THE OFFICIAL NEWSLETTER OF
KAHILWAYAN “116th Independence Day” ni Marviluz Calipayan kag Froilan Unarce
Guinpahayag ni Gov.
THE PROVINCIAL GOVERNMENT OF CAPIZ
Guinpangunahan sang PTCAO ang pagsaulog sang Kahilwayan.
kag magbinuligay agud
guinsugoran sa pagpasaka
Nagtingub ang Capiznon sa pagsaulog sang ika-116 ka tuig nga Victor A. Tanco sa iya maagum ang matuod-tuod sang hayahay sang “Independence Day” nga guinpatigayon sa atubang sang Kapitolyo mensahe, “ang Capiznon nga kahilwayan.” pungsod nga guinsundan sundan sa pahina 2 / KAHILWAYAN... kinahanglan maghugpong Ang programa Probinsyal, Hunyo 12.
Ombudsman Serbisyo Caravan guinkalipay sang Capiznon
Naghatag panugyan si Governor Vic Tanco Guinkalipay sang mga tawo ang sa pumoluyo natuhoy sa serbisyo caravan. Ombudsman Serbisyo Caravan. (Kuha ni
(Kuha ni cppb/Monette Bernas)
Naghatag sang kalipay sa Capiznon ang guinpatigayon nga duha ka adlaw nga 13th Caravan of Government Services sang Ombudsman Visayas sa Maayon Civic Center, Mayo 28 tubtob 29. Ang nasambit nga kahiwatan ang guinpasakupan sang 54 ka Government Agencies, 6 ka Local Government Unit kag 2 ka Non-Government Organization nga nagatuyo nga makabulig sa tagsa ka pumoluyo indi lang sa banwa sang Maayon, kalakip na
cppb/Monette Bernas)
ang kabanwahanan nga gusto mangin kabahin sang nagkalain-lain nga serbisyo. Ang mga libre nga serbisyo nga guinhatag ang guinalakipan sang Government Frontline Services, Legal Assistance, Jobs Fair, Agricultural and Livelihood Fair, Trade and Tourism Expo kag Medical and Dental Mission. Guinpresentar ni Deputy Ombudsman Pelagio Apostol ang rationale sang proyekto nga nagatuyo nga mapalapit ang gobierno
sa pumoluyo pinaagi sa mga nasambit nga serbisyo. Sa kasubong nga okasyon guinpatigayon ang ceremonial turnover sang Caravan of Government Services Seal ni Deputy Ombudsman Apostol kag Director Philip Camiguing kay Gov. Victor A. Tanco, Brigader General Arnold Quiapo sang Philippine Army kag mga alkalde sang Maayon, Pontevedra, Panitan, Dao kag Cuartero ang nasambit nga Seal. sundan sa pahina 3 /Ombudsman...
VIC Scholars “146 guinpasidunggan, 335 nagpirma”
Guinpasidunggan sang gobierno probinsyal sang Capiz ang 146 ka Outstanding VIC Scholar sa guinpatigayon nga PATUBAS: Recognition Day and Contract Signing sa Capiz Gym, Villareal Stadium, syudad sang Roxas, Mayo 29. Ang nasambit nga aktibidad ang guinpatigayon agud hatagan sang pagkilala ang mga Outstanding VIC Scholar kon sa diin nagpahayag si Rizza Andutan, Magna Cum Laude sang Capiz State University (CapSU) – Main Campus sang pagpasalamat sa gobierno probinsyal kag sa programa ni Governor Vic Tanco para sa edukasyon sang mga imol nga may handum nga makatapos sa pageskwela. Nagbaton ang tagsa
Para sa gobierno probinsyal, malahalon ang edukasyon para sa buasdamlag sang kabataan. (Kuha ni cppb/Marvin jay Fajanil)
ka mga Outstanding VIC Scholars sang “certificate of recognition, mug cup kag gift check” para sa mga Magna Cum Laude kag Cum Laude nga naghatag sang inspirasyon sa mga iskolar. Nangin dinapit nga bisita ang duha sa mga successful VIC Scholars nga sanday Nelia Dolor kag Jomar Devano, nga nahatag sang ila tagsa ka mensahe kag istorya sa mga bag-o nagradwar kag mga panibag-o nga VIC Scholars nga “ang kadalag-an ang yara sa
aton mga kamot kag dapat lang naton ubrahon ang magtimakas nga makatapos sa pageskwela.” “Ang programa sang gobierno probinsyal ang isa sa mga guinahatagan sang prayoridad sa pagpati nga ang edukasyon ang isa sa pinaakamabaskog nga pundasyon sang tagsa ka pumoluyo sa probinsya sang Capiz,” pahayag sang Gobernador. Sa karon nga sundan sa pahina 3 /VIC Scholar...
CApiz prov’t CAPITOL Pag-ulikid(Newsletter) _P1
C M Y K CyanMagentaYellowBlack
Blogsite: capizprovincialpressbureau.blogspot.com
C M Y K
Email: pag.ulikid.gov@gmail.com •
CyanMagentaYellowBlack
VOL. V / NO. 7
cppb/Rhiel de la Rosa
May-June 2014
2
AGRIKULTURA
AHON 556 ka mangingisda
Para sa mga mangingisda, daku nga bulig ang baroto sa ila palamugnan sa kadagatan. (Kuha ni cppb/Rhiel de la Rosa)
Guinkalipay sang 556 ka mangingisda nga benepisyaryo sang “tig-P1,000.00 lakip na ang makina kag gear” sang baroto nga guinpanagtag sang Department of Agriculture – Bureau of Fisheries and Aquatic Resources (DA – BFAR) Project para sa mga mnagingisda sang barangay Barra, syudad sang Roxas, Hunyo 24.
B l a c k
Ang nasambit nga okasyon ang guinpangunahan nanday National Focal Person Melanie Guerra sang AHON project, Officer-In-Charge Regional Director Remia A. Aparri sang BFAR Region VI, 1st District Cong. Antonio del Rosario, Gov. Victor A. Tanco, Vice Mayor Ronie T. Dadivas sang syudad sang Roxas, City Councilor
Powell del Rosario, OfficerIn-Charge Provincial Fishery Officer Edwin Candelario Javier sang BFAR-Capiz, Barangay Captain Reynaldo Araw-araw sang Barra, kag Barangay Captain Walter Anisco sang Culasi. Sa mensahe sang Gobernador, “isa lamang ini ka pamaagi agud nga ibalik sa maayo ang kahimtangan sang tanan matapos ang bagyo Yolanda, sa diin importante magtindog kita liwat kag magpangisda nga napun-an sang paglaum.” Matapos ang malip-ot nga programa, guinpabati ni national artist Joey Ayala ang iya ambahanon para sa mga mangingisda nga may tigulo “AHON,” nga nagapabutyag sa kon paano ang tanan liwat nga magtindog. (cppb/Rhiel de la Rosa kag Theresa Fernando)
Libre nga binhi, abono para sa mangunguma
K K K K
K K K K B l a c k
MAY-JUNE 2014
DENR sa barangay
Naghatag sang mensahe si Governor Tanco kaupod si Mayor Gideon Ike Patricio sang Pilar (ikaduha guikan sa wala) para sa hinunanon sang DENR sa kabarangayan. (Kuha ni cppb/Monette Bernas)
Guinlunsar sang Department of Environment and Natural Resources (DENR) ang programa nga labi nga mapalapit sa pumoluyo, ang “DENR sa Barangay,” nga guinpatigayon sa Cayus, Pilar, Hunyo 4. Ang nasambit nga aktibidad ang may tema “Kamo ang Boss Ko,” nga guintambongan ni Gov. Victor A. Tanco kaupod ang LGU sang banwa sang Pilar agud madul-ong sang personal ang mga serbisyo sang gobierno sa pumoluyo sang nasambit nga barangay ilabi na ang natuhoy sa “land disposition” kaangay sang pagbaton sang aplikasyon sa “agricultural, residential, homestead, school titling, foreshore lease kag land survey.” Pila sa guinpahayag ni Regional Executive Director Jim O. Sampulna sang
KAHILWAYAN... Guinpalab-ot ni Governor Vic Tanco kag Vice Gov. Nonoy Contreras ang ila pag-ulikid kag sensiridad sa mangunguma. (Kuha ni cppb/Rhiel de la Rosa)
Guinpasalamatan sang mga mangunguma ang gobierno probinsyal sang Capiz sa pagpanguna ni Gov. Victor A. Tanco sa guinpatigayon nga Distribution of Certified Seeds sa banwa sang Maayon, Hunyo 11. Guinbaton sang 990 ka mangunguma nga apektado sang bagyo Yolanda ang libre nga tigisa ka sako nga binhi kag abono guikan sa tingob nga programa sang Department of Agriculture (DA), gobierno probinsyal sang Capiz, kag gobierno lokal sang Maayon.
F.S. 11 x 14.5
CApiz prov’t CAPITOL Pag-ulikid(Newsletter) _P2
Magluwas sa binhi kag abono, guinpasiguro ni Provincial Agriculturist Sylvia de la Cruz, nga sarang pa guid makaagum ang mga mangunguma sang “insurance” guikan sa DA sa idalom sang Philippine Crop Insurance Corporation (PCIC) kag Viable Insurance for Capiz Farmers sa sulod sang isa ka tuig. Ang nasambit nga programa ang nagahandum nga mapabilin ang maayo nga kahimtangan sang ulomhan kag pangabuhi sang mga mangunguma. “Ulolupod kag dungan nga
magabangon ang tanan nga wala sang mabilin, sa kalipay man ukon kalisod, ara ang gobierno,” pahayag sang Gobernador nga guinpangunahan ang pagtugyan sang libre nga binhi kag abono kaupod sanday Vice Gov. Esteban Evan Contreras, Mayor Wilfredo Borres sang Maayon, kag Provincial Agriculturist Sylvia dela Cruz. Sa matandaan, una na nga nagbaton sang “certified seeds:” ang kapin sa 800 ka mangunguma sang nasambit nga programa sa banwa sang Panitan. (cppb/Rhiel dela Rosa kag Theresa Fernando)
sang wreath-laying sa monumento ni Dr. Jose Rizal sa atubang sang Kapitolyo Probinsyal sang Capiz. “Nagakadapat nga panumdomon sang tanan ang mga nahimo sadto nga sakripisyo kag paghalad sang kabuhi sang aton mga baganihan agud maangkon ang kahilwayan sang pungsod guikan sa mga dumoloong,” dugang nga pahayag sang Gobernador. Suno pa kay Governor Vic Tanco, “ang pagbinuligay sang Capiznon nga liwat makabangon matapos ang bagyo Yolanda, isa ka ehemplo sang pagkabaganihan nga nagpakita sang pag-ulikid sa isigkatawo.” Matapos ang mga mensahe, guinpatigayon ang pagpalupad
DENR-Region 6 nga “indi nangin madinalag-on ini nga aktibidad kon wala ang suporta sang Gobernador kalakip ang alkalde sang nasambit nga banwa nga ila guinahatag sa DENR.” Nagpaabot man sang iya pagpasalamat si Barangay Captain Genaro Binondo sang Cayus sa DENR kag gobierno probinsyal sa pagpili sang Pilar nga nangin pinakauna nga nakaagum sang nasambit nga programa. Nagtambong sa guinlunsar nga programa ang mga Provincial Environment Natural Resources Officer sang Guimaras, Aklan, Antique kag Iloilo; Community Environment Natural Resources Officer sang Antique kag Boracay, subong man ang mga katapo sang PENRO – Capiz. (cppb/ Monette Bernas kag Theresa Fernando)
sang mga pispis (Salampati) nga naga-simbolo sang kahilwayan sang bug-os nga pungsod. Nagtambong sa nasambit nga pagsaulog sanday Vice Gov. Esteban Evan Contreras, Roxas City Vice Mayor Ronnie Dadivas, Vice Head Rodney Galecia sang Committee on Central Cultural Communities Sub-Commission on Cultural Communities and Traditional Arts sang National Commission of Culture and the Arts, Provincial Tourism and Cultural Affairs Officer Alphonsus Tesoro, mga katapo sang Veterans of the Philippines, tumandok nga pumoluyo sang Rehiyon 6, opisyales sang gobierno lokal sang syudad sang Roxas kag probinsya sang Capiz, mga mununodlo, kag iban pa nga sektor.
AGRIKULTURA
MAY-JUNE 2014
3
P10-T guintugyan sa mangunguma Naglab-ot sa 80 ka mangunguma sang Capiz ang nagbaton sang “loan grants” nga tig-P10,000 sa nga programa sang “AKBAY: Agrikultura Kaagapay ng Bayan” Pinoy Program sang National Agricultural Fishery Council (NAFC) kaupod ang gobierno probinsyal pinaagi sa Office of the Provincial Agriculturist (OPA) nga guintugyan sadtong Mayo 27. Ang nasambit nga programa ang yara sa idalom sang 2KR – Japanese Grant Assistance for the Food Security Project nga nagatuyo nga mapa-umwad ang agriculture and fishery sector partikular ang para sa mga nabaw-ing nga lugar sa probinsya sang Capiz. Kalakip sa mga nagbaton nga munisipyo ang Dumalag nga may yara sang 1, Cuartero, 58; Ivisan, 18; kag Dao, 3. Ang
nasambit nga programa ang interest-free kag collateral-free loan nga mangin start-up capital nga pagabayaran sa sulod sang tatlo ka tuig. Ang nasambit nga loan grants ang personal nga guintugyan ni Gov. Victor A. Tanco sa mga benepisyaryo nga mangunguma kaupod nanday Joey de la Cruz, Provincial AKBAY Program Coordinator; Ricardo Provido, Regional Agriculture and Fishery Council Officer (RAFC); kag Mabini Besiño, Provincial Agriculture and Fishery Council Officer (PAFC). Guinpanugyan sang Gobernador sa mga benepisyaryo nga ila ini pagagamiton sa maayo base sa kondisyon nga ila guinpirmahan sa OPA kag NAFC agud madamo pa ang mabuligan sang nasambit nga programa pinaagi sa pagbayad
Guinpahanumdom ni Governor Tanco ang papel sang mangunguma sa komunidad. (Kuha ni cppb/ Monette Bernas)
Capiz hilway sa Cocolisap
sa tama nga oras. (cppb/Monette Bernas kag Theresa Fernando)
P1.3-M sa kabarangayan sang Tapaz
Malipayon ang pumoluyo sang 13 ka brgy sang Tapaz, matapos nga personal nga guintugyan sang Gobernador ang bulig pinansyal sa ila tagsa ka mga opisyal. (Kuha ni cppb/Monette Bernas)
Guintugyan ni Gov. Victor A. Tanco ang tig-P100,000.00 nga bulig pinansyal sang gobierno probinsyal sa 13 ka barangay sa banwa sang Tapaz sadtong Hunyo 6.
Ombudsman... Daku man ang pagpasalamat sang Gobernador sa Ombudsman Visayas sa pagpili sang probinsya sang Capiz nga mangin resipyenti sang nasambit nga programa kag nagpalab-ot sa pumoluyo, “ini ang nagapamatuod nga kamo nga pumoluyo ang amon boss, kamo ang nagbutang sa amon sa sini nga puwesto, amo ina nga ubrahon guid namon ang amon ikasarang nga mahatag sa inyo ang maayo nga
Kalakip sa 13 ka barangay kapitan nga nagbaton ang guikan sa Santa Petronila, San Pedro, Taslan, Daan Banwa, San Antonio, Agpalan, Roosevelt, Aglupacan, Bato-Bato, Siya, serbisyo para sa inyo tanan.” Guinkalipay kag guinpasalamatan man sang tagsa ka LGUs sang probinsya ang guinpangtugyan nga tseke sa 48 ka benepisyaryo para sa Social Pension, 13,289 ka benepisyaryo para naman sa Supplementary Feeding kag ang nagkalain-lain nga Assistance nga guintugyan sang mgaa National Agiences kag National Government Organizations. (cppb/Monette Bernas kag Theresa Fernando)
Abangay, Acuña kag Tabon. Guinpalab-ot sang mga natungdan nga Kapitan ang pagpasalamat kay Governor Tanco kag nagpamat-od nga ila ini guilayon pagagamiton sa pagpakay-o sang ila mga karsada para sa madasig nga pagdul-ong sang ila mga produkto kag sa kasulhayan sang transportasyon sang mga tawo. Suno pa sa mga Kapitan sang banwa sang Tapaz, ang nasambit nga bulig pinansyal sang gobierno probinsyal ang daku nga bulig nga guinhimudosan sang Gobernador sa pagpati nga ang maayo nga karsadahon mangin dalan padulong sa mas progresibo nga probinsya sang Capiz. (cppb/Monette Bernas kag Waltham Mendoza Jr.)
VIC Scholar... tuig 2014, may yara sang pangkabilogan nga 335 ka VIC Scholar nga nagpirma sang Memorandom of Argreement sa tunga nanday Atty. Jose O Villanueva, Chairman sang VIC Scholarship Program; Vice Gov. Esteban Evan Contreras; Francisco Dariagan, Chairman sang PGLP; Dr. Evelyn Bolido, Medical Specialist II; kag mga katapo sang VIC Scholarship Program. (cppb/Monette Bernas)
B l a c k
K K K K
K K K K B l a c k
Masuwerte ang kalubihan sang Capiz matapos nga wala ma biktima sang cocolisap.
Nagapabilin nga hilway sa “Cocolisap Infestation” ang probinsya sang Capiz suno sa pahayag ni Officer-in-Charge/ Capiz Provincial Development Manager Andy Laurilla sang Philippine Coconut Authority (PCA). Dugang pa ni Laurilla nga yara lamang sa bahin sang Luzon ang halit nga guinadulot sang Cocolisap sa kalubihan kag wala pa nakasulod sa Rehiyon 6. Samtang, maid-id nga ila guinabantayan kag guinaobserbahan ang kalubihan sa probinsya apang guinakasubo sa pagpahayag ni Laurilla nga nagtaas ang kaso sang Brontispa Infestation sa 16 ka banwa sa probinsya sa diin naglab-ot na sa 77,350 ka bearing kag nonbearing coconut trees ang ulihi nga na-monitor sang PCA sang Hunyo 15, 2014 nga apektado sang nasambit nga insekto.
Guinapangabay man sang pamunoan sang PCA ang kooperasyon sang tagsa ka mangunguma sang lubi nga maghugpong sa pagtapna sang Brontispa pinaagi sa pag-utod sa mga dahon kag pagsuga ukon ang guinatawag nga “cut and burn method” subong man ang paggamit sang nabilin nga insecticide sa pagpanguma kag mga detergent powder pinaagi sa pag-spray sa mga dahon nga apektado sang brontispa. Ang kampanya sang PCA kontra sa “Brontispa Infestation” kag ang pagbantay kontra “Cocolisap” ang suportado sang gobierno probinsyal sa idalom sang administrasyon ni Gov. Victor A. Tanco para maamligan ang industriya sang kalubihan nga isa sa may daku nga bulig sa pagtaas sang ekonomiya sang probinsya. (cppb/Monette Bernas kag Theresa Fernando)
CApiz prov’t CAPITOL Pag-ulikid(Newsletter) _P3
OPINyON
4
MAY-JUNE 2014
KATUNGDANAN Ang pagpangalagad nga may pag-ulikid sa mga tawo nangin katungdanan ni Governor Victor A. Tanco sa iya malawig nga serbisyo publiko sumugod sang sia ang mangin katapo sang Sangguniang Bayan sang banwa sang Dumarao tubtob nangin Gobernador sang probinsya sang Capiz. Ang pagtuman sang Gobernador sa iya lima ka adyenda nga guindihon kasubong sang “pagpasanyog sang ekonomiya, makilala ang tumandok nga kultura kag mangin sentro sang turismo, nagakaangay nga edukasyon labi na ang mga kubos, pagrpotehir sa ikaayong lawas, kag nagakasantu nga inprastraktura,” ang nagapanguna nga katungdanan ni Governor Tanco sandig sa iya panawagan nga “Pag-ulikid: Labi sa tanan ang Tawo.” Sa karon, prayoridad ni Governor Vic Tanco ang seguridad sang pumoluyo matapos ang isa ka eksperyensiya sang maglaslas ang bagyo Yolanda sa Capiz. Indi man mapugong ang anuman nga kalamidad nga posibli magaluntad apang para sa Gobernador mangin handa lang kita sa mga pagtilaw agud mapahagan-hagan ang epekto kag magpakig-angut guilayon sa Provincial Disaster Risk Reduction and Management Council (PDRRMC) sang Capiz, sa diin naghatag sang sabat sa kinahanglanon sadto sang Capiznon sa ti-on sang bagyo sa pagpanguna sang talatapan sang Gobernador, Sa sulod sang tatlo ka termino, madamo na sang pagpasidungog nga naangkon si Governor Vic Tanco kag ang gobierno probinsyal sang Capiz apang para sa iya magapabilin nga katungdanan niya ang pagserbisyo sa mga tawo.
B l a c k
K K K K
K K K K B l a c k
THE OFFICIAL NEWSLETTER OF THE PROVINCIAL GOVERNMENT OF CAPIZ
Editorial Board HON. VICTOR A. TANCO Governor
ATTY. JOSE O. VILLANUEVA Provincial Administrator Provincial Chief Legal Counsel/Concurrent
Editorial Staff
EDWARD B. BASILONIA Editor-in-Chief ALLEN A. HERVIAS JESSE P. DE LA CRUZ Associate Editor Managing Editor RAMON B.ATINON News Editor
FROILAN B. UNARCE Senior News Writer
Staff Writers Donnafer Dolor CENDEL AGUILOS Glaicel Joy Bauson LEIZEL CORTEL Monette Bernas rhiel de la rosa marviluz calipayan RHIEL DE LA ROSA Graphics Design Regie bueno
Judy Bustamante
Photographers Waltham Mendoza, Jr. Marvin Jay Fajanil Ma.Theresa fernando RICKY IBARDOLAZA
Circulation VIRGILIO TORREVILLAS
We encourage our readers to send their feedbacks and comments on the programs, projects and initiatives of the provincial government to this newsletter. The “Pag-ulikid: Labi sa tanan ang Tawo” newsletter is published monthly with editorial office at the Capiz Provincial Press Bureau ground floor, Capiz Provincial Capitol, Roxas City. Telephone Number: (036) 6210-042 loc.163 E-mail: pag.ulikid.gov@gmail.com
F.S. 11 x 14.5
CApiz prov’t CAPITOL Pag-ulikid(Newsletter) _P4
cppb/Judy Bustamante
Editoryal
SIPLAT-PANILAG
Ang fiesta nangin kabahin sang kultura kag pagtuluohan nga Kristiano sa mga Filipino humalin pa sa RAMON B. ATINON panahon sang mga Katsila. Capiz Provincial Press Bureau Isa ka pamaagi sang mga Katsila ang pagpatigayon sang fiesta agud magtililipon entablado nga guinpatindog ang mga pumoluyo sa sentro nga bahin sang barangay kag malapit diri. Napanilagan ang munisipyo sa diin mahimo nila pagpanghanda sang tanan. Bisperas sang fiesta mabunyagan sa pagka-Kristiano. Kada tuig guinahiwat ang nagasugod na ang “Diana” sa fiesta kaangay sa pagsaulog sang wala pa magbutlak ang adlaw anibersaryo sa amo man nga petsa sa kaagahon. Manami pamatian ang banda sang musika nga sa tagsa ka tuig. Naga-selebrar ang barangay, nagalanton sang himno nga martsa munisipyo kag syudad sang kag nagalibot sa nagapanguna nga ila natungdan nga fiesta sa dalanon sang barangay. Dugang pagpasidungog sang patron nila sa pagpamukaw ang pagsigabong sang puwetes kag berso. nga santos. Ang igahanda nga mga Halos nakunyag ang tanan sa nagahilapit nga fiesta. Masiplatan pagkaon para sa adlaw sang fiesta na ang nagabitay nga banderitas amat-amat nga guinasugoran sa sa mga kalye nga nasakupan sang pagluto sa kahaponanon samtang guinahiwat ang bisperas nga fiesta. Ang kapilya ukon ermita Misa sa kapilya nga sentro sang napunihan sang bulak. May selebrasyon.
FIESTA
KAPITOLYO
Ang edukasyon ang manggad nga sarang mahatag sang aton mga guinikanan kag mangin EDWARD B. BASILONIA Capiz Provincial Press Bureau armas sang kabataan agud malampuwasan ang kaimulon. Sang guinlatag ni administrasyon ang may “PagGovernor Vic Tanco ang iya ulikid: Labi sa tanan ang Tawo.” lima ka handum sang tuig Ang tinaga nga Pag-ulikid, 2007 para sa pumoluyo nga isa ka tinaga sang pagkabalaka guinalakipan sang “Edukasyon, kag pagpalangga labi na sa Turismo, Ikaayong Lawas, edukasyon sang mga imol nga Inprastraktura kag Ekonomiya,” ang handum makatapos sang ila nabatyagan ko nga tuman ka pag-eskwela. importante sa pumoluyo ang Nakita ko sa apat ka makaangkon sang edukasyon pamusod sang Kapitolyo ang kag propesyunal sa tagsa ka pagtinguha sang kabataan pamilya. kag guinikanan nga nagapila Indi malipod nga sang para sa isa ka pasinawan kag nagsugod sa pagpangalagad si mangin kabahin sang Viable Governor Tanco nagpanawagan and Innovative College (VIC) sia sa Capiznon nga ang iya Scholarship Program.
EDUKASYON
Isa ka “amateur singing contest” sa kinaandan guinahiwat matapos ang bisperas nga Misa. Adlaw sang fiesta, napanilagan ang temprano nga pagbugtaw sang mga pumoluyo nga guinpukaw naman sang “Diana.” Madamo sang tawo ang nagatambong sang Misa nga halos yara na sa gua sang kapilya ang kadam-an. Pagkatapos sang Misa, ang banda musika magatukar kadungan sang paglinupok sang puwetes, berso kag rebentador. Tuman kasadya sang palibot labi na ang “parlor games” kag iban pa nga palaguaon, samtang sa kapilya nagapatigayon naman ang pari sang seremonya sang pagbunyag sa pagka-Kristiano. Bugana ang guinahanda nga mga pagkaon sa tagsa ka panimalay para sa nagapamiesta nga guina-abi-abi sang tagbalay sundan sa pahina 8 / SIPLAT...
Ang VIC Scholarship Program sang tuig 2007 ang nag-umpisa sa 20 ka iskolar kag ang numero 753 ka miembro sang VIC Scholars para sa tuig 2014. Ang programa para sa mga iskolar sang edukasyon ang nakabulig sang daku sa mga imol apang handum guid nga makatapos sang ila pag-eskwela sa kolehiyo kag makakuha sang diploma para mangin yabe padulong sa isa ka masanag nga palaabuton. Nakita sang Gobernador ang ka-importante sang edukasyon sa kabataan nga mangin simbolo sang isa ka mapag-on kag maalam nga haligi para sa palaabuton nga pagpanghangkat sang aton sundan sa pahina 9 / KAPITOLYO...
OPINYON/BALITA
MAY-JUNE 2014
Ang mabuligan ang mangunguma kag mangingisda nga wala ikasarang sa kabuhi amo ang tinutuyo sang MONETTE A. BERNAS Capiz Provincial Press Bureau programa sang AKBAY: Agrikultura: Kaagapay ng Bayan Pinoy sang National Agricultural Fishery Council Ang programa nga AKBAY (NAFC) kaupod ang gobierno yara sa idalom sang 2KR – probinsyal pinaagi sa Office Japanese Grant Assistance for of the Provincial Agriculturist Food Security Project nga (OPA). nagatuyo nga mapa-umwad ang Pinaagi sa tingog sang pagpanguma kag pagpangisda tagsa ka persona, hibaluon naton labi na sa mga nabaw-ing nga kon paano guinpili ang mga lugar sang probinsya. benepisyaryo sang nasambit Sa pagnalawsaw natukiban nga programa kag kon ano nga nga ang nasambit nga programa mga banwa sa probinsya ang ang may pangkabilugan nga nakaagum sang bulig. pundo nga P4,400,000 sa diin Ang probinsya sang Capiz P2,090,000 ang napartinesir sa ang isa sa 31 ka probinsya 1st tranche kag P2,310,000 para nga mapalaron nga nakaagum sa 2nd tranche nga pagabayaran sang bulig naguikan sa sang mga benepisyaryo sa sulod programa sang Department sang tatlo ka tuig nga wala sang of Agriculture (DA) nga saka. nagatuyo nga mapanubo Kalakip sang kabanwahanan ang kag-imulon sa tagsa ka nga nagbaton sang tig P10,000 probinsya. nga cash grant ang mga banwa Suno kay Joey dela Cruz, sang Sigma – 70, Sapian – Provincial AKBAY Coordinator, 70, Cuartero – 58, Dao – 58, ang mga benepisyaryo ang Dumalag – 58 kag Ivisan – 57 sa maid-id nga guinpili sang ila diin may kabug-osan nga 440 ka tagsa ka Municipal AKBAY benepisyaryo sa Capiz. Coordinator kag guin-validate Suno pa sa mga sang mga katapo sang NAFC benepisyaryo, ang nasambit nga sa diin guinpa-idalom ini sila cash grant ang ila pagagamiton sa sa interbyu, paghanas kag “backyard swine fattening,” kag oryentasyon.
TIngog
AKBAY
TINAGA
Sa pihak sang tuman ka daku nga halit nga guintuga sang bagyo Yolanda sa probinsya sang FROILAN B. UNARCE Capiz, nagpakita sang Capiz Provincial Press Bureau kapag-on ang Capiznon nga liwat magtindog. Hibaluon naton kon ano ang guinhimo nga lihok guinahatag nga serbisyo para sa sang gobierno probinsyal tawo. nga mapakaayo ang mga Kaangot sini, nagmando si nagkalaguba nga pasilidad. Governor Tanco sa Provincial Pito na ka bulan Engineers Office nga guilayon ang nakaligad matapos sugoran ang plano nga nga guinlaslasan sang pagpakaayo sang mga pasilidad. pinakamabaskog nga bagyo Suno kay Provincial Yolanda ang probinsya sang Administrator Atty. Jose O. Capiz, madamo na sang tikang Villanueva nga kalakip sa mga nga nahimo ang gobierno edipisyo nga guinapa-idalom probinsyal sa pagpamuno ni sa rehabilitasyon guinalakipan Gov. Victor A. Tanco may sang Kapitolyo, Bleachers kaangtanan sa nagapadayon sang Villareal Stadium, Capiz nga rehabilitasyon sang bug-os Government and Business nga probinsya agud nga liwat Center, kag Roxas Memorial nga mabalik sa normal ang Provincial Hospital. pagpangabuhi sang Capiznon. Guinatinguhaan sa karon Sa nahibaluan nga isa nga mapadasig ang pag-ubra sang sa lubos nga nahalitan sang trases agud nga pagabutangan bagyo amo ang mga pasilidad sang bag-o nga balibong-an sang gobierno probinsyal nga para sa bleachers sang Villareal nagkalaguba kabangdanan nga Stadium agud guilayon ini naghatag sang kasablagan sa magamit sa ti-on sang paghiwat
“native chicken raising.” Suno sa kasugtanay sa tunga sang mga benepisyaryo kag NAFC nga dapat mahuptan anay sa 4 kag 8 ka bulan ang ila baboy kag manok bag-o ini ibaligya. Nagpalab-ot sang ila pagpasalamat ang mga benepisyaryo sa DA kag kay Gov. Victor A. Tanco nga personal nga nagtugyan sa ila sang tseke kaupod nanday Joey dela Crus, Ricardo Provido, Regional Agriculture and Fishery Council Officer (RAFC); kag Mabini Besiño, Provimcial Agriculture and Fishery Council Officer (PAFC). Guinpanugyan naman sang gobernador sa mga benepisyaryo nga ila ini tipigan sang maayo sandig sa kondisyon nga ila guinpirmahan sa OPA kag NAFC agud madamo pa ang mabuligan sini nga programa pinaagi sa pagbayad sa tama kag sa natalana nga ti-on. Padayon sa guihapon ang guinahimo nga pagtimakas sang gobierno probinsyal nga mahatagan sang nagakaigo nga bulig ang mga mangunguma kag mangingisda ilabi na guid yadtong guinhalitan sang bagyo Yolanda sa probinsya para mahatagan sang kasulhayan ang ila pagpangabuhi. sang nagkalain-lain nga aktibidad kag maproteheran ang mga tumalan-aw sa init kag ulan. Kaangut sini, lubos naman ang pagpasalamat ni Governor Tanco sa kay DILG Secretary Manuel “Mar’ Roxas nga naghatag sang kapin P19–M agud pagagamiton sa nga kinahanglanon sa pagpaubra sang nasambit nga mga pasilidad. Daku man ang pagpasalamat sang gobierno probinsyal sang Capiz sa nanuhaytuhay nga International Organization sa ila paghatag sang dugang nga kagamitan, subong man ang Department of Health sa ila dugang nga bulig pinansyal agud nga ipakaayo ang mga nagkalaguba nga bahin sang pila ka ospital sang gobierno, Rural Health Unit kag Barangay Health Station. Magluwas sa nasambit nga mga pasilidad, padayon man ang guinhimo nga rehabilitasyon sa mga provincial kag farm to market road nga guinaguba
REHABILITASYON
5
PROBINSYA SANG CAPIZ – 2
Tukibon naton ang kabahinnga hitabo sa probinsya sang Capiz sadtong panahon sang mga Amerikano. Ang gobierno municipal kag sang gobierno probinsyal napasad sang 1901 sandig sa Akta Numero 83 sang Philippine Commission sang Estados Unidos. Nahilway sa probinsya sang Capiz ang Romblon sang natukod ini nga probinsya sadtong Marso 1, 1901. Samtang, ang Philippine Commission sang Estados Unidos sandig sa Akta Numero 115 pormal nga guin-establisar ang gobierno probinsyal sang Capiz sadtong Abril 15, 1901. Ini ang guinsundan sa pagbutang ni Gov. William Howard Taft kay Simplicio Jugo Vidal bilang nahauna nga Civil Governor sang probinsya sang Capiz nga nagsugod sa pagpangalagad sa sini nga tuig tubtob 1903. Pagkatapos sang iya termino, guinboto na sang Capiznon ang masunod nga mga gobernador sa guintalana nga eleksyon. Sa National Assembly sang 1907, ang Capiz na-organisar liwat sa tatlo (3) ka distrito kag may katluan ka tatlo (33) nga munisipyo ukon banwa nga guinabug-osan sang ilaya nga seksyon ang Capiz kag ang sa ilawod sa Aklan nga seksyon.
Nag-representar si Eugenio Picazo sa nahauna nga distrito, Jose Cortez Altavas sa ikaduha nga distrito, kag Simeon Mobo Reyes sa ikatlo nga distrito. Ang mga Katsila kag Amerikano guinatawag ang pumoluyo sang probinsya nga Capizenos apang ang kadamuan sang pumoluyo sa kabanwahanan sang Capiz nagapabilin ang pagtawag sa ila nga Capiznon ukon Kapisnon. Ang sentro sa pagdumalahan sang gobierno probinsyal nahamtang sa guinatawag nga Kapitolyo. Ini natukod sa duha (2) ka panalgan kag guinpakay-o liwat sang tuig 1911. Suno sa 1935 nga Konstitusyon sang Pilipinas, natigayon ang nahauna nga pinili-ay para sa National Assembly sa diin napili-an nga nag-representar sang Capiz sanday Manuel A. Roxas sa una nga distrito, Jose Dorado sa segundo nga distrito, kag Rafael Tumbokon sa ikatlo nga distrito. Sadtong Abril 15, 1942, nasakup sang mga hangaway nga Hapones ang banwa sang Capiz. Sa idalom sang “resistance govern ent,” ang probinsya sang Capiz na-organisar sa tatlo (3) ka administratibo nga distrito sundan sa pahina 7/ PROBINSYA...
sundan sa pahina 7/ TINAGA...
CApiz prov’t CAPITOL Pag-ulikid(Newsletter) _P5
B l a c k
K K K K
K K K K B l a c k
NOTISYA
6
MAY-JUNE 2014 Region 6, Province of CAPIZ Statement of Income and Expenses For the Month Ended March 31, 2014
Ang Kapitolyo Probinsyal sang Capiz sa karon.
Statement of Receipts and Expenditures
B l a c k
K K K K
K K K K B l a c k
(Sgd.)
F.S. 11 x 14.5
CApiz prov’t CAPITOL Pag-ulikid(Newsletter) _P6
NOTISYA
MAY-JUNE 2014
7 TINAGA... sang bagyo Yolanda agud indi mabudlayan ang pumoluyo sa pag-agi kag sa pagkarga sang ila mga produkto padulong sa merkado. Nagapati ang Gobernador nga kon nagabinuligay ang tanan, bisan ano pa nga kabugat sang mga pagtilaw kag kalamidad nga magaabot sa aton probinsya, madali naton ini malampuwasan kag ulolupod kita nga magatindog para sa isa ka tinaga sang Capiznon.
(Sgd.) ATTY. ERNIE B. ARCENAS Provincial Accountant
Region 6, Province of CAPIZ Balance Sheet March 31, 2014
(Sgd.) ATTY. ERNIE B. ARCENAS Provincial Accountant
TUKIB CAPIZ... sa pagpamuno ni Supervising Governor Cornelio T. Villareal, Sr. Ang Emergency Provincial Guard nga may “auxiliary unit” nga mas kilala bilang “Homeguards” ang masunod nga guintukod sa kabanwahanan sang Capiz sadtong Agosto 12, 1942. Sang Disyembre 1944 ang bug-os nga “garrison” sang mga Hapones nasakup sang mga gerilya nga Capiznon tubtob nga nangin hilway sa mga Hapones ang Capiz sang Oktubre 1945. Sa sini man nga tuig, ang Kapitolyo Probinsyal guinkay-o liwat nga nangin tatlo (3) ka panalgan. Ang Philippine Civil Affairs Unit temporaryo nga nagbutang sang mga opisyal sa lokal nga gobierno sang probinsya. Matapos nga naangkon sang Pilipinas ang kahilwayan guikan sa Amerikano sadtong Hulyo 4, 1946, nangin Gobernador sang
Capiz si Ludovico Hidrosollo sang tuig 1947. Sadtong Abril 11, 1951, naaprubahan ni Presidente Elpidio Quirino ang Akta Republika Numero 608 ukon “City Charter” kag sandig sini, guinhimo nga syudad ang ulong-banwa sang Capiz sadtong Mayo 12, 1951 nga guinhingadlan sang “Roxas City”bilang pagpasidungog sa pinakaulihi nga presidente sang Commonwealth kag labing una nga presidente sang Republika sang Pilipinas nga si Presidente Manuel A. Roxas nga isa ka Capiznon. Nagbulag ang Aklan sa probinsya sang Capiz sadtong Abril 25, 1956 paagi sa Akta Republika Numero 1414 nga guin-aprubahan ni Presidente Ramon F. Magsaysay. Sa nasambit man nga Akta, ang probinsya sang Capiz natunga na sa duha (2) ka distrito. Ang una nga distrito guinalakipan sang syudad sang Roxas kag mga kabanwahanan sang Panay, Pontevedra, Panitan, Maayon, President Roxas, kag
Pilar. Samtang, ang ikaduha nga distrito guinabug-osan sang mga kabanwahanan sang Ivisan, Sigma, Mambusao, Sapian, Jamindan, Tapaz, Dumalag, Dumarao, Cuartero, kag Dao. Sa kalaparon nga 263,319 ektaryas nga duta, guinadulonan ang Capiz sa aminhan sang Dagat Sibuyan, sa aminhannakatundan sang probinsya sang Aklan, bagatnang-nakatundan sang probinsya sang Antique, kag bagatnang-sidlangan sang probinsya sang Iloilo. Ang probinsya sang Capiz nag-amat-amat nga nagtubo sa kabalhinan halin sa “politicomilitar” nga gobierno tubtob nga nangin hilway nga distrito. Nakalab-ot na sa ika-20 nga gobernador ang probinsya sang Capiz sa pagkapili kay Gov. Victor A. Tanco sadtong Mayo 14, 2007 nga pinili-ay, liwat nga guinpili sa ikaduha nga termino sadtong Mayo 10, 2010, kag sa ikatatlo niya nga termino sang Mayo 13, 2013 nga pinili-ay. References: A Comprehensive History of Capiz: In Search of Identity by Jose B. Bolante; History of the Church of Roxas City, Capiz by Fr. Noel Vincent E. Abalajon, Archdiocese of Capiz; Research on the History of Panay by Basas and Catalan as compiled and edited by Rev. Fr. Eugenio Bernas of Panay; A Historical Brochure of Capiz by Atty. Juan L. Pastrana.
Ang Kapitolyo Probinsyal sang Capiz sadto.
CApiz prov’t CAPITOL Pag-ulikid(Newsletter) _P7
B l a c k
K K K K
K K K K B l a c k
IKAAYONG LAWAS
8
MAY-JUNE 2014
PHO nagapaandam sa SALINTUBIG sa Capiz guintalakay ti-on sang tig-ululan
Naghinun-anon ang hubon sang SALINTUBIG kaupod si Governor Tanco. (Kuha ni cppb/Rhiel de la Rosa)
Guinapahalong sang PHO ang pumoluyo sa ti-on sang tig-ululan. (cppb)
Ang Provincial Health Office (PHO) padayon nga nagapaandam sa pumoluyo batuk sa mga balati-an nga magatuhaw sa ti-on sang tigululan. Suno kay Health Promotion and Education Officer Joeffry Espiritu sang PHO nga lakip sa magatuhaw ang “waterborne disease” kapareho sang diarrhea, hepatitis, typhoid fever, infection, leptospirosis kag dengue.
B l a c k
K K K K
K K K K
Guinpahanumdom ni Espiritu sa pumoluyo ilabi na sa kabataan nga magdala sang payong kag raincoat agud maamligan sa ulan. Dugang pa ni Espiritu sa pagpahayag nga likawan ang pag-ubog sa tubi-baha agud makalikaw sa balati-an nga leptospirosis nga dala sang kontaminado nga higko sang ilaga. Guinpanugyan man sa pumoluyo nga sa sini nga ti-
on mag-inom sang Bitamina-C para makabulig sa pagpabaskog sang “immune system,” kag nagakadapat guid nga maginom sang madamo nga tubi kag lutuon sang maayo ang pagkaon. Subong man, guinganyat ang pumoluyo nga guilayon magpakonsulta sa pinakamalapit nga ospital ukon health center kon may yara ini sang nabatyagan nga sintomas sang nasambit nga mga balati-an. (cppb/Marviluz Calipayan
kag Froilan Unarce)
DOH, PHO ‘NOYOSI’
B l a c k
Aprubado sa mga opisyal sang probinsya sang Capiz kag syudad sang Roxas ang panawagan sang DOH kag PHO nga “NOYOSI.” (Kuha ni
cppb/Rhiel de la Rosa)
Ang Department of Health (DOH) - Region VI kag Capiz Provincial Health Office (PHO) nagpatigayon sang “No Smoking Month Celebration” pinaagi sa 100-percent Smoke-Free Environment Caravan,” sadtong Hunyo 17. Ini ang guinpasakupan sang nagkatuhay nga Provincial Health Unit (PHU) sa bug-os nga probinsya sa diin ang nasambit nga caravan nagsugod sa pila ka banwa sang Capiz tubtob sa Dinggoy Roxas Civic Center sa syudad sang Roxas. Sa mensahe ni Gov. Victor A. Tanco, guinpahayag niya nga
F.S. 11 x 14.5
CApiz prov’t CAPITOL Pag-ulikid(Newsletter) _P8
“kinahanglan naton nga ipasanyog ang matuod nga importansya sang kabuhi kag indi kinahanglan nga hulaton pa ang nabilin nga minuto sini.” “Sa handum nga mapabilin ang kapagros sang Capiznon, ulolupod kita nga mag-ubra sang aton nga responsibilidad,” dugang pa sang Gobernador. Kaangut sa pagsaulog sang “No Smoking Month,” guinlunsar sang DOH kag PHO ang “Ways to Report Tobacco Control Violations,” sa nasambit nga programa. Guinpangunahan ni Gov. Victor A. Tanco ang pag-presentar
sang mga pamaagi kon paano ang pag-report sa otoridad sa mga nagalapas sa Anti-Smoking Ordinance sa syudad sang Roxas kag sa kabanwahanan sang Capiz. Ang isa ka pamaagi amo ang pag-text sang tinaga nga “NOYOSI (space) VIOLATION/ NAME OF ESTABLISHMENT/ EXACT ADDRESS OF INCIDENT/CITY OR MUNICIPALITY/PROVINCE kag i-send sa numero 2256,” Samtang, ang ikaduha ang pagkadto sa website nga www. smokefree.doh.gov.ph kag sulatan lamang ang “incident report form.” Suno kay Joeffry Espiritu, Health Promotions and Education Officer-I sang PHO, “ini isa ka daku nga lihok agud matapna kag mapahagan-hagan ang kaso sang mga nagabayolar sang nasambit nga layi.” Kalakip sa mga nagtambong sanday Medical Specialist-III Dr. Julia Villanueva sang DOH 6, Provincial Health Team Leader Dr. Elmer Bucayan, Provincial Health Officer-I Dr. Leah Del Rosario, mga katapo sang PHO – Capiz, kag mga opisyal sang syudad sang Roxas. (cppb/Rhiel de la Rosa kag Marvin Jay Fajanil)
Guinpangunahan ni Gov. Victor A. Tanco kaupod ang Water Supply and Sanitation Unit-Office of Project Development Services sang Department of the Interior and Local Government (WSSUOPDS/DILG) – Central Office ang isa ka sinapol natuhoy sa Potable Water Supply Project sa probinsya sang Capiz nga guinpatigayon sa talatapan sang Gobernador, Hunyo 4. Sa sini nga sinapol, guintalakay ang nahanungod sa “monitoring and evaluation of the 2012 and 2013 SAGANA AT LIGTAS NA TUBIG SA LAHAT (SALINTUBIG) Program” para sa guinatuyo nga mga benepisyaryo sa mga banwa sang Tapaz kag Jamindan agud madugangan ang suplay sang tubi kag serbisyo sang sanitasyon sa sina nga lugar kag
SIPLAT...
kag kon kaisa guinapadal-an pa sang pagkaon. Labi nga talalupangdon sa tion sang fiesta ang kinaiya nga mga pagkaon sa diin nakilala ang isa ka munisipyo sa probinsya sang Capiz. Ini ang nahisayran sadtong pagsaulog sang CAPIZtahan sadtong Abril 13-15, 2009 nga sa idalom sang administrasyon ni Gov. Victor A. Tanco, guinpasimunoan ni Provincial Tourism and Cultural Affairs head Alphonsus Tesoro ang pagpatigayon sang Fiesta Capiznon nga guinhiwat sa Capiz Gymnasium kag guinpasakupan sang 16 ka banwa kag isa ka syudad sang probinsya nga nagdala sang kinaiya nila nga mga linuto nga pagkaon para sa libre nga panyaga sa tanan kapareho lang sa nagapamiesta sa tagsa ka banwa. Ang paghiwat sang fiesta
mapanubo man ang kaso sa pagangkon sang pumoluyo sang” water borne diseases.” Pila sa nagpatigayon sang pagtalakay amo sanday Marvic Nocum kag Marites O. Delfin sang WSSU-OPDS/DILG kaupod si Mayor Rosemarie Gardose sang Tapaz, kag ang tiglawas para sa banwa sang Jamindan, kalakip na ang Water and Sanitation (WATSAN) Team sang probinsya, sa diin nadihon ang mga boluhaton kag ang pagakuhaan sang pondo bag-o sugoran ang nasambit nga proyekto. Magabalik ang nasambit nga grupo sa ti-on nga ma-sumiter ang “detailed-engineering design” sang 2 ka banwa bag-o pa man ang pag-selebrar sang adlaw sang kahilwayan sa Hunyo 12. (cppb/Rhiel de la Rosa kag Theresa Fernando)
makabig man nga ini ang kahigayunan sang pagtililipon sang mga pamilya, himata kag kaabyanan nga ang iban naghalin pa sa malayo nga lugar agud lamang magpasakop sa sini nga okasyon. “Highlight” sa fiesta ang prosesyon sang patron nga guinsundan sang pagpasundayag sang “fireworks” nga sadto anay kapin sa duha (2) ka “bamboo pole” ang nagatindog sa higad sang karsada nga malapit sa kapilya. Isa-isa nga ini guinasindihan kag sa tunga sang paghinugyaw sang mga tumalanaw, makit-an ang maduagon nga pagbanaag sa naga-igrab nga mga disenyo. Ang kahiwatan sang fiesta nagatapos sa isa ka binayle nga ang mga soltero nagapa-indisay sa “basketada” para sa isa ka dalaga, ukon sa isa ka “coronation night” nga guina-koronahan ang reyna bilang labing maanyag nga lin-ay.
MAY-JUNE 2014
IKAAYONG LAWAS
PHO kontra dengue
9
PPO guinpalab-ot ang serbisyo sa pumoluyo
Guinpalab-ot sang PPO ang ila serbisyo sa kabarangayan. (Kuha ni cppb/Janice Arcan)
Padayon ang paandam sang Provincial Health Office (PHO) sa pumoluyo sang probinsya sang Capiz sa pagduging sang balati-an nga dengue sa ti-on sang tig-ululan. Bisan nga naganubo ang nabalhag nga kaso sang
dengue, hugot sa guihapon nga guinapanugyan sa publiko nga magsunod sa 4’S kag 4 o’clock habit nga guinaduso sang Department of Health (DOH) kasubong sang pagpanglimpyo sa ugsaran ilabi na sa sulod sang panimalay.
KAPITOLYO...
kag may maayo nga padulongan para sa palaabuton. Sa karon, nag-ani sang maayo nga patubas ang programa sa edukasyon partikularmenti ang VIC Scholarship Program sa diin madamo ang nag-gradwar nga “magna cum laude, cum laude kag special awards,” nga nangin dalan para makaangkon sang desenti nga trabaho sa mga pribado nga ahensiya kag talatapan sang gobierno. Indi ko man malipatan sadto nga suno sa pila ka tawo ang nasambit nga handum sang Gobernador natuhoy sa edukasyon ang magabilin nga isa ka mahamuok nga damgo, apang nagpadayon ang nasambit nga programa kag ang isa ka damgo ang nagbugtaw sa isa ka inspirasyon sa pag-angkon sang isa ka produktibo nga programa sa edukasyon, programa nga nagpagkit sang kinaalam sa tagsa ka kabataan kag pumoluyo nga karon isa sa nagahatag sang pagkaon sa ila panimalay. Sadto, ang hambal sang pila ka tawo ang VIC Scholarship program isa ka pamulitika, siguro kay pulitiko si Governor Tanco, apang sa likod sang kon ano man nga opinyon nangin matinggas ang programa sang edukasyon nga nag-ani sang mabuad nga patubas.
komunidad. Guin-ulikid man sang Gobernador ang mga “Out-ofSchool-Youth”pinaagi sa Mobile Technology School (MTS) sa bulig sang Technical Education and Skills Development Authority (TESDA) kag Capiz State University (CapSU). Madamu nga Capiznon ang nabuligan paagi sa “welding, cosmetology, dressmaking kag iban pa,” nga nangin dugang nga palamugnan sang mga tawo. Dugang diri, ang Office of the Provincial Agriculturist (OPA) sa suporta sang Department of Agriculture (DA) ang padayon nga nagahatag sang dugang nga ihibalo sa mangunguma tuhoy sa mga pamaagi sang maayo nga pagpanguma kag aplikasyon sang makabag-o nga teknolohiya pinaagi sa School on the Air (SOA) program 1:00 tubtob 1:30 sa hapon tagsa ka Domingo sa RMN dyVR Roxas. Sang mapakig-angutan ko sadto si Governor Tanco natuhoy sa iya programa sa edukasyon, guinpahayag sang Gobernador nga ang edukasyon tuman ka kinahanglanon sang tagsa ka kabataan kag pamilya nga nagahandum sang isa ka komportabli nga pagpangabuhi
Suno sa datus sang Capiz Epidemiological Surveillance and Response Unit (CESRU) sa ila nga Morbidity Week 23 nga napetsahan humalin Hunyo 1 tubtob Hunyo 7, 2014, nakabalhag na sang kapin sa 16 ka kaso sang nasambit nga balati-an kag isa ang guinreport nga nadulaan sang kabuhi guikan sa syudad sang Roxas. Sa karon, naglab-ot na sa 473 ang pangkabilugan nga kaso sang dengue humalin Enero tubtob Hunyo, 2014 suno sa istatistika sang CESRU. (cppb/ Rhiel de la Rosa kag Monette Bernas)
Naglab-ot sa 966 ka Capiznon ang naserbisyuhan sang Provincial Population Office (PPO) sa guinpatigayon nga Ombudsman Caravan of Government Services sang Office of the Ombudsman- Visayas humalin Mayo 28 tubtob 29. Suno kay Provincial Population Officer Yolanda Francisco nga ang ila kliyente nagpa-idalom sa Pre-Marriage Counseling (PMC), Family Development Session (FDS), Out-of-School Adolescent Health Youth Development Program Symposium, Basic Demography Training and BSPO Orientationn FDS. Guinpasalamatan sang
pamunoan sang PPO ang kooperasyon sang Capiznon nga nagpakigbahin sa nasambit nga aktibidad kag guindayaw naman ni Regional Director Harold Alfred Marshall sang Commmission on Population ang PPO kag ang gobierno probinsyal sang Capiz sa pagpamuno ni Gov. Victor A. Tanco. Subong man, guinpasalamatan ni Provincial Population Officer Francisco si Governor Tanco sa suporta nga guinhatag agud labi pa nga mapasangkad ang programa nga guinimplementar sang ila talatapan. (cppb/Janice.Arcan kag Waltham Mendoza, Jr.)
Rehabilitasyon sang BHS padayon
B l a c k
K K K K
K K K K B l a c k
“Importante ang BHS sa kada barangay,” Dr. Del Rosario. (Kuha ni cppb/Monette Bernas)
Padayon ang guinahatag nga suporta sang gobierno probinsyal sang Capiz pinaagi sa Provincial Health Office (PHO) para sa rehabilitasyon sang Barangay Health Station (BHS) sa probinsya sang Capiz. Suno kay Dr. Leah Del Rosario, Provincial Health Officer-I sang PHO, katuyoan sang nasambit nga rehabilitasyon nga mabalik sa normal ang paghatag sang serbisyo sa Capiznon.
Sa 311 ka BHS sa probinsya, 177 BHS na ang nakay-o kag napahuman sang nagkalainlain nga organisasyon nga guinalakipan sang International Organization for Migration (IOM), Red Cross kag iban pa. Dugang pa ni Dr. Del Rosario sa pagpahayag nga pila sa naghatag sang bulig ang Department of Health (DOH) nga naglab-ot sa P7.2-milyon ang guin-partinesir nga pundo sa nauna nga transaksyon para sa
nasambit nga rehabilitasyon. Nagpasalamat ang pamunoan sang PHO kag gobierno probinsyal sa padayon nga paghatag sang bulig guikan sa gobierno lokal, nasyunal, internasyunal nga organisasyon kag ahensiya para sa pagpakay-o sang nagkalaguba nga pasilidades sa ikaayong lawas nga nahalitan sa paglaslas sang bagyo Yolanda sadtong Nobyembre 8, 2013 sa Capiz. (cppb/Monette Bernas kag Marvin Jay Fajanil)
CApiz prov’t CAPITOL Pag-ulikid(Newsletter) _P9
10
EDUKASYON/TURISMO
cppb/JRhiel de la Rosa
Rotary CD 3820 guintugyan ang HE Bldg.
HE Bldg. sa Hipona ES.
Opisyal nga guintugyan sang Rotary Club District (RCD) 3820 ang isa ka yunit nga Home Economics Building nga may lima ka hulot-klasehan sa Hipona Elementary School matapos ang “blessing and turnover ceremony” sadtong Hunyo 25. Ang nasambit nga proyekto ang nahatagan sang katumanan matapos ang pagbinuligay sang RCD 3820 kag sang nasambit nga bulothuan. Nagtambong si Gov.
B l a c k
Guintugyan sang Rotary CD 3820 ang “ceremonial key” sa mga manunudlo sang Hipona ES.
Victor A. Tanco sa nasambit nga kahiwatan kag nagpahayag nga “ini nga hulot ang nagasimbolo sa kadalag-an sang mga estudyante nga magagamit kag makuha ang tama nga proseso sang edukasyon.” Kalakip sa mga nagtambong sanday Margarrete Parmeter sang Australia, Mayor Esteban Jose Contreras sang Pontevedra, Danny Ona nga Gobernador sang RCD 3820, Mark Ortiz nga Gobernador sang RCD 3850,
Attorney Margarita Oquendo nga Presidente sang Rotary Metro Roxas Central, Capiz Schools Division Superintendent Dr. Eveleth C. Gamboa, District Supervisor Dr. Linda A. Villasis sang Pontevedra, Noe B. Bebita sang HES, Barangay Captain Restituto V. Oquendo sang Hipona, mga katapo sang Rotary Club District 3820 guikan sa Batangas, kag pumoluyo sang barangay Hipona. (cppb/Rhiel de la Rosa kag Waltham Mendoza)
Capiz guindayaw sa Fiestas in the City
K K K K
K K K K B l a c k
MAY-JUNE 2014
Street Food sa Kapitolyo
Apisar sang maulanon nga panahon, natigayon ang Street Food Festival sa Kapitolyo. (Kuha ni cppb/ Monette Bernas)
Madinalag-on ang guinpatigayon nga “Street Food Festival” nga may “live band” sang gobierno probinsyal sang Capiz sa pagpanguna sang Provincial Tourism and Cultural Affairs Office (PTCAO) kaupod ang Department of Tourism (DOT) - Region VI nga guinpahamtang sa atubang sang Kapitolyo Probinsyal sadtong Hunyo 12. Nadihon sang PTCAO ang Street Food Festival nga makabig pinakauna nga sahi sang kahiwatan sa probinsya matapos ang guinhiwat nga Food Safety Seminar nga guinpasakupan sang 30 ka street food vendor. Guinpahayag ni Provincial Tourism and Cultural Affairs Officer Alphonsus Tesoro nga “bulanan na nga magahiwat sang Street Food Festival agud makaganyat sa pumoluyo kag turista sa probinsya nga sakdagon ang nagkalain-lain nga pagkaon
nga guinabaligya sa kilid sang karsadahon kag baybayon.” Daku man ang pagpasalamat sang mga “street food vendor” kay Gov. Victor A. Tanco kag sa PTCAO sa pagdihon sang nasambit nga aktibidad nga makabulig sa ila pangabuy-anan. Nangin “highlight” sa kahiwatan ang “Flash Mob” nga guinpasakupan sang kapin sa 116 ka kabataan guikan sa nanuhaytuhay nga eskwelahan sa probinsya, sa diin naghatag sila sang kasadya sa mga tumalanaw sa guinpasundayag nila nga saot. Ini nga programa sang gobierno probinsyal ang guinasuportahan sang DOT-6 sa pagpati nga mapabilin nga matinlo ang mga pagkaon nga ila guinabaligya ilabi na para sa bisita kag turista nga nagapanglugayawan sa probinsya. (cppb/Monette Bernas kag Waltham Mendoza)
23 gradwado sa CapizNed Center
Madinalag-on ang CapizNed E-Training. (Kuha ni cppb/Janice Arcan) Pinasahi ang Capiznon sa ila presentasyon sa Fiestas in the City. (Kuha ni cppb/Glaicel Joy Bauson)
Nag-angkon sang pagdayaw guikan sa mga tumalan-aw ang probinsya sang Capiz matapos nga guinpasundayag ang taliambong kag kultura sa guinhiwat nga Fiestas in the City sa SM City, Mayo 21. Ang Fiestas in the City ang tuigan nga guinapatigayon sang Department of Tourism (DOT) -Region 6 kag Iloilo Tourism Officers Association kaupod ang SM City Iloilo agud mahatagan sang kahigayunan nga mapakita sang tagsa ka probinsya sa Western Visayas ang mga produkto kag lugar nga mangin
F.S. 11 x 14.5
CApiz prov’t CAPITOL Pag-ulikid(Newsletter) _P10
destinasyon sang mga turista. Sa nasambit nga kahiwatan, ang Capiz nagpasundayag sa pagsaot sang Silak Dance Company sang Filamer Christian University kag Dagway Sigmahanon sang Sigma. Naghatag naman sang kalingawan paagi sa pag-amba ang Cultural Ensemble sang Provincial Tourism and Cultural Affairs Office (PTCAO), subong man ni Katchry Jewel Golbin sang Tapaz. Lakip nga guindugokan ang libre nga patilaw sang manamit nga seafoods sang probinsya
kag ang mga pahampang nga guinpatigayon sang PTCAO sang Capiz. Dugang pa, ang pagpahamtang sang mga destination booth kag trade fair para ipakita sang kada probinsya ang nagkalainlain nila nga tourist spots kag ang guinapabugal nga produkto. Sa mensahe ni PTCAO Head Alphonsus Tesoro, “ang Fiestas in the City ang isa lamang ka pamaagi agud mapasangkad ang turismo sa probinsya sang Capiz. (cppb/Glaicel Joy Bauson kag Theresa Fernando)
Guindayaw ni Gov. Victor A. Tanco ang 23 ka estudyante sa “graduation ceremony” sang CapizNed E-Training nga guinhiwat sa Hall of Governors sang Kapitolyo Probinsyal, Hunyo 9. Ang mga nag-gradwar ang guinpa-idalom sa pila ka “major programs” sang CapizNed nga guinalakipan sang “Enterprises Development, Capability Building/Institutional Development, Resource Mobilizations, Networking, Micro Finance, Marketing of Products, Skills Development,
Free 2-Year Education, kag Free- Library/ Internet Access.” Guinkilala sang Gobernador ang kapag-on sang mga estudyante nga sa pihak sang halit nga guintuga sang nagligad nga bagyo Yolanda, indi ini nangin upang agud tapuson ang ila pag-eskwela. Sa mahibaluan, ang CapizNed isa ka “coalition/ network” sang 52 ka NonGovernment Organizations (NGO’s) kag Peoples Organizations (PO’s) sa syudad sang Roxas kag sundan sa pahina 11/ 23 gradwado...
BALITA
MAY-JUNE 2014
11
SP aprubado ang MOA FCU ‘business plan’ sang POPCOM, Capiz kampeon sa PMSMEDC
Guinpangunahan ni Vice Gov. kag Presiding Officer Esteban Evan Contreras ang regular nga sesyon sang SP Capiz. (Kuha ni cppb/Rhiel de
la Rosa)
Aprubado ang Memorandum of Agreement (MOA) sa tunga sang National Population Commission (POPCOM) kag gobierno probinsyal sang Capiz may kaangtanan sa paghatag sang bulig pinansyal sang natungdan nga ahensiya sa probinsya nga nagabalor sa
P495,710.00, sa guinpatigayon nga regular session sang Sangguniang Panlalawigan (SP) sang Capiz, Hunyo 4. Suno kay Capiz Provincial Population Officer Yolanda Francisco, pagagamiton ang nasambit nga kantidad para sa nakalinyada nga mga programa
sang nasambit nga opisina kasubong sa pagduso sang responsabli nga pagpanganak kag pagpatigayon sang klase natuhoy sa “Responsible Parenting and Family Planning” sa mga guinikanan sa probinsya sang Capiz. Dugang pa, ang nasambit nga pondo ang pagagamiton sa paghatag sang insentibo para sa mga “field worker” nga nagapatigayon sang pagpanghanas sa mga magasawa sa nagkatuhay nga kabarangayan sa probinsya. Sa nahibaluan, ang Provincial Population Office nagpasakop sa Ombudsman Caravan sa banwa sang Maayon sa diin 966 ka pumoluyo ang ila nahatagan sang serbisyo. (cppb/ Rhiel de la Rosa kag Marvin Jay Fajanil)
Fire Brigade Olympics “Ondoy, Ivisan Volunteers kampeon”
Nagkampeon ang Fire Volunteer Brigade sang barangay Ondoy, Ivisan matapos magpangibabaw batuk sa 9 ka partisipante sa guinpatigayon nga 1st Provincial Inter-Barangay Fire Brigade Olympics sa Football Area sang Villareal Stadium, syudad sang Roxas, Hunyo 19. Ang nasambit nga aktibidad sang Bureau of Fire Protection (BFP) ang nagatuyo nga masukat kag mahibaluan ang abilidad sang mga Fire Volunteer Brigade sa ti-on nga magluntad ang sunog sa diin man nga parti sang barangay sa probinsya sang Capiz. Nagpaabot man sang mensahe si Attorney Jose O. Villanueva, Provincial Administrator/ Concurrent Provincial Chief Legal Counsel
Guindayaw ni Prov’l Administrator Atty. Villanueva ang Fire Brigade Olympics (Kuha ni cppb/Janice Arcan)
nga nagtiglawas kay Gov. Victor A. Tanco. Kalakip sa nagpasakop sa nasambit nga aktibidad ang Sigma Volunteer Fire Brigade (VFB), barangay Poblacion
Ilaya Dumarao VFB, Banica Fire Striker, Dao Team Firebase, United Barangay Fire Brigade sang Cuartero, Dumalag Gugma Team, Pangabuan Jamindan Firebase, Mambusao
Malipayon ang PMSMEDC sa paghatag sabat sang mga eskwelahan sa nasambit nga programa. (Kuha ni cppb/Glaicel Joy Bauson)
Guinpili ang “business plan” sang Filamer Christian University (FCU) bilang kampeon sa guinpatigayon nga 2014 Provincial MicroSmall Medium Enterprise Development Council (PMSMEDC) Business Plan Competition sa Governors Hall sadtong Mayo 13. Sa guinpatigayon nga kompetisyon, nagpatas naman sa ikaduha nga puwesto ang Capiz (CapSU) – Main Campus kag CapSU Burias, Mambusao. Kalakip sa mga estudyante nga nagpasakop ang guikan sa CapSU Main Campus, CapSUBurias, Mambusao kag FCU, sa diin ang tagsa ka grupo ang nagpresentar kag nagdepensa sang ila plano sa negosyo sa tatlo ka hurado nga sanday Provincial Director Ermelinda Emergency Response Team, kag Tapaz Disaster Team. Samtang, nagpangaduha ang Banica Fire Striker sang syudad sang Roxas, kag nagpangatlo ang Sigma Volunteer Fire Brigade. Ang nasambit nga programa guinpangunahan ni Chief Inspector Lester Kenneth Gimotea, Provincial Fire Marshal; kag Inspector Rowell Limjuco, Acting City Fire Marshal sang BFP-Roxas City. (cppb/Janice Arcan kag Waltham Mendoza, Jr.)
P. Pollentes sang Department of Trade and Industry – Capiz, Philippine Chamber of Commerce Incorporated (PCCI) – Capiz President Dale Bernas, kag PMSMEDC President/Chairperson Danilo So Chan. Nagpasalamat ang DTI kay Gov. Victor A. Tanco kag sa gobierno probinsyal sa padayon nga paghatag sang suporta sa guinhiwat nga 2014 PMSMEDC Business Plan Competition. Nangin kaupod sang DTI sa nasambit nga kompetisyon ang PMSMEDC kag PCCI-Capiz sa katuyoan nga magdihon sang “entrepreneur mindset” sa mga estudyante kag subong man ang pagpadamu sang mga negosyante sa probinsya. (cppb/ Glaicel Joy Bauson kag Waltham Mendoza, Jr.)
23 gradwado...
probinsya sang Capiz. Ini ang guintukod sadtong 7 na ka tuig ang nakaligad sa idalom sang ngalan sang “Development of Community Enterprises of Capiz” ukon Device-C nga may ara sang 6 ka PhilippineAustralian Community Program (PACAP) Assisted Member Partner Organization. Ang Device–C nag-serbi sadto nga “clearing house” sang 6 ka nasambit nga organisasyon. (cppb/Janice Arcan kag Waltham Mendoza, Jr.)
DILG – SGLG guinpaidalom sa ebalwasyon ang Capiz
Guinpakita ni CPPB Chief Edward Basilonia kay Margie Biligan sang DILG ang dokumentado nga hilikuton sang PDRRMC. (Kuha ni cppb/Monette Bernas)
Guinpa-i dalom sa maidid nga ebalwasyon sang Regional Assessment Team sang Department of the Interior and Local Government (DILG) ang probinsya sang Capiz para sa Seal of Good Local Governance (SGLG) nga guinpatigayon sa Hall of Governors sang Kapitolyo Probinsyal sang Capiz, Mayo 2627. Ang SGLG ukon “Pagkilala sa Katapatan at Kahusayan ng Pamahalaang Lokal,” ang guinlunsar sang Enero 15, 2014 sa pagpanguna ni DILG Secretary Mar Roxas para sa paghatag sang
pagkilala sa madinalag-on nga pagpadalagan sang Seal of Good Housekeeping (SGH) sang mga nagligad nga tuig. Diri guinpresentar sang natungdan nga mga departamento sang gobierno probinsyal ang “Disaster Preparedness, Social Protection, Business-Friendliness and Competitiveness, Peace and Order kag Environment Management,” sa mga katapo sang Regional Assessment Team nga guinlakipan nanday Margie Biligan, DILG Assistant Regional Director; Professor
Josephine Firmase (ICODE); kag Dr. Pabuto Robles, DOH Representative. Ang nasambit nga pasidungog ang nagatuyo nga mapataas ang ikasarang sa idalum sang pagsulondan sang SGLG pinaagi sa Capacity Development Assistance sang DILG nga makahatag sang daku nga paghangkat sa lokal nga gobierno nga mapadayon ang maayo nga administrasyon sang tagsa ka probinsya pinaagi sa paghatag sang nagakaigo nga serbisyo sa pumoluyo. (cppb/ MonetteBernas kag Theresa Fernando)
CApiz prov’t CAPITOL Pag-ulikid(Newsletter) _P11
B l a c k
K K K K
K K K K B l a c k
VOL. V / NO.7
THE OFFICIAL NEWSLETTER OF THE PROVINCIAL GOVERNMENT OF CAPIZ
Capiz Provincial Press Bureau
May-June 2014
C M Y K CyanMagentaYellowBlack
Guinakilala sang gobierno lokal sang syudad kag probinsya ang kontribusyon sang mga beterano.
CyanMagentaYellowBlack
C M Y K
Guin-abi-abi ni Governor Vic Tanco ang mga Tumandok guikan sa isla sang Panay.
Kaupod nanday PTCAO Officer Al Tesoro, VM Ronnie Dadivas kag Governor Tanco ang Boy Scouts sang Capiz.
Guindayaw ni Governor Tanco ang kadalag-an sang Capiz Arnis Team.
Printed by:
F.S. 11 x 14.5
CApiz prov’t CAPITOL Pag-ulikid(Newsletter) _P12
Layout by: Dennis camacho baarde
Capiz Provincial Press Bureau
Guinpadolungan nanday Gov. Vic Tanco kag Vice Gov. Nonoy Contreras kaupod si Mayor Wilfredo Borres ang mga mangunguma sang Maayon para sa libre nga “certified seeds.”