Leeuwarden zet in hoog tempo in op nieuwe beweegstructuur

NIEUWE BEWEEGCULTUUR

“Het balletje moet gaan rollen”

Veelzijdig bewegen. Het is de rode draad van de initiatieven die in Leeuwarden ontstaan om de inwoners meer en beter te laten bewegen. Sido de Schiffart, teamleider van bv SPORT, vertelt over de ambities en plannen. “Je kunt er bij ons écht niet omheen.

Zelfs niet op ons eigen kantoor, want daar hebben we een hinkelbaan laten aanleggen. Veelzijdig bewegen blijft voortdurend in onze gedachtes.”

Zijn enthousiasme is aanstekelijk. Vol passie en trots vertelt hij over de stappen die Leeuwarden zet. En terecht, want de lijst met (al gerealiseerde) plannen neemt serieuze vormen aan. Een PLAYCE Indoor, Skills Garden, ASM Graphics aan de muren van gymzalen, een zwembad ombouwen, speeltuinen aanpassen en sportprofessionals opleidingen laten volgen. De hoofdstad van Friesland ademt over een paar jaar veelzijdig bewegen. Althans, als het aan Sido de Schiffart en zijn team ligt.

De Schiffart is sinds 2001 werkzaam bij bv SPORT in Leeuwarden. Tegenwoordig in de rol van teamleider. Hij stuurt een team van zo’n twintig mensen aan dat voornamelijk bestaat uit vakleerkrachten en buurtsport-

coaches. Maar ook een gezondheidscoach en projectmedewerkers behoren tot het team van bv SPORT, de uitvoerende organisatie van de gemeente. Als taak hebben De Schiffart en co het beheren en exploiteren van gemeentelijke sportvoorzieningen. Maar dat is niet het enige. Meer dan ooit houdt bv SPORT zich bezig met mensen op de juiste manier in beweging krijgen en houden.

Grondvormen van bewegen

Het Athletic Skills Model (ASM) vormt daarvoor de basis. Dit praktische wetenschappelijke model gaat uit van veelzijdig bewegen,

LEEUWARDEN ZET IN HOOG TEMPO IN OP

waardoor mensen een bredere basis ontwikkelen. Daardoor is hun beweegniveau op latere leeftijd hoger en is de kans op blessures lager. Het ASM stelt daarvoor tien grondvormen van bewegen centraal. Die pijlers, zoals balanceren en vallen, klimmen en klauteren en gaan en lopen, komen altijd terug in beweegprogramma’s en de ontwerpen van sportlocaties.

De Schiffart kwam in 2018 in aanraking met het ASM. “Ik ging op bezoek bij het Almere Kenniscentrum Talent. Daar vertelde Martijn Postuma, werkzaam bij Athletic Skills Company, de sociale onderneming achter het ASM, een inspirerend verhaal over de rol van ASM. Ik dacht: dit kan weleens wat worden. Op die dag is bij mij het zaadje geplant.” Terug in Leeuwarden maakte hij zijn collega’s warm voor deze filosofie. En met succes. Inmiddels volgden alle medewerkers van bv SPORT een ASM-opleiding. Daarnaast stimuleerde de organisatie mensen in het werkveld de opleiding te volgen. “Trainers, coaches, fysiotherapeuten, leerkrachten en zelfs een circus-instructeur. Het is mooi dat Leeuwarden het breed oppakte.”

Verbouwing gymzaal

Een aantal jaren geleden kwam de verbouwing van Sportcentrum Rengers aan de orde. De Schiffart: “Een mooi moment om onszelf de vraag te stellen: hoe bouwen we de gymzaal van de toekomst in Leeuwarden? Het ASM speelde daar wat ons betreft een cruciale rol in. Ik was en ben namelijk enthousiast over het belang van veelzijdig bewegen en de activiteiten die Athletic Skills Company doet.” Wat ook hielp, is dat de gemeente het ASM omarmt, want zij

namen het op in het coalitieakkoord. Die gymzaal van de toekomst kwam er. In september 2022 opende Sanne Vermeer, judoka van Team NL en ambassadeur veelzijdig bewegen van de gemeente Leeuwarden, de gloednieuwe PLAYCE. De tien grondvormen van bewegen komen op allerlei manieren terug. Zo werd de voormalige opbergruimte een judo-gedeelte, kreeg de ruimte een spiegelwand die kinderen uitdaagt om te bewegen op muziek en allerlei asymmetrische vormen en kleuren triggeren kinderen om veelzijdig te bewegen.

Apenkooien

Het enthousiasme was groot tijdens de opening. “Kinderen gingen direct spelen en op ontdekkingstocht. Een aantal zei: ‘Het lijkt wel apenkooien.’ Dat doet de PLAYCE geen recht, maar het laat zien hoeveel plezier kinderen hebben.” De PLAYCE wordt op dit moment voornamelijk gebruikt door het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, sportverenigingen en fysiotherapeuten. “We willen dat steeds meer partijen deze plek gaan gebruiken en het gedachtegoed van veelzijdig bewegen omarmen. Zo creëren we verbindingen tussen mensen en verenigingen en gaat het beweegniveau onze

inwoners omhoog.”

Toch is De Schiffart nog niet helemaal tevreden. “Maar dat ligt misschien meer aan mijn eigen ongeduld dan aan iets anders”, relativeert hij meteen. Hij ziet dat een aantal verenigingen en professionals het een uitdaging vindt om de PLAYCE op een veelzijdige manier te gebruiken. Om hen daarbij te helpen, worden onder meer online allerlei oefeningen en spelvormen gedeeld die mensen in de PLAYCE kunnen doen. “Alleen het aanleggen van de PLAYCE is niet genoeg. We blijven mensen helpen de ruimte nuttig te gebruiken en zetten ons in om veelzijdig bewegen bij meer sportprofessionals onder de aandacht te krijgen. Het balletje moet gaan rollen.”

Cambuur Stadion

De opening van de PLAYCE was een hoogtepunt voor sportend Leeuwarden. Maar de kans is klein dat het daarbij blijft. De Schiffart vertelt dat hij in gesprek is over het ontwikkelen van een Skills Garden, een op maat ontworpen omgeving waarin mensen samen of alleen op een veelzijdige manier kunnen bewegen. De beoogde locatie is bijzonder: het gebied rondom het Cambuur Stadion.

“Trainers, coaches, fysiotherapeuten, leerkrachten en zelfs een circus-instructeur. Het is mooi dat Leeuwarden het breed oppakte”

Sido de Schiffart (bv SPORT)

De voetbalclub gaat verhuizen. Daardoor komt dat gebied in Leeuwarden-Oost vrij en wordt het opnieuw ontwikkeld. De Schiffart: “Wij vinden het belangrijk dat de geest van Cambuur blijft hangen. Tegelijkertijd wil de gemeente inzetten op gezondheid. Daarom zeggen wij: hoe mooi zou het zijn als we op deze plek een Skills Garden realiseren?” De ambitie is er, maar een definitief ‘go’ is er nog niet. De plannen moeten eerst door het formele besluitvormingsproces, waarna de eerste schop in de grond kan. “Een Skills Garden betekent een enorme boost voor het beweegniveau van de kinderen. Daarnaast zou het de eerste Skills Garden in Friesland betekenen. Eerlijk is eerlijk: een stukje prestige speelt ook mee. ”

Denk groot, begin klein

De Schiffart benadrukt dat sportprofessionals naast het aanleggen van een Skills Garden en PLAYCE ook met kleine aanpassingen winst boeken. Bij een speeltuin, bijvoorbeeld. De Leeuwardenaar staat daarom in nauw contact met de mensen die over de speeltuinen gaan. “Stel dat een nieuwe glijbaan nodig is. Die kunnen we een-op-een vervangen. Maar we kunnen onszelf ook de vraag stellen: hoe kunnen we meer grond -

vormen van bewegen terug laten komen? Bijvoorbeeld door een klein klim- of klautergedeelte toe te voegen.”

Die benadering maakt mensen bewust en enthousiast. Als collega’s bij hem komen met ideeën, luidt zijn eerste vraag: op welke manier komt veelzijdig bewegen hierin terug? En kun je iets bedenken waardoor niet drie, maar zes grondvormen terugkomen? En om ervoor te zorgen dat ASM niet uit de gedachten van de medewerkers van bv SPORT verdwijnt, ligt er tegenwoordig een hinkelbaan met daar tussenin een voetbalveldje op het kantoor. De Schiffart, lachend: “Je kunt er bij ons écht niet omheen. We stralen het ook uit. En daarbij geldt ook: practise what you preach.”

Dansen in het zwembad

Een ander onderwerp van gesprek in Leeuwarden zijn de zwembaden. De Schiffart: “De vraag die we ons stellen is: hoe kunnen we ASM een plekje geven in onze zwemlessen?” Hij vertelt dat het daarbij om twee

zaken draait: de methodiek van de zwemlessen én de inrichting van het zwembad. De Schiffart wil graag weten of kinderen die volgens een ASM-methode zwemles krijgen daar profijt van hebben. “Leren zij sneller? Zwemmen ze beter? Heeft het effect op hun sportdeelname naast het zwemmen? Dat zijn vragen waar we heel nieuwsgierig naar zijn en die we willen onderzoeken.”

Kleurtjes op bodem van zwembad

Daarnaast denken ze na over de inrichting van het zwembad. In iedere gymzaal in Leeuwarden hangt een ASM Graphic aan de muur: kleurrijke en asymmetrische grafische spelpatronen. Kinderen worden daarbij uitgedaagd veelzijdig te bewegen. “Dat zou in een zwembad ook kunnen”, zegt De Schiffart. “Waarom zouden we dat in het zwembad niet op de muur, tegen het dak of in of de bodem van het zwembad voor elkaar kunnen krijgen?” Ook een PLAYCE in het zwembad behoort in de toekomst tot

de mogelijkheden. We moeten dus niet raar opkijken als kinderen straks aan het klimmen, klauteren of slingeren zijn.

Bewegingsarmoede

Het is klip en klaar. Leeuwarden loopt voorop. En wil ook voorop blijven lopen. De stad wil de bewegingsarmoede een halt toe roepen en zet daarbij volop in op veelzijdig bewegen. “Het beweegniveau van kinderen daalde de afgelopen jaren. Ik hoop dat we samen met alle professionals, verenigingen en de gemeente zo een bijdrage leveren aan het verbeteren van motorische vaardigheden van onze inwoners. En ik hoop dat andere gemeenten ons voorbeeld volgen.” Aan het enthousiasme van Sido de Schiffart ligt het in ieder geval niet.

“Een Skills Garden betekent een enorme boost voor het beweegniveau van de kinderen”

Sido

de Schiffart (bv SPORT)