lik bağlantısı pekin bir bağlantı olduğundan, dünya üzerine de neyden elde edilmemiş bilgi veren, üstelik apriori olduğu için de pekin bilgi veren, sentetik önermeler bulunabilir. İşte Kant’tan yukarda yapmış olduğum alıntıda ileri sürülen görüşe Deneyci filozofların karşı çıkması bu nedenlerden ileri gelmektedir Böylece “5+7=12” biçimindeki aritmetik önermesinin pe kin bilgi verdiği üzerinde Kant’la birlikte hemen bütün İdealist ve Deneyci filozoflar birleşmektedir. Ancak Kant bu türden önermelerin sentetik apriori (hem dünya üzerine bilgi veren hem de pekin sonuçlu) olduğunu ileri sürmüştür. Buna karşı, başta Frege, Peano, Russell ve Ayer olmak üzere hemen bütün Deneyci filozoflar bu önermenin pekin bilgi verdiğini kabul et mekle birlikte onun doğa üzerine bilgi verdiğini kabul etme mektedirler. Onlara göre bu türden önermeler analitiktir. Deneyci filozofların bu görüşünde, Hume’un, deneyden elde edilen bilgilerin pekin olamayacağı görüşünün etkili oldu ğu açıktır. Ancak onlar bir yandan da böyle bir gerekçenin ye tersizliğini görüp buna başka gerekçeler de aramışlardır. Söz gelişi Ayer şöyle diyor 7+5=12 önermesini hiç bir deneyin çürütemeyeceğini bili şimiz de, doğruca, “7+5” simgesel anlatımının “12” ile eşanlamlı oluşundandır.* Ayer’a göre, matematik önermelerinin sonucunu elde edebilmek için bir çok işlemlere baş vurmak zorunda kalışımız, anlığımızın yeterince güçlü olmayışındandır. Sözgelişi 91x79=7189 önermesinde, “7189”un tanımı “91x79” anlatımım içerdiğine göre, eğer insan anlığı yeterince güçlü olsaydı, sonu cu tanımından hemen çıkarabilirdi. Buradaki ‘hemen’ sözcü ğünün uygun düştüğü söylenemez. Yine de bu, 79 tane “l ”in toplamı 91 kez kendi kendisiyle toplasam ve bir yandan topla ma sonuçlarını bir yandan da toplama işlemini kaçıncı kez yap makta olduğumu unutmasam “7189”u kesinlikle bulurum de* A . J. A y e r,
A .g.y.,
s. 7 4 .
246