Michif - Barometer 2024 - At A Glance

Page 1


Ooma 2024 Li tawn lee miseuree: Mouhchi-kanawawpahtamoowin

Ooma kishkinawachichikawtaywin ouschi mishiripoor. Chi-amistayin kahkiyaw ripoor, avek ayiwawk mitouni kwayesh akishoowin kishkayistamihiwaywin, pi itoutaymakunouwin pi itayistamoowina, keewkayw ooma shakamouhtawin keema awpachstaw QR chahkeepahikanish awn baw.

www.indigenousyouthroots.ca/programs/indigenous -youth-reconciliation-barometer-2024

024 Li tawn lee miseuree

wawpahtamoowin

Keestwawm igzaminee ishi 2019 Tooroon not grawn piyee Weechiwawhkoostouwin Li tawn lee miseuree, ooma Indigene Lee yet zhenn Weechiwawhkoostouwin Li tawn lee miseuree 2024 pishkawpastam tawnsheeshi Indigene lee yet zhenn li tawn ki vyayn poor wiyawaw pi sa alawntour shawpou la veu ouschi:

Wiya ikou pi Alawntour Shasheepishiwin 1.

tishihk, ywayawin

iwin oushkaywin

uwin touwin

Lee kesyoon kee-oushistaniwan chi-weechihiwihk didawn moushkinahtawin ayiwawkistakwunwa examinee youstayshtayw aykwawnima ouschi Indigene lee yet zhenn sa neeshohkamakaywin neekawnayihtamoowina, ayndawayistamoowina, pi muwnayshkawkaywina, pi nawut faen oushtaw avek kishinahamawkaywin ouschi lee yet zhenn pi Kakayeshkimiwaywak. Mamouwi avek ishi ooma ripoor, kiko chikee apwatan ishi koonploon pi neeshohkamakaywin awpachischikan, IYR chi-ahkamay oushtawniwun aen ptsi li ripoor, weehstamakaywin kawouschikishkayistahk pi ispray li rizhyoon itayistamoowina pi awpachischikana aykwawnima nishitawinikawtayw ooma paminikaywin sa mishkamouwina.

Pawsci l'anee pawsee, shawpou ni peekishkwaywinawn avek Indigene lee yet zhenn pi the payhtik wawpaschikaywin ouschi mishtahi rish ouschikishkayistamouwin, niki shawpou nishitouhtaynawn kaykway lee yet zhenn kawnatawayistahkik poor see li tawn ki vyayn pi kiko weechihiwaywina kaw-natawayistakwahk chigishkayistahk didawn kahkiyaw kishtayichikawtaywina sa pimawtishiwina. Wawpastamwak sa alawntour pi kootak Indigene Lee yet zhenn ahkamaymou shoohkan, miyouweechaywitouwinmooshkinahtawniwun weechiwakanouhtoowin avek kootak BIPOC alawntour kaw-awnkourazhee sa kord baen pi mamouwiyaw weechihiwaywin. Shawpou kahkiyaw oohin peekishkwachikawtaywina kawkochiwawpastamahk, kee-kishkayhtahkwun aykwawnima Indigene lee yet zhenn aywapahtahkik li tawn ki vyayn itay kaw-nawat miywayawin, baen balawnsee pimawtishiwina, pi mitouni katakoonwin ishi kaw-kee ishi pimawtishihk.

11,125 ,125 iyikouhk li kawnjeudaw 7

akouta rawaylichi wawshakawmihk takoowin }

3

1 / / Vif Wawpahchikawtaywina: Vif Wawpahchikawtaywina:

Li Promyee Nawsyoon lee yet zhenn

Aen Michif lee yet zhenn

Aen Niskimoo lee yet zhenn

Lee yet zhenn avek jeufarawns Indigene nishtawaymikawaywin

Daw en grous vil

Daen grawn piyee keema Daw la kawnpawyn

Daw risarv NanatouhkooskawniskweewinIndigene Lee yet zhenn

PEEKISHKWACHIKAWTAYWIN 1

MOUHCHI-KANAWAWPAHTAMOOWIN

Wiya ikou pi Alawntour Shasheepishiwin

Kaykway amina Indigene lee yet zhenn mooshihoow kaw-shouhkahtwawak?

Kaw-kanawawpaschikawtayk ooma li kesyoon, lee yet zhenn kee-ahkamay peekishkwatum iyikouhk aykwawnima wiya ikou shasheepishiwin si aykwanwima teestipahootayhk avek sa alawntour shasheepishiwin. Ooma peekishkwachikawtaywin di rispoonsibl pi pishkayimiwawn ishi awiyek sa alawntour, ishi lee yet zhenn kaw-pi nawkooshichik awn aryayr wiyawaw, pi awn partawn li moud li tawn ki vyayn, payyek aykwawnima kahkeestwawn noukwan.

Ishpee kakakweechimihchik didawn ooma kakwaychihkaymoowin ouschi kaykway amina mooshihoow kaw-shouhkahtwawak, Indigene lee yet zhenn mawna mishchaytwow itwaywak wiyawaw mooshihoow kaw-shouhkahtwawak ishpee:

81%

78%

Wawpahtamoowin miyou li tawn ki vyayn poor wiyawaw pi sa alawntour

Wiyawaw kishkinowawpamakan

78% Wawpamishouwak ishi pi rispek poor awina wiyawaw

78%

72%

Wawpastam itouchikaymakaniw alawntour-neekawn paminikaywin

Awpachistawin kaw ishi pimawtishihk

Ishpee tawshkinamawtouwin ishpee kaw- mooshihowak shouhkahtwawak, lee yet zhenn noukoushtawak nistwayr ouschi takoowin didawn pi neekawneewin daw sayrimonee, wawshakawmihk ouschi pi tawshkinamawtouwin kaw-kee ishi pimawtishihk, atoushkaywin avek kootak Indigene lee yet zhenn pi sa alawntour, kischeetayimaw poor awina wiya, oushtawniwun mashnipayihchikaywin, pounistaw sa kishkinwahamakawiwin, pi mawchistaw sa la business. Mischayt lee yet zhenn meena itwaywak wiyawaw mooshihoow ishpee wiya chikee kishkinowawpamakan poor kootak Indigene lee yet zhenn.

““Nimooshiho shouhkahtw

ishpee kaw-ato Indigene lee ye aywawnina wa itaystamwak li m daw alawntour.

-Kakwaychihkaymoowin Li kawnjeudaw

Kaykway weechihiwaywin chi-mooshihoow kaw-sho

Ishpee kakakweechimihchik kaykway itouwahk weechihiwaywin nawachiko miyeu shouhkahtwawin shasheepishiwin poor wiyawaw pi kootak Indigene lee yet zhenn, mischayt paray itayhtem aykwawnima kaw-ayahk kawschitinamoowin ishi kee-ishipimawchihounawniwun kishinamakaywina aykwawnima mitouni aenportaan.

67%

54%

41%

Kee-ishipimawchihounawniwun kishinamakaywina/ kishkayistamoowina

Daw li tayr kishkayistamoowin

Lee yet zhenn-Li vyeu paminikaywina

38%

36%

La lawngaezh kishkayistamoowin la sawns

Lee yet zhenn en koonsayee pi kootak la sawns ishi kishkinowawpamakan

Mamouwi avek weechihiwaywina kaw-weestamoowawn, Aen Niskimoo pi Aen Michif lee yet zhenn itwaywak ay-natawayistakwahk ayiwawk la sarvel pi mashkawatishiwin miywayawin weechihiwaywina chi-mooshihoow kaw-shouhkahtwawak. Aen Niskimoo lee yet zhenn meena si rawr nishtawinumwak kaw-natawayistakwahk ayiwawk la sawns chi-katakoowawn avek Indigene lee yet zhenn ouschi kootak alawntour. Li Promyee Nawsyoon lee yet zhenn itwaywak aykwawnima meena natawayistamwak ayiwawk la lawngaezh kishkayistamoowin la sawns.

Tawnsheeshi Indigene lee yet zhenn nishtaw alawntour pi alawntour shouhkahtwawina?

Lout bor niyanawn ooma akouta rawaylichi peekishkwawtamoowina pi daw li computer kakwaychihkaymoowin, lee yet zhenn klayr wawpahtahiwaywak mitouni iyikouhk laarz pi noo shashawkishiw ooma ashwayistamoowin ouschi alawntour chikee mawna. Mischayt lee yet zhenn sa diskripsyoon ouschi alawntour kee-ouschipayiwawn didawn weechiwakanouhtoowin pi akishoowin, maykwawt kootakak mooshihowak aykwawnima sa mounayistamoowin ouschi alawntour si ayiwawk tawkoupitaywina ishi ispray li plaes. Poor lee yet zhenn kaw-weekichik daw en grous vil rizhyoon, alawntour si wawhweepat ashchikawtayk ouschi weechiwakanouhtoowin kaw-kee-oushistawchik.

Lee yet zhenn meena awpachistawak lee parol tapishkoot pat dawnzhee, nakayawshkumiwawn, sa kord baen, weechihiwaywin, pi akishoowin didawn weestamoowina sa diskripsyoon ouschi alawntour. Peekishwawtamwak ouschi aykwawnima nawut aenportaan sa pawr la tayr, sa pawr nakawyashkumowina, sa pawr la lawngaezh, pi mamouwiyaw pishishkaymoowawn.

La lawngaezh Pishishkayshtumowin

Kaw-kwaychimihchik lee yet zhenn oohin lee kesyoon oushci alawntour, niki itayistaenawn chikee peekishkwaychik ita kaw-ouhpikichik sa alawntour keema la vil akoutee ouschi wiyawaw, alawntour keema la vil kaw-weekichik, keema pikou tawnihi takwashtaywina oohin.

Pleu

miyeur alawntour shouhkahtwawin nishtawinumwak lee yet zhenn

Neekawneewin pi ay-ihtawin ouschi Li vyeu

Ishpee kakakweechimihchik chi-peekishkwaychik ouschi sa alawntour mitoun sa shouhkahtwawina, lee yet zhenn kaw-shakashkinahtachik see kakwaychihkaymoowin maenkiw takwashtawmoowin wawpahtahiwaywin ouschi kahkiyaw kaykway aykwawnima mitouni kaw-kishchitayihtahk ouschi sa alawntour. Awtist mawna mishchaytwow peekishkwawtam shouhkahtwawina aymashnipayhtahk awn baw.

Mooshihouwina ouschi mamouwiyaw pishishkaymoowawn, weechihiwaywin, katakoowawn, pi pat dawnzhee

Kawschitinamoowin ishi il i reglee sayrimonee, leu fet, kawselebrayteehk

Kawschitinamoowin ishi la tayr pi la tayr-ouschiyawin nakatoohkawtaywina

(kawkapayshihk, pawahikaywin, mawcheewin, etc.)

La lawngaezh michiminamouwin pi pimoustatawin

Mamyeunawniwun lee yet zhenn takounawn pi neekawneewin

Tawnsheeshi Indigene lee yet zhenn kishkayistam alawntour katakoowawn?

Kaw-kanawawpaschikawtaykihk kaykway amina kaw-mooshihouchik ishi katakoonwin sa alawntour, lee yet zhenn nakwatawayistem ouschi nawut aenportaan di mawashoukoupitoumina, keeshpin kawselebrayteewawn en zhweyeu keema weechihitouwin maykwawt kaw-ayimawn muwnayshkawkaywin. Mischayt lee yet zhenn meena itwaywak aykwawnima mawtinamakayw kee-ishipimawchihounawniwun ishihchikewina pi nakawyashkumowina aykwawnihi aenportaan michiminikaywin ishi sa mounayistamoowin ouschi alawntour. Ooma chikee avek chikashkihoochik kaw-peekishkwaychik sa la lawngaezh, itouhtaywak daw li tayr, kawkapayshihk, takoowinawn daw sayrimonee, la garnicheur, pi li dawns.

““

Nimooshihoon mitouni katakoonwin daw moo alawntour

ishpee kaw-takoowin didawn sayrimonee – tapishkoot maykwawt

Powwow - keema ishpee festaen, keema li roun dawns.

-Daw li computer Daw risarv Wawshakawmihk Takoowin Li kawnjeudaw

Didawn ooma kakwaychihkaymoowin, kaw-takwashtawhk, Indigene lee yet zhenn mooshihowak mitouni katakoonwin ishi sa alawntour shawpou takoowin daw alawntour nakatoohkawtaywina pi sayrimonee ishihchikewina. Oohin pleu miyeur saenk mawna mishchaytwow nawashounamiwawn nakatoohkawtaywina lout bor kahkiyaw Indigene lee yet zhenn aykwawnihi:

49% Takoowin daw alawntour pi sayrimonee nakatoohkawtaywina/ishihchikewina 42%

47%

42%

Kischeetayimawin daw sa alawntour

Itouhtaywin daw li tayr

Tawnsheeshi Indigene lee yet zhenn kishkayistam awpihkounamouwawn ouschi sa alawntour?

35%

Kishkayistamoowin ouschi pi awn koonpayeen avek Li vyeu

Chikashkihooyawn chi-peekishkwayawn moo la parawntee kayawsh ouschi la lawngaezh

Peekishkwawtamoowin katakoowawn pi muwnayshkawkaywina isihi katakoowawn ayshkum awn boon naturel neekawneeshtem ishi lee yet zhenn chi-mawtinamakayw tawnsheeshi sa kishkayistamoowina oushci awpihkounamouwawn wawpahchikawtayw ayshitamahchihouhk, amihayshtoutawin, pi awpatishiwin. One lee yet zhenn didawn ooma Toronto Wawshakawmihk Takoowin mawtinamakayw aykwawnima pawhki oushci geetakouwin didawn alawntour itwaymakan aykwawnina chi-itouta awtist atoushkaywina pi pishkayimiwawn, mawka aykwawnima si pawsee kakwawtakishtawina chikee ayimen chi-itouta aykwawnihi atoushkaywina, kiko akoushpee oushtawniwun mounayistamoowin ouschi awpihkounamouwawn. Kootak li kawnjeudaw weestamwak aykwawnima en bawn polickik pi piskihchee shoohkishiwin pat balawns ayimawn chi-mooshihouchik katakoonwin ishi ita kaw-ouhpikichik sa alawntour. Mischayt lee yet zhenn peekishkwawtamwak ouschi ayimanoowin chi-mishka balawns awnter katakoonwin avek sa kaw-kee ishi pimawtishihk pi alawntour maykwawt kaw-kaykihk ouschi awn partawn li moud kakwawtakishtawina.

Didawn mamouwiyahk la level, kakwaychihkaymoowin peekishkwaywak meena peekishkwawtamwak ouschi kaw-kee ishi pimawtishihk pi kee-ishipimawchihounawniwun ishihchikewina ishi payyekwan pashakwahikaywin kaw-michimina li famee pi alawntour mawmawi. Didawn li moond la level, kee ishipimawchihounawniwun katakoonwin li moond peekishwawtamwak ouschi tawnsheeshi sa katakoowawn kishkinohtahikawtayw sa nawashounikaywin ouschi en balawns di tawpayshkoumouwin, avek atoushkaywin pi kawmiyeu meechisow nawashounikaywin, itay kawweekihk, tawnsheeshi chi-kenawayistem weechiwakanouhtoowin kahkiyaw itouwahk, pi kiko itwaymakan chi-miyeu pimatishahk.

““

Kaw-kee ishi pimawtishihk keeouhpimikoun nipimawtishiwin mishtahi.

Mawchistawin ouschi la promyaenr kishkinawapachihchikaywin, kee-ishipimawchihounawniwun nakawyashkumowina, li mawzhee, tawnsheeshi kaw-wawkousoyawn avek li moond Oushawn pikou, Kaw-kee ishi pimawtishihk kee- ashchikawtayk didawn ni-miyeu pimawtishiwin

-Kakwaychihkaymoowin Li kawnjeudaw

Tawnsheeshi Indigene lee yet zhenn katakoowawn to their kaw-kee ishi pimawti

Didawn ooma kakwaychihkaymoowin, lee yet zhenn weestamwak mooshihouwina mitouni katakoonwin ishi sa kaw-kee ishi pimawtishihk ishpee awn koonpayeen didawn sa alawntour. Oohin saenk nakatoohkawtaywina aymashnipayhtahk awn baw, didawn peetoush ashchikaywina, e-oushchikawtayk oohin saenk pleu miyeur nakatoohkawtaywina aykwawnima made lee yet zhenn mooshihouw katakoonwin ishi kaw-kee ishi pimawtishihk lout bor mischayt kaw-kishkayishtakwawk akishoowin. Sourtoo, Aen Niskimoo lee yet zhenn meena kaykinamwak nikamoowin, li dawns, pi/keema aen tawnboor didawn sa saenk pleu miyeur pi pawahikaywin didawn sa trwaw pleu miyeur.

Pleu miyeur saenk itwaymakan katakoonwin ishi kaw-kee ishi pimawtishihk kaw-takwashtawhk:

62%

67% Awn koonpayeen daw moo alawntour 58%

Kawschitinamoowin ishi Li vyeu pi kee-ishipimawchihounawniwun weechihiwaywina

Outistikouwin pi mamouwitoohkamawkaywin avek kishinamakaywina

53% Pawahikaywin, avek mawcheewin, kwawshkwaypichikaywin, tashoohikaywin pi kalektee li li fayuzh pi li michin 60%

Takoowin daw sayrimonee

Pleu miyeur trwaw itwaymakan katakoonwin ishi kaw-kee ishi pimawtish ouschi Indigene Nishtawinikawshoowin:

LI PROMYEE NAWSYOON LEE YET ZHENN

65%

Awn koonpayeen didawn moo alawntour

Kawschitinamoowin ishi Li vyeu pi kee-ishipimawchihounawniwun weechihiwaywina

Outistikouwin pi mamouwitoohkamawkaywin avek kishinamakaywina 59%

AEN NISKIMOO LEE YET ZHENN

Awn koonpayeen didawn moo alawntour

Kawschitinamoowin ishi Li vyeu pi kee-ishipimawchihounawniwun weechihiwaywina

Pawahikaywin, avek mawcheewin, kwawshkwaypichikaywin, tashoohikaywin pi kalektee li fayuzh pi li michin

AEN MICHIF LEE YET ZHENN

Outistikouwin pi mamouwitoohkamawkaywin avek kishinamakaywina

Awn koonpayeen didawn moo alawntour

Kawschitinamoowin ishi Li vyeu pi kee-ishipimawchihounawniwun weechihiwaywina

Tawnsheeshi Indigene lee yet zhenn kishkayistam kee-ishipimawchihounawniwun awpihkounamouwawn pi muwnayshkawkaywina ishi katakoowawnion?

Lout bor kahkiyaw kakwaychihkaymoowin li kawnjeudaw, namou kishkayistamoowin itay kaw-mawchistahk /awina chi-natamoushkawkayw kee-nishtawinumwak ishi pleu miyeur muwnayshkawkaywin aykwawnima

Indigene lee yet zhenn outishkawishkem ishpee natawayistamoowin chi-katakoowawn ishi sa kaw-kee ishi pimawtishihk. Oohin mawna saenk mishchaytwow nishtawinumwak muwnayshkawkaywina lout bor kahkiyaw lee yet zhenn kaw-kakwaychimawak aykwawnihi:

80%

Namou kishkayistamoowin itay kaw-mawchistahk keema awina chi-natamoushkawkayw

Larzhawn muwnayshkawkaywina pi itakistaywin kaw-pimawtishiwin

70% Kwaytamawin ouschi paminikaywin

54%

70%

Namou iyikouhk li tawn, powayr keema oushawm mischayt pishkayimiwawn

62% La sarvel la bonn sawntee

Didawn ooma wawshakawmihk takoowin, Indigene lee yet zhenn peekishkwawtamwak ouschi mooshihouwina pi awpihkounamouwawn ouschi sa kaw-kee ishi pimawtishihk ishpee kaw-ouhpikichik poor iyikouhk en rezoon aykwawnima avek (mawka namou wawshakawshkayhk pikou) macheeshiwaypishiwin shakouchihiwaywin nakishkamouhtawin tapishkoot Itaykawweekihk L’ikol en System, Swesawnt Outinikawshoowin, itouhtaywin daw la West kishkinwahamakaywin en system aykwawnima kishpakashtayw peewayimiwaywin tawpwayistamouwin, pi awn partawn li moud kakwawtakishtawina. Wawhweepat, kee-ishipimawchihounawniwun awpihkounamouwawn lee yet zhenn nishitawinikawtayw tou lee deu daw kakwaychihkaymoowin pi wawshakawmihk takoowin si rawaylichi tawkoupitaywina ishi mounayistamoowin ouschi pat trastaeb poor namou mooshihouwina tapishkout kaw-kishkayihtahkk iyikouhk pi namou iyikouhk akishoowin.

““

Ishi l'awnfawn, niki mooshihoun awpihkounamouwawn tou lee deu moo Nwayr ayawin pi Indigene kaw-kee ishi pimawtishihk,

Indigene weechihiwaywin shawpou en grawn l’ikol pi university Meena, Indigene niya pi Nwayr ayawin kee- ashchikawtayk moo examinee pi atoushkaywin pakooshayimoowina, avek niya pakoushaymouwin chi-weechihiwaywinyawn kaw-kwarek la sarvel la bonn sawntee li troub didawn moon alawntour

-Kakwaychihkaymoowin li kawnjeudaw mawka kaw-ishi ouhpikiyawn daw l’ikol pi li famee niweechihikouk chi-ouhpikiyawn avek katakoowawn ishi Indigene ouscheewin. Keyapit mawna nimooshihoun ashkaw namou niya Indigene keema Nwayr ayawin iyikouhk, mawka kaw-nishitawayimakik kootaka didawn moon alawntour niwawpastaen aykwawnima namou nipayyekoun ishi mooshihouwina aykwawnima ishi pi aykwawnima namou chikee ishi mooshihouyawn aykwawnima ishi Niki miyoupayin chiayawyawn kawschitinamoowin ishi mitouni mawmashkawchi kee-ishipimawchihounawniwun

Sourtoo, ooma mounayistamoowin ouschi awpihkounamouwawn, pat trastaeb, pi payakouhikawshouwin mawna tapitow ouhpinikawtaywa ouschi Indigene lee yet zhenn kaw-nishtawinikawshouchik ishi mamawipichikaywin-li ras, pi aykwawniki ouschi kaw-kee-ouhpikichik ouhpimaen sa alawntour. Mischayt lee yet zhenn meena peekishwawtamwak tawnsheeshi wapinakwaniyow sa poo keema kishkitaywawin rawaylichi itouchikaymakaniwawn ishi sa mounayistamoowin ouschi akishoowin pikou tawnima sa alawntour. Oushawm pikou, lee yet zhenn weestamwak aykwawnima ou wayaezh ishi keestwawm katakoonwin kaw-kee ishi pimawtishihk chikee muwinayshkawkow mawka shakashkinayw avek si posibb ishi pimawtishiwin-mayshkouchipayin pi pimawtishiwin-weestamoowin.

sawns poor maenkinaniwawn payimawn poor la lawngaezh paminikaywin. Ayiwawk nawashounikaywin poor daw li computer paminikaywin pi la sawns chi-kishkayista payhkawt awshuwstayw chikee weechihikow mischayt lee yet zhenn aykwawniki kaw-ayimanayik chi-kawschitina la sawns akouz ouschi kootaka atoushkaywin, pi poor lee yet zhenn wahyow kaw-weekichik ouschi alawntour keema ouhpimaen sa koumaen li tayritori.

““Niki mawchistawn kishkayistamoowin

moo la lawngaezh, mawka apps kaw-ihtakouhk ayiman chi- paminikawtayk. Ninouhtay itoustawn akouta rawaylichi kishkinwahamakaywin, mawka wahyow niweekin ouschi ita kaw-ouhpikiyawn alawntour pi namou peekishkwaychik moo la lawngaezh oota. Niki meena akawawtaen daw li computer kishkinwahamakaywin.

””

-Kakwaychihkaymoowin Li kawnjeudaw

Tawnsheeshies kaw-kee ishi pimawtishihk mawkouhtaw ishi Indigene lee yet zhenn sa mounayistamoowin ouschi miywayawin?

Lee yet zhenn didawn ooma wawshakawmihk takoowin mitouni weestamawinawn aykwawnima katakoonwin ishi sa kaw-kee ishi pimawtishihk pi kaykinamoowin ishi sa pimawtishiwina aykwawnima kischee oushtawniwu sa sarvel, ayshitamahchihouhk, mashkawatishiwin, pi amihayshtoutawin la bonn sawntee. Awtist li kawnjeudaw mawtinamakayw ouschi tawnsheeshi kaw-meechihk koumaen li mawzhee, kaw-ayahk daw li tayr, pi kaw-ayahk wawshakamay sa alawntour weechihikow chipishishkayista miywayawin. Kootakak mawtinamakaywak ouschi tawnsheeshi kaykway tapishkoot sayrimonee weechihikow poor sa miywayawin, pi ouschi kaw-kaykihk ouschi aykwawnima kaw-kee ishi pimawtishihk pi sayrimonee chikee paytaw.

Didawn ooma kakwaychihkaymoowin, ooma natawayistamoowin poor ayiwawk mashkawatishiwin lispass chiweechihiwayhk katakoowawn ishi kaw-kee ishi pimawtishihk aykwawnima kee-noukoushtawak, sourtoo poor lee yet zhenn sourtoo kaw-kishkayishtakwawk akishoowin. Kaw-kwaychimihchik lee yet zhenn keeshpin kawayawchik lispass didawn sa alawntour keema itay kaw-weekichik chi-weechihikow sa katakoowawn ishi kaw-kee ishi pimawtishihk, 35% weestamwak namou kaw-ayahk lispass tapishkoot ooma, awta maykwawt 65% itwaywak aykwawnima namou ayawak kawschitinamoowin ishi itouwahk lispass. Ishpee kaw-wawpaschikawtayk oohin lee ripoond oushci jeufarawn kaw-kishkayishtakwawk akishoowin, niki wawpastaenawn aykwawnima awtist lee yet zhenn namou ayawak lispass ishi weechihiwaywin kee-ishipimawchihounawniwun katakoowawn. Oohin alawntour nawat kee-ripoor namou kaschitinamoowin kee-ishipimawchihounawniwun lispass:

50%

43%

39%

ouschi lee yet zhenn didawn New Brunswick

ouschi Aen Niskimoo lee yet zhenn

ouschi Aen sortnishtawaymikawaywin li faem

ouschi lee yet zhenn didawn British Columbia 39%

37%

50%

39%

39%

39%

ouschi NanatouhkooskawniskweewinIndigene lee yet zhenn

ouschi lee yet zhenn kawweekichik didawn ooma Nor west Tayritori (ouschi deu li kawnjeudaw)

ouschi Aen Michif lee yet zhenn

ouschi lee yet zhenn didawn Nova Scotia

ouschi lee yet zhenn kawweekichik didawn daw la kawnpawyn keema daen grawn piyee alawntour

PEEKISHKWACHIKAWTAYWIN 3

MOUHCHI-KANAWAWPAHTAMOOWIN

Kishkinwahamakawiwin pi

Miyou-awshin Atoushkaywin

Kaykway anima kishkinwahamakawiwin ishinakwan ishi Indigene lee yet zhenn?

Poor mischayt Indigene lee yet zhenn, kishkinwahamakawiwin aykwanwima awashtay chikawschitinikawtayk aen papyee a li koleezh keema li papyee pour sa kishkinwahamakawaywin. Lout bor kahkiyaw Indigene lee yet zhenn kaw-kakwaychimawak, aykwanwima mitouni nawashounamiwawn lee ripoond ishpee kakakweechimihchik kaykway kishkinwahamakawiwin itwaymakan ishi wiyawaw aykwanwihi:

Kishkayistamoowin shawpou rawaylichi kishkayistamoowina 83%

64%

Peekishkwaywin kishinamakaywina

Chi-kawschitinikawtayk li papyee pour sa kishkinwahamakawaywin keema ouschi l’ikol 64%

Kishkayistamoowin daw li tayr shawpou wawpaschikaywin pi ishihchikewina

Kishkayistamoowin ishi takoowin daw sayrimonee

““ Kishkinwahamakawiwin ishi niya meena avek

kishkayistamoowin kee-ishipimawchihounawniwun nakawyashkumowina pi pimoustatawin ishi keestwawm awn partawn li moud.

-Kakwaychihkaymoowin Li kawnjeudaw

Nikakwaychimawnawnik meena kakwaychimawak lee yet zhenn didawn ooma kakwaychihkaymoowin ouschi sa plawn poor keestwawm l'anee. Mitouni iyikouhk (93%) itwaywak aykwawnima sas pour a baen awpachistawak sa kishkinwahamakawiwin chi-miyeu-weechihwaychik pi shouhkahtwawak sa alawntour. Sourtoo, 70% ouschi Indigene lee yet zhenn kaw-kakwaychimawak itwaywak aykwawnima wiyawaw weeshipwaypichouwak maykwawt sa alawntour poor atoushkaywin, pi 57% poor l’ikol. Aykwawnima aenportaan chi- pishishkayshtumowin poor awtist lee yet zhenn kaw-weeshipwaypichouwak poor l’ikol keema atoushkaywin, ahpou itikway ooma namou miywashin nawashounikaywin mawka ispischee natawayistamoowin. Mischayt lee yet zhenn meena itwaywak wiyawaw en plawn chi-kawschitina pi ayiwawk sa koleej kishkinwahamakawiwin, avek 39% itwaywak chi-kawschitina touzhour ay-atoushkayt li papyee didawn ooma poor keestwawm l'anee, 48% itwaywak chi-kawschitinamwak koleej li papyee, 67% itwaywak wiyawaw chi-kawschitinamwak kouleezh keema kischee aen papyee a li koleezh, pi 53% itwaywak chikawschitinamwak PhD.

ouschi Indigene lee yet zhenn nishtawinawkouhkayw kishkinwahamakawiwin ishi kishkayistamoowin shawpou rawaylichi kishkayistamoowina, kochiwawpastamoowin ishi 64% pa saartaen tapishkoot kawschitinamouwin aen papyee a li koleezh keema li papyee pour sa kishkinwahamakawaywin.

Kaykway muwnayshkawkaywina Indigene lee yet zhenn outishkawishkem didawn kishkinwahamakawiwin?

Kaw-peekishkwawchikawtayk muwnayshkawkaywina kaw-outishkawishkem didawn kishkinwahamakawiwin pi atoushkaywin, ikouhk larzhawn pi itakistaywin kaw-pimawtishihk aykwanwima mitouni kahkeestwawm peekishkwachikawtayw. Awtist lee yet zhenn mawtinamakayw kwaytamawin ouschi kaw-ihtakouhk larzhawn weechihiwaywin poor namou-indigene lee yet zhenn, pi tawnsheeshi namou chikashkihooyawn larzhawn weechihiwaywin kee-itouchikaymakaniwawn ishi sa kishkinwahamakawiwin ou wayaezh. Awtist kaw-kee-kawschitina en bawnd larzhawn weechihiwaywin peekishkwawtamwak ouschi tawnsheeshi wawhweepat namou kwayesh pi iyikouhk natawayischikaywina tapishkoot kaw-natawayistakwahk ahkamay en zhawn’d ikol nawat ayiman chi-kawschitinikawtayk, pi awtist kootaka mawtinamakayw kwaytamawin ouschi kawschitinamoowin mishikishkaytamouwina la sawns. Poor awtist Aen Michif en zhawn’d ikol, ooma naspawciwaypinikaywin didawn larzhawn weechihiwaywin la sawns lout bor Aen Michif li gouvarnimaw keemuwinayshkawkow. Ishpee kaw-peekishkwawtamoowin ouschi larzhawn muwnayshkawkaywina, itakistaywin kaw-pimawtishiwin aykwawnima si rawr peekishkwachikawtaywin aykwawnima keepaynawkwun. Mischayt lee yet zhenn mawtinamakayw ouschi kaw-natawayistakwahk chi-atoushkaychik maykwawt kaw-itouhtaychik l’ikol chi-weechihisochik, kiko kipihtinikaywawn nahaytawayistamoowin ishi kishkinwahamakawiwin pi itouchikaymakaniwawn sa kaw-takwashtawhk miywayawin.

““ Niki miyoupayin chi-ayawyawn awtist larzhawn

weechihiwaywin

ouschi moo bawnd poor l’ikol, mawka meena niwanistawnawn larzhawn weechihiwaywin. I atoushkawn kape-ayi shawpou l’ikol, pi nike ayimihikoun daw la sarvel pi mashkawatishiwin la bonn sawntee I namou kaykway mamaawinitowin pimawtishiwin, pi mee leevr kee-kakwawtakistaymakaniwawn

-Lout bor L’est Wawshakawmihk Takoowin Li kawnjeudaw

““ Mitouni

mishtahi

chi-itouchikawtaykihk oohin kaykway Mayaw li trawnt awn kaykiyaw larzhawn weechihiwaywin namatakow.

makouhikouwina ””

-Daw risarv Wawshakawmihk Takoowin Li kawnjeudaw

””

Kaykway weechihiwaywina ooki Indigene lee yet zhenn natawayistamwak chi-nawashwawtahk miyou-awshin atoushkaywin?

Kaw-kwaychimihchik lee yet zhenn kaykway weechihiwaywina kaw-natawayistakwahk chi-mishkahk pi kenawayistem miyou-awshin atoushkaywin, lee yet zhenn oushtawniwun klayr koonploon poor sarvis nakatouhkaywak, oneekawneewak, pi mashinahikihaywak. Lout bor Li Promyee Nawsyoon, Aen Michif, pi Aen Niskimoo lee yet zhenn, ooma mawna mishchaytwow nishtawinumwak weechihiwaywina natawayistakwanwa poor Indigene lee yet zhenn chi-nawashwawtahk miyou-awshin atoushkaywin kee-mamaawinitowin, ayshitamahchihouhk, keema kee-ishipimawchihounawniwun weechihiwaywina; kaw-ayahk pat dawnzhee pi kishkishitoutawaywin atoushkaywin wawshakawshkayhk; kishinamakaywak, li job koushkounahamawkayw keema li job chikishinahamawkayhk paminikaywina; Indigene lee yet zhenn li job kishinahamawkaywin paminikaywina; pi Indigene-neekawneewin atoushkaywin la sawns.

Pleu miyeur saenk weechihiwaywina natawayistakwanwa poor lee yet zhenn chi-nawashwawtahk miyou-awshin atoushkaywin:

52%

51%

45%

Mamaawinitowin, ayshitamahchihouhk keema kee-ishipimawchihounawniwun weechihiwaywina

Kishinamakaywak, li job koushkounahamawkayw, keema li job chikishinahamawkayhk paminikaywina

Indigene-neekawneewin atoushkaywin la sawns

51%

Kaw-ayahk pat dawnzhee keema kishkishitoutawaywin atoushkaywin wawshakawshkayhk

Indigene lee yet zhenn li job kishinahamawkaywin paminikaywina

Awtist lee ripoond difarawns kee-noukwanwa ishpee kaw-wawpastahkik nashkoumiwaywina ouschi Indigene nishtawinikawshoowin - Aen Niskimoo lee yet zhenn avek kaschitinamoowin Indigene-neekawneewin atoushkaywin la sawns didawn sa pleu miyeur trwaw weechihiwaywina, itay Li Promyee Nawsyoon pi Aen Michif lee yet zhenn namou wiyawaw. Aen Michif lee yet zhenn kishkayihtamoohiwayw kaw-ayahk pat dawnzhee keema kishkishitoutawaywin atoushkaywin wawshakawshkayhk naway ayiwawk Li Promyee Nawsyoon pi Aen Niskimoo lee yet zhenn kaw-kishkayihtamoohiwayw. Sourtoo, 37% li moond avek pwawtawishchikaywin nishtawinumwak pleu ptsi kashkishchikaywin ishi payyek mitouni kaw-natawayistakwahk weechihiwaywina chi-nawashwawtahk miyouawshin atoushkaywin, kochiwawpastamoowin ishi 17.2% ouschi li moond namou avek pwawtawishchikaywin.

Kaw-takwashtawhk, mitouni iyikouhk Indigene lee yet zhenn kaw-kakwaychimawak (76%) mooshihowak tawpoukwayihtamouwin ouschi miyou-awshin atoushkaywin la sawns kaw-ihtakouniyik poor wiyawaw pi kootak Indigene lee yet zhenn didawn ooma li tawn ki vyayn.

37%

ouschi kakwaychihkaymoowin li kawnjeudaw avek pwawtawishchikaywin nishtawinumwak pleu ptsi kashkishchikaywin ishi payyek mitouni kaw-natawayistakwahk weechihiwaywina chinawashwawtahk miyouawshin atoushkaywin, kochiwawpastamoowin ishi 17.2% oushci li kawnjeudaw namou avek pwawtawishchikaywin.

Kaykway anima kashkihouwin didawn kishkinwahamakawiwin pi atoushkaywin itwaymakun ishi Indigene lee yet zhenn?

Lout bor kahkiyaw Indigene lee yet zhenn kaw-kakwaychimawak, ishpee kakakweechimihchik chinawashounaem kaykway kashkihouwin didawn kishkinwahamakawiwin pi atoushkaywin itwaymakan ishi wiyawaw, pleu miyeur saenk mitouni nawashounamiwawn diskripsyoon aykwawnihi:

54%

52%

41%

Atoushkaywin tayhkay neekawnashtaywin ouschi Indigene li moond

Wiyawaw kishkinowawpamakan ishi famee pi/keema alawntour meambr

Oushtawniwun miyou-awshin weechiwakanouhtoowin avek moo famee, lee namee, pi alawntour

Chi-akishoohk chi-weechihakwaw moo famee pi alawntour 53%

42%

Didawn ooma wawshakawmihk takoowin, lee yet zhenn wawhweepat itwaywak wiyawaw kaw-natawayistahkik chi-wawpahtahkik sa atoushkaywin pi kishkinwahamakawiwin itouchikaymakaniwawn daw sa alawntour miyeumanaeyr. Awtist mawtinamakayw aykwawnima pakooshayimoowak chikee ashawinamawkayw sa kishkayistamoowin pi mamiyoowina ishi kootak Indigene lee yet zhenn pi li moond didawn sa alawntour. Awtist li kawnjeudaw peekishkwawtamwak pakooshayimoowina kaw-ayawchik poor atoushkaywin daw lispass aykwawnima kwayshkoochinawkoohtawin ouschi koumaen naef-ishkouhk-saenk itouwahk atoushkaywin pi aykwawnima ouhpiwaynam aykwawnihi mawna wawshakawshkayhk shakouchihiwaywina ouschi mischayt itay kaw-atoushkayhk.

Kootak si rawr peekishkwachikawtaywin aykwawnima keepaynawkwun aykwawnima Indigene lee yet zhenn wawhweepat mooshihouwak kashkihouwin didawn kishkinwahamakawiwin pi atoushkaywin si tawkoupitaywina ishi sa kashkistawin chi-ayaw atoushkaywin-pimawtishiwin en balawns pi chikashkihooyawn kaw-takoowinawn didawn kee-ishipimawchihounawniwun nakatoohkawtaywina namou chi-nakawkatawayhtamawn ayimihiwewinina ouschi chi-pouni atoushkaywin keema l’ikol.

Chikashkihooyawn chi-pishkawpastamawn mamouwiyahk kashkihouwin ispischee wiya ikouhk ouhtishouwin

““ Sa fe baen kishkinwahamakawiwin lisp chi- takwashtawhk pi nakayashkamoo

ishi aykwawniki mitouni kaw-peewayimiwayimaw pakwate ouschi shakouchihiwaywin pi kitimahiwaywin peewayimiwa sourtoo aykwawniki ouhpimaen ouschi pwawtawishchikayw mischayt ayiwawk muwnayshkawkaywina chi-kawschitinah aykwawnihi lispass noo awpayhoowin

-Aen Niskimoo Nunangat Daw li computer Wawshakawmihk Takoowin Li kawnjeudaw

Tawnsheeshi Indigene lee yet zhenn aywapahtahkik li tawn ki vyayn ouschi kishkinwahamakawiwin pi miyou-awshin atoushkaywin?

Didawn peekishkwawtamoowin kaykway la sawns didawn sa atoushkaywin pi kishkinwahamakawiwin akawatemwak chiihtakouhk saenk-dix l’anee ouschi anoush, lee yet zhenn wawhweepat peekishwawtamwak oushci li tawn ki vyayn itay oohin lispass kee-ashchikawtaykihk pi namou shakouchihiwaywin. Awtist lee yet zhenn peekishkwawtamwak natawayistamoowin chi-wawpastahkik kaykway tapishkoot li tayr-ouschiyawin kishkayistamoowin kaykinikawtayw ishi kishkinwahamakawiwin, akwa kootakak mawtinamakayw wawpaschikaywina ouschi li tawn ki vyayn itay atoushkaywin pi kishkinwahamakawiwin aykwawnihi wawhwakipayin pi ishihchikawtayk ishi li moond sa ayndawayistamoowina.

““

[Miyou-awshin kishkinwahamakawiwin] si aykwawnima wawpastamoowin namou shakouchihiwaywin en nidi ouschi

kaykway ‘l’ikol’ ooma,

tapishkoot tahtouhawaywin lee zaenfawn ishi daw li tayr pi kishinamakaywin tawnsheeshi chi-pahkounayw en shouvreu Kishinamakaywin kaykway payyekwa si rawr kishkayistamoowin.

-Halifax Wawshakawmihk Takoowin Li kawnjeudaw

””

Mischayt lee yet zhenn meena peekishkwawtamwak natawayistamoowin chi-wawpastahkik larzhawn ayimihouwina ouschi kishkinwahamakawiwin chi- wayschipayiwik, ouschi shawpou ayiwawk kawschitinamoowin mishikishkaytamouwina pi maenkinaniwawn payimawn keema nakinamouwin tipahikaywiwina kahkiyaw. Awtist meena itwaywak natawayistamwak chi-maninamouhk muwnayshkawkaywina poor li moond kaw-pimawtishiw avek pwawtawishchikaywin chi- kawschitinam kishkinwahamakawiwin, itwaywin aykwawnima wayashtaywin ouschi kishkinwahamakawiwin akwa wawhweepat namou ashtaniwan oohin poor en zhawn’d ikol chi- kashkihouchik. Kaw-takwashtawhk, lee yet zhenn aywapahtahkik li tawn ki vyayn itay ayiwawk Indigene-neekawneewin paminikaywina daw l’ikol li koonpayeen, pi itay kishkinwahamakawiwin kee-kawschitinaem ishi lee yet zhenn kaw-weekichik didawn kahkiyaw rizhyoon oushci daw la kawnpawyn.

Ishpee peekishkwawtamoowin li tawn ki vyayn atoushkaywin sourtoo, lee yet zhenn wawhweepat itwaywak iyikouhk kawkischeetayistam kaw-natawayistahkik chi-wawpastahkik li tawn ki vyayn itay maykwawt da li West en nidi oushci nakachistawin namou en standard. Mischayt meena peekishkwatum sa akawatamouwin chi-wawpastahkik ayiwawk wawhwakipayin itay kawatoushkayhk aykwawnihi en profee didawn ooma miywayawin ouschi sa atoushkaywak, pi aykwawnima ishipimawchihounawniwun pat dawnzhee, kaw-takwashtawhk, pi rispay. Poor mischayt Indigene lee yet zhenn, itay kawatoushkayhk aykwawnima ayiwawk kwayshkastem ishi Indigene ishi pimawtishiwin aykwanwihi kaykway kaw-wapahtahkik poor li tawn ki vyayn.

““ [Weechiwawhkoostouwin] si aenportaan poor niya mawka namou kashkihouwin?

Ihtakwan sourtoo itahkamikshoowina aykwawnima namou kashkihouwin mawka tanimayikouhk weechihiwaywin kaw-ouhtihtikouyahk keeshpin peewayimiwaywin keyaput ahkami noukwan?

-Whitehorse Wawshakawmihk Takoowin Li kawnjeudaw

””

Mawka, awtist lee yet zhenn mawtinamakayw aykwawnima weechiwawhkoostouwin si namou aenportaan ishi wiyawaw pi namou nawashounaiwawn. Poor awtist Indigene lee yet zhenn, pishkawpastamawn ishi kaw-kaykihk didawn wiya sa alawntour kee-ayiwawk aenportaan. Poor kootakak, weechiwawhkoostouwin namou si possib akouz maykwawt mischayt Indigene alawntour kwaytamaw si nissisayr awpachischikana chi-miyeu pimatishihk tapishkoot klyar diloo pi pat dawnzhee ita chiweekihk, weestamwak pikou ooma chi-itouchikawtayk avawn kaykway chi-ishpayik.

““

Tawnsheeshi chi-weechiwawhkoostouhk

ishpee wayschi ayndawayistamoowina namou nakishkikawtaywa lout bor moo mood?

-Whitehorse Wawshakawmihk Takoowin Li kawnjeudaw

””

Tawnsheeshi Indigene lee yet zhenn wawpastam li tawn ki vyayn oushci weechiwawhkoostouwin?

Didawn ooma kakwaychihkaymoowin, nikakwaychimawnawnik Indigene lee yet zhenn iyikouhk takoowin kaw-itayistahkik jeufarawn li departimawn aykwawnihi ishi weechiwawhkoostouwin. Indigene lee yet zhenn mawna mishchaytwow paray itayhtem aykwawnima tooroon not grawn piyee Indigene mamowitouwin ahkamaymou ishi weechiwawhkoostouwin iyikouhk 76%. Ooma pimitishahikawtayw ouschi Indigene li gouvarnimaw, iyikouhk 69%. Ishpee kaw-wawpaschikawtayk iyikouhk ahkamaymou lee yet zhenn mooshihouw li gouvarnimaw pi li la business chi-weechiwawhkoostouw, 24% pikou paray itayhtem aykwawnima li federal gouvarnimaw kee- ahkamaymou, 26% paray itayhtem aykwawnima en provayns pi li territwayr li gouvarnimaw kee- ahkamaymou, pi 27% of daw la vil li gouvarnimaw pi li business kee-ahkamaymou. Indigene lee yet zhenn tawpwaysitam aykwawnima oohin li departimawn nawachiko ashtamayikouhk ahkamaymou ishi weechiwawhkoostouwin.

Oohin li departimawn chin ahkamaymou ishi weechiwawhkoostouwin?

IndigeneLigouvarnimaw

LiFederalgouvarnimaw

Enprovayns/LiterritwayrLigouvarnimaw

DawlavilLigouvarnimaw

TooroonnotgrawnpiyeeIndigeneMamowitouwin

Lasharitee/Namou-profeeMamowitouwin

LaBusiness(oushawnpikou)

AwpachischikanListwer

Kishkinwahamakawiwin

Lasawnteenakahtoohkaywin

LipromyeeMamowitouwin

Lipiblik

10% pikou oushci Indigene lee yet zhenn mooshihowak tapishkoot Li Gouvarnimaw di Kenadaw mitouni mishtahi kee-ayshkam ishi weechiwawhkoostouwin, avek 24% itwaywak kee-mooshihowak namou ayshkamoowawn chi-ouschikawtayw.

Didawn ooma kakwaychihkaymoowin, nikakwaychimawnawnik lee yet zhenn chi-weestahkik kaykway itahkamikshoowina kaw-nouhtay wawpastahkik didawn ooma keestwawn saenk-dix l’anee ishi weechiwawhkoostouwin. Mischayt mawtinamakayw aykwawnima nouhtay wawpastamwak itahkamikshoowina tapishkoot li tayr keestwawm meekawiwawn, meeshahikaywin, kaw-ayahk La vayritee pi Weechiwawhkoostouwin Taypwachikaywin poor Kwayashkwatishiwin mitouni chi-pimoustatahk, en system pi koonploon nakatoohkamoowin, pi waychi ayndawayistamoowina chi-nakishkikawtaykihk. Awtist meena mawtinamakayw oushci natawayistamoowin chi-wawpaschikawtayk kaykway tapishkoot kawschitinamoowin ishi wayhtakihtayw ita chiweekihk poor Indigene li moond, Indigene wiyaikouhk tipaymishouwin gouvarnimaw, pi mitouni iyikouhk pishkayimiwawn ouschi Li Gouvarnimaw di Kenadaw.

““

Ni-natawayistaynawn ayiwawk awpataniwan pahkawn kawshikeeshikawk itahkamikshoowin mishiway itay, li tax li rish li moond pi maenkaniwawn

oohin larzhawn ishi Indigene li moond ishi pawhki oushci # LitayrKeestwawmmeekawiwawn, li federal pi provayns li gouvarnimaw noutinamwak kitamakishiwin ishi pleu miyeur neekawn, pi boon balawnsee ahkikiwin itakihtaywina, sourtoo daw li risarv itay miywayahk li mawzhee awnshay mitouni akwakakihtayw

-Kakwaychihkaymoowin Li kawnjeudaw

Tawnsheeshi Indigene lee yet zhenn nishtawinawkouhkayw miyouweechaywitouwin pi mamaawinitowin?

Indigene lee yet zhenn didawn ooma wawshakawmihk takoowin nishtawinawkouhkayw mamaawinitowin ishi mamyeunawniwun weechihiwaywin pi nishitouhtamoowin aykwawnima namou kitawpastamoowawn kopaeb mooshihouwina. Kootakak akistamwak ooma, nishtawinawkouhkaywak mamaawinitowin ishi akishouwin pi nakayawshkumiwawn avek mawyi-ayawhk.

La lawngaezh Pishishkayshtumowin

Kaw-maenkawniwik oohin kochiwahpatahiwaywina ouschi kaykway miyouweechaywitouwin pi mamaawinitowin itwaymakun ishi wiyawaw didawn sa prochikee, lee yet zhenn peekishkwawtamwak ouschi chi-weechihawchik daw Indigene li business, oushihchikaywuk, mamiyoowak, pi oneekawnayshtamawkaywak akousheeshi chi- prochikee miyouweechaywitouwin pi mamaawinitowin. Mischayt lee yet zhenn didawn ooma wawshakawmihk takoowin meena nishtawinawkouhkayw mamaawinitowin pi pishkayimiwawn ishi aykwawnima kaw-rispoonsibl ouschi namouIndigene Aen zhawn’d Kenadaw, sourtoo ishpee wawpahchikawtaywin oushtawniwun takwashtawin pi kaw-awpachistahk see drway(s) chi-paykounem pi muwnayshkam payzawn en system. Tou lee deu mamaawinitowin pi miyouweechaywitouwin chikee wawshakawmihk mamyeunawniwun natouhstamoowin, ahkamay kishkinwahamakawiwin, pi ahkikiwin di Indigene peeshikwaywina ispischee ispray en manyayr aykwawnihi mamaawinitow.

Poor itawpatishiwin ooma mawchistawin oohin peekishkwawtamoowina, niki ishiwawpastaenawn mamaawinitowin si aykwawnima li blawn-lee promyee seksyoon pi miyouweechaywitouwin itayistamoowin ayiwawk sa kord baen pi katakoowawn avek kootak noo pishkaystamoowawn alawntour.

““Ouhpimaen ishi awashtay kopaeb mooshihouwina aykwanima ouschi kawnawtamoushkawkayawn Indigene lee

namee.

Mamaawinitowin namou chikee kichimawkishtakwahk…kayitayistaen chin toon your poonayhtamoowina pawsci ishpayiwawn? Aykwawnima ouschi nawkoushiwin, nishitouhtamoowin didawn ooma la tayr kaw-ayawhk, pi nishitouhtamoowin alawntour sa ayndawayistamoowina

-Montreal Wawshakawmihk Takoowin Li kawnjeudaw

““

Tawpwawniwun miyouweechaywitouwin si aykwawnima awn vray, ahkamay weechihiwaywin aykwawnima pawsci

macheemakaniwawn itahkamikshoowina keema noo atawmihk wawpastahikawiwina Aykwawnima ouschi rispay pi mishahtawin peeshikwaywina ouschi noo pishkaystamoowawn li bonch maykwawt mamyeunawniwun atoushkaywin ishi muwnayshkamoowin pi shawnzhmawn en system ouschi of kakwatakihiwaywin.

””

-Aen Niskimoo Nunangat Daw li computer Wawshakawmihk Takoowin Li kawnjeudaw

Mamouwi avek ishi dret itouwahk peewayimiwaywin, peewayimiwaywin, pi kwawtakihiwaywin, lee yet zhenn nishtawinumwak nakatoohkawtaywina pi ishihchikewina aykwawnima panawchistow miyouweechaywitouwin tapishkoot: Nipokrit

Macheemakaniwawn mamaawinitowin (Ishpee li blawn peewayimiwayw itahkamikshoowina namou kwayshkastem avek li blawn peewayimiwayw li parol)

Noo pishkaytamwak Indigene kishkayistamoowina

Kee-ishipimawchihounawniwun mashkamaenwuk

Kwayshkoochinawkoohtawin di Indigene mamaawinitowin manaw awshihiwaywin itouchikaywin

Kaykway anima Indigene lee yet zhenn kaw-natawayistahkik poor li tawn ki vyayn di miyouweechaywitouwin?

Lee yet zhenn didawn ooma wawshakawmihk takoowin nishtawinawkouhkayw la veu poor miyouweechaywitouwin pi mamaawinitowin ouschipayiwin daw mamouwiyaw rispay pi mamyeunawniwun katakoowin didawn kaw-awnkourazhee miyou-awshin weechiwakanouhtoowin pi weechiwawhkoostouwin. Payyek li kawnjeudaw ouschi Aen Niskimoo Nunangat Wawshakawmihk Takoowin nishtawinawkouhkayw kaykway ooma li tawn ki vyayn ay-ishinakwahk poor wiyawaw:

““ Miyouweechaywitouwin pi mamaawinitowin avek Aen Niskimoo chikee wawshakawmihk mamyeunawniwun natouhstamoowin,

kishkayistamoowin ouschi sa kaw-kee ishi pimawtishihk, pi peekishkwayshte see lee drway maykwawt rispay sa pashkaywin. Kiko itwaymakan mishahta Aen Niskimoo peeshikwaywina, awnkourazhee kee-ishipimawchihounawni kitimaykayimist, pi neepawaywin pakwatem peewayimiwaywin. Tayhkay kootakayi ishi, namou chikee avek miyeur ayitayimishouhk, nipokrit, patawpastamoowin li troub, itayistamoowin paray ishitoutawtowin, keema payyekwayimishouwin didawn ooma paminikaywin.

-Aen Niskimoo Nunangat Daw li computer Wawshakawmihk Takoowin Li kawnjeudaw

””

Didawn ooma kakwaychihkaymoowin, nikakwaychimawnawnik Indigene lee yet zhenn kaykway ouschi itahkamikshoowina kaw-nouhtay wawpastahkik ishi miyouweechaywitouwin saenk ishko dix to ten l’anee didawn ooma li tawn ki vyayn. Oota, lee yet zhenn aywawpahtahkik li tawn ki vyayn akouta ayiwawk katakoowawn awnter Indigene alawntour pi kootak noo pishkaystamoowawn li bonch, itay ayiwawk li moond kishkinwahamakawowak ouschi pi rispay Indigene lee drway, pi itay lee zhenn neekawneewak ooma atoushkaywin.

““ Didawn ooma keestwawm saenk ishki dix l’anee nipakooshayimoon chi-wawpastamawn ayiwawk awnter-alawntour mamowitouwin, ”” mamawi atoushkaywin chi-nakatouhkawtayk weechipishkawpahtamouwina. Tapishkoot, la rawnzhmawn poor kawmow-ashouhoutouk ishpayiwina, awnkourazhee awpachischikantawshkinamawtouwin nakatoohkataywina, pi mamouwiyahk peekishkwayshtem poor manaw awshihiwaywin pi en balawns.

-Kakwaychihkaymoowin Li kawnjeudaw

Lee shawnzhmawn oushci 2019 Li tawn lee miseuree

Didawn oohin itouchikaymakanoowina niki kochiwawpastaynawn ishi 2019 weechiwawhkoostouwin li tawn lee miseuree, kee-klyar noukwan aykwawnima Indigene lee yet zhenn didawn 2024 ayiwawk pishkawpahtamwak avek mishkamoowin pi oushtawniwun alawntour katakoowawn pi baen balawnsee pimawtishiwin ispischee ouhtishouwina, kashkishchikaywin-ouschiyawin kashkihouwin. Didawn pahkis, ooma chikee noukoushtawin miyouni iyikouhk jeufarawn ishchikataywin oushci 2023/2024 kochiwawpastamoowin ishi 2018/2019; mawkouhtawin ouschi

COVID-19 en malajee kaw-awshoupayik, pi ahkamay ita chiweekihk pi oushawmi nayoohiwina, pi oushawmi pahkawn kawshikeeshikawk mayipayiwina aykwanwima kee-koushkwayistamoowin poor mischayt chi-kenawawpasta sa neekawnayihtamoowina, pi chi-takounawin didawn neeshouhkamakaywin pi neeshohkamakaywin. Oohin ishchikataywin kee-weechistaw kaw-ouschikawtayk mounayistamoowin ouschi neekawnayihtamoowina poor Indigene lee yet zhenn chi-neeshohkamakayt poor ayiwawk shasheepishiwin li tawn ki vyayn poor wiyawaw pi poor awn partawn li moud neekawnihk, wawhweepat resistawn ishi larzhawn profitab pi li policik ayndawayishchikawtaywina.

Kaw-wawpaschikawtaykihk muwnayshkawkaywina Indigene lee yet zhenn kaw-ouhtishkaweeskam chi-kashkihoohk sa pakooshayimoowina, ikouhk larzhawn pi la sarvel la bonn sawntee muwnayshkawkaywina aykwawnihi kee pleu miyeur itouchikaywina didawn 2019 pi ahkamay didawn ooma l'anee Li tawn lee miseuree paminikaywin. Kaw-wawpaschikawtaykihk kaykway shihkishkawkayw pi awnkourazhee wiyawaw chi-kashkihouchik sa pakooshayimoowina, lee yet zhenn didawn ooma 2019 Li tawn lee miseuree mitouni iyikouhk ayiwawk mawna chi-weesta wiya ikou kishchitayimoowina ishi sa pleu miyeur itayhtamoohiwin maykwawt Indigene lee yet zhenn didawn ooma l'anee Li tawn lee miseuree kee-ayiwawk mawna nawashounem weechihiwaywin ouschi sa famee pi si namee.

Kaw-examinee tawnsheeshi Indigene lee yet zhenn sa nidi ouschi weechiwawhkoostouwin awn shawnzhmawn, lee yet zhenn kaw-peekishkwawta 2019 Li tawn lee miseuree peekishwawtamwak ouschi keestwawm oushtawniwun weechiwakanouhtoowin pi li trustihk, li tarjee, pi meeshahamouwin si pawsee mayitouchikaywina. Sourtoo, 2% pikou weestamoowawn larzhawn ishi pawhki oushci sa nishitouhtamoowin ouschi weechiwawhkoostouwin, pi larzh noombr - 36% - namou chikee peekishkwawtamwak ooma li kesyoon. Awta ooma, trwaw kawr (75%) oushci Indigene lee yet zhenn kaw-takoowinawn didawn ooma 2019 Li tawn lee miseuree itwaywak wiyawaw nawat namou tawpoukwayihtamouwin ouschi wawpastamoowin miyou-awshin weechiwawhkoostouwin didawn sa pimawtishiwin.

Didawn oom l’anee Li tawn lee miseuree, nikakwaychimawnawnik lee kesyoon aykwawnima ayiwawk ispray about kaykway ispray li departimawn are demonstrating their commitment to weechiwawhkoostouwin shawpou itahkamikshoowina. Ouschi li departimawn kaw-mashinahikawtayk, Indigene lee yet zhenn mawna mishchaytwow paray itayhtem aykwawnima tooroon not grawn piyee Indigene mamowitouwin aykwawnima ahkamaymou ishi weechiwawhkoostouwin 76% iyikouhk. Ooma pimitishahikawtayw ouschi Indigene li gouvarnimaw, iyikouhk 69%. Ooma li departimawn aykwawnima Indigene lee yet zhenn namou nishtawinamwak ikouhk ahkamaymou ishi weechiwawhkoostouwin mawna mishchaytwow aykwawnihi la federal li gouvarnimaw iyikouhk 24% pi enn provayns pi li territwayr li gouvarnimaw iyikouhk 26%. Nikakwaychimawnawnik lee yet zhenn didawn ooma kakwaychihkaymoowin tawnsheeshi tawpoukwayihtamouwin kaw-mooshihowak oushci kaykway itahkamikshoowina kaw-natawayistahkik chi-wawpastahkik ishi weechiwawhkoostouwin chi-ishpayik didawn ooma li tawn ki vyayn. Lout bor kahkiyaw Indigene lee yet zhenn kaw-kakwaychimawak, 51% itwaywak wiyawaw mooshihowak tawpoukwayihtamouwin ouschi oohin wawpaschikaywina chi-ishpayik.

Indigene Lee yet zhenn Oushtawniwun

Mishtahi, Katakoonwin see Li tawn ki vyayn

Oohin li nistwayr lee yet zhenn mawtinamakayw avek niyanawn kaykinam nahayhtawinawkwun l’ridoo'd oushci kahkiyaw jeufarawn chi-ishi nishitouschikawtayk shasheepishiwin, katakoowawn, kaw-kee ishi pimawtishihk, alawntour, weechiwawhkoostouwin, pi miyouweechaywitouwin, pi ooma ripoor pikou keeshishkaw wawpastem oohin nishitouhtamoowina. IYR ahkamaymou chi-pakitinawniwun ayiwawk mitouni-shawpouhschee kishkinawapachihchikewin ouschipayiwin ouschi kishkayistamihiwaywin kaw-kee-moushkinamahk poor ooma paminikaywin, pi chi-kayschinhow aykwawnima lee yet zhenn pi sa alawntour chikee awpachistaw ooma kishkayistamihiwaywin chi-neekawnayihtam poor ooma koonploon pi la lway ashchikawtayk kaw-natawayistakwahk, pi nawut ayiwawk pamihiwaywina pi paminikaywin itay aykwawnihi kaw-natawayistakwahk meena.

Ooma li tawn ki vyayn Indigene lee yet zhenn kaw-oushtawniwun si aykwawnima payyek ouschi sa alawntour pi mamawouwak ouschi ripsay pi pishkayimiwawn, pi itay BIPOC alawntour tawpitaw noukoushoowak miyouweechihitouchik. Sourtoo, aykwawniki lee yet zhenn kaw-tipayimow ishi jeufarawns alawntour itouchikaymakaniwawn ishi jeufarawn itouwahk ouschi kitimahiwaywin kakwatakihiwaywin pi peewayimiwaywin (tapishkoot lee yet zhenn kaw-nishtawinikawshouchik ishi Deu-l’ispree LGBTQQIA+, Nanatouhkooskawniskweewin-Indigene lee yet zhenn, pi lee yet zhenn avek pwawtawishchikaywin) kaw-weestamahiwayw ooma nawut aenportaan di miyouweechaywitouwin aykwanwima mitouni. Ishpee weechiwawhkoostouwin, mischayt lee yet zhenn namou wawpastam daw la vil, li tayritori, keema la federal li gouvarnimaw ishi opaminikayw aykwawniki ahkamaymou ishi weechiwawhkoostouwin, pi mooshihoowak aykwawnima li vayritee pawhki oushci la vayritee pi weechiwawhkoostouwin namou keekaykinikawtaywn ishi li gouvarnimaw koonploon keema li piblik peekishkwaywina iyikouhk. Lee yet zhenn nishitoustamwak tou lee deu weechiwawhkoostouwin pi miyouweechaywitouwin kaw-natawayistakwahk shouhki-washkawaywina, namou macheemakaniwawn keema noo atawmihk wawpastahikawiwina.

Indigene lee yet zhenn nishtawinum sa mounayistamoowin ouschi miywayawin pi alawntour ishi sa kashkistawin chi-prochikee kaw-kee ishi pimawtishihk, pikou itay kaw-weekichik. Kaw-wawpastahkik kaykway wiya-ikou ashpayimouwin ishinakwan didawn sa wawkoostouwin kahkiyaw ooma, sa wawpaschikaywina shaykipichikawtayow wahyaw pawsci sa natawayistamoowin ouschi payhkan diloo pi pat dawnzhee ita chiweekihk, awta aykwaninihi ahkamay ayiwawkistakwunwa. Ooma itwaymakan alawntour avek mishtahi kaykway pi kee-kawschitinaem Li vyeu weechihiwaywina, wawhky ashpinaywin pamihiwaywina, alawntour lispass, la lawngaezh kishkayistamoowin paminikaywina, pi Indigene-neekawneewin l’ikol pi la bonn sawntee pishishkaymoowawn pamihiwaywina.

Ita si possib, niki natounaenawn chi-oushihoumakahk koonploon pi paminikaywin itayistamoowina ouschi nistwayr pi kishkayhtamouwin mawtinamakaywin ouschi Indigene lee yet zhenn niki peekishwawtananik. Ooma itayistamoowina mishkikawtayw didawn ooma si li bout seksyoon ouschi ripoor aykwawnima mawchistawin li plaes pi pakoushaymoowawn chimaykihk wawpastamoowin didawn ishi li tawn ki vyayn Indigene lee yet zhenn awnshay kaw- oushtawniwun. Poor li departimawn kaw-itapastahk awnkourazhee pi shouhkahtwawin lee yet zhenn peeshikwaywina, ooma itayistamoowina mishkikawtayw didawn ooma si li bout seksyoon di ripoor maykiw mawchistawin en pwaent ishi aykwawnima la shmenn. IYR nouhtak wawpastam chi-ahkamaymouhk pi chi-mishkikawtayk ishi chi-awpachistahk ooma kishkayistamihiwaywin kawkee-moushkinamahk poor ooma ripoor chi-oustahk neeshohkamakaywin awpachischikana poor lee yet zhenn pi sa alawntour.

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.