Februarie 2015
`n handelsmerk van
Noord-Kaapse regering wil vinnig beweeg met grondhervorming
Rooskleurige tyd vir beleggings in landbou lĂŞ voor, meen kenners
GWK Vleis brei uit tot voordeel van produsente in die vleisbedryf
Sidi Parani bied topgehalte produkte ĂŠn naverkoopdiens
GWK Versekering . . .
Welvaartbestuur deur spesialiste Behalwe welvaartbestuur, lewensversekering en verskeie ander gehalte-produkte en -dienste, bied GWK Versekering nou ook ’n bekostigbare begrafnisskema. GWK se makelaars staan gereed om hierdie puik produk aan ons produsente te verskaf. Skakel vandag nog jou makelaar vir meer besonderhede.
Douglas Brits van den Berg Bestuurder: Versekering Kredietlewensversekering 082 803 5190 Kimberley Willem Kruger Krediet- en Lewensversekering 082 490 9680 Hopetown/Luckhoff Josef Pelster Krediet-en Lewensversekering 082 883 4474
GWK is ’n Gemagtigde FinansiÍle Diensverskaffer wat fokus op welvaartbeskerming. FSB Lisensienommer 1185
GWK is as toonaangewende agri-onderneming uniek geposisioneer met `n volledige www.gwk.co.za reeks produkte en dienste, aangebied deur `n gediversifiseerde groep besighede wat fokus op omvattende oplossings vir moderne besigheid in die hele landbou-
innoveer landbou De Villiersstraat, Douglas
FEBRUARIE 2015
OP DIE VOORGROND
AKTUEEL
34
7 6
Redaksioneel
7
Geestelike akker
8
Damme en temperature
10 Agrikalender
34 GWK Nuus - GWK verleng Griekwaborgskap. - Streekbestuurders fokus op klante-intimiteit en diens. - Boeremark samel ook geld vir KANSA in.
12 Landbouwenke
VOORBLAD
LANDBOUSAKE
14
30
14 Aktueel Provinsiale regering wil vinnig beweeg met grondhervorming.
28 Presisieboerdery Sclerotinia kan skade aanrig op sojas en grondboontjies.
16 Aktueel Rooskleurige tyd vir belegging in landbou lĂŞ voor, meen kenners.
30 Presisieboerdery GWK doen proef oor invloed van blaarbespuiting op mielies.
20 Ons Besigheid Uitbreidings by GWK Vleis bevoordeel vleisprodusente. 22 Ons Besigheid Sidi Parani bied topgehalte produkte ĂŠn naverkopediens.
FEBRUARIE 2015
WEES INGELIG
VROUE
20
46
24 Veilings Afslaers se spesialis-vaardigheid plaas GWK in `n ander liga.
46 Leefstyl Bederf hom in die maand van die liefde.
26 Meganisasie RTK vergemaklik presisieboerdery en verhoog produksie.
48 Gesondheid Maak gesonde voornemens wat die hele jaar kan hou. 49 Resep Smullekker aarbeid-joghurt-ysies vir skoolmoeg kinders.
ONTSPAN
38 38 Kompetisie Kommuniek gee R4 595 se Snappy Chef-kookware weg aan een gelukkige leser. 44 Vir die jongspan Legkaart-pret met `n perd! 50 Agterblad Die see sien ons toe weer en weer. 4
tuur s e B n e e i s k e Dir Direksie Voorsitter Frank Lawrence Ondervoorsitter Johan Jacobs Hennie Coetzee JP du Plessis Wynand Human Frans Lubbe
Tertius Marais Mattheus Maree Willem Mülke Eric Ramongalo Piet Roux Ronnie Stadhouer Koos van der Ryst Frans Wiid
Hoofbestuur Besturende Direkteur Pieter Spies Finansiële Direkteur Johann Klopper Hoofbestuurder: Spesialisprodukte Llewellyn Brooks Hoofbestuurder: Primêre Produksie Pieter Bekker Hoofbestuurder: Handel Mark du Plessis Hoofbestuurder: Graanprodukte Tom Meintjes Hoofbestuurder: Veilings, Vleis en Supermarkte Wim van Rooyen
Uitvoerende Bestuur Sekretariaat John Bell 076 430 5615
Presisieboerdery en Produksienavorsing Dup Haarhoff 083 646 1111 Saad en Opkomende Produsente Jozua Haarhoff 082 808 8579 Graanbemarking Elmarie Jacobs 082 906 2383 Meganisasie Johan Kruger 082 809 4778 Direkte Insette Rocky le Roux 082 317 7656 Katoen, Kontrakteurs, Aartappels, Lusern en SAFP Freek Meyer 083 644 0022 Veilings en GWK Properties Willie Meyer 071 680 4103 Inligtingstegnologie Rika Myburg 082 889 7821 Sidi Parani Cas Prinsloo 079 510 2710 Oliesade en Pekanneute Andreas Snyman 082 801 1849
Finansies en Stelsels en Finansiële Landbou Advies Andri Bezuidenhout 071 686 8844
Menslike Kapitaal Chopper Theart 082 806 9995
Vleis Alex Cilliers 082 808 3063
Westra Eddie Ueckerman 082 804 7545
Korporatiewe Bemarking Neil de Klerk 082 881 7531
Versekering en FloTank Brits van den Berg 082 803 5190
Graanfasiliteite Carl du Toit 082 906 2121
Bemarkingskantoor: KwaZulu-Natal Terence van Dyk 082 885 4163
Finansiering Kobie Greyvensteyn 082 808 4178
Bemarkingskantoor: Oos-Vrystaat Hennie van der Walt 079 511 4547
5
Redaksioneel “Ek hoop dat jy hierdie jaar foute sal maak, want as jy foute maak, probeer jy nuwe dinge, leer jy, lééf jy, daag jy jouself uit, verander jy jouself en verander jy die wêreld. Dít is my wens vir ons almal én vir myself. Maak nuwe foute, maak wonderlike, ongelooflike foute. Maak foute wat niemand nog ooit gemaak het nie . . .” Die Britse skrywer Neil Gaiman gee `n mens `n vars perspektief oor die vreesloosheid waarmee ons die nuwe jaar moet aanpak, want uit elke ondervinding kan `n mens iets positief met jou saamvat, iets leer en uiteindelik jou bydrae maak om die wêreld te verander. By GWK het 2015 met `n stywe pas afgeskop en is ons opgewonde oor die uitdagings wat in die komende jaar op ons wag. In hierdie uitgawe werp ons meer lig oor die stand van sake met grondhervorming in die Noord-Kaap. Ons kyk ook na wat produsente in 2015 in die landbou kan verwag, wat kenners as `n rooskleurige tyd vir belegging in hierdie bedryf beskou. Ons doen aan by GWK Vleis, waar
die span baie opgewonde is oor verskeie ontwikkelings wat tot voordeel van vleisprodusente sal strek. Ons kyk na die topgehalte produkte en naverkoopdiens wat Sidi Parani, GWK se kunsmisbesigheid aan sy klante bied en maak `n draai by ons veilingsbesigheid, waar die afslaers se spesialis-vaardigheid GWK in `n ander liga plaas. Ons kuier by GWK Meganisasie en kom meer te wete oor John Deere se Agricultural Management Solutions wat presisieboerdery vergemaklik en produktiwiteit verhoog. Dan kyk ons saam met die span van Presisieboerdery na die invloed van Sclerotinia op grond- en sojabone, waarna blaarbespuiting op mielies onder die loep kom.
Die dames leer vandeesmaand hoe om hul mans in die maand van die liefde te bederf! Ons maak gesonde voornemens wat ons die hele jaar kan hou en smul aan aarbei-joghurt-ysies wat `n moeë ma net so doeltreffend as `n skoolmoeg kind verfris! Oudergewoonte kry Piet die laaste woord en hierdie maand laat hy ons reeds uitsien na die seevakansie wat die einde van die jaar op ons wag!
Uitgewer namens GWK Bpk. Neil de Klerk (Uitvoerende Bestuurder: Korporatiewe Bemarking)
Hoofkantoor GWK Bpk. De Villiersstraat Posbus 47 Douglas 8730
VOORBLADFOTO Verskaf deur Choice Wildlife Group.
Redakteur en uitlegkunstenaar Carien Grobler 082 802 3628 Advertensies en redaksioneel Tania Fourie 053 298 8200 / TaniaF@gwk.co.za Medewerker: uitleg en redigering Annatjie Rautenbach 6
Telefoon 053 298 8200 / 087 820 5630 Webwerf www.gwk.co.za
Tot volgende keer . . .
ler
Carien Grob
Redakteur
Kommuniek verwelkom enige terugvoer van ons lesers. Kontak ons ook gerus oor enige interessante gebeure in ons aandeelhouer se lanbou-omgewing. E-pos: carieng@gwk.co.za Pos: Kommuniek, Posbus 47, Douglas, 8730
depositphotos
Geestelike akker God is ALWETEND
`n Vreemde opgewondenheid het binne Marjorie gebruis terwyl sy haar Met trane wat vlak lê, het Marjorie droom met Adolf gedeel het. In haar en Adolf Bosman deur die venster droom het sy van bo af op `n donker van die noodeenheid na hulle pasklaskamer afgekyk. gebore seuntjie gekyk. Minder as 24 `n Ligkol het op een van die skooluur vantevore is klein Danie gesond banke in die klaskamer gerus. Tergebore. Intussen het hy egter `n long- wyl Marjorie nader aan die skoolbank infeksie opgedoen en het nou om sy stap, kon sy die klein seuntjie met die lewe geveg. netjies gekamde hare en `n brilletjie Die dokter se boodskap was kort en in sy groen skoolklere sien sit. Hy het kragtig: “As julle baba dit deur die kop onderstebo gesit en teken. nag maak, is daar hoop, maar die Toe sy by hom kom, het hy glimlagkanse lyk baie skraal.” gend opgekyk en gesê: “Hallo Mam“Here, red my kind!” Dit is Marjorie ma! Kom kyk wat ek vir Mamma gese fluisterstem wat opklink waar sy teken het.” Op daardie oomblik het magteloos met haar hand plat teen Marjorie wakker geskrik. Sy het indie ruit staan. stinktief geweet dat dit `n boodskap As opgeleide suster het sy die gevaar van God was dat hulle seuntjie sou van haar kind se toestand geken. oorleef. Beskermend het Adolf sy arm om Langs die hospitaalbed het Marjorie haar skouers gesit terwyl hulle na die en Adolf in trane begin om God te hospitaalkamer terugstap. Marjorie dank vir die droom wat Hy aan haar moes gaan rus. gegee het. Hulle het nog gebid toe In die kamer het die SMS’e van gedie dokter hulle na die noodeenheid meentelede, vriende en familie inge- ontbied. stroom. Hulle wou laat weet dat hulle Daar gekom het hy vir Marjorie en saam met die Bosmans vir klein DaAdolf vertel dat klein Danie se toenie se lewe bid. Weens uitputting het stand skielik drasties verbeter het en hulle albei aan die slaap geraak. dat hy buite gevaar was. Toe Marjorie oomblikke later wakker Vandag is dit 12 jaar later en Danie skrik, het sy dadelik aan Adolf geskud sit met sy netjies gekamde hare, brilwat steeds langs haar bed gesit en letjie en donkergroen skoolklere in slaap het. die skoolbank waarvan Marjorie ge-
droom het. Elke keer wanneer hy sy ma roep om na sy prentjies te kom kyk, onthou sy opnuut dat God werklik elkeen van ons se toekoms in sy hande hou! Psalm 139:14-17: “Dit weet ek seker: geen been van my was vir U verborge toe ek gevorm is waar niemand dit kon sien nie, toe ek aanmekaargeweef is diep in die moederskoot. U het my al gesien toe ek nog ongebore was, al my lewensdae was in u boek opgeskrywe nog voordat ek gebore is. Hoe wonderlik is u gedagtes vir my, o God, hoe magtig hulle almal!” God is ALWETEND. Besef jy dat Hy jou ook geken het voordat jy gebore is? Dat Hy ook van jou lewe `n bloudruk het? Ek daag jou uit om vandag sy pad te kies. Vader God, dankie dat U my toekoms ook vooruit beplan het. Lei my asseblief deur U Heilige Gees om U elke dag met my lewe trots te maak. Ek vra dit in die Naam van Jesus Christus. Amen. Benescke Janse van Rensburg Uit Ontdek God in die stories van mense, uitgegee deur Lux Verbi. 7
Damme en temperature Huidige stand van damme
ReĂŤnval 25 Desember - 24 Januarie
% Vol
85 77 33 36
Hartsrivier
Spitskopdam
89
Rietrivier
Kalkfonteindam
24
Modderrivier
Krugersdriftdam
76
40 30 20 10 0
Werklik
Langtermyn
Vaalharts
Vaaldam Bloemhofdam Allemanskraaldam Erfenisdam
Rietrivier
Vaalrivier
50
Barkly-Wes
98 94 91
Hopetown
Welbedachtdam Gariepdam Vanderkloofdam
Prieska
Oranjerivier
Douglas
Dam
Millimeter
Riviersisteem
Werklike vs. langtermyn reĂŤnval
Gebiede
Werklike min. en maks. temperature vs. langtermyn temperatuur Douglas Lunenburg
Barkly-Wes Ulco
Hopetown Lilydale
50
40
50
40
30
40
30
30
20
20
20 10
10 0
25
1
7
14
21
0
10 25
Minimum Minimum Langtermyn
1
Maksimum Maksimum Langtermyn
14
21
Minimum Minimum Langtermyn
40
40
30
30
20
20
10
10 1
7
14
21
25 Desember - 24 Januarie
Maksimum Maksimum Langtermyn
Minimum Minimum Langtermyn
8
25
1
7
14
21
25 Desember - 24 Januarie
Rietrivier
50
25
0
Maksimum Maksimum Langtermyn
Minimum Minimum Langtermyn
Maandelikse voorspelling Februarie 2014
Prieska Green Valley Nuts
0
7
25 Desember - 24 Januarie
25 Desember - 24 Januarie
Maksimum Maksimum Langtermyn
25
0
25
1
7
14
25 Desember - 24 Januarie
Maksimum Maksimum Langtermyn
21
Minimum Minimum Langtermyn
Veilingskalender en Veilingspryse 17 Februarie 18 Februarie 19 Februarie 20 Februarie 24 Februarie
27 Februarie 28 Februarie 3 Maart 4 Maart 5 Maart 10 Maart 12 Maart
Fauresmith-veiling Fitches Corner-veiling Groot- en kleinveeveiling, Kimberley; Swellendam-veiling Riversdal-veiling Bloemfontein-veiling Groot- en kleinveeveiling, Kimberley; Uniondale- / Willowmore-veiling Hertzogville-veiling
conrad borman
25 Februarie 26 Februarie
Groot-en kleinveeveiling, Kimberley; Herold-veiling Molopo Ill de France-veiling, Kimberley Hertzogville-veiling; Baardskeerdersbos-veiling Tippie Dormehl Dormer-veiling, Bloemfontein Groot- en kleinveeveiling, Kimberley; Jansenville-skouveiling Griekwastad-veiling; Humansdorp-veiling Boshof-veiling; Somerset-Oos-veiling
Veilingspryse vir lewendehawe – Januarie 2015 12/01 - 16/01
5/01 - 9/01
19/01 - 23/01
26/01 - 30/01
Bees
Kby
Bees
Kby
Bees
Kby
Bees
Kby
Slagosse
R15.25
Slagosse
R15.50
Slagosse
R15.50
Slagosse
R15.50
Slagkoeie
R15.00
Slagkoeie
R15.30
Slagkoeie
R14.80
Slagkoeie
R14.00
Maer beeste
R10.50
Maer beeste
R11.00
Maer beeste
R10.50
Maer beeste
R11.00
Ligte kalwers (180-200kg)
R22.00
Ligte kalwers (180-200kg)
R22.50
Ligte kalwers (180-200kg)
R22.10
Ligte kalwers (180-200kg)
R22.00
Swaar kalwers (201-250kg)
R21.50
Swaar kalwers (201-250kg)
R21.00
Swaar kalwers (201-250kg)
R20.80
Swaar kalwers (201-250kg)
R21.50
Swaar kalwers (250kg +)
R18.00
Swaar kalwers (250kg +)
R19.00
Swaar kalwers (250kg +)
R20.00
Swaar kalwers (250kg +)
R20.00
Skape
Kby
Skape
Kby
Skape
Kby
Skape
Kby
Slaglammers
R25.00
Slaglammers
R24.00
Slaglammers
R23.00
Slaglammers
R22.00
Stoorlammers
R24.50
Stoorlammers
R24.00
Stoorlammers
R22.50
Stoorlammers
R22.30
Kruislammers
R25.00
Kruislammers
R24.30
Kruislammers
R23.50
Kruislammers
R22.00
Slagooie
R17.30
Slagooie
R17.50
Slagooie
R17.00
Slagooie
R16.00
Maer ooie
R17.00
Maer ooie
R17.00
Maer ooie
R16.80
Maer ooie
R15.50
Klein bokkies
R31.00
Klein bokkies
R32.50
Klein bokkies
R32.00
Klein bokkies
R28.00
Jong bokke
R29.50
Jong bokke
R30.00
Jong bokke
R30.00
Jong bokke
R28.00
Bokooie
R19.00
Bokooie
R19.50
Bokooie
R18.00
Bokooie
R17.00
10
Landbouwenke Mielies
Grondbone
Indien baie vogtige en
reëntoestande heers, moet voorkomend teen noordelike blaarskroei gespuit word. Dit kan veral op swaarder gronde voorkom. Heelwat aanplantings gaan in bestuiwing- en pitsetstadiums en moet geensins droogtestres ondervind nie. Gaan aanplantings gereeld deur vir bolwurm-vreetskade.
Stronkboorder is ook opgemerk en boor gewoonlik in die stam en basis van die pluime. Koppe kan ook later aangeval word. Bolwurm begin inkom by die pluimstadium en veral in die jong kopstadium. Motlokvalle kan uitgesit word om die motvlugte te monitor. Sodoende kan voorkomende bespuitings vroegtydig beplan word.
Doen opvolg aalwurmbeheer,
Saad moet nie lank in die son lê gevestigde stadium en laat voor plant nie. aanplantings word nog gedoen. Maak seker kultivars en Onthou dat uitgeloopte moere generasies word nie vermeng in opberging ook met virus en nie. aartappelmot besmet kan word. Plant eerder `n bietjie vlakker en Die beheer van opslag is krities erd op as om te diep te plant. om virusbesmetting te beperk. Hoe vinniger die plante opkom, Maak implemente skoon wanneer hoe beter. van een land na `n ander Wanneer plante opgeërd word beweeg word met plant. (± 20 cm hoog), moet waterstres vermy word aangesien bruinskurf Plant moere wat goed uitgeloop bevorder word as waterstres het – dit bespoedig die opkomproses. voorkom.
veral op grond met `n geskiedenis daarvan. Kalsiumtoedienings kan nog gedoen word om sekondêre peuldrag se pitkwaliteit te verbeter. Dit sal ook weerstand teen aalwurm verbeter. Voorkomende beheer van blaarsiektes soos blaarvlek is belangrik om `n goeie opbrengs, asook voldoende hooi te verseker. Die hooi het goeie voedingswaarde en kan gebaal word. Pas besproeiing aan soos die waterbehoefte verhoog aangesien peulset nou plaasvind. Wees versigtig om nie te oorbesproei nie, veral nou in die reënseisoen. Gee swaar water en laat toe om redelik goed af te droog. Dit help om blaarsiektes te beperk. Wees op die uitkyk vir bolwurm en blaaspootjies. Spuit vroegtydig as die investasie hoog is.
Droëbone
Pekanneute
Aartappels Aartappels is in die jong,
Aanplantings behoort in die jong Hou by met skedulering en gevestigde tot blomstadium te wees. Pas onkruidbeheer versigtig toe om wortelskade te voorkom. Droëbone is gevoelig vir versuiptoestande. Besproei daarom oordeelkundig, veral op swaarder gronde. Mikro-elemente soos boor en molibdeen kan tydens die vroeë blom- en peulstadiums toegedien word. 12
maak seker plante ondervind nie droogtestres nie. Bone is gevoelig daarvoor tydens vroeë peulset. Monitor aanplantings vir bolwurm en luise en spuit vroegtydig. Spuit voorkomend vir swamsiektes soos bruinroes, donsige skimmel en poeieragtige meeldou, veral tydens vogtige, nat periodes.
Die laaste sinkbemesting vir die groeiseisoen word in Januarie toegedien. Gaan normaal voort met besproeiing en onkruidbeheer – dit is veral belangrik by jong aanplantings. Plaagbeheer moet deurentyd toegepas word, veral vir stamen basboorders, geelpekanplantluis en skurfsiekte. Saamgestel deur GWK Presisieboerdery
conrad borman 14
Aktueel
Carien Grobler
Provinsiale regering wil vinnig beweeg met grondhervorming
D
ie Noord-Kaapse provinsiale regering beweeg vinnig om grondhervorming op `n praktiese manier in die NoordKaap te implementeer. Vergaderings word reeds in die Noord-Kaap gehou om distrikskomitees vir grondhervorming (DLC’s) op distriksmunisipale vlak te vestig. GWK het vroeër `n werkgroep begin om begrip oor grondhervorming te bevorder. Op die mees onlangse werkgroepvergadering is verteenwoordigers van verskillende regeringsdepartemente wat by grondhervorming betrokke is, genooi om die werkgroep in kennis te stel oor wat nou op grondvlak in die Noord-Kaap geïmplementeer word. Die regeringsverteenwoordigers het GWK ingelig dat die NoordKaapse regering se doelwit is om teen 2030 `n totaal van 20% van landbougrond aan voorheen benadeelde mense oor te dra. Hiermee word nie verwys na 20% van elke produsent se plaas nie, maar na 20% van die totale landbougrond wat binne elke distriksmunisipaliteit val. Groot klem is daarop gelê dat die regering nie daarop uit is om produsente se grond te vat nie, maar dat die fokus sal wees op grond wat beskikbaar is en word, soos staatsgrond wat vir hierdie doel aangewend kan word, asook grond
“Die regering is nie daarop uit om produsente se grond te vat nie. Markverwante pryse sal vir alle grond betaal word” wat in die mark kom. Markverwante pryse sal vir alle grond betaal word, aldus die provinsiale regering. Die proses om DLC’s in elke distrik te vestig word teen stywe tydlyne gedryf en die oogmerk is om hierdie proses teen 31 Maart 2015 af te handel. DLC’s sal in die John Taolo Gaetsewe-, ZF Mgcawu-, Frances Baard-, Namaqua- en Pixley ka Seme-distrikte gevestig word. Verteenwoordigers uit provinsiale regeringsdepartemente, distriksmunisipaliteite, georganiseerde landbou (soos Agri Noord-Kaap) en landbou-maatskappye (soos GWK) sal op die DLC’s dien. Die grootte van elke DLC sal afhang van die distrik en die getal relevante rolspelers. Die doel van elke DLC is om die regte grond in elke distrik te identi-
fiseer en aan te koop. Vervolgens moet die grond aan voorheen benadeeldes oorgedra word en winsgewende en volhoubare plase en ondernemings gevestig word. Plase wat só bekom word, sal eers in die regering se naam geregistreer word en slegs na voorheen benadeeldes oorgedra word sodra die betrokke individu kan bewys dat hy/sy `n kommersiële boerdery winsgewend kan bedryf. Die DLC’s sal ook die rol vervul om deur `n proses van seleksie die regte mense te identifiseer om op die grond te vestig. Mentorskapprogramme sal geïmplementeer word om nuwelingprodusente by te staan om suksesvol te wees. Partye wat belangstel om as mentors op te tree, kan hiervoor registreer. Die DLC’s sal ook die oogmerk van die Mediumtermyn Strategiese Raamwerk (MTSF) se nasionale grondhervormingsraamwerk nastreef om teen 2019 twee miljoen hektaar landbougrond in SuidAfrika te verkry. Dié proses verhinder egter nie produsente om hul eie strukturering vir Swart Ekonomiese Bemagtiging (SEB) te doen en sodoende tot grondhervorming by te dra nie. Vir enige navrae, skakel gerus vir Wilna Richter by 0861 GWK 111 /0861 495 111 of stuur `n e-pos na diens@gwk.co.za. 15
16
Aktueel
Carien Grobler
Rooskleurige tyd vir belegging in landbou lê voor, meen kenners Die Suid-Afrikaanse landbou het die afgelope seisoen rekordoeste gesien met een van die grootste mielie-oeste in die land se geskiedenis. Kommuniek het by GWK se Finansiële Landbou Adviesdienste gaan kers opsteek oor wat produsente in 2015 kan verwag wat graan, vleis, oliesade en katoen betref.
I
n die lig van die verwagte groei in die vraag na voedsel teen 2050, was daar nog nooit `n meer rooskleurige tyd om in die landbou te belê as nou nie. Só sê mnr. Ernst Janovski, hoof van AgriBusiness by Absa, in dié bank se Agricultural Outlook 2015. Volgens Janovski word die groeiende vraag na voedsel hoofsaaklik deur twee drywers veroorsaak. “Eerstens word verwag dat die voedselverbruik in die volgende 36 jaar tot 2050 die verbruik van voedsel oor die afgelope 500 jaar sal oorskry. Dit is grotendeels vanweë die bevolkingsgroei van meer as twee miljard mense in Afrika en Asië, terwyl die vraag na voedsel in Europa sal afneem.” Tweedens word die verwagte vraag na voedsel oortref deur ander gebruike vir landbouprodukte, soos die vervaardiging van hernubare energie en bio-afbreekbare plastiek. “Dit skep `n groter groei in die vraag wat deur landbouproduksie gevul
Volgens Steyn is die wêreld se miemoet word. Om in hierdie groeiende vraag te voldoen, sal landbouproduk- lievoorraad in hierdie stadium baie sie teen 2050 meer as moet verdub- hoog. “Suid-Afrika het op die oomblik ± bel.” 1.8 miljoen ton oordragvoorraad. Die aangeplante hektare in die land Mielies het nie aansienlik afgeneem nie, wat Mnr. Loffie Brand van AgriBusitesame met die groot oordragvoorness sluit in dieselfde publikasie by raad, pryse teen strooptyd erg onder Janovski aan en verduidelik dat die wêreld se mielieverbruik die afgelope druk kan hou. Pryse behoort uitvoerpariteit na te boots.” paar jaar toegeneem het, hoofsaakHy noem verder dat `n hoëdrukstelsel lik vanweë sterk ekonomiese groei op die oomblik in die land se mieliein ontwikkelende lande soos Indië, produksie-gebiede voorkom. “Sou China en Brasilië, waar die verbruik sedert 2006 met meer as 4% per jaar dié toestande tot in Februarie (bestuiwingstyd) voortduur, kan pryse weer gestyg het. styg. Steyn benadruk dat die weer op Amerika bly egter die grootste die oomblik die grootste faktor is wat verbruiker van mielies en verbruik 30% (300 miljoen ton) van die totale prysvooruitsigte betref. “Sou Amerika se aanplantings hoog bly soos in die wêreld-mielieproduksie. vorige seisoen, kan dit pryse verder “Die verbruik van mielies vir die onder druk plaas.” produksie van ethanol het `n beduidende drywer in die mark geword,” Koring meen Brand. “In 2005 is 18% van Hoewel wêreld-koringvoorrade hoog die totale mielieverbruik in Amerika hiervoor aangewend. Hierdie syfer het is, word die prys van plaaslike koring deur die swakker gehalte van inin 2014 tot 43% gegroei. Die blootstelling aan die energiemark bring `n gevoerde koring gesteun. Ingevoerde koring is ook duurder weens die swak nuwe dinamika na die mieliemark.” R/$-wisselkoers, wat plaaslike pryse Volgens mnr. Rechtus Steyn (Land`n verdere hupstoot gee. bou-ekonoom van GWK Landbou “Rusland se hoë uitvoerbelasting het Adviesdienste) het Amerika se perook ons pryse ondersteun,” sê Steyn. fekte mieliejaar in 2014, tesame “Suid-Afrika voer hoofsaaklik komet Suid-Afrika se rekordoes van 14 miljoen ton, die mielieprys skerp laat ring van Rusland, die Oekraïne en Duitsland in. Die onstabiliteit in die daal. Swartsee-lande en Rusland se sank“Groot hoeveelhede van die voorraad is teruggehou en het pryse teen sies teen die Oekraïne het kommer gewek oor uitvoere en binnelandse die einde van verlede jaar onderpryse laat styg.” steun.” 17
Hy meen egter dat die vooruitsig op koringpryse in die komende seisoen positief behoort te wees vanweë die beter gehalte van binnelandse koring. “Pryse behoort hoog te bly mits die R/$ sy verswakkende neiging volhou. Suid-Afrika bly `n netto-invoerder van koring.” Gars Garsopbrengste in die NoordKaapse besproeiingsgebiede was in 2014 teleurstellend. “Van `n verwagte 450 000 ton gars is slegs 300 000 ton gelewer,” sê Steyn. “Die gehalte van die gars was egter goed en SAB is besig met grootskaalse uitbreiding in die NoordKaap om tot dubbel die hoeveelheid gars, naamlik ± 900 000 ton, in 2015 in te neem”. Hy meen dat die glyskaal waarteen produsente premies op gars ontvang, dié gewas `n goeie alternatief maak, hoewel dit risiko’s inhou wanneer die gehalte van die gars nie binne die glyskaal val nie.
toestande wat in Amerika heers.” Katoen “Katoen het in 2014 wêreldwyd goeie opbrengste getoon en pryse was plaaslik in ons guns,” sê Steyn. “Die internasionale katoenprys het wel tot nou gedaal, maar die wisselkoers is hier die belangrikste faktor wat dopgehou moet word.” Hy verduidelik dat die swak rand wat uitvoere bevoordeel, veroorsaak dat `n boerprys van R6.80/kg steeds die verwagting is. “Met 9 400 ha wat vir GWK gekontrakteer is en goeie toestande wat heers, word groot volumes aan die einde van die seisoen verwag en sal ons meer mededingend wees in die internasionale mark.”
“Met billike voerpryse was dit vir voerkrale winsgewend om tot die tweede helfte van 2014 te voer,” sê Steyn. Hy verduidelik dat pryse van Oktober 2014 skerp gestyg het tot ± R21/kg waar hy homself op die Sojabone oomblik steeds bevind. `n Rekordoes die afgelope jaar Beesvleispryse (slagprys) was egter in Amerika en Brasilië het tot hoë baie stabiel in 2014. “C-grade was wêreldvoorrade gelei. baie skaars en duur teen die einde “Die verwagting is egter dat produk- Grondbone van die jaar. Slagpryse van A-graad sie saam met verbruik sal toeneem,” Grondboonpryse was positief in sê Steyn. 2014, hoewel opbrengste effens laer vleis se vooruitsigte is stabiel tussen “`n Swak mielieprys aan die einde was as wat in die GWK-besproeiings- R32 en R34/kg.” Sedert Julie 2014 is `n groot van 2014 was hoofsaaklik die rede gebied verwag is, aldus Steyn. skaarste aan lammers ervaar. “Provir `n toename van 22.9% in so“Die soort grondboontjie wat dusente het gemiddeld 23% beter ja-aanplantings vanaf die vorige sei- GWK-produsente plant is op `n soen. Die swak mielieprys het ook `n nismark gefokus en word as lekkerny gevaar teenoor die pryse van die vorige produksieseisoen. Baie swak toename van 6% in sonneblom-aan- na Japan en Europa uitgevoer. Die skaapvelpryse het `n impak gehad plantings tot gevolg gehad.“ prys word deur vraag en aanbod Hy verduidelik dat die duimreël vir bepaal en `n groot Amerikaanse oes op die uitvoer van velle. Dit is die die prysverhouding tussen sonneblom het druk op die aanbodkant geplaas. gevolg van China se leerlooierye wat `n groot verlaging in aanvraag na en sojabone teenoor mielies 2:1 is. Terwyl keurgrade R12 500/ton in “Dit beteken dat `n mielieprys van 2014 gesien het, is die prys in hierdie skaapvel-produkte vanuit Europa en hoofsaaklik Rusland ervaar het. Dit R2 000 `n sojaboon- en sonneblom- stadium R1 100/ton en verwag ons is `n baie wisselvallige bedryf en die prys van R4 000 weergee. Hierdie dat die prys vir keurgrade in hierdie verwagting is dat dit wisselvallig sal verhouding is op die oomblik 2.5:1, omgewing sal bly.” bly met lae pryse wat heers.” wat die verhoging in sonneblom- en sojaboon-aanplantings regverdig. Vleis “Ons verwag egter `n daling in Speenkalfpryse was in die omgewing Kontak gerus GWK Finansiële Adviesdienste by 053 298 8298 of e-pos die prys van sojabone weens groot van R15 tot R16/kg in die eerste RechtusS@gwk.co.za vir meer inligting. soja-aanplantings en gunstige groei- helfte van 2014. 18
GWK Vleis se voerkrale op Groblershoop en De Aar word uitgebrei en die jongste tegnologie word hier aangewend om effektiwiteit te verhoog.
Ons Besigheid Dwayne Evans
Uitbreidings by GWK Vleis bevoordeel vleisprodusente
G
root opwinding lê voor by GWK Vleis met die fokus wat vir die afsienbare toekoms op die verhoging van staanen slagkapasiteit gevestig word. Só sê mnr. Alex Cilliers (Uitvoerende Bestuurder: Vleis). Die onlangse verkryging van `n minderheidsbelang in die Cavalier-groep en die bou van `n versnittings- en verpakkingsaanleg op Cullinan naby Pretoria, is net een vertakking van hierdie fokus. `n Voerfabriek wat aan van GWK Vleis se voerkrale op Groblershoop voer voorsien, sal ook binnekort onder GWK se bestuur val. Die Groblershoop- en De Aar-voerkrale brei uit en die jongste tegnologie word binnekort ook hier in gebruik geneem. `n BeefTech-identifikasiestelsel is al op Groblershoop in gebruik geneem. Hierdie stelsel weeg vee, merk 20
hulle met radio-frekwensie identifikasie-oorplaatjies (RFID) en sorteer hulle in die verskillende kampe van die voerkraal. Dit vergemaklik die proses en verhoog effektiwiteit. Die vee word in die verskillende kampe optimaal gevoer en die RFID-oorplaatjie verseker die naspeurbaarheid van elke skaap. Die nommer wat toegeken is, word deur die hele proses as verwysing gebruik en word ook op die karkas aangebring. Dié naspeurbaarheid is veral belangrik wanneer GWK Vleis produkte aan Checkers, Pick n Pay en Woolworths verskaf. Nog `n projek wat binnekort die lig sal sien, is die van geoutoriseerde veevoer. Geoutoriseerde veevoerstelsels sal by voerkrale geïnstalleer word om presisievoer te vergemaklik. “Dié stelsels sal verseker dat die verskillende kampe die presiese hoeveel-
hede voer vir optimale veegroei kry en sal dus produktiwiteit verhoog,” sê Cilliers. “Die stelsel werk met die druk van `n knoppie en kan moontlike uitloopverliese uitskakel.” Verskeie moontlikhede bestaan vir produsente om by die voerkrale betrokke te raak en die voordele te geniet. GWK Vleis volg steeds die tradisionele aankoop- en slagtingsmetodes, maar produsente het nou ook die opsie om hul vee te “stoor”, asook pasgemaakte opsies vir die voer van vee namens die produsent. `n Boeredag is op 30 Januarie 2015 op Groblershoop gehou waar produsente die nuwe stelsels kon besigtig. GWK Vleis sal ook op 27 Februarie `n boeredag op De Aar aanbied. Kontak gerus mnr. Willem Muller by 081 268 9365 of stuur `n e-pos na WillemM@gwk.co.za vir meer inligting oor die voerkrale.
Mnre. Pierre Rabe (Produksie: Vloeibare kunsmis) en Bennie Badenhorst (Tegniese Adviseur) hou Sidi Parani se vloeibare kunsmis in proefbuise vas. Foto’s: Tania Fourie
Ons Besigheid Dwayne Evans
Sidi Parani bied topgehalte produkte én naverkopediens
S
idi Parani, GWK se kunsmisbesigheid, bied topgehalte produkte aan produsente wat deur die kundigheid van `n span spesialiste ondersteun word. Kommuniek het by Sidi Parani op Douglas gaan inloer om te kyk waarmee hierdie innoverende span besig is. “Die span by Sidi Parani is trots op 22
die gehalte van ons produkte, maar ook op die verskeidenheid van produkte wat aan ons klante beskikbaar is,” sê mnr. Cas Prinsloo (Uitvoerende Bestuurder: Sidi Parani). Prinsloo maak aanspraak daarop dat die besigheid se vloeibare kunsmis die beste in die land is sedert die besigheid sy aanleg opgegradeer het. “Hoewel korrelkunsmis steeds gewild
is, bied vloeibare kunsmis aan die produsent `n reuse gemaksvoordeel wat betref opberging, hantering en toediening.” Prinsloo beskryf Sidi Parani se personeel as dinamies en innoverend. “Ons gebruik die jongste tegnologie om die beste produk vir ons produsente te verseker.” Sidi Parani se navorsingsafdeling het
`n wye spektrum produkte ontwikkel wat spesifiek op besproeiingstelsels toegespits is. Dié span kundiges het Suid-Afrika se eerste, helder, hoë pH, vloeibare polifosfaat-bevattende kunsmis ontwikkel wat geen skade aan besproeiingstelsels aanrig nie. Sidi Parani se produkreeks word deur `n sterk fokus op klantediens gerugsteun. “Die gehaltebestuur van ons produkte, sowel as uitstekende tegniese naverkoopdiens, is vir ons baie belangrik,” sê mnr. Lourens de Jager (Administratiewe Bestuurder: Sidi Parani). Volgens mnr. Johan Koster (Bemarkingsbestuurder: Sidi Parani) het dié besigheid se bestuurspan jare se ondervinding in die plantvoedingsektor. “Hiermee voeg ons waarde tot ons produkte en dienste toe. Ons sukses lê ook in die verhoudings van ons bemarkers met ons klante, die uitstekende gehalte van ons produkte en ons effektiewe omdraaitye. Klein vragte kan nou kostedoeltreffend binne enkele ure in en om die tradisionele GWK-bedieningsgebied (Douglas, Christiana en Hartswater) afgelewer word.” Hoewel die maatskappy in die Douglas-omgewing begin het met die doel om vloeibare kunsmis vir die besproeiingsgebiede by Douglas, Christiana en Hartswater te produseer, word die volledige reeks produkte landwyd versprei. Korrelprodukte, mikro-elemente en grondstowwe word in die Noord-Kaap, Noord-Wes, Vrystaat, Oos-Kaap en KwaZulu-Na-
Sidi Parani se aanleg op Douglas wat onlangs opgegradeer is. tal versprei en word ook na Namibië, Swaziland en Botswana uitgevoer. Waarde word verder deur `n sterk span landboukundiges toegevoeg wat in samewerking met die bemarkers ondersteuning aan produsente bied. Met `n uitgebreide span landboukundig gekwalifiseerde personeel
word net die beste plantvoedingoplossings vir produsente ontwikkel. Blaar- en grondmonsters word op produsente se plase geneem om optimale bemesting te verseker. Skakel gerus vir Koster by 053 298 2207 om meer inligting oor Sidi Parani se produkreeks te bekom.
12km from Kimberley
Veilings Tania Fourie
Afslaers se spesialis-vaardigheid plaas GWK in `n ander liga
G
WK Veilings se span afslaers plaas hierdie besigheid in `n ander liga met hul spesialis-vaardigheid in hierdie veld. Mnr. Deon Klopper (Veilingsbestuurder: Kimberley) het aan die Universiteit van die Vrystaat gestudeer en daarna by die weermag aangesluit. Nadat sy diensplig voltooi is, het hy saam met mnr. Schalk Erlank (Stoetvee) as stoetvee-afslaer by BKB Bpk. begin werk. In 1994 begin Klopper sy eie onderneming, naamlik Klopper & Gardner Afslaers, wat stoetveeveilings oor Suid-Afrika heen en in Namibië gehou het. In 1995 het Klopper aan die wêreldafslaers-kompetisie in Calgary, Kanada gaan deelneem waar hy die eerste nie-Amerikaner was wat onder die GWK Veilings bied openingsveiling in Bloemfontein aan As deel van die besigheid se uitbreiding, het GWK Veilings onlangs sy openingsveiling in Bloemfontein met `n omset van R3.3 miljoen aangebied. Altesaam 1307 skape en 376 beeste is op dié suksesvolle veiling verkoop. “Hiermee bevestig GWK sy erns om hierdie gebied te betree en maandeliks hier veilings aan te bied,” sê mnr. Willie Meyer (Uitvoerende Bestuurder: Veilings). Die GWK Eden Veilingskrale is op die ThabaNchu-pad buite Bloemfontein. 24
Mnr. Deon Klopper toptien geëindig het. Hy het in 2009 by GWK begin en is nou by die besigheid se stoetveeveilings betrokke. “Dit is vir my baie belangrik om die reputasie van ons besigheid te bestuur. Dit is ook baie belangrik om die veld waarin ons werk baie goed te ken. Ek het `n talent ontvang om `n afslaer te wees.
“Ek lewe nie binne myself nie, maar vir die mense langs my. `n Afslaer se persoonlikheid is baie belangrik.” Klopper vertel opgewonde van die uitbreidings waarmee die besigheid besig is: “Ons brei op die oomblik uit na die suide, maar beplan ook uitbreiding in die wildbedryf. Die Noord-Kaap gaan nog dié wildgebied in Suid-Afrika word. Ons beoog om ook binne die volgende twee jaar na die noorde uit te brei.” GWK Veilings het ook onlangs `n suksesvolle openingsveiling met `n omset van R3.3 miljoen in Bloemfontein aangebied. Oor dienslewering is sy boodskap duidelik: “By GWK Veilings streef ons daarna om altyd die beste diens te lewer, maar ook om altyd te verbeter. Einstein het gesê: ‘Jy moet eers die reëls ken en dan moet jy harder as jou opponent speel om te wen.’”
GWK Veilings innoverende veeverhandeling Hoofbestuurder: GWK Veilings, Vleis en Supermarkte Wim van Rooyen 053 298 8200 083 444 3411 wimvr@gwk.co.za Uitvoerende Bestuurder: GWK Veilings Willie Meyer 051 250 4077 071 680 4103 williem@gwk.co.za
GWK Veilings doen aktief sake in die Vrystaat, Noord-, Oos-, en Wes-Kaap. Die besigheid fokus deurlopend daarop om die afsetgebied vir Suid-Afrikaanse produsente se vee te vergroot met ons groot- en kleinveeveilings, stoetveilings en wildveilings. Veeverkryging en die fasilitering van transaksies tussen produsente is ook deel van ons veeverhandelingsdiens. Kontak GWK Veilings vir innoverende veetransaksies.
Bedryfshoof-Noord, Kimberley Deon Klopper 053 832 5227 082 802 8483 deonk@gwk.co.za Bedryfshoof-Suid, Humansdorp Jan Erasmus 087 820 4532/ 082 924 6096 jane@gwk.co.za Kimberley Schalk Erlank (Stoetvee) 082 558 6891 schalke@gwk.co.za lewendehawe@gwk.co.za Bloemfontein Willie Snyman (Stoetvee) Pr.Sci.Nat. 082 375 2524 jacusta@mweb.co.za Humansdorp Renier Zietsman (Afslaer) 082 491 5182 renierz@gwk.co.za
www.gwk.co.za
innoveer landbou
Meganisasie Dwayne Evans
RTK vergemaklik presisieboerdery en verhoog produktiwiteit
D
ie voedseltekort wat die wêreld binne die volgende dekades in die gesig staar, vereis meer effektiewe landbouproduksie en hoër opbrengste. RTK is `n navigasiestelsel om presisieboerdery te vergemaklik en produktiwiteit te verhoog. Dit vorm deel van John Deere se Agricultural Management Solutions (AMS) wat GWK Meganisasie aan produsente bied. “In die GWK-bedieningsgebied word 96% van alle trekkers, stropers en spuite met AMS verkoop,” sê mnr. George Wheeler (Verkoopsbestuurder: Meganisasie). Volgens Wheeler vergemaklik AMS presisieboerdery en verskaf dit inligting wat nutting aangewend kan word om effektiewe besluite te neem. 26
`n Verskeidenheid data, soos opbrengs, swak kolle in `n land, tonnemaat en hektaargroottes kan op hierdie manier bekom word. Die stelsel bestaan uit `n plaaslike opvangstasie wat enige regstelling na die Starfire-opvanger stuur. Hierdie opvanger word op `n voertuig geïnstalleer. Die opvanger bepaal voortdurend `n posisie deur Globale posisioneringstelsel- (GPS) satelliete. Die ontvanger beweeg nie en dus word enige posisioneringsfoute deurgaans bepaal. Dit word dan oor die RTK-radio na die ontvanger op die voertuig gestuur. Dié opvanger gebruik die inligting om `n hoogs akkurate posisie te bepaal. SF1 is die intreevlak AMS-sein. Geen addisionele maandfooie is betaalbaar nie en `n pas-tot-pas-
akkuraatheid van ± 30 cm is hier van toepassing. Hierdie sein is `n goeie beginpunt vir wanneer grond bewerk of gesproei word, veral op graslande. Vir hoër akkuraatheid kan die SF2sein aangewend word. Hierdie sein het `n ±10 cm pas-tot-pas-akkuraatheid en kan vir `n vasgestelde periode met `n kredietkaart gekoop word. Die kontrakopsies wissel van drie maande tot drie jaar. Dié sein werk goed vir grondbewerking, sproei, plant en snyding. RTK bied die akkuraatste sein. Dit gebruik SF-seine, GPS en die Russiese GLONASS-satellietseine om posisies te bepaal. Die gebruik van hierdie stelsel kan produktiwiteit en opbrengs verhoog. RTK kan ook akkurate oes- en plantsyfers verskaf.
RTK het `n basisstasie met stasies of torings om die sein verder te dra. Die vaste basis en dus die koördinate, kan nie skuif nie. As `n mens vandag op die koördinaat plant, kan jy oor 20 jaar weer op dieselfde koördinaat plant. RTK kan deur GWK se heelgoedere aangekoop word teen `n vaste bedrag per radio per jaar. Dit sluit die instandhouding en opgradering van die seintorings in. Hoe nader die stelsel aan die plaaslike opvangstasie is, hoe hoër is die akkuraatheid. Oor 20 km kan die stelsel 68% van die tyd met `n een duim akkuraatheid spog. Bemesting kan met tot 18% verbeter en tot 10% van oorvleueling en grondbewerkingskoste kan bespaar word. Mnr. Louis de Kock, `n produsent van Barkly-Wes, gebruik reeds meer as sewe jaar lank RTK. “Dit maak beter grondbewerking, verhoogde effektiwiteit en beter grondbenutting moontlik,” sê hy. “Met groente kan
`n mens nader aan die gewasse werk en jy hoef nie op `n spesifieke punt te begin nie. Dit laat ons toe om vinniger en meer effektief te werk.” De Kock, eienaar van Wildeklawer, het onlangs `n high volume bonustransaksie met GWK Meganisasie gedoen op toerusting wat met RTK toegerus is. Farmsight, `n nuwe konsep van AMS, fasiliteer die installering van `n modem in die toerusting. Produsente kan dan regstreeks op die toerusting inskakel en sien hoe lank die implement gewerk of gestaan het en wat die dieselverbruik was. As die toerusting foutief is, word die werkswinkel outomaties gekontak om die probleem aan te spreek. Mnr. Johan Wolvaartd, GWK se AMS-spesialis, bestuur hierdie besigheid van GWK Meganisasie en `n inbelsentrum word binnekort gevestig. Kontak gerus GWK Meganisasie se heelgoedere-besigheid vir meer inligting oor AMS en RTK.
Johan Wolvaartd 072 331 3807 JohanWolv@gwk.co.za George Wheeler Bestuurder: Verkope 071 670 1303 E-pos: georgew@gwk.co.za Duncan McCalman Bemarkingsadviseur: Heelgoedere 071 421 2758 E-pos: duncanm@gwk.co.za Adriaan Steyn Bemarkingsadviseur: Heelgoedere Tel: 053 581 0037 Sel: 082 888 3863 E-pos: adriaans@gwk.co.za Andre Botha Bemarkingsadviseur: Heelgoedere (Douglas) 071 680 2796 E-pos: andreb@gwk.co.za Johan Combrink Junior Heelgoederebemarker: Hopetown Tel: 053 298 8200 Sel: 071 440 4860 E-pos: johanc@gwk.co.za
Mnr. Louis de Kock, eienaar van Wildeklawer, het onlangs `n high volume bonustransaksie met GWK Meganisasie gedoen en die volgende toerusting aangekoop: Drie 6170M-trekkers wat volledig met RTK toegerus is, ses 6125 6125M High Clearanse-trekkers wat ook volledig met RTK toegerus is. Dit is ook die eerste High Clearance-trekkers in die M-reeks wat in Suid-Afrika verkoop word. De Kock het ook `n 4030 selfaangedrewe spuit gekoop wat volledig met RTK toegerus is. Dit is ook die eerste van dié spuite wat in Suid-Afrika verkoop is. Die transaksie het ook `n Z425-grassnyer ingesluit. 27
Presisieboerdery Hennie Cloete Landboukundige
Sclerotinia kan skade aanrig op sojas en grondboontjies
S
Die grootte van hierdie sclerotia wamme van die genus kan wissel tussen 2-10 mm. Sclerotinia, veral S. sclerotio- Die stam van die geïnfekteerde rum en S. minor, veroorplant kry `n bruin tot swart letsel by saak erge skade op peulplante, die basis, maar word vinnig deur vrugte, groente en so ook blomwit swamgroei toegegroei. plante. Sclerotinia-siektes kom oor die wêreld heen voor en affekteer plante op enige stadium tydens die groeiperiode. Dit sluit saailinge en volwasse plante en soms ook klaar geoesde saad of vrugte in. Hierdie swam affekteer die meeste, indien nie alle vrugte-, groente- en blomplante nie. Die simptome verskil tussen gewasse en daarom verskil die volksnaam vir hierdie swamsiekte op verskillen de gewasse ook. Sclerotinia in ons streek is veral belangrik met betrekking tot soja- en grondbone. Die siekte kan groot verliese veroorsaak as dit nie vroegtydig beheer word nie. Sclerotinia het al voorheen naby Orania en Luckhoff voorgekom en is beslis iets om van kennis te dra as `n produsent sojabone plant, of dit oorweeg om te plant. Die regte voorsorgmaatreëls is dus baie belangrik om hierdie siekte te probeer beperk. Simptome en siekte-ontwikkeling Die opvallendste simptoom van Sclerotinia op sojabone is die teenwoordigheid van wit miseliumgroei op die stingels en blare wat dan later groot, swart sclerotia vorm.
Figuur 1. Let op die wit swamdrade en die swart sclerotia wat die swam produseer. Foto: Armand van Eck.
Tydens vroeë infeksie kan geen bogrondse simptome waargeneem word nie. Voordat die blare van die plant nie verkleuring toon nie, kan die siekte maklik misgekyk word. Eers wanneer die swam die hele stam klaar geïnfekteer het en die stingels begin verrot, sal die blare begin verkleur. Hierdie plante is egter dan reeds dood. Sclerotinia kan ook die peule aan val wat die naaste aan die grond hang. Die hele peul verrot en dis integreer. Sclerotinia kan dan verder deur die plant versprei. Die patogeen Die swam Sclerotinia scleotiorum oorwinter as sclerotia in die grond en kan ook in geïnfekteerde plant weefsel agterbly. In die somer ontkiem die sclerotia en klein sam pioene van ongeveer 5-15 mm in deursnee met duisende spore ontwikkel. Groot hoeveelhede spore word dan oor `n periode van twee tot drie weke vrygestel en word baie maklik deur die wind versprei. Sommige spesies infek teer ook d.m.v. die swamdrade wat teenwoordig is en infeksie vind dan baie vinniger plaas. Onder vogtige omstandighede, soos onder besproeiing, is hierdie metode van infeksie die algemeenste. Beheermaatreëls Die beheer van Sclerotinia behels `n aantal verskillende bewerkingsen beheermetodes.
Blaredak
Askospoor-verspreiding
Grondgedraagde sclerotinia
Siekte-siklus
Figuur 2. Die lewensiklus van Sclerotinia op sojabone. Siekte- en Sclerotinia-ontwikkeling kom voor van die R3- tot R8-groeistadiums. Illustrasie: Marilyn Hovius Slegs een metode sal nie voldoende wees vir die beheer van hierdie swam nie. Soos met vele ander siektes is dit die kombinasie van verskillende metodes wat die effektiefste is en die kombinasie van verskillende faktore wat die intensiteit daarvan bepaal. As Sclerotinia reeds in `n produsent se omgewing voorkom, kan hy die volgende stappe volg om infeksie te probeer beperk: 1. Plant in goed gedreineerde grond. 2. Moenie te hoë plantestand najaag op lande wat voorheen Sclerotinia gehad het nie.
3. Plant in wyer rye bv. 76 cm pleks van 34 cm. 4. Genoeg windbeweging moet tussen die plante kan plaasvind. 5. Plant in `n oos-wes-rigting (ons heersende windrigting) sodat maksimale lugbeweging kan plaasvind en die plante sodoende vinnig kan afdroog. 6. Die tussenry-spasiëring moet onkruidvry gehou word aangesien `n Sclerotinia `n wye reeks gashere het. 7. Volg `n goeie wisselboustelsel, soos koring, mielies of sojabone. 8. Bemes met ammoniumstikstofbronne (MAP, DAP, Ammoniumsulfaat).
9. Gebruik swamdoders in die bespuitingsprogram. 10. Wanneer nuwe saad gekoopword, maak seker dit is 100% siektevry. 11. Onthou, selfs 1% kan later baie word. 12. Baie belangrik: Voorkoming is beter as genesing. Verwysings 1. Agrios, G.N, 2005, Plant Pathology, Fifth edition. 2. www.ndsu.edu 3. www.msue.anr.msu.edu 4. soydiseases.illinois.edu 5. www.pioneer.com 29
conrad borman 30
Presisieboerdery
Hannes Hattingh Landboukundige Streeksbestuurder, Oos-streek
GWK doen proef oor invloed van blaarbespuiting op mielies
T
ydens 2013 se gekombi neerde kongres in Durban het prof. Seef Pretorius (ver bonde aan die Universiteit van die Vrystaat) `n praatjie gelewer waarin hy die volgende studie voorgedra het: “Physiological and yield response of Zea mays L. to Foliar treatment with inorganic nutrients”, deur J.C. Pretorius; R.A. Buitendag en J. Allemann. Na aanleiding van hierdie studie het GWK Presisieboerdery besluit om `n soortgelyke proef onder be sproeiingstoestande te doen. Die bevinding van die bogenoemde studie was dat daar `n sterk aanduiding was dat 4 % MKP (mono kalium-fosfaatoplossing) toegedien op die V8-stadium, die mielie-opbrengs met ongeveer
Produk Kunsmis Kalsiumnitraat W/O KNO3 W/O MKP MAP tegnies Ureum
kg/ha 100 100 100 100 100
13 % kan verbeter. Die studie is egter onder droëlandtoestande gedoen terwyl die doel van die proef was om die uitkomste onder besproeiingstoestande te evalueer. Proefuitleg Ewekansige blokontwerp is met die evaluering van die proef gebruik (sien Figuur 2). Elke blok verteenwoordig vier rye van 76 cm x 10 m lank. Elke blok is ses keer herhaal. Tydens die proef is daar ook ander produkte geëvalueer (sien Figuur 1). Ander produkte is gebruik om te bepaal watter een van die elemente fosfaat of kalium die beste resultate lewer en of dit `n kombinasie van albei elemente kan wees. Die produkte is volgens die 4%
MKP-produkoplossing gebalanseer (sien Figuur 3). Metode van toediening en omgewingstoestande Die blaarbespuitings is met `n rugsakspuit toegedien. Die mielies was op seweblaarstadium tydens die blaarbespuitings en die tempe ratuur het tussen 28-34°C tydens die toediening van die proef gewissel. Die gemiddelde windspoed was 3,2 km/h met `n maksimum van 6,2 km/h. Die humiditeit het tussen 33-50 % gewissel en grondvog was gunstig. Waarnemings en toetse `n Grondmonster van die perseel is geneem en ontleed en `n blaar ontleding is ook gedoen voordat blaarbespuiting toegepas is (sien
N
P
K
Ca
Mg
S
kg/ha 16 13 0 12 46
kg/ha 0 0 23 26 0
kg/ha 0 38 28 0 0
kg/ha 19 0 0 0 0
kg/ha 0 0 0 0 0
kg/ha 0 0 0 0 0
Figuur 1. Samestelling van produkte getoets per 100 kg. 31
Figuur 4 en 5). Waarnemings is gedoen `n paar dae nadat die produkte gespuit is om brandskade op blare te bepaal. `n Punt uit tien uit is toegeken na aanleiding van die brandskade wat op blare voorgekom het (Figuur 6). Figuur 2: `n Voorbeeld van die blokontwerp wat tydens die proef gebruik is. Elke kleur verteenwoordig Oesmetode en resultate `n ander produk. Plante is met die hand geoes en gedors. Hoewel opbrengsreaksie tussen die verskillende toegediende Die KV (koeffisiëntvariasie) van die produkte verkry is, is geen statisties proef was 6,3 %. Dit is die verskil betekenisvolle verskille gevind nie. tussen die hoogste en laagste op Die hoogste opbrengs is met M brengs op `n spesifieke behandeAP (19,3 t/ha) en Ca(NO3)2 ling. (18,97 t/ha) gevind. Die KV van die proef was 1,159 As produkkoste in berekening wat beteken die opbrengs van be gebring word, was ureum die mees handelings moet met 1,159 ton ekonomiese, gevolg deur Ca(NO3)2 van die kontrole verskil voordat dit (sien Figuur 7 en 8). statisties betekenisvol sal verskil.
Produk
Data verwerk deur Andre Prins, GWK Navorsing, gedoen. Medewerkers in die proef: Pieter Franken, Sidi Parani, en Jot Human, Idstone Farming.
Kg/ha
N
Kalsiumnitraat W/O
6.5
1.0075
KNO3 W/O
7.5
0.975
0
2.85
3
MKP
10
0
2.3
2.8
4
9
1.08
2.34
0
3.6
2.2
1.012
MAP tegnies Ureum
P
Gevolgtrekking Opbrengsreaksie op mielies met verskillende blaarbespuitings het wel voorgekom. Die reaksie was egter nie so groot soos die 13 % van die studie waarna vroeër in die artikel verwys word nie. Die opbrengsreaksie het tussen 5-9 % op onderskeie produkte gewissel. Statisties het geen betekenisvolle verskil in opbrengs voorgekom nie, maar wel finansiële rendement in die toediening van sekere produkte soos in Figuur 7 gesien kan word.
K
Ca
Oplossing
0
1.235
2.6
0.88
Figuur 3. Die laaste kolom dui die persentasie oplossing van verkillende produkte aan. Fosfaat- en kaliumhoeveelhede is volgens 4 % MKP-oplossing gebalanseer en stikstof volgens MAP-tegnies en KNO3 se stikstofinhoud. *W/O - wateroplosbaar.
Produk
Kg/ha
Toekenning
Kalsiumnitraat W/O
6.5
3
KNO3 W/O
7.5
2
MKP
10
Gering
MAP tegnies
9
Geen
2.2
Gering
Ureum
Figuur 6. Kilogram produk per hektaar toegedien en skadetoekenning uit tien op blare. 32
Behandeling
Opbrengs (t/ha) Inkomste (R/ha)
Ca(NO3)2
18.972
10282.28
KNO3
18.543
8798.28
MKP
18.572
7942.28
MAP (tegnies)
19.302
10081.11
Ureum
18.803
10491.63
Kontrole
17.492
8240.20
Figuur 7. Opbrengs by verskillende produkoplossings en die verskil in inkomste/wins nadat die produkkoste afgetrek is.
Ontleding 7.1
P (Bray 1)
46.1
Min waardes “Adequate range”
P (Bray 2) P (Melich 3)
52
N (%)
4.00
3
3.5
5
Ca (%)
0.38
0.3
0.3
1
Mg (%)
0.26
0.25
0.25
0.5
1.9
3
4.5
0.35
0.6
Kalium
146
K (%)
3.54
Kalsium
508
Na (%)
0.039
Magnesium
172
S (%)
0.29
Natrium
39
P (%)
0.40
0.25
Swael
14
Fe (mg/kg)
229
25
KUV
4.5
Mn (mg/kg)
95
15
40
100
K%
8.3%
Cu (mg/kg)
10
5
7
15
Zn (mg/kg)
48
15
30
70
Mo (mg/kg)
3.42
0.2
0.2
0.5
19
10
7
15
Figuur 4. Grondontleding
B (mg/kg)
Figuur 5. Blaarontledingresultate voordat bespuiting gedoen is.
20000 15000 10000 5000 0
KNO3
3.8%
MKP
Na %
Ureum
31.3%
Ca(NO3)2
Mg %
MAP
56.6%
Opbrengs (kg/ha)/ Wins (R/ha)
Ca %
Kontrole
pH (KCl)
Figuur 8. Die invloed van blaarbespuiting op die opbrengs en wins op mielies. Foto 1 (links bo). Blaarskade waar 2.6% CaNO3-oplossing toegedien is. Foto 2 (links middel). Blaarskade waar 4% MKP-oplossing toegedien is. Foto 3 (links onder). Blaarskade waar 0.88% ureum-oplossing toegedien is. 33
GWK Nuus GWK verleng Griekwa-borgskap Dien as oorbrugging terwyl onderhandelinge vir nuwe hoofborg afgehandel word GWK het besluit om sy borgskap van die Griekwa-rugbyspan te verleng as `n oorbrugging om aan Griekwas die geleentheid te gee om onderhandelinge vir `n nuwe hoofborg af te handel. GWK was die afgelope ses jaar die hoofborg van Griekwas se provinsiale rugbyspan. `n Ooreenkoms is in April 2014 tussen GWK en Griekwas bereik dat die borgskap wat in Desember 2014 ten einde sou loop, nie weer hernu sou
word nie. Die Griekwas Rugby-unie was egter steeds teen die einde van Desember 2014 betrokke in onderhandelinge vir `n nuwe hoofborg. GWK het daarom besluit om Griekwas nie in die steek te laat nie en die borgskap te verleng. Volgens mnr. Neil de Klerk (Uitvoerende Bestuurder: Korporatiewe Bemarking) is GWK trots op sy verbintenis met die Griekwa-rugbyspan oor die afgelope ses jaar. “Ons vennootskap met Griekwas het
vir GWK baie waarde toegevoeg. Die nuwe hoofborg van Griekwas sal verseker ook goeie besigheidsvoordele vanweë die borgskap geniet.” Mnr. Arni van Rooyen, Griekwas se uitvoerende hoof, sê hulle wil GWK graag bedank vir die maatskappy se ondersteuning die afgelope ses jaar. “Die verlenging van die borgskap terwyl ons met `n potensiële nuwe hoofborg onderhandel, getuig net weer hoe belangrik die Noord-Kaap en sy gemeenskap vir GWK is.”
Streekbestuurders fokus op klante-intimiteit en diens
In lyn met GWK Handel se fokus op klante-intimiteit, diens en die bied van sake-oplossings aan ons klante, is die pos van Uitvoerende Bestuurder: Kleinhandel, met die ingang van 2015 deur drie streekbestuurders gevul. Mnr. Ertjies van den Berg is aangestel as Streekbestuurder: Suid en sal verantwoordelik wees vir Luckhoff, Hopetown, Douglas, Prieska, Niekerkshoop, Marydale, Upington en GWK se Diensstasies). Mnr. Willie Wigget vul die pos van Streekbestuurder: Besproeiing en sal verantwoordelik wees vir Douglas, winkel in winkels van Prieska, Modderrivier en Luckhoff en Cradock Besproeiing en Handel. Mnr. Vivien Viviers is aangestel as Streekbestuurder: Noord en sal verantwoordelik wees vir Modderrivier, Kimberley, Griekwastad, Barkly-Wes, Hartsvallei en Magogong. 34
Boeremark samel ook geld vir KANSA in
GWK Handel op Modderrivier het onlangs `n boeremark aangebied waartydens besoekers by verskeie stalletjies kon aandoen, vermaak vir die kinders aangebied is en plaaslike kinders van Ritchie omstanders met hul dansvernuf bekoor het. Tussendeur die pret is ook tyd gemaak om geld in te samel vir die Kankervereniging van Suid-Afrika (KANSA). Hier oorhandig die personeel van die Modderrivier-tak `n tjek aan mes. Leone Taljaard en Brunie Botha (naaslinks en middel) van KANSA in Kimberley. Heel links is me. Mariaan Havenga (Klerk: Ontvangste) en naasregs me. Jacqueline Etzebeth (Bedryfshoof: Kleinhandel Admin.) en mnr. Johan Esterhuizen (Handelstakbestuurder).
Adverteer in Kommuniek vanaf slegs R870! *BTW uitgesluit
Groottes: 90 mm x 55 mm / 150 mm x 55 mm /115 mm x 90 mm
Drukoplaag: 3 000 pm Verspreiding: Noord-Kaap, dele van Vrystaat, OosKaap, Wes-Kaap
Advertensievoorwaardes: • Die waarde van die item moet meer wees as R2 000. • Keuring van advertensie
binne die konteks van die tydskrif. • “First come, first serve”basis.
Sluitingsdatum: 20ste dag van elke maand.
Kontak: Tania Fourie 053 298 8355 of taniaf@gwk.co.za
Tariefkaart 2015
Geldig: Januarie tot Desember 2015
Kontak
Tania Fourie 053 298 8355 | E-pos: taniaf@gwk.co.za
Sirkulasie
Drukoplaag: 3 000 Verspreidingsgebied: Noord-Kaap, dele van die Oos-Vrystaat, Oos-, en Wes-Kaap.
Advertensiegroottes Een plasing Elf maande Ses maande Drie maande kontrak kontrak kontrak (per plasing) (per plasing) (per plasing) Volblad R6 733 R4 670 R5 600 R5 957 Halfblad R3 667 R2 920 R3 220 R3 310 Kwartblad R1 844 R1 540 R1 620 R1 780 Agsteblad R870 - - Tweede blad binne omslag voor of agter
R7 410
R5 798
R6 540
-
Agterblad R8 215 R 6444 R7 261 BTW en agentskapkommisie uitgesluit. Kleuropsies: Volkleur Terme en Voorwaardes Alle advertensiemateriaal moet teen die 22ste van die maand voor die publikasiedatum gelewer word. Inhoud is onderhewig aan die goedkeuring van die redakteur en moet in Afrikaans wees. Volledige materiaal sal slegs in PDF- of JPEG-formaat aanvaar word. In die geval van materiaal wat laat is, kan die bespreking na `n volgende uitgawe verskuif word. `n Kansellasiefooi van 50% van die tarief is van toepassing wanneer die kansellasie na die 22ste van die maand gedoen word. Besprekings word slegs bevestig nadat `n getekende besprekingsvorm ontvang is.
Kompetisie! Like en share GWK se blad op Facebook en jy ontvang onmiddellik `n inskrywing in ons maandelikse kompetisie!
Snappy Chef 20cm veerligte gietyster-braaipan ter waarde van R799
6-stuk Snappy Chef messestel ter waarde van R699
Snappy Chef eenplaat-induksiestoof ter waarde van R1199
Snappy Chef 35cm reghoekige lasagnebak van gietyster ter waarde van R1199
Die wenner sal `n stel kookware van Snappy Chef ter waarde van R4 595 ontvang. Pryse kan nie vir kontant geruil word nie. Die beoordelaars se beslissing is finaal en geen korrespondensie sal daaroor gevoer word nie.
8-stuk Snappy Chef pottestel ter waarde van R699
Betaalde promosie
Passie, diversiteit en gehalte . . . Twee buur-produsente van Bloemfontein se gedeelde visie oor die toekoms van die wildbedryf in Suid-Afrika, het aanleiding gegee tot een van die suksesvolste stories in Suid-Afrika se wildbedryf. Choice Wildlife Group is in 2013 deur Randy Westraadt en André Steyn gestig nadat hulle besef het van SuidAfrika se voorste wildboere trap hul drumpel deur om by hulle wild te koop. Hulle wild is baie gesog vanweë die gehalte van die wild as ook die diversiteit van die spesies en hul gene. Die Vrystaat is die ideale habitat vir gesonde wildteling. Wildboere het gevind dat die wild vanuit die Vrystaat besonder sterk en maklik aanpasbaar is. Die wild is ook aangepas teen koue en kan daarom verder suid beter aanpas as diere wat vanuit die noorde kom. Die wild uit die Vrystaat is ook gesog by die Namibiese wildboere. André en Randy boer reeds vir die afgelope 10 jaar met wild op hul onderskeie plase in die Vrystaat. André het meer gefokus op wildteling op die Wag-`n-Bietjie Privaat Natuurreservaat en Randy het op die jagmark gefokus. Randy is aan die stuur van die suksesvolle Choice Africa Safaris op die Choice Ranches. Hulle boer op die oomblik gesamentlik op ongeveer 7 300 ha wildgrond. Sowat 3 600 ha is tussen Brandfort en Bloemfontein geleë en die meeste van die wildteling vind hier plaas. Die ander 3 700 ha is tussen Boshof en Kimberley aan die Vrystaat-kant geleë en hier word op jag gefokus.
Randy Westraatd
André Steyn
Sterk genetika verseker dat lammers reeds op `n vroeë ouderdom die regte kleure wys. Randy en André glo albei dat daar in die totale wildbedryf belê moet word en daarom speel die jagaspek ook `n
baie groot rol in die Groep se bestuursplan. Die besluit om al hul wild en grond as
Betaalde promosie
Choice Wildlife Group het van die eerste Konings Wildebeeste in die Vrystaat gevestig
Net die beste gehalte springbokramme word vir teeldoeleindes aangewend. `n gesamentlike besigheid te bedryf like diere. en te bestuur, het baie voordele ingeVroulike diere is saamgevoeg en slegs hou, veral met die benutting van man- een volwasse manlike dier is vir albei
troppe benut. Die koste van een minder manlike dier kon dus aangewend word om beter gehalte gene te bekom. Sodoende kon hulle ook meer spesies sonder botsing aanhou soos bv. met die soorte blesbokke en bontebokke. Randy en AndrĂŠ het die land van hoek tot kant deurkruis en soveel moontlike produsente besoek om hul wild te besigtig. Dit het selfs produsente ingesluit wat nie in die wildbedryf is nie, maar wild vir eie gebruik aanhou. Dit was op die kleiner, minder bekende plase waar baie van die wildjuwele ontdek is. Hierdie gedugte span het dit reggekry om waarskynlik die beste trop geel blesbokke in Suid-Afrika op te bou. Geel blesbokke is uiters gesog by telers en word jaarliks op die 3G-veiling aangebied. Top-springbokke van alle kleure is aangekoop en vandag besit die groep van die beste genetika in die land. Koper springbokramme van 16 duim+ is hier nie `n vreemde gesig nie. Die Groep is van die min wildboere wat al die bont springboksoort in volhoubare getalle geteel het. Mettertyd is in verskeie skaars wilden eksotiese spesies belĂŞ en op die oomblik beskik Choice Wildlife Group oor goeie troppe swart rooibokke, geel blesbokke, koper blesbokke, wit-, swart-, koper-, Kalahari-, bont springbokke, goue wildebeeste, koningswildebeeste, renosters, buffels, swartwitpense, bastergemsbokke, tsessebes en njalas om `n paar op te noem. Die Groep staar hom ook nie vas in net die kleurvariante nie. Dit is vir hulle ewe belangrik om die natuurlike gekleurde wild te benut en aan die groot aanvraag in hierdie mark te voorsien. Hier pas hulle ook dieselfde top-gehalte genetika in teeldiere beskikbaar toe om sodoende oor die lang termyn goeie tropgesondheid te bereik. Hoewel gemiddelde horinglengtes van die diere belangrik is, stel die Groep meer belang om die speenpersentasie
Betaalde promosie
en liggaamsbou van die troppe te verhoog. Randy glo dit is beter om 100 springbokramme van 15 duim wat 30 kg uitslag te hê as om 10 ramme van 18 duim wat dalk 24 kg uitslag. Die teling van die gewone wild geniet hoë prioriteit. Daarom word byvoorbeeld geen blouwildebees- en waterbokteelbulle onder 30 duim en `n growwe manlike bouvorm toegelaat om te teel nie. Op die oomblik is die top-bulle van die spesies bo 33 duim. Die surplus bulle en ramme word op `n jong ouderdom na die jagplase verskuif om sodoende ook inteling te voorkom. Die vroulike aanteel en van die jonger manlike diere word ook op veilings aangebied of vir die vleismark uitgewys. Op die Boshof-plaas word daar vir die jagter voorsiening gemaak. Hierdie is `n unieke privaat natuurreservaat omdat die leeus hier vry rondloop. Die reservaat is deur die departement van omgewingsake goedgekeur en die leeus loop al amper `n jaar vry rond. Die feit dat die leeus al buffels gevang het, is vir die Groep `n klein prys om te betaal vir die voorreg om vrylopende selfversorgende leeus te hê. “Ons glo oor die langtermyn gaan sulke Groot 5-areas uiters gesog word en dit is op die oomblik die enigste plek in die Vrystaat waar leeus vry loop en hul natuurlike gang gaan.” Behalwe die leeus is daar ook buffels, renosters, tsessebes en 31 ander jagbare spesies beskikbaar. Hier word vir biltongjagters en trofeejagters voorsiening gemaak. `n Beperkte kwota renosters, buffels en leeus word elke jaar uitgesit onder toesig van die Vrystaatse departement van omgewingsake se streng permitvoorwaardes. Die plaas is ook gesog by ander jagondernemers wat hul buitelandse kliënte vergesel vir onvergeetlike safari’s. Randy en André glo hulle het `n wenresep omdat hulle die hele spektrum in
Leeus loop vry op die jagplaas rond. die wildbedryf bedien. Hulle is ook selfvoorsienend met betrekking tot voer en die produsering van wildspille vir eie gebruik. Hulle beskik ook oor `n geregistreerde lae volume abattoir wat van die wildvleis verwerk. Hierdie ten volle toegeruste fasiliteit is ook vir die biltongjagters beskikbaar. Choice Wildlife Group beskou hulself as `n alles-in-een-besigheid. Hier bedien hulle die beginner en ervare wildboer met gehaltediere en advies. Die biltongjagter en beroepsjagter word ewe belangrik geag en hulle glo dat eerlikheid, integriteit en gehalte die belangrikste is. Verskeie van hul wild word op veilings en privaat bemark en meer as 100
jagters besoek jaarliks die plase. Choice Wildlife Group beplan hulle eerste wildveiling in Maart 2015. Hier sal kopers die SUPERIOR DIVERSITY eerstehands sien en ervaar.
Pret op die plaas Vir die jongspan
Sny die perd uit en plak hom op `n skoon bladsy. Sny dan die stukke uit en voltooi die legkaart.
44
Leefstyl
Carien Grobler
Bederf hom in die maand van die liefde . . . `n Aand in `n romantiese restaurant of `n romantiese fliek sal jou bederf, maar hy verkies waarskynlik `n steakhouse en `n skop-en-skietfliek!
J
sal moet dink soos hy dink. Dit geld ook vir die alledaagse dingetjies wat jy kan doen om hom geliefd en spesiaal te laat voel. Jy hoef ook nie noodwendig geld te spandeer om hom soos `n koning te laat voel nie – jy kan hom bederf met jou ingesteldheid en gedrag.
y het op jou troudag vir hom gesĂŞ dat hy die man van jou Hier is `n paar sleutels waarmee jy drome is. Wys hom vandag dat elke dag sy hart kan oopsluit: jy nog dieselfde voel en hom nie as vanselfsprekend aanvaar nie. Wanneer hy haastig is in Om hom regtig te bederf verg dat jy die oggend, gooi vir hom koffie in 46
`n fles-koppie en smeer vir hom `n bagel met roomkaas wat hy kan geniet terwyl hy in die verkeer sit. Verras hom daarmee op sy pad uit. Sit neer waarmee jy besig is wanneer hy by die huis kom. Groet hom met `n hartlike soen en `n drukkie en vra uit na sy dag. Bring dan vir hom iets om te drink sonder dat hy daarvoor hoef te vra. Maak ook seker die kinders is opgewonde omdat hul pa huis toe kom sodat hulle hom met geesdrif begroet.
Wag tot ná Valentynsdag en koop `n paar ekstra kaartjies (wat altyd ná Valentynsdag afgemerk word) en stuur dit dwarsdeur die jaar aan hom. Wees kreatief en skryf jou eie klein boodskappie by. Doen ook moeite met die aflewering en probeer elke keer iets anders soos om dit saam met sy kos in te pak of iemand wat saam met hom werk te vra om dit vir hom te gee.
depositphotos
Koop vir hom `n paar gemaklike pantoffels en sorg dat dit byderhand is wanneer hy van die werk af kom sodat hy dadelik sy stywe werkskoene kan uitskop. Wanneer jy sy motor gebruik, los dit soos wat jy dit gekry het. Stel die sitplek en spieëltjies soos hy dit verkies en sit alles terug waar dit was. Laat hom toe om enige aktiwiteit te kies en doen dit saam met hom, al kies hy om te gaan stampkarretjies ry! Doen dit met `n positiewe gesindheid en jy sal dit baie meer geniet as wat jy aanvanklik gedink het. Kyk die DVD’s van sy gunsteling TV-reekse saam met hom, al ken jy teen die tyd al die woorde uit
jou kop! Doen dit omdat jy dit geniet minnaar en pa is. Hy sal vreugde om by hom te wees. vind in die feit dat sy pogings raakgesien en waardeer word. Bring altyd vir hom iets lekkers saam wanneer jy van die Doen moeite met jouself. winkels af kom, al is dit iets kleins. Sorg dat jy mooi lyk al is hy die enigHy sal waardeer dat jy aan hom ste een wat jou gaan sien en maak gedink het. seker dat jy van kop tot tone goed versorg is. Enige man geniet dit as sy Laat hom gereeld `n Sater- vrou goed lyk. Hou egter in gedagte dag of afdag geniet sonder dat jy dat ware skoonheid van binne kom vir hom `n lysie opstel van wat alles en dat dit die belangrikste is. by die huis gedoen moet word. Laat hy self kies wat hy wil doen en maak Flankeer gereeld met hom dit vir hom ekstra aangenaam deur – oor aandete, in `n hysbak of in versnaperings aan te dra. `n inkopiesentrum. Selfs `n knipoog kan hom laat weet dat hy steeds vir Sê vir hom hoe jy voel en jou aantreklik is. wat jy van hom verwag – moenie verwag dat hy jou gedagtes moet Sê dat jy na hom verlang. lees nie. Hy sal dit as `n groot luuk- Jy hoef nie soos `n neut aan hom te se beskou as hy nie hoef te raai wat klou nie, maar maak seker hy weet jy in jou kop aangaan nie! dink aan hom en mis hom wanneer julle nie bymekaar is nie. Maak opnames van TVprogramme of sportwedstryde waarVerras hom met kaartjies na na hy graag wil kyk wanneer hy laat `n fliek wat hy graag wil gaan kyk, moet werk of om die een of ander al stel jy glad nie daarin belang nie. rede nie by die huis kan wees nie. Hy sal spesiaal voel omdat jy dit alAs hy `n paar keer daarna wil kyk, leenlik doen sodat hy dit kan geniet. glimlag en moenie kla nie! Gee vir hom wat hy nodig Deel komplimente kwistig het – voordat hy weet hy het dit uit. Sê vir hom watter kwaliteite jy nodig! Vervang die lugverfrisser in van hom waardeer en hoe aantreklik sy motor of bied aan om een van sy sy glimlag vir jou is. Sê ook gereeld take oor te neem sodat hy `n bietjie vir hom dat hy `n wonderlike man, tyd vir homself kan hê.
Gesondheid
Maak gesonde voornemens wat die hele jaar kan hou! Het jou nuwejaarsvoornemens dalk reeds gesneuwel? Dit word wyd en syd verkondig “`n nuwe jaar = `n nuwe jy”, maar ongelukkig is die kans groot dat niks teen die einde van 2015 sal verander het nie. Navor sing toon slegs 8% van mense wat nuwejaarsvoornemens maak, daarby hou. Net omdat Januarie verby is, beteken dit nie jy kan nie jou voornemens heroorweeg en op iets besluit wat meer haalbaar is en terselfdertyd sommer goed is vir jou gesondheid nie.
Die volgende is `n paar eenvoudige voornemens, maar dit kan groot veranderinge teweeg bring: � Dra daagliks `n sonskerm Groot en klein word dwarsdeur die jaar blootgestel aan die son. Hoewel die meeste velkanker eers op die ouderdom van 50 voorkom, begin sonskade reeds op `n vroeë ouderdom. Die son veroorsaak ook bruin vlekke op jou vel en kan plooie voor hul tyd laat verskyn. Leer jou kinders sommer van kleins af om daagliks `n wye-spektrum son brandroom aan te wend, selfs in die winter. 48
� Drink `n aanvulling Die gemiddelde vrou neem minder as 700 mg kalsium per dag in – baie minder as die 1000 mg wat nodig is. Kalsium bou sterk bene, beveg osteoporose en kan ook help met gewigsverlies. `n Gebrek aan vitamiene D kan op sy beurt lei tot hoë bloeddruk en depressie. Kry dus `n vitamienaanvulling by jou apteek as die kos wat jy eet nie die nodige aanvulling bied nie. � Vlos jou tande Jy sal verras wees om te weet dat die bakterieë in jou mond kan bydrae tot hartsiektes, dementia en dit selfs die simptome van diabetes kan vererger. `n Eenvoudige manier om bakterieë hok te slaan is deur daagliks jou tande te vlos en so jou algehele gesondheid te verbeter.
� Kry meer antioksidante in Antioksidante help om die vor ming van vry radikale, wat o.a. deur sigaretrook en lugbesoede ling veroorsaak word, te beperk en die liggaam te beskerm teen gesondheidsprobleme onder meer kanker, hart- en aarsiektes, artritis, en katarakte. Vis, donker groen en oranje groente en druiwe word as super bronne beskou en selfs koffie en sjokolade bevat antioksidante.
� Verwyder saans jou grimering Dis baie maklik om na te laat om jou gesig te was ná `n vermoënde dag. Die poeier en chemikalieë in grimering verstop egter jou porieë en kan inflammasie in die vel veroorsaak. Dit neem net tien minute om gou jou gesig te was en so vir langer `n mooier vel te hê. � Beheer jou porsiegrootte In plaas daarvan om sekere kossoorte heeltemal te vermy, maak net jou porsiegrootte kleiner. As jy jou liggaam skielik van alles gaan ontneem, gaan jou lus daarvoor oorneem en dan gaan jy te veel eet.
Resep
Smullekker aarbei-jogurt-ysies vir skoolmoeg-kinders . . . `n Warm bord gekookte kos is dikwels nie baie aanloklik vir moeë kinders wanneer hulle van die skool af kom nie. Bederf hulle daarom met hierdie heerlike koue én gesonde versnapering.
Resep
2 koppies aarbeie ½ koppie fyngedrukte vanielje wafelkoekies (wafers) 2 koppies vanielje jogurt ½ koppie heuning
Metode
� Maak die wafelkoekies fyn. � Voeg die wafelkoekies, jogurt en heuning bymekaar. Meng alles goed. � Spoel die aarbeie af, sny dit kleiner en maak dit fyn in `n voedselver werker. � Gebruik ysievorms of papierglasies en roomysstokkies as vorms. � Skep om die beurt `n laag van die jogurtmengsel en dan `n laag aarbeie in die ysievorms totdat dit byna vol is. Vries dit verkieslik oornag. � Hou die ysievorms vir `n oomblik onder lopende warm water om die ysies los te maak en maklik uit te haal.
49
Agterblad Uit Piet se pen
Die see sien ons toe weer en weer Dit neem `n tydjie om ons goed weer in die karavaan terug te kry. Ma sê ons moet klaarmaak anders slaap ons vanaand weer teen die pad.
pak is. Die sak met die tent kom heel laaste uit. Intussen het die wind begin waai. Almal is nou op hulle senuwees. Ma sê Pa moenie so hard praat nie, hy is nie op die plaas nie. Die tentpenne wat ons so mooi voor die tyd gemerk het se merke het intussen verdwyn. Oral lê tentpenne. waar gelaai vertrek ons. Die bruin Fairmont van oom Swan- “Kom ons trek eers die tent se dak in,” sê Pa. Ons sukkel ons vrek. nie vat weer voor. Ons vorder Met die tent se dak nou op is die goed. Anderkant Oudtshoorn begin pa benoud raak oor Robinsonpas wat meeste van ons goed darem nie meer vir die publiek sigbaar nie. Die wind voor is. is sterk en ons kinders hang aan die Die pas het skaars begin of pa raak toue. Pa sukkel om die penne uit te aan’t stoei met die ratte. Die ratte raak min en pa reken hy sal eerste rat sorteer. Die tentpenne klingel en raas. Dit voel soos `n ewigheid en die wind moet gebruik. Hy wonder hoe hy dit ruk en pluk nou erg. gaan regkry sonder om stil te hou. In Oom Swannie se tent staan al en `n noodsituasie sal ons kinders moet uitspring en klippe agter die karavaan hy kom tot ons redding. Hy beveel stormtoue vir die wind aan. Ons span se wiele sit om te keer dat die spul agteruit loop. Almal hou asem op. `n toue bo-oor. Dit lyk soos `n spinnekopweb. Iets lyk Onaardse geluid kom van die ratkas net nie reg nie. Oom Swannie merk toe Pa die rat sommer instamp. Ons dat ons nooit die karavaan opgejack kruie stadig na bo. Gelukkig is daar `n afdraand vir elke het nie. Nadat ons dit gedoen het, is die tent baie stewiger. opdraand. Die tegnologie het dalk Ma het intussen ons goed aan die ver gevorder, maar FA Venter skryf in een van sy boeke hy dink nie hulle sal binnekant begin organiseer. Met die `n opdraand sonder `n afdraand kan tent ook by, steeds te veel. Ons skarrel maak nie. Hiervandaan is dit gelukkig om alles voor donker slaapgereed te kry. afdraand tot op Mosselbaai. Ons kinders het intussen gaan uitvind Die karavaanpark is reeds stampvol en ons staanplek is voor op die strand. waar die ablusiegeriewe is. Nogal `n Die kampeerders is vrien- entjie van ons staanplek. Pa reken hy is nie lus vir `n ver lopery in die nag delik en staan nanie. der om te help. Dit was die dae vóór kragpunte en Ons kinders is skaam vir Ma se elke karavaan is aan die motor se bat tery gekoppel. Oral in die park hang klomp goed. motors aan die karavane. Dit lyk soos `n Die volgende oggend is ons battery losgoed-veiling pap. Gou stoot die bure ons aan die toe alles uitge-
S
brand. Die derde oggend staan die bure traag nader om te stoot. Pa reken dit is tyd vir nog `n battery. Ons pas stadig maar seker by die kamplewe aan. Een oggend kom Pa met `n emmer by die karavaan aan. “Waarvoor is dit?” wil Ma dadelik weet. Pa sê hy loop nie weer in die nag so ver toilet toe nie. Hy het hom gisteraand amper vrek geval oor die tentpenne, is sy verweer. “Waar dink jy moet daai emmer staan?” wil Ma ergerlik weet. “Maak nie saak nie, ons sal plek maak,” antwoord Pa. Ek en boet Japie is opgewonde oor die nuwe item. Ongelukkig was die emmer `n baie tydelike toevoeging tot ons manne se gerief. Boetie was te klein en met sy gesukkel om by te kom het hy menigmaal die emmer omgestamp. Die emmer is summier verbied. Ons kinders maak gou maats en snags loop ons rond en doen kwaad in die kamp. Om tentpenne uit te trek is een van ons hoofbedrywe. Ook nie lank nie of ons word uitgevang. `n Oom met `n groot bierpens vang vir ou Gerrie op heterdaad en slaan sy gat goed aan die brand. Ons ander hardloop weg en hy kom al tjankend agterna. In die badkamers wag ons net tot die ooms in die stort is dan draai ons die koue kraan by die wasbak vinnig oop. Dit verminder die koue water in die stort se vloei en die water word skielik kokend warm. Die ooms praat in tale wanneer dit gebeur. Teen die tyd wat hulle die deur oop het, is ons al lankal weg. Gelukkig is ons nooit gevang nie. Hier in die park is lewenslange vriend skappe gesmee. Jaar na jaar kon ons nie wag om weer te gaan nie.
UITMUNTENDE LOGISTIEKE OPLOSSINGS
Spoor- en Padvervoer Brits van den Berg: 082 8035 190 Oproepsentrum: 086 1000 936
GWK Bateversekering . . . gewaarborgde gemoedsrus Douglas Brits van den Berg Bestuurder: Versekering Kredietlewensversekering 082 803 5190 Prieska Kannetjies Kotze Korttermyn- en Oesversekering 082 809 4773 Hopetown Janitha von Molendorff Korttermyn- en Oesversekering 082 889 4602 Douglas Marietjie Vermeulen Korttermyn- en Oesversekering 082 809 4775 Douglas Wilmarie v/d Schyff Korttermyn Kommersieël 082 382 8123 Barkly-Wes/ Jan Kempdorp René v/d Westhuizen Korttermyn- en Oesversekering 082 907 8548 Modderrivier Riana Shergold Korttermyn- en Oesversekering 082 808 2911
Ficksburg/ Mooirivier
Chris Shergold Korttermyn- en Oesversekering 071 633 3659
GWK is ’n Gemagtigde Finansiële Diensverskaffer wat fokus op welvaartbeskerming. FSB Lisensienommer 1185
www.gwk.co.za
GWK se versekering waarborg gemoedsrus oor die besittings watvir jou en jou gesin belangrik is. Met ons kliëntgerigte fokus en innoverende benadering bied ons maakpas oplossings vir elke in dividu se versekeringsbehoeftes. Kontak ons ook gerus om jou met finansiële beplanning vir die toekoms by te staan.