ЛЕКЦ 2. УДИРДАХ ЭЛЕМЕНТҮҮД Боловсруулах асуудал: 1. Удирдах элементүүд 2. Command Button 3. Label удирдах элемент 4. Text Box удирдах элемент 2.1. Удирдах элементүүд Удирдах элементүүд нь форм, удирдах элементийн агуулагч тухайн програмын чухал бүрэлдэхүүн (5 дугаар зураг). Визуал бейсикийг ачааллан шинэ прожектийг нээж, удирдах элементүүдийг байрлуулан I сонголт: шаардлагатай шинжийг тодорхойлох, тус бүрд нь үзэгдэлт процедурыг бичнэ. II сонголт: Удирдах элементүүдийн цонхноос тухайн элемент дээр хоѐр дарж эсвэл зөөх үйлдлээр форм дээр байрлуулна. Энэ хоѐр сонголт нь өөр хоорондоо ялгаатай. Эхний сонголтоор удирдах элемент формын төвд стандарт хэмжээтэйгээр гарах бол хоѐр дахь сонголтоор өөрийн сонгосон удирдах элементээ хүссэн хэмжээтэйгээр форм дээр байрлуулж болно. Жишээ нь форм дээр товч тавиад түүнийхээ шинжийн утгуудыг (name, 4 талын зайны хэмжээ, харагдах үсгийн фондын хэлбэр, хэмжээ гэх мэт) тодорхойлно. Жишээлбэл Name шинжийн утгыг cmdExit болгон өөрчлөөд
Сlick буюу дарах үзэгдэл хийснээр тухайн програмыг дуусгах кодыг бичнэ. File => Alt+X болгохын тулд Caption шинжэд E&xit гэж бичнэ: Private Sub cmdE&xit_Click() End End Sub Тухайн удирдах элемент нь үзэгдлээ хүлээн авсан буюу идэвхтэй байвал уг “удирдах элемент фокустай байна” гэнэ. Фокус нь тухайн програм ажилласан үеийн зарчим юм. Нэг цонх, нэг форм эсвэл форм дээр нэг удирдах элемент байрласан үед тэр нь фокустай байх нь тодорхой. Харин олон цонх форм ба удирдах элемент байгаа үед тэдгээрт фокусны буюу удирдлагын шилжилтийн асуудал үүсдэг. Фокустай байгаа форм болон цонхны TitleBar (гарчгийн мөр) гэрэлтэж харагддаг. Удирдах элементийн хувьд жишээлбэл, команд товчин дээрх тасалдсан хүрээтэй TextBox дээр курсор байрласан зэрэг нь тухайн удирдах элементийг фокустай байгааг илэрхийлнэ. Удирдлагыг шилжүүлэхдээ Tab эсвэл Shift+Tab товчыг ашиглана. Фокустай байгаа товч нь өөр дээрээ тодорхойлсон үзэгдлийг хүлээн авна. Хэрвээ дэлгэц дээр олон товч байрлуулсан бол програмыг ажиллуулахад алийг нь эхэлж удирдлагыг авахыг тодорхойлохдоо шинж чанарын цонхонд TabIndex-д 0-ээр эхлэн удирдлага шилжүүлэх дарааллыг заана. Өөрөөр хэлбэл TabIndex-ны 0 байгаа товчин дээр удирдлага байх ба түүнээс програм ажиллаж эхэлнэ гэсэн үг.
Хулгана ба Hotkey-ийн хувьд фокусын талаар хүндрэл байхгүй. Өөрөөр хэлбэл хулганы Help-тэй ямар нэгэн товчийг дарах нь түүн дээр удирдлага шилжсэн эсэхээс хамаарахгүй. Hotkey-ийн хувьд ч тус бүрт харгалзуулсан Alt+X товчны хослолоор гүйцэтгэх тул удирдлага шилжүүлэхээс хамаарахгүй тухайн үйлдэл хийгдэнэ. Гэхдээ бүх удирдах элементэд фокус тодорхойгүй. Жишээ нь: Hotkey-ийг Text цонхонд хийж болохгүй.
5 дугаар зураг. Удирдах элементүүдийн хэрэгсэл
2.2. Command Button Команд товч (Command button) нь ямар ч програм болон харилцан цонхонд тодорхойлдог, хамгийн ерөнхий хэрэглэгддэг удирдах элемент юм (6 дугаар зураг). Команд товч нь нийтдээ 36 шинж, 15 үзэгдэлтэй боловч ихэнх тохиолдолд дараах зүйлийг тодорхойлдог: 1. Форм дээр байрлуулж хэмжээг тодорхойлох; 2. Name ба Caption шинжийг өөрчлөх; 3. Түүнийг дарах үзэгдэл дээр програмын код бичих.
6 дугаар зураг. Команд товч (Command) байрлуулах Гэхдээ зарим шинж нь зөвхөн дизайны үед, зарим шинжийг дизайн болон ажиллах үед тодорхойлдог. Түүнчлэн ажиллах явцад зөвхөн ListBox-д тодорхойлдог шинжүүд бий. Команд товчны ерөнхий шинж Шинж
Тайлбар
BackColor
Команд товчны арын өнгийг тодорхойлно
Text
Товчин дээрх нүдэнд харагдах нэрийг тодорхойлно
Cancel
Товчин дээр дарах үзэгдлийг Esс товчоор гүйцэтгэнэ.
Default
Хэрвээ фокус өөр объект дээр байгаа үед Еnter товчийг дарахад хариу өгөх эсэхийг тодорхойлно.
Enabled
Товчийг програм ажиллах үед тодорхой нөхцөлтэйгөөр идэвхтэй байхыг тодорхойлно. False - товч ямар ч удирдлага авахгүй.
Font …
Caption хэсгийн фонт, фонтны хэмжээ, хэлбэрийг тодорхойлно.
Height
Товчны өндрийг twips нэгжээр тодорхойлно.
Left
Товчийг формын цонхны зүүн ирмэгээс ямар хэмжээтэй байхыг twips нэгжээр тодорхойлно.
Mouse Pointer
Програм ажилласны дараа форм дээрх курсорын заагчийн хэлбэрийг өөрчилнө.
Picture
Товчин дээр тавигдсан зургийн нэрийг тодорхойлно. Style шинжийг Graffical болгоход зураг товчин дээр тавигдана. Windows-ын стандарт команд товчны өнгө эсвэл өнгөтэй юмуу зурагтай болгоно. 0 - стандарт өнгө, 1 –
Style
өнгө, зураг. TabIndex
Товчнуудын удирдлагын дарааллыг тодорхойлно.
Tabstop
Товч удирдлагыг хүлээн авах эсэхийг тодорхойлно. Тrue - хүлээж авна, False - хүлээн авахгүй
Tool Tip
Програм ажиллах үед тухайн товчин дээр хулганыг байрлуулахад товчны гүйцэтгэх үүргийн тухай текстэн мэдээлэл гаргана.
Top
Товч формын цонхны дээд ирмэгээс ямар зайд байрлахыг тодорхойлно.
Visible
Товчийг хэрэглэгчид харуулах эсэхийг тодорхойлдог. Тrue - харагдана, False харагдахгүй.
Width
Товчны уртыг twips хэмжээсийн нэгжээр тодорхойлно.
2.3. Label удирдах элемент Label
(тэмдэглэгээ)буюу
нь объектыг зааж байгаа зүйлсийн тайлбар
тэмдэглэгээг харуулдаг. Тэмдэглэгээ дээр үзэгдэлт процедурыг ховорхон бичдэг.
Label удирдах элементийн ерөнхий шинж Шинж 1. Alignment
Тайлбар Бичигдсэн текстийн байрлалыг тодорхойлно. Зүүн тал руу шахсан, төвд байрлуулсан, баруун тал руу шахсан хэлбэртэй.
2. Autosize
Энэ шинж үнэн (true) утгатай бол бичигдсэн текстийн хэмжээнээс хамаарч өөрчлөгдөнө. Худал (false) утгатай бол стандарт хэмжээтэй байх ба бичигдсэн текст багтахгүй бол харагдахгүй.
3. BackColor
Фоны өнгийг тохируулна.
4. BackStyle
Фоны текст, өнгө зэргээр бүрхэгдсэн байвал түүнийг тодорхойлно.
5. BorderStyle
Хүрээний хэлбэрийг тодорхойлно.
6. Text
Бичигдэх текстийг тодорхойлно.
7. Enabled
Идэвхтэй ба идэвхигүй хэлбэрийг тодорхойлно.
8. Font …
Бичигдэх текстийн хэлбэр, хэмжээ зэргийг тодорхойлно.
9. ForeColor
Caption дээрх текстийн өнгийг тодорхойлно.
10. Height
Өндрийн хэмжээг тодорхойлно.
11. Left
Зүүн ирмэг формын цонхны зүүн талаас ямар зай байрлахыг тодорхойлно.
12. Mouse Pointer
Хулганы заагчийн харагдах хэлбэрийг тодорхойлно.
13. Tool Tip
Програм ажиллахад тухайн товчинд хулганы заагчийг байрлуулахаар товчны гүйцэтгэх үүргийг тухайн текстийн мэдээлэл гаргана.
14. Word Wrap
Caption дээрх харагдах текстийн мөрийг зохицуулна.
2.4. Text Box удирдах элемент TextBox нь хэрэглэгчийн гараас оруулсан утгыг хүлээн авах үүрэгтэй. Түүнчлэн хэд хэдэн хэрэглэгчээс утга хүлээн авдаг хэд хэдэн удирдах элемент байх боловч хамгийн хялбар, өргөн хэрэглэгддэг нь TextBox юм. TextBox-д бичигдэх анхны бичилтийг програмын дизайн ба ажиллах үед ижил байхаар бичдэг. Харин тэмдэглэгээ ба команд товчинд тодорхойлсон Caption шинж TextBox-д байхгүй ба түүний “Тext” шинжид анх бичигдэх текст мөрийг оруулна. TextBox удирдах элементийн ерөнхий шинж Шинж
Тайлбар
1.Alignment
Teкстt мөрийг зүүн, дунд, баруун талд тэгшлэхийг тодорхойлно.
2.BackColor
Фон ба дэвсгэр өнгийг тодорхойлно.
3.BorderColor
Хүрээний өнгийг тодорхойлно.
4.Enabled
Идэвхтэй байх эсэхийг тодорхойлно. Энэ шинжийг програмын кодоор өөрчилж болно.
5.Font …
Фонт, хэмжээ, хэлбэрийг тодорхойлно.
6.ForeColor
Бичигдэх текстийн өнгийг тодорхойлно.
7.Height
Өндрийг тодорхойлно.
8.Left
Зүүн талын байрлалыг формын зүүн ирмэгээс ямар зайд байрлахыг тогтооно.
9.Locked
Бичигдсэн текстийг хэрэглэгч засварлах эсэхийг тодорхойлно.
10.Max Length
Бичигдэх текстийн тэмдэгтийн уртыг тодорхойлно.
11.Mouse Pointer
Курсорын заалтын өөрчлөлтийг тодорхойлно.
12.Multiline
Олон мөрөөр бичих боломж олгоно.
13.Password char
Хэрэглэгч нууц үгээ оруулахад түүнийг text нүдэнд харагдахуйц болно.
14. Scroll Bar
Олон мөртэй үед хэрэглэнэ.
15.TabIndex
Олон TextBox-уудын удирдлагыг шилжүүлнэ.
16.TabStop
Удирдлагыг хүлээн авах эсэхийг тодорхойлно.
17.Text
Анхны текстийн утгыг оруулна.
18. Tool Tip text
Хулганы заагчийг байрлуулахад харагдах мэдээллийг тодорхойлно.
19. Top
Дээд ирмэгээс формын цонхны дээд ирмэг хүртэл ямар зайд байрлахыг twips-ээр тодорхойлно.
20. Visible
Хэрэглэгчээс нуугдмал эсвэл харагдах хэлбэртэй байлгах эсэхийг тодорхойлно.
21. Width
Өргөнийг тодорхойлно.
Семинар 1. Application үүсгэх Зорилго: Килограммыг грамм руу шилжүүлэх програм зохиох. Онолын хэсэг: Програм бичих явц нь үндсэндээ гурван алхамтай: o
хэрэглэгчийн
интерфейс
буюу
харагдах
хэлбэрийг
үүсгэж,
бъектуудыг формд байрлуулан шинжүүдийг тодорхойлох; o
програмын кодыг бичих;
o
алдаа шалгаж, засварлах.
Визуал бейсикийг ажиллуулж стандарт шинэ прожект үүсгэнэ (7 дугаар зураг).
7 дугаар зураг. Шинэ прожект үүсгэх Үүсгэсэн прожектоо File => Save командаар хадгална. Одоо шинжүүдийг тодорхойлъѐ: 1. frmKilo формын шинж Шинж
Утга
(Name):
FrmKilo
Text:
The Kilo Program
Font:
Arial, Bold, 11
Height:
4800
Left:
1995
Top:
1500
Width:
6000
Формд хоѐр Label, хоѐр TextBox ба хоѐр Command товч байрлуулна. 2. Label шинж Шинж
Label1
Label2
(Name):
lblKilos
lblGramms
Alignment:
1-Right Justify
1-Right Justify
Text:
Weight in Kilos:
Weight in Gramms:
Font:
Arial, Bold, 11
Arial, Bold, 11
Height:
255
255
Left:
720
720
Top:
600
1200
Width:
1935
1935
3. TextBox шинж Шинж
Text1
Text2
(Name):
txtKilos
txtGramms
Font:
Arial, Bold, 10
Arial, Bold, 10
Height:
360
360
Left:
3360
3360
Text:
(blank)
(blank)
Top:
600
1080
Width:
600
600
Calculate товч дарагдсан бол килограммыг грамм руу шилжүүлнэ. Command товч дарагдсан бол програмыг дуусгах үүрэгтэй: 4. Command button шинж Шинж
Command1
Command 2
(Name):
cmdCalculate
cmdExit
Text:
&Calculate
E&xit
Font:
Arial, Italic, 11
Arial, Italic, 11
Height:
600
600
Left:
2280
2280
Top:
1920
2600
Width:
1335
1335
Програмын кодыг бичихийн тулд “Calculate” ба “Exit” товчнууд дээрх хулганы зүүн товчлуурыг хоѐр товшино: Private Sub cmdCalculate_Click() txtGramms.Text = txtKilos.Text * 1000
End Sub Private Sub cmdE&xit_Click() End End Sub