BRUZZ - editie 1824 (7 december 2022)

Welkom aan boord van Brussel

Kijk om je heen. Zie je Brussel veranderen? In het hart van dit prachtige project vind je de Haven van Brussel. Met haar oe vers, nieuwe bruggen en kilometerslange wandel- en fietsrou tes. Hier stroomt de tijd samen met de schepen. De Haven is het hart van een duurzamere stad. Ze houdt elke dag bijna 2 000 vrachtwagens van de weg en schept nieuwe banen. Ze verbindt alle wijken om haar heen. Wees dus welkom op onze kaaien. Het kloppende hart van Brussel.

Een kloppend hart in de stad

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATOR MAGAZINE

Kris Hendrickx

CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Sophie Soukias, Steven Van Garsse (redacteurs); Arthur Bagage, Michaël Bellon, Charlotte Deprez, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden, Max Wyckaert (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners

Paal-Beringen

en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

Verantwoordelijk

Het had iets onwezenlijks. Het ene moment knalden zware voetzoekers en vuurwerkbom men ons om de oren en leek het alsof de politie zou chargeren; een seconde later was alles stil en trok de politie zich terug. Na de WK-wed strijd Canada-Marokko – vorige donderdag was dat – stonden de Brusselaars op en namen ze stelling. Letterlijk zelfs: ze vatten post tussen de politiemacht en de amokmakers die alweer op rellen uit waren.

Op het moment dat we dit schrijven weten we niet of de buurtbewoners er ook dinsdagavond na de wedstrijd Marokko-Spanje in zijn geslaagd om de boel te bedaren, we weten evenmin of dat zelfs nodig was, maar wat donderdagavond gebeurde, stemt ons hoopvol. Mensen hebben hun verantwoordelijkheid genomen. De politici, politieverantwoordelijken en buurtbewoners die achter de schermen hadden samengezeten. Maar ook jongeren stonden op. Zo hebben we zelf Nabil ontmoet, die samen met vrienden uit Anderlecht en Molenbeek naar het centrum was afgezakt om er rellen te voorkomen.

Hun daden spraken boekdelen: de rellen na Canada-Marokko zijn de verantwoordelijkheid van een kleine groep, het feit dat die groep tot de orde wordt geroepen, is de verantwoorde lijkheid van de hele gemeenschap.

EN It has something unreal about it. One moment, heavy firecrackers and firework bombs were bang ing around our ears and the police looked like they were about to charge; then a second later, all was quiet and the police was retreating. After the Canada-Morocco World Cup match – so last Thursday – the people of Brussels stood up and took a stand. Literally, they took up position between the police troops and the trouble makers who again were out to riot.

VOER UW

EVENEMENT

IN OP ENCODEZ

SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

VOTRE ÉVÉNEMENT

FR C’était presque irréel. À un moment, de gros pétards et des bombes d’artifice détonent et la police est sur le point de charger ; une seconde plus tard, tout est calme et les policiers se replient. Après le match de la Coupe du Monde Canada-Maroc, qui s’est déroulé jeudi passé, les Bruxellois ont pris position. Littéralement : ils se sont interposés entre les forces de police et les fauteurs de troubles qui cherchaient de nouveau l’affrontement. À l’heure où nous écrivons ces lignes, nous ne savons pas si les riverains ont réussi à calmer la situation mardi soir après le match MarocEspagne, ni même si cela était nécessaire, mais ce qui s’est passé jeudi dernier nous donne de l’espoir. Les gens ont pris leurs responsabilités. Les politiciens, les responsables de la police et les gens du quartier s’étaient réunis dans les coulisses. Mais des jeunes aussi se sont mouillés. Comme Nabil, qui était venu dans le centre avec des amis d’Anderlecht et de Molenbeek pour empêcher les émeutes. Leur acte en dit long : les émeutes qui ont suivi Canada-Maroc sont la responsabilité d’un petit groupe, le fait de rappeler ce groupe à l’ordre est la responsabilité de toute la com munauté.

At the time of writing, we don’t know if the local residents managed to calm things down on Tuesday night after the Morocco-Spain match, nor do we know if it they even had to but what happened last Thursday night makes us hopeful. People took responsibility. The politicians, police chiefs and local residents who together had talked behind the scenes. But young people too stood up. Like Nabil, for example, who had come down to the centre with friends from Anderlecht and Molenbeek to prevent riots.

Their actions spoke volumes: the riots after CanadaMorocco are the responsibility of a small group, having that group called to order is the responsibility of the whole community.

“ Wat donderdag na Canada-Marokko gebeurde, stemt ons hoopvol”

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

‘Rellen, steekpartijen? Vervoort staat erbij en kijkt ernaar’

Nu Alexia Bertrand naar de Open VLD is vertrokken, ligt de weg open voor David Leisterh om zich als kandidaat-minister-president in Brussel te presenteren voor de MR in 2024. “Na twintig jaar is het tijd voor een ander beleid.”

Het ging razendsnel. Amper drie dagen na het vertrek van Alexia Bertrand uit de MR-fractie nam David Leisterh al haar plaats in als fractieleider in de commissie Algemene Zaken en Financiën, waar de begrotingsbesprekingen plaatsvinden. En hij nam ook het kantoor van Bertrand in. Dat is opmerkelijk kaal. Leisterh: “Alexia heeft alles meegenomen, ik heb snel een tapijt gekocht en wat verlichting, nu komen hier nog kunstwerken aan de muur. Ik ben een groot liefhebber van fotografie.”

Maar Leisterh kan ook niet ontkennen dat haar vertrek van Bertrand een stevige klap is voor de Brusselse MR. Die is al meer dan een jaar in campagnemodus, en dat betekent van deur tot deur gaan om het electoraat dat zijn partij in 2019 verloor aan Ecolo in het zuiden van Brussel terug te winnen, en een nieuw electoraat aan te boren van kleine zelfstandigen en handelaars in de kanaalzo

ne. “Vergeet niet dat Koekelberg, Molenbeek en Anderlecht liberale gemeenten waren. Dat is nog niet zo lang geleden. De bevolking is er misschien veranderd, ik geloof zeker dat onze liberale boodschap nog kan aanslaan.”

Het is een beetje een paradox dat veel handelaars in die wijken wellicht liberaal in gedachten zijn, maar voor de PS stemmen.

DAVID LEISTERH: Dat valt inderdaad moeilijk te begrijpen. We zien dat ook tijdens de verkiezingen. Er hangen dan overal rode affiches. Het betekent dat we onze bood schap niet voldoende hebben overgebracht. . Vandaag gaan we bijvoorbeeld naar de Brabantstraat. Elke weekend zijn we op de markten of gaan we van deur tot deur.

Nu moet u die campagne, met het vertrek van Alexia Bertrand, met een sterkhouder minder voeren. Hoe vervelend is dat minder dan twee jaar voor de verkiezingen?

LEISTERH: (Draait om de hete brij heen) Het is een goeie zaak voor België, ze zit nu in de federale regering. Ze heeft daar de talenten voor.

Is dat belangrijker dan het verlies voor de MR?

LEISTERH: In zekere zin wel. We verliezen een sleutelfiguur, maar er is een dynamiek in gang gezet, met lokale mensen die heel aanwezig zijn in de wijken.

U had het vertrek van Bertrand niet zien aankomen.

LEISTERH: Nee. En het moment waarop ik vernam dat Alexia minister zou worden, was wel bijzonder. Ik was, heel toevallig, op dat moment in vergadering met twee mensen: Sven Gatz, én Alain Vander Elst (die nu als opvolger in het parlement zit, red.). Plots rinkelden alle gsm’s. Dat is iets voor mijn memoires later (lacht).

Het gesprek. David Leisterh (MR) na het vertrek van Bertrand

door Steven Van Garsse foto’s Bart Dewaele

BIO

• Geboren in 1984

• Was eerst professioneel wielrenner

• Studeerde vertaler Engels-Nederlands

• Werkte tot 2019 op het kabinet van Didier Reynders

• Sinds 2019 Brussels parlementslid voor MR, als opvolger van Bertrand fractieleider

• OCMW-voorzitter in Watermaal-Bosvoorde

• Voorzitter MR Brussel sinds 2020

• Trekt in 2024 de MRlijst voor het Brussels Gewest

Het gesprek. David Leisterh (MR) na het vertrek van Bertrand

Achteraf gezien bleek Bertrand zich niet goed te voelen in een partij die geleid wordt door Georges-Louis Bouchez. Kan u uw voorzitter niet verwijten dat dit is misgelopen?

LEISTERH: Er waren inderdaad spanningen, maar – eerlijk – die waren grotendeels achter de rug. En wat Bouchez betreft, voor Alexia is er sowieso een mooie toekomst weggelegd, of dat nu bij Open VLD of de MR is.

Heeft ze dan nog een toekomst bij de MR?

LEISTERH: Dat moet je haar vragen. Ze zit nu in het partijbureau van Open VLD.

Hoe bent u in de politiek beland?

LEISTERH: Ik kom uit een socialistisch nest. Mijn vader nam me mee naar PS-congres sen in Wallonië. Tijdens mijn studies in Brussel begreep ik snel dat ik meer liberaal was.

Waarom?

LEISTERH: Ik heb hard moeten knokken voor mijn studies. Ik begreep twee dingen: het onderwijs in Wallonië heeft me onvoldoende klaargestoomd, maar tegelijk begreep ik dat wie hard werkt er wel degelijk kan komen. Die meritocratie is wat ik ook in het liberaal gedachtegoed terugvind.

Men zegt dat u dicht bij Bouchez staat.

LEISTERH: We zijn al vijftien jaar vrienden. Onze carrière verliep grotendeels gelijk. Ik ken hem van zijn intimistische kant. Hij kan heel scherp uit de hoek komen, maar hij is er ook voor je als het nodig is, weg van de camera’s en de politiek. Daar kan ik zelf van meespreken. Eigenlijk is hij heel toegewijd.

Hij is de laatste tijd kop van jut in de pers en bij andere politieke partijen, inclusief Défi en Open VLD. Is dat onterecht?

LEISTERH: Ach, alle MR-voorzitters zijn in het verleden ‘pispaal’ (zegt dit in het Nederlands) geweest. Ik kan alleen maar hopen dat het nu weer over de inhoud kan gaan: de arbeidsmarkt, de kernuitstap … Bouchez kan hard uithalen, maar wat doet hij? Hij luistert naar de mensen. Hij hoort de woede van kleine zelfstandigen over hun energiefactuur, over werklozen. En dat is wat hij in de politieke arena vertolkt, misschien in een stijl die niet iedereen bekoort, maar zo zit hij nu eenmaal in elkaar.

Laten we het over u hebben …

LEISTERH: Dat is vriendelijk (schaterlacht). Het gaat in bijna elk interview over GeorgesLouis of Alexia de laatste tijd.

Wat vonden uw ouders daarvan?

LEISTERH: Ik heb met mijn vader al jaren geen contact meer. Daar zit mijn keuze voor de MR deels tussen.

De Brusselse regering van Rudi Vervoort (PS) neemt de laatste horde voor de verkiezingen. Hoe vindt u dat die het ervan af heeft gebracht, los van de coronacrisis die voor elke regering moeilijk is geweest?

LEISTERH: Drie punten vallen me op: de werkgelegenheidsgraad is in Brussel nog altijd een van de laagste van Europa, de begroting is er catastrofaal op achteruitge gaan, met een explosie van de schuld en, drie, heel de klimaat- en mobiliteitsuitdaging is volledig mislukt.

Met Renolution is er toch een strategie om woningen te isoleren?

LEISTERH: Dat klopt, maar het is te weinig. We hebben zelf een heel plan waarbij de woningen massaal geïsoleerd kunnen worden. Snel, zonder administratieve overlast. Het moet simpel en goedkoop zijn.

U verwijt de regering dat ze schulden maakt, maar hier pleit u zelf voor massale investeringen. Dat is een beetje makkelijk.

LEISTERH: We houden in Brussel te weinig rekening met de privésector. Neem nu de metro, in andere steden wordt die, binnen een strikt kader, door de privésector gebouwd, die die dan ook uitbaat. Dat moet hier ook kunnen, los van de MIVB.

“Ik kom uit een socialistisch nest. Mijn vader nam me mee naar PS-congressen in Wallonië”

“Voor Alexia Bertrand is er sowieso een mooie toekomst weggelegd, of dat nu bij Open VLD of de MR is”

David Leisterh: “We verliezen met Alexia Bertrand een sleutelfiguur, maar er is een dynamiek in gang gezet, met lokale mensen die heel aanwezig zijn in de wijken.”

In Brussel heerst de stilstand. Er wordt vaak gezegd dat er wel een uitbreiding is van het aanbod, maar welke metrolijn is er bijgekomen de laatste vijf jaar, hoeveel kilometer tram is er bijgekomen? Daar moet het over gaan.

Daartegenover staat dat we een mam moetadministratie hebben gecreëerd in Brussel, met talloze agentschappen, die Brussel op kosten jaagt. Tot 2017 waren de uitgaven in Brussel gedekt door de inkom sten, maar sindsdien klopt het plaatje niet meer. We geven te veel uit, en dat komt deels door de administraties.

Tot slot moet we ook over de werkgele genheidsgraad durven te spreken. Die moet omhoog. Mechelen bewijst dat dat mogelijk is. Daar is heel diep in de wijken gewerkt. Eerste voorwaarde is veiligheid in de wijken. Dat is de basis. Daarnaast moet er een heel emanciperend ecosysteem worden gebouwd rond de school, met de crèche, jobhuizen ... En dan is er stadsrenovatie: mooi maken wat vandaag lelijk is. Met dat soort wijkplan voor de tien moeilijkste buurten in Brussel willen we in de volgende regering stappen.

U klinkt voluntaristisch. Maken de rellen na de voetbalmatchen u niet moedeloos?

LEISTERH: Wat me moedeloos maakt, is het antwoord van het beleid. De minister-presi dent heeft de coördinatie van de veiligheid in handen. Maar hebben we Rudi Vervoort gezien tijdens de rellen? Il était au balcon. Hij stond erbij en keek ernaar.

We hebben een agentschap Brussel Preventie en Veiligheid, maar wat heeft dat al verwezenlijkt? Vervoort zal antwoorden

dat de veiligheid veel verbeterd is in Brussel sinds de jaren 1990, maar we hebben toch al vier à vijf schietpartijen gehad dit jaar, steekpartijen met messen, er is de drugsover last. Ik wil niet in een law-and-orderdiscours vervallen, maar hoe kan je een socio-econo misch beleid voeren als de veiligheid in de wijken niet meer gegarandeerd is?

Even terug naar de verstandhouding tussen MR en Open VLD. U heeft een tijd geleden een Open MR-lijst voorgesteld in Jette, met Sven Gatz van Open VLD als lijsttrekker. Dat is een primeur. Houdt die afspraak stand?

LEISTERH: Zeker. Sven is een sterke persoonlijkheid met wie ik goed kan opschieten. We hebben nog twee ministers: Valérie Glatigny (in de Franse Gemeenschapsregering, red.) in Oudergem en Hadja Lahbib (in de federale regering, red.) in Schaarbeek. Ze zullen zeker een rol spelen in de verkiezingen.

Het is moeilijk te geloven dat het allemaal koek en ei is tussen MR en Open VLD.

LEISTERH: Er zijn spanningen, mais on assume ça. Eén zaak overstijgt dit alles: de weten schap dat we als wij – MR en Open VLD –niet samen aan hetzelfde zeel trekken in 2024 onmogelijk het beleid hier kunnen doen kantelen. Dat is nochtans hard nodig.

Zal Bertrand op de MR-Kamerlijst staan?

LEISTERH: Dat maakt deel uit van de discussies die we zullen starten. Met als eerste vraag of we voor de federale verkiezingen een MR/Open VLD-lijst maken. Niets is beslist, maar zo’n gemeenschappelijke lijst voor de Kamer in Brussel is minder evident dan het lijkt, ook al deed Ecolo-Groen het ons voor

« APRÈS 20 ANS, IL EST TEMPS DE CHANGER DE POLITIQUE »

FR Avec le départ d’Alexia Bertrand du Groupe MR au Parlement bruxellois, la voie s’ouvre à David Leisterh pour candidater en tant que Premier ministre de la Région bruxelloise en 2024.

Le MR a le vent en poupe dans les sondages. Le Président Georges-Louis Bouchez, ami de Leisterh, est partout. Après les élections, Leisterh veut pro poser un plan pour restaurer la sécurité, l’emploi et l’apparence des dix quartiers les plus difficiles. Il plaide pour la privatisation des transports publics et des investissements massifs dans l’isolation. Enfin, le secteur public est trop important à Bruxelles. Cela met en péril sa viabilité financière.

“AFTER TWENTY YEARS, IT’S TIME FOR A DIFFERENT POLICY”

EN With Alexia Bertrand having left the MR group in the Brussels parliament, there is no longer anything stopping David Leisterh from being a candi date for prime minister of the Brussels region in 2024. MR has the wind in its sails in the polls. GeorgesLouis Bouchez, chair of MR and friend of Leisterh, can be seen everywhere. After the elections, Leisterh wants to come up with a neighbourhood plan to restore safety, employment and the look of the ten most difficult neighbourhoods. He advocates privati sation of public transport and massive investment in insulation. He also thinks that the Brussels govern ment is too big.

In beeld. Saskia Vanderstichele

Suikerpret

Jawel, het is opnieuw december. Tijd dus voor Winterpret, de jaarlijkse hoogmis van onder meer glühwein, oliebollen en suikerspin. Winter wonders, zoals de kerstmarkt in het Engels heet, mag zich dit jaar zelfs de beste kerstmarkt ter wereld noemen. Dat oordeelt toch de redactie van reiswebsite Big 7 Travel, die de Berlijnse Weihnachtsmarkt op de Gendarmenmarkt op twee plaatste.

Het is misschien de reden waarom onze correspondenten op de markt er bijzonder veel Engels hoorden. Onze fotografe, aan wiens arendsoog niets ontsnapt, wil u bij deze ook waarschuwen: ook de pickpockets zijn dit jaar erg goed vertegenwoordigd. KH

Brusselaar (M/V/X) van de week.

Christian De Coninck

Christian De Coninck is wellicht een van de bekendste Brusselse politieagenten, en volgens collega’s en vrienden ook een heel goede. “Hij is heel plichtsbewust,” zegt Jacqueline De Vroede, die tot haar pensioen secretaresse van verschillende korpschefs is geweest. “Christian is iemand op wie je kan rekenen, zowel professioneel als privé. Je kon altijd bij hem terecht met problemen.”

De Coninck groeide op in Koekelberg, waar zijn ouders een bakkerij hadden. Al van kinds af aan was hij geboeid door de politie. Die interesse is altijd gebleven, dat verklaart mee zijn keuze om criminologie te studeren. In 1982 begon hij op 22-jarige leeftijd bij de gemeentelijke politie van Brus sel. Vier jaar later werd hij gepromoveerd tot adjunct-politiecommissaris. Daarna had hij verschillende functies, tot hij in 2000 woordvoerder werd.

Hij schreef zijn eerste roman in 2005, toen hij een tijd in het ziekenhuis lag. Twee jaar later werd zijn debuut De Praagse Connectie uitgegeven bij uitgeverij Houtekiet, die ondertussen deel uitmaakt van de Nederlandse VBK Uitgeversgroep.

Enkele jaren later kwam huidig woord voerder Ilse Van de keere het communicatieteam versterken. “Dat was een verademing, zo kon ik ook af en toe rust nemen,” zegt De Coninck. Van de keere noemt De Coninck een geboren agent. “Als Christian met een grote zaak bezig was, wou hij die ontleden tot in de puntjes. Hij zou er alles aan doen opdat de zaak opgelost zou raken.”

Aanslagen in Brussel

De Coninck behandelde in zijn veertigjarige carrière veel ernstige zaken. “Dat is niet te

onderschatten. Zeker als er slachtoffers zijn, kunnen die zaken in je kleren blijven zitten. Het gaat immers ook altijd over de familie van iemand,” zegt Van de keere.

De Coninck maakte onder meer het Heizeldrama mee, en ook veel moordzaken, maar de aanslagen in Brussel luidden het einde van zijn carrière in. Op 22 maart 2016 was hij van dienst en werd hij als persverant woordelijke naar het metrostation Maalbeek gestuurd. “Dat was een oorlogsgebied. Niemand zou mogen zien wat ik die dag heb gezien, geroken of gehoord. De geur van verbrand vlees en gestold bloed. Het was verschrikkelijk,” zegt hij daarover.

Het duurde een tijd voor hij hulp zocht, maar onder druk van collega’s deed hij toch die stap. “Ik wist dat er iets schortte, maar ik kon er de vinger niet op leggen. Het was Ilse die zei: ‘Ofwel maak je een afspraak bij de

In het nieuws omdat Zaterdag stelde oud-politie commissaris Christian De Coninck zijn nieuwste boek Flikstories voor, een verzameling van zijn ervaringen

Over welk dossier gaat het?

Christian De Coninck begon te schrijven in 2005. Hij stopte bij de politie na de aanslagen van 22 maart 2022, hij leed aan het posttraumatisch stresssyn droom

Christian De Coninck (62) levert met Flikstories zijn zoveelste boek af. Geen nieuwe misdaadroman, wel een verzameling van ervaringen uit zijn politiejaren. “Christian is een warme man met een groot gevoel voor humor.”

door Charlotte Deprez

© BART DEWAELE

dokter, ofwel maak ik er een voor jou.’”

In 2017 kreeg hij de diagnose van posttraumatisch stresssyndroom (PTSS), waarna hij vroegtijdig met pensioen ging. Nog steeds heeft hij last van flashbacks. “Als je werkt bij de politie denk je dat je er maar moet tegen kunnen, omdat het je werk is. Je wil altijd verder doen, maar op een bepaald moment moet je vaststellen dat het niet meer gaat,” reageert Van de keere.

De Coninck ging vaak langs bij Dirk Vannetelbosch, pastoor van de Sint-Pieters kerk van Jette. Vannetelbosch, bij de Brusselse politie gekend als ‘padre’, is voor veel agenten een vertrouwenspersoon. “Christian zou nooit iets dramatiseren en hij had alles altijd onder controle, maar iedereen heeft grenzen. Soms kom je op een punt dat het gewoon te veel is,” zegt Vannetelbosch.

Maandag is het terreurproces over de aanslagen van 22 maart 2016 begonnen. De Coninck stelt zich burgerlijke partij als slachtoffer, maar veel zal het voor hem niet veranderen. “Ik kan de pagina niet omslaan. Het is niet omdat de daders veroordeeld zijn dat alles voor mij opgelost is.” Ook woont hij het proces niet zelf in de rechtbank bij, wel probeert hij het thuis via internetradio te volgen.

Schrijven als verwerkingsproces

Nadat hij was gestopt als agent, bleef hij schrijven. Ondertussen zit hij al aan zijn 22ste boek. Zijn meest recente, Flikstories, dat zaterdag werd voorgesteld, is een verzameling van de ervaringen die De Coninck het meest zijn bijgebleven, positieve en negatieve, grappige en droevige. Het gaat over de gruwelijke beelden waar agenten mee geconfronteerd worden, maar ook over de grapjes die collega’s onderling maken.

“We zijn heel tevreden met het boek,” zegt Vé Bobelyn, directeur van VBK België. “Behalve een goede schrijver is hij ook een fijn iemand om mee samen te werken. Christian is een warm persoon met enorme emotionele skills.” Hoewel zijn boeken over misdaad en moord gaan, heeft hij een groot gevoel voor humor, zegt Bobelyn. “Ik heb al vaak de slappe lach gehad door hem. Het verbaast me soms dat iemand die zulke gruwelijke verhalen kan neerpennen, tegelijk zo hartelijk en zo grappig kan zijn.”

Flikstories is niet het laatste boek van De Coninck. Hij wil zich volledig wijden van politieromans schrijven. “Het helpt me om alles te verwerken. Als ik schrijf, kruip ik echt in het verhaal en ben ik even weg.”

Kort gesprek. Geert Dehaes

‘Dit is geen boek om te vermageren’

De vzw Brusseleir! sloot deze week het culinair stadsproject Brussel Boef! af met een kookboek. Daarin veel recepten, maar ook verhalen over Brusselse koks en de Brusselse keuken. “Ik hoop dat deze keuken blijft bestaan,” zegt directeur Geert Dehaes.

Wat voegt dit kookboek, behalve dat het deels in Brussels dialect geschreven is, toe aan de bestaande boeken? We presenteren dit boek als een kook boek, maar voor ons is het in de eerste plaats een project waarbij we een me lange van Brusseleirs verenigen rond het thema Boef, de Brusselse keuken: van leerling-koks, mensen met buiten landse roots en hobbykoks tot professi onele koks en sterrenchefs. Brusseleirs van binnen en van buiten Brussel die een hart hebben zowel voor het taalerf goed als voor het culinaire erfgoed.

Ergens in het boek noemt kok Albert Verdeyen de Brusselse keuken met zijn bloempansj en stoemp een ‘cuisine des pauvres’. Klopt, ook mosselen, boestring (bokha ring) en escargots waren destijds ge rechten voor de arme mensen. Maar dat is wel veranderd. Vandaag zijn het duurdere culinaire producten.

Wat is een typisch ingrediënt van de Brusselse keuken?

In de gerechten wordt vaak geuze of kriek verwerkt. Het lijkt een natuurlijke reflex om bier te betrekken bij het klaar maken van Brusselse gerechten. Ook boter is belangrijk. Dit is geen kookboek om te vermageren.

Bepaalde streekproducten zijn steeds moeilijker te vinden, ettekeis bijvoor beeld of orgaanvlees voor choesels. Zal de traditie blijven bestaan?

Dat zal van de sector afhangen. In een aantal restaurants staan de streekpro ducten nog op het menu, vaak in nieuwe combinaties. Sommige koks gaan er heel creatief mee om. Ze serveren niet zoals vroeger louter een stuk bloempansj of kip met frieten, maar doen er hun ei gen ding mee. Zo eet je in restaurant Les Brigittines de Zennepot: bloempansj, droge worst, wulken, kool, gegaard in geuze. Dat zijn verschillende Brusselse producten verenigd in een nieuwe plat In de toekomst zal er nog meer vermen ging zijn met andere invloeden, maar ik hoop dat deze gerechten een plek op de Brusselse menukaarten behouden en dat de restaurants aandacht blijven heb ben voor het Brusselse culinaire erfgoed. Hierbij een warme oproep aan alle koks: vergeet de bloempansj niet, vergeet ook de ingewanden, de escargots en de bok haring niet. Laat de mensen ervan proe ven en genieten. HUB

“Mosselen en escargots waren destijds gerechten voor de armen”

© MARC BAERT

‘We wilden een brug slaan tussen het bestuur en de jongeren’

Opvallend beeld na de wedstrijd Marokko-Canada van vorige week donderdag: buurtbewoners en handelaars vormden een mensenketting op de Lemonnierlaan, tussen de politie en relschoppers. Nieuwe rellen zoals die na de match MarokkoBelgië werden zo voorkomen. Waar kwam dat idee vandaan? door Arthur Bagage en Jasmijn Post

Reconstructie. Hoe een mensenketting nieuwe rellen voorkwam

©

Reconstructie. Hoe een mensenketting nieuwe rellen voorkwam

Marokko stootte vorige week donderdag door naar de achtste finales van het WK voetbal in Qatar, na een overwinning tegen Canada. Zo werd het toch nog feest in Brussel, ondanks de exit van de Rode Duivels, die op hetzelfde moment tegen Kroatië speelden en na een scoreloos gelijkspel werden uitgeschakeld.

Na de vorige wedstrijd van Marokko, een tiental dagen geleden tegen België – Marok ko won met 2-0 – was de feestvreugde nog omgeslagen in het tegenovergestelde: in een grimmige sfeer, met vernielingen en confrontaties met de politie. Op de Anspachlaan werd een auto van deelbedrijf Poppy in brand gestoken, ook deelsteps

werden in verschillende vuurtjes gegooid. Journalisten die verslag uitbrachten van de rellen, werden aangevallen. Zij dienden ondertussen een klacht in.

“Dat niet nog eens,” dachten handelaars uit de buurt rond de Lemonnierwijk. Een dag voor Marokko-Canada, vorige week woensdag dus, zaten ze op initiatief van burgemeester Philippe Close (PS) samen met stadsbestuur en politie. “Ketjes die als crapuul keet komen schoppen, dat is niet het beeld dat de Belgo-Marokkaanse gemeen schap wil geven,” vertelt Close. “Ik heb ook gevoeld dat er een heel groot gevoel van verantwoordelijkheid was binnen de gemeenschap.”

Een écht feest

Tijdens de vergadering namen de deelnemers de aanpak na de match tegen België kritisch onder de loep. “Het probleem was: chacun restait dans son coin,” legt Ridoine Daali, uitbater van Délices Coffee uit. “De politie en het stadsbestuur aan de ene kant, en de vaak Marokkaans-Belgische buurtbewoners en handelaars aan de andere zijde. Met de vaders, de handelaars en de grote broers uit de wijk hebben we vervolgens afgesproken om een brug te slaan tussen het bestuur en de jongeren, zodat we donderdag een écht feest konden bouwen.”

Of dat helemaal lukte? Op het randje. Aan Lemonnier hield een grote groep donderdag een bus tegen. Waarna, onder luid gejuich, iemand op het voertuig klom. Toen de bus vertrok, viel die persoon en kwam op de grond terecht. Ook in de gemeenten Schaarbeek, Molenbeek en Anderlecht moest de politie lokaal ingrijpen.

Maar de belangrijkste focus voor de politie lag donderdag op het afschermen van de zone rond de Beurs, deels ter bescher ming van de kerstmarkt. Daarom stonden politieauto’s verdekt opgesteld in de zijstraten van de Anspachlaan, en van het metrostation Lemonnier tot aan de Beurs. Niet toevallig daar waar het ook zondag misging.

Ketting van mensen

Toch bleef de Lemonnierwijk tijdens de wedstrijd donderdag relatief kalm. Dat was iets minder het geval op het Anneessens plein, waar na afloop de sfeer grimmiger werd. In het zwart geklede mannen met capuchon en bivakmuts gooiden bommetjes

Café-uitbater Ridouine Daali: “Met de vaders en de grotere broers uit de buurt vormden we een mensenketting. De jongeren accepteerden dat.”

© MARC

BAERT

© MARC

BAERT

in de richting van de politie. De agenten vormden daarop een rij over de breedte van de Lemonnierlaan, en bewogen zo in de richting van de Zuidlaan om de mensen weg te houden bij de Beurs.

Gekleed in vol ornaat en begeleid door een waterkanon en honden, zijn de orde diensten een indrukwekkende verschijning. Maar de jongeren gingen niet meteen achteruit.

En dan gebeurde er iets speciaals.

Op het moment dat het leek te escaleren, stopte de politie en zette de linie een stap achteruit in plaats van vooruit. Ze maakten plaats, zo bleek, voor een groep mannen die hand in hand een ketting vormden.

Ze droegen de Marokkaanse vlag rond hun schouders en riepen in het Frans en in het Arabisch in de richting van de relschop pers. Dat leek de spanning te breken. De jongeren gingen effectief achteruit en de mensenketting breidde zich uit van het Zuidpaleis tot aan de kleine Ring. De politie verrichtte daarna weliswaar verschillende arrestaties, maar de schade valt niet te

vergelijken met die van zondag 27 november na de match tegen de Belgen.

Weg met de bivakmuts

De vergadering vooraf mag er dan op initiatief van de burgermeester gekomen zijn, het waren wel degelijk de handelaars en buurtbewoners die besloten om zelf fysiek tussenbeide te komen. Dat ze dat via een

mensenketting zouden doen, was een ingeving van het moment zelf.

En daar bleef het niet bij. “We hebben gemaskerde jongeren gevraagd om hun gezicht te tonen, zodat ze tenminste herkenbaar zouden zijn op video’s,” vertelt Nour Eddine Layachi, voorzitter van de lokale handelaarsvereniging. “Wie iets bijhad om te slaan, werd er ook op aange sproken. Samen met de mensenketting

Het politiecordon schoof achteruit en maakte plaats voor een groep wijkbewoners die met de heethoofden in gesprek ging.

“We zijn op zoek gegaan naar oplossingen, samen met mensen die van hun wijk en van de stad houden”

Ridouine Daali Uitbater Délice Coffee

© GERT JOCHEMS

Reconstructie. Hoe een mensenketting nieuwe rellen voorkwam

hebben we de relschoppers zo kunnen isoleren.”

Buurtbewoners Nabil is maar wat trots dat hij erbij was. “We hebben ervoor gezorgd dat er geen problemen waren en dat iedereen kon komen feesten. Ja, er moest preventief een politiekorps ter plekke zijn na de rellen van de vorige wedstrijd. Maar alles gebeurde in een goede sfeer.”

“Iedereen wist vooraf wat er zou gebeuren: iedereen had zijn instructies gekregen, en voerde die feilloos uit,” zegt buurtbewoner Mustapha Chanuf die in

opgelucht. Zijn zone grenst aan Lemonnier en was dus ook betrokken bij de voorberei dingen. De Landsheer kent de techniek van de mensenkettingen door betogingen van de vakbond.

Zo samenwerken met een gemeenschap is volgens hem heel efficiënt: “Het is de enige manier om rellen te stoppen,” zegt De Landsheer. Bovendien: die tussenpersonen helpen om een draagvlak te creëren voor de acties van de politie. “Anders schakelen we over naar een systeem van volledig repressie ve actie, en dat wil niemand.”

Jeugdwerkers inschakelen

Ook sociaal ondernemer Hassan Al Hilou was aanwezig aan Lemonnier en zag het hoe de mensenketting zijn doel niet miste. Toch kan hij zich maar gedeeltelijk vinden in de techniek van de mensenketting. “Moeten vaders, oudere broers en buurtbewoners hun vrije tijd hieraan besteden?” vraagt hij zich af.

Al Hilou denkt daarom een stap verder. “Er zou een eenheid van commando kunnen komen bij het jeugdwerk. Een gezamenlijke samenwerking door het jaar heen, zodat het jeugdwerk zich kan organiseren om samen te werken. Dat soort kader ontbreekt nu.”

Op cruciale momenten, zoals oudejaars dag, zouden jeugdwerkers dan ingeschakeld kunnen worden. “Dat gebeurt nu ook al, maar niet op structurele basis,” zegt Al Hilou. “Je zou de helft van de jeugdwerkers kunnen inschakelen op zo’n moment en natuurlijk ook extra betalen. Zo kan het jeugdwerk op die momenten lonen. Anderzijds kan de samenwerking met de ordediensten nog beter.” Er was donderdag avond volgens hem geen directe contactpersoon bij de politie.

Maandag zaten de handelaars wel opnieuw samen met de burgemeester en de politie. Dit keer om de wedstrijd van Marokko tegen Spanje voor te bereiden van dinsdag. Die was bij het ter perse gaan nog niet gespeeld. De bewoners uit de Lemonnierwijk zijn alvast van plan om opnieuw de straat op te trekken. Mustapha Chanuf is er zeker opnieuw bij. “Ik hoop dat Marokko wint. En dan willen we een fijn feest zonder vernielingen.”

regelmatig contact staat met zowel bewo ners als lokale bestuurders.

“We zijn op zoek gegaan naar oplossin gen, samen met de vaders en broers uit de wijk, mensen die van hun wijk en van de stad houden,” vertelt ook Ridouine Daali van Délice Coffee op de Stalingradlaan. “Dat heeft gewerkt. Het werd een echt feest, dat werd ook tijd. Het zou trouwens fout zijn om het succes van donderdagavond helemaal op ons conto te schrijven. Het lukte ook omdat de jongeren begrip toonden en die mensen ketting hebben geaccepteerd. Ze hebben zich uiteindelijk wat geamuseerd met Bengaals vuurwerk, maar daar bleef het zowat bij.”

Bekende techniek

Ook de korpschef van de politiezone Zuid, Jurgen De Landsheer, reageert een dag later

COMMENT UNE CHAÎNE HUMAINE A PU ÉVITER DES ÉMEUTES

FR Image surprenante après le match entre le Maroc et le Canada jeudi : des riverains et des commer çants ont formé une chaîne humaine sur le boulevard Lemonnier entre la police et les émeutiers, afin d’éviter des incidents comme après la rencontre entre le Maroc et la Belgique. L’initiative était le fruit d’une réunion entre la Ville, la police, les riverains et les commerçants, à l’initiative du bourgmestre Philippe Close. Lors des précédents débordements, les services de l’ordre et les riverains étaient chacun restés dans leur coin pendant la potentielle préparation des émeutes. Il a donc fallu s’y prendre différemment, et la communauté locale a décidé de faire le pont entre l’administration et les jeunes, dont certains auraient pu potentiellement com mettre des actes de vandalisme.

HOW A CHAIN OF PEOPLE PREVENTED RIOTS

EN Striking scenes after Thursday’s MoroccoCanada match with local residents and traders forming a chain of people on Boulevard Lemonnier between the police and rioters, thus preventing a repetition of the riots after the Morocco-Belgium match. The remarkable initiative came after a mee ting with city council, police, local residents and tra ders on the initiative of mayor Philippe Close. The participants noted that one of the reasons things had gone wrong was that the enforcement services and local residents all had kept to their corner during pre parations for possible riots. Things had to change and so the local community decided to build a bridge between the administration and the young people, some of whom might potentially cause destruction.

“Iedereen had zijn instructies gekregen, en iedereen voerde die feilloos uit”

Mustapha Chanuf Buurtbewoner

“Er zou een eenheid van commando kunnen komen bij het jeugdwerk”

Hassan Al Hilou Sociaal ondernemer

Smerig Brussel

Clean.brussels moet de hoofdstad weer doen schitteren. Maar net als bij de schoonmaak is het resultaat sterk afhankelijk van de uitvoering.

beeld is het georganiseerde stort aan de Sint-Hubertusgalerijen. “Emblematisch voor Brussel,” schreef Mathias Vanden Borre (N-VA) op Twitter. “Prachtige gebouwen, verborgen achter een hoop afval.”

Bram Van Renterghem

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

Nieuwjaar lonkt, dus de kans is groot dat vuilnismannen de ko mende weken bij u langskomen voor een collecte. Die traditie is even vreemd als ongepast: Brus sel ligt er immers erg smerig bij. Alsof een ober na het diner expli ciet om een fooi komt vragen, terwijl de helft van het eten niet is doorgekomen.

Dat Brussel zo vuil is, is natuur lijk niet de schuld van de vuilnismannen zelf. Zeker, ze gaan soms erg haastig te werk, en ‘vergeten’ al eens een hoek van het plein. Maar in essentie is dit een bestuurlijk probleem. Andere steden zoals Amsterdam, Rotterdam, Boedapest, Londen, Glasgow, Parijs, Rijsel, Berlijn, Barcelona, Madrid, Lissabon, Rome, Istanbul en vele andere, slagen er wél in om de straten proper te houden. En ook al gaan bijvoorbeeld Londen en Parijs er qua netheid op achteruit, toch is de toestand er nog lang niet zoals in Brussel, bij mijn weten de vuil ste stad van Europa.

Dan mogen politici nog zulke mooie praatjes hebben over de hoofdstad van Europa, met haar innovatieve start-ups, vooruit strevende kunstenaars en hippe adresjes: als inwoner leef je – ze ker in de dichtbevolkte centrum wijken – tussen het afval. Dat doet iets met je geest, en zeker met je stadstrots. Een goed voor

Het goede nieuws is dat ook po litici van de meerderheid het er eindelijk mee gehad hebben. Zo stelde de minister van Openbare Netheid Alain Maron (Ecolo) vo rige week clean.brussels voor: een strategie met 65 maatrege len. Zo komen er netheidsmana gers die iconische plekken zoals het Flageyplein onder hun hoede nemen en ervoor zorgen dat er geen vuil blijft liggen, of het nu om een gewestelijk of gemeente lijk hoekje van het plein gaat. Daarnaast wil Maron het aanbod aan (mobiele) recyclageparken verhogen om sluikstorten tegen te gaan. Het aantal ondergrond se glasbollen neemt ook toe en Net Brussel zal klachten over netheid sneller behandelen. Verontrustender is dat het aan tal ophalingen van restafval om laag gaat, van twee keer naar één keer per week. Maron verwijst graag naar Vlaanderen, waar dat de regel is, maar met wat moet je vergelijken? In Parijs komt men – afhankelijk van het type afval –drie keer per week tot elke dag langs, net als in Istanbul. In veel andere steden kunnen inwoners zelfs eender wanneer met hun afval terecht in ondergrondse containers – iets wat doorgaans goed werkt.

Maar daar heeft Maron begin november een kruis over ge maakt. “Er zouden 3.000 tot 4.000 sorteerplaatsen gecreëerd moeten worden en 10.000 tot 15.000 parkeerplaatsen moeten

verdwijnen,” klonk het. Wat in andere steden in enkele jaren uitgerold werd, kan dus weer niet in Brussel. Een redene ring waar we stilaan aan gewoon zijn, maar die daarom niet min der wraakroepend is. Het is afwachten wat de nieuwe op haalkalender geeft, maar zoals mijn schoonbroer opmerkte, na achtereenvolgens in Madrid, Londen en Brussel te hebben ge woond: “Het wordt de Brusselaar verdorie niet makkelijk ge maakt.”

Tegelijkertijd mogen we best wat strenger zijn voor die Brusselaar. Veel te veel mensen zetten hun zakken op de verkeerde dag bui ten of doen aan sluikstorten – net omdat het gedoogd wordt. Re pressie is dus nodig.

Dat aspect zit gelukkig ook ver vat in het plan van Maron. Zo zullen de 48 camera’s van Safe. Brussels gebruikt worden om sluikstorters te betrappen. Nu zijn er maar zes. Ook zullen ge meenten en Gewest samenwer ken om campagnes op te zetten en boetes onmiddellijk te innen. Dat klinkt als een goed plan. Alleen blijft dit een lege doos zo lang het zwaartepunt bij de ge meenten ligt. Uit angst voor de kiezer, durven die niet fors te be boeten. Dat is natuurlijk de we reld op z’n kop. Niet de politicus moet bang zijn, maar de vervui ler.

De belangrijkste maatregel ont breekt dan ook in het plan. Met name de bevoegdheid Netheid integraal naar het Gewest over hevelen. Dan vallen alle straten, parken en pleinen onder dezelfde overheid, die bijgevolg daad krachtig kan optreden.

Stel je voor

“Wat in andere steden lukt, kan weer niet in Brussel”

Een foto op Twitter van student Simone Palladino toont het georganiseerde stort voor de Sint-Hubertusgalerijen. © SIMONE

Big City.

Waarom werd het Zuidpaleis gebouwd?

Luana Difficile zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Filip uit Vorst. Volg ook de Instagrampagina voor Luana’s Big City verhaal op donderdag.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Beestig Brussel.

In 1837 besloot het toenmalige stadsbestuur onder leiding van burgemeester Jules Anspach om de stinkende Zenne te overkap pen. Gekanaliseerd in twee ko kers, verdween de rivier onher roepelijk onder de grond. De ruimte die zo ontstond, bood plaats aan brede lanen. Lucht en licht moesten die brengen, naar het voorbeeld van baron Hauss mann en Parijs, maar ze moesten ook de binnenstad aantrekkelij ker maken, opdat handelaars niet zouden wegtrekken naar de commercieel aantrekkelijke sta tionsbuurten buiten de binnen stad.

Om die centrale lanen leven in te blazen en opnieuw een kapitaal krachtig publiek naar het cen trum te lokken, waren grote pro

jecten nodig. De beurs is daar het meest prestigieuze voorbeeld van, maar her en der verschenen ook markthallen, zoals de Cen trale Hallen en de Sint-Goriks hallen.

Dat idee paste ook volledig in de tijdsgeest. Tot ver in de negen tiende eeuw kwamen boeren naar de stad om er hun waar langs de kant van de weg te ver kopen. Maar omdat het centrum steeds meer verstedelijkte, werd die handel op den duur samen gebracht in grote overdekte markten, de eerste warenhuizen. Ook het Zuidpaleis was zo’n markthal, gebouwd door de Compagnie générale des Mar chés. Over een lengte van 175 meter moest het ontwerp van ar chitect Wynand Janssens impo neren door een prestigieuze faça de en twee met glas en staal overkapte binnenpleinen. Het is bijna één hectare groot. Naar het voorbeeld van de Parij se Marché du Temple, kwam er in het noordelijke gedeelte een marché bazar, omringd door een

tweede reeks winkels, 88 in to taal. Ook aan de buitenkant kwa men winkeltjes, die er tot op van daag nog zijn.

Het zou geen Brussels paleis ge weest zijn als er ook niet ver schillende cafés in te vinden wa ren. Nog voor het paleis af was, organiseerde burgemeester Anspach er al een banket met tweeduizend kreeften en Bor deauxwijn voor zes frank.

Het smallere zuidelijke gedeelte was er voor veilingen en tentoon

De Indische meelmot: veelvraat in je voorraadkast

Vloeken, zuchten, huilen. De Indische meelmot maakt heel wat emoties los bij collega’s op de redactie. Portret van de hooligan onder de motten.

Het was begonnen bij zijn vogel zaad, maar vervolgens was de meelmot doodleuk naar de rest van de voorraadkamer uitge zwermd. Meel, rijst en zelfs cho

colade in plastic verpakking, het moest er allemaal aan geloven.

Toen een collega onlangs vertel de over zijn meelmotten, wisten we meteen: we hebben een beest

van de week. Een tweede collega nam zelfs het woord traumatise rend in de mond.

Als we het over ‘de meelmot’ hebben, bedoelen we in de regel de Indische meelmot, een soort die uit Azië komt en in België bij na uitsluitend binnenshuis wordt aangetroffen, vaak in voedsel voorraden.

“Als we buiten lichtvallen opzet ten, vinden we honderden mot tensoorten, maar de meelmot is daar eigenlijk nooit bij,” vertelt Wim Veraghtert van Natuur punt. “Wellicht overleeft de mot

Geprangd tussen de Lemonnierlaan en de Stalingradlaan, pronkt het Zuidpaleis al sinds 1880 aan het einde van de centrale lanen.

De Indische meelmot: geen beestje om te koesteren.

© SHUTTERSTOCK

stellingen, maar het werd al snel – in 1885 – de thuishaven van de Ecole Industrielle

Toch bleek het Zuidpaleis als markthal geen lang leven be schoren. In 1907 kocht het stadsbestuur het volledige ge bouw op om er vanaf de jaren 1920 zijn administraties in on der te brengen. De handelaars verhuisden naar de Magdalena zaal verderop in het centrum, maar men bleef er wel tentoon stellingen organiseren. Over

honden bijvoorbeeld, in de jaren 1930. Vanaf de jaren 1950 speelde men er zelfs basket. Een halve eeuw zouden de stads diensten er blijven, waarna het noordelijke deel van het Zuidpa leis in de jaren 1980 een sport complex werd. Met tweevoudig bekerwinnaar Maccabi Brussel werd hier Brusselse basketbalge schiedenis geschreven. Tot op vandaag wordt hier gesport en biedt het paleis onderdak aan verschillende scholen. MW

| MEER BRUZZ

niet buiten in ons klimaat. Al is een grootstad als Brussel wel een gunstigere omgeving. Motten moeten er niet ver vliegen om voorraden te vinden. In zo’n stad wordt veel eetbaars verhandeld.” De meelmot komt meestal met dat voedsel in onze woning. Wat kan je eraan doen? “Wie ge infecteerd voedsel heeft, zet dat best enkele dagen in de diep vries, dat overleven die motten niet,” zegt Veraghtert. “De omge ving van die etenswaren poets je best goed met wat azijn. Om de verspreiding van meelmotten te

voorkomen, helpt een glazen of hardplastic verpakking. Zachte plastic zakjes verteert de soort gewoon.” De expert wil ons nog één ding op het hart drukken. “Er zijn honderden prachtige mot tensoorten waar niemand last van heeft. Het is een beetje zoals met voetbalhooligans: enkelin gen verpesten het voor iedereen. Laten we de motten niet over één kam scheren.” KH

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Radio

Dé muzikale verrassing van 2022 was de samenwerking tussen ZG en STUFF-drummer Lander. Ga op 13/12 gratis naar hun concert in de AB.

Luister op vrijdag 9 december naar Robbe tussen 7u en 10u op BRUZZ radio

Meer info op BRUZZKet.be/KLIK

Donderdag vanaf 18.30u

BRUZZ Ket

De tien nieuwe klassen die reporter worden voor BRUZZ Ket zijn bekend. Een schooljaar lang laten ze hun stem over de actualiteit horen.

A La Carte

Riet Ory van Femma schreef met ‘Het is hier geen hotel’ een boek met doeen denkpistes om je huisgenoten aan stofzuiger, blik en fornuis te krijgen.

Het Zuidpaleis in 1933, toen het stadsbestuur er zijn administratie al had in ondergebracht.

‘Werkgevers hebben nog te veel vooroordelen’

Terwijl de werkzaamheidsgraad in ons land omhoog moet en politici de mond vol hebben van inclusie, blijven veel werkzoekenden met een beperking in de kou staan. “Werkgevers moeten ongewoon talent kansen durven te geven.”

door Bettina Hubo foto’s Saskia Vanderstichele

Maxence Parent is 26, slechthorend en al een jaar of zes op zoek naar een ‘gewone’, betaalde job. Na het middelbaar onderwijs – hij studeerde kantoor – vond hij een tijdelijke baan als archiefmedewerker bij het OCMW van Ternat, waar hij woont bij zijn ouders. Maar na een jaar kwam er geen verlenging en moest hij opnieuw op zoek.

Hij deed een stage in twee restaurants, de horeca leek hem immers ook wel wat. “Maar shiften draaien in een lawaaierige zaal bleek door mijn gehoorproblematiek heel lastig. Ook de hoge druk, de dril en de snelheid van het werk lagen mij niet,” zo vertelt hij.

Vervolgens kreeg hij de kans om stage te lopen in de bibliotheek van Sint-Gillis. “Het beste wat mij overkomen is,” zegt Parent, zelf een fervent lezer. “Klasseren, ingelever de boeken inscannen, achter de balie zitten, ik deed het allemaal heel graag.” Ook het zaterdagwerk vond hij leuk. Het was dan ook

een zware domper toen hij hoorde dat hij na de stage niet kon blijven.

Een tijd later kreeg hij een opleidingscon tract als archiefmedewerker bij de Vlaamse gemeenschap, weer in Brussel. Hij hield van het werk en de werkplek, vlak bij het Centraal Station, en kon het goed vinden met zijn collega’s. Maar na zes maanden hield het op.

Intussen zit hij alweer een klein jaar thuis, op een testfase van twee dagen in de beenhouwerij van een grote supermarkt na. “Daar ben ik zelf gestopt. Ik moest er in hoog tempo kant-en-klare maaltijden opscheppen, ik voelde me echt een Duracellkonijntje.”

Hij blijft hopen op een baan in een archief of bibliotheek en heeft zowat alle bibs in Brussel en omgeving aangeschreven. Onlangs kwam hij als tweede uit de sollicitatieronde. “Weer net niet.”

Wekelijks stuurt hij meerdere sollicitaties de deur uit en het frustreert hem dat hij vaak

geen antwoord krijgt of dat men rond de pot draait. “Het is dus niet altijd duidelijk of de afwijzing met mijn gehoorprobleem te maken heeft. Ik vermeld het wel op mijn cv.”

Parent, die een werkloosheidsuitkering van 400 euro per maand krijgt, maakt zich zorgen over zijn toekomst. “Die ziet er niet echt rooskleurig uit. Ik wil op een dag toch op eigen benen kunnen staan.”

Koudwatervrees

Maxence Parent is geen alleenstaand geval. De arbeidsparticipatie van mensen met een lichte of ernstige beperking is laag in ons land. Volgens cijfers van het Steunpunt Werk werkt slechts 42 procent van die groep en in Brussel, waar de werkzaamheidsgraad in het algemeen lager ligt, amper 29 procent. Van de totale Belgische bevolking is 65 procent aan de slag, een groot verschil dus.

Sommige mensen hebben zo’n ernstige beperking dat werken niet mogelijk is, zij

Arbeidsmarkt. Mensen met een beperking vinden moeilijk werk

Maxence

Parent is slechthorend en zoekt al even een vaste job. Een baan in een bibliotheek zou hij geweldig vinden.

Arbeidsmarkt. Mensen met een beperking vinden moeilijk werk

krijgen een inkomensvervangende uitkering. “Veel anderen kunnen en willen werken, maar staan noodgedwongen aan de kant. Dat is te betreuren in tijden dat politici de werkzaamheidsgraad willen opkrikken en werkgevers klagen over de krapte op de arbeidsmarkt. Zo gaat veel arbeidspotentieel verloren,” zegt Ward Noelmans, regiomana ger bij Emino, een Vlaams-Brusselse organisatie die mensen met een arbeidsbe perking die op zoek zijn naar een job in het reguliere circuit, begeleidt.

“Het is eveneens jammer voor de mensen zelf. Die willen volwaardig participeren, ook op de arbeidsmarkt. Je ontzegt hen namelijk ook de niet-financiële voordelen van een baan: een sociaal netwerk en de voldoening om bij te dragen aan de samenleving.”

Veel werkgevers hebben nog altijd koudwatervrees als het gaat om sollicitanten met een arbeidshandicap. “Er zijn tal van vooroordelen. Bij veel werkgevers bestaat de perceptie dat mensen met een beperking minder productief zijn, trager werken en vaker afwezig zullen zijn. Terwijl het in werkelijkheid vaak erg gedreven en loyale medewerkers zijn,” zegt Noelmans.

Werkgevers vrezen bovendien de reactie van de collega’s en zijn bang dat ze hoge kosten moeten maken voor aanpassingen. Noelmans: “Maar eigenlijk is het vooral een kwestie van ‘onbekend is onbemind’. Bedrijven zijn vaak ook niet op de hoogte van de ondersteuningsmaatregelen en begelei dingsmogelijkheden.”

Emino probeert de werkgevers te sensibiliseren zodat ze met een andere bril naar sollicitanten met een beperking kijken. “Het is best mogelijk dat er aanpassingen in het bedrijf moeten gebeuren, dat er bijvoor beeld pictogrammen nodig zijn, of dat het uurrooster van de persoon in kwestie moet worden aangepast. Maar wij zeggen: durf te differentiëren, durf af te wijken van het

standaard rekruteringsbeleid waarbij je de witte raaf voor ogen hebt. Vertrek van de persoon en kijk wat zijn noden zijn.”

Fien De Waele had het geluk op een baas te botsen die haar met die andere bril wil bekijken. Ze kreeg de afgelopen jaren achtereenvolgens de diagnoses fibromyalgie, ADHD en autisme, en diabetes. Toch wilde ze graag werken, na een jarenlang parcours van afgebroken studies, korte jobs en lange periodes thuis.

Omdat ze in Gent niet aan de bak kwam, verhuisde ze enkele maanden geleden naar Brussel. Bij een van haar eerste sollicitaties was het meteen raak. Sinds begin oktober werkt ze als receptioniste en administratief medewerker bij het prestigieuze advocaten kantoor Seeds of Law, dat een stijlvol ingerichte verdieping betrekt in de Bastion Tower aan de Naamsepoort.

Tijdens het sollicitatiegesprek benoemde ze haar beperkingen niet, vertelt ze. Dat hoeft wettelijk ook niet. “Ik heb alleen gezegd dat mijn manier van communiceren soms een beetje vreemd is en dat ik graag duidelijke instructies krijg. Ook heb ik iets over een spierziekte laten vallen,” vertelt ze. Maar in haar eerste werkweek werd ze onwel omdat haar suikerspiegel niet in orde was, en moest ze naar spoed. “Toen ik later op het werk mijn medische fiche moest invullen, heb ik ook genoteerd dat ik autisme, ADHD en fybromyalgie heb.”

Baas met begrip

Haar werkgever reageerde met veel begrip. “Wij geven graag kansen aan mensen, zeker als ze van goede wil zijn,” zegt Ann Vranken, die het advocatenkantoor mee runt. “Fien heeft zich vanaf dag één hard ingezet, dan ben je als werkgever tot veel bereid. Door haar beperkingen zal ze misschien eens afwezig zijn of bepaalde taken niet kunnen

uitvoeren, zware dossiers tillen bijvoorbeeld. Wij passen ons wel aan. Tot dusver hebben we nog niet gemerkt dat haar rendement minder goed zou zijn.”

Aanpassingen van de werkplek heeft Fien De Waele tot dusver niet gevraagd, op een ergonomisch kussentje na. Wel klopte ze bij Emino aan voor een jobcoach, die haar de eerste maanden zal begeleiden. “Als er werk punten zouden zijn, kan de coach bemiddelen,” zegt ze.

Emino doet niet alleen aan jobcoaching op de werkvloer, de organisatie, die samen werkt met VDAB en Actiris, regelt ook stages voor ‘ongewoon talent’, mensen met een arbeidsbeperking die geen baan vinden. “Wij gaan daarbij heel breed,” zegt Noelmans. “Veel verder dan de klassieke, zichtbare beperking. Wij gaan ook aan de slag met de veel grotere groep mensen met een onzicht bare, niet noodzakelijk erkende beperking, mensen met depressie, burn-out, ASS en andere mentale of psychische problemen, en ook met langdurig zieken.”

De stages zijn bedoeld om de werkzoe kende het beroep te laten verkennen en hem of haar weer wat zelfvertrouwen te geven. Noelmans: “Soms is ook de motivatie zoek, na enkele negatieve ervaringen.” Emino zoekt stages die zoveel mogelijk aansluiten bij de wens van de werkzoekende. “Dat kan bij een notaris zijn, in een gemeenschaps centrum of bij een van de Brusselse

“Wij zeggen: durf af te wijken van het rekruteringsbeleid waarbij je de witte raaf voor ogen hebt. Vertrek van de persoon en kijk wat zijn noden zijn”

Ward Noelmans Regiomanager bij Emino

Fien De Waele heeft onder meer ADHD. Ze is sinds kort aan de slag bij het advocatenbu reau Seeds of Law. “Wij geven graag kansen aan men sen,” zo klinkt het daar.

werknemers verplicht zes procent mensen met een arbeidshandicap in dienst te nemen, op straffe van boetes. Bij ons gelden er alleen quota voor de overheid: drie procent bij de federale overheid, twee procent bij de Brusselse administratie en 2,5 procent bij de Brusselse gemeenten. Probleem is dat er geen echte sanctie is, zodat de meeste overheden ver onder de norm blijven. Zo blijkt uit het jongste verslag van Brussel Plaatselijke Besturen dat slechts zeven van de negentien Brusselse gemeenten boven de 2,5 procent zaten. Ward Noelmans van Emino gelooft niet echt in quota als oplossing. “Een mindshift bij de werkgevers is veel belangrij ker.”

Sneller en beter

vredegerechten. Elke werkgever kan zijn werkvloer openstellen en zo het experiment aangaan. Het kost hem niets.”

In het beste geval is zo’n stage een opstap naar vast werk. “Als er niet meteen een vacature is, zoeken we een andere stage,” zegt Noelmans. “Soms lukt het dan nog niet. Van de hele groep mensen met een beper king en langdurige zieken die wij begeleiden, stroomt ongeveer de helft door naar een baan in het reguliere arbeidscircuit. Als daar echt niets mogelijk is, verwijzen we soms door naar de sociale economie of naar een maatwerkbedrijf.”

Werkgevers die de stap wagen, krijgen ook administratieve ondersteuning. Noelmans: “Veel werkgevers schrikken immers terug voor het paperassenwerk. Het is ook een complexe problematiek, die raakt aan de bevoegdheden gezondheid, gelijke kansen, werk en arbeidsmarktbeleid, dus zowel aan federale als aan gewestelijke en gemeenschapsmateries.”

Wat het nog ingewikkelder maakt, is dat Nederlandstalige Brusselaars met een beperking door de regionalisering van het arbeidsmarktbeleid al vier jaar geen recht meer hebben op de Vlaamse Ondersteu ningspremie (VOP), een stevige premie die de lagere productiviteit en de extra kosten voor de werkgever moet compenseren.

Franstalige Brusselaars kunnen wel nog een prime d’insertation bij de dienst Phare

(Cocof) aanvragen. Er gelden dus andere voorwaarden voor de werkgevers naargelang ze een Nederlandstalige Brusselaar, een Franstalige Brusselaar of een Vlaming met een handicap in dienst nemen.

Om dit euvel te verhelpen is in het Brusselse regeerakkoord afgesproken dat er één premie voor alle Brusselaars met een arbeidsbeperking komt. Die zou volgens woordvoerder Jan Gatz van Actiris in de loop van volgend jaar in werking treden.

In Frankrijk worden zowel privébedrijven als overheden met meer dan twintig

Een enkel bedrijf heeft die mindshift al volledig gemaakt en ziet de beperking van zijn werknemers juist als een troef. Passwerk, een Antwerpse onderneming die sinds drie jaar ook in Brussel actief is, zet mensen met autisme in voor softwaretesting en -ontwik keling en cyber security. “We sturen onze 180 consultants, allen met autismespec trumprofiel, uit naar grote banken als Belfius en BNP Paribas en naar overheidsdiensten, de FOD Financien bijvoorbeeld, het Riziv en de RVA,” zegt Dirk Rombaut, commercieel directeur van Passwerk.

Ook selecteerde en trainde het bedrijf een tiental mensen met autisme voor bewakings firma G4S, die de bagage screent op de luchthaven. Rombaut: “Die mensen hebben oog voor detail, een grote focus en kunnen repetitief werk uitvoeren zonder kwaliteits verlies. Ze zijn gewoon beter en sneller.”

« LES PERSONNES HANDICAPÉES PEINENT À TROUVER DU TRAVAIL »

FR Alors que le pourcentage de personnes actives doit augmenter en Belgique et que les poli tiques parlent sans cesse d’inclusion, de nombreux chercheurs d’emploi handicapés peinent à trouver du travail. Les employeurs ont encore des préjugés vis-àvis des candidats présentant un handicap. « Ils pensent qu’ils sont moins productifs, plus lents et plus souvent absents », dit Ward Noelmans d’Emino, une organisation qui accompagne les personnes han dicapées cherchant un emploi. « Alors qu’il s’agit sou vent de collaborateurs très motivés et loyaux. » Emino essaie de sensibiliser les entreprises afin qu’elles voient les candidats handicapés d’un autre œil.

PEOPLE WITH DISABILITIES FIND IT DIFFICULT TO FIND WORK

EN The employment rate in our country needs to go up and politicians talk about inclusion but many jobseekers with disabilities are left out in the cold. Employers still have prejudices against applicants with disabilities. “They think that people with disabilities are less productive, work slower and are more frequently absent,” says Ward Noelmans of Emino, an organisation that supports people with disabilities in search for work. “In reali ty, they are in fact often very driven and loyal employees.” Emino is trying to raise awareness and make companies look at applicants with disabilties in a different way.

De slaapkamer. Ele

Ele, hier met kat Domino, is twaalf en woont in Molenbeek. Ze koos het ontwerp van haar kamer zelf, het bed en de kasten van Recyclart werden op maat gemaakt.

ben niet per se trots op mezelf, wel op andere mensen’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij de twaalfjarige Ele uit Sint-Jans-Molenbeek. “Ik zou meer autoloze zondagen willen en meer dan één Pride per jaar. Er zijn nog te veel mensen die onverdraagzaam zijn tegenover de LGBTQI+-gemeenschap.”

door Max Wyckaert foto Saskia Vanderstichele

Wat een prachtig uitzicht over de stad!

Ja, ik kijk er vaak naar, zeker in de zomer, als we buiten op het terras kunnen. Eerst woonden we in het centrum, maar twee jaar geleden zijn we verhuisd naar Molenbeek. Met mijn broer Bob woon ik er in twee huizen, de helft van de tijd bij mijn mama en de andere helft bij mijn papa.

Heb je je kamer zelf ingericht? Mijn bed en de kasten errond zijn van Recyclart. Ik heb het ontwerp zelf gekozen en daarna zijn ze het hier op maat komen maken. De tekeningen die je ziet, zijn van mijn vriendin Ihsen. Een soort mangatekeningen. Niet dat ik dat lees, maar ik vind het wel mooi.

Wat zou je absoluut niet kunnen missen uit je kamer?

Domino, onze kat. En een schil derij van mijn opa. Ik heb hem niet zo goed gekend, maar ik vind het heel mooi. Ik zie er een grote bloem in, met veel andere bloe men errond. Verder zou ik mijn pannenkoekenplant meenemen. Dat was een verjaardagscadeau van een vriendin. En oh ja, ook mijn kleren zou ik niet kunnen missen! Ik vind het belangrijk om dingen aan te doen waar ik mij goed in voel.

Wat volg je op school?

Woord aan de kunsthumaniora van Laken. Bij ‘drama’ spelen we nu oude mensen in een rusthuis, Maar we schrijven ook, horror en broodjeaapverhalen. We moes ten een verhaal verzinnen rond

een woord dat voortkwam uit dingen waarvoor we bang zijn.

Ben je ergens bang voor?

Van overgeven. En van mensen die drugs roken in de metro. Op een dag nam ik de metro en zag ik een man die zat te snuiven in het station. Toen ik een uur later weer passeerde, zat die daar nog steeds, helemaal gedrogeerd.

Zijn er nog dingen in Brussel die voor jou anders moeten?

Op een avond, toen het al donker was, moest ik nog gauw iets ha len niet ver van huis en toen ik terugwandelde langs het kanaal, vertraagde er een auto naast mij met een man die me aankeek voor zo’n tien seconden. Toen ik vroeg wat hij deed, reed hij weg. Dat was wel even eng. Ik hoop dat zulke dingen veranderen. Verder zou ik meer autoloze zon dagen willen en meer dan één Pride per jaar. Er zijn nog te veel mensen die onverdraagzaam zijn tegenover de LGBTQI+-gemeen schap.

Ben je trots op iets?

Ik ben niet per se trots op mezelf, maar wel op andere mensen. Op het einde van het zesde leerjaar, hebben we Matilda van Roald Dahl gebracht op toneel. Al mijn klasgenoten schitterden! Ieder een leefde zich zo goed in zijn rol in. Dat maakte mij trots. Samen met een ander meisje mocht ik Matilda spelen, de hoofdrol. Dat vond ik heel cool en ik was trots dat ik zoiets gedurfd heb. Dat zou vroeger niet zo geweest zijn.

Is een acteercarrière je droom?

Ik zou wel graag in een theater voorstelling of film of serie spe len. Welk genre weet ik nog niet, ik ga gewoon alles proberen wat op mijn pad komt en dan zie ik wel wat ik het leukste vind. On langs heb ik meegedaan aan mijn allereerste auditie, voor Putain, een nieuwe serie uit Brussel.

‘Geloof in jezelf,’ staat er op een van de tekeningen. Moet je dat vaak zeggen tegen jezelf? Ik vind het toch altijd spannend als we toneelspelen op school. Soms heb ik het gevoel dat ik echt goed moet zijn, omdat ik op een kunstschool zit. Ik wil niet dat de mensen zich afvragen waarom ik woord studeer als ze mij zien spelen.

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer Naar een idee van de Volkskrant

gewoon

JE VAIS JUSTE TOUT ESSAYER »

FR Ele a 12 ans et vit avec son frère en alternance chez sa mère et chez son père à Molenbeek. Elle aime sa ville mais trouve les toxicomanes dans le métro parfois effrayants. Elle profiterait bien de plus de journées sans voiture et de plus d’une Pride. « Il y a encore trop de gens intolérants envers la com munauté LGBTQI+. » Ele rêve d’être actrice. « Quel genre, je ne sais pas encore, je vais juste tout essayer. »

TRY EVERYTHING THAT COMES MY WAY"

EN Ele is 12 and, with her brother Bob, alternates between he mum and dad in Molenbeek. She loves her city but drug addicts on the metro sometimes scare her. She also wants more car-free Sundays and more than one Pride. “There are still too many people who are intoler ant of the LGBTQI+ community.” One day, Ele hopes to star in a film, series or play. “I am not sure yet in which genre, I’m going to try everything that that comes my way and then I'll see what I like best.”

‘Ik

«

“Ik ga

alles proberen wat op mijn pad komt en dan zie ik wel wat ik het leukste vind"

"I’LL

BIO

• Rudi Laermans (1957) is socioloog, was verbonden aan de KU Leuven, leidde er het Centrum voor Cultuursociologie

• Gaf les aan dansschool P.A.R.T.S.

• Als criticus en theoreticus volgt hij de hedendaagse kunsten, en de hedendaagse dans in het bijzonder, op de voet

• Publiceerde onlangs Klein lexicon van het managementjargon, Ik, wij, zij. Sociologische wegwijzers voor onze tijd, en Gedeelde angsten. Kleine sociologie van de maatschappelijke onzekerheid

BIO

• Laurent de Sutter (1977) is rechtsfilosoof, verbonden aan de VUB en Science-Po in Parijs

• Begon als medewerker van het rockblad RifRaf, en schreef lang voor Focus/LeVif

• Als uitgever actief als redacteur voor de Parijse uitgeverij Puf, en de reeks Theory Redux bij de Londense uitgeverij Polity

• Publiceerde onlangs Narcokapitalisme, Eloge du Danger, en Pour en finir avec soi-même

‘Brussel heeft een huis van reflectie nodig’

Socioloog Rudi Laermans en (rechts)filosoof Laurent de Sutter laten straks in Bozar hun licht schijnen op cultureel Brussel, dat een gooi doet naar de titel van Europese Culturele Hoofdstad in 2030. “Cultuur reduceren tot wat lokale animatie om ons sociaal weefsel te herstellen, is niet bepaald ambitieus.”

door Michaël Bellon foto’s Ivan Put

Wanneer de Brusselse denkers elkaar voor dit gesprek ontmoeten in Café Victor in Bozar, beginnen ze meteen gretig boekjes uit te wisselen en elkaar leestips te geven. Ideeën laten clashen en dan weer ordenen is voor beide heren dagelijkse kost.

De Nederlandstalige Brusselaar Rudi Laermans ging onlangs op emeritaat als hoogleraar sociologie aan de KU Leuven, maar van hem verschenen pas nog de essays Ik, wij, zij, over de pijnpunten van onze geïndividualiseerde maatschappij, en Gedeelde angsten, over de maatschappelijke dimensies van onze individuele angsten. Laermans schrijft ook over cultuurpolitiek en is daarnaast nog eens kunstcriticus. Laurent de Sutter noemt hem dan ook – hier gaan we – “de officiële theoreticus van de revolutie in de Belgische hedendaagse dans van de jaren tachtig en negentig”.

Rechtsfilosoof De Sutter, begonnen als

recensent van het rockblad RifRaf, kreeg dan weer ooit het etiket ‘popfilosoof’ opgekleefd. Hij laat dan ook weinig onderwerpen onaangeroerd: erotiek, verdovende midde len, architectuur, Greta Thunberg, juridische anarchie: De Sutter heeft er theorieën over En als hij het in Eloge du Danger heeft over onze omgang met ‘gevaar’ in onze hyperbe veiligde en -verzekerde samenleving, of in Pour en finir avec soi-même over onze ik-cultuur, dan komt hij automatisch op het terrein van zijn gewaardeerde collega. Vandaar het uitwisselen van die boekjes.

Meneer De Sutter, u schreef over angst en gevaar. Kunstenaars kregen daar onlangs meer dan hun deel van, in tijden van covid, populisme en cultuurbesparingen. Ze werden er soms politieke actoren door.

LAURENT DE SUTTER: In delen van de politieke wereld en van de publieke opinie heeft zich inderdaad het idee genesteld dat artiesten waardeloze werklozen zijn die

profiteren. Hoe moeten kunstenaars daarmee omgaan? Dat kan ik hen natuurlijk niet opleggen. Wel kan ik zeggen dat politiek engagement van kunstenaars – denk bijvoorbeeld aan Hito Steyerl (Duitse beeldend kunstenaar die haar werk terugtrok van Documenta 15 in Kassel na een antisemitismerel op het kunstfestival, red.) – hun kunst niet vervangt.

Het is belangrijk om voor ogen te houden dat kunst transformatie op heel lange termijn teweegbrengt. Door de optelsom van individuele confrontaties van mensen met kunstwerken. Die ‘tectoniek’ voltrekt zich heel langzaam, en is iets heel anders dan de politieke strijd die zich via protesterende groepen en allianties van kunstenaars op straat en in de media afspeelt.

Ik word persoonlijk dan ook liever geconfronteerd met een kunstwerk dat me dwingt mijn ideeën over kapitalisme, het neoliberalisme, het patriarchaat of het kolonialisme bij te stellen, dan met een werk

Debat. Rudi Laermans en Laurent de Sutter over cultuur en de stad

dat gewoon zegt dat die dingen slecht zijn. Want voor dat laatste hebben we geen kunstenaars voor nodig.

RUDI LAERMANS: Het domein van de kunsten is dat van de uitvinding en de creatie van nieuwe werkelijkheden. Ik vind het interes sant wanneer ik, in de dans bijvoorbeeld, op de scène nieuwe levensvormen en nieuwe lichamen zie verschijnen. Of nieuwe vormen van samenzijn en intimiteit.

Maar door het neoliberale model worden kunstenaars inderdaad in een ingewikkelde en perverse organisatorische matrix gedrukt. Enerzijds moeten ze meer ‘entrepreneur’ zijn om eigen middelen te werven, en anderzijds moeten ze meer bureaucraat zijn om al die subsidie- en projectaanvragen te doen. Men is ondergeschikt aan de staat en tegelijk moet men elkaar op de markt beconcurreren.

Interessant is wel dat artiesten daardoor andere manieren van zelforganisatie vinden. Bijvoorbeeld door collectieve, coöperatieve platforms te creëren. In Brussel vind je die niet toevallig vooral aan Franstalige kant, omdat daar minder geld is. Dat is een goede tendens. Zeker langs Vlaamse kant was er sprake van een overprofessionalisering, met een bijhorende bureaucratie die ook de instellingen overwoekerde.

In Gedeelde Angsten hebt u het over het ‘sociaal vertrouwen’ dat een tegengif kan vormen tegen de neoliberale angstpolitiek. Herkent u dat in die collectieve artiesten platforms waarover u het net had?

LAERMANS: Je kan inderdaad geen collectieven creëren zonder vertrouwen, en elke harde vorm van neoliberalisme is een vorm van angstpolitiek. Het is niet voor niets dat met het neoliberalisme de tweedeling tussen winners en losers ingeburgerd is geraakt. Neoliberale subsidiepolitiek verandert het geweten van de kunstenaar, die gaat redeneren in termen van goed en slecht: ben ik een winner of een loser? Dat is bikkelhard.

We zien ook steeds meer cocreatie. Kunstenaarscollectieven, minderheids groepen en het publiek nemen ruimte over die individuele regisseurs vroeger zelf innamen. Ze dansen, cureren, en debatteren samen. Worden we allemaal kunstenaar?

LAERMANS: Ik denk ook dat mensen meer met esthetiek bezig zijn, met een mooi leven in alle betekenissen van het woord: een mooi lichaam, goed eten ... In die zin heeft er een esthetische revolutie plaatsgevonden in de richting van het zintuiglijke en de ervaring: ‘less is more because it pays out in esthetics’. Daarnaast is er inderdaad ook een niche in de kunst met een identitaire, postkolonia le, of sociale insteek. Binnen een aantal huizen en instellingen, door een aantal critici, en door sommige media worden die bovenaan geplaatst als dé nieuwe avantgarde. Alsof ze op de meest contemporaine manier onze contemporaine cultuur vertalen. Dat is natuurlijk niet waar. Ik vond de laatste Documenta ook interessant, en ik begrijp dat je als instelling niet alles kan programmeren, maar je moet niet gaan hiërarchiseren door te spreken over een avant-garde. De kunsten blijven een heel pluraal speelveld.

DE SUTTER: Uit het feit dat er nog nooit zo’n grote hoeveelheid beelden en verhalen is gecreëerd sinds het ontstaan van de sociale

netwerken trekt de Duits-Russische criticus Boris Groys de conclusie dat de wereld kunst is geworden dankzij ons telefoontje. Al zit er natuurlijk ook kitsch tussen. Daarbij moeten we wel oor hebben voor Walter Benjamins waarschuwing dat we in fascisme kunnen belanden als de politiek verdwijnt achter de esthetiek. Benjamin overdreef misschien, maar kunst mag niet de plaats van de politiek innemen, met kunstenaars die zogezegd aan politiek doen, terwijl de echte politieke beslissingen gewoon elders worden genomen. Ik wil uitgaan van kunst die mij kan transformeren.

Inmiddels is Brussel officieel kandidaat om in 2030 opnieuw Europese Culturele Hoofdstad te zijn. Wat zou dat moeten betekenen?

LAERMANS: Het is misschien een flauw antwoord, maar de belangrijkste ambitie die je kan hebben is dat Brussel elke dag Culturele Hoofdstad zou zijn. Als die titel alleen maar een opportuniteit is om nieuwe communautaire verbindingen te leggen en fondsen te genereren, dan mag je dat ook als niet veel meer dan zo’n opportuniteit benoemen.

DE SUTTER: Welke Culturele Hoofdstad willen we? Dat is de vraag. Gaan we wat vage projecten bricoleren met een commissaris die op weinig transparante wijze is aange duid, of komt er iets zichtbaars en ambitieus voor de stad in het algemeen? Ik zou graag zien dat zo’n evenement reflectie kan genereren. In Brussel bestaat nog geen plek die helemaal gewijd is aan ideeën, debat en kritiek. Zoals het Haus der Kulturen der Welt in Berlijn, of Bétonsalon in Parijs. Brussel heeft zo’n huis van reflectie nodig.

Het basisidee van de ploeg rond Brussel 2030 is om geen prestigeprojecten te ontwikkelen, maar bottom-up de al aanwezige positieve plekken en processen

Debat. Rudi Laermans en Laurent de Sutter over cultuur en de stad

“Ik ben voor Good Move, maar dat is een gereduceerde discussie die aan architectuur en esthetiek voorbijgaat ”

Rudi Laermans Socioloog

“Ik word liever geconfronteerd met een kunstwerk dat me dwingt mijn ideeën bij te stellen, dan met een werk dat gewoon zegt dat die dingen slecht zijn”

Laurent de Sutter Filosoof

te versterken. Zo willen ze de hele samenleving betrekken in een open stadsproject. Is dat een goede aanpak?

LAERMANS: Zo’n stadsproject is interessant, maar het moet er dan één zijn waar goed over wordt nagedacht. Momenteel gaat stadsbeleid vooral over de multiculturele stad – de stad als ontmoetingsruimte met meer publieke plekken – en de duurzame stad. Langs die lijnen van sociale en ecologische duurzaamheid is er bereidheid van actie en beleid. Maar dat is te weinig. Hoe geef je dat alles vorm? Waar zit de esthetische meerwaarde? Kunnen we de discussie over de publieke ruimte bijvoor beeld ook anders voeren dan alleen in termen van Good Move?

Ik ben voor Good Move, maar dat is een gereduceerde discussie die aan architectuur en esthetiek voorbijgaat. Ook zou je bijvoorbeeld de vraag kunnen stellen of een oude industriestad misschien niet opnieuw geïndustrialiseerd moet worden. Als je naar wereldeconomie kijkt, kan het een verkeerde keuze blijken om alles op de kleine maakindustrie en de creatieve economie in te zetten en geen industrie meer over te houden. Hoe herdenk je een stad na de logis tieke revolutie van het thuiswerken? Daar heb je reflectie voor nodig.

Veel cultuurprojecten moeten net als in de jaren zestig een beetje leven brengen in een doodse buurt. Allemaal goed, maar dan ben je aan het werken voor beleid en politiek, die hun werk aan de cultuursector uitbeste den.

DE SUTTER: Ik wil ook een kanttekening plaatsen bij het idee van ‘culturele humus’ en lokale initiatieven die bepaalde publieken en gemeenschappen moeten bereiken. Je mag cultuur niet reduceren tot wat lokale animatie voor de mensen om ons sociaal

weefsel te herstellen. Dat is wel heel weinig ambitieus.

De ambitie moet groter zijn. Er gebeurt in Brussel heel veel interessants op kleine en grote schaal. Maar wat heb ik aan verhaaltjes over cultuur en ecologie, nabijheid, identiteit of zorg, als kunst niet ook doet dromen van een andere wereld? Kunst kan ons verande ren en verheffen.

Meet the Thinkers: Rudi Laermans & Laurent de Sutter 12/12, 19.30, www.bozar.be

« BRUXELLES A BESOIN D’UNE MAISON DE LA RÉFLEXION »

FR Le sociologue Rudi Laermans et le philosophe (du droit) Laurent de Sutter s’expriment tous deux régulièrement sur des questions culturelles. Ils plaident pour une forme d’art qui n’est pas au service de la société, mais qui montre des alternatives et crée de nouvelles formes au lieu de les dénoncer, pour des nouvelles formes d’organisation culturelle collectives et pour une capitale culturelle avec un institut bruxellois où l’on pourrait réfléchir à la ville de demain dans toutes ses dimensions.

”BRUSSELS NEEDS A HOUSE OF REFLECTION”

EN What Sociologist Rudi Laermans and (legal) philosopher Laurent de Sutter have in common is that they regularly speak out on cultural issues. They argue for art that does not serve society, but instead offers alternatives and creates rather than denounces new forms, for new collective forms of cultural organisation and a cultural capital with an institute in Brussels where the city of tomorrow can be thought about in all its dimensions.

Filosoof Laurent de Sutter, met op de voorgrond socioloog Rudi Laermans: “Ik wil uitgaan van kunst die mij kan transformeren.”

Trachet.

Heilbot

Wat gaan we op tafel zetten voor de Feesten? Ik dacht aan een schotel gerookte vis. Dat is niet exotisch, maar zo hoort het ook, want we zijn klimaatbewust.

Ooit was roken van vlees en vis (of zelfs pepers, zoals in Spanje) een manier om voeding te bewaren. Boven in de bergen is de lucht ijl genoeg om vlees en vis te drogen, maar op zeeniveau wil dat niet zo lukken, daarom hing men de waren in de rook van een vuur. Die rook verdrijft het vocht, maar rook bevat ook stoffen (fenolen en zo) die vetten verhinderen om rans te worden in contact met zuurstof. Dat is de reden waar om men vooral vette dingen gaat roken, magere vis zoals wijting en kabeljauw hebben genoeg aan drogen in de wind.

Vette vissen zijn bijvoor beeld paling, zalm, makreel en sprot. Sprot was vroeger onze nationale vis, maar niemand in België zoekt die nog op. Nu en dan zijn er hengelaars die in de winter grote hoeveelheden sprot verschalken, maar die komen niet in de handel terecht. Haring was een vis die in het najaar langs de kust zwom,

maar ook die worden niet meer gevangen: vissers willen allemaal platvis van de grond krabben, dat brengt meer op. De haringquota voor België worden dus geruild met andere landen.

Maar de koning van de gerookte waren is zonder twijfel de zwarte heilbot (Reinhardtius hippoglossoides). Er bestaan meerdere soorten heilbot. Deze die gevangen wordt in de Noordzee is de gele (of witte) heilbot (Hippoglossus hippoglossus). Dat is een uitstekende vis om in moten te bakken op de barbecue, maar je vindt hem niet vaak in de winkel. Hij wordt héél groot (tot drie meter lang).

De zwarte heilbot daarente gen wordt gevangen in het Hoge Noorden. Het is een wat kleinere heilbot, maar mogelijk nog vetter dan de witte. Bijna de hele wereldhandel van deze soort wordt geleverd door de grote vismaatschappij Royal Greenland. Die ‘handelscom

pagnie’ werd zowaar opgericht in 1774 voor de koloniale exploitatie van Groenland door de Deense koning, maar ondertussen is hij eigendom van de Groenlanders. Hij wordt gevangen samen met de ‘reker’, de Noordse roze garna len. Hoewel een platvis, leeft de zwarte heilbot niet op de bodem, maar in het midden van de waterkolom. Het is dus een platvis die vergat waarom hij plat is!

En het is dié heilbot die we gerookt in de winkel vinden. Gespecialiseerde rokers kopen deze soort en verwerken ze tot een topproduct.

Je kunt ze vinden in zwaar gerookte versie, of de meer moderne mild cure, nauwe lijks gerookt smakend. Smakelijk.

Meer Trachet?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

Nick Trachet

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

“De koning van de gerookte waren is zonder twijfel de zwarte heilbot”

‘Philippes laatste opera herinnert ons aan zijn lach’

De vraag van Philippe Boesmans om zijn opera On purge bébé af te werken kwam onverwacht, maar componist Benoît Mernier kon niet anders. Diezelfde avond overleed zijn mentor. “Het leek onmogelijk dat dit vaudevillestuk van Feydeau vol merde’s en nom de Dieu’s ooit in een operazaal zou belanden.” door Tom Peeters foto’s Ivan Put

Het minste wat je kan zeggen over de opera-adaptatie van On purge bébé van Philippe Boesmans (1936-10 april 2022) is dat ze bijzonder is. Hoe haalde de Belgische topcomponist het in zijn hoofd om net die klucht die in een razend tempo de ridicule situaties opstapelt te vertalen naar een net en ernstig operapubliek? “Ook omdat men hem vertelde dat het niet zou lukken, zag hij er de uitdaging in,” zegt Benoît Mernier (57), de componist en orgelist uit Elsene die zelf ook twee opera’s op zijn palmares heeft en na het overlijden van Boesmans de laatste twee scènes zou componeren. “Philippe had al opera’s gemaakt naar Shakespeare (Wintermärchen, 1999), maar ook 19e-eeuws werk zoals Reigen (1993), intimistische stukken (Julie, 2004) of eigentijds theater à la Au Monde (2014) en wilde duidelijk eens iets anders.”

Dus koos hij voor het theaterstuk dat de Franse theatermaker Georges Feydeau in 1910 geschreven had over een koppig gecon stipeerd kind dat zijn purgeermiddel niet wil drinken en de even hilarische als dramati sche gevolgen daarvan voor de naaste omgeving. “Philippe liet de librettist de anekdotiek, de overbodige personages en de soms wat misogyne gedachten van de vader van het kind schrappen om alleen de dolkomische essentie over te houden. Precies omdat de personages niet nadenken voor ze iets zeggen of doen, krijg je een heel andere dynamiek dan in meer conventioneel

theater, waarin vaak het tegenovergestelde wordt gedaan van wat beweerd wordt, wat meteen extra in de verf wordt gezet door de muziek. Hier ritmeert de muziek eerder de wanorde van de opeenvolgende familiale disputen. Als een ketting houden de snelle dialogen en tempi de vaart in deze farce, terwijl Philippe er virtuoos voor zorgt dat de zangers niet opgegeten worden door het orkest.”

De enscenering verliep volgens Mernier dan weer erg consciëntieus. “De eerste drie dagen van de repetities deden we niet anders dan lachen, omdat het allemaal zo grappig was. Maar op de vierde dag stopte dat, want om de grap ook voor een publiek te laten werken, moest alles juist zijn. Timing is essentieel voor een komedie.”

Motivator

De samenwerking tussen Boesmans en Mernier gaat lang terug. “We hebben elkaar ontmoet op het conservatorium van Luik. Ik was negentien en studeerde orgel, maar

componeerde af en toe iets dat mijn medestudenten dan speelden. Philippe was dat te weten te gekomen en sprak me aan in de gang: ‘Ben jij Benoît? Goed dat je muziek schrijft. Kom maar eens laten zien als je wil.’ Dat hij naar mij toe is gekomen, vond ik wel bijzonder, want hij was toen al erg bekend. Na mijn studies zijn we elkaar blijven zien.”

“Hij gaf nooit les op een schoolse manier. Meer dan me opdrachten te geven, stelde hij interessante vragen. Ik vergelijk die onder onsjes soms met de manier waarop Socrates de Maieutiek toepaste: kennis verwerven door elkaar te bevragen. Maar Philippe was vooral een uitstekend motivator. Op het moment zelf zag ik daar het belang niet van in, maar nu besef ik dat we als componist allemaal met twijfels zitten, want in tegenstelling tot schilders, schrijvers of cineasten worden we niet direct geconfron teerd met het resultaat van ons werk. Een componist heeft, zeker als hij voor een groot orkest schrijft, alleen maar een representatie in zijn hoofd van wat er op zijn partituur staat. Dat wil zeggen dat je zelfvertrouwen altijd wat onder druk staat.”

Boesmans hielp Mernier door de actie van het componeren zelf te verbinden met het dagelijkse leven. “Hij leerde me dat een kop koffie, een sigaret of een mooi potlood gezelschap en ademruimte kunnen zijn als je voor een leeg blad zit. Het motiveerde me om iemand van zijn kaliber dichtbij te hebben, iemand die geloofde in wat ik deed en me zo ook zelf meer deed geloven in wat ik deed.”

Mernier had Boesmans eerder al eens uit de nood geholpen toen de productie van Au Monde na ziekte vertraging had opgelopen. “Toen was er meer druk, omdat er maar één maand tot de eerste repetitie overbleef. Er moesten nog twee scènes geschreven worden, waarvan ik de voorlaatste op mij heb genomen, terwijl hij zelf de laatste schreef. Uiteindelijk voerde hij achteraf slechts enkele correcties door op mijn werk. Hij vond het wat vreemd klinken, maar het beviel hem.”

Nu was de context heel anders. “Het jaar

“Terwijl ik achter mijn piano zat, voelde ik een soort van aanwezigheid, alsof Philippe me vergezelde”

Opera. Hoe Benoît Mernier de bébé van Boesmans beademde

Benoît Mernier ont moette Philippe Boesmans op het conservatorium van Luik: “Meer dan me opdrachten te geven, stelde hij interessante vragen, zoals Socrates.”

voor zijn dood was moeilijk geweest. Hij was vaak moe, maar had dan ook een kanker overwonnen. Het leek beter te gaan, tot hij plots met een longontsteking werd opgeno men in het ziekenhuis. Aan enkele vrienden had hij daar gevraagd of ik On purge bébé wilde afwerken. Toen ik hem diezelfde namiddag opzocht, ging ik ervan uit dat alles nog goed zou komen met hem. Voelde hij op dat moment al dat het zijn laatste momenten waren? Ik weet het niet, maar nog diezelfde avond is hij gestorven.”

Evenwicht

Emotioneel was het erg zwaar, maar het was april en er bleef wel voldoende tijd over voor de repetities begonnen. “Ik kon eerst de partituur doornemen. Zo leerde ik zijn opera beetje bij beetje kennen. Als ik de dag na zijn dood meteen was moeten beginnen met schrijven, zou het veel moeilijker geweest zijn. Het klinkt misschien raar, maar terwijl ik achter mijn piano zat, voelde ik een soort van aanwezigheid, alsof hij me vergezelde toen ik die laatste zes à zeven minuten van zijn opera begon te componeren.”

Concrete instructies kreeg Mernier als vanouds niet aan het ziekbed van Boesmans. Hij moest dus aan de slag met wat al af was, enkele summiere notities en zaken die regisseur en librettist Richard Brunel zich herinnerde. “Gelukkig zaten er geen gaten in zijn opera. We haalden de kleine foutjes eruit en ik moest vooral een evenwicht vinden

tussen mijn eigen muzikale universum en dat van Philippe. Ik mocht niet in een pastiche vervallen, maar kon ook mijn eigen stempel niet doordrukken. Toevoegingen moesten in de geest blijven van hoe Philippe het stuk benaderde.”

Zo eindigt Mernier de opera met een verwijzing naar de dolkomische begindialoog over de Schotse eilandengroep Hebriden of les îles Hebrides. “Doordat in het Frans de liaison gemaakt wordt, zoekt de vader van het kind die eerst op onder de letter Z, vervolgens onder de letter E, en dan pas onder de letter H. Philippe citeerde daarbij het gelijknamige werk van Mendelssohn. Dat doe ik opnieuw. Dat het kind in tegenstelling tot het originele theaterstuk nog een laatste keer opduikt was ook een idee van hem.” De

vraag ‘Papa, Maman, waar liggen de Hybriden?’ drukt iedereen finaal met de neus op de hilarische feiten.

Vraag blijft wat de reactie zal zijn van een operapubliek, dat het niet gewoon is bestookt te worden met gevloek, absurditei ten en lachsalvo’s. “Dat was ook voor Philippe een open vraag. Die nom de Dieu’s waren toevallig zowat de eerste woorden die ik op muziek heb moeten zetten,” besluit Mernier, terwijl hij zelf moet lachen. “Veel mensen gedenken Philippe met zijn lach. Die is bijgebleven, net als zijn lichte kijk op de dingen. Zijn laatste opera herinnert ons aan die lach.”

On purge bébé, van 13/12 tot 29/12 in De Munt, www.demunt.be

ADIEU JURONS ET RAILLERIES

FR Que faire lorsque votre mentor vous demande sur son lit de mort de terminer son dernier opéra ? Le compositeur Benoît Mernier s’est jeté à l’eau lorsque son ami et professeur Philippe Boesmans est décédé en avril et qu’il restait deux scènes de On purge bébé à composer. L’adaptation du théâtre du Vaudeville de Georges Feydeau, que ses collègues pré tendent impossible à adapter à l’opéra, est pleine de « merde » et de « nom de Dieu », mais rend aussi hom mage au rire et au regard léger sur la vie qui était celui de Boesmans.

GOODBYE TO CURSES AND JEERS

EN What do you do when your mentor asks you on his deathbed to finish his last opera? Composer Benoît Mernier jumped into the deep end when friend and teacher Philippe Boesmans died in April and there were two scenes of On purge bébé still to compose. The adaptation of Georges Feydeau’s vaudevillian the atre, which colleagues claim is impossible to adapt for the opera, is full of merde’s and nom de Dieu’s, but at the same time pays homage to the laughter and light outlook on life that everyone remembers from Boesmans.

Spannende clubnacht

Musicoloog, studiotechnicus en deejay Chris Ferreira maakte vooral naam als resident in C12, waar hij nu zijn livedebuut maakt met bassist Sam van Binsbergen en toetsenist Quentin Zwijsen. Daarna moet de liveset van Detroit-technominimalist Terrence Dixon de spanning erin houden, terwijl de aanpalende C11 diezelfde nacht gecureerd wordt door Lefto Early Bird met hybride electro en breakbeats uit Atlanta en Gent.

CHRIS FERREIRA TRIO, TERRENCE DIXON … 10/12, 23.00, C12, c12space.com

Soulvol en modieus

De steeds modieus en kleurrijk gekapte Jared Lee alias Duckwrth begon te zingen in een kerkkoor in Los Angeles, studeerde grafische vormgeving en verovert de wereld nu met een soulvolle mix van hiphop, pop, elektroni ca en seventiesnostalgie. Zowel Anderson . Paak als Billie Eilish vroeg hem om voor hen te openen. Na zijn passage op Dour in 2019 maakt hij zijn Belgische zaaldebuut met de ep Chrome Bull onder de arm.

DUCKWRTH 12/12, 19.30, Botanique, www.botanique.be

Familiereünie

Vijftien jaar geleden stapte Thomas Dutronc (49) uit de schaduw van Jacques (79). Debuut Comme un manouche sans guitare was goed voor een half miljoen exemplaren. Nu hij een voornaam (en vier studioalbums) heeft gemaakt voor zichzelf, stapt hij er met plezier weer in. Ongeveer twee derde van deze familiereünie op het podium bestaat uit chansons van papa, waaronder al zijn klassiekers. ‘Et moi et moi et toi’, dus. (TP)

DUTRONC & DUTRONC 13/12, 20.00, Vorst Nationaal, www.vorst-nationaal.be

Zweverig doorleefd

Een match made in heaven: de zweverigheid van violiste Patricia Kopatchinskaja en het rechttoe-rechtaankarakter van pianist Fazil Say. Al lijken hun persoonlijkheden nog zo te botsen, de twee rasartiesten vinden elkaar in hun doorleefde, betekenisvolle uitvoeringen. In hun gezamenlijke favoriete stuk, de Derde Sonate voor Viool en Piano van Brahms, springen er nog net geen vonken van de snaren.

PATRICIA KOPATCHINSKAJA & FAZIL SAY 10/12, 20.00, Bozar, www.bozar.be

Broederlijk

Een match made in heaven: de peetvaders van de symfonische muziek in één concert avond samengebracht. Twee Londen-symfonieën van Haydn omgorden bij Brussels Philharmonic het Negende Pianoconcerto van Mozart. Met die werken wisten beide heren hun genres te vernieuwen, en dwongen ze een wederzijdse admiratie af. Reden genoeg voor dirigent Kazushi Ono om hen broeder lijk samen te programmeren.

MOZART & HAYDN 10/12, 20.15, Flagey, www.flagey.be

Lockdownfilosofie

Een match made in heaven: de eeuwenoude schrijfsels van Marcus Aurelius en de hedendaagse klankgolven die componist Koben Sprengers uit zijn synthesizer goochelt. De jonge Brusselaar kroop tijdens de lockdown in zijn pen, en kwam anderhalf jaar later met het filosofische Meditations for String Quartet naar buiten. In Bozar kan hij de compositie eindelijk voor iemand anders dan zijn eigen kamerplanten performen. (JC)

MEDITATIONS FOR STRING QUARTET 11/12, 18.30, Bozar, www.bozar.be

PATRICIA KOPATCHINSKAJA & FAZIL SAY DUCKWRTH

ART & LITFILMPODIUM

Brute schoonheid

Jean-Marie Massou (1950-2020) is een van de vele intrigerende figuren uit de art brut. De Franse kunstenaar groef decennialang kloven en ondergrondse galerijen om zijn ‘Temple’ te bouwen in de Lot. Ook nam hij honderden boodschappen en dromen op, maakte hij evenveel tekeningen en collages, en kerfde stenen en rotsen rond zijn verblijf in het bos. Bij de fototentoonstelling zijn er veel nevenprojecten en -evenementen.

BRUT BXL - JEAN-MARIE MASSOU >19.03.2023, Art et Marges Museum, www.artetmarges.be

Dood maar levend

Auteur Gaea Schoeters verzamelde voor deze Dead Ladies Show jeugdpsychiater en auteur Winny Ang, schrijver-dichter Hans Depelchin en journaliste Nicky Aerts om ons leven en werk van wereldreizigster Nellie Bly, schrijfster Anaïs Nin en schilderes Berthe Morisot te doen herontdekken. Katerina Fotinaki zingt liederen van componisten Angélique Ionatos en Conny Converse, begeleid door pianiste Lies Colman.

DEAD LADIES SHOW #8 7/12, 20.30, Passa Porta, www.passaporta.be

Beeldenparcours

Het Terkamerenbos is een troef rijker nu de Boghossianstichting er een jaar lang een beeldenroute heeft geïnstalleerd op enkele stappen van Villa Empain. Een uitnodiging om te reizen presenteert hedendaagse kunstwer ken van de Belgische en internationale kunstenaars Ara Alekyan, Thierry Bontridder, Jiana Kim, Samar Mogharbel, Léopoldine Roux en Kaz Shirane. Aanraken en fotografe ren mag! (MB)

EEN UITNODIGING OM TE REIZEN 1/12> 1/12 Ter Kamerenbos, www.villaempain.com

Gekke wereld

Na het applaus voor echtscheidingsdrama Marriage Story waagt de Amerikaanse regisseur Noah Baumbach zich aan een adaptatie van White Noise, de postmoderne roman van Don DeLillo. Adam Driver speelt een in Hitler gespecialiseerde academicus die met zijn gezin vlucht voor een gifwolk. Spot met de academici, de familie én de doldraaiende consumptiemaatschappij gaat Baumbach minder goed af dan scheidingen.

WHITE NOISE dir.: Noah Baumbach, act.: Adam Driver, Greta Gerwig

Viva Algeria

Cinematek koppelt aan de 60ste verjaardag van de onafhankelijkheid van Algerije een filmprogramma. De Algerijnse cinema begint met verzetsfilms. Ook nadien blijft de onafhankelijkheid van Frankrijk een thema. Zo wint Mohammed Lakhdar-hamina in 1975 de Gouden Palm met Chronique des années de braise, het ambitieuze verhaal van twee dorpen die in de jaren veertig al in opstand komen tegen de Fransen.

60 JAAR ALGERIJNSE CINEMA 8.12>14.2, Cinematek, www.cinematek.be/

Kindje kopen?

Niemand zet de alledaagsheid zo onalledaags verfijnd in scène als Hirokazu Kore-eda. Maar soms heeft de Japanse regisseur zin in minder alledaagse verhalen. Broker is een roadmovie over twee Koreanen die een baby uit de vondelingenschuif willen verkopen, maar betrapt worden door de moeder. Ze wil meezoeken naar adoptieou ders. Voor wie zich liever met film verwarmt dan met glühwein. (NR)

BROKER dir.: Hirokazu Kore-eda, act.: Song Kang-ho, Gang Dong Won, Doona Bae

Aan tafel

Voor de laatste keer nodigt kunstenaar en onderzoekster Samah Hijawi het publiek uit aan tafel voor een performancediner met het kruid(enmengsel) za’atar in de hoofdrol. In deze voorstelling komen grote vragen rond voedsel aan bod, de systemen die maken dat we producten eten die geteeld werden in de grond van verre oorden, geteeld door mensen die we nooit ontmoet hebben.

SAMAH HIJAWI, CHASING ZA’ATA r: FROM JORDAN, TO PALESTINE AND BACK! 7&8/12, 19.00, Beursschouwburg, beursschouwburg.be

Safer space

Het platform Fat Sabbats van en voor Brusselse queer en geracialiseerde community’s palmt twee dagen en nachten de Kaaistudio’s in met een boordevol programma van concerten, performances, tentoonstellingen, workshops, bookzones, eten en parties. Van krump tot yoga, van auto-gynaecologie tot lichaamsrepresentatie. Alles komt aan bod.

FAT SABBATS 9&10/12, 17.00 en 15.00, Kaaistudio’s, www.kaaitheater.be

Bernard op zijn best

Na de vorige triomftocht komt de Lakense multikunstenaar Bernard Van Eeghem weer op bezoek in Nekkersdal. Met een expo vol oude en nieuwe werken, maar ook met een nieuwe, ingetogen performance. Die performances hebben plaats op vrijdag vernissagedag en op de zaterdagen als de tentoonstelling te bezoeken is.(MB)

BERNARD VAN EEGHEM 9/12>28/1, Expo53.1 (+performance), 9/12>28/1, Nekkersdal, www.nekkersdal.be, www.hiros.be, www.bernardvaneeghem.com

BRUT BXL - JEAN-MARIE MASSOU SAMAH HIJAWI WHITE NOISE

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

Lander Gyselinck & Zwangere Guy

Brussels jazzgenie Lander Gyselinck en zijn rappende evenknie Zwangere Guy als duo: het gaf al vonken op het vorige maand verschenen album en het belooft nog meer vuur in de AB. Mail ‘LG & ZG’

Broker

In de Zavelwijk bevindt zich sinds kort de derde ‘Asian coffee shop’ van de broers en zussen Wang. Dit adres voor tussendoortjes is een streling der zinnen in een brute wereld.

‘Eat better, eat Asian’ verkondigt het T-shirt van een serveerster. Persoonlijk hoefden we dat niet zwart-op-wit te zien om ervan overtuigd te worden.

Het is al enige tijd geleden dat we voor het eerst verleid werden door de Kafei in de Vleurgatsesteenweg. De troef van deze plek? Een onweerstaanbare zondagse brunch met bingsu, een Koreaans dessert op basis van geschaafd ijs, en ander lekkers zoals geroosterd brood met spek en twee eggs benedict. Dit internationale concept is het werk van het familietrio Wang – twee broers (Mickaël en Stephen) en een zus (Ping Ping). Aan de Zavel kreeg een gloednieuw adres een andere invulling. Hier helaas geen brunch, deze op een hoek gelegen zaak heeft geen keukenruimte. Dus is er gekozen voor een koffiebarformule.

De met veel flair opgediende koffies dragen de stempel van Wide Awake, een Brussels merk met een stevige reputatie op het gebied van specialty coffee – de beweging die een revolutie teweegbracht in onze kopjes. Hier nip je aan een espresso (€2,50) met toetsen van chocolade en citrusvruch ten, een iced latte (€4,20), een flat white (€4)

of aan een van de verschillende chai lattes (€4,50) die vers gesneden hooi oproepen. Dat alles in een eigentijdse omgeving met horizontale latten, houten banken, zwarte Tolix-krukken en kleine, ronde tafels die ideaal zijn om een gesprek aan te voeren.

Kafei Korner)

•••••

Joseph Stevens straat 2, Brus

sel-Stad, di > vr 8.30 > 16.00, za > zo 10 > 17.00

Toch zou het zonde zijn om naar hier te komen en alleen maar te genieten van de heerlijke koffie. Aan het einde van de zwarte toonbank in koper staat een handmixer die perfect wordt gehanteerd door een jonge vrouw die ‘fluffy pancakes’ bereidt. Het stijfgeklopte en gebakken eiwit heeft een onvergelijkelijke textuur – het is alsof je je tanden in een wolk zet. We probeerden ze in een ‘matcha’-versie (€13,50 voor 2). De slagroom is met groene thee op smaak gebracht en er komt ook een compote bij van azuki’s, de bonen die Japanners gebruiken in desserts. Deze verse lekkernij laat zich langzaam degusteren en doet je dromen van een wereld die net zo teder en delicaat is.

MICHEL VERLINDEN

Eat & Drink. Kafei Korner

© SASKIA VANDERSTICHELE

5X2 TICKETS, AB, 13/12

Alexander Vantournhout

5X2 TICKETS, LES HALLES, 16/12

Alexander Vantournhout studeerde zowel aan circusschool ESAC als aan dansschool P.A.R.T.S. Voor zijn nieuwe show Sucric omringt hij zich met studenten van ESAC. Mail ‘sucric’

5X2 TICKETS, RELEASE 7/12

Met Broker onthaalt de Japanse humanist Hirokazu Kore-eda ons op een sentimentele roadmovie over twee schelmen die een handeltje drijven in vondelingen. Mail ’Broker’

Smalltalk. Met theatermaker Gorges Ocloo in Le Coq

‘Ik kan al eens een heel serieus gesprek hebben met mezelf’

Voor de wekelijkse portie smalltalk met een artiest zitten we deze week in de lange koker van Le Coq om in de koker van Gorges Ocloo te kijken, een theatermaker met veel hooi op zijn vork.

door Michaël Bellon foto Ivan Put

“Ik ben echt slecht in smalltalk!” grijnst Gorges Ocloo, die net ná de premières van twee nieuwe stukken en net vóór een korte vakantie nog tijd voor ons vrijmaakt om in Le Coq te komen bijpraten over wat hij onlangs allemaal heeft uitgespookt op artistiek vlak. En dat is heel wat. Hij dus net klaar met Le carnaval des animaux Op zoek naar het varken en Petya I Volk (Peter en de Wolf), twee producties voor beeldentheater De Maan in Mechelen. En deze week moeten wij in CC Westrand nog The Butcher. De engel kwam niet te zien krijgen, dat Ocloo samen met Josse De Pauw maakte bij LOD. “Misschien ben ik te gepassioneerd,” oppert Ocloo, zoekend naar een verklaring voor dat falen qua smalltalk. “Ik wil graag direct naar de kern: wat gaan we doen?”

Op café gaan doet hij eigenlijk nooit. Ocloo’s keuze om in Le Coq af te spreken was dan ook niet zwaar beargumenteerd. Hij had liever de ondertussen failliete Paon Royal gehad, maar de pauw is dus een haan geworden. En dat er jazz wordt gespeeld, is mooi meegenomen. “Ook toen ik nog op school zat, ging ik niet op café. Ik zit liever thuis te werken. Als ik even niet te veel aan werk wil denken, ga ik wandelen of in de tuin werken. Liefst alleen.” Ocloo smalltalkt wel met zichzelf. “Altijd. Ik kan al eens een heel serieus gesprek hebben met mezelf. Over dingen waarmee ik bezig ben of fouten die ik heb gemaakt. ‘Gorges, dat was moreel niet correct daarstraks. Dat gaan we niet meer doen. Zeg nu maar sorry.’”

Nog voor de petite histoire: Ocloo is verhuisd. “Laken was niet goed genoeg meer,” lacht hij. “We hebben in Anderlecht iets heel moois gevonden. Een stukje erfgoed uit 1880. Alles was er nog, al hebben we er wel hard aan moeten werken.”

Het waren dus drukke tijden voor Ocloo, want er zijn nog andere huizen waar hij aan moet werken. Bij De Maan zorgt hij mee voor een eigentijdse invulling van een van de oudste poppentheaters van Vlaanderen, in 1942 opgericht door Jef Contryn, de grootvader van de huidige beeldenmaker Paul Contryn. Daarnaast beleefde hij als vaste maker bij het Toneelhuis ook de institutionele storm mee bij het Antwerpse stadstheater, waardoor hij daar nu mee tot de artistieke leiding behoort.

Vandaag is hij nog in een andere woning geweest om op te ruimen. In die van zijn

oude mentor, regisseur en theaterdocent aan het HRITCS Pol De Hert, die bijna een jaar geleden overleed.

The Butcher. De engel kwam niet, LOD / Gorges Ocloo, Josse De Pauw, Toon Callier, Astrid Stockman, 10&11/12, CC Westrand, www.kaaitheater.be

Longread?

Meer weten over Gorges Ocloo? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

De vijf inzichten. Lara Chedraoui

‘De ergste dingen komen meestal niet uit’

De Intergalactic Lovers doen weer onze planeet aan met de nieuwe plaat Liquid Love en een uitverkocht concert in AB. Frontvrouw Lara Chedraoui bracht from outer space een boodschap mee in de vorm van vijf inzichten.

Stel je de vraag: ligt die onrust aan jezelf?

Vroeger dacht ik altijd dat het aan mij lag als ik onrustig was. Naarmate je ouder wordt, besef je dat je omgeving veel te maken heeft met hoe je je voelt. Wanneer je je slecht voelt, zoem dan even uit en maak de denkoefening: als je een bedelaar op straat bent tegengekomen, ellende hebt gezien in het nieuws, vrienden door een moeilijke periode gaan, of als het veel te druk was in de Colruyt, kan het daaraan liggen.

Ga af en toe naar buiten

Als je je minder voelt, heb je de neiging in je bed te blijven of je op te sluiten, maar dan wordt het vaak erger. Zet vijf minuten het raam open of vind de energie om een blokje te wandelen. Mensen onderschatten hoe weldadig verse zuurstof kan zijn.

Love came here and never left - Lhasa

Een vriendschappelijke of een liefdesrelatie die stopt, is moeilijk om mee te dealen. Maar als ik iemand graag gezien heb, blijf ik die graag zien. Koppels die gemeen worden tegen elkaar als ze uit elkaar gaan, het kan een deel van het verwer kingsproces zijn, maar tenzij het om een moordenaar of een misbruiker gaat, leer je iets uit een relatie met iemand van wie je hield, en kan je die ook op een andere manier graag zien.

Durf beslissingen te nemen

Als je bang bent om beslissingen te nemen, denk dan aan het ergste dat je kan overkomen. Bij mij is dat dat er iets met mijn moeder of mijn zus zou gebeuren. Maar geen enkele keuze die mij al is voorgeschoteld heeft al enige repercussie gehad op een van die twee mensen van wie ik het meest hou. De erge dingen die je je voorstelt komen meestal niet uit.

Blijf bij jezelf

Mensen hebben spiegelneuronen en spiegelen zich vaak aan hun omgeving. Ik heb zelf geen huis, geen lief en geen kinderen. Als je dan plots bij veel vrienden bent die dat wél allemaal hebben, dan wil je dat ook. Maar ben je daarna drie dagen alleen in een bos, dan spiegel je je aan dat bos en gaat die drang weg. Het is absurd te denken dat de invulling van geluk bij iedereen hetzelfde is.

Intergalactic lovers is te zien op 9/12 in de Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

door Michaël Bellon

THUG’s out there! Who’s the greatest? Who’s the baddest? Who’s Tupac? Bring on your A-game voor deze talentshow op zoek naar de next Makaveli. Vier kandidaten, één MC en twee uur “all eyez on you”. Life is a wheel of fortune and it’s your turn to spin it. In deze talentenjacht zie je vier jonge mensen die het kost wat kost willen maken. In een wedstrijd die balanceert tussen hemel en hel gaan ze tot het uiterste … Met slechts één doel voor ogen: de volgende Tupac worden.

“Een fucking fantastisch foeterfeest.”

Knack Focus

Wil jij daders begeleiden, slachtoffers bijstaan en advies geven tijdens hun gerechtelijke procedure? Ga aan de slag als justitieassistent!

Het Agentschap Justitie en Handhaving is op zoek naar justitieassistenten voor een justitiehuis of het Vlaams Centrum Elektronisch Toezicht in Brussel.

Word jij binnenkort onze collega?

Als justitieassistent ben jij verantwoordelijk voor:

• De begeleiding van daders;

• De bemiddeling tussen dader en slachtoffer;

• Opvang van en bijstand aan de slachtoffers van strafbare feiten;

• Het beheer van dossiers van justitiabelen die onder elektronisch toezicht zijn geplaatst;

• Het adviseren van gerechtelijke instanties in strafzaken en procedures voor de familierechtbank.

Is deze vacature jou op het lijf geschreven?

Wacht niet langer en stel je vandaag nog kandidaat via vlaanderen.be/vacatures. Solliciteren kan nog tot en met 19 december 2022.

De Vlaamse overheid wil de diverse samenleving weerspiegelen en selecteert op basis van kwaliteiten en vaardigheden los van geslacht, gender, afkomst, leeftijd of handicap.

Dit is geen bus.

Herontdek de vrijheid met de Brussel’Air-premie.

‘Uw auto, uw vrijheid’ is u altijd verteld. En als uw auto wegdoen nu eens de échte vrijheid was?

Doe uw auto weg en maak gebruik van de Brussel’Air- premie!

Een premie van 500 tot 900 euro, afhankelijk van uw profiel, om u gemakkelijk en gratis in Brussel te verplaatsen.

Een mobiliteitsbudget dat ‘à la carte’ kan worden besteed onder een reeks van mobiliteitsalternatieven: MIVB-abonnement, Villo!-abonnement, fietsbudget, taxi’s, Cambio of Poppy autodelen,...

Meer info: www.brusselairpremie.brussels

Omdat het veranderen van de manier waarop u zich verplaatst een echte uitdaging kan zijn, kunt u zich laten bijstaan door onze Mobiliteitscoach Die begeleidt u bij uw mobiliteitskeuzes in functie van uw behoeften en de trajecten die u aflegt. Een volledig gratis dienst!

www.mobilitycoach.brussels / 02 808 48 11

Dit is nooit meer denken aan blauwe schijven, rode zones en groene kaarten.

KOM JIJ ONS LABO VERSTERKEN? YEP!

Ben jij een organisatorisch wonder?

Een uitstekende koopjesjager zodat je budget altijd klopt? Helemaal overtuigd van “Veiligheid boven alles”?

Als jij drie keer ja hebt geknikt, dan ben jij DE persoon om administratief coördi nator te worden van ons douanelabo.

Alle info vind je via de QR-code! Samen voor een veiliger België.

Financiën!

SICLI nv is een Belgisch bedrijf, sedert 1923 gespe cialiseerd in brandbeveiliging. Met zijn hoofd kantoor in Brussel is Sicli met 340 medewerkers marktleider binnen zijn vakdomein. In een continu streven naar optimale oplossingen voor zijn klan ten biedt Sicli aangepaste producten (blussers, haspels, brandweermaterieel), systemen (brand detectie, automatische gasblussing, sprinkler, ...) en diensten (onderhoud, opleiding, evacuatieplan nen, ...) aan. Ter versterking van onze after-sales activiteiten zoeken wij een

Technieker voor regio Brussel

FUNCTIE • U staat in voor het nazicht, de herstelling en plaatsing van brandweermaterieel (brandblussers, haspels, ...) bij onze klanten.

PROFIEL • Geen specifieke studies of ervaring vereist • U kan zelfstandig werken, bent flexibel ingesteld • U bent in het bezit van een rijbewijs B • Wonende regio Brussel en omgeving.

Sicli nv zorgt voor een grondige opleiding, een uiterst gevarieerde en aantrek kelijke functie met aangepaste verloning en een dienstvoertuig.

INTERESSE? Stuur dan vandaag nog uw CV, uw sollicitatiebrief en een recente foto naar hr@sicli.be of naar SICLI NV, t.a.v. Mevrouw Brigitte Bernard, Merlostraat 1, 1180 Brussel met vermelding van de functie waarvoor u solliciteert.

In WZC Ter Biest creëren we een warme thuis voor onze bewoners, bieden we zorg op maat aan en maken we tijd voor persoonlijk contact met de mensen. Ben je op zoek naar een werkplek waar jouw inzet het verschil maakt voor bewoners en collega’s?

Meer info via de QR-code. www.grimbergen.be/vacatures

Yep, ook dat is FOD

Interrand is de afvalintercommunale die instaat voor de afvalinzameling aan huis en baat de recyclageparken uit van Hoeilaart, Overijse en Tervuren. Bij Interrand ligt de nadruk op maximaal vermijden en recycleren van afval om zo veel als mogelijk afval te voorkomen. Voor versterking van het team zoekt Interrand 2 nieuwe collega’s:

Deskundige projectmanagement en boekhouding

Jouw taak

Als deskundige projectmanagement initieer en volg je diverse projecten op, volg je subsidie dossiers en audits op.

- Als deskundige boekhouding sta jij in voor de opvolging van de dagelijkse boekhouding.

Jouw profiel

- Je beschikt over een bachelordiploma of een diploma hoger onderwijs van één cyclus of daarmee gelijkgesteld onderwijs.

- Je hebt affiniteit met cijfers en je hebt een analytisch inzicht. Kennis van boekhouding is geen voorwaarde maar is een pluspunt (opleiding wordt voorzien). Je bent Nederlandstalig en vertrouwd met werken op een pc (Outlook, Excel, Word).

Ons aanbod

- Contractuele tewerkstelling: na 6 maanden krijg je, na gunstige evaluatie, een contract onbepaalde duur aangeboden.

- Bijkomende extralegale voordelen zoals maaltijdcheques, fietsvergoeding, gratis woon-werk verkeer met het openbaar vervoer, hospitalisatieverzekering (na 6 maanden), groepsverzeke ring, GSD-V voordelen en ecocheques.

Interesse?

Mail je motivatiebrief en uitgebreid cv ten laatste op 4 december 2022 naar info@interrand.be.

Uitgebreide vacature op www.interrand.be

Je onderhoudt de volledige site tot in de puntjes. Je bent verantwoordelijk voor de dagdagelijkse klusjes. Je bent het aanspreekpunt voor de bewoners.

Je zorgt voor de praktische voorbereidingen voor de assistentiewoningen.

We bieden jou een gevarieerde job en een prachtige woning binnen een idyllisch kader. Interesse in deze unieke job? Meer informatie en solliciteren via www.kasteelzoektconcierge.be of telefonisch via 02 787 02 01

Recyclageparkwachter/Polyvalent medewerker

Jouw taak

Je staat in voor het begeleiden van de bezoekers op het recyclagepark.

Je controleert de aangevoerde afvalstoffen.

Je houdt het recyclagepark netjes.

Je verzorgt een aantal administratieve taken.

Jouw profiel

Je kan zelfstandig werken en bent klantvriendelijk.

Je bent bereid om op zaterdag te werken.

Je hebt een goede kennis van het Nederlands.

Je kan worden ingezet op de 3 locaties: Overijse, Tervuren en Hoeilaart en je kan ook worden ingepland bij de ophaaldienst.

Bij voorkeur ben je snel beschikbaar.

Ons aanbod

Een arbeidsovereenkomst van bepaalde duur met optie vast Een voltijdse job van 38 uur per week - Salaris volgens barema (D1-D3), maaltijd- en ecocheques, hospitalisatieverzekering (na 1 jaar) en aanvullend pensioen

Nuttige ervaring kan in aanmerking genomen worden Gunstige vakantieregeling Gratis woon-werkverkeer met openbaar vervoer/fietspremie

Interesse? Stuur je sollicitatiebrief met cv op vóór 1 december 2022 naar info@interrand.be of Interrand t.a.v. de personeelsdienst – J.B. Charlierlaan 78 – 1560 Hoeilaart

Vragen? Contacteer onze personeelsdienst op het nr. 02 658 95 41

Wij zijn op zoek naar een koppel huishouders/conciërges voor onze klant wiens hoofdverblijf gelegen is in Eigenbrakel (Waals-Brabant - België); Zij zullen verantwoorde lijk zijn voor het beheer en het algemene onderhoud van het eigendom. Positie zo snel mogelijk in te vullen. Vast contract (40u/w) met huisvesting (vrijstaand huis) Gewenst profiel:

• Minimaal 3 jaar ervaring in een soortgelijke omgeving • Veelzijdig, autonoom, discreet en betrouwbaar • Het vermogen om prioriteiten te stellen en problemen op te lossen in verband met de goede werking van een eigendom • Goede kookkunsten

• Verantwoordelijkheidsgevoel en klantgerichtheid

• Frans, Engels en/of Nederlands spreken is een pluspunt • Rijbewijs vereist voor het koppel

Kasteeldomein en aangrenzende assistentiewoningen