Sterk Magazine #2

STERK MAGAZINE VAN KOMPAAN EN DE BOCHT. UITGAVE #2 2015

‘ Ik had het verkeerde pad op kunnen gaan’ RIAN DONDERS SLAAPT EEN NACHT IN DE CRISISOPVANG

‘ In gordijnen hangen en goudvissen doorknippen’ TRAUMA’S VERWERKEN TUSSEN DE SOEP EN DE AARDAPPELEN

‘ HET GAAT OM LIEFDE, VRIJHEID EN VERTROUWEN’ KONINGIN MÁXIMA AANWEZIG BIJ KOMPAAN EN DE BOCHT VOOR UITREIKING KIND CENTRAAL AWARD

w w w.s t e e d s s t e

Problemen los je niet altijd op door er een nachtje over te slapen.

Kompaan en De Bocht is er voor kinderen, vrouwen en gezinnen met vragen en problemen op het gebied van opgroeien, ontwikkeling en veiligheid. Ook voordat het uit de hand loopt.

r k e r.n l

Een beter leven Na het verschijnen van de eerste editie van STERK lieten veel mensen ons weten dat ze ons blad met interesse en nieuwsgierigheid gelezen hebben.

“Ik dacht er even doorheen te bladeren, maar een uur later zat ik nog te lezen.” Daar zijn we als Kompaan en De Bocht heel blij mee. En deze uitdaging gaan we ook met u aan in dit tweede nummer van STERK. Wij willen namelijk heel graag dat u meer weet over de mensen die bij ons komen en bij ons werken, en wat er gebeurt in onze ‘tak van sport’. Sowieso, wat die ‘tak van sport’ nu eigenlijk is.

in angst krijgen diepe littekens en hebben weinig eigenwaarde en zelf­vertrouwen meer. En zonder eigenwaarde is je eigen leven leiden zo moeilijk. We willen u laten zien hoe een trauma tot stand komt en we willen u ook laten zien dat je een trauma kunt verwerken. Dat geeft écht kansen op een beter leven voor kinderen en ouders.

U leest ook over de nieuwbouwplannen voor de vrouwenhulp­ verlening van Kompaan en De Bocht. Een kleiner gebouw met minder capaciteit, op onze hoofdlocatie aan de Rillaersebaan.

Onlangs realiseerde ik me dat we al tien jaar bezig zijn met nieuwbouwplannen. Een vastgoedcrisis later, hopen we nu te

Wat een bijzondere cover deze keer! Koningin Máxima was

kunnen starten met nieuwbouw in het laatste kwartaal van 2015.

aanwezig bij de uitreiking van de Kind Centraal Award van Het

Die nieuwbouw is nodig vanwege de kwaliteit van de huisvesting,

Vergeten Kind op 3 februari jl. Het was een grote eer om haar te

maar ook omdat we structureel met minder kosten willen werken.

mogen ontvangen. Iedereen binnen onze organisatie, cliënten en

Dat bereiken we door het aantal 24-uursplekken te verminderen

medewerkers, was onder de indruk van de vriendelijke

en door alle ondersteunende functies op één plaats te laten

charme, grote kennis en oprechte betrokkenheid van de koningin.

­samenkomen. We bouwen een veilig en gastvrij tijdelijk (t)huis

­Terugkijkend overheerst een gevoel van trots op haar bezoek én

voor vrouwen en kinderen in nood, waar schoolvriendjes w ­ elkom

op de saamhorigheid binnen onze organisatie.

zijn om te komen spelen!

In deze tweede uitgave van STERK gaan we dieper in op het

Met sterke groet,

thema ‘trauma’. Dat lijkt misschien een zwaar en moeilijk begrip, maar ik denk dat u gegrepen zult worden door de voor deze kinderen en volwassenen alledaagse, maar vernietigende ervarin­

Lian Smits

gen die hen tekenen en kwetsbaar maken. Kinderen die opgroeien

Bestuurder Kompaan en De Bocht

18 04 04 09 10 13 16

Kind Centraal Award voor Kompaan en De Bocht Column Arianne Struik: ‘Kinderen hebben liefde nodig’ Big data, grote kansen Kimberley liep weg en trok zich niets aan van haar ouders Sexting is onuitwisbaar

16 18 24 27 30 34

(W)eerbaar: samen opstaan tegen eergerelateerd geweld Kinderpostzegels: door & voor kinderen Feiten en cijfers: 2014 in vogelvlucht Zorg­onderwijsarrangement in samen­werking met SBO Noorderlicht Test: Ben jij geschikt als pleegouder?

42

58

24 36 40 42 45 49

Trauma’s verwerken tussen de soep en de aardappelen Kijken + horen + lezen = leven Van drugsverslaafde crimineel naar toegewijde moeder Marcelle Hendrickx & Andrea Ossenblok over emancipatie Opvoeden doe je zo!

Of misschien ook niet…

50 52 56 58 62

Rian Donders slaapt een nacht in de crisisopvang Getuige zijn van huiselijk geweld zet kinderen zwaar onder druk Hij & Zij zijn gescheiden ‘Ik wist niet eens of ik wel in Europa was’ Een Sterk Huis in plaats van een sober ‘snelweghotel’

4

‘ Het gaat om liefde, vrijheid en vertrouwen’

Stichting Het Vergeten Kind reikt Kind Centraal Award uit aan Kompaan en De Bocht

Het was 3 februari een dubbel feestelijke dag voor Kompaan en De Bocht. Johnny de Mol en Dinand Woesthoff, ambassadeurs van Het Vergeten Kind, reikten in aanwezigheid van koningin Máxima de Kind Centraal Award uit aan Kompaan en De Bocht.

Een feestelijke dag voor alle kinderen, vrouwen, medewerkers en genodigden. Maar ook een dag van erkenning voor de manier van werken en het vakmanschap van Kompaan en De Bocht.

Met een druk programma voor de boeg, een volle aula, pers, activiteiten en een rondleiding, viel er genoeg te beleven bij Kompaan en De Bocht. Wim van de Donk, commissaris van de Koning en burgemeester Machteld Rijsdorp van Goirle kregen de

‘De horrorverhalen zijn echt’ In een drukke aula was het Johnny de Mol die de Kind Centraal Award mocht uitreiken. “Jarenlang maakt Stichting Het Vergeten Kind duidelijk dat er ook in Nederland kinderen zijn die niet thuis kunnen wonen. De horrorverhalen zijn echt”, vertelt de ambassa­ deur van Stichting Het Vergeten Kind. “Ik denk dat we er dit jaar nog beter in geslaagd zijn om deze boodschap over te brengen.

‘ De mensen die hier werken doen meer dan van ze wordt gevraagd’

eer om koningin Máxima als eersten te ontvangen. Ook Daphne

Instellingen als Kompaan en De Bocht laten zien dat kinderen en hun

Schreuder, directeur van Stichting Het Vergeten Kind en Lian

moeders tóch een fijne plek kunnen vinden als ze uit een moeilijke

Smits, bestuurder van Kompaan en De Bocht, verwelkomden

thuissituatie komen. De mensen die hier werken doen meer dan van

de majesteit.

ze wordt gevraagd. Dat heeft me het meest geraakt.”

5

Wanneer de 6-jarige Quishaynny en de 8-jarige Haryad op het podium worden geroepen, is het tijd voor het onthullen van de award. Een tros ballonnen wordt losgelaten en daarachter prijkt een prachtig bewerkt houten kunstwerk met daarop het logo van Het Vergeten Kind.

‘ De koningin heeft ook te maken met dit soort gevoelens’

‘Met verschillende partijen voor hetzelfde doel’

Om zijn woorden kracht bij te zetten presenteert Dinand

Ook Dinand Woesthoff, oprichter van Stichting Het Vergeten Kind,

vervolgens een Verhalenbundel, geschreven door tachtig kinderen

feliciteert Kompaan en De Bocht: “Nog maar een paar jaar geleden

uit twaalf opvangcentra. “Dit boek is een fantastisch voorbeeld

was er geen Week van Het Vergeten Kind, maar een Dag van Het

van wat kinderen in Nederland kunnen. Of ze nu toevallig in

Vergeten Kind. We wilden een mooie dag organiseren, waarop

opvangcentra zitten of niet. Deze kinderen fantaseren net als

kinderen weer even vrij en onbezorgd konden zijn.

mijn kinderen en net als de kinderen van koningin Máxima en

Al snel werd duidelijk dat we naar meer moesten. We wilden niet

koning Willem-Alexander over monsters, vampiers, heksen en

alleen de kinderen een dag plezier geven, we moesten ook naar

avonturen. Kortom, alle fantasievolle zaken die we zo nodig

de politiek. En daar heb je veel geduld voor nodig. Dit jaar is het

hebben in deze wereld.”

gelukt. De aftrap van deze week was op een regen- en hagelachtig plein in Den Haag. En daar stonden we: met verschillende partijen,

Nina van 8 en Emanuel van 6 jaar zijn twee van de schrijvers uit

voor hetzelfde doel en dezelfde speerpunten.”

de Verhalenbundel. In hun mooiste kleren staan ze zenuwachtig

6

Dinand te woord. Samen houden ze de bundel vast, om hem

kunnen doorbreken. Koningin Máxima blijft even staan kijken

vervolgens te overhandigen aan de koningin. Lachend wijzen ze

bij een mini-show van Woezel & Pip, een activiteit van

de tekeningen aan die ze zelf hebben gemaakt en de verhaaltjes

Het Vergeten Kind voor kleine kinderen en hun moeders.

die ze zelf hebben verzonnen.

Gastvrouw Lian Smits vertelt ondertussen over de verschillende bewoners van Kompaan en De Bocht en hoe medewerkers samen met vrouwen en kinderen proberen toe te werken naar écht

‘ We spraken over de gevaren van social media’

betere kansen voor deze generatie en volgende generaties.

Ook stopt het gezelschap bij een winkeltje annex werkervarings­ plek, waar twee vrijwilligsters, ex-cliënten van Kompaan en De Bocht, kordaat vragen beantwoorden. Johnny en Dinand vertellen enthousiast over de hiphop-workshops die worden gegeven.

Koningin Máxima bij Woezel & Pip

Máxima kan nog even blijven kijken bij de tieners die de workshop

Na dit alles is het tijd om de koningin rond te leiden en de

in praktijk brengen. Bij de kamer van een cliënte die te maken had

Tovertuin te bezichtigen: een kindvriendelijke speelplek bij

met eerwraak, maakt de koningin een praatje. “Ze begreep mijn

Kompaan en De Bocht, waar kinderen heerlijk kunnen spelen,

verhaal heel goed”, vertelt Elza. “Ze snapte ook het dilemma.

bewegen, ontspannen en de (vaak) negatieve levenscirkel

Je kunt je familie niet verloochenen.”

7

Kind Centraal Award De Kind Centraal Award wordt jaarlijks uitgereikt aan een opvanglocatie, initiatief, groep, persoon of fondsenwervende activiteit die zich buitengewoon inzet voor vergeten kinderen. De uitreiking van de Kind Centraal Award is onderdeel van de Week van Het Vergeten Kind.

Week van Het Vergeten Kind De Week van Het Vergeten Kind liep van 29 januari tot 4 februari 2015. De week staat in het teken van ‘vergeten’ kinderen. Nederland telt ruim 33.000 kinderen die mishandeld, misbruikt, verwaarloosd, verstoten of gevlucht zijn en opgroeien in sobere instellingen met minimale speelmogelijkheden. Tijdens de Week organiseert de stichting elke dag een activiteit. Meer informatie vind je op www.hetvergetenkind.nl.

Ambassadeurs Ter nagedachtenis aan zijn vrouw Guusje Nederhorst, die in 2004 overlijdt aan kanker, richt Dinand Woesthoff (leadzanger Kane) de Guusje Nederhorst Foundation op. Guusje kon slecht tegen onrecht jegens kinderen. Het liefst wilde ze alle hulpbehoevende kinderen een thuis geven. Haar wens was om kinderen die een moeilijke tijd doormaken weer te laten stralen.

Acteur, presentator en DJ Johnny de Mol is ambassadeur voor Stichting Het Vergeten Kind. Als één van Guusje Nederhorsts beste vrienden zet hij zich met hart en ziel in voor de stichting.

In 2010 werd Johnny ook bestuurslid. Ook Babette van Veen en

‘We hadden net een emotioneel moment’

Saar Koningsberger zijn ambassadeurs van de stichting.

Bij één van de workshops vraagt koningin Máxima of ze plaats mag nemen. “We hadden net een emotioneel moment”, vertelt begeleidster Bregje. “Als gebaar legde de koningin een

Juryrapport

hand op de arm van één van de meiden. Dat volstaat.

Redenen om Kompaan en De Bocht als winnaar van de Kind

Ze was oprecht en geïnteresseerd. Toen we spraken over de

Centraal Award te benoemen, waren dat Kompaan en De Bocht:

gevaren van social media, vertelde Máxima dat ze dit thuis

» bewust het verband legt tussen jeugdzorg en vrouwenopvang;

ook bespreekbaar maakt. Een dikke duim voor onze koningin!”

» opgroei-, opvoedings-, ontwikkelings- en veiligheidsproblemen met elkaar verbindt;

Koningin Máxima, de andere aanwezigen en de Kind Centraal Award laten een diepe indruk achter bij Kompaan en De Bocht. Een groot feest van erkenning, oprechtheid en trots wordt gevierd. Of zoals Lian Smits het zo mooi verwoordde: “Het gaat - in de woorden van Carel Kraay­

» ervoor zorgt dat medewerkers hun kennis, ervaring en vakmanschap voor een effectieve aanpak blijven ontwikkelen; » afstapt van kokerdenken en inzet op zelfredzaamheid en veiligheid; » met haar kennis, expertise en aanpak een impuls geeft

enhof - om liefde, vrijheid en vertrouwen. Dat is precies

aan de transitie en transformatie van de (jeugd)zorg

waar het in ons werk om draait. We zijn dan ook vereerd

in de regio en op landelijk niveau.

dat we daarvoor de award hebben ontvangen.”

Sterke inspiratie

“

Be strong, but not rude Be kind, not weak but Be bold, but not bully Be humble, but not timid Be proud, but not arrogant

9

Column

‘ Kinderen hebben liefde nodig’ We kunnen het allemaal mooi verzinnen met onze behandelingen, protocollen en methodieken, maar zonder liefde kan een kind niet groeien.

Planten hebben water nodig en kinderen liefde.

Het gedrag van deze eenzame kinderen wordt steeds lastiger. Ze worden onrustig op school en agressief en daarvoor gecorrigeerd en ingeperkt. Als het erger wordt krijgen ze een psychiatrische stoornis zoals ODD, gevolgd door behandeling. Als ze dan nog langer op een leefgroep blijven, worden ze zo boos dat er

Ik tref echter maar al te vaak kinderen die jarenlang in

medicatie nodig is: Risperdal, Haldol of antidepressiva, meestal

leefgroepen verblijven en om uiteenlopende redenen te weinig

zonder het gewenste resultaat. Dan komt er een moment dat ze

contact met hun familie (mogen) hebben. Ze worden niet

niet meer te hanteren zijn. Ze worden doorgeplaatst naar een

geknuffeld, op schoot genomen. Kunnen ’s ochtends nooit lekker

klinisch psychiatrische afdeling of gesloten jeugdzorg en het gaat

bij een verzorger in bed kruipen en tegen iemand aan liggen.

van kwaad tot erger.

Ze worden nooit uitgebreid gestreeld, gemasseerd en gekieteld, want tegenwoordig zijn er strenge regels voor aanraking en

De laatste jaren heb ik me, samen met de families, ingespannen om

intimiteit, om seksueel misbruik te voorkomen. Heel goed hoor,

een aantal van deze kinderen naar huis te krijgen. In de gevallen

maar dat maakt het voor deze kinderen nog eenzamer.

waarin dat lukte, is het een groot succes geworden.

De negenjarige Rick, die uiteindelijk met een crisis werd opgenomen in de psychiatrie, woont bij zijn tante, gebruikt geen medicatie meer

‘ DIT KIND KOMT ZOVEEL TE KORT. DAT MAG ZE BIJ ONS INHALEN’

en gaat volgend jaar naar regulier basisonderwijs. De mond van de voogd viel open toen ze dat hoorde. De vijfjarige Samantha, die nooit meer naar huis mocht, woont nu bij moeder en stiefvader, zingt, rent, speelt en groeit centimeters per maand. En Marianne woont nu een half jaar bij opa en oma en begint te ontspannen. “Ik kan het nog steeds niet geloven”, zei ze onlangs.

De tienjarige Marianne bijvoorbeeld mocht één weekend per en werd flink verwend. Zondagavond bij het terugbrengen

Arianne Struik, ontwikkelingspsycholoog

huilde ze steevast en klampte ze zich aan opa en oma vast.

Is gespecialiseerd in de diagnostiek

Een probleem vond de groepsleiding, want daarna was er geen

en systeemgerichte behandeling van

land met haar te bezeilen. De ouderbegeleider sprak opa en oma

vroegkinderlijk, chronisch getraumatiseerde

erop aan dat zij het gezag van de groepsleiding ondermijnden

kinderen. Ze verzorgt lezingen, workshops

door haar zo te verwennen. Ze verzocht hen wat strenger

en consultaties. Kompaan en De Bocht

tegen haar te zijn. Gelukkig weigerde oma, zelf jaren in een

maakt gebruik van haar methodiek

nonnenklooster emotioneel verwaarloosd. Ze zei: “Dit kind komt

Slapende Honden? Wakker Maken!

maand bij haar opa en oma logeren. Ze sliep dan bij hen in bed

zoveel te kort. Dat mag ze bij ons inhalen.”

Deze column is eerder gepubliceerd in GZ-Psychologie.

10

BIG DATA GROTE KANSEN KOMPAAN EN DE BOCHT ZOEKT SAMENWERKING IN KOPPELEN CLIËNTGEGEVENS

“Er loopt een tienermoeder bij ons van wie de vier generaties boven haar ook al tienermoeder waren”, zegt Tim Nelen met enige verbazing. “Een duidelijke aanwijzing dat er in zo’n familie iets structureel mis is.” Zijn collega Marloes van de Sande vult hem aan: “Vanochtend hoorde ik over een zestienjarig meisje dat in De Bocht geboren is en nu opnieuw bij ons onder behandeling is. We willen terugkerend gedrag door verschillende generaties doorbreken.

Het verzamelen en koppelen van data kan daar substantieel aan bijdragen.” Een open gesprek over de mogelijkheden en valkuilen van big data in de zorg.

kunnen we onze hulp in een vroeg stadium en dus lichter inzetten en – ergere – problemen voorkomen. Dat is niet alleen beter voor onze cliënten, het bespaart de maatschappij ook geld.”

ADHD A of ADHD B Marloes is bestuurssecretaris bij Kompaan en De Bocht en verkent samen met Tim de kansen die het koppelen van data biedt. Ze begint: “De visie van Kompaan en De Bocht is dat problemen bij kinderen en gezinnen nooit van de ene op de andere dag ontstaan en bijna nooit enkelvoudig zijn. Een kind met ADHD en met heel zorgzame ouders is minder kwetsbaar dan een kind met ADHD en een moeder met psychische problemen. De kwetsbaarheid van zo’n kind is meestal al vroeg duidelijk en wordt opgemerkt op een kinderdagverblijf of

Betere zorg voor minder geld

basisschool. Als een leerkracht bij Kompaan en De Bocht aangeeft

“Kompaan en De Bocht moet efficiënter gaan werken zonder daarbij

dat een kind hulp nodig lijkt te hebben, is alleen dat stukje informatie

de kwaliteit van de zorg uit het oog te verliezen”, begint Tim, die

in ons bezit. Wanneer we dat gegeven koppelen aan data van

programmamanager van het zogenaamde leantraject van Kompaan

instanties als het UWV, de GGZ en de schuldsanering, krijgen we een

en De Bocht is. “Een groot deel van die efficiency valt te behalen door

veel completer beeld. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de vader van het

verschillende typen gegevens over cliënten en cliëntgroepen aan

kind werkloos is, de moeder met psychische problemen kampt en

elkaar te koppelen. Op die manier kunnen we bijvoorbeeld zien of de

het gezin in de schuldsanering zit. Door deze informatie bij elkaar te

hulp op het probleemgebied tienermoederschap effectief is ingericht

hebben, kunnen we risicovolle gezinnen vroeg in beeld krijgen en ze

en in welke wijken veel tienermoederschappen voorkomen. Daarmee

zo vroeg mogelijk van de juiste hulp voorzien.”

11

Wat zijn big data?

Big data zijn grote hoeveelheden data die - aan elkaar gekoppeld - een schat aan informatie bevatten.

In het geval van Kompaan en De Bocht en haar partners kunnen die data ingezet worden voor zorgdoeleinden.

Door de big data te analyseren kan er betere zorg voor minder kosten geleverd worden.

De zorg transformeert en dat vraagt volgens Kompaan en De Bocht om de kansen die big data bieden te benutten.

‘ MET ALLE INSTANTIES SAMEN WETEN WE ONTZETTEND VEEL’

Eén gezin, één plan is niet vanzelfsprekend Tim haalt als voorbeeld de gemeente Den Haag aan, waar al wel data op persoonsniveau gekoppeld wordt. “Iedereen die zich daar met jeugd bezighoudt, is verplicht zijn administratie vrij te geven. Eén systeem koppelt al die gegevens aan elkaar, waardoor je met één druk op de knop te zien krijgt hoeveel instanties zich bezighouden met een persoon of gezin. Dat is niet alleen aan de kostenkant relevant, ook aan de kwaliteitskant werkt het erg pret­ tig: één gezin wordt geholpen met één plan. Dat lijkt misschien

Privacy en beroepsgeheim

vanzelfsprekend, maar helaas werkt het nu lang niet altijd zo.”

“Met alle instanties samen weten we ontzettend veel”, vervolgt Marloes haar betoog. “Door de bekende informatie aan elkaar te

Big data, een gezamenlijk leerproces

koppelen en ook echt te gebruiken, kunnen we mensen zo goed

Er wordt momenteel intern gekeken hoe Kompaan en De Bocht

mogelijk helpen.” Tim gaat verder: “Met het koppelen van data vang

alle informatie zo goed en veilig mogelijk kan registreren, verbinden

je natuurlijk niet alle – potentiële – probleemgevallen, maar wel

en inzetten. “Daar zijn we hard mee bezig”, zegt Tim. “Nu is het

een hoop. Het spanningsveld is hoever je daarin kunt en mag gaan.

zaak om onze partners daarbij te betrekken. Dan kun je denken

Nederlanders hebben privacy hoog in het vaandel staan. En in de

aan scholen, gemeenten, GGD en GGZ.” Marloes: “Zonder hen

gezondheidszorg geldt er vaak een beroepsgeheim. Gelukkig zijn

beginnen we natuurlijk niets. Daarom is het zo belangrijk dat we

er veel manieren om informatie te delen, zonder dat het ten koste

de handen ineenslaan en samen al lerend stappen maken.”

gaat van dat beroepsgeheim. Zowel intern als extern zullen we daar

“Dat moet ook mogen, onze leus is niet voor niets ‘Steeds Sterker’”,

wel een drempel voor over moeten.”

glimlacht Tim.

12

Gedicht

Verwijderd soms doet iemand je zoveel pijn dat je geen pijn meer voelt tot iets ervoor zorgt dat je weer gaat voelen en dan komt het allemaal terug elk woord alles wat pijn deed ieder moment hoe kun jij ooit begrijpen waar ik vandaan kom? ook al vraag je het me ook al luister je naar me ook al wil je het echt horen, zien, voelen jij kunt je mijn verhaal niet herinneren je hebt niet mijn weg gelopen je hebt niet gezien wat ik heb gezien niet meegemaakt wat me maakt tot wie ik ben dit is wie ik ben niet gezien niet gehoord niet gewenst dat is wie ik ben als ik al iets ben gelukkig beginnen wortels te groeien er komen kleine beetjes hoop voor me langzaam krijg ik vertrouwen in dit nieuwe leven mijn verleden komt niet door mij mijn verhaal is niet mijn fout het hoeft mijn toekomst niet te bepalen ik ben geliefd waard om van te houden die kleine lichtpuntjes in mijn leven maken het verschil ze geven me de hoop dat eens mijn zomer komt

Dit gedicht is een vrije interpretatie op ReMoved, een zeer indrukwekkende korte film die gebruikt wordt bij de training van pleegouders.

Benieuwd? Zoek op YouTube.com naar ReMoved.

13

KIMBERLEY LIEP WEG VAN HUIS EN TROK ZICH NIETS AAN VAN HAAR OUDERS

‘ WE WAREN BANG DAT JE SLECHTE DINGEN VOOR GELD ZOU DOEN’ Kimberley en haar moeder Sandra hebben Wieteke uitgenodigd om te komen eten. Vader Prem schuift iets later aan. Het is precies een jaar geleden dat Wieteke als hulpverlener vertrok uit het gezin.

“Het gaat weer goed met ons.”

steeds minder om hun gezag uit te oefenen: Kimberley hing op straat rond, ontmoette ‘foute’ types en kwam in aanraking met softdrugs. Moeder Sandra: “We maakten ons vreselijk veel zorgen, ik wist dat het zo niet verder kon. Uiteindelijk hebben Prem en ik besloten hulp te zoeken. Zo kwam Wieteke in april 2011 in ons gezin als spoedhulp.”

Sandra heeft de hele dag in de keuken gestaan. “Wat ruikt het hier heerlijk”, zegt Wieteke als ze binnenkomt. “Dat je

Signs of Safety

uitgebreid kookt, zegt mij dat er meer rust is in huis.” Sandra

“We dachten dat het weer wat beter ging”, zegt Sandra.

knikt instemmend en nodigt Wieteke uit om op de bank te

“Kimberley spijbelde niet meer. Maar toch is het flink misgegaan

komen zitten. Samen met Kimberley blikken ze terug op een

toen jij wegging, Wieteke. Kimberley liep weg van huis en is uit

heftige periode.

huis geplaatst. De hulpverleners wilden dat ze -in haar eigen belang- hulp zou krijgen in een gesloten omgeving. Maar dat

Het ging flink mis

wilden wij niet. Dus kwam ze weer naar huis en kregen wij

Kimberley en haar ouders hadden vaak ruzie en er was weinig

begeleiding van Signs of Safety.” Signs of Safety is een vorm van

structuur in het gezin. De ouders hadden een latrelatie en hun

begeleiding, waarin het opstellen (en naleven) van een veilig­

ideeën over de opvoeding lagen niet op één lijn. Het lukte hen

heidsplan centraal staat om een uithuisplaatsing te voorkomen.

14

‘ IK KON AAN KIMBERLEY LATEN ZIEN DAT IK VOOR HAAR BLEEF VECHTEN’ Een vervelende tijd

Haar ouders hadden geen gezag meer, waardoor haar veiligheid

Kimberley zat de eerste maanden thuis, ging niet naar school.

in het gedrang kwam. De dagen dat Kimberley weg was, waren

“De leerplichtambtenaar wilde dat ik eerst een traject voor moei­

voor de ouders erg heftig. Zij konden voor hun gevoel niet anders

lijke kinderen zou volgen”, zegt Kimberley. Wieteke: “In die periode

dan meegaan met Bureau Jeugdzorg en een gesloten plaatsing

kwam ik terug. Op jullie verzoek heeft Bureau Jeugdzorg specifiek

aanvragen. Ze hadden Kimberley in Waalwijk gezien, ze was zelfs

het verzoek gedaan bij Kompaan en De Bocht om mij in te zetten

even thuis spullen komen halen en toen snel weer vertrokken.

vanuit jongerenhulpverlening. Ik weet nog dat ik een paar keer

Uiteindelijk hebben de ouders in overleg met Wieteke de politie

in het gebouw ben geweest, zo’n grijs lokaal.” “O ja, dat grijze

gebeld en haar laten oppakken. Ze is toen gesloten geplaatst.

lokaal”, reageert Kimberley lachend. ”Fijn dat ik een lach bij je zie”,

Erg heftig voor het hele gezin.

zegt Wieteke. “Want het is ook een vervelende tijd geweest.”

‘Ze belde alleen als ze geld nodig had’ “Ja, heel vervelend”, zegt moeder Sandra. “Want een meisje dat veel invloed had op Kimberley kwam vrij en zocht haar meteen weer op. Dagenlang wisten we niet waar Kimberley was. Wat

‘ ALS JE ERGENS MEE ZIT, PRAAT EROVER. NIET SCHREEUWEN’

hebben we ons veel zorgen gemaakt.” Heel soms belde Kimberley, als ze geld nodig had voor een telefoonkaart. Dan adviseerde Wieteke het geld over te maken. “We waren bang dat je anders

Vijf maanden alle afspraken afgezegd

slechte dingen zou doen voor geld.” Kimberley reageert verbaasd:

Wieteke: “Volgens mij was dat echt de ommekeer voor jou, Kimberley.

“Ah Wieteke, hoe kom je daar nu bij, denk je echt dat ik dat zou

Je belde heel vaak met je moeder, waardoor jullie band sterker

doen?” Wieteke: “Goed dat je dat aangeeft. Wij wisten echt niet

werd.” Moeder Sandra vult aan: “Ik kon ook aan Kimberley laten

waar je uithing. Het andere meisje zou wel makkelijker dingen

zien dat ik voor haar bleef vechten. We hadden namelijk ingestemd

hebben gedaan voor geld, denk ik. En we wilden zo graag zicht op

met het gesloten traject, maar wel voor een bepaalde tijd. Omdat

je blijven hebben.”

Bureau Jeugdzorg en de Raad voor de Kinderbescherming er samen niet ­uitkwamen, moest Kimberley langer blijven. Na een tweede

Opgepakt door de politie

rechtszaak die we hebben aangespannen mocht ze wel naar huis.

Kimberley was niet meer te motiveren om terug te komen.

Een emotioneel moment.” Toen Kimberley thuiskwam, startte MST

15

(Multisysteem Therapie), een traject om een nieuwe uithuisplaatsing

cies een jaar later belt om te vragen of ik kom eten, waarom is dat?”

te voorkomen. Op verzoek van het gezin bleef Wieteke betrokken,

Kimberley: “Ik wil je laten weten hoe het met me gaat. Ik heb al

omdat zij de context van het hele verhaal kende. Sandra: “Ik wilde

14 maanden een leuke vriend, zit op de AKA en loop stage bij

een kans. Ik heb al mijn afspraken voor vijf maanden afgezegd en me

Coolcat. Dat gaat erg goed en ik heb het daar naar mijn zin. Ik kan

helemaal op het traject gefocust. Ik leerde dat ook ik moest veran­

laten zien wat ik kan. En ik ben aangenomen bij het Koning Willem I

deren.” Wieteke: “Er ontbrak structuur in huis. Jullie stelden regels op

College in Den Bosch. Uiteindelijk wil ik niveau 3 doen, richting

zoals: als je ergens mee zit, praat erover. Niet schreeuwen. En op de

pedagogisch medewerker.” Wieteke enthousiast: “Wat leuk dat

afgesproken tijd thuis zijn.”

je dat nog steeds wilt doen. Je weet zoveel, je hebt zelf met veel instanties te maken gehad. Wat voor soort hulpverlener word jij?”

Structuur in huis

Kimberley: “Ik wil anders met jongeren omgaan. Veel gesprekken

De structuur in huis werkte. Kimberley: “Die duidelijkheid was prettig.” Sandra: “Ik heb geleerd anders met Kimberley om te gaan. Rustig te blijven en duidelijk te zijn, dat heeft zoveel verandering gebracht. We praten veel meer met elkaar, maken minder ruzie en Kimberley houdt zich vaak ook aan de af­spraken.”

Kimberley: “Mijn gesprekken met Wieteke hebben ook erg geholpen. Ik kon serieus met je praten, maar we hebben ook veel gelachen. Ik had met jou een hele andere band dan met de andere hulpverleners. Jij bent er vanaf het begin geweest, ik kon altijd op je terugvallen. Dat heeft een goede uitwerking gehad.” Sandra: “Je begreep wat ons gezin nodig had. Jij wist dat de hulpverlener

‘ EN TOEN KWAMEN ER TRANEN… KEIGOED. WANT IK DENK DAT DAT OOK EEN REDEN IS WAAROM JE ME HEBT UITGENODIGD. OM AF TE SLUITEN’

van MST iemand met pit moest zijn.” met ze voeren, maar ook uitjes maken. Dan bouw je een band op.”

Hoe trots? Heel trots!

Wieteke ziet dat Kimberley geëmotioneerd is: “En toen kwamen er

Beetje bij beetje keerde de rust in huis terug en in mei 2013 hebben

tranen… keigoed. Want ik denk dat dat ook een reden is waarom je

Wieteke en Kimberley een afsluitend etentje gehad, het hulp­

me hebt uitgenodigd. Om af te sluiten. Huilen helpt daar misschien

verleningstraject was klaar. “Ik vind het zo bijzonder dat je me pre­

goed bij. Hoe trots ben jij?” Kimberley: “Heel trots!”

16

Veel jongeren vinden het hartstikke spannend en opwindend: sexy (naakt)foto’s of fi ­ lmpjes naar hun vriend of vriendin sturen. Dat kan onschuldig lijken, maar als zo’n naaktbeeld verspreid wordt, zijn de gevolgen niet te overzien. Eenmaal op het internet zijn de beelden (bijna) niet meer te verwijderen.

Ze kunnen zelfs opduiken op kinderpornowebsites.

Marjolein Kock, medewerkster van Kompaan en De Bocht, richtte zich voor haar afstudeeronderzoek ‘Sexting, I think I love you’ op de problemen die sexting met zich mee kan brengen. Ze legt uit waar het gevaar van sexting ligt: “Je bent verliefd en denkt dat die liefde wederzijds is. In vertrouwen stuur je een sexy foto of filmpje van jezelf naar de ander. Heel opwindend en spannend. Tot het verkeerd gaat. Het moment waarop het misgaat, is als de ontvanger de beelden zonder toestemming deelt met anderen. Uit wraak of als ‘grap’ kan jouw naaktbeeld bij klasgenoten, vrienden of familie terechtkomen. Zelfs bij wildvreemden, want online verspreidt materiaal zich razendsnel. Dit moeten we voor zijn. Niets doen en afwachten is geen optie”, benadrukt Marjolein. “Het is heel simpel: liever voorkomen dan genezen.

Het is immens belangrijk dat zoveel mogelijk jongeren de risico’s inzien.

Daarom geven we gastlessen en workshops. Niet alleen aan leerlingen, maar ook aan ouders, docenten en hulpverleners.”

Changemakers WE CAN Young over gevaren sexting WE CAN Young heeft een duidelijk doel: jongeren respectvol met elkaar laten omgaan en ze bewustmaken van grenzen als het gaat om seks en relaties.

Om dat doel te bereiken zijn er in Nederland een hoop enthousiaste changemakers; jongeren die helpen het verschil te maken.

De changemakers uit Tilburg en omgeving zijn samen met Marjolein en haar collega’s aan de slag gegaan met hun ideeën hoe jongeren bewust te maken van de gevaren van sexting. Het resultaat is de campagne ‘Sexting = on­uitwisbaar’. De bijbehorende beelden laten sexting-tatoeages op een jongen en een meisje zien. “Want net als bij een tatoeage hoef je maar één keer de keuze te maken om een naaktbeeld te versturen, maar zijn de gevolgen permanent”, verklaart changemaker Bo Jespers.

17

EXTING S #IKDACHTHETNIET Sexting is onderdeel van gezond seksueel gedrag Lou Repetur is expert in de aanpak van seksueel geweld. Zij zegt: “Sexting is een onderdeel van gezond seksueel gedrag. Seksualiteit is namelijk geen statisch verschijnsel. Waar het in de jaren ‘50 al ver ging om iemands hand vast te houden, in de jaren ‘60 waren drie partners tegelijk nog niet gek genoeg. Wat kan is aan de cultuur en normen en waarden van het moment gebonden. Met de technische middelen van nu heeft seksualiteit andere ­uitingsvormen gekregen, waaronder cyberseks. Het heeft geen zin om ­jongeren dat te verbieden. Verstandiger is om ze mee te nemen in wat wel en wat niet kan. Als sexting uit de hand loopt, komt dat meestal voort uit onwetendheid. Door goede voorlichting te geven worden de gevaren van sexting duidelijk voor jongeren. In de hoop dat ze voorzichtig zijn met het versturen van sexy foto’s en filmpjes.”

Naaktbeelden duiken op bij pedofielen Peter Rens is Teamchef bestrijding kinderporno van de politieregio Midden en West Brabant en Zeeland. Op zijn afdeling komt er iedere dag minstens

Wat te doen als het misgegaan is?

Het allerbelangrijkst is om je schaamte te overwinnen. Vertel het aan iemand die samen met jou naar een oplossing kan

één melding van een exces na sexting binnen. Peter wijst erop dat het in feite

zoeken. Kies iemand die je vertrouwt, zoals

klopt dat het ook om verspreiding van kinderporno gaat als een minderjarige

je ouders, een vertrouwenspersoon op

seksueel getint materiaal van een andere minderjarige rondstuurt.

school, je mentor, begeleider of beste vriend.

“Jongeren die zich daar schuldig aan maken, krijgen dan ook een aantekening

Kompaan en De Bocht werken professionele

in hun strafblad, waardoor ze geen verklaring omtrent gedrag meer kunnen

mensen die je kunnen helpen. Neem contact

Hoe sneller je in actie komt, hoe beter! Bij

krijgen”, zegt Peter. “Naaktbeelden die door jongeren in al hun onschuld

op met onze afdeling Intake en wij helpen

worden verstuurd, kunnen we zelfs jaren later nog tegenkomen in onderzoek

je verder: 013 543 30 73. Kijk ook alvast op

naar pedofielennetwerken. Denk dus heel goed na voordat je een naaktfoto

www.onuitwisbaar.nu voor meer info.

of naaktfilmpje van jezelf verstuurt.”

18

(W)eerbaar Samen opstaan tegen eergerelateerd geweld

19

Eergerelateerd geweld krijgt veel aandacht in de media.

Eerwraak, waarbij het slachtoffer wordt vermoord, is de bekendste vorm van eergerelateerd geweld. Maar ook bedreiging, mishandeling, huwelijksdwang en ontvoering vallen onder deze noemer. Meestal zijn het allochtone meiden en vrouwen die te maken krijgen met dit geweld.

Kompaan en De Bocht biedt hun een veilige plek en bemiddelt tussen de vrouw en haar familie.

Fotografie: Margo Remie Kompaan en De Bocht heeft in de afgelopen zeven jaar meer dan 400 bedreigde meiden en vrouwen opgevangen. In het begin was slechts 20% van de bemiddelingen tussen vrouw en familie succesvol. Inmiddels is dat door onderzoek en ervaring gestegen naar 60%. In deze serie vertellen we de verhalen van slachtoffers, daders en medeplichtigen. Conclusie: bij eergerelateerd geweld zijn er alleen maar slachtoffers.

20

21

Fadilah De ouders van Fadilah (bijna 18 jaar) hebben haar gezegd dat ze lange tijd op vakantie gaan naar het land van hun familie.

Fadilah wil niet, maar weet niet hoe ze kan voorkomen dat ze mee moet. Haar ouders melden vlak voor de vakantie aan Fadilah dat ze moet gaan trouwen met haar neef. Alle voorbereidingen zijn al getroffen. Fadilah realiseert zich wat de gevolgen zijn wanneer ze het huwelijk weigert, dat zou de eer van de familie ernstig schaden. Een kwart van de huwelijken in traditionele gemeenschappen vindt binnen de familie plaats. Weigering heeft grote gevolgen voor de meiden zelf en voor beide gezinnen.

Een moeder “Ik legde mijn dochter beperkingen op, omdat dit door familie in het buitenland bevolen werd. Van mij hoefde het niet, ze groeit immers hier op. Maar ik wist dat wanneer ze zich zou gedragen zoals hier gebruikelijk is, mijn oom en zijn broers mij daarop zouden aanspreken - en dan zou het nog veel erger worden.

Dus ik bleef strenger dan ik eigenlijk wilde zijn.�

Myriam Myriam heeft contact met een Nederlandse jongen. Er is nog geen seksueel contact geweest. Toch wordt er over gesproken, waardoor het in eerste instantie om een roddel lijkt te gaan. Dan blijkt Myriam wel zoenend gefotografeerd te zijn en is de foto op social media gepost, met alle gevolgen van dien. Er wordt nu getwijfeld aan haar maagdelijkheid; dit is een indirecte schending van de familie-eer. Haar familie moet maatregelen nemen en vaak zijn dat in een dergelijke situatie ernstige maatregelen.

Myriam en de jongen lopen gevaar. Zij vluchten uiteindelijk naar een hulpverleningsinstelling.

22

Faizel Faizel: “Ik moest mijn zusje vermoorden toen ik zestien jaar was.”

Hij wilde zijn zusje niets aandoen, maar Faizel was nog een kind en kon niet opboksen tegen de druk van zijn oudere familieleden.

Inmiddels heeft hij zijn straf uitgezeten, maar elke dag drukt het verleden op hem. Hij probeert anderen er nu van te overtuigen dat eerwraak nooit een oplossing is. Faizel staat niet alleen in zijn strijd. Zo zijn er mannen die een afkeer hebben van geweld en daar anderen van overtuigen. Of jongens die hun zusje de vrijheid gunnen om verliefd te worden op een jongen van haar eigen keuze. Allemaal dappere jongens en mannen, die zich op hun eigen manier inzetten voor verandering. Naar eer en geweten.

Siham Siham: “Ik ben nu veilig. Ik heb een dak boven mijn hoofd en ik heb even niets te vrezen van mijn broer. Maar ik mis mijn familie heel erg. Mijn moeder, mijn zusjes, we hebben zo’n leuke tijd gehad samen. Dat mis ik nu. Ik mis het samenzijn, het feit dat we er altijd voor elkaar waren. Laatst was er een sterfgeval in de familie en ik kon er niet zijn om mijn moeder te troosten. Dat doet pijn. We hebben af en toe wel telefonisch contact, maar we kunnen elkaar niet zien.”

23

Boekentip: De kleuren van EVA & Zahir De landelijke expertise- en behandelcentra EVA (Kompaan en De Bocht) en Zahir (Fier) zijn ontstaan uit de praktijk. De hulpverlening bij eergerelateerd geweld was ontoereikend. Dit was aanleiding voor de politiek om in te stemmen met het ontwikkelen van twee landelijke pilots voor veilige opvang van meisjes en jonge vrouwen.

Belangrijke conclusie: ook al lijken de achtergronden van eergerelateerd geweld op elkaar, ieder meisje en iedere familie is anders. Dat vraagt om zorg en veiligheid op maat.

In hun boek beschrijven zorgprofessionals Ilona Brekelmans en Gerda de Groot hun ervaringen. De kleuren van EVA en Zahir is o.a. te bestellen via bol.com en bruna.nl.

24

KINDERPOSTZEGELS

door

& VOOR KINDEREN

Ding dong, de deurbel gaat. Je doet de voordeur open. Voor je staat een ijverige groep 7-leerling, die niets liever wil dan de meeste kinderpostzegels verkopen van de hele klas. Je twijfelt even.

Je steunt al een paar goede doelen en waar gaat dit geld eigenlijk heen? Ach, hij doet zo z’n best.

Waarom ook niet. Doe maar een velletje en een setje kaarten dan!

voor een betere toekomst, zowel in Nederland als in het buiten­ land. We vragen altijd aan volwassenen en kinderen die bij een project betrokken zijn wat zij nodig hebben of nodig vinden.

Dit doen we nu ook bij de Kinderpostzegelactie. Leerkrachten kun­ nen vanaf dit jaar samen met hun leerlingen bedenken naar welk goed doel de opbrengst van de postzegelverkoop gaat.”

Hoe ziet de samenwerking met Kompaan en De Bocht eruit?

Heel slim, niet op de eerste plaats voor die goedwillige knul

“We hebben met een aantal instellingen een analyse gemaakt van

aan de deur. Karin Matthijsse is projectadviseur Nederlands

waar het meeste behoefte aan is voor kinderen in de vrouwenop­

jeugdbeleid en secretaris van de commissie Onderzoek bij

vang, en vervolgens een plan gemaakt waarvoor men aanvragen

Stichting Kinderpostzegels. De stichting heeft net een bijdrage

kan indienen. Maar snel bleek dat alleen financieren niet genoeg

van 80.000 euro toegekend voor de nieuwe huisvesting van

is. Onderzoek is ook nodig. Plus meer aandacht voor kinderen

kinderen die met hun moeders in de vrouwenopvang verblijven

in de opvang, ook van de politiek en van beleidsmakers. We

bij Kompaan en De Bocht. Genoeg reden om wat meer te weten

hebben aan Kompaan en De Bocht een hele goede inhoudelijke

te komen over Stichting Kinderpostzegels en haar samenwerking

sparring­partner. Deze stichting is één van de voorlopers als het

met Kompaan en De Bocht.

gaat om begeleiding van kinderen in de opvang, bijvoorbeeld in de ontwikkeling van de methodiek Veerkracht. Ze hebben wat dat

Wat doet Stichting Kinderpostzegels nu precies?

betreft ook een uitstraling naar andere instellingen in het land.

Karin: “Kinderpostzegels is er door en voor kinderen. De verkoop

kinderen die huiselijk geweld hebben meegemaakt en daardoor

aan de deuren is heel belangrijk. Met dit geld bieden we door

met hun moeders in de vrouwenopvang verblijven. Vooral de

middel van projecten kwetsbare kinderen ontwikkelingskansen

individuele, deskundige aandacht voor het kind is van belang: wat

Veerkracht gaat kort gezegd over het methodisch werken met

25

je te kunnen ontwikkelen? Ook het pedagogisch model dat mede

Nieuwe woonruimte is wel een opmerkelijk doel voor een financiële bijdrage…

met steun van Kinder­postzegels is ontwikkeld, wordt toegepast

“Dat klopt. Maar het past in het bredere plan voor een veiligere

door Kompaan en De Bocht. Hierbij is het de bedoeling dat een

toekomst voor kinderen in de vrouwenopvang. Er was een heldere

kind zo snel mogelijk weet waar het aan toe is. Kan het terug naar

probleemanalyse en veel aandacht voor de financiële en organisa­

huis, zijn de ouders in staat om binnen een afzienbare termijn

torische duurzaamheid. Kompaan en De Bocht heeft vrouwen

een veilige opvoeding te bieden of wordt het kind definitief

en kinderen goed betrokken bij de plannen. Zo blijkt het voor

opgevangen in een pleeggezin? Die zekerheid is van belang voor

vrouwen heel belangrijk dat ze zich met hun kinderen kunnen

de ontwikkeling en veilige hechting van het kind. Er wordt heel

afzonderen in hun eigen woonunit, bijvoorbeeld om te eten, huis­

zorgvuldig onderzocht of verblijf bij de ouders mogelijk is. Dat

werk te maken of om tot rust te komen. Kompaan en De Bocht

helpt om een goede beslissing te nemen en draagt bij aan accep­

heeft ook gekeken naar de toekomst. Alle faciliteiten geven goed

tatie door de ouders.”

weer hoe holistisch de visie van Kompaan en De Bocht is op wat

heb jij meegemaakt en wat heb jij nodig om veilig te zijn en om

moeders en kinderen nodig hebben.”

‘ HET IS BELANGRIJK DAT EEN KIND ZO SNEL MOGELIJK WEET WAAR HET AAN TOE IS’

Hoe ziet de toekomstige samenwerking van Stichting Kinderpostzegels en Kompaan en De Bocht eruit?

“Het is heel belangrijk dat we inhoudelijk blijven samenwerken.

Het jongerenpanel waarvoor we binnenkort gaan werven en de belangenbehartiging zijn hier belangrijke onderdelen van. In de nabije toekomst gaan we focussen op kinderbegeleiding en op sport, spel en natuur. Ook op dat gebied is Kompaan en De Bocht vooruitstrevend. Zoals ik al aangaf, we zijn zeer onder de indruk van hun deskundigheid en hun innovatiekracht.”

w w w.s t e e d s s t e

Problemen los je niet altijd op door er een nachtje over te slapen.

Kompaan en De Bocht is er voor kinderen, vrouwen en gezinnen met vragen en problemen op het gebied van opgroeien, ontwikkeling en veiligheid. Ook voordat het uit de hand loopt.

r k e r.n l

27

2014 in vogelvlucht Voor Kompaan en De Bocht was 2014 opnieuw een belangrijk jaar. Een jaar dat in het teken stond van de verdere voorbereidingen op de transitie van de (jeugd)zorg naar de gemeenten. Een beweging die wordt gevoed door een veelbelovende visie en nieuwe samenwerkingsverbanden en tegelijkertijd gepaard gaat met nieuwe financiële kaders, inkoopprocessen en bezuinigingen. Bekijk hier in vogelvlucht de belangrijkste cijfers en feiten. Verder inzoomen op het jaar 2014? Bekijk het volledige jaaroverzicht op www.kompaanendebocht.nl/jaarbericht en www.jaarverslagenzorg.nl.

34%

66%

Vrouwenhulpverlening

Met

5.148

Jeugdhulpverlening

2.457

mensen geholpen

42%

58%

trajecten

Trajecten in 2014 (één cliënt kan meerdere trajecten onder meerdere financiers/subsidies doorlopen) Jeugdhulpverlening

Vrouwenhulpverlening

6%

12%

Dagbehandeling

Residentieel

JHV, AWBZ, DBC

JHV

24% Pleegzorg JHV

39%

Dagbehandeling (cursussen)

Ambulant, Observatie en Diagnostiek

AWBZ, Wmo

AWBZ, Wmo en DBC

57% 13%

Ambulant, Observatie en Diagnostiek JHV, AWBZ en DBC

1%

32%

16%

Residentieel volwassenen (18+)

Residentieel kinderen (0 t/m 18)

AWBZ, Wmo

Wmo

Paramedisch JHV Meer informatie: www.kompaanendebocht.nl/jaarbericht en www.jaarverslagenzorg.nl

28

3.904

Vorming en training

Leerlingen

Dit team geeft voorlichting, workshops en cursussen aan cliënten in de vrouwenhulpverlening en op locatie.

Thema’s zijn seksualiteit, jeugdprostitutie (loverboys), geweld in verkeringstijd, eergerelateerd en huiselijk geweld, sexting, tienerouderschap.

150

Voorlichtingsbijeenkomsten

Samen Veilig Thuis vanaf 2015 Steunpunt Huiselijk Geweld Soorten meldingen Ex-partnergeweld 854 Partnergeweld 813 Eergerelateerd geweld 26 Wederkerig geweld 3 Kindermishandeling 58 Kind-oudermishandeling 88

Advies- en Meldpunt Kindermishandeling

2.516 meldingen

Ouderenmishandeling 70 Verkeringsgeweld 6 Overig familiegeweld 350 Seksueel geweld 148 Anders 67 Onbekend 33

1.683

Pleegzorg

586

Opbrengst kinderen woonden in 2014 in een pleeggezin, 493 kinderen op 31 december.

679

consulten

meldingen

35

miljoen

Afkomstig van: 67% De geïndiceerde jeugdzorg

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 16%

2.5% Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ)

Zorgverzekeringswet (Zvw) 2%

langer dan 2 jaar: 52% 1-2 jaar: 19% korter dan 1 jaar: 29%

85

nieuwe pleeggezinnen (waarvan 40 familie/bekenden)

Onze rapportcijfers Beoordeling van de hulpverlening door cliënten Vrouwenhulpverlening ambulant Vrouwenhulpverlening residentieel

Medewerkers 84%

8% Ministerie van Veiligheid en Justitie Overige subsidies 2% 2.5% Overige baten

16%

8.6 7.8

Jeugdzorg jeugdigen

7.4

Jeugdzorg ouders

7.5

Pleegzorg pleegkinderen

7.6 6

Pleegzorg ouders

Vrouw

582

Man

Aantal medewerkers op 31 december (456 voor onbepaalde tijd = 78%)

7.6

Pleegzorg pleegouders

0

2

4

Meer informatie: www.kompaanendebocht.nl/jaarbericht en www.jaarverslagenzorg.nl

6

8

10

29

Herkomst cliĂŤnten Nederland overig: 7,5% 0

0

0

0

0

0

8

2

5

1

0

1

2

2

30

26

Flevoland

Groningen

Overijssel

0

0

0

1

0

0

2

0

9

8

7

2

Friesland

Limburg

Utrecht

0

1

0

0

1

Zuid-Holland

Buitenland / onbekend: 0,5%

0 2

3

11

14

Gelderland

2

8

Noord-Holland

9

3

Zeeland

Noord-Brabant: 92% 2

0

2,5% 20

31

Noordoost-Brabant

2

0

7

4% 18

53

59

1

3,5%

44

23

41

82%

West-Brabant

564

Zuidoost-Brabant

1.575

Midden-Brabant Dongen Gilze en Rijen Goirle Heusden Hilvarenbeek Loon op Zand Oisterwijk Tilburg Waalwijk

1 2 0 4 0 0 2 46 4

0 2 8 0 0 2 0 32 0

49 78 120 21 19 57 54 1.084 120

24 24 42 12 4 15 22 391 30

74 106 170 37 23 74 78 1.553 154

AWBZ - Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten DBC - Diagnose Behandel Combinatie JHV - Jeugdhulpverlening Overig (o.a. Wet maatschappelijke ondersteuning) Totaal

Meer informatie: www.kompaanendebocht.nl/jaarbericht en www.jaarverslagenzorg.nl

GEEN SPEELUURTJE Zorg­onderwijsarrangement in samenwerking met SBO Noorderlicht Kevin is boos, maar nog niet woedend. In de pauze ging het redelijk. Hij heeft geen ruzie gemaakt, maar mocht ook niet meedoen met tikkertje.

Eigenlijk is hij nog boos omdat hij thuis deze week niet buiten mag spelen. Hij heeft een jongen met een stok geslagen. Maar die jongen spoot hem nat met een waterpistool. Kevin had er niet aan gedacht om hulp te halen. Hij wilde het zelf oplossen. Maar een week niet buitenspelen is wel heel erg lang.

vaardigheden en kwaliteiten beheerst een kind en welke kunnen er versterkt worden? Waar en hoe kan ze helpen? En vooral: wat doet het kind al wel goed? Daarna maakt ze samen met het kind een plan van aanpak. Er wordt getraind op sociaal-emotioneel gebied: op eigenheid, zelfvertrouwen en het uiten en herkennen van emoties. “De kinderen krijgen zo meer ruimte en rust in hun hoofd.”

Snel inzichtelijk Dat de behandeling onder schooltijd plaatsvindt, heeft volgens

Kevin zit samen met vier andere kinderen bij ‘juf Yvonne’ aan tafel.

Yvonne zeker een meerwaarde: “Ik bevind me in het dagelijkse

De rest van zijn klas volgt nu de reguliere les. Kevin en de anderen

leefgebied van de kinderen. Ik hoor niet meer via-via wat er mis

komen drie keer per week anderhalf uur bij Yvonne. Allemaal met

zou gaan, maar zie nu met eigen ogen wat een kind kan helpen.

verschillende problemen. Kevin wordt heel boos. Luca vindt het

Met het kind en de leerkracht kan ik nu meteen een plan tot

moeilijk om naar anderen te luisteren. Joris vindt het moeilijk om

uitvoer brengen.” Samen met juffrouw Doreth Nieuwlands en

zich te concentreren. Floor is heel erg verlegen en durft niet voor

juffrouw Irene Hulsenboom werkt Yvonne aan een sociaal-emotio­

zichzelf op te komen. Bram vindt het moeilijk om aansluiting te

neel programma voor heel de klas: “De leerlingen leren ’s ochtends

vinden bij anderen, waardoor samenspelen niet lukt. Onderhande­

te vertellen hoe zij zich voelen die dag. Zo kan de juf beter inste­

len lukt niet. Gevoelens onder woorden brengen? Erg lastig. Maar

ken op hoe ze de les begint en gaan de kinderen elkaar begrijpen.

samen met Yvonne werken ze eraan.

Ze snappen waarom een medeleerling even geen zin heeft in een spelletje of waarom hij zo kortaf is. Achter gedrag zit altijd een

Rust en ruimte in hun hoofd

gevoel dat de kinderen nog niet kunnen verwoorden. Zij vinden

Yvonne de Jong werkt sinds 1998 bij Kompaan en De Bocht.

het lastig om dat gevoel op een goede manier te uiten. Je krijgt

Ze begon er als stagiaire en stroomde door naar de dagbehan­

hierdoor op een snelle manier inzicht.” Ook Niko Adema, directeur

deling. Toen er tijdens de transitie meer aansluiting met scholen

van SBO Noorderlicht is zeer tevreden met de samenwerking:

werd gezocht, startte Yvonne een zorgonderwijsarrangement in

“Voor mij is Yvonne het bewijs dat samenwerken van onderwijs

samenwerking met SBO Noorderlicht: dagbehandeling tijdens

en ‘zorg’ sterker maakt.”

schooluren. “Thuis moeten kinderen ontspannen. Daar hebben ze tijd voor sport of hobby’s”, vertelt Yvonne. Samen met de

Praten met een vreemde

leerkrachten observeert Yvonne ‘haar’ kinderen in de kleine pauze

Sinds Kompaan en De Bocht het zorgonderwijsarrangement biedt,

en tijdens andere schoolmomenten. Waar loopt het mis? Welke

is Yvonne op zoek naar feedback om zorg op maat te bieden.

31

“Ik ben hier als enige van Kompaan en De Bocht en wil heel graag van ouders, leerlingen en leerkrachten horen wat mijn aanwe­

‘Geen geval apart’

zigheid hier doet. Zo kan ik zelf ook groeien. Het grootste doel is

Ouders van Sidney: “Het allerfijnste is dat Sidney hulp onder

natuurlijk om de kinderen positief te laten groeien en sterker te

schooltijd krijgt. De hele klas wordt bij het project betrokken,

maken. In het begin waren er wat bedenkingen. Ouders vinden het

zodat hij zich geen ‘geval apart’ hoeft te voelen. Sidney is merk­

moeilijk om hun kinderen los te laten. Of er is sprake van jaloezie:

baar veranderd. Hij is geduldiger en probeert zich in anderen te

hun zoon of dochter vertelt zijn of haar gevoelens aan een vreem­

verplaatsen. Hij durft nu zijn verhaal te doen en zijn vinger op te

de. Die jaloezie heb ik gelukkig weg kunnen nemen. Kinderen

steken. Wij als ouders leerden hem te stimuleren, te helpen waar

willen hun ouders niet teleurstellen, geen pijn doen. Ouders willen

nodig en los te laten als het kan. Het belangrijkste is dat hij lekker

allemaal het beste voor hun kind en staan meer open voor hulp.

in zijn vel zit.”

Door thuisbezoeken leer ik ouders op een andere manier naar hun kind te kijken. Er is ook een mogelijkheid om een ambulant

‘Ik zou het ieder kind gunnen’

hulpverlener in te zetten als ouders dit nodig hebben. De goede

Juffrouw Doreth: “De komst van Yvonne was een cadeautje.

samenwerking tussen school, ouders en Kompaan en De Bocht is

Samen haal je veel meer uit de kinderen dan als leerkracht alleen.

belangrijk om het kind optimaal te kunnen helpen. Vertrouwen

Ze biedt de verdieping waar ik niet altijd tijd voor heb. Het wordt

kun je weer leren.”

echt een groepsproces, betweterigheid is niet de insteek.

Ik ben ook anders naar mijn leerlingen gaan kijken. Je moet altijd

Belangrijke vaardigheden

uitgaan van het positieve in een kind. Als leerkracht heb ik er

Een tijd geleden namen Kevin, Luca, Bram, Joris en Floor het

ontzettend veel van opgepikt. Ik zou ieder kind dit arrangement

initiatief om een spreekbeurt te houden. “Ze wilden dat hun

gunnen.”

klasgenoten weten wat zij in die anderhalf uur doen”, vertelt Yvonne. “Dat het niet gewoon een speeluurtje is, maar spelender­

‘Ik weet beter hoe ik me voel’

wijs leren. Natuurlijk ga ik daar dan in mee. Het was een prachtig

Oud-leerling Jarno: “Volgend schooljaar ga ik naar de middel­bare

idee. De kinderen zijn gaan schrijven, tekenen, overleggen en

school in Boxtel. Daar fiets ik dan alleen naartoe. Mijn moeder

plannen. Er kwamen spelenderwijs veel belangrijke vaardigheden

vond het heel eng als ik ergens alleen naartoe moest, dan belde ze

bij het samenstellen van de spreekbeurt kijken. Uiteindelijk was

me soms wel tien keer, of wilde ze me altijd brengen. Ik werd daar

iedereen heel tevreden en weten hun klasgenoten waarom de

een beetje onrustig van. In de les kon ik me heel moeilijk concen­

groep bij mij traint. Dat is het mooie van mijn werk. Iedereen zit

treren. Ik vond het heel moeilijk om te vertellen wat ik ergens van

in dezelfde schoolse situatie, maar haalt er iets anders uit en doet

vond. Yvonne heeft goed geholpen. Ik durf meer en ik weet beter

succeservaringen op. Ieder kind heeft iets anders nodig om zich

hoe ik me voel. Mijn moeder is niet meer zo bezorgd. Hopelijk wil

te ontwikkelen.”

ze me straks soms wel helemaal naar Boxtel brengen.”

Leen Bakker-AaBe Fabriek-Tilburg maakt zich sterk voor de acties van

Thuis-in-Tilburg

waarvan de opbrengst met veel genoegen geschonken wordt aan

Kompaan en De Bocht.

STERK IN SERVICE,

LAGE PRIJZEN, SNELLE LEVERING, MEEDENKEN EN BETROKKENHEID.

Leen Bakker AaBe Fabriek Tilburg | Wethouder van Ierlantstraat 33 | 5021 AT Tilburg | 013 - 5801227 www.aabefabriek.nl www.leenbakker.nl www.thuis-in-tilburg.nl

“

33

grootste prestatie is niet

De

om nooit te vallen, maar om

elke keer weer op te staan.

�

34

TEST: BEN JIJ GESCHIKT OF ONGESCHIKT ALS PLEEGOUDER? Pleegzorg betekent dat een kind tijdelijk in een ander gezin gaat wonen. Zeven dagen in de week of af en toe een weekend of vakantie. Dat hangt af van wat het beste is voor het kind. Wat kun jij voor een pleegkind betekenen?

Doe de zelftest om erachter te komen of er een pleegouder in jou schuilt.

met de eigen ouders blijft bestaan. Er zijn kinderen die niet meer terug kunnen, maar als het kan gaan kinderen weer bij hun eigen ouders wonen, eventueel met extra hulp in de opvoeding.

3. Pleegkinderen hebben meestal al veel meegemaakt voordat ze bij pleegouders komen wonen. Hoe kijk jij daar tegenaan?

A. Als zo’n kind eenmaal in een gezin komt waar regels zijn, zullen de problemen snel opgelost zijn.

1. De ideale pleegouder...

B. De voorgeschiedenis zal invloed hebben op het gedrag van

A. woont in een groot huis en is rijk.

een pleegkind. Logisch dat de opvoeding soms veel vraagt.

B. biedt een stabiele leefomgeving.

Het is niet altijd makkelijk om een pleegkind te hebben.

Rijk of arm, samenwonend of single, hetero of homo,

Daarom worden pleegouders begeleid bij de opvoeding.

katholiek of moslim, het maakt niet uit. Wat telt is dat

Dankbaar zijn pleegkinderen meestal niet, evenmin als eigen

je een kind structuur, warmte en veiligheid kunt bieden.

kinderen als je die hebt. Maar het kan heel veel voldoening

De hele week of alleen in het weekend, dat kan ook.

geven als je ziet dat een kind zich gaat ontwikkelen.

2. Wat vind jij: moet een pleegkind uiteindelijk weer terug naar de eigen ouders?

A. Nee, er zijn ouders die nooit hun eigen kind zullen kunnen opvoeden. Die ouders hebben geen ‘recht’ meer op hun kind.

B. Mee eens. Bij voorkeur groeit een kind in het eigen gezin op.

Indien mogelijk streef je ernaar dat het kind weer terug kan.

Een pleegkind blijft altijd het kind van een ander. De band

4. Stel, je pleegzoon van 6 jaar heeft gedragsproblemen. De begeleider van pleegzorg vraagt je welke regels je stelt en wil daar met je over praten.

Wat is jouw reactie?

A. Welke regels wij stellen is onze zaak, daar heeft pleegzorg niets mee te maken.

35

Informatieavonden Pleegzorg Pleegzorg van Kompaan en De Bocht organiseert regelmatig een informatieavond voor mensen die overwegen om pleegouder te worden.

Een pleegouder en een medewerker van pleegzorg vertellen dan over de praktijk en de begeleiding.

Op www.kompaanendebocht.nl en op Facebook staan de data.

Voor kinderen en jongeren die meer over pleegzorg willen weten: ga naar www.pleegkinderen.nl

B. Dat lijkt me goed. Het is onze gemeenschappelijke verantwoordelijkheid dat het goed blijft gaan met het pleegkind.

Als je een pleegkind in je gezin krijgt, ontvang je

Hoe heb jij de test gemaakt?

Tel je antwoorden en kijk of jij geschikt zou zijn als pleegouder.

begeleiding bij de opvoeding. Er wordt van je verwacht dat je bereid bent tot gesprekken over de opvoeding en je opvattingen daarover.

5. Voor welke stelling kies jij?

Vooral A

A. In het begin moet je wat tijd steken in het pleegouderschap.

Pleegouder zijn is toch anders dan je denkt. Natuurlijk kan het

Daarna is het heel gewoon.

B. Je groeit als pleegouder. Gemakkelijk is het niet altijd, maar

best zo zijn dat een pleegkind wel bij je blijkt te passen. Om daarachter te komen kun je een informatiepakket aanvragen via

het pleegouderschap maakt je een rijker mens.

pleegzorg@kompaanendebocht.nl. Zo leer je wat pleegzorg echt

De ervaring leert dat het pleegouderschap niet altijd

inhoudt.

over rozen gaat, maar van mensen die al een tijd pleegouder zijn, zul je horen dat ze het niet hadden willen missen.

6. Welke stelling is volgens jou het meest van toepassing?

A. Pleegzorg brengt leven in de brouwerij en het betekent investeren in je eigen persoonlijkheid.

B. Pleegzorg is onmisbaar in het leven van sommige kinderen en biedt perspectief.

Vooral B Je hebt een goed beeld van wat het pleegouderschap inhoudt.

Het lijkt erop dat het pleegouderschap jou op het lijf geschreven is. De eerste stap naar pleegouderschap is goede voorlichting.

Als je interesse gewekt is, kun je een informatiepakket aanvragen door een mail te sturen naar pleegzorg@kompaanendebocht.nl.

bron: Pleegzorg Nederland www.pleegzorg.nl

36

ij

oo

R an

lv

m

ria

ak

eB

r.: .n.

d ny

i ,M ker

m

Lar

,A

ea

ran Ter

a nit

u Pa it,

n

Da

v.l

Trauma’s verwerken tussen de soep en de aardappelen “Een trauma is een negatieve of heftige ervaring.

Zo’n ervaring kan eenmalig zijn, maar ook een aaneenschakeling van ervaringen gedurende een langere periode”, verklaart Paul het begrip trauma.

Zijn collega Miriam vult hem aan: “Die ervaringen kunnen zo heftig zijn, dat ze voor een kind als levensbedreigend voelen. Een zeer dreigende situatie, waarbij het stressniveau erg verhoogt.”

Anita maakt kinderen met een vroegkinderlijk chronisch trauma in de dagelijkse praktijk mee. “Ik zie veel boosheid bij de kinderen, die vaak zelf niet weten waar die woede vandaan komt. Er hoeft maar iets kleins te gebeuren of de ‘vulkaan’ barst uit. Kinderen kunnen zich tegen iedereen om zich heen gaan afzetten of juist allemansvrienden worden.” Paul haakt daarop in: “Je ziet ook v­ erschillen tussen jongens en meisjes, zeker bij oudere jeugd. Meisjes leggen vaak de schuld bij zichzelf en krijgen depressieve klachten en angsten, met bijvoorbeeld

Trauma’s kun je onderverdelen in verschillende typen. Danny:

leerproblemen of zelfbeschadiging tot gevolg. Terwijl jongens

“Een type 1 trauma is een enkelvoudig trauma, bijvoorbeeld een

veel meer naar buiten treden en de conflictvorm hanteren:

auto-ongeluk dat je niet goed kunt verwerken. De cliënten die bij

alcohol- en drugsmisbruik, lastig gedrag op school en moeite

Kompaan en De Bocht komen hebben echter te maken met een

met sociale contacten.”

meervoudig complex trauma, een zogenaamd gestapeld trauma.

Zo erg dat het stress in het brein veroorzaakt, waardoor een

“Het vroegkinderlijk chronisch trauma heeft betrekking op

kind stil komt te staan in zijn ontwikkeling, wat op vrijwel alle

kinderen die voor hun zevende levensjaar die negatieve

gebieden merkbaar is. Als de stress chronisch is, beschadigt dat de

­ervaringen hebben meegemaakt”, legt Danny uit. “Die groep

hersenen.” “Het complexe zit ‘m er ook vaak in dat zo’n vervelende

loopt het meeste risico. Hun jonge brein staat continu onder

ervaring juist is aangedaan door degene van wie het kind zorg

stress, waardoor ze een andere hersenstructuur aanmaken.

en bescherming moet krijgen”, aldus Miriam. “Dat maakt het ook

Dat is later heel moeilijk te herstellen.” Paul legt uit waar zo’n

ingewikkeld. Mama is soms heel aardig, maar als het psychisch

trauma uit voort kan komen: “Verwaarlozing, mishandeling,

niet goed met haar gaat of als ze onder invloed is,

misbruik en huiselijk geweld. Een trauma kan heel verschillend

dan is het opeens een heel andere mama.”

zijn, de uitwerking volgt echter vaak dezelfde patronen.”

37

EVEN VOORSTELLEN: DE EXPERTS VAN KOMPAAN EN DE BOCHT

Regelmatig wordt gezien dat de ouders van kinderen met een gestapeld trauma zelf vroeger ook traumatische ervaringen hebben gehad. Danny: “Wat wij proberen te doen is om ook de ouders duidelijk te maken dat de schuld niet altijd bij hen ligt.

Zij hebben zelf nooit geleerd hoe een normale opvoeding gaat.

Onze behandeling begint met het meenemen van ouders in de werking van het brein van hun kind en eigenlijk ook hun brein. We merken dat veel ouders zich gehoord voelen, omdat wij niet die bestraffende vinger opsteken. Dan zie je zowel ouders als kinderen ontspannen. Vaak is het nodig dat ouders ook eerst met hun eigen onverwerkte trauma’s aan de slag gaan.”

“Binnen Kompaan en De Bocht wordt er gewerkt met de behandelmethode Slapende Honden? Wakker Maken!, gericht op de traumaverwerking van kinderen. Het uitgangspunt van deze methode is dat kinderen hun heftige negatieve ervaringen niet blijven wegstoppen, maar dat ze die onder ogen zien en er lering uit trekken. Kinderen krijgen vanuit de behandelgroep ‘tools’ aan­gereikt, om dit aan te kunnen en te durven. Anita: “We doen bijvoorbeeld een kluisoefening, waarbij kinderen hun nare gedachten in een zelfgemaakte kluis stoppen. Dromenvangers kunnen helpen als kinderen nachtmerries hebben. Veel kinderen hebben nooit geleerd hoe ze hun emoties kunnen uiten en wij doen ze die handreikingen. Het grote voordeel is dat we allerlei behandelvormen in de groep kunnen toepassen, zonder dat de kinderen in de gaten hebben dat ze behandeld worden. Je kunt het letterlijk tussen de soep en de aardappelen doen. Op die ­manier kun je zelfs psycho-educatie aan kleuters geven.”

‘WAT WIJ PROBEREN TE DOEN IS OM OOK DE OUDERS DUIDELIJK TE MAKEN DAT DE SCHULD NIET ALTIJD BIJ HEN LIGT’

Danny de Bakker is als gedragswetenschapper verbonden aan de dag- en nachtbehandelingsgroepen Orion en Steppe. Binnen deze groepen wordt de behandelmethode Slapende Honden? Wakker Maken! nu ruim anderhalf jaar gehanteerd voor de jonge kinderen.

Miriam Terranea is als gedragswetenschapper betrokken bij pleegzorg. Veel pleegkinderen hebben traumatische ervaringen, waarvoor ze uit huis geplaatst zijn.

Ook een uithuisplaatsing op zichzelf kan traumatiserend zijn. Miriam geeft op dit moment de training Zorgen Voor Getraumatiseerde Kinderen aan pleegouders en pleegzorgwerkers.

Anita Larmit is coördinator van twee dag- en nachtbehandelingsgroepen van Kompaan en De Bocht. Ze werkt in de praktijk mee in de Steppe (behandelgroep 4 tot 8-jarigen), waar ze veel te maken heeft met getraumatiseerde kinderen. Anita maakt gebruik van de methodiek Slapende Honden? Wakker Maken! waarmee resultaten worden bereikt op het gebied van traumaverwerking, die in het verleden ondenkbaar waren.

Paul van Rooij is als gedrags­ wetenschapper verantwoordelijk voor een aantal behandelgroepen binnen Kompaan en De Bocht, met doelgroepen die veelvuldig met trauma’s te maken hebben. Binnen deze groepen wordt de behandel­ methode Slapende Honden?

Wakker Maken! nu ruim anderhalf jaar gehanteerd voor oudere jeugd.

‘ZIJ HEBBEN ZELF NOOIT GELEERD HOE EEN NORMALE OPVOEDING GAAT’

“Een ander belangrijk onderdeel van de verwerking is dat we

Dat kennen deze kinderen niet.” Miriam: “Pleegouders proberen

een traumaverwerkingsverhaal (een beeldverhaal) van het leven

wij juist dát via trainingen en individuele contacten helder te

van het kind maken”, vertelt Danny. “De tekst daarbij komt van

maken. Door dit soort voorbeelden te geven, ontstaat er begrip en

de ouders. Hoe is zo’n leven verlopen en welke keuzes zijn er

loopt de irritatie minder snel op. Pleegkinderen met een complex

gemaakt en door wie? Kinderen geven zichzelf vaak de schuld van

trauma kunnen de gekste dingen doen; van in de gordijnen

hetgeen hun is overkomen. Op deze manier laten we kinderen

hangen tot goudvissen doorknippen.”

zien dat het niet aan hen ligt. Daarbij wordt er niet om de hete brij heen gedraaid.”

Paul: “Het voordeel van Kompaan en De Bocht is dat wij binnen de hele organisatie één taal spreken. We hebben jongeren die

Danny vervolgt haar verhaal: “Je moet kinderen onvoorwaardelijkheid

vanuit pleeggezinnen tijdelijk in een behandelgroep komen, om

bieden. Deze kinderen zijn vaak van plek naar plek gegaan. Een meisje

even afstand te creëren en professionele therapie te ondergaan,

van dertien is nu al op haar elfde plek. Dat meisje zegt tegen mij: ‘Rot

zodat ze later weer stabiel kunnen integreren in een pleeggezin.”

op met je therapie, ik ben het beu’. Dan laten we haar keer op keer

Dat pleegouders de impact van het gedrag van een kind met een

zien dat we er echt voor haar zijn. Hoe erg ze ons ook probeert af te

complex trauma kunnen onderschatten, bevestigt Miriam: “Het

stoten, de volgende dag staan we weer voor haar klaar.

is makkelijker gezegd dan gedaan. Van tevoren nemen pleeg­ ouders zich allerlei dingen voor, maar de praktijk is een stuk ingewikkelder. Door pleegouders te blijven ondersteunen, groeien ze in hun rol.”

‘JE MOET KINDEREN ONVOORWAARDELIJKHEID BIEDEN’

“Door de nieuwe behandelmethode die we bij Kompaan en De Bocht hanteren, kunnen we kinderen hun complexe trauma’s laten verwerken”, zegt Paul. “Zo lossen we niet alleen het huidige probleem op, maar doorbreken we ook een cyclus die van generatie op generatie doorloopt. Het is tijd om nu te investeren, zodat we toekomstige trauma’s voor kunnen zijn.”

beetje boos

boosheid 0 jaar

5 jaar

hoe word ik rustig?

7 jaar

Fight, flight or freeze

zoogdieren - vechten - vluchten - bevriezen

De window of tolerance is de hoeveelheid stress die mensen (met een trauma) aankunnen voordat ze in de overlevingsmodus schieten. Net als in

triggers

mensenbrein

de natuur kunnen zowel kinderen als volwassenen in zulke situaties reageren als een leeuw (fight), hertje (flight) of konijntje (freeze). Hoe groot of klein zo’n raam is, valt op deze manier uit te leggen

chronische stress

aan kinderen van alle leeftijden. Immers; hoe meer (chronische) stress,

reptielenbrein

hoe kleiner het raam. Dat geeft inzicht in het eigen gedrag van kinderen, maar ook in het gedrag van de mensen om hen heen. Ook ‘ontschuldigt’ dit het kind.

Bergen van boosheid Een kind met een vroegkinderlijk chronisch trauma heeft veel nare dingen meegemaakt, maar kon daar op het moment zelf niet boos om zijn. Ook al zijn de nare dingen nu misschien voorbij, de boosheid is opgespaard en zit er nog wel. Als het kind nu boos wordt, al is het om iets kleins, komt de oude boosheid er vanzelf bij en wordt zo groot, dat de vulkaan uitbarst. Dit gaat vanzelf.

Het is belangrijk dat het kind, maar ook de omgeving, snapt dat het deze woede niet onder controle kan houden.

beetje boos

boosheid 0 jaar

5 jaar

7 jaar

De methode Slapende Honden? Wakker Maken! is ontwikkeld door Arianne Struik. De traumabehandeling is een voorbereiding op de daadwerkelijke traumaverwerking in de vorm van EMDR. Dit gebeurt op basis van 6 belangrijke voorwaarden (6 testen):

hoe word ik rustig?

1.

Het kind is veilig.

2.

Er is rust in het dagelijks leven.

3.

Er is een belangrijke volwassene als steun voor nu en in de toekomst.

4.

Het kind kan met z’n angsten omgaan, zonder overspoeld te raken.

5.

Er vindt een cognitieve shift plaats (het ligt niet aan mij).

6.

zoogdieren - vechten - vluchten - bevriezen

triggers De Notendoptest (‘proefgevecht’ / is het kind klaar voor de traumaverwerking?).

mensenbrein

40

Medewerkers en cliënten van Kompaan en De Bocht delen hun kijk-, luister- en leestips. Welke film over trauma vergeten zij nooit meer? Welk nummer zorgt telkens weer voor kippenvel? En welk boek verdient het om gelezen te worden?

MUZIEK Leave the light on - Beth Hart Luistertip van Jeanet de Pee, PR & Communicatie Een nummer dat me telkens weer kippenvel bezorgt.

De tekst van het nummer maakt de angst van een kind voelbaar: “Little girl hiding underneath the bed, was it something I did, must be something I said”. En de loyaliteit aan de ouders: “Daddy ain’t that bad, he just plays rough. I ain’t that scarred

N E K J K I REN O H + ZEN E L + VEN =LE

when I’m covered up”.

Cleaning out my closet - Eminem Luistertip van een lezer De bekende Amerikaanse rapper Eminem gooit in dit nummer in niet mis te verstane woorden al zijn emoties over zijn jeugd eruit. Hij vertelt hoe zijn vader wegliep en hoe zijn moeder hem daarna verwaarloosde. In het refrein spreekt Eminem zijn moeder rechtstreeks aan: “I’m sorry momma, I never meant to hurt you, I never meant to make you cry, but tonight I’m cleaning out my closet”.

Tears in heaven - Eric Clapton Luistertip van de redactie Een klassieker. Clapton schreef het nummer naar aanleiding van het noodlottig ongeluk van zijn vierjarig zoontje Conor, die op 20 maart 1991 uit het raam van de 53ste verdieping van een wolkenkrabber naar beneden viel. Hij fantaseert erover hoe het zou zijn om zijn zoontje weer te zien in de hemel: “I must be strong, and carry on, ‘cause I don’t belong, here in heaven”.

41

‘Ze besluiten de confrontatie met hun verleden aan te gaan, in de hoop hun trauma te verwerken’

FILMS

BOEKEN

Jagten

De jongen die opgroeide als hond - Bruce Perry

Kijktip van Koleta Backx, Ambulant Hulpverlener

Leestip van Marian van Esch, Opleidingsfunctionaris

Deze film gaat over een man die werkt op een kinderdag­

Kinderpsychiater Bruce Perry helpt dagelijks getraumatiseerde

verblijf. Op een gegeven moment wordt hij beschuldigd

kinderen. Bevlogen en met compassie vertelt hij over kinderen zoals

van seksueel misbruik bij een jong meisje, ook nog eens het

Connor, die als baby lange tijd aan een stuk alleen werd gelaten

dochtertje van een goede vriend. De film geeft goed weer

en die opbloeide door massage- en muziektherapie. En Justin,

hoeveel indruk de situatie op hem maakt, hoe zijn hele leven

de zesjarige jongen die opgroeide als hond, en die zijn taal- en

erdoor overhoop wordt gegooid en hoe traumatisch dat is.

ontwikkelingsachterstand verbazingwekkend snel inhaalde toen

De film raakte me echt.

zijn hersenen op de juiste manier gestimuleerd werden.

Short Term 12

Mijn woestijn - Waris Dirie

Kijktip van Martje Heerkens, Pedagogisch Medewerker

Leestip van Susanne de Rijck

Grace is een jonge vrouw die actief is in de jeugdzorg.

Een geweldig boek waarin Waris Dirie beschrijft hoe ze werd

Samen met haar vriend Mason werkt ze in een tehuis voor uit

geboren in Somalië, maar op latere leeftijd naar Europa vluchtte.

huis geplaatste jongeren. Een traumatische gebeurtenis van

Als nomadendochter werd Waris in de Somalische woestijn op

Grace lijkt zich te herhalen bij een cliënt. Hierdoor komen haar

traditionele wijze besneden. Mijn woestijn is het opmerkelijke verhaal

relatie, haar verleden en haar toekomst onder druk te staan.

over haar jeugd, haar vlucht naar het Westen en de glamour van

De film is ietwat Amerikaans, maar toch erg mooi.

de modellenwereld.

If I Stay

Dochter van Isfahan - Anita Amirrezvani

Kijktip van een cliënt

Leestip van de redactie

Binnen een seconde verandert het leven van de 17-jarige

Het verhaal van een meisje op weg naar volwassenheid. Waan je in

Mia (Chloë Moretz) ingrijpend. Door een tragisch auto-ongeluk

de betoverende wereld van het Iran van de zeventiende eeuw en

raakt ze in coma. Tijdens een zogenaamde uittreding (waarbij

voel, hoor, ruik, proef en beleef de lotgevallen van een veertienjarig

haar geest haar lichaam verlaat) moet Mia beslissen of ze weer

meisje dat zich als bediende van een rijke tapijtontwerper weet te

wakker wil worden, om een leven te gaan leiden dat totaal

onderscheiden als een zeer begaafde leerling.

anders is dan ze zich had voorgesteld. Een onmogelijke keuze.

De Vliegeraar - Khaled Hoesseini As it is in heaven

Leestip van Martje Heerkens, Pedagogisch Medewerker

Kijktip van Lian Smits, Bestuurder

Een bijzonder boek over trauma. Amir en Hassan groeien samen op

Zweedse film waarin een beroemde dirigent zich om

in de hoofdstad van Afghanistan. Amir behoort tot de bevoorrechte

gezondheidsredenen terugtrekt in zijn geboortedorp. In die tijd

bevolkingsgroep en Hassan tot de arme Hazaren. Wanneer er iets

van bezinning moet hij onder ogen zien dat zijn carrière slechts

vreselijks gebeurt met Hassan, verraadt Amir zijn trouwe metgezel.

een vlucht was uit zijn ongelukkige jeugdjaren. En dat terwijl hij

Na de Russische inval vluchten Amir en zijn vader naar de Verenigde

juist weer woont tussen dezelfde mensen van toen. De film is

Staten. De ontdekking van een schokkend familiegeheim voert hem

een prachtige mix van drama, positiviteit, absurditeit en lef.

uiteindelijk terug naar Afghanistan.

42

Anne Duis, vaste begeleider van Sandra: “Ik vind het fijn om te zien hoe goed Sandra de opvoeding vorm kan geven en hoe ze van haar kind geniet. Een kind wat op kan groeien in een veilige omgeving, met de nabijheid en liefde van zijn ouder en een moeder die haar leven zo enorm veranderd heeft om dit waar te maken! Dit is waar je het voor doet als hulpverlener!”

‘ IN DE GEVANGENIS VOELDE IK ME EINDELIJK NIET MEER ALLEEN’ SANDRA: VAN DRUGSVERSLAAFDE CRIMINEEL NAAR TOEGEWIJDE MOEDER

43

Aan tafel zit een knappe, verzorgde vrouw.

Een beetje zenuwachtig, maar ook stralend.

“Ik vertel mijn verhaal graag”, zegt Sandra.

“Ik wil laten zien dat het altijd nog goed kan komen, ook al sta je er beroerd voor.”

drugs.” Sandra moest via urinecontroles bewijzen clean te zijn. Dat lukte haar zonder problemen. Ze kreeg extra medische begeleiding in het ziekenhuis en in haar zeven­ de maand kwam ze terecht bij Kompaan en De Bocht.

Steeds sterker Sandra had een moeilijke jeugd als enig kind. Haar

“Hier zette ik mijn eerste stappen op weg naar een

ouders hadden veel ruzie en scheidden toen ze nog

betere toekomst. Ik maakte mijn taakstraf van 240

klein was. Op school werd ze veel gepest. Na de lage­

uur die nog openstond af. Ondertussen werd ik voor­

re school ging Sandra naar de huishoudschool. In die

bereid op de komst van mijn kindje. Ik was onzeker

tijd, zo rond haar zestiende, ging Sandra regelmatig

en bleef bang dat ze mijn kindje zouden afnemen. Ik

uit. “Daar maakte ik verkeerde vrienden en raakte ik

maakte verschillende keren mee dat een kindje uit

aan de cocaïne. Ik had geld nodig om aan drugs te

huis werd geplaatst. Dat was echt een schrikbeeld.

komen, dus stelen werd een dagelijkse hobby. Daar

Inmiddels had ik mijn relatie beëindigd, maar mijn ex

deed ik mijn moeder veel verdriet mee. Uiteindelijk

bleef me manipuleren. Ik was echt bang voor hem.

werd ik gepakt en belandde ik in de gevangenis.”

Toen werd mijn zoon geboren. Wat was ik blij! Na

Sandra vond het daar fijn. “Het was er gezellig. Ik

een paar dagen gingen we met z’n tweeën naar De

had veel vrienden en een zelfstandige ruimte op de

Bocht. Hier was er de eerste week nachtzorg voor de

begane grond. Ik voelde me er niet meer alleen.”

baby. Al snel was dat niet meer nodig. Ik kon de zorg voor mijn kind zelf aan, al was er nog wel vrijwillige

Zwaar brommerongeluk

jeugdzorg. Nadat mijn ex in een psychose mijn zoon

Na negen maanden kwam Sandra vrij. Ze pikte haar

meenam, heb ik alle contact met hem verbroken.

oude leventje moeiteloos op. “Het was een heftige

Langzaam groeide ik toe naar zelfstandigheid. Mijn

tijd. Ik stal en zette alles om in drugs. Ik had een

zelfvertrouwen groeide. Er waren steeds minder

knappe vriend, waar ik vreselijk verliefd op was. Hij

momenten om terug te vallen op de begeleiding.”

had echter ook zware psychoses, waardoor hij soms bizar reageerde en ik bang van hem was. We kregen een zwaar brommerongeluk. Ik lag een week in coma en de linkerkant van mijn lijf was verbrijzeld. Na het ongeluk ben ik wat rustiger geworden. Toch ging het niet goed. Ik gebruikte inmiddels speed en was echt

‘ HIER ZETTE IK MIJN EERSTE STAPPEN OP WEG NAAR EEN BETERE TOEKOMST’

heel ziek aan het worden. Uiteindelijk kwam ik bij een dokter, die een zwangerschapstest deed. Ik was

Op eigen benen

heel blij, had nooit gedacht dat ik ondanks mijn vele

Na ruim een jaar kon Sandra met haar zoontje

drugsgebruik nog zwanger zou kunnen raken.”

Kompaan en De Bocht verlaten. Ze woont zelf­ standig en is veel bij haar moeder. “We zijn echt

Op weg naar een betere toekomst

een gezin met zijn drieën. Mijn zoontje zit inmid­

Niet iedereen was zo blij als Sandra. “Na mijn gevange­

dels op school en doet het goed. Al mijn schulden

nisstraf kreeg ik begeleiding vanuit de reclassering en zij

zijn afgelost. Ik kan nu zelfs sparen. Ik krijg hele

schrokken enorm. Ze kwamen meteen praten. Ook mijn

positieve reacties op mijn nieuwe leven van mensen

moeder was het er niet mee eens. En mijn ex had al for­

die me nog uit mijn slechte tijd kennen. Ook doe ik

mulieren gehaald voor een abortus. Ik wist echter zeker

allerlei leuke dingen met mijn zoontje. Ik doe alles

dat ik mijn kind wilde houden en stopte acuut met de

voor hem. Hij maakt me echt gelukkig!”

44

Sterke inspiratie

If you want to go fast, go alone.

If you want to go far, go together.

45

Zelfbewuste rolmodellen Wethouder Eman­cipatie en tevens jurylid van de Emancipatieprijs Tilburg Marcelle Hendrickx aan tafel met de winnares van deze prestigieuze prijs, Andrea Ossenblok. Laatstgenoemde is manager en tevens projectleider van WE CAN Young Tilburg.

Beide dames zijn moeder van bij elkaar opgeteld zeven kinderen en zetten zich dagelijks in voor gelijke kansen, vrijheid om keuzes te maken en minstens zo belangrijk, bewustwording van alle mogelijkheden die er zijn.

Waar is er nog winst te behalen als we spreken over vrouwenemancipatie?

A: “Ik denk vooral op het gebied van arbeidsparticipatie.

Daar ligt nog een heel groot vraagstuk. Het is belangrijk dat vrouwen economisch zelfstandig zijn. Dat mannen en vrouwen gelijkwaardige taken krijgen, met name ook als we kijken naar de zorgtaken. Qua scholing vind ik ook dat er gelijke kansen moeten zijn.”

M: “Helemaal mee eens, het gaat niet zozeer mis in het initieel onderwijs. Alle meiden mogen naar alle scholen. Het is echter nog steeds zo dat meiden op andere dingen worden aangesproken.

We laten de lezer er geen woordenboek op naslaan; geef samen eens een goede definitie van emancipatie.

Ze worden vaak per definitie niet gestimuleerd om vakken als

Marcelle: “Emancipatie is in je eigen kracht komen. Het gaat over

vind ik prachtig, dat is emancipatie. Ik geloof heel erg dat als je

weerbaarheid en dat je zelf weet waar je staat. Weten wat je kunt,

iets echt wilt, wanneer je er helemaal van overtuigd bent, je de

wat je wilt en wat je wilt bereiken. En vooral ook dat je het gevoel

helft gewonnen hebt.”

hebt dat je dat mag doen en mag zijn.”

Andrea: “Dat onderschrijf ik wel. Op basis van gelijkwaardigheid en vrijheid je eigen keuzes maken.”

wiskunde te gaan studeren. Laatst sprak ik een vrouw die tegen afraden van haar docent in wel wiskunde is gaan studeren. Dat

46

Waarom zien we zo weinig vrouwen in een voorhoederol?

M: “Als je kijkt naar het onderwijs zie je toch dat heel veel

M: “Absoluut. Als ik me niet vergis is het nog steeds een

vrouwen studeren. Er zijn op dit moment meer vrouwelijke

percentage van achttien procent, waarbij vrouwen met dezelfde

universiteitsstudenten dan mannelijke. Volgens mij is dat op

functie als een man beduidend minder salaris ontvangen.

hbo-niveau ook het geval. Als je vervolgens kijkt naar de

Er is genoeg discussie over de reden hiervan: vrouwen schatten

arbeidsmarkt, zie je toch dat nog steeds een aantal vrouwen

zichzelf lager in. De onderhandelingspositie is dan minder sterk.

ervoor kiest om na die studie geen vervolgopleiding te doen of

Vrouwen worden over het algemeen wat lager ingeschaald.”

de arbeidsmarkt te betreden. Of maar gedeeltelijk, met kleinere

A: “Voor vrouwen is de inhoud ook vaker belangrijker dan het geld,

banen. Ik vind dat je daar heel goed over moet nadenken, want

mannen ontlenen wellicht meer status aan het bedrag dat op de

het is in feite een keuze die voor een groot deel de rest van je

loonstrook staat dan vrouwen.”

leven bepaalt.”

M: “Vrouwen zetten vaak om diverse redenen die volgende stap

A: “Er zijn ook nog steeds flinke verschillen op de arbeidsmarkt,

in hun carrière ook veel moeilijker. ‘Ik moet eerst nog een cursus

die laten zien dat vrouwen minder serieus genomen worden

doen, dan nog die twee boeken lezen en de kinderen moeten

dan mannen.”

wat beter alleen thuis kunnen zijn en dan pas…’”

‘ VROUWEN SCHATTEN ZICHZELF LAGER IN’

Marcelle Hendrickx Wethouder van Onderwijs, Jeugd en Emancipatie Moeder van twee dochters (15 en 13 jaar)

Andrea Ossenblok Manager en projectleider Kompaan en De Bocht.

Moeder van vier zoons (23, 21, tweeling van 16) en een dochter van 18 jaar

‘ IK BEN ONTZETTEND BLIJ EN VOORAL HEEL ERG TROTS’ Zien jullie jezelf als een rolmodel als we het hebben over emancipatie?

in Nederland, je wel heel erg vaak ziet dat meisjes worden

A: “Toch wel ja. Voorbeeldgedrag doet goed volgen. Ik ben daar

relatie, de sfeer en het allemaal maar mooi houden. Dat speelt

wel van overtuigd. Ik ben me er erg bewust van en doe er dus ook

natuurlijk een hele grote rol bij het later keuzes maken.”

mijn best voor. Ik voel me zeker een ambassadeur.”

M: “Helemaal mee eens, er zijn talloze vooroordelen.”

M: “Ik ook, je moet je absoluut bewust zijn van het gegeven dat je

A: “Ja precies, vrouwen moeten veel opboksen tegen die

een rolmodel bent. Ik denk op de eerste plaats voor mijn dochters,

vooroordelen: ‘Vind je het niet lastig dat je niet altijd voor je

in bepaalde opzichten ook zeker niet overigens. Maar ook voor

kinderen kunt zorgen? Vind je het niet zielig dat je kinderen oma

een aantal jongeren, bijvoorbeeld in mijn samenwerking met de

zo vaak zien in plaats van jou?’ Daar worden vooral vrouwen op

Tilburgse Jongeren Ambassadeurs. Die zitten op het ROC; in de

aangesproken.”

slipstream van alles wat we doen. Of het nu gaat om het lopen

M: “Wat niemand aan mijn collega’s zou vragen is hoe zij hun

op hoge hakken direct na gips of om het combineren van fulltime

werk als wethouder combineren met het vaderschap. Ik krijg als

werk met kinderen. Ze laten altijd wel merken dat ze dat knap

enige vrouwelijke wethouder voortdurend die vraag.“

opgevoed met het idee dat zij verantwoordelijk zijn voor de

vinden. Een wijze vrouw zei ooit tegen mij: ‘Als je bang bent om een volgende stap te zetten in je leven, moet je altijd bepalen of

De emancipatieprijs… vertel!

het echte angst of groeiangst is’. Dat gesprek moet je met jezelf

M: “Voor mij was het heel belangrijk om hem weer in te

voeren. En daar heb je rolmodellen voor nodig. Dan denk je:

stellen. We hebben geïnvesteerd in een bredere jury.

‘Zij deed dat ook, dus waarom zou ik het niet kunnen?’“

Dus niet alleen kijken binnen de vanzelfsprekende omgeving van

A: “Emancipatie is durven, lef tonen, daar gaat het over. En

vrouwenemancipatiegroepen en welzijnswerk, maar ook echt

vrouwen die dat hebben, in combinatie met een goede dosis

binnen het bedrijfsleven en het onderwijs. Er kwamen ontzettend

zelfvertrouwen, zullen ervoor gaan. Maar als we spreken

veel inzendingen, maar het was unaniem en heel snel besloten

over moeders, die hebben ook nog op te boksen tegen allerlei

dat Andrea die prijs verdient. Zij is het boegbeeld voor vrouwen

vooroordelen. Daarbij nemen vrouwen en mannen hun eigen

en jonge meiden en ze weet de slag te maken naar hoe je ze

socialisatie mee. Hun eigen ideeën van wat een goede ouder is

kunt bereiken.”

en welke functies bij die rol horen. Vrouwen vinden het moeilijk

A: “Ik ben ontzettend blij en vooral heel erg trots. Ik word nog

om zorgtaken uit handen te geven, krijgen daar ook vaak

steeds overal aangesproken, het valt me op dat heel veel mensen

schuldgevoelens bij. Vaak leiden de interne discussies die vrouwen

ervan weten; van de bejaardenflat van mijn moeder tot aan

houden tot energieverlies. Dat is geen motivatie om bijvoorbeeld

de studieverenigingen van mijn kinderen. Ik probeer een soort

fulltime te gaan werken. Denk ook maar eens na over wat

energie op gang te krijgen waardoor jongeren zo innovatief

vrouwen en mannen hebben meegekregen in hun jeugd.

mogelijk gaan werken en denken op het gebied van seksuele en

Je kunt dan constateren dat in de manier waarop wij opvoeden

relationele gelijkwaardigheid.”

47

IN ONS GEZIN GING HET EERST HEEL ANDERS...

STOP HUISELIJK GEWELD OF KINDERMISHANDELING

BEL 0800 2000 (GRATIS) EEN VEILIG THUIS, DAT DOEN WE SAMEN!

WWW.VEILIGTHUISMIDDENBRABANT.NL

49

Het is geen makkie om kinderen op te voeden. Ieder kind heeft z’n eigen behoeften en eigenaardigheden. Waar het ene kind ontzettend verlegen is en aangemoedigd moet worden, is het bij het andere kind nodig om af en toe even flink op de rem te trappen.

Ervaringsexperts van Kompaan en De Bocht en deskundigen uit het werkveld delen hun opvoedtips. Doe er je voordeel mee, maar volg ook vooral je eigen gevoel.

Opvoeden doe je zo!

Of misschien ook niet…

Opvoedtip 1: Breng ritme aan

Opvoedtip 3: Maak oogcontact

Opvoedtip 5: Blijf goed kijken

“Zet consequent een goed en duidelijk

“Gericht oogcontact maken met een

“Het zijn de kleine dingen. In de hectiek

ritme in bij de opvoeding. Verwacht

kind heeft veel succes. Dit houdt in

van de dag, dreig je wel eens belangrijke

daarbij niet te snel resultaten, die

dat je door je knieën zakt, een kind

signalen te missen. Blijf altijd kijken.

komen vanzelf als het ritme eigen is.

aanspreekt op kindhoogte en vervolgens

Zodra je in de smiezen hebt waar je kind

Dit klinkt misschien logisch, maar

kijk je elkaar aan. Je voorkomt hiermee

waarde aan hecht, kan dit een houvast

ritme aanbrengen in het leven van een

dat je op een afstand naar elkaar roept.

worden voor de structuur van een dag

kind is vooral lastig voor gezinnen die

Ook bij een baby is het van wezenlijk

en zelfs van de hele opvoeding.”

van dag tot dag leven.”

belang dat je het kind goed aankijkt.”

Rebekah Kuthala,

Jack van Liesdonk, groepsbegeleider EVA

Ine van Bebber, Hebe

medewerker Kompaan en De Bocht

Opvoedtip 2: Treed consequent op

Opvoedtip 4: Ben voorspelbaar

Opvoedtip 6: Doe het vanuit je hart

“Het is bij het opvoeden van kinderen

“Voorspelbaarheid is belangrijk voor

“De 3 R’en: Rust, Regelmaat en Reinheid.

uitermate belangrijk om consequent

kinderen (ook voor veel volwassenen

Volg verder vooral je gevoel, doe het

op te treden. Zodoende leert je kind

trouwens) om zich veilig te voelen. Laat

vanuit je hart!”

grenzen en leert het dat negatief gedrag

het af en toe eens lekker los als je daar

Odette en Jeroen Baarslag, pleegouders

niet wordt beloond. Je bent misschien

zin in hebt. Neem de terugslag the day

geneigd om toe te geven als je kind blijft

after op de koop toe.”

zeuren, maar op die manier moedig je

Jeanet de Pee, (pleeg)moeder

kordaat op en dreig nooit met dingen die

Extra tip: Laat het los

je uiteindelijk niet waarmaakt.”

“Voed vooral niet op, of in ieder

Paul, Salusi.nl

geval zo weinig mogelijk.”

negatief gedrag juist aan. Treed daarom

Hans Broekhoven, Pyriet

50

Paspoort

Naam Rian Donders

Geboren Tilburg, 8 augustus 1976 Woont in Tilburg

Moeder Van Jari (14) en Mika (8)

Opleiding Horecaschool De Rooi Pannen en kappersopleiding Getrouwd Met Johan

Beroep Eigenaresse van twee kinderkledingwinkels en webshop rijamisgirls.nl

51

RIAN DONDERS SLAAPT EEN NACHT IN DE CRISISOPVANG

‘ Als je geen vangnet hebt, is verkeerd neerkomen een koud kunstje’ Wanneer de Koningin der Nederlanden aanwezig is bij de uitreiking van de Kind Centraal Award, verblijft de Koningin der Pailletjes een nacht in de crisisopvang van Kompaan en De Bocht. Rian Donders, moeder, eigenaresse van twee kinder­ kledingwinkels en een webshop en bekend van de realityserie ‘Roy Donders, Stylist van het Zuiden’, blijft met beide benen op de grond: “Het had mij ook kunnen overkomen.”

vrij­willigers. Zij doen er alles aan om toch een geborgen gevoel en regelmaat te creëren. Toen ik mijn man en kinderen weer zag, voelde ik me zo stom omdat ik zo blij was. Alleen op de wereld ken ik niet.”

Hoe kijk je terug op jouw jeugd?

“Ik kom uit een liefdevol gezin, maar besef dat ik ook het verkeer­ de pad op had kunnen gaan. Als je als tiener een verkeerd vriendje tegenkomt, kunnen je ouders hoog en laag springen: je luistert toch niet. Je bent verliefd. Ik ben heel erg blij dat ik het goede vriendje tegen ben gekomen en dat ik goede vrienden had. Ik was

Het is druk in de winkel in Broekhoven. Twee meisjes rennen in roze

erg beïnvloedbaar.”

maillotjes door de ruimte. “Laat ze lekker spelen”, lacht Rian. “Daar zijn het kinderen voor.” In de ruimte waar ons interview plaatsvindt, bedekt een enorme foto van de familie Donders de wand.

Hoe belangrijk is familie voor je?

“Mijn man, kinderen, ouders, oma, opa, peetoom en -tante.

We zijn een hechte eenheid, positief ingesteld. Ik had altijd een

‘ IK KOM UIT EEN LIEFDEVOL GEZIN, MAAR BESEF DAT IK OOK HET VERKEERDE PAD OP HAD KUNNEN GAAN’

vangnet. Als je dat vangnet niet hebt, is verkeerd neerkomen een koud kunstje.”

En nu je zelf moeder bent?

Je verbleef een nacht in de crisisopvang van Kompaan en De Bocht. Hoe was dat?

“Dat is weer de andere kant van de medaille. Ik maak me zorgen

“Toen ik binnenkwam, zat er een vrouw aan tafel, in zichzelf

ze altijd bij ons terecht kunnen. Toen Jari voor het eerst verkering

gekeerd, mompelend. Ze bleek vier jaar lang door haar man in

kreeg, hebben we ook een gesprek gehad over Snapchat en voor­

de badkamer te zijn opgesloten, samen met haar kat. Ze mocht

behoedsmiddelen. Toen ik hem wilde waarschuwen voor de gevaren

alleen naar buiten om te werken. Haar baas heeft uiteindelijk

van internet, lachte hij me bijna uit. Een paar weken later maakte

alarm geslagen. Het enige waar de vrouw zich zorgen over

hij het uit met zijn vriendinnetje. Ze was te veel aan het zeuren,

maakte, was dat haar man de kat iets zou aandoen. Ze was zo

hij wilde gewoon voetballen met zijn vrienden. Ik ben heel blij dat

ontzettend bang. Dat deed me zo veel zeer. Dat dit gebeurt in

hij zo sterk in zijn schoenen staat, dat hij geen meeloper is. Wat

Nederland, daar sta je gewoon niet bij stil.”

er ook gebeurt, ik zou mijn zoons nooit in de steek kunnen laten.

over zaken als sexting, de media en drugs. Mijn zoons weten dat

Een kind kan daardoor gebroken worden. Ik vind herinneringen

Hoe voelde jij je?

belangrijker dan cadeautjes. Laatst hebben we kinderen van de

“Er waren heel veel emoties die nacht. Ik kreeg een gevangenis­

vrouwenopvang van Kompaan en De Bocht mee naar het circus

gevoel, alsof de vrouwen in die opvang gestraft werden en niet de

genomen. Een frietje erbij. Ik ben Moeder Teresa niet, maar een

daders. Maar ik kreeg ook nog meer respect voor de medewerkers en

kind moet kind kunnen blijven. Het is het minste wat ik kan doen.”

Het getuige zijn van huiselijk geweld zet kinderen zwaar onder druk Met de methodiek Veerkracht werkt Kompaan en De Bocht aan het herstel van deze kinderen Wist je dat de gevolgen van het zien of horen van huiselijk geweld net zo groot zijn als zelf geslagen worden? Bij huiselijk geweld tussen ouders worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Vooral bij baby’s en peuters wordt gedacht dat zij niets van het geweld meekrijgen. Het tegenovergestelde blijkt echter waar.

Met gebruik van de methodiek Veerkracht wordt in de vrouwenopvang van Kompaan en De Bocht gewerkt aan het herstel van de veiligheid en de ontwikkeling van getraumatiseerde kinderen.

53 Meer dan 200.000 kinderen in Nederland zijn jaarlijks getuige van huiselijk geweld. Huiselijk geweld is: • ruzie maken, schreeuwen, dreigen • negeren, vernederen, uitschelden • slaan, schoppen, door elkaar schudden • opsluiten, buitensluiten, afpersen • wantrouwen, stalken, achtervolgen Gevolgen huiselijk geweld: 0 – 2 jaar: • niet goed groeien • veel huilen • eet- en slaapproblemen

Meer info Voor kinderen en jongeren die te maken hebben gehad met huiselijk geweld of kindermishandeling heeft Kompaan en De Bocht meer hulpmogelijkheden zoals Veilig Verder, Kinderen uit de Knel en Hulp na Seksueel Misbruik. Informatie over alle hulp vind je op www.kompaanendebocht.nl.

2 – 6 jaar: • angstig en schrikachtig • last van hoofd- en buikpijn • opvallend druk of opvallend stil • agressief naar leeftijdsgenoten 6 – 12 jaar: • tegendraads gedrag • tegenvallende resultaten op school • terugtrekken, afwezig zijn • snel boos

Veiligheid staat voorop

12 – ouder: • spijbelen of andere schoolproblemen • vandalisme • weglopen • drugs- en alcoholgebruik

Daarnaast staat de ontwikkeling centraal. Kijken en denken vanuit

Bron: Huiselijkgeweld.nl

De veiligheid en bescherming van moeder en kind vormen de eerste prioriteit in de vrouwenopvang. Daarbij gaat het niet alleen om fysieke veiligheid, maar ook om emotionele veiligheid. de ontwikkeling van het kind biedt de mogelijkheid om na te gaan wat het kind nodig heeft, wat de positieve factoren zijn en in welke mate het kind in zijn ontwikkeling wordt bedreigd.

Respect voor beide ouders De moeder is tijdens het verblijf in de opvang de belangrijkste persoon voor de kinderen. Daarnaast zoeken hulpverleners van de vrouwenopvang, mits de veiligheid dat toelaat, contact met de vader van het kind en betrekken hem bij de begeleiding van het

Huiselijk geweld of de dreiging van geweld tast het gevoel van

kind. De rol van de hulpverleners is ondersteunend en aanvullend.

veiligheid bij kinderen ernstig aan. Ook bij kinderen die er geen

Zij bekritiseren of bevoogden ouders niet, maar richten zich op

problemen mee lijken te hebben. Veel kinderen verbergen hun pro­

hun ouderschap, zonder een oordeel klaar te hebben.

blemen voor hun ouders. Vaak omdat ze denken dat hun ouders al genoeg zorgen hebben. Bijna alle kinderen denken dat zij zelf

Aandacht voor alle kanten van het verhaal

de schuld zijn van de ruzies in huis. Een kind merkt de spanningen

Medewerkers hebben aandacht voor ieders kant van het verhaal.

tussen ouders altijd. Ook als het op zolder ligt te slapen. En ook als

Zij hebben respect voor gevoelens van loyaliteit bij het kind naar

het geweld gestopt is, blijft het een kind achtervolgen.

beide ouders. Elk gezin heeft sterke kanten en beschermende factoren, hoe groot de problemen ook zijn. Daarnaast zijn er altijd

Slachtoffer wordt dader

hulpbronnen te vinden in de omgeving van een gezin.

Uit onderzoek is gebleken dat kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld een zeer grote kans hebben om later zelf dader of

Actieplan voor een sterke toekomst

slachtoffer van huiselijk geweld te worden

Na de eerste periode in de opvang, stellen het kind en de ouder(s) samen met de kinderhulpverlener een actieplan voor het kind op.

Het kind centraal

In dit actieplan zijn de gewenste doelen uitgewerkt in acties. Het

In de vrouwenopvang van Kompaan en De Bocht wordt niet

plan is toekomstgericht en vormt de leidraad voor de begeleiding

alleen de vrouw, maar ook het kind centraal gesteld. Zij hebben

van het kind. Er is aandacht voor de verwerking van wat het kind

immers hun eigen verhaal, verlangens en wensen. Hoofddoel is het

meegemaakt heeft, het versterken van het gevoel van veiligheid,

herstellen en optimaliseren van de veiligheid en de ontwikkeling

het (zelf)vertrouwen en de eigenwaarde en vooral voor het op­

van het kind. Maar dat doel kan alleen worden bereikt als de ouders

doen van positieve ervaringen. Zo wordt er met z’n allen aan een

ondersteuning bij de opvoeding en het ouderschap krijgen.

sterke toekomst voor het kind gewerkt.

SOPHIE 7 JAAR

SOPHIE IS 1 VAN DE 33.000 VERGETEN KINDEREN IN NEDERLAND Ze verblijft sinds 9 maanden samen met haar zusje en moeder in een vrouwenopvang, omdat ze dagelijks moest toezien hoe haar vader haar moeder bont en blauw sloeg. Ze kan nog steeds geen nacht doorslapen en verstopt zich het liefst in een kast. Dit is niet hoe een kinderleven moet beginnen. Sophie is 1 van de 33.000 kinderen die opgroeien in sobere opvangcentra in Nederland. Vergeten kinderen die mishandeld zijn, misbruikt zijn, verwaarloosd zijn, verstoten zijn en gevlucht zijn. Wij geven deze kinderen een kindvriendelijke leefomgeving en organiseren activiteiten en evenementen waardoor ze weer even gewoon kind kunnen zijn. Help mee. Help hen.

Help ons. Bezoek de website en word donateur.

HETVERGETENKIND.NL

55

Sterke inspiratie

Loslaten is de hoop op een beter verleden opgeven.

-

Kees van Zijtveld

56

hij.

TIM

Het verhaal van een vader die zich niet goed genoeg voelde. Hij voldeed niet aan de verwachtingen die hij bij het vaderschap had. Dat maakte hem machteloos, met woede-uitspattingen en driftbuien als gevolg. In al zijn onmacht deed hij zijn eigen kinderen, waar hij zielsveel van houdt, pijn.

heeft doen afgaan. Gelukkig maar. Ik durfde niks toe te geven, ook niet aan mezelf. Maar toen kwam het moment waarop ik brak.

Dat was nodig. Ik moest inzien dat ik het echt niet alleen kon.

Dan pas kun je mensen toelaten, maar dat lieten mijn ego en dat intense gevoel van schaamte tot die tijd niet toe.

Er viel een enorme last van mijn schouders, eindelijk kwam er ruimte om opgelucht adem te halen. Die adem heb ik al die tijd

“Mijn oudste zoon is nu tien jaar, zijn jongere broer is zeven.

ingehouden. Die vicieuze cirkel had me opgebroken en werd nu

Ik kon zo verschrikkelijk boos op die twee jongens worden,

eindelijk doorbroken.”

dat ik tegen ze begon te schreeuwen en ze zelfs geslagen heb.

Ik voelde me machteloos. Ik heb ze misschien maar een paar

Gewoon is goed

keer lichamelijk pijn gedaan, maar ik weet dat het vooral de

“Ik kwam bij Caring Dads van Kompaan en De Bocht terecht.

woedebuien waren waar ze doodsbang van werden.”

Zeventien weken lang elke week een bijeenkomst van twee uur.

Je hoort verhalen die heel herkenbaar zijn. Je bekijkt samen de

Mislukt

ideale vader. Hoe ziet die er voor iedereen uit? Wie is die man en

“Het is een moeilijke tijd geweest. Ik zat lang vast in een web waar

is dit een haalbaar doel? Ik heb geleerd dat een goede vader niet

ik niet alleen uitkwam. Schaamte maakt dat je er niets aan doet.

perfect hoeft te zijn. Gewoon is ook goed. Ik voelde me tijdens die

Ik voelde me mislukt als vader. Ik kon zo het plaatje uittekenen

sessies niet veroordeeld.”

van de perfecte vader. Maar het naleven lukte niet. Ik vond het moeilijk om consequent te zijn. De ene keer kon alles, dan was ik

Stapje voor stapje

heel makkelijk, maar even snel was ik weer overdreven autoritair

“Nu is alles weer een stuk beter. Ik zie mijn jongens twee dagen

en driftig. Vooral als de kinderen zelf ruzie maakten of driftig

per week. Ze willen weer graag bij me zijn, dat betekent heel veel

waren, dan kon ik zomaar ineens omslaan. Van binnen wist ik dat

voor me. Eigenlijk kan ik nu pas weer genieten van ze, dat was

ik daar iets aan moest doen.”

daarvoor bijna onmogelijk. Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het is geweest om toe te geven dat ik het moelijk had.

Breken

Dat heeft de vicieuze cirkel doorbroken. Iedereen zit wel eens vast,

“Hoewel mijn vrouw al meerdere malen aan de bel had getrokken

en natuurlijk wil je het allerbeste voor je kinderen. Dus je faalt

bij Jeugdzorg, was het mijn oudste zoon die echt de alarmbellen

niet als je hulp zoekt, dat is juist een kwestie van moed en kracht.”

57

zij.

DANIELLE

De band van een moeder met haar kinderen is sterk. Ook als ze geen harde bewijzen heeft, voelt een moeder het haarfijn aan als dingen niet lopen zoals dat zou moeten. Vijf jaar lang verzocht ze om hulp, maar pas toen haar kinderen zelf aan de bel trokken, kwam de hulp die zo hard nodig was.

Ellende “Pas toen mijn oudste zoon letterlijk tegen mij zei: ‘Als papa mij nog één keer slaat, dan ga ik niet meer’, kwam er langzaam maar zeker hulp op gang. Ik mag nog van geluk spreken dat mijn kinderen zo mondig zijn, maar er had al veel eerder iets moeten gebeuren. Dat had mijn kinderen vijf jaar ellende kunnen besparen. Ik heb op een gegeven moment zelf pen en papier

“We waren zestien jaar samen. Onze relatie kende geen enkele

gepakt en de jongens gevraagd hoe zij het wilden. Toen kwam

vorm van agressie tot de geboorte van onze eerste zoon. Tegen

het: ‘We willen niet meer eten en niet meer slapen bij papa en

de tijd dat onze tweede zoon ter wereld kwam, werd de relatie

eigenlijk is één dag in de week wel genoeg’.”

erdoor getekend. Als je een kind krijgt, sta je zelf niet meer op de eerste plaats. Je partner ook niet. Dat was misschien heel moeilijk

Een grote stap

voor hem. Ik had kunnen zien aankomen dat de komst van een

“Uiteindelijk is mijn ex bij Caring Dads van Kompaan en De Bocht

kind iets met hem zou doen. Maar dat zich dat in deze mate en

terechtgekomen. Daar worden bepaalde doelen gesteld. Eén van

vorm zou uiten had ik niet verwacht.”

die doelen was dat de kinderen in maart weer bij hem zouden komen slapen. Dat bleek nog niet haalbaar. Een grote stap die

Onbetrouwbaar

mij opvalt, is dat hij zelf ook steeds beter weet aan te geven dat

“Er is geen twijfel bij mij dat de manier waarop hij met ons

hij bepaalde dingen nog niet aankan. Hij stond eerst altijd erg op

nieuwe leven omging, geleid heeft tot onze relatiebreuk. Na de

zijn strepen. Dan uitte hij dingen als: ‘De jongens moeten ook bij

scheiding werd alles alleen maar lastiger, vooral ook voor hem.

mij zijn, twee dagen of eigenlijk gewoon de helft van de week’.

In het begin zag hij de kinderen alleen bij mij thuis. Ik ben tijdens

Naarmate het programma vorderde, wist hij steeds beter aan te

zo’n bezoek wel eens een boodschap gaan doen; dan trof ik bij

geven wat hij wel en niet kon. We werken nu toe naar de eerste

thuiskomst de baby op de bank aan met de oudste - nog maar

logeerpartij in mei. Hij heeft hier nu ook al een paar keer met mij

een peuter - ernaast. Dan was mijn ex boven iets aan het pakken.

en onze jongens meegegeten, dat vinden zij fantastisch. Zeven

Geheel onbetrouwbaar. Ik zag en voelde dat het echt niet ging.

jaar geleden was dat nog ondenkbaar.“

Ik merkte heel goed dat er hulp nodig was, maar ik kreeg niet het gevoel dat ik serieus genomen werd. Ik wilde dat er iemand van Jeugdzorg kwam kijken, maar dat gebeurde niet.”

58

‘ IK WIST NIET EENS OF IK WEL IN EUROPA WAS’ Merhawi en Kazim werken na hun vlucht aan een nieuw leven in Tilburg

59

Merhawi (16) was niet meer veilig in Eritrea.

Met een groepje vrienden trok hij te voet door landen en woestijnen naar Libië, waar hij uiteindelijk de levensgevaarlijke boottocht naar Italië waagde. Bij hem op de kamer in Tilburg Noord zit ook Kazim (18), die moest vluchten uit Pakistan.

Hij liet zijn familie achter en kwam na een reis van 46 dagen met auto, bus, trein en boot en ook nog in een container uiteindelijk in Nederland terecht.

Vanuit Kompaan en De Bocht is Anne de mentor van Merhawi en Kazim. Met z’n drieën praten ze over hun ervaringen.

wennen aan de taal. Nederlands is een heel moeilijke taal. Maar iedere avond kijk ik actiefilms met Nederlandse ondertiteling, het liefst Rambo. Ook lees ik regelmatig in het woordenboek en probeer ik zoveel mogelijk met Nederlanders om te gaan. Ik wil de taal zo snel mogelijk vloeiend spreken. Op school krijg ik ook Nederlandse les, als voorbereiding op het mbo. Later wil ik graag automonteur worden.” Ook Kazim heeft een duidelijk doel: “Ik doe nu mbo niveau 1, dat is een open richting. Na het mbo wil ik het hbo gaan doen, om uiteindelijk dokter of doktersassistent te worden.”

Emoties delen over de luidspreker Mentor Anne: “In huis wordt in principe Nederlands gesproken.

Als dat nog niet lukt, schakelen we over op Engels of wordt het

“Bijna alles is hier anders dan in Pakistan. De mensen, de manier

handen- en voetenwerk. Daar komen we altijd wel uit. We vragen

waarop je elkaar begroet”, zegt de Pakistaanse Kazim. “Maar het

ook wel eens aan één van de jongeren om te vertalen. Zo helpt

grootste verschil is de drukte. Je bent hier altijd bezig, zelfs als je

Merhawi tijdens gesprekken met andere jongens uit Eritrea. Als we

niets te doen hebt. Daar moest ik in het begin aan wennen, maar

een individueel gesprek willen voeren, over emoties en problemen,

nu heb ik me aangepast. Veel mensen zeggen dat Nederland een

schakelen we de tolkencentrale in en zetten we de telefoon op de

papierland is en dat klopt ook echt. Overal moet je papieren voor

luidspreker. Soms moeten de jongeren in hun eigen taal kunnen

invullen en afspraken voor maken. Dat is in Pakistan niet zo, daar

praten, om hun gevoel beter te kunnen verwoorden.” Merhawi

maak je alleen een afspraak met de dokter of advocaat. Ik vind het

vult aan: “Ik ben nu Nederlander en wil de taal dus ook spreken. Ik

fijner om mét afspraken te werken, want dan heb je een tijdsche­

wil hier studeren, werken en wonen.”

ma en hoef je nooit lang op elkaar te wachten.”

55 euro per week op de ‘money card’ Zelfstandig leven in Kleine Wooneenheid

Kazim heeft inmiddels al een bijbaan bij Italiaans restaurant Happy

Kazim is een aantal maanden geleden achttien jaar geworden en

Italy in Tilburg. “Ik werk daar als afwasser. En ik kan je vertellen; er is

mag daardoor niet langer in de Kleine Wooneenheid (KWE) van

daar heel veel afwas, haha. Er staan altijd twee of drie grote stapels

Kompaan en De Bocht wonen. In een KWE verblijven alleenstaan­

borden op me te wachten. In het begin moest ik wennen, maar nu

de minderjarige vreemdelingen (14 – 18 jaar) die onder voogdij

vind ik het heel leuk. Ik heb vriendelijke collega’s en ga met goede

staan van Nidos. Een KWE is een gewoon woonhuis waar vier tot

zin naar mijn werk. Het extra geld dat ik met mijn baantje verdien

zeven jongeren bij elkaar wonen. Zij worden begeleid door mento­

is ook fijn.” Alleenstaande minderjarige vreemdelingen krijgen een

ren vanuit Kompaan en De Bocht, die ongeveer van twee uur

‘money card’ van het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers),

’s middags tot acht uur ’s avonds in het huis aanwezig zijn. Doel

waar 55 euro per week op wordt gestort. “Ik let altijd heel goed op

is het verder verzelfstandigen van de jongeren. Kazim is meerder­

wat ik koop”, zegt Merwahi. “Van die 55 euro moeten we bood­

jarig en woont inmiddels iets verderop bij zijn ouders, die dit jaar

schappen, verzorgingsproducten en kleren kopen, onze telefoon

door gezinshereniging uit Pakistan naar Nederland zijn gekomen.

betalen en meer van dat soort kosten.”

“Ik kom nog wel graag op bezoek bij de jongens hier.”

Tien dagen door de woestijn lopen Nederlands leren door Rambo

Zowel voor Merhawi als voor Kazim voelde het als een zegen dat

De Eritrese Merhawi is net zestien geworden en woont bijna twee

ze uiteindelijk in Nederland werden opgepakt door de politie.

jaar in Nederland en één jaar in de KWE. “Ik heb het meest moeten

Merhawi: “Omdat het in Eritrea niet meer veilig voor mij was,

60

moest ik met een aantal vrienden vluchten. Na drie lange dagen lopen kwamen we in Ethiopië aan, waar ik zes maanden heb gewoond. Daarna zijn we via Sudan door de woestijn naar Libië gelopen, bij elkaar tien dagen. In Libië heb ik drie maanden in een groot huis gewacht. Er woonden wel vijfhonderd mensen.

Nadat mijn broer geld had gegeven, mocht ik op de boot naar Italië. De politie zag me daar wel lopen, maar ik ben nooit aangehouden. Ik kreeg contact met een Somalische jongen, die regelde dat ik met de trein naar Nederland kon. In Rotterdam ben ik opgepakt door de politie. Ik had geen idee wat er allemaal zou gebeuren, maar het voelde fijn dat ik duidelijkheid kreeg.”

‘Gelukkig, ik ben in Europa’ Ook voor Kazim was het een opluchting dat hij werd opgepakt.

“Ik was al anderhalve maand aan het reizen en rondzwerven en had geen idee waar ik was. In Pakistan kun je dagen rijden zonder dat je het land uitgaat. En de grenscontroles zijn heel streng.

Hier rijd je binnen een paar uur van Frankrijk door België naar Nederland. Toen ik in Eindhoven werd gepakt, kreeg ik pas te horen dat ik in Nederland was. Ik dacht: gelukkig, ik ben in Europa. Dat wist ik namelijk niet eens zeker.”

Toekomstplannen Nu zowel Kazim als Merwahi een verblijfsvergunning en een plek om te wonen hebben, kunnen ze aan hun toekomst werken.

Kazim: “Ik ben door mijn mentor van Kompaan en De Bocht op de goede weg gezet. Zonder haar had ik geen idee wat ik moest doen.” “Vergeet jezelf niet”, corrigeert Anne hem. “Jij hebt zo ontzettend hard gewerkt, jij wilt zo graag, waardoor je nu bent waar je bent.” Kazim knikt enigszins verlegen maar trots en vervolgt zijn verhaal: “Over tien jaar hoop ik getrouwd te zijn en een kindje te hebben. Al heb ik nu nog geen plannen, hoor.

Ook hoop ik een leuke baan in de zorg te hebben.” De toekomst­ droom van Merwahi sluit daar op aan: “Ik hoop dat ik een goede baan en een mooie vrouw krijg. Oké, het is ook wel belangrijk dat ze lief is, haha.”

‘

IK HOOP DAT IK EEN GOEDE BAAN EN EEN MOOIE VROUW KRIJG. OKÉ, HET IS OOK WEL BELANGRIJK DAT ZE LIEF IS, HAHA

’

Op dit moment biedt MAAT opvang en begeleiding aan 87 Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen - veelal uit Eritrea en Syrië. We vangen de jongeren op in Kinderwoongroepen (KWG) en in Kleine Wooneenheden (KWE). In een KWG worden ze voorbereid op het wonen in een KWE. In beide woonhuizen is de begeleiding gericht op een zo groot mogelijke mate van zelfstandigheid.

Zowel de begeleiding van MAAT als de voogdij stoppen als de jongeren achttien zijn. Waar nodig blijven we iemand ondersteunen, bijvoorbeeld door hulpverlening bij de jongere thuis.

62

EEN STERK HUIS IN PLAATS VAN EEN SOBER ‘SNELWEGHOTEL’ Nieuwbouw noodzakelijk voor een kansrijke toekomst voor vrouwen en kinderen in nood

‘Zo, en nu lekker naar huis.’ We verzuchten het allemaal wel eens. Voor veel vrouwen en kinderen is een fijne en vooral veilige thuishaven helaas niet zo vanzelfsprekend. Vanwege heftige ruzies, verwaarlozing, bedreigingen, uitbuiting en lichamelijk of emotioneel geweld. Kompaan en De Bocht werkt hard aan de nieuwbouw van een Sterk en Veilig Huis. Een plek waar vrouwen en kinderen in nood opgevangen worden en waar ze werken aan een zelfstandige en kansrijke toekomst.

atie waaruit ze komen vaak heel angstig was. “Uit onderzoek blijkt dat een en ander veel stress geeft, zowel bij de cliënten als bij de hulpverleners en nadelig werkt voor doeltreffende hulpverlening”, zegt Kompaan en De Bocht-bestuurder Lian Smits. “Kompaan en De Bocht wil heel graag dat vrouwen en kinderen in nood even rust en ruimte ervaren. Om bij te komen. Een warm (t)huis, waar veiligheid, privacy en comfort hand in hand gaan.

Dat is geen luxe, maar een voorwaarde voor effectieve hulpverle­ ning en daarmee een kansrijke toekomst.

Een plek waar vriendjes komen spelen Lian gaat verder: “We bouwen een veilig en gastvrij tijdelijk thuis

In 2014 verbleven er 289 vrouwen en 352 kinderen in de opvang

voor vrouwen en kinderen in nood, waar schoolvriendjes welkom

van Kompaan en De Bocht. Vrouwen en kinderen in situaties van

zijn om te komen spelen! Veiligheid en openheid zijn allebei be­

huiselijk geweld, tienermoeders met hun kinderen en slachtoffers

langrijk voor een nieuwe start voor deze kwetsbare vrouwen

van eergerelateerd geweld en jeugdprostitutie. Het gebouw

en kinderen.”

waarin zij nu worden opgevangen en waar ze tijdelijk wonen, stamt uit 1967. De vrouwen en kinderen verblijven in een grote,

Maatschappelijk ondernemerschap

drukke groep en hebben weinig ‘eigen’ ruimte. Ook is de sfeer

“De nieuwbouw is nodig vanwege de kwaliteit van de huisvesting,

die het gebouw uitstraalt niet meer van deze tijd, min of meer

maar ook omdat we structureel met minder kosten moeten wer­

vergelijkbaar met een budgethotel langs de snelweg: sober, met

ken”, vervolgt Lian haar verhaal. “Dat bereiken we door alle onder­

basisvoorzieningen. Daarnaast is het gebouw technisch (daken,

steunende functies op één plaats samen te laten komen. Landelijke

verwarming, etc.) aan ‘heel groot onderhoud’ toe.

veranderingen in de jeugdzorg en de vrouwenhulpverlening vragen om een herverdeling van budgetten en om forse bezuinigingen.

De juiste basis voor een kansrijke toekomst

Bovendien willen we ook ‘op maat van de toekomst’ investeren;

Door het gebrek aan comfort en privacy is het lastig voor vrou­

minder opvangcapaciteit en onze expertise meer en meer gaan

wen en kinderen om zich op hun gemak te voelen, omdat de situ­

inzetten dichtbij de thuissituatie, op scholen, in wijkteams en op

63

SAMEN BOUWEN! De financiering van onze nieuwbouwplannen komt grotendeels uit opbrengsten van de verkoop van bestaand onroerend goed, inzet van eigen middelen, middelen uit ons steunfonds en de huisartsenposten. Zo kunnen we problemen eerder signaleren.

positieve inzet van de gemeenten. Kompaan en De Bocht kan

Er is daarom gekozen om een duurzame vleugel aan het

het niet helemaal alleen rond krijgen. We vragen iedereen

bestaande hoofdgebouw van Kompaan en De Bocht aan de

– fondsen, bedrijven en particulieren – ons te helpen ons plan

Rillaersebaan te bouwen. Op die manier blijft de kwaliteit van

te realiseren. U kunt een belangrijke rol spelen in het maken

de hulpverlening gewaarborgd, maar worden de kosten voor de

van een omgeving waarin vrouwen en kinderen zich veilig

bedrijfsvoering en de exploitatie zo laag mogelijk gehouden.”

en geborgen voelen en waarin ze zich kunnen ontwikkelen.

Indeling van de nieuwe vleugel

Gulle gevers

Het nieuwbouwplan kent 36 zelfstandige woonunits, die voldoen

De eerste overweldigende donaties zijn al binnen. Stichting

aan alle moderne eisen voor opvang. Iedere woonunit (voor

Kinderpostzegels en Adessium Foundation dragen een prachtige

moeder en kinderen of eventueel twee vrouwen zonder kinderen)

80.000 euro bij aan de bouw en inrichting van de nieuwbouw.

heeft twee kamers, zelfstandig sanitair en een keuken. Daarnaast

Met een spetterende dansavond in het kader van Dance4Good

zijn er ook gezamenlijke woonkamers en een centrale ontmoe­

heeft Ladies Circle De Lind uit Oisterwijk maar liefst 20.000 euro

tingsruimte. Er worden een grote tuin met speelruimte en diverse

opgehaald voor de huiskamer voor tienermoeders en hun

terrassen aangelegd, waar vrouwen en kinderen buiten het zicht

kinderen. En dit jaar bestaat de firma Van Puijenbroek uit Goirle

van buitenstaanders tot rust kunnen komen en kunnen spelen.

150 jaar en zij vragen de gasten die een cadeau willen geven, om een gift te doen voor de inrichting van een huiskamer.

Werken aan zelfstandigheid

Mevrouw Van Puijenbroek over de steun: “Vanaf mijn jeugd ben

In de nieuwbouwvleugel komen meer mogelijkheden om

ik al bekend met het werk van De Bocht en de hulp aan vrouwen

vrouwen en kinderen stap voor stap op weg te helpen naar een

en kinderen in nood. Ik ben getroffen door het idealisme waar­

zelfstandig bestaan, bijvoorbeeld door zelf te kunnen koken of

mee zij vrouwen steunen om hun leven samen met hun kinderen

wassen. Ook het opdoen van leer- en werkervaring is belang­

weer in eigen hand te nemen.”

rijk. Dat kan in een winkel in tweedehands goederen en een ruimte waar met digitale middelen wordt geleerd (onderwijs op afstand, als het niet veilig is om naar school te gaan). Per­ spectief op werk en studie is immers bijzonder belangrijk voor het opbouwen van zelfvertrouwen en een zelfstandig bestaan.

Wilt u ook helpen? Neem dan contact op met Sofie Bienert of Jeanet de Pee via 013-530 94 00 of stuur een e-mail naar samen@kompaanendebocht.nl

64

Cartoon

Colofon Fotografie cover: Margo Remie

Redactie BureauZuid Bladmanager: Daan Berends Hoofdredacteur: Robbert-Jan van IJzendoorn Eindredacteur: Sanne Stenvert Redacteur: Robbert Timmermans Vormgever: Loek van den Boogaart Vormgever: Chris Pelk Fotograaf: Fanny van Poppel Fotograaf: Paul Bekkers

Redactie Kompaan en De Bocht

vragen en problemen op het gebied van

Jeanet de Pee

opgroeien, ontwikkeling en veiligheid.

TIm Nelen Lian Smits

ook voordat het uit de hand loopt.

Marloes van der Sande

Gastcolumnist Arianne Struik

Met dank aan: Andrea Ossenblok

Marcelle Hendrickx

Anita Larmit

Marian van Esch

Bastiaan van Musscher

Marielle Linnemans

Berdie van Hoof

Martje Heerkens

Danny de Bakker

Marjolein Kock

Dinand Woesthoff

Margo Remie

Fridy Latijnhouwers

Miriam Terranea

Hans Broekhoven

Odette en Jeroen Baarslag

Ilona Brekelmans

Paul van Rooij

Ine van Bebber

Pleegzorg Nederland

Jack van Liesdonk

Rebekah Kuthala

Johnny de Mol

ReMoved

Judith Martens

Rian Donders

Karin Mathijsse

Sofie Bienert

Kimberley

Stichting Het Vergeten Kind

Sandra

Storimans Wijffels Architecten

Kinderpostzegels

Susanne de Rijck

Koleta Backx

WE CAN Young Tilburg

Koningin Maxima

Wieteke van Dongen

LuSaComics

Yvonne de Jong

En met dank aan de mensen die anoniem hun verhaal wilden vertellen.

Kompaan en De Bocht is er voor

w w w.s t e e d s s t e

Problemen los je niet altijd op door er een nachtje over te slapen.

Kompaan en De Bocht is er voor kinderen, vrouwen en gezinnen met vragen en problemen op het gebied van opgroeien, ontwikkeling en veiligheid. Ook voordat het uit de hand loopt.

r k e r.n l