Tophane Teknik Ve Endüstri Meslek Lisesi (Hamidiye Sınai Mektebi)

Bursa Büyükşehir Kitaplığı Bursa’nın Köklü Eğitim Kurumları Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi (Hamidiye Sınai Mektebi)

İÇİNDEKİLER

www.bursa.bel.tr Proje Koordinatörü Aziz ELBAS Ahmet ERDÖNMEZ Proje Yürütücüleri

Işık Demir - Sibel Gök - Aysun Yedikardeş Cengiz Bütün - Yeliz Mutlu - Cemil Menteşe Proje Danışmanı Prof. Dr. Yusuf Oğuzoğlu Katkıda Bulunanlar Faik Kaymaz (Okul Müdürü) Rahmi Özyiğit (Eski Okul Müdürü) Mustafa Doğru Selma Güler Mehmet Çallı Arşiv Bursa Büyükşehir Belediyesi Belgeliği Tophane Teknik ve Ensdüstri Meslek Lisesi Arşivi Tasarım www.decworld.net Basım Yılı ve Yeri

ISBN 978-605-88999-5-7

© 2011 Bursa Kültür A.Ş. Bu kitabın tüm yayın hakları Bursa Kültür A.Ş.’ye aittir.

Yazılı izin olmadan kısmen ya da tamamen yeniden basılamaz.

Dağıtım Bursa Kültür A.Ş.

Merinos Parkı Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi B Kapısı Osmangazi/Bursa Tel: + 90 224 253 26 46 Faks: + 90 224 253 14 285 info@bursakultur.com / www.bursakultur.com

SUNUŞ - RECEP ALTEPE ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

KURULUŞU VE GEÇİRDİĞİ EVRELER ..................................................................................................................................................................................................................................................

SANAYİ MEKTEPLERİNİN ÖNCÜSÜ ISLAHHANELER ..............................................................................................................................................................................

HAMİDİYE SINAİ MEKTEBİ .............................................................................................................................................................................................................................................................................

BURSA BÖLGE (MINTIKA) SANAT OKULU ......................................................................................................................................................................................................................

BURSA ERKEK SANAT ENSTİTÜSÜ .................................................................................................................................................................................................................................................

BURSA TEKNİK VE ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ’NDEN TOPHANE TEKNİK VE ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ’NE ............................................................................................................................................................................

TOPHANE ANADOLU TEKNİK LİSESİ ........................................................................................................................................................................................................................................

FİZİKİ GELİŞİMİ ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

SÜRMELİ MESCİD ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................

EĞİTİM-ÖĞRETİM ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ÖĞRETİM SÜRELERİ .................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ÖĞRENCİLERİN DURUMU ..............................................................................................................................................................................................................................................................................

OKUL MÜDÜRLERİ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................

OSANOR (OKUL – SANAYİ ORTAKLAŞA) EĞİTİMİ ..........................................................................................................................................................................................

OKULDA AÇILAN BÖLÜMLER ..................................................................................................................................................................................................................................................................

OKULDA KÜLTÜREL VE SOSYAL YAŞAM ......................................................................................................................................................................................................................................

OKUL BANDOSU ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

OKUL MÜZESİ ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

KARDEŞ OKUL PROJESİ ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................

TOPHANE UNESCO GENÇLİK DERNEĞİ ............................................................................................................................................................................................................................

SPOR KULÜBÜ SATRANÇ TAKIMI .....................................................................................................................................................................................................................................................

SÖZLÜ TARİH ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

KRONOLOJİ ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

KAYNAKLAR .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

FOTOĞRAFLARLA TOPHANE TEKNİK VE ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ ........................................................................................................................

3

4 8 9 14 24 31 34 39 45 51 52 52 56 57 58 60 102 103 107 112 114 115 116 203 206 207

Sunuş

Yaşadığımız coğrafyanın tüm güzellikleri, tarihi mirasın ilham veren dokusu ve daha birçok farklı özellik, bugün bütün özgünlüğü ile en çok Bursa’mızda hissedilmektedir.

Bursa’da ecdadımızın bıraktığı miras sadece camiler, türbeler, hanlar hamamlar değildir. Öğrenim hayatını şekillendiren mimari yapılar da başlı başına geleneksel kültürün temsilciliğini yapmaktadır.

Benim de mezunu olduğum Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi yaklaşık 140 senedir eğitim veren, Bursa’nın güzide okullarından biridir. Bugün ulaştığı konum itibariyle Türkiye’nin en köklü ve kaliteli okullarından biri olma payesini hak eden bir okuldur.

1869 yılında yoksul ve kimsesiz çocukları korumak amacıyla “ıslahhane” olarak açılmış; zamanla Hamidiye Sanayi Mektebi, Bursa Erkek Sanat Enstitüsü, Bursa Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi, Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi gibi isimlerle eğitim alanında unutulmaz katkılar sağlamıştır.

Kuruluşundan itibaren günümüze kadarki süreçte, nitelikli mezunlar veren Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi, eğitim kalitesi bakımından hedeflenen seviyenin üzerine çıkarak kendini ispatlamıştır.

Almanya’daki Klumbach Hans Wilsdorf Schule adlı okul ile 25 yılı aşkın bir süredir kardeş okul ilişkileri çerçevesinde kendini daima geliştirmiştir. Özellikle Türkiye’nin sanayide lokomotif şehirlerinden biri olan Bursa’mıza varlığı ile değer katan bu okulun mezunlarının, farklı sektörlerde kalifiye eleman olarak iş bulma imkânını kolaylaştırmaktadır.

Bursa’daki tarihi miras yeniden şahlanırken, eski eğitim kurumlarının bilgi ve belgelerinin kayıt altına alınması takdire şayan bir çalışmadır.

Bu çalışmada emeği geçenlere teşekkür ediyor sevgi ve saygılarımı sunuyorum.

Recep ALTEPE Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı

4

5

1927 (1323) tarihindeki okul idare binas覺

6

2011 tarihindeki okul idare binas覺

7

Bu günkü ismiyle Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi olarak bilinen Sanat Okulu, 1869 yılında

KURULUŞU VE GEÇİRDİĞİ EVRELER

Islahhane olarak açılmıştır. Daha sonra öğrenci sayısının artması ve buna paralel olarak okulun gelişmesiyle beraber, ismi 1903 yılında Hamidiye Sınai Mektebi olarak değiştirilmiştir. Cumhuriyetin ilanından bir süre sonra okul, sadece Bursa’ya değil civar illere de hizmet ettiğinden Bölge (Mıntıka) Sanat Okulu olarak anılmaya başlamıştır. Artan nüfusun da etkisiyle Bursa’da ikinci bir Sanat Enstitüsü’nün kurulması kararlaştırılmış; 1947 yılında Yeniyol’da II. Erkek Sanat Enstitüsü açılmıştır. Bölge Sanat Okulu’nun adı da I. Erkek Sanat Enstitüsü olarak değiştirilmiştir. 1952 yılında çıkarılan bir kanunla bu iki sanat enstitüsü birleştirilmiş ve Bursa Erkek Sanat Enstitüsü adını almıştır. 1974 yılında okulun adı Bursa Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi olmuştur. 1974–1975 öğretim yılında Yeniyol’daki bölüm bağımsız bir okul halini almıştır. Böylece Bursa’da iki Endüstri Meslek Lisesi olmuş; eski okula Tophane Teknik Lise ve Endüstri Meslek Lisesi, Yeniyol’daki okula da “Yeniyol Endüstri Meslek Lisesi” adları verilmiştir.

SANAYİ MEKTEPLERİNİN ÖNCÜSÜ ISLAHHANELER

Genel olarak ıslahhanelerin amacı fakir ve kimsesiz çocukların sokaklardan alınarak, devlet kontrolünde ve sağlıklı bir ortamda eğitilmelerini sağlamaktır. Çocuklar bu kurumlarda hem okuma yazma öğreniyorlar; hem de deri işleme, terzilik, kunduracılık gibi mesleklerde eğitiliyorlardı. Islahhaneler, yapılan bağışlarla, okullara ait gayri menkul gelirleriyle, mahkeme harçlarından alınan hisselerle ve öğrencilerin imal ettikleri eşyalardan elde edilen gelir ile ayakta durmaktaydı.

Osmanlı Devleti’nde ilk ıslahhaneler Niş, Rusçuk, Sofya, Diyarbakır, Bursa, Kastamonu, Selanik, Şam, Bağdat ve Konya’da açılmıştır. Islahhanelerin

8

1927 Salnamesi’nde Sanat Mektebi.

9

açılmasında Mithat Paşa’nın rolü büyüktür.

Bursa’da ıslahhane 1927 Bursa Salnamesi’ne göre 1285/1869 tarihinde Bursa Valisi Hacı İzzet Paşa zamanında, Pınarbaşı Filiboz Mahallesi’nde Türkmenoğlu Konağı diye bilinen yerde, 24 yetim ile açılmıştır. Okul müdürlüğüne Bursa Askeri Zaptiyesi Kaymakamı Jandarma Yarbayı Eşref Bey ek görevle atanmıştır.

Yine aynı salnamede 24 yetimden birkaçı vilayet matbaasının taş baskı kısmında, diğerleri ise marangozluk, külahçılık, arakıyecilik ve terzilik sanatlarında çalıştırılmaya başlanmıştır. Yetimlerin iaşelerini karşılamak üzere bu şekilde 4 sene devam

edilmiştir. Alınan öğrencilerin yaşına, öğrenim durumuna bakılmayarak, ana veya babasından birini veya her ikisini kaybedenler seçilmiştir. Bunlara günde iki saat okuma-yazma, diğer saatlerde de söz konusu sanatlar öğretilmiştir.

1292/1876 tarihinde Vali Veliyüddin Paşa zamanında okul, Hacılar Mahallesi’nde vilayet matbaasının bulunduğu binanın karşısında Hacı Arif Efendi’nin konağına nakledilmiş; talebe miktarı da 60’a yükselmiştir.

1293/1877 tarihinde Hacı Arif Efendi’nin konağında çıkan yangın neticesinde İbrahimpaşa Mahallesi’nde bugün Kız Lisesi bulunan Mülkiye Rüştiyesi’nin alt katına taşınarak talebe mevcudu 80’e yükselmiştir.

Mahmut Celalettin Paşa’nın valiliği zamanında (Şubat 1890 / 1306 tarihinde) Mektep talebesi, Müdür ve Muallimler.

1- Müdür Hüsnü Bey, 2- Muallim Hafız Şevki Efendi, 3- Kâtip Hakî Efendi.

Okul eğitim-öğretim binası giriş kapısı önünde Cumhuriyetin 10. yıl çalışmalarına hazırlık, 1933

10

11

Bu tarihlerde terziliğe ehemmiyet verilmiş, askere ve yatılı okullara elbise dikilmeye başlanmıştır. Külahçılık bölümü kaldırılarak, kunduracılık bölümü açılmıştır. Bir öğretmen gözetiminde bütün öğrencilere ilkokul eğitimi de verilmiştir. Bundan sonra okul müdürlüğüne Hoca Veliddin Tayin edilmiş fakat kendisi kısa bir süre sonra Maarif Müdürlüğü’ne tayin edildiğinden müdürlüğe İzzet Efendi getirilmiştir.

Valiliği 1294/1878’den 1298/1882’ye kadar devam eden Ahmet Vefik Paşa zamanında, Islahhane’nin canlandırılması amacıyla yardım toplanmıştır. Ancak toplanan paralar Islahhane için harcanmadan Ahmet Vefik Paşa görevinden ayrılmıştır.

1884 yılında okulun kadrosu bir müdür, bir öğretmen, bir kâtip, bir aşçı ile düzeni sağlama görevi yapan bir jandarma erinden ibarettir. Atölyeler biri Türk, biri Ermeni ve biri de Rum olmak üzere üç usta tarafından yönetilmiştir.

1301/1885’de Vali Nazif Paşa zamanında mevcut talebenin günlük ihtiyacı temin edilemediğinden talebelerin büyük bir kısmı dağıtılmıştır. Kimsesi olmayan 16 öğrenci de Memleket Hastanesi yönetimine devredilerek; nezaretlerine hastane imamı memur edilmiştir. 1302/1886’da Vali Zühdü zamanında Vilayet Mektupçusu Şamlı Rıfat Bey’in önderliğinde hastanedeki son kalan 10 öğrenci alınarak Temaşahane (bugün

1891 yılında inşa edilen idare binası

12

Heykel’deki Ziraat Bankası’nın bulunduğu yer) denilen yerde okul yeniden kurulmuştur. Bu binanın sahne bölümü derslik, alt bölümü atölye, loca bölümleri de yatakhane haline getirilmiştir. 1302/1886 tarihinde de Hoca Hacı Şevki Efendi muallim olarak tayin edilmiştir.

Okul müdürlüğüne önce Hüseyin Efendi adında bir kişi getirilmiş, kısa bir süre sonra da yerine Hüsnü Bey adında birisi tayin edilmiş; fakat zimmetine para geçirdiğinden mahkeme kararıyla görevden alınmıştır.

Düzeni sağlamakla görevli jandarma uygulaması da kaldırılmış, marangozluk bölümü de açılarak öğrenci sayısı 60’a çıkarılmıştır.

1305/1889 yılında öğrenci sayısının artması üzerine okul, Temaşahane binasından çıkılarak Memleket Hastanesi’nin arkasında Hacı Halim Bey’in konağına taşınmıştır. 6 ay sonra lise civarında Veli Şemseddin Mahallesi’nde bir diğer konağa taşınılmış ancak burası da okul için uygun olmadığından Sülükoğlu arsası denen binaya yerleştirilmiştir. Binadan binaya taşınmakla ömrü geçen Islahhane ve çocukların durumunu dikkate alan dönemin valisi Mahmut Celaleddin Paşa mektebin bulunduğu mahalle ve hastanenin bulunduğu sahayı kısmen istimlâk ederek; mektebin halen yatakhane ve sınıflarının bulunduğu binayı inşa ettirmiştir. Müdürlüğe Hafız Ahmet Efendi ve ardından Simitçizade Mehmet Efendi getirilmiştir. Bir süre sonra Rusçuklu Mustafa Efendi ikinci defa müdürlüğe tayin edilmiştir. Bu günlerde okulun giderlerini; Vilayet Matbaası, Ahmet Vefik Paşa Suyu’nun gelirleri ve okulun yaptığı eşyanın satışından sağlanan gelirler karışılmaktaydı. Ayrıca her ay Ayvalık Limanı gelirlerinden az bir para gönderilmekte idi.

1307/1891 yılında Vali Münir Paşa ile fırka kumandanı

Ömer Reşit Paşa perişan bir vaziyette olan Islahhane’nin yenilenmesini düşünerek müdüriyete topçu binbaşısı Hilmi Bey’i tayin etmiştir. Müdür Hilmi Bey, Vali Ahmet Vefik Paşa’nın Islahhane için yardım olarak topladığı ve görevden ayrılması neticesinde Meclis İdare Azalarına kalan önemli miktardaki parayı toplamış ve bir bando kurmuştur. Talebe mevcudu yeniden çoğalmaya başlayınca mektebin geliri yetmediğinden kârın üçte biri mektebe ait olmak üzere; mektep dahilinde terzi, marangoz, terlikçi ustaları getirilerek talebe çalıştırılmıştır.

Söz konusu tarihlerde İzmir Sınai Mektebi için uygulanan hayvan tezkerelerinin Bursa Islahhanesi’nde de uygulanması ve il dahilinde 20 para bedelle satılması uygun görülmüşse de elde edilen gelir 50-60 lirayı geçmemiştir. Ayrıca mücellitlik (ciltçilik) bölümü açılmış; öğretmenliğine de mücellit Ali Rıza Efendi getirilmiştir. Bando da kısa bir süre sonra düğünlere gitmeye başlamış; okulun geliri arttırılmaya çalışılmıştır.

Kunduracılık ve terzilik bölümleri bazı ihalelere girmiş; buradan sağlanan gelir ile okulun ihtiyaçları karşılanmıştır.

Bu günlerde okuldaki müdür, öğretmen ve memurların maaşları Ayvalık Limanı gelirinden sağlanmıştır.

1313/1897’de Vali Halil Paşa zamanında Hilmi Bey’in yerine kaymakam Mehmet Bey müdür tayin olunmuştur.

O dönemde marangozhane atölyesinde kullanılan makineleri kaymakam Mehmet Bey bağışlamıştır. Ancak Hilmi Bey’in tekrar müdürlüğe geri gelmesiyle Mehmet Bey’e miralaylık rütbesi verilmiştir. Bursa Islahhanesi’ne 1319/1903 tarihinde, Vali Reşit Mümtaz Paşa zamanında Bursa Hamidiye Sınai Mektebi adı verilmiştir.

13

HAMİDİYE SINAİ MEKTEBİ

gelirin yanında, Ayvalık Liman gelirlerinin yarısı, kereste

1927 Salnamelerine göre 1285/1869 yılında açılan

rüsumu, emlak ve akar icar bedeli gibi gelirlerle mektep

geçiren Hasan Tâib Efendi, 1905 yılında

Islahhane 1319/1903 tarihinde Hamidiye Sınai Mektebi

gelişme ve refah devrine geçmiş sayılabilir. Hamidiye

yazdığı “Hatıra ya da Bursa’nın Aynası” adlı

adını almıştır. Mektebin hükümete yük olmadan

Caddesi’nde (şimdiki Cumhuriyet Caddesi) yanan

eserinde Hamidiye Sınai Mektebi’nden de

idare edilebilmesi için Vali Reşit Paşa, okul müdürü

vali konağı tamir ettirilmiş ve mektebin ihtiyacı olan

bahsetmektedir. Mehmet Fatih Birgül tarafından

Hilmi Bey’in önerisiyle hayvan tezkerelerinin okul

binalar inşa ettirilmiştir. Ayrıca bir de demir atölyesinin

hazırlanarak 2007 yılında Bursa İl Özel İdaresi

tarafından Vilayet Matbaası’nda bastırılarak, gelirinin

temelleri atılmıştır. Fransa’dan Passora isminde bir

tarafından yeniden basılan kitapta okulla ilgili

okula verilmesini kabul etmiştir. 40 paraya satılması

bando öğretmeni, demir atölyesinin inşası içinde Âgârâ

şunlar anlatılmaktadır:

kararlaştırılan tezkereler, Kütahya, Bilecik, Balıkesir,

isminde bir mühendis getirtilmiştir. Okulun Memleket

Karahisar sancaklarıyla, merkeze bağlı bütün kazalara

Hastanesi’ne bitişik binaları inşa edilmiş; ayrıca

iyiliklerinden bir an bile gafil olmayıp çalışarak,

yüzbinlerce adet satılmış ve mektebe devamlı ve önemli

hastaneye ait olmak üzere Pazar yerinden dükkan satın

sanayinin her çeşidinde -özellikle müzikte-

gelir elde edilmiştir. Hayvan tezkerelerinden elde edilen

alınmıştır.

az bir zaman zarfında ilerleme göstermeleri,

Bursa’da Hamidiye Sınai Mektebi’ne akar olmak üzere onarılan, Hamidiye Caddesi’nde bulunan eski vali konağı, 1900’lü yıllar

Eski Şam Kadısı olup emekliliğini Bursa’da

II. Meşrutiyet ilanı 1908, Mektebi Sanayi Resmi kıyafeti ile Ali GERBAYA

“Memleketin yeni yetişen neslinin, padişahın

bütün

dünyayı

hayrete

düşürmekte

ve

Osmanlıların ilerlemeye yaratılıştan yatkınlıklarını kanıtlamaktadır.

Bu okulda yüze yakın öğrenci bulunmakta,

haftada bir defa Cuma günleri de izinli sayılarak zihinlerini dinlendirmektedirler.

Bu öğrenciler haftada iki defa -Pazartesi ve

Perşembe günleri- kurdukları bandoyla, hükümet konağı avlusuna gelirler ve burada çaldıkları güzel eserlerle dinleyicilerin ruhlarını okşarlar. Ayrıca Sultan Hamid’in şanını semaya yükselterek ne derece ilerlediklerini duyururlar.

Öğrencilerin ürettikleri çeşitli sanayi eserlerini

satmak ve bütün ülkeye örnek olmak amacıyla, belediye bahçesi civarında bir de özel bir stant ayrılmıştır. Bu stant, Askerî Komutanlık Dairesi’nin 1

14

Bursa Tophane Teknik Lise ve Endüstri Meslek Lisesi Kuruluş ve Tarihçesi, Hazırlayan Necdet Sönmezışık, 1991, S.14

15

yanında ve ovayı gören güzel bir manzaraya sahip,

yıl olmuştur. Bu dönemde demir, tesviye, döküm

insanın içini ferahlatan bir mekândır. Bunun bitişiğinde

atölyeleri yeniden kurulmuştur. Bu tarihten itibaren

de bir düşkünler evi mevcuttur.”

okula ilkokulu bitirenler alınarak; okul dört yıllık duruma

1323/1907 salnamesine göre ise okulun o tarihteki

getirilmiştir. Tarım Bakanlığı okulun gelişmesi için her yıl

mevcudu 20 kişidir. 1908 yılında II. Meşrutiyet’in

bin altın yardımı yapmaya karar vermiş ve bu yardıma

ilanından sonra vali ve müdürler değişmiş ve okulun

Birinci Dünya Savaşı’na girdiğimiz tarihe kadar devam

gelir kaynakları iptal edilmiştir. Okulun idare edilebilmesi

edilmiştir. 1911 yılında Balkan Savaşı nedeniyle bazı

için eşyaları satılmak zorunda kalınmıştır. Bu günlerde

öğretmen ve ustaların askere alınmalarıyla öğretim

okul müdürlüğünü vekâleten muhasebeci Faik Efendi

kısmen kesilmiştir.1

yapmıştır. 1910 yılı okulun tekrar kalkınmaya başladığı

1920, Nevres Bey öğrencilerle

1329/1913 yılında Vali Bekir Sami Bey zamanında

1916, Torna ve Cila Muallimi Ali Gerbaya(3) öğrencileri ile beraber

okul İl Özel İdaresi’ne devredilmiş ve devlet kurumları

okuldaki atölyeler Harbiye Nezareti emriyle askerlere

gibi küçük bir bütçe ile idare olunmaya başlanmıştır. Bu

urba imal etmiştir.2

tarihe kadar muhtelif şekillerde idare edilmeye çalışılan

okul böylece belirli bir bütçeyle yönetilmiştir. Özel İdare

Vasıf Çınar okulda ders nazırlığı yapmış ve okulu yedi

bütçesine geçtikten sonra okulda gelişme ve ilerleme

yıllık bir lise durumuna getirmiştir. Bu kişinin zamanında

artmış; ancak Balkan Harbi okulun gelişmesini önemli

ve I. Dünya Savaşı sıralarında okul önemli başarılar

ölçüde yavaşlatmıştır. Birinci Dünya Savaşı boyunca

göstermiştir. Atölyeler askeri kontrol altında araba yapım

2 3 4

16

1330/1914 yılından sonra Moskova Büyük Elçisi

1927 Bursa Vilayeti Salnamesi Bursa Tophane Teknik Lise ve Endüstri Meslek Lisesi Kuruluş ve Tarihçesi, Hazırlayan Necdet Sönmezışık, 1991, S.15 1927 Bursa Vilayeti Salnamesi

17

atölyesi durumuna getirilmiş; okulla kışla arasındaki

devam edemez hale gelmiş, öğretmenlerin çoğu İstiklal

atanmıştır. Nevres Bey okulu geliştirip kalkındırmış;

ilk cumhuriyet yıllarında sanatkar Türk çocuklarına ihtiyaç

kale duvarı delinerek kapı yapılmıştır. 1332/1916 yılında

Savaşı’na katılmak için Anadolu’ya geçmiştir.4

düzeni ve disiplini sağlamıştır. Bursa’nın Yunanlılar

olacağı düşüncesiyle okula sahip çıkmıştır. Okulun

okul müdürlüğüne Sıddık Bey getirilmiştir. Bu günlerde

Mütareke sırasında parasızlık yüzünden okul tekrar

tarafından işgali üzerine Yunanlılar okulu otomobil

gelişmesine

marangozluk,

dökümcülük,

kötü bir duruma düşmüştür. Bu sırada okul müdürlüğüne

tamirhanesi durumuna getirmişlerdir. Nevres Bey ve

Yurdun

ağaç tornacılığı, modelcilik, kunduracılık, demircilik gibi

İstanbul Sanat Okulu’ndan mezun Celal Bey adında

bazı öğretmenler askere alınmıştır. Türklerin Bursa’yı

Bursa valileri de okulun ihyası için ellerinden geleni

bölümler büyük bir çaba ile yürütülmüştür. Okul I. Dünya

biri getirilmiştir. Fakat kendisi siyasetle uğraştığından

işgalden kurtardıkları tarih olan 11 Eylül 1922’ye kadar

yapmışlardır. 1339/1923 yılında işgalden sonra bakımsız

Savaşı süresince yaptığı çalışmalar nedeniyle ülkede

yerine albaylıktan emekli Mehmet Bey ikinci defa müdür

öğretmen ve ustalar maaş almadan kendilerine verilen

kalan okulun onarılıp düzene konması için Vali Hacı Adil

Ancak Dünya Savaşı’nın

olmuştur. Mehmet Bey ikinci müdürlüğünde pek başarılı

ardından başlayan işgaller nedeniyle okul eğitime

olamamış; 1336/1920 yılında Nevres Bey müdür olarak

görevleri yerine getirmişlerdir.

Bey’in yararlı çalışmaları olmuştur. Bu arada Ahmet Vefik

büyük beğeni

tesviyecilik,

kazanmıştır.3

tornacılık,

1923 yılında Mektebi Sanayi öğretmenlerinin sergi çalışmaları esnasında Kız Lisesi’nin önünde çekindiği fotoğraf.

Bu sergide Mektebi Sanayi birinci oldu.

18

yönelik

işgalden

masraflardan

kurtarılmasının

kaçınılmamıştır. ardından

gelen

Türkiye

Paşa Hastanesi Röntgen Mütehassısı Cevat Bey okul

Cumhuriyeti Hükümeti, yeniden yapılanmaya başlanan

müdürlüğüne getirilmiştir. O günlerde okulda tesviye,

İstiklal

Savaşı’nın

ardından

kurulan

1923-1924 yılı idare ve talim heyeti 1-Okul Müdürü Cevat Bey (Röntgen Mütehassısı), 2-Okulun torna cila öğretmeni Ali Gerbaya, 3-Din bilimleri (Ulumu Diniye) öğretmeni Şevket Hoca

19

torna, döküm, demircilik, marangozluk, ağaç tornacılığı

sağlıyorlardı. Cevat Bey’in tüm çabalarına rağmen okul

bölümleri eğitim vermiştir.

tam olarak derlenip toparlanamadı. Bu arada Cevat

Cevat Bey atölyelere ağırlık verdi. Çeşitli öğretmenler ve

Bey valilikçe hastanedeki görevine geri gönderildiği

ustalarla okulun kadrosunu güçlendirdi. Yeni programlar

için istifa etti; yerine Fazıl Bey atandı. 1924 yılında

hazırlattı. Okula mensucat bölümünü kazandırdı. Dokuz

göreve başlayan Fazıl Bey yatakhane ve yemekhanenin

dokuma tezgâhı, bir büküm ve iki devere tezgâhı aldı.

eksiklerini tamamladı. Yeni ders programları hazırlattı.

Bu tezgâhlar kaldırılan Kız Sanat Okulu’ndan kalan

Dersliklerin bulunduğu binayı tamir ettirdi. Öğretmen

tezgâhlardı. Eski olmalarına rağmen yine de kazanç

maaşlarına zam yaptırdı.

1930’lu yıllarda Bursa Tophane Mıntıka Sanat Mektebi Bölge Sanat Okulu’nun Marangoz Atölyesi (1), Tesviye Atölyesi (2), Üst kısım yatakhane-alt kısım dershaneler (3)

1926, Bursa Sanayi Mektebi dönem sonunda Müdür Bey, muallimleri ve talebeleri ile.

1- Müdür Fazıl Bey, 2- Torna ve Cila muallimi Ali Gerbaya.

20

21

1323/1906 Bursa Vilayeti Salnamesi

1323/1906 Bursa Vilayeti Salnamesi

Hacı Hafız Şevki Efendi Sermubsir (Gözetmen): Ahmed Efendi Serhademe(Başhizmetli): İbrahim Efendi Hicaz ve Yunan Madalyaları Muhasebe Memuru: Faik Bey Sandık Emini: Yusuf Bey Mübayea Memuri: Hacı Muhtar Efendi İkinci Mubsir: Bekir Efendi

Hamidiye Bursa Sanayi Mektebi Heyet-i İdare (İdare Heyeti) Müdür: Asakir- Şahane Binbaşılarından Mehmet Hilmi Bey 3.Alay, 5.Bölük Hicaz ve Yunan Madalyaları Tabib: İsmail Bey Yüzbaşı 4.Bölük Gümüş Liyakat ve Sanayi Madalyaları Katib ve Muhasebe Memuri Refiki(yardımcısı): İmam

22

Aşçı: Nuri Ağa.Diğer Aşçı: Mehmet Ağa Hademe: Salim Ağa Hademe: Salih Ağa Hademe: Mehmet Ağa Hademe: Hüseyin Ağa

Hademe: Teyfik Ağa Hademe: Ahmed Ağa Hademe: Hasan Ağa Hademe: Ali Ağa Kapucı: Mustafa Ağa

23

1933, 10.Yıl Cumhuriyet Bayramı’nda okulun resmi geçidi

olan dokuma fabrikasının kontratını feshetti. Daha sonra

illerindeki öğrencilere eğitim vermiştir. 12.000 liralık

marangoz atölyesini düzenledi.

döner sermayesi olan okulun, ayrıca sipariş atölyeleri

1934 yıllığına göre cumhuriyet kurulduktan sonra

de açılmıştır. Bölgedeki tüm sanayi işlerinin önemli bir

geçen on sene zarfında okul için 200,000 lira harcanarak

kısmı ile makine parçalarının tamiri okul bünyesinde

okulda verilen eğitim asra uygun hale getirilmiştir.

yapılmaya başlanmıştır. Bütün sanat okulları gibi Bursa

Okulda o dönemde 25 elektrik motoru bulunmaktadır.

Sanat Okulu da o dönemde iki senesi hazırlık olmak

Halk ve işçiler için 500 talebenin devam ettiği bir kurs

üzere beş senelik eğitim vermiştir.

açılmıştır. Okul Eskişehir, Kütahya, Bilecik, Bolu ve Bursa

Okul kendi içinde sergiler hazırlamış; özellikle 1933

1934 senesinde okulun kadrosu şu şekildeydi: Müdür Salih Şevket Bey, Baş Muavin Şükrü Refet Bey, İkinci Muavin Remzi Bey, Dâhiliye Şefi Kâmil Bey, Muhasebeci Muhasebeci Ahmet Ahmet Bey, Bey, Demirhane Demirhane Şefi Şefi Zühtü Zühtü Bey, Bey, Demirhane Demirhane Öğretmeni Vecihi Aykoç, Tesviyehane Şefi Yakup Tonguç

BURSA BÖLGE (MINTIKA) SANAT OKULU

içine de yeni araçlar alınmıştır. Fazıl Bey’in görevden

Okul, 1926 yılında yatılı Bölge Sanat Okulu haline

alınmasından sonra Erkek Lisesi Müdür Yardımcısı ve

getirilerek daha da güçlendirildi. 1927 yılı Temmuz

Fizik Öğretmeni Salih Şevket (Seven) 1928 yılında okul

başında sergi hazırlıkları sürerken gece marangozhanede

müdürlüğüne getirildi.5

yangın çıkmış; marangozhane tamamen yanmıştır. Vali

Fatin Bey’in yardımlarıyla bina yeniden yapılmış ve

Şevket Bey ilk olarak özel muhasebeye kiraya verilmiş

17 Mayıs 1928 tarihinde göreve başlayan Salih

5 Bursa Tophane Teknik Lise ve Endüstri Meslek Lisesi Kuruluş ve Tarihçesi, Hazırlayan Necdet Sönmezışık, 1991, S.16

24

25

Bursa Yerli Malları Sergisi’nde ürünlerini sergilemiştir. 650

29’u gündüzlü, 12’si ücretli, diğerleri ise ücretsiz yatılı

parçanın sergilendiği sergide tüm parçalar satılmıştır.

öğrenciydi. Tesviye ve torna sınıfında 64, döküm sınıfında

35, elektrik sınıfında 5, demircilik sınıfında 31, marangoz

Okulun 1933 yılındaki bütçesi 63.000 liraydı. Son on

sene içinde ise hükümet tarafından okula 602.621 lira

ve doğramacılık sınıfında ise 53 talebe vardı.

harcanmıştır. 1923 senesinde 129 öğrencisi olan okulun;

1934 senesinde 194 öğrencisi mevcuttu. Bunlardan

döküm atölyesi yaptırarak işletmeye açmıştır. Aynı yıl

Okul müdürü Salih Şevket Bey, 1934 yılında yeni bir

1938, Demirhane binasının inşaatı

Nafia vekilinin okulu ziyaretleri, Mart 1940

26

demir ve model atölyelerini de yeni biçimleriyle hizmete

demirhane binası yapılmış ve 1938–1939 ders yılı

sokarak; idare binasına bitişik küçük bir bölüm yaptırmış

başında öğretime açılmıştır. Sayısının bine yaklaşması

ve okula bir de boyahane kazandırmıştır.

atölyelerin geliştirilmesi zorunluluğunu ortaya koymuştur.

Öğrenci sayısının artması; atölyedeki makine ve

1943–1944 öğretim yılında motor atölyesinin açılmasıyla

ders araç gereçlerinin çoğalması nedeniyle yeni bir

dört atölye ve dersliklerin bulunacağı bir bina yapılmış

27

Enstitü öğrencileri bir törene hazırlanırken, 1930’lu yıllar

Eylül 1941, İsmet İnönü’nün okulu ziyareti

ancak binanın tavanı boyanırken 13 Temmuz 1944 günü

öğretimde yeniden ele alınmış; her derse ait ayrı ayrı

çıkan yangınla tavanın çatı ve tahta kısımları tamamen

programlar hazırlanmıştır. Özellikle okul Milli Eğitim

yanmış; bir yıl sonra tamir edilerek öğretime açılmıştır.

Bakanlığı’na bağlandıktan sonra bakanlığın belirlediği

Aynı yıl Teknik Resim bölümü de faaliyete geçmiştir.

programlarla yürütülmüştür.6

Binaların gelişmesi ve artması yanında eğitim

6-

Bursa Tophane Teknik Lise ve Endüstri Meslek Lisesi Kuruluş ve Tarihçesi, Hazırlayan Necdet Sönmezışık, 1991, S.16-17

28

29

BURSA ERKEK SANAT ENSTİTÜSÜ

Şevket Seven 5.9.1950 tarihinde müdürlükten ayrılmış yerine Adana Erkek Sanat Enstitüsü Müdürü Mahir Tuna getirilmiştir.

Her iki okul bakanlıkça 1952 yılından itibaren tekrar birleştirilerek Bursa Erkek Sanat Enstitüsü adını almış müdürlüğüne de İhsan Torol getirilmiştir. Mahir Tuna da Manisa Erkek Sanat Enstitüsü müdürlüğüne nakledilmiştir.

Okul 1952–1953 yılından itibaren köylerde açılan kurslarda ders vermiş; yapılan törenlere Bursa Valisi Sayın Cahit Ortaç da katılmıştır.

1953–1954 öğretim yılı içerisinde Tophane Sanat Okulu’nda Süleyman Beltan tarafından “Bıçakçılık

Artan nüfus ve dolayısıyla artan öğrenci sayısı nedeniyle Bursa’ya ikinci bir enstitü kurulması gerekli görülmüş; Yeniyol’da eski adıyla Deveciler Mezarlığı denen alanda bir bina yaptırılmış ve 7 Nisan 1947 tarihinde II. Erkek Sanat Enstitüsü olarak öğretime açılmıştır. Eski okula da I. Erkek Sanat Enstitüsü adı verilmiş ve elektrik bölümü açılmıştır. Bir süre iki okul da Salih Şevket Seven’in Müdürlüğü ile yönetilmişse de 1949–1950 öğretim yılında Konya Erkek Sanat Enstitüsü Müdürü İhsan Torol II. Erkek Sanat Enstitüsü müdürlüğüne atanmış; bu tarihten sonra her iki enstitü tamamen bağımsız bir biçimde öğretimlerini sürdürmüşlerdir. Salih

1952, Kemal İşbilen öğrencileri ile

Sayın Vali Cahit Ortaç köy kurslarının faydaları hakkında konuşurlarken.

52 No’lu Gezici Köy Kursu Orhangazi / Gürle, 1950’li yıllar

30

31

kursları da Bursa’nın muhtelif ilçelerindeki köylerinde Halk

Enstitümüz 1961–1962 öğretim yılında 70 öğretmen ve 1000 öğrenciye yakın bir kadro ile öğretime başlamıştır.

Bugün Enstitümüzde Tesviye, Demir, Döküm, Model, Ağaç işleri, Motor, Elektrik ve Galvanoplâsti olmak üzere 8 çeşit atölye vardır.

Enstitümüzün merkezi faaliyetinden başka kendisine bağlı çeşitli 5 gezici köy demirciliği ve marangozluğu

Eğitimini başarılı bir tarzda uygulamaktadır. Bu kurslara 90 kursiyer devam etmektedir.

Millî Eğitim Bakanlığının Çalışma Bakanlığı ile

müştereken açtıkları Halk Eğitim kurslarından Elektrik ve Oksijen kaynakçılığı ile Elektrik enstalâsyonu kursları da Enstitümüzde geceleri faaliyette bulunmakta ve bu kurslara 44 öğrenci devam etmektedir.

Halk Eğitim kurslarından başka Enstitümüz bünyesinde bir de Akşam Tekniker Okulu makine bölümü mevcuttur. Bu okulumuzun halen 18 öğretmeni ve 123 öğrencisi vardır.

Akşam Tekniker Okulumuz 1957–

Nurettin Sezgiç öğrencileri ile laboratuvarda fizik deneyi yaparken, 1940’lı yıllar

Bölümü” açılmış; 1960 yılında bu bölüm kapatılarak “Madeni ve Plastik Kalıpçılık Bölümü” faaliyete geçirilmiştir. 1958 yılında Akşam Tekniker Okulu açılmıştır.

25 yaşını geçmemiş Erkek Sanat Enstitüsü mezunlarının alındığı bu okul üç yıllık eğitim vermiştir. Başlangıçta makine bölümü olan okulda, 1963–1964 öğretim yılında elektrik bölümü de açılmış; bu okullar tüm yurtta 1968 yılında kapatılmıştır. Akşam Tekniker Okulları kapatılınca 1968 yılında Teknisyen Okulu adıyla bugünkü Teknik Lise faaliyete geçmiştir.7 1962 yılında Bursa Erkek Sanat Enstitüsü, Turizm Mecmuası’nda şöyle anlatılmaktadır: 7-

1958 öğretim yılında faaliyete

“Bursa, Osmanlı İmparatorluğu’na başşehirlik yapmış tarihi ve çok önemli bir şehrimizdir. Bugünkü Bursa sinesinde birçok kültür müesseselerini barındırmaktadır.

Bu kültür müesseselerinden Erkek Sanat Enstitüsü, şeref dolu bir maziye sahiptir. Bu okul memleket endüstrisine kapasitesi içinde bilgili, sağlam karakterli elemanlar yetiştirmek için var kuvveti ile çalışmaktadır.

1869 yılında Bursa Valisi rahmetli Hacı İzzet Paşa tarafından açılan Enstitümüz bugün 141 yaşındadır.

Tesisinden bugüne kadar birçok değişikliklerden sonra genişlemiş, ilerlemiş ve bugünkü oldukça mütekâmil halini almıştır.

Bursa Tophane Teknik Lise ve Endüstri Meslek Lisesi Kuruluş ve Tarihçesi, Hazırlayan Necdet Sönmezışık, 1991,S.18-19

32

başlamış ve bugün dördüncü yılını idrak etmiştir.”8 İhsan Torul’un 13.7.1971’de emekli

olarak

müdürlükten

ayrılması üzerine Elazığ Erkek Sanat Enstitüsü Müdürü Orhan Savaşeri müdür olarak atanmış ve 4.10.1971 tarihinde göreve başlamıştır. 1972’de okul çağdaş öğretim

yapılarına

başlamıştır.

8

Hayri BENLİ, Turizm Mecmuası, 1962,C.6, Sayı 11–15,

33

kavuşmaya

BURSA TEKNİK VE ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ’NDEN TOPHANE TEKNİK VE ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ’NE 1974 yılında okul, Bursa Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi adını aldı. 1974–1975 öğretim yılında Yeniyol’daki bölüm bağımsız bir okul haline gelince Bursa’da iki Endüstri Meslek Lisesi oldu. Bu nedenle eski okula Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi, Yeniyol’daki okula da “Yeniyol Endüstri Meslek Lisesi” adları verildi.

Yeniyol’daki okula Veysel Tarakçı müdür olarak atandı. Bu okul daha sonra “Demirtaşpaşa Endüstri Meslek Lisesi” adını aldı.

Eski tesviye-kalıp atölyeleri yıktırılarak yerine yeni tesviye-kalıp atölyeleri ve teknik lise binası yaptırıldı. Eski metal işleri binası yıktırıldı ve bunun yanında metal işleri 1976 yılı okul öğretmenleri

34

atölyesi yaptırıldı. Yeri tören alanı olarak düzenlendi.

Altına otopark yapıldı.

Tophane Endüstri Meslek Lisesi çağdaş eğitim öğretim anlayışıyla Türkiye’de sayılı endüstri meslek lisesi arasına girdi. Yeni binalar yaptırıldı. Hastane polikliniği karşısına model, tekstil, elektrik, makine ressamlığı bölümlerini kapsayan içinde konferans

salonu, kantin, teşhir salonu bulunan bina yaptırıldı.

Hastane karşısında bulunan eski hamam onarılarak okul bünyesine katıldı. Okul alanı içinde bulunan ve Fatih döneminde Çandarlı İbrahim Paşa tarafından hamam olarak yaptırılan bina 1981 yılında onarıldı. Bugün okulun müzesi durumundadır.

1980-1985 yılları İbrahim Paşa Hamamı ve yeni atölyeler binası

35

Tophane Endüstri Meslek Lisesi mezuniyet töreni, 1980’li yıllar

36

Tophane Endüstri Meslek Lisesi mezuniyet töreni, 1980’li yıllar

37

1976–1977 öğretim yılından başlayarak okulumuzda uygulanan okul-sanayi çalışmaları, öğrencilerin iş başında yetişmelerini ve işletmelerin öğretime katkıda bulunmasını sağladı. Uygulamaya 1978 yılında “Okul Sanayi Ortaklaşa Eğitimi” (OSANOR) adı verildi.

Başlangıçta Bursa Tophane, İstanbul Kartal, İzmir Mithat Paşa, Adana Merkez Endüstri Meslek liselerinde uygulanan Osanor eğitimi daha sonra 27 okula yayıldı.

Bu proje 1985’te Türkiye’deki tüm meslek liselerinde ME-TEP (Mesleki ve Teknik Eğitim Projesi) adıyla uygulanmaya başladı. 1986 yılında yerini “Çıraklık ve Mesleki eğitim Yasası” ile getirilen düzenlemelere bıraktı.

1986 yılından buyana her yıl mezunlar günü düzenlenmektedir. Geleneksel hale getirilen bu günde mezunlarımızın birlikte anılarını tazelemeleri amaçlanmaktadır.

1993-1994 yılı mezunlar günü

TOPHANE ANADOLU TEKNİK LİSESİ

artık ağdan yapılmaktadır. Okulun hemen hemen tüm zümreleri için özel bilgisayar ve ağlar döşenmiş ve hizmete açılmıştır.

2004 yılında kamu kategorisinde Bursa’da ilk defa Ulusal Kalite Hareketi’ne adını yazdıran Tophane Endüstri Meslek Lisesi, 2005 yılında KalDer Yerel Kalite Teşvik Ödülü ile ilimizdeki eğitim kurumlarında kalite hareketinin yaygınlaşmasına öncülük etmiştir.

Kalite yolculuğunda 2006 yılı MEB “Yılın En Kaliteli Okulu” 1.lik ödülünü almıştır.

Son olarak aldığı KalDer Ulusal Kalite Başarı ödülü ile, Bursa’da eğitim kurumları içinde ilk olma özelliğini sürdürmüştür. Ülkemizdeki mesleki ve teknik eğitim

1987 de Tophane Anadolu Teknik Lisesi açıldı.

Elektronik bölümü ile eğitim ve öğretimini sürdürdü. Daha sonra Anadolu Teknik Lisesi’ne bilgisayar ve makine bölümleri, teknik liseye de makine CNC bölümleri dâhil edilerek bu günkü konumuna ulaştı.

2000–2001 eğitim öğretim yılında okul müdürü Orhan Savaşeri’nin emekliye ayrılması sebebi ile yerine Rahmi Özyiğit atanmıştır.

Rahmi Özyiğit geldiği günden itibaren okulu teknolojik açıdan güçlendirmeye ve TKY çalışmalarına önem vermiştir. 2004 yılında okulun bilgisayar ağı hizmet vermeye başlamıştır. Haberleşme ve belge paylaşımları

2009 KalDer Ulusal Kalite ödül töreni

38

39

kurumları arasında da ilk defa Ulusal Kalite Başarı ödülü alan eğitim kurumu olmuştur.

Türkiye Kalite Derneği (KalDer) 2009 Ulusal Kalite Ödülü sürecine başvuran Bursa Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi, 25 Mayıs 2009 tarihinde ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi’nde Cumhurbaşkanlığı himayelerinde düzenlenen 10.

Kamu Kalite Sempozyumu’nda “Ulusal Kalite Başarı Ödülü”nü almaya layık görüldü.

16 Mart 2009’da Başvuru Raporu Teslimi ile başlayan ödül süreci, 15 Nisan 2009’da finale kalma, 4-7 Mayıs 2009 saha ziyaretleri ile devam etmiş ve 25 Mayıs 2009’da neticelenmiştir. “Kamu Kategorisi”nde dört kurumun başvuru yaptığı ödül sürecinde, Ulusal Kalite Başarı Ödülü’nü kazanmıştır.

2010 yılında müdürlüğe İsmail Başaran getirilmiş; birkaç ay sonra ise müdürlük görevini aynı okuldan mezun Faik Kaymaz üstlenmiştir.

Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe’nin okulu ziyareti, 2011

Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi bünyesinde bulunan okullar

40

41

1909 Bursa Haritas覺, 1-Meydan-覺 Osman簾 2-Daire-i Askeriye 3-Hamidiyye Sanayi Mektebi 4- Hamidiyye Hastanesi

42

43

1899’da inşa edilen teknik sınıflar binası

FİZİKİ GELİŞİMİ

44

1869 tarihinde Pınarbaşı Mahallesi’nde

taşınmıştır.

o zaman Türkmen Konağı olarak bilinen

binada kurulan ıslahhane, Muradiye’de

olarak görülmemiş ve 1890 yılında Tophane

Kediler Tekkesi’nin baktığı fakir öğrencileri

semtindeki Sülük Arsası (şu anda yolun alt

de bünyesine almıştır. Toplam 24 öğrencisi

tarafında kalan kısım) olarak bilinen binaya

olan ıslahhane 1875 yılında bugün Kız Lisesi

yerleştirilmiştir. Ve o tarihten beri de Tophane

olarak bilinen o dönemin Rüştiye binasına

Endüstri Meslek Lisesi bu bölgede bünyesine

taşınmıştır.

yeni bölümler ekleyerek gelişmiştir.

Bir

yılda

burada

eğitimine

Ancak bu konakta okul için uygun bir yer

devam eden okul, 1876 yılında Hacılar

Mahallesi’ndeki Hacı Arif Efendi Konağı’na

binalar yapılmaya başlanmıştır. Bu günkü

nakledilmiştir. 1877-1885 yılları arasında

kütüphanenin olduğu yerde demirhane

yeniden Rüştiye binasına taşınmıştır. 1885

ve resimhane bölümleri ders işlemeye

yılında okul dağıtılarak kalan 16 öğrenci

başlarken; daha sonra buraları motor bölümü

Tophane semtindeki Memleket Hastanesi’ne

olmuştur.

devredilmiştir.

eksikleri

1886’da

10

öğrencisi

1925

yılından

sonra

okulda

yeni

Yatakhane ve yemekhanenin tamamlanmıştır.

1927

yılında

kalan okul, Temaşahane (bugünkü Ziraat

marangozhanede çıkan yangın bu atölyenin

Bankası’nın bulunduğu yer) denilen yerde

tamamen yanmasına neden olmuş; Vali

yeniden

Fatin

faaliyete

geçirilmiştir.

Öğrenci

Bey’in

yardımıyla

marangozhane

sayısı artan okul 1889 yılında Memleket

atölyesi yeniden yapılmıştır.

Hastanesi’nin yanındaki Hacı Halim Ağa

Konağı’na nakledilmiş; 6 ay sonra ise Veli

yaptırılarak işletmeye açılmıştır. Aynı yıl

Şemsettin Mahallesi’nde küçük bir konağa

demir ve model atölyeleri de yeni biçimleriyle

45

1934 yılında yeni bir döküm atölyesi

1924 yılında okulun atölyeleri

1940’lı yıllara kadar yolun alt tarafındaki okul binaları.

hizmete sokulmuştur.

Bu arada idare binasına bitişik küçük bir bölüm

açılmasıyla dört atölye ve dersliklerin bulunacağı bir bina

yaptırılarak okula bir de boyahane kazandırmıştır. Bu

yapılmış ancak binanın tavanı boyanırken 13 Temmuz

günkü idare binasının yanında teknik servis ve kütüphane

1944 günü çıkan yangınla tavanın çatı ve tahta kısımları

olarak kullanılan bölümler halen faaliyettedir.

tamamen yanmış; bir yıl sonra tamir edilerek öğretime

açılmıştır. Aynı yıl teknik resim bölümü de açılmıştır.

1938 yılında yolun üst tarafında bulunan arsa alınmış

ve buraya metal işleri atölyesi kurulmuştur.

46

47

1943–1944

öğretim

yılında

motor

atölyesinin

Metal atölyesinin hemen üzerinde bulunan arsa

alındıktan sonra buraya “E” tipi atölyeler yapılmıştır.1.

Atölye, 2. Atölye, 3. Atölye, 4. Atölye olmak üzere büyük atölyeler inşa edilmiştir. Şimdiki teknik bina ve metal işleri atölyelerinin bulunduğu E tipi binalarda geniş pencereler yapılmıştır. Arkalarında öğretmen odaları ile sınıflar bulunmaktadır.

Bu sınıflar: 1.Resim hane odası

2.Teknoloji odası

1938’de inşaat halindeki demirhane binası

3.Makine bilgisi odası

1938’de inşa edilen demirhane binası

4. Şef odası

5. Taşlama atölyesi

6. Depo

Bunların

48

1940’lı yıllarda yolun üst tarafındaki okul binaları.

49

arasında

taşlama

atölyesi

de

bulunmaktadır. Buraya daha sonra şimdiki metalürji bölümünün bulunduğu dökümhane binası yapılmıştır.

Daha sonra ise şimdiki tesviye atölyelerinin bulunduğu arsa alınmış ve tesviye atölyeleri yapılmıştır.

1971 yılından sonra okulun alt ve üst kısmını

birbirine bağlayan köprü inşa edilmiştir.

1932 senesinde inşa edilen demirhane ve İkzari sınıflar binası

oğulları Aleaddin Bey’le Orhan Gazi arasında taksim eden de odur. Hisar içinde Orta Pazar’da bir mescidi vardı. Küçük çatılı bir bina olan mescit bir ev haline dönüşmüşken, Tophane Endüstri Meslek Lisesi inşaatı sırasında yıkılıp okul binasına katılmış ve yerinde olan atölyenin duvarına bir kitabe konulmuştur.

Bey Sarayı’na yakın bir de zaviyesi vardır. Ancak bu da 1520 yılına kadar kullanılmaktayken daha sonraları kaybolup gitmiştir.

SÜRMELİ MESCİD (AHİ HASAN) Sürmeli Mescit ya da Tefsirhan olarak bilinen Ahi Hasan Mescidi, Şeyh Edebali’nin yeğeni Ahi Hasan tarafından yaptırılmıştır. Bursa’nın fethinden evvel Orhan Bey’in daveti üzerine, Şeyh Mahmut ile birlikte Atranos’a(Orhaneli) giden Ahi Hasan, orası zapt edildikten sonra tekrar Bursa muhasarasına iştirak eden ve Bursa’nın zaptında kale burcunun üzerine çıkarak ilk ezanı okuyan gazidir.

Osman Bey öldüğü zaman mirasını

1985–90 yılları

1960’lı yıllarda Sürmeli Mescid

arasında ise teknik lise ve elektrik elektronik binalarının bulunduğu blok yapılmıştır.

Ali Osman Sönmez Onkoloji hastanesinin bulunduğu bina alınmış bu okuldan mezun olan öğrenciler tarafından restore edilerek eğitim öğretime Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi durum planı

sunulmuştur.

50

51

1925-1926 senesi mezunları ve talim heyet

EĞİTİM-ÖĞRETİM ÖĞRETİM SÜRELERİ

çevirmek, ıslah etmek, iş sahibi yaparak ülkeye

yararlı olmalarını sağlamaktı. İlk yıllarda okul ilkokul

Okul ilk kurulduğunda öğretim süresi ve durumu

düşünülmemiş genellikle öksüz veya yetim çocuklar

düzeyindeydi.

alınmıştır. Amaç kimsesiz çocukları kötü yollardan

1910 yılından sonra ilkokul mezunları alınarak dört yıllık

Marangozhanede öğrenciler çalışırken, 1940’lı yıllar

52

53

bir “İdadi” öğrenimi verilmiştir.

Numarası

1914’te Vasıf Çınar’ın ders nazırlığına getirilmesiyle

yedi

yıllık

“İdadi”

İsmi

Babasının İsmi ve Şöhreti

370/6 Arif Mustafa

durumuna getirilmiştir.

Cumhuriyet’ten sonra okula ilkokul

İmtihanlar

1. Devre 2. Devre

mezunları alınmış; üç yılı orta sanat okulu, iki yılı enstitü olmak üzere beş

Kuran-ı Kerim - 5

Ulumu Diniye 7 8

Resim

10 (3üncü) 8

İmtihanlar Resim

1. Devre 17 2. Devre 17,5 Genel Durumu 19(Dökümcü)

enstitü bölümünü bitirenlere de Erkek Sanat Enstitüsü diploması verilmiştir.

1944–1945

ortaokulu

yılından

itibaren

bitirenlerden

Sanat

için özel sınıflar açılmıştır. Daha

alınmaya başlanmış; öğretim süresi 3

yıl

olarak

belirlenmiştir.

Günümüzde

Teknik

Nefer Hoca Mahallesi’nden Bakkal Ahmet

1315/1313/1897 Nefer Hoca Mahallesi Bursa

3 Kanuni Evvel 1321/1905

1. SINIF 1327 - 1328 /1911 - 1912 Fen Hendese Tarih Hesap Türkçe Bilgileri

10 6 (3üncü) 8 6 7 10 8 9 10 7

Hendese

18,5 18 20

2. SINIF 1328 - 1329 / 1912 - 1913 Osmanlı Ulumu Malumat-ı Osmanlı Türkçe Sanatı Tarihi Diniye Fenniye Coğrafyası

18 14 20 16 15 Dökümcü 20 20 18 20 11 14 15 20 5 15 20 birinci

Hüsnü Hat 7 10

Yekün

Ahlak

Derecesi

69 84

- 10

8inci 10uncu

Yekün Ortalama

Numara 138,5 15,38 140,5 15,6 161

Derecesi

11inci 9uncu 9uncu

Ahlak Puanı 20 20 17

1905 yılı künye defteri örneğinin çevirisi

sonra bu okullara ortaokul mezunları

sonra

Mektebe Giriş Tarihi

3. SINIF 1329 - 1330 / 1913 - 1914 İmtihanlar Fransızca Hendese Resim Kitabet Cebir Usulû ...? Hikmet Kimya Kavâit Makine Sanat Yekün

(Kaideler) 1. Devre 17 20 20 16 19 16 ?

13 17 20 birinci 158

dökümcü

Enstitüsü mezunu olmak isteyenler

ortaokuldan

Fransızca Hesap

15 5 12 4 18 15

Doğum Tarihi ve Doğum Yeri

Coğrafya

8 9

yıllık bir okul durumuna getirilmiştir. İlk üç yılı bitirenlere Orta Sanat Okulu,

Kefili

Lise’de

öğrenim süresi dört yıl, Anadolu Teknik Lisesi’nde ise bir yılı İngilizce 1905 yılı künye defterinden bir örnek

hazırlık sınıfı olmak üzere 5 yıldır.

54

1927 Salnamesi’ne Göre Heyet-i Tedrüsiye (Öğretim Heyeti) - Akaid-i Diniye (Dini İnançlar) Muallimliğine Memur: - Kitabet-i Kâvaid-i Osmaniye ve Hatt-ı Rika(Yazı Çeşidi) Hacı Hafız Şevki Efendi - Muallimliğine Memur: Şevket Bey - Hendese ve Hesab ve Usül Defteri ve Coğrafya ve - Fransız Muallimliğine Memur: Sadık Bey Malumatı-ı Nafia ( Faydalı Bilgiler) Muallimliğine - İbtidai Sınıfı Muallimi Saniyeliğine Memur(İkinci Memur: İspiro Efendi Muallim): Bekir Efendi - İptidai Sınıf Muallim evvelliğine Memur: Ahmed Efendi - Musiki Muallimliği Muavini: Hakkı Efendi - Musiki(Müzik) Muallimi: Mösyö Passaru - Demirhane Ustası: Ahmed Ağa - Mücellidhane Ustası (Kitap Ciltleyicisi): Rıza Efendi - Terzihane Ustası: Nurican Efendi - Marangozhane Ustası: Dimitri Efendi - Aded-i Şakirdan (Öğrenci Sayısı): 200 - Kunduracıhane Ustası: Behur Efendi

55

ÖĞRENCİLERİN DURUMU

durumu 1948–1949 ders yılı sonunda kaldırılmış, okul

OKUL MÜDÜRLERİ

tamamen gündüzlü durumuna getirilmiştir.

01 Ramiz EFENDİ 1868 - 1868 02 Veli EFENDİ 1868 - 1870 03 Hüseyin EFENDİ 1870 - 1872 04 Hoca Hafız Veliyiddin 1872 - 1873 05 İzzet EFENDİ 1873 - 1874 06 Simitçizade Mehmet EFENDİ 1874 - 1876 07 Rusçuklu Mustafa EFENDİ 1976 - 1884 08 Süleyman Vecdi EFENDİ 1876 - 1885 09 Şamlı Rıfat BEY 1885 - 1886 10 Hüseyin EFENDİ 1886 - 1887 11 Hüsnü BEY 1887 - 1888 12 Rusçuklu Mustafa EFENDİ (2. defa) 1888 - 1891 13 Binbaşı Hilmi BEY 1891 - 1898 14 Hafız Ahmet EFENDİ 1899 - 1902 15 Kaymakam Mehmey BEY 1902 - 1905 16 Binbaşı Hilmi BEY (2. defa) 1905 - 1908 17 Şükrü BEY (Vekaleten) 1908 - 1908 18 Faik BEY 1908 - 1909 19 Hakkı Baha BEY (Pars) 1909 - 1909 20 Hilmi BEY (Maarif Müdürü, Vekaleten) 1909 - 1911 21 Necmi Vehbi BEY 1911 - 1911 22 Ferit BEY 1911 - 1916 23 Sıddık BEY 1916 - 1918

Kuruluşundan sonra uzun bir süre okul tamamen

yatılı olarak öğrenimini sürdürmüştür.

1908’den itibaren gündüzlü öğrenci de alınmıştır. Yatılı

gerek diğer kurumlar burslu öğrenci okutmuşlardır.

1941–1942 ders yılından itibaren gerek Bakanlıklar,

24 Binbaşı Mehmet BEY (2.defa) 25 İsmail Hakkı BEY (Tekçe) 26 Mehmet Celal BEY 27 Nevres BEY 28 Dr. Yafes BEY 29 Muallim Fahri BEY 30 Ahmet Şemsettin BEY 31 Dr.Cevat BEY 32 Fazıl BEY 33 Salih Şevket SEVEN 34 Salih Şevket SEVEN (1.Sanat) 35 Mahir TUNA (1. Sanat) 36 İhsan TOROL (2. Sanat ) 37 İhsan TOROL (İki Okulun Birleştirilmesi) 38 Yusuf Ziya SEZGİN (Vekaleten) 39 Orhan SAVAŞERİ 40 Hasan ÜNVER (Vekaleten) 41 Orhan SAVAŞERİ (2. defa) 42 Salim ŞEN (Vekaleten) 43 Rahmi ÖZYİĞİT 44 İsmail BAŞARAN 45 Faik KAYMAZ (Kaynak: Mehmet Çallı)

Geometri dersinde öğrenciler, 1950’li yıllar

56

57

1918 - 1919 1919 - 1919 1919 - 1919 1919 - 1920 1920 - 1921 1921 - 1921 1921 - 1923 1923 - 1924 1924 - 1928 1928 - 1949 1949 - 1950 1950 - 1952 1950 - 1952 1952 - 1971 1971 - 1971 1971 - 1981 1981 - 1984 1984 - 2000 2000 - 2001 2001 - 2010 2010 - 2011 2011 - .......

OSANOR (OKUL SANAYİ ORTAKLAŞA) EĞİTİMİ

OSANOR projesine dönüştürülmüştür.

Sistemin ilk uygulandığı dört eğitim kurumundan birisi de, Bursa’da ki Tophane Endüstri Meslek Lisesi’dir.

Daha sonra, uygulamadan elde edilen olumlu sonuçlar değerlendirilerek sistemin kapsam alanı genişletilmiş; proje, Bursa Ticaret Lisesi ile İzmir’deki Cumhuriyet Ticaret Lisesi’nde de yürürlüğe konulmuştur.

1 Kasım 1979’dan itibaren, projenin uygulandığı illerde gerekli eşgüdüm ve işlerliğin sağlanabilmesi için “Okul Sanayi Kurulları” oluşturularak bu kurulların çalışma esaslarını belirleyen bir yönetmelik yayınlanmıştır.

Bursa’da OSANOR projesinin deneme aşamasını oluşturan “Yoğunlaştırılmış Eğitim” uygulamasına 1974 yılından itibaren merkezdeki Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nde başlanmıştır.

Ekonominin ve gelişen teknolojinin gereksinim duyduğu yetişkin insan gücünü hazırlayabilmek amacıyla, mesleki ve teknik eğitim kurumları, sanayi (işyeri) ve çevre işbirliğinin gerçekleştirildiği bir sistem olarak 1978 yılında “Yoğunlaştırılmış Eğitim” uygulaması

OSANOR eğitiminin öğrenci, okul ve sanayi (işyeri) dışında, çevreye de olumlu katkıları olmaktadır. Projenin uygulanması ile topluma, ekonomik yönden kendi kendine yeterli, mesleğinin birey ve toplum yaşamındaki yerini ve önemini kavramış elemanlar kazandırılmaktadır.

Uygulamaya göre, haftanın dört günü işyerinde tezgâh başında çalışan öğrenci, bir gün de okulunda teorik eğitim almaktadır. (Bursa Ansiklopedisi C2 Sf 111) Bu proje 1985’te Türkiye’deki tüm meslek liselerinde ME-TEP (Mesleki ve Teknik Eğitim Projesi) adıyla uygulanmaya başlanmıştır. 1986 yılında yerini “Çıraklık ve Mesleki eğitim Yasası” ile getirilen düzenlemelere

bırakmıştır.

Söz konusu yasa ile okul ve işletmelerde meslek eğitimi uygulaması başladı. 18 Eylül 1986’da “OkulSanayi Çalışmalarını Güçlendirme Vakfı” 18 üye ile kuruldu. Şu anda 25 üyesi olan vakfın adı “Bursa Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi Güçlendirme Vakfı” olarak değiştirildi.

Vakıf, yurt dışına öğretmen ve öğrenci göndermekte, mezun öğrencilere iş bulmakta, fakir öğrencilere burs vermekte ve yardım etmektedir. İleride okulumuzun mezunları için iş yeri açmayı amaçlamaktadır.

Osanor/Meslek Fark Sınıfı öğrencileri teknik resim dersinde öğretmenleri Hikmet Bey’le, 1980’li yıllar

58

Elektrik sınıfı öğrencileri derste, 2011

59

OKULDA AÇILAN BÖLÜMLER 1868 - 1923

Terzilik Bölümü

Nurican Efendi

2002 - 2007

Uludağ Üniversitesi Tophane Meslek Yüksek Okulu

Mehmet ÇALLI

1868 - 1878

Fescilik-Külahçılık Bölümü

Nurican E fendi

2005 - ......

Makine Teknik Alanı Bilg. Mak. İml. Dalı

Mehmet ÇALLI

1868 - 1923

Kunduracılık Bölümü

Bahur Efendi

2005 - ......

Metalürji Alanı

Ziya KAPLAN

1884 - ......

Marangozluk Bölümü

Dimitri Efendi

2005 - ......

Ahşap Teknolojisi Alanı

Mehmet KALKAN

1889 - 1923

Muzıka Mualimliği Bölümü

Maluni Hakkı Efendi

2005 - ......

Elektrik & Elektronik Teknolojisi Alanı

Hüseyin KÖSE

1889 - 1923

Mücellitlik Bölümü

Ali Rıza Efendi

2005 - ......

Bilişim Teknolojisi Alanı

İskender DAVUTOĞULLARI

1891 - ......

Demircilik Bölümü

Ahmet Efendi

2005 - ......

Tekstil Teknolojisi Alanı

Bülent GÜRSU

1891 - ......

Tesviye Bölümü

Ahmet Efendi

2005 - ......

Metal Teknolojisi Alanı

Ertürk KOCAMAZ

1910 - ......

Model Bölümü

Ali Efendi

2005 - ......

Plastik Teknolojisi Alanı

Hüseyin KAYACAI

1910 - ......

Döküm Bölümü

Mehmet Efendi

2006 - ......

Bilgisayarlı Makina İmalatı Dalı

Mehmet ÇALLI

1923 – 1952

Mensucat Bölümü

Cevat Bey

2006 - ......

Endüstriyel Kalıp

Mehmet ÇALLI

1940 – 1999

Akşam Pratik Sanat Okulu

2006 - ......

Bilgisayar Destekli Makina Tasarım Dalı

M. ÇALLI -Emin ÇAKMAK

1944 – 1975

Motor Bölümü

Halil SOYUTEMİZ

2006 - ......

Bilgisayar Destekli Modelleme Bölümü

Mekmet ÇALLI

1947 – 2005

Elektrik Bölümü

Salih Şevket SEVEN

2006 - ......

Kaynakçılık Dalı

Ertürk KOCAMAZ

1952 – 1956

Bıçakçılık Bölümü

Sülayman BELTAN

2006 - ......

Döküm Dalı

Ziya KAPLAN

1958 – 1968

Akşam Tekniker Makine Bölümü

Hikmet İLTER

2006 - ......

Plastik İşleme Dalı

Hüseyin KAYACAI

1963 – 2005

Makine Ressamlığı Atölyesi

İsmail ONGUN

2006 - ......

Bobinaj Dalı

Hüseyin KÖSE

1965 – 2005

Kalıp Bölümü

Aydın AYCAN

2006 - ......

Endüstriyel Bakım Onarım Dalı

Levent BASMACI

1968 – 2005

Teknik Lise Makina Bölümü

Hakkı IŞIK

2006 - ......

Görüntü ve Ses Sistemi Dalı

Bahattin ÜNAL

1974 - 2005

Dokuma Bölümü

Oya BOZKURT

2006 - ......

Güvenlik Sistemi Dalı

Bahattin ÜNAL

1963 - 1979

Akşam Tesviye Bölümü

Mehmet MAĞDALA

2006 - ......

Ağ işletmenliği Dalı

Şükrü KAMU

1987 - ......

Anadolu Teknik Lisesi Elektronik Bölümü

Ahmet ÇETİNKAYA

2006 - ......

Web Programcılığı Dalı

İskender DAVUTOĞULLARI

1992 - 2005

Anadolu Teknik Lisesi Bilgisayar Bölümü

Mehmet Nuri ÖZEL

2006 - ......

Veri Tabanı Programcılığı Dalı

İskender DAVUTOĞULLARI

1996 - 2005

Plastik İşleme Bölümü

Mehmet ÇALLI

2006 - ......

Bilgisayar Teknik Servisi Dalı

İskender DAVUTOĞULLARI

1997 - 2000

Açık Öğretim Akş. Tesviye Bölümü

Mehmet ÇALLI

2006 - ......

Mobilya İmalatı Dalı

Emin ÇAKMAK

1998 - 2008

Teknik Lise CNC Bölümü

Mehmet ÇALLI

2006 - ......

Ahşap Üst Yüzey İşleme Dalı

Emin ÇAKMAK

1988 - ......

Anadolu Teknik Lisesi Makina Bölümü

Mehmet ÇALLI

2006 - ......

Endüstriyel Dokuma Dalı

Tijen AJUR

2002 - ......

Akşam Telafi Eğitimi Tesviye Bölümü

Mehmet ÇALLI

2009 - ......

İtfaiye Dalı

Ramazan UĞUR

60

61

MOBİLYA VE DEKORASYON BÖLÜMÜ (1884) Mobilya ve Dekorasyon Bölümü okulumuzun en eski bölümlerinden biridir. Kuruluşu 1884 yılına kadar gider.

Mobilya ve Dekorasyon Bölümü’nde, iç mekânların estetik ve teknik yönleri ile tasarımı, bu mekânlarda

kullanılacak mobilyaların çizimi, üretim teknikleri, vernik, boya, döşeme gibi tamamlayıcı işlemleri ile ilgili yeterliliklerin kazandırılması amaçlanmaktadır. Bunun yanında iç mekânlarda uygulanacak duvar, tavan ve

yer kaplamalarının yapım şekilleri ile ilgili teorik ve pratik bilgiler verilmektedir. Üretim aşamasında kullanılan makinelerin özellikleri, çalışma yöntemleri, güvenlik kuralları, kalıpla yapılan işlemler, el aletleri ve her türlü gerecin tanıtımı

yapılmaktadır. İç mekân tasarımında önemli faktörler olan aydınlatma, ısıtma, havalandırma, yalıtım konuları ile ilgili çözümler öğretilmektedir.

Konutların bölümleri olan antre, mutfak, banyo, çocuk odası, yatak odası, genç odası, çalışma odası, 1940’lı yıllarda marangozhanede öğrenciler çalışırken

1900’lü yılların başında Hamidiye Bursa Sınai Mektebi marangozhanesi

62

63

salon vb. birimlerde kullanılan mobilyaların tasarımı ve uygulamaları gösterilmektedir. İşyerlerinde işin niteliğine göre gerekli düzenlemeler ve eşyaların tasarımı çalışmaları yapılmaktadır. İşyeri organizasyonu ve iş etüdü ile ilgili pratik bilgiler verilerek bağımsız

işyeri yönetebilme yeterliliklerinin kazandırılması hedeflenmektedir. Döner sermaye çalışmalarında her türlü okul donanım eşyaları ve talebe göre çok farklı uygulamalar yapılmaktadır. Bölüm günümüzde Ahşap Teknoloji Alanı olarak isimlendirilmiştir.

Ahşap Teknoloji Alanı öğrencileri derste, 2011

DEMİRCİLİK / METAL İŞLERİ BÖLÜMÜ (1891) Çelik, bakır, alüminyum, pirinç ve benzeri işlenebilen gereçleri, sıcak ve soğuk olarak şekillendiren, ısı işlemleri ve kaynakçılıkla uğraşan sanat dalına metal işleri; bu sanatın icra edildiği atölyelere metal işleri atölyesi denir.

Bugünkü adı ile Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nin ilk kurulduğu dönemde, 1891 yılında Demircilik Bölümü adı altında açılmıştır. Bölüm artık Metal İşleri Teknolojisi Alanı olarak anılmaktadır.

Günümüzde metalsiz bir endüstri düşünmek mümkün değildir. Metal kullanımı endüstrinin gelişmişlik göstergesidir. Eskiden taş, beton ve ahşap kullanılan birçok alanlarda bugün metal kullanılmaktadır.

Makinaların bütün aksamları, çelik çatılar, köprüler, ulaşım ve inşaat sanayii gibi aklımıza gelen bütün alanlarda metaller yaygın olarak kullanılmaktadır.

Atölyeler betonarme ve bazı hallerde çelik çatı olarak Demirci öğrenciler işbaşında, 1930’lu yıllar

64

65

yapılır. Işığın direkt olarak girmesi istenmez. Hacim olarak 4 ila 8 m. yükseklikler arasında olup, her çalışan için 8-9 M3 hava hesap edilir. Ayrıca her işçiye verimli çalışma için 4 M2 çalışma alanı olmasına dikkat edilir.

Makinaların yerleştirilmesinde, birbiriyle ilişkili makinaların yakın, çevrede çalışanları rahatsız eden makinaların uzak olmasına özen gösterilir. Her atölyenin

rahatça takım alınıp verilebileceği takımhanesi olmalıdır.

Metal işleri atölyesinin havalandırması ve ısıtma sistemi sağlık şartlarına uygun olmalı, soğuk kış aylarında ısı 16°C’nin altına düşmemelidir.

Metal işleri atölyelerinde yapılan işlerin çok çeşitli olması bu mesleğin çeşitli ihtisas alanlarına ayrılmasını zorunlu kılmıştır. Bu ihtisas alanları;

1930’lu yıllarda Vecihi Aykaç demircilik atölyesinde öğrencileriyle

* Soğuk Şekillendirme * Sıcak Şekillendirme * Elektrik Kaynağı * Oksi-Gaz Kaynağı

Sıcak Şekillendirme Sıcak şekillendirmeyi iki ihtisas alanına ayırmak mümkündür.

1-Sıcak kalıplama ve şekillendirme.

2-Isıl işlemler.

Soğuk Şekillendirme Metal işleri atölyelerinin en yoğun çalışma ve ihtisas alanlarını oluşturur. Bu ihtisas alanları şunlardır: 1-Çelik konstrüksiyonları. a.Gemi yapım konstrüksiyonları. b.Köprü ve benzeri konstrüksiyonlar. c.Kazan, depo ve benzeri konstrüksiyonlar. d.Büyük işyeri ve fabrika yapımları.

2-Mobilya ve sac işleri. a.Metal möble. b.Sac dolaplar, raflar vb. c.Boru konstrüksiyonları. d.Özel sac profil ve üretim kalıplama işleri.

3-Hafif metal konstrüksiyonlar. a.Alüminyum pencereler. b.Alüminyum vitrinler. c.Alüminyum kapı ve storlar.

4-Bakır ve alaşımlarından yapılan işler.

Elektrik Kaynağı Endüstride birleştirme tekniğinin en büyük yükü bu bölümdedir. Bu bölümü şu ihtisas alanlarına ayırabiliriz: 1-El becerisi ile yapılan ark kaynağı.

2-Yarı otomatik kaynaklar.

3-Otomatik kaynaklar.

4-Özel kaynaklar.

Oksi-Gaz Kaynağı Elektrik ark kaynağının gelişmesi ile eski önemini kaybetmiştir. En çok kullanıldığı alanlar şunlardır: 1-Karosercilik.

2-Sert lehim işleri.

3-Oksijenle kesme işleri.

4-Boru birleştirme işleri.

Metal işleri öğrencileri atölyede çalışırken, 2011

66

67

TESVİYE BÖLÜMÜ (1891) Tesviye Bölümü okulun en eski bölümlerinden biridir.

Günümüzde Bilgisayarlı Makine İmalatı Dalı olarak Makine Teknolojisi Alanı içerisinde yer almaktadır.

Tesviye Bölümü’nü atölyeleri ile birlikte inceleyeceğiz.

Tesviye Atölyesi Kısmı (1891)

1891’de Tesviyehane adı altında, eski ahşap kagir binada şimdiki Mobilya ve Dekorasyon Bölümü’nün

bulunduğu yerde faaliyete geçmiştir. Eskiden yol boyunda bulunan bu binalar şimdi yıkılmıştır. 1943’te yeni makinelerle beraber imalata geçilmesi planlanmış ve bugünkü kütüphanenin altı olan matbaa ve bilgi işlem merkezlerinin bulunduğu yer Tesviye Atölyesi ve Makine Atölyesi (İmalat Atölyesi) olarak düzenlenmiştir. Bu tarihlerde İmalat Atölyesine planya makinesi ve radyal matkap konmuştur.

1947 senesinde başlangıçta Motor Bölümü olarak

zamanda Makine Bölümü de atölye olarak kullanmaya

düşünülmüştür. E tipi atölyelerine geçilmiş ancak binalar

başlamış; koridorda karşısındaki sınıfa taşlama ve alet

bittikten kısa bir süre sonra bir yangın geçirerek tümüyle

bileme makineleri de getirilerek bu sınıfta da Taşlama

yanmıştır. Bu arada yanan bu binalar tamir edilinceye

ve Alet Bileme Atölyesi oluşturulmuştur. 1985’te şimdiki

kadar Motor Bölümü, Demirtaş’ta ki yeni yapılan binalara

binalara geçilince Tesviye Atölyesi bulunduğu ikinci

taşınmış; bu arada Tophane’deki tamir edilen E tipi

kattaki yerinde birinci atölye ve ikinci atölye şeklinde

binalara da Tesviye Bölümü taşınmıştır. 1947’den 1985’e

çalışmalarını devam ettirmektedir.

Tesfiye Atölyesi 1920-1926 yılları arasında

kadar geçen süre içerisinde bu binalardaki birinci atölye

Torna Atölyesi, ikinci atölye İmalat Atölyesi, üçüncü atölye

Bölümün büyümesi, gelişmesi ve daha çok öğrenci

Tesviye Atölyesi ve en son atölye önceleri Bıçakçılık

yetiştirmesi yolunda yeni bir organizasyona gidilince 1960

Atölyesi olarak kullanılmıştır. Teknik Lise Makine Bölümü

tarihinde ilk defa Tesviye Bölümü’nde ayrıca bir atölye

kurulduktan bir süre sonra üçüncü Tesviye Atölyesi’ni aynı

şefliği ihdas edilmiş ve o zamana göre birinci sınıfların

Tesviye Bölümü’nde atölye sorumluluğu kavramı:

Torna Atölyesi öğrencileri çalışma anında öğretmenleri Hikmet İlter ile, 1945-1950 yılları arası

68

69

eğitim gördüğü üçüncü tesviye atölyesi, Tesviye Atölyesi adı ile anılmaya başlamıştır. Bu atölyenin bitişiğinde iki atölye arasında kapatılan mekân, dördüncü atölye diye anılan koridorun karşı tarafındaki makinesiz el tesviyesi yapılan sınıf, uzun yıllar Tesviye Atölyesi’ne bağlı olarak faaliyet göstermiştir.

Başlangıçtan beri Akşam Pratik Sanat Okulu öğrencileri hep Tesviye Atölyesi’nde eğitim öğretim görmüşlerdir. Bu yüzden bu atölyemizin makine parkı her zaman çok ve çeşitli olmuştur.

1985’te faaliyete geçen yeni binasında, OSANOR projesi gereği birinci sınıflarda temel eğitim seviyesinde de olsa öğrencilere tesviye, vargel, tornacılık ve freze eğitimleri verilmektedir. Bu nedenle Tesviye Atölyesi bu makinelerden her çeşidi yeterli miktarda bulunacak

şekilde düzenlenmiştir. Tesviye Atölyesi böylece 1891’den beri ilk defa bir bütün olarak bir atölye içerisinde toplanmış olup 148 öğrenciye aynı anda tesviye eğitimi verebilecek kapasiteye ulaşmıştır.

Tesviye Atölyesi’nde Yahya Erkal 1937-1978 yılları arasında görev yapmış; en uzun süre görev yapan öğretmenlerimizdendir. Mehmet Çallı’da 1975 yılından bu yana halen Tesviye Atölyesi’nde öğretmenlik vazifesini yerine getirmektedir.

arada planya ve radyal matkap makineleri de aynı yöntemle İmalat Atölyesi’ne yerleştirilmiştir. Bu çalışmalar o zamana göre hiçte küçümsenmeyecek öğretmenöğrenci çalışmalarıdır.

1976 senesinden itibaren atölye sorumlusuna şef unvanı da alınarak Tesviye Atölyesi’nden sonra ikinci şef unvanlı atölye haline gelmiştir. Daha ziyade son sınıf öğrencilerinin eğitim gördükleri bu atölye de önemli sayılabilecek makine ve aparatlar üretilmiştir. Belli başlı

üretimleri şöyle sıralanabilir: Şahmerdan, kalınlık makinesi, ağaç planya delik makinesi, pres, ağaç presi, ağaç zımparası, marangoz frezesi, tesviyeci muayenesi, divizör tertibatı, bölme aparatları, kordon makineleri, sinüs tablası, freze ve vargel makineleri, marangoz şerit makinesi, pres ve şişe kaplama aparatı, meyve sıkma presi, ölçme ve kontrol aletleri ve sehpaları ile masa matkap makineleri 1960– 1970 yılları arasında yapılan ve seri olarak üretilen makine İmalat atölyesinde öğrenciler çalışırken, 2011

İmalat Atölyesi Kısmı (1943)

İmalat Atölyesi fikri ilk defa 1943 senesinde bu günkü kütüphanenin altındaki matbaa ve bilgi işlem birimlerinde devreye sokulmuştur. Okulumuza yeni gelen makineler buraya monte edilmiş ve atölye de imalata yönelik çalışmalar başlamıştır.

1947 senesinde yeni yapılan E tipi atölyelere geçildiğinde ikinci atölye İmalat Atölyesi olarak düzenlenerek makine üreten büyük ve güçlü makine çeşitleri bu atölyeye monte edilmiştir.

Daha önce kütüphanenin altına yerleştirilmiş olan makineler, öğrencilerle beraber yollara kalaslar döşenip üstleri gres yağlarla yağlanarak insan gücüyle üst taraftaki atölyelere taşınmıştır. Bu

70

71

ve aparatlar olup; halihazırda bu üretimlerin bazıları hala yapılmaktadır. Özellikle tesviyeci mengeneleri, tezgâh mengeneleri ve masa matkap makineleri bu günkü üretim parkını meydana getiren makinelerdir. İmalat Atölyesi’nde isimsiz kahramanlar olarak çalışan ve Bursa’da teknoloji ve teknik eğitim alanında çalışan isimlerin hiçbir zaman unutmayacağı iki isim; hocaların hocası olan Yahya Bey ve Hayri Bey’dir. Bursa Tophane Endüstri Meslek Lisesi Tesviye Bölümü’nden mezun olup da bu öğretmenlerden eğitim almamış hiçbir öğrenci yoktur. Yahya Bey, Bursa Tophane; Hayri Bey ise Edirne Sanat Okulu mezunudur.

İmalat Atölyesi 1985 yılında taşındığı yeni binada da en büyük atölye olarak düzenlenmiş; taşlama ve alet bileme makineleri ve pantograf buraya alınmıştır.

Ayrıca daha sonra 1996 yılında yay makineleri de buraya kurularak İmalat Atölyesi içinde taşlama ve alet bileme kısmı ile yay sarma kısmı oluşturulmuştur. 1996 -1997 öğretim yılından itibaren İmalat Atölyesi teknik liselerin eğitim öğretim gördüğü atölye şekline getirilmiş ve teknik lise öğrencilerinin atölyeler arası dolaşımına son verilerek, bütün teknik lise sınıflarının burada eğitim görmesi sağlanmıştır.

Makine bölümü şeklinde düzenlenen İmalat

Atölyesi’ne, pres ve enjeksiyon presi de konularak teknik lisenin tüm sınıflarının aynı atölyede toplanması hedeflenmiştir. Ayrıca İmalat Atölyesi’nde hava kompresyon merkezi ve otomat makineler de vardır. İmalat Atölyesi aynı zamanda geçmişten gelen bir gelenekle dışarıdan gelen her türlü sipariş işin yapılmasında görev alan atölyedir. Özellikle geçmiş yıllarda Bursa sanayisinde uğraşılmak istenmeyen, zaman alıcı ve problemli işler daima Tophane Sanat Okulu’na getirilir; buradan da geri döndürülmeyerek; mutlaka çözüme kavuşturulurdu. Bu gelenek

zamanımızda da elden geldiğince devam ettirilmektedir.

Torna Atölyesi Kısmı (1979) 1947 yılında yeni yapılan E tipi Tesviye Bölümü’nde daha öncede belirtildiği gibi birinci atölye Torna Atölyesi olarak anılmaya başlanmıştır. Bu atölyede monte edilen torna makineleri özellikle çap ve boy bakımından o yıllarda belki de Bursa’da hiç olmayan makinelerdi. Bursa sanayisinden değişik çap ve uzunlukta makine parçaları veya transmisyon milleri bu atölyede işlenmekteydi.

1946 yılı Torna atölyesi

İmalat atölyesi ve CNC laboratuvarında öğrenciler çalışırken, 2011

72

73

1988-1989 öğretim yılı tesviye bölümü öğretmenleri

1960’lı yıllara kadar (hatta bu tarihi 1970’li yıllara

makinelere 1970’li yıllardan sonra çok hızlı bir şekilde

kadar özellikle uzatmak mümkündür) Bursa sanayisinin

ulaşmış ve bugünkü dünya şirketleriyle rekabet edecek

öncülüğünü Tesviye Bölümü kendi branşı içinde

duruma gelmiştir. Torna Atölyesi’ni uzun yıllar sorumlu

götürmüş ve okul-sanayi koordinasyonu şeklinde

öğretmen olarak Mustafa Onaç yürütmüştür. Daha

çalışmalar hep yürütülmüştür. Tesviye Bölümü’ndeki

sonra yeni kadrolaşma ile beraber bu atölye de müstakil

6 m boyundaki torna makinesi ile 1,5 m çapında iş

şeflik olarak organize edilmiştir. Genel olarak ikinci

işleyebilen deveboynu torna diye anılan torna için ve

sınıfların tornacılık eğitimi aldığı atölyedir. Bu atölyede

İmalat Atölyesi’ndeki planya ve radyal matkap için bunları

her mezun öğrencinin hatıralarının bulunduğu 50 yıllık

söylemek mümkündür. Bu yıllarda bu tür makineler

torna makineleri gibi son teknolojiye sahip makinelerde

Bursa sanayii için çok lükstür. Bursa sanayii bu tür

mevcuttur. Okulda yapılan ve “Bursa Tornası “ adı ile

74

Tesfiye Bölümü yeni binalarının açılış töreni, müdür Orhan Savaşeri ile Üftade Camisi imamı öğrenciler ile kurban kesme töreninde, 1985

75

anılan torna makinesi örneği ile devre dışı bırakılmış

anılmaktaydılar. Mesela tesviyede Vecihi Bey ve Yahya

1970’li yıllara kadar özellikle köylü kesime yaptıkları

Atölyesi oluşturulmuş olup, genel olarak bölümümüzün

eski torna makineleri, oluşturulan okul müzesine

Bey, tornacılıkta Yakup Bey, Yahya Bey ve Mustafa

şişe kapama aparatı, erişte yapma aparatı ve yüksek hız

ikinci sınıflarının freze uygulamaları bu atölyede başarı

konmuştur. Okul müzesinde, okulda kullanılmış bütün

Bey, frezede özellikle Hayri Bey ön plandaydılar ve bu

sağlama tertibatı olan krema ve tereyağı yapma tertibatı

ile yürütülmektedir.

eski makinelerle karşılaşmak mümkündür.

konularda otorite olup adeta sanayiye danışmanlık

ile aparatları, üretimi ve bakımı sıra bekleyen, dillerde

yapıyorlardı. Piyasada yapılamayan her şeyin müracaat

dolaşan çalışmalardı. Bu konularda hazır parça yapma

Taşlama - Alet Bileme Kısmı (1996)

Freze Atölyesi Kısmı (1985)

yeri Sanat Okulu’ydu. Bölümlerimizin ve Bursa ‘da

organizasyonuna bile gidilmişti.

Geçmiş yıllarda freze ağırlıklı çalışmalar İmalat

ki sanayicilerin ihtiyaçlarına ya üretilerek ya da kimin

1985 yılında yeni yapılan Tesviye Bölümü atölyelerine

öğretim görmesinin daha uygun olacağına karar

Atölyesi’nde yürütülmekteydi. Bu durum 1985 yılında

yapabileceği hakkında yol gösterilerek cevap veriliyordu.

geçildiğinde, daha önceleri de belirtildiği gibi OSANOR

verildikten sonra İmalat Atölyesi’nde taşlama ve

yeni binaya taşınıncaya kadar sürdü. Zaten geçmişte

Çünkü adı geçen öğretmenler aynı zamanda piyasayı

projesi gereği branşlaşma ön plana alınarak yapılan

alet bileme makineleri bir araya toplanarak yeni bir

bölümün eski öğretmenleri, kendi özel yetenekleriyle

tanıyor ve tanınıyorlardı. Bu konularda öğretmenlikten

çalışma

yapılanmaya gidilmiş ve böylece Taşlama ve Alet Bileme

alanlarında branşlaşmışlar ve kendi özel isimleriyle

ayrılıp sanayiye atılmış pek çok öğretmen vardı.

Freze atölyesi, 2011

76

programı

dâhilinde

freze

makinelerinin

Teknik lise öğrencilerinin tek bir atölyede eğitim-

Atölyesi oluşturulmuştur.

çoğunluğu bu atölyeye taşınmış ve bağımsız Freze

Taşta kalem bileyen öğrenci, 2011

77

Yapılan program çalışmalarına göre Tophane Teknik

alet bileme makineleri İmalat Atölyesi’ne kaydırılmıştır.

Teknik Lise Makine Bölümü (1968)

içerisinde eğitim almaları ve eğitim öğretimde bütünlük

Lise ve Anadolu Teknik Lisesi programları burada

Bu atölyeye Kalıp Bölümü’nün almadığı, yeni gelen CNC

1958 – 1968 tarihleri arasında faaliyetini sürdüren

sağlanmıştır. Bu organizasyon başarı ile yürütülmektedir.

verilmeye başlanarak daha disiplinli bir eğitim-öğretim

freze makinesi, CNC torna makinesi, CNC tel erozyon

Akşam Tekniker Okulları’nın kapanmasından sonra bu

Teknik Liseler, lise fen kolu seviyesinde eğitim öğretim

faaliyeti yürütülmesi sağlanmıştır. Bilgisayarlı Makine

makinesi, CNC dalma erozyon makinesi ve kalıp bölümü

alanda ihtiyaç duyulan teknik eleman açığını kapatmak

veren okullardır.

İmalatı Dalı’nın taşlama-alet bileme eğitimleri için Freze

için yeni gelen taşlama ve alet bileme makineleri monte

için kurulan teknisyen okulları daha sonra Teknik Lise

Atölyesi kısmında yeterli gelmeyen sürelerdeki taşlama-

edilmiştir.

adı altında faaliyetine devam etmiştir. Bu okulların

Anadolu Makine Bölümü (1998)

alet bileme çalışmaları yapılmaktadır.

bünyesinde ayrıca yabancı dille eğitim yapan Anadolu

CNC eğitimi alan öğretmenler geldikten sonra

Son yıllarda teknik liseler de gelişen teknolojiye

1985

1998’de CNC Atölyesi kurma çalışmalarına başlanmış,

Teknik Liseleri de açılmıştır.

paralel olarak kendilerini yenileme, geliştirme ve gelişen

yılında Tesviye Bölümü’nün Taşlama Atölyesi olarak

atölye yeniden düzenlenmiştir. Kalıp Bölümü için gelen

Tesviye Bölümü bünyesinde Teknik Lise Makine

teknolojilere ayak uydurma çabasına girmişlerdir. Bu

düzenlenmiştir. Bir süre çalışmalarını burada yürüten

taşlama ve alet bileme makineleri, Kalıp Atölyesi’ne

Bölümü 1968’den itibaren faaliyete geçmiştir. İlk olarak

gelişmelere Bursa Tophane Teknik ve Endüstri Meslek

Teknik Lise Makine Bölümü Taşlama ve Alet Bileme

taşınıp; şimdiki yerlerine monte edilerek, bu makinelerin

Makine Bölümü Atölyesi olarak kullanılan yer bugün tören

Lisesi de kayıtsız kalamazdı. Bu amaçla ülkemizde hızla

öğrencileri, 1996 yılında Dünya Bankası’ndan gelen

bulundukları yere de sanayi kuruluşları ve öğrenci

alanı olan katlı otoparkın bulunduğu yerin üst katıdır. Üstü

çoğalan Anadolu Teknik Liseleri paralelinde ancak Bursa

eğitim öğretim amaçlı kalıp bölümü makineleri Kalıp

velilerinden alınan destek ile bilgisayar sınıfı oluşturularak,

Resim Bölümü, alt katı Metal İşleri Bölümü olan binanın

sanayisindeki Alman orijinli fabrikalar ve Almanya’da

Atölyesi’ne sığmayınca, Tesviye Bölümü’nün taşlama

mütevazı bir CNC Atölyesi kurulmuştur.

içerisinde mütevazı bir atölye olarak, metal işlerinin bir

Kulmbach kentindeki kardeş okul öğrenci mübadeleleri

köşesinde faaliyetine başlamıştır. Derslerini üst katta,

de göz önüne alınarak Türkiye’de ilk defa Almanca

atölyesini alt katta yapan bir sınıf olarak düşünülen

eğitim-öğretim veren bir teknik lise kurulması gündeme

bölüm, öğrenci sayısı artınca çalışma eğitimleri E tipi

gelmiştir.

binada ki Tesviye Atölyesi’ne kaydırılmıştır.

1985 yılında yeni binasına geçtiğinde; Teknik

Teknik Lisesi kurulması ile yeni bir hız ve ivme kazanan

Lise ikinci sınıflar, üçüncü sınıflar ve dördüncü sınıflar

Bursa Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi

rotasyonlu olarak Tesviye Bölümü’nün Torna, Freze,

Anadolu Makine Bölümü, teknik liselerde uygulanan

İmalat, Taşlama, Alet Bileme ve Tesviye Atölyesi’nde

CNC, bilgisayar gibi ağırlıklı teknolojik gelişmelere ayak

ayrı ayrı uzun süre eğitim görmüşlerdir. Ancak 1996

uydurabilmektedir. Anadolu Teknik Lisesi ve Teknik Lise

senesinden itibaren yeni bir organizasyona gidilerek

Makine Bölümleri, arkasına rüzgârı almış yelkenli bir

İmalat Atölyesi, Teknik Lise öğrencilerine ayrılmış ve

geminin gururuyla ve geçmişte olduğu gibi yine sanayiyle

burası Makine Bölümü olarak yeniden düzenlenerek

aynı dili konuşan; hatta küçük sanayilere eskiden olduğu

faaliyete geçirilmiştir. Böylece öğrencilerin bir düzen

gibi yol gösteren bir pozisyona gelmenin haklı gururu ve

CNC

Atölyesi’nin

bulunduğu

atölye

İmalat atölyesi, 2011

78

79

1998 yılında Almanca eğitim-öğretim veren Anadolu

mutluluğu içerisindedir.

kullanılması ve programlanması konularında teknik

CAM laboratuvarı kurulmuştur.

dolayı

eleman sıkıntısı çekilmesi; çok daha önemlisi CAD/CAM

Bölümün Kuruluş Sırasındaki Techizat Durumu

programı arayışına girilmiş; Temmuz 2002’de bölüm

- 1Adet CNC freze

öğretmenlerinin başlattığı girişimler neticesinde NAMSAN

- 1Adet CNC torna

şirketinin sahibi Nevzat Aktepe ve 15 arkadaşının katkıları

- 1 Adet CNC tel erozyon tezgâhı

ile okula 25 Adet lisanslı SOLIDWORKS programının

- 1 Adet CNC dalma erozyon tezgâhı

hibe edilmesi sağlandı. Atölyeye SOLIDWORKS Türkiye

- 2 Adet 486 işlemcili bilgisayar

temsilcisi UMTAŞ A.Ş. tarafından 20 Adet SOLIDCAM

CNC tezgahların programlanması konusunda eksik

programı lisanslı olarak hibe edilmiştir. GURUP TASARIM

CNC Atölyesi (1998)

kullanmasını bilen eleman bulunamaması Tophane

CNC Atölyesi 1998 yılında Teknik Lise kısmında

Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi’nde bu bölümün

faaliyete başlamıştır. Sanayide yapılan görüşmelerde,

açılmasını gerekli kılmıştır. Bursa Ticaret ve Sanayi

birçok sektörde nümerik kontrollü tezgâhların (CNC)

Odası’nın katkısıyla 20+1 bilgisayardan oluşan CAD/

en

fazla

kullanılan

CAD/CAM

olan Türkçe simülasyon programı:

firmasından da 20 Adet lisanslı TOPSOLID CAD/CAM

programı hibe olarak alınmıştır.

CNC freze ve CNC torna tezgahlarının programlama

mantığının anlatımı olan, program yazılımı yapılabilen,

hataların görülebildiği, renkli olarak işleme görüntülerinin

yansımıştır. CNC Bölümü’nde döner sermayeden

görülüp çıktı alınılabilen simülasyon programının tüm

piyasaya CNC tezgâhlarda sürekli iş yapılmaktadır.

menü ve açıklamalarının Türkçe’ye çevirimi bölüm

Türkiye’deki ilk yerli plastik pompanın kalıp tasarım

öğretmeni

ve üretimi, Renault Megan’ın tavan lambası aksamı,

tarafından

yapılmıştır.

Ücretsiz

olarak

Eğitim

konusundaki

gelişmişlik

üretime

de

programın dağıtımı internetten yapılmaktadır.

prograsiv kalıplarının tel erozyon işçilikleri, Grammer

Atölyenin kuruluşu ile ilgili ön fikirler oluştuğu

fabrikasının yeni koltuk tasarımının tüm kalıp kesimleri,

anda öğretmen bilgilerinin arttırılması amacı ile OYAK-

Yazıcılar firmasının hassas kesme kalıplarının tel erozyon

RENAULT fabrikasının eğitim enstitüsünde sinümerik

işçilikleri, Kale Holding’e elektronik aksam veren Arla

programlama eğitimi ile başlayıp; CAD/CAM konularında

Mühendisliğin uzaktan kumanda kalıplarının tasarımları

programların

CNC atölyesinde yapılmıştır.

Türkiye

temsilcilerinden

uzun

süreli

Bu bölümde yapılan

eğitimler alınmıştır. Alınan CAD/CAM eğitimleri bölüm

onlarca kalıp işçiliğinden birkaç tanesidir. Bölümün

öğretmenlerinin çabaları sonucu gerçekleşmiştir.

müşteri portföyünde 50 civarında işletme vardır. Son

olarak masa üstü CNC freze üretimini tamamı yerli

Bakanlığımız tarafından daha önce temin edilen

olmak üzere gerçekleştirilmiştir.

Teksoft CAD/CAM programının yetersiz kalmasından

CNC atölyesi öğrencileri iş programı çalışmalarında, 2011

80

piyasada

81

DÖKÜM BÖLÜMÜ (1910) Dökümcülük: Metal ve alaşımları ergiterek,

dökme demir, alüminyum, bronz, pirinç gibi metal ve alaşımlardır.

Metaller, yüksek ısılara ulaşabilen ergitme ocaklarında ergitilirler. Ergitim ocakları; kupol ocakları, mazotla çalışan yer ocakları ve elektrik ocakları vs. oluşur.

Atölye öğretiminde öğrencilere; kum hazırlama, kalıp ve maça yapımı, ergitme ocaklarının çalıştırılmasıbakımı, metallerin ergitimi – dökümü, dökülen işlerin

önceden hazırlanmış kalıplara dökerek istenilen şekli oluşturma işlemine denir. Bu işi yapan kişilere de Dökümcü denir.

Bu işlem sonunda makine parçası, heykel, süs eşyası vb. gibi parçalar üretilebilir. Kalıplar kum, metal, seramik, alçı gibi gereçlerden oluşturulmaktadır. Dökülen metal ve alaşımları ise; çelik, dökme demir, küresel grafitli

temizlenmesi, kalite kontrol işlemleri ile ilgili temel bilgi ve ileri mesleki yeterlilikler kazandırılmaktır. Bu bölüm mezunu öğrenciler kendi işyerlerini kurabilecekleri gibi döküm endüstrisi ve döküm endüstrisini ilgilendiren dallarda geniş bir istihdam alanına sahiptir.

Bölümümüzde üretilen her çeşit parçanın hatasız ve istenilen kalitede olması için teknolojinin en son imkanları

ve döküm laboratuvarında metallerin analizleri-yapısı ve dayanımları ile sağlanmaktadır.

Döküm Bölümü’nde Atatürk büstü-maskı, makine parçaları, heykel ve süs eşyaları istenilen metal ve alaşımlardan dökülerek üretilmektedir.

Bölüm günümüzde Metalurji Teknolojisi Alanı olarak adlandırılmıştır.

Mehmet Döker öğrencileriyle eski döküm binasında, 1930-1940 yılları arası

Döküm atölyesi öğrencileri eski binalarında çalışırken, 1930’lu yıllar

82

83

MAKİNE MODEL BÖLÜMÜ (1935) Bursa Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi bünyesindeki Makine Model Bölümü 1935 yılında faaliyete geçmiştir. Açıldığı tarihten itibaren modelcilikte öncü okul olmayı hedeflemiş ve bu misyonunu halen koruyup sürdürmektedir. Köklü bir geçmişe ve tecrübeli öğretmen kadrosuna sahip olan bölüm, yeni teknolojileri takip etmeyi kendisine prensip edinmiştir. Öğrenciler gelişen son teknolojiye göre

yetiştirilmektedir.

Bilgisayar laboratuvarlarında AUTOCAD ve SOLİDWORKS programlarını kullanan öğrenciler, makine parçalarının teknik ve üç boyutlu resimlerini bilgisayarda çizerek; model yapımı, CNC tezgâhlarında işlenebilme ve hazırlık safhasına getirilebilmektedirler.

Ağaç işleyen makineler yanında, gelişen teknoloji gereği bilgisayarlı CNC torna ve freze makineleri

modelciler tarafından kullanılmaktadır. Öğrencileri CNC operatörü olarak yetiştirmek bölümün hedefleri arasındadır.

Model yapımında kullanılan ana malzeme ağaç olmakla birlikte teknolojik gelişmelere ayak uyduran ve yakından takip eden model bölümü; ağaç malzemenin yanında metal, strafor, araldit, polyester, mermerit gibi malzemeleri modellerde kullanmaktadır.

Makine imalat sektöründe faaliyet gösteren

bölüm, makine parçalarının döküm yoluyla elde edilen kalıp modellerini yapmaktadır. Oto yan sanayisinde otomobillerin karoseri kesme ve form kalıpları, koltuk süngeri, koltuk kolçak, direksiyon, tavan ve kapı içleri döşeme kalıpları gibi otomobillerin birçok parçasının kalıpları modelciler tarafından yapılmaktadır. Bursa sanayisinde geniş bir iş sahasına sahiptir. Günümüzde Makine Teknolojisi Alanı içerisinde Bilgisayar Destekli Endüstriyel Modelleme Dalı olarak adlandırılmıştır.

Model atölyesi çalışmaları, 1940’lı yıllar

Model atölyesi çalışmaları, 1940’lı yıllar

84

85

Model Bölümü atölyesi, 1990’lı yıllar

86

Bilgisayar destekli Makine Ressamlığı Dalı atölyesi, 2011

87

MAKİNE RESSAMLIĞI BÖLÜMÜ (1940) Makine Ressamlığı Bölümü, 1940 yılında Teknik Resim adı altında kurulmuş; 1963 yılından beri şimdiki

adı ile hizmet vermektedir. Teknik Lise, Endüstri Meslek Lisesi, Açık Lise’de eğitim ve öğretim faaliyetlerini

sürdürmektedir. Bölüm 4 atölye, 1 bilgisayar laboratuvarı, 1 mekanik atölye, 1 teknoloji dersliği ve bölüm şefinden oluşmaktadır. Günümüzde Makine Teknolojisi Alanı

içerisinde Bilgisayar Destekli Makine Ressamlığı Dalı olarak adlandırılmıştır.

Teknik Resim atölyesi öğrencileri, öğretmenleri Ahmet Yaylalıoğlu ile derste, 1960’lı yıllar

88

Teknik Resim atölyesinde çalışan bir öğrenci, 1960’lı yıllar

89

ELEKTRİK BÖLÜMÜ (1947)

Elektrik Bölümü, 1947 yılında açılmıştır. Bir süre eğitim ve öğretimi Yeniyol ( Demirtaşpaşa) Sanat Enstitüsü ile beraber yürütmüştür. 1974 yılında iki okul ayrılmış ve bölüm Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nin Elektrik Bölümü olarak eğitim-öğretime devam etmektedir.

Mezun öğrencilerimiz; sanayinin bir çok kesiminde istihdam edilmekte, üniversite ve yüksekokulda okumaktadır. Geçen bu süre içinde yüzlerce Tophane Endüstri Meslek Lisesi Elektrik Bölümü mezunu Bursa

ve Türkiye sanayisinin gelişmesine katkıda bulunmuştur.

Bölümümüz teknik araç-gereç ve donanımlarını, öğretim materyallerini ve cihazlarını sürekli olarak yenilemekte ve öğretim teknikleri geliştirmektedir. Öğrencilerimizin sosyal ve kültürel yönlerden gelişimleri de desteklenmektedir. Bölüm günümüzde Elektrik Teknolojileri Alanı olarak adlandırılmıştır.

Elektrik Bölümü bünyesinde; bir Tesisat ve Pano Dalı Atölyesi, bir Bobinaj Dalı Atölyesi, üç Endüstriyel

Bakım ve Onarım Atölyesi, üç Ortak (10.Sınıf) Atölyesi, bir Elektrik ve Elektronik Ölçme Laboratuvarı, bir Çok Amaçlı İnteraktif Eğitim Dersliği bulunmaktadır.

devam etmektedir.

3. Okul yönetim odalarında, bölümlerde ve laboratuvarlarda 24 saat Internet -ADSL- mevcuttur.

4. Bütün derslerin tepegözde anlatımı için asetat takımları ve bilgisayar ortamında anlatım için ders sunumları hazırlanmaktadır ve bazı dersler için hazırdır.

5. Meslek resim derslerinde elektrik projeleri bilgisayar ortamında hazırlanmaktır.

Verilen eğitimin kalitesini arttırmak için: 1. Okulda ve bölümde TKY yönetim sistemi uygulanmaktadır.

2. Okulda EFQM mükemmellik modeli çalışmaları

Elektrik atölyesi öğrencileri Hakkı Aydonat ile derste, 1960’lı yıllar

90

Elektrik atölyesinde çalışan bir grup öğrenci, 1960’lı yıllar

91

KALIP BÖLÜMÜ (1965)

Kalıp Bölümü, 1965 yılında bir çok imalatında

planlayıp gerçekleştiren elemanların yetiştirildiği bir

seri üretimi geliştirmek amacıyla kurulan Bıçakçılık

meslek dalıdır. Kalıpçılık saç kalıpları ve hacim kalıpları

Bölümü’nün devamıdır.1970 yılında Bursa’da otomobil

diye iki grupta toplanmaktadır. Saç kalıpları; kesme

fabrikalarının faaliyetlerine başlamasıyla

sanayinin

delme kalıpları, bükme kalıpları, çekme kalıpları, bileşik

Bıçakçılık Bölümü, Kalıp

kalıplar, proğrasif kalıplar. Hacim kalıpları; plastik

ihtiyacını karşılaması için

Bölümü olarak aynı yıl içerisinde yapılandırılmıştır.

enjeksiyon kalıpları, metal enjeksiyon kalıpları, şişirme

kalıpları, extrüzyon kalıpları.

Kalıpçılık: Birbirine benzeyen çok sayıdaki özdeş

parçaları talaş kaldırmadan seri bir şekilde üretmek için

Bölümün fiziki yapısı:

gerekli sistemlerin tasarım, imalat, üretim aşamalarını

2. Bilgisayar donanımlı bir teknoloji sınıfı 3. 2 derslikten oluşan resim hanesi 4. Bütün dersliklerde projeksiyon ile eğitim yapılmaktadır.

Uludağ Üniversitesi’ne bağlı Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu bünyesinde Endüstriyel Kalıpçılık Bölümü

2. öğretimi de okulumuz kalıp bölümünde yapılmaktadır.

Bunun dışında Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi’nde 4 yıllık Kalıpçılık Öğretmenliği Bölümü de mevcuttur. Bölüm günümüzde Makine Teknolojisi Alanı içerisinde Endüstriyel Kalıp Dalı olarak adlandırılmıştır.

Kalıp Bölümü öğrencileri atölyede, 2011

1. 15+1 Bilgisayar kapasiteli laboratuvarı

Kalıp Bölümü şefi İrfan Bodur öğrencileriyle, 1994

92

93

TEKSTİL - DOKUMA BÖLÜMÜ (1974) Tekstil-Dokuma Bölümü, okulumuzun 9. meslek dalı olarak 1974 -75 öğretim yılında eğitime başlamıştır.

Milli Eğitim Bakanlığı, Sümerbank Holding A.Ş. Genel Müdürlüğü, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, Bursa Tekstil Sanayi İşverenler Sendikası ve okul yönetiminin ortaklaşa çaba ve yardımlarıyla kurulmuştur.

Dış pazarlara açılmanın ve rekabetin güncellik kazandığı günümüzde, tekstil endüstrisine katkıda bulunabilecek desinatörler ve teknik elemanlar yetiştirebilmek başlıca amacıdır. Bunun yanında

öğrencilerin, estetik ve teknik ilgi ve yeteneklerini geliştirip; bilgi, beceri ve birlikte çalışma alışkanlığı kazanarak kendilerini mutlu kılacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak temel ilkelerindendir. Mesleki eğitimin temel araçlarından biri olan staj uygulaması, bölümde büyük bir başarı ile uygulanmaktadır. Bu uygulama içinde öğrenci işçi-işveren ilişkilerini tanımakta, sosyal ilişkilerini geliştirip, teknolojik alandaki yeni gelişmeleri izleyebilmektedir. Ayrıca okul tarafından sigorta ettirilip, hastalık ve iş kazaları konularındaki haklardan yararlandırılmaktadırlar. Bu sistem, bir yandan sanayide deneyim kazandığı için öğrenciye, diğer yandan çalıştıracağı elemanı tanıma olanağı verildiği için iş yerine kolaylık sağlamaktadır.

Tekstil- Dokuma Bölümü’nün, üç yılı kapsayan öğretim programları, teknolojik gelişmeler ve yöre özellikleri göz önünde bulundurularak uygulanmaktadır.

Bu programlarda öğrencilerin teknik bilgileri, yaratıcı güçlerini ve kültürlerini aynı anda geliştirmek amaçlanmıştır.

Dokuma Bölümü liselerin

94

dört yıla çıkmasından sonra 10. sınıftan itibaren öğrenci almakta; 11 ve 12. sınıfa kadar dokuma alanında uzmanlık eğitimleri vermektedir. Bölüm eğitimleri, Endüstri Meslek Lisesi ve Teknik Lise ders programları çerçevesinde yürütülmektedir.

Mezun olan öğrencilerden birçoğu dokuma kumaş desinatörü, usta, fason takip, kalite kontrol elemanı olarak başarı ile çalışmakta, bir kısmı da fakülte ve yüksekokullarda eğitimlerini sürdürmektedir. 10. sınıf öğrencilerimiz uygulamalı atölye çalışmalarını, el dokuma ve örme atölyelerinde dönüşümlü olarak yapmaktadır.

El dokuma atölyemizde 17 el dokuma tezgâhı, 2 el örme makinesi, 1 overlok, 1 rameöz, 1 dikiş makinesi bulunmaktadır. Bunların tamamı çalışır durumdadır.

Bu makine ve tezgahlarda ufak ölçeklerde; toz bezi, el bezi, boyun atkısı, şal, sehpa örtüsü ve yatak örtüsü dokunmaktadır. Bunlara ait örnekler bölümde saklanmaktadır. Mekanik Dokuma Atölyesi’nde, Bursa yapımı 5 dar, 2 geniş düz dokuma makinesi, 1 jakarlı dokuma makinesi, 1 jakarlı havlu makinesi olmak üzere 9 dokuma makinesi çalışmaktadır.

Dokuma makineleri hem eğitimde kullanılmakta, hem de okulun bazı ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Bir çözgü, bir atkı hazırlama makinesi ve bir bobin sarma makinesi ile dokuma hazırlık işlemleri yapılmaktadır. Bölümde

bilgisayarlı armür ve jakar desinatörlüğü uygulamalı olarak yapılabilmektedir. Desinatörlük uygulamaları için 21 bilgisayarlı bir Desinatörlük Laboratuvarı bulunan bölümde desen programı uygulamaları MOST programı üzerinden yapılmaktadır.

Bölüm öğrencilerin yanı sıra sektörde çalışanlara yönelik mesleki gelişim ile işsizlere yönelik meslek edindirme kurslarını da başarı ile yürütmektedir.

Bölümde 10 öğretmen görev almaktadır. Bölüm öğretmenleri, bölüm ve alanla ilgili temel ders kitaplarının yazarı ve çok çeşitli eğitim materyallerinin tasarım ve hazırlayıcısıdır.

Eğitim ve üretim sistemi olarak tekstil sektörünü yakından takip ederek bilgi gelişimi sağlanmakta, gerektiğinde sektöre bilgi aktarımı yapılmaktadır. Bölüm günümüzde Tekstil Teknolojisi Alanı olarak anılmaktadır.

95

ELEKTRONİK BÖLÜMÜ (1987) Bölüm, 1987 yılında Anadolu Teknik Lisesi bünyesinde 24 öğrenci ile öğrenime başlamıştır. Bünyesinde Anadolu Teknik Lise-Teknik Lise-Anadolu Meslek ve Endüstri Meslek Lisesi bulunmaktadır. Bölüm içinde Elektronik Atölyesi, Mikroişlemci Atölyesi, Bilgisayar Laboratuarı, Elektronik Laboratuarı, Tesisat Atölyesi, Otomasyon ve TV Atölyesi ile Teknik Lise Atölyesi mevcuttur.

1990 yılında ilk mezunlarını vermiştir. Bölüm

mezunları mühendislik başta olmak üzere birçok dalda üstün başarı göstermişler ve sanayinin çeşitli kademelerinde hak ettikleri yerleri almışlardır. Halen 7 öğretmen, 1 usta öğretici ve 192 öğrenci ile eğitim ve öğretime devam etmekte olan bölümde; Toplam Kalite Yönetimi felsefesine göre çalışmalar çeşitli projelerle yürütülmektedir. Günümüzde Elektronik Teknolojileri Alanı olarak adlandırılmıştır.

Elektronik bölümü öğrencisi atölyede çalışırken, 2011

Öğrenciler tüm sistemler içinde dönerli eğitim gördüğü gibi okuldaki bütün sosyal aktivitelerde görev almaktadır.

• Dijital devre uygulamaları, analog dijital - dijital analog çeviriciler • Mikroişlemci uygulamaları ve program çalışmaları • PLC ve otomasyon uygulamaları - PIC uygulamaları • Bilgisayarlı baskı, devre tasarımı ve devre analizi uygulamaları

Bu bölümde aşağıdaki eğitimler verilmektedir: • Temel elektrik ve elektronik bilgisi ve uygulamaları • Elektronik laboratuvar cihazlarının kullanımı • Yarı iletken uygulamaları, Op-amplar, osilatör uygulamaları • Lojik devre uygulamaları, endüstriyel devre uygulamaları • FM alıcı ve verici uygulamaları - TV, video, kamera uygulamaları

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ BÖLÜMÜ (1992) Bilgisayar Bölümü, Tophane Endüstri Meslek Lisesi bünyesinde var olan bölümlerden biridir. Daha önceden donanım olarak eğitim veren bölüm şu an yazılım olarak eğitim vermektedir. Öğrencilerini iyi bir yazılım uzmanı olarak yetiştirmeyi amaç edinen genç öğretmenlerden

Bilişim Teknolojileri Dalı, 2011

96

97

oluşan Bilgisayar Bölümü, aynı zamanda büyümeyi ve gelişmeyi de ihmal etmemektedir.

Bilgisayar Bölümü okulumuzda 1992 yılından beri hizmet vermekte olan bir bölümdür. Anadolu Teknik Lisesi, Teknik Lise, Endüstri Meslek Lisesi, Açık Lise ve Telafi Eğitimi bölümlerinde toplam 400 öğrencisiyle eğitim faaliyetlerini sürdürmektedir. Bölüm 2 adet atölye, 1 adet teorik derslerin işlendiği sınıf ve bölüm odasından oluşmaktadır.

Liselerinde Plastik İşleme Bölümü olarak sürekli gelişimi izleyen, teknolojik uygulamalar yapan, Türkiye geneline plastik işlemenin eğitim öğretim sürecinde nerelere gelebileceğini gösterecek teknik elemanlar yetiştirmek amaç edinilmiştir.

Bu bölümden mezun olan öğrenciler: • El tesviyeciliği ve takım tezgahları kullanma, • Plastik kalıp tasarımı ve yapımı, • Bilgisayarda kalıp çizimi ve kalıp tasarımı, • Plastik malzeme özellikleri ve kullanım alanları, • Plastik makinaları özellikleri ve çalıştırma becerileri kazanmış olacaklardır. Öğrencilere verilen meslek dersleri: Birinci sınıfta atölye dersinde; el tesviyeciliği, torna, freze, vargel, taşlama tezgahları pratik olarak verilmektedir.

Ayrıca polimer kimya, meslek teknolojisi ve ölçme bilgisi dersleri teorik olarak verilmektedir. İkinci sınıfta atölye dersinde; el enjeksiyon presine uygun tekli plastik kalıp yapımı, enjeksiyon ve ekstruder makinalarının kullanımı öğretilmektedir. Yine meslek dersleri olarak plastik makineleri, plastik malzeme bilgisi ve bilgisayarla tasarım dersleri verilmektedir. Üçüncü sınıfta atölye dersi haftada üç gün olmak üzere işletmelerde eğitim verilmektedir. Plastik kalıp bilgisi, bilgisayarla kalıp tasarımı ve otomatik kontrol dersleri meslek dersleri olarak okutulmaktadır.

Açılan Dallar 1-Veri Tabanı Programcılığı (Anadolu Teknik Lisesi Teknik Lise ) 2-Web Programcılığı (Teknik Lise - Endüstri Meslek Lisesi) 3-Ağ İşletmenliği (Anadolu Teknik Lisesi - Teknik Lise - Endüstri Meslek Lisesi) 4-Bilgisayar Teknik Servisi (Endüstri Meslek Lisesi)

PLASTİK İŞLEME TEKNOLOJİLERİ BÖLÜMÜ (1996) Okulumuz bünyesinde bulunan Plastik İşleme Bölümü 1996-1997 öğretim yılında bir şube ve yirmi öğrenci ile faaliyete geçmiştir. Otomotiv ve diğer endüstriyel sektörün yoğun olarak bulunduğu Bursa’da gerek işletmelerin, gerek Ticaret ve Sanayi Odası’nın genel istekleri doğrultusunda Endüstri Meslek

98

Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi öğrencileri törende, 2011

99

İTFAİYECİLİK VE YANGIN GÜVENLİĞİ ALANI İtfaiyecilik ve Yangın Güvenliği alanı 2009-2010 eğitim öğretim yılında 30 öğrenciyle eğitim ve öğretime başlanmıştır. Alan Anadolu Meslek Lisesi statüsündedir.

Okul sanayi işbirliğinin en güzel çalışma örneklerinden olan ve sanayii kuruluşlarının istekleri doğrultusunda, alanın amacı kültür ve sanayi şehri Bursa’mızın ihtiyaç duyduğu bilgili ve becerili, tecrübeli itfaiyeci yetiştirmektir.

Alan öğrencileri kültür derslerini okulda, meslek derslerini ise Bursa Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığı tesislerinde tecrübeli öğretmenler nezaretinde bire bir uygulamalı eğitim öğretim şeklinde görmektedirler.

Alanımız halen iki şube şeklinde toplam 55 öğrenci ile eğitim ve öğretime devam etmektedir.Alan şefliğini Ramazan UĞUR yapmaktadır.

100

101

Fotoğrafta görülen Sanayi Mektebi Bandosu, 1906 yılında, günümüzdeki Cumhuriyet Caddesi’nde bulunan eski Paşalar Konağı (Hükümet Binası) önünde. Ön sırada sivil giysili olanlardan soldaki Paskal Pasaro, onun sağındaki de yardımcısı İsmail Hakkı Efendi’dir. İsmail Hakkı Efendi’nin sağında elinde klarnetle görünen bando eri de sonradan bando şefliğine dek yükselecek olan ancak işgal yıllarında Yunanlılarla işbirliği yapan Teofani Efendi’dir.

OKULDA KÜLTÜREL VE SOSYAL YAŞAM OKUL BANDOSU

verilmiyordu. Daha sonraki yıllarda Sanayi Mektebi adı

Mithat Paşa Tuna illerinde açtığı ISLAHHANE adlı

altında ders programları genişletilmiş bir okul açıldı

Sanat Okullarından etkilenerek, 1868 yılında İstanbul’da

ve ilk kez 1897–98 yıllarında Bursa Sanayi Mektebi

da bir örneğini kurdu. Bursa Islahhanesi de 1869 yılında

Bandosu kuruldu. Birçok bina değiştirdikten sonra Hisar

kuruldu. Aslen sanat ve kültür ağırlıklı eğitim amacıyla

Mahallesi’ndeki binasında ilk bando eğitimine başladı.

açılan bu okullarda hiçbir sanat, kültür ve müzik eğitimi

1901–1904 yıllarında Bursa Valiliği yapan Reşit Paşa 1900’lü yılların başında okul bandosu

102

103

Mozart’tan Sihirli Flüt Operası’nın uvertürünü çalabildik.

Takımın umumi icra seviyesi hakkında başka bandolarla kıyaslama yapmak mümkün değildir. Yukarıda arz ettiğim gibi, bu bir hoca ve saat meselesidir. Bandoya meraklı bazı müdürlerin öğleden sonraki atölye saatlerinden birer miktarını da bandoda çalışan talebelere tahsis ettirdikleri olmuştu. O zaman daha iyi bir şeyler yapmak mümkün oluyordu. Sanayi Bandosu dağılınca, çalgılarla notaların Türk Ocağı’na 350 lira mukabilinde devredilmesi kararlaştırılmıştı. Böylece mektep bandosundan kalan boşluğu Türk Ocağı dolduruverecekti. Fakat bu plan gereçekleşmek üzereyken Vilayet Encümeni’nin bir kararıyla çalgılar, kurulmak üzere bulunan tümen bandosuna verildi.”

Bu bandonun günlük konserlerine ait anılarında, öğretmen Kazım Baykal şöyle demektedir: “...Asrımızın başından beri bu bando her akşamüstü Ordu Evi bahçesinin burç kenarına çıkar (o zaman buraya Debboy derlerdi), şehrin Altıparmak semtine ve ovaya nazır olarak müzik yapardı. Zaman zaman da şehir içinde icrayı ahenk gezer; büyüklerinde gelişlerinde bando-müzik ile şenlendirirlerdi... (Çok küçüklüğümüzde, Debboy’dan bu bando müziğinin sesi hala kulaklarımızda çınlar gibi gelmektedir.)”(Bursa Ansiklopedisi c2 syf 394,395, 396)

döneminde bandonun ıslah edilmesi gündeme gelmiş, Bursa’da ilk saksafon çalan Tophaneli Ali Rıza Efendi ve Romanyalı Aleko ile keman çalan Pascal Pasaro da eğitmen olarak okul bünyesine alınmışlardır. Bandonun güç kazanması sağlanmıştır. Birçok değerli sanatçı bu okuldan mezun olmuştur. Bunlardan klarnet çalan Teofani Efendi, Saray Muzikası’na gönderilerek şeflik dersleri almıştır.

Bu dönemde Miralay Mehmet Bey, oldukça varlıklı ve aynı zamanda Vali Paşa’nın kayınbiraderi olduğu için meraklı olduğu bandonun gelişimine dilediği gibi yön verebilmiştir.

Pasaro’dan sonra bando öğretmenliğine, Sanayi Mektebi’nin eski mezunlarından Bolulu İsmail Hakkı Efendi, daha sonra da Teofani Efendi getirilmişlerdir.

3 Nisan 1329 (1913)’da okulun bando öğretmenliğine Mustafa Rahmi Bey; O’nun da 27 Mayıs 1341 (1925)’de ayrılması üzerine ise Hüsnü Ortaç atanmışlardır. Hüsnü Ortaç’ın hizmet süresi üç yıl olmuş; okul bandosu Maarif Vekâleti’nin verdiği emirle 17 Mayıs 1928’de kapatılmıştır.

Okulun son bando öğretmeni Hüsnü Ortaç, bandoya ve kapanışına değin anılarında şunları söylüyordu: “Repertuar bandonun kudretine göre kullanılmaktaydı.

Bandonun kuvveti zaman zaman değişken olmuştur.

Bunda da muallim (öğretmen), imkân ve zaman amildi (etkiliydi). En kuvvetli zamanlarda çalınabilen parçalar malum İtalyan opera fantezileri gibi şeylerdi.

Frerlerden devredilen repertuar matbu (basılı) ve güzel tertiplerdi. Bando için yazılmış albümleri de vardı. Ben repertuarından ancak son zamanlarda istifade edebildim.

kişilerden bandoya seçilirlerdi. Günlük çalgı dersleri 1-1,5 saat sürerdi. Çeşitli metodlar öğretilirdi. Repertuarlar bandonun gücüne göre seçilirdi. İtalyan opera fantazileri ve Mozart’ın Sihirli Fülüt Operası üvertürünü çalabilirlerdi.

Sanat Mektebi Bandosu okul müsamerelerinde ve açık havada, özellikle Ordu Evi bahçesinin burç kenarında konserler verir, halkın geniş ilgisini çekerdi.

Bursa Sanayi Mektebi Bandosu’nda yetişen sanatçılar şunlardır: Şerif Aren: Riyaseti Cumhur Bandosu’nda Bariton (Cumhurbaşkanlığı Bandosu) Necip Göken: Riyaseti Cumhur Bandosu’nda Bariton

Bursa’da küçük bir musiki yurdu açma girişiminde bulunmaları istendi.

1928’den 1932’de Halkevlerinin kuruluşuna kadar Ocak adı verilen bir kurum oluşturularak, Bursa gençliğine hizmet etmiştir. Bursa Türk Ocağı Gençler Orkestrası bu dönemde kurulmuş ve 1929’da küçük bir koro eşliğinde halka ilk konserini vermiştir.

Bu ilk orkestra kurma çalışmalarında, klasik orkestra kadrosuna ulaşılamadı ise de küçük salon grupları oluşturulmuştur.

Sanayi Mektebi eski mezunlarından edinilen bilgilere göre; öğrenciler kendi istekleri ile müziğe kabiliyetli

1932, Bursa Sanayi Mektebinin yetiştirdiği mızıka takımı ile Zehra Budunç

1928 yılında Bursa Sanat Mektebi Bandosu kapatılınca, ulusal bayramlarda ve törenlerde sürekli yer aldığından eksikliği hemen fark edildi ve bu açığı kapatmak üzere Halk Partisi bir şehir bandosu kurmak gerektiğini belirtti. Bu işi Türk Ocağı üzerine alarak, Hüsnü Ortaç Bey ve keman ustası Necati Bey’den

104

105

Mustafa Ural-Riyaseti Cumhur Bandosu’nda büğlü Şevket Yani-Riyaseti Cumhur Bandosu’nda alto Halil Teker-Bursa Şehir Bandosu Şefi (Kaynak: Yelda Nihan Özmutlu Bursa’da Çoksesli Evrensel Müzik) Banu Demirağ’ın Haziran 1999’da Bursa Defteri’nde yayımlanan “Bursa’da Çoksesli Müziğin Gelişimi”

makalesinde Tophane Sanat Okulu Bandosu için şunları yazmıştır: “Bando kısa bir süre sonra düğünlere gitmeye başlamış; okulun gelirinin arttırılmasına çalışılmıştır.”

Okul bandosu sonraki yıllarda tekrar kurularak uzun yıllar okulu temsil etmiştir.

Nizamettin Çakır, Mustafa Evren ve Hüseyin Yurttaş bando ekibiyle, 1980’li yıllar

OKUL MÜZESİ ÇANDARLI İBRAHİM PAŞA HAMAMI

Hatun’a gelir getirmesi amacıyla yaptırılmıştır.

Hamamın 1563, 1569, 1620, 1642 yıllarında muhtelif kısımları onarılmıştır.

1930 ve 1960’lı yıllarda ise harap ve bir kısmı yıkılmış durumdadır. (foto:1-2) Hamam zamanla Alman Alfons’a satılmış, 1979’da tapusu millileştirilmiştir. Onarımı için Bakanlıktan bir milyon lira sağlanmış; Yüksek Kurulun 11-8-1980 tarihli

Mimar Aysel Atabey / Mimar A. Kağan Atabey Hisar Mahallesi’nde bulunan İbrahim Paşa Hamamı, Sadrazam Çandarlı Halil Paşa’nın oğlu ve II. Bayezid’in Sadrazamı olan İbrahim Paşa tarafından, 1485’ten önce eşi Fenarilerden Şah Bey’in kızı Hatice

Foto 1-2: Hamamın 1930 ve 1960’lı yıllardaki hali.

12268 sayılı kararı ile Rölöve Müdürü Hüsrev Taylan’ın

onarım neticesinde foto 2’de kubbede gözüken filgözleri

nezaretinde Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu

kapatılmış ve kubbe üzerleri çimento harcı ile sıvanarak

tarafından soyunmalık kubbesi ve yıkılan kuzey duvarı ve

kurşun görünümü verilmiştir. Üst pencereler ise revzen

diğer kısımları tamamlanarak onarılmıştır. (foto 3-4) Bu

pencere olarak yapılmış olup bu yapılan uygulamanın

Foto 3-4: 1981 yılında Hamamın restore edilmiş hali

106

107

hamam üst pencere uygulama sisteminde olmadığı

Osmanlı Dönemi Yapı ve Malzeme Terimleri Sözlüğü,

anlaşılmaktadır. (Revzen: Eski evlerde ve saray, camii,

sayfa:91, Neslihan Sönmez) Hamamın ahşap kısımları

türbe gibi yapıların alt sıra pencereleri üzerindeki ikinci

okul tarafından hazırlanmış, yalnız Fatih devri mermer

sırada bulunan süslü pencere; kafa penceresi. Kaynak:

kapısı ile iç mermerleri kalmıştır.

ulaşılamamıştır. Bu sebeple gayet sade bir ahşap kapı çizilmiştir. Kurnaların yerleri ve sayısı sıva raspası neticesinde belirlenecektir. Zeminde pis suyun akışını sağlayan kanallar mevcuttur. Zemin mermeri sonradan yeniden yapılmış olsa da kanalların yeri doğrudur. Ilıklık

betonunun kaldırılması ve sıva raspası ile varsa yeri ve ölçüleri belirlenecektir.

Ilıklık bir tam, iki yarım kubbe ile örtülüdür. Yarım kubbeler ve kubbe mukarnaslıdır. (foto:7-8) Ilıklık kapısı plan şeması gereğidir. Ancak görüntü ve detaylarına Foto-7: Ilıklık kubbesi

Foto-5: Soyunmalık-ılıklık arası mermer basamak ve korkuluklar

Foto-8: Ilıklık

Foto-6: Ana giriş kapısı mermer zemin ve set

olduğundan burada kesinlikle şadırvan olduğu anlaşılmıştır. Tek kubbeli soyunmalık mekanından zengin çerçeveli bir kapıyla ve orijinal mermer basamak ve orijinal mermer korkulukla ılıklığa geçilir. (foto:5-6) Bu geçişte duvarın içine doğru büyük bir yarık yapılarak mekanlar arasında ani hava geçişleri engellenmiştir.

Bu düzenleme örneği çok az görülen ustaca bir uygulamadır. (zeminindeki mermerler orijinal mermerleri olup kot gerçek kotudur.) Hamamların geleneksel plan tipine göre bu bölümde tıraşlık-tuvalet olduğu düşünülmektedir. Ancak herhangi bir bulgu olmadığı için çizimde gösterilmemiştir. Uygulama sırasında zemin

Plan Tipi / Albert Gabriel İbrahim Paşa Hamamı orta büyüklükte bir hamam olup tek hamam plan tipindedir. Rölövede H1 mekanı olarak isimlendirdiğimiz mekan soyunmalık mekanı olarak kullanılmıştır. Soyunmalığa büyük bir taç kapı ile girilmektedir. Ahşap kapı okul tarafından yaptırıldığından ve ilk halinin nasıl olduğu bilinmediğinden sade ahşap kapı olarak çizilmiştir. Mekandaki şekiller ve takunyalıklar diğer hamamlarda olduğu gibidir. Mekanın zemini de korunmuş olan orijinal döşemeden anlaşılacağı üzere mermerdir.

Ortada bulunan şadırvanın bazı parçaları orijinal

108

kısmından sonda bulunan kubbeli iki sıcaklığa çapraz kapılardan girilir. Mekanların arasına plan şeması gereği ahşap kapı konulmuştur. Ahşap kapının görüntü ve detayı bilinmediğinden gayet sade ahşap kapılar çizilmiştir. Kapıların üzeri mukarnaslıdır. Batıdaki kare planlıdır ve dört yüzünde iki dilimli nişler bulunur. Kubbesi mukarnaslıdır. Mekanları arasında seki kotları, yerleri ve kanallar zemin betonunun kaldırılması ve sıva raspası ile belirlenecektir. Seki üzerindeki kurnaların yerleri ve sayısı sıva raspası neticesinde ortaya çıkabilir. Mekanda kurna yeri olarak tahmin ettiğimiz kapakların olduğu

yerlere kurna çizilmiştir. Sıcak ve soğuk su lülelerinin yüksekliğinin yaklaşık 85-90 cm de olduğu tahmin edilmektedir. Doğudaki dikdörtgen sıcaklık iki tarafta kemerle genişletilmiş; kubbe ve pandantifler mukarnaslı olarak yapılmıştır. Mekanları arasına seki kotları, yerleri ve kanallar zemin betonunun kaldırılması ve sıva raspası ile belirlenecektir. Seki üzerindeki kurnaların yerleri ve sayısı sıva raspası neticesinde ortaya çıkabilir.

Halvetlerden sonraki bölüm su deposu ve külhan olarak kullanılmıştır. Gözetleme penceresi de bu ebatlarda ve üzerinde bu kemer örgüsü ile görülmüştür. Isıtılan

109

suyun soğumasını kolaylaştırması sebebiyle bu pencerenin bu kadar büyük olamayacağı düşünülmektedir. Külhan içinde bir bölüntü izine rastlanmamıştır. Külhanın içinde olması gereken soğuksu deposu (ısıtılmamış) bölüntüsü görülmemektedir. Sıva raspası ile soğuksu deposu aranmalıdır. Külhanın ortasında bulunan açıklıktan ve kırıktan burada bir kazanın olduğu tespit edilmiştir.

Tonoz çatısı olan külhan (ısıtma yeri) bölümü sıcaklığa bitişiktir. Külhan hamamın altında olup burada hamamı ısıtmak için büyükçe bir ocak bulunur. Ateş burada yanar ve buradan çıkan alev ve duman mermer zeminin altındaki özel yolla ve duvar içlerinden geçerek tüteklik adı verilen bacadan çıkar.

Cehennemlik de denilen bu bölümdeki ocağın dip kısmındaki birkaç kanal, hamamın yıkanma yerlerine kadar uzanır.

Tütekliklerden tespit ettiklerimiz projede gösterilmiştir. Cehennemlik kanallarının kazan altında kalan bölümleri tespit edilip projede gösterilmiştir. Diğer bölümlere girilemediğinden cehennemlik kanalları tespit edilememiştir. Külhanın çatı tonozunda bulunan ışıklık feneri restorasyon geçirdiği zaman kapatılmıştır. Fakat yeri içeriden tespit edilmiştir. Külhanın bacası; rölöve izlerinden ve başka hamam fotoğraflarından tespitlere dayandırılarak yapılmıştır. Odunluk bölümüne

genellikle merdivenle inilir. Merdivenle inilen bölüm aynı zaman da külhanın dış kotudur.

Odunluk bölümünün önceki izleri tamamen yok olduğundan projede gösterilmemiştir.

Bina köşe kotları o dönemde bilinmediğinden rölöve köşe zemin kotları kullanılmıştır.

Hamamın alt pencerelerindeki dökme mozaik sövelerin, sonradan eklendiği ve birbirleri ile uyumsuzluğu tespit edilmiş olduğundan dökme mozaik söveler kaldırılmıştır.

Hamamın kubbelerinde bulunan çimento malzeme orijinal olmadığından ve çatının diğer bölümlerinde oluklu yassı kiremitlere rastlandığından kubbelerde de oluklu yassı kiremit kullanılmıştır. Filgözleri fotoğraflardan tespit edilerek tahmini yerlerine konulmuştur.

Restorasyon aşamasında sayı ve yerleri raspa neticesinde kesinleştirilecektir. Çandarlı İbrahim Paşa Hamamı; Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilerek okulun müzesi olarak kullanılacaktır.

Çandarlı (İbrahim Paşa) Hamamı, 2011

Kaynaklar:

1 Osmanlı Mimarisinde Fatih Devri III cilt Ekrem Hakkı Ayverdi 2 Bir Türk Başkenti Bursa / Albert Gabriel 3 Bursa Hamamları / Elif Şehitoğlu 4 Tespit fotoğrafları 5 Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu hizmet albümü

110

111

KARDEŞ OKUL PROJESİ

okul müdürü Orhan Savaşeri’dir. WABAG firmasından

karşılaşması sağlanmıştır. Bunun yanı sıra

UNESCO’nun Kardeş Okullar Projesi kapsamında

Kulmbach’lı sorumlu şantiye şefi Albert Gareis Bursa ve

politikacılar, vatandaşlar, firmalar, dernekler

Almanya’daki Kulmbach Hans Wilsdorf Schule ile

Kulmbach arasında köprü görevi görmüştür. Kulmbach

vs. de bu projeye dahil olmuştur.

Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi 1985 yılında

Hans Wildorf Schule meslek okulları müdürü Peter

kardeş okul projesini başlatmıştır. O yıllarda WABAG

Josch, Hartmut Schüberth, Werner Eschenbacher da bu

UNESCO Kulübü kurularak Cumalıkızık’taki

firmasında çalışan mimar Çetin Özdoruk, Erdem Saker

projede aktif rol oynamışlardır. İlk buluşma 27 Mayıs 1985

ortak proje evi üzerinde çalışılmaktadır.

ile iyi ilişkiler içerisindedir. Erdem Saker o tarihte Bursa

tarihinde Bursa’da Mudanya iskelesinde gerçekleşmiştir.

Devlet Su İşleri’nde yöneticidir ve Tophane Endüstri

1988 yılında da staj çalışmaları başlamıştır.

1999’da Kulmbach’da kardeşlik protokolleri

Meslek Lisesi ile bağlantıları O kurmuştur. O dönem

Her iki şehirde de (Bursa ve Kulmbach)

29 Ekim 1998 yılında Bursa ve 3 Temmuz

imzalanmıştır. 2010 yılında da Bursa’da 25. yıl kutlamaları gerçekleştirilmiştir.

Kulmbach Hans Wildorf Schule meslek okulunda toplantı halinde, 1986

Orhan Savaşeri’nin Kulmbach Hans Wildorf Schule meslek okulunda toplantı halinde, 1986

Orhan Savaşeri ve Werner Eschenbacher kardeşlik sözleşmesini imzalarken, 1992

UNESCO Proje Okulları olarak ilk hedef kültürler

ve gittikleri yerlerde edindikleri tecrübeleridir.

arası öğrenmeyi sağlamak ve yabancı bir kültürü şahsen

tanıyarak

kuvvetlendirilmesine

Büyükşehir Belediye binasında imzalanan kardeşlik

katkıda bulunmaktır. Değişim projesinin odak noktası

sözleşmesi ile de resmileşmiştir. 25 yılda 38 değişim

öğrencilerin ev sahibi ailelerde, staj yaptıkları firmalarda

çalışması ile yaklaşık 1000 öğrenci ve öğretmenin

dünyadaki

barışın

112

1985 yılında başlayan kardeşlik 8 Haziran 1992 yılında

113

TOPHANE UNESCO GENÇLİK DERNEĞİ

konularda kurslar vermiş; böylece yaşadıkları köyde

SPOR KULÜBÜ SATRANÇ TAKIMI

Tophane Endüstri Meslek Lisesi bünyesindeki

ekonomik kazanç elde ederek, tarihi öneme sahip

öğretmen, öğrenci ve mezunların 1998 yılında kurmuş

yerleşkenin kaderine terk edilmesine mani olmuştur.

5000 öğrencinin öğrenim gördüğü toplam altı okulu içinde barındıran Tophane Endüstri Meslek Lisesi bu potansiyelden hareketle 1995 yılında spor kulübünü kurmuştur.

Futbol, voleybol ve basketbol branşlarının yanı sıra Bursa ilinde satranca olan ilgiden dolayı satranç branşı da aynı yıl açılmıştır.

Satranç branşının açılmasını takiben derhal müsabakalara katılan kulübümüz 1995-2003 yılları arasında Türkiye Satranç 2. liginde mücadele etmiştir.

2004 yılında 170 kulüp arasından 2. Lig Şampiyonu olarak Türkiye Satranç Süper ligine katılmaya hak kazanmıştır.

oldukları dernek; kültür, eğitim vb. alanlarda

Kardeş okul çalışmalarına da destek veren dernek

çalışmalar yapmakta ve sivil toplum örgütlerine

Kulmbach UNESCO Club ile birlikte yıkık bir köy

örnek teşkil eden çalışmalara imza atmaktadır.

Kurucuları

arasında

Orhan

evini satın almış; restorasyon ve dekorasyon

Savaşeri,

Erdem Saker, Oya Bozkurt, Zeki Baştürk,

çalışmalarını üstlenerek 2010 yılında açılışını

Mümin Ceyhan ve Bilge Topuz gibi isimler

yaptıkları

bulunan dernek özellikle Bursa’mızın 700 yıllık

‘yaşayan

müze

ev’

projesini

üyelerinin de desteğiyle hayata geçirmiştir.

Osmanlı Köyü olan Cumalıkızık’ta yapmış olduğu

Derneğin başkanlığını yine bir Tophane Endüstri

projelerle ilk kez tarihi köye sahip çıkarak köylülere el

Meslek Lisesi mezunu olan Birol Mesut yapmaktadır.

sanatları, pansiyonerlik, ev yemekleri, el dokuması gibi Cumalıkızık’ta Tophane UNESCO Gençlik Derneği tarafından restore edilen evin içi, 2010

Takımımız genç ve yetenekli oyuncularla deneyimli yabancı Profesyonel oyuncuların bir arada mücadele ettiği Süper Satranç Liginin en dinamik ve renkli takımlarındandır.

Genç oyunculara verdiğimiz önem neticesinde Milli takıma oyuncu yetiştiren bir kulüp olmanın haklı gururunu yaşamaktayız.

Milli Takıma Yetiştirilen Oyuncular * Batuhan Daştan, 12 yaş Dünya 3.sü Kendi Yaş grubunda Türkiye şampiyonu. * Suna Sanal, 16 yaş kızlar milli takım oyuncusu * Burak Komut, 16 yaş erkekler milli takım oyuncusu * Ege Çelik, 10 yaş erkekler milli takım oyuncusu * Mert Yılmazerli, 16 yaş erkekler milli takım oyuncusu * Selen Sop, 16 yaş kızlar milli takım oyuncusu

Cumalıkızık’ta Tophane UNESCO Gençlik Derneği tarafından restore edilen ev, 2010 Necmettin Korkmaz, Batuhan Daştan (Dünya 3.sü), Mustafa Bayır

114

Spor Kulübü Satranç Takımı

115

SÖZLÜ TARİH

RECEP ALTEPE

116

17.01.1959 Bursa, Elmasbahçeler Mahallesi’nde

oluyorduk. Okula aidiyet duygusu oldukça yüksekti. Sınıf

doğdum. İlkokulu Demirtaşpaşa İlköğretim Okulu’nda

ve atölye ortamı ayrı, değişik anılarla dolu idi. Sınıfımızda

okudum. 1973 yılında Tophane Sanat Okulu Torna-

zor branş olmasına rağmen 5 kız öğrenci vardı. Bizlere

Tesviye Bölümü’ne kayıt oldum ve 1976 yılında da mezun

atölye çalışmalarında bu arkadaşlara destek vermek,

oldum.

yardımcı olmak görevi düşüyordu. Bazen hafta sonları

Bursa çevresinde oturan arkadaşlara misafir oluyorduk.

Müdürümüz Orhan Savaşeri’ydi. Atölye hocalarımız

ise Tahsin Altındiş ve Nurettin Akbal’dı.

Sınıf başkanı Mustafa Doruk’ta bizi Konaklı

Köyü’ne misafir ederdi. Ali Özdemir, Bünyamin

Okul tam gün eğitim verdiği için arkadaşlıklar

daha kuvvetli ve yaşanan olay ve anılar daha

Kıvanç’ta

çok oluyordu.

Bahçelerde, tarlalarda güzel zaman geçirirdik.

Arkadaşlarımızla öğlen tatili esnasında,

Kuvvetli arkadaşlık ilişkileri vardı. Spor yapmak,

fabrikalarda ki çalışma ortamlarında, spor

top oynamak için boş arsalar o zaman daha çok

karşılaşmaları gibi etkinliklerde, bolca birlikte

sayıda mevcuttu tesis diye bir şey aramıyorduk.

117

Barakfakih’te

misafir

ederlerdi.

FAİK KAYMAZ Ben bu okula 1977 yılında geldim; sınavına girdim.

Daha sonra da başka bir okula gittim ve bir sene de orada okudum. Ertesi sene tekrar Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nin sınavlarına girdim; ancak bölümümü bilinçli bir şekilde seçtiğimi söyleyemem. Arkadaşlarımın söylediklerine göre istemediklerimi eledim; okuduğum bölümse ilk tercihimdi.

Lise 1’de notlarım gayet iyiydi. Hocalarım benden memnundu. Hatta Teknik Lise’ye geçme ihtimalim vardı; fakat 1978’li yıllar sıkıntılı yıllardı; bu sıkıntılı yıllarda Teknik Lise dört yıl olduğu için dört yıl okumayı göze alamadım.

Onun için endüstri meslek lisesine devam etmeyi daha uygun buldum. Üçüncü yılımın sonunda, 1981’de ihtilal oldu. Mezun olduğum aynı sene üniversiteyi kazandım.

O yıllarda kendi sınıfımdan beş arkadaş üniversiteyi kazanmıştı; ben de onlardan biriydim. Üniversiteden mezun olduktan sonra Zonguldak Endüstri Meslek Lisesi’nde çalıştım. 17 Eylül 1992 yılında da Tophane

Endüstri Meslek Lisesi’nde öğretmenliğe başladım.

1997 yılına kadar öğretmen olarak görevime devam ettim. 1997 yılının Ağustos ayında müdür yardımcısı olarak göreve başladım, tabi kendi okulum olduğu için daha çok sahipleniyordum ve akşam 19.00-20.00’ye kadar çalışırdım. Yine müdür baş yardımcımızın emekli olmasıyla 2008 yılında vekaleten müdür baş yardımcılığını yürütmeye başladım. O görevi öğretmenimden devralmıştım. Bu okulda öğretmenlerimle birlikte çalıştım. Halen şu anda okul müdürlüğü yaparken de öğretmenlerimden bu okulda öğretmen olanlar vardı.

Mezun olan ve halen bu okulda teknik öğretmenlik yapan elli iki tane meslektaşım var. Okulun idaresinde müdür, müdür başyardımcısı ve üç tane de müdür yardımcısı Tophane Sanat Okulu’nun öğrencisi. Sahiplenme duygusunun son derece mükemmel olduğunu; bu okula kendi evleri gibi baktıklarına eminim. Diğer arkadaşları da asla ayırmıyorum. Onlarda okulumuza son derece sahip

118

anlamda çok sıkıntı çekmedim, atölyelerinden sonuna kadar faydalandık.

Yine meslek derslerinde özellikle atölyelerde bir yardımlaşma da söz konusudur; birinin başladığı işi diğeri tamamlar. Biri zorda kaldığı zaman diğer arkadaşı yardımına koşar. Ben döküm bölümü mezunuyum.

Döküm bölümünde aniden bir potanın devrilmesi esnasında; bir arkadaşımı kurtarmak için kendimi ateşin içine attığımı hissediyorum ama nasıl attığımı da hiç hatırlamıyorum. Öğrenciyken genelde Kültür Edebiyat Kulübü’nü seçerdim. Çarşamba günleri öğleden sonraları komple kültürel faaliyetlere ayrılırdı; şu andaysa bu tür etkinlikler yapamıyoruz; çünkü okulun kapasitesinin tam iki buçuk katı öğrenciyi okutuyoruz. Bu tür etkinlikler için de yeterli zaman ayıramıyoruz.

Orhan Savaşeri döneminde öğrenciydim. Biz ihtilalin arifesinde okuduk. O yıllarda Orhan Bey bir ağabey gibi herkese yaklaşırdı. Bütün öğrencileri koruyup, kollardı. Baktığımız her yerdeydi. Sabah geldiğinizde bir bakarsınız üst bahçede, sonra bir bakarsınız sizin gideceğiniz yere o çoktan gitmiş, kontrol ediyor.

Ben, bu okula öğrenci olarak geldim. Üniversiteyi bitirdikten sonra 1992 öğretmen, 1997 yılında da müdür yardımcısı olarak görev yaptım. Daha sonra da müdür başyardımcısı, şimdi de müdürüyüm. Yani çıraklıktan, müdürlüğe… Okulun her kademesinde görev yaptım. Bu anlamda duygularımı sözle ifade edemem ki.

Sibel Gök tarafından 21 Nisan 2011 tarihinde görüşülmüştür.

çıkıyorlar. Biz okulumuzda üç yıl okuttuğumuz 17-18 yaşındaki gençlere; “siz artık Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nin bir ferdisiniz” diyoruz. Okulumuza baktığımız zaman özellikle meslek dersi öğretmenleri 20-25 yıl bu okulda çalışıyorlar. Kültür dersi öğretmenlerimizde yine uzun müddet okulumuzda görev alıyorlar.

Onlarda okulumuzu en güzel şekilde temsil ediyorlar.

Okulumuzun üniversite sınavındaki başarısı tamamıyla kültür dersi öğretmenlerimizin başarısıdır. Geçen yılki üniversite başarısına bakıldığında Bursa’daki diğer tüm teknik liselerinin önünde yer alıyoruz.

1978 ve 1981 yılları arasında Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nde okudum. O yıllarda öğretmenlerimiz ödev verdiğinde kütüphanelerde yer bulunmazdı. Şu anki Tayyare Kültür Merkezi’nin altında bir kütüphane vardı, orada sıraya girerdik, sabah erken gelenler kütüphaneye girebilirdi. Bunlar şanslılardı; şanssız olanlar ise dışarıda beklerdi. İçeriden bir kişi çıkar da; bir sandalye boşalırsa; o kişi içeriye alınırdı; ancak o yıllarda bile okulumuzun bir kütüphanesi vardı, hocamız Orhan Savaşeri’nin katkılarıyla kütüphane sürekli açık tutulurdu.

Biz Tophane Endüstri Meslek Lisesi öğrencileri olarak bu

119

ORHAN SAVAŞERİ ile sürdürdü. 9 takdirname, 31 teşekkür sahibi Orhan Savaşeri, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Resim ve Tekstil Bölümünde, Teknik Resim dersleri okuttu. Aynı zamanda “Mesleki ve Teknik Öğretim İdarecileri İçin El Kitabı” komisyon ve Milli Eğitim Şurası üyesidir.

Orhan Savaşeri okula gelişini ve anılarını şöyle anlatmaktadır: “Tophane’ye 1971 yılında geldim.

Elazığ’daki görevimden beni Tophane’ye Elazığ valisi uğurladı. Geldiğimde bana yemek tertip edilmişti.

Cahit Karatepe Makine Ressamlığı Bölüm Şefi; Hakkı Işık Tesviye Bölüm Şefi; müdürü sarhoş edelim diye düşünmüşler. Çok güzel zamanlardı. Öyle güçlü bir ekiple çalıştım ki, ben o yüzden çok mutlu bir insanım.

O zamanlar Ortapazar Caddesi’nde 27 tane evi istimlak ettik. Okulu büyüttük. Çok tehditler aldık; ev teklif ettiler… daha neler neler.

Orhan Savaşeri, 1935 yılında Gaziantep’te doğdu. İlköğrenimini Gaziantep’te, ortaöğrenimini Kilis Ortaokulu ve Gaziantep Erkek Sanat Enstitüsü’nde yaptı. 1958 yılında Ankara Teknik Yüksek Öğretmen Okulu Ağaç İşleri Bölümü’nden mezun oldu.

Sırası ile Ağrı Erkek Sanat Enstitüsü Ağaç İşleri Öğretmenliği ve Müdür Yardımcılığı (1956), Giresun Erkek Sanat Enstitüsü Ağaç İşleri Öğretmenliği ve Atölye Şefliği (1960), Gaziantep Erkek Sanat Enstitüsü Teknik Müdür Yardımcılığı (1963-1971) görevlerinde bulundu.

Aynı anda 2 yıl süreyle Elazığ Mimarlık Mühendislik Akademisi Başkan Vekilliği görevini yürüttü. 1971 yılında Bursa Tophane Anadolu Teknik Lisesi/ Teknik Lise/ Endüstri Meslek Lisesi/ Akşam Pratik Sanat Okulu müdürlüğüne atandı. 3,5 yıl okul müdürlüğünün yanı sıra Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğünü de başarı

120

Tesviye atölyesini o zaman yaptık. Karşısında mescit vardı. Bugün aynı yerde kitabesi vardır. Kazım Baykal o yazıyı yazdı. Hamamı da onlar onardılar. Çok güçlü bir kadroyla çalıştım dedim; mesela okula en büyük katkıyı Seyfi Bey yapmıştır. Okulun kütüğünü arşivleyen O’dur. Seyfi Tüfekçioğlu. Cahit Bey benim hocamdır. Mobilya bölüm şefi. Çok iyi hocaydı.

Dacı vardı. Selahattin Dacı. Türkiye’de isim yapmış bir modelcidir. Türkiye’de kayak yokken kendi kayaklarını yapmıştır. Türkiye’de teknik resim denince akla gelen isim İhsan İlsev’dir. Tek kötü alışkanlığı çok sigara içerdi.

Yine onların şefi Süleyman fevkalade bir insandı. Kitap gibi yazı yazardı.

Bizim vakıf üyelerimiz Tonguç Özkan, Hüseyin Özyavuz N bloğu okulumuza kazandırdılar. Eski Bursa evininde içinde olduğu teknik resim atölyeleri, onların ders tahtaları gibi. Mezunlar gününde N bloğun açılışını yapmıştık.

Otoparkın yapımında Erdem Saker hafriyatını yapmıştı.

O’nun Cumalıkızık’ta da çok emeği oldu. Vatandaşın

eğitimi ile ilgili çok çalıştı. Eşi de öğretmen olduğu için kadınların el emeklerini değerlendirmelerini sağladılar.

Orada bir atölye açtık. Bizdeki fazla makineler oraya götürüldü. Köylüler imalat yaptılar.

Yine sosyal tesisi çamların arasına yaptık. O zaman için yapılan tek sosyal tesistir. Ovaya karşı öğretmenler odasını yaptık. Odayı bölmek istemedik. Buzdolabını Celal Beysel bağışlamıştır. Odaya fotokopi makinesi koydum. Almanya’da görüp öğrendiklerimizi uyguladık.

Okulun bahçesindeki çeşme müteahhit Hızır Bey’in (Hızır Kızıltepe’nin) hayratıdır. Okula zararına yapmıştır.

Biz okulu çok sevdik. Yemek hazır olunca aşçımızla birlikte yemeği tadar; dağıtımını kontrol ederdik. Şimdilerde yapılmıyor sanıyorum.

Bir dönem Milli Eğitim Müdürlüğü’ne vekalet ettim.

Orhan Taşanlar’ın isteğiyle 150’den fazla Atatürk büstünü kasabalara, köylere kazandırdık. Milli Eğitim, Tayyare binasındaydı. 4 muavini vardı. şimdi 14 tane var.

Konservatuarın nota sehpaları Tophane’de yapılmıştır. Avni Akyol’un Milli Eğitim Bakanlığı sırasında Bursa’da 8 lise vardı. Bunlardan bir tanesi meslek lisesiydi.

Hürriyet Lisesi’ni de düz lise olarak düşünüyorlardı.

Sayın bakana meslek lisesi olmasını önerdik; kabul etti; meslek lisesi oldu. Yine Orhaneli Sanat Okulu’nun kuruluşu için beni görevlendirdiler. Gazi Üniversitesi’nden teklif aldım ama kabul etmedim.

Tophane bizim hayatımız oldu.”

Böylesine yoğun bir çalışma içinde bulunan Orhan Savaşeri, birçok esere de imza attı. 10.sınıf Ağaç İşleri Bölümü İş ve İşlem Yaprakları; 11. sınıf Ağaç İşleri Bölümü İş ve İşlem Yaprakları,

121

verdiler.

Orhan Savaşeri, öğretmene hizmet konusunda da önemli işler başardı. Öğretmenler için her türlü rahatı, huzuru ve kolaylığı sağladı. Bunlar arasında öğretmen odası, sosyal tesis, otopark, bilgi işlem merkezi akla ilk gelenler arasındadır.

Ufku oldukça geniş olan Orhan Savaşeri, Tophane Endüstri Meslek Lisesi’ni uluslararası alana taşımıştır. 1985 yılında başlattığı kardeş okul çalışmaları bugünde aynı coşku ve istekle sürdürülmektedir. Almanya’nın Kulmbach kentindeki Hans Wilsdorf Berufe Schule ile karşılıklı olarak başlatılan kültürel çalışmalar, Unesco örgütü tarafından da desteklenmektedir. Kardeş Okul çalışmaları sayesinde onlarca öğretmen ve yüzlerce (450 Alman ve Türk öğrencisi olmak üzere) öğrenci yurt dışına çıkma olanağı buldu. Ülkeler karşılıklı olarak birbirlerinin tarihsel, kültürel ve doğal güzelliklerini tanıtmış oldu. Bu çalışmalar daha sonra Tophane Gençlik Derneği’ne dönüştü.

Kardeş Okul çalışmalarının bir yararı da Cumalıkızık Projesi oldu. Kardeş okulun yöneticilerinin desteğiyle Cumalıkızık Projesi dünyaya tanıtıldı. Tarihi mirası koruma yönünde çok olumlu adımlar atıldı.

Hizmetleri ve eserleri saymakla bitmeyen, birçok ilki gerçekleştiren meslek ve teknik eğitimin duayeni Orhan Savaşeri 1 Temmuz 2000 tarihinde yaş haddinden emekliye ayrıldı. Bu alandaki çalışmalarını emekli olarak da halen sürdürmektedir.

Selma Güler ve Birol Mesut tarafından hazırlanmıştır.

Meslek ve teknik öğretim dalında uzmanlık ve danışmanlık düzeyine ulaştı. 1985 yılında uygulamaya konulan “Lise Mezunlarına Meslek Edindirme” çabalarına öncülük etti. Lise mezunlarına 2 yıl eğitim vererek meslek lisesi diploması verildi. Bu mezunlara fabrikalarda çalışma olanağı sağlandı. Meslek fark sınıfı adıyla yürütülen bu uygulama bugün de başarılı bir biçimde sürmektedir. Milli Eğitim Bakanlığının “ Tam Gün Tam Yıl” uygulamasına uygun olarak sürdürülmektedir.

1971 yılında Bursa’ya geldiğinde tek olan (Tophane Endüstri Meslek Lisesi) Meslek Lisesinin çoğalmasını sağladı. Sırasıyla Demirtaşpaşa Endüstri Meslek Lisesi, Hürriyet Endüstri Meslek Lisesi, Atatürk Endüstri Meslek

OSANOR Okul Sanayi Ortaklaşa Eğitimi O’nun başlıca eserleri arasındandır. Ayrıca 300’ü aşkın ders kitabının amaç, içerik ve yönteminin hazırlanışına katıldı. Yüksek Danışma Kurulu’nda Okul-Sanayi Ortaklaşa Eğitimi ile ilgili tebliğ sundu.

Eğitim yaşamı süresince Okul-Sanayi ilişkilerinin geliştirilmesi ve işbirliğinin arttırılması için çaba gösterdi.

Bu çabaların projelenmesine (OSANOR), projenin uygulanmasına ve yaygınlaşmasına öncülük etti.

OSANOR projesinin daha sonra işletmelerde Meslek Eğitimi adıyla yasalaşması ve bu yasanın yurt düzeyinde tüm meslek liselerinde uygulanması için girişimlerde bulundu.

Orhan Savaşeri öğretmenler odasında, 1970’li yıllar

Lisesi, Mimar Sinan Endüstri Meslek Lisesi, Ali Osman Sönmez Endüstri Meslek Lisesi, Coşkunöz Anadolu Meslek Liseleri’nin projelendirilmesinde, yapımında ve yaygınlaştırılmasında katkı da bulunmuştur. Ders Geçme ve Kredili Sistemin pilot uygulamasına ve yönetmeliğinin hazırlanmasına liderlik yaptı.

1989 yılında unvanlarına “ Yılın Öğretmeni” unvanını ekleyen Orhan Savaşeri daha birçok ilke imza attı. “Öğretmen İşi” adı altında kültür ve meslek ayrımı yapmadan tüm öğretmenlerin yıl sonunda teslim etmek üzere çalışma yapmalarına olanak sağladı. Türkiye’de ilk kez gerçekleştirilen bu çalışmada öğretmenler yıl içinde çalışmalarını sergileme fırsatı buldular. Öğretmenler hem kendilerini yenilemiş oldu, hem de okula örnek ürünler

122

123

MEHMET ÇALLI

1960’da Tophane’ye girdim. Mezun olduktan sonra

yapacağı bütün her şeyi bu okul yapıyor. Yunanlılar

üniversite için dışarıya gittim. Yıldız Teknik’te makine

da işgal döneminde bazı atölyeleri tamirhane olarak

mühendisliği okudum. Mezun olduktan sonra 1975’te

kullanmıştır.

gelip burada öğretmenliğe başladım. 36 senedir

okulumda öğretmenlik yapıyorum. 15 yıldır da bölüm-

bir okuldur. 20 sanayi bölgesinin olduğu günümüzde ilk

alan şefiyim.

sanayi bölgelerinin oluşumunda; kurucuları, geliştirenler

hepsi Tophane mezunudur.

Okul bu semte taşınınca bu ismi almıştır. Daha önce

Tophane, Bursa sanayisine kalifiye insan yetiştiren

29 Mart 1868 yılında ilk defa Muradiye’de 8-10 öğrenciyle

eğitime başlayan okul, daha sonra aşağı yukarı 10-15

giderdik.

yer değiştiriyor.

Demirtaşpaşa da bize bağlıydı. İhtiyaçlar çoğalınca

ayrıldı.

Kurtuluş Savaşı’nda da okul faaliyetine devam etmiş.

Öğrenciliğimizde Demirtaşpaşa’ya ders görmeye Atölye

derslerimizi

burada

yapardık.

Yanımızdaki askerler Bey Sarayı’nın sonunda delik

açmışlar. Askeriye ile Sanat Okulu sürekli irtibat halinde

yaptım. Müzik kolunda çalıştım. Müzikte iyi değildim. Kola

olmuş. Bilgi işlem merkezi ve kütüphane binasının

girersem daha iyi olacak dedim. Son sınıfta da öğrenci

olduğu yer. İstiklâl Savaşı’nda askeriyenin burada

başkanlığı yaptım. Öğretmen olarak da projede çalıştım.

124

Öğrenciliğimizde çok sosyal faaliyet vardı. Ben izcilik

Megev gibi... En büyük arzum kendi bölümümün başına

ilişkileri bölümü o zaman müracaatları nasıl eleyeceklerini

geçmekti. 11 sene atölye şefliği yaptıktan sonra 15

düşünürken, Tophaneli olanları ayırıp hepsini işe almışlar.

senedir de bölüm-alan şefliğine devam ediyorum.

Başvuran Tophaneliler, sınav yapılmadan işe alınmış. Bu

okulun yetiştirdiği öğrencilerin seviyesini anlamak için iyi

Benim başladığım yıllarda bizim bölümde iki sınıf

vardı. Okul teknik alanda geliştiği için tesviye, makine

bir örnek diye düşünüyorum.

bölümlerinde çok öğrenci olurdu. İş güvencesi daha

yüksek bölümler 40 kişi; diğer bölümler 20 kişiydi.

Bütün

çalışmalar

Bizim okulun başarısı diğer okullara göre her zaman

Biz okulda gelişmiş, çağdaş teknolojiyi uyguluyoruz. bölümlerde yapılıyor.

CNC

yani

bilgisayar

Günümüzde

mezun

destekli ünlüler;

yüksektir. Öğretmen kadrosu hep güçlü olmuştur.

İnoksan, Çoşkunöz saymakla bitmez. Sanayinin yarısı

Başarılı insanlar başarılı öğrenciler yetiştirir.

bizimle ilgilidir. Öğrenciler, arkadaşlarımız...

40’lı yıllarda çeşitli bakanlar okulumuzu ziyaret etti. O

Toplam kalite çalışmalarımızla ilgili ödüllerimiz var.

zamanki meclis başkanımızın da ziyareti var. En önemlisi

Biz kendi bölümümüzde en son Türkiye birincisi olduk.

o yıllarda; İsmet İnönü’nün ziyareti. Bütün atölyelerimizi

Birinci olmadığımızda 3. oluruz.

gezdi. Çeşitli yerlerde resimleri var. Tesviyeden çıkarken

çekilmiş resmi var. Sonra yine 1950’lerde çeşitli

mazisi vardır. Bizden sonra kurulan okullarda Tophane

bakanlar var. 1966 yılında dönemin Cumhurbaşkanı

Cevdet

Sunay

teknik eğitim sergisine gelmişlerdi.

Okulumuzdan mezun milletvekilleri (kimisi benim arkadaşlarım) zaman zaman

ziyaretlerde

bulunurlar.

Milli Eğitim Bakanı Turhan Tayan’ın ziyareti var. Milletvekili çok var; Fahrettin Gülener, Hamdi Üçpınarlar, Şemsettin Şen bunlardan.

Daima başarıyı yakalamak için

çalışıyoruz. Mesela hep öğrencilere anlatırım; bir sene Tofaş’a 1000 kişi eleman alacaklar. Fabrikanın insan

125

Tophane’nin ayrı bir özelliği vardır. Tarihten gelen bir

elemanları da vardır. İnsan severek yaptığı işe doyamıyor.

Ben 36 sene severek çalıştım. Arkadaşlarla yazın da stajlar yaptırıyoruz. Fabrikalara öğrenci gönderiyoruz.

Ben gittiğim seminerleri tatil olarak değerlendiriyorum. Üniversite stajımı Merinos’ta yaptım. Ama lisede yaptığım talaşlı imalat çalışmam kabul edildi.

Tophane kurulduğundan beri bünyesindeki bölümlerde o mesleğin en iyilerini içine alarak, ders verdirmiştir.

Terzihanede ilk hoca, Ermeni bir vatandaştı. Fescilik ve külâhçılığı yürütmüştü. Kundurahaneyi ise Yahudi bir vatandaşımız oluşturmuştu.

Marangozhane

kurulduğunda Dimitri Efendi diye bir Rum görev almış. Demirhane için Fransa’dan eleman getirilmiş.

Cumhuriyetten sonra mesleki deneyim için öğretmenler yurtdışına gönderilmiş.

Devlet su işlerinden de, mühendisler çeşitli derslere giriyorlardı. Sanayiciler; teknik okullara derslere geliyorlardı. Kendi kadrolarına öğretmen yetiştirince ihtiyaç kalmadı.

Eğitim binası okul ilk kurulduğu yıllarda hastane tarafı yanı yolun alt tarafındaydı. Köprü 1970’den sonra yapıldı.

Konferans salonumuzun olduğu binanın bulunduğu yerde 2-3 çoklu ev vardı. Sonra o bina yapıldı. Aradaki cadde Arnavut kaldırımıydı. Teknik Lise binası Metal İşleri Bölümü’nün olduğu yerdeydi.

126

FAHRETTİN GÜLENER

1955 Kosova göçmeniyim. 5 yaşında babam

bir disiplin denebilir ama hepsinden Allah razı olsun.

sobacı Vehbi ustayla birlikte Bursa’ya göç ettim. İlkokul

Birincisi torna tesviye, dökümcülük, marangoz, mobilya,

çağlarında babamın yanında çalışmaya başladım.

model atölyesi, elektrik, galvano gibi dallarda yarımşar

İlkokulu bitirdikten sonra 1962 yılında Tophane Endüstri

dönemlik eğitim aldım. 1965 yılında Türkiye’de ilk defa

Meslek Lisesi öğrencisi oldum. 1962-1963 döneminde

sanat okullarında kurulan Kalıp Atölyesi’nin öğrencisi

yarım gün atölye, yarım gün eğitim modeliyle; yarım

oldum. Bu atölyeyi kuran Aydın Aycan halen Datça’da

sömestri her meslek değişimi yoluyla ortaokulu bitirdim.

hayatını sürdürüyor. Kalıpçılık endüstrisinin varlığı her

Ortaokulu bitirdikten sonra usulen bir imtihan yapılır ve

ülkenin öncelikli kazanımıdır. Bu yüzden Aydın Aycan

lise tahsilini hangi meslek dalında yapması gerektiğine

çok önemli bir iş yapmıştır.

dair bir yön seçilirdi. 3 yıl ortaokul eğitiminden sonra

lise tahsilimi de 3 yıl yaptım. 68 yılında mezun olup

beceri ve fikir sahibi olduk. Hangi meslek eğitimi aldıysam

üniversite hayatıma başladım. Ancak benim hayatımı

o günün tabiriyle yıldızlı on aldığımı hatırlıyorum. 1962-

şekillendiren o günkü adıyla Mektebi Sanayi’nin orta 1,

1963 döneminde tesviyede gerçekten elimiz kırık; elimiz

2, 3. sınıflarıdır. Çünkü çocuk halimizle bize ilk terbiyeyi

işe hazır başlamanın avantajını yaşadık. İş temrinlerini

ve ilk disiplini veren o dönemki hocalarımızdı. Biraz sıkı

çok hızlı yerine getiriyorduk. Çok kaliteli bir işçilikle ve

127

Tophane’de meslekleri tanıdık. Meslekler hakkında

kaliteli bir sunumla hak edilmiş yıldızlı on alıyorduk. Benim atölye öğretmenim Kemal İşbilen’di. Fahri Bey, Vecihi Bey vardı. Tesviye atölyesinin bu değerli öğretmenleri bize mesleki eğitimi ne kadar iyi aktarıyorlarsa; aynı zamanda her fırsatta iş ahlakını ve disiplinini de aynı kalitede aktarıyorlardı.

Doğru insan olmayı, milliyetini, milletini seven insan olmayı o günkü kültürle bize çok güzel aktarmışlar. Şunu hatırlıyorum: İkinci devre marangoz atölyesine başladık. Marangoz atölyesinde de Cahit Hoca vardı. Mahmut Kızıltunç aynı zamanda döküm atölyesinin şefiydi ama bize marangoz el takımlarını tanıtıyordu. Bu el takımlarındaki zenginliği bu güne kadar hiçbir fabrikada, hiçbir atölyede, hiç bir okulda görmedim. Bize tüm o el takımlarını tanıttılar, ayar yapmayı öğrettiler, talaş kaldırmayı, vücudunu yormadan çalışmayı öğrettiler. Çok güzel bir iş disiplini ve iş terbiyesi aldığımı hatırlıyorum. İlk iki aylık eğitimin sonunda kırlangıç geçme dersine geldik. Kırlangıç geçmeye ait bir örnek yaptırdılar. Basit bir örnekti ancak açılarını iyi hesaplayarak çalışılması gereken bir çalışmaydı. Çok güzel bir şey yaptım.

Cahit Hocam hemen beni aldı; o günün şartlarında dikiş kutusu, para kutusu, takım kutusu olarak kullanılabilecek, defter yaprağı ölçüsünde, derinliği 5 cm olan bir kutu

128

olduğumu söyleyebilirim. Çünkü o yıllarda üniversitelerde bile böyle bir ders yoktu.

Ben Elmasbahçeler’de oturuyordum.

Elmasbahçeler’den Tophane’ye yürüyerek gidipgelirdim. Ortaokul ikinci sınıftan itibaren Yeşilay kulübüne üyeydim. Sigara içmiyordum ve içenlerden de kaçıyordum. Sonra gezi inceleme kolunda başkanlık yaptım. Derken kendi aramızda onaylanmamış bir roketçilik kulübü kurduk. Hocalara “biz roketçiyiz” dedik; ama hocalar “hadi oradan siz neyle roket yapacaksınız” dediler. 5-6 arkadaş hidrojen gazı elde edip; onu tüplerde saklayıp; metal borular ve üzerinde külahı, konisi, ayakları olan bir takım aygıtlar yapıp, uçuruyorduk. Tabi bir gün evde halının yarısını yaktık. Bu macera da öylece

yaptırdı. Kutunun dört tarafında kırlangıç geçme var.

Ben kutuyu hatırladığım kadarıyla iki günde bitiriverdim.

Hocama götürdüm; “Ben seni atölyede arıyordum, sen neredeydin?” dedi. Atölyede olduğumu söyledim. Sonra arkadaşlara sordu; onlarda benim atölyede kafamı eğip çalıştığımı söylediler. Sonra kutuyu aldı baktı baktı…

“Oğlum ben sana ne diyeyim. Bu kutuyu ben yapmaya kalksam bu kadar güzel yapamam. On vereceğim ama öyle on da yok. Sana not falan vermiyorum; al kutuda senin olsun” dedi. O kutu hala bende… Ayrıca bir Amerikan cipinin aynısını aklımda kaldığı şekliyle ahşaptan yaptım.

Bir yıl sonra döküm atölyesinde eğitim aldım.

Ortaokul son sınıfta tesfiyehaneye geldim. Orada torna, freze, planya tezgahlarını öğrendim. Liseye geçince hocaların hepsi beni kendi bölümüne almaya çalıştı. Öyle olunca benim liseye girmem biraz olaylı oldu. Ancak ben o günkü piyasa şartlarına göre düşünerek kalıpçı olmaya karar verdim ve Kalıp Atölyesi’nde okumaya başladım. Gerçekten doğru karar vermişim. Çünkü kalıpçılık bütün bölümleri içinde bulunduran bir bölümdü.

Diplomamda yazmaz ama konstrüktör kalıpçı olarak mezun olan ilk diplomalı kalıpçı

129

son buldu. Ayrıca okulun bando mızıka takımında da görev aldım.

Ben çok hareketli bir çocuktum. Hem derslerim iyiydi; hem de çok hareketliydim. Lise son sınıfta çalışkanlık bursu almıştım. O zamanlar meslek derslerinin toplamının ortalaması diye bir ifade vardı. O gün kulağımıza geldiği kadarıyla o yıllarda bu ortalaması on olan otuz tane öğrenci varmış. Bu öğrencileri nasıl ayıralım diye düşünmüşler ve başlamışlar yıldızlı on vermeye. Tabi meslekler arasında haberleşmeyi nasıl yapacaklar. Bayağı zorlanmışlar ama meslek gruplarında da sen birincisin dediler ve çalışkanlık bursu verdiler. O gün askeri ücret 300 liraysa bana bir yıl boyunca 450 lira çalışkanlık bursu verildi. Bu 450 lirayla kendime el takımları aldım; küçük bir tezgâh kurdum ve piyasaya kalıp yapmaya başladım. Oradan kazandığım para ile de üniversiteye gittim.

Ortaokul ikinci sınıftayken okulumuzun köşesinde bir ev vardı. Bu evde de Erkek Lisesi’nde öğretmenlik yapan bir hoca hanım vardı. İki tane erkek çocuğu vardı. Çok efendi, terbiyeli, pırıl pırıl çocuklardı. Hoca hanım bizi pek sevmiyordu. Haklıydı çünkü biz çok gürültü yapıyorduk. Kenar mahallelerden, köylerden, fakir ailelerin çocukları olarak oralara kadar gelmişiz.

Dolayısıyla Mektebi Sanayi’nin fakir çocukları olarak belki bazıları bize acıyordu, içinden seviyordu ama genelde de kızıyorlardı. Gün geldi devran döndü 1980’li yılların bir yerinde bir kredi sebebiyle bankaya gittim.

Baktım bu hoca hanımın çocuklarından birisi bankada şef. İsmini söyledim; “beni hatırlıyor musun” dedim.

“Bilmiyorum” dedi. “Sen bizim okula komşuydun. Ben o Mektebi Sanayi’nin fakir çocuklarındanım” dedim. “Ooo nerede çalışıyorsun” dedi. Kredi imzalayama geldiğimi söyledim. “Ne kredisi ya” diye sordu. 80’li yılların parasıyla konuşuyorum 225 milyon TL krediydi. “Bu kredi senin mi?” dedi. “Evet” dedim. “Ne iş yapıyorsun ki sen bu kadar parayı hak ediyorsun” dedi. Yaptığım işten bahsettim, biraz sohbet ettik. “Bana yanlış eğitim verilmiş. Keşke bende senin gibi sanatkar olsaydım.

Ben burada şu kadar maaşla çalışıyorum” dedi. Dedim iş öyle değil. Evet, biz sanatkar olduk. Gündüz çalışıp gece okuduk. Ama bu rızık meselesi, nasip meselesi, ne dersen de boştur. Sen kendi yolunu, ben kendi yolumu o yıllarda seçtik diye dertleştik.

Okulun yaz kampı vardı. Okulda herkesin gelir seviyesi düşük olduğu için çalışkan öğrencilere 5 lira

130

karşılığında kampta kalma hakkı verilirdi. O beş lira da yol parası olarak verilirdi. Kamp günlerinde ağaç sulamayı, yüzmeyi, kürek çekmeyi, güneşte yayık gibi yayılmadan disiplinli yanmayı, su taşımayı, barakada kalmayı, yarı izcilik disipliniyle köy gezisini öğrettiler. Yani insan içine nasıl çıkılır, insan içinde nasıl laf dinlenir, nasıl laf ediliri okulda ne kadar öğrendiysek; yaz kamplarında da o kadar öğrendik.

O günkü meslek lisesi hayatı diğer hiçbir lise tahsil hayatıyla örtüşemeyecek kadar renkli ve anı ile doludur.

1965 yılında rahmetli Kemal Hoca ilk defa 300 tonluk hidrolik pres tasarlamış ve yapmaya başlamıştı. O presin tablaları bizim Sanat Okulu’nda işlendi. Bir tane Vanderer markalı freze vargel tarzında kolonlu bir tezgahımız vardı.

Türkiye’ye 1950’li yılların başında Marshall yardımıyla gelmiş; buna rağmen 24.000 lira para ödenmiş diye hatırlıyorum. Devasa bir takım tezgahıydı. Bir odanın iki katı büyüklükteydi. O tezgahın başında staj yaparcasına öğlen saatlerimi geçirirdim. Döner sermayeden de harçlık alırdım.

Rahmetli Süleyman Hoca SKT’de yan yana hidrolik pişirme presleri yapıyordu. Yazın yanında çalışıp stajımı yapardım. Çok az bir para aldım ama çok şey öğrendim. Okulu bitirdiğimde elektrikten mekaniğe, tesviyeden takım tezgahlarına kadar bilgi ve beceri sahibi olarak İstanbul piyasasına gittiğimde; nereye iş başvurusu yaptıysam

imtihanlardan çok iyi puanlar almıştım. Çünkü çalışmak zorundaydım. Gündüz çalışıp, gece üniversitede okumam gerekiyordu. İnanılacak gibi değil ama sanat okulunun bize verdiği terbiyenin sonucunda benim 69 senesinde gündüz çalışarak İstanbul’da elde ettiğim kazanç 3.600 liraydı. Kıyas yapmak için şunu söyleyebilirim. O yıllarda İstanbul valisinin maaşı 2.882 liraydı. Neden bana bu kadar para verdiler? Çünkü o gün İstanbul piyasasında kamlı kalıp dediğimiz çok hassas ve fonksiyonlu kalıpları yapmaya başlamıştım. Sonradan öğrendim ki hakikaten büyük bir iş başarmışım. Tophane’nin diğer endüstri meslek liselerinden farklı bir yeri olduğunu İstanbul’daki iş otoriteleri bize söylemişlerdi. Ben okul yıllarında öğrendiklerimi bu gün hala işime yansıtıyorum. Hani derler ya “okulunun eşiklerini öpsen azdır”. Bu böyledir ve doğrudur.

24.12.2010 tarihinde Selma Güler tarafından görüşülmüştür.

131

YUSUF MERİÇ

Bizler çok kaliteli yetiştik; 40 kişiydik. Herkes birbirinden

kısmet Sanat Okulu’na oldu.

daha zeki ve çalışkandı. 1974’lerden sonraki mezunlar

doğdum. İlkokulu bitirdikten sonra okumak istediğimi

Antalya da 1958’de Sanat Okulu’ndan mezun

daha sığ yetişmeye başladı; çünkü yatılılık kalktı. Neden

söyledim. Hep öğretmen olma hayalim vardı, çünkü

oldum. Sonra Teknik Öğretmenlik Okulu’na müracaat

derseniz yatılılık döneminde sınıfta kalan yatılılık hakkını

köyde gördüğümüz tek memur öğretmendi. Diploma

ettim; ama yine başvuru tarihi geçmişti. Dilekçe yazdık

kaybediyordu. Okuyamazlardı, çünkü hepimiz fakir

için fotoğraf çektirmek için şehre gittik, o benim ilk

Ankara’ya; 15-20 gün sonra kabul edilmişim sınava

aile çocuğuyduk. Yatılılığı kaybetmemek için kesinlikle

fotoğrafımdı. Kur’an-ı Kerim i iki kere hatim ettim. Ezan

girdim. Kazandım; Ankara’da yatılı okudum. Zaten yatılı

sınıfımı geçmek zorundayım diye düşünüyorduk.

okuyabilmek için köy imamına yumurta verirdim; O

olmasa okuyamazdım. 4 yıl sonra mezun oldum; 1966

Zaten okula girebilmek için 2 tane sınav

da bana ezan okuturdu. Babam bana seni Konya’ya

da, kurada bana Rize Endüstri Meslek lisesi çıktı. 3

yapılıyordu; ikisi de yazılı idi. İlk sınav eleme sınavı

Astsubay Okulu’na kaydettireyim dedi. Ama zamanında

tane sınıf vardı ve benden başka öğretmen yoktu; ben

Türkçe, edebiyat ve teknik resim! 2’inci sınav ise

dilekçe vermediğim için beni kabul etmediler. Babam da

de acemiyim. Ama müdür bey yardımcı olmuştu. Ne

Ankara’daydı ve matematik, geometri, teknoloji

Albay’ın karşısına çıktı: “Kumandan, Kumandan, ben 3

ders notu ne başka bir şey vardı; oldukça zorlanmıştım.

ve atölye uygulamalı! Onu da kazandıktan sonra

sene Osmanlı, 4 sene de Atatürk döneminde askerlik

Oradan da İnegöl’e çıktı. Oradan Tophane’ye derslere

mülakata giriyorduk. O da yetmiyormuş gibi

yaptım; benim oğlumu almayıp da kimi alacaksınız”

gidiyordum. Demirtaşpaşa’dan Tophane’ye yürüyerek

önceki mezun olduğun okulun hocalarından

dedi. Komutan da “Haklısın al bu kartımı seneye gel;

çıkıyordum; çünkü o dönemde otobüs azdı, sürekli

yeterlilik alman gerekiyordu.

ben imtihansız alacağım senin oğlunu” dedi. Ama sonra

geçmiyordu.16 yıl öğretmenlik yaptım.

Antalya’nın Elmalı ilçesinin Akçay Beldesi’nde

132

Bizim zamanımızda öğretmen eksiği vardı ve biz gönüllü olarak fazla derse girerdik. Haftada 40 saat ders yapardık. Bir yıl boyunca her Cumartesi ücretsiz gönüllü olarak 12 saat derse girdik. Değerli arkadaşım Kadir Bey’le oturduk dedik ki; “devlet bizi okutmasaydı bugünlere gelemezdik; 1 sene ne olur ki!” Şimdiki öğrenciler bizim zamanımızdakiler gibi değil tabii ki! Şimdi saygı yok. Zaten bana göre saygı, sevgi zorla değil; korkuyla değil; sadece sevgi ve bilgiyle olur. Bilgili öğrenci hocaya saygı duyar; bilgisiz öğrenci haytalıklarla bu durumu kapatmaya çalışır.

Bizde öğrencilik daha zordu; çünkü uygulama var.

Bir gün hiç unutmuyorum: Oksijen kaynağında geri tepmeden dolayı patlamalar olur. Pencereler açık, çünkü kaynak makinesinden ısınıyor. Şimdi Hayati Korkmaz’ın hanımının elinde tel varken birden kaynak makinesi patladı. Basıldık diye herkes camdan atladı; kimisi masaların altına saklandı. Tabi o dönem anarşi dönemi olduğundan korktu çocuklar. Ama bir tanesi ayakta duruyor kaçmadı. “Sen niye kaçmadın oğlum” dedim. “Hocam ben Teknik Lise mezunuyum, biliyorum”

Bizim bu okula hizmetlerimiz çok büyüktür.

133

dedi. İşte; tecrübe ne kadar önemli! Yine bir anımı daha anlatayım: Ara sıra yoklama yapıyorduk sigara içiyorlar mı, taşıyorlar mı diye. Aybaşına yakın bir zamandı.

Teknisyen Ali Usta bir gün dedi ki: “Hocam param yok, sigaram da kalmadı. Bir yoklama yap da sigaraya para vermeyeyim”. Bir de poşet verdi. Gittim sınıfa: “Çocuklar sigaraları getirin” dedim, getirdiler; derse devam ettim.

Tahtaya şekil çizerken birden tahta sallandı bir baktım ki bütün sigaralar yere saçıldı. Kara tahtanın arkasına saklamışlar sigaraları. Hem de hepsi de marlbora, kent… vs nasıl da sığdırmışlar 30 kadar paketi oraya, şaşırmıştım.

Yeliz Mutlu tarafından 21.10.2010 tarihinde görüşülmüştür.

KADİR GÜMÜŞ

Soldan; Yusuf Meriç, Tahsin Altındaş, İsmail Cavit Karatepe, Nihat Çetirge, Mehmet Mağdala, 1970’li yıllar

134

Tophane Meslek Lisesi’nden emekli bir öğretmenim.

Muğlalıyım. Fakir bir ailenin çocuğuyum. İlkokulu bitirdikten sonra ailem okutmak istemesine rağmen ben okumak istemedim çünkü ilkokul son sınıfta öğretmenimden yediğim dayak beni okuldan soğuttu.

Bana sorduğu 5 sorudan 4’ünü bildim, 1 tanesini bilemedim diye tokat atmıştı. Rahmetli babam da bana “Okumazsan seni sadece nalbant yaparım” dedi. Ve 5 sene nalbantlık yaptım; 2 yıl çıraklık, 3 yıl ustalık… 17 yaşında sanat okuluna gitmeye karar verdim. “Sınavla alıyoruz” dediler. Ben liseyi bitireli 5 yıl olmuştu, bilgilerim taze değildi; fakat arkadaşlarım sağ olsunlar biz çalıştırırız seni dediler. Onlar lise 2’deydiler.1 ay çalıştırdılar ve ben sınavı kazandım.17 yaşında orta 1’e girdim ve başarılı olup iftihara geçtim. İnsan bilinçli olarak gidince daha başarılı oluyor. O zamanlar takdir teşekkür yerine iftihara

geçme vardı; bunun üzerine Aydın Vakıflar Yurdu’ndan bir talep geldi ve ben yatılı okula gittim. Aydın’da 3 sene okuduktan sonra son sınıfta; 1961 yılında Tophane’ye geldim.

Tophanedeki öğrenciliğimi hiç unutamam; birçok başarıya ve ilklere imza attık. Mesela ilk harman balyalama makinesini biz yaptık ve o makinenin krank milini yapmak da bana kısmet olmuştu. O zamanlar büyük bir işti. Bir de kamelya ve şahmerdan… O zamanlar sergilerimize gelenler bu 3’üne hayran kalmıştı. Şahmerdan; sıcak dövme makinesidir ve biz öğretmen olduktan sonra öğretmen arkadaşlarımla beraber Şahinler Makine’yi teşvik ettik ve bizdeki kalıplarla ihracata başladı. Bugün de milyonlarca dolarlık ihracat yapmaktadırlar. Okulu bitirdikten sonra Ankara’da askerlik yaptım; sonra da Tophane Meslek Lisesi’ne öğretmen olarak geldim.

135

kendi elektrik arızamıza bakabiliyor; hukuki haklarımızı biliyorduk. Oysa şimdi böyle değil maalesef. Şimdi uygulamaya çok az zaman ayrılıyormuş; şu an 12 saate kadar düşmüş atölye eğitimleri; bizim zamanımızda 24 saatti. Ama şimdiki öğrenciler bilgi işlem ve elektronik yönden bizden daha şanslı. Onlar bilgisayar dönemini yaşıyorlar. Bizler 1985 de kardeş okulu ziyaret için Almanya’ya kardeş okula gittiğimizde onların okullarına özenmiştik. Bakıyoruz bilgisayarlar var, her öğrenciye bir bilgisayar, bir tezgâh düşüyor. Ama Tophane o açığı çabuk kapadı ve kardeşliğimizin 25’inci yılında Almanya’dan bir heyet geldi; okulumuzun durumunu görünce ağızları açık kaldı. Berlin Belediye Başkanı, kaymakam, Münih milletvekili gelen heyetin içindeydi.

Adamların ağızları bizim okulu görünce 1 karış açık kaldı; 25 yıl önce biz onlardan çok gerilerdeyken şimdi onlardan daha ilerlemiş durumdayız. Biz emekli olduktan sonra okulla hiç ilişkimizi kesmedik. Değerli arkadaşım Yusuf Meriç’in katkılarıyla okula birçok bilgisayar sağladık. Ben öğrencilerime hep bir baba ve abi gibi yaklaştım. Onlara her şeyden önce saygıyı ve sevgiyi öğrettim. Birçoğu önemli yerlere gelmiştir. Bir gün Almanya’daki kardeş okulun bölüm şefiyle buradaki fabrikaları dolaşıyorduk.

Geldim ama hocaların hepsi de ben öğrenciyken benim öğretmenlerimdi; meslektaşım oldular. İlk zamanlarımda sigarayı saklı saklı içerdim, hocalarıma duyduğum saygıdan dolayı. Bir gün Fen Bilgisi öğretmenim beni koridorda sigara içerken yakaladı. “Hocam artık biz meslektaşız” dedi ve beni aldı öğretmenler odasına götürdü. Arkadaşlar “Kadir bizden hala çekiniyormuş, sigara içemiyormuş” dedi. O gün o sigarayı içtim ama sigara mı beni içti; ben mi sigarayı içtim bilemedim.

Almanların Osonor sistemi dedikleri raylı sistemin adaptasyonunda uzun süre görev aldım. Bu iş gereği 2 kitap yazma görevi verildi. İlkini yazdım; ikincisine sıra gelmeden emekli oldum. İşte böyle 20 iyi kötü senem Tophane Meslek Lisesi’nde geçti.

Bugünkü eğitim daha farklı Tophane de. Çünkü bugünkü mezunlar sıradan işçi olmadan öte gidemiyorlar. Çünkü bizim zamanımızda hukuk, muhasebe, elektrik gibi birçok yönlü ders vardı. Ve bizler mezun olduğumuzda

136

müfettişiyim” dedi. Ben de “gönüllü giriyorum; çocuklar boş kalmasın diye” dedim.

Bizim öğrencilerimiz arasında en az 5-6 tane fabrikatör var. Durmazlar Makine, Baykal, Akdemir, EG pres… vs. Bu işletmelerin hepsinin sahibi elimizden geçti. Ne zaman gitsek saygılarını eksik etmezler. Biz bu fakir milletin kuru fasulyesi ile yetiştik ve şimdi bu millete yemek, ekmek veren elemanlar yetiştirdik. Şimdi ise beni en çok üzen öğrencilerin öğretmenlerine olan saygısızlığı! Öğrenci öğretmenine “hocam” demiyor, “hoca” diyor. Ve öğretmen de bunu sineye çekiyor. Şimdi aile yapılarımız ve yasalarımız değişti. Bir gün tamirhane de baktım ki: Çocuk, tehlikeli bir makinede hatalı şekilde çalışıyor; uyardım elini uzatma diye; yarım saat sonra bir baktım ki yine aynı şekilde çalışıyor. Tabi bir tokat attım. Ertesi gün okul müdürü beni aradı ve “Hocam buraya kadar gelebilir misiniz; bir öğrenci velisi gelmiş atölyede bir çocuk dövülmüş” dedi.

Ben de “ben dövdüm, gelsinler de bir de onları döveyim” dedim. Müdür Bey de benim huyumu bildiği için “tamam göndereyim” dedi. Geldiler; avukat bir baba! Dediler ki “çocuğumuzu dövmüşsünüz, sizi şikâyet edeceğiz” “Evet ben dövdüm; nereye isterseniz yazın dilekçe, ben altını imzalayayım” dedim. O zaman babası “hocam biz sadece çocuğu dinledik, sizi dinlemedik” dedi. Şimdiki anne babalar “benim öğrencime bir fiske vuramazsın” diyor. Bizim zamanımızda “eti senin kemiği benim” derlerdi.

3 tane fabrikayı gezdik ve hiç sıraya girmedik, prosedür uygulanmadan içeri alındık; sıra geldi Tofaş’a! Kapıda içeri girmek için onlarca kişi beklerken bizi görünce önlerini ilikleyip buyurun hocam dediler. Bahçeye doğru geçtik; misafirimiz durdu ve “ Gümüş, yahu sen mafya mısın her yerde sana saygı gösteriyorlar?” dedi. Ben de “O, bizim ülkemizde öğretmene duyulan saygıdandır” dedim.

Biz Tophane’de öğretmen olduğumuz yıllarda yeterli öğretmen olmadığı için haftada 40 saat derse girerdik ama kendi isteğimizle. Çünkü öğrenci orada boş otururken vicdanımız el vermezdi. Günde 16 saat derse girerdik. Hatta bir gün 15 saati bitirdim 16’ya başlayacaktım. Kendi kendime söyleniyordum ki birden öğretmenler odasında bir bey bana “ne 15’i ne 16’sı” dedi. Ben de “ders saati! 15 i bitirdim; 16 ya gireceğim” dedim. “Günde bu kadar ders mi olur; ben bakanlık

Yeliz Mutlu tarafından 26.11.2010 tarihinde görüşülmüştür.

137

Dökümhane bölümünde; Mehmet Bey, Cemal Döker, Veli Bey, Ragıp Haykır (potuk derlerdi, tiyatrocu oldu), Mahmut Kızıltunç eğitim vermekteydi.

O zamanlar okulda 5 bölüm vardı. Sonradan 1941’de Teknik Resim Bölümü açıldı. İsmail Ongun teknik resim hocası olarak Ankara’dan geldi. Çok bilgili birisiydi.

Birinci sınıfta Şefik Hoca Bursa’daki bütün tekke ve hamamlarda bulunan süslemeleri bize çizdirdi. Süsleme resimleri yaptık, tezini resim gördük yani. İkinci sınıfa geçince basit teknik resim kurallarını ve çizmeyi öğrendik.

Sekizinci sınıfta tam manasıyla teknik resim öğrenmeye başladık. O sene İsmail Ongun gelmişti. Birinci karnede önceki öğretmenimiz sen iyi çocuksun deyip 9 vermişti, İsmail Ongun gelince karneye bir baktım 1. Sonra hoca birkaç arkadaşla birlikte bana teknik resim kursu verdi.

Bizden hiç para pulda almadı. İsmail Bey emekli olunca onu ziyarete gittik. Bize Teknik Resim Bölümü’nün nasıl açıldığını anlattı. “Bir gün ders anlatırken zamanın cumhurbaşkanı, valisi vs. geldiler; benim dersimi dinlediler. Ders bitince cumhurbaşkanı

Yaşar Kozan - Adem Öner - İrfan Işık, 1942

ADEM ÖNER

eğe, pergel, nokta, çizecek vs. vardı. Her cumartesi bu takımlar ince zımparalanıyor; hoca teker teker 40 kişiyi

1925 yılında Çırpan Mahallesi Altıparmak Sokak

Şefi Zühtü Gürdal, Kamil Bey, Mustafa Kahraman, teorik

No:39’da dünyaya geldim. 1943 yılında oradan ayrıldık.

öğretmenlerimiz İsmail Hakkı Ayan (abisi DP ilk Maliye

İlkokula Hocahasan İlkokulu’nda başladım. Hocahasan

Bakanıydı)’dı.

gösterirdik. Hoca bakardı şurada hata var derdi tekrar

Camisi’nin avlusuna İstiklal Okulu açılınca, o okulda

Torna Tesviye bölümündeki öğretmenlerimiz; atölye

döner düzeltir, zımparalardık. Normal bir talebe üç ayda

devam ettim. 1938 yılında Tophane Ortaokulu’na

şefi Yakup Tonguç, Yahya Erkal, Vecihi Aykaç’tı. 1941’de

5 tane eğe yapardı. Birinci sınıfta üçer ay bütün bölümleri

başladım. Atatürk’ün öldüğü gün müdür Şevket Seven

ilk meslek öğretmenleri geldi. Bunlar; Hilmi Şener,

dolaşırdık.

bizi topladı; laboratuvara götürdü. Müdürümüz çok

Hilmi Bey, Emin Dalkılıç’tı. 1937’de sanat mekteplerine

Marangozhanede; atölye şefi Hayrettin Gönen, Sabri

disiplinli bir adamdı. 600 öğrenci vardı; sadece birinci

öğretmen yetiştirmek için kurulan Meslek Öğretmen

Bey, Ahmet Tokalı ve oymacı Reşat Bey vardı. Reşat Bey,

sınıflar yani biz 200 kişiydik. Müdür mendili çıkarıp

Okulu mezunlarıydı. Tophane Sanat Okulu’nda bir sene

Topkapı Müzesi’nin oyma kapılarının tamiratını yapmak

ağladı; benim çok tuhafıma gitmişti.

ince tesviye gören bir öğrenci istediği işe girebilirdi.

için tayin oldu. Bu bölüme de 1941 yılında iki İsmail Bey

Ziraat Mektebi, Işıklar, Orman Mektebi, Erkek Lisesi,

Orta birdeyken 40 kişiydik; üç ay tesviye, üç ay demir,

geldi. Bir sene çalıştılar bir sene sonunda yeni açılan

İpekçilik Enstitüsü, Sanat Mektebi; beş tane lisesi olan

üç ay marangoz atölyesinde dolaşırdık. Hocalarımızın

okullara müdür olarak tayin oldular. Biri Burdur’a, diğeri

şehir İstanbul dışında yoktu. Birileri Bursa’yı önemsedi

üçü de süperdi. Vecihi Hoca, Zeytinburnu Askeri

Çanakkale’ye gitti.

herhalde. Ankara’da sadece iki tane lise vardı.

Sanatlar’da beş sene pratik, üç sene teorik okumuştu.

Tesviye atölyesinde çekmeceyi çekerdik çeşit çeşit

stajer öğretmen Seyfi Tüfekçioğlu vardı.

Metal bölümündeki öğretmenlerimiz; Demir Atölyesi

138

kontrol ediyordu. Kuyruğa girer teker teker hocaya

Modelhane bölümünde; atölye şefi Selahattin Dacı,

139

gördük.

Hocam bir şey daha anlatmıştı. Gölcük Tersanesi’nden Bursa Sanat Okulu’na bir metre boyunda 20 tane torna tezgahı sipariş edilmiş. Hocalar müdür beyle toplanıyorlar. İsmail Ongun hocada içlerinde en genç olduğu için en sonda oturuyormuş. Aralarında bu tornayı nasıl yapacaklarını konuşmuşlar. Bir tane tornayı alırız, dağıtırız, parçalarının ölçülerini alırız, kalıpları çıkarılır, modelleri dökülür ve bu modeller öğrencilere dağıtılır, öğrencilerde ellerindeki bu modellere baka baka parçaları yaparlar ve aldığımız ölçülere göre yaptığımız parçaları aynen birleştiririz, diye karar almışlar. En son sıra İsmail Hoca’ya gelmiş; “Ben teknik resim öğretmeniyim, bu iş böyle olmaz” demiş. Ben o makinaların resimlerini çizeyim, tek tek parçalarını resimlendireyim, benim çizdiğim resimlere göre parçalar yapılsın. O makine eski bir makine, onun parçaları zamanla aşınmıştır, ben aşınma paylarını da hesaplayayım. Onları teksir makinasında çoğaltır öğrencilere dağıtırım, onlarda resimlere baka baka çalışırlar. Müdür bey O’na kızmış.

Toplantı bitince İsmail Hoca üç tane dilekçe yazmış. Biri Bakanlığa, biri Milli Eğitim Müdürlüğü’ne, biri de okul müdürüne. Yazdığı dilekçeyle tayinini istemiş. Tecrübeli bir arkadaşı, “sen üç güne kadar bu okuldan gidersin” demiş. Üç gün sonra müdür çağırmış “İsmail Bey siz gidin o makinaların resmini çizin”. İsmail Ongun, Necati Hoca’yı da yanına alarak Gölcük Tersanesi’ne gidiyor. Onları binbaşı bir mühendis karşılıyor. İsmail Hoca; “torna siparişiniz varmış. Biz o makinanın krokisini almaya geldik. Krokisini ölçülendirip,

‘evladım sen kendini nerde eğittin’ dedi. ‘Ben Genel Kurmay Başkanlığı Resimhanesi’nde, teknik resmi yabancı profesörlerden öğrendim. Bildiklerimi yeni nesle aktarmak içinde Sanat Okulu’na tayin edildim’, diye anlattım. ‘Benden istediğin bir şey var mı’ diye sordu.

‘Paşam nasıl sizin gibi bir komutan olmasaydı Türk milleti İstiklal Savaşı’nı kazanamazdı; sanat okullarında Teknik Resim bölümü olmazsa da Türk Sanayisi kalkınamaz’ dedim. Paşa da ‘tamam Bursa’dan başlasın’ dedi”. İlk defa biz modern, ıhlamur ağacından yapılmış teknik resim masalarında çalıştık. T cetvelleri üzerinde hareket ediyordu. Şimdi hala üniversite öğrencilerini görüyorum ellerinde T cetvelleri var. Benim söylediğim 1941 yılında, 50 kişilik Teknik Resim Atölyesi kuruldu. İthal gönyeler, duble desimetre dediğimiz iki taraflı cetveller kullanıyorduk. Çok sıkı bir teknik resim eğitimi

140

Biz 200 kişiden 49 kişi kaldık ve bu 49 kişiden Sanat Okulu’nu bitiren sadece 23 kişiydik. Kalanlardan 8 kişi metalden mezun olduk; üç arkadaş da teknik öğretmen okulunu bitirdi. Bunlar; Talat Diniz, ben Adem Öner ve Ahmet Hatırlı. 1956 yılında Tophane Sanat Okulu’na öğretmen olarak geri geldim.

Okulun sanayisi dışarıdan çok daha gelişmişti. Sanat Okulu’nda ki makineler, makine yapan makinalardı.

Bursa Sanat Okulu Resim Bölümü’nden mezun olan öğrenciler, yüksek okulda öğretmenlik yapabiliyordu.

Son olarak Sanat Okulu’nda öğrenci iken yaşadığım bir olayı anlatmak istiyorum. 1939 yılında İkinci Dünya Savaşı yavaş yavaş ağırlığını hissettirmeye başladı. 1943 yılında da okulda bir hafta boyunca öğle yemeğinde acı nohut çıktı. Bizde yemek yememe kararı aldık. Müdür, “ben 25 senelik okul müdürüyüm. Yeri geldi mısır koçanından, kestane kabuğundan ekmek, yeri geldi hindi dolması yedirdim. Bu yaptığınız küfranı nimettir.

Bu işin sorumlularını bulacağım” dedi. Sonraki gün müdürümüz Salih Şevket Seven derse girmedi. Duyduk ki nohutların hepsini bir at arabasına doldurmuş. Kendisi de arabacının yanına oturmuş ve nohutların hepsini Cumhuriyet Caddesi’ndeki toptancının kapısının önüne atmış; toptancıyı da mahkemeye vermiş.

daha sonra detaylı çalışmasını yapacağız. Şu an krokisi bizim için yeterli” diyor. İsmail Hoca böyle söyleyince; karşısındaki binbaşı “biz o kadar olduk mu ya” diyor.

Biz mezun olduktan sonra duyduk ki o yapılan torna Bursa tipi torna diye diğer sanat okullarına da gönderilmiş. Yeni açılan okulların malzemeleri, takımları eski okullardan gönderilirdi. Eski sanat okulu 9 taneydi; İstanbul, Ankara, İzmir, Kütahya, Aydın, Kastamonu, Diyarbakır, Bursa, Edirne. Bunların çoğu yatılıydı. İkinci Dünya Savaşı’nda Edirne’deki sanat okulunu Sivas’a taşıdılar.

Sınıfımız 50 kişilikti; toplamda orta 1’ler 200 kişiydi.

Birinci Dünya Savaşı’nın yeni patlak verdiği yıllardı.

Sibel Gök tarafından 03.01.2011 tarihinde görüşülmüştür.

141

gününde çıkan, “Bursa’da Öğretmenler” diye bir kitap vardı. Bu kitabı Kız Lisesi’nin edebiyat öğretmeni Mustafa Kamadan başkanlığında 5 edebiyat öğretmeni çıkarırdı.

Biri de bendim. O zaman biz öğretmenler ve öğrenciler arasında şiir ve kompozisyon yazma yarışmaları düzenler ve dereceye girenleri bu kitapta yayınlardık. Böylece öğretmenle ilgili tam bir kaynak kitap oluşturmuş olduk.

Ayrıca Kemal İmer, Zeki Baştürk ve ben Tophane’de iki veya üç yıl üst üste şiir okuma yarışması düzenledik. Bu şiir okuma yarışması fonlu bir yarışmaydı. Yani sahneden bir fon geçecek ve o fonun önünde de şiir okunacaktı.

O yarışmalarda Tophane olarak biz birinci olduk. Bizim öğrencimiz “Kağnılar Geçerken” diye bir şiir okudu ve biz sahneden kağnı geçirmiştik. Birkaç defa Bursa çapında Öğretmenler Günü kutlamalarını hazırladık. Yine Zeki Bey, Kemal Bey ve ben bu görevleri yerine getirirdik.

Kemal İmer ile birlikte lise 2’lere ikinci dönemde okutulacak bir edebiyat kitabı hazırladık ve o kitap Türkiye’de önce 4 okul, sonra 16 okul ve sonrasında da 24 okulda okutuldu. 4-5 yıl sonra da kaldırıldı.

Ben okula geldiğimde eski tesviye atölyeleri vardı.

Onlar Orhan Savaşeri zamanında yıkıldı ve yerine bu

NECDET SÖNMEZIŞIK

1946 yılında Tahtakale’de doğdum. 9 yaşından

lisesi ile Tophane Endüstri Meslek Lisesi aynı okulmuş.

sonra da Hisar’da oturdum. İlkokulu Süleyman Çelebi

1975 yılından sonra bu iki okul ayrıldı. Yeniyol’da ki okul

İlkokulu’nda ve sonrasında Osmangazi Ortaokulu’nda

Demirtaşpaşa Endüstri Meslek Lisesi oldu. Tophane

okudum. Osmangazi Ortaokulu o zamanlar Sanat

Sanat Enstitüsü’ne başladığımda müdürümüz Orhan

Okulu’nun bahçesindeydi. O dönem Tophane Sanat

Savaşeri’ydi. 12 Eylül’den sonra okul müdürümüz Orhan

Enstitüsü müdürü İhsan Torol’du. Uzun yıllar müdürlük

Savaşeri, Milli Eğitim Müdür Vekilliği yaptı.19 Eylül 1994

yaptı. İhsan Torol’dan sonra da Orhan Savaşeri

yılında da oradan emekli oldum.

Tophane’nin müdürü oldu. Sanat Enstitüsü önceden iki

yıldı, sonra beş yıla çıktı, en sonda altı yıl oldu. Ortaokulu

(fotoğraf sanatçısı), Yurdanur Varlık öğrencilerimdi.

bitirdikten sonra 1964 yılında Erkek Lisesi’nden, 1967

Öğrencilerimin çoğunluğu öğretmen oldu ve Tophane

yılında da Eğitim Enstitüsü’nden Türkçe öğretmeni

Sanat Enstitüsü’nde görev yaptılar. Şu anki müdür

olarak mezun oldum.

Faik Kaymaz, teknik lise müdür yardımcısı benim

Birkaç yerde görev yaptıktan sonra 24 Ekim

öğrencilerimdi. Öğretmenler arasında da çok öğrencim

1975 yılında Tophane Sanat Enstitüsü’nde edebiyat

var. Öğrencilerin bir kısmı da fabrikatör, sanayici oldular.

öğretmeni olarak göreve başladım. Yeniyol’daki meslek

1982, 1983 1984 yıllarında Bursa’da öğretmenler

142

Recep

Altepe,

Tarık

Tarcan,

Abit

Kullebi

143

günkü teknik lise binaları yapıldı. Eski hamam da okulun müzesi şeklinde düzenlenmişti. Şimdi başkan Recep Altepe’de sanıyorum hamama el atmış ve müze olarak tekrar düzenleyecekmiş.

Tophane Sanat Enstitüsü’nde kültür öğretmeniyle, meslek öğretmeni arasında kesinlikle bir ayrım yoktu.

Güzel bir kaynaşma vardı. Orhan Şavaşeri’nin isteğiyle her meslek öğretmeni kendi branşıyla ilgili ufakta olsa her yıl okula kalıca bir şey yapmaya başladı. İki üç sene sonra Savaşeri, kültür öğretmenlerinin de böyle bir çalışmasını istedi. Bizde bir yıl önceden o sene çalışacağımız konuyu okula bildirir, okulun kapanacağına

yakın Nisan, Mayıs aylarında yaptığımız çalışmayı okulun kütüphanesine hediye ederdik. İlk hazırladığım kitapçık Ahmet Vefik Paşa’ydı. Bu uygulamanın hala devam edip etmediğini bilmiyorum. Ama Orhan Savaşeri zamanında devam etmiştir diye tahmin ediyorum.

Okulun bence tek kusuru eski binalarının hiç biri şu anda ayakta değil. Erkek Lisesi’nin, Atatürk İlkokulu’nun eski binaları var; ancak Tophane Sanat Enstitüsü’nün sadece kapısının fotoğrafı var. Tarihi özelliği olan bir binası yok; maalesef kalmamış.

Sibel Gök tarafından 25.12.2010 tarihinde görüşülmüştür.

NECMETTİN PINAR

144

1948 yılı Karacabey/Harmanlı Köyü’nde doğdum.

geçtim yine kaldım böylelikle 3 yıllık ortaokulum 5-6

İlkokulu orada bitirdikten sonra 1960-1961 döneminde o

sene sürdü. Sonra bir sene ara verip dışarıdaki hayatı

zamanki adı Sanat Okulu olan Tophane Endüstri Meslek

görünce okumaya karar verdim ve lise 1’e başlayınca

Lisesi’ne başladım. O zamanlar Bursa’daki tek okuldu.

başarılı bir öğrenci olarak 1969 yılında Sanat Okulu’nu

Ancak Yeniyol ve Tophane olarak ikiye bölünmüştü.

bitirdim ve Teknik Öğretmen Okulu’nu bitirdikten sonra

Aynı okulun bir kısmı orada, bir kısmı yukarıda eğitim

döküm bölümü öğretmeni oldum. Birkaç yer gezdikten

görüyordu.

kadardı.

sonra 1977 yılında tekrar Tophane Sanat Okulu’na

Öğrenciler yarım gün atölye, yarım gün de ders izlenirdi.

öğretmen olarak döndüm. 7 yıl bu okulda öğretmenlik

Bir dönemin iki ayını meslek olarak metal işlerinde

yaptım. Ancak bir yandan da kendi işletmemi kurdum.

veya ağaç işlerinde; diğer dönemin de bir bölümünü

Ağabeyimi işin başına getirdik ve boş zamanlarımda da

elektrikte, bir bölümünü de torna tesviyede görürlerdi.

ona yardım ederek işletmemizi hale yola soktuk. 1984

Ben köyden geldiğim için pek meslekten anlamıyordum.

yılında da öğretmenlikten ayrıldım.

Bir de imkansızlıklardan dolayı normal liseye değil de

bu okula gönderildik. Amaç bir an önce meslek öğrenip

kalanlardan ilki Mümin Ceyhan, sonra Başaran Petrol’ün

iş hayatına atılmaktı. İlk başladığım sene kaldım, ikiye

sahibi Cahit Başaran, Dişli Sandalye’nin sahibi Ender

Öğretim

sabahtan

akşama

145

1960 senesindeki sınıf arkadaşlarımdan aklımda

insan bu kadar mükemmel olur. Gerek ders anlatması, gerek öğrencileriyle ilişkileri çok iyiydi. Muammer Akbaş, Remzi Sena, Mahmut Kızıltunç, Hayrettin Gerçek, metal işlerinde Adem Öner, ağaç işlerinden Necdet Bey, Nihat Bey, Cahit bey, elektrikten Nazmi Hoca, Hayrettin Yaymacı, model atölyesinden İsmet Kasap (Kırgezer), uzun yıllar müdür muavinliği yapmış olan Seyfi babamız (Tüfekçioğlu) vardı. Bana göre okulu idare eden baş müdür değil, Seyfi Baba’ydı. Öğrenciyle, okulla O ilgilenirdi. Döverdi de ama bizde çok yaramazdık. Sanki futbolcu olacakmışız gibi 10 dakikalık teneffüste hemen takımı kurardık, okuldan kaçtığımız da olurdu. Bizi çok yakalamış, kulaklarımızı çekip, nasihat etmiştir. Daha sonra öğretmen olarak okula döndüğümde de birlikte öğretmenlik yapmak nasip oldu. Öğretmenliği bıraktıktan sonra da okulla irtibatım kesilmedi. Spor Kolu başkanlığı, vakıfta görev aldım. Üç kızım var. Son kızım Tophane Endüstri Meslek Lisesi’ni bitirdi ve şuanda da İstanbul’da makine kimya mühendisliğinde okuyor.

Ben bu okuldan mezun olduktan sonra Ankara’ya gidince Bursa mezunları hemen ayrılıyordu. Çünkü meslek olarak çok iyi yetişmişlerdi. Hemen Tophane mezunları kapılırdı. Hangi işe başvurursanız sizi birinci sıraya koyarlardı.

Size öğretmenlik dönemimde yaşadığım bir anımı anlatayım. 1980 yıllarında bu sağ sol kavgası çoktu. Öğretmenler arasında yoktu da, öğrenciler arasında çoktu. Okulun iki tarafını birleştiren bir köprü vardır.

1980 yıllarında; o köprüde çocuklar sağ sol kavgasına

Dişli, Er Metal’in sahibi Fahrettin Gülener, İnoksan’dan Vehbi Varlık ve Hasan Er. Ortaokuldaki arkadaşlıklar unutulmayan arkadaşlıklar oluyor. Atölyede, derste hep beraberdik, daha sıkı ilişkilerimiz vardı. Bu gün hala görüşüyoruz.

Ortaokulda metal işleri, torna tesviye, ağaç işleri ve elektrik mesleklerini bize öğrettiler. Yani mesleğe ısındırdılar. Hatta son sınıfta 15’er gün bölümleri gezme imkanı tanıdılar. Mesela 15 gün dökümde, 15 gün tornada duruyorduk. Liseye geçerken doğru mesleği seçmemiz için bunu yapıyorlardı. Başarı derecenize göre sanat okuluna giriş sınavları oluyordu. Sanat Okulu Ortaokulu’ndan gelenlerin şansı vardı ama dışarıdan gelenlerin şansı azdı. Öğretmenlerimden unutamayacağım ve idol olarak belirlediğim fizik öğretmeni Nurettin Sezgiç vardı. Bir

146

benim hayatımı kurtardınız” deyince olayı anladım ve çok duygulandım. Farkında olmadan pek çok hayat kurtarmıştım.

O senelerde bekar olduğum için herhalde, beni gece derslerine veriyorlardı. 1961 model Peogeut 304 bir arabam vardı. Geceleri bazen okulu sağcılar basardı.

Solcular hemen gelir beni bulurdu. Hemen benim arabaya dolarlar, ben onları okulun dışına çıkarırdım.

Başka bir gece solcular basar, bu sefer sağcılar arabama binerler; ben onları okuldan çıkarırdım. Bu şekilde seneler geçirdik. Çok acılı ve üzüntülü senelerdi. Ama biz hiçbir zaman öğretmenliğimizin dışına çıkmadık, rengimizi belli etmedik. Her zaman için sadece öğretmenlik mesleğimizi yerine getirdik.

Kemal Coşkunöz hocamız ve Talat Diniz bir vakıf kuralım dediler. Tuncay Bilgin bu vakıf işlerini çok iyi bilen biriydi. Ondan yardım alınarak bir vakıf kuruldu.

Vakfın amacı fakir öğrencilere yardım etmek, okumak isteyenleri okutmak, elbise vermek, iş kuracaklara yardım etmek, piyasadaki mezunlar arasında ilişki kurmak, iş arayanlara iş bulmaktı. Ayrıca mezuniyetinin üzerinden 50 yıl geçen öğrencilere plaket veriyoruz. Böylece hem eski mezunları onurlandırmış oluyoruz, hem de yeni mezunlara örnek oluyoruz.

1960’lı yıllarda okulumuz spor alanında büyük başarılara imza atmıştır. Futbolun yanında güreş, atletizm, çekiç atma gibi alanlarda bir çok şampiyonlar çıkmıştır.

Spor karşılaşmalarında kullanılan slogan genellikle şöyleydi:

tutuşmuşlardı. Hemen koştum yanlarına; biraz da bağırıp, çağıran bir öğretmendim. Cüssemde iri…

Hemen onu tuttum, bunu çektim. Ayırdım onları. Kimini o yana attım, kimini bu yana attım. O ara müdürümüz Orhan Savaşeri’de geldi, çocukları ayırdık. Yıllar sonra, 2000 yıllarında yolda biriyle karşılaştım; hemen elime sarıldı; öpmeye kalktı. Hocam beni tanıdınız mı? Ben Tophane’de okurken köprüde bir kavgaya tutuşmuştum. Siz gelip kavgayı ayırmasaydınız benim hayatım mahvolmuştu. Kavgayı hatırladım ama onun hayatını nasıl kurtardığımı anlayamadım. “Hocam, siz o gün bizi ayırmaya geldiğiniz sırada ben tam belimdeki tabancaya davranıyordum. Siz gelip benim kolumdan tuttunuz ve beni kenara attınız. Bizi gelip öyle bir ayırdınız ki o anda ben aklımdan geçirdiğim şeyi yapamadım.

Siz gelmeseydiniz orada en az bir kişi ölecekti. Ne kadar cahilmişim, benim de hayatım kararacaktı. Siz

147

“Göklere yükselen çelik kanatlar Bursa’nın yıldızı Erkek Sanatlar” veya “Domatesin çekirdeği kırmızı kırmızı Erkek Sanat Bursa’nın yıldızı yıldızı” Okulumuzun bando takımından bahsetmeden geçemeyeceğim. O yıllarda okulumuzun 50-60 kişilik bando takımı vardı. Bando takımı merasimlere çıktığı zaman yer yerinden oynardı.

1960 yıllarında okulumuzda çok güzel bir demokrasi örneği vardı; öğrenci başkanlığı seçimi... Bu seçimlere bazen 7-8 aday katılırdı. Bir aylık propagandadan sonra sandığa gidilir; en çok oy alan başkan seçilirdi. 19691970 yılı öğrenci başkanlığına ben seçilmiştim. Öğrenci başkanının görevi öğretmenlerle öğrenciler arasında bağlantıyı sağlamak; öğrencilerin hakkını korumaktı. Öğrenci hakkını korumak için 1969 yılında bakanlığı uyarmak amacıyla okulu 4-5 gün boykot ettik ve tüm okul öğrencileri ellerinde bayrak ve flamalarla okuldan Heykel önüne kadar uygun adım protesto yürüyüşü yapıp; Atatürk heykelinin önünde bildirimizi okuyup; sessiz ve salim olarak dağıldık.

Yine o yıllardan unutamadığım bir anım da Gediz

depremiyle ilgilidir. Çok soğuk bir kış günüydü;

“ben size o hikayeyi anlatmadım mı” diye sorardı. Biz de “yok hocam, anlatmadınız” derdik. O da başlardı anlatmaya.

“Bir zamanlar Eşşeh ile Deve varmış. Bunlar tüccar olan sahibine devamlı mal taşırlarmış. Taşıya taşıya her ikisi de bitkinleşip, bitap düşmüşler. Sahibi de bunları işe yaramaz deyip ormana bırakmış. Gel zaman, git zaman Eşşeh ile Deve ormanda semizleyip güç toplamışlar.

Eşşeh başlamış oynayıp, zıplamaya. Bunu gören Deve “Aman Eşşeh kardeş, sen ne yapıyorsun? Seni böyle bir tüccar görürse yine alıp kervanına katar, bizim canımızı çıkarır. Ne olur yapma” demiş. Eşşeh bu, laf dinler mi?

Başlamış yine anırmaya ve oynamaya. Derken bir gün tüccarın biri bunları görmüş, beğenmiş ve kervanına katmış. Yüklemiş yüklerini gidiyorlarmış. Eşşeh önde,

Deve arkada giderken öyle bir uçurumun kenarına gelmişler ki biri biraz sallansa aşağı uçacaklar. Deve, Eşşeh’e seslenmiş “Eşşeh kardeş ben oynamak, zıplamak istiyorum”. Eşşeh “aman deve kardeş sen ne diyorsun? Biraz fazla kıpırdarsan ikimizde uçuruma düşeriz. Ne olur yapma”. “İyi de Eşşeh kardeş, ben sana ormanda oynama, zıplama; bizi böyle görmesinler dediğimde sen beni hiç dinlemedin, bu hallere düştük.” İlbey Hocam bu hikayeyi anlattıktan sonra bize döner “işte şimdi ben oynayacağım eşşeh herifler” derdi.

radyolardan Gediz’de deprem olduğunu duyduk. Öğrenci başkanı olarak yardımcılarımla hemen bir toplantı yaparak nasıl yardımcı olabileceğimizi görüştük ve oraya insancıl yardım yapmak için Nazmi Kanatlar hocamızın liderliğinde iki otobüs öğrenciyi Gediz’e götürdük. Orada çadır kurma; ekmek, su taşıma; yardımları yerlerine ulaştırma görevlerinde 4-5 gün çalıştık. Okulumuzun şerefine layık bir görevi yerine

Sibel Gök tarafından 15.12.2010 tarihinde görüşülmüştür.

getirdik.

Yine o yıllarla ilgili bir anımız da matematik

öğretmenimiz İlbey Aydın’la ilgilidir. İlbey Aydın hocamız çok sert ve nüktedan bir hocamızdı. Şivesi biraz değişik olduğundan eşek diyemez “eşşeh” derdi. Öğrencilik psikolojisi; sınav yapacağı zamanlar hemen hocam şu “eşekle deve hikayesi”ni anlatır mısınız derdik. O da

148

149

ŞEVKET ORHAN 1959 Bursa doğumluyum. Pınarbaşı Mahallesi’nde dünyaya geldim. 150 yıllık Bursalıyız. Büyüklerimiz Kafkaslar’dan gelmiş. Dedem Çekirge’ye müderris olarak atanmış. 1878 yılından beri Bursa’dayız.

Pınarbaşı’nda Fetih Kapısı’nın olduğu yerde doğup büyüdüm. İlkokulu Süleyman Çelebi’de okudum. O zaman sadece ilkokuldu. Bugünkü Tahtakale’nin olduğu yer de eski ahşap binaydı. Ortaokulu Osmangazi’de, liseyi Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nde okudum.

Okula 1973 – 1974 senesinde girdim, 1976 – 1977 senesinde mezun oldum.

Döküm bölümündeydim. Torna tesviye bölümüyle beraber okuduk. Sadece atölye bölümlerimiz ayrıydı. Şefimiz Mahmut Hoca’ydı. Diğer hocalarımız Çingen Kemal denilen Kemal Hoca, Salih Hoca, Mustafa Gerçek, müdürümüz ise Orhan Savaşeri’ydi.

Öğretmenlerimizden bir de Arif Bey vardı. Bilge Topuz İngilizce öğretmenimizdi.

Siyaset dışarıda çok çirkin boyutlardaydı, sürekli ölüm haberleri gelirdi. Bizim okulumuzda öyle şeyler yoktu. Bir defa eylem yapmaya kalkıldı. Hep beraber yaptık eylemi. Üniversiteye giriş meselesiyle ilgiliydi.

Teknik okulu bitirenler üniversiteye giremez diye bir karar alınmıştı. Buna tepki vermek için Heykel’e kadar yürümüş, büyük bir ateş yakmıştık.

Okulla ilgili “Göklere yükselen çelik kanatlar, Bursa’nın yıldızı erkek sanatlar” diye bağırırdık her yerde.

Arkadaşlarımızın çoğu o dönemlerde çok başarılı oldu.

Kimi iş adamı oldu, kimi üniversitelerde öğretim görevlisi oldu, kimi siyasette etkili oldu. Bizim dönemimizde eğitim biraz daha iyiydi. Oradan mezun olan ya üniversiteye giriyordu ya da işadamı oluyordu. İşsiz, güçsüz, boş

150

arkadaşımız yoktu. Çok iyi arkadaşlıklar vardı. Genelde orta halli ya da daha düşük gelirli ailelerin çocukları vardı okulumuzda. Bu sebeple başarılı olma mecburiyeti hissediyorduk.

Mahmut Hoca bir keresinde enseme öyle bir vurmuştu ki, yıldızları saymıştım. Döküm çok zor bir şey yaklaşık 700 – 800 derece sıcaklık var. Demir eriyor, sıvı halde pota dediğimiz şeye koyuluyor, o potayı da gidip hazırlamış olduğumuz kalıplara döküyoruz. Elimde pota, karşılıklı iki arkadaş tutuyoruz. Herhalde istenilen şekilde tutamamışım, enseme bir vurdu Mahmut Hoca, korktum üstüme dökerim diye. Odun gibi de eli vardı, çok sertti.

17 – 18 yaşında delikanlıydık ama biz saygımızdan, utancımızdan sesimizi çıkartmadık. Bugünün çocukları olsa hocam niye vurdunuz derdi. Boynumuzu eğip çekildik kenara. Bu tür olayları ilkokul, ortaokul ve lisede çok yaşadık. Başka hocalar da, vurur, sert konuşur ya da sert bakardı.

Okulun şu anki köprüsü bizim dönemimizde de vardı. Eğitimi yolun altında alıyorduk. Atölyeler yolun üstündeydi. Atölye şimdi de aynı yerde. Evvelki sene mezunlar toplantısına gittiğimde gördüm. Hemen hemen mimarisi hâlâ aynı, değişen pek fazla bir şey yok. Gidip eski arkadaşlarımı gördüğümde çok duygulandım. O zamanki arkadaşlarımız şimdi öğretmen, müdür, müdür yardımcısı oldu. Çok etkilendim.

O zaman Erkek Lisesi, Kız Lisesi açıldı. Daha sonra Atatürk Lisesi vardı. Bursa’da toplasanız 5-6 tane lise vardı. O zaman nüfus da azdı. 70’li yıllarda 150.000 kadardı nüfus. Okuldan çıkıp Heykel önüne gidiyorduk.

Herkes birbirini tanırdı, selâmlaşırdı. Sigara içtiğimizde avuç içi yapardık kimse görmesin diye. O günler

başkaydı. Kükürtlü’nün bahçesinde futbol sahası vardı (Kükürtlü hamamının olduğu yerde). Okul sonrası oraya gider, maç yapar, sonra banyoya girerdik.

Okulun bahçesinde voleybol sahası vardı. Orada voleybol oynardık. Çok iyi futbolcular çıktı okulumuzdan: Gürcan Bursaspor’a gitti, sonra Galatasaray’da oynadı.

Sedat Üç vardı; Bursaspor’da oynadı. Fahrettin Gülener de bizim dönemin sanayicisi. Metin Tekin Yılmaz bizim sınıftaydı. Şimdi okulda müdür yardımcısı.

Tophane, Bursa sanayisine ara elemanlar yetiştirdi. Şu anda büyük sıkıntı yaşanıyor. Bütün sanayici arkadaşlarımız yetişmiş ara eleman sayısında sıkıntıdan bahsediyor. Şu anda işsizler var ama meslekleri yok.

Bir ara dönem yaşandı; İmam Hatipler yüzünden sanat okulları da aynı cezaya çarptırıldı. Çocukların çoğu sanat okullarına gitmek istemedi. Torna tesviye, döküm veya makine bölümünden mezun çocukların makine mühendisi olmasını engellerseniz, çocuklar elbette ki bu okullara gitmez.

Bize bu okullarda ve ailemizde insana sevgiyi, saygıyı, hırsız ve ahlâksız olmamayı öğrettiler. Dersin ve atölyenin içinde bunlar da vardı. Bir başkasının hakkını gasp etmemek, yardımlaşma, ortaklaşa iş yapma, birbirini sevme, saygı gösterme atölye çalışmasında da vardı. Küme halinde çalışıyorsunuz, ekip halinde çalışıyorsunuz, birbirinize destek veriyorsunuz, saygı gösteriyorsunuz, birbirinizi sevmeyi öğreniyorsunuz, paylaşmayı öğreniyorsunuz. Bize buralarda bunları verdiler. Karşındaki insana saygı göstermesini öğrettiler.

Vatanın kutsallığını, milletin önemini öğrettiler. Millete sevgi ve saygı göstermeyi öğrettiler. Bayrağımızın ne olduğunu öğrettiler, bağımsızlığın ne olduğunu öğrettiler.

151

Gayriihtiyari bizim hafızamıza bunları kazıdılar. O zaman yetişen çocukların yanlış yapması mümkün değil; istisnai çıkar, çok az! Çünkü eve şikâyet edemiyorsunuz okulu. Şikâyet lüksün yok. Eve gittiğin zaman başarılı olma mecburiyetin var.

Bizim zamanımızda şimdiki şartlar yoktu ama dayanışma, sevgi, kardeşlik vardı. Okuldaki o insanların davranışları hâlâ gözümüzün önünde. Bir “Mahmut Hoca geliyor” dendiğinde işimizin başına koşar, saklanırdık; bir şeyler yapmaya uğraşırdık. Kemal Hoca, Salih Hoca, Mustafa Hoca olsun, hepsi.

Başarı, sadece eğitimdeki başarı değildir. Ailedeki, eğitimdeki, sosyal hayattaki, iş hayatındaki başarının tamamı toplandığında başarı ortaya çıkar. Bunun için önemli faktörlerden biri eğitim. Eğitimin üzerinde hassasiyetle durmamız lâzım. Önce aileleri sonra çocukları eğitmemiz lazım.

Müfredat da çok önemli; nasıl eğiteceksiniz, neyin üzerine eğiteceksiniz ki başarıyı yakalayalım; bu çok önemli. Sosyal hayattaki başarı bu saydığımız bir sürü kriterden geçiyor.

Meselâ kişi eğitim alanında çok başarılıdır ama sosyal hayata giremez, kendini anlatamaz. Çünkü toplum

içine girememiş. Kendini baskı altında tutar; birikimi vardır, anlatamaz. Onun için hepsi bir arada olmalı. Biz o sosyalliği yaşadık; hem oynadık, hem okuduk, birlikte çalışmayı, yaşamayı, yardımlaşmayı öğrendik. Birbirimizi sevmesini, sahiplenmeyi öğrendik. Okul hayatında vardı bunlar. Bunları yaşadık ve bizi başarıya götüren şey bu oldu.

Bize emeği geçenlere; öğretmenlerime, arkadaşlarıma çok teşekkür ederim. Bize ne kadar emek verdilerse, o kadar hassas olmaya çalıştım. Ölmüşlere rahmet, yaşayanlara sağlıklı, mutlu yıllar dilerim.

Sibel Gök tarafından 11 Ocak 2011 tarihinde görüşülmüştür.

VEHBİ VARLIK

1951 yılında Kosova Gilanda doğdum. 1957 yılında

Hamdi Şenay, Erdal Ataerkil, Ahmet Kızılçay, Mehmet

annem, babam, babaannem ve 5 çocuklu, 8 kişilik

Yücesoy, Ramazan Menemen. Teknik Resim Atölyesi

ailemizle daha önce göç etmiş akrabalarımızın yaşadığı

öğrencileri beyaz önlüklerle okul bahçesinde dolaşıp

Bursa’ya geldik, yerleştik.

hava atarlardı. (Doktor Havalarında) Okulun en fırlama

İlkokulu, Demirtaşpaşa

İlköğretim

Okulu’nda

öğrencileri de, en başarılı öğrencileri de bizim sınıfta

okudum. Tophane Sanat Okulu’nda ortaokula devam

idi. Çok iyi bir arkadaşlığımız vardı. Azarlanmak ve uyarı

ettim. Liseyi Teknik Resim Bölümü’nde bitirdim. Mezun

cezası almak için en çok müdür odasına çağrılan bizim

olduktan sonra Yıldız Teknik Üniversitesi’nde gece

arkadaşlarımızdı.

eğitiminde Makine Mühendisliği’ne devam ettim.

Sanat Okulu’ndaki öğretmenlerimden aklımda kalan

iş adamlarının ve yöneticilerin önemli bir bölümünü

isimler Süleyman Tosun, İhsan Bey, Ertuğrul Bey, Ahmet

yetiştirmiştir. Çok iyi teknik meslek eğitimi aldım.

Yaylaoğlu, Selami Şarman, Seyfi Tüfekçi. Müdürümüzün

Çok değerli öğretmenler tarafından saygı ve sevgi ile

ve bazı öğretmenlerimizin lakabı vardı.

eğitildim. Bugünkü başarılarımızın temeli Sanat Okulu

eğitimidir. Şükran borçluyuz.

Sınıf arkadaşlarım Orhan Sabuncu, Lütfi Güray,

Hasan Varhan, Memiş Yılmam, Fahrettin Gülener, A.

152

153

Tophane Sanat Okulu bugün Bursa’da sanayicilerin,

Okul yıllarında hatırladığım kadarı ile Erkek Lisesi

ve Sanat Okulu gruplar halinde kavga ederdi. Ya futbol maçı yada kız arkadaş meselesi dolayısıyla…. Grup halinde okuldan sinemaya kaçtığımız için topluca okul müdürünün odasında ellere cetvel cezası almıştık. Biz de müdürümüzü protesto amacı ile topluca kafalarımızı 0 numara tıraş ettirdik. Okulda toplu gezdik. Dikkat

çeken bir olay olmuştu. Bir de okulumuza kız öğrenciler alınmıştı. Bu yüzden tüm erkek öğrenciler, kız öğrencilerle ilgilenir, saçına başına kıyafetine özen gösterirdi. Bol bol kız arkadaş meselesi yüzünden kavgalar-sorunlar yaşandı. Zaman içinde kız öğrencilerle eğitime alıştık.

RAHMİ ÖZYİĞİT

154

1959 Amasya doğumlu, evli ve babaları olmaktan

Bursa Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nde, her

gurur duyduğum iki kız çocuğuna sahibim. Gazi

zaman hayalini kurduğum toplam kalite çalışmalarını

Üniversitesi makine eğitimi bölümünden mezun olduktan

yapabileceğimi düşündüm. Aslında toplam kalite çalışma

sonra mesleğime sırasıyla; Niğde/Bor, Kocaeli/Gölcük’te

denemelerimi daha önce görev yaptığım kurumlarda

öğretmenlik ve yöneticilik, Samsun/Vezirköprü’de askeri

deneme şansım oldu. Fakat alt yapısı zayıf okullarda

öğretmenlik, Gölcük Çıraklık Eğitim Merkezi müdürlüğü,

bu çalışmalarımı sonuçlandırmak zaman alacağından,

Gölcük Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi’nde öğretmenlik

bunu Bursa’nın en köklü okullarından biri olarak herkes

ve yöneticilik, İstanbul/Küçükköy Endüstri Meslek Lisesi

tarafından bilinen, Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nde

müdürlüğü yaptım.

başaracağımı düşünerek boş olan müdürlük kadrosu

için Bakanlığa müracaat ettim.

Son çalıştığım kurumda iken; Türkiye’nin göz

bebeği olan ve pek çok endüstri meslek lisesine

örnek oluşturacak, öncü bir okul olduğuna inandığım,

68 okul müdürünün bu görev için başvurduğunu

mezunları toplumun saygın kişileri arasına girmeyi

öğrendim. Bakanlığın, benim ismimde karar vererek

başarmış, Bursa Tophane Endüstri Meslek Lisesi müdür

görevlendirmesi benim için ve gerçekleştirmek istediğim

kadrosunun boş olduğunu gördüm.

vizyonum için büyük bir fırsat oldu.

155

Okul,

Türkiye’nin

gözde

okullarından

olunca,

bakanlığımızı harekete geçirdik. Kendi içimizde projeler üretmeye başladık. Bu projeler, Türkiye çapında ses getiren projeler oldu. Aradan 4 yıl geçtikten sonra okulun gücü ortaya çıkmaya, var olan statüko kırıldıkça değişik alanlarda gelen başarılar, yükselen bir grafik sergilemeye başladı.Bunu görenlerin desteği arttı...

Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nde çok büyük projeler yapmaya başladık. Döner sermaye çalışmaları 4 bin TL’den 4 milyon TL’ye çıktı. Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nde atölyelerin teknolojik olarak çok daha büyük imkânlara kavuşmasını sağladık. Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nin bugün 142 yıllık bir geçmişi ve birikimi var.

Biz bu çalışmalarla devraldığımız bayrağı, Meslekî Eğitimde Tophane Endüstri Meslek Lisesini en gözde kurum ve çalışanların kendilerini geliştirebilecekleri büyük bir laboratuvar hâline dönüştürdük.

Avrupa Birliği projelerinde bir milyon avroluk projeler yaptık. Biz bu çalışmalarımızın meyvesini almaya başladığımızda, benzer eğitim kurumları, proje geliştirmeye yeni başlamışlardı.

Bursa’nın çekim merkezi olan Cumalıkızık Köyü’nü, ilk vitrine çıkartan Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nin öğretmenleridir. O günden bu güne yapılan çalışmalar, başta bir grup öğretmenin oraya gitmesiyle başlamış, daha sonra sivil toplum örgütleri ve belediye gitmiştir.

Bugün Tophane Endüstri Meslek Lisesi, Cumalıkızık Köyü’nde bir proje evine sahiptir. Bizim bulunduğumuz dönemde bu proje evi yıkık ve virandı. AB projeleri ile belli bir düzeye getirilmiş, aynı zamanda 86.000 avroluk

Göreve başladığım 2001 yılı, benim ve göreve başladığım Tophane Endüstri Meslek Lisesi için bir milat oldu. Her zaman çalışmak için büyük heyecan duyduğum, toplam kalite çalışmalarına başladım.

Tophane Endüstri Meslek Lisesi’ne 40 yaşında müdür olarak atanmam, beni ziyarete gelenler arasında zaman zaman şaşkınlık yarattığı da oldu. Çünkü bir önceki müdür büyüğümüz 65 yaşında emekli olmuştu.

Onun ardından ben onlara çok genç gelmiştim.

Göreve başladığımda okula 8–10 yıl boyunca bakanlığımızdan hiçbir makine desteği gelmediğini, okulun bu tür ihtiyaçlarını mezunları olan iş adamlarının desteği ile karşılandığını öğrendim. Tophane Endüstri Meslek Lisesi’ni herkes çok zengin zannediyor, küçük okullar sürekli taleplerde bulunuyordu. Öncelikle bakanlığımızdan talepte bulunarak

156

kazanarak bütün Türkiye’ye yayılması için çalışmalara başlandı.

TEMAK, Demirtaşpaşa Endüstri Meslek Lisesi’nde DEMAK’ın kurulmasına öncülük yaptı. İlköğretim okulları ve liselerde, öğrencilere arama kurtarma çalışmalarını bire bir gösterdi.

TEMAK’ın ardından Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nde, Türkiye’deki birkaç itfaiyecilik bölümünden biri kuruldu.

Bursa, bundan sonra, bütün alt yapısı eğitimli, lise mezunu öğrencilerden oluşan bir itfaiyeye sahip olmuş olacak, bunun için bütün alt yapı çalışmaları tamamlanmış oldu.

Tophane Endüstri Meslek Lisesinin önü çok açık vizyonu çok önemlidir. Bu kurumun ruhunu hissetmek için içine girmek gerekir, yaşamayınca bunu bilmek ve hissetmek imkânsız.

1997 yılında meslek liselerinin önünün tıkanması, Tophane Endüstri Meslek Lisesi gibi okulların geriye gitmesine neden olmuştur. Bu dönemde başarı grafiği düşen okulumuzda moral ve motivasyon bozulmuş, üniversiteyi kazanan öğrenci sayısı düşmüş ve okulumuz sıradan okullar seviyesine inmiştir…

Tophane Endüstri Meslek Lisesi eğitimde, Bursa yedincisi, Anadolu Teknik Liseleri’nde Bursa üçüncüsü olmuştur. Kalite çalışmalarından sonra; Anadolu Liselerinde Türkiye birinciliği, teknik liselerde Bursa birinciliği ve Türkiye birinciliği derecelerini aldı. Endüstri meslek liseleri arasında da üniversiteyi kazanma oranı belli bir noktaya ulaştı.

AB projesi de yapılmıştır.

Bir endüstri meslek lisesi olarak; Cumalıkızık da

ablalarımıza, teyzelerimize, kardeşlerimize toplam kalite, yerel yemek yapımı, pansiyonculuk, geçmişten bu güne bilgisayar kursu, İngilizce kursları verdik. Tophane Endüstri Meslek Lisesi Vakfımızın orada marangozhanesi mevcuttur.

En

son

Cumalıkızık

İlköğretimine

10

bilgisayarlık laboratuvar kurarak projemizi sonlandırmış olduk.

Türkiye’de, lise boyutunda ilk arama kurtarma ekibi

bizim çalışmalarımızla kuruldu. Beş tane beden eğitimi öğretmeninin liderliğinde 2002 yılında kurulan TEMAK, 2004 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’nın davetlisi olarak 81 İl Milli Eğitim Müdürüne projelerini sundu. Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nin projesi, büyük bir beğeni

157

için yutkunup yolumuza devam ediyorduk…

Biliyorduk ki; insanların kendisinden bekledikleri ne denli yüce olursa son yargısı da o denli acımasız olur.

Kesinlikle geri adım atmadık. Çünkü hepimizin içinde dışarı çıkmayı bekleyen bir olağanüstülük vardı. Bu öncü ruhumuz, bizim geri adım atmamızı engelledi. Zorluklar karşısında yılmadan devam ettik. Bizi örnek alan okullara, kötü örnek olamazdık.

Biz bu tür çalışmalarla ilgilenirken Milli Eğitim Bakanlığı yılın en kaliteli okulu sürecini başlattı. Bütün okulların belli kriterler çerçevesinde, bu sürece katılması gerektiğini belirtilmekte idi. Biz de bu sürece katılma kararını aldık.

Kalite çalışmalarında Bursa’da en tecrübeli okul olduk. Önce Osmangazi ilçe birincisi, sonra Bursa birincisi olarak Ankara’daki finale gittik. Anaokulundan, liselere kadar Türkiye çapında çok güçlü rakiplerimiz vardı.

Türkiye birincisi olarak Bursa’ya döndük. Türkiye birincisi olduğumuzda, bizim karşımızdaki Ankara okulları, isyan ettiler. Birinci olmamız onları çok şaşırtmıştı. Bu durum onlar açısından beklenmeyen bir sonla sonuçlanmıştı.

Ankara’da yapılan bu finalde, yaşadığım bir şeyi burada paylaşmak istiyorum. Ankara Aydınlıkevler’deki bir lisenin müdürü; bizim 300-500 öğrencimiz olduğunu zannederek Bakanımızın karşısında şu şekilde konuştu: Sayın bakanım, bizim rakiplerimizin okullarındaki kadar öğrencimiz olsa; ben o çocukları sabah evlerinden alırım, kahvaltılarını yaptırırım, sınıftaki sıralarına oturturum, akşamları da teker teker evlerine dağıtır, banyolarını bile yaptırırım”. Bu, araştırmadan uzak, ön yargılı bir

2001 yılında başlattığımız kalite çalışmaları yavaş

yavaş meyvesini vermeye başlamış, Bursa Kalder’e ilk müracaat eden eğitim kurumu olmuştu. Kalder’e daha önce herhangi bir okul müracaat etmediği için bu konuda tecrübeleri olmadığını belirterek. Bizi Eskişehir Kalder’e yönlendirdiler. Biz bu durumu derhal reddettik.

Amacımız birbirimize bir şeyler öğretmekti. Bursa Kalder bizi bir fabrika gibi değerlendirdiği için almış olduğumuz ödül, Jüri Teşvik Ödülü’ydü.

Bu o dönem, bizim biraz moralimizi bozsa da yılmadık.

Bizler Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nin ruhuna inanan öğretmenler olarak yayacağımız ışığın herkesi harekete geçireceğini biliyorduk. Ancak hedeflerimiz büyüdükçe engeller artıyor, bizi takip ettiklerine inandığımız okullar

158

davranıştı. Konuşma sırası bana geldiğinde, bizim okulumuzun 5.500 öğrencisin olduğunu söyleyince cevap yerine ulaşmış oldu. Bursa Tophane Endüstri Meslek Lisesi olarak neler yaptığımızı anlatınca, herkes çok etkilendi. Şimdi Türkiye’de anaokulundan, liselere, hatta üniversitelere kadar tüm okullar Bursa Tophane Endüstri Meslek Lisesi’ni tanıyor. Diyarbakır, Batman, Şanlıurfa ve diğer bütün iller bizi takip ediyorlar. Tophane Endüstri Meslek Lisesi, kendi eğitim sahasında örnek bir okuldur.

Hemen hemen ülkemizde Meslekî Eğitim alanında örnek okullardan biri olduk. Okul 142 yıldır verdiği mezunlarıyla büyük bir misyon üstlenmiştir.

2010 yılında Türkiye’de okullarda yapılamayan CNC torna yapmak istedik. Kendi okulumuzda CNC torna makine üretmeye karar verdik. Daha önce CNC üç boyutlu masa tipi freze yaptık. Frezeyi yaptıktan sonra, biz bunu meslek yüksekokullarına döner sermaye kanalıyla satmaya başladık. Frezeleri, atölyemizin her noktasında her öğrencinin önüne koymaya başladık.

Bu frezeler çok pahalı makinelerdi, biz bunları çok cüzi rakamlara imal ettik. Eğitimde kullanırken diğer okullara da projeyi vererek onların gelişmesini de desteklemiş olduk… Kısacası Tophane Endüstri Meslek Lisesi’ne yakışanı yaptık…

Daha sonra endüstri meslek liseleri arasında yapılan proje yarışmalarında birincilik elde ettik.

Bizim artık bir başka boyutta çalışmaya başlamamız gerektiğine karar verdik. Artık CNC torna yapmalıyız dedik. CNC çok ileri teknolojide bir makinedir. Bu makineyi

Bursa’da belli kuruluşlar yapabilmektedir. Baykallar Makine, Durmazlar vb. Ancak öğretmen arkadaşlarım elimizdeki teknoloji ile bu makineleri bitiremeyeceğimizi söylediler. O zaman geri adım atalım, vizyonumuzu genişletelim ve şartımız şu olsun; bu işi sadece Tophane Endüstri Meslek Lisesi ve Tophane mezunlarıyla yapalım ama Tophane dışına çıkmayalım diye karar verdik.

Hiç kimseden hiçbir şey almayalım. 6 Haziran 2010 mezunlar gününü kendimize hedef olarak belirledik ve o tarihte bu CNC tornayı çalıştırdık. Hedefimiz 10 tane CNC torna yaparak kendi laboratuvarlarını yapan okul olup öğrenciler o teknolojiyi görsünler ve okudukları okullar sorulduğunda gururla söylesinler diye düşündük.

Tophane Endüstri Meslek Lisesi, Türkiye’de 25 yıldır kardeş okul çalışması yapan tek okuldur. Almanya’nın Klumbach şehri Meslekî Eğitim merkezi öğrenci, öğretmen ve aileleri, kardeşliğin 25. yılı sebebiyle mayıs ayı içerisinde misafirimiz oldu. Sayın Belediye Başkanımızın misafiri olarak Berlin Belediye Başkanı ve

159

küçük belediyelerin başkanları Bursa’ya geldiler. Tophane Endüstri Meslek Lisesi Almanya Bavyera’da tanınmış bir okuldur. Her yıl okulumuzdan Almanya’ya, Almanya’dan da Bursa’ya staj için öğrenciler gelirler. Kısacası Tophane Endüstri Meslek Lisesi meslekî eğitimde dünya markası olma yolunda hızla ilerlemektedir…

Bu heyecanla ilerideki yapacaklarımızı planlarken görev değişikliği ile sarsıldım. Çalışmalarıma, yeniden aynı ortamı yakalayacağım günün heyecanı ve belirsizliği ile hüzünlü ve buruk son verdim.

10 yıl Tophane Endüstri Meslek Lisesi müdürlüğü yaptım.

Bu sürede, Okulumu ve öğrencilerimi çok sevdim.

Atatürk’ün çizdiği çağdaş ve muasır medeniyetler seviyesine ulaşmak, her zaman vizyonumuz olacaktır.

Kötü bir işin en güçlü tanığı, vicdanımızdır. Unutmamak gerekir ki herkes dümeni kullanabilir ancak bir seyir

haritası çıkarmak bir lider gerektirir. Görev yapmaya başladığım günden, ayrılıncaya kadar beni lider olarak kabul edip çalışmalarımda desteklerini esirgemeyen arkadaşlarımı da sevgiyle anarak bende derin izler bırakan, Tophane Endüstri Meslek Lisesinden ayrıldım. Şu anda görev yapmakta olduğum, Ali Osman Sönmez Endüstri Meslek Lisesinde göreve başladım.

Bu dünyada en önemli şey; nerede bulunduğunuz değil, hangi yönde ilerlediğinizdir.

En büyük dileğim; her zaman Tophane Teknik Okulları’nın başarıdan başarıya koşması, onları bu süreçte heyecanla ve keyifle izlerken yeni görev yaptığım okulum, Ali Osman Sönmez Teknik ve Endüstri Meslek lisesi öğretmen ve öğrencilerinin de bu heyecanı çabuk yakalamalarıdır...

Sibel Gök tarafından 3 Ocak 2011 tarihinde görüşülmüştür.

ERALP NOYAN

Eralp Noyan, Bursa Tophane

Sanat

Okulu

Bölümü

Noyan’ın amacı, bunları başka bir

bitirince

şirkete satmak değildir, o sadece

Napoli’ye gider. Otomobillere olan

otomobillere olan kişisel merakını

merakı O’nu Po Ovası’nda Maserati,

tatmin etmektedir. Ancak temizlikçi

Lamborghini ve Ferrari gibi ünlü

maaşıyla daha fazla idare edemez.

otomobil

Parası

mezunudur.

160

Motor

Ancak, önemli bir fark vardır arada:

Liseyi

devlerinin

fabrikalarına

ve

pasaportu

olmadığı

götürür. Ferrari’de temizlikçi olarak

halde bir şekilde yola çıkar. Ancak

işe başlar. Temizlikçi olmasının

hiçbir şoför değil arabasına almak;

avantajı vardır. Ferrari’nin atölye

yanında durmaz bile. Ümidini kestiği

kısmına rahatça girip çıkabilmektedir.

bir anda önünde bir Porsche durur

Bir tabaka kasap kağıdı alır, altına

ve onu Fransa’ya gidebileceği yere

küçük bir tahta kestirir ve adı

kadar götürür. Noyan, Fransa’dan

yıllar sonra ‘tasarım casusluğu’na

Belçika’ya gider ve ‘Ecole Textile de

çıkacak olan işi yapmaya başlar.

Vernier’ adlı tekstil okuluna kaydolur.

161

Fransızca konuşamasa da bin

cevabı

adayın arasında üçüncü olarak

‘İstediğin kadar.’

güzel sanatlar akademisine girer.

Tam beş yıl, bu ilginç adamın

Akademide genel bölümde, resim,

yanında

anatomi, malzeme bilgisi, sanat

Almanya,

tarihi, gravür, baskı teknikleri,

Hollanda’da

heykel, iç mimari dersleri alacak,

yarışlarına,

üç

atölyelerine girecektir. 1967’de

yıl

da

endüstri

tasarımı

da

aynı

basitliktedir:

çalışacaktır İtalya,

Fransa

hem hem

ve

otomobil de

tasarım

okuyacaktır. Ne var ki, bütün bu

ise

yükün altından saatte 25 franka

Türkiye’ye

gazetelerin içine ek yerleştirerek

d’Heure’den de bir daha haber

kalkmak

değildir.

alamayacaktır. Çünkü birkaç yıl

İşte tam da burada, o güzelim

sonra intihar edecektir, Noyan’ın

tabirle kader ağlarını örecek ve

önüne yeni ufuklar açan bu adam.

arkadaşlarıyla gittiği bir gece

İşte Anadol’dan sonra üretilen

kulübünde Porsche’nin şoförüyle

ilk

karşılaşacaktır.

Karşısındaki

Anadol’un mimarlarından biri de,

adam, Belçika’nın ünlü otomobil

Ekber Onuk ve Bernar Nahum’la

tasarımcılarından Mean Motors

birlikte Eralp Noyan’dır. Spor

Şirketi’nin sahibi olan ve cebinde

Anadol

beş farklı ülkenin pasaportunu

vazgeçilmiş, bu da Türk otomobil

taşıyan Jacques d’Heure’ün ta

sanayiinin emekleme aşamasında

kendisidir.

kalmasına yol açmıştır.

mümkün

Noyan’a

buralarda

askerliğini

Noyan.

yerli

yapmak

dönecek,

otomobil

üzere

Jacques

olan

üretiminden

spor

çabucak

ne aradığını sorar, serüvenini

Eralp Noyan, şimdi arkadaşı

öğrendikten sonra da, ‘Gel benim

Ekber Onuk’la birlikte, Türk Deniz

yanımda çalış’ demekten alamaz

Kuvvetleri için hücumbotlar ve

kendini. Eralp Noyan’ın sorusu

çıkarma gemileri yapıyor.

son derece basittir: ‘Ne kadar Yazan : Sefa Kaplan Kaynak : Hürriyet

para vereceksin?’ D’Heure’ün

162

M. KEMAL COŞKUNÖZ 25.08.1921’de Bursa’da doğdu. Yedi yaşından itibaren hem çıraklığa hem de okula gitti.

1941 yılında Tophane Sanat Okulu’nu, 1942 yılında Yıldız Askeri Nakliye Okulu’nu bitirdi. Çanakkale 101.Topçu Alayında alay makinisti görevindeyken, Mısır’daki İngilizlere ait Tank Montaj Fabrikası’na, tank uzmanı olarak yetiştirilmek üzere gönderildi.

1946 yılında Tophane Sanat Okulu’nda öğretmen olarak göreve başladı.

1949 yılında Türkiye’de ilk kez kalıp ile çatal, bıçak, kaşık üretimini gerçekleştirmek için girişimciliğe atıldı. Bu arada tekstil sektörüne yönelik makinalar yaptı.

1950 yılında SKT firmasını 2 ortağı ile birlikte kurdu. Küçük elektrikli araç-gereçler imalatı yaptı.

1953 yılında öğretmenlik görevinden ayrılarak SKT’ deki işinin başına geçti.

1956 yılında Türkiye’de ilk yağ keçesi üretimini gerçekleştirdi.

1960 yılında SKT’den ayrılarak kendi atölyesini kurdu. Almış olduğu bir işte kullanmak üzere Hamidiye zırhlı gemisinden pare zırhlarını satın alarak kendisi pres makinası yaptı.

1963 yılında Türkiye’de ahşaptan sonra ilk çelik otobüs kroseri imalatını gerçekleştirdi.

Birçok kroseri ustası yetiştirdi.

1966 yılında Karsan’ı kurarak Türkiye’de kroseri sanayisinin kurucusu oldu.

1968 yılında atölyesini Bursa Organize Sanayi Bölgesi’ne taşıyarak kurumsal sanayicilik dönemini başlattı. Türk otomotiv,

163

beyaz eşya ve savunma sanayilerine sac parça ve kompleleri, presler, kaynak makinaları, özel makina ve aparatlar üretti. Kalıp ve makina imalatındaki yatırımları ile otomotiv sanayine büyük esneklik kazandırdı.

1983 yılında Beltan’ı Coşkunöz grubuna katarak, bugün Türkiye’nin en büyük kauçuk-metal parça imalatçısı durumuna getirdi. Dünya devleri Freudenberg ve Phoenix ile 1997 yılında ortak oldu.

1983 yılında Bursa Organize Sanayi Bölgesi’ne taşınan Meksan A.Ş. 1988 yılından itibaren kurumsal

bir fabrika olarak seri üretime geçerek Coşkunöz grubundaki fabrikalardan birisi oldu.

1988 yılında Coşkunöz Eğitim Vakfı’nı kurarak düz lise mezunlarını 18 aylık eğitimden sonra endüstri meslek lisesi diploması kazandıran sistemi kurdu.

1992 yılında Coşkunöz Radyatör A.Ş.’yi kurarak kendi yaptığı kaynak hattıyla panelradyatör üretimi gerçekleştirdi. 1994 yılında bu şirketini Nilüfer Organize Sanayi Bölgesi’ndeki 14.000m2 kapalı alanda kurduğu modern tesislere taşıdı.

1997 yılında Kerem Pres A.Ş.’i kurarak otomotiv ve radyatör sektörüne yönelik saç parçalar üretti.

1997 yılında 800 öğrenci kapasiteli Coşkunöz Anadolu Teknik Lisesi’ni kurdu.

1998 yılından itibaren verilen Busiad-Kalder ödüllerini Coşkunöz Metalform ve Makina A.Ş. ile Beltan A.Ş. aldı.

2000 yılında Uludağ Üniversitesi Tıp Fakultesi bünyesinde Gastroentroloji Kliniği’ni kurdu. Yine aynı yıl 300 yatak kapasiteli öğrenci yurdunun hizmete girmesinde büyük katkısı oldu. Değerli kurucumuz M.Kemal Coşkunöz 12 Ekim 2000’de vefat etmiştir.

164

SELAMİ ŞARMAN

Tophane Sanat Okulu’na 1950 yılında boyumun ve

üzerinde ve çevresinde oyunlar oynardık. Aşağıdaki

yaşımın küçük olmasından dolayı zor kabul edildim.

dökümhane kenarında küçük bir tuvalet vardı. Öğretmen

Okula uyum sağlamam çabuk oldu. Ben gözümü burada

ve öğrenciler birlikte kullanırdık.

açtım. Teknik Resim öğretmeni Şefik Özersoy bana çok

yardımcı oldu. İlk defa düşünmeyi burada öğrendim.

ve dediğim dedikti. Karşısında cevap vereceksin,

On buçuk yaşında buraya başladım. O dönemde bütün

soru soracaksın ne mümkün. Her şeyi elle yazardık.

bölümleri üçer ay arayla geziyorduk. Boyum yetmiyordu.

O dönemde en büyük kaynak derste not tutmaktı.

Ayağımın altına destek yapmışlardı.

Abdullah Nişancı’nın girdiği Genel Teknoloji diye bir

Hatırlıyorum da okuldaki tesviye atölyesi yandığında

dersimiz vardı. Hemen derse başlar, tahtaya çizdiklerini

bizim evin camları bile ısınmıştı. Yanan tesviye atölyesi bu

de beklemeden silerdi. Hocam daha bitmedi desek

günkü metal işleri atölyesi ve teknik lise binasının olduğu

de dinlemezdi. O yüzden bu derslerin gelmesini hiç

yerdeydi. Sonra buralara “E” tipi atölyeler yapıldı. Daha

istemezdik. Zor geliyordu, kaynak yoktu.

önceleri yolun altındaki Demirhane binasında Hademe

Mahmut Efendi vardı. Onun yanında oynar, otururduk.

çalışmalar olurdu. Son sınıfta boru şefiydim. O zaman

Burada hamam vardı. Göçük bir haldeydi. Biz onun

izci elbiselerinin kışlıkları ayrı, yazlıkları ayrı olurdu.

165

Çok hatıralarımız oldu. Öğretmenlerimiz çok sert

Sonra ben okulda izciydim. O zaman güzel

Kışlıklarla dağa bile çıkarlardı. Ben bir defa Uludağ’a çıkmıştım.

Okul bittikten sonra okulda göreve başladım.

Sonradan sendikacı olan Mete adında bir arkadaşım vardı. O bir sene okulda kalmıştı. O yüzden ben öğretmenliğe başladığımda hala öğrenciydi. Sene başında derse girerken karşılaştık. “Selami abi merhaba” diye bağırarak yanıma geldi. Sabri Bey (Fidaner) “Selami abi yok artık; O hoca” dedi. Mete de bana “Hocam Selami abi” diye seslenmeye başladı. Bu ilk önemli anılarımdandır.

Tabi bu okulda birçok öğretmeni gördüm. Talebesi

oldum. Arkadaşlarım oldu. 1980 yılına kadar bu okulda görev yaptım. Çok kıymetli öğretmenlerimiz vardı. O dönemde sanayinin ilerisinde bir eğitim görüyorduk.

Sanayiciler gelirdi. Bizim burada torna tesviye ve döküm bölümü öğretmenleriyle fikir alışverişinde bulunurdu. Önce burada yapar sonra sanayide kendi fabrikalarında işlerlerdi. Hocalarımız çok değerli idi. 1980 yılında Atatürk Endüstri Meslek Lisesi müdürü olarak çalıştım.

1986 yılında Türk Alman çıraklık eğitimindeydim. Son yıllara kadar burayla çalışmaya devam ettim. Bütün emeği geçen herkese teşekkür ederim.

Mustafa Doğru tarafından 07.01.2011 tarihinde görüşülmüştür.

TALAT DİNİZ 1926 yılında Bursa’da doğan Talât Diniz, 1943 yılında Bursa Erkek Sanat Enstitüsü’nden, 1947 yılında da Ankara Erkek Yüksek Teknik Öğretmen Okulu’ndan mezun oldu.

SKT Yedek Parça ve Makina San. ve Tic. A.Ş., Major SKT Oto Donanım San. ve Tic. A.Ş. ve Ototrim Panel San. ve Tic. A.Ş.’nin Yönetim Kurulu Başkanlığını yürüttü. Diniz, ayrıca kurucusu olduğu Karsan Otomotiv Sanayi ve Ticaret

A.Ş.’nin de Yönetim Kurulu Üyeliği görevini sürdürdü.

Talat Diniz MESS Bursa Temsilciler Kurulu Üyesi’ydi. 21 Kasım 2010 tarihinde vefat etti.

1980 yılı öğretim kadrosu 166

167

HAYRETTİN GERÇEK

İlkokuldan yeni çıkmışız. Ortaokula Demirtaşpaşa

yerime oturdum. O arkadaşım gayet rahat dışarı çıktı

Meslek Lisesi’nde başladık. 1953’te başladığım bu

gitti. Bunu unutamam.

okulda nice anıların oldu.

Bir gün fizik dersindeyiz. Sınav olacak. Derse girdik

Okulu’nda yapılırdı. Modelde tasarlanır, dökümde

sorulara baktım. Hepsi kolay sorular. Yanımda arkadaşım

dökülürdü. Neyin nasıl yapılacağı ile ilgili fikir alırlardı.

Salih Şen var. Ona sorular çok kolay dedim. Sorulardan

Tesviyede Yahya Hoca vardı; o çok uğraşırdı. Özellikle

bir tanesini hatırlıyorum, su cenderesi idi. Neyse sınava

mekanik konularında ondan çok yardım alırlardı. Hatta

başladık. Hemen arkadaşım “söyle söyle” diye beni

Tophane saatini bile o tamir ederdi. O zamanlarda okul

sıkıştırıyor. Bende “bekle ben yapayım” diyorum. Biz

sanayinin önündeydi. Bir sürü öğrencilerimiz oldu.

birbirimizle uğraşırken Hoca beni kaldırdı. “Gel buraya”

Fahrettin Gülener vardı. Necmettin Pınar vardı. Çok

dedi. Kâğıdımı aldı. “Kâğıdın sıfır, çık dışarı” dedi. Bende

çalışkanlardı. Daha çok öğrencilerimiz vardı.

tabi suçsuzum; kızardım. Kızdım ama yiğitliği de elden

bırakmıyorum. Tam çıkarken arkadaşım “Hocam onun

önce o kız çocuğunun heykelini yapmakla başladık.

suçu yok ben konuştum” dedi. Onun üzerine Hoca onu

Çok çalışıyorduk. O sırada da Tankut Öktem geldi

çağırdı “al sana sıfır” dedi ve onu dışarı gönderdi. Ben

ve yaptığımız işleri gördü. Biz de bizi tebrik edecek

168

Sanayide yapılamayan makineler Tophane Sanat

diye düşündük. Şöyle iyice baktı. İnceledi.

Birden köpürmeye başlamaz mı? Biz ne yapacağımızı şaşırdık. “Bu böyle olmaz” dedi.

“Benim eserlerime bakarsanız görürsünüz ki bazı yerleri; düğme yerleri az aşağıda veya yukarıda olur. Ancak benim eserlerimde gözler gayet açık ve nettir. Ama sizin bunda gözler net değil.” Neyse bizden keski istedi; çekiç verdik; pardösü verdik. O gün akşama kadar çalıştı ve hakikaten kızın gözleri açıldı.

Bunu hiç unutamam.

Ben 5 yıl bu okulda öğrenciydim. Adana EML, sonra Karabük EML ve daha sonra 1971 yılında yine bu okula öğretmen olarak geldim. 1986’ya kadar burada öğretmenlik yaptım. Ağustos ayında emekli oldum. Emekli olduktan sonra boş durmak bana göre değil dedim ve çalışmaya başladım. Daha sonra KOSGEB’de çalıştım. KOSGEB’den 2006 yılında yaş haddinden emekli oldum.

Döküm Bölümü atölyesi tarafından hazırlanan Milli Eğitim Bakanlığı önüne monte edilenTankut Öktem’e ait öğretmen anıtı, 1983

Mustafa Doğru tarafından 07.01.2011 tarihinde görüşülmüştür.

Milli Eğitim Bakanlığı’nın önündeki heykeli yaparken;

169

SALİH ARIKAN 1957 Bursa, Tophane doğumluyum. İlkokulu Osmangazi İlkokulu’nda, ortaokulu Pınarbaşı’nda Osmangazi Ortaokulu’nda okudum. 1971-1972 senesinde de Tophane Sanat Okulu’nda Metal İşleri bölümünde liseye başladım.

Sanat Okulu bizim dönemimizde iyi eğitim veren, öğretmen öğrenci ilişkileri seviyeli bir okuldu. Bursa’daki örnek okullardan birisiydi. Sınıf arkadaşlarımın bir kısmıyla halen görüşüyoruz.

Kadir Gümüş adında atölye hocamız vardı. Şu anda kendisi ticaretle uğraşıyor. Halen hocamızı gördüğümde kendime çeki düzen veriyorum. Yusuf Meriç adında bir hocamız vardı. Kendisi çok kibar ve iyi bir öğretmendi.

Yeri geldi mi arkadaş, yeri geldi mi bir ağabey olurdu.

5-6 sene önce Kestel’de bir okulun kazanını tamir ediyordum. Öğrenciler koridorda birbirlerine

dayanmışlar; hocalar aralarından zor geçiyordu. Bu ne böyle dedim. Bizim zamanımızda öğretmenlerimizi görünce hazır ola geçerdik. Okulda bir olay olduğunda öğrenci o olayı ailesine bildirmeye çekinirdi. Ben bir kabahat işledim ki öğretmenim bana ceza verdi diye düşünürdük.

Bir sene Yusuf Meriç hocayla Akdeniz gezisi

yapmıştık. Çok güzel bir geziydi. Bir de okulumuz futbolda Bursa şampiyonu olmuştu. Sürekli maçlara giderdik.

Son sınıfta Renault fabrikasında 3 ay staj yapmıştım.

Okulun karşı binaları yeni yapılmıştı. Çok güzel ve modern bir okuldu. Müdürümüz Orhan Savaşeri’ydi.

Sibel Gök tarafından 14 Ocak 2011 tarihinde görüşülmüştür.

170

BEYHAN ÇALIŞKAN Tofaş’ta oynarken bütün arkadaşlarımla beraber Tophane’ye gelmeye karar verdik.

Okula başlamam biraz değişik olmuştur. Bizler Tofaş’ın altyapısında oynuyorduk. Sizi sınavla alalım dediler. Tamam dedik. Ve ben sınavla buraya girdim. Puanlarım yüksekti. İstersen Makine Ressamlığına alalım dediler. Ben de Ağaç İşleri de olur dedim ve bu şekilde Ağaç İşleri Bölümü’ne devam ettim.

O dönemde Tofaş ile Bursaspor altyapıları ile rekabet halinde idi. Okullar arasında da Namık Sözeri, Ticaret Lisesi ile bizim okul yarışıyordu. Maçlar çok iddialı olduğundan öğrencilerle beraber öğretmenler de maça geliyorlardı. 1976 da böylece okula başlamış oldum. 1979 yılında borçsuz bir şekilde okulu bitirdim. Bizler gündüz geliyorduk. Ama bazıları akşam okulunda devam ediyordu.

171

“benim yeğenim Kayseri Zincidere’de asker.

Bana yardımcı olun” dedi. “Tamam, siz bu akşam dinlenin” dedim. Ertesi gün beraber kalktık; yeğenini bulduk; yardımcı olduk.

Demek istediğim insanlara yardımcı olmak gerekir diye düşünüyorum. Şimdi öğrenciler sporcuyum diye dersleri asıyor. Ne okuyabiliyor; ne de derslerinde başarılı olabiliyorlar. Sporcunun ya da öğrencinin hedef koyması gerekir. Hedef koymazsanız hiç bir alanda başarılı olamazsınız. Biz bu işi yapacağız diye hedef koyduk. Ben Bulgaristan doğumluyum.

Orada 10 yaşında miniklerde oynarken A takımı beni izlemeye geliyordu. Ben orada 6 yaşından 10 yaşına kadar kaptanlık yaptım. Yenildiğim zaman ağlardım. Bana bakarlar ve neden ağladığımı sorarlardı. Ben hırslıydım. Hedefimi o zamanlardan belirlemiştim. 5 yıl Bursaspor’da sonra Kayserispor’da kaptanlık yaptım. İşimizi her zaman ciddiyetle yaptım. İş ahlakımız, her şeyin üstünde idi. Her şeyden önce insan olmak gerekiyor. Biz bunun temelini Tophane de aldık. İşimizi iyi yapardık. Hocalarımız arkamızdan sahalara bizi izlemeye gelirlerdi. Bu okulda hedef geliştirmek için her türlü imkân vardı. Bugün dünya çok gelişti. Bizim dönemimizde mobilya ile kim uğraşır derken günümüzde İnegöl’deki gelişmelere baktığımızda inanılmaz potansiyelin olduğunu görüyoruz. Onun için öğrencilerin çok iyi yönlendirilmesi gerekiyordu. Çocukların özellikle ağaç işleri öğrencilerinin gezdirilmesi gerekir. Çevreyi tanımaları, okumaları gerekir. Meslek liseleri bugün ülkemiz için çok önemlidir. Üretmek ve ortaya bir şeyler koymak, geliştirmek gerekir. Bu konuda okul ve öğretmenlerimize çok büyük işler düşmektedir.

Bir sene sonunda Beden Eğitimi öğretmenim Hüseyin Yurttaş vardı. Sınav döneminde Çanakkale’ye gittik.

Geldiğimizde sınavlar olmuş. Benim derslerden 10 dersin 7 tanesi zayıf. Hocam dedim hani yardımcı olacaktınız.

Oda” hiç çalışmamışın” dedi. Tamam dedim ben sınavlara gireceğim, onları vereceğim ama seneye beni maçlarda bulamazsınız dedim. Bütün sınavlara girdim. İngilizce hariç hepsini verdim. Onu da Eylül sınavında verdim. Ondan sonrada hiç dersten kalmadım.

Okulda bizim için çok saygıdeğer hocamız Celal Tunç model bölümü öğretmenimizdi. Bizi çok severdi.

Biz de halen onu çok severiz. Ben her zaman işimi iyi yaptım. Okulda da hiç sorun çıkarmadım. Askerde de iyi bir askerdim. Seyfettin Fıçıcı adında öğretmenimiz vardı; onunla hiç anlaşamazdık. Orhan Savaşeri izin verir; diğer hocalarımız izin verir; o vermezdi. “Hocam ben futbolcu olacağım, mesleğimi yapmayacağım yapmayın etmeyin” desem de izin vermezdi. Ona çok kızardım. İşte kader. Neyse Kayserispor’a transfer oldum. 1992 yılında Seyfettin Fıçıcı hocam beni aradı. Neyse hocamı aldım eve getirdim. “Hayırdır hocam” dedim. Hocam da

172

Mustafa Doğru tarafından 08.01.2011 tarihinde görüşülmüştür.

ESER KARDEŞLER alanındayız. Herkes bizi alkışlıyor. Sonra müdürümüz Orhan Savaşeri geldi. Kim bunlar dedi. Hocam bunlar şampiyon olan futbol takımımız dediler. Bu kıyafetler ne böyle dedi. İnin aşağı böyle öğrenci olmaz dedi. O gün ne olduğunu şaşırdık. Mecburen indik aşağıya. Bu anımı hiç unutmam. Öğrenci her yerde öğrenci olacak, sporcu da sporculuğunu bilecektir. Tabi bizler de sporcuyuz diyerek biraz rahat hareket ediyorduk.

Yine bir gün Edirne’ye maça gittik. Tabi biraz kaldık orada; geldiğimizde bir baktık ki devamsızlıktan kalmışız. Sonra hocam biz maçtaydık desek de diğer günlerde de devamsızlık yaptığımız için okulda kaldık.

Sonra Bursaspor’a devam ettik. Okula fazla geldiğim söylenemez. Ayrıldıktan sonra da futbolun dışında başka işle uğraşmadım.

Tophane Endüstri Meslek Lisesi’ne kendi isteğimle geldim. Meslek lisesi olması beni bu okula getiren en önemli etkendi. Ben ve diğer sporcu arkadaşlarım da burada okuduğu için Bursaspor’un pilot takımı gibiydik. Öğretmenlerimiz çok iyi idi. Ben akşam okulunda okuyordum. O dönemde Osanor eğitimi de başlamıştı. Biz ilk öğrencileri olarak ondan gerektiği gibi faydalanamadık. Gündüzleri Bursaspor da antrenmana gidiyorduk. Sabahleyin 9.00’da kalkar antrenman yapar öğleden sonra dinlenirdik. Saat 17.00 de ders başlardı.

Bu bizim için çok iyi idi. Bizim yetişmemizde bence en önemli faktör akşam okulunun olmasıdır. O dönemde fırtına gibi maçlarımız oluyordu. Okullar arasında yarışmalar vardı. Bizlerde bütün takımları yeniyorduk. Bir anım var onu hiç unutmuyorum. Şampiyon olmuşuz yukarıda tören alanına bizi çağırdılar ve toplandık. Tabi bizler kot pantolonla, saçlar dağınık, bazılarımız değişik kıyafetlerle tören

173

Mustafa Doğru tarafından 07.01.2011 tarihinde görüşülmüştür.

YAŞAR ŞEREF ÖNDÜL 1930 doğumluyum ama babam 2 yaş küçük yazdırmış; kimlikte 1932 doğumluyum. 1948 Tophane Meslek Lisesi mezunuyum. Demir işleri bölümünden mezun oldum fakat daha sonra teknik ressam olarak çalıştım. 1943 senesinde İstiklal İlkokulu’nu bitirdim ve hemen Sanat Okulu’na yazıldım. Çünkü o zamanlar Tophane ilkokuldan sonra öğrenci alıyordu. Benim girdiğim sene büyük bir yangın oldu ve birçok atölye yandı.

O sene okulun ilk girişinde torna atölyesi ve müdüriyet vardı; müdüriyetin altında dökümhane vardı; girişte solda marangozhane, onun altında da tesviye

atölyesi vardı.

Onun arkasında yatakhaneler, sonra da yemekhane, tam ortada da derslikler vardı. O dönemde sadece nur kalem yani kurşun kalem kullanırdık; başka da kalemimiz yoktu. O dönemde kâğıt bile yoktu da ambalaj kâğıtlarına not alırdık. İnanın bizler yokluk içerisinde yetiştik; okulumuz da durumu iyi olmayanlara maddi manevi destek veriyordu. 2. sınıftayken Cemil Hoca diye bir hoca geldi; yüzüklerimiz vardı onları aldı. Ben de istedim; vermeyince kavga çıktı; demirle saldırdı bana; ben de aldım yere yatırdım.

O sene beni ikmale

174

bıraktı ve sınıfta kaldım. 4. sınıfta ise aşağı sanat okulu açıldı; bizi oraya götürdüler. Yani 4-5 sınıf bizi Demirtaşpaşa’ya götürdüler. Orada birkaç arkadaş aklımıza girdi. İzmir’e gittik; oradan da bindik vapura Amerika’ya kaçıyorduk. Yunanlının biri şikâyet edince yakalandık. Bizi getirdiler Trablusgarp’a bıraktılar; oradan da kervanlarla İskenderiye’ye yolladılar. Tam 3,5 ay kervanla Tunus, Cezayir ve Fas’ı geçerek geldik. Okulda arkadaşlarım, evde ailem bile konuşmadı benimle. Tabi sınavlara giremediğim için sınıfta kaldım. Bir tek Zühdü Gürdal vardı; o konuşmuştu benimle. Doktor vardı; Adil Onaran! Onun muayenehanesinin demir parmaklıklarını ben yapmıştım. Benim resmim de çok iyiydi; okulda benim gibi resim yapan hiç kimse yoktu. Şimdi benim hocalarımdan hayatta hiç kimse yok; fakat ben onları hala hatırlıyorum. Müdürümüz Şevket Bey vardı; aslında fizik profesörüydü ama müdürlük yapardı; bırakın öğrencileri, öğretmenler bile çekinirdi ondan. Müdür Muavinimiz Kaya Bey; matematik öğretmeni İrfan Tarı; spor hocamız Muammer Akbaş; model hocamız Dacı vardı (soyadı

Dacı’ydı). Dökümhane Şefi Ahmet Bey, onun yardımcısı Yusuf Sezgin vardı; sonra aşağı okula müdür oldu. Şefik Hocamız vardı; resim hocası çok kıymetli bir hocaydı.

Demirhane hocası Abdullah Bey, fizik hocası Nurettin Bey, mekanikçi Mustafa Papila Hoca, tarih öğretmeni Perihan Kalas vardı. Hakkı Donat vardı elektrikçi; hala yaşıyor Mudanya’da; zaten tek yaşayan o hocalarımın arasından. Atölye şefim Zühdü Gürdal vardı; biz ona Kel Efe derdik; çünkü kafasında hiç saç yoktu. Hatta bir gün 6 arkadaş saçlarımızı sıfıra vurdurduk; geldik gözünün önüne oturduk; geldi öyle bir dövdü ki bizi!

1944 yılında kılıç kalkan ekibi kurup Ankara’ya 19 Mayıs’ta kılıç kalkan ekibi olarak gittik. 40 kişiydik; demirleri filan kendimiz yapmıştık. Çok güzel bir yarışma çıkardık ve bize ödül olarak Ford kamyon hediye ettiler.

Hatta o araba yakın zamana kadar nakliye işlerinde kullanılıyordu okulumuzda. Kılıçlarımızı 1960 yılında bıçak ve silahlarla beraber topladılar.

Sibel Gök tarafından 31.12.2010 tarihinde görüşülmüştür.

175

HALİL BAĞLAN

20.03.1963 Bursa doğumluyum. 1978-1980 Tophane

biz de okulumuzdan sanayi ile ilgili her şeyi alıyorduk.

Endüstri Meslek Lisesi mezunuyum. 3 yıl süreyle okudum

Yani kısaca okul bizim için bir sanayi yuvası gibiydi.

ve hiç takılmadan okulumu bitirdim. Bitirir bitirmez de

Sanayi yuvası olarak gördüğümüz için de başarısızlık

iş hayatına atıldım. Üniversite sınavlarına girmeye bile

söz konusu değildi. Zaten bizim dönemde Tophane

gerek görmedim; çünkü okulumun bana meslek sahibi

mezunları hep becerikli insanlardı. Yani o beceriyle

olabilmem için yeterli eğitimi verdiğine inandım. Benim

okulun verdiği eğitim birleşince ortaya bugünkü zehir

gibi aynı okuldan mezun olduğum arkadaşlarım da

tabirinde sanayimizin önemli kişileri ortaya çıkmış oldu.

aynı şekilde düşünüyordu; okulumuzun verdiği eğitimin

Ben askerden gelir gelmez, yine sanat okulundan

bizi başarıya ve iş hayatında yeterliliğe götüreceğine

mezun arkadaşım Yusuf Aktar ile birlikte küçük bir işyeri

inanmıştık. Bakın şöyle, okulumuzdan mezun olup da

açtık. Toplam 36 m2 yerde açtığımız işyeri şu an 18bin

Baykal Makine, Durmazlar, Coşkunöz… vs. daha ismini

m2’ye genişlemiştir. Ve hala 25 yıldır ortağız. Bugün 200

sayamadığım bir sürü dünya ihracatında hatırı sayılır iş

işçi çalıştırmaktayız; Bursa’da ihracatta 160 ve 190 ınıncı

adamları yetişti okulumuzdan!

sıralarda 2 şirketim var. Ve ben elde ettiğim bu başarıyı

Biz okulumuzu bir okuldan ziyade bir yuva gibi

Tophane Meslek Lisesi’ne borçluyum. Dolayısıyla ben

görüyorduk. Yeni yetişen bir çocuk yuvada neleri alırsa;

okula vefa borcumuzun çok fazla olduğuna inanıyorum.

176

öğretmenimiz; benimle çok ilgilenirdi. Sporda çok başarılıydım ama sporun sakatlık probleminden dolayı korkup son sınıfta okula daha çok yöneldim ve başarılı oldum. Bizim öğrenciliğimizdeki eğitim şekliyle, şimdiki eğitim şekli çok farklı. Bizim zamanımızdaki sevgi ve saygıyla, şimdiki sevgi ve saygının arasında çok fark var. Şimdiki öğrencilerde ben onu göremiyorum maalesef!

Bizim dönemimizde öğrencinin öğretmenine karşı bir saygısı, öğretmenin de öğrencisine karşı bir sevgisi vardı; şimdi maalesef çok değişti. Modern eğitim yapacağız diye öğretmenlerimizin birçok hakkı kısıtlandı; aileler de bu duruma çanak tuttu. Herkes kendi çocuğunun mühendis, doktor, mimar olmasını ister. Ama herkes olamaz; ara elemanlara da ihtiyaç var. En iyi örnek bizleriz işte; piyasada iyi bir yerde olarak paranın sadece o mesleklerden kazanılmadığını gösterdik.

Lise 2’nci sınıftaydım. Kadir Hoca bana temrin için parça verdi; sınıf imtihana girecek. Ben de o sabah okula geç geldim; “kantinden bir simit çay alayım” dedim. Herkese kullandırmadıkları bir makine vardı; benim de o makinede parça kesmem gerekiyor; Kadir Hoca beni arıyor ama bulamıyor; tam o sırada ben içeri girdim. Bana öyle bir tokat attı ki; çizgi filmlerdeki karakterlerin başlarında yıldızlar döner ya; işte öyle gözlerimde yıldızlar dönüyordu. Sonra oturduk konuştuk; anlatınca niye vurduğunu anladım. Bugün herhangi bir öğrenciye bir hoca bunu yapsa kıyamet kopar. Ama biz öğretmenimizin bizi dövdüğünü söyleyemezdik bile; çünkü evde de sopa hazır; kim bilir ne yaptın da hocan seni dövdü diye!

Bizim okulumuz daha çok ara eleman için bulunmaz

Her yıl Haziran ayının ilk haftası pilav günü yapıyoruz; artık bu geleneksel bir hal aldı. Bütün mezunlar yıl da bir kere de olsa mutlaka toplanıyoruz. Hatta biz bu pilav gününü yani mezunlar toplantısını stadyumda yapmayı düşünüyoruz. Çünkü bizim okulumuz köklü bir okul ve yıllardır o kadar çok mezun verdi ki; anca sığarız diye düşünüyorum. Organize Sanayi’yi dolaşın; göreceksiniz ki her fabrikasında mutlaka bizden mezun ya da mezunlar vardır. Ama vefasızlık yapılıyor bazen; pilav günlerini bile zor karşılar duruma geliyoruz. Oysa okulumuzun kıymetini bilmeliyiz; bizim okulumuz Bursa’da değil; Türkiye’de sayılı bir okul.

Okulla ilgili çok anım var anlatılamayacak kadar; Kadir Gümüş atölye hocamdı. Bir diğer hocam da Yusuf Meriç idi. Onlarla hala görüşürüm; her zaman onlardan akıl alırım; mutlaka fikirlerini sorarım. Hatta Yusuf hocamdan geçen yıl Ticaret Sanayi Meclis Üyeliği’ni ben devraldım. Ayrıca Tophane Güçlendirme Vakfı’nda ikinci başkanım. Tophanede bizim her günümüz ayrı bir güzellikte geçerdi. Mezun olsam da o günleri hep aradım, hala da arıyorum; zaten şu aralar okulun Spor Kolu Başkanlığı’nı yapıyorum. Sürekli okula gidip geliyorum elimden geldiğince ihtiyaçlarını vs. karşılamak adına! İrtibatım hiçbir zaman kopmadı; kopmayacak da!

2 oğlumdan büyük olanı mezun oldu; küçük olan ise hala Tophane Meslek Lisesi öğrencisi. Eğitim ve öğretimine inanıp güvendiğim için başka okulu düşünmedik bile!

Ben çok yaramaz bir öğrenci değildim; zaten orta halli bir öğrenciydim. Çünkü o dönemde okul basketbol takımında oynuyordum; spora daha çok önem veriyordum. Hüseyin Yurttaş vardı beden eğitimi

177

bir cevher; inanın şu an bir sürü mühendis vs. bulabiliyoruz

Lisesi çıkışlı olsun; çünkü makine mühendisliğinde

istemediğimiz kadar; ama yüksek maaşlarda bile

mutlaka altyapı şart. Ben bir işveren olarak bakarım

kaynakçı bulmakta güçlük çekiyoruz. Çünkü artık

işe alacağım kişinin hangi okuldan mezun olduğuna;

Meslek Liseleri’nden mezun olanların birçoğu mesleğini

eğer sanat okulundan mezunsa o benim için önceliktir.

yapmıyor; aileler de çocuğum okuyamıyor, bari meslek

Sadece ben değil; bütün sanayiciler emin olun böyle

lisesine gitsin diye düşünüyor; sonuçta çocuk gönülsüz

değerlendirir; çünkü lise çocuğun kaderini belirleyecektir.

olduğu için ileride o işi yapmıyor. Sonuç olarak da bizim

Bence ailelerin çocuklarını bilinçli bir şekilde okullara

gibi ara eleman ihtiyacı olanlar zorlanıyor.

yönlendirmeli.

Bir dönem İzmir’de PETKİM Tesisleri’nin kuruluşunda

Almanya’da 25 yıldır bir kardeş okulumuz var; oradan

çalışmak için Aliağa’ya gittim. Abim yüksek mühendis ve

öğrenciler geliyor; bizden öğrenciler gidiyor. Öğrenci

o dönemde hatırlıyorum 6.700 lira maaşı vardı; ben ise

değişimi denen bir sistem var onların öğrencileri bize

18.000 lira maaş alıyordum. Bir gün Seydişehir Alüminyum

bizimki onlara gidiyor; on beş gün kalıyorlar. Unesco

Fabrikası’ndan geldiler sahaya; kaynak makinesini

Derneği’nin Cumalıkızık’da bir evi var; misafirlerimizi

kullanacak hiç kimse yok; ben biliyorum dediğimde

orada ağırlıyoruz. Bir de sağ olsunlar Orhan Savaşeri

herkes bana güldü; ama kullanınca da herkes şaşırmıştı.

ve Kemal Coşkunöz’ün kurmuş olduğu Tophane’yi

Yapınca da Arabistan’da kaynakçılık için 70.000 lira teklif

Güçlendirme Vakfı var. Onlar ihtiyacı olan öğrencilere

etmişlerdi; düşünün artık okulun değerini; çünkü ben

maddi manevi her türlü desteği sağlamaktadırlar.

o Almanya’dan gelen makineyi kullanmayı Tophane’de

Kısaca vakıfa emeği geçen bütün arkadaşlar okula olan

öğrendim. Ama şimdi üzülüyorum çünkü teknoloji olarak

vefa borçlarını ödemek için toplanmışlardır. Çünkü her

atölyeler çok gerilerde kaldı; hala benim dönemimdeki

birimiz çok iyi biliyoruz ki; biz bugün buralardaysak eğer;

atölyeler ve makineler duruyor. Ben de diyorum ki;

bunu Tophane Meslek Lisesi’ne borçluyuz. Tophane’nin

okuldan atölyeleri kaldıralım; öğrencileri sanayiyle iç içe

bugünkü vizyonu da oldukça iyi, diğer okullarla

sokalım; başlarında hocalar olsun; onlara atölyelerimizi

kıyaslarsak eğer oldukça ileride. Ayrıca her sene de

açalım; o zaman inanın daha çok başarı gelir. Öğrenciler

değişik dallarda mutlaka ödülü vardır okulumuzun.

mutfakla iç içe olurlarsa teknolojiden de geri kalmazlar.

Geçen yıl toplam kalitede Türkiye birincisi olduk. Bence

Ayrıca şöyle düşünün bir fabrikaya bir tane muhasebeci,

Tophane Meslek Lisesi’nde okumak, Tophaneli olmak

bir tane mühendis vs. yetiyor; ama elektrik mühendisi,

büyük bir ayrıcalık...

makine mühendisi dediğiniz zaman onlarcası lazım. Ve Yeliz Mutlu tarafından 03.01.2011 tarihinde görüşülmüştür.

bence bir insan makine mühendisi olacaksa Meslek

178

ALİ BAĞDE 1963 Umurbey Mahallesi, Bursa doğumluyum. Halen Umurbey Mahallesi’nde oturuyorum. İlkokulu Dörtçelik İlkokulu’nda, ortaokulu da Çelebi Mehmet Ortaokulu’nda okudum. 1977 yılında Tophane Sanat Enstitüsü’nde Tesviye Bölümü’ne başladım.

Nizamettin Çakır, Hüseyin Yurttaş beden eğitimi öğretmenleri, Yaşar Erdoğan tesviye öğretmeni, Nurettin Akbal tesviye öğretmeni (80 ihtilali döneminde yedi kurşun yedi ölmedi), Mithat Beki coğrafya öğretmeni, Ali Ekber Perk Almanca öğretmeniydi.

Edebiyat öğretmenimizin adını hatırlamıyorum ama yeni mezun, genç bir öğretmendi.

Ders anlatırken yüzü kızarırdı. Ayrıca Mustafa Evren’de edebiyat dersimize girerdi.

Beden eğitimi öğretmenimiz Nizamettin Çakır beden eğitimi dersinde voleyboldan not verirken beni yetenekli buldu ve voleybol takımına aldı. İkinci ve üçüncü sınıflarda okul takımında oynadım ve Bursa birinciliği ve Bursa ikinciliğimiz vardı.

Okul maçıysa Tophane, kulüp maçıysa da Tofaş adı altında maçlara çıkardık. Çünkü Tophane Endüstri Meslek Lisesi ve Çınar Lisesi voleybol takımları Tofaş Kulübü’ne bağlıydı.

Yazları Uludağ’a voleybol kamplarına giderdik. Bir yaz kamyon kasasında gitmiştik. Bir gün izin vermişlerdi; teleferik’le inmiştik. Akşam ateşin etrafında şarkılı türkülü geçerdi. Dağdaki barakalarda

179

ders çalışırken arkamızda öğrenciler birbirini döverdi. O dönemde Devlet Hastanesi’nden çıkarılan cenazelerin geçişlerini hiç unutamam. Bazen okul kapısının önünde ağızları, yüzleri sarılı adamlar boykot yapardı; kimi dersine girer, kimi de okulun kapısından dönerdi.

Voleybol takımında Alpay Özen, İlhan Satık, Ünal Akgünel (Osmangazi İlköğretim Okulu Müdür Muavini), İlhan Biçer (Beden Eğitimi Öğretmeni), Mehmet Ali Erçelebi (deri ticareti), Cengiz Sakarkaya (voleybolcu), Ayhan Ekinci (Birleşik-Metal Sendika Başkanı), Ali İhsan Güngör (İTÜ’de doçent) ve Tophane Fabrikası’nda çalışan bir çok arkadaş var.

Takımdan değil ama okuldan arkadaşım olan Erol Özüzüm Bocsh Spor Kulübü Başkanı’dır.

kalırdık. Ancak 80 ihtilali döneminde farklı siyasi görüşteki insanlar o kampta asla o yönlerini dile getirmezlerdi.

Voleybolu bıraktıktan sonra ASF’de 3 yıl futbol oynadım. Futbol oynarken dizimden sakatlandım ve ameliyat oldum. Raporluyken Nizamettin Çakır hocamı ziyarete gittim. O, voleybol hakem kursu açıldığını ve baş vurmamın iyi olacağını söyledi. Hocamın yanından ayrılınca hemen müracaata gittim ve müracaatın bitimine bir saat kala müracaatımı yaptım ve hakemlik kursuna başladım. 1990 yılında hakemliğe başladım, 1996 yılından beri ulusal hakemim, 2000 yılında da uluslararası hakem oldum. Ankara ve İzmir dışında Anadolu’daki tek ulusal hakemim.

Son senemizde 1980 yılında Nizamettin Hoca, voleybolcular, futbolcular ve güreşçilerden bir atletizm takımı kurdu. Bu takım Bursa’da dereceye girdi ve Manisa’ya müsabakalara gittik. Üç adım atlama, yüz metre, iki yüz metrede madalyalarım var.

1979-1980 yılları çok sıkıntılı senelerdi. Sınıf içinde biz

180

Sibel Gök tarafından 25.12.2010 tarihinde görüşülmüştür.

MÜMİN CEYHAN Okuduğum yıllarda çok iyi bir öğrenci olduğum söylenemez.Hatta, başarısızlık konusunda özel bir gayretim var gibiydi. Belki de günün koşulları ve eğitim sisteminin bir sonucudur. 1958-1959 öğretim yılında Bursa Erkek Sanat Enstitüsü’ne girdim (O zaman adı böyle idi). Sanat enstitüleri genelde fakir insanların çocuklarını meslek edinmeleri amacıyla gönderdikleri bir okuldu. Mithat Paşa zamanında böyle bir uygulamaya gidilmesi kararlaştırılıp bu okullar açılmıştır. Ailem de beni meslek edinmem için bu okula yazdırdı. Yıldırım İlkokulu’nu bitirdikten sonra 10 yaşında bu okula başladım. Bizim zamanımızda yaş çok önemli değildi.

Hem Tophane’de, hem Yeniyol’da eğitim alıyorduk.

Atölye yukarıda, Tophane’deydi. Sabah orada, öğleden sonra Yeniyol’a okula gidiyorduk. O zamanlar yaşım çok ufaktı ama çok küçük yaşlarda okula başlanabiliyordu.

181

İlkokulu bitirir bitirmez başladım Enstitü’ye. Öğlen yemek veriliyordu. Çok zayıfı olan öğrencilere yemek verilmiyordu. Sanırım, derslerim okula çok erken başlamama bağlı olarak pek iyi sayılmazdı. Tesviye, elektrik, döküm atölyesi gibi birçok bölüm vardı. Okul 5 sene idi, 3 sene ortaokul iki sene lise kısmıydı. Çok sınıfta kaldığım için benim zamanımda bu süre 6 seneye çıkmıştı. Bizim okuldan Yıldız Teknik Üniversitesi’ne az sayıda öğrenciler kazanıp gidiyordu.Bu en çok birkaç kişi ile sınırlı oluyordu. Ben, bu Üniversitenin imtihanlarını özel bir gayret göstererek kazanmayı başardım;tabii bu çok farklı bir durumdu. Bir matematik hocamız vardı İlbey Aydın, uzun yıllar matematik hocam olmuştu; benim durumumu ve ani başarımı( o zaman özel ders vermeler pek yoktu) ondan sonraki yıllarda oldukça başarılı bir şekilde öğrenci adedini arttırdığını öğrendim.Diğer

fabrikalarda sınıf arkadaşlarım çeşitli görevler alarak o fabrikaları ayakta tuttular.Dönem arkadaşlarımdan Abdülkadir Kazanasmazlar var, Tophane’de Osmangazi Türbesi’nin yanında 2 bin metrekarelik bahçe içinde evleri vardı, ortaokuldan beri benim sınıf arkadaşım.

Halil Kertik benimle beraber Yıldız’a gidenlerdendi.

Yeşil’deki turistik hediyelik eşya satan büyük dükkânın sahibidir. Halil Torun’ la da Yıldız’da beraberdik.Drama Ailesi’nden Mehmet Drama benim sınıf arkadaşımdır.

Ortaokul 2. sınıfa giderken girişte arka tarafta büyük bir bahçe vardı, ben top oynarken dişimi orada kırdım. Top oynardık, pinpon oynardık. Okullar arası ciddi maçlar yapardık. İhsan Çizakça Okulu ile ciddi müsabakalar yapardık. Cumhuriyet bayramları çok ciddi kutlanırdı.

öğrencilere benim durumumu göstererek başarımın kendisi sayesinde olduğunu söylerdi. Hatta sene sonu sınavlarında onun dersinden çok kısa bir süre içerisinde çok başarılı bir sınav kâğıdı vermiş, ilk kez ondan 10 almıştım. Sanat enstitülerinde hak etmeyen öğrencileri asla sınıf geçirmezlerdi, ama hak edene de sonuna kadar puanı verirlerdi. Yıldız Teknik Üniversitesi’nde hiçbir zaman kaldığımı ve diğer seneye ders bıraktığımı hatırlamıyorum. Başlarda sorunlu geçen öğrencilik yıllarım (9 sene) bana önemli tecrübe olmuştu ve başarılı olmamdaki etkendir- tabi kimseye tavsiye etmiyorum-.

Atölyelerimiz vardı, her sene tesviye ve marangoz atölyelerine ayrı ayrı zamanlarda giderdik, ortaokula gelince her atölyeye 1’er ay gönderildik ve hangi bölümü okumak istediğimizi sordular. Ben elektrik bölümü okumak istediğimi söylemiştim.

Sanat Enstitüsü’nde de elektrik bölümünü seçmiştim, imtihanla bu bölüme girdim. Üniversite de aynı bölümü okudum. Bizim zamanımızdaki eğitim sistemi Cumhuriyeti kuranlar tarafından çok bilinçli bir biçimde kurgulanıyordu. Bugünkü başarımı Sanat Enstitüsü’ne borçluyum. Hala daha, çok önemli hocalar bu enstitülerden mezundur. İhsan Torol Müdürümüz dü; devlet gibiydi. Öğretmenlerimizin hepsi çok başarılı, çok değerli öğretmenlerdi.

Sanat Enstitüsü ile gurur duyuyorum.

Bizim zamanımızda fakirlerden seçilen enstitü öğrencileri şimdi daha seçkin bir sınıftan seçilmekte. Bu enstitülerde okumak artık zor. Renault, Tofaş gibi

yoktu. Tophane’de , döküm atölyesinin yanında boş bir arazi vardı. Ön tarafında Osmangazi Ortaokulu’nun bize bıraktığı eski binalar bulunmaktaydı. Yolun üst tarafında tesviye atölyeleri vardı sıralı halde. Marangoz atölyesi yolun altında sıra şeklinde duruyordu. Resim atelyesi marongoz atelyesinin üst katında idi.Döküm atölyesi bahçenin Kuzey kısmında uçurumun kenarında idi.. Elektrik, motor ve demir atölyeleri kısmı Yeniyol’da; bugünkü Demirtaşpaşa’da bulunmaktaydı. Tophane’de ise model, tesviye, döküm ve makine ressamlığı bölümleri vardı. Seyfi Tüfekçioğlu adında bir müdür muavinimiz vardı. İhsan Torol okulumuzun müdürüydü.

Mühendis olduğu söylenirdi.

1958-59’da Sanat Enstitüsüne başladım, 1967’de mezun oldum. Ondan sonra Yıldız Teknik Üniversitesi’ne giderek Elektrik Mühendisi oldum. Başlıca yaptığım İşler: Bursa Organize Sanayi’nin tüm Elektrik alt yapısının projelendirilmesini ve tesislerini yaptığımı söyleyebilirim.

Kapalıçarşı Elektrik Altyapısını yeniledik. Uludağ’ın kar suyundan elektrik enerjisi üreten bir Hidrolik Santralı projelendirdik ve işletiyoruz. Bunlar bana Sanat Enstitüsünün sağladığı alt yapıdan, verdiği eğitimden, cesaretten geldiğini düşünüyorum. İki oğlum var. Biri jeofizik Y.mühendisi diğeri ise Elektronik Y. mühendisi.

Sorunlarımı çözecek kadar Almanca biliyorum.

Muammer Akbaş beden öğretmenimizin ardından 19 Mayıs törenlerinde yürürdük. Düzgün yürüyenleri 19 Mayıs’ta Stadyumda Yürütürler , Heykel‘de ki korteje sokarlar, Muammer Akbaş’ın arkasından yürütürlerdi. Şapkalarımız vardı. Ancak şapkalar daha sonra kaldırıldı.

Atölye önlüğümüz vardı, bu önlükleri kullanırdık.

Yeniyoldaki Okulun altındaki kısımda şimdiki köprü falan

182

183

Sibel Gök tarafından 28.12.2010 tarihinde görüşülmüştür.

NİZAMETTİN ÇAKIR

10.03.1952, Mudanya doğumluyum. 68 yılında daha

yılında tekrar Tophane’ye döndüm. Tabi o düşündüğümü

iyi bir eğitim almamız için babam Bursa’ya yerleşti. İlk

de gerçekleştirdim, 1987 yılında Erkek Lisesi’ni Türkiye

köy ilkokulunu bitirdim daha sonra Arifiye Öğretmen

şampiyonu

Okulu’nda okudum. O zaman benim okuduğum okulda

hayatımda sadece voleybol var. 1999 Eylül’ünde emekli

ilköğretim ve lise bir aradaydı. 6 yıl orada okudum. 69

oldum. Tophane’ye geldiğim zaman çok yeni bir

yılında mezun oldum. Yapabileceğim tek bir branş vardı.

öğretmendim. Eski bir sporcu olmak başka, insan belirli

Çünkü eski bir sporcuyum, bu yüzden İstanbul Eğitim

bir süre içerisinde donanımlı bir hale geliyor. İçimde hep

Enstitüsü Beden Eğitimi Bölümü’nde okudum. 72-73

voleybol ile ilgili iyi bir başlangıç yapmak vardı. Bunu

yılında oradan mezun oldum. Aynı yıl Iğdır Lisesi’nde

kendi kendime Tophane’de becerdim. Bir yerden

öğretmenliğe başladım. Kars-Iğdır o zaman ilçeydi;

başladık. Zannedersem 61-62 doğumlularla çalışmaya

şimdi il oldu. 75 yılının Kasım’ında Bursa’ya tayinim çıktı.

başladık ama içlerinde 59 doğumlular da vardı. O

Tophane’de göreve başladım. Kısa bir süre görev

çocuklarla bir mesai harcadık ve bir şeyler oldu. Daha

üstlenmiştim, 83 yılında Tophane’yi Türkiye ikincisi

sonra daha küçük yaş gruplarıyla çalışmaya, ortaokul

yapmıştık, bu yetmedi, daha iyi organize olabilmek

dönemindeki çocukları takip etmeye başladık ve bu

açısından Erkek Lisesi’ne gittim. 3 yıl orada çalıştım. 88

çocukları Tophane’ye aktararak bir birliktelik yaptık.

184

yaptık.

Branşımız

voleyboldu.

Benim

ayakkabı boyaları ile Tophane ile ilgili sloganlar yazmışlar.

Hiç unutmuyorum bunu; o bezleri düne kadar Tophane’de saklıyordum. Selim Sırrı Spor Salonu’nun ¾’ü Tophane mezunları ile doluydu. Oradaki keyif, spor mesajını çok iyi yaşadım. Sıkıntıdan dişlerimin bir kısmını kaybettim orada. Organizasyon, müsabaka birimleri ile ilişkiler, hakemler ile ilişkilerin çok önemli olduğunu öğrendim. 1 sayı farkla daha önceden yendiğimiz takım Türkiye şampiyonu oldu. Çok üzüldük. Daha sonra destek alarak, tecrübe kazanarak, tabi müsabakaları Bursa’ya taşımamızın da etkisi oldu, 82 yılında bütün takımları yenerek Erkek Lisesi Türkiye Şampiyonu oldu. Daha sonra Bursa’da voleybol bir ivme kazandı. Sönmez Filament, OYAK Reno, Mako liglerde oynadı. Çok üst düzeyde voleybol takımlarımız oldu. Birden bire bu takımlar ya doyum ya da maddi şeylerden, o günkü şartlardan dolayı voleyboldan tek tek çekildiler. Sponsor olmadan, kulüp olmadan bir takım şeyleri götürmek çok zor. Tophane’nin voleybola böyle büyük bir katkısı oldu başlangıçta. O çocuklarla hala görüşüyoruz, arada toplanıyoruz. Bunları organize eden de Ali Bağde’dir. O da hakemlik de güzel bir yere geldi. Türkiye liglerinde Şenol Yurtsever, Uğur Hancı oynadı. Onlardan sonra Yahya Tanta oynadı, Bülent Erden oynadı. Daha sonra Sabit Atay’ın oynadığını görüyoruz. Sonradan sayı çok çoğaldı. Umut Çakır var. Daha sonra uzun süre milli takımlarda oynadılar. Şu anda Tofaş’ta beraberiz, baba oğul hallediyoruz işlerimizi. Bu arada Filament’i, 96’da Bursaspor’u lige çıkardım. Filament 83’de lige çıktı; 93’te bıraktı. Sonra 96’da Bursaspor lige çıktı; onlar da uzun

Mesela Çınar Lisesi’nde ilköğretim, ortaokul çalışması yapıyorduk, o çocukları Tophane’ye aktarıyorduk. Bu sonucunu verdi tabi. Yavaş yavaş Bursa şampiyonluğuna oynamaya başladık. Bu şampiyonluklar yetmedi, biz bunları kulüplere de aktarmaya başladık. Aynı zamanda kulüplerle de (kulüp de Tofaş’tı o zaman) başarı elde ettik. Sonra 82-83 öğretim yılında Bursa birincisi olarak voleybol şampiyonalarına katıldık. İlk grup Tekirdağ’daydı.

Hatta hava şartlarını dinlediğimizde ürkmüştük, 2 gün önce gitmiştik takım olarak. İstanbul takımları bile müsabakalara ancak 2 saat önce gelebildi. Çok iyi takımlar vardı, biz oradan birinci olarak çıktık, yarı finallere katılmak üzere hazırlıklara başladık. İzmit grubu yarı finalde çok daha zordu çünkü bizimle birlikte 12 yıl şampiyon olmuş bir takım vardı, St. Joseph Lisesi. Biz bu takımla eşleşmiştik. Hiç unutmuyorum maç öncesinde kaldığımız otelde takım oyuncularını kontrole gittiğimde oyuncularımın heyecandan uyuyamadığını görmüştüm.

O maçı çok güzel oynadık, hayatımın dönüm noktalarından biriydi. Onları 3-1 yenerek finale kaldık. 82 yılında Ankara’da oynuyoruz. Eşim de bana destek veriyor, çok yeniyim. Baş muavinimiz Hasan Bey (daha sonradan kaybettik) tribünde duramıyordu. Kalbi çok sıkıştırıyormuş; böyle çok zor maçlar oynuyorduk.

Tophane içinde çok değişikti. Çünkü meslek okulu olmasına rağmen voleybolda en üstte temsil ediliyordu.

Orada şöyle güzellikler yaşadık; bizim okuldan mezun olan, o dönem Orta Doğu’da, Ankara Üniversitesi’nde okuyan seçkin çocuklar, kendi aralarında birleşmişler; organizasyon yapmışlar; üstlerine örttükleri çarşaflara

185

süre bu işi yapamadılar. 99’da Tofaş’a geçtim. Projeli 5 kişilik bir ekiple birlikte orada sadece sporcu yetiştirmeye yönelik bir çalışma yaptık. Kendi oyuncularımızla 3. Lig, 2. Lig, 1. Lig yaptık takımı. Geçen sene kendi oyuncularımızla, 2006’da da aynı olayı yaşamıştık, kendi oyuncularımızla 1. Lige çıkıyoruz sonra yeterli desteği bulamayınca geldiğimiz yere geri dönüyoruz. Çünkü ikinci lig ile birinci lig isimlerinden de belli, erkekler Türkiye 1. Ligi çok zor, çok büyük bütçeler çarpışıyor, belirli kalitede kadro da oyuncularınız yoksa oralarda oynama şansınız çok az oluyor. Tofaş bize şu imkânı tanıyor, oyuncu yetiştirmek adına iyi imkânlar sunuyor; daha sonra bu oyuncular milli takımda görev alabiliyor. Şu anda 250 çocuk var Tofaş’ta. Bunlardan bazıları 2000-2001 doğumlu. Spor yapma imkânları eskiye nazaran çok fazla. Aileler çocuklarını sanat ve spor alanlarında daha iyi yönlendirebiliyor şimdilerde. Çocukların sadece matematik, kimya, fizik öğrenmelerine her zaman karşı çıkmışımdır. Spor çocukların sosyal gelişimi açısından oldukça önemli bir aktivitedir. Öğretmen okulu çıkışlı olduğum için bize hep şu verildi, bir köye bir yerleşime gideceksiniz; orada Türk gencini en iyi şekilde yetiştireceksiniz. Biz hep bu şekilde yetiştirildik. Bizim kafamızda o dönem ne alacağız, nasıl geçineceğiz; böyle sorular yoktu. Şartlar da müsaitti.

Mesela Iğdır Lisesi’nde de bir şeyler yaptım. Iğdır ile Kars’ın arası 5 saattir. Ben takım kurdum. Eliyle topu tutmasını bilmeyen çocukları götürdüm 5 saat; onları orada sahaya çıkardım heyecandan öldüler, maçtan sonra 5 saat Iğdır’a geri dönüyorduk. Armağanlar yaptım

186

onlara, artistik takımları kurdum, bando takımları kurdum.

Voleybol ve basketbol sahası kurarak oradan ayrıldım.

Ama Tophane ve Bursa bu imkânların daha iyi sağlanabileceği bir yer. Kafamda hep Uludağ, Kirazlıyayla böyle buram buram köknar kokar ya çocuklarla orada buluşalım, bir şeyler yapalım dedik. O zamanlar bizim okulun izci tesisleri vardı, böyle bir grup yaptık gittik; çok da zevk aldık. Tofaş ve okul o zaman bize destek verdi. Baktım ki çocuklar ne verirsen onu alıyor. Çocuklara orada keçi sütü içirdim. Besleyici değeri yüksek olan keçi sütüne bağırsakları bozmasın diye yarı yarıya su doldurarak verirdim. Kirazlı Köyü’nden sepetlerle erik getirirdik, çok natürel bir ortam oluşmuştu.

O kamplar sonra uzun süre devam etti. 6-7 yıl yaptık.

Hatta tesisler yıkıldı sonra çadırlı kamp yaptık. İyi çadır getirmeyenler yağmurdan zor anlar yaşardı. Sonra biz onları çadırımıza alırdık; ben gidip arabada yatardım.

Orada epey çocuk eğitimden geçti. Şimdilerde böyle bir fırsat yok. Tabi şimdiki çocuklar yarış atı misali sınavlara hazırlanmaktan böyle aktivitelere pek fırsat bulamıyorlar.

O dönem dağı çok iyi tanıyorduk, hep yürüyüşler düzenlerdik, hafta da bir gün Kadıyayla’ya çıkar, Teleferik’in orada kahvaltı yapardık. Sonra bu 15 günde bir Sarıalan oldu. Yılda bir göllere gidiyorduk. Hem kendimizi test ediyorduk; hem de değişik gruplarla bu aktiviteyi yapıyorduk. O dönemin çocukları şanslıydı çünkü en azından zirveye yürüdüler, anı defterine imza attılar. Gündüz şort ile antrenman yapıp; gece soba ve battaniye ile ısınırdık. Kayaların içinde çukurlar olurdu; çocuklar gider onların içinde yıkanırdı.

Tophane’ye ilk gittiğimde salon yoktu. Bir konferans salonu vardı, zemini betondu. İlk orayı aldık, bir voleybol sahası düzenlemek için çizgileri çizdik ama betonda spor yapmak tehlikeli. Çocukları koşturmak için yeterli alanımız yoktu; salonun önünde de 4-5 metre genişliğinde 90 metre boyunda bir yer vardı. O da taş parkeydi. Başlangıç yeri de 4-5 m merdivenlerle iniyorsunuz. Sonra oraları ölçtüm biçtim çocuklara orada spor yaptırdım. Ama çocukların her merdiven inişinde içimde bir korku olurdu. Müdür Bey’in gürültü şikâyetlerine rağmen orada spor yapabildik. Voleybolcu, basketbolcu, futbolcu takımlardan bir atletizm takımı kurdum. Hızlı koşanlardan, güçlü olanlardan bir takım kurduk ve çok başarılı oldular. Sonra Türkiye şampiyonasına Manisa’ya gidildi. Orada da başarılı oldular. Ünlü futbolculardan Semih bir zamanlar biz de engelli koşucu idi. Kamplarda öğretmen-öğrenci ilişkilerimiz güzeldi hep. Geçen fabrikada bir görevli yolumu kesti, “beni tanıdınız mı hocam” diye sordu, kendini tanıttı. ODTÜ’yü bitirmiş mühendis olmuş, Tofaş’ta çalışıyor. “Hocam hiç unutmuyorum, her sabah kapının önünde dururdun tek tek bizi, üstümüzü başımızı kontrol ederdin, bayrak töreni için karşımıza çıktığında biz korkardık” dedi. Eğitim katıydı ama çocuklarla ilişkimiz çok daha iyiydi. Dönem olarak da siyasi çalkantıların olduğu bir dönem olmasına rağmen ben sporcu, öğretmen kimliğimle siyasi görüşümü hiçbir zaman karıştırmadım, öğrencilerle ilişkilerimi

buna göre ayarladım. Gruplaşmalara, propagandalara hiç izin vermedim. Hafta sonu çocuklarına ziyarete gelen velilere kuru fasulye – pilav yapardık. Kampa her zaman veliler giremezdi, çocukların tek başına yaşamayı öğrenebilmesi adına. Şu anda bile hala büyük dostluğumuz var. Antrenmanlar da çok çalışıyorduk. Çocuklar antrenmandan sonra Çakırhamam’da tatlıcılara giderlerdi.

Atölyeler arası maçlar düzenlerdik, kupa verirdik. Öğretmenler arasında bile kavgalar çıkardı. Atölyeler arasında müthiş bir çekişme vardı. Bayan takımında böyle bir çekişme yoktu. Bayan takımında Kız Lisesi’nden gelen birkaç kızımızla karma bir takım oluşturduk. Maçlar da başarıdan ziyade kız öğrencilerimizin şort giyip sahaya çıkarak kendilerine olan güven duygularının sağlamlaşması önemliydi. Müdür Bey ile anlaşamasak da gerekli yerlerde desteklerini, yardımlarını hiç esirgemezdi. Müdür Bey’in rahatsızlığına denk gelmiştim, tansiyona bağlı olarak bayılmıştı, akrabaları gelene kadar ben onu acile götürmüştüm. Sonra o rahatsızlık onda hep nüksetti, muazzam bir müdürdü Orhan Savaşeri. Her zaman kontrol edecek havası olurdu, gerçekten gelip denetlemese bile her zaman akılda olurdu. İlhan Biçer, Ünal Akgüner, Şenol Yurtsever, Mehmet Ali Erçelebi, Cengiz Sakarya, Ayhan Ekinci, Erol Özüzüm (Bosch sporda) bu isimler okuldan çıkmış sporcu öğrencilerdendir.

Sibel Gök tarafından 20 Aralık 2010 tarihinde görüşülmüştür.

187

Öğrenciler beden eğitimi dersinde, 1950’li yıllar

Enstitü futbol timi, 1940’lı yıllar

188

189

tayin ettiler. Eskişehir’de evlendim. Öğrencilik yıllarımda bina eski bir binaydı. Yalnız Askeri Birlikle bitişik bir bina vardı. Birinci sınıfı orada okudum. Bazen otobüsle okulun önünden geçerken şöyle bir bakarım birinci sınıfı okuduğum binaya. Ama yine kalorifer vardı. Yatakhaneler çift ranzalıydı. Güzel bakılıyorduk. Yemekleri de güzeldi. Ben o okulda 5 sene okudum.

Askerliğimi Erzurum’da bir askeri birlikte yaptım. Ben çok iyi bir sanatkârdım. Erzurum’da 4 kişiydik ve ortada iş yoktu. Ben de Eskişehir’deyken benzinli çakmak yapmaya başlamıştım. Yapar; isteyenlere satardım.

Erzurum’a giderken Eskişehir’de hurdacılardan tayyare

parçaları almıştım. Erzurum’daki arkadaşlar da çakmak yap deyince; çıkarttım takımları çakmak yapmaya başladım. Bir veya iki günde çakmağı yaptım. İçine pamuğunu ve benzini koydum; çakmağı cebime yerleştirdim. Sonra orada bana hemşerim diye seslenen biri vardı. Çakmağı ona 5 liraya sattım. Sağda solda sigarasını yakarken çakmağı gören geliyordu. Öyle 5-6 tane çakmak yaptım. 30 lira gibi bir para kazandım.

9 sene askeri birliklerde motor teknisyeni olarak çalıştım. Ama ben askeriyede kalmak istemiyordum; öğretmen olmak istiyordum. Askerliğimi bitirdikten sonra doğru Ankara’ya Milli Eğitim Teknik Öğretim Müsteşarlığı’na gittim. Sanat Okulu Tesviye-Torna

HASAN ALGIN 1920 Simav doğumluyum. 1936 yılında Bursa’ya geldim. O zamanlar sanat okulu Bölge Sanat Okulu’ydu.

Yani Bursa’nın etrafındaki vilayetlerden öğrenci alıyordu. Bilecik, Kütahya, Kocaeli, İzmit gibi yerlerden imtihanla öğrenci alıyordu. Bende 1936 yılında imtihanı kazandım ve okulda 5 sene yatılı olarak okudum. 19401941 yılında mezun oldum. Müdürümüz Salih Şevket Seven’di. Çok muhterem bir adamdı, Allah rahmet eylesin. Torna-Tesviye bölümünde okudum. Mezuniyet imtihanları olurken atölye şefimiz Yakup Bey beni gördü; “Hasan, arkadaşlarını topla; sınıfta beni bekleyin” dedi. Sigara içen arkadaşların yeri belliydi. Keşhane derlerdi. Keşhaneden sigara içen arkadaşları çağırdım. İçmeyenleri de oradan buradan topladım. Sınıfa geldik atölye şefimizi beklemeye başladık. Atölye şefi elinde bir kağıtla geldi. İlk sözü şu oldu: “Çocuklar başınıza devlet kuşu kondu”. Milli Savunma Bakanlığı’ndan okula bir yazı gelmiş. Tesviye bölümünden mezun olanlar

kısa bir eğitimden geçecek ve Anadolu’nun muhtelif yerlerindeki askeri birliklere tayin edilecekti. 100-140 lira arasında da maaş verilecekti. Hepimizin gözü açıldı. O para da az bir para değildi. Tesviyeden mezun olacak 20 kişiydik. Ailemize soruncaya kadar zaman geçer dedik. O zamanlar şimdiki gibi telefon yoktu. Mektup yazacaksın da, mektuba cevap yazacaklar da! Uzun iş.

Hemen kendi kararımızı kendimiz verdik ve isimlerimizi yazdırdık. İstanbul’da Yıldız Sarayı’nın arkasında askeri nakliye okulunda bize 3 ay motor kursu verdiler. İmtihan ettiler; imtihan neticesinde 75-100 lira arasında maaş belirlediler.

Rahmetli Kemal Coşkunöz’de benim sınıf arkadaşımdı.

Onu Çanakkale tarafında bir yere gönderdiler; beni de İzmit’te üst süvari emrinde 125. Uçaksavar Bataryası’na verdiler. İkinci Cihan Harbi zamanı olduğu için Türkiye’nin üzerinden sürekli uçaklar geziyordu. Maaşımda 100 lira oldu. Sonra beni Eskişehir’de 40. Uçaksavar Bataryası’na

190

191

da bir akümülatör koymuşlardı. Motoru çalıştırmayı denedim; motor çalışmadı. Akümülatörde bir problem olabileceği aklıma geldi. Baktım sahiden akümülatör çalışmıyor. Yeni bir akümülatör istedim. Akümülatör geldi; motoru bağladım hemen çalıştı. Oradan da bana bir belge verdiler. Ben o belgeyle tekrar müsteşarlığa gittim. “İmtihanı kazanmışsın; nereye istiyorsan seni gönderelim” dediler. Ben de “Tophane Sanat Okulu’nda benim zamanımda motor atölyesi yoktu. Ancak şimdi açılmış. Mümkünse orada öğretmenlik yapmak istiyorum” dedim ve böylece 1953 yılında kendi okuluma öğretmen olarak geri geldim. O zamanda müdür yine Salih Şevket Seven’di. Bir sene sonra müdürümüz değişti. Ancak sadece bir sene Tophane Sanat Okulu’nda öğretmenlik yaptım. Motor atölyesini Demirtaşpaşa Sanat Okulu’na gönderdiler. Demirtaşpaşa’da 24 sene öğretmenlik yaptım. Tophane’deki talebeler atölye çalışması için Demirtaşpaşa’ya gelirlerdi. 1977 yılında emekli oldum. Eşimi kaybettikten sonra Huzurevi’ne yerleştim. 11 yıldan beri Huzurevi’nde yaşıyorum.

Kale Sokak’ta bir tane evim vardı; onu da Tophane Sanat Okulu’na bağışladım. Çünkü ben o evi okulda öğrendiklerim sayesinde kazandım. Sanat Okulu olmasaydı ben o evi zaten alamazdım. Bu yüzden evimi okuluma bağışladım.

Okulu’ndan mezun olduğumu ve öğretmenlik yapmak istediğimi söyledim. Ancak Torna-Tesviye öğretmenine ihtiyaçları yokmuş. Tam çıkıp gidecekken döndüm müsteşara “Efendim, ben 9 senedir askeriyede motor işlerinde çalışıyorum. Motordan da anlarım” dedim.

O zamana kadar otur dememişlerdi. Gel otur, anlat bakalım dediler. Bende tecrübelerimi anlattım. Beni Teknik Öğretmen Okulu’na gönderdiler. Teknik Öğretmen Okulu’na gittim; hemen beni imtihana aldılar. İmtihandan sonra “yarın erken gel, pratik imtihanı olacak” dediler.

Ertesi gün beni atölyeye götürdüler. Atölyede bir sehpa üzerinde Opel marka bir kamyon motoru duruyordu. Özellikle benim için dağıtılmıştı. Motoru toplamamı istediler. Başladım toplamaya ancak baktım bir parça eksik. Gittim “efendim motorun şu parçası eksik” dedim.

Sonrasında yine bir parça noksan çıktı. Onu da getirdiler; yerine taktım. Sıra motoru çalıştırmaya geldi. Yanına

11 Ocak 2011 tarihinde Sibel Gök tarafından görüşülmüştür.

192

SEMİH ULU iyi bir eğitim alacağımı düşünmemden dolayı burayı tercih ettim. İyi ki de bu okulu tercih etmişim.

Aklıma gelen bir hatıramı şöyle söyleyebilirim.

Birinci sınıfı akşam okuyorduk. Benim idmanım geç bittiğinden 1 derse geç kalmıştım. Coğrafya dersinden imtihanımız vardı. Sınıfa girdiğimde Eser benim kâğıdımı dolduruyordu. Benim sınıfa girdiğimi görünce niye geldin ben senin yerine kâğıdı dolduruyordum diyerek sınıfı kahkahaya boğmuştu. Bu anı hiç unutamam.

O yıllarda takımın Bursa şampiyonluğunu kazanmasında emeği geçen Hüseyin Yurttaş hocamızın hakkını vermemiz gerekir. Bütün emeği geçen hocalarımıza sevgilerimle…

10 Şubat 1964 doğumluyum. Tophane Endüstrü Meslek Lisesi’nde olmamızın nedeni Bursaspor’daki 7-8 arkadaşımızın bu okulda olmasıdır. Ayrıca burada daha

Mustafa Doğru tarafından 17.01.2011 tarihinde görüşülmüştür.

ALİ AKÖZ görünce sınıfta herkese söyledim. Bütün sigaralar toplandı. Atatürk resminin arkasına sakladık. Bu oyuna Almanca Hocamızı da dahil ettik. Tam Okul müdürümüz teşekkür edip sigara içilmediği için sınıftan ayrılırken Almanca öğretmenimiz benim durumu haber verdiğimi söyledi. Müdür bey geri dönüp beni iyice azarladı. Bu anımı hiç unutmuyorum.

Bir gün okulun cipiyle Acemler’den aşağı doğru gidiyorduk. Bir kedi çıktı önümüze ani bir frenle ben ön camı patlatmıştım. Şu anda antrenörlük devam ediyor. Bursaspor U18 takımını çalıştırıyorum. Tüm öğretmenlerime sevgilerimi sunuyorum.

24 Haziran 1963 doğumluyum. Benim Tophane Endüstri Meslek Lisesi’ni tercih etmemin nedeni akşam lisesinin olması ve tüm takım arkadaşlarımın burada aynı okulda toplanması idi. Bunda o zaman ki antrenörümüz Hasan Bora etkili olmuştu. Burası pilot okul olarak seçilmişti. Çünkü tüm Bursaspor’daki futbolcuların aynı okulda eğitim görmesi istenmişti.

Bu okulla ilgili çok anılarım var. Biz; Eser, Semih, İbrahim ve diğer arkadaşlarım hep birlikte akşam okulunda okuyorduk. Gündüzleri idmana gider, sonra dinlenirdik.

Akşam okulu olması futbol eğitimimizi de iyi almamızı sağlıyordu. En ilginç anım, bir gün Coğrafya dersinde sınava benim yerime Eser’in girmesidir. İkincisi ise okul müdürümüz Orhan Savaşeri’nin sigara yoklaması yaparken sınıfları dolaşması idi. Ben müdürümüzü

193

Mustafa Doğru tarafından 17.01.2011 tarihinde görüşülmüştür.

GÜRCAN ADAY Ben bu okula Cumhuriyet Lisesi’nden voleybolcu

izlemiş. Ben o zamanlar amatör milli takım maçlarında

olarak geldim. Hüseyin Yurttaş hocam beni buraya

da oynuyorum. O günlerde Bursaspor gündeme geldi.

getirdi. 1977 yılında bu okuldan mezun oldum. Hüseyin

Beni Bursaspor’dan istediler.

Yurttaş aynı zamanda voleybol hakemliği yapıyordu. O

zaman Tofaş minikler takımında oynuyordum. Ama onlar

Bana “Bursa’dan Galatasaray’a git. Bursalı sporcuların

benim futbol oynadığımı bilmiyorlardı. Aradan birkaç ay

önü açılsın” dediler. O zaman biz Galatasaray’ı cikletlerde

Okuldan mezun sporcularla buluşma, 2010

İBRAHİM BALCI 19 Haziran 1964 doğumluyum. Benim Tophane Endüstri Meslek Lisesi’ni seçmemde arkadaşlarımın burada olması önemli olmuştur. Arkadaşlarımdan bir yıl sonra buraya geldim. O yıl Bursa birincisi olduk.

En büyük anım; İngilizce tamamlama sınavına girdim. Öğleden sonra sözlü sınavına girecektim. En son öğrenci bendim. Tam kaçarken Müdür yardımcısı Hüseyin ULUS

beni yakaladı. Ayrıca Hocam benim İngilizce dersime de giriyordu. Tüm hocalarım beni öyle sıkıştırdılar ki hayatımın en zor sözlüsü oldu. Beni o sınavdan geçirmek için İngilizce futbol terimleri soruyorlardı. Bu yüzden onlara çok teşekkür ediyorum. Tüm öğretmenlerime sevgi ve saygılarımla.

geçtikten sonra benim futbol oynadığımı görünce sen niye futbol oynamıyorsun deyip beni futbol takımına aldılar. Birçok şampiyonluklar ya-şadım. Ben metal işleri bölümünden mezun oldum. O yılın Bursa’da yılın amatör sporcusu ve yılın talebe sporcusu seçildim. O zaman Sedat Kaptan Bursa’da yılın sporcusu seçilmişti.

Zamanla Türkiye de birçok şampiyonalara katıldım.

Tofaş’ta antrenmana giderken Galatasaray’dan Doğan Koloğlu beni takip ediyormuş. Benim okul maçlarımı

194

195

O zaman Cavit Çağlar ile Pirinçhan da konuşmuştuk.

görüyoruz. Mümkün değil derken; ben Galatasaray’a gittim. Kınalı Ada’da beni kapattılar. Benim transferim büyük bir olay oldu. Bursa’daki sporcularının önü açılmış oldu. Benim futbol hayatında başarılı olmamın nedeni okulumun takımıyla Merinos stadında oynamamdı.

Bizi orada takip eden Doğan Koloğlu beni seçmişti.

O günlerde bütün Bursa kilitlenirdi. Okul sayısı az olduğundan çekişmeli maçlar olurdu.

Bu vesile ile bizim için büyük emek harcayan tüm hocalarıma sevgi ve saygılarımı sunarım.

Mustafa Doğru tarafından 17.01.2011 tarihinde görüşülmüştür.

SEDAT ÖZDEN

jimnastik ve az da olsa basketbol oynadım. Bununla ilgili lisanslarım da vardır.

Bu okul binlerce talebe yetiştirmiştir. Bizlerde bu konuda elimizden gelen desteği gösteririz. Ben orta

İlkokulu Hamzabey’de bitirdikten sonra, 1962-1963

döneminde Tophane Sanat Enstitüsü’ne kaydoldum.

Bizden sonra okul ortaokul talebesi almadı. Öğrenciyken okul takımlarının maçlarını seyretmeye giderdik. Federe kulüpler vardı; Hamzabey Gençlik, Fethiye Köy İdman Yurdu, yukarıda Demirkapı’da İpekspor, Esentepe gibi...

Bütün bu takımlarda yazın yapılan turnuvalarda top oynardık. Sanat Enstitüsü ortaokulu bitti, lise çağında futbol başladı. Yani liseler arası maçlara başladım.

Bu arada bir günde 2 maç oynuyordum; hem gayri federe maçlarda, hem de (Tophane Endüstri Meslek Lisesi) liselerarası karşılaşmalarında top oynuyordum.

O zamanlar okulumuzda birçok meslek grupları vardı.

Marangozluk, Torna Tesviye gibi... Bu okula başladıktan sonra birçok branşta spor yaptım. Voleybol, atletizm,

196

197

okulu beş senede bitirdim. Üç senede lise hayatım burada geçti. Şöyle bir anımı anlatmak istiyorum; Okulu bitirmem için bir dersim kalmıştı. Seyfi Tüfekçi hocam “sınava gel” dedi. Ben günlerden bir gün okula gittim. Hocam da bu defa “ya oğlum niye geldin, birkaç sene bekleseydin; ben de emekli olurdum” demişti. Öğrenciyken dökümhanedeki malzemeleri üç ay boyunca taşımıştık. Akşama eve gittiğimizde elimiz ayağımız tutmazdı. Musa Bey adında bir döküm

öğretmenimiz vardı. Yeni gelmişti. Bir gün, ben yukardan baklalara bakıyordum. Beş yüz altı yüz kilo maden ocakta cıva gibi oynuyordu. “Alın ocaktan madeni” dedim, beni dinlemediler. Tamponu vurdular; o maden havadan dökülecekti. Aşağıya geldim iki tane tampon vurdum.

Ocaktan kaçan kaçana; ocak aşağı indi. Yananlar oldu.

Sonra Hocam yanıma geldi. “Nerden anladın” dedi.

Bende “Hocam ben babadan dökümcüyüm. Siz saatle çalışıyorsunuz” dedim; o da bana bağırdı.

Mustafa Doğru tarafından 17.01.2011 tarihinde görüşülmüştür.

MEHMET SAMİ MEKİKÇİ

Tophane Sanat Enstitüsü sporcularından bir grup, 1969-70

198

1960 Bursa doğumluyum. İlkokulu Atatürk İlkokulu’nda, ortaokulu Erkek Lisesi’nde bitirdim. Evimiz Erkek Lisesi’ne çok yakın olmasına rağmen, küçük yaşta babamı kaybetmiş olup, aileme kısa vadede maddi destek olabilmek için liseye Tophane Meslek Lisesi’nde başladım. Çünkü benim bir mesleğim olmalıydı. O dönemde hem okula gidiyor; hem de çeşitli işlerde çalışarak cep harçlığımı çıkarıyordum. 1978-1979 yılında elektrik bölümünün ilk mezunlarından biri olarak hayata başladım.

Bizim dönemde atölyemiz yeni kurulmuştu. Buna rağmen Bursa Tophane Meslek Lisesi’nin öğretmen kadrosu; başta okul müdürümüz Orhan Savaşeri, atölye şefimiz Nazmi Kanatlar ve tüm öğretmenlerimiz; bu işe gönül vermiş, memlekete iyi insan yetiştirme gayretinde, işini iyi bilen insanlardı. Onları sevi ve saygı ile anıyorum.

Bursalı olma ve bu güzel kentte yaşamam hasebiyle, gözlemlediğim kadarıyla geçmişte ve günümüzde Bursa Tophane Meslek Lisesi bölgede en çok tutulan, aranan başarılı nesil yetiştiren bir okul. Ben de Bursa’ya kazandırılan bu okuldan ve Bursa Tophane Endüstri Meslek Liseli olmaktan kıvanç duyuyorum.

Bursa Tophane Meslek Liseli ben ve diğer mezunlar şu an özelde–kamuda kendi branş ve mesleklerini icra etmekte, başarılı işlere imza atmaktayız. Birçoğu şu an kendi firmalarında meslek liseli ara eleman çalıştırmaktalar. Ayrıca sosyal ve cemiyet hayatıyla da iç içe yaşamakta önemli siyaset adamları da yetiştirmektedir.

Ara eleman çalıştıran meslek liseleri içinde “Toplam Kalite Ödülü”nü alan okulumuzun diğer meslek liselerinden açık ara önde olduğunu düşünüyorum. Bu

199

sebeple yıllar sonra oğlum da Tophane Teknik Meslek Lisesi Elektronik Bölümünü başarı ile bitirdi. Oğlum ve ben elektronik mühendisliğini bitirerek, 30 yıl önce kurmuş olduğum “Mekik Elektronik” firmamızda; memleketimizin gelişmesi için, temelde aldığımız bilgilerle, gelişen teknolojiye ayak uydurarak çalışmalarımızda başarıyla devam etmekteyiz.

Sanayi şehri Bursa’daki fabrikaların ara eleman ihtiyacını büyük ölçüde meslek liseleri karşılamakta.

Okulumuzdan mezun olup, yüksekokul okuyamayan çocuklarımız da çok rahat iş bulabilmekteler. Bu da

okulumuzun tercihinde büyük rol oynamaktadır.

Eğitimci kadrosu ve öğrenci sayısının çokluğu, verdiği eğitim kalitesi, yaptığı proje çalışmaları v e ortaklıklarla gücüne güç katan; büyüme çizgisini her geçen gün yukarılara çeken Bursa Tophane Meslek Liseli herkesi canı gönülden destekliyorum.

Bu sebeple bu kitabın hazırlanmasında emeği geçen; başta Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe’ye, Bursa Tophane Meslek Lisesi Müdürüne, yardımcılarına, öğretim kadrosuna, emeği geçen herkese teşekkürlerimi arz ederim.

HÜSEYİN DURMAZ 1980 yılında Tophane Meslek Lisesi’nin Tesviye Bölümü’ne kayıt yaptırdım. Okula başladığım ilk günden tutun da bugün geldiğim seviyeye kadar, okulumun bana çok şey verdiğine, hayatıma çok şey kattığına inanıyorum. Ben aslında çok çalışkan bir öğrenci değildim. Arkadaşım Erkan, Levent, Adnan ve Hüseyin’le oldukça yaramazlık yapardık.

Okulumuz bir hayli disiplinliydi. Ama biz her şeye rağmen bir yolunu bulup yapacağımızdan geri kalmazdık. Erkan’la beraber süs havuzundaki balıkları topluiğne yardımıyla yakalar, bir süre sonra da geri salardık. Merdiven altında kantinden aldığım şişeleri biriktirirdim. Merdivenlerin altı bazen 3-4 kasa şişeyle dolardı. Bizim sınıf zemin kattaydı. Derse girerdik ve bir süre sonra yoklama olurdu. Yoklama biter bitmez, camdan atlar kaçardık. Erkan’la atölyede mengene

200

Hüseyin Durmaz ile arkadaşları Adnan ve Levent Tesfiye atölyesinde, 1981

201

arkadaşıydık. Karşılıklı mengenelerde çalışırdık.

Derslerde o kadar çok konuşurduk ki, bir gün imtihanda konuşurken, imtihan aracının bir parçasını yere düşürüp

202

yeni baştan yapmıştık.

Okulumuz, fen laboratuvarından tutun da spor salonuna kadar diğer okullara nazaran daha modern bir haldeydi. Sadece bina ve araç-gereç olarak değil; öğretmen kadrosu olarak da üst düzeydeydi. Bizlere hep anne bana gibi yaklaşırlardı. Bütün dertlerimizi dinler, ellerinden geldiğince sorunlarımıza ortak olurlardı. O günkü sınıf arkadaşlarımın bugün geldikleri konumlara, işlerine bakıyorum da birçoğu kendi mesleğinin zirvesine çıkmış. Demek ki okulumuz bize gerçekten çok yarar sağlamış.

Hocalarımız çok disiplinli olsalar da hiçbir zaman şiddete başvurmazlardı. Onların bize bir bakışı bile yanlışımızı düzeltmemize yeter de artardı. Kemal İmer, Yaşar Hoca, Mehmet Mağdalı, Mustafa Ağırman aklımda kalan hocalarımdan bazılarıdır. Hatırlayamadıklarımı da saygıyla anıyorum. İş yoğunluğum yüzünden arkadaşlarımla çok fazla görüşemesem de ara sıra Talat, Ahmet, Remzi, Levent, Arif ve Erkan’la yemeklerde buluşup eski günleri yâd ediyoruz.

Okuldan sonra Almanya’da ve Amerika’da yükseköğrenimime devam ettim. Daha sonrasında da Bursa’ya dönüp işimin başına geçtim. Eğer Durmaz Holding’i bugünlere taşımakta emeğim varsa, bu emekte Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nin de katkısını asla inkâr edemem.

Yeliz Mutlu tarafından 20.05.2011 tarihinde görüşülmüştür.

BURSA TOPHANE ENDÜSTRİYEL OKULLARI KRONOLOJİSİ 1869

1876

1877

1884 1886

1889

1890

1891 1897-98 1903 1903

1910 1911

Bursa Valisi İzzet Paşa tarafından Tophane Endüstri Meslek Lisesi temelini teşkil edecek ilk sanat okulu ISLAHHANE adı altında Pınarbaşı’nda kiralanan Türkmenoğlu konağında açılmıştır.

Hacılar Mahallesi’nde vilayet matbaasının bulunduğu binanın karşısında Hacı Arif Efendi’nin konağına nakledilmiştir.

Rüştiye Okulu (zamanımızın Kız Lisesi) binasının bir kısmı sanat öğretilmesi amacı ile öğrencilere açılmış ve eğitim öğretime burada devam etmiştir.

Marangozluk Bölümü kurulmuştur. Şamlı Rıfat Bey’in başkanlığında okul bugünkü Ziraat Bankasının bulunduğu yerdeki “Temaşa hane” binasına taşınmıştır.

Temaşahane binası dar gelince okul bu sefer Memleket Hastanesi’nin arkasındaki Hacı Halim Bey’in konağına nakledilmiştir.

Okul bu yılda Sülük Arsası adı verilen ve halen bu günkü okulun bulunduğu yerde ve şimdi Mobilya Dekorasyon Bölümü binasının olduğu yerde bulunan üç katlı ahşap binaya taşınmış ve geniş arsası olan bu binada gelişmeye başlamıştır.

Tesviye ve demirhane bölümleri açılmıştır.

Bursa Sanayi Mektebi Bandosu kurulmuştur.

Okula “Hamidiye Sanayi Mektebi” adı verilmiştir.

Bursa Valisi Reşit Paşa tarafından geliştirilen bir proje ile gelir kazandırma amacı ile okulda ilk defa resmi, dışa dönük para kazanma, okula gelir sağlama çalışmaları başlatılmış ve okul

bu durumdan çok faydalanmıştır.

Okula ilkokulu bitirenler alınmaya başlanarak, dört yıllık eğitim başlamıştır.

Balkan savaşı nedeniyle askere alınan gençler dolayısıyla eğitim öğretim aksamış öğretmen ve

203

1913

1914

1920

1923

1924

1926

1927

1928

1933

1934

1938 1943

1944 1947 1952

1953

öğrenciler askere alınınca öğrenciler azalmış ancak okul askeri alanda bir takım üretim, bakım onarım faaliyetleri içerisinde kendisini bulmuştur.

Vali Bekir Sami Bey zamanında okul İl Özel İdaresi’ne devredilmiş ve devlet kurumları gibi küçük bir bütçe ile idare olunmaya başlanmıştır.

Atatürk’ün yakın arkadaşı Vasıf ÇINAR okulda ders nazırlığı (danışmanlık) yapmış, Bursa Tophane Sanat Okulu yedi yıllık bir lise haline getirilmiştir. İşgal sırasında okul, işgal ordusunun tamirhanesi durumuna getirilmiş ve araba bakımları burada yapılmıştır. İşgalden sonra bakımsız kalan okul yeniden elden geçirilmiş ve eski haline getirilmeye, bölümler arası bir düzenleme yapılmaya çalışılmıştır.

Okul tekrar yatılı durumuna getirilmiş; eski ahşap eğitim binasının ovaya bakan tarafında bir yatakhane ve bir yemekhane ilave edilerek zamanın lüks sayılabilecek eğitimi verilmeye başlanmıştır.

Okul yatılı Bölge Sanat Okulu haline getirilerek öğretmen, öğrenci ve makine açısından daha da güçlendirilmiştir.

Sergi hazırlıkları sürerken Temmuz ayında marangozhanede bir yangın çıkmış ve bölüm tamamen yanmış; ancak en kısa zamanda daha teknolojik olarak yenilenmiştir.

Okul müdürlüğüne getirilen Erkek Lisesi fizik öğretmeni Salih Şevket SEVEN zamanında, okulda eğitim öğretim alanında büyük gelişmeler olmuş ve başarılı bir çok öğretmenini Ankara Yüksek Teknik öğretmen okuluna öğretim görevlisi olarak yollamıştır.

Okul cumhuriyetin 10. yılına çok etkin bir şekilde hazırlanmış ve üç ayrı yerde açtığı sergilerle bütün yaptığı üretimleri sergilemiş; ayrıca hepsi de satılmış ve okula büyük bir gelir sağlanmıştır.

Yeni dökümhane, modelhane ve demirhane binaları yaptırılmıştır. Bursa Bölge Sanat Okulu’nda eğitim iki senesi hazırlık olmak üzere beş seneye çıkarılmıştır.

Yolun üst kısmı da okul bünyesine alınmış ve yeni metal işleri binası faaliyete geçirilmiştir.

Teknik alan artmağa başlayınca talep dolayısı ile modern ‘E’ tipi atölyelerin yapımına başlanmış; ancak 13 Temmuz 1944 tarihinde tavanlar boyanırken bir yangın meydana gelmiş ve ahşap olan her şey yanmıştır. Motor bölümü olarak düşünülen bina yanınca bölüm bir sonraki sene açılmıştır.

Teknik Resim Bölümü açılmıştır.

Demirtaşpaşa Endüstri Meslek Lisesi açılmıştır.

Tophane Endüstri Meslek Lisesi ile Demirtaşpaşa Endüstri Meslek Lisesi birleştirilerek başına İhsan TOROL getirilmiştir.

Bıçakçılık Bölümü açılmıştır.

204

1956

1958

1960 1968 1971

1974 1977

1981

1981 1985

1986

1986 1999 2005 2006 2008

2009

Bursa sanayisine ve Türkiye’deki çeşitli sanat okullarına pek çok kendine özgü ‘BURSA TORNASI’ adı altında makine üreten ve gönderen tesviye bölümü şefliğine Antakya Endüstri Meslek Lisesi müdürü, Alman Mühendislik Mektebi mezunu Makine Mühendisi Hikmet İLTER getirilmiş ve ‘BURSA ŞAHMERDANI’ ile sanat okulları tanışmıştır. Bu üretim model ve tesviyecilikten ziyade büyük kapasiteli döküm olması dolayısı ile döküm bölümünün büyük bir başarısıdır.

Bursa Sanat Okulu bünyesinde yüksek okul seviyesindeki iki yıllık eğitim öğretim veren Akşam Tekniker Okulları makine ve elektrik alanlarında faaliyete geçmiştir. Bu okullar 1968 tarihinde kapatılmıştır.

Bıçakçılık Bölümü kapatılmış, Madeni ve Plastik Kalıpçılık Bölümü açılmıştır.

Teknisyen Okulu adıyla bu günkü Teknik Lise faaliyete geçmiştir.

Okul müdürü İhsan TOROL’un 13 Temmuz 1971 de emekliye ayrılması ile yerine 4 Ekim 1971 de Orhan SAVAŞERİ okul müdürü olmuştur.

Okulun adı Bursa Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi olmuştur.

Tesviye Bölümü’nde OSANOR projesinin Mehmet MAĞDALA, Bayram CANTÜRK ve Mehmet ÇALLI tarafından büyük bir özveri gösterilerek tüm meslek derslerinde, program, yöntem, değerlendirme, bilgi yaprakları ve iş ve işlem yaprakları tamamlanarak uygulamaya konulmuştur.

OSANOR projesi ile ilgili olarak Tesviye Bölümü’ne görev olarak verilen tüm görevlerin bir ekip olarak Mehmet MAĞDALA, Bayram CANTÜRK ve Mehmet ÇALLI tarafından tamamlanmıştır.

Okulun sınırları içerisinde bulunan Çandarlı Hamamı onarılarak, okul müzesi haline getirilmiştir.

UNESCO’nun Kardeş Okullar Projesi kapsamında Almanya’daki Klumbach Hans Wilsdorf Schule ile Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi kardeş okul projesini başlatmıştır. Çıraklık mesleki eğitim kanununun çıkması ile Okul ve Sanayi Çalışmaları Vakfı kuruldu. Bu vakıf daha sonra Bursa Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi Güçlendirme Vakfı olarak adını değiştirmiştir.

Mezunlar Günü toplantılarının ilki yapılmıştır.

Modüller Eğitim sistemi başlamıştır.

Okulumuzda ilk CNC makinesi yapılmıştır.

Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi Türkiye’nin en kaliteli okulu seçilmiştir.

Ankara’da düzenlenen final yarışmasında “Üretim ve Mühendislik Teknolojisi 2” dalında Türkiye birinciliği kazanan Tophane Endüstri Meslek Lisesi CNC Bölümü 11. sınıf öğrencileri Metin Sofu ve Cemre Şan, okullarına 20+1 bilgisayar kazandırmıştır. Tophane Endüstri Meslek Lisesi öğrencileri “Kombiden Banyoya” adlı su tasarrufu projesiyle Mesleki ve Teknik Eğitim Okulları/Kurumları Proje Yarışması’nda Türkiye birincisi olmuştur.

Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi, Ulusal Kalite Başarı Ödülü’nü almıştır.

205

KAYNAKLAR 1. Bursa Ansiklopedisi, Cilt 1, Sayfa 147 2. Bursa Ansiklopedisi Cilt 1, Sayfa 177 3. Yelda Nihan Özmutlu, Bursa’da Çoksesli Evrensel Müzik 4. Hasan Taib Efendi- Hatıra Yada Bursa’nın Aynası, Bursa İl Özel İdaresi Yeşil Şehir Kitaplığı, Mayıs 2007, Sayfa 51–52 5. Bursa Ansiklopedisi Cilt 1, Sayfa 199 6. 1934 Bursa Yıllığından, Sayfa 29 7. Hayri BENLİ, Turizm Mecmuası, Cilt 6, Sayı 11–15, Yıl 1962 8. Kazım Baykal, Eski Eserleri Sevenler Kurumu Derneği Hizmet Albümü, 1946–1985 9. Bursa Tophane EML Kuruluş ve Tarihçesi, Necdet SÖNMEZIŞIK, Tophane EML Matbaası, 1989 Bursa 10. Bekir Koç, Osmanlı Islahhanelerinin İşlevlerine İlişkin Bazı Görüşler, Ankara Üniversitesi Dil-Tarih-Coğrafya Fakültesi, Tarih Bölümü, Ankara

206

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE FOTOĞRAFLARLA TOPHANE TEKNİK VE ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ

207

Marangoz atölyesi, 1920’li yıllar

208

Marangoz atölyesi, 1920’li yıllar

209

1903-1908 yılları künye defterinde 248. ve 496. sayfalar

210

1908-1914 yılları künye defterinde 497 ve 568. sayfalar

211

1920’li yıllarda okul ziyaretçileriyle Salih Şevket Seven

1920’li yıllarda okul ziyaretçileriyle Salih Şevket Seven

Gazi Mustafa Kemal’e Gölcük’te yapılan binek motorun denize indirme töreninde Ali Gerbaya (x) ve arkadaşları, 1920’li yıllar

212

213

1905-1919 yılları künye defterinden örnek sayfa

214

1923-24 / 1924-25 / 1926-27 ders yılı mezunları

215

Sanayi Mektebi sergisinde Ali Gerbaya (Şapka devriminden evvel), 1924

216

Öğretmen kadrosu ve öğrenciler, 1927-28

217

Teknik Resim Kitabı

218

Ahşap işleri kitabı, 1923

219

Bursa Sanayi Mektebi 1922-23 senesi (Osmanlıca) öğrenci notları

220

1. sınıf öğrencileri demir atölyesinde çalışırken, 1930’lu yıllar

221

Marangozhane binaları, 1930’lu yıllar

222

Elektrik atölyesi, 1930’lu yıllar

223

Ahşap işleri kitabı, 1923

224

Resmi mimari (Osmanlıca)

225

1930’lu yıllarda okulun eğitim kadrosu

226

Okuldan mezun olan öğrenciler, 1930’lu yıllar

227

Marangozhane binası, 1930’lu yıllar

228

Öğrencilerin yaptığı işlerden örnek, 1932

229

Bursa Sanayi Mektebi 1932-33 ders yılı demir işleri kitabı

230

Bursa Sanayi Mektebi 1932-33 ders yılı demir işleri kitabı

231

Cumhuriyet Bayram覺 t繹reni, 1933

232

Cumhuriyet Bayram覺 t繹reni, 1933

233

Cumhuriyet Bayramı töreni, 1933

234

Bursa Tophane Mıntıka Sanatlar Mektebi Bölge Sanat Okulu’nun İdare kısmı (1), Demirhane (2) ve Okulun giriş kapısı (3), 1934

235

DU MENUISIER II (Almanca) ahşap işleri kitabı

236

DU MENUISIER I (Almanca) ahşap işleri kitabı

237

1934-35 mezunları öğretmenleriyle

1935-36 yılı mezunları öğretmenleriyle

1935 yılı idare ve talim heyeti

238

239

Müdür Salih Şevket Seven, Atatürk’ün öğretmeni Nevres Efendi, öğretmenler ve son sınıf öğrencileri, 1936-37

240

Müdür Salih Şevket Seven ve Başmuavin Ali Ulvi Boysan öğretmen ve öğrencileriyle, 1937-38

241

Müdür Salih Şevket Seven ve Başmuavin Ali Ulvi Boysan son sınıf öğrencileri ve öğretmenlerle, 1938-39

242

29 Ekim Cumhuriyet Bayramı için yapılan çelenk önünde Müdür Salih Şevket Seven, Başmuavin Ali Ulvi Boysan ve öğretmenler, 1938-39

243

Bursa Bölge Sanat Okulu 1939 mezunları

244

19 Mayıs Jimnastik şenliklerine iştirak eden Tophane Sanat Okulu öğrencileri, 1938

245

Tophane Endüstri Meslek Lisesi eğitim-öğretim binası ve solda atölyeler, 1940’lı yıllar

246

2011’de kütüphane olarak kullanılan dersliğin 1940’lı yıllardaki hali

247

Derslik binasının önünde ziyaretçilerle Salih Şevket Seven, 1940’lı yıllar

248

Bursa Tophane Mıntıka Sanatlar Mektebi Bölge Sanat Okulu’nun Müdür Evi (1), İdare ve Müdür Odası (2) ve Demirhane (3), 1940’lı yıllar

249

2011 yılındaki kütüphane - bilgi işlem ek binasının 1940’lı yıllarda derslik olarak açılış töreni

250

Elektrik atölyesi laboratuvarında çalışma, 1940’lı yıllar

251

Vecihi Aykaç tesviye atölyesinde öğrencileriyle, 1940’lı yıllar

252

Elektrik atölyesi enstelasyon kısmında çalışma, 1940’lı yıllar

253

Elektrik atölyesi bobinaj kısmında çalışma, 1940’lı yıllar

254

Öğrenciler uygulanmış mekanik dersinde, 1940’lı yıllar

255

Genel teknoloji dersi, 1940’lı yıllar

256

5. sınıf meslek resmi dersi, 1940’lı yıllar

257

Metal işleri atölyesi, 1940’lı yıllar

258

Okulda yapılan buhar makinası örneği, 1940’lı yıllar

259

Tesviye bölümü torna atölyesi, 1940’lı yıllar

Marangoz atölyesi, 1940’lı yıllar

260

Döküm atölyesi, 1940’lı yıllar

261

Torna atölyesi, 1940’lı yıllar

262

Ahşap dersi kitabı, 1940’lı yıllar

263

Ahşap dersi kitabı, 1940’lı yıllar

264

İmalat işleri atölyesi, 1940’lı yıllar

265

İmalat işleri atölyesi, 1940’lı yıllar

266

İmalat işleri atölyesi, 1940’lı yıllar

267

Model atölyesi çalışmaları, 1940’lı yıllar

Atölyelerin önünde öğretmenler ve misafirler, 1940’lı yıllar

Okul voleybol takımı, 1940’lı yıllar

268

269

Bursa Erkek Sanat Enstitüsü 1946-47 mezunları

270

Erkek Sanat Enstitüsü izci grubu, 1948

271

1949-50 yılları okullar arası şampiyon olan takım

272

1949 yılı okul kadrosu

273

Demirci öğrencilerin yaptığı bazı parçalar, 1950’li yıllar

274

Elektrik atölyesinde motorlar üzerinde çalışan öğrenciler, 1950’li yıllar

275

Motor atölyesi çalışmaları, 1950’li yıllar

276

Demirci öğrencilerden bir grup, 1950’li yıllar

277

Marangoz öğrencilerinden bir grup, 1950’li yıllar

278

Keles’te 122 No’lu gezici köy kursu belge verme merasiminden sonra öğrencilerle beraber, 1950’li yıllar

279

2 Nolu gezici köy kursunda Vali Şefik Soyer kur bitirenlerle, 1950’li yıllar

280

İnegöl / Yenice’de 4 nolu gezici köy kursu açılışı, 1950’li yıllar

281

Orhangazi/Gürle’de 52 nolu köy kursunu bitiren öğrenciler belgelerini aldıktan sonra, 1950’li yıllar

282

Bursa Erkek Sanat Enstirüsü 1952-53 son sınıf öğrencileri

283

1953-54 öğretim yılı öğretmenleri toplu halde

284

Okul basketbol takımı, 1955

285

Gruptaki öğrencilerin kanları ile boyadıkları Kıbrıs Haritası, 1956

286

Okullar arası spor oyunlarının açılış seramonisi, 1956

287

19 Mayıs töreni, 1959

Okulumuz izcilerinin tören geçişi, 29 Ekim 1956

288

19 Mayıs töreni, 1959

289

19 Mayıs töreni, 1959

19 Mayıs töreni, 1959

Tophane Sanat Okulu 19 Mayıs töreninde, 1959

290

291

Döküm atölyesi, 1960’lı yıllar

292

Tophane Endüstri Meslek Lisesi Yeniyol binası, 1960’lı yıllar

293

Tophane Sanat Okulu’nda sene sonu yemeğinde en solda okul müdürü İhsan Torol, matematik öğretmeni Münevver Hanım, Adem Öner, Remzi Selen, 1960’lı yıllar

Bursa Valisi Enver Koray ve eşi okul sergisinde, 1961

Dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’ı uğurlama töreni, 1965-66

294

295

Dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay Bursa Milli Fuarı sergisini gezerken, 1965-66 Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’ın okul sergisine katılımı, 1965-66

296

297

1965-67 yılları öğretmenleri

Tophane Enstitüsü’nde açılan Kalıpçılık seminerinde Aydın Aycan arkadaşlarıyla, 1966

İhsan Sabri Çağlayangil okul sergisinde, 1967-68

298

299

Müdür İhsan Torol ve öğretmenler, 29 Mayıs 1967

10 Kasım töreni, 1967

Tophane Sanat Enstitüsü bando takımı, 1967

300

301

10 Kas覺m t繹reni, 1967

302

10 Kas覺m t繹reni, 1967

303

10 Kas覺m t繹reni, 1967

304

10 Kas覺m t繹reni, 1967

305

Necmettin Pınar izci kıyafetiyle, 1966

Necmettin Pınar bando takımı arkadaşlarıyla, 1968

Tesviye öğretmeni Ali Vecihi Aykaç’ın 1919 yılındaki fotoğrafı

306

Bursa Erkek Sanat Enstitüsü 1969-70 son sınıf öğrencileri

307

Öğrenciler bayrak töreninde, 1960’lı yılların sonu

308

Öğrenciler bayrak töreninde, 1960’lı yılların sonu

309

Öğrenciler bayrak töreninde, 1960’lı yılların sonu

310

Tesviye bölümü torna atölyesi çalışmaları, 1960’lı yılların sonu

311

Demir atölyesi çalışmaları, 1970’li yıllar

312

Giyotinde sac kesen öğrenci, 1970’li yıllar

313

Giyotinde sac kesen bir öğrenci, 1970’li yıllar

314

Tesviye bölümü öğretmen ve öğrencileri ile Orhan Savaşeri, 1970’li yıllar

315

Ağaç işleri atölyesi, 1970’li yıllar

316

Okul müdürlerinden Salih Şevket Seven’i evinde ziyaret eden öğretmen arkadaşları, 1970’li yıllar

317

İdari binanın önünde öğrenciler, 1970’li yıllar

318

İhsan Torol Milli Eğitim şurasında Erdal İnönü’yle, 1970

319

Tophane Sanat Enstitüsü’nün boykot yürüyüşü, 1970’li yıllar

1973-74 yılı öğretim kadrosu

320

Döküm bölümü öğrencileri öğretmenleriyle, 1980’li yıllar

321

Ağaç işleri atölyesi, 1980’li yıllar

322

10 Kasım Atatürk’ü anma töreni, 1980’li yıllar

323

Mezunlar gününde, 1980’li yıllar

324

Mezunlar gününde, 1980’li yıllar

325

Döküm bölümü öğrencilerinin çalıştığı Tankut Öktem’e ait anıtın önünde, 1983

Öğretmenlerin sene sonu hatırası, 1982-83

326

Tankut Öktem’e ait öğretmen anıtının dökümden çıkan parçaları temizlenirken, 1983

327

Eğitim-öğretim binası, 1986

Döküm Bölümü önünde öğrenciler, 1990’lı yıllar

Dokuma atölyesi, 1990’lı yıllar

328

329

Osanor Projesi paralelinde Tophane/Coşkunöz Eğitim Vakfı öğrencileri ortak yetiştirme projesi töreninden, 1990’lı yıllar

Metal işleri bölümü ısıl işlem atölyesi, 1990’lı yıllar

330

Metal işleri atölyesi, 1990’lı yılların sonu

331

50. yıl plaketi alan mezunlar, 1993-94

332

Tesviye bölümü öğrencileri öğretmenleri İbrahim Alan ve Bölüm Şefi Mehmet Mağdalı ile, 1994

333

Sergi salonu açılış töreni, 1994

334

Rahmi Özyiğit, İnoksan Yön.Kur.Bşk.Vehbi Varlık, Coşkunöz Holding Yön.Kur.Bşk.Oya Yöney, İl Milli Eğ.Md.Reşat Kumbasar, Yusuf Meriç, ve Birol Mesut, 2000’li yılların başı

335

Öğretmenler gününde Nazmi Kanatlar’a 1965-66 Bursa Milli Eğitim Fuarı sergisi anı fotoğrafı takdim edilirken, 2006

336

1965-66 Bursa Milli Eğitim Fuarı sergisi açılışı

337

Abdullah Gül, Faruk Çelik, Recep Altepe ve TEMAK öğrencileri, 2007

Vali Oğuz Kaan Köksal, TSO başkanı Celal Sönmez ve ziyaretçiler Bursa Tekstil Fuarı’nda Tophane EML standında, 2004

338

İtfaiyecilik ve yangın güvenliği alanı öğrencileri, 2000’li yıllar

339

Okul futbol takımı 2010 Bursa üçüncüsü

Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü Genç Erkekler Basketbol İl Birinciliği, 2009

340

KalDer Ulusal proje yarışması ödül töreni, 2009

341

Okul Tiyatro gösterisinden, 2009

342

Su tasarrufu proje yarışmasında Türkiye 1.si olan tophane Bursa Milli Eğitim Md önünde, 2009

343

Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü Genç Erkekler Yüzme İl İkinciliği, 2010

344

Mezunlar gününden, 2010

345

Badminton takımı 2011 Türkiye üçüncüsü

Okul heyeti Çankaya Köşkü’nde Süleyman Demirel ile, 2000

Badminton takımı 2011 Türkiye üçüncüsü

346

347

Tophane Endüstri Meslek Lisesi’nden mezun olup okulda görev yapan öğretmenler, 2011

348

Otomatik yoklama sistemi Teknik okullar arası proje yarışması il birinciliği, 2011

349

CNC atölyesi öğrencileri iş programı çalışmalarında, 2011

350

Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi makina müzesi (İbrahim Paşa hamamı), 2011

351

Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi makina müzesi (İbrahim Paşa hamamı)’nda Bursa Araştırmaları Merkezi incelemelerde bulunurken, 2011

352

Kalıp bölümü CMM laboratuvarında öğrencilerin çalışma esnasında, 2011

353

Orhan Savaşeri, Faik Kaymaz, Birol Mesut, 2011

354

Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi, 2011

355

Tophane Teknik ve End端stri Meslek Lisesi, 2011

356

Tophane Teknik ve End端stri Meslek Lisesi, 2011

357

Tophane Teknik ve End端stri Meslek Lisesi, 2011

358

Tophane Teknik ve End端stri Meslek Lisesi, 2011

359

Tophane Teknik ve End端stri Meslek Lisesi, 2011

360

Tophane Teknik ve End端stri Meslek Lisesi 2011

361

Tophane Teknik ve End端stri Meslek Lisesi, 2011

362

Tophane Teknik ve End端stri Meslek Lisesi, 2011

363

Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi öğretmenleri ile Bursa Araştırmaları Merkezi ekibi toplantı halinde, 2011

364

Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi öğretmenleri ile Bursa Araştırmaları Merkezi ekibi toplantı halinde, 2011

365

Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi kütüphanesi, 2011

366

Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi Marşı

367

1862 Suphi Bey haritas覺nda Tophane Teknik ve End羹stri Meslek Lisesi

368

1911 Haritas覺nda Tophane Teknik ve End羹stri Meslek Lisesi

369

1939 Hava fotoğrafında Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi

370

2009 Hava fotoğrafında Tophane Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi

371

Konum Haritas覺nda Tophane Teknik ve End羹stri Meslek Lisesi, 2011

372

373