Met een brede blik op stap
Blinden en slechtzienden trotseren de GR 5A
Een groep enthousiastelingen wandelt
maandelijks een dagtocht op de GR 5A tussen
Oostende en Antwerpen. Niets aparts, zeg je?
Toch wel, de deelnemers hebben allemaal een visuele beperking.
In augustus wandel ik een dag met hen mee. Ik heb afspraak in het station van Gent-SintPieters met initiatiefnemer Annelore, zeven stappers en drie vrijwillige begeleiders. Het heeft wat voeten in de aarde voordat iedereen zich heeft geïnstalleerd op de trein naar Eeklo. Straks brengt de flexbus ons naar Sint-Margriete, van waaruit we 18 km naar Boekhoute wandelen.
Annelore: Onze wandelaars komen vandaag uit West- en Oost-Vlaanderen. Zij wonen allemaal onafhankelijk, soms met wat thuishulp. Carine is getrouwd, Bernadette woont bij haar ouders en de vijf anderen wonen alleen. Hun visuele beperking is van een verschillend niveau, van slechtziende tot volledig blind bij Carine en Bernadette.
Annelore, jij werkt nu vijf jaar voor Licht en Liefde. Wat doen jullie precies?
Annelore: Wij helpen slechtziende en blinde mensen om een kwaliteitsvol leven uit te bouwen. Ons hoofdkantoor ligt in Varsene bij Brugge, maar ik werk in het Oogatelier in Kortrijk. Met enkele vaste medewerkers zorgen wij voor een waardevolle dagbesteding. Ons aanbod staat open voor iedereen in Vlaanderen.
Annelore: Ik vind het leuk om mensen met een visuele beperking te laten ervaren dat ze nog heel veel kunnen. Velen voelen zich geïsoleerd, dus ik geef hun graag een duwtje om open te staan voor het avontuur. Mensen buiten krijgen en hen aan het babbelen zetten is mijn motivatie. Al wandelend leer je elkaar
1 Vrijwilligster Katelijne loopt voorop met Bernadette, die haar rug vasthoudt om het hobbelige pad te volgen nabij Sint-Laureins.
2 Blindengeleidehond Riley mag maximum 20 km wandelen per dag.
3 Annelore en Nancy bestuderen de route in de topogids GR 5A Wandelronde van Vlaanderen.
4 Annelore met Carine en hond Riley.
goed kennen en komen er heel wat verhalen los. Velen kenden elkaar niet voor deze wandeltocht, nu zijn het vrienden. Mijn opzet is dus geslaagd.
Hoe bereid je een dagtocht voor?
Annelore: Ik bereken de afstand op RouteYou, maar ik volg het pad niet exact. Soms valt er dichtbij de GR iets interessants te zien en dat pikken we dan mee, zoals de Bentillekreek vandaag. In de zomer geraken we vlot met het openbaar vervoer tot het startpunt, maar dat zal moeilijker worden wanneer de dagen korten. In oktober zullen we de noordelijke lus stilleggen en dagetappes kiezen op de zuidelijke lus van de GR 5A, dichter bij huis.
"Iets interessants te zien", zeg je. Hoe ervaren de deelnemers zo'n bezienswaardigheden?
Annelore: We beschrijven tijdens de wandeling af en toe hoe de omgeving eruitziet, bijvoorbeeld wanneer we bloemenvelden passeren. Soms laten we hun voelen aan een plant of aan de stam van een speciale boom. Ook nemen we foto’s die de app Be My Eyes dan voor hen beschrijft. De slecht-
zienden kunnen de foto’s ook vergroot bekijken. Zo kunnen ze thuis nagenieten van de tocht. Annelore: Sommige deelnemers wandelen echter liever gewoon liever in stilte. Zij komen eerder voor de beweging dan voor de omgeving en de gesprekken. Voor de meesten speelt de prestatie wel een belangrijke rol. Via RouteYou houden we onze vooruitgang bij, zodat ze die daar kunnen raadplegen.
Als je werkelijk niets ziet, is wandelen toch niet makkelijk … er kan zoveel voor je voeten liggen?
Annelore: Dat klopt. Op onze eerste etappes in de winter lag er heel veel modder. Dan kijk je als begeleider continue naar de grond: “rechts, links, opgepast bergje, putje”. De blinden geven een arm aan hun begeleider of wandelen vlak achter hen om hun rugzak vast te houden. Sommigen lopen aan een touw. Dat is in de zomer minder warm dan een arm inhaken.
Annelore: Sommigen weten graag exact hoe het pad erbij ligt. Anderen minder. Zo vertelde Carine me al snel dat ze aan mijn bewegingen voelt hoe ze correct kan meebewegen. Ze heeft dan ook niet graag dat ik voortdurend zeg “boordje op, boordje af”. Ze houdt mijn arm vast en dat volstaat.
Ik vind het leuk om hen te laten ervaren dat ze nog heel veel kunnen.
1 Een kleine omweg langs de Bentillekreek
2 De groep ontmoet een paard tussen Eeklo en Boekhoute.
3 Onder de bomen gaat het van Damme naar Middelburg.
4 Katho, de gezelschapshond van Marijke
De app beschrijft de foto’s voor de deelnemers. Zo kunnen ze thuis nagenieten van de tocht.
Vrijwillig begeleider Katelijne voegt zich bij het gesprek.
Katelijne: Ik had geen eerdere ervaring als blindenbegeleider. Toen ik voor het eerst meeging op tocht, was ik meteen verrast door hoe vlot de deelnemers wandelen. Jan, die volledig blind is, heeft zelfs de Camino de Santiago deels gewandeld. Hij stapt zoals jij en ik.
Welke obstakels kwamen jullie op de GR 5A al tegen?
Annelore: Eén keer wandelden we door een natuurgebied dat begraasd werd door runderen. Daar moesten we over een draad stappen, met zo’n plank als opstapje. Bovendien stonden er bordjes met ‘Verboden voor honden’. Nochtans kunnen ze een blindengeleidehond niet verbieden om door een natuurgebied te wandelen.
Carine, jij wandelt vandaag met een geleidehond. Hij draagt zowel een leiband als een beugel op het harnas?
Carine: Klopt. Vandaag doe ik Rileys beugel niet aan omdat hij het traject niet kent. Hij kan op deze route niet inschatten waar hij moet stappen, waar de obstakels liggen. Thuis kan hij dat wel: tussen mijn huis en het station in Lichtervelde weet hij elk opstapje liggen. Ook kan hij het zebrapad aangeven en weet hij waar de praatpaal in het station staat. Annelore: Riley heeft ondertussen in ieder station in West-Vlaanderen wel al een drol op de vloer gelegd. [lacht] Van zodra we uitstappen, moet hij meteen zijn behoefte doen. Gelukkig hebben we Nancy mee die altijd klaarstaat met zakjes om alles netjes op te ruimen.
Auw, Riley, je trapt op mijn teen!
Carine: Riley, liggen! Riley is eigenlijk niet van mij. Ik huur hem van een Nederlandse organisatie. Het Vlaams Agentschap Personen met een Handicap betaalt de helft, donaties dekken de andere helft, bv. via de dopjesactie. Daarbij worden plastic flesdopjes opgehaald om extra geld in te zamelen voor blindengeleidehonden. Van de organisatie mag ik maximum 20 km per dag met hem wandelen.
Davy, jij bent niet blind. Hoe ervaar jij je visuele beperking?
Davy: Ik zie geen contrast. Mijn blikveld is verscheurd, ik heb kokerzicht. Ik ben nog maar drie jaar slechtziend, ten gevolge van een hersenvliestumor. De kleuren rood en groen kan ik niet uit elkaar houden, blauw gaat nog goed. Ik zie wel scherp, dus mensen schrikken van hoeveel ik nog kan lezen.
Davy: Ik heb geen angst om te vallen, maar mijn witte stok heb ik wel echt nodig. Als ik voor mij kijk, zie ik de grond niet. Die stok zorgt er ook voor dat andere mensen begrijpen dat ik een probleem heb. Wanneer ik mijn stok opplooi, gedragen ze zich anders tegenover mij. Bij blinden zie je vaak aan hun ogen dat ze blind zijn, maar ik kan wel rechtstreeks naar mensen kijken, waardoor ze niet zien dat ik een visuele beperking heb.
Is het sociale aspect van deze tocht belangrijk voor jou?
Davy: Jazeker! Ik woon in Gent en nam vroeger deel aan activiteiten met de groep daar, naar concertjes gaan of naar het theater, maar dat leidde eerder tot veel losse contacten. Bij deze wandeltochten zien we elkaar elke maand terug. Zo kan je beter een band opbouwen.
Aan een touw lopen is in de zomer minder warm dan een arm inhaken.
Marijke, zijn andere activiteiten zoals joggen of fietsen een optie voor jullie?
Marijke: Afhankelijk van de gradatie van de beperking kunnen slechtzienden perfect alleen gaan joggen. Wij kunnen veel meer dan mensen denken. Je kan je ook inschrijven bij Sport Vlaanderen om een vaste buddy te vinden om mee te gaan joggen of fietsen op de tandem.
Marijke: Ik heb zelf een tandem staan thuis, maar ik durf er niet meer op sinds ik gevallen ben. Ik ben sowieso nooit een held geweest wanneer mijn twee voeten de grond niet raakten. Ik had mijn voorrijder dan ook al meermaals gevraagd om niet zo snel te gaan, maar hij luisterde niet. In een bocht naar rechts vergat hij bovendien het rechterpedaal naar omhoog te houden: patat, op de grond. Hij ging met zijn gezicht op het stuur, ik had wat schrammen en een zere knie.
Wat staat er na de GR 5A op het programma voor jullie groep?
Annelore: Toen ik bij Licht en Liefde startte, wou ik met een groep naar Compostella wandelen. Het is een katholieke organisatie, dus dat kunnen ze mij niet weigeren dacht ik. [knipoogt] Toen kwam Covid-19 en is het project helaas afgeblazen. Volgend jaar gaan we verder op de GR 5A, maar wie weet het jaar nadien? Van Porto naar Santiago? Stappen ja, stoppen nooit! •