Met
Ontdek jouw volgende uitstap
L’homme au parapluie de pluie van FOLON: FONDATION FOLON, Terhulpen
Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65
Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80
Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393
van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.
OPLAGE 55.000 exemplaren.
Marlies De Deygere 02-650.10.81
marlies.dedeygere@bruzz.be
Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be
Dirk De Clippeleir
Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)
COÖRDINATOR MAGAZINE
Kris Hendrickx
ART DIRECTOR
Heleen Rodiers
Ruth Plaizier
Karen De Becker
Eva Christiaens, Sara De Sloover, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Jasper Croonen, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden (medewerkers)
Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones
Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Ivan Put, Saskia Vanderstichele
Kristof Pitteurs
Flageyplein 18, 1050 Elsene.
BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners
Paal-Beringen
en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie MELD NIEUWS
Zelf nieuws gespot?
Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws
Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be
VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels
WWW.BRUZZ.BE
Als de protesten rond de uitrol van het Good Moveplan de afgelopen weken iets duidelijk hebben gemaakt, dan is het wel dat er een en ander schort aan de zo bejubelde burgerpartici patie. Eerst kreeg men de indruk dat vooral de voorstanders van autoluwe wegen een forum kregen. De jongste dagen lijkt het alsof vooral de luidste roepers hun gelijk krijgen. Sommi gen gaan zelfs verder: volgens hen zit er ook nog een flink deel testosteron in het protest en zijn het vooral machomannen die zich laten horen in hun verweer tegen de nieuwe circulatieplannen. Zover willen we niet gaan, maar feit is wel dat er iets grondig mis ging tijdens de inspraak- en informatieronden. Veel mensen hebben de indruk dat ze niet gehoord zijn. Het resultaat is paniekvoetbal. En paniekvoetbal laat niet zelden een moeilijk op te ruimen puinhoop na. Nochtans had de coronacrisis ons op dat vlak wel iets geleerd. Wil je iedereen bereiken in de zeer divers samengestelde wijken van Brussel, dan moet je de straat op. Ja, zelfs van deur tot deur je project gaan uitleggen en verduidelij ken. Dat dat niet gebeurde bij de introductie van de circulatieplannen is een vergissing. En wie nog draagvlak wil krijgen, zal uiteindelijk toch van deur tot deur moeten trekken. Liefst zo snel mogelijk.
FR Si les protestations autour du déploiement du plan Good Move ont mis quelque chose en lumière ces dernières semaines, c’est que la participa tion citoyenne tant célébrée est loin d’être parfaite. Au début, on avait l’impression que c’étaient surtout les partisans des quartiers apaisés qui recevaient une plate-forme, mais récemment, on voit que ce sont ceux qui crient le plus fort qui arrivent à leurs fins. D’autres vont même plus loin : selon eux, les protestations contiennent aussi une grosse part de testostérone et ce sont surtout les hommes machos qui se font entendre. Quoi qu’il en soit, il semble y avoir un problème avec les séances de participation et d’information. Beaucoup de gens ont l’impression de ne pas être écoutés. Le résul tat, c’est une réaction de panique, une situation qui laisse un désordre difficile à ranger. La pandémie nous avait pourtant appris quelque chose dans ce domaine. Si vous voulez toucher tout le monde dans les quartiers très diversifiés de Bruxelles, il faut descendre dans la rue. Expliquer et clarifier le projet en faisant du porte-àporte. Le fait que ceci n’ait pas été fait lors de l’introduc tion des plans de circulation est une erreur. Quiconque souhaite obtenir un projet porté par tous devra faire du porte-à-porte. Le plus vite possible.
EN If the recent protests around the roll-out of the Good Move plan have made anything clear, it is that there is something missing from the much-vaunted resi dents’ participation. It initially felt as if mainly those in favour of car-free roads were given a forum but in the last few days, it has increasingly seemed as if it is those shout ing the loudest that are being heard the most. Some even go further and say that the protest runs on testoster one-overload and that it is mainly macho men who are making their opinions against the new circulation plans heard. We would not go that far, but there was certainly something thoroughly wrong with the public participation and information rounds that are making many feel as though they were not heard. The result is everyone getting emotional and that often leaves a mess behind that is very difficult to clean up. The Covid pandemic, however, taught us a thing or two about this. If you want to reach everyone in Brussels’ very diverse neighbourhoods, you have to take to the streets, even going door-to-door to explain and clari fy what you are doing. They did not do that when introduc ing the circulation plans and that was precisely where they went wrong. Anyone who still wants to gain support for this will end up having to go door-to-door, the sooner the better.
“Er schort iets aan de zo bejubelde burgerparticipatie”
Kristof Pitteurs, hoofdredacteur
Het gesprek. De verkapte memoires van Marc Didden
Over cinema, zo heet het nieuwe boek van Marc Didden. Een titel die de lading dekt. Al zou ‘Over Didden’ ook hebben gekund. En zelfs ‘Over Brussel’. Drie prachtige onderwerpen voor een zondagsgesprek met een zondagskind op leeftijd. “Niemand zit op mijn memoires te wachten, maar vertellen zit in me. Geërfd van mijn moeder.” door Niels Ruëll foto’s Heleen Rodiers
H et is zondag én nazomer. Union Saint-Gilloise moet nog winnen, Sporting Anderlecht moet nog verliezen. Dus natuurlijk is het gezellig rumoerig in de toeristenvrije bruine kroeg Au Laboureur.
Aan een van de tafels zit Marc Didden. Die heeft altijd wat te vertellen, maar deze keer nog net iets meer. De boekhandels zijn in blijde verwachting van zijn nieuwe boek: Over cinema
Als filmregisseur (Brussels by night), filmdocent (Sint-Lukas), filmscenarist (Crazy love), filmjournalist (de helft van het boek bestaat uit interviews met Martin Scorsese, Woody Allen en andere Fien Trochs) en als grote filmliefhebber (Le jour se lève) weet
Didden wat over cinema. “Peuter niet te diep,” verzoekt hij. “Ik hou het op maximaal vijf interviews. Ik ben echt ziek geweest. Maar ik ga mijn ziektes niet detailleren, mijn trauma’s niet uitsmeren en mijn ziel niet blootleggen.”
Geen gepeuter. In het boek staat dat je als docent van de filmschool Sint-Lukas studenten op weg hielp met W-vragen. Zoals: waar gaat dit over? Of: wie wil je dat ernaar komt kijken? Zullen we daarmee beginnen?
MARC DIDDEN: Graag. Inhoud is belangrijk voor mij. Ik heb zelf géén behoefte aan ontspanning, hobby’s of lol trappen. Voor mij zit dat in het leven zelf. Liever een dokter die me spontaan doet lachen dan een
stand-upcomedian die zich uitslooft. Lach of ik schiet! Bij mij werkt dat niet. Het moet ergens over gaan. Daar ben ik ouderwets in. Die waarden kreeg ik mee van mijn ouders en van het Sint-Jan Berchmanscollege. Daar heb ik leren studeren en heb ik meegekregen dat je voor je iemands aandacht vraagt voor je film, gedicht, boek, foto of muziekstuk toch best eens nadenkt.
Ook nadenken over wie je werk zal lezen of bekijken, hoort daarbij. Ik heb het niet zo voor mensen die voor zichzelf kunst maken of beweren dat ze lezers en kijkers bijzaak vinden. Op jonge leeftijd kwam ik bij een tijdschrift terecht met een half miljoen lezers: Humo. Je voelde daar wel aan dat je niet voor je vrienden of voor een studenten blad schreef.
Je vraagt de lezer om mee te gaan “in de verkapte memoires die ik altijd verberg in alles wat ik schrijf.” Is Over cinema niet nog net iets meer dan anders een verkapte memoire?
DIDDEN: De leeftijd heeft me daartoe gedwongen. Ik zal niet zo heel veel meer maken. Vandaar de round-up. Waar sta ik nu? Waar had ik willen staan? Maar ik deed het niet bewust. Ik schrijf associatief. Ik noteerde de structuur voor het boek, terwijl ik in het ziekenhuis wachtte op een scan.
Wat zijn de mooiste films die ik ooit heb gezien? En waarom zijn dat Le jour se lève van Marcel Carné en Taxi driver van Martin Scorsese? Daar wilde ik mee beginnen. Maar toen herinnerde ik me mijn eerste filmische ervaring. We woonden nog in Hamont, ik was piepjong en zat bij de buurman achterop op de fiets, een hond probeerde me te bijten, maar we reden te snel. Een fantastische ervaring. Al herinner ik het me mogelijk alleen maar omdat mijn moeder het zo vaak heeft naverteld. Het toffe aan verhalen is dat ze niet volledig juist moeten zijn.
DIDDEN: Na die herinnering was ik vertrokken. Mijn boeken zijn geen bestsellers, maar een paar duizend mensen schaffen ze wel aan. Ik voel dat er wat mensen me volgen. Altijd dezelfden. Ik ken ze intussen. (Lacht)
Ook schroom speelt mee. In columns voor De Morgen heb ik soms op de man gespeeld. “Dat is een klootzak, die moet eraan!” Enkele geviseerden vertelden hoeveel pijn de column hun en hun gezin had gedaan. Waarom vind je dat nodig? Ze hadden gelijk. Je maakt jezelf niet groter door andere mensen te kleineren. Ik zag mezelf als de hofnar die lacht met de wereld. Maar ik wil geen verdriet aanrichten. Sindsdien gooi ik het over een andere, vaak autobiografische boeg.
Ik ben geen grote schrijver. Niemand zit te wachten op mijn memoires. Maar ik zie van alles. Ik maak van alles mee. Ik heb veel waters doorzwommen en ik deel graag.
Laatst overleed tot mijn groot verdriet mijn tien jaar oudere broer. Ik vond mijn tekst ’s morgens bij het nalezen maar flauw en melig. Ik heb dan maar uit het hoofd vier, vijf verhalen verteld over zaken die mijn broer en ik samen hadden beleefd. Gelach verdreef de loodzware sfeer. Vertellen zit in mij. Ik heb dat geërfd van mijn moeder. Zij onthield alles. Ze kon de uren voor mijn geboorte perfect beschrijven. De weeën. Welk kleed ze aan had. Dat ze de trap afdaalde, terwijl op de kermis ‘La paloma’ te horen was. Bij gebrek aan auto en telefoon moest ze de buurman vragen om haar naar het moederhuis te rijden. Een perfecte filmscène.
Over cinema had ook ‘Over Didden’ kunnen heten. En zelfs voor ‘Over Brussel’ valt iets te zeggen.
DIDDEN: Ik huldig Tsjechovs idee: schrijf over jouw kerktoren. Het is fake als ik over Los Angeles begin. Brussel zit in mijn genen. Máár ik ben niet de advocaat van Brussel. Ik vind dat hier veel misgaat. Ook vind ik het een te verengende stempel. In Antwerpen wil ik niet geïntroduceerd worden als “de Brusselaar.” Dan kan je evengoed zeggen: “de Heteroseksueel.”
En toch zit er veel Brussel in Over Cinema Van de turnzaal van het Sint-Jan Berchmanscollege en de buurtbioscopen van weleer tot ver voorbij je debuutfilm Brussels by night.
DIDDEN: Het zal wel dat er veel Brussel in Over cinema zit. Deze stad heeft een cinemacultuur. Toen ik klein was, was er keuze uit wel honderd cinema’s. We hadden thuis geen tv, dus gingen we vaak naar de bioscoop. Ik blijf denken dat films dieper tot je doordringen als je er een inspanning voor doet. Met jonge beentjes liepen we de berg af naar de vier, vijf bioscopen op het Sint-Joost plein of naar de twee rond het Daillyplein of naar de vier aan La Chasse. Voor Engelse films of Italiaanse klassiekers moest je naar de Albert Hall, voor Tarzan en westerns
moest je in de Novelty zijn. De Leopold deed alles, dus ook Elvis. Er was ook eentje, de Eden, met erotisch werk. Elke buurtbioscoop had voor mij een mythologie. Ik heb er de gelukkigste uren van mijn leven gesleten.
Een tijdsprong naar je eerste en meteen ook bekendste regie: de grimmige stadsfilm Brussels by night. “Op een dag had ik goesting om een film te maken,” schrijf je. Maar dat soort goesting kan je toch niet zomaar plots overvallen?
DIDDEN: Ik wist dat ik ooit een filmscenario zou schrijven en zo geschiedde. Ik won er een staatsprijs mee, maar men vond het onfinancierbaar. “Wie wil dat nu zien?” vroeg een bekende producent. “Kan je de Louizalaan niet filmen in plaats van al die triestige locaties zoals het metrostation van de Beurs?” Dat kon ik niet.
Ook met Erwin Provoost als beginnend producent bleef ik maar op nees botsen. Ik vroeg hem om te polsen bij Hugo Claus. Ik had net zijn film Vrijdag gezien. Acteurs waren dol op hem. Mijn favoriete Belgische schrijver liet weten dat hij het een mooi script vond, maar dat het helemaal mij was en dat ik het dus maar moest verfilmen.
“Ik heb zelf géén behoefte aan ontspanning, hobby’s of lol trappen. Voor mij zit dat in het leven zelf”
DIDDEN: Zo simpel was dat niet. Ik heb daar veel van wakker gelegen. Ik was volledig uitgeput na de laatste draaidag. We hadden dag en nacht gedraaid, in de winterkou, zonder geld voor catering. Ik plofte in bed met de gedachte: het is oké als dit de laatste film is die ik ooit maak. Het was eruit. Ik heb nooit een carrièreplan gehad.
Maar tijdens de montage merkte Ludo Troch op dat het een goede film was. Op het Festival van San Sebastian zag ik hoe het publiek helemaal mee was. Bij het verlaten van de zaal zongen sommige Basken de Nederlandstalige muziek van Raymond van het Groenewoud na. Ik anticipeer op je volgende vragen.
DIDDEN: Ik ben zelf mijn strengste criticus, ik weet beter dan wie ook wat ik allemaal verkeerd heb gedaan in mijn leven en dus ook in mijn films. Soms denk ik: had ik na Brussels by night niet moeten stoppen als regisseur? Het was me om die film te doen, en die film bestond. Maar plots ben je cineast. Plots kennen ze je. Plots gaat de financiering voor een tweede film makkelijker
Ik ben blij met de films die ik daarna heb gemaakt. Maar het is duidelijk dat ik een schrijver ben. Het meeste plezier haalde ik uit samenwerkingen met Dominique Deruddere. Om te lachen zeg ik vaak dat Crazy love en Hombres complicados mijn beste films zijn (ze zijn door Deruddere geregis seerd, red.). Ik ben een scenarist en niet eens een beroepsscenarist.
Crazy love was gebaseerd op kortverhalen van Charles Bukowski. De grote schrijver zei achteraf: “To Marc & Dominique: you guys made me look better than I am.”
DIDDEN: Stel je voor dat je een stuk van Shakespeare ensceneert en Shakespeare ziet dat! Ik vind het fantastisch dat Bukowski onze film heeft gezien.
Ik zie mezelf niet als een professional. Ik ben een amateur in de echte betekenis van het woord: een liefhebber. Ik hou van kunst. Ik hou van literatuur. Ik hou van film. Maar ik bedrijf geen kunst, ik schrijf literatuur en ik maak geen films meer. Al ligt er wel een nieuw script op mijn kast: Zeep
Deze amateur vindt Sailors don’t cry onderschat, je poëtische zeehavenfilm over een kind dat niet wil kiezen tussen de twee mannen in het leven van zijn moeder.
DIDDEN: Mijn favoriet! Sailors is een gedicht, mijn mooiste film. Er is destijds geen hond naar gaan kijken. Maar er is steeds meer waardering voor en daar ben ik blij mee.
Ik ben trots op Brussels by night, maar soms hangt die film als een molensteen rond mijn nek. Het lijkt alsof ik niets anders heb gedaan. Ik ben even trots op mijn werk met Dominique Deruddere, op de serie De smaak van De Keyser of op de jonge mensen die ik anoniem heb geholpen door vlak voor de opnames van hun film scènes te herschrijven.
En zeggen dat je je als kind voornam om later niks te worden.
DIDDEN: Dat is nog steeds het geval.
Over Cinema is verschenen bij Luster en wordt op 30/10 (11.00) gepresenteerd bij Passa Porta
FR About Cinema, c’est le titre du nouveau livre de Marc Didden, réalisateur (Brussels by night), prof de cinéma, scénariste (Crazy Love), journaliste cinéma et cinéphile (Le jour se lève). La seconde moitié du livre se compose d’entretiens avec des réalisateurs tels que Martin Scorsese, Woody Allen et Fien Troch. La première moitié res semble à des mémoires déguisées. Dans la cen taine de cinémas qui peuplaient Bruxelles dans sa jeunesse, il passa « les heures les plus heureuses » de sa vie. « Je ne suis pas un grand écrivain. Personne n’attend mes mémoires. Mais j’en ai vécu des choses et j’aime partager.»
EN Over cinema (“About Cinema”) is the name of Marc Didden’s latest book. As a director (Brussels by Night), a teacher (Sint-Lukas), a screen writer (Crazy Love) and a journalist and great film lover (Le jour se lève), he is not short of stories about cinema. The second half of the book consists of his interviews with directors such as Martin Scorsese, Woody Allen and Fien Troch. The first half is an auto biography in disguise recalling for example how he spent “the happiest moments of his life” in the hun dred cinemas of the Brussels of his youth. “I’m not a great writer. Nobody is waiting for my autobiography but I have swum in many waters and I enjoy sharing.”
De nieuwe Suzan Danielbrug is meer dan een nieuwe link tussen twee stadsdelen. Het bouwwerk blijkt ook een instanthot spot voor jongeren die zich zichzelf in beeld willen brengen. Vooral bij valavond, wanneer zowel de brug als de skyline erachter sfeervol verlicht is, blijkt de locatie in trek bij jagers op het ultieme Instagramkiekje. We durven te betwijfelen of het trio op de foto spontaan besloot om de smartphone boven te halen. Daarvoor is de jongeman te zorgvuldig gekapt, zijn de sneakers te wit en is doet de hurkende fotografe net iets te hard haar best.
Ondertussen zijn overigens ook de eerste fietsers en skaters op de boog van de brug gesignaleerd. Een goede raad: niet doen. KH
Weinig burgemeesters drukten zo’n stempel op Sint-Jans-Molenbeek als Louis Mettewie. Toch raakte hij na WO II in de vergetelheid. Deze maand verschijnt de Nederlandstalige versie van een boek over hem. door Ellen Debackere
Ondernemer, fietspionier, havenvisionair. De erfenis van Louis Mettewie (1855-1942), oud-burgemeester van Sint-Jans-Molenbeek, is zoveel groter dan de drukke laan in het noordwesten van het Brussels gewest. Hoewel Mettewie – die dit jaar tachtig jaar overleden is – een belangrijke rol speelde in de ontwikkeling van de gemeente, raakte hij na WO II snel vergeten. Onder leiding van historica Anne Morelli (ULB) werkten verschillende Brusselse partners aan een studie over de politicus. Deze maand verschijnt de Nederlandstalige versie van het boek Louis Mettewie, Bewogen burger en visionair burgemeester in Molenbeek
“Er zijn veel redenen om een boek aan Louis Mettewie te wijden,” zegt Sven Steffens, historicus (ULB), conservator van het Gemeentelijk Museum van Sint-JansMolenbeek (MoMuse) en auteur van enkele hoofdstukken in het boek. “Maar voor mij is een van de belangrijkste redenen het feit dat
Mettewie bijdroeg aan de democratisering van België: in een periode waar dat niet evident was, streed hij voor het algemeen stemrecht. Veel mensen zijn dat vandaag vergeten.”
“Bovendien heeft Mettewie – hoewel hij een liberale burgemeester was – altijd oog gehad voor zowel de armen als de rijken in zijn gemeente,” aldus Steffens. “Tijdens zijn burgemeesterschap was Mettewie enerzijds een man van de ‘gevestigde orde’, anderzijds verhoogde hij het salaris en het pensioen van de gemeentearbeiders.” Sommigen waar deerden zijn hervormingen, anderen beschouwden ze als louter ingegeven door de sterke socialistische concurrentie in zijn gemeente.
Mettewie was nochtans niet afkomstig uit het establishment. De latere burgemeester
van Molenbeek werd geboren in een familie van bescheiden komaf, maar al gauw beklom hij de sociale ladder. Onder leiding van zijn vader werkte Mettewie al op jonge leeftijd als timmermansleerling. Hij liep ook school aan de gemeentelijke school nr. 1 in Molenbeek.
Later ging hij aan de slag als ambtenaar bij het ministerie van Oorlog, maar daar liep het mis. Na dertien jaar dienst werd hij in 1892 ontslagen. “De aanleiding hiervoor is zijn openlijke en actieve deelname aan de strijd voor het algemeen stemrecht voor zowel mannen als vrouwen,” vertelt Steffens. “Dat was in die periode een heel progressie ve positie. De katholieke minister beschouwde Louis Mettewie als een politieke tegenstander binnen zijn eigen ministerie.”
Tegelijk met zijn ambtenarencarrière raakte Mettewie evenwel in de ban van de industrie. Op dertigjarige leeftijd bundelde hij de krachten met zijn broer Guillaume en richtten ze samen een bedrijf op voor de
In het nieuws omdat Deze maand verschijnt de Nederlandstalige vertaling van een boek dat het leven en werk van oud-burge meester van Sint-Jans-Mo lenbeek Louis Mettewie onder de loep neemt
Over welk dossier gaat het? Louis Mettewie is precies 80 jaar overleden. Als gewezen burgemeester van Molenbeek drukte hij vooral zijn stempel op de trans portinfrastructuur van de gemeente.
bouw van drukapparatuur. Later ging hij in zee met een andere broer die carrosseriebou wer was, om samen fietsen en auto’s te ontwerpen. Behalve politicus was hij dus ook een belangrijke industrieel en speelde hij als ondernemer een rol in de pioniersjaren van de fiets- en automobielindustrie in België. Ook lag hij mee aan de basis van het Brusselse Autosalon en was hij vrijmetselaar.
“De meest zichtbare erfenis van Mettewie is voor mij echter de invloed die hij had op de transportinfrastructuur,” zegt Steffens. “Hij was voorstander van de verbreding van het kanaal Brussel-Charleroi en de creatie van nieuwe haveninstellingen, en was betrokken bij de bouw van de nieuwe Sint-Jan-deDoperkerk. Onder zijn bewind is ook het wegennet van Molenbeek gemoderniseerd: dat deed hij eerst als schepen en later als burgemeester.”
In het nieuwe boek staat te lezen dat Mettewie zijn betrokkenheid bij de lokale politiek in 1934 zelfs op basis van de verkeersproblematiek verklaarde. “Ik voelde – lang voor anderen – dat steden nood hebben aan voldoende grote verbindings wegen, een beetje zoals onze longen zuurstof nodig hebben om te ademen. Ik herinner me dat ik op het eerste Autosalon in 1902 –waarvan ik de promotor was – tegen wijlen onze koning, toen nog prins Albert, zei: ‘Monseigneur, op de wegen van de toekomst is er geen plaats meer voor door paarden getrokken voertuigen!’ Als industrieel zag ik (…) de film van de toekomstige stad zich voor mij ontvouwen. Het was mijn tomeloze liefde voor vervoermiddelen, openbare wegen, kanalen (…) die mij in de gemeentepolitiek deed belanden.”
In de vier decennia (1899-1938) dat hij politiek actief was, liet Louis Mettewie blijvende sporen na, zegt Steffens. “Maar hij is nooit de enige promotor geweest van deze projecten, hij was vaak de copromotor van grote veranderingen in Molenbeek. Daarom noem ik hem graag een ‘facilitator’. Hij had oog voor wat er nodig was voor de ontwikke ling van Molenbeek, en voor Brussel in het algemeen. Niemand weet dat vandaag nog, daarom vind ik dit boek zo belangrijk.”
Op maandag 24 oktober wordt het boek ‘Louis Mettewie, Bewogen burger en visionair burgemeester in Molenbeek’ voorgesteld in het MoMuse.
Het Brussels gewest is nog steeds de grootste kenniseconomie van het land, maar de kennismotor pruttelt. Dat blijkt uit een onderzoek dat het Brussels Studies Institute deed op vraag van werkgeversorganisatie Voka Metropolitan. Directeur Jan Van Doren (Voka) legt uit.
De Brusselse kennismotor stokt. Wat is er aan de hand?
Brussel behoudt nog wel zijn positie van belangrijkste Belgische kennisclus ter. Van de 751.000 jobs in Brussel zijn er 340.000 voor kenniswerkers, 45 procent dus. In Vlaanderen en Wallonië is het maar 31 procent. Maar de aangroei hapert. De afgelopen twaalf jaar steeg het aantal nieuwe kennisjobs in Brussel jaarlijks gemid deld met slechts een half procent, tegen anderhalf procent in Vlaams- en Waals-Brabant. Dat is driemaal zoveel. Zo trok een aantal IT-, accountancy- en managementadviesbedrijven weg uit Brussel, richting Zaventem, Machelen en Diegem. De Big Four – KPMG, De loitte, EY en PwC – zitten ondertussen allemaal in de Noordrand.
Waarom zijn die kennisjobs zo belangrijk?
Elke job in de kenniseconomie gene reert ruim twee bijkomende jobs, zo toont de studie. Met honderd ken nisjobs creëer je dus meer dan twee honderd extra banen waarvan de helft jobs zijn voor kortgeschoolden, cate ring, onthaal, schoonmaak, transport, beveiliging. Belangrijk voor Brussel want het gewest heeft een grote ar beidsreserve van – doorgaans kortge schoolde – werklozen.
Bij het zoeken naar een oplossing voor die kortgeschoolde werklozen ziet de Brusselse politiek de kenniseconomie al te vaak over het hoofd. Er wordt vooral gekeken naar kleinschalige maakate liers, microbrouwerijen en fietsateliers bijvoorbeeld. Interessant, sympathiek,
maar die leveren niet de grote bulk aan werkgelegenheid op.
Hoe kan Brussel aantrekkelijker wor den voor kennisintensieve bedrijven?
Brussel moet om te beginnen beter be reikbaar zijn. Dat wordt steeds belang rijker in de war for talent. Nu gebeuren er veel te drastische ingrepen, de A12 om vormen tot stadsboulevard, de circula tieplannen. Men denkt: bedrijven passen zich wel aan. Ja, dat doen ze, ze wijken uit. Ook de internationale bereikbaar heid is cruciaal. Brussels Airport moet alle groeikansen krijgen.
Voorts kan de digitale connectie beter. In de plaats van een rem te zetten op de uit rol van 5G zou het Gewest een voorloper moeten zijn. Ten slotte moet Brussel de duurzame energietransitie ondersteu nen, de lokale belastingen in toom hou den, ruimte creëren voor bedrijven en zorgen voor een veilige leefomgeving. Het totaalplaatje moet kloppen. HUB
“Elke job in de kenniseconomie genereert ruim twee bijkomende jobs”
Haal de gratis Brussel binnen Budgetgids in Muntpunt. Een budgetgids vol tips en voordelen over betaalbaar leven in de stad.
Ontdek Circularium, de gratis winkel. Een naaimachine, een citruspers, een sweatshirt dat te klein is… Elk artikel werd gedoneerd. circularium.be/ de-gratis-winkel
Recht op een verhoogde tegemoetkoming?
Dan kan je via Rap op stap aan fikse korting op daguitstap of vakantie in België. rapopstap.be
Heb je je nummerplaat laten schrappen op 4 april 2021 of later? Dan heb je misschien recht op de Brussel’Airpremie in ruil voor verschillende mobiliteitsalternatieven. leefmilieu.brussels
Beeldcolumn. Kim en Wauter gaan om de beurt aan de haal met de actualiteit
Terwijl de ree het in Vlaanderen de laatste jaren wel goed doet, is die in het Zoniënwoud op zijn retour. Echte verklaringen zijn er niet, hypotheses wel. De hondendruk bijvoorbeeld, want vorig jaar beten die al vijftien reeën dood. Wij trokken met boswachter Bram Aertsen het bos in, op zoek naar het grootste wild van het woud.
door Steven Van Garsse foto’s Ivan Put
Een keer heeft boswachter Bram Aertsen een jong reeënkalfje gezien, onverhoeds, vlak voor de voeten. Helemaal alleen, slapend in een kuil. Dat was tijdens een opleiding, in het Meerdaalwoud. “Ik wist dat ik snel weg moest. De kalfjes zijn geurloos, om ze te beschermen tegen predatoren. Maar als een mens te dichtbij komt, riskeert dat – via onze geur – de reegeit voorgoed weg te houden en dan sterft het kalfje.”
De ree, Capreolus Capreolus, is een van de meer tot de verbeelding sprekende dieren van het machtige Zoniënwoud. Wie vaak in het woud komt, treft er weleens een. Het zijn dieren die je in flits ziet, vaak onverwacht. Je ziet ze dan schichtig huppelen en springen over de varens en de bramen. Soms alleen, soms in kleine groepjes. Met wat geluk kan
je ze ook in de verte roerloos zien staan. Maar meestal zitten ze goed verborgen. “Kijk daar,” wijst Aertsen naar een varenveld in een valleitje op een plek waar haast nooit mensen komen. “Daar zitten negen kansen op de tien reeën verschanst.” Later zien we ook, ten bewijze, de tweehoevige verse sporen in het modderige pad.
“Het kan gebeuren,” zegt Aertsen, “dat ik bomen ben aan het aanplanten, en dat ik ze zie wegstuiven, maar nadien, als ze zien dat ik het niet op hen gemunt heb en vertrokken ben, komen ze weer dichterbij, in hun vertrouwde omgeving. Reeën wennen na een tijd ook aan de mens, maar het blijven schuwe dieren.”
Maar het gaat niet zo goed met de ree in het Zoniënwoud. Dat weten we uit de Reeënmonitoring van het Instituut voor
Natuur en Bos (Inbo) in opdracht van de Zoniënstichting. Jaarlijks stappen vrijwilli gers 473 kilometer af en tellen de reeën op vaste parcours. Dat doen ze al sinds 2008. Het geeft geen waterdicht beeld van de reeënpopulatie, maar wel goede tendensen.
In de periode 2009-2013 waren de aantallen stabiel, zo’n 1,07 geobserveerde ree per gewandelde kilometer. Daarna viel die waarde terug tot 0,62. Die cijfers zijn in 2021 en 2022 bevestigd. Een deel van de verklaring kan liggen in het feit dat de zichtbaarheid is verminderd door opgescho ten struiken en jonge bomen, maar dat de reeënpopulatie een dalende trend kent, is een certitude.
Waarom dat zo is, is al veel moeilijker te achterhalen. Het wetenschappelijke rapport van Inbo geeft enkel hypotheses: loslopende honden, verstoring door recreatie, een verminderde vruchtbaarheid van de reegeiten, misschien zelfs stroperij. Maar antwoorden zijn er niet echt. Daarvoor is meer onderzoek nodig.
Dat het Zoniënwoud aan het veranderen is, en dat de reeën zich daardoor misschien beter kunnen verschansen klopt alvast. Aertsen legt uit hoe het bosbeheer grondig veranderd is. De beukenkathedraal is er nog steeds, maar wordt door de boswachters van Leefmilieu Brussel aangevuld met een meer divers bos, met ook wintereik, winterlinde en boomsoorten waar vroeger minder aandacht voor was. Het is simpel boerenverstand dat door meer boomsoorten in te zetten, het risico meer verspreid wordt. Het is immers afwachten welke bomen de klimaatverande ring het best kunnen trotseren. Een gemengd bos met een goed ontwikkelde onderetage, struik- en kruidlaag is beter bestand tegen de klimaatverandering en bovendien verbete ren ook de natuurwaarden.
We houden halt aan een stuk bos waar de beuk nog dominant is, en waar de bosbou wers van Leefmilieu Brussel nog geen echte diversiteit hebben ingebracht. “Kijk rond, er is geen andere boomsoort te zien. Maar nog meer bijzonder is de verandering die zich voordoet.”
Op het einde van de jaren 1990 werd er onderzoek gedaan naar de vraag waarom de beuk in Zoniën zich niet op natuurlijke manier verjongde. In die periode zag men veelal het stereotiepe beeld van het Zoniën woud: rijen statige bomen met daaronder de goudbruine blaadjes.
“Maar dat beeld klopt niet langer,” zegt Aertsen. “Ook de beuk begint jonge plantjes te genereren. De natuur heeft begrepen dat er een wissel op de toekomst nodig is, ook zonder onze ingreep. Dat heeft zeker gevolgen voor hoe het bos eruitziet. Vroeger kon ik hier honderd meter ver kijken,” zegt Aertsen. “Nu is het volledig vol gegroeid.”
Het zou dus kunnen verklaren waarom we de reeën minder goed zien. Toch zijn de onderzoekers ervan overtuigd dat er meer aan de hand is. De daling van het aantal observaties is te groot.
We wandelen naar een van de twee grote ecoducten die zijn aangelegd over de abundante weginfrastructuur die het Zoniën woud doorkruist. We zijn verrast door het effect. De brug is zo breed dat je nauwelijks ziet dat het bos hier onderbroken wordt door een ingeslepen spoorlijn. En dat is precies de bedoeling. Glanskoppen en koolmezen springen er van berk naar berk, Leefmilieu Brussel probeert er populaties van het vliegend hert – een zeldzame kever en het grootste insect van Europa – met elkaar te verbinden, en natuurlijk profiteren ook de reeën van die infrastructuur
Het ecoduct is een van de maatregelen om de reeënpopulatie te beschermen. “We
willen de populaties zo divers mogelijk houden en inteelt vermijden,” zegt Aertsen. “Via het ecoduct is genetische uitwisseling gegarandeerd.” Daarnaast moet het ecoduct ook het aantal verkeersslachtoffers bij reeën verminderen. Op dat vlak is alvast resultaat geboekt: dankzij de ecoducten zijn er minder aangereden reeën.
De voornaamste verklaring voor de verontrustende cijfers moet dus elders gezocht worden. En dan wordt gekeken naar de recreant. Het Zoniënwoud kent sinds corona een echte toename van bezoekers. Ze komen er wandelen, fietsen, joggen en mountainbiken. Ook jeugdbewegingen
vertoeven er graag. Te veel recreatie spoort niet met de rust die de natuur zo hard nodig heeft. Dus moet er gemanaged worden, zodat delen van de natuur gevrijwaard blijven van te veel bezoekers.
“Natuurlijk zijn we blij dat er meer bezoekers zijn in het bos,” zegt Aertsen, “maar de nieuwe bezoekers, onder meer sinds corona, zijn niet altijd zo vertrouwd met de regels hier. En dat maakt het niet altijd makkelijk.”
Neem nu het ecoduct, dat bij uitstek voor de oversteek van dieren is bedoeld. Het ligt op een plek ver van de begaanbare paden, maar er staan ook wildcamera’s, en die
Bram Aertsen Boswachter Boswachter Bram Aertsen: “Reeën wennen na een tijd ook aan de mens, maar het blijven schuwe dieren.”“De nieuwe bezoekers, onder meer sinds corona, zijn niet altijd zo vertrouwd met de regels hier”
Onze reporter kon zelf geen ree spotten, maar op de site waar nemingen.be zijn wel foto’s van Zoniënreeën te vinden.
de paden. En dan krijgen we die verstoring die zo nefast kan zijn voor de reeën.”
Uiteindelijk krijgen we geen ree te zien. Dat was ook zo vooraf ingeschat door Aertsen. Een ree zien is een lucky shot. We stoten wel, niet ver van het ecoduct, in de sleuf van een betonnen vleermuiskelder, op een blauw Quetchua-tentje. Een trui en een slaapzak hangen te drogen. Aertsen meldt zich, tevergeefs. Hij opent de tent en ziet dat ze goed vol ligt. De eigenaar is er niet. Ook dit fenomeen bestaat: daklozen die hun toevlucht zoeken tot het Zoniënwoud.
hebben al meermaals mensen gefilmd. “Mensen zonder honden, mensen met honden aan de leiband, maar ook soms loslopende honden. Dan weet je natuurlijk dat we niet goed bezig zijn,” zegt Aertsen. Honden. Het is een onderwerp waar Aertsen lang over kan uitweiden. Het leidt tot die kleine conflictjes tussen de gebruikers van het bos. “Ik heb veel discussies gehad met vrienden die honden hebben. Baasjes begrijpen soms de interactie tussen hun vier voeter en andere mensen niet zo goed. Het is hun ‘baby’, maar ze beseffen niet dat als iemand niet zo van een hond houdt, of er zelfs bang voor is, dat de hond daarop reageert.” Wat bij mensen onderling al tot spanningen kan leiden, is a fortiori voor de reeën waar. Reeën zijn heel stressgevoelig. Met honden in het bos, zijn ze voortdurend op de vlucht en vinden ze geen rust. Honden met hun jachtinstinct lopen er ook achter aan. Ja, ook de best getrainde hond.
Aertsen: “Hondenliefhebbers zeggen me: ‘Een hond is toch ook de natuur.’ Dan kijk ik toch even vreemd op. Want een hond heeft onderdak, krijgt eten en moet niet, zoals de ree, wachten op de eerste zonnestraal om zich wat te kunnen opwarmen na een koude winter. Dat kan je toch niet vergelijken.”
Dat de druk van honden op het reeënbestand steeds groter wordt, valt simpel af te lezen uit de laatste Reeënmonitor. Het aantal dode reeën waarbij de hond als hoofdoorzaak wordt aangeduid neemt stelselmatig toe in Brussel. Was het er één in 2019, en zeven in 2020, dan waren er in 2021 maar liefst vijftien dode reeën met beetsporen.
Het is waarom er momenteel een discussie loopt in het parlement om de leiband voor honden te verplichten in het hele bos. Zoals in Vlaanderen en Wallonië. Aertsen: “Ik weet wel dat het een moeilijke politieke beslissing is, maar het is echt beter voor het behoud van onze natuur.”
Aertsen heeft in de bijna vijftien jaar dat hij boswachter is een flinke dosis relative ringsvermogen ontwikkeld. “Wat we hier meemaken, is perfect normaal. Het is een bos aan de zuidrand van een metropool, waar het altijd druk is. Hier kunnen mensen tot rust komen. Ook de globalisering speelt mee. We zien het fenomeen van Oost-Euro pese paddenstoelenplukkers. Paddenstoelen oogsten maakt deel uit van hun cultuur, en vaak zijn er in hun thuisland ook eindeloze bossen. Maar hier is dat verboden. Door de pluk gaan mensen dieper in het bos, weg van
Aertsen ziet alweer de grootstad die tegen het woud aanleunt: “Het is dezelfde anonimiteit die maakt dat mensen eenzaam kunnen worden, en dan een huisdier nemen. Maar net zo goed raken mensen op de dool en dan zien we ze hier in een tent liggen. Soms zijn het psychiatrische patiënten, of mensen met een oorlogstrauma, die zich met stokken beginnen te verdedigen. Dat zijn geen eenvoudige situaties en we vragen dan soms bijstand van Samusocial.”
We zijn terug waar we onze reeëntocht hadden aangevat, aan het impressionante houten boswachtersgebouw van Leefmilieu Brussel in Ukkel. Een collega heeft, na een telefoontje van Aertsen, het blauwe tentje en alle spullen al opgehaald. Het is een hele uitzet, inclusief koffie- en scheermachine.
De boswachters proberen te achterhalen, via de correspondentie die ze in de tent vonden, of ze hem kunnen bereiken. Als dat niet lukt, hangen ze een bericht op de plek waar de tent werd aangetroffen, zodat de man zijn spullen kan komen ophalen. Ja, boswachters hebben een hart voor de natuur, maar de mens wordt niet vergeten.
FR Cela fait un moment que le nombre de chevreuils en Forêt de Soignes diminue. Même s’il n’y a pas de véritable explication, il existe plusieurs hypothèses. Enquête en compa gnie du garde forestier Bram Aertsen. L’augmentation des activités de récréation est probablement la raison principale de cette mys térieuse disparition. La faune locale s’en voit per turbée et cela revêt parfois des formes graves. Le nombre de chevreuils tués par des chiens aug mente par exemple chaque année. Les gardes forestiers sont aussi là pour surveiller.
EN The roe deer population in the Sonian Forest has for some time been under threat. We went deep into the forest with Brussels forester Bram Aertsen in search of roe deer, to understand what is happening. Recreation is perhaps the main culprit. There are too many people in the forest and that scares away the deer. More people is a logical conse quence of a forest that lies on the edge of a metropo lis, but paradoxically the people seeking peace and quiet there also disturb it. This sometimes gets seri ous. The number of deer killed by dogs increases year after year. Foresters are there to keep an eye on them.
brengt je van maandag tot zaterdag de actualiteit van de dag (in het Nederlands). BRUZZ week serveert je iedere zaterdag de belangrijkste hoofdpunten van de voorbije week (in het Nederlands).
ontvang elke donderdag de BRUZZ-selectie in je mailbox en begin goed voorbereid aan je cultureel weekend (Nederlands, Frans en Engels gemixt).
BRUZZ international voor en door internationale Brusselaars, met elke week restauranttips, cultuurreportages en portretten (in het Engels).
Bram Van Renterghem
Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel
Het was even schrikken vorige week, toen burgemeester Philip pe Close – een socialist nota bene – de kartonnen tenten liet weg halen waaronder minderjarige asielzoekers noodgedwongen de klamme nacht doorbrachten.
Hen in dozen herbergen geeft het verkeerde signaal, zei Close. En daarbij: Brussel heeft de voorbije maanden en jaren al veel gedaan op het vlak van asiel en migratie – wat uiteindelijk federale be voegdheden zijn.
Dat klopt. Zowel bij de opvang van Oekraïners als van ‘gewone’ asielzoekers springt zowel Stad als Gewest regelmatig bij. Zo ging vrijdag nog een noodcen trum voor veertig minderjarige asielzoekers open – een samen werking tussen het Brussels Ge west en het federale niveau. Toen bleek dat het centrum niet don derdag, maar pas vrijdag kon openen, betaalde de Stad Brussel voor een hotelovernachting van die minderjarigen – waardoor de afbraak van de kartonnen tenten hen meteen vergeven was.
Ook onderhandelt het Brussels Gewest met de federale overheid over 1.200 extra opvangplaatsen in Brussel. Waar en wanneer die plaatsen komen, en wie betaalt, is nog onduidelijk. De onderhan delingen lopen nog, klinkt het.
Die plaatsen zouden boven op de 1.500 opvangplaatsen komen, waarin Defensie zal voorzien.
Dat allemaal samen geeft maar liefst 34.700 opvangplaatsen in België – zowat het hoogste aantal ooit. En toch zal ook dat niet vol staan, voorspelt staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V). Want met een in stroom van meer dan 4.000 asielzoekers per maand en een gemiddelde doorlooptijd van 300 dagen per asieldossier, zijn er nóg meer plaatsen nodig.
Dus moeten we de instroom be perken en de uitstroom versnel len, zegt De Moor. Naast extra opvang creëren, zijn dat de twee pijlers van haar Winterplan. He laas voor haar zijn beide aspec ten uiterst moeilijk te realiseren. Zo verlaten asielzoekers maar mondjesmaat de asielcentra, niet alleen omdat de afhandeling van hun dossier zolang duurt, maar ook omdat ze nadat ze erkend zijn als vluchteling, moeilijk een geschikte woning vinden op de huizenmarkt. Daardoor blijven ze langer dan de reglementaire twee maanden in het asielcen trum. De Moor wil daarom asiel zoekers met werk verplichten om de opvang te verlaten, maar dat is gemakkelijker gezegd dan ge daan – wat als ze echt nog geen woning hebben? Dan slaapt er toch weer iemand op straat. Maar nog moeilijker is de in stroom beheersen. Die bestaat voor een stuk uit mensen die ef fectief op de vlucht zijn voor per soonlijke vervolging of oorlog, maar voor een groot stuk uit mensen die de algemene miserie in hun land ontvluchten. Zes op de tien mensen wordt om die re den asiel geweigerd, en moeten het grondgebied verlaten – wat maar 26 procent effectief doet. En dat leidt tot hoogspanning.
Hoe penibel de socio-economi sche situatie in sommige van die herkomstlanden ook is, België kan niet al die mensen asiel ge ven, want dat klapt het asielsys teem volledig in elkaar, zoals ook commissaris-generaal voor de Vluchtelingen Dirk Van den Bulck zegt. “Daarvoor is de Con ventie van Genève niet gemaakt.” Veel oplossingen zijn er niet, en het meeste is al eens geprobeerd – alleen de stijl verschilt nog. Zo voert De Moor in navolging van Theo Francken (N-VA) en Maggie De Block (Open VLD) ontradings campagnes. De vraag is of dat enig effect heeft op mensen die de harde socio-economische of klimatologische omstandighe den in hun land van herkomst ontvluchten. Ook de grenzen van Europa beter bewaken is over alle partijen heen te horen, net als de vluchtelingen binnen Eu ropa spreiden. Commissaris-Ge neraal Van den Bulck pleit voor een Europese ‘Asylum Deal’, waarvan het plan op tafel ligt, met als speerpunten een preentry screening, eengemaakte procedures en een hervestigings kader, dat bepaalt welke lidstaat hoeveel asielzoekers voor zijn rekening neemt.
Maar Oost-Europese landen zijn fel gekant tegen zo’n herverde ling, waardoor de deal (nog) niet is goedgekeurd. In de tussentijd wordt België overspoeld door asielaanvragen, mag Brussel weer de heetste kastanjes uit het vuur halen en wordt het Vlaams Belang slapend rijk. Dat de deal niet is goedgekeurd, is dan ook onaanvaardbaar. Het is niet om dat Brussel de hoofdstad van Eu ropa is dat het dan maar alle pro blemen zelf moet oplossen.
“Het is niet omdat Brussel de hoofdstad van Europa is dat het dan maar alle problemen zelf moet oplossen”
De asielcrisis slaat het hardst toe in Brussel. Helaas ligt de oplossing niet in het Brussels, maar in het Europees parlement.
City.
Luana Difficile zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Henri uit Schaar beek. Volg ook de Instagram pagina voor Luana’s Big City-ver haal op donderdag.
Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity
Het zicht vanaf de Brusiliatoren in Schaarbeek is fenomenaal. Doordat het de enige hoge toren is in de buurt rond het Josaphat park heb je er een 360 graden zicht. Tot tien jaar geleden was het zelfs de hoogste woontoren van ons land. Hoewel het nu een herkenningspunt is in onze Brusselse skyline, zijn velen lang geen voorstander geweest van het bouwwerk. Mede door het gebouw dat ervoor moest wijken. Het Sportpaleis van Antwerpen kent iedereen, maar Brussel bouwde er twee decennia eerder al een, in 1913. Net zoals in Ant werpen was het oorspronkelijke doel een overdekte wielerpiste. Er stonden in die tijd verschillen de velodrooms in Brussel, waar van een paar in open lucht. Dat van ‘Le Palais des Sports’ kreeg
Dat er opvallend meer vleermuizen zijn dan vroeger, valt de hoofdredacteur op. “Dat kan wel kloppen,” beaamt deskundige Claire Brabant.
“Sinds het begin van de metin gen in 2006 zien we elk jaar meer vleermuizenactiviteit,” zegt Claire Brabant, die projectverant woordelijke vleermuizen is bij de
Franstalige natuurorganisatie Natagora. Momenteel het ac tiefst: de ruige dwergvleermuis. Dat weet Brabant uit een peiling vorige week in het Moeraske, op
de naam: Wintervelodroom. Er werden grote wedstrijden gere den, met de Zesdaagse van Brus sel als belangrijkste. Die werd veertig jaar lang in Schaarbeek georganiseerd. Ook de Grote Prijs van de Koning werd er gere den, Eddy Merckx was een van de deelnemers.
Behalve wielerwedstrijden von den er ook heel wat andere sportevenementen plaats. Van atle tiek, tot hondenrennen, van bokswedstrijden tot basketbal, rodeo’s, schaatsspektakels, cir cusvoorstellingen ... Tot 15.000 toeschouwers konden er kijken naar het rijkgevulde programma.
Hoewel de akoestiek er niet op voorzien was, traden er ook ver schillende artiesten op. Een grote naam op de affiche waren de Rol ling Stones in 1966. Ze gaven er hun eerste concert in België. Hoewel ze in verschillende buur landen al een gigantische hype waren, kregen ze het Sportpaleis
in Brussel niet volledig gevuld. De foto’s van die dag zijn memo rabel, maar het concert was dat blijkbaar niet. Dat lag aan de Sto nes, maar ook aan de niet zo goed klinkende infrastructuur De akoestiek was helaas niet het enige van het gebouw dat het liet afweten. Het Sportpaleis was aan herstellingswerken toe, maar daarvoor was er geen budget. Niet zo lang na het concert van de Rolling Stones werd beslist om het gebouw tegen de vlakte te
de grens van Schaarbeek en Eve re. En dat is alleen in de herfst en soms in de lente even zo, want die vleermuis leeft eigenlijk niet in België. Hoewel ze niet meer weegt dan een suikerklontje, kan ze afstanden tot ruim boven de 1.000 kilometer afleggen, “tus sen haar zomerverblijf in de Bal tische staten en Zuid Frankrijk, waar ze een winterslaap houdt”
Hoe Brabant in de duisternis ze ker wist dat die vleermuis het vaakst passeerde? “We capteren het geluid dat ze uitstoten met een ultrasone radar. Het is mo
De ruige dwergvleer muis weegt niet meer dan een suikerklontje.
De Rolling Stones gaven er hun eerste, niet zo memorabele concert in België.
gooien. Zo kwam er na vijftig jaar een einde aan het Brusselse Sportpaleis.
Door de afbraak kwam er wel een groot terrein op een interessante locatie leeg te staan. Het was de ideale plek voor het Brusiliaproject. De bedoeling van archi tect Jacques Cuisinier was om een ander soort hoogbouw neer te planten. Voordien waren woontorens meestal sociale wo ningen, maar met Brusilia wilde hij het concept van Le Corbusier
in Frankrijk toepassen. Midden klassenwoningen in de hoogte, met onderin alle voorzieningen op wandelafstand. Een zwem bad, een supermarkt, een car wash, sportvelden ... En, vooral belangrijk om jonge gezinnen aan te trekken, de aanwezigheid van het park. Nog steeds is de Brusiliatoren een enorm geliefde woonplek. Bijna net zo geliefd als de Rolling Stones, door de gillende meisjes vijftig jaar geleden. LD
menteel paartijd, en dus parade ren en ‘zingen’ alle vleermuis mannetjes.” In het geval van de ruige kleine beginnen de manne tjes met een laag geluid en pit chen dan steeds scherper en ho ger. Dat lokt een harem van ruige dwergvleervrouwtjes naar hun nestkastje of boomholte.
Maar ook op het zicht vallen dwergvleermuizen het meeste op. Zij vliegen immers bij valavond al uit op zoek naar voedsel, nog voor de zon hele maal onder is.
“Vleermuizen in de stad zijn heel
vaak gewone dwergvleermui zen,” zegt bioloog Mathias En gelbeen van Leefmilieu Brussel. Die lijken enorm op de ruige soortgenoot, ze zijn alleen nog ietsje kleiner. De gewone dwerg vleermuis verschuilt zich meest al in gebouwen, en doet volgens Brabant soms aan ‘minimigra tie’: in de zomer op de warme zolder, en in de winter rustig, fris en vochtig in de kelder. SDS
Bekijk de reeks op youtube.com/bruzz
‘Ik was tien jaar dakloos. Wat wil je weten?’
In een nieuwe reeks stellen Brusselaars vragen aan mensen die te maken krijgen met vooroordelen. Rechtuit, zonder taboes.
De Grote Brussel Helpt Spaghettislag Neem op 26 november deel aan de Grote Brussel Helpt Spaghettislag ten voordele van vzw Kinumai. Maak zelf een portie of reserveer je plekje nu al. Haast je nu naar brusselhelpt.be
Nog geen plannen voor het weekend? BRUZZKet zorgt ervoor dat de agenda van de Brusselse ketten goed gevuld is met coole activiteiten.Iedere vrijdag op BRUZZKet.be Gillende fans bij het optreden van de Rolling Stones, in het vroegere Brusselse Sportpaleis, in 1966.
Roepende gemeenteraadsleden, vernielingen in het straatbeeld, maar ook luide tegenreacties van wie de verkeersluwe stad wél smaakt. In het mobiliteitsdebat schuwen burgers en politici de grote emoties niet. Waarom wekt een straat zoveel beroering? “Dit debat gaat stilaan over morele keuzes die je maakt als mens.”
door Eva Christiaens foto’s Saskia VandersticheleIn de lente organiseren wij altijd een buurtfeest. Ik weet niet of dat dit jaar zo evident wordt. We zwaaien als buren nog wel naar elkaar, maar vermijden het onderwerp mobiliteit. Hopelijk kunnen we er over een jaar mee lachen.”
Alexandre Soucisse woont in de Lecharlierwijk in Jette. Een test met verkeersfilters was daar pas in september begonnen, maar werd vorige week al teruggedraaid. Een petitie van ruim 1.600 tegenstanders deed de gemeente terugkrab belen, tot ongenoegen van de voorstanders en de eigen mobiliteitsschepen Nathalie De Swaef (Groen). “Ik was zelf geen fan van de betonblokken, maar je zou toch denken dat de gemeente de filter laat staan tot na de evaluatie?” zegt Soucisse. “Nu halen ze de blokken weg en vragen daarna of die terug moeten komen. Een gekke redenering.”
Ja, dit is opnieuw een artikel over Good Move. De uitrol van verkeersluwe wijken begint in Brussel stilaan op één grote burenruzie te lijken. Van Kuregem tot Schaarbeek, van een paar paaltjes in Jette tot files in de Dansaertstraat, overal ontstaat er
verdeling in de stad. Tegenstanders trekken met petities naar de gemeenteraden, voorstanders delen foto’s van rustige straten met de trotse hashtag #WeLoveGoodMove. Een groep daartussen zucht eens goed.
“Deze omslag gaat over participatie. Wie kan hier zijn stem laten horen?” zegt professor duurzame mobiliteit Cathy Macharis (VUB). “Dat goed doen, met alle segmenten van de bevolking en vaak in andere talen, is moeilijk. Daar was wel wat verschil in tussen de verschillende gemeen ten, maar dan nog kan een klein groepje de discussie kapen. Doordat je niet weet wat er leeft bij de anderen, komen maar een paar tegenstanders in het nieuws. Ook dat is niet democratisch.” Zeker niet, vindt ze, als die groep tegenstanders erin slaagt om verkeers plannen te dwarsbomen, zoals in Kuregem. Het circulatieplan werd daar vorige maand stopgezet na hevig protest en zelfs geweld in de buurt. “Het gevaar is dat gemeenten nu helemaal niets meer durven te doen.”
Of dat buren, zoals in de straat van Soucisse, ongezellig tot gespannen naast elkaar beginnen te leven.
“Ik had vorig jaar de ja-affiche opgehan gen aan het raam, maar het nee-kamp is mij komen vragen om die weg te halen,” vertelt apotheker Lydie Kubulana uit Schaarbeek. Haar winkel ligt op de hoek van de Prinses Elisabethlaan. Die krijgt vanaf deze week eenrichtingsverkeer in het kader van Good Move: de Berenkuilwijk is de derde en laatste fase van dat plan in Schaarbeek. “Gelukkig voor mij in de juiste richting. Klanten kunnen nog altijd van de Lambermontlaan naar hier rijden,” zegt Kubulana. Ze heeft haar ja-affiche uiteindelijk opgeborgen.
“Maar ook de nee-affiche hang ik niet op. Ik wil me niet meer mengen in de discussie.”
“Wij zijn voor zeventig procent tegen het plan,” zeggen twee vrouwen in een deur opening verderop in de straat. Tot vijftien minuten rondjes rijden naar hun huis, zien ze niet zitten, zeggen ze. De oudste heeft rugklachten en wil voor de deur parkeren. “Als mijn huis hierdoor in waarde stijgt, is dat mooi meegenomen,” lacht ze luid. ▼
Alexandre Soucisse woont in de Lecharlierwijk in Jette en ziet ook in zijn buurt veel commotie rond het circulatieplan : “Hopelijk kunnen we er over een jaar mee lachen.”
“Mijn man is tegen, want hij rijdt vaak met de auto en de motor. Ik ben voor, want we zullen minder lawaai krijgen en het is veiliger voor de kinderen,” vertelt Kerman, een jonge moeder die net buiten de wijk woont en met haar peuter in de buggy voorbijloopt. “Wij kunnen toch moeilijk een ja-affiche op ons ene raam plakken en nee-exemplaar op een ander?”
Rond het Verboekhovenplein, in de volksmond bekend als de Berenkuil, wisselen nee- en ja-affiches op de huizen elkaar af. Op de aankondigende panelen van de gemeente is met markeerstift ‘ton cul’ en ‘merde’ geschreven. Verderop aan het Stephensonplein, waar een filter komt, heeft iemand met potlood aangeduid waar files kunnen ontstaan. Ondanks de proactieve communicatie van de gemeente Schaarbeek zie je ook hier de tegenstelling ontstaan die in Kuregem en Jette leeft: plannen voor autoluwe straten botsen op een groep die ze maar niets vindt, er nieuwe verkeersknopen in ziet of niet helemaal op de hoogte is.
“Is het maar een test? Waar kan ik dan opmerkingen geven?” Yildiz Kezban woont al 33 jaar in de Walemstraat aan het Verboekhovenplein. Ze wacht er op de tram om naar de Haachtsesteenweg te gaan. “Dat moet ik niet met de auto doen, maar ik heb hem wel nodig. Mijn dochter woont in Vilvoorde. Ze kan hier niet meer parkeren als ze mij komt bezoeken. Nu zullen auto’s nog meer rondjes moeten rijden. Voor fietsers wordt het goed, voor de auto niet.”
Spreek je met buurtbewoners over Good Move, dan hoor je vooral twijfels op basis
van het eigen verplaatsingsgedrag. “Mobili teit blijft erg persoonlijk omdat het gelinkt wordt met vrijheid. De auto is ook lange tijd zo in de markt gezet,” zegt Macharis. “Nu beginnen veel mensen te merken dat de wagen toch niet zo vrij is. Het begint veel te kosten en je kan hem moeilijker parkeren. Om hen te tonen dat ze zich ook vrij kunnen voelen zonder auto, moet je het onderliggen de probleem aanpakken,” zegt ze. Dat noemt ze ‘wagenafhankelijkheid’. “Die kan objectief zijn, bijvoorbeeld voor wie ’s nachts moet werken buiten de stad, maar ook subjectief.”
Het is meteen een tegenargument van de verdedigers van de circulatieplannen: Brussel heeft al goed openbaar vervoer, er bestaan deelwagens, taxi’s, (elektrische) fietsen, steps en de benenwagen. Het is een kwestie van proberen en evalueren, zeggen zij. “Ik zou de vraag terugstellen: vinden we het vreemd dat mensen zich verzetten, of veroordeeld voelen, als zij niet de gewenste levensstijl hebben volgens het beleid?” zegt stadsonderzoeker Pascal Debruyne. Hij werkt aan de hogeschool Odisee in Brussel,
maar volgde de invoering van het circulatie plan in Gent vijf jaar geleden op de voet. “De auto blijft voor veel mensen een fysiek en symbolisch deel van hun bewegingsvrijheid. Je kan daar voor of tegen zijn, maar je kan die menselijke dimensie in elk geval niet negeren. Het debat gaat nu over morele keuzes in levensstijl die je maakt als mens.”
Het is op dat sentiment dat de georgani seerde tegenstand inspeelt. Het Comité Non au Plan Good Move, een Facebook pagina met nu zo’n duizend volgers, deelt weinig fraaie cartoons van de groene ministers en roept op om petities te ondertekenen tegen de plannen in verschil lende gemeentes. Die petities verwijzen ook naar elkaar. Die in Schaarbeek, bijvoorbeeld, is getrokken door Marianne Koplewicz, een kennis van filosoof en antropoloog Martin Vander Elst, die dan weer het protest aanstuurde in Kuregem. Een onlinemanifest van Vander Elst tegen Good Move leest als een veeg uit de pan naar fietsers, bohémiens en Vlamingen – of die nu Vlaams zijn of niet. Het manifest
waarschuwt ook voor hogere huurprijzen in de volkswijken, op maat van groene bobo’s.
Een andere tegenstem uit Schaarbeek is sociologieprofessor David Jamar, gespeciali seerd in kolonialisme. “Wie wordt hier beschouwd als ‘goede burger’ tegenover wie? En wie wordt en stoemelings beschuldigd van luchtvervuiling en geluidsoverlast? Wat wij aanklagen, is een vorm van racisme en klassendiscriminatie,” laat hij weten via mail.
“In het Good Move-plan vind je nergens racistisch taalgebruik, maar toch stellen we vast dat redelijk wat mensen het vanuit die hoek bekijken. Dat vraagt verder onderzoek,” zegt stadsgeograaf Mathieu Van Criekingen (ULB), specialist in gentrificatie. “De spanning als een tegenstelling tussen Vlamingen en de rest framen, is wat
Apotheker Lydie Kubulana uit Schaarbeek had ja-affiches opgehan gen. “Het nee-kamp is mij komen vragen om die weg te halen.”
“Mobiliteit blijft erg persoonlijk omdat het gelinkt wordt met vrijheid. De auto is ook lange tijd zo in de markt gezet”
Cathy Macharis Professor duurzame mobiliteit
karikaturaal. Dit gaat niet over taal, maar over sociale breuklijnen.”
De bezorgdheid over hogere huurprijzen noemt hij wel een goede reflex. “Het is zinnig om na te denken over hoe we de stad tegelijkertijd gezond en sociaal kunnen maken. Alleen gaat gentrificatie over meer dan de huurprijzen: het gaat over wie de macht heeft om de stad in te richten,” zegt hij. “Nu gebeurt dat nog heel technocratisch. Een studiebureau werkt een plan uit en stelt dat voor aan de buurt. Wie wil reageren, heeft bepaalde vaardigheden nodig.”
Het alternatief is de ondemocratische weg, zoals agressie in Kuregem, de boze weg met geroep en getier in de gemeenteraad, of een grotere campagne door tegenstanders met wat meer intellectuele bagage. “Daar zit je met het risico op populisme,” zegt Debruyne, verwijzend naar de haast koloniale beeld spraak die online circuleert. “Het klopt dat immokantoren verkeersluwe straten gunstig kunnen uitspelen, maar naast het recht op wonen staat het recht op schone lucht en het recht op veilig verkeer. Participatie moet gaan over gedeelde belangen: wat willen we samen dat er gebeurt met de vrijgekomen ruimte in de wijk?”
Van Criekingen vraagt ook beleidsmakers om kleur te bekennen. “Je hoort nu een tegenstelling in de promotie van Good Move,” zegt hij. “Enerzijds gaat die over leefbare straten voor iedereen, anderzijds wordt er gesproken over aantrekkelijkheid. Als het dat laatste is, welke nieuwe bewo ners of handelaars wil je dan aantrekken?”
Voorstanders als Alexandre Soucisse zien
weinig conflict in hun vragen. “Fietsers zijn een makkelijk doelwit voor tegenstanders, maar we verdedigen ook kinderen, ouderen en zieke mensen. Verdienen zij dan geen schone lucht of veiligheid?”
Voor zijn eigen wijk komt die participatie vraag nu wat laat. De informatiemomenten van de voorbije twee jaar, door covid deels digitaal, lijken tenietgedaan door de snelle stopzetting van de filters. “Het plan kwam er echt niet in een-twee-drie,” zegt Soucisse. De invoering dan weer wel. Veel buurtbewo ners kregen geen flyer in de bus en zagen plots betonblokken liggen, waar zelfs een politiewagen nog tussen durfde te manoeu vreren. “Terwijl de gemeente eigenlijk pedagoog moet zijn,” vindt Soucisse.
Bij de WeLoveGoodMove’rs zit de schrik erin dat tegenstanders van autoluwe plannen zich nu gesterkt voelen door wat Jette en
Anderlecht hebben gedaan: ‘toegeven’ aan het protest. “Tegenstand kan elkaar inspire ren, maar ik vermoed dat de stad toch te weinig geprobeerd heeft om de buurtbewo ners te betrekken,” zei sociaal psycholoog Frank Van Overwalle (VUB) daarover in onze tv-studio. “Wij zijn gewoontedieren, verandering komt niet zomaar. Het vraagt een mentale omslag om rekening te houden met andere weggebruikers dan auto’s. Handelaars die plots het gedrag van hun klanten zien veranderen, kunnen panikeren.”
Hij raadt gemeenten aan om de inspraak op tijd te organiseren, ook met mensen die zich niet zo betrokken voelen. “Niet alleen voordien, ook achteraf. Een plan helemaal terugdraaien is wat extreem, maar bijsturen is niet abnormaal. Het is zelfs goed. Zo krijgen mensen het gevoel dat er naar hen geluisterd wordt,” besluit hij.
FR La mise en place des quartiers apaisés à Bruxelles prend des allures de grande dispute entre voisins. Les opposants déposent des pétitions aux conseils communaux, les partisans partagent fiè rement des photos sur les réseaux sociaux. Et puis il y a le groupe entre les deux. « La mobilité est un sujet très personnel car on la relie à sa propre liberté », dit Cathy Macharis, professeure à la VUB. « Les gens ne peuvent réagir que quand les plans sont déjà faits, mais tout le monde n’ose ou ne peut le faire », dit Mathieu Van Criekingen, géographe à l’ULB. Le psy chologue social Frank Van Overwalle (VUB) plaide pour une participation à long terme.
EN The expansion of car-free areas is gradually resembling one big neighbourly dispute.
Opponents flock to the municipal councils with peti tions whilst proponents share proud photos on social media. “Mobility remains personal because it is linked to freedom,” says VUB professor Cathy Macharis. But being involved is also part of it.
“People can only submit their comments once plans are already in place, but not everyone dares or can,” says geographer Mathieu Van Criekingen (ULB).
Social psychologist Frank Van Overwalle (VUB) advo cates long-term participation. “Making adjustments isn’t wrong, it’s even a good thing.”
Maandag ging in de Berenkuilwijk de derde en laatste fase in van het circulatie plan in Schaarbeek.
Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze week bij Hermine en Olympe, een dertienjarige eeneiige tweeling uit Elsene. Maar ze lijken niet op elkaar, vinden ze zelf. Al zijn ze allebei wel dol op sport: Hermine schermt, Olympe doet aan ballet.
door Jasmijn Post foto Saskia Vanderstichele
Waar gaan jullie naar school?
HERMINE: Naar het Maria Bood schap-lyceum. De speeltijden vind ik fijn, net als het vak plasti sche opvoeding en sport. Maar als ik aan school denk, denk ik aan examens en toetsen, waar door ik minder vrije tijd heb. Ik geloof niet dat ik school echt leuk vind, maar ik ga er gewoon in mee en ik probeer er iets van te maken met vriendinnen.
OLYMPE: Ik hou het meest van sport, op school doen we veel aan springen of lopen. Ook ge schiedenis vind ik boeiend. Nu hebben we het over de Grieken, maar ook de Egyptenaren vond ik heel interessant. Ze deden heel veel aan oorlog, omdat ze anders niet konden overleven.
HERMINE: Grotendeels wel, be halve bij dans en schermen, dan heeft zij haar vrienden en ik de mijne.
HERMINE: Ik denk dat ik meer durf – of hoe zeg je dat? – ik praat gemakkelijker tegen mensen. We horen altijd dat we op elkaar lijken, maar ik vind van niet. Onze karakters zijn heel ver schillend. Olympe is iets rusti ger, ik heb meer adrenaline no dig.
OLYMPE: Mijn goede vrienden kunnen de verschillen wel zien. Alhoewel we zijn opgegroeid in dezelfde wereld hebben we niet altijd dezelfde smaak.
Waarin lijken jullie op elkaar?
HERMINE: (Denkt lang na) We lijken niet zoveel op elkaar.
OLYMPE: Ik vind dat Hermine heel behulpzaam is, ze is er al tijd voor me. Ook als mensen niet lief zijn voor me, dan is ze er altijd om me te helpen.
HERMINE: Olympe is heel rustig, ze luistert goed en het is heel fijn om iemand te hebben tegen wie ik alles kan zeggen.
Jullie houden beiden van sport, maar elk van een andere. Wat spreekt je aan in het schermen, Hermine?
HERMINE: Schermen is heel leuk omdat je even in een an dere wereld bent. Je hoef je al leen maar te concentreren: je moet precies en snel zijn, je tempo is heel belangrijk. Je kunt niet altijd dezelfde tech nieken gebruiken, anders heeft de tegenstander je techniek door. Ik vind het leuk dat je steeds kunt kiezen voor een andere optie.
En wat vind je fijn aan ballet, Olympe?
OLYMPE: Als ik aan ballet doe dan voel ik me (zoekt even naar woorden) alsof ik mezelf kan uit drukken. Ik voel er meer vrij heid, omdat ik precies weet wat ik moet doen. Het is nu het nu mijn negende jaar dat ik het doe. Eerst deed ik het vaker, maar dat was moeilijk te combi neren met huiswerk.
Wat zouden jullie willen veranderen in de stad?
HERMINE: Meer parken. Dat zou echt leuk zijn: meer bloemen en minder armoede. Er is veel ar moede in Brussel. Soms zien we dronken mensen in de tram. Dat maakt me een beetje bang, want vaak hebben ze niet zoveel te ver liezen. Daardoor weet je niet al tijd wat je kunt verwachten.
OLYMPE: Ik zou willen dat meer mensen meedoen met jeugdbe wegingen. Ik zit bij de scouts en vind het ook heel belangrijk om daar mensen te leren kennen. Het helpt om goed samen te le ven en samen te werken. Het zou meer aangemoedigd mogen wor den.
Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer
Naar een idee van de Volkskrant
Selon le monde extérieur, les jumelles homozygotes ixel loises de 13 ans se ressemblent.
FR
Hermine et Olympe, elles, ne trouvent pas. Même si elles adorent toutes les deux le sport. Alors qu’Hermine a opté pour un sport de combat, Olympe a préféré la danse.
Hermine recherche l’adrénaline en faisant de l’escrime alors qu’Olympe a trouvé dans le ballet une façon de s’exprimer de façon non verbale.
EN To most outsiders, Hermine and Olympe look very much alike but that is not how the 13-yearold identical twins from Elsene/Ixelles see it. Having hardly been apart, they know each other better than anyone else. Granted, they both love sports, but where Hermine chose a martial art, Olympe ended up with dancing. Hermine enjoys the adrenaline of fencing whereas to Olympe, ballet gives her a way of expressing herself.
“Ook als mensen niet lief zijn voor me, dan is mijn zus er altijd om me te helpen” Olympe
“WE LOOK NOTHING LIKE EACH OTHER”
De makers van het theaterstuk De zaak Shell schreven een pleidooi voor elke stem in het klimaatdebat, dus ook voor de Shell-CEO.
In de race tegen de tijd om de internationale klimaatdoelstellingen te halen zijn behalve de klimaatprotesten ook gerechtelijke ‘klimaatzaken’ een gamechanger. Dat is de hoopvolle boodschap die de theaterhit De zaak Shell van Anoek Nuyens en Rebekka De Wit uitdraagt. VUB-klimaatprofessor Wim Thiery knikt instemmend: “Er lopen in de wereld een tachtigtal klimaatzaken, en we zien nu al de resultaten.” door Michaël Bellon
Met het inmiddels ook verfilmde theaterstuk De zaak Shell haalden Anoek Nuyens en Rebekka de Wit in 2021 het Nederlands Theater Festival, waar ze de Regieprijs wonnen. Na twee jaar toeren in Nederland passeert in de KVS nu ook een Belgische versie. De aanleiding voor De zaak Shell was de gelijknamige Nederlandse rechtszaak die Nederlandse ngo’s in 2018 wonnen tegen oliebedrijf Shell, waardoor de multinational tot een koerswijziging en een fikse CO2-re ductie werd gedwongen. Drie jaar lang namen Nuyens en De Wit de tijd om speeches van Shell-toplui te analyseren, beleidsnota’s te lezen en aandeelhoudersver gaderingen te bezoeken. Dat resulteerde in een theatertekst met vijf pleidooien: van een Shell-CEO (gespeeld door Michaël Pas), een politica, een consument, een burger en een jongere. Door die veelheid aan perspectieven
lijkt het stuk de toeschouwers een bevrijdende weg uit een gepolariseerd en soms uitzichtloos debat te tonen. Tegelijk vestigen de makers dus de aandacht op de toenemen de invloed die klimaatzaken op het beleid hebben. Gedragswijzigingen van individuele consumenten zijn mooi, maar gerechtelijke uitspraken tegen beleidsmakers en bedrijfs leiders zijn de meest efficiënte hefbomen voor verandering. Dat zegt zowel theaterma ker Anoek Nuyens als klimaatwetenschapper Wim Thiery, die aan de VUB onderzoek doet naar klimaatverandering, met focus op het voorkomen van extremen zoals hittegolven en extreme neerslag, en de gevolgen daarvan op menselijke en natuurlijke systemen op globale schaal.
Kan je ons even bijpraten over de oorspron kelijke rechtszaak tegen Shell?
ANOEK NUYENS: We hebben in Nederland al een hele geschiedenis van bijzondere
‘klimaatzaken’. Zo spande Marjan Minnesma van Urgenda met negenhonderd mede-eisers in 2013 de beroemde en gewonnen klimaatzaak tegen de Nederlandse overheid aan. De zaak Shell, die door dezelfde advocaat Roger Cox werd gewonnen, maar nu in samenwerking met Milieudefensie, kan je als een vervolg daarop zien. Alleen werd deze keer niet de overheid, maar een bedrijf op zijn verantwoordelijkheden gewezen. Ook Milieudefensie heeft tot ongeloof van velen gelijk gekregen in een historisch vonnis dat Rebekka en ik van nabij hebben gevolgd.
Waar het in de Urgenda-zaak vooral draaide om de zorgplicht die de Nederlandse overheid heeft tegenover haar burgers, speel de in de Shell-zaak vooral het voorzorgsbeginsel een rol. Dat zegt dat je er melding van moet maken als je producten maakt waarvan een vermoeden bestaat dat ze in de toekomst zullen leiden tot ernstige (klimaat)schade. Dat heeft Shell niet gedaan, hoewel ze wisten
dat wat zij deden grote gevolgen zou hebben. Dat blijkt bijvoorbeeld uit hun eigen vraag aan een architect om een van hun booreilan den twee meter hoger te maken, omdat ze zelf vreesden dat de zeespiegel zou stijgen. Maar ook uit hun film Climate of concern uit 1991, waarin ze mensen waarschuwden voor de gevolgen van klimaatverandering.
In deze rechtszaak wordt geëist dat Shell stopt met wereldwijde klimaatschade te veroorzaken en dat het een radicale koerswijziging inzet om tegen 2030 45 procent minder CO2 uit te stoten.
Volg jij dit soort zaken ook vanuit jouw onderzoeksdomein?
WIM THIERY: In mijn onderzoeksgroep begint iemand aan een doctoraat over klimaat rechtszaken. De bedoeling is om te onderzoeken of de wetenschappelijke argumenten
die in die zaken gebruikt worden volledig en actueel zijn, en of er nog lacunes zijn in de klimaatwetenschap die het verloop van die klimaatzaken in de weg kunnen staan.
Dat is van belang, omdat we weten dat het wetenschappelijk gezien perfect mogelijk is om binnen de grenzen van het akkoord
van Parijs te blijven en de klimaatopwarming te stoppen. Technologie is alvast geen showstopper, want we hebben nu al alle technologie voorhanden die nodig is. Ook economisch gezien is er niets wat ons tegenhoudt: het kost veel minder om nu actie te ondernemen dan later te moeten leven met de gevolgen als we niets doen.
Waar het dus verkeerd loopt, is in de politiek. Beleidsmakers volgen niet, en niet zozeer omdat er geen draagvlak zou zijn. Het is vooral lobbywerk dat een rol speelt. Om daar iets aan te veranderen, zien wij twee echte gamechangers: de klimaatjongeren en klimaatactiegroepen die begonnen met hun marsen, stakingen en acties van burgerlijke ongehoorzaamheid. En de klimaatrechtsza ken die gewonnen worden. Ook in België hebben 60.000 mensen hun klimaatzaak gewonnen. Ondertussen loopt er een tachtigtal gelijkaardige zaken in allerlei landen in de hele wereld. We zien nu al de directe resultaten hiervan, met bijvoorbeeld verhoogde klimaatambities in Duitsland.
Ondanks de beroepen tegen de rechterlijke uitspraken en de moeizame vonnisuitvoe ringen moeten klimaatzaken ons dus hoop geven?
NUYENS: Dat is de drijfveer van ons project: de hoopvolle evoluties in de rechtbank aan zoveel mogelijk mensen laten zien.
Daarnaast droom ik ervan om, net zoals Shell, een zogenaamde scenario-afdeling op te richten voor burgers. Op de scenario-afde ling van Shell werken mensen die fulltime scenario’s ontwikkelen waar Shell in de toekomst misschien mee te maken krijgt. In 1998 heeft de scenarioafdeling van Shell zelf voorspeld dat Shell zou geconfronteerd worden met een grote klimaatrechtszaak. In 2015, dat was hun voorspelling, ze hadden ze dus iets eerder verwacht. Ik vind dat er voor burgers ook zulke plekken gemaakt moeten worden, waar je op een toegankelij ke, creatieve en intelligente manier geïnfor-
Klimaatwetenschapper Wim Thiery: “De gamechangers zijn de klimaatjongeren en de klimaatactiegroepen die begonnen met hun marsen.”
“De fossiele energiebedrijven proberen al decennialang om klimaatwetenschap in diskrediet te brengen”
Wim Thiery Klimaatwetenschapper
meerd wordt over mogelijke toekomstscenario’s, zodat je net als Shell ook een beetje kan repeteren voor de werkelijkheid.
THIERY: Er bestaat natuurlijk een scenarioafdeling die werkt voor het grote publiek, en dat zijn de klimaatwetenschappers die klimaatscenario’s ontwikkelen die door het IPCC, het VN-klimaatpanel, in rapporten worden samengevat. Maar het klopt dat die niet altijd het gewenste gehoor krijgen. Olieproducent Exxon deed in de jaren 1970 al voorspellingen over de temperatuurstij ging die vandaag extreem nauwkeurig blijken. De fossiele energiebedrijven proberen al decennialang om klimaatweten schap in diskrediet te brengen. Er is een geschiedenis van bedreigingen, heksenjach ten en juridische vervolgingen ten aanzien van klimaatwetenschappers en het pushen van alternatieve theorieën.
Je gelooft niet zozeer meer in een consumentenrevolutie, maar wel in de rol die burgers kunnen spelen.
NUYENS: ‘Een beter milieu begint bij jezelf,’ klonk het toen ik tiener was. Dat was een slimme zet van de overheid en bedrijven, want zo verdeel je een verzameling individu en die allemaal anders op het probleem reageren. Ik heb zelf lang gedacht dat ik het kon oplossen door geen vlees te eten en niet meer te vliegen. Maar dan beland je op een barbecue waar iedereen gewoon doorgaat met vlees eten en raak je gefrustreerd. Dat was toch niet de afspraak? We waren toch bezig aan de consumentenrevolutie?
Ondertussen vlieg ik al jaren niet meer en eet ik nog altijd geen vlees, maar niet meer vanuit het idee dat we daarmee de wereld zullen redden. Ik doe het omdat ik vind dat we als consument ook in consuminderen moeten geloven. Maar als burger kan je veel meer door samen te werken en pressiegroe pen te organiseren dan als individuele consument met je vegetarische daghap en je tochtstrip. Die manier van werken zijn we de afgelopen twintig jaar wat vergeten.
THIERY: Het concept ‘ecologische voetafdruk’ is ontwikkeld door British Petroleum. Het was een doelbewuste strategie van de fossiele brandstoffenindustrie om het probleem van de klimaatcrisis naar het individu te verleggen.
Ik heb een Nederlandse brandstoffenlob byist een paar maanden geleden nog horen zeggen dat we moeten nadenken over hoe we in de toekomst gelukkig kunnen zijn met veel minder, maar dat is natuurlijk onzin. Het klimaatprobleem is er niet omdat we welvaart hebben, het is er omdat wij dingen
verbranden om energie te produceren. De bedrijven die daar geld mee verdienen, zijn daar verantwoordelijk voor. 71 procent van de wereldwijde uitstoot is afkomstig van honderd bedrijven: de ‘Carbon Majors’. Honderd CEO’s hebben dus de sleutel in handen om het probleem voor een groot deel op te lossen. En met vier gedreven advocaten kan je meer uitstoot reduceren dan met miljoenen mensen die hun levensstijl omgooien.
Sinds de corona- en de energiecrisis zien we wel krachtdadiger overheidsingrijpen en zelfs overwinstbelastingen, terwijl, zoals je elders al opmerkte, tot nu toe vaak winsten werden geprivatiseerd doordat ze de bedrijven en aandeelhouders ten goede
kwamen, en de verliezen werden ‘gesocialiseerd’ doordat de overheid en de belastingbetaler ze incasseerde.
NUYENS: Dat is inderdaad echt nieuw.
THIERY: Het gevolg van de huidige energiecrisis is dat we zijn gaan inzien dat we in een totale lock-in zitten, omdat we afhankelijk zijn van onze fossiele infrastructuur. Mensen maken nu de overgang naar zonnepanelen en warmtepompen, maar het is jammer dat we daar deze crisis voor nodig hadden.
Hadden we die transitie tien jaar geleden gemaakt, dan was er nu geen crisis geweest.
De zaak Shell van Anoek Nuyens en Rebekka de Wit is op 28/10 (20.00) te zien in de KVS BOL, www.kvs.be
FR La version belge du succès théâtral néerlan dais De Zaak Shell arrive au KVS. La pièce est basée sur le procès que les ONG néerlandaises ont remporté contre la compagnie pétrolière en 2018, forçant Shell à changer de cap. Les dramaturges voulaient attirer l’attention sur le fait que les procès climatiques contre les décideurs politiques et les chefs d’entreprise ont des effets de taille sur l’amélio ration des politiques climatiques, ce que confirment la metteuse en scène Anoek Nuyens et le climato logue de la VUB Wim Thiery.
EN The Belgian version of the Dutch theatre hit De zaak Shell comes to the KVS. The play is based on the court case that Dutch NGOs won against the oil company in 2018, forcing Shell to change course, and contains five pleas, one each from a Shell CEO, a politician, a consumer, a citizen and a young person.
The playwrights wanted to draw attention to the fact that climate cases against policymakers and busi ness leaders have become the best levers towards better climate policies, as both theatre-maker Anoek Nuyens and VUB climate scientist Wim Thiery assert.
Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt
Er komt hier iemand binnen met een grote zak vol kastanjes. Tamme kastanjes uiteraard, het zijn er kilo’s. “Resultaat van een paar minuten rapen,” zegt hij erbij alsof hij het zelf moeilijk kan geloven. Het zijn mooie kastanjes, dik, groot; doorgaans zijn tamme kastanjes hier van die kleine platte dingetjes waar nauwelijks wat te eten in zit.
Het blijkt dus een ‘mastjaar’ te zijn, een jaar met veel noten. Dat gebeurt om de zoveel tijd, niemand kan mastjaren voorspellen. Mast is een oud woord voor varkensvoer. In dit seizoen stuurde men de zwijnen om te eten in het bos, zo bracht dat ongecultiveerd stuk land nog iets anders op dan hout.
Ik lees dat er ook veel eikels zijn, vrijwilligers rapen er nu in het Zoniënwoud om de noodzakelijke nieuwe bossen te beplanten. Ook hazelnoten zijn er veel, en dan zijn er de beukennootjes. Meestal zijn die leeg, wanneer ze vallen. Misschien heeft iemand er al kunnen eten, dit jaar?
De tamme kastanje (Casta nea sativa) werd naar Europa gebracht door de Grieken. De boom ziet zijn oorsprong in
Perzië. Maar elders in de wereld groeien andere soorten kastanjes. De paardenkastan je is daar niet bij, die is van een heel andere familie.
Kastanjes zijn bij ons een snoepje. Op koude avonden worden ze in de stad gepoft in kraampjes langs de boulevard, maar dat is een mode die we uit Parijs hebben gepikt. Ons land is niet echt een kastanjeland. Die marrons chauds zijn meestal nog slecht klaargemaakt ook, of wormstekig.
Hoeveel beter is dat niet in Noord Italië, langs het Como meer waar je de kastanjepan achter bijna elk huis ziet staan. Die pan met een lange steel heeft een bodem met gaten. In het seizoen wordt een lading noten in zo’n pan gegoten en zonder poespas in het laaiende vuur gestoken. De harde schelpen van de noot hebben zelfs de tijd niet om te poffen. De houtige zaadhuid verbrandt snel. De smeulende noten worden dan in een vochtige handdoek verpakt, waar ze een
tijdje kunnen sudderen. Daarna wordt een fles zoete wijn ontkurkt en de avond ruikt naar het paradijs.
Italië en Corsica zijn plekken waar de mens ooit volledig afhankelijk was van de kastanje. Ik was te gast in een dorp op Monte Sole, in de buurt van Bologna. De boeren, zo vertelde men daar, leefden een half jaar op tarwe en de andere helft op kastanje. De oorspronkelijke polenta werd niet van maïs gemaakt (die kwam pas met Columbus) maar van kastanjes.
Een paar maaltijden met geraapte kastanjes kunnen uw budget nog maar wat verlichten. Ze zijn erg vullend, voedzaam en bovendien gratis.
“Een paar maaltijden met geraapte kastanjes kunnen uw budget nog wat verlichten”
Yuku en de Himalayabloem is een muzikale animatieparel die met veel levensvreugde kinderen meegeeft dat oma’s komen te gaan. Ook Arno is erin te horen, als oude rioolrat met de blues. “Hij bloeide tijdens de opnames helemaal open,” vertelt scenarist en coregisseur Arnaud Demuynck. door Niels Ruëll
Om haar stervende oma aan een Himalaya-bloem te helpen, trekt het muisje Yuku voor het eerst de wijde wereld in. Ze botst op oude rioolratten, boze wolven, zingende vossen en stotterende konijnen, maar gewapend met een ukelele en gezegend met oma’s zang- en vertelplezier kan ze de wereld aan.
Een grafisch en muzikaal sterke anima tiefilm die zich tot de jongste kijkers richt en zacht en levenslustig het thema afscheid aansnijdt? Het Brusselse Yuku en de Himalayabloem is wel degelijk zo’n film en fleurt zowel de betere stadsbioscoop als het jeugdfilmfestival Filem’On op.
Producent, scenarist en coregisseur Arnaud Demuynck blinkt tot achter zijn oren. “De Fransen eisten dat tachtig procent in Frankrijk werd gedraaid. Dan verkoos ik een kleiner budget, maar een grotere Belgische inbreng. Er is ook in Rennes en Genève aan Yuku gewerkt, maar Brussel was het centrum en dat is een excellente keuze gebleken.”
Was je niet al een jaar of twintig de koning van de korte animatiefilm? Waarom nu alsnog het langere werk?
ARNAUD DEMUYNCK: De kortfilm is mijn grote liefde en dat zal zo blijven. Ik hou van sprookjes en sprookjes zijn kort, vol gebalde spanning en emotie, op hun best. Met korte verhaaltjes is het ook makkelijker om de aandacht van de kleinsten vast te houden. Ik zal er dus nog veel maken. Met Rémi Durin en Paul Jadoul, de coregisseur en de artistiek directeur van Yuku, die in Molenbeek de animatiestudio Enclume runnen, maakte ik in 2013 Le parfum de la carotte, een muzikale animatiefilm van een klein halfuur waar 220.000 tickets voor zijn verkocht. Yuku moest een nieuwe muzikale komedie worden, maar ik kwam uit op een scenario van veertig pagina’s. Te lang voor kort, te kort voor lang. Maar door de liedjes uit te werken, werd de halflange animatiefilm er een van een uur. Een groter budget stond toe
om grafisch en sonoor de lat nog hoger te leggen.
Kan je leven van het maken van korte animatiefilms?
DEMUYNCK: Ik oefen dit beroep al dertig jaar uit. De eerste twintig jaar waren de inkom sten zeer beperkt. Dat was ook een keuze. Ik woonde klein. Mijn vrouw en ik hadden niet zoveel nodig om rond te komen. Gelukkig worden van je werk is ook veel waard.
Toen ik vader werd, daagde het me dat er iets meer geld nodig was om ons gezin te laten draaien en een toekomst te verzekeren. Het leven was me gunstig gezind. Het succes van Le parfum de la carotte leerde me dat er met korte animatiefilms voor kleine kinderen iets te verdienen valt. Als regisseur en/of producent heb ik een karig loon, maar van de auteursrechten kan ik wel al tien jaar leven.
DEMUYNCK: Mijn vader is van Kortrijk, mijn moeder van Rijsel en ik liep school in Ath. De familie verplichtte me om in Brussel aan de businessschool Solvay te studeren. Vreselijk, ik wilde liever theater doen. Ik greep mijn kans toen ELICIT-ULB met een master en arts du spectacle begon. Ik ontmoette tal van mensen uit het theater, de literatuur en de film. Ze initieerden me in de cinema. Mijn Solvay-ervaring leek nuttig om producties te helpen opstarten. Met wat vrienden heb ik een vzw opgericht. Et voilà.
Een beetje later leek het me verstandig om ook in Frankrijk voet aan de grond te hebben. Op mijn kinderkamer in Rijsel richtte ik een bedrijfje op. Ik ontmoette er mijn vrouw. Na een jaar of vijftien Rijsel verhuisde ons gezin acht jaar geleden naar Brussel. Hier wilden we leven, hier kan ik mijn animatiebedrijfje verder ontwikkelen.
De jonge heldin in Yuku en de Himalayabloem vertrouwt tijdens haar queeste of initiatiereis niet op een zwaard maar op een ukelele. Een veel beter instrument om hindernissen mee te overwinnen?
DEMUYNCK: Helemaal juist. De ukelele is haar zachte, positieve ‘wapen’. Muziek verzacht de zeden, muziek brengt mensen samen. Belangrijk is dat ze het instrument
“Iedereen verdwijnt ooit, maar we kunnen zaken doorgeven: ideeën, liederen of een ukelele, zoals de oma van Yuku in de film”
Film. Scenarist en coregisseur Arnaud Demuynck houdt van sprookjes
van haar oma heeft gekregen. Overdracht en afscheid zijn belangrijke thema’s. Iedereen verdwijnt ooit, maar we kunnen wel zaken doorgeven: waarden, ideeën, liederen, een ukelele …
Heb je jezelf moed ingepraat om zo’n voor iedereen moeilijk onderwerp als sterven aan te kaarten in een verhaal voor vijfjarigen?
DEMUYNCK: De Franse verdeler wil het onderwerp niet in de verf zetten, de Vlaamse verdeler juist wel. Grappig toch, dat cultuurverschil? Mijn eerste animatiefilm, het voor volwassenen bedoelde Signes de vie (2004), ging al over rouw en dus over het leven, en de aanvaarding dat het afscheid onderdeel is van het leven. Mijn eerste lange animatiefilm ligt thematisch in het verlengde daarvan: Yuku gaat over de dood, maar het is vooral een uitnodiging om het leven te omarmen. Ik verloor mijn vader twintig jaar geleden en toen ik dertig was mijn beste vriendin. Het lijkt paradoxaal, maar dat waren de sterkste, mooiste ervaringen van mijn leven. Plots wordt het leven zo intens. Je wordt vóór alles gevoel, je begrijpt zoveel meer van het leven. Om gelukkig te leven, moet je aanvaarden dat het leven kort is en de dood er deel van uitmaakt. Carpe diem.
Onder meer via de muziek barst je film van de levensvreugde.
DEMUYNCK: De eerste stap was de muziek voor de liedjes: die moest jazzy zoals in The
Jungle Book of The Aristocats. We werkten met drie componisten, één voor de liedjes, één voor de soundtrack en één voor Yuku’s zachte, intieme, organische ukelelespel.
In de originele Franstalige versie, hoor je de inmiddels overleden muzikant Arno als de oude rioolrat met de blues.
DEMUYNCK: We zochten een doorleefde stem. Aanvankelijk kwam het niet in ons op om bij een zo grote artiest als Arno te polsen. Het was nochtans snel beklonken bij een kop thee met melk op het Sint-Katelijne plein. Zijn ogen fonkelden toen bleek dat we zouden opnemen in studio Piste Rouge.
Vroeger heette die studio Studio Molière en daar was het voor hem decennia geleden begonnen. Hij haalde geweldige herinnerin gen op aan opnames en de bar boven de studio. Aanvankelijk las hij zijn tekst zonder veel intonatie of présence, maar hij bloeide helemaal op toen hij het bluesnummer van de Rat mocht zingen. Ik vind het zelf erg aangrijpend als ik Arno vandaag in Yuku hoor zingen dat blues hem herinnert aan al de mooie momenten in zijn leven.
Yuku en de Himalayabloem speelt nu in de zalen en wordt op 3/11 vertoond in Palace in het kader van Filem’On (26/10 > 5/11), www.filemon.be
FR Le 16e festival Filem’On enrichit les vacances de la Toussaint avec un large programme de films pour les enfants et les jeunes. À ne pas manquer: Yuku et la fleur de l’Himalaya, un film d’animation musical né à Bruxelles dans lequel une jeune souris part à la conquête du monde, armée d’un ukulélé, pour offrir une fleur de l’Himalaya à son grand-père mourant. « Le transfert et les adieux sont un thème important. Tout le monde finit par disparaître mais cela n’empêche que nous pouvons transmettre certaines choses : des valeurs, des idées, des chansons, un ukulélé… », dit le réalisateur et coscénariste Arnaud Demuynck.
EN It is the 16th time that Filem’On enriches the autumn with a range of rich, diverse, original films for children and young people. The overarching festival theme is “Unmasked”, with one of the high-fly ers being Yuku and the Himalayan Flower. In this Brussels animation film, a mouse travels the world to help her dying grandmother get a Himalayan flower. Equipped with a ukulele and adept at singing and sto rytelling, she overcomes every obstacle. “Transference and farewell are important themes. Everyone disap pears one day, but we can pass on values, ideas, songs, a ukulele...” says director Arnaud Demuynck.
Zelden was een groep zó geliefd en zó verguisd als Editors. De Britse postpunks, die dit jaar twintig kaarsjes uitblazen, gooiden hoge ogen met hun debuut, The back room Met elke plaat werden de publieken groter, maar wetten de criticasters hun messen scherper. Voor hun zevende album EBM lijfde de band Benjamin John Power van elektro noiseband Fuck Buttons in. Afwachten of dat live meer power oplevert dan in de studio.
EDITORS 26/10, 20.00, Vorst Nationaal, www.vorst-nationaal.be
Er komt heel wat mooi volk over de vloer op de nieuwe plaat van Mykki Blanco, van Saul Williams over Anohni tot Jónsi, Devendra Banhart en Michael Stipe. In Brussel zal de Amerikaanse rapper, zanger, dichter, performancekunstenaar en activist het zonder die plejade aan zangers moeten doen, maar de unieke inkijk in de bekraste ziel van de met hiv besmette, zwarte transqueerartiest zal er niet minder om zijn. MYKKI BLANCO 26/10, 19.30, Atelier 210, www.atelier210.be
Chet Baker, Stéphane Grappelli, Charles Mingus: de lijst muzikanten met wie Philip Chatherine zijn snarenkunsten deelde, is impressionant. In Flagey viert de Brusselse jazzgitarist zijn tachtigste verjaardag met onder meer drummer Bruno Castellucci en contrabassist Bart De Nolf, twee meesters die ook lang aan de zijde stonden van Toots Thielemans, dat andere jazzicoon met wie hij in één adem mag worden vernoemd. (TZ)
PHILIP CATHERINE 80 27/10, 20.15, Flagey, www.flagey.be
Toen onze voorvaderen debatteerden op de marktpleinen van het oude Athene, bogen ze zich al over de oerstoffen water, vuur, aarde en lucht. Tot vandaag blijven die kernsub stanties inspireren: van Nickelodeon-cartoons over elementbeheersers tot de canon van de klassieke muziek. Zo brengt Brussels Philharmonic in dit concert Debussy’s La mer samen met de windstromen van Geoffrey Gordons wereldpremière Eolian (JC)
THE ELEMENTS 28/10, 20.15, Flagey, www.flagey.be
Je hebt Strauss en je hebt Strauss. De ene heette Johann, opereerde vanuit Oostenrijk en walste walsen in ons collectieve geheu gen, de andere heette Richard, had Duits bloed in de aderen en componeerde enkele opera’s die tot het werelderfgoed behoren. Een mooi voorbeeld van zo’n opera is Der Rosenkavalier. De Munt laat het stuk uit 1911 in al zijn lyrische pracht openbloeien, met Alain Altinoglu aan de dirigeerstok. (TZ)
DER ROSENKAVALIER 28/10 > 18/11, De Munt, www.lamonnaiedemunt.be
Herman de Coninck leerde zijn volk poëzie lezen, Marc Michaël De Smet leerde ons naar die poëzie luisteren. In 2021 bewees de componist dat liedcycli niet alleen op pilaren van de Duitse of Franse literatuur steunen.
‘Even sterk zijn hier de dichters,’ moet hij gedacht hebben en pende 22 liederen op teksten van de literator neer. De Lierse sopraan Mady Bonert verklankt ze. (JC)
VOORSLAAP – MADY BONERT ZINGT HERMAN
DE CONINCK 29/10, 16.00, Oude Kerk SintAgatha-Berchem, www.gcdekroon.be
Vier jaar al werkt Grafik zich met succes een weg naar het hart van de illustratieliefheb ber. Met Drink & Draw XL zet de Schaarbeekse hotspot een kleurrijke punt achter een maand feestgedruis. Al doende. Vier coaches, Charlotte Dumortier, Lukas Verstraete, Jango Jim en Azam Masoumza deh, leiden deze gezamenlijke en gezellige tekennamiddag in goede banen, terwijl DJ Gelukwens je een hart onder de riem draait.
DRINK & DRAW XL 30/10, 14.00, LaVallée, Facebook: grafik1030
Meisje, vrouw, anders betekende de grote doorbraak voor Bernardine Evaristo. Ze won er als eerste zwarte vrouw de Booker Prize mee, en kreeg eindelijk erkenning voor 25 jaar onderbelicht schrijverschap. Met Geef nooit op. Een manifest verscheen vorig jaar een intieme getuigenis over die long and winding road die een heuse pionier bracht waar ze nu staat: voor een hopeloos uitverkocht KBR. Eén advies: lezen maar!
BERNARDINE EVARISTO 28/10, 20.00, KBR, www.passaporta.be
Eind september kreeg Brussels Expo nog schoon volk als Alyssa Milano en Andy Serkis over de vloer tijdens Heroes Comic Con. Comic Con Brussels haalt dan weer peeps als Raphael Luce en Cara Buono (de jonge Vecna en Karen Wheeler uit Stranger things) én Christopher Lloyd (dé Doc Emmett Brown uit Back to the future) naar Tour & Taxis. Tussen alle cosplay, markten en fotoshoots door zou het ook over comics kunnen gaan. (KS)
COMIC CON BRUSSELS 29 & 30/10, Tour & Taxis, comicconbrussels.com
Mathieu Van Assche heeft geen respect en wij respecteren dat. De Brusselse illustrator en fotograaf schept een dusdanig plezier in het vermengen van genres, stijlen en dimensies dat we er aangenaam tureluurs van worden. Voor Mascarade, een expo die voortvloeit uit een boek, voorzag hij de respectabele personages op oude, op de rommelmarkt bijeen gesnuisterde familiefo to’s van waanzinnige outfits en maskers.
MATHIEU VAN ASSCHE: MASCARADE > 3/11, Maison CFC, www.maisoncfc.be
Madelynn Green is nog geen dertig, maar is wel al toe aan haar tweede solo bij Almine Rech. De Amerikaanse, die opgroeide in de Midwest maar intussen in Londen woont en werkt, zoekt in haar schilderijen vaak de floue beeldtaal en esthetiek van filmfotogra fie op. Met Dolls ontsluiert ze door die specifieke lens de esthetiek die we onszelf opleggen wanneer we ons optutten en tonen aan de buitenwereld.
MADELYNN GREEN: DOLLS 27/10 > 3/12, Almine Rech, www.alminerech.com
Als kind werd Antony Gormley na de lunch steevast naar zijn kamer gestuurd voor een moment opgelegde rust. Daar leerde hij, eerst nog met tegenzin, de ruimte achter zijn ogen verkennen. Naar die directe ervaring van het onbegrensde, het oneindige, het ongekende dat ons allemaal verbindt, blijft de Britse Turner Prize-winnaar teruggrijpen met zijn geliefde sculpturale lichamen en ruimtelijke evocaties. (KS)
ANTONY GORMLEY: BODY FIELD 28/10 > 17/12, Xavier Hufkens, www.xavierhufkens.com
‘Wacht maar,’ dacht Frank Verstraeten, toen hij in de jaren 1990 uit de Carré werd gesmeten. De ‘kleine van Meise’ bouwde een Antwerps pand om tot een hypermoder ne, controversiële en legendarische danstempel. Voor bekend volk en mooie vrouwen zorgde pornokoning Dennis Black Magic. Robin Pront vertelt het zotte verhaal van de razendsnelle opkomst en ondergang van de Zillion in geuren, kleuren en beats.
ZILLION dir.: Robin Pront, act.: Jonas Vermeulen, Charlotte Timmers, Matteo Simoni
Philip Barantini dompelt de kijker met succes onder in de stress van een onderbe mande keuken van een overboekt toprestaurant in Londen, waar de chef zijn verslavingsproblemen niet meer onder controle heeft. Omdat alles schijnbaar in real time misloopt en opgenomen lijkt in één indrukwekkende, ononderbroken camerabeweging waan je je als kijker in de keuken. Geen pretje.
BOILING POINT dir.: Philip Barantini, act.: Stephen Graham, Vinette Robinson
Tijdens de herfstvakantie bezet Filem’On tal van Brusselse bioscopen met een waaier aan rijke, diverse, originele films voor kinderen en jongeren van 2 tot 16 jaar. Het overkoe pelende thema is dit jaar ‘Ontmaskerd’, een verwijzing naar detectives, waarheid onthullen, je echte zelf tonen en de voorbije pandemie. Zo brengt in het Estse The sleeping beast een vriendengroep de zomer door in een verlaten fabriek. Spannend! (NR)
FILEM’ON 26/10 > 5/11, verschillende locaties, filemon.be
Ezra Veldhuis en Bosse Provoost blurren de grenzen tussen theater, beeldende kunst en performance. Met Indoor weather muteren ze het theater tot een futuristisch universum waarin de machinerie een eigen leven leidt. Een bevreemdende trip door een ruimte waarin scène, balkons, kabels, spots, dans en geluid je het theatrale en ons mondiale ecosysteem met nieuwe ogen laten bekijken.
EZRA VELDHUIS & BOSSE PROVOOST / TONEELHUIS: INDOOR WEATHER 26 & 27/10, 20.00, KVS BOL, www.kvs.be
Dagelijks bereiken ons berichten over vluchtende mensen die, in plaats van een nieuw leven, de dood vinden op weg naar Europa. De Israëlische choreograaf en beeldend kunstenaar Arkadi Zaides en zijn team creëerden op basis van de dodenlijsten een documentaire, dansante en verhalende necropolis: een virtueel depot voor de ontbindende stoffelijke resten van niet-er kende doden.
ARKADI ZAIDES: NECROPOLIS 28 & 29/10, 20.30, GC De Kriekelaar, www.kaaitheater.be
RITCS-alumni Lotte Nijsten en Gillis Van Der Wee maakten bij Het nieuwstedelijk de multimediale voorstelling Booreiland, een portret van onze sympathieke Noordzee aan de hand van interviews met mariene biologen, arbeiders op een boorplatform en de zee zelf. Verneem hoe je een landschap tast- en hoorbaar maakt, en welke inzichten die luisterende houding oplevert. (MB)
LOTTE NIJSTEN & GILLIS VAN DER WEE / HET
NIEUWSTEDELIJK: BOOREILAND 27/10, 20.00, GC Op-Weule, www.gckontakt.be
MADELYNN GREEN: DOLLS
INDOOR WEATHER
ZILLION
Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be
5X2 TICKETS, FLAGEY, 4/11
Halfweg de herfst haalt Flagey een streep Zuid-Afrikaanse lentezon naar Brussel. Jazzdrummer Asher Gamedze komt er zijn derde album voorstellen, Tutu Puoane brengt een repertoire op basis van de teksten van de Zuid-Afri kaanse Lebogang Mashile. Mail ‘Tutu’
5X2 TICKETS, BEURSSCHOUWBURG, 8/11
In een tijd waarin sharing plates de nieuwe standaard worden in de horeca, zet Café Popolare in op fusionporties die Italië verbinden met de rest van de wereld.
In weerwil van wat hun naam suggereert, houd je geen nachtmerries over aan de muziek van Miami Horror. De dromerige indietronica van de Australiërs kleurt binnenkort de Beursschouwburg in. Mail ‘Horror’
3X2 TICKETS, WESTRAND, 3/11
Gezien van de straat waar het zich bevindt, blijft dit adres, dat in de plaats kwam van een Japans restaurant gewijd aan teppanyaki, makkelijk onopgemerkt. Overigens is dat niet de enige tegenslag die op het pad kwam van Café Popolare, dat zwaar getroffen werd door de gezondheids crisis. Toch houdt dit etablissement, het werk van het team achter de drie vestigingen van MiTo (kort voor ‘Milaan-Torino’), zich nog steeds staande. En dat is verdiend.
Het concept is opvallend: een Italiaans geïnspireerd restaurant waar producten uit de laars gecombineerd worden met speciali teiten uit de hele wereld, van Azië tot Mexico. Deze formule komt er in de vorm van het alomtegenwoordige concept van sharing food. Slim gezien: om te vermijden dat een tafelgast het slachtoffer wordt van zijn eigen spraakzaamheid, verdeelt chef-kok Edouard Gilbert de gerechten op verzoek onder in porties, zodat niemand hongerig achterblijft.
Stijn Meuris kan zingen, acteren, tirades houden, sterren kijken en onderhoudend over de muziekgeschiedenis babbelen. Dat laatste doet hij ook in History of new wave, met de steun van klassiekers van Joy Division en The Smiths. Mail ‘Wave’
Bij de sterktes van deze plek moet het prachtige decor vermeld worden. Je waant je in een chic Londens restaurant, geschikt voor groepsdiners, bekleed met mooie materialen en versierd met op rommelmark ten verzamelde stukken (Italiaanse verlichtingsarmaturen uit de jaren 1950 en 1970).
Van het in secties verdeelde menu (‘vege’,
‘pesce’, ‘carne’, ‘street food’ en ‘focaccia’) onthouden we de uitstekende ‘pancetta’ (€11), een supersappig brood waarin pancetta, provolone, barbecuesaus en rode uien samenkomen. Ook interessant is de carpaccio van Holstein-rund (€15), waarvan de rauwheid aangenaam verzacht wordt met hazelnoten, groentepickles en knoflookcrème.
Vermeldenswaard zijn ook de vier taco’s (€12) die op originele wijze gerafelde lamsschouder laten samengaan met een op ossobuco geïnspireerde gremolatasaus. In dezelfde oncon ventionele geest moeten we de twee ‘pork buns’ (€13) aanstippen, die rodekool en gekonfijte varkensbuik samenbrengen in een zacht briochebroodje.
Provooststraat 86, Elsene, 02-852.55.54, www. cafepopolare.com, di > vr 17 > 1.00, za 11 > 1.00, zo 11 > 21.00 (brunch: za & zo 11 > 15.00)
Op de wijnkaart staan enkele levendige pareltjes, zoals de 100% Teroldego van Elisabetta Foradori (€45) of nog de zeer lekker wegdrinkende Morogues van Domaine Pellé (€43).
MICHEL VERLINDENSmalltalk. Met choreograaf Ugo Dehaes in La Fourmilière
Elke week gaan we op café met een kunstenaar voor een portie Smalltalk. Choreograaf Ugo Dehaes koos voor coworkingspot La Fourmilière in Anderlecht en is niet alleen gekomen. Straks illustreert hij in Pilar hoe robots de rol van zijn dansers hebben overgenomen. Wij kregen een voorproefje.
door Tom Peeters foto Ivan Put
Ugo Dehaes is een zestal jaar geleden verhuisd van Sint-Gillis naar Anderlecht. “Voor een appartement daar had je hier een huis,” klinkt het bij de voormalige P.A.R.T.S.-student. “En van hieruit kan je bovendien makkelijk doorsteken naar de kinderboerderijen in het Pajottenland, handig met een jonge dochter in huis.” Zij was er tijdens de pandemie getuige van hoe papa zich in stilte opwerkte tot dé robotica expert van de nationale kunstenscene, iets waar hij nu de vruchten van plukt. De voorbije maanden reisde Dehaes Europa af met de voorstelling Simple machines (die hij op 26/10 presenteert in Pilar), de installatie Arena en zijn verzameling dansende robots.
“Voor Rats maakte ik een choreografie met drones, maar voor het programmeren was ik aangewezen op techneuten. Omdat dat me wat frustreerde, nam ik me voor om alleen nog aan de slag te gaan met machines die ik zelf begreep. Tijdens de lockdowns verslond ik de ene na de andere tutorial over robots, toen de enige dansers die mochten werken!” Dat het bricoleren hem erg beviel, was geen verrassing: voor zijn danscarrière overwoog Dehaes lang een studie burgerlijk ingenieur. Wat begon met het animeren van een kartonnen doos en het programmeren van één robotje is intussen uitgegroeid tot een avondvullend programma over het kunnen van zijn charmante, nog wat hoekige machines, én de economische en ethische uitdagingen die ze met zich meebrengen.
“Af en toe verdierlijk of vermenselijk ik mijn robots door ze aan te kleden met siliconen en latex en een soepeler velletje te geven. Dat schildert mijn dochtertje dan. De
cc’s en poppentheaters zijn enthousiast, net als de scholen.” Voor Dehaes ons vervoegde in La Fourmilière, “een van de weinige drankgelegenheden in deze buurt zonder slotmachine en plasma-tv,” liep hij langs bij het Huis van het Kind. Ook de lokale kinderdagverblijven lijken zijn robotjes te willen lanceren bij de allerkleinsten.
Wanneer hij de robot die hij meeheeft uit zijn broekkousen haalt en via een midiboard doet dansen, merken we dat die er een beetje
uitziet als een worm of duizendpoot. “Soms plak ik er nog haren op,” klinkt het. “Qua esthetiek blijft David Cronenberg een voorbeeld. Zijn mix tussen vleselijkheid en mechaniek belichaamt het leven.”
Meer weten over Ugo Dehaes? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk
De sympathieke sopraan Sarah Defrise breekt met haar stem potten in de grote internationale concertzalen. Straks doet ze dat ook in Bozar, nu zingt ze hier al vijf levenswijsheden in. door Michaël Bellon
Geniet ervan als je als ‘een rare’ wordt bekeken ‘Raar’ zijn is meestal gewoon anders zijn. Kinderen kunnen heel wreed zijn met kinderen die een beetje anders zijn, en helaas verandert dat niet drastisch wanneer we volwassen worden. Maar als kunstenaar moet je je verschil koesteren. Persoonlijk denk ik dat een beetje raar of bizar zijn een grote kracht kan zijn, omdat het je helpt om op een heel andere manier naar het leven te kijken en omdat het anderen ook kan inspireren.
Het klinkt misschien een beetje belachelijk, maar soms, als ik ergens erg nerveus over ben, denk ik even na of ik ervoor kan kiezen om niet bang te zijn. Hou er rekening mee dat dat ook een optie is. Want als je op je leven terugkijkt, heb je er vaak spijt van dat je zo nerveus was over dingen die er nu niet meer zo belangrijk uitzien.
Zorgen voor anderen kan een groot verschil maken De wereld van operazangers wordt vaak als zeer competitief beschouwd. Maar meestal zijn zangers met wie ik heb gewerkt ongelooflijk zorgzaam en ondersteunend. Soms kan slechts één persoon een groot verschil maken in de algemene sfeer van een team. Ik probeer altijd zo aardig en ondersteunend mogelijk te zijn en denk dat die zorg voor anderen ook in het dagelijkse leven nodig is.
Geniet en wees dankbaar wanneer je kunt, reageer en sta op wanneer het nodig is Je gelukkig en positief voelen is essentieel om goed te kunnen zingen. Wees altijd dankbaar voor wat je hebt in plaats van te veel tijd te besteden aan nadenken over wat je niet hebt. De focus op het positieve mag je er echter nooit van weerhouden om op te staan wanneer een situatie dat vereist.
Als je aan jezelf twijfelt, eet dan meer chocolade
Dit is natuurlijk een grapje, of misschien ook niet ... (Lacht) Even een herinnering dat humor (en snoep) soms het beste middel is om goed te gedijen!
Sarah Defrise toont in Bozar (30/10, 11.00) waarom ze tot ‘jonge muzikant van het jaar’ werd uitgeroepen, www.bozar.be
De vijf inzichten. Sarah Defrise
Doe mee met de Grote Brussel Helpt Spaghettislag op zaterdag 26 november. Maak spaghetti voor vrienden en buren, of ga spaghetti eten bij iemand in jouw buurt, en steun zo Brussel Helpt. De volledige opbrengst gaat naar Kinumai vzw.
TEAM FACILITAIRE ZAKEN - CLUSTER ORGANISATIE Aanleg wervingsreserve voor 2 jaar, contractueel – D1-D3 – voltijds of deeltijds
Onder leiding van de verantwoordelijke voor het team Facilitaire zaken en samen met jouw collega’s sta je in voor het onderhoud van de burelen en gemeenschappelijke ruimten van de gebouwen. Je weet van aanpakken, neemt initiatief en kan jouw werk zelfstandig plannen en organiseren. Je kent de poetsproducten waarmee je werkt, kan ze juist gebruiken en neemt hiervoor de nodige veiligheidsmaatregelen. Je kent de poetstechnieken om efficiënt, veilig en ergonomisch te werken. Je biedt ook ondersteuning bij feestelijkheden, recepties en vergaderingen die occasioneel plaatsvinden buiten de werkuren en in de weekends.
Stuur ons dan zeker voor woensdag 4 november 2022 om 12 uur jouw sollicitatiebrief, een recent cv en een uittreksel uit het strafregister (maximum 3 maanden oud):
• per mail naar vacatures@kampenhout.be;
via persoonlijke afgifte aan het team Personeelszaken tegen ontvangstbewijs (Dorpsstraat 9, 1910 Kampenhout);
• per post naar het vast bureau, Dorpsstraat 9 te 1910 Kampenhout (poststempel geldt als bewijs).
• Aanlegging voor een wervingsreserve voor een voltijdse of deeltijdse contractuele aanstelling voor onbepaalde duur met een basiswedde van minimum € 2.188,10 bruto (bij een voltijdse tewerkstelling, indien er geen anciënniteit wordt overgenomen);
• Andere voordelen zijn terug te vinden op onze website en in de infobundel.
Voor meer info kan je terecht op onze website: www.kampenhout.be/vacatures Je kan ook contact opnemen met team Personeelszaken: vacatures@kampenhout.be of 016 65 99 35.
Lokaal bestuur Kampenhout is op zoek naar een (m/v):
Je bent het aanspreekpunt voor jouw mede werkers en begeleidt hen op een coachende manier.
Je houdt overzicht op de workflow en opti maliseert werkprocessen waar nodig om de resultaten van het team op peil te houden.
Beslissingen met betrekking tot de interne organisatie en de werking van je team neem je zo veel mogelijk zelf of indien nodig kan je terecht bij jouw leidinggevende, de clustercoördinator Mens, voor overleg en advies.
• voltijds statutaire aanstelling • bezoldiging volgens salarisschaal A1a-A3a: minimum bruto maandsalaris = 3.500,01 euro • tal van extralegale voordelen en ruime opleidings kansen.
• Je durft standpunten innemen en over ziet de consequenties daarvan. • Je bent mensgericht en coachend ingesteld om een team de nodige ondersteuning te kun nen bieden.
• Je bent sterk in het behou den van overzicht over een team en diens werking.
• Je kan taakgerichte sturing geven aan een team. • Je durft proces sen kritisch in kaart brengen en vernieuwd optreden. • Je bent integer en betrokken.
Je beschikt over een masterdiploma, ofwel een diploma van het universitair onderwijs of een diploma van het hoger onderwijs van twee cycli dat gelijkgesteld werd met univer sitair onderwijs bij voorkeur in een menswetenschappelijke richting.
Bezorg jouw motivatiebrief met cv, een kopie van je diploma en een uittreksel van het strafregister van maximum 3 maanden oud ten laatste op maandag 7 november 2022 aan het vast bureau • bij voor keur online via www.jobsolutions.be/register/13281-89 • per e-mail naar elien@assolutions.be • per post t.a.v. Elien Van Ranst naar A&S Solutions, Kokerstraat 2A, 9750 Kruisem • persoonlijke overhandiging tegen ontvangstbewijs aan het OCMW-onthaal, Dorpsstraat 9, 1910 Kampenhout.
Wij staan voor je klaar
Je bent medeverantwoordelijk voor de organisatie en kwaliteit van de zorgverlening in ons WZC. Je bewaakt onze visie en hebt er aandacht voor dat deze actueel blijft. Je reageert proactief op wijzigingen in de noden van onze residenten en hun omgeving. Je hebt oog voor de werksfeer en het welbevinden van de medewerkers. Je coördineert de werking van het multidisciplinair team met oog voor de individuele noden en behoeften van onze residenten die centraal staan.
Je bezit een masterdiploma verpleegkunde of bent bachelor met ervaring in een leidinggevende functie van een zorgequipe.
Wij bieden je een job aan met overname van anciënniteit, mogelijkheid tot persoonlijke ontplooiïng en vorming extralegale voordelen.
Sollicitaties met cv en pasfoto t.a.v. H. De Vriese, algemeen directeur E-mail: info@stantonius.be – telefoon 02/377.18.90
Werken voor lokaal bestuur WezembeekOppem, dat betekent werken in een diverse organisatie. In het kader van de versterking van onze dienstverlening is de gemeente Wezembeek-Oppem op zoek naar een:
B1-B3 voltijds – contractueel – via aanwerving
Als deskundige sta je in voor de ondersteuning van het afdelingshoofd en de maatschappelijke werkers, evenals voor de stipte administratieve voorbereiding, verwerking en opvolging van de besluitvorming en diverse dossiers met betrekking tot de afdeling.
• Je behaalde een bachelordiploma. Ervaring op een secretariaat is een absolute meerwaarde.
Ons aanbod
• Brutomaandloon vanaf 2 771,00 euro (B1, 0 jaar anciënniteit) met een maximum van 4 669,34 euro (B3, 23 jaar anciënniteit).
• Contract van 1 jaar dat bij een gunstige evaluatie wordt omgezet naar een contract van onbepaalde duur.
• Er wordt geen werfreserve aangelegd.
selectieprocedure bestaat uit een schriftelijke proef (thuisopdracht met deadline 1 december) en een mondelinge proef (na slagen op schriftelijke proef, op 13 december).
Solliciteer ten laatste op zondag 20 november 2022 met je cv motivatiebrief en een recent uittreksel uit het strafregister (max. 3 maanden oud) telkens in het Nederlands opgesteld en een kopie van het gevraagde Nederlandstalige diploma, via www.motmansenpartners.be/overzichtvacatures. Voor meer informatie omtrent de functie of de sollicitatieprocedure kan je contact opnemen met Carol Jongen, HR consultant bij Motmans & Partners via 011 36 10 63. Bekijk deze website voor meer vacatures die nog zullen volgen van de Gemeente WezembeekOppem: https://motmansenpartners.be/overzichtvacatures..
Voor meer informatie en de infobundel kan je terecht bij Elien Van Ranst, A&S Solutions, via elien@assolutions.be of 09 389 69 96Jules Sermonstraat 17 te 1600 SINT-PIETERS-LEEUW Zoekt
Hoofdverpleegkundige met doorgroeimogelijkheid naar Verantwoordelijke Bewonerszorg
Honderden jobs in het Brussels Gewest liggen voor je klaar op talent.brussels giene ziever!
Write your job in Capitals
