribus » ac fyneipite, quibus mearibus coat&atis.cum non habeac eiHaxum hu/nor per crani! us» & emiiiaria anceriora,reciirrere cogitar in portenora,& ad gianduia«? picuitariam, viide vùiutn in fauces rraducitur demum. Adhxe ert debiliias capiti» naciua, his prxfertim pueris>qu!bus din manierunt inconfu‘$ fucur£>& incommifl* commiiTurg. Infupef crt impuricas eorporis,& adhxius fnptrflai' taturn primaium , à parentibus reliótarum-’ qu? fuperfluitates educuncur maxime per exaa.hemata vsrioIarum,& morbillorum-j* H jrum igitur intxpurgatx maceri*» & adhuc fo t* corpore nonnthii adiuuant hoc morbi g:nus,cie qua re in noiha Pxdartho* race fuse cradicum ert. Adiuuat Si cachexJi» fiue Temine parentum,fiue la&e nucricis jodu&a;cum hac autem cóprehenfa vclim » ccrpora larcguidis viiccribuj inftruSa» <5U® dièta fune Hippocr. 2. prorrh. Adiu*

Pueroi abfctjiu. ^i Adiuuac & caco« hy mia. Ad fummum debi lita«,fiue imbecillita«,prsiertim,qu5 fit propterea, quod ex vecubs parent,bus genici fuerunt apopleàicis, epilepticis. rheumatic ciSjpodagrieis,cacbetì:icis,&c. Quas inter ne latente« caufa3 fi quis infpicere norit, mire difcreuerit profetodifficillimè feruSdos à facilius euafutis. Equidcm, quod ad tneactinet, maximum eit iftorum difcriminum , & huius phyfioguomi* vfuro indies medendo na<3us fum. Hss adde ftrumofos, & tineofos, & quibus vitiata pars eft toniillarum,ab alio vi do fuir.ve apthis,viceré columclise,carie fyphilia,&C. Succedane extra nos caufe.è quibus vna funm eil fydus c r e ile,quod aflronomi taurum ftatuunt, dornìnans huic parti peculiariter, infenium pro tempore. Secunda caufa e il regio calida, & humida meridionalis.ventis perflaraauitra* bbus,& calidioribus. Qiiod miris confirmatur experimer.tis. nirrorum H;fpama pri* mumadnotantibusfuagentis icripcoribus» primo,& do&iifimo Ioan.Alfonfo Fonfeca, inoxetiam Andrea Tam aio in tra&atu de_» Carolino, q.d.de fìraogulante funicolo per yeà£ intorto. Prima fide,qua: mali vim hu' ius acerbè feufit : pofihatc M ilita,Sicilia^ Sardinia,Hydruntum, Apulia,Calabria, La* l,Um, tota deoique ditio Neapolitana, sui poft annosXXIì. mordicus fic adhaefie, ve plcriquc credane,poft longa etiam (ecu!a_* non

4 1 _ pcfh!ente,ac pfsfocante non abice/Turam luem.Quod autem adventosatcinet meridionals; quia lues hscper interual]a,perq; fiata tempora infurgic, obferuacum à nobis eft, fub auftrinis conftitutionibus eius msximè faruitiam pr*naler^. Ad has caufa? alia: funt,vt Aretaro placuit,refrigerationes magis, exuitiones minus,pla g a frigid«,pocus, ebrietates, faturitates, & mala àreipiracione prodeuntia . Ab Aetio verònominaDtur.& rempeflas frigida, rigi. daq;fi:ruida?, éiaribiof« fuccedens. Ira qui* dem il!s,quibus equidem ado'o,venatus ma* tutini pernotìatio fub dio,parerti® fub Lu na?radijs, vemofa, & frigida, aquola, palufìris hofpitatiojfungorum abliguriiio: Poflha?c vi&us rauoefl , dequa,/icutiam legiimis,Are!a?us. Addunt & Spagvrici, è quo rum numero primus Tbeophraffus eft,l.a. Chiru/g.Magn.cap.i fub F.ex nsaiore mund o in mincrcm cedufìam pruocll« caufam iuo ipforum fermone vulgaiairuqua? citar* fcnicum , & realgar refoiuiumjde qua re Jege Chirurg.Spag.S.i.cap.9. loan.Peer. La bri) Doétiffimi M edici,Philochym ici pra?* clari.

Cfc«rmn funt ali« raufa? à principibus cofìris tcriproribus i,ffigrs3ca:, maligna®*

quam, & epidemica deiblJario, quaai nitro* fem Hippócr. voluiife cerca fuadet conie* «ura: de cuius vfu, &acroc!avjde l.r.epidctK.icily ,6ì enarra toreta G sIcjdwjuri. V i d e *

Putros alfctSu. 45 tur de alia caufa produ&a a Theopraflo,qui, cum conftituerittres peflìsideas, vnam à refoluto fale arfenicali.i quopeilis eS communitcr di&a;a!iam diale ogerrino. i.e.au* ripigmenro, cuius vitio fit pleuricis peQifcra;terfiara i Tale virriolato, per qua eli pru nella,ficiftam definiuit,quod fir pallio principalis cum paroxyfmo proprio cxiiiens in caloribus , ducens origiaem ex falibus vitriolatis. Ad hanc aurem prunellam cuna-» maxime analoga fit noflra psedanehone.'hjc fimilicer vr prunella,caufam agnófcetfal vitriolatum extra regionem propterfubtilttatem de lua tefta»alias ab Iliadó refoiucam_/, ve in fragmentis c.proprio p.306. qu* fragmenta faevideas compendi; nòiìri gratia-» Leitor. P A R T IC E L A I V . Pr^fagitorta. Q Ed iam tempus, vtcautiones aliquot, & mdicia le&iora proporamus. Qua in_. mutuabor,quar cradideric Cappadoxoraf Um l.i.acutorum, cap. 7. Tum or asinfubljme elacus d pulmonis inflamDari1° neL1'*3eraC; int»sver6 abditus angina Qualnn° US P.erruc'° f° m malum eft. Quan* * , » “ *! » de confuetudinaria non pe1angina prolatum fir; nihilominus ad

pc-

44 D i p t f h l t » t e tae p ra fo ca n te pefiilentem transferri quid vecat ? Qaidu£ etiam,vt illud , quod capitis principio pro» pofuit,huc transferamus? Anginar,qu$ compreffis>& fubmiifis parifthmio adiacentibus partibus , id eft, lingua, gurgolione,pa!ato, fed interius comprcfiione maiore inflam* ipatione,&ftrangu!atu fitrquam celerrim o jfuccurrendum;quod hac aegrocantes’, celerrime rapiantur . Audi veto Cceliurn Acre* liaDum,acut.morb.l.3.c.2. fi peius increuC' rit.iingux vltra dentes ad cxceriora propa* lapfio:ariditas,(iue ficcitas faucium,artieulorum gelidus torpor, pujius celcr, denfus, iacendi difficukas, & magis in fupinofeh$mate,vel in latere, frequens ctiam fedcndi cup»ditas,item loquutio non articulata, fed cor.fufa,arq; cum dolore. At fi in exitium-» paiTiocfperitfcrrijliuor vukus,vocis ampu* tauo,gutturis,atq; pe&oris ftridor, & recur* fiojfiue recui fus poti liqn on s, pulfus defeSio,quam G rx ti «>•/**« vocanc, & qul* bufdatn camnus vocis lonitus, quibufdam-» oris ipumatiouunc etiatn neceflario mortis e S eita s. Nunc autem ex Actio iudicia, & csuciones auci dicente, c.4ö<5. p.48a- Sunt quibus etiatn worroduntur giirguliones,atq> vbi diutius peritierunt, vice rat ¡ones, & irLj prefund urn -profer pferin t , cicatrice iatn^ndubta sdöriöiorcm vocem edunt, reite eUturq;ipfis p atus mipfas nares. Nam & poll quaerageiimum tar‘*

Fueros abfcejfu. 4J dem dícm columpia eft,cum k iam á mor bo colligerec Verum ad íeptimura vfqut-» diem plurimi periclitantor.Coocordat Arctx u s l.ï.d e cHr.acut.mort.c 9 • p.8o. Iaai_j *mem ea, quæ antehac propofuerac ideai-» Aetius»rtferre non grauabor.Sunt autcm_» hæc. Febrinm quoq; curam habere conuenit:vehementes enim incidere folent, arque in repurgandis,explar>and¡fq,-vlceribus m íximé iollicitum eífe.Coouulúonem enim in fantes plurimi pafli font in vlccrum repurgadone:aliqui vero via tranfgluciédi eíchara funt ítrangulaii. Adaaonuic autem , & de metaftafi aduertenda funcfta idem Au« thor.c.48.F.qu* cfl h*c: Valde autem ma gna follicitudiae , & contentione opos eft» etiam tum,cü m 3lum remitri forte videtur. fctemm ea,qux iam ex profundo corporea circa fauces attratta fune, ex improuifo in-, pulmonem transreruntur,fi negligam i acq; ità repente mors argro infertur.Verum eadem vlcera cum modo tnemoratis, auc cum compluribus ipiorum, mala. & praetcrca,fì cum infigni putredine,pucore,r.igrore peùfi" «ua.facilè pallio h*c ex oceafione parua re* 5urrit.Aurel.h11 i . c . n 1. Recidiua amena-» ìuflammatio fub hoc morbo, malú, quod fa pradit turn experimento verum: tum teñímonio Auicennæ, qui 1.4. fen. a. tr. t .c.20. í ’rior,ait,cflreeidiuafua radiée, cuius rei facionetn reddit.c.aj.dicens, g? fiat recidiua

4* DtptWltnteìac pr¿fot'ante fub virtate debili. Contra vero tonfìllarum vlceracitra puftulam aibam, nigram putredìnem,putorc,febrem, difphn^am, cedema, falutaria. Diu > & vfq; edam ad t£dium,& diffiden* tiatn durare probadifimis medicamenti* tratìatam>& fedulo prouiianr>;fcedam,& tetramefcharam.malum; cito, & quibufqjle* niifimis medicamentis, gargarifraisJ& conta&ibus diifolui erufiulam optabilius eft, & mehoribus agri rebus : praefercim, fi non recurrat eadem.Refpfratum homini extenua* ri,remitti,naribus clatis erahi 3per has vero reCorrere [orbile, vel poeabilésad firangulatum opprimi, gargariiacu defiicui, ingefium, & appedtum alimenti prorfus abi/ci, turno* rem ab altera ad alterato auriculam extendi,*ftuare interne,frigefeere externe, corde dolere, nulìis vnquamodis concedere me* del* ?itium,vigorcm omnem abfumi,fune* fla omoia,atq; edam plerunq; lìngula.

Pr*ter h a cc funt l e alia, guai ex antiqui* antecedente fcrmone tradita poflunchuic I pr^fenfionum parti feruire,quibus tuo ipiìus | iudiciojleàor amice5fretus,dumego necci- !] faria profequor folum, dexterè vtaric lisce*

ÌA

Putros abfceJJu. P A R S

Indieali onum inuentoria. ^ c decxcernis, internifq;cauiìs,do iudicijsjdcq, vniuerfa affe&usperueftiga;ione,ac digoorionc iam fatis : q u a ro iam ad folennem > atq;expetjtam vfu curationetn aggrediamur: qu* noftra roedendi ratio tamctiì plurimom ¿ vulgata diiTcnfcrit.’nihilotninus rationi, atq; experimcnto probatior,non dubito apparcbit.Cuius hfe tonto fondamenta. I. Morbus hic nos oppugnai prauitate non plenitudiois excciTu : Ergo remedij* prauitati obfifìentibus abigendus; A lexi>/ pharmacis quippe,qua: viti; vim ex aducrf* '"<**»*+** frangunt. Qponiam autem humorss pueroruai_j corporibus mali iubfunt : hi propugnandi lunt catharticis, quorum Auth*rc Galeno *oaJ^l 'hb.i,aph.pr°priuin eft, fuccos maiosa bonis fecernare. li. Verum quia fordes pucrcfcentiutn_i i-u,r^erua? denfa nimis, & alte hasrens eft «ottancja: exigicharccathartieorum vitn_» vj»ientercommouctvm, & de partibusom*■ * u®excrahcntein,& tam,inqaam, ex infsn Cx TuperioribiiS. !• Ciuoaiam aucena morbus cacoethes

eft,

48 De peHílente,ac profitant» eftjoe trani'currat malicia: milia plane mora differendum eft catharticum , verum conti* nenter exhibendum. _ . IV . A t quia affluxusifte fanguinis in ce leb ri membranas vno proprio, & peculiari fuorem cdiotollitur, qusfanguinis eft detradio:h*c edam cil adminiiiranda. V. yeruiDi quia affluxus hie properus eftjfitqi ad partem principen-!, hace confertim eftproyidenda, leuandaq; primordio, qua: primordio fanguinis hoc accurfu grauatur.Etenim indiger,Aure!ianusaic,paifio repentina fanguinis detradione, ob celerriHium iaxamentum-. V I. Qnoniaro autem mora diu tra«*-» periculum efl, nè continuo pr* grauetur eo conâuxuthaud efìè partibus lóginquis auocaudus languis per venas pedum,& manuu: fed à parte viciniore,qu* ipgulû eft, adecq, ex iugulari vena,quæ cito,& abundè.&eW' cacitcrexhaurire fanguinem profiuentem-' valet,interceptione,& auooatione quadam fada . Confirmatur & ca infuper racione phleborome hac,tum proprer anted'da® adiunandi vim , tum quia cçterar phleboto* me>& vifx fune per vige malia amphus lpJ' tia nil iuuaife.ac practuea nocuiiîe, quia c3 lorem natiuum,& vires mollium alioqui»-' pucrorum diifipanc>& euertunt.Satius e'-ê per vnam,& efîkacem,quam per multasi inefficaces , immò nocentes fieri euacu sio-

Pusroi ahfceffu. 4a nonem.Efficax.inqnam, adeóeft phlebocome lugularis, vr miraculo leuaíTe tres Que ros Laurentij Bozauotrar Carpentarij Neapolirani,^ pone forum charitacis, vifa fijene nomffime Murió Capalbo Medico probaínfimo Neapolitano. Pfiteraurem experimenta, & raciones modo recenfitas, lunt & ceftimonia primo, rum reí medica? authorum, qui tum ad otrniciofosomnes pe&oris, & capitis morbos profbgandos confidentiffime defcenderunt ad huiusven* fe<aionem,ci)m etiam prstcie medentes huic aftectui pra-focanti, tum Arabes,& Arabifiac, tumLatmi.tum G raci ° r^,nis’ tec undí,tercij,<rfq,* etiam ¿£*vL ’ "oñr° * Uo nouerunthuius praíidi; orar ían, dedujo forrarte m ore,acdiícipiio o ,n ? r'm0aH,ppOCraCe’ cíuem3^ ° d u ^ I tio de m* í p ' ° rPer Alpinus in libro terI oenric «' r- /®SFPr-cap.ia.vrq; etiam eius ppnrìc „fl* -‘ •Vtq; eciam ___ 1 . genus efle fid**™ loannes V ^ e(U. c e «ifli'nam reculic m>hi tornar! pVeS" n? 'us’ rei B o tan ici, & Anaea loca (f:al:aUl, Pr* !e<Sor eximius, qui & ad puamLd U eli, & nacionis lin. tenti»* n e]?tus,Praftet hos autem fauere sePhrafinc° ir* .v,cietur» & inopinato Theo» q»odeftdeqALC f ,rU‘gÌa:mÌn0rÌS 1,3*G X V * duauQ d AlcoIa’m<>»mr h?c: Venarurxu* tranfuerf3^V mcatus defle&endi fune per

^ o d u m f c reCUndum re8'onem* & poft. oc vnguentofuericinungenduau , D alias

De pefïtlente,ac préfaçante^

alias fruftra curabitur. Ree. Realgaris pré

parais,fucci chelidomj q .f m.f- vngucntpffl«; VU . Adhæcauccm, quoniam excucieni_ . J «omnibus eft malinmli. / à î, & effundendamodis 02) Oi,çuuuuvuu« uivui» «**•*----. ..1 *r*?A&*ci*, * éditas Isunooribus, ichoribufuepûtridis>& corruptisjtum per peftilécia feminaria ,■ tum per prauam viuendi rationtm indufta; Si :.*T quoi izirt via nulia potior »quam per halicû» ôî per fudoresseapropter füdorifica, & pet liabitum corporis diuaporantia Tuoc adnai' (iranda continue,doncc vis morbi finiatur. Qoanto autem hæc gratiora,pauciota mo le, tenuiora>viuidiora,eo meîiora. T alen u putes neceffe eft aquam terra fanâs p£r .Martinuro Rulandum féliciter adminsftrst« inCent.4.Çurar.4i itemdecodum Cardpi benediâi,2d hb.dimid. V 1U. Cç.terutn & vlcus priuatisfuisme- I dicamentis tra&andum, & percuranduin-» eft.Ët quia cacoethe eft, cauendum eft omni ftudso, nè proferpar,neue , vt Authores duo nos monuere, deflillet in lubie&as p“r' tesrquandoquidem indè grain fiimum fnfto candi canui periculum. Quoniam .......igitur o — , tumott , omnes malefici feribentium omnium pr* cepto fcanficatu maxime caüig^ntur • top ^ demfcanficauda: flint & tonfila;, cupi Zaccuto ic praxi med. & cum Mercato, jo co“ fillis:cura Carnenali neot«ncorum do«;» m odicercm & vrendas, fivel puenl-s "■ < porcurûias, v c l ccceflanorum p r o c e r i

Pueros abfceflu. eI concédât. Nam ni! putredini ripugnatimi* igne : quod aucem Aretæus r e f r a p a r u s v i£ „ r^

t a

fc M e im m

pr» p " r

‘PARTICELA VI. Curatoria, I .S

e o d e m ,q u e m a n te p r o d u x im u s , o r d i-

lo u a p H

Ct! ' l CÌf p c r f ic ie m u s . P r i m o q u i d e m ,

R if n fr !^ ’ c o n t r i '‘

e ^orra morbus

p r o d i d e r i c , auc

C™ . f e c e fic » n o s o b u e r f a b im u r

| p rin c in ? atf ar<^, t 0 ' ^ u ip ic io n e m a u c e m , fi f e a i n i f m fuejr,trtu s a ^ e r f i t i ; p e r e a . q u ç c o S Uf a n te i

!nd !C 3a>c ° n n p r e h é d e m u s . ¿ ¡e q u i-

tela fi„e r t Ï Ï S r paühne tc.nfantur, quecollo m rat,? ne > a^q; difficilis motus tunr, ■ f turis fubdolens faucium ienfus tra n fu or^ n H 3?2 , t e in d 'iffic u lta s f o l l e à i tn 'r ìcf u o .r ‘ s C oliti, f a liu a r u m m o r e t l lm ,ta m n 'n ^ ^ n 011'? v e , u i i m p e d i m e n V c rb a fu n r r °,brta.n tls c r a f l i o r i s h u m o r is . 'lia d e n m |

i^ U rc ,a n ' P r ,m a c y n a n c h e s in i -

r ?

M e n tis

ra ,n C ,S :

.W*

c o m m o n ii- v id e a

„ P r 0 d e u n t ,s ,a m ia m a n g in a - p e -

pjiia-cónr, * 0 ,g!tur’ v b icognoueris.autfija m Matf nU<DP^rCS ?elim acluam benedi. 'F p e r ì e n t - i r ' ^ u !a n d l » m e d ic i m e h e r c n i c s f C u S a

■

n !,C ° m r n e m o r a t a a b e o C e n t .

■ cumsaqua: apparando ratio qua Ô z u.s

D e p ifltle n te , ne p r ¿ fa ta n te

uisab Amhore ilio diligenter omnes cda> ta, nulli vnquam reuelata, & libi iob terna ta , nihiiomjnus D eo Opt.Max. quibona_j omnia vuit difilli di, refcita demum cft certiiRmiscoiiiefìuris,& nobisetiam agnita--. qu® fit.Stibium venale,pellucidum, contritimi, cum pali nitri purgati modo conflaorau)m,(hepar antimoni; vocant)in aquam

puram»quamum digito lato fuperet puluerem.conietìum ,& agitatum fini tur, vique dum inclarefcat aqua. h*c vale reclinato leniter abftraÓa,aui per fpoogiolam aolorpta, & in alios vi'us ieruata: puluis refiduus exiccatus denuo in aquam eardui benedi' i jconijcitur,& ceto die fìnitur, & inde darà accepta aqua voci* mente , vel quadrante datui liomacho cibisdegrauaco, breui cor pus ¿v.'fi.rxaiKBT-t.» expurgabn moderate, nec cum aliqua natur* noxa . Aifimilis e • Hermcticè paratus ex vino diluto m* fufo,cuem quanto cum frudu quotidie pr?' beam.Neapolifamaeiiiam vulga' a:* pp^ ‘ barimi ctiarn à Ridando Cent. XXVIIrat.628.Interim paracisad rem gargaritm » reffigerantibusAacUlringentibus fa-pe 0» ces,qua reuommor.es fer,ferint,abjuen ‘ Gareariimataautemfucrinth*c principi . qu^Rcc.aq.plantagim^, viridium extillatarum analib.. ac vnc.-r M.hoc f?Penumero diu,notìuq, g gatiiatum capici zgrocus. Foftndic P

Vutroiabfcetfu. 55 «iyimum alijo exonerata fanguis de vena iugulari fubtrahitor ad lib. vnius quadranteiii,aut trientem, v/qyad femiífim, anteo demum modo,quem poífic homo ferre. D eicâum ncmpé virium, & vigoris natiui noIumos. Porro quod nos monuir Aetius hoc codemfermonec.47. liest in angina: noru peímencis cura prar'cr/pcum non pigjbir adfcribere.Curandum ecîam, vrmodica fiat «iduàio venar. Nam quum inalijs, runo iru, magnisvenæ deduâionibus aceruatim animi defeétus irruar.* neq¡camen anguftiorern tacere venar incifionem conuenic", nc fangnis veint percoletur , & craffior eins pars Jnrus remanear 5quæ cania huius adfe&io. Ris exiftic. nnS i0rtfiilis acri veftigatu perfpeais» quid difpliceac.aucpurreût fordidum, aut anpüe.r° * 0rat:Um * * :Jt tumidum impenfe, Vri-af . i ClUOCUnq»‘ m3Ì0 Cl'rcumfeptUBL-i? ; q> lentus non fueric acoro fcalpro perL : f rc - nimirum ve qutdquidin feeontiDr.n_Cvlrulent‘ ,rcuotr‘anf>ac deponantjouar rV Ì\?JqUam cruor-em virofum fois fariirn cum in.ri'!t,phÌe^niatevicr,'oI'>velaqua ' orne ' -Unt eluendar. Tertium hoc P n dextre aggreifus eflo. Cum quo corn i l 'norari l * " ’ & fimilcfcarificatus auxifo!, ’ qUemiecundo>& Certio debemos non Greci Ûttuì,,veJtonî*arum îcinicaci, que * Antijercona vocan^&neruism aioD 3 ri-

54 Depelìileritr,at prafocante ribus ceruicis, quos W»,™, appellant; fed edam occipicio,& pslis* & inter fcapuleo, quod Gratci >» appellant,& perori, verba fune prscipiencis Aureliani in c .j. p. i68.Perneruos autem fitum incellige, non partem perpungendana.--1.

«■

Opus aliquanto fubtilius fuerit vniinu quodpiam,quod complefìarur iudorificutti iimul,& akxipharmacunvac plurima quo que parte fuperfluitates per halitum diuaporans . Triplici buie operi vnicè accorci' modatum Bezoamcum mecallicum, quod parare docuit lofephus Quercetanus irr> Pharmacop^a dogmadcorum re/Htuta,d X V . ad XXL granula cum aqua Cardui bsnedi&i fub calido conclaui , vel sifuario decumbenti prsbendum.quod Bezoarciciì mane,ac vefperi offcrendum ,ad fudoretn-; quitiem euocandum femeMì bis inaniendu corpus verearis. Carcerimi alio tempore ad tucandum d vi venenata hominem, & robo ratidum.Frequentius autemvearis licet atq; etiamnum tancifper dum frafta vis viti; videacur.Mira quippè noftra & Iofephi Don* zelli Iatropharmacop^i nollra in ciuitatejJ iolertiilimi funt experimenta.quod velcen'j clamatos iàm Kgrotos fubleuec, & corno, met hocce genus Bezoartici: quod ipiunu & infantibus,& laótandbus ex Iaéìe ipfosvd iufculo exhibetur comode granorurn v. vsj vj. quemadmodum & anitnahs Bezóartic1 poti-

Puerss nbfctSu. *« pondo:commodutn, inquarti, infantibus!cu quatenus aphtha:, tum quarenus inimica: u! coo,tnran,càlur* Veroni curri vlceris caufa adroituiiratur,aptius cu rhodomelite, velitiiul.rof cxcipuor, rcrram fandam ¡a aqutu, potabili ad vnc.v.rnifcuit Marrinus Kulan. uscenc.4.curac.4i. q.j0d rameh.medicamenti genus à fé expoiìcuai, fed fub velo re•pobtummcompcrtum cfln obis, d ii diuinantes velimus eflè apparatimi queir; àium, ■ Jn d'cam cuiratam Scibi j, qui fk igne inu *pium,oi commi^cum nicrum fopius inimifo-quod Anrimonium Diaphorericum fderniecicar fchola?. viri vocacimc. Vius " 5„£s aqua cardui beneatiai,cuius& i:l Rha' r m T Z ' " ' 1- * * * w actttzf& H x có-

nÌ u ^ ffir C’W CÌÌ- v « ’^ d c Sdorificis fem iÌ b,nLdlWe,,co Chirurgico noftródifuimushb. r.cnmembris eh ifom e. m a W n 'mfnineriuhl ¿»randotom vlccrum medium squ° T UnHS parti iircftn fiat vfu cfficienrV,rt0rr™ kenefacientrum pjorimó, tium vi >m!‘!blI'P*reirP omnitioaduer&aparti«? - ” 1° r*3,>partina vonmicntium confulencium narurs: narura: Darri«? bene-fi-»

fii

cantai; ,

vfu ,n a n w s Bw aiftnbn*

t i u ,^ >us

man-iS o ffk ijs,

Ven\ Ì 1S diiS;i,tI»iam foie, de taedicàfctu" * £ ' pr. Sdi a. irobat, y " « " rl' l>“ ]2inoliònlinasiliòrck« nerbi tc-r- ^ CfM 0E>uerò locònim ficus f c pui cuoi primis, & attente fun; D 4 di •

5^ De pei}iltnte,tic prafocantt dilcernenda.ineunte quippe,auc progredii« te, vfus cii aiius qtiam in progreffo , & con firmato affe&u . Sub progreffo enim facile iudicarim effe de fupernis ad inferni trahé du-ac retra&orias cucurbita imponendo.' irruente vero ad fupera fanguinis copiata. > de inferioribus ad fuperiora dffponendas eafdem arbitror ciim Accio , qui ex Aretso prscipit, cucurbita prìmum infra vmbilìcu adhibeatur,mox ad lacera, dorfumq; & fca pulas ; ia admotione velò ex fupernis locis deo riunì trahacur.ffentioqjcum his.qui apud Aurdianum primo quidem inguinibus rum pr*cordi;s,tutn fupra mammas cum fca'r .'ficatione,dehinc gutturiiatq; collo,eiufq; partibus voiuerunt infigendas.Iam vero cuou mammas dico & alas adijcio, per quas cum reptket sxtlìaris vena,dehuius ipfius dedu£ui corifcendentem fariguinem plurimum-» ytile fuerit retrahere. illud porro crediderim indicaffe Hippocracem ipfum , cumini l . u . d e morb. cucurbfas mammis agg!utl* nandas fanciebac : eftq; hunc fortaile l e c u tus Aret^usjqui egi egium dicit medicum-^ qui cucurbita aifixa malum in p u e r i s d e t r a hit,aut fynapin oifibus peàoris accom odai Cucurbitulas iequitur adiumentumàf?' Ho Aureliano propolìtum, qui ait: fipa;U° perfeuerarit, atq; a?ger ad perferendam cti‘ rationem fuerit tnoliis,ve ferri c u f p i d e t»{' ai le contmgi prohibeac, lar.guifugas»q:!lS Gii-

Puem abfctjjlt. 5j G rxci bdellas appeüác.apponemus, vr per le r a fanguifugarum vulneratione raptu cu curbit® detra&io compleatur. Quoniam autern finapi mentiomodofa* fia eft.memini nunc eius diuerfiui, feu deriuatsui prxfidij cuiurpiam ab Aretaro propofiti,quod eft.fi partibus íuxta maxil!as,quam cauitatulam auricula: interpretor, lacunas auriurn dixit Aurelianus» imponens finapi medicus vlceretjdiiflationé moliatur. Qué vfiim ac fortaffis etiam Arct*i placitum_# acute videntes Hifpani medici Madricenfes apud Andream Tamayum in libro de Garotillo.c.?. iecus vtrarnq; auriculam imponcre confucuerunt baiilici cerati tantillum cumcantharidibus crlcfs commixtum. Pr®ftantiflimutn etiam , licet acerburn muale* ícente inflarnmatione prxfidium eft vincu lum, Aretxo authore, inijeiendum, íupra ta los & genua. optima quoq; funt vincula iupra brachial a verfus cubitos>& fiipra cubi tos verfus humeros aditn& i: quarum vioi_# cum expenderimus.cenc peregregiam , & effieacem aeftimauerimus adiun&i doloris Vl ípirirus ad fe fanguinem>& hu nores omncsSi ichorcsattrahente n . quare hue re trasa vndiqi materia, atq; hue conuerfis liquoribus corporis eximicur multo la n g in c locus phlegmone correptus,a-q; adeó flaccefcit,& confidet piutima parte , quod opus Wnculi adftri&u fuerac quaeiitum.Huiuimodl

58 Dtpefììlmte,ac prafocante di quoque pado, Si dolorifica: fricationes fuerunr,& hi,quatum meminit SymphorianusCampegiusl.?.praxeosincd!C2 c .i. fic aiensiEftingenium vulgare cum fricatione ccmprciiìuà fada parte fyiuefiri brachiorii prope iunduram manus, vbi inueniuntur quedam parua ad modum nerui,quaiCafndii» fricancunquoufq; videatur deleca: quod fie ri non poteiVabique dolore, & fic cum dodolore diuertunt. Àpprobauit Si Itane recellendi racionem Guil. Rendelec. in !ib. meth.curat.I.a.c.2.Huius fermè generis sue ietacea fubiaion defixa, qua» medici quipià Hifpani Madricenfes teilante Andrea Tamaic, ad patriarci hanc iuem eleuandam vfu probarùc.Id vero haud probarim equidem nifi poft exada,tempora fluxionum, & inflammanonum : fed neq;eriamhoc tempo* re,quu minus necefiarium videtur. Satis autem exinimauerim id retriedijsgenesi*ifigi fub axiilis.hon igne tameo/edicalpro anci piti aduco,rransfoifis cutis per digiros fiiblata: partiru!is. . 1 Idem Symohorianus eodero ipfòiocd propofuit Si’ aliam dmertendi rationeiEu, quae fic per aquam càlidam,in qua detenta-j extrema coporis membra continenti manu confricanrur. Inter hadfilenda nobis, aur medentibes omittenda non fnnt clyfmsta , fitte enemata dièta : de qusbus velini accipias, quae-feitè p r°:

P tarot abfteßu. • $9 prod idi t Aù rc Iia nus difertis hifcefuis verbis* Ac (ì vencer officium non agnouerit.eriam . clyibre vteraur, inijcicntes aqu.im clid am cuiii o k o nunc folo , nunc admixto mellc. : cteuim fnrgens ex iiìo liquore vaporarlo colla laxattumencia,§£ cgeftus venter faciliafici-t ipiramenca nonfolutn fynanchicis, fed eciam liomimbusfanis. Manens eniiia^, al(eni:;as,hoe efl,excremencoi om aliena » ÖC fuperflua fex grauac, acq; expreflione quid* acerrimasfacit corporis exhalationes, qui > bus cumenria promoiieotur,caput implecur. SuRt &anxilio medicaments io funzione medica duplicia,id efì, partii» falida,partim fluida,ex quibus conflàcar & .m ifla.fubflaidis amem coniprchendas kcei & aporabilia.cuiufq; generis capias äomniätfjögienda—» fuiit,inquit Coelius, quse vfqj ad feniani veniunt mordieationis. Siquide n cuVnonbus prouocatis fluorquoq; humoru, craffefcit. Efolidis funt pulueres,qni per fiflulam calamaceam , anindineam, fàbui eam, metalücam, immiflìles fpiritu infuffla.o, de qusbus ctius ferm.citato,c.46. Haitis generis fune tricus fimus canis tiflous paiìflitem lupi,cinis pulioium hirundf um , terreflrium coc earum nndarum, Galeno Chalcitis, lai armoniacus Alexandro 8ened:£to,f3l prunel* '~Tlieophraflo,Rulando,Mnl!ero,fal fuligif>!s,eupatorij,planraginis, hy perici,perfica‘* ,aìar>> fyderitisfido lufloReinecccro, atq;

¿o

Dt ptflslentf,ac prsfocatiti

' atq; ex. alijs arte paratis, aut ex herbis, herbarumq; partibus: vt g!andis,rhois,anthe‘ rarum,oliu£ frondium contritaru,de quibus maxime latroniccs com.i.fuo loco. E fluìdis , fpiritus calcanthi, fulphuris, nitri, faìis vel per fe,cum pura exiguntur,velfuccis, ferapijs,deco&is aquis commifti. Quamuis auc ol.vitrioii M yfochym ici exhorreac quida:in aflertione Cl.PetriCartelli acqeturos certus fumrquandoquidé & A.Cefdlpnius in arce medica,& L. Quertasus in Miraldii eda approbarunttdat & cnm aq.foliorum quercus Euonymus par.i.'h.378.Riiland.cenr.4. cur. 34. Oleo ligni Heraclij ad colluendas crebro fauccsj&partem omnem affe&atu-» vfus e(t falutariter Ruladus Cenr. 11 i.cur.90 & cent.VII. curac.9 ì .6ì Cent. VIII.curar.9. Suecedunt aqua:, è quibus prima eli aqui_> inextin&ionisauri, Aqua iuglaodism com mendata per Alexium Pedementanum,arq; etiam in potum per Euonymum philiarrù parte priore thefauri p.<5, H ìc autem & l.i. qua de oleo laudauit & boc,quod Rec.aquf ardentis vnc.j.aq.fcabiof.l.a.ex hoc madida lintea externis appliccntur fapius iterando fpatio trium horarum prarflat iuuamcntum. Aquam cardio benedici periepè vfnatam-» Martino Pulando ieges. cancrorum cinere infefìam aquam,mox perco!afam, & caiefa 6tam gargarifatu commodam fic perhibet Aetiui,vt per hanc craiìa edaci multa,2c re* kua-

Putros abfiefftt, ¿r leuariconfefiimargrumceitifìcetur Ex om nibus nubi vfu coofuerum, & frugifemm , expertum eft balfamum Arfenicicutn Tale-. nitro>& Tartaro deflagrati,& multoties aqua I copiola abluti, quemadmodum à Philippo | Mul!erp prouide apparatum leges: quam_j materiem approbafle vifus eft Theophra* uus i deapoft.c.i 5.cuiusmomérii cuoi confi lcotzonari| drac.-r voratum falutare com peri fatpè. Ha:c iam plurima medicamencorum & genera & ipecies & modos cum protulerurciijud mihi video reliquum, vt admonca demum auditorem meum, hxc aut eiufmo* di alia deligenda,adhibcnda,mifccnda,temperanda,gargarifmata, collyria, delinfius, •nti.ictus,pii|uifcuios,vaporatus,<uffi:u$, & anasquafcunq; medicaminum formas lan1 guentium_viribus, state, leniu, prò morbi vi,tStpertinacia>vicerum puritate,aut im puntate,colore viuido.emortuo, fic & prò putredinis modo, prò cruflula: adhsefu,refi^u facili,recidiua,prò modis alijs,qu* quidc “ Ugula nobis difficile defcribi, ab afleflb ro edico difcetfu facile queunt, Alteruau* anocabo,quodcataplaimata non adfcripfi pfopterea,quod in hoc angina: genere p a ttini prima fune neruofa , deinde humida ^rpora, qug pofsfit putridi} hoc vitm foue^monente vel ipfoHipp.l.dem edico: terin his iatcrdiu pcrm uùdis requiJk

6 z T>! pt R ii tnt e,ac pr¿focante ritur fedulitss , & prouidentia, ne tum Ion* giore hac vitiofi corporis contagione, tutn corruptibtlsfuo ipforûmet vitio abalienata rancorem,3Uta^orem concipiant: quod n6 paucæ offen læ, ac detrimento foret vlceribusj vt tnomiit Cçiius 1. 3. de acutis c. 3* p .1*54. Poftremum ordine, fed vfu primum re medium eft viâus ratio: quam fieri poteft maximè tenuis,& præparca. Sic igitur Ale xander Tratlianus in hb.4.calce, viâu vtantur ægri omnium mulfaaquola, quar vriiuer* fa prædare potefijnempe extenuare , & pur gare , partim etiam per vrinas, partim per ventrem .Atertiodie eciamcrémor ptifanæ oíferendu 3,qui & ip íe omnem (acuitaran-» obtinec : quippe abflergit, incidit,nutrit,& inflammationú fetuorem refringere poteít. At infiammatone iam extenuata, & moderatione faáa, neceíle eft lutea ouorum moilíííima,nonautem multa exhibere ; Nam-» copiofo alimento fiarim angutta premun» tur.óí rurfus lirangulata periclitanturzquare inflammatio,vt magnum malum,in h>s vita* ri de bec: non eiiim tantum «ex parcifiimo cib o ,quantum à copiofiore periclitantur. Sed & inedia perpetua vih fune nulli non-* fanati. Nimirum Alex-Bened. J. 7. de curmorb-c. rp.narrauit de fynanchico,qui citra fanguirns-tniflioneminedia plurium dierum iaaatus tfl,quia fanguis alimentum corpo«

Pneres abfctjfu. 6} fubminiflrauit. Ego vero Seuerinus noui puellamXI. annos nacam > qua: cum nullis,vel cibis.velpotibusper pariilhmiorutn obturaram via vei poruiifet, & o&iduo ma* iorem ¿striai inediam pafi'a, non alijs medicamentis rcflieuta efi: qux XVi.xtatis fu» anno nuptageminos mares peperic viuentes nunc vtrofque filios, cui Grati» Feulat nomen. His de curatione iìcdiétisjnemomihi vi» tiodetvelim,quod ad anginam hanc pcftiIcntem pieraq; qux veteres ad non peftilétem curandam prxceperint, detorta craduxerim.Nimirum facile deponent accufacionemjfìquidem audierint Aretxum in iibr.i. de curatione acutorum c. 7. pedilcntiuin_» in faucibus morboruttì curatione dicentetn hxc j-Horum viciorum curacio cura-* alijs tonfillarum aiìe&ibus ,qua communis» qua propria.In inflammacione, & ftrangulatu purgano per clyiìeres,venx fedio,irrigationes, cataplafmaca» focus, deligationes, cucurbit* , omnia demum eadem»atq; io* bis cotmenjunr,&c.

PAR*

PA R T I C E L A v u SaùsfaSìona. Vnc,quæ JUUVfc dii •—--- in locum com ambiguicates,ab alijs ona- , modiorem cxpcditi diicutiamus. Difficile fit pie* !

nfq; quod caput, & cerebrum pt opriam-» mo'bi fedem fecerimus , qua: cenfenda potius fuerac internus thorax,qui febnli mangnicate,aeriç pefìilétix.òi fymptomacu amn!tate,ac piumate morbi videtur prç capite hofoes accómodatior.Acqui vero caput at> his omnibus,quæ retuli, longè alienum ap paret,nec lymptomata Tua exhiber,nifi |>ra* ro.Verum enimucròffi refìè rem afffimauefis,ac profondò perfpexeris,non aliud lan * quam cereb:umdixeris morbi domicilio««N am quod plerofqi fuos afteàus offifj thorax,maturius id fit loci intolerant«,lu?* flantiæ tenuitate,& fonfìionum acrimon • quaiia non font quidem cere bro,quod cit neruos,& ventriculos eft hebes, & obit up dum.vtpotè quod frigidum,& humiduHU” craflae fubflantiar,6r vifeidæ cbncremeotuw fomni fedes,cordi , & pituita? pm m * conceptaculum; quare dtfluxibus i quentibus,& catarrhis obnoxium. Cjm* ' cralhac lyftafi fit, vt hofpicecur a?quius m» la , diuciuiqjferae babitu prafertim exter fC«

Puirn ahffffjfu. 65 re. Quin & interior« concamerata duo deuiginri aqu® concret® libras Colonienfes, quae XXlV.fbrent ex noftris9fuftinuifTe n :;erum hydrocephalolanguentem teihtusfoerif»qui momium infecuit Guil.Fabric. Hildanus,Cent. i.obforu.Chirurg. c.x z. Quid ? quod&excifis cerebri fegmentis vixifle-» homines,turn ipfe Hildanus, tum lacobus 4 Carpo.atq; a!ij probata fide Authores perhibuere.Quaconftanti fua heberudinc,vtad rem redeam,fufceptum aerem prauum, qui per nares perq; palatum delates fuerit, admittens facile non remitcit.neq; vincic, aut diilipac fed aceruatin fefe volens Iibenfq; cum vero per caufas exteriores humoribus, & fuperfluicatibus grauacur,non obfiftir,fed circa fe retinet non grauatc, etfi grauatam. lea fit demum , vt in horas labefa&atus lahem mali concipiac, & vt dixerat H ppocratcs,corrunfjpatur:hoc eft,cuerfa temperatura in alienummodum cranfmutetur,qui ipnacelos alias appeliacur. Acq; |illtid quidetvi fublongioremorboaccidit. Cjtertam in breuiore breuius etiam veneni vis vigons fui numeros abfoluit, nihil refraganto' certbri obtufitate.vel fungea fubflantia:trtueneficarquippe peftilenti® tantu id precise quod non mortal» rtjtfiit, vjpanquam autem muit® , & m ag n xd eonttrationes proferantur de obfeptis,dc iat»,de corrupts,fpiritui deilnacis vU'ceE ri-

Dt peHílentele prafocantt

ribussiate quidem omnia poiTe fieri » ac in* terdum fa<$anoninfieior: polline enim h re fubatroci peftilentia , fub immani veneno para,ìnraminara,integra le cueri Peflum-i quidem in peftilentibus cune omnia: verum quodorigo» & fcaturigo maloruna per ce lebri fit vicinai , longèpluranos euincunc perfuafìortis momenta » quam que proda- | concur ab aduetfe opinionis amicis. Profc* d ò ram infolens.ta m enonrns, tarn abdica-« forma h*ceft afiedionis, vt non ineptè etia pleriq; profireantur,febrem malignato, quç . fepta fuo vuu fit in homtnis pcrniciem> vc fusé deferiptum eft,faeeflar. Alijmalignam veneni faculcatem, qu* per abolita fe minaria in fpititus noflros, & c o r p u s aere acerada eft ) & varié diduda.^ fuo fpcdojvel prout partes primo,aut fecun do receperint.ôt viam conceflcrint: fie has ordine,vel potius fine ordine appréhende r e , Içdereq; & quia partes debiles ,lax*» molles,frigidç,immobiles,adenofç,minime tefiflunr,& facilè ceduntrh* proprerea pri mae corripiuntur.mcx alia:, atq; ali* iu*j? modum, quo plus,aut roirms pertrahi fe h* r.unt,3ut obludantur.Tarnen plurim* eonteruntur,& corrumpuntur, donee ventu n fuerit ad précordia ,quae maxirnè omnium vigen s& ad ¡pías» regiam cordis, qua con tada tíen-ü, ôt male affeâa dépérit a umai. ¡ Sunt hf quidem & fimiles omacs f*nte* tif

Puirot nbfttjfi*.

¿7

ti* non improbables,nee impune reijeiend* , prarfertim in re tarn occulca.quam eft pefiilencia.Itd prouifori Deo placeat quandoque,autma!um auer:ere,auc mentesnoftras medentium iliuminare,quatenus &in« timam morbiformam agnofcere>& fuanu» huic medelam quadrate adaptare poces nos fimus. Cui fie titubantis hominis,ve eonfirmetur.necvinci fe finat,argumento, itá refponderim. Sphacelumhuic morboterminum, är cofammationem efle. Vbi fcilicel natura, velars fuis vtriufq; ope, & auxilijs hanc contra nitenti morbo non anteuertat, atq-, praedudatjfcilicec in contrarium ambas paratasfunt: verum quum veerq; conaeus natur*,inquam,&arciseuicerinr; illa crifibus,fudoribus,erupn'on?bus, hfmorrhagijs; h$cvomitibus,deieÄionibu$,inanitionibus» & abftrañionibus : fie retro labens labes hominis vita: concedie ipfi. Porro ficcom> paraci funt pleriquc veneoat* natur$morbi, & fyj hilis nofiro xuo adhuc permanés, vt nifi effluuium quaqua oancifeantur, ad abfolutionem proueáa vtraque mortales ptrdanr. Q. i fphacelus cum morbo tflentialii ¿ nobis co: íhruaturr & illud proptereafiee wulfis difficile, quomodo fub corruprorio afteÄucuM&i prorfus non moriantur, fed quidem iugulentur, hic velur praripia»* twr orco.fiíd hjc tarnen materia modi,& •£teraor íaciunt. & % Xlia

69 De pe filíente,ac prsfocante Alia difficulras eft »quid torpefcentem, & defidem adeò cerebri natura fecerimus? q u i caluatia per ifium percuda , fi fanguis iuper, auc infra membranas fuftundarur: cruoris vel tantillum innatantis fic argreferr, vtobruatur continuò doloribus, vigi. lijs,phrenitide,febre,vomitibus, conuulfio* nibus,eryfipelatis fic,vt plerunq; non leua■ ta ope magifira fatum oppetat fuum. Verum huic diificultati volo fic occurfum eadem demonfiratione noftra,quain ad hifioriam de angue bifido flagellato diuturno cordis hofpite fubiecimus ; docente, quod vulnera,vel exigua parcibus nofiri corporis pracipuis illata è veltigio tollant hominem: earüdem vero partium abfcefius, atqj vice* ra diucius «grotantes trahant. Vide & in-, hanc rem Fortunati Fidelis pnecellentem-j diflercationem cótemplationis medicai ca pite pofiremo defcriptam. lamautem,quia metió incidir fanguinis, quaefiueritoportunè quifpiam , vnde & qui fiat ifìa eadem fanguinis effufio? Quibus vrriufq; qua?ficis occurro, quod ad iocuon-» vnde fluac,dicens,illa effe tr.ea fcntentia iurculos rami iugulare inferni protenfos, & protra&os fic , vt in vénulas abeanc mem brana tenuioris: tflundendi autem fanguinis rationem A modum cife hunc.’quod ofl fartìa nimia plenitudine vaia irsgularia ( qu‘ mostfl&vfU$txjpuicricisfacuicatis>& «u* *

cus

Puerot abfttflu.

tus humorum altc aggeftorum) refunduntur hæc in furculos minores,'hi aurem in roiflimos.qui cum capere tandem iimnoderationem humoris non poffint, diftraâi, atqj diducii reuoaiunt circa k fluorem fuperfluum , Sc iodé eduâus hic ftagnac frigefaâns,& grum efsâus fiibinde, Ad hçc hçiicitbunc eciam inexperti,& pa* uidi quidam confoecorum tantum muum_* amici, non aftentientes medicamencis per •uperiora purgamibus,fed negantes per aife&atn,quod niagis exafperari poflir,humotes malos pertrahendos. Verum tameo non ego refponderim his, quod Aurelius Cclius ad lingua: reiolutionem curandatn crebns vtiiar vomitorijs; fed in hac jpfa_■ cauia dico,non noftram htnc folum lenten tiam, neq;noftraemetica noxam illatura.-# taucibus,*quinetiam his fupra quam leétifii^««Tucathattica bencfjdura. Quod fpc«at ad iuftragantes, & aufpices ; Aetius eft vnus,quidiâ:o iib.c.57. d/fercis verbis pro*

* tenus eft ha:c,-maximum autem remediu*n*> inquit Archigenes,purgario frequêtior cxiper pharmacy fortiora,& votnicu1; à ra<*. mibus per intcrualla fufeepti. Et informs; n?,rum In modum autem eificax eft,quod ex ^ ater:o coaftat,& oâaobolon appdlatur. ’ aterij*reolos 1 ».ipumçnitriobolos très, yoapjs dra.i, hare in aqua diluta in o â o ca*

apotiainformojmaneq; duo, tantundemq, E £

ve-

7* De f efidente ¡ac profitante velperi exhibco.Purgatenim citra molefliS fupernè,aliquandiu quidem permanens , Se foluens.His vero,qui robufliores fune, port triumdicrum fpatium rurfusexhibeo. Siine autem hxcorthopnçis» anhelofis, & «gfd fpirancibu^propofita.quodfi velis ad anginam diôata vomicoria , idem ipfc cap. 47. Archigenis remedium, quo v to r, inquit, ad occultas angina*,mirabilitèr etiam condu* cit anhelofis. Elateri; oboli dìmidium , fpuD12 nitri obolos très, finap.dra.i. c o n te rò cum aqua & informa. Mouet autem vomitnm elarerium cum o !eo , aur melle tritum, & penitiifimè illitum. Ita quidem ille,’qui & poftmuiras ibidem propofitas formas vomicorium prodidit,& illud M artiani, quoi & ad opertas.& mamfeftasanginas prodeft. Prteexige,inquit,mercedem.Aeris vili drac. Xll.atram cnti futorij drach.Xiil. myrrh* drac.i.elaterijjdrac.i.fpumæ nitri dra.i. filüs taurini drac.iiii.excipe m eik,& cum pinnula quam penitiffimè illine. Ita quidam in ca pite ilio . Veruni in antecedente 17. multò Iuculeotius feriptum reliquie: vtilia etiam-» his fune ea,qux vomiconam vim obtment, maximè illis,quibus grauitatis fenfus cire* ventrem hacret; qu* confirm ât&a!ijs q«>‘ bufdam cxperimentù, quæ fubdid t ibidem A uth or.H iC A< t i n s , & antiqui al»/- Q f i b u S ifti non acquitfcentcs fortifie produce^» «juod mhilominus oblçdentur hx parte* tran-

Putros a b f i e ß u 7 1 «ranGtu bi!ioforuüi,& corrtiptorum humorujo.Vcrom o imprudentes, ergo prcöite« m,inquam,aiTeruari biliofos, & corruptos humores in flomacho & h;fee lo cis, quam è próxima vicinia, vndè fit anathymiafis educifcm cl. Anne audiíHs Aretai Cappa »• docis oraeulum,qui vos monuit, è gula, & partibus alijs refnndj œalum in parißhroia? Si quis verô diiplicens fenfus ex rcieäis ad • hfieritfaucibusjhancvciq; licebic prorinus gargarifmate fiibiui, quemadmodum & offienfadeiedionibus ínfima ioteihna clyfmis idoneis abßergunmr,aut laceffitus catapo-* tijs acribus venrricu!us,iufculo,aut apoze®are fuauiorereflauratür. Sic nihil fit noxse refiduum,& multum vomito rij emolumcntum.Acceffi; & in veterum ícntétiam Sym. phorianus Gampegius 1. 3 med. praxeos c. r.Icem Amatus Lufitanus , Cent. 7. cur. 90. atque etiam Martinus Ruland. cen t.i 1. «ur.6x. Hadenus ¡am excuflimus offendicula vo* nntorium: altera nunc controuerfia na fei« tlir de phIebotomciugtj!ari,quam neduau* profuturam.verum etiana obfutura m ... *ruunt nonnulii, quod ad fupremas par cs lacia phlebotorne aduocatura fit fangui* CI®'Pot<Ms ,quam auocatura, proptere*_. ejaod rapi eoianguinem credaor, vrtde feif: “ra a promanet idem. Verum liberé fa'•ar,pigcre melaboris in re patente , tu.Tu» £ 4

fc-

Dt peßilente% ac prafoc ante fecundum esperirne nta,tum fecundum piacica eiariifiinorum Auchorum, qui & nil improbatunt hocce praelidij genus,& fingularirer etiam approbaruot. non ìmproba rune, Beq; nhibueruoc exordio faciendam: quia quod veline homines ifii, primo reuulioriam in pedibus>& brachijs inflieuendam, mox de proximis vaíibu$‘euaeuandam,illud neq¿ Auicennaferuauu, qui iib.j. h9.tr.r. c.XJ.ait,& non puftponatur phlebocomia_* venæ.quaeeft fub lingua, immò oporcec, vi apériteur dia eadem die. Sic Am. Lutieanus Cönc.7.oWeru.#o. nuila interpolita mora» auç vacuatione alia pofìhabita fub lingua veoam £etuit,& hotniné (eruauit. Sic Ron delet. Secand* eamen fune ven* lub lingua eadem die,ad materia: deriuationem > qu* facile fluitj& locum repler;vndcdifpnça, & f*pjifimè:fuffocatÌ0.H*c ille l.j.meth.med. morb. intern, c. 5. p. 3 a5. Sic Camerarius spud Schenckium in obieru.l.i.Patamj meis temporibus quidam Seholaiìicus Grarcus orjundts expræcipua familia, fangujpeus» vnica iioéte ip Anguiam acutiifimam incidir,vna cum rumore lmgu* max aio ,v£ ll3rim loquendi facultas adimeretur illi. Cuq» tam celeriter medicorum , & chirurgo!um opera vti pon poflet» ipfe præiente animo» lioguam acu o cultello decuflatim incidir» aefatis multum fanguinis effluere permifit» quoia£ìo,rurfus loqui cçpit. Medìcus pofica

P u s rot ahfttjSa.

fteaaccerfitus,pauca vmuerfalia, & torucn corpus rcfpicientia adhibuitjprsefcripfarefìa viéìusiasione , lingua; vero vulnerata pulueres ex Thure,Boio,& fimilibus iìecantibus iafpergi iuiEc>& ita intra paucos dies conualuit. Sic interdum fortuita remedia alijs funi effieacìora. Et p o te r e i (j re<3è interpreten?ur,id prifei ianciueiuntin morbis non excelientcr peracutiSjòt inadukts: Ac vero in pueris , qu.bus monito Gale ni iru la i.meth.c.i^.St lib.de cKerap.per faoguin. miflion.c.17. & 4-acut.25.fas noae.ftexhanrire fanguinem,ii neceffitatis, tk vrgenti* vi phlebotomopùgamus eofdcm feme!,& vix in morbo veneoofo:verum efficaciter puhgamus oporter,pr?Ì£rcim quia miras cot,& hogularcsde hac pblebotomia pnerogaciuas prsdicarut,- Soranus prim tipi Bpheiius, liag.med. c.a 1. Alexander Tralhauus, 1.4. c a .Razes,Meiuaeus, Auiecmia, Haliabbas, Albucafìs,Author kb.de ana . viu. Profper Alpinusjl.z.de medicina ^ìgyptiorutn, c.p. Andreas C^falp.1.6,art.med.c.j.Ioh.Heurn, libr.de cap.morb.c ij.Riolauu.-» in medendi methodo pare.c-proprio, ac Do<3or Zacuj^snouiiììmè in principutn medicorum hi“ oria, 76. quem legas velini, multo plurea nos Authores buie prjlidio fuflfraga« rosreeenfentem. Equibus omnibus audi Aquarium, l.j.meth.medicinahs, c. i.perhi“ cntem, ctiam in caufa noflraprofkuaow hans

DeptfìiUnttiac prufocante

hane euacuacionem,his iuis verbis.Sunt qui venas colli incidane, verifimi!equecft,eas iouare,cum ianguis copiofior ad caput con fluir, atq; idcirco inflammationem in cere bro excitar. Comprehíídis iam,quarti egre gie per huius viri fentenciam congruat iu< gularis pcrtuSo noftro malo.Vin plura? fed vife,quat appoficè a*i hanc rem ingenio pa ri,ac iudicio refertiffimus Andreas C * ial'pinasl.r quarft.tned.c.n. prodidit demonflraDS, fuffocationem in angina fieri magis ©ppletis venis iugularibus,quam claufo la r g i i ofculo.Id quod icilicet in hoc angina genere praefertim exitiali >ac ter acuto fie* ret facili,nifi,quod ad fuperiora cranfcurrit. Poft qnos omnes Authores mira nos bene« ficia ex hac inanitione deprehendimus.ad* mirati sfit medici,qui nouerunt,agrori fenferune in fe ipfis, tumfimulac aperta iugulari degrauatum plenitudine cerebrum , cutn-> quod feruidi caloris ventilatus exceiTus.Sic quod nedum non obfutura , fed profutura-» maxime fit haec phlebotome, iam viJes.C?terum,quia non vfitarac alioquin chirurgo adminiflrand« ratio eft ignota ; de hac ego in opere efficacie chirurgia:,qua & angiolo'gsl proprio ino loco fufius explicsui. Quoniam autem in manus admin.flrorum tonforum rceidit h?c adio : Si Fet rum Paul una M*gnum Isb. de venís redé feca^dii , c.*adierrat, yel Cynthij Amachi Neapoiitani

Pueroi abfeeju. ebferuatoris noftri nouiflìma praxin. Quauis autem dubitatum à plerifq; fit. de non.» attingendis Sealprovenis colli, tu propcer infrenabilis proflui saguinis,tupropter vinculifubijciendi metuminthilominus equidé oflendi in priore parte efficacia chirurgie, qua de angiototne venarum, & nullum ian* guinis fuperiundendi metum e ile , & inane prorfus vinculi formidinem,cuius vtiq; vfus necefle non eft. Potlhjcoffcndentur & noftri,quod ante cedere catharticum faogui u’s decraCationi voluerim : curii inucrlo Galenus & Galenici ois ordine confueuerincprafidijs hifcc vci. Veruni iftorum diflenfuseftmihi fedarefa. Cile. Porro meminerunc fanguinis emiifiones,fub venenatis & peftiientibus vitij* haad probari d o d is, nimirum quod inanitis vafibus pofiic vis rcncnata recurrere ad interio ra, atq; edam quod hu c afifcdus generi vi* rium imbecillitas adiunda fic. qoare ne mi rtini quidem eft.quod Galenus in lib. de cibis euchymis, & cacochymis audaci* ta* *at eos m edico*, qui non dubixarinc in peft'lenci febre venam lecarc, atq; ex aduerlo commendar cos,qui peftiientibus in affedi< bus abftinuerint à fanguinis decradionej, quacademprudentia, & cautela magnus Hippoc.fi credimus Pecri bah; I. de febre_» P'ftilence,demonftrationibus, ne venanu» quidem attigic. ita quidem antiqui didattires

:f.;P 11

76 f

De pefìilente,ac prsfocante

res nofìri, à quorum decrero non difcèflit Heurnius in libro de pelle, Ioh. Vierus quoqueincuranda febre maligna abftinuifl’o fé vcnae fefiione profcflus eft,quod hancinfeliciter ceffifle ammaduerreric. Ex aduerl'o tamcn eft loh.Forcftus,qui libro 6. obfer.j. de morbo epidemico in fauces, guctur,pul ci ones irruente fcribens ad Iacob. fratrem-» dicitexperimento non inurilem, neq; detrimencofam libi compertam fangninis è vena detratìionem, neq; etiam hanc damnauir> fed approbauit Auicenna , vbi de febris peiìilentis cùratione tradidit.inter quas binai fententiasfe quali medios facientes Hieronym. Fracallorius l.de contagio morbo1 rum,Ludouicus Mercatusin cobi, medico. 54-& Hieron. MercuriaLl.de pefte c.a.cenfnerune conftantibus viribus,& plenitudine fuadentc mittendum effe fanguinem,verum tamen in affefius principio dumtaxa: Miaqi hoc elapfo tempore fanguinem exhaurirc.» eft languentes perdere. Cui nos placito ad; harentes & Temei & morbi micio tantum-» fanguinem minui volumus. è binis autetru» prgiidijs carharticum prxmicti placet,quod tutius,& prteftabiliusid videatur.Quisenim non enucleatè videe, & pciiiferi vici; vim-» die dui citius, & huius fotorcs fuccos abitrahi prouide. Quaquam vero nofìrx buie aflertioni quidam refragari, nofiqjcorriperc coocntur,quod ptimo quoqjtempore Ga rbar:

Pueros abfctjfu. 77 thaxticum,& illud vcbemens propinan do* ceamus,quod eftconrranormam expedandas codionis,& contra mónita fapienturaj» ne quietos humores perturbemos & crudos frtiflra mouentes irritemus. Quibus camen refponfum volumus, quod cogamurinrer peraciuo:& pefiifero morbo folliciti, & feftim e!íe,prxfertim ira fuadentibus M. Ga leno l.b.de medicara.localibus cóoon. cap. 3itemq; A!exandr.Trall.!.4.ret medicf c.i. ac nouiflimé Zacuto Lufitanoacuto, & experientiifimo ytatis notìri viro > in 1. de_> princ. med. hiftor. C.7S. quam Lufitani viri Clariflimi diiputationé adeas qu§fo L ed or. Obijciat& quis,qui audeam equidé fcal* pro tonfillas percundere,quia facile ficexaterbentur.Verum,inquam,!ion obtrudo his; quod Cornelius Ccifus 1.4.c.4-fac»s altis plagis palatum inciditjitemq; Paulus 1. j. c. 17. 'temq; Cfl.Aurel.l.j.c.3. ipfamq,- linguam, & fauces,& palatum tenui,ac longiori phlc • botomo fcarificat. Etenim,inquieto locali fanguinis detradione tumentia relaxantur. Non htec.inquam,obtrudo,vel fimilia ; verri tuendutn affirmo decrctum noli rum, quod tonfillas vitio tadas crebris idibus conciditHippocratcs, l.z.de morb.l.decimo,& 1-de atfedioíiib.num.4.& Corn.Celfus 1.6 rei dedica:, cap. 10, &i Cairas Aurclianus, 1.3. ^orb.acut.cap. 34.Tamen poft fcarificatiooem micibus gargarifmis vtcndum voluic

78 Tie pefíil.ae pritfoe .pueroi abfttjfiil & O rib ifi ss 1. defeat f.c. 20. 61Ifaacus praét. C.41.& húc fedatus Cóftamir.us Afer Chirurgus c.38. & Garicpótus I. i.Paflionarij c.2}.& Hieronym.deniq; M<*rcurial.l.de rtiorb.puerorum c. 12. AndreasTamayus*& m edia omnes Palatini Madruefes,& in Hifpania lea ftil.fcarificatus tutus, & frugiferus tóiillis extumefeentibus viíus eft dodifs. ommbus:n6 itaquidem ada&orú cum lancinatione d’g'.torum impreffus^qro perfgpi vulgares Medici cruftulam elidentes vti cofueuerunt. Quo d uinitus, & m r t Z i veré fpe* dauit Aetius eodem sflo fermone c.^d.dicenSjConandum a.eft in vniuerfum,ne digi* turn quidem locis admoueamus>auc lenifaltem tadu manual admoliamur. Eteoim in ic i a d quos maxirre in rebus duWi/s homi* nes confugiuru>vehementius illinu , fimulqi iiiflimmatutn locum cpmpritnunt, fimulqi cruftam decrahuot, quod minime faccrecóueni priufquam eleuatam, & v»x innitécem cruftam conipiciamus. Quod ft tnim adh;* rentem adhuc ci u¡ á aggrediamur, vlcciationes in profandum magis ét procedían!' flámationes confequútur,augentur dolores» & in vlcerafcrpentia proftciftt-Sccutus hoe Aetij monicum eft Paulus,!. j.c.26. fuue cundís aftblet: Compendióse aucstn án°* bis de pcftí!étc> & prefocáte pueros a bíceffudi&urn fit ad hanc horam vefperci- anís1, Ianuarij Ar.JELll.iupra M .D C.D co lueíIlU,

auction gr«ti*8.

fix

79 E X C E L L E N T IS S IM I V I R I

TH O M A E B À R T H O L IN i; GASPARIS F. ILL.DANORVM. la I J b r u m d e P a s d a n c h o a e p e f t i l e a t i C l . V iri M a r c i A u re li] Seuerini E X E R C I T A T I O N E S .

De Fefiìfer* A »gì»* Per te Affette. Exerettatio /. Vanquam Iuris Confulti di» tìarum non ignorem, cui» pam effe , immifeere fe R ei ad fé non percinentijtamen fponcc id quicquid eft viti/ incurro, due fatodu&us, fiue affe&u. Duplex hic ex P*ri iuris diuifione.vcl in Rem, rei Perfonl. ^triq; debeo,quod prseflo >quamuis impar sonatus deftituat volentem. H * e vere fpe* c'ofa,qnam 4dignirate, & Senacorij ordini« crnamentisclatiifi:nam indigitabat Vlpianu*.llla & cauiam comple&icur, de iura.imfi indicata iit , prò ventare accipicur» ^*«1 innata feieodi cupidine ampleàimiir Su°tquot «ortfsta {\c&ora gcftamus. N e« o*l-

I So Commentariut culpa: metus apud Paulum J.C.terref.quum infra miiiimam fubfiiiamus negligenriana_>. Dolus abeti,Aipulationem interpone , ncu terrearis, qui placidos oculos promifiili. V/rinfa; cauta ad r.os fpeébt, quanquaau alio Soie caleritesjhoius qoidetn per bendi* dem,illius por t a* tirata. Perfonatn vis ? Se* uerinus eli auree Sole clarler, Rem ? pedo na: par,Non fubie<3o,vt barbare loquar,fed necc Aitate.Cunas quippè excutit,in quibui v: de Daorum filiis Seneca,ipfe caput polo iniu!it,puerofq; ad caiami duaum vocauit, qui interSenes Oraculum fedet. Affetìroné antiquis ignotnm, fui vero tempori?;,& foli horrendam , peftilentiam dico,qux puerorum colla velut fatali fydere afflar, & accu* ratè vidit,& depinxit ingeniosè, fine ideam morbi fpeétes, fiuecorancìi ordinari, quo jE/colapij vice qa!lum,velobtinuit, velineruic.òd corruptam àfteSionis natura pars, cui impaéta eft,refeftiir,de quaiitigaut eru diti femerciartim dioerfirate. Cor ali;-prin cipe«! terrefìris domicili;, ali) huiusarcem in Psdanchone affici crediderunt, plurei collo irfidere vtriufq; velut ponte exiftimarunt.Neq; aliò diucrtunt conieàura?. N°s <fuabusdiilin£ionibus rem omnetn amie3 cócordia eotnponemus. Vel cnim fymp*0' mattina expendimns fedem, vel morbofu^’ & ambo; um vel primariam, vel fecundafl3Quamuis con raro coofuiìo tam loco* pura»

T borna BariboUni.

rum quam affeâionum in turbatomortaliS ftatu exfurgat, vt vices primarias hibeac modo ha:c pars modo alia • Altéra ex fympcomaturn natura emergir côfideraîiojijsi* vel morbum !ege neceiTariacatnitanrur>vel cafu iequuntur,quod per accidens Philofophorum filij dicerent.

Rurfus afîeâiones pleræq; qu* corpus vexant, duplici vtplurimum locoefferun* tur.vni quidem inhærcnc, arboris inftar, ra* dites alciores velue in terra defigentes,aîten verôira.vt non nififrudus, lataq; femin« germina oftendanc. Hune fcholç modum manifeflatiuum vocuarunt,iilum radicalem,commodis notionibus rem omnem complexæ:exquibus quç dcaffeciain Aogina puerilis atracis peftiferadede oriuiftur controuerfiæ>facilè ioluuntur- bnimverô primarium fubieum,& fixum radicis tn m orem , cerebrum c £> qu* grauia rerum momenta prohibè rent nieipfum concrecum corpus dicas I V î ? ,mrplens caluariam, fiue interftinâos feH- Cr >" nus,.^ue principes vcntriculorum e , iue ^eniq; membranarum tenuium_j efrfe/*118' ttinc velue radi; exporriguntur c |, us * & ,ngrata dicioris luis merces in_. irPn! i ClU ^ viciniî omnibus appenduntur vénales,!« Parifthrr ijs, feù Tonfillis, larytiSu,a5mu!culis mecui omniu.n_j uientious,reliquisdeniq; hanc ccmpa* F

8i Commentdritti gemperficientibus. Non alia fané ratione philofophorum Princeps, & antiqui natura? moderatore« irafcibilem anima? poteftaté, quam 8»^««/»'* in corde flatuerunc, quum tam enperoculosefl’e racur, & ardenti vims imagine terreat.Pari quoq;;pa<fto latens inu iecinore virus per extremammanus,pedifq; cucìculam modo exanthematum,modo et' fiorefccntiumfpecie prodit, ffpius per inguina bubonis,perq;decoram facie aphtha? figura efflorefcit>& qua: non in externis fingit interiorum caufarum ludibria. Nempa»> cauta? fubcunt rationem fubindè morbi,ac* cidentium caufa>qua? vel neceffaria funt, vel minus.Vtraq; locum variant, & modo cade cum morbis fede concludutur, modo diuer* fa.Qua norma fi fymptomatut« omnium tn Padanchone expenderis fitum, alia in cerebro {tabulari,vt fluporem, alia in colio, vt ciufiamfin corde alia,vtfebrcm, &ahadeniqj iu pulmonc deprehendes, vt tuffim, « fuffocationis periculum,quorum tamen nu lam pro neceffarijs *itimamus,quod in tan1 ta varietate,& incerto fitu fit manifeftuow, ex varia cerebri affé ¿bone, modoq; in dumdependens. C$terum à cerebro mah originem cum Eruditiifimo Seuerino noi r deducere,durior fo tetlab or»nififiacem ip pi aftuliffet. . . NoS in compendium , & eius ratio

firing«mas,& nofiras. Vrgcmus

Tbornee Bartbolinì.

ratinarti puerorum coaflicucionsm humidi fcraccm copiofiifimi, & rnorborum piuriù ab ea humiditace dependentium,qurcu.Ti_j in cerebrohumidr, frigidiq,* officina confifìat,non cnirabimur in éa arcate vberiorem finius peftilentia: prouentum. Humidi aure excedentis puerorum cerebri varias imaginor raciones,naturales parcim,partim fa ä i. nas. Origini quippè propiores candenti ce rebri ^muiantur tempcriem,qtiam in vtero, tenera stare nondum exfictacionis opus aggrefl’a . Fluidum autem efi Embryoni,& yeiuti diffluens ©crebri coagulimi, longiori inter tacita matris ciaufira quiete torpidú, quodtardius excitar debilis nati iamfscultas,eomagis quod perapertum diurius finput externi frigoris experiatur iniurias 5 humidiore vifìus inftùuro per aaisfuccufti,&eiufdefn ,fine diferimine*, condKjonis,adulti cibumconfirmato. Vne aci.è inquilinos puerorum morbos, Coiculem,Exanthemata, aurium humidita. ■ ’^oni'ulfiones , ronfillarum intemperies, : ° 3. ^ ‘ PPocracenotatos , foliuicapi- Vlli0 a'cripferis.Augecdc cerebro fufpi^m eonflans obferuacio hominum iu . vf„X[atlÌ i quiincladishuius admittuntur :nr.m tu” Utrofemper ferè,vel capitis aliqua fi,,. > vel deteriore confirmations.?, hu):!n ma§nitudine , fiue figura ab incuna* cuiis vexari. & F x

^ Commentarius cnidamfuiflc exerecam, de quo experimen to non dubitem 5qui malora in capitis vul nenbus videnm,fcquenribus Exercitationi bus ordine fuo recenfenda. Dicent tamen fcrupulofìores, Anginamu efle.adeoq,- non cerebri,fed colli affezione, rateor.i^fjod autem ad mufculorum reponenrconuuliìonem?in mufculis, neruofiique lilorum aducrtitur partibus.Non ergo d lerebro,ncruorumfonte? Viderintfanè, quid reiponfum veiint, ne proprios iaqueos ,V curranr,qnos nobis imprudétius obtendiit. Vomitum demdè vrgebunt, Cardialgiamq; ". ,Ca sfFe^ s hmus com ites, ilo ma chi vitium manifeflmsprodcntcs. Quorum neutfim à iufeepta nos monet opinione, Ilqui* em a cerebro vtriufq; deriuetur m ateria percognatam neruorum progeniem fexti pans vencriculo largius circumfufam, qus iiomachum nauieantem mouct.tum i n capi tis vulnenbus,tumin hemicrania. Cardial - ] g:am autem idem excitat cerebri influxus, 1 hue in ore ventricoli, quod cordis nomeoc ¡atura dignabancor C elfus, Galenus, & Ap hi odi fi* us, iìue in corde ipfo.quod fingu-, h n tr,ft!tMf fcnfu cum cerebro afficitur,non tam vicinitatis confenfu , quam neruorunii membranarumq; origine, arteriarum, venar-™q; commercio,quintino ief* ad pulmoiK-mipedantesparticuIa neccfTario viciniU :iitu r c * cordionoq; labera faam iittprimunc.

Thom# S artboUni.

munr.Hi’ncaftimare licet qua veritacis fpecic vitalium a&sonum pr$fidem,eor nempe inprimaria: partis participationem afcifcac Vuj claiiis non infima: quidem.Certutn eft, & extra dubitacionis aleam poiuum,ot*iniii malorum hanc claufulam, fed qua: fequacur cerebrum non prarccdatjeo pratcipue argu ment,quod fine febrili intemperie Paedanmaturet* cerebri non cordis afreai ¿udiciun). Cor enim omni alien*,cottarisq; virturis aduentu veluc ad rein di«er,am,& noxiam quocunq; gradu contra*■ rn perpetuos pulfuum morus vcl retarat>vel accelerat. At vero alia cerebri conlitio.eorrupcionem fine vitalium inrempeeopiq; perferr,donee venas, cordis duus.vitij magm'tudine infeceric.Imo ex f o , n e cordis conienfi!,rRortetn inducere quid -tat ?quod animalium fpirituu ad v i t x v f a atrniuxta neceflariorumjfata moderatur. ecerebro medius fidius inPaedanchoe minus am bigo, quain de eiufdcm parci‘0ciefafem maii, ne prierogacinaiiu» • »3fcribendis.Quippeinteriornobiiio* lt ,et£ . receiTus,quern medullam vocar, A P is princeps excludi non mcretur,apui tlefias Vlt$ redec^ bitrium , & poCcct *• c n5C cn,iT! neroorum origine per r .; ;^ ir!s ‘°famen in mufculos ceruicis , laiaucium difieminatur, par I to * >ad latera trachc* exceriora recur-. i 4 ren-

88 Commentarmi rentes neruos vocis ferè, & refpiratlonis tnoderacores expándeos, quos in fanguinofo hoc affedu non leuiter lasfos deprehenditnus.Quanquà causa ali), inter quos Aedus, in impedito pulmonum mocuconiecerit, eftmedul!f,vel horum neruorutn. Atq; hinc problematum plurimorum pender (olucio, qua: torferunt morbi noui interpretes.Quo fiat fato,vt fubito iùbindè fine alia manifefta caufa extinguantur agrori 1 Iti promptu ra tio q u z lìd , ex cerebri nuclei condicione, qua vel ieuicer lasfa, fiue ab interiori incide* te,fiue punáura exteriora, animaos inopi nato mortisgenere profternir, quod laniorum artificium folo acus in ceruicem impaótu apud Subalpinos improuidi boues experiuntur. Ex difficilioribus nodis, & hic eft,quare cxanthemata, & colli excumefce* ria alibi,vt i?pius «»»fir/nS« inonnit Cous Senex»falutaria in pelili enti tamen Angina ín ter mortifera fignahabeantnr? Ego breuitcr duplici nomine exidalia pronuncio, tà cau te racione,quam fignì. Huius refpecèu mala» quia nobilísimas cerebri offkirias monftrat fiacum,ea malignas maceria: copia grauatú, ve fuis terminis contineri ampiius tiequeac. D eterior caufa, qua: vt maturius moriendi neceifitatem acceleret, recurrentibus neriris oppletis flrangulantem humorem fufci* tant,in mufeulis alioquin nudis innoxium-»* JEa dubij enodacione non parum Aphorifò' ex

Tbomit Bartbo/inì. eat Hippocrates fencenti* mucuabimur lucis.quam • ' » * acccndam. Sonutn fit exterius vigere huinorem,in Angiris, quacunque,fi materiat u vniueri g fequarur,& extra neruorum raitum fubfi iac. Vltima io finubus latet difficultas.qu* re 3è expenfa-, eorum natura difraret. Quatuor in vniuer» fum demonltranrurab Aoatomicis, crafl* membrana: veluti ventricu!i,quibus cres ali; Syluiani nuper accedunr, à me primum in_. Anatomia Locupletata defcripti, inferior nempe fa!cis,& lateralesduo. Horum om nium preflìor cum arterijs eft copula; ex la tere altero venis fociantur iugularibus, ad quas velut canaliculi ilium fauguinem arn2dant»qui in fuperflua cerebri nucritioneex arterijs venerat, adinferiores iugularium«» ve nas, foli to gyro rediturus.Vnde fi rationé, vt par cfl,fubducamus,ex necefiario horum du<3u expeditam delabentiscaufa? morbific* ad partes in Angina arte&as, collumque viam exfiruemus folutionis,ieu Crifeos gra* t*a,quae fubinde per narium hatmorrhagsam perfìcicur ex continuata longiifimi finus falCIS cum fummis natibus communione; non* nunquam & lepius quoq; per lacerales finus v.en‘s deicendentibus sofercos abfceifu cri tico ad colli partes tentarun Quanquam_» nufiraneam non raro operato lodar Natura cb impieci cerebri,& corropci vehementiam,qua jn finubus giumefcic fanguis fpiri-

9° Commentariut rituum dcfeéb,& ad nares corruptionis la be lofeâus,altis, putridifq; apthis commutacur.Cuius nriufq; & finuum,& nafi turpes facies in demortuorum feâione Maximus Seuennus aduertic, E X E R C IT A T IO I L

De Angtnofi AftSlus CauJIs. Vplici nomine caufarum neceiTaria inueftigatio,ad intimiorem afteâus no* ticiam,& feliciorem eiufdem cuiacioneni_.>, quæ vtrumq,’ fequitur . Vndc natus magni P ergameni ex caufa fcopus,quem Præfcruatorium paiïïm, alibi Curatorium appellar, prim uni roedétis confilium, cuius inuidèam necefiitatem quum perfpexiffec oculaciilimus Seuerinus, maximum & Orfais, & amicuia: nofiræ ornamcntua>,eam in perquiré* dis pefliferi morbi caufis adhibuit felicita* tem , quam 3tali ingenio nobis facile pro* miiìmus: adeo in his virumfe præftirir, ve quod addi, vel emendari poiïit.fruftri quæras, nifi crepidam Veneris cum Zoilo cibi ìefumas culpandam . Ego fané de venenati contagij fufpidone tam certus film, quam-» qui cerciifimus, in qua demonftrand3 adeò anxiè fudarunt magna: mentes . In eiufdem tantum natura hæreo,nec emergendi fpcsjì denegaueric manu Inclytus Seuerinus.Qui nem-

Thoma Rartholinì.

LTd^ 7 ^n1f f î ^ ’ ÍUlmídUmq;ÍÎ£^^'ninaru,^ ut e(iepoflìt,m quo calons, Ciccia; clariora elucenc veiiigia. H r5 'C5 a, aeris temperies’ & calidsj qu* in. g -cas has merces mfaufta aura aduexir VrentiS panrer * correnti* fiJeri# J cauda minaci Cometam nuncuparun!, par 2 OÌ' Ì US e*âus,ardentium fc b riu ÌL *ftas,ma ignorumq; bellorum ignita: faces Orbem ¡arri ferè cocum.ab eo.quo vifusfuic & ^ ^ lîliCaT d C,ep3^CenCeS, tCrrarum ficcicas* paucol ï ,dr qU3COnq,JCrenfes audias ™ paucosgu!* fax interprétés. Dehinc ingés faucium ariditasà qua Citi perpetua ferediuexanturAngino/ìdnfsliccs lìciculofì Tand i'ió ^ u f OÌCS^MOX VenCn° rum naclua c 0 ' t o m à ie CXJ ; ? pkrUimI>- <nccimur,acq; quod ad Jucis accedat proprietà-

C De Àn"° Pnm0’ & feCUnd0 ° ? eris ^ S m m !D13Dt,aiTI LUCC P3®”! CXpofilìbes S et? mvcuntUrduào»-e fiderei oruari Ï ! ° Umine R.o x,as quabtates derilii C œ liæ.pCrTa’Ca!0ri’ ficcoq; f3uec °acuraS ic ili r ; ? Ì q ite ?5per,es ÆSypii»M elit», ^H ifpani* M*»A Pnìlai>i-a«i »Neapoleos,

heVofìS

■qUOr?® l0C0rum »oq'Hli'na-,

P u " n S f nl iaCefiieCur- T a :i'-cm non reacriiiiicattr^ CnriSln cçrebro analogia,que animajl/qUa iCaubus miito cum ipiricibus f t a l ,n o rCedf Aiqai necP"eri c tale eft cerebruaj, pringrino) , ve tri *

Commtnîarius

euicimus.recipiens. Ingeniofum quidsm_', fedcauiæ noftræ ex çquofubferuiens. Pueri* Iis quippe humidior çtas , cetebriq; fimilis conihcutio morbi augent magmtudinem„-, & periculum,quia ncc ætati, nec naturæfamiliaritate vlla contagiîi ficcum fimi’atur. Quorum veritatem cuiuis notum Hippo* cratici aphorifmi confirmât oraculum. Verfa aurem vice, adultiores aetatum progreifu faéti, & ficciore cemperamento confirmai facihus contagiofam anginam perferuntjfed difficilius inficiuntur,quandoquidem tum-> ad recipiendum promptiores fine humidior ç:as,& cerebrum flaccidum, quam ad paliendii iniuriofam eoncrariç ficcitatis aâionem.Hac procalidi, ficciq; contagij fufpicione,quum liberiori,vc meus eft mos.caiami duitu hic fignaiîem, commode fubijc ani* nuim recordacio contagij contronerfi dupiieem die iiatum5proprium vnum,akeruiii peregrinum,vei fi Philofophorum nociones aeelamaneem placide feras,vnum per fe,per accidensalterum : Ilium in calore,ficcoqne naturæ fuæ conuenientiore confiiiere, hune in cerebro acquiri humoris propnj, & aiieni periufione,vnde humidum fieri venentim» quod fibi reliâum ficcum fiierat,varijs,qu‘* bus abundat larga iegete caput, humoribus admixris, quod innuere obfcurius vifus eu in morbo facro Diuinus Hippocrates.EqW' de ni eo inuenco medio non parum non I*' tor>

T h o m a B a r tb o lin i.

tor.quod fine vilius offenfa dubiu apud me natuin proprio Marte repreflerim. Atq; de caufa propinqua hacoccurrebanc. Ad remotas refirrem lubens,quod ali;« intadutn video3nadua Venere® iuis femina, vel à Parentibus calabe infe& is, vel nutricibus attrai9:.i,quibus deindè aeris nociui acceden te maligniate infaufta copula nouum mor bi genus prodmdum , tanquam noua ex Ftydro capita. Quòforfan venere® luis colli, neant iìgna manifeftiora , vleeratarum fautium, f'amiliatifq; plerifq,- didarum nationum veneri,cerebri primas partes exercentisjradone contagi; eiufdem,vel eò per feuitatem delati,vel per oris fusionem attradi, aliorum populorum immunitatis,quibus liceccalidis,feumidifq; ignotior hadenus libidinis huius frudus. Qui quidem quo pado per interualla hos,illofue aggrediantur, nopoli Mercatum H fpanorum dodiilimu plura condere, ne poilHomerum Iliada_» waioriaufu quamgloria videar tencaiTo. Cauiis externis toto genere alienis fummo tonfino aggregauit cordatus iuxta, acperP>cax Seuerinus,ciborum familiarium pef» ‘mosfuccos>quales fune herbarum quotidianus vfus,braille®,laduc®,& ante omnes *jngorum,quorum venenatam qualitatcm P enis buccis vetcres decantarunt,in emen^ndis adeò ex arte folliciti, fiue vomitu fu^neojquodfuafic Scribonius, eoq; aqua

84 Commentariui calid* potiM’t hortabatur Hippocrates, fi ne corrigendum mifcella,quorum accuratam i'criem Celfus,& Plinius Valcrianus texuerunt,vc& Macri varia extant, qua: —— qucq', fungorum dtpellantfumpta .

ve nenum. E X E PvC lT A T IO III. ’

De Strangulatorij morbi ejftnt'ta. Bfconditus more fuo naturalis morbi flatus,qui totapud Libitsnam abfcon« die crudas iimu! & mauiras mortalium ani* m as. Expofitus tarnen in lucem ab eo , qui plures !uci reddsdit, quam forpferat orcus. Aurelius nerope Seuerinus, aureus vere fa:cub do&or,& feuerf Philoiophi®, qua; non verborum inuolucris, fed rerum conditor, leQator flupendus. Hie miram aftc&ionis Ideam in iyderatione cerebri,quam Grxciindigitabantjcorruptiouem a!ij, pari eloquent!a,& ingenio repoft:it,quod multis quanquam prematur difficukatibus, mearü tarnen partium duxi,egregium efFatum ex plicate partim,partim vlteriori fulcro itabilire,fi fauerit genius,nunqnä alias iniquior. Palmarium fiderati cerebri argumentum prsbent ipfa corrupt® eius fubilantiar indi cia ab Hippoerate de Morbis reuelata,quo-

rum pleraqifuis exprsiFa coloribus in An gina

Tbotn# Bartholìnt.

S ^ £ eí ¡ í era' me inCerPrete)dignofcas. £x capite dolor vexat, qui fi fpinatn occuper, vel veriuspenetretjinufcttJoslaryngis, ciuf. S í , “ " “ 08 ,n C-lbera atCol,ic »fi penetrante n , Ì COn-r ,n *-,,CCtduau» Per arterias, e. g ì d¡nano potius, fuetoq; curfu per ve nas iugulare« defluat liquati cerebri caufa_. ad cor animi defe&um, fudorem ex vehemenuon nature conatu, & notìes ex dolo returbantes mfomnes obferuabis:Si ad vé^cul. vicini os delabatur bilis,aut pituita., ma orum in cerebro caufa Cardialgia excitacur, $ ab acrimonia, putredineqj aiter, ñus erofis venís,vomitus fanguinisiSi dev e h e m ^ * Í Í Cereb/ J’ d iir ° l u r i o»ex e a d e m

fehementiadifruptafanguinisconceptacn5 rceriar, v e n z , & f in u s ,e x n a r i b u s , q u a v ia ,1* m o r r h a g ia m c ..

fufcipjas

a lib i

*uIC n f c , s a u g u r iu m . A lia n o n ta n g a m

cfan ar Ì ° dem, 0raCul° Profe,aa> quia_, Ü * erari fune prorfusab hac

da „*“ fi»!5ri» lu iific fufpicio excludenf T a d , a a confirm3nt Partís afiela; devtr¡M^aílr lCS fu.PraaPPcn^»quartini fiante Ató i, fPhaccl)fir»us facilè approbabitur. m:

fus

° C e ° m a S l s <* u o a ! i a s n o n

f e m e l v »*

tom,,riUr'i^arum

c *u s r e i e x e n ip ! u m in an a » m ia n o fir a L o c u p le t a t a m e m o r i x p o f le -

Puer¡°

ex N ic o la o F o n ta n o

p r o d id im u s ,

c ÌsrefÌ U ,U fd* m. A m f t e io d a m e n f is , q u i p a u r c t r ° a u ««s l o c o c e r c b r i , & f p in a lis t n e -

dullg

Commentarius

dulie aquam limpidiffimam fefiatoribus oftendic,ex liquata,putridaq; cerebri com; page dubio procul expreflam.Vt miran no fatisvaleam Cardanum fummum alioquin-« natur? artificer«,fideratum vfpiam in lesio ne cerebrum obferuari, temerarie negan. tem fenfu oculorum repugnante, & ratio* ne.Enimuerò vis fiderationis,vt Hippocra* ti GaSenoq; placuit, in corruptione firma* tur j& vitto quocunq; quod bifariam fuperinduci finn perfuafus, à manifefto nempi caufarum primariun incurfu , & occulta venenorum iabe,iile calore,& trigore,h$c peM enti aura fpiricibus >& cori iubflanti* ini* mica,cou(eruante calore,Si par ti« debellata, confternit cerebrum , rcfoluit, & glaciei inflar fundit,reliquaq; inducit.qu? lìKpgxrif adamiiifim redolent. Quam putredinis ipecrem mollis eiufdem,humidaq; pn»* cipiorum miftio tanquam ex facili iequ«^ vt in mmio Ve net is placida? vfu expert! p'u' res,quorum immutatam «5 «>*?«« fubitantiam vidit in Epiftolis Horitius. Ration®® fuffulcit experienti* fides fallere oeic*a», qua: cerebri abfciiTus.fphaceli amulos,lfP‘ fsjpius propalauit. Quamuis huiuseftativ*' rs arem eo fuafus racionis momento neg* m n t Serapicn Arabum dofìiffimus, qu° tenficnem pars frigidior recipero minus deatur apt?;tan é verior Aben bina, vu»6 AuiceDua,extenlìonem cum nutritionc,^ .

Thoma Barti almi.

rebro nece{foria,pari paiTu compofuic.St ex huius veritate.illius neceifiratem fummo iudigioinduxit. Qpod quotidiano rerum eoe* ru propto ailruimus.E nofocomioPataui* no quidam preterito anno ex vulnere capitis accepto curarus, vt quidem credebìt, quum certa falutis fiducia exirec quadratefimo d vainere die inopinata morte defungitur. Ciufeexicij cum variantium opinionibus incerta efler.mox aperto cranio euidérrUrlk °mpa\UÌC inS 'nri vifo in iub!ìantia_, rl apofiemace. Similem fuperior huic tiffim CS US ÌnJPr0curatore quodam FloréiffimsNat.onis Germanica, qu? Patauij ta & c !S Vn," criì f»Pplemeotum,Mufis gra •

efflnr fr?n'®!I,a; Heipublicae Venetoru.ru» emorefCir5protulerat. Der i l ? Capitis contufione negleéìis primA Ptl(!cìcnt,ain remediorum pratlidijs m aluro?1? ? ’ brachioru,nq;Paralyfi mox r e b r n wandefatOCcffil* 1» cleuaci ¿er& ceviti allcuius momencì enarum l*tera^ Ceffum ,n oppofito Jaterc rat n ° mPafuit*ln eand^m rem confpidiiTefì, odon;ej obferuatio L e ta rg ic i à fe r« cerebri parcc abfcefti a d h e r e f i i ,n:eri0ri cr3Q" oflis P3r* tcr,s h~ f r S* Necabfimilijfoporofus al-

flane* maoaicjd em° rarUS’ , P°^cmatc c i magaitudinis aqua repieto tnucciU. G gi-

Sg Commentariut ginofa,prope neruos opticos in media fini{tri cerebri parte,nobilitatus. Quid autenu longiusabiceflusad has partes aduocari? Propius intìituto fauct Hippocrat.Anhoriiiica dicendi breuitate cerebru certa dicrum norma fanciens. De cuius ca rnet) interpretatione, contentionis funetn-» ducunt Eruditi.Galrnus de fpbaceli princi pio expofuit.eo du£us argumento, quodd perfetto nullns regreflus.Applauferunt tan to viroThriuerius, Marioellus, Hoilenus, M ercuriale, alijqjCommentatores tnsgm n o m in is i cruditionis,qui imperfeSum putredinis gradoni cerebro condonarunr.Ve* rum contrari) fe prabuerunt Braiauolus, Cardanus, & Plantius ; feruidè non fideretu cerebrum, fed concufium i quacunq; «ucì externa, fiueinternacaufa propugnante?« enim pro«i™**«"‘r® *“ no raro li mili fignificationis flexu permutart i fine dubio,quod iugulare ex repentino i •’> ve!cafu,notar,vnde Apopledtcutn cere

affeaum per fidetationem tllam mgentose cómcntus eft D. Antonius Stella, Napolita ni Gymnaiij non fydus folum, aut (Iella «le« Phoebus. Quo pertinent laudata Cardan » Schemkioq;percufibrum exempla Ciac ce* iebri interioris offenfa à folo concuflu tiofa,quippe violentiori motu turbati p tus»&c6flriaijnifi mora tridui ad fe»loc“J redierintjde Apoplexia conelamatum^w ì

Thom* Bartboiint. 89 c¡!¿ cxpreíTiíTe Cous Sene* putatur. Sane quanquam fuá hare fient probabiütate, nojm tarnen in totum Galen: menrem repu diare,ve cerebri incipiens fie ir.flatnmacio, q li* ad naruram fuamredear, pure confe s o , domata caula,& viribus á tertio die fuperioribns, quod ei in fing ili;, fiumani d;> mic¡lij particulis vfu venit.Quin fi met a r b b tnj elfem, non tam principium folum, quan putredinis,perfedú in H ppocratis iphacc° gradum induceré Hic enimpion imper rectus,breuem mortem accelerar, liquidem vi * apud Hildanum, Carpum, & nos quoq; cerebri non exiles porciones vulneraci exci!at line vit* noxa quidem, non pucredmis particulars. Adhæc iiderationisilla fpccies, quam lethaleni inficiatur Hippocrates in^ 1 °I r LCUrn car*c °® s capitis,& cuti vicin*,o£ fubieâo cerebro aliquam corruptio ' a em ,mpreific. Quo loco comtnodè rus meminero,de quo nuper fummo arris öetrtmentomorralibus Io. Dom inicusSa» ux ohm in Praxi nofier, Patauij referefii f 10n^ía CCre^r‘ íubftañtia gladioli impa«nrufiujumperpetuo, rehquocuratovulinrA (,neJdetrimento h*fiíTe,aut adionmn_a o>i,odo,nifiquod Corniciali morbo cotierafVltam cran‘egerit. In quo profeétò à lì titri,IOnem‘nu£aimmune cerebrum extiriímn11? 13/-"1' Sola nos vrgecadieda Apho‘«ociaufuu »redituar à íphacclo poli ter-

tiara«»

po C ommerltariut turn lucecn non obfcure (pondens.

Quam equidcra Marciani Hippocratis genij fequutus du&um,tranfuerio hinc ftylo perfoderem.partim quod eius conclufioms non meminerit in opere dc Morbis, partim quod inter ea numerari poiik, qu* 4 curiofisfe&atoribus huic praefertim feaiom amda leguntur, quam querelam ip(e pluribus hinc inde Galenns infiicuit, tacircq; approbarunt SenenfisHugoA ThaddjusFlorerinus, dum rnunere explication^ hdchter funftijParticulam Scptimam data,vt videtur.indufiria tranfuolarent.Quidquid aucem fit,hotum fyderationetn anginofam m dupliciponodifferentia, vel emm totius elt cerebri fquali tradu per vniue num eius Orbem cerebrum pariter.fcmedullam diftura, vel flaccioris parti* fubftaotittn wfedco*. Huiusrurfutr,velprincipium expendo, v complimentum,& vtriufq;velaequa'etru. vel inarqualem tradum, ex quibusfutun re rum euentus certiori augurio dimnab.mus. Svderationem namq; totius.fi ad medullam perueoerit,nulla falutis ipes micabit, lubiF-neo inuadente exiiio.Cmus ex Galeno ra tio in Commcnto, quia affedus fit g am mus,& pars principalis,nobis oui folaro meduHam,non cerebrum, oÂŤc _ rcbellum,paitibus principibus atccfetV A cuius qnoq; nobifitate acciaennum g

T homi Bartbolinì'

fubftantiaperieulj, rum maxime vbi & in*« quail's fit,exciufis vafis, membranifq; & in ter initia putredo vcrfecur . Non tarnen ve ideò cercbri taudem apertionsm , gna ^ , propofuicin fpbacelq Hippocrates m eoa* cis,& pofl eum H ollerius. Quia inperfe<ào fphacelo frulìrauea,in incipiente pericia lofa,ipfogue malo acerbi.or. Ccererum hoc agmine ira ordinato>facile eric dubicantiu dÆcülratibus occurrere. Princìpio durum nonabsre videbicur ce/ebri in angina corítípíionem,millas febres, phrenindefue fe9U!>quam ex leni quocunq; crani) vulnero t0 Jnfurganf fympcomatum monftra, & ci * fa mors.Dubio difficili varias adaptabore« pon bone s, quas pro cuiufq; palato quiuis c ig«.S«licee nomina in morbofo ftatu non f ex,£ua vulnera plus partibus principinocere,quam abfceflus,vlcera m a g n a r j |ni’-Iìot*tarc,& more,quemadmodum fin« g lapercurrentipater. Pulmo vulnerimi.., •mpatienciffiinus vómicas , tabidorumq; vlfuM ln ™u'tos a,inos perfsrr, propriamque . "antl* corruptionem tanquam in finu v;(?Ue^n.C(îrcu:r'^cl‘t • Nobiliifimum cordis v. ^ ^ ‘Ceffiis paritar in auricula, & in_, riari ^ ,nl,' tumores ibidem tx vario mace los 1mcontex' Uc,rtos> cálculos, vermicuffibmdrtam,^Ìr,^Ue^‘nem’ v!cera* maguo cicm Cmporum ipiramenco, quod vix x punàurani in fimfiro admiccerec. G 3 Pa-

Comment arim

I t Mii

Pari pa&o vulnera* fiue iecoris, fiue veilcat, flue inteftini tenuis.fiue demq; tranfuerfi fe> pti pro lerhalibus ablegat Cous iudex» in_. quibus maiori vehementia tumores , viceraq; & fleatomata, Iumbricos, & quoduis inl'efSt genus pacienciflime diftmguas. Quo rum fingulaex Authorum diligenti le&fonei plurima ex propri-a experiencta , alibi fufius enarranda,non dubia fide mucuor. Ditieriicatis autem ratio,fi de cerebri conftitutioneloquamur, ex qua reliquoruaj fiat iudi* cium,ex cardiori vicerum, tuberumq; generations,& illabente acre, mea quidem conie&ura emergit. Succeiiino quippe conge(bonis mometo cerebrum,in fenfu pigrius» putredims noxam velnt confuetudine fami liärem finefubitanea totius immutationt/ ampleditur,donee virus totuai compleuerit orbem,fingo!ari pratfercim crani;,meinbratiarumq; obuallatu abaerecutum excerno» adeö in vulneribus capitis fugiendo , vc fi exaftam qualitacum fymmetriam excedar, ccrcum , Ar maturum a-gro facum acceleretAddo foliitioni prsediöae peculiarem vene* ni proprietatem , quat in peflifera angina-> natiuam cerebri temperiem ad fphaecli cotrarium habitum fine inflammatione primorum elementorum fobole,apcaeft fledere, i non alia fane rartone»quam cordis n a t u r a l fine febre no rarö peftiientias lues infringe Opponent & fimjluudineni, vel fi Philo#'

pho

lU i

y hom<e Barthoìini.

pno effe Ucce, idétitatem morbi huius cu Carojfoporofo affcfiu, alijfq; quibus fpha* ctlus cerebri communis videtur; Veru:nu enimucro & afte&us fede, qu* his particu« * tantum cerebri » illi fjpius quoq; oblon* gata medulla,&r efte&rice caufa feparantur, 1 1 ai!ra q u*dam maligna,bis ex communiu umorutn aliquis nafeendi debere occafiooem.Acq; ex Iffa medulla, quo fato nequej Apopicxi*,neq; Epilepfiar anginofo morbo Jnducuncur ? De yrrifqj fané iam dudum fuit impiciojtiec dtibitarem euenire vtrumq; (ì per veneni vim diucius pausa fecerint d i a tonica Cymbsc. Imprimis augetur de C o rniciali affe&u conietìura,ex natura setacum eneriore,fpuma circa os moiieuris, & dierto Aetij teftimonio,qui infantes hac aura circa collum afflatos plurimos in vlceru n_ tepurgatione conuulfionem paffos affeue"Jdquod neuriquamde vehemenciori conuulfioms fpecie.aur Epilepiìa fed letrfo¿T ìaltus a!iquo,aut comraihonis grftucfE«o>qualem m pueris alias vidimus,libentius « J r£ !*“ * r , quia peftiferx fuff'ocationis

Qommtntariut IX E R C 1T A T I O IV.

DeCuratione per Vomìtum. N angina fuffocatiuaprimas vomituipar-

ces allignai magnus noflcr Seuerinus.De cususi confili/ veritate,vt verum iatear, impensè femper dubicaui. Omnia difcuifurus qug in conrrarium obucrti poflunc,experiar fauencis genijdu<aum,an calamum dubium in Seuerinianam opinionem flexurus fortafsè iìt.Adhuc enim dubius hiereo varia argumentorum ferie promotus,qu* ex IndicatitibuSjVt vosant j Permitcentibus,& Probibentibus in angina: pefìifer* fcenam prodibunt.Initio quidem ab angina peftifera noti indicari vomitum, difpar vtriufq; ratio oitédic.lila enim morbornm, qua: corpus miferum vexanr,acerbiffima , & maxima cenfeturjfiue mociim fpe&es.fiue moretn, fiu<u partem 3fretìatn intuearis, fiuè fymptoniata parem atfe&ionem comicantia. Vnde ri media poftulat virtute non inferiora, fiqui* dcm ex Lesbia medentium norma , magni? morbis jem cdia magna applicentur, quoru vicem vomitus non fupplet, nufquam inter magna auxiliaab artis noilrse conditonbiis rcpoiicus. Ea enim nommis prsrogatiu»-' gaudenc tantum vena; in cifio, & per a!u0111 purgacìo.Neq; p eccan ti humorisiitus vo mì-

Thom* 3 artboli»i. 95 roitutn indicare potis eft.OracuIum eft ma gni Pnrceproris noftri, morbos ea parce-r qua proximi funt»educeados,& qua partea fingulis pater exitus,iliac excrahendos.No* ftr« aurem affedionis noxam non vencriculi ambitus cample<aitur,fiue caufam ma li confiderei,due malum ipfum , fed illa ce rebro,hoc parcibus collum componentibus infidet,quas fedes per vomicum proximum expurgan quis dixcrit? Verum ex permittétibus inueniamus nè vomitum vtilicatem_* iám inquiremus. Primarium permittens fic robuftior corporis confticutio, fiue quoad vires,iiue quoad confitmationem, moxfufficiens artas,temperamentum aptum, 5í tádem confuetudine acquifica vomendi faci litas . Haec in morbo anginofo p.uerorum_» dcficiunt omnia , qui corporis na?uralem_* inibecillitatem minus refiriere pocenteuu»» «.tacem puerilem,& ignotam confuetudinis mtercipitjitnò húmida carne pnrditam, de qua cautioneHippocratis extat effatum_ji in veratri vomitón; nempè remedí; vfu, vi tandos maximé húmida carne prarditos, & lub(iccos,& balbos,& b!?fos.De p ro ib e n te arcate Aetius,- &Pliniuscum fenedutc-» puerile comungút ad veratri vfum ineptam. Quod ideò ampledimur libentius, quia 8c V|res in his , qui pelle hac corripiuntur na tura partisi,partire morbo debiliores, qua tondicionem «tati puerili prohib*ntem„# addi

Commentarmi

ad di voluicin Emeticis Petrus Caftellus, vir Maximus. Prohibencium vomitum in angi na noiira numerimi aogent imbeciilius pueroi u caput, coili virtù & choracis affe&us. D e capite Celfus pronunciar: (^uibus ca put irtfirmum eft, maxime alienus vomicu) eft. Et fuader ratio vthementiori (fomachi motucleuari ad caput per (c imbelle vaporcsjtorbari fpirku$,& concuti membranas magno argri capiti* damno . Quanquam Cdius vir eruditus Emeticoium faucor de capite non morbo, feci nati ra imbella, la r o ^ raro interpretetur, noftri inftituci ta* mcn iuuat conati m puerorum naturale^ ccrebn flaccitatem ex mala-conformatiO' ne,& feminarij parentum veneni, & aeris peftiferi influxu delentcm,quibus ad fidarationem peruenifle fupra ex Scuerini men te demoniiratum quum fit, maiorem fané capiris imbecillitateli! nec vidìmus, nec còcepimus. Vomirum quoq; in gulf apparatu morbofo damnant certatim omnes anti qui pariter >& nouitij. Rotundo ferii one infinuat A abum Princeps Aben Sina noxiu vomitum jis, qui pcftus ftritìum habent, ■ & malèanhelant,colIum g acile , & apo* ikmatibu$,quz in ipforum gulis nafcunturi apro . Piofetìo fidifpofitio colli nuda ad apofiemata purgationem per fuperna inhiber,quanto vehementius pratfens iam g»tg abfceflus ? D e quo clarius Galenus coitimen-

T homa Bartbolini. 97 mentatur de humoribus,cauédummoncns, fi quem in gurgulione, aut faucibus,auc cer ulee,morbus exercere coniueucrit. Quorfi authoritatesinuida firmaboratione . V omiius quippè inabfcefiu colli anginofo n u feriain ex ventricolo noxiam reuocac ad affeiiain infigniter partem,conatuq;vehemeti eandem irritai, St fidiccreliceat, contra omnem medendi regu!am,qu* per parcem afteàtam expurgari humores conceditnufquam,curacione defungitur. Simile de affe tto thorace,contentifq; in eo partibus iudi* cium,qua: non alibi magis quam in iuffocatorio hoc puerorum affettu à vomito dila* cerautur , vbi & refpiralionisadeftdtfficultas, cordis defettus,& fuffocationis pericukim. De hoc Sibili* folium Paulus ¿Egineta recicauir,vbi vomitus commoda ad exam5 vocans,adueriari refereijs, qui fuffocatiombus fune opportuni. Reliquorum vernate ^fi'monio furami Medicina: reftauratoris . ergatneni tueor, qui libro de Humoribus «n purgationibus per fuperiorarufles fuadec obieruari, afthm3ta, interna vlcera.ac pulm°nis tabem,iecinoris pariter colliquatio(anguinisfputum.Quo cum fcntir& etius fideliter de Vomicibus monens, fanguinis reiettioni contrarios effe, ftrangula| us vteti, naturis naufeabundis,animi de¿ •U!JS" ls qui à fuffocacione aflìduè vexatur, qui ex quahbet occafione caput dolent. H o-

$2 Commentarius Horomautem fymptomatum ferè om« nium quumin Padanchoneocula ta fideaduercamus.miraculo fane non caret vomitum perniciofum in faiu is vocari auxilium.Vt filentio pr® eream rcuulfionis, & euacuationis inodum, per inferiora tentandu.contraria videlicet ad partem laboranté via,per vim quali reuocari. nolente & natur a & ventricidi flruéìurafin primo prasfertira vitf (infine,inglutitioni deftinata, non con trari® regurgitarionis officio , d quo & animantia c f sera, & ftomachi rotundiora fibra rum ofcula,poii pafium vejut fine natu rae adepto confidents abhorrent. Ec haec quidé contra vcmitus vfunn animo concepì. Quibus an aiiquid ex veritatis fonte reponi quear,porro vide.bimus.Nan latet mihi dif ficile faxum volui, fed obfirmandusanimus feria naturae cogitatione, vc ad vtranqi controuerfi® partem prompeum fe exhibsat,& indiffercncem, qualcm fubiode Anficorum gratia Scepticiindui nus.Adprimum quod de minori vomicorium.quam requirat mor bus rnagnus,efficacia,-non vno modo refpoderepafati fumes. Enimuerò vomitum replicabitr.usin fortiori medic^roentoruou' cenfu haben,quan-t purgantia, vndè valentibus ta; turn heileborum propinai Hipp0” crates, purgations m per inferiora, debilio* ribus.Quodq; inter mag ;a remedia dGa,e' no exuiet, duplici fatìum reor de caufa,ft°

T homa Bart boiini. 99 quia propofiti memor duo fumma generis remediorum conibiueni.diuerforum eradicatiua,fangninis nempe, & humorum alio* rum,fub hac purgationis nomenclatura eri! Emetica comprehenderitifiue quod minori !oco,remedij hocgenus,iiUmauent,qao, fanè citalo male ab Eruditis Hippocratic« antiquitatis fe&atoribus Pergamenus audit. Quod fi id nolis refponfi,debiliorem morbo vomitionem nullo meo damno affumaaiLj, fed optima medeotium infticuto, morbi non faris cogniti exordio debiliora teotantium, Ka viam monftrante Coo iene libro de Locis. Quin exfencencia fchol^ communis, pr$parationismunusaggrediatur, dum ad ma* iorailla pr^iìdiaadicum flernat fecurior.Ve* rum ex rei veritace,qnocunq; remedi,’ gradu vomitum habeas,pratmifia veni apertione, magno vtiq;auxi]io,reie<Sionem peros pr§cipicingeniofusSeuerinus.Maior ex iìtu hu morum vrget nodus,qui cum Pidanchonc non (it in venrriculi cauo qnserédus,fed tho • race collo intermedio,& capite, fruftravomitum fine vtilitatisfenfu mokiìum excita'nuis.Hunc vt foluamus, diiiingnéda femel 'omitus indicatio primaria ab illa,quf fecu«iciturjfeu peraccidens, deindè inter ani pr5euntem,feufouentem,& conimi* anj,mox inter lymptomata, &morbu!a_* cciiiatahiefeparatione vtendu. Primariò smuem vomitmn indica: pr* fens in ventriculo

zoo Commentarmi culo materies,fecundanò vero vicinarutn.» partium plenitudo)fiue ob communem reliquarum partium cum ventricolo confenfum mediantibus membranis,vafis,& vicinitatis iure , fiue neceiTaria fequelse ratione per reuulfionem humorom,& antecedentiscauf$> forfan & fouentis euacuacionem,fiue demq; per vicinarumcompreflum, qui partim re* mocis ordine redo communicacur, partim quiefeentem fingularum vim ad expellendu fufcitat.Et quamuis morbum preflìus non-* tangat in cerebro fixum, fattameli fucrit,li cauiam fouentem derrahat, leniat fympto* niata,qux ob infìans fuffocationis pericolò, vnioerfam ferè ad fe opera trahunr,& morbi prauam fobolem incollo manifefìà vel exrerat,vel imminuar. Quo id autem fiat mo* do,poft pauca edifleram. la ad lìngula progredior.Vomitum dixi feopo principali ex ventriculo Iatentem,impatìuq; artìius mor bi puerorum anginofi caufam expiare, qu* fomicis infiar perpetuo noua mali incremcta capiti,collo,& rhoraci iuggerit» fiue bilis ieruidioris fitiubfiantia in «reginis iam, vel porri malfgnitatetn trasmutata,fiue pitui ta candidior,quam auida pueroru ingluuies quotidie generar,fiue iporadici veneni smulae putredines iopcriora partium aflfcfia fa' uéccs.Seruit infuper expurgandf vicin? me di/ ventris regioni,in quam per artenaflM •fperam ex fauciu voragine deiiillauiclabes»

Thoms Bartbolini.

iot

fulcicata refpirationis difficul£ate>& in iiipenoribus quoqj-extrcmo fuftocacionis pericu.o. Quippe excicarus à vicino ventricultV epcj mufculorum motu pulmo,co«ringitur firoul,& di&um fadum exprimit, quicquid in eo purulenti colledu hsret.Cui motu fubfidiaria phartnaci vomitorij, pras* icrtim Antimonij, opera accedens feleda_» «ila trahetidi qualirate peccancis puris particuhm ad ftomachu vocar, vel reda perfputum iecernit. Non alia quidem ratione , quä in tubercolo pulmonis cQ vomicu pharmaci vi concitato pus cqnjequutu in l.de Morbis ppocrates prodidit.Non id per ipurü fo tomat arbi.'ror^fedimrnediao ad ventriculu duan per phremcas arterias ex Diaphragmate produäasjvd cceliacas venis ventricuh per anaftomofin cómiflas, vel alia qua • cunq, via ignota,quä indigna fubinde natura exie modo facit,modo faääinuenit. Expeaitiori modo gul* partes in Pardanchone_> vomitu inamuntur, ab Emetico videlicet pnarmaco tranfeunte,partim refoluente co1: -m 10 t0ll^ ‘s peflem,partim infiamma ne a temPerante >partim quoq; concuifiof , r'lumcommuni fpontaneam adiuuäte 10nem.Parem,fi nonmaiorem ex voHtu vchtaten, experitur caput in abiceffii nrimr,rUm füftocai° n o primario tentatum, nn ?*ateri'* ftmentis reuulfione, qua ex c ° retrada,ipontè fua fuccedit capi-

io a Commentarius tis inanido tanquam iure fucccílionis ad in feriora prolapfo veneno cp rechnica quoq; medicamínü attraSione pe¡ fieitur.eo plane modo,quo per ma(bcatoria,& nafalia fluetem humorem elicimus.In quo rerú conatu conturbaturcerebrum, & proprias partes conftri&utn vehementius agit,ad vencriculi membranarú contraftum fe componendo, continuara partium inter vtrüq; compage, qua: ad alterius mocum mouetur, & ad conftri&ionem pariter retrahitor. Quod fuperioris purgationis benefició noncapitiper aliarum partium confenfum folum , fed & affeilo falutari euentu prsebetur, vt fexcentisin locis proficetur. Antcfignanus nofler Hippocrates,cumq; vno ore fequuti om nes, qui Diuina: Arti nomen fuum inferuerunt.Cetera permitrentium dubia ad indicationem Virium fpe&ant, temperament* nempe,3etatis,confuetudinis, qua: quid age* dum non prohibent, fed menfuram fingulorum,quam quanrita.em nuncupat Galenus, vt in puerorum morbis, dcpilium, aut in(uetorum non fitadeofugiendus vomitus, hu us in debita a:r,»re,viriumq; me fura ex cedentes vfus gradu minori temperandus* & quantitate. Qj o digitum intendit Oraculum Courn in Mo bis, ad aphtham pulmonis curando fi pot : ns (if a gro tus, Vcrac; urn per (e, minus,pocioms ditrudium exhibendum (*' piiii-

t T boma Bartholint. i©j piífimé praecipieos.Qui indicantis vomicus fpet ficus gradus in elefiionc materia: medicinalis quoq; ad vfum *tatis puerilis, Si téptramentijvariari absre non eric> vtnos non promifcna eleaione Psedanchonen vomitu.leu veratro, cuius iam ob ignota pras* parsncfi rat onem inoleuit fere vfus,feu alij's vehemétio^nus curemus.fed benigniflima inbij ialucarispraparatione, quam in omnc tormam mutatam pueris anginofis innumens innox'i exhibuit Seuerinus verus Partm nopesM achadn, & ipfifiliolo Hyacintno,quem dulcedineauxibj adeó ccepit, vc nliguas feré menfibusd Párente sumo pre cious non fiáis perpetuum vini eius hauüfi iderim extorfifiéjea tamé cautione,vt atais pueniisintuiiu poculum exigua dofidiret.fc.am rncdicaminumfeleéiionern antiJ3«is fuiflfe vfitatam in virium infirmitate no ■ ani conicáura aifequor,debi!iufq; vcratrii Í0rtÍ0l,bus a¡bú pr?paraffe.Quadi™ 0nc v,s aduerfantium nobis authori. m irfinrT?‘tuIr,<luaruniaíiqus á pueris vo« nioi-n^ ? ^ . ebant,a^[n'ttebaotaIiquaf, idq; teronpr k llcb°rum,quem albo przferunt ob Z L T ™ »nediocritatem Mefues, Manoua e i te^ ° ní Ironchus,(^ !a: °P ,nionoftra nara.nni , U^ P p o cw cis in acutorú vi&u fiena*ta n va .entcs Eléboro albo reuellédos ad vber?iat,0ne notaujt-Notandum aute«n rem argument! folutionem, vinfi, H ®ta-

104 C o m m in i tr itìi *ru»iq,- roburnunquaadeò in Ps anc^ ‘ nt s pnncijT'o <iifie£tù> nifi fatale portenda e* Annullirtm ediotcm andutn,vt enia-> Emetico! um repudiet medicamenti, narm-, in vigore mot b. i.bétius ijs ab{hn'm u,.C 5luec. eio prorsut, quz eaeft acace, ve cimi aliis ortus lui m.num fine d.fcrtmine capiat,facili fc.licet veotr-co.o, & I^ o . humotù in eo copia.vitìus ratione humidiore, & reliquia ad fequendumarcis Medica? du-

cua nona & capite laborent anginofi pueri, & celio,ò itborace. Repleatur fané caput „ c ita to vomite ? ea facilitate cuanefcenc fubitanci illi vapores, qua generati “ er“ r (ceffante conuulfiuo vomitus motu.quo eie uati fpirituum in morem ex fìo m a c P 5ic»nt)fiue per nariudecl.uia.toe mhnfile difet (fum>fiue condenfati à cerebr g tate per palati infundibulu fccefferinb Qyo minusautem mala capitisdifpofitw'vapori* bus excitatorum m vomttu humor fl 8 tunobducerdam capiti fafciam « lu ^ o a r e.sa pra monuerunt Authores n o ^ ' ^ 10 fi iiifionius fit caput,quanti vt vpmttui rcfi fiat,Emeticorum fora«» yfu ni.oori.quoa ferie poiTu,pern.utandu teieo,de q U b m ticotum vebementia, non «pera > debita,explicandus ommno C c hus, vb roicu min tuo capici aneauwiUbiliu.t^ U

Tboma Bartholini. 105 alibi ipfe cu tota annquoru fchola vomitu probec in vlceribus capitis, infaoia, melan cholia, apoplexia , Hercu'eo morbo,haemi* crania,cephal*a,paraiyfi, & reliquis affe¿honibus pene omnibus, qua: caput imbe cille vexant.Sin eò peiuenericanginofi puerorù capitis ftatus,vt fiderà imitetur,depoiì • to Vomicus confili« conclamandii(n_. Grauius contrari* feocenti* pondus fug* gerit parsgu!^ oftenfa,infl.immatione,& tu more,per quam nouum maceri* forni cem_» ducit euomitio.Sed peritapud nosarguméti vis,qui Seuerinutn omnia medicato iudicio penfantem,defendimus . Enimuerò per partem affetta euacuatioois ergo peccante cauia ducere,inauditum Afclepiadis noneft, quiinteftinoru vlcera,feu Dyfenteriam per aiuum curane,meniìr.ioruru quoduis vitium per os vreri,per vrin*du&u$ eorundé$gritudines ducunr. Vnde maiori fecuriratis fi ducia anginam per vomitu tentamus,d late re tantum affe&asrontìllas lambentem,& in trardìcu materia tuberofam fimul,& damnfi mflamaiionis foluentem, quod vt per parte ?Um fiat comodins,cito traniru tota opus pluunt Hmecica* Oamnu vero fi quodeft, “ 'a,oris benefici; comodò compenfat >quéi modum in te parò diflìmili ad Methodu } " culcauit Galenus.Purgtiooesper aiuiexI ,uCm?Ttcntatih ° c cafu neq;debéc,neq,- pofIir'Nondebent ob malignai nature ; £nsH 2 tu -

10 ó Com m tntariu t ceiíariam copulam.qua oleum igni adderec, ncq: pofíunt ad rardiorem motum, qué peílilcns angina,nulJius mor* patiens,non expcfiar.Naturam contrariam freftra inculpamus, qu* omnem fquo animo cxcretionem

didicit perferre.anibrguis ad id ncgotij fibns non expeliendo,fed firmando ventrículo di« caris. Claudi quidem ventriculi ofiiú vlrró dederim.fed co&icmstantufpiraméto, quo vomitum noxifi plañe damnamus ex Galcni de Phiebotome cótra Erafiltrati feSatores difputatione.Quibus oír mbus pro re nata in vtramq;fenu miara ventilacis,& difficultaté agnofcas,& Seueriniingenium diuino inflinétu omnes íupe ás,quod vt vlterius admiie- i risfauentia vomituj Pxdanchones moméia flriáim pertexam.Agmenducantdar* Au* thorum noftrorú voces,Celfi népe,& Aetij, quorú i!le ad lingtrae refolucionem, & fpaímü Cynicum,hic ?gré fpirantibus, vr & anginis occulris,manifcftiiqj Emética probauit.Nec vtriq; ratio defuit,fi aqua meeum lance rem expcdas.Quippe exciratus motu vomitorio lingu* calor refolutionis damnum facilé re • farcir,& vibratoflexu fpaímu reducir, ab arfiiori auté maten* infar&u excitara refpi' randi facultas,eadé compreífione refoluitur. Quorum preífis ir.fiftunt vcftigijs «ui noítri D e c o re s quidáprffertim Spágyrici Hartmannus,&Faber,vterq; in arte exercitatus, nullum pro angina prjséuus remedij genus, , quam

T boma Bartboí¡ni. 107 quatti per fuperiora reiedioné, experiencia cdoäi. A qua fané angina Amplici ad pefhfcram vi maioris argumenri valer demonftratio,qtiam vrbis nó icd prideni infeÖ«,terror Charontis,& folacium viuorù Seuerinus fsepiculè expertus eft.ldq; pr^medi;1tato medendi conatu.quem vltenus muiàto i argumentorü apparacu laudabo.Na magnis morbis paria debécur fubfidia.& acucis>pefliferifqj im?»«, qu* cum mora certum era* huntexicium,eadeincelericace, & falucifera J natura auxili/s,qua (ieri potei* cmifimè ocCurrendú.Quosperfeébonis números folus implet vomitus.non quiuis,fed qué exantimonij puluerc inuéxit perfpicax Scuerinus, fine ipfum expendas fubfìdium,fiue fubiìdiji tnatsriam.Remedium ipfum cito crani! cu, Si Vehemention partim abfceísú gul* fuftbca* torium refoluir, parcim refolutum euacuar, partim nè in principio cógeraturaccuratius >rohibet. Ac rcmedij materia quid non con* ere i Maligmtati pefìjferai coitrariatur» & *umo opis experiméto maligms fe febribus rppbcatjH-.fljfnmationem gulg fedac,vel extinguit.cont,--, q„am 0 perantur a|,a fiue l 0. i Jn.l ^criônij»fiue Verat u, fiue Nicociana ^bajm oqnocjnjêris magis.ftim vrgenturna fencaneo iuuamenro deber, ve de n*0 Neapoli 4 fe curato mi* c , . ‘ at“ s crtàcncrinus.H*antimooici po1 ûc doces,hi effecius,propria quali pro» H 3 prie-

io S Commentarim prierate'angin* peftifer* infidiantes . Hasc prarcer duphcem fruftum ex totidem vomitori; regrelìu imaginor,&imprc(Tam ab eo in affeéta parte virtuté eo decedente,adhuc fuperftitem.Tandem,vt probare probadflima finiam,eo magis in angina etigendus vo* mitus>quod fubindè naturar du&ufìat, hanc viam in Pardanchone monftrancis.Vc taceac iam fufpicio >es vomicui,canquam contrari? naturar aduerfantes,qoem adeò quidam na turai.m habent.vt non alia via cxcremenra natur? deponant Id in vcroq; animanriu ge nere obferuesjhomine brutifque.Praetericis retro annis per ltaliam c??erani, & Patauij, me pr*fcnte,oberrabatvirquidaconiìftentis ataus,& benèhabito corpore,cui Ann* nomcn ob f?minx primam faciem inditum fuerat.H-.iic cum à primis incunabuloru an nis claufus eflet & anus,& vrinar meatus,natur* quada facilitate duriora co<3ionis primar recrementa ftatis periodis per os quotidie regurgitabat,aquofum vero fecund? co¿tionis ferum per fungù quendam fpong'osS fub vmbilico penduium exftillaoat, quà hi* ftoriatn alibi in Opere de Fungofis Morbjs clarius pertcxinius. Viperis eadem excerné ■ di per os fup'erflua, natura: eft condicio, quia in inferioribus patente exitum genus dene garne,nani quotidiana de canibus,hofq> itot“ caturis hom nibus vulgata, & domefbci» in pr?fentiaru.n trammitco ad fìnem prt p^rSs,

| I

•

I j j |

il \

T b o m * Birtholhi. io? &totiusdifpurationisctrmiou duplici om* ninòdiftin&ione fignandu. Vna cric Morbi, & Cauli,altera remporù vtriuique*Morbus fummus>tocam cerebri fobftariam irrtgans» fruflra Emetici* expugnarur, nouitifvtrò.fic lenioris,fiue in capite, fiue collo affc&>onis confìicutio purgatone (opera, velut diuina virgula,exanimatur. Cattarli in venete pratfemia duplici tempore deiìnitur, ve) morbi principioivel declina ione.Vrroq* moméco Emetica freqtienciora (uaJerem ^go. Ibi ad excui bamlum caufaru cumulù h;c reliquias fortè abaff éioloco delegata*,extergendu. Sed conti a murmurantr audiChCÒ':coéìa_, in declinante angina.g auitate iua adaluum vrgerf,non ftomachum.Cu' diitum vditn_» grauiora etiam vicini* locis exporgaii» vtin capitis vlceribus.pulmo- itq; purèdocemur» &ventriculum collo provine iuoie#u,ron* filliiq; arce irrita Jum fi fpo ¡te nolit. Den q; quod primo vomirui obuertirur ex Hrppocrate in vi#u ac J r o um veratri- linrtgraui« ter danmante.fi Mter inicia verfecur inflamnnatio,r)ort 5 angief iugiilum non petit,quia tt'al gnitarjs certa cxcipir fufpK’Oné , cmuS nulla, lì diiferatur Iperanda maturiras. Ad fummam compleméti dicam v fi.Sa* tius eli paolo vrh'.mérioribui auxilt/s.nacur* pet'clita rri opitulari, qua benig ìionbuS vfendo medicamenti* narurx proditori ha* D«ri;cmn,f,viresfeiant.naincarù debilitate H 4 nun*

ir» Commtntarius nunquà magna remcdia fum adhibenda:qu$ verba funi Rafia in contineteicui adftipula tur Iac. Foncanus in metti. 1.3. par.3. e.7. q. de regulig Therap. Atq; h?c pari cù calamo paflu euomui potius,qua fcripfi>& reieci in d ia n a , antequa concepiflemfin tufiam vomitu?. ab Excelléti piane viro propofiti lauderò, cuius exa&acn omnia fapiunt digeiiionem fine vomitu, aut naufea , vtmerentur , ample&enda. E X E R C IT A T IO V .

D i Sanguini! mifnont~». Hlebotomia: inflamim'ionious necefli* tacem hadenus negare aufus eft nuflus, quanqoà defebribus aliqai dubicarint nouitij.qui in earum cauta i c&rouni fchoU diflident.N eq;angiof prffenrius remeum nome amiquitasjfalucari ven$ feSioois vlu,qui Al bica aeo aujcilio,confertimq, cruorem,fiat-* l*tìs parcibus infidentem, lìue a ì eas accedentem exhaurit.Qj$ quum in P$danchone acuta concurranc indicationes, de remedij genere nos fecuros lubec rario,& experien eia. Accedic aucem buie angina ignota alijs inflammationibus pefiiléria.cui ideò aduer* fa^ur fanguinis turbarlo, quia ad interiora-» inaniris vafi* venenata vis recurric. Pro (e, febreq; peftiicntiali refpondeanr,qu. id faxu «aerose voluunt>ego angin* peililéci min«*

Thom* Burlòolirti. 111 periculi timeo.quod veoeni noxx intra colli ambieum conftringancur,huic parti adeò fie propria,& determinati peftis , ve extra eam veneni deponat nomen.Certa enim fingulorum membroró venena feimus alias partes fine damno occupantia.qux apud Authores (parfim legutur. Vnde'retrahatur licet ad interiora ex colli regione infeftus gulf languii inani fané metu estera percurret. quanquam difficultas hxc ex loco fecado, de quo inferius,prefiìus foluatur.Sed prohibent te* nuiores vires in acutis morbis, malignifque confuetx & ftas puerilis huic malo jamiliaris.quibus vcriiqi noxiam phlebocomia Ga> leni fexcenta locaclamant. Virium quidem inacutis iati urani maturò anteuercacex se guine auxilium in morbi primo infultu prxmiflìs prxparaneibus tentandum.ne mora-* lo igior ialutaris remedij tepus interturbet. Phlebotomiam autem in pueris tum demu damnac Galenus, etiam maxime necelfaria, vt in Angina, Pleuritide, & fi ad animi vfq; fiatdeliquium,adeòq; non abfofutè ex frate fanguinisprohibet miifionem, fed quantitatem determinar,quemadmodum optimè,ve omnia,ntientem Pergameni conera Siluaticu ^ Abuiu Phlebotomix explicauic Petrus Cafiellus. Vel dicendum puerorum natura Galeni fuo imbecillem tra&u temporufumpfifle augumenru ex mutata viuendi regula, qu* iam vmu etiam in cunis concedie ohm «età-

112 Commtntariuf «tati huic interditìu. Nufquam fané gentiu religiose adeò astas ilia habetur, n quonda vifa eft. Meminicnim Pariiienfes Medicos Principi Delphino,nunc Regi Chriftiamifimo vjx bimulo aliquocies aperuitte vcnam, aliifq; idem permifiife. Nec secati parcunc Hifpanornm yEfculapij. In Seprentrionali contra regionu noflrarum plaga ante annos pubercatis nuquam ferè puerorum phlebotomen tentane,vt illue terrarum,Romanum Galeni Ccelum migrafle crederei. Ratio in ex terno frigore, humidiortq; corporum téperie firmaeur»habitibus ca n d id ile m o lli* bus,teneratq; carnis , quo charaéteic fui leeculiGallos dtfcribebatGilenus. Quidquid horum fit it Prdantlione ne* ceflariam fangu’nis immutatioi'é v| rò largiuncuromnes,vt fruflra fim,(itd fufiori ca lamo perfuadeam. Aliquid lamtn locorum differenti* dandum,qu* vt homi^um téperies,ua medendi rationes fubmde immutar. Aniam moniti pr*buit laudati Cartelli mrer nos Meflan* hac de re ortus iermo,q :o in-, angina ea peftilenri rnllo fucceiTu phl#botonitam ibidem inftitui cer’am fidem k cit, Pedonine pratfidium fe in de;e£toric,& me dicavo (implicium fyrupum leu Violam, feu Rofam potulo no fallaci experientia coll >care.Caufam inreftuiore mciIì* a c re ,& biliofo.adufìoq.-incolaruremperana *nto, nifi me faiitconieétura,rcf'en;em,quod non fan* gui-

Tbom* Bartbolini. n j guìne,fedalrerantibus noandum. D e loco maior inter morbi rioui curatores diflentio, qua: ad duo referuntur capita,pars enim excrema pedis fecanda, ali) iugularium vicina fuftinent.Sed ex duplici fedionis fine hs dirimenda.nam ve! reuulfioms grafia inftituitur,vel deriuationis. Illa remotiffinaas partes qufrit,h*c vicinas.Ex alterutra vt io P§danchone fiat eie d io , vrgentior hic fcop j$ iufti fidelitate expendendus. Vrgec mflammatio cum tumore, & veoenatse qualiratis fufpicione. Omneseuacuatione, deriuationeq; impadi humoris indigent, non reuulfione.Enimuerò bzc ad prarcautionem aug nanti vtilis, on curationem prarfentis, qua requirimus. Illa cum opere ipfo vicini perficit fanatioocm , ha:c ad longmqua craheos longiori mora fpem d'ifert,& auxiiium in ancipiti afted jS acutiflim- momento prò«' trahit. Illa venenatum fanguinis cootagium dido citius exhaiiri,,& foras elicit, h*c ad interiora reuocar,& mg, acum holpitem nobiliifi na: arci obtrudit, adeòq; in eamnos comjcit d ifficultatem.quam fanguinis in pediientia abltemij acrius obuertunt.Vtriufq; quippef d * fuopoficione cor tranfit cruor, SI0«in reuulfi locum fuccedic. Seda iaph^na a venis trahit crurali bus,hae cruncun defcédentcm rurfusfolhcitant,qui irenx cau* fonte,TI sdoritur,d quo,vt iugulari, fubclauiaq; cor influcntcm fatigli inemexcipic.Aut lì cir-

cu*

114

Commtntarius

cglum veil's,apert* pedis venulg $ foe if? arccrioli&implenrur,quf mox a cruralibus, & defeendente arteriar trunco, hiq; ab aorta., conrhuo vale petunt.cadan per cor ex caua,eiuiq; afeendente (urculo ad hanc reuellendus humor cranfic. Vtroq, aucem trafiu quanro locorurn ambiiu, & quo detrimen* to affed * partis, & admittetis cordis auxi. Hum protrahat reuulfio fine me vaforum feriesloquitu>.Vnde prudenter imprimis, & adrem fagaxiogemoSeuerinus, in Pfdanchone peflilenti iugularis venae fedionem_, fummo fucceflus emolumenco induxit, qua inpariiftaruparciumafte&u ialutarem an* tiquiM cdicoru Principts, Aetius,Paulus, Trallian ^s, Aquarius,a'ijq; non pauci commendauerant. Pn fedo fiqui Jena in angina fimplici.is. fi ad hacihtcoparacio, innocua, tanto fucceiTu iugularis apertionem expei ti fint omnium gtatumfapientes.maion dubio procul efFi do in pelHlenti,hic Comunda iotemperie circa genus euacuaronu verfabimur,quia eliminari magisamar,qua velcorrigi,vd retrahi. Vcru ex ea Phlebo ome maÂ gnum contrariae fementia: pondus etner* gir.Obijciuot enim ad fupremas partes f a d a incilionemaduocare po ius (anguine ad af* fedum locum,quam euacuarc.Gordio nodo durior oiffi ultas auchoruatibus (oUiru;,6l inrem nottramrationibus.Illasin Diamba poluiffima Scucnnus accuiic>has ex ingemo

QOS

Thom* Bartbolim. 115 nos fobminiftrabimus.N-gare vtiq; non poffunius cuocato ex iugulari, vicino tonfìllis vafe , fànguine peccante , ftatim immediato nuxu alium fuccedere.fiue ex calia afcendé« te,Gue artcrijs carotidibus; fed minushoc mali effe,córra vrgemus.Purridus .n. tótìllis infaritiiijfuffocationis pei iculum intentans, & venenata vi pratdicus lumina vcilitatis fpe ptr fetìaoi venam confeOim extrahitur,(ìue ex venulis partis,fiue ex (pongiofo tonfillarfi torpore.Cui quidem quSuis vel ab inferiori cauae ttunco,velarteriarù iugulanti vicinis ramis recens,puriorq; fanguis nulla pefìilé* tia: labe infetìus vtrinqj fuccedac,nec fubitaneum iutfocationis inferecpcriculiii nec ve* ntni fulpicioncm. Vnde nos,quia omne io.» exhauriendi fanguinis celeritate pr*fidiù,&: cenarti cu>acionis fiducia ponimus , iugula* res (nerico cum Seuerino laudamus. Quid 311 cm nouo fiat alfluxui? Non ad curationó praTcntis.fed prarferuaciorc futuri mali, h$c cura lpetìar,qu* reuellécibus data occafione rentetur. Cftera prò iugularis feótione-r ateo fcliciter expofuit Auchornoiìer.vt neas fit foli lucem funerari.Parua de Arrerio* luperefi ambigui as,quam né inutile ? dachon« futura duplici argumento fufpi. or.rrincipio,quodaifeaibuscapitis, quiusangina peftilenté fuperius afcripfimus, " igulan Pai tis proprietatt fuccurat.Oculis Klo fànguine,ac vaporum pieno turgéti» bus

li 6

Qawìtntnt armi

bus artcriam ircidt rúcGa'enus, & Paulus, ldé inPhrenitide imperar Panaroli Romani Medici obferuationes periuadét.Maniæ ve ro ad miraculum vfq; cum Ægyptijs fuader Seuerinus, quod prarienre MarioSchipano ^grauiffiino Parthenopes Hippocrate,&Celio redmiuo non infeliciter cefleric. Morbo euoq; Comitiahidé remedijgenus meprae* fente in ampluTicno Incurabilium Nofocomio applicatiti,nifi ícrupulosú aliorù difluafiflet confil'.um.Qnibus cum aft’e àibus dum Pçdanchone cognacionem habet, in pareti) phlebocomenlubens cocedir. Altera abeuidéci racione ratio fuccurnt. Ditieda quippe capitis manifeäa aliqua carotide arteria-, fl entern ad parremafFeää alioquin ianguinem interapir propcè,& próptms euacuar, bine .n. partibns luggeritur languis, cxtndè per venas interfperlas rediturus. Quod intìitucum.vtpotc prçleruationi dicatum,cómodius peraàa irguiai fi veoarum euacuano* ne referuatur.Modum auté iplum fi äionis, & fe^tç glutination-s dexteritari C hirurgici relinquimus, qui id exAuthoribus noiiris exprefiîus didiccrit.Prarfer ditìas phlebotomes (pedes non iniuria de linguae,nanutuq; venulisdnbirarur.an eodé medcntiû feopo vernar,t aptmndar. Anginam certè exfeâis fub lingua venís prrfligaííc Medxorum an te ùgnanos,extra ci bitatioms cft ait à. Nec minora rcihiexnarium,iìuc ipoutanea, fiuc pro-

T benne Bartbeüni. 117 provocataha:i»orrha£ia fpundeo, qua maioribus vems in viriûimbecillitate fubflituit Abenfi*«,apuc) Æf yotios adhuc nô foli pucrorum ç'aci,fed auultiorum in omnibus doIonbus,& capitis inilâmationibtfê quacunq; parte occupancibus frequentatâ. Hancqfeo fidcncius admicterem,quo puerili f xu cornmunior>fpontè fua narura plerûq; per nares fe exonerate,quod alibi inculcat Hippocra tes,& ratior e ex copia faoguinis huic çtati, minus abfumêti familiaris,GaIenus repetit. Probauit eandé propria expcriécia Ama.us in fébricitante puella mnorum decem hæmorrhagia largiori à morbo bberata, nec répugnât Anatomica ratio eundem vsiiarü dudum i iugularibusfolito carotidum arteriarü commercioexpâJens. Vim opinionis firmat crebrioresper nares in Pçdanchone vife crifes,quas quia eô vergit hurpor, pru des nature imitator promoueat. Qua méte Ægyptiorû medenres,telle Alpino, criticis diebu?,quum per fii'las al'quot parcioré hffnorrhagiam pryfagiu.it,nares ad profluuiu •rricant.lrritan lautetr modum variutn di» Dcrfi elegerût.Æ yptij fcar ficatu totü opus féliciter abioluüc.Huropxi pleriqj hirudi.ies ifP^cant.Setis fuillis ianguiné prouocahâc •*i<‘Hianus,& Rôdeletus. Al f alias imuerüc ^ fio'-es,quas longû foret rccenferc.Placée ■ f’ a fcarificatio, nec difpliceret ferro alurù veuaru inltar refetari nanû vafcula,

i i

Commtntarius

vc& aiiarú corporis partió,qu* inanitionis indigent.N dcio .n. cur hirudinú tátus apud mortales creuerit amor, vr quacunq;artate, niorboq,-omni Neapoli,& Panormi frequétius applicentur,cxquibus tarnen cor fiflulj vlcerofar in Xenodochijs quoridic proftant. Q u z incomoda ex maligna beOiaró natura augentur.quá in P*dáchone,per fe maligna ferió vitaré.Vt íilent o it uoluá abominatiocis imaginé in fanguiíugaexpreííam,qof r«medij loco nobis haberi¡r,quam p a n « vice olim Numen voluit iufto iudicio morcalium eruorem lingécibus brfbjs cxpofiturf .Quátó melius barbara Indoiúgens hirudinibus acúleos íubftituuntcanis cuiufdá H oitztla cuatzindi&i, qui hirudinum inflar partí! l)S admocimonpriusdecidunr, quám fangume cauirarem rcpleuerir t,vr ex Mexicana Ano nymi Hiftona apud lili ft iifimum Equitcra Caífianum á Puteo Rom« intellexi. In quo nomine, vtaufpicatlTimo, & Dsuislacro, fponte acquiefco.óf ad eius limen pedetm-» fiflo,vbi pleno coníriíu Mular omrics habitant,dí Chantes, r>¿ vlttriores greílus malQ aliquod ornen íorfan oScndcrec.Quanquam plurafuggererctgenius, qu*m amiciífimi Seuerim grada diffufo calami ohfcquio ex* peQdercm,ma'o camcn mira pauca ínbfifte* re,quam io pluribus errare.

FINIS EXERCITATIONVM