BRUZZ - editie 1799 (11-05-2022)

#1799

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

TIPS

11 | 05 | 2022

+ BRUZZ CULTURE VIJF JAAR VOLTA “WE WILLEN INVESTEREN”

VICTORIA LOMASKO DESSINER POUR CHANGER LES CHOSES

KARINE VAN DONINCK THE ART OF EVOLUTION

DE WEEK VAN DE WAARHEID

ˇ GUN ˇIK UNION DE TITELˇ ANDERLECHT-WOORDVOERDER MATHIAS DECLERCQ IN GESPREK MET UNION-SPREEKBUIS MAARTEN VERDOODT

Ontdek alle deelnemende ateliers: Discover all participating studios:

www.atelierinbeeld.be

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito

SPIKE Waar jonge mensen tot voor een paar jaar een bob aanstelden om iedereen veilig naar huis te brengen, ken ik steeds meer vriendengroepen die er een aanduiden om een hele nacht over de drankjes te waken. Zo bevreesd zijn ze dat er ‘iets’ in wordt gedaan, dat de drank wordt ‘gespiket’. Met de overmoed van de oudere jongere dacht ik een tijdje dat die verhalen over drankjes en spiking een urban legend waren, een vooroordeel dat ook gevoed werd door een bevriende spoedarts die – behalve een overdosis alcohol – nooit iets had ontdekt in het bloed van de uitgetelde feestvierders die in zijn ziekenhuis terechtkwamen.

Jongere collega’s wezen me echter onthutst terecht: ze hadden het zelf meegemaakt en konden slechts dankzij hun vrienden erger voorkomen. Onlangs wezen ze me op een nieuw fenomeen: spiking door een naaldenprik. Voor dit magazine doken we opnieuw het nachtleven in. Ook omdat we benieuwd waren naar de inspanningen die de Brusselse clubs ondertussen deden om een veilige plaats te worden voor hun bezoekers. De eerste resultaten zijn voorzichtig positief te noemen. Alleen: het zijn vooral de grote clubs die hierin het voortouw nemen.

Het wordt hoog tijd dat alle andere volgen. Of daartoe door de overheid verplicht worden. Lees de reportage over het Brusselse nachtleven op p. 12-15 NL

REPORTAGE

“Op huisbezoek zie je hoe de mensen leven, zodat je hun problemen beter begrijpt” Huisdokters gaan steeds minder bij patiënten thuis langs 18 REPORTAGE

“Wie lacht met onze waarden, komt er niet in”

« SPIKING »

Op stap in de Brusselse nachtclubs, een halfjaar na Balance Ton Bar 12

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY De woordvoerders van Union en Anderlecht kruisen de degens 8, ANALYSE Stad Brus-

sel investeert 1 miljoen euro in toeristische self-careroute 16, Vier vragen over de bereikstudie van BRUZZ 25, CHOU DE BRUXELLES Shawn Moss 22, REPORTAGE De nieuwe kindercampus van de VUB 26, BIG CITY Waarom zijn Union, Anderlecht en RWDM de grootste Brusselse voetbalclubs? 29, COLUMN Nick Trachet 52

BRUZZ CULTURE “We zijn blij met onze pioniersrol, maar nu is het tijd om te groeien”

SPIKE

FR Victoria Lomasko 36, NL BruxellesVies Uschi Cop 38, FR Wet Leg 39, EN Karine Van Doninck 40, NL Banu Akseki 44, FR Eat & Drink Plouf 47, NL/FR/EN Select: film 48, NL/FR/EN Select: theatre, music, visual arts 50

Radio Radzinski Het voetbalseizoen 2022 nadert zijn ontknoping. In de poscast Radio Radzinski fileren onze voetbalredacteurs de actualiteit rond RSC Anderlecht elke week opnieuw. Luister op BRUZZ.be en in je favoriete podcast-app.

MELD NIEUWS

Just like a few years ago when young people used to appoint a designated driver to drive everyone home safely, I know of more and more groups of friends who appoint someone who has to watch the drinks for an entire evening. That is how much they fear that “something” will be put into it; that the drink will be “spiked”. With the hubris of the older young person, I for a while assumed that these “spiked-drinks stories” were an urban myth, a prejudice fuelled by an emergency doctor friend who – apart from an alcohol overdose – never had detected anything in blood samples from exhausted partygoers ending up in his hospital. Several younger colleagues, however, stunned me: they had indeed experienced it themselves and had narrowly avoided the worst thanks to their friends. Recently, they pointed me to a new phenomenon: spiking with a needle prick. In this issue, we once again dived into the nightlife. Not the least because we were curious about the efforts made by Brussels’ clubs to become a safe place for their visitors. The first results are cautiously positive. But it is mainly the large Brussels clubs that are taking the lead in this. It is high time for all others to follow. Or to be forced to do so by the government. Read the report on Brussels nightlife on pages 12-15 EN

Arne Huysmans en Laura Huysmans vieren vijf jaar muziekcentrum Volta 31

MEER BRUZZ

Alors qu’avant, les jeunes désignaient souvent un Bob pour rentrer à la maison en toute sécurité, je connais de plus en plus de groupes d’amis qui désignent quelqu’un pour surveiller les boissons, par peur qu’on mette « quelque chose » dans leur verre et qu’ils soient victimes de « spiking ». Avec l’arrogance du jeune moins jeune, j’ai pensé pendant un moment que les histoires de spiking étaient une légende urbaine, un préjugé également nourri par un ami médecin urgentiste qui - mis à part une overdose d’alcool - n’avait encore jamais retrouvé de substances dans le sang des fêtards qu’il lui arrivait de croiser à l’hôpital. Mais plusieurs jeunes collègues m’ont affirmé le contraire : ils l’ont eux-mêmes vécu et c’est grâce à leurs amis qu’ils ont pu éviter le pire. Récemment, ils m’ont même parlé d’un nouveau phénomène: le spiking par piqûre. Pour ce magazine, nous avons refait un plongeon dans la vie nocturne bruxelloise. Et nous étions curieux de voir quels efforts les boîtes de nuit avaient réellement déployés pour garantir un cadre sûr à leurs visiteurs. Les premiers résultats sont relativement positifs. Il semblerait que ce soient surtout les grands clubs qui prennent des initiatives. Il est grand temps que les autres suivent. Ou que les autorités les obligent à le faire. Lisez le reportage sur la vie nocturne bruxelloise en p. 12-15 FR

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

Zelf nieuws gespot?

Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 11 MEI 2022

I

3

De week

ZINNEKE TREKT NA MOEIZAME VOORBEREIDING DOOR COVID WEER DE STRAAT OP

‘Veel goesting om samen te feesten’ Na vier jaar trekt de Zinneke Parade zaterdag weer door de stad. Door corona moest de editie 2020 worden geschrapt.

“Ook de huidige parade kwam door de pandemie moeizaam tot stand,” zeggen Maaika Santana en Alessandra Esposito van de vzw Zinneke. “Maar we zijn er weer.” — BETTINA HUBO

BRUZZ | DE WEEK

In het grondig verbouwde hoofdkwartier van Zinneke aan het Masuiplein is iedereen druk in de weer met de laatste voorbereidingen voor de parade. Enkele lassers-in-opleiding leggen in het metaalatelier de laatste hand aan een enorme constructie die een wolf moet voorstellen. Het thema dit jaar is ‘Gezichtsbedrog’, maar met hun project wilden de metaalbewerkers toch nog even het thema van de gecancelde editie, ‘Wolven’, in herinnering brengen.

Waarom hebben jullie het thema van de parade 2020 niet behouden?

MAAIKA SANTANA: Met het

schrappen van de vorige editie hebben we het thema begraven. Bij elke biënnale hoort een nieuw thema.

Hoe groot was de impact van corona voor jullie?

SANTANA: We hebben een biënnale moeten schrappen, maar er is meer. Mensen hebben elkaar zo lang niet kunnen ontmoeten, hele fundamenten zijn weggeslagen. We voelen de impact daarvan nog steeds heel sterk.

Het had flinke gevolgen voor de voorbereiding van deze parade. Normaal beginnen we een jaar op voorhand. De deelnemende groepen, de zinnodes, werken vanaf januari echt op volle kracht. Dit jaar zat de samenleving in januari nog grotendeels op slot. Pas toen alles weer wat losser werd, konden de zinnodes voorzichtig, in heel kleine groepjes beginnen met de voorbereiding.

ALESSANDRA ESPOSITO: Veel van onze deelnemende organisaties hadden toen andere prioriteiten. Scholen

Cauchiehuis in Etterbeek te koop

4

I

11 MEI 2022

Daardoor zijn er deze keer minder zinnodes?

ESPOSITO: Klopt, normaal zijn het er een twintigtal, nu zeventien.

SANTANA: Maar het mooie is: je merkt na zo’n moeilijke periode dat er des te meer goesting is om samen te feesten op straat. Dat merkte je al tijdens de soumonces, de avantpremières die de afgelopen weken op verschillende plekken plaatsvonden.

Covid dwong jullie ook tot budgettaire ingrepen voor deze editie?

ESPOSITO: Covid en andere zaken. We zijn tijdens

42

Bij een brand in een flatgebouw van zeven verdiepingen in de Zelfbestuursstraat in Anderlecht worden zaterdagavond de bewoners van 42 appartementen geëvacueerd. De bewoner van het appartement waar de brand ontstond, wordt overgebracht naar het ziekenhuis.

corona de meer dan honderd artiesten die we engageren voor elke editie blijven doorbetalen. Maar we hebben ook meer kosten, doordat we sinds enkele maanden ons gebouw, dat prachtig verbouwd werd, weer helemaal in gebruik hebben.

Daarom hebben we moeilijke budgettaire keuzes moeten maken. We hebben besloten dat de zinnodes voldoende budget moesten krijgen, maar andere zaken zijn gesneuveld, zoals het grote banket voor alle deelnemers na afloop van de parade.

Wat is anno 2022 het belang van Zinneke Parade?

SANTANA: Zinneke Parade

werd in 2000, ter gelegenheid van Brussel Culturele Hoofdstad, opgezet om een nieuwe traditie, een nieuw ritueel te creëren dat niet

stoelt op een gezamenlijk verleden, maar een nieuwe referentie is voor alle Brusselaars, van welke afkomst ook. De bedoeling is om mensen van verschillende horizonten, die elkaar normaal niet ontmoeten, samen te brengen rond een artistiek project.

Ontmoeting is vandaag nog steeds de kern. Maar we moeten eerlijk zijn, we zijn 22 jaar verder, we moeten ons durven af te vragen welke plek Zinneke vandaag inneemt en of de vorm nog aangepast is aan de stad van nu. Een spektakel op straat, wie wordt daar anno 2022 nog door aangesproken?

ESPOSITO: We moeten niet alleen durven na te denken over de vorm, ook over manieren van samenwerking. Een workshop bijvoorbeeld is een typisch westers verschijnsel. Er zijn

Racistische moord herdacht In Schaarbeek is zaterdag tijdens een mars de racistische moord op Habiba en Ahmed herdacht. Het Marokkaanse echtpaar werd op 7 mei 2002 doodgeschoten in hun appartement. Tijdens een mars waar enkele honderden mensen aan deelnemen, stappen de sympathisanten van de Habiba Ahmedstichting van de Vanderlindenstraat, waar de dubbele moord plaatsvond, naar het Josaphatpark.

© BELGA

Het Cauchiehuis in Etterbeek staat te koop. Dat is een ruim honderd jaar oude art-nouveauparel van de hand van de Belgische architect Paul Cauchie. Het Brussels Gewest heeft interesse, maar wordt afgeremd door de vraagprijs: veilinghuis Sotheby’s vraagt minimaal 1,8 miljoen euro. Of het pand een publieke functie zal behouden, is nog onbekend.

focusten op leerachterstand, de gehandicaptenzorg bleef lang op slot, het jeugdwerk was bezig de band met de jongeren opnieuw op te bouwen. Een aantal deelnemers heeft halverwege dan ook afgehaakt.

De zinnodes zijn volop aan het oefenen voor de Zinneke Parade: op verschillende plaatsen vonden er al avantpremières plaats. © VEERLE VERCAUTEREN

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

BRUZZ | DE WEEK

andere manieren van samenwerking, meer spontane.

SANTANA: Onze projecten zijn vaak met een westerse blik opgezet, van a tot z, alles gebudgetteerd. Maar dat werkt niet voor alle groepen.

Eind vorig jaar vertrok Myriam Stoffen, die Zinneke Parade jaren leidde. Nu doen jullie het zonder directeur?

ESPOSITO: Het vertrek van onze directeur was een gelegenheid om onze eigen organisatie te herdenken.

Onze zinnodes hebben een heel horizontale manier van werken. Wat op het terrein gebeurt, moeten we ook zelf doen, vonden we. We hebben nu een systeem van gedeeld bestuurschap, geen directeur meer, iedereen is verantwoordelijk voor het project.

SANTANA: Het is een experiment. Ook daarin zijn we zoekende.

KIM

Stadskriebels palmt kanaalzone in

Delphine heeft altijd gelijk. Het is nooit haar fout en ze weet alles over alles Een EX-MEDEWERKER VAN DELPHINE HOUBA over waarom het kabinet van de Brusselse PS-schepen van Cultuur in ijltempo leegloopt (op ‘RTBF’)

Het sportfestival Stadskriebels@Canal neemt zondag met meer dan vijftig activiteiten de Brusselse kanaalzone in.

Voor de sportievelingen is het een moment om de werking van de vele sportclubs in de hoofdstad te ontdekken.

Stadskriebels is een initiatief van de sportdienst van de VGC. Ook is er tijdens Stadskriebels een mix van liveanimaties, performance, dans, muziek en workshops.

30

Een dertigtal activisten bezet sinds vrijdagavond opnieuw de panden van de Biestebroekkaai in Kuregem. Die gebouwen zullen worden vernield voor het vastgoedproject A’Rive. Het doel van de bezetting is om te protesteren tegen dat vastgoedproject.

11 MEI 2022

I 5

In beeld

MEE MET DE HYPE NL/ De populariteit van

padel, dat ietwat verre neefje van tennis en squash, scheert al even hoge toppen. Vooral tijdens de lockdowns ontdekten ook heel wat Brusselaars de geneugten van deze in oorsprong Mexicaanse sport. Om het publiek er nog wat warmer voor te maken, werd de 6

I

11 MEI 2022

SUIVRE LE MOUVEMENT Gare Maritime vorige week het strijdtoneel van de Circus Brussels Padel Open, een manche van de World Padel Tour. Zowel bij de mannen als bij de vrouwen stond er een Spaans duo op het hoogste schavot. Niet toevallig, want in Spanje is padel al langere tijd erg in trek.

FR/ Le padel, cousin éloigné du tennis et du squash, atteint des sommets de popularité.

Pendant les confinements notamment, de nombreux Bruxellois ont découvert les joies de ce sport d’origine mexicaine.

Afin d’éveiller l’intérêt du public pour ce sport, la Gare Maritime s’est

tranformée en arène du Circus Brussels Padel Open, une étape du World Padel Tour. Tant chez les hommes que chez les femmes, un duo espagnol est monté sur la plus haute marche du podium. Ce n’est pas un hasard, car le padel est très populaire en Espagne depuis un certain temps.

KEEPING UP WITH THE EN/ The popularity of

padel, tennis and squash’s somewhat distant cousin, has been peaking for a while now. In particular during the lockdowns, many in Brussels discovered the joys of this sport with origins in Mexico. To make the public even more enthusiastic, the Gare

Bijgedachte

REDACTIECHEF KIRSTEN BERTRAND neemt het nieuws op de korrel

© SASKIA VANDERSTICHELE

HYPE Maritime was last week turned into the battleground of the Circus Brussels Padel Open, a round of the World Padel Tour. In both the men’s and women’s competitions, a Spanish duo was on the top of the podium.

Not by accident, padel has been very popular in Spain for some time now.

“U liegt, het is niet juist, geen enkele familie heeft geld op zijn rekening ontvangen!” Zo riep vorige week een geagiteerde meneer vanuit het publiek in de commissie huisvesting van het Brussels parlement. “U heeft me ontslagen omdat ik u verwittigd heb.” Het incident vond plaats nadat Brussels staatssecretaris voor Huisvesting Nawal Ben Hamou (PS) geantwoord had op een vraag van parlementslid Zoé Genot van Ecolo over de huurtoelagen aan de allerarmsten die maar niet uitbetaald raakten.

De man die de beschuldigingen aan het adres van Ben Hamou uitte, is een onlangs ontslagen ambtenaar van de dienst Huisvesting van het Brussels Gewest. Hij werd na zijn tussenkomst, en nadat hij nog meer kabaal had gemaakt in de wandelgangen van het parlement, verwijderd door de militaire politie. Enkele weken geleden had hij het gloednieuwe klokkenluidersstatuut gekregen van de ombudsvrouw van het Gewest, maar die bescherming werd prompt ingetrokken nadat men ‘het dossier nader had bekeken’. De timing was opvallend. BRUZZ had kort voordien een artikel gepubliceerd op basis van zijn informatie over de haperende uitbetaling van de toelagen aan de allerarmsten.

Dat hij het parlement op stelten zette om aandacht te vragen voor de achterstallige huursubsidies komt de geloofwaardigheid van de intussen ex-ambtenaar niet ten goede. Zulke acties zou de zelfverklaarde Robin Hood dan ook best achterwege laten. Anderzijds genereerde zijn tussenkomst wel opnieuw aandacht voor de kwestie die hij al een jaar aankaart en die intussen almaar vervelender wordt voor de Brusselse regering: de zenuwachtigheid bij staatssecretaris Ben Hamou en haar partij toont aan dat dit een hoofdpijndossier aan het worden is. Het kan stemmen gaan kosten en andere partijen kunnen het beginnen uit te buiten.

De boodschap van de klokkenluider staat dan ook als een huis: ten minste 12.500 kwetsbare Brusselse gezinnen die recht hebben op een huurtoelage wachten al jaren op een tussenkomst.

Het gaat om een compensatie voor mensen die heel dringend een sociale woning nodig hebben, maar nog op een wachtlijst staan en bijgevolg aangewezen zijn op de private en dus dure huurmarkt. De procedure om die huursubsidie aan te vragen was aanvankelijk heel zwaar: het kwetsbare publiek moest een resem documenten invullen. Ben Hamou kondigde bij haar aantreden aan dat ze met een eenvoudigere procedure de zaak wilde oplossen, alleen vroegen daardoor meteen ook veel meer mensen de toelage aan.

Maar ook de nieuwe subsidie raakt maar niet uitbetaald, moest de staatssecretaris vorige week tijdens haar ondervraging schoorvoetend toegeven.

Je zal maar een alleenstaande moeder met kinderen zijn die al jaren wacht op een huursubsidie van het Gewest. Geld om te procederen tegen al dat dralen van overheidswege is er niet, want je krijgt de huur niet eens betaald. Nieuwszender BX1 sprak afgelopen week met een uitgeputte moeder van drie die op een armtierige mansarde woont en maar liefst 13.000 euro tegoed heeft van de Brusselse overheid. Dat zijn bedragen die doen duizelen, zeker in tijden dat de levenskosten erg toenemen. Naar verluidt zouden er deze week nog meer gedupeerden hun verhaal willen doen.

BRUZZ | DE WEEK

Waarom klokkenluiders belangrijk zijn

“Ten minste 12.500 kwetsbare Brusselse gezinnen die recht hebben op een huurtoelage wachten al jaren op een tussenkomst” Door wat er intussen naar boven is gekomen, lijkt het ons noodzakelijk dat het parlement de zaak grondig uitspit. Dat kan door hoorzittingen te organiseren om een breder begrip te krijgen van wat er speelt. Nu verwijzen Ben Hamou en haar administratie naar computerproblemen en personeelskwesties die een vlotte uitbetaling van de toelagen in de weg staan. Wat heeft men binnen Huisvesting al gedaan om die problemen op te lossen? En wat houdt het parlement tegen om de klokkenluider zelf op te roepen? Het kan de transparantie alleen maar ten goede komen.

Lees al het Brusselse nieuws via BRUZZ.be 11 MEI 2022

I 7

Spreektijd DE WOORDVOERDERS VAN UNION EN ANDERLECHT KRUISEN DE DEGENS

‘In Brussel is plaats voor twee, drie of zelfs vier clubs’ BRUZZ | SPREEKTIJD

Union likt zijn wonden na de nederlaag tegen Club Brugge, terwijl Anderlecht na de overwinning tegen Antwerp ‘mathematisch’ nog meedoet voor de titel. Ook voor de jonge woordvoerders van beide voetbalclubs zijn het spannende tijden, zeker nu zondag de Brusselse derby op het programma staat. “We snoepen elkaar geen supporters af.” — GODFRIED ROELANT EN FILIP VAN DER ELST, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

D

e helft van de clubs in de Champions’ Play-Offs van het Belgisch voetbal heeft een woordvoerder die ooit op de BRUZZ-redactievloer aan het werk was. De ene, Mathias Declercq, was redactiechef en timmert nu samen met RSC Anderlecht aan de weg (terug) naar de top. De andere, Maarten Verdoodt, maakte jarenlang voor BRUZZ videoreportages en staat met ‘zijn’ Union al aan de top. Hij droomt van een passend einde voor het sprookje van de underdog: een landstitel.

En dat terwijl Maarten in zijn jeugdjaren eigenlijk supporter was van … Anderlecht.

MAARTEN VERDOODT: Al had ik de voorbije vijf seizoenen ook al een abonnement op Union. In die tijd kon je die nog gemakkelijk supporter zijn van beide clubs. Nu is dat misschien iets minder vanzelfsprekend (lachje). Toen Philippe Bormans me belde en vroeg om woordvoerder te worden, heb ik geen seconde getwijfeld.

Stel dat Anderlecht, en niet Union je had gevraagd om woordvoerder te worden?

VERDOODT: Daar had ik wellicht wat langer over moeten nadenken. Ook al was ik 8

I

11 MEI 2022

jarenlang Anderlecht-fan, Union was een project dat volledig bij me paste. Het is ook een juiste keuze geweest, en niet alleen omdat het nu geweldig draait. In Anderlecht hang je, denk ik, toch wat meer vast aan structuren.

Union was bij wijze van spreken het platteland dat je vrijuit mag bewerken: de club speelt voor het eerst in een halve eeuw profvoetbal, we konden alles opbouwen van nul. De filosofie van de club is dat de structuur de sportieve vooruitgang moet volgen. Maar als je nu de enorme sprong op sportief vlak bekijkt, dan weet je dat er op organisatorisch vlak een gigantisch gat dichtgefietst moet worden. Er is dus werk genoeg.

MATHIAS DECLERCQ: Voor mij voelt het niet aan alsof ik in Anderlecht minder bewegingsruimte heb. Vergeet niet dat wij hier ook aan een nieuw verhaal schrijven, een RSCA 2.0. De meerderheid van de mensen met wie ik samenwerk, was hier vijf jaar geleden nog niet. Je voelt aan alles dat dit in zekere zin een volledig nieuwe club is.

Ik kan wel rekenen op een onwaarschijnlijk sterk communicatie- en marketingteam, dat is inderdaad een voordeel. Zij maken en produceren geweldige content, daar hebben ze mij niet voor nodig. Zo kan ik me concentreren op de andere

vormen van communicatie en de relaties met de media, en bij een club als Anderlecht heb je daar dagelijks de handen mee vol – zelfs al speelt Anderlecht een week niet, dan nog staan de kranten vol over ons.

VERDOODT: Je wordt sowieso geleefd in deze job, het is niet bepaald een nine to five. Ik heb uitgebreid contact met iedereen, van de spelers tot de voorzitter, maar iedereen heeft zijn eigen

Maarten Verdoodt (links) en Mathias Declercq: ooit waren ze collega’s bij BRUZZ, vandaag zitten ze als woordvoerders van Union en Anderlecht in rivaliserende kampen.

Hoe is het om te werken voor de club waarvoor je supportert?

DECLERCQ: Op wedstrijddagen slaag ik er verras-

send goed in om dat gevoel uit te schakelen. Ik

ben dan volledig gefocust op mijn job – wie moet er na de wedstrijd interviews geven, welke onderwerpen zullen er dan aan bod komen, hoe zullen ze reageren … Maar de dag erna is dat wel even anders: na een geweldige wedstrijd is het een stuk leuker om op maandag te komen werken dan na een nederlaag. Een voetbalclub is een bedrijf dat leeft op emoties, ook al moet je dat op lange termijn zoveel mogelijk uitschakelen. Echt

‘deconnecteren’ lukt me zelden, ook na de werkuren hang ik vaak rond met collega’s. Dat komt door dat teamgevoel, het idee dat je allemaal in hetzelfde schuitje zit.

VERDOODT: Ik trek me een nederlaag dubbel zo hard aan. Omdat ik met eigen ogen zie hoe hard iedereen ervoor werkt. Ik zie hoe coach Felice Mazzù elke dag al om zes uur ’s ochtends op het trainingscomplex is en als laatste de deur weer

▼

werkritme en daar moet ik me aan aanpassen. Ik hang dus van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat aan de telefoon. En dan zijn er nog de ontelbare berichtjes en telefoontjes van journalisten.

11 MEI 2022

I 9

▼

DE WOORDVOERDERS VAN UNION EN ANDERLECHT KRUISEN DE DEGENS

achter zich dicht trekt. Die stress die ik ervaar op een wedstrijddag, ik wist überhaupt niet dat een mens zoiets kon voelen. Eigenlijk is het idioot dat zoiets triviaals als een voetbalwedstrijd een allesomvattende impact heeft op de dagelijkse organisatorische werking. En toch is het zo.

DECLERCQ: Voor de balans tussen werk en privé is het natuurlijk niet altijd simpel. Je bent zo goed als elk weekend de deur uit. Maar de adrenaline en de beleving errond maken veel goed.

wel een risico met zich mee. Na de match op Club Brugge liet Deniz Undav zich nogal gaan in zijn kritiek op de scheidsrechter. Dat is deel van zijn karakter, zeker na een wedstrijd is hij een open boek. Maar nadien bezorgde dat interview hem alleen maar stress, omdat hij er een schorsing mee riskeerde.

Went het om iemand als Vincent Kompany, misschien wel je vroegere idool, ‘collega’ te mogen noemen?

VERDOODT: Het gaat inderdaad een stuk sneller dan we ons hadden durven voor te stellen, maar daar ga ik niet over klagen. Die play-offs halen was al absurd, nog altijd in de race voor de titel zitten is dat nog veel meer. De groei van deze club in korte tijd is indrukwekkend, op alle vlakken. De supporters die er nu bij zijn gekomen, zijn niet allemaal successupporters die zullen afhaken als het minder gaat: hier is een solide basis gelegd voor de toekomst.

DECLERCQ: Ik gun het Maarten, en Union ook. Het sprookje van Union is authentiek, daar is niets gefabriceerd aan. Het is nog altijd de volkse club die ze altijd al geweest is.

Veel tijd om je in te werken heb jij niet gekregen, Maarten, het gaat wel énorm snel voor Union dit seizoen.

DECLERCQ: Natuurlijk is de eerste keer dat je hem

BRUZZ | SPREEKTIJD

ontmoet redelijk impressionant. Maar dat went, vooral omdat de lijnen binnen de club bijzonder kort zijn. Je zou het misschien niet verwachten van een grote club als Anderlecht, maar als er op Neerpede een afscheidsdrink is voor een vertrekkende collega, staat Vincent er binnen de vijf minuten bij, als hij de tijd heeft. Onze bureaus liggen kort bij elkaar, we zien elkaar dus regelmatig. Omdat hij een onwaarschijnlijk druk bezet iemand is, moet je goed voorbereid zijn als je hem te pakken krijgt, en moet je goede argumenten op tafel leggen. Maar het beeld dat over hem bestaat, als een koppige trainer die niet zou openstaan voor kritiek, kan ik weerleggen. We bespreken samen elke persconferentie die hij geeft, en hij houdt wel degelijk rekening met mijn feedback.

Maar je moet Vincent Kompany natuurlijk niet leren hoe hij moet communiceren.

VERDOODT: Kompany heeft een geweldig aura. Als zo iemand spreekt, dan luister je. Dat hebben weinig Belgische trainers. Het is ook altijd spannend als je hem ziet. Bij de eerste Anderlecht–Union, in het begin van het seizoen, passeerde Vincent net toen ik een deur wilde openen, de klink afbrak en voor zijn voeten viel.

‘Vincent, alles valt hier uit elkaar,’ zei ik (lacht).

“Natuurlijk zijn wij uit op revanche. Ik wil niets liever dan de volgende derby met forfaitcijfers winnen” MATHIAS DECLERCQ Woordvoerder Anderlecht

I

11 MEI 2022

wil niets liever dan de volgende derby met forfaitcijfers winnen (lacht). Maar als wij geen kampioen kunnen spelen, laat Union die titel dan maar pakken. Ik ben ook een Brusselaar, hé.

En Union is geen concurrentie voor ons op het vlak van supporterswerving. Het potentieel in Brussel is zo groot dat hier plaats is voor twee, of drie, of vier clubs. We pakken geen supporters van elkaar af.

DECLERCQ: Als Union erin slaagt om een nieuw

VERDOODT: Wellicht wel, maar ik probeer erop te

10

DECLERCQ: Natuurlijk zijn wij uit op revanche. Ik

Is er dan ook plaats voor twee grote stadions in Brussel?

Doe je als woordvoerder zaken die je vroeger, als journalist, ergerden? letten. Zeker in tijden als deze, waar iedereen dingen van ons gedaan wil krijgen, moet je op heel veel ‘neen’ zeggen. Als Mazzù zegt; ‘deze week geen interviews’, dan kan ik niet anders dan weigeren. Mensen teleurstellen, dat moeten we elke dag doen. Dat ligt me eigenlijk niet zo, want ik ben meer een people pleaser. In die zin was het begin van het seizoen gemakkelijker, toen er nog geen druk was en elke krant wilde schrijven over het sprookje van Union. Nu we volop in money time zitten, is alles anders.

DECLERCQ: Het belangrijkste als woordvoerder is dat je duidelijk moet zijn. Je mag niemand aan het lijntje houden. Als het niet lukt of ik over een onderwerp niets kan zeggen, dan zeg ik dat meteen en vrijuit. Ik ga ook geen journalisten een maand op het strafbankje zetten omdat ze eens een kritisch stuk over RSCA geschreven hebben. Je moet op correcte wijze omgaan met journalisten.

Als je drie keer op rij een derby verliest, moet die sympathie dan geen plaats maken voor een vleugje rancune?

Heel wat voetbalinterviews zijn vandaag de dag nietszeggend geworden, omdat de spelers te veel op hun hoede zijn. Hoe gaan jullie daarmee om?

DECLERCQ: Ik geloof alleszins niet in mediatrai-

ning. Ik ga onze spelers geen uur voor een camera zetten om de antwoorden in te oefenen en hen zo afwijkend mogelijk te laten antwoorden op elke vraag. Als voetbalfan heb ik een broertje dood aan die platitudes. Als ze een interview geven, geef ik hen mee wat de basisboodschap is – voor mij moet RSCA altijd en overal klasse en waardigheid uitstralen – en of er eventueel zaken zijn waar ze absoluut niet over mogen spreken. Meestal zijn ze intelligent genoeg om dat zelf te weten.

VERDOODT: Die mediatraining is passé, zeker omdat veel spelers via hun eigen socialemediakanalen zelf communiceren. Die openheid brengt

stadion te bouwen, kunnen we dat alleen maar toejuichen. Wij weten als geen ander hoe moeilijk dat is.

VERDOODT: Dat stadion is nodig om onze club ook de volgende halve eeuw te laten groeien. Als we meer commerciële inkomsten willen vergaren – wat absoluut nodig is, want sterke mannen Tony Bloom en Alex Muzio zullen geen miljoenen in de club blijven pompen – en onze fans meer comfort willen bieden, kunnen we niet anders. Alles in het huidige stadion is verzadigd, hoe mythisch en iconisch die plek ook is.

Laten jullie organisatorisch toch geen steken vallen? Denk maar aan de lange wachtrijen aan de ingang, en de drankvoorziening: de gemiddelde jeugdbeweging heeft betere drankstandjes dan Union?

VERDOODT: Bij alles wat we willen verbeteren, botsen we op beperkingen. We wilden de twee ingangen aan het Dudenpark gebruiken, maar dat mag niet van de politie – om veiligheidsrede-

we creatief met de beschikbare middelen omspringen. Maar dat kan ook, kijk maar naar Union: budgetten zeggen niet alles.

nen, die ik kan volgen. Nu moeten 4.500 personen langs één ingang naar binnen, en dat is niet altijd even veilig. We zijn ons daar ten volle van bewust, maar we zijn met handen en voeten gebonden.

En de catering? Er is in heel die tribune plaats voor twee drankstanden, niet meer. Onze infrastructuur laat gewoon niet meer toe. Uit cijfers van AB Inbev blijkt overigens dat de Unionfans, ondanks die beperkingen, het meeste drinken van alle supporters in eerste klasse (lacht).

Die laatste derbynederlaag tegen Union moet wel extra pijn hebben gedaan, zo net na de verloren bekerfinale?

DECLERCQ: Het was de eerste keer dit seizoen dat

ik er mezelf op betrapte dat ik kwaad was.

Kompany zei het achteraf ook: ‘dit is niet waar wij voor staan’. Gelukkig hebben we die wanprestatie deels kunnen rechttrekken tegen Club Brugge.

Staan de trouwe Unionsupporters die al kwamen kijken in eerste amateurklasse, wel te springen voor een verhuizing?

Maarten, wat ga je doen als Union de titel pakt?

te leggen dat een nieuw stadion noodzakelijk is voor ons voortbestaan. Je kan hen ook niet wijsmaken dat alles bij het oude zal blijven. Ja, de ziel van de club zal onvermijdelijk wijzigen. Maar sommige veranderingen zullen in positieve zin zijn. Tegen 2025 hopen we de eerste steen te kunnen leggen.

En wat als dat niet lukt?

VERDOODT: We hebben geen precieze deadline meegekregen van de Britse eigenaars, maar ze hebben ons wel duidelijk gemaakt dat het geen tien jaar meer mag duren.

Dan zal de boodschap zijn: ja, je kan in het Dudenpark blijven spelen. Maar dan zal het in eerste amateurklasse zijn. Want de club moet op termijn zelfbedruipend worden, en dat is nu niet mogelijk.

“We kunnen in het Dudenpark blijven, maar dan zal het in het amateurvoetbal zijn” MAARTEN VERDOODT Woordvoerder Union

Hoe zit het trouwens met het stadiondossier van RSCA?

net de momenten waarop je als woordvoerder vol aan de bak moet. Ik dacht dat na de bekerfinale ook, dat ik hopelijk goed zou kunnen vieren. Tot ik besefte dat ik uitgerekend bij winst dubbel zoveel werk zou hebben.

VERDOODT: We hebben eerlijk gezegd nog hoegenaamd niet gedacht aan het titelfeest.

Als het moet gebeuren, dan liever zo spontaan mogelijk. Als het moment zich aandient, zullen we er twee dagen op voorhand wellicht wel over moeten nadenken. Maar we hebben hier nogal de gewoonte om alles last minute te doen (lachje).

DECLERCQ: Dat is altijd een heikel punt, zo’n triomf voorbereiden. Na de verloren bekerfinale heb ik mee de flessen champagne, die klaarstonden om ontkurkt te worden, opnieuw helpen inladen. Pijnlijker dan dat wordt het niet.

Gelukkig konden we die de week erop toch nog gebruiken bij het titelfeest van RSCA Women (lacht).

BRUZZ | SPREEKTIJD

VERDOODT: Een week vakantie nemen (lacht).

DECLERCQ: Je weet toch dat dat nooit lukt? Dat zijn

VERDOODT: We proberen hen zo goed mogelijk uit

DECLERCQ: Uiteraard wordt daarover nagedacht

binnen de club, maar intussen vind ik dat we het Lotto Park nieuw leven hebben kunnen inblazen.

We verkopen het stadion regelmatig uit, de sfeer is geweldig, en op zakelijk vlak hebben we heel wat mogelijkheden.

Wanneer strijdt ook Anderlecht nog eens mee voor een titel?

DECLERCQ: Heel de club staat te trappelen van

ongeduld om opnieuw prijzen te pakken, ik ook.

De eisen van het huis zijn niet min: gewoon winnen volstaat niet, het moet ook op een mooie manier gebeuren, met eigen jeugd en met dominant voetbal. Al die voorwaarden verenigen is niet eenvoudig en vraagt tijd. En fans zullen het misschien niet graag horen, maar eigenlijk liggen de resultaten dit seizoen in lijn met de doelen die we vooropstelden: de Champions’ Play-Offs halen, Europees voetbal halen en de bekerfinale spelen.

Dit blijft een club in volle wederopbouw. Kijk naar de laatste vier transfermarkten, waarop we nog geen fractie van het geld hebben besteed dat Club Brugge heeft uitgegeven aan nieuwe spelers.

Ook onze CEO Peter Verbeke heeft al aangegeven dat we de komende jaren wellicht het minste geld zullen besteden van alle topclubs. En dus moeten

LES PORTE-PAROLES DE L’UNION ET D’ANDERLECHT CROISENT LE FER À une époque, ils étaient collègues chez BRUZZ. Aujourd’hui, ils sont concurrents au sommet du football belge. Mathias Declercq et Maarten Verdoodt sont respectivement les porte-paroles du RSC Anderlecht et de l’Union Saint-Gilloise. L’éternel gros bonnet du foot et la vedette émergente. BRUZZ les a rencontrés pour parler de leur fonction pas toujours facile dans un milieu de travail particulièrement émotionnel.

Pour parler foot aussi, bien sûr. La sympathie d’Anderlecht pour le surprenant outsider Union commence à faire place à de la nervosité après trois défaites en derby. Chez les jaunes et bleus, on n’a pas uniquement les yeux rivés sur l’issue de la course au titre mais on est aussi tournés vers l’avenir. Que restera-t-il de la sympathique Union si elle quitte le mythique Parc Duden pour occuper un nouveau stade ? « Oui, cela altèrera inévitablement l’âme du club. Mais certains changements seront pour le mieux », selon Verdoodt, plein d’espoir.

FR

THE SPOKESMEN OF UNION SAINT-GILLOISE AND RSC ANDERLECHT CROSS SWORDS Once they were colleagues at BRUZZ but now they are each other’s competitors at the top of Belgian football. Mathias Declercq and Maarten Verdoodt are the spokespersons for RSC Anderlecht and Union Saint-Gilloise respectively. The eternal superpower versus the rising star in Brussels football. BRUZZ met up with both of them to discuss a challenging job in a highly emotional working environment. As well as, of course, football. Following three consecutive derby defeats, Anderlecht’s sympathy for the surprising underdog Union has gradually given way to a bit of nervousness. Union, for its part, are looking not only to the conclusion of the title race, but also to the future. What will be left of the sympathetic Union when it leaves its mythical Dudenpark for a new stadium? “The soul of the club will inevitably change. But some of those changes will be positive,” Verdoodt says hopefully.

EN

11 MEI 2022

I 11

Reportage

HET BRUSSELSE NACHTLEVEN, EEN HALFJAAR NA BALANCE TON BAR

B R U Z Z | R E P O R TA G E

‘Ik hou mijn duim op mijn bierflesje, uit angst dat iemand er iets in doet’

xxxx

Met meer security en screening – hier in de Fuse – hopen de nachtclubs uitgaan voor iedereen veiliger te maken.

12

I

11 MEI 2022

“Welkom iedereen, we willen dat iedereen zich veilig voelt.” Zo begroet Robin de feestvierders aan de ingang van nachtclub C12. De jongeman is net voor de coronacrisis aan de slag gegaan bij de club, als ‘gastheer’, want zo noemt hij zichzelf het liefst. Al bestaat zijn job er vooral uit om mensen te screenen alvorens ze de club binnen mogen. “Ik ga na of het gedrag van mensen overeenstemt met de waarden van de club,” legt hij uit.

Robin begint aan zijn monoloog. “Iedereen mag zichzelf zijn, discrimineer niemand en zorg goed voor jezelf en voor je vrienden.” En als uitsmijter, het belangrijkste: “Kennen jullie het consent-principe? We raken niemand aan zonder toestemming, dus hou je handen thuis.”

Intussen houdt hij nauwgezet in het oog hoe iedereen reageert. Op basis van hun reacties beslist hij of de feestvierders naar binnen mogen.

“Als we merken dat iemand mijn uitleg niet serieus neemt, dan komt die persoon er niet in,” zegt Robin. “In onze club moet iedereen zich veilig voelen, daar hechten we veel belang aan.” De volgende rij feestvierders komt aan, Robin stapt op hen af en begint weer van vooraf aan.

Vrijwel iedereen raakt binnen tijdens de eerste, en dus drukste, uren. Is zo’n monoloog aan de ingang wel voldoende om seksueel grensoverschrijdend gedrag te vermijden in een nachtclub? Robin stelt immers geen vragen en hij is ook geen expert in gelaatskunde, in het jargon een fysionomist.

“Seksueel geweld in het nachtleven komt nog veel te vaak voor. En ze blijven ermee wegkomen,” vertelt Nelly die op stap is met haar vrienden. “Ik werd in de billen geknepen in een bar, en ging dat aan de politie melden, die toen toevallig in de buurt van de bar was. Ik kreeg als antwoord dat ik dan maar een andere bar moest zoeken. Een vriend bleef aandringen dat de politie mij moest helpen, maar tever-

geefs. Het ging zelfs nog verder: de politie zei dat als we niet kalmeerden, we op adem mochten komen in de cel.”

“Het beleid dat C12 voert, zal seksueel grensoverschrijdend gedrag niet volledig tegengaan, maar het is wel al een stap in de goede richting,” reageert Maïté Meeus, oprichter van Balance Ton Bar.

WEINIG PREVENTIE Op naar de Fuse in de Blaesstraat. Louisa (29) staat er bij de ingang, een weinig aantrekkelijke plek, donker en broeierig. “Of ik mij hier veilig voel? Ik heb net geplast tussen twee auto’s wat verderop in de Blaesstraat, een man riep heel luid ‘hoer’ naar me. Ik haastte mij naar de nachtclub, waar mijn vrienden mij opwachtten.

OP ZOEK NAAR HET VEILIGHEIDSTEAM In de rokersruimte in de Fuse hangt wel een poster, met in grote letters: ‘Awareness Team: a dedicated team for harm reduction and prevention is circulating every night in the club.’

Er zou dus een veiligheidsteam rondlopen dat seksuele intimidatie tegengaat, al krijgen niet-rokers die woorden nooit te zien. En meer nog, het team is nergens te bespeuren in de club. “Zij hebben speciale T-shirts aan,” zegt

B R U Z Z | R E P O R TA G E

— ROJIN FERHO, FOTO’S IVAN PUT

De security-agenten konden niets doen omdat het niet in de club is gebeurd,” zegt ze.

Aan de ingang lijkt op geen enkele manier aandacht besteed aan preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Er staat geen ‘host’ zoals bij C12, noch een fysionomist. Nochtans kondigde Fuse dat destijds wel aan, na een aantal getuigenissen over seksueel misbruik in de club op de Instagrampagina Balance Ton Bar. In de feestzaal geen campagneposters van Brussel-Stad, die horen bij de 77 stadsaanbevelingen om seksueel grensoverschrijdend gedrag tegen te gaan in nachtclubs. Wel hangen er hier en daar affiches die Fuse zelf heeft uitgebracht.

‘This is a zero-tolerance venue: no sexism, no racism, no sexual harassment, no violence,’ lezen we op een deur als we de club willen verlaten. Een vreemde plek, zulke affiches zouden beter passen aan de ingang, zodat iedereen die de club binnenkomt ermee geconfronteerd wordt. Een verschil met C12, waar het krioelt van de posters met boodschappen als: ‘Als het niet ja is, is het nee’, tot ‘Er is voldoende sfeer in huis, hou je handen thuis.’

▼

Het nachtleven in Brussel kreeg een flinke deuk na de getuigenissen over seksueel geweld. De oprichting van het collectief Balance Ton Bar mondde uit in extra inspanningen van de nachtclubs en maatregelen van de overheid. Maar genoeg is dat nog niet. “Het echte werk begint nu pas,” zegt Maïté Meeus van Balance Ton Bar.

Seksueel geweld: de cijfers

2/3

2.196

Twee op de drie Belgen maakten ooit seksueel geweld mee 81 procent van de bevraagde vrouwen 48 procent van de bevraagde mannen 7 procent zoekt professionele hulp 4 procent stapt naar de politie

2.196 slachtoffers zijn al naar het Zorgcentrum na Seksueel Geweld in Brussel gestapt in vier jaar tijd, 27 procent daarvan is minderjarig.

(JAARRAPPORT ZORGCENTRA NA SEKSUEEL GEWELD)

(BRON UGENT)

11 MEI 2022

I 13

HET BRUSSELSE NACHTLEVEN, EEN HALFJAAR NA BALANCE TON BAR Lucye met haar vriendinnen in de buurt van het Centraal Station: “Wij gaan enkel uit op plekken waar veel mensen verzamelen.”

B R U Z Z | R E P O R TA G E

“C12 is de enige club in Brussel waar ik mij echt veilig voel. Ik merk dat mannen zich door de inspanningen van de club opvallend beter gedragen” AGNES Nederlandse in Brussel

een security-agent. “Ze lopen hier vast en zeker rond.” “Een wàt? Een awarenessteam? Niet gezien, sorry,” horen we van verschillende feestvierders.

Hoe bereik je dat team dan? “Is hier een safe space?” vraag ik een van de stafleden. “Waarom?” is het botte antwoord. Ik vertel dat een man mij zonder toestemming heeft aangeraakt. Zijn toon verzacht. “Je moet naar de bewakingsagenten aan de ingang, meer kan ik niet voor je doen.” En weg is hij. Geen verwijzing naar het awarenessteam, wel opnieuw naar die onaangename entree. Dat verhoogt de drempel om ongewenst gedrag te melden.

Aan de ingang staan twee bewakingsagenten.

Ik vertel een van hen dat iemand mij zonder toestemming heeft aangeraakt. Hij kijkt meteen weg en roept zijn collega die wat verderop staat.

“Wat is er gebeurd, mevrouw?” vraagt hij.

Opnieuw vertel ik dat iemand mij ongewenst heeft aangeraakt, aan mijn billen om precies te zijn.

“Heeft hij je gewoon aangeraakt of heeft-ie echt geknepen?” Is het ene dan minder ernstig dan het ander, denk ik bij mezelf. “Echt geknepen,” antwoord ik. “Laat hem ons dan zien,” zegt hij. Ik zeg dat ik niet goed meer weet hoe hij eruitziet. De bewakingsagent mompelt iets in zijn microfoontje. “Een collega is een kijkje gaan nemen in de 14

I

11 MEI 2022

zaal.” Ik bedank hem. Hij zegt dat het erg belangrijk is dat ik zulke zaken kom melden, omdat ze willen vermijden dat verhalen over seksuele intimidatie op het internet belanden.

AANRANDING IN HET TOILET Op elk toilethokje heeft de Fuse een symbool voor vrouw of man aangebracht. Dat is een strikte scheiding: waar een symbool voor een man staat, mag een vrouw niet in, en omgekeerd. “De bazen hebben dat beslist sinds de getuigenissen op het internet,” vertelt de toiletman. “Ze willen geen risico meer nemen.” Als even later een man het verkeerde toilethokje binnenwandelt, haast hij zich erheen.

Onderweg naar C12, komen we Rachel en Juliette tegen. Juliette was ooit slachtoffer van spiking: het fenomeen waarbij iemand drugs in je drankje doet zonder dat je dat merkt. “Ik herinner mij niets van die avond. Ik maakte mij de dag nadien dan maar wijs dat ik te veel gedronken had, maar blijkbaar was ik niet de enige voor wie de avond zo is verlopen,” vertelt ze. “Sindsdien ben ik erg op mijn hoede. Als ik een bierflesje bestel, hou ik mijn duim er op, omdat ik een enorme angst heb overgehouden aan spiking.”

Intussen doen ook verhalen de ronde over een nieuw fenomeen: needle spiking. In Franse

nachtclubs zouden daders spuitjes injecteren met drugs erin. Laurence en Tiffany hoorden er al over, ook in het Brusselse uitgaansleven. “Het is absurd, maar een vriendin is ooit wakker geworden met een prikletsel aan haar arm na een nachtje uitgaan. Later bleek na een onderzoek dat het verdovende middel GHB in haar bloed zat,” vertelt Laurence. “Dat boezemt ons angst in, want ze heeft die spuit helemaal niet gevoeld.”

Maité Meeus van Balance Ton Bar heeft weet van drie getuigenissen in de afgelopen weken. “Er zijn vooral veel gevallen bekend in Frankrijk. Daar is het een ware epidemie aan het worden,” vertelt ze. “In Brussel heeft het die proporties nog niet aangenomen, maar het is wel tijd dat we handelen.”

Ook Ines Keygnaert, professor seksueel geweld (UGent) ontving al een handvol meldingen het afgelopen jaar. “Toch moeten we mensen niet te veel angst inboezemen. Een spuit toedienen is nog altijd moeilijker dan drugs in iemands drankje doen. Al wil dat niet zeggen dat we niet aan preventie moeten doen.”

SAFE SPACE Voor slachtoffers van spiking is een safe space een mogelijke oplossing, een veilige plek in een club.

Volgens de aanbevelingen van de Stad Brussel moet elke club zo’n ‘veilige zone’ inrichten. In C12 blijkt die er min of meer te zijn, onder de vorm van een soort helpdesk, bedoeld om feestvierders in nood te helpen. “Mensen die even op adem willen komen, kunnen hier terecht,” legt de vrouw achter de desk uit. “Maar het is vooral een plek voor mensen die gedrogeerd worden en/ of seksueel grensoverschrijdend gedrag meemaken. Hier ligt ook een lijst met nummers van de politie, de hulpdiensten, maar we kunnen ook gemakkelijk bewakingsagenten inlichten.”

Ook een wagen van het Rode Kruis aan de

ingang van de club stelt wat gerust: het bewijst dat de club wel degelijk haar slogan waar probeert te maken: ‘a safe place for art and music’.

“Deze club steekt er echt wel bovenuit”, zegt Britt, die samen met Laura komt feesten in C12.

“Ik organiseer zelf feestjes in Leuven en daar neem ik een voorbeeld aan de inspanningen van C12. Zo zetten we iemand in aan de ingang die in gesprek gaat met de feestvierders, maar we stellen ook een safe space ter beschikking, al merken we wel dat de drempel daarvoor nog altijd te hoog is voor velen. Vaak moeten we feestvierders, van wie we merken dat ze in nood zijn, zelf aanspreken.”

Ook Agnes, een Nederlandse die nu in Brussel woont, spreekt lovend over C12. “Dit is de enige club in Brussel waar ik mij echt veilig voel,” zegt ze. “De inspanningen die de club doet, hebben impact, want ik merk dat mannen zich hier opvallend beter door gedragen.”

BRUSSEL ZET DINGEN IN BEWEGING Na een nachtje uitgaan blijkt in elk geval dat mensen veel gemakkelijker praten over seksueel grensoverschrijdend gedrag dan vroeger. Het taboe wordt stilaan kleiner, het bewustzijn op straat en in de clubs groter. Dat is het gevolg van de storm van protest die opstak toen een barman in de uitgaansbuurt in Elsene beschuldigd werd van seksueel geweld, en in de nasleep daarvan de oprichting van Balance Ton Baar door Maïté Meeus. Intussen hebben ook onze buurlanden hun eigen Balance Ton Bar. “De protesten in Brussel hebben zeker iets betekend,” zegt ook professor Keygnaert. “Brussel heeft een symboolbetekenis gekregen, het is een stad waar je dingen mee in beweging zet, in die zin dat andere hoofdsteden geïnspireerd raken. ‘Als Brussel het kan, dan moet dat in onze steden ook kunnen,’ denken ze.”

Omgekeerd hebben grote steden als Londen ons ook geïnspireerd, volgens Keygnaert. “In

Londen waren die protesten tegen seksueel geweld en alle getuigenissen daarrond vrij uniek. #Metoo heeft daar ongetwijfeld iets mee te maken, steeds meer mensen durven zich uit te spreken. Dat opent het maatschappelijke debat.”

De Fuse en C12 zijn bij de eerste clubs die aankondigden dat ze maatregelen zouden treffen tegen seksueel misbruik in de clubs. Maar niet alle clubs in Brussel volgden dat voorbeeld.

Dat merken ook Laura en Britt, aan C12. “Wij gaan regelmatig uit in La Cabane (nachtclub in Watermaal-Bosvoorde, red.) en Buda BXL (evenementenzaal in Haren, red.), maar daar zien we geen inspanningen,” zegt Britt. “Daar hebben

ze geen aandacht voor de preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag.”

“Wij hebben het gebrek aan maatregelen ook opgemerkt in kleinere zalen en clubs, maar wij lossen dat op door enkel uit te gaan op plekken waar veel mensen verzamelen, zoals hier rond het Centraal Station. Dan zijn we er zeker van dat er voldoende sociale controle is,” zegt Lucye, terwijl haar vriendinnen bevestigend knikken. Al blijkt dat sommigen net die clubs mijden. “Ik ken mensen die niet graag naar C12 komen, omdat ze vinden dat ze een te streng beleid voeren,” zegt Laura.

Dat heeft Keygnaert ook al horen waaien. “Ik kan mij voorstellen dat sommige feestvierders clubs met een streng beleid mijden. Daarom is het goed dat alle clubs in Brussel de maatregelen toepassen,” zegt ze. “Als je je personeel wil opleiden om seksueel geweld tegen te gaan, dan heb je middelen nodig, maar clubs hebben het nog altijd financieel moeilijk na de coronacrisis.

Al raak je met sensibilisering al heel ver.”

Er is al budget vrijgemaakt voor het actieplan: 610.000 euro in 2021 door het Brussels Gewest, de Vlaamse Gemeenschapscommissie en Franstalige tegenhanger Cocof. Ook Equal.Brussel volgt met een projectoproep voor een bedrag van 200.000 euro.

Draagvlak is er ook op het federale niveau. De Senaat werkt aan een resolutie met 25 aanbevelingen om seksueel geweld na spiking te voorkomen. Die moeten de verschillende beleidsniveaus, zoals het Brussels Gewest, helpen om seksueel geweld te voorkomen.

“Het zijn stappen in de goede richting,” reageert Maïté Meeus van Balance Ton Bar, “maar spijtig genoeg zijn ze nog niet overal zichtbaar in het nachtleven, het echte werk begint nu pas.”

PLONGEON DANS LA VIE NOCTURNE BRUXELLOISE

DIVING INTO BRUSSELS NIGHTLIFE

La manifestation de milliers de personnes contre les violences sexuelles il y a six mois et la création du collectif Balance Ton Bar ont clairement marqué Bruxelles. Les boîtes de nuit ont promis et les autorités ont lancé des mesures, mais ont-elles véritablement changé la vie nocturne ? BRUZZ a fait le test dans différentes discothèques bruxelloises. Au C12, les mesures sont visibles dès la porte d’entrée. Au Fuse, on constate un manque d’action, après l’annonce d’une série de mesures à l’époque. Selon Ines Keyngaert, professeure spécialisée en violences sexuelles à l’Université de Gand, il faudrait mettre en place une approche plus large pour tous les clubs. Mais ceci nécessite des moyens. La Ville de Bruxelles a ainsi lancé un plan d’action contenant 77 recommandations pour lutter contre les violences sexuelles. Et le Sénat aussi va mettre en place un plan pour lutter contre le spiking. Selon Maïté Meeus de Balance Ton Bar, les efforts fournis sont un pas dans la bonne direction. « Même si les mesures ne sont pas encore visibles dans la pratique, car le vrai travail commence maintenant. »

Thousands of people demonstrating in the streets six months ago against sexual violence and the creation of the collective Balance Ton Bar: they both clearly left their mark on Brussels.

Nightclubs promised efforts and authorities launched measures. But did this do anything for the nightlife?

BRUZZ puts it to the test in various nightclubs in Brussels. At nightclub C12, the efforts are visible right at the entrance but at nightclub Fuse, it is more talk and less action with the club having promised a series of measures at the time. According to Ines Keygnaert, professor of sexual violence (UGent), all Brussels’ clubs need to take a broader approach to avoid sexual violence. However, this takes resources. That is why the City of Brussels has launched an action plan containing 77 recommendations for combating sexual harassment. The Senate is also working on a plan to combat spiking in the nightlife. According to Maïté Meeus of Balance Ton Bar, the efforts made are a step in the right direction. “But they are yet to be seen in practice and the real work is only just beginning.”

FR

B R U Z Z | R E P O R TA G E

In de rokersruimte in de Fuse hangen affiches over het ‘awarenessteam’, maar dat blijkt nergens te vinden.

EN

11 MEI 2022

I 15

EEN MILJOEN EURO VOOR SELFCARE-ADRESJES

Stad Brussel zet zelfzorg in de kijker Voor een portie me-time hoef je niet meteen te gaan kuren in Nepal, vindt de Stad Brussel. Een nieuwe, toeristische route leidt je langs meer dan 150 adresjes om midden in de stad te ontspannen. Brussel heeft daar de forse som van een miljoen euro voor over.

B R U Z Z | A N A LY S E

— EVA CHRISTIAENS, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

Het is pikdonker, muisstil en ik lig te drijven op een zoutbad in het hartje van de Marollen. Zonet kreeg ik al een meditatieve lichtshow te zien vanuit een knusse, zachte poef, maar nu lig ik dus in bad. Een bad met een dak boven, als een soort afgesloten cocon, en zonder verlichting. “Ik kan niet zeggen wat je tijdens het drijven allemaal zal voelen, maar ik weet dat je achteraf met een bijzonder goed gevoel naar buiten zal gaan,” zegt uitbaatster Claire Denis op voorhand. Zij richtte samen met haar broer Sea of Clouds op in de Hoogstraat, een wellness met artistieke ervaring. “Ik kom uit de filmwereld en mijn broer is ingenieur. We wilden een familiebedrijf oprichten dat het technische en creatieve combineert.”

Het resultaat zijn deze twee zoutbaden in thema. Ik beland in de grotkamer, versierd met stenen. Als mijn lichaam een uur lang de zwaartekracht kan vergeten, zal ik een mentale reset krijgen die me enorm zal ontspannen, belooft

Denis. “Sommige mensen zijn bang om hun hersenen even uit te zetten, maar ze springen zeker weer aan, hoor,” zegt ze. En ik zal het maar verklappen: ook ik ben nog niet hersendood. Zen, dat wel.

Sea of Clouds is me getipt in een nieuwe lijst van selfcare-adresjes van de Stad Brussel. Maar liefst 153 wellnesscentra, beautysalons, yogastudio’s, koffiebars en zelfs jazzcafés haalden de selectie. Je vindt in de lijst ook tal van winkeltjes om in te snuisteren, zoals zeepwinkels, etalages met geurkaarsen of kruidengeneeskunde, maar evengoed reis- en kunstboekhandels. De bonte selectie is gemaakt door een pr-bureau op basis van een bevraging via sociale media en een scouting op straat. “En de lijst kan nog uitbreiden als klanten of handelaars ons daarop wijzen,” zegt schepen voor Handel Fabian Maingain (Défi).

De selfcare-toer is de derde route van de Brusselse Optie B-campagne, deel van het gemeentelijk relance-

“We willen tonen dat Brussel een rijk aanbod heeft. Je hoeft niet per se naar het buitenland” FABIAN MAINGAIN Schepen voor Handel 16

I

11 MEI 2022

xxx

plan na de covidcrisis. Zo is er ook een route met verborgen tuinen en een met tweedehandsadresjes.

“Onze doelgroep zijn mensen die de Brusselse handel kunnen doen herleven, dus met wat meer koopkracht,” zegt Maingain. Het gaat in het bijzonder om binnenlandse toeristen uit Vlaanderen en Wallonië. “We willen tonen dat Brussel een rijk aanbod heeft. Je hoeft niet per se naar het buitenland.”

100.000 EURO PER THEMA In totaal voorziet Maingain in meer dan 1 miljoen euro voor tien van dit soort routes: 100.000 euro per thema. Behalve een website zet hij sociale media, influencers en grotere evenementen in voor de promotie.

Brussel zet zichzelf dus in de markt als een soort ‘second best’ plan B. Want zou je als plan A misschien liefst een yogaretraite in Kathmandu

boeken, valt te lezen op de website, dan heeft Brussel genoeg B-opties om die ontspanning dichter bij huis te vinden.

En net zoals je blijkbaar niet naar de Dode Zee hoeft om een uurtje te drijven, hoef je ook niet helemaal naar Brazilië om superfood uit de Amazone te proeven. Mijn volgende stop is La Caí aan de Grasmarkt, een afhaalpunt voor açai bowls. “Echte vitaminebommen,” zegt verkoper Morteza Vafaei. “We krijgen veel toeristen over de vloer, maar ook trouwe klanten uit de buurt, die niet meer zonder kunnen.” De zaak is nog maar een halfjaar open, dus omzetcijfers vergelijken is moeilijk.

“We zien de laatste weken wel meer en meer toeristen,” meldt de zaakvoerder.

In de Dansaertstraat leidt de route me verder naar cosmeticawinkel Labelchic. Je kan er schoonheidsbehandelingen krijgen of

Ook CBD-shops zijn zelfzorg volgens Stad Brussel

Canna House verkoopt vooral CBD-olie. “Wij richten ons op welzijnsproducten,” zegt verkoper David Togmat.

gewoon even snuisteren. “Mensen komen hier niet altijd om iets te kopen, ze willen soms gewoon gezellig cocoonen,” zegt verkoopster Stéphanie Oviedo. “Ontspanning gaat zo vaak om emotie. Daarom creëren we hier een intieme sfeer.”

Labelchic ontvangt de laatste weken heel wat meer klanten voor een gezichtsbehandeling. “Maar in de winkel blijft het nog rustig.”

ENORM BUDGET Vraag is inderdaad of de Brusselse handelaars de klanten – met de gevraagde koopkracht – al zien terugkeren. Volgens schepen Maingain behaalden de meeste Brusselse winkels in april opnieuw hun omzetcijfers uit 2019, voor de coronacrisis. Dat wordt door verschillende handelscomités genuanceerd. “In goede maanden halen we nu 60 tot 70 procent van onze vroegere omzet,” zegt Michel

Deschuytere van het comité uit de Marollen. In de Dansaertwijk wisselt de omzet flink naargelang het type handelaar. “We zien wel een verbetering, maar het niveau van 2019 is er nog niet,” zegt Carine Lauwers van het lokale handelscomité. “Bij de volgende routes willen we graag beter betrokken worden. We zijn blij met de steun, maar die mag gerust structureler.”

Allebei noemen ze het marketingbudget van 1 miljoen euro, of 100.000 euro per route, enorm. “Voor onze zes koopzondagen kregen wij een subsidie van 20.000 euro,” zegt Lauwers ter vergelijking. “Misschien telt de Stad vooral Facebook-likes, maar om klanten te lokken, moet je de aantrekkelijkheid van Brussel in het algemeen verhogen,” vindt Deschuytere. “Zeg de mensen waar je kan parkeren en praat met de handelaars zelf.” Of zoals een

B R U Z Z | A N A LY S E

Opvallend, tussen de getipte adresjes staan zeven CBD-shops: verkooppunten van legale cannabis.

“Ook dat helpt je ontspannen,” reageert schepen Fabian Maingain. Cannabidiol (CBD) is de werkzame stof van cannabis, zonder het roesopwekkende bestanddeel THC. Je wordt er dus niet high van.

Een van de tips is Canna House in de Kleerkoperstraat. “Wij richten ons op welzijnsproducten, terwijl andere CBD-shops vaker vape-sigaretten verkopen,” zegt verkoper David Togmat. Zijn meeste omzet haalt hij uit de verkoop van cannabisolie.

“Acht op de tien klanten zoeken hier een natuurlijk alternatief voor voorgeschreven medicatie,” zegt Togmat. Verder verkoopt hij lolly’s, thee, massageolie, bruisballen en zelfs bier met CBD. Maar net zo goed sigaretten en vape-smaken.

De Stad Brussel promoot daarmee een winkelconcept dat niet iedereen overtuigd heeft. De medische studies naar CBD blijven schaars en in 2020 voldeden zeven op de tien gecontroleerde CBDshops in ons land niet aan de regels: ze verkochten bijvoorbeeld toch producten met te veel THC. In Brussel vroegen oppositiepartijen CD&V en N-VA al om een verbod rond scholen, voorlopig tevergeefs.

“CBD-shops zijn legale winkels. Hun aantal blijft al even stabiel en ze veroorzaken geen overlast in de stad,” vindt Maingain. “De winkels zijn ons zelf getipt via de bevraging van de klanten.”

Labelchic merkt de laatste weken een duidelijke toename van klanten voor hun gezichtsbehandelingen, maar in de winkel blijft het rustig.

reporter van Knack Weekend zijn selfcare-tocht onlangs beschreef: “Na een busrit en een autoritje door Brussel tijdens de spits, ben ik alweer alle zen verloren.”

De Stad belooft in elk geval nog

zeven extra Optie B-routes. De volgende wordt deze maand nog gelost en gaat over gin en bier.

“Die zullen we aankondigen met een groot event,” zegt schepen Maingain.

LA VILLE DE BRUXELLES MET EN AVANT LES SOINS BIEN-ÊTRE

CITY OF BRUSSELS PUTS SELF-CARE IN THE SPOTLIGHT

Besoin de temps pour vousmême après deux années de pandémie ? Un nouveau parcours touristique vous emmène le long de 150 adresses pour vous détendre en pleine ville. Avec 1 million d’euros au total, Bruxelles veut relancer l’économie avec dix parcours thématiques. Les commerçants sont mitigés. « Ce budget est énorme. Pour attirer les clients, il faut augmenter l’attractivité générale de Bruxelles. »

Need of some me-time after two tough years of Covid?

There is a new tourist route that takes you to more than 150 relaxing addresses in the middle of the city.

By spending a total of one million euro, Brussels wants to revive the economy through ten themed routes of this kind. The opinion among retailers is split. “That is an enormous amount of money. To attract customers, Brussels has to be made more attractive in general.”

FR

EN

11 MEI 2022

I 17

Reportage

B R U Z Z | R E P O R TA G E

OP STAP MET DE HUISARTS, EEN TANENDE PRAKTIJK

‘Wie naar de coiffeur kan, raakt ook bij de dokter’ Dat Brusselse artsen maar half zo vaak patiënten bezoeken als Vlaamse, dat wisten we al. Maar een nieuwe studie toont ook dat het aantal huisbezoeken in geen enkel gewest zo snel afneemt als in het hoofdstedelijke. Tijd voor een ronde met mevrouw de ‘docteur’, nu het nog kan. “Hier zie je tenminste hoe de patiënt leeft.” — KRIS HENDRICKX, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

“Hoe het nog gaat? Ça va, maar de hond heeft me wel weer gebeten. ’s Nachts komt Loena bij me liggen en als ik geen kousen aandoe, durft ze haar tanden in mijn benen zetten. Ik heb ze natuurlijk gestraft en drie uur in het toilet opgesloten, maar ja, toen moest ik zelf naar de wc ...”

We zijn bij Lucia Bosman (81), op de zesde verdieping van een jaren 60-gebouw in de Stalingradlaan. Sinds de dood van haar man 28 jaar geleden, leeft de patiënte van dokter Marieke Wils (28) er alleen met haar hondje. Hoewel, alleen ... De woning telt zoveel sierborden, beeldjes, foto’s en andere snuisterijen, dat ze niet bepaald leeg aanvoelt. En dan hebben we het nog niet over de weelde aan poppen, die zelfs de lege plaatsen in de zetel vullen. Als we binnenkomen loopt net een – luide – aflevering van Inspector Morse.

De tachtiger krijgt vandaag meer een check-up 18

I

11 MEI 2022

dan een dringende consultatie. De arts controleert bloeddruk, oren (‘Van dat wondje afblijven’), longen en hart? en stelt vast dat de kleine hondenbeet goed verzorgd wordt. Al snel verschuift het gespreksonderwerp dan ook naar het leven van Lucia. We leren dat ze nooit kinderen kreeg, ‘mijn man was een kind’, dat ze soms nog naar de Zuidmarkt gaat om fruit en légumen en dat ze niets van koningin Paola moet hebben (‘Te veel mannen’). De bejaarde dame fleurt duidelijk op van het bezoek.

Terug buiten legt dokter Wils, actief in wijkgezondheidscentrum Medikuregem, uit dat ze eens om de vier tot zes weken langskomt bij patiënten die niet meer goed ter been zijn. “Als het even kan, vragen we hun om naar de praktijk te komen, voor veel mensen is dat dan tenminste een reden om eens buiten te komen.” Niet iedereen kan die boodschap overigens smaken. “Als u niet langs-

komt, gaan we naar de spoed!’ horen we soms.

Terwijl die mensen daarmee natuurlijk bewijzen dat ze wél mobiel zijn (glimlacht).”

‘NOOIT MEER NAAR DE VIJFHOEK’

▼

xxxx Dokter Marieke Wils gaat regelmatig langs bij haar patiënte Lucia Bosman, vooral voor een algemene check-up.

Lucia mag dan nog doktersbezoek krijgen, bij steeds minder Brusselaars is dat het geval. In 2011 werden per 1.000 personen 565 huisbezoeken uitgevoerd, in 2019 waren dat er nog 411, een daling met 27 procent. Dat blijkt uit een nieuwe studie van het Brusselse Observatorium voor Gezondheid en Welzijn. Het aantal huisbezoeken daalt daarmee nog een stuk sneller dan in Vlaanderen, waar de huisarts in 2019 nog 900 keer ging aanbellen bij de patiënt.

Voor die dalende trend zijn er verschillende redenen. Het Brusselse verkeer en de parkeermogelijkheden bijvoorbeeld. Liefst 82 procent van de huisartsen vindt die een obstakel. “Van het Dudenpark in Vorst tot hier in de Lakensestraat heeft me een uur en tien minuten gekost,” zegt een geïrriteerde Michel De Volder, de voorzitter van de tweetalige Brusselse huisartsenkring FBHAV. De Volder is aanwezig bij de voorstelling van de studie van het Observatorium. “Ik kan u garanderen, in de toekomst kom ik niet meer naar het centrum voor huisbezoeken.”

Diezelfde mobiliteit blijkt amper een probleem voor Marieke Wils. Van aan het wijkgezondheidscentrum in Kuregem tot op de – deels door werken geblokkeerde – Stalingradlaan is ze welgeteld acht minuten onderweg, met de fiets. We leggen het traject samen af en ons oog valt op een detail: mevrouw de dokter beschikt zelfs over een lederen dokterstas mét speciale fietsbevestiging. Nederlandstalige artsen blijken veel meer te fietsen, we horen het verschillende keren. Dat die artsen vaker in het compacte centrum van de stad actief zijn, helpt daarbij ook.

11 MEI 2022

I 19

OP STAP MET DE HUISARTS, EEN TANENDE PRAKTIJK

▼

Een tweede probleem is de vergoeding en is gelinkt aan de verkeerskwestie. Die vergoeding (bijna 39 euro) ligt voor een thuisbezoek dan wel hoger dan voor een consultatie bij de dokter (26 euro), de lange verplaatsingen zorgen er toch voor dat huisbezoeken uiteindelijk minder renderen, kaart 73 procent van de huisartsen aan. Die redenering geldt overigens niet voor onze huisarts uit Kuregem. Het wijkgezondheidscentrum betaalt zijn artsen een vast loon.

“Het was een van de redenen om voor forfaitaire geneeskunde (een systeem waarbij patiënten niet betalen voor consultaties op voorwaarde dat ze bij één centrum blijven, red.) te kiezen,” vertelt de jonge arts. “Ik wou niet door geld gedreven worden.”

Een laatste reden die meespeelt: 56 procent van de huisartsen wil graag een betere balans tussen werk en privéleven. Vooral jongere artsen hechten daar belang aan en het zijn dan ook zij die vandaag minder huisbezoeken doen. “Ik speel harp, ga joggen, ontmoet vrienden, lees boeken of maak tijd voor bijkomende vormingen,” zegt Marieke Wils.

“Als solo-arts lijkt me dat moeilijker, dan moet je toch veel tijd investeren in het uitbouwen van een cliënteel.”

B R U Z Z | R E P O R TA G E

PERSOONLIJKE VERHALEN Steeds minder huisbezoeken, moeten we dat nu erg vinden? Het antwoord is niet eenduidig. Veel artsen hebben het gevoel dat lang niet alle huisbezoeken strikt nodig zijn. “Ik vraag mijn patiënten vaak of ze nog tot bij de coiffeur raken. Vaak is dat zo, en dan zeg ik dat ze dan ook tot op mijn kabinet raken,” illustreert Els Van Hooste, voorzitster van de Nederlandstalige Brusselse huisartsenkring (BHAK).

Aan de andere kant veroudert de Brusselse bevolking ook en telt het gewest heel wat mensen die niet de nodige medische zorg krijgen, door socioeconomische drempels. Het gezondheidsplan van minister van Gezondheid Alain Maron (Ecolo) voorziet bovendien in een versterking van de eerstelijnszorg, waar ook de huisbezoeken toe behoren. “Een huisbezoek is meer dan gewoon medische handelingen,” zegt Marieke Wils. “Het staat je toe te zien hoe mensen leven, waardoor je medische problemen ook beter gaat begrijpen.”

Rusthuis Warlandis, Jette. Marie Laure Dries (79) is net haar spullen aan het ordenen als we binnenstappen in het gezelschap van Nathalie Vanbeylen

“Toen ik arts in opleiding was in Brussel kreeg ik geregeld de vraag wat ik daar te zoeken had. Vandaag lijkt dokter in de stad zijn net hip” ELS VAN HOOSTE Voorzitster Nederlandstalige Brusselse huisartsenkring

20

I

11 MEI 2022

“Een huisbezoek is meer dan gewoon medische handelingen.

Het staat je toe te zien hoe mensen leven, waardoor je medische problemen beter gaat begrijpen” MARIEKE WILS Huisarts

LOKROEP VAN DE STAD Ook Nathalie Vanbeylen merkt hoe het aantal huisbezoeken afneemt, vooral bij collega’s die later arts werden. Het past in die eerder vermelde trend naar een betere balans tussen werk en privéleven.

Door diezelfde trend kloppen artsen vandaag minder patiëntenuren dan vroeger. Dat blijkt ook uit de studie: artsen tussen 55 en 64 jaar werken elke week bijna 40 uur, terwijl hun collega’s die jonger zijn dan 35 jaar zes uur minder patiënten zien per week.

“Het is een van de grootste uitdagingen waar we vandaag mee geconfronteerd worden,” zegt Michel De Volder. “Ons ledental schommelt al een aantal

POURQUOI LES MÉDECINS BRUXELLOIS FONT PEU DE VISITES À DOMICILE ?

On savait déjà que les médecins bruxellois faisaient FR deux fois moins de visites que leurs homologues flamands. Mais une nouvelle étude montre que le nombre de consultations à domicile baisse davantage dans la capitale qu’ailleurs. C’est le moment de prendre rendez-vous tant que c’est possible. Lucia Bosman (81) est aux anges au passage de son médecin de famille Marieke Wils (28). S’ensuit un examen médical mais aussi une discussion sur la vie de la dame qui habite au sixième étage avenue Stalingrad avec son petit chien. La patiente a réussi à faire venir un médecin chez elle, mais c’est le cas de moins en moins de Bruxellois.

Les médecins bruxellois évoquent des problèmes de mobilité, de rémunération et d’équilibre entre travail et vie privée.

Ce sont surtout les jeunes médecins qui font moins de visites à domicile. Elles ont pourtant plusieurs avantages : elles permettent aux patients d’évoquer des sujets plus sensibles et aux médecins de se faire une meilleure idée des conditions de vie. En plus de cela, le nombre de Bruxellois plus âgés et moins mobiles augmente.

jaar rond 1.500, maar die artsen presteren wel steeds minder patiëntenuren, waardoor de druk op onder meer de spoeddiensten van de ziekenhuizen groeit.”

Aan Nederlandstalige zijde ziet het plaatje er wat anders uit, blijkt op navraag. Terwijl er in 2018 nog een groot tekort aan Nederlandstalige artsen was, zit het aantal leden van de BHAK al enkele jaren in de lift. Telde de kring in 2017 nog 95 leden, dan waren dat er vorig jaar al 139, een stijging met bijna 50 procent. “We hebben de laatste jaren heel wat artsen die praktijkopleider zijn en die brengen op hun beurt weer artsen in opleiding mee, van wie er een groot deel in Brussel blijven,” zegt voorzitster Els Van Hooste.

Zowel Van Hooste als BHAK-coördinator Hicham Vanborm merkt ook hoe de stad de voorbije jaren steeds meer aantrekkingskracht uitoefent op jonge Nederlandstalige artsen. “Toen ik arts in opleiding was in Brussel, in 2001, kreeg ik geregeld de vraag wat ik in Brussel te zoeken had,” herinnert Van Hooste zich. “Vandaag lijkt dokter in de stad zijn net hip.”

Artsentekort opgelost dus? Niet helemaal, want de Nederlandstalige artsen zijn erg ongelijk verdeeld in het gewest. “Gemeenten als Ukkel, Watermaal-Bosvoorde of de Woluwes hebben amper Nederlandstalige artsen, terwijl er in Anderlecht wel twintig zijn,” zegt Vanborm.

Bovendien zijn die artsen ook in trek bij een anderstalig publiek, waardoor nieuwe Nederlandstalige patiënten er niet altijd meer bij kunnen.

Een artsentekort, het is een probleem dat Lucia Bosman niet kent. Haar vaste arts, die heeft ze al en ze kijkt al uit naar het volgende bezoek. Voor de zorgen én de babbel. “(Met enig gevoel voor dramatiek) U merkt misschien dat ik niet altijd mijn woorden vind, ik spreek anders enkel met de hond.”

B R U Z Z | R E P O R TA G E

(44). Ze wijst naar een door en door versleten teddybeer op haar bed en vervolgens naar een klein kinderstoeltje op de grond. “Dat is de knuffel waarmee ik in de kelder ging schuilen tijdens de bombardementen in de oorlog. En dit is het stoeltje waar ik op zat.”

Nathalie Vanbeylen neemt de bloeddruk van Marie Laure Dries, luistert naar klachten over een loskomend kunstgebit. Dat dient eigenlijk met lijm bevestigd te worden, maar de rusthuisbewoner lust de lijmsmaak niet. De arts stelt een tandartsbezoek voor om een alternatief te vinden. Voor en na de medische kwesties komen ook hier snel andere verhalen naar boven. Marie Laure vertelt hoe haar moeder haar pop vroeger kapot gooide, hoe diezelfde moeder meedeelde dat ze – vergeefs – over de kasseien ging fietsen om de zwangerschap met de kleine Marie Laure af te breken. Net als bij Lucia blijkt al snel dat een (rust)huisbezoek vaak meer is dan een medische aangelegenheid. Het is een vaststelling die ook in de studie over huisbezoeken terugkomt: patiënten praten in hun vertrouwde omgeving ook makkelijker over persoonlijke onderwerpen.

WHY BRUSSELS DOCTORS MAKE FEW HOUSE CALLS That the doctors in Brussels make half as many home visits as doctors in Flanders we already knew. But a new study also shows that the number of home visits is decreasing in the capital faster than in any other region. Time for a visit from the doctor, while you still can. Lucia Bosman (81) smiles with her whole face as GP Marieke Wils (28) enters. The doctor does a medical check-up but also has time for a chat about life with the lady who lives with her dog six storeys up on Stalingradlaan. This patient still has a doctor come around, but that is less and less the case for the people of Brussels. Brussels GPs cite mobility problems, remuneration and the work-life balance as reasons. In particular young doctors make few house calls, but home visits have their advantages too.

Patients are more likely to raise confidential issues and it is easier for the doctor to see the circumstances the patient lives in. Also, the number of older and less mobile Brussels residents without an alternative is on the rise.

EN

11 MEI 2022

I 21

Chou de Bruxelles

‘Schaken leert je dat je niet te snel moet opgeven’ Café Le Strof, gelegen tussen de Zavel en de Marollen, ontpopt zich mede dankzij zelfstandig schaakleraar Shawn Moss tot een nieuw toevluchtsoord voor schakers in Brussel. “Rotsklimmen heeft veel overeenkomsten met schaken.” — ANDY FURNIERE, FOTO IVAN PUT

BRUZZ | PORTRET

Le Strof opende zijn terras in mei vorig jaar en sinds enkele maanden kan je ook binnen zitten in het café, gelegen op de hoek van de Rollebeekstraat en de Hoogstraat. Het gebouw, waar vroeger restaurant Le Forestier zat, is gemakkelijk herkenbaar aan het authentieke tegelpaneel dat al ongeveer tachtig jaar ‘Bières Wielemans Forst’ promoot. ’s Avonds worden er regelmatig concerten gegeven, maar

Netflix-hit The Queen’s Gambit een revival beleeft.

Voor Moss zelf is schaken altijd al deel van zijn leven geweest, zo vertelt hij op de sfeervolle bovenverdieping van Le Strof. “Het heeft me door de jaren heen heel veel geschonken. Ik heb er veel mensen mee leren kennen, ook op minder voor de hand liggende plekken.

Luchthavens bijvoorbeeld. Schaken is een manier van communiceren,

“Het schaakspel is een manier van communiceren, soms met mensen die je taal niet spreken” overdag zitten cafégangers er vaak in volle concentratie aan een tafeltje, gebogen over een schaakbord.

Schaken was van het begin deel van de identiteit van Le Strof, maar de ambities om een nieuwe Brusselse schaaktempel te worden kregen een ferme boost met de komst van zelfstandig schaakleraar Shawn Moss (48). Hij geeft advies over Spaanse of Engelse openingen indien gevraagd, koppelt spelers voor een partij, speelt zelf uiteraard, en is in het algemeen een enthousiaste pleitbezorger van het eeuwenoude strategische spel dat sinds de 22

I

11 MEI 2022

soms met mensen die je taal niet spreken. Veel mijn vrienden in Brussel ken ik ook door het schaken.

Ik heb er zelf als mens ook bijzonder veel van opgestoken.”

Moss verwijst onder meer naar het essay ‘The Morals of Chess’ van een van de Founding Fathers van zijn geboorteland, Benjamin Franklin.

Daarin stelt Franklin dat schaken je vooruitziendheid, behoedzaamheid en doorzettingsvermogen aanscherpt, kwaliteiten die je in het leven meer dan goed van pas komen.

“Het leert je onder meer dat je niet te snel moet opgeven, je kan in het spel dikwijls uit een schijnbaar verloren

positie terugkomen en winnen. Ik ben zelf zo’n speler die zich pas gewonnen geeft als het echt niet anders kan.”

Al op jeugdige leeftijd begon Moss zijn passie voor schaken uit te dragen door lessen te geven in bibliotheken en scholen in de VS, en daar is hij nooit meer mee opgehouden. “Schaken is voor mij in de eerste plaats een middel om een doel te bereiken: empowerment,” legt hij uit. “Ik hou er bijvoorbeeld van om jonge spelers te koppelen aan oudere beginners, dat is enorm goed voor het zelfvertrouwen van jongeren, je ziet ze dan als het ware groeien.”

ROTSKLIMMEN Moss past dezelfde filosofie toe wanneer hij lessen geeft in rotsklimmen, een andere passie van hem.

“Rotsklimmen heeft ook veel overeenkomsten met schaken. Je moet op voorhand heel goed inschatten hoe je het zal aanpakken en je strategie visualiseren. Als je dat niet doet, raak je bij rotsklim-

« LES ÉCHECS VOUS APPRENNENT À NE PAS ABANDONNER TROP VITE » C’est entre autres grâce au proFR fesseur d’échecs indépendant Shawn Moss que le Café Le Strof, situé entre le Sablon et les Marolles, est devenu le nouveau refuge des joueurs d’échecs de Bruxelles. Pour Moss, les échecs sont bien plus qu’un simple jeu, il s’agit aussi d’émancipation et de responsabilisation. Moss, originaire du New Jersey aux ÉtatsUnis, est arrivé à Bruxelles il y a cinq ans pour rejoindre son jeune fils Kai. « Ma situation ici n’est pas simple », explique Moss. « Mais je compte toujours suivre Kai, je veux le voir le plus possible. »

men heel snel zonder energie.”

Net zoals Moss het schaken leerde van zijn vader, geeft hij zijn liefde voor het spel nu ook door aan zijn zesjarige zoon Kai. “Hij doet het graag, maar op dit moment vooral omdat het iets is dat hij samen met zijn pa kan doen, minder wegens het spel zelf,” glimlacht Moss.

Zijn zoontje is ook de reden waarom Moss zo’n vijf jaar geleden zonder duidelijke vooruitzichten naar Brussel kwam, zonder kennis van het Frans en Nederlands ook.

Moss deelt het ouderschap met zijn voormalige partner, die hier werkt.

“Ik hou van het internationale en multiculturele karakter van Brussel.

Eerlijk, mijn situatie hier is niet eenvoudig,” zegt Moss, “maar ik zal Kai overal volgen, ik wil hem zoveel mogelijk zien.” Wanneer de fotograaf suggereert om af te spreken voor een tweede fotosessie, op een moment dat Kai er ook bij kan zijn, gaat Moss gretig op het voorstel in. “That’s what my story here is all about. Het draait allemaal rond hem.”

“CHESS TEACHES YOU NOT TO GIVE UP TOO EASILY” Café Le Strof between the Sablon and the Marolles is emerging as a new haven for the chess players of Brussels, and this in part thanks to independent chess teacher Shawn Moss.

Moss not only concerns himself with the game of chess, but with something for which there is no Dutch translation: empowerment.

Moss, originally from New Jersey, came to Brussels about five years ago to be with his young son Kai. “My situation here is not easy,” says Moss. “But I will follow Kai everywhere, I want to see him as much as possible.”

EN

Shawn Moss Woont in Anderlecht, afkomstig uit New Jersey in de Verenigde Staten Is actief als zelfstandig schaakleraar, met Le Strof als belangrijke uitvalbasis Ziet lessen in schaak, en daarnaast ook in rotsklimmen, vooral als een middel tot empowerment Kwam vijf jaar geleden naar Brussel om dicht bij zijn jonge zoon Kai te zijn

1 performance: de 12e

1 wens: feesten

1 praktijk: kunst 1 doel: samen de stad maken 1 belofte: elkaar ontmoeten

1 voorstel: neem deel en/of kijk toe

15:00

(schrappen wat niet past)

14

centrum Stad Brussel

mai 20 mei 22

(Grote Markt, De Beurs, Lombaardstraat, Grasmarkt, …)

meer info: www.zinneke.org

Handdoeken & badlakens 450 en 550 gr

2

e

HALVE PRIJS Check hier onze actuele acties en nieuwste folders!

Volg ons ook op

Dat doe je goed. Wibra

GROTE BEREIKSTUDIE BEVROEG 1.200 RESPONDENTEN

U leest BRUZZ en u bent niet alleen Misschien is het feestgedruis u ontgaan, maar BRUZZ bestaat ondertussen zes jaar. In 2016 begon BRUZZ als nieuw en overkoepelend mediamerk van alle Vlaams-Brusselse media en ondertussen heeft u ons gevonden. Dat blijkt uit een recente bereikstudie. De cijfers voor de website, televisie, radio, sociale media én dit magazine schoten omhoog. Vier vragen over vijf media. — SOFIE BEYNAERTS

Dat hebben we voor een deel te danken aan de coronacrisis, zo blijkt. Alle radiostations deden het de afgelopen maanden uitzonderlijk goed. “Radio bood troost en de actualiteit was er het snelst voorhanden,” zegt Sasha Van der Speeten, muzieksamensteller bij BRUZZ. Ook waren we sterk aanwezig in de stad in die periode, met acties als Wake up Brussels en live-uitzendingen op verschillende locaties in de stad.

Maar er is meer. “Er is geen enkele andere radio zoals BRUZZ: wij nemen echt de klank van de stad over,” zegt Van der Speeten.

“Als je kijkt naar de manier waarop thema’s als discriminatie, racisme en gendergelijkheid complexloos worden aangebracht op onze radio, is het niet zo gek dat er een stijging is in het aantal luisteraars, vooral bij het jongere publiek. Daarnaast zijn wij erg bezig met de hiphopcultuur, alle zijtakken én de geschiedenis ervan. Het jonge publiek is echt mee met die stroming, dus bij

© SASKIA VANDERSTICHELE

BRUZZ blijven ze niet op hun honger zitten.”

2

BRUZZ heeft het altijd over vijf media. Waarom tel ik er maar vier?

BRUZZ beschouwt Facebook, Instagram, Twitter en YouTube, de sociale media dus, als een apart mediakanaal, naast het magazine, tv, radio en de website. Steeds meer mensen kennen ons daarvan: 101.000 unieke bezoekers alleen al in Brussel en de Rand.

“De communicatie op sociale media is al lang geen eenrichtingsverkeer meer,” zegt Elfi Thoelen, crossmediale coördinator voor video & digitale content bij BRUZZ. “Zo brengen wij nieuws naar onze lezer, luisteraar en kijker, en komen zij op hun beurt ook terug met nieuws dat wij kunnen uitzoeken. Je merkt ook dat BRUZZ de laatste jaren een go-to-platform geworden is. Als er iets in Brussel gebeurt, is de reflex om onze media te raadplegen.”

Daarnaast brengen de Vlaams-Brusselse media niet enkel actualiteit, maar hebben we ook oog voor wat er te doen is in de stad.

3

Volgens jullie cijfers bereiken jullie elke maand meer dan 350.000 mensen. Zoveel Nederlandstaligen zijn er toch niet?

Dit onderzoek gebeurde in Brussel én in de Rand. Hoewel BRUZZ voornamelijk in het Nederlands schrijft, bereiken we ook anderstaligen. Die laatste groep was in de enquête zelfs groter dan de Nederlandstalige respondenten. In totaal bereikt BRUZZ 157.000 Nederlandstaligen én 195.000 anderstaligen in Brussel en de Rand. “We hebben een beperkt aanbond Franstalige en Engelstalige artikels, maar veel anderstaligen lezen ook onze Nederlandstalige artikels,” zegt hoofdredacteur Kristof Pitteurs. “Zo krijgen die mensen toch een genuanceerder beeld van Brussel, dan het beeld dat je soms krijgt als je

B R U Z Z | R E P O R TA G E

1

Ik gruw van de muziek op BRUZZ radio en toch bereikt die elke maand 101.500 unieke luisteraars binnen Brussel en de Rand. Hoe kan dat?

BRUZZ radio, met op de foto Gailor Kiaku, telt elke maand 101.500 unieke luisteraars.

onze Franstalige mediacollega’s leest.”

4

Wat betekenen die cijfers voor jullie?

Het bewijst vooral dat jij ons gevonden hebt, beste lezer, luisteraar en/of kijker. De helft van de mensen die aan deze enquete deelnamen, kent ons ondertussen.

Onder de Nederlandstaligen is dat zelfs 81 procent. “BRUZZ is in Brussel een straf verhaal aan het schrijven,” zegt Marc Michils, voorzitter van de raad van bestuur.

“De doorgedreven multimediale aanpak en de aanwezigheid op het terrein doen het merk groeien.

BRUZZ houdt van Brussel en de Brusselaars houden van BRUZZ. Ik ben trots op deze resultaten, als voorzitter én als Brusselaar.”

Wat en hoe werd er gemeten?

De BRUZZ Bereikstudie werd opgezet door het onderzoeksbureau IPSOS via telefonische bevraging van een steekproef van 1.200 respondenten uit Brussel en de Rand rond Brussel. Hierin werden de naambekendheid, het bereik en het gebruikersprofiel van de verschillende mediakanalen van BRUZZ nagegaan. De bevraging liep van 7 februari tot 7 maart 2022 met een enquête van gemiddeld twaalf minuten en kon in het Nederlands, Frans of Engels afgenomen worden.

11 MEI 2022

I 25

OVERAL LAGE DREMPELS OP NIEUWE KINDERCAMPUS THEODOOR IN JETTE

‘Het is hier leuk.

En groot.

En er is veel groen’

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Brede scholen worden steeds couranter, maar de nieuwe Kindercampus Theodoor in Jette gaat nog een stap verder. Rond een crèche en GO! basisschool Theodoortje groepeert dit project een hele rits aan partners, met het doel om de schotten tussen de verschillende diensten voor kinderen weg te nemen.

“Het geheel moet meer zijn dan de som der delen.”

— ANDY FURNIERE, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

“

26

I

E

indelijk!” straalt directrice Veerle Dierick van basisschool Theodoortje, terwijl haar leerlingen nieuwsgierig om ons heen dringen. Na bijna tien jaar in containerklassen gewerkt te hebben, is de basisschool in de tweede week na de paasvakantie als eerste ‘bewoner’ in het spiksplinternieuwe gebouw van de Kindercampus getrokken. Het fraaie gebouw in terracottakleur ligt op de VUBcampus in Jette, tussen dat van de Erasmushogeschool en een Basic-Fit. Leerlinge Farida, die spontaan aanbiedt om een interview te geven, deelt het enthousiasme van haar directrice: “Het is hier leuk. En groot. En er is veel groen.”

De Kindercampus is inderdaad een groot gebouw, met vier niveaus.

Op de bovenste etage zit de lagere school, waar de leerlingen aan één zijde van het gebouw uitkijken op het Laarbeekbos. Ook de tweede etage bruist al van het leven, daar zijn de kleuterklasjes ondergebracht.

Op de lagere verdiepingen zijn nog werken bezig, in het gedeelte waar het kinderdagverblijf van de VUB midden juli intrekt. Daarnaast is er 11 MEI 2022

nog ruimte voor een aantal partners, zoals de lokale scoutsgroep De Faunaten en het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW) Brussel, die eind augustus naar de campus verhuizen.

De Kindercampus vormt een universum op zich, maar is ingebed in de VUB-campus. “Eigenlijk kan een groot deel van je leven zich hier op één plek afspelen,” zegt projectmanager Helena Wittock van de VUB. “Geboren worden in het UZ Brussel, hier naar het kinderdagverblijf gaan, naar de kleuterschool en de lagere schol. Tijdens je vrije tijd zijn er de scouts en voortstuderen kan aan de VUB of Erasmushogeschool. Daarna kan je hier een job vinden. Enkel een middelbare school ontbreekt nog,” zegt ze. “Voor zo’n middelbare school zijn er al plannen geweest, maar voorlopig zonder resultaat.”

Een hechte link met de VUB-campus past ook in de ‘living lab’-filosofie van de universiteit, die door wisselwerking met stedelijke actoren haar eigen onderzoek wil verrijken en tegelijk beter ten dienste stellen van de maatschappij. “Onze

onderzoekers kunnen veel opsteken van de dagelijkse werking in de praktijk hier en hun inzichten kunnen gebruikt worden om die werking verder op punt te zetten.”

De aanleiding voor het project was de verouderde infrastructuur van het kinderdagverblijf van de VUB, dat tot enkele jaren geleden op de plaats van de Kindercampus stond. In plaats van alleen dat gebouw te vervangen, werd op initiatief van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) beslist om breder te kijken en in 2013 ook een basisschool op te richten.

Daarbij werden broodnodige bijkomende plaatsen gecreëerd voor kinderen in het noordwesten van Brussel.

“De vraag voor de basisschool vormde de katalysator, waarbij beslist werd om meerdere partners te betrekken in een concept waarbij het geheel meer moest zijn dan de som der delen,” zegt Wittock. “Door organisaties samen te zetten, is er automatisch interactie, die hun aller werking versterkt.”

Onder die partners is CAW Brussel een belangrijke. Sinds begin

dit jaar zet de welzijnsorganisatie in Brussel specifiek in op scholen, met de focus op basisscholen in de regio’s van Jette, Koekelberg en Anderlecht. Die strategie past in het zogenoemde Geïntegreerd Breed Onthaal (GBO)-initiatief van de Vlaamse regering, met samenwerkingsverbanden tussen CAW’s, OCMW’s en de diensten Maatschappelijk Werk van de ziekenfondsen, zodat de meest kwetsbaren snel de weg vinden naar verdere hulp.

VERTROUWDE OMGEVING “Wij zijn al aanwezig op de VUB-campus, maar door onze vestiging in de Kindercampus zullen we bijvoorbeeld families nog gemakkelijker kunnen bereiken,” zegt Annalisa Gadaleta, algemeen directeur van het CAW Brussel.

“Doordat de school voor hen een vertrouwde omgeving is, zal de drempel naar onze diensten een stuk lager zijn.”

Cruciaal zal ook de rol van het Huis van het Kind worden, dat vanaf volgend schooljaar op de Theodoorsite actief zal zijn en zich voornamelijk zal richten op Jette, Ganshoren

en Sint-Agatha-Berchem. Een Huis van het Kind brengt allerlei organisaties samen die rond preventieve gezinsondersteuning werken. Er komt op de Kindercampus onder meer een consultatiebureau, waar experten ouders onder meer leefstijl- en opvoedingsadvies meegeven en baby’s screenen op mogelijke gezondheidsproblemen.

“De ondersteuning van het Huis van het Kind is op dit moment vooral gericht op jonge kindjes, maar in theorie geldt het aanbod voor jongeren tot 25 jaar,” zegt Isabelle Selleslag, afdelingshoofd campusvoorzieningen aan de VUB.

WELBEVINDEN Intussen is de Kindercampus door de Vlaamse overheid geselecteerd als een van twaalf pioniers om een ‘doorgaande lijn’ uit te werken. Dat staat voor een doorlopende ontwikkelingslijn voor opgroeiende kinderen, waarin kinderopvang, school en naschoolse opvang naadloos op elkaar aansluiten. Een vlotte overgang en continuïteit zouden het welbevinden van kinderen ten goede moeten komen.

Het project van de Kindercampus is beperkt tot 119 plaatsen in de kinderopvang en 240 leerlingen in het basis- en het kleuteronderwijs.

In hoeverre wordt de filosofie rond lagere drempels voor kinderen in de rest van Brussel al uitgedragen? In een reactie verwijst de VGC, die bijna 9,5 miljoen euro van de totaalprijs (13,5 miljoen euro) van de Kindercampus voor haar rekening nam, naar haar jarenlange werking rond ‘educare’, een term voor voorzieningen voor kinderen, waarbij de schotten tussen ‘leren’ (education) en ‘zorg’ (care) weggehaald worden.

Dat zou moeten helpen om alle kinderen optimale ontwikkelingskansen te bieden, ook kinderen uit kwetsbare gezinnen.

De VGC laat weten dat ze investeert in een educarewerking in een tiental basisscholen, die gekoppeld zijn aan een kinderdagverblijf in een nieuwbouwproject en een inhoudelijke samenwerking ontwikkelen. Ook de combinatie school-jeugdwerking werd al eerder vertaald in nieuwbouwwerken op het VGC-campusproject Campus Kompas in Schaarbeek.

Op Kindercampus Theodoor worden er ondertussen volop toekomstplannen gesmeed. Na de rondleiding vertelt directrice Veerle Dierick op de speelplaats over ideeën voor lessen Nederlands voor ouders, een moestuintje voor de kinderen, activiteiten met de scouts …

“Dat ik dit nog mag meemaken in

deze latere fase van mijn loopbaan,” zegt ze, om er meteen aan toe te voegen dat ze nog wel wat jaren voor de boeg heeft. En dat er ook nog werk aan de winkel is. “Kijk eens naar die vogelpoep, misschien moeten we duivenpinnen plaatsen.

En die rij keien moet weg van de speelplaats.”

CAMPUS POUR ENFANTS À L’UNIVERSITÉ

CHILDREN’S CAMPUS AT THE UNIVERSITY

Les écoles communautaires sont de plus en plus courantes, mais le nouveau campus pour enfants Kindercampus Theodoor à Jette va encore plus loin. Ce projet sur le campus de la VUB regroupera toute une série de partenaires autour d’une crèche et d’une école primaire, avec comme objectif de décloisonner les services pour l’enfance. Parmi les partenaires, on retrouve l’organisation pour le bien-être CAW Brussel, un groupe de scouts locaux et Huis van het Kind, qui réunit différentes organisations actives dans le soutien familial préventif. L’école primaire Theodoortje vient de faire son entrée dans le nouveau bâtiment en marge du bois du Laerbeek.

Community schools are becoming increasingly common, but the new Theodoor children’s campus in Jette takes this one step further. Based around a crèche and a primary school, this project on the VUB campus will bring together a whole range of partners with the aim of breaking down the barriers between the various children’s services. Among those partners are welfare organisation CAW Brussels, a local scouting group and Huis van het Kind – which brings together all kinds of organisations working on preventive family support. Recently, the Theodoortje primary school was the first to move into the new building located right next to the Laarbeek forest.

FR

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Veerle Dierick, directrice van basisschool Theodoortje, is maar wat blij dat de leerlingen niet langer in containerklassen les moeten volgen.

De nieuwe Kindercampus Theodoor ligt op de VUB-campus in Jette. Vroeger was hier alleen een crèche, nu ook een kleuter- en basisschool. Ook verschillende partners, zoals het CAW Brussel vinden hier onderdak.

EN

11 MEI 2022

I 27

zon 12.06

Wonen rond het kanaal Noord

zon 11.09

Wonen rond het kanaal Zuid

W

Ga mee op woontour en ontdek groene ruimtes, betaalbare buurten en kindvriendelijke plekjes in de stad.

Schrijf je in via www.woneninbrussel.be.

NTOU O O

RS

Verhuisplannen?

Verkennen hoe wonen in Brussel is?

2022

Big City

Big City Big City

Big City

Big BigCity City

toen nog landelijke en Er valt heel wat te vertellen hoger gelegen Ukkel. In over het weer in België. Dat STEL ZELF JE VRAAG BLAUW-GEEL groot zitten en in de jareninstantie 1980 werden de eerste besefte ook astronoom en aan, waardoor de factuur Elke eigenaar van een ENVRAAG STEM BRUZZ.BE STEL ZELF JEOP VRAAG werd het stadion omgebouwd en Royale Union Saint-Gilloise Uiteindelijk geeft een in De zaak-Peltzer bracht is de metingen zowel statisticus Adolphe STEL ZELF JE VRAAG STEL ZELF JE voor de eigenaars elk jaar woning, gebouw of een stuk Zes maanden nana haar OpOp hetBrusselse eerste gezicht lijkt Zes maanden eerste gezicht lijkt blijkbaar beter niet Net ancien als andere kreegzehet de allure van een gedaan, van vanhet devoor drie.in Of beter de bevriend dokter dedetwee heel wat teweeg de Sint-Joost als inhaar Ukkel Quetelet.

Al het EN STEM OP EN STEM OP BRUZZ.BE EN STEM OP STEL ZELF JE VRAAG EN STEM OP oploopt. grond moet daar elk jaar een huwelijk met de graaf beviel ditdit een absurde vraag.

Het huwelijk met de graaf beviel een absurde vraag.

Het want toen beide mannen kort STEL ZELF JE VRAAG gemeenten – denk aan modernste stadions van Europa, ‘ancienne’, want het is een van de aan en wordt er genoeg negentiende eeuw.

Ze heeft uitgevoerd.

Zo kon ook het ontstaan van ons land, in STEL ZELF JE VRAAG belasting opisbetalen: de ze ze al al van haar eerste zoon. woord ‘steenweg’ voor BRUZZ.BE van haar eerste zoon. woord ‘steenweg’ is voor daarna stierven, bestond er Sint-Jans-Molenbeek of met de naam van Constant Vanden weinige clubsalle metingrediëneenkoning vrouwelijbewijsmateriaal verzaniet alleen BRUZZ.BE BRUZZ.BE verschil in temperatuur 1827 overtuigde hij EN STEM OP BRUZZ.BE VERBOUWINGEN EN STEM OP BRUZZ.BE onroerende voorheffi ng.

Die Vermoedelijk was haar man deze smalle straat al Vermoedelijk was man deze smalle al nog geen meer debuiten Sint-Pieters-Woluwe – straat hadis op Stock.

De twijfel plekmeld. heet nu anders, op haar ke benaming.

De club Hetvoor assissenproces ten van sappig binnen en de stad Willem I een der Nederlanden onroerende voorheffi Iedereen die een nieuwe niet dede vader van hethet kind, overschat, laat staan datdat er erng wordt niet vader van kind, overschat, laat staan buurtbewoners: onder het graf Anderlecht naar zijn de belangrijkste plekjes zitten andere gebieden een andere weg wordt internationaal misdaadverhaal, maar worden Maar ervan om een Sterrenwacht berekend op basis woning bouwt of verbouwt is maar wel debestudeerd.

Zonnekoning opop deze plek ruimte zou maar wel de Zonnekoning deze plek ruimte zouvan het lagvoorzitters, een heilig man. patroonheilige, in dit geval andere maar het ingeslagen dan deaanleiding concurrenten. gevolgd.

Er komen zelfs zo goed ook de toen de activiteiten tevormde bouwen in Sint-Joost. kadastraal inkomen. Dat is wettelijk verplicht dat te zelve. ZeZe was een van zijn zijn voor een stadspaleis. was een van zijn zijn voor een Sint-Guido, vernoemd ambitieuze zitspeciale in zelve. het DNA vanvan ‘les L’Union ontstond in stadspaleis.

1897, kort edities voor een wet Observatoriwaar als volledig werden Het werd een maîtresses enen werd door En toch.

Brussel geen echt,zou maar een fictief melden bij de FOD Financiën, maîtresses werd door En toch.

Brussel zou PELGRIMSOORD kunnen zijn. goede man mauves’, en de overwinningsteller nadat hetDe voetbal aan zijn kranten over de rechtsveroordeelden nu nog overgenomen intot Ukkel, um Brussel voor Sterrenkunde, hem zelfs benoemd niet zijn,dat mochten inkomen overeenstemt anders riskeer je een boete. hem zelfs benoemd tot Brussel niet mochten is ook de patroonheilige vanin Hetlang verhaal deed snel de zit nog niet aan zijn maxiopmars was begonnen België. zaak.

De advocaat van de steeds beroep opzijn, kunnen raakte het oude gebouw maar er werden ook eerste hofdame, dede hoogste er er hier enen daar geen met het gemiddelde jaarlijkse Vaak krijg je een brief om de eerste hofdame, hoogste hier daar geen de veehandelaars, de moeten ronde en broers mensen mum.

Indoen. die tijd speelde vooral dewe elite is kwamen op dat moment Daarvoor vrouwelijke positie aan het verdoken architecturale inkomen dat het onroerend aangifte in te dienen, dat van de Sterrenwacht in dagelijks meteorologische vrouwelijke positie aan het architecturale landbouwers, mensen met van heinde en ver bidden op voetbal en Union wilde af van dat Big City misschien wel de bekendterugverdoken naar 1870 in het Franse hof. parels zijn, precies op die goed de eigenaar zou gebeurt bijvoorbeeld als je Sint-Joost in verval.

Op het waarnemingen gehouden, Franse hof. parels zijn, precies op die ROOD-WIT-ZWART hevige diarree en de deSport, het graf. Beetje elitaire kantje. en in het ste vanbij hetbeetje land, Jules milieu van Belgische LYNN UIT ANDERLECHTeen vergunning aanvraagt Steeg het haar allemaal plek waar je ze het minst opbrengen mocht hij het plateau in Ukkel daarentezoals onder meer temperaSteeg het haar allemaal waar jedus, ze het minst taxichauffeurs.

Die laatste veranderde de plek de bijzonder voetbal moest een Voluit is het Racing White Daring Lejeune.

Alinzal zijn expertibeauplek monde.

De Antwerp— BART UIT SINT-AGATHA-BERCHEM naar hethet hoofd?

Misschien verwacht. verhuren.

Maarmat er zijn soms voor de verbouwingen. gen kon de Sterrenwacht tuurmetingen.

Quetelet naar hoofd?

Misschien verwacht.

Big City creëren tussen tweeverbinding vragen ongetwijfeld om spelers middeleeuwen zelfs in een Molenbeek, want RWDM is een Big City se niet kunnen verhelpen se loebas Leon Peltzer —— JULIAN UIT wel, want ze ze raakte In In de Vlaamsesteenweg grote verschillen Gebeurt dat niet, dan moet je JULIAN UITSINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, want raakte de Vlaamsesteenweg uitbreiden en inzo 1913 enheeft noteerde vier keer perOmtussen de MEREL UIT MOLENBEEK verschillende klassen. samensmelting Racing Club wat uit verduidelijking. pelgrimsoord.

Omdat datvan de jury dede broers een paar misstappen verwikkeld in verschillende wacht die verrassing kadastrale inkomens, zelfs spontaan een aangifte doen. verwikkeld in verschillende wacht die verrassing splitste de organisatie dag hoe warm het was.

Dat jongens aan uit teAdvocaat trekken Brussels, White Star die al Guido kwam een nietuit lagere toestroom zo groot werd, goed als– unaniem schuldig in op de teller.

PHILIPPE UIT HERENT toen nog landelijke en Er valtvan heel wathetzelfde te vertellen moordschandalen.

Ze werd achter de gevel van huizen van De administratie Opmetingen moordschandalen. achter de gevel van twee: de Koninklijke was voor die tijd ongebruiwas het de eerste club die samen Racing White vormden – en Ze werd al temilieus rijk gezin.

Hij was een werden zijn stoffelijke resten bevindt en ze levenslang Guillaume Bernays hoger gelegen Ukkel. In hetredt weer in België. Dat niet enkel verdacht van dede nummer 46,over waar hethet type, in dezelfde straat.

Hoe en Waarderingen zal dan een STEL ZELF JE VRAAG niet enkel verdacht van nummer 46, waar Sterrenwacht kelijk.

Daardoor behoren dewasen eerste instantie werden de besefte ook haar spelers uitbetaalde.

Dat Daring Molenbeek.

Eervol zou zijn boerenzoon dieeen meehielp op astronoom ondergebracht in de kerk, dieen het laat opsluiten.

Maar hem van faillissement.

EN STEM OP BRUZZ.BE moord opop haar eigen man, Huis voor Podiumkunsten komt dat? Adolphe schatting of herschatting metingen zowel in statisticus moord haar eigen man, Huis voor Podiumkunsten Koninklijk MeteorologiBrusselse temperatuurtegen de geslaagde regels, voetbal mocht over deze clubs iets Zes maanden naom haar Op het eerste gezicht lijkt het land. zou al van laterelk zijnvan naam kreeg en kon Lejeune belooft beide Na Hij de afl oop Zes maanden na Op het eerste gezicht lijkt Sint-Joost als inhaar Ukkel Quetelet.

Al voor maar ook van diedie opop andere LaLa Bellone te vinden is.

Het kadastraal inkomen doen om zo het al huwelijk dan niet met dede graaf beviel dit een absurde vraag.

Het maar ook van Bellone te vinden is.het huwelijk met graaf beviel dit een absurde vraag.

Het STEL ZELF JEJE VRAAG toen enkel een hobby zijn en meer te vertellen, want elk op hun sche Instituut, het andere KMI. waarnemingen tot de jongs af aan veel affi niteit worden uitgebouwd door broers om hen op termijn worden de twee goede uitgevoerd.

Zo kon ook het ontstaan van ons land, in STEL ZELF VRAAG ze al al van haar eerste zoon. woord ‘steenweg’ is voor maîtresses van Lodewijk Langs de straatkant straalt varieert naargelang de nieuwe kadastraal inkomen ze van haar eerste zoon. woord ‘steenweg’ is voor van Lodewijk Langs de straatkant straalt verschil inwas temperatuur 1827 overtuigde hijhet koning EN STEM OP BRUZZ.BE geen beroep.

Union hield vol, eigen manier droegen zeuit bijde aan de EN STEM OP BRUZZ.BE hebben gehad met zijn giften vanvervroegd demaîtresses gelovigen.

Het De dagelijkse temperaoudste ter wereld en was gevangevrienden, inclusief Leons Vermoedelijk haar man deze smalle straat al al Vermoedelijk was haar man deze smalle straat XIV. ZeZe werd verbannen van het gebouw weinig ligging, de Isamenstelling, de te berekenen. binnen envan buiten de stad Willem der Nederlanden XIV. werd verbannen van gebouw weinig niet dede vader hethet kind, laat staan datdat er er niet vader van kind, een overschat, laat staan kostte de club een titel, Brusselse voetbalgeschiedenis. geloof.

Hij het bad veel en naast werd belangrijke nis tetuurmetingen krijgen.

Open dat oudere broer Armand in Ukkel België een vanbijna deoverschat, eerste worden Maar ervan om een Sterrenwacht hethet Franse hof kwam in inzijn bijzonders uit: een wel debestudeerd.

Zonnekoning op deze plek ruimte zou ouderdom en het type Maar omdat er maar zomaar weinig wel de Zonnekoning op deze plek ruimte zou Franse hof en kwam bijzonders uit: een datdie stond haar succes niet Maar samen zemensen alvast toen de activiteiten zo goed beleefden te was bouwen ineen Sint-Joost. zijn maar werk op het land hij bidplaats.

Heel wat moment is enkel koning Peltzer.

Die vriendschap ZeZe was een van zijn zijn voor stadspaleis. nog altijd dede referentie landen de meteorologie zelve. was een van zijn zijn voor een stadspaleis.

Brussel terecht.

Eerst zou kleurloze gevel met woning.

Tot op vandaag is het controles zijn, doetzelve. niet WILLEM UIT BRUSSEL-STAD terecht.

Eerst zou kleurloze gevel met als volledig werden Het werd een Observatorimaîtresses enen werd door En toch.

Brussel zou de weg. hun hoogdagen inBrussel dehielden jaren 1970, maîtresses werd door En toch.

Brussel zou ook in koster.

In die hoedaniguit het noorden er daarvoor bevoegd. wordt op de proef gesteld voor België.

Omdat die al uitgebreid bestudeerden. ze ze een tijdje in in hethet kasteel weliswaar een mooie overgenomen intot Ukkel, um voor Sterrenkunde, hem zelfs benoemd Brussel niet zijn, mochten referentietijdstip voor de iedereen aangifte van een tijdje kasteel weliswaar een mooie hem zelfs benoemd tot Brussel niet zijn, mochten Tot aan de Tweede Wereldoortoen de club in 1975 landskamheid Quetelet assisteerde hij de halt op hun weg naar Dat koning van dienst wanneer Armand een affairaakte het oude gebouw maar er werden ook eerste hofdame, de hoogste er hier en daar geen zo lang vanaf dat plateau was sterk eerste hofdame, de hoogste er hier en daar geen van Tervuren gewoond omkadering rond de berekening van het kadastraal verbouwingen. Envrouwelijke zo van Tervuren gewoond omkadering rond de positie aan het verdoken architecturale van de Sterrenwacht in dagelijks meteorologische log Union de grootste club van pioen werd enLeopold Europees speelde. pastoor tijdens de misvieCompostela. vrouwelijke positie aan het verdoken architecturale IImaar daar geen oren rewas begint metAchter Julie gebeuren, zalomdat daar niet overtuigd van verregaande hebben, omdat zeook hethet voordeur. inkomen 1die januari 1975. ontstaan er verschillen tussen Franse hof. parels zijn, precies opop diedie Sint-Joost in verval. Op het waarnemingen gehouden, hebben, maar ze voordeur.

Achter die Franse hof. parels zijn, precies land.

Ze werd maar liefst elf Maar door de jaren heen zakte de ringhet en droeg hij mee zorg De menigte die plots naar naar heeft, stuit Lejeune Bernays, de vrouw van Steeg hethet allemaal plek waar je ze hethet minst snel verandering in komen, samenwerking tussen plateau inhaar Ukkel daarentezoals onder meer temperaook daar te bont maakte, voordeur ligt een nauwe Steeg haar allemaal plek waar je ze minst Eigenlijk zou er om de tien woningen van hetzelfde type ook daar te bont maakte, voordeur ligtverwacht. een nauwe — BART UIT SINT-AGATHA-BERCHEM naar hethet hoofd?

Misschien landskampioen.

Dedie hoogdaploeg weg uit tegen dekwam, hogere voetbalvoorkeer het kerkgebouw.

Naverwacht.

Anderlecht veroorzaakde Wanneer Guillaume.

Wanneer gen kon de Sterrenwacht tuurmetingen.

Quetelet mat naar hoofd?

Misschien want dat zou de nauwkeuverschillende landen.

Dan werd ze borst. verplaatst naar hethet gang, en wie die neemt, jaar een nieuwe schatting in eenzelfde straatwel, en soms —— JULIAN want ze ze raakte In de Vlaamsesteenweg werd ze verplaatst naar gang, en wie die neemt, JULIANUIT UITSINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, want raakte In de Vlaamsesteenweg uitbreiden en in 1913 en noteerde vier keer per gen liggen in het interbellum, toen klassen en kreeg ze het fi nancieel een paar jaar besliste hij om te mee de opleving van dit deel hij in 1888 minister van dat te weten komt, ontzegt verwikkeld in verschillende wacht die verrassing Bellonahuis.

Daar woonde ziet het ‘Bellonahuis’ righeid van Daar de langeterkonden immers verwikkeld verschillende wacht diehet verrassing moeten gebeuren om een aangepast kadastraal zelfs in eenzelfde gebouw. splitste deinorganisatie in daggegevens hoe warm was. Dat Bellonahuis. woonde ziet het ‘Bellonahuis’ club endie 1935 hard te verduren, metwordt, een creëert hij moordschandalen.

ZeZe werd achter de gevel van voorde een carrièreswitch te van Brussel.

Zijn sterfdag, Justitie hij zijntussen vrouw1934 alle contact moordschandalen. werd achter de gevel van twee: de je Koninklijke was voor tijd ongebruize ze een paar jaar. verschijnen.

Het valt te UNION ANDERLECHT RWDM mijnstudies in het gedrang worden uitgewisseld en de inkomen te kunnen berekenen, maar sinds 1980 Bovendien kan de onroerende voorheffi ng van een jaar. verschijnen.

Het valt te niet enkel verdacht van dede nummer 46, waar het niet enkel verdacht van nummer 46, waar hetde keer ophandelaar rijkelijk. overslagen bleef. faillissement in 2002 totpaar gevolg.

Inzorgt Sterrenwacht en het Daardoor behoren gaanzestig en werd hij 12 september, is nog steeds de Wet-Lejeune.

Die met Armand.

De verliefde Na haar volgden bestempelen als een moord op haar eigen man, Huis voor Podiumkunsten zijn er geen algemene controles meer geweest.

Wel buur lager liggen, omdat eigenaars onder bepaalde kunnen brengen. veranderingen in de moord op haar eigen man, Huis voor Podiumkunsten Naerhaar volgden Tempebestempelen als temperatuureen Koninklijk MeteorologiBrusselse Hierdoor kreeg de club de bijnaam jaren daarna waren verschilop de Zenne.

Tot hij de dag waarop de jaarmarkt ervoor dat de beslissing Armand is hier zo het hart maar ook van diede opop andere La Bellone te vinden is.is. maar ook van die andere La Bellone te vinden welgestelde bewoners verborgen parel, maar het sche het KMI. waarnemingen tothet de inkomen elk jaar geïndexeerd, wordt het kadastraal omstandigheden korting kunnen krijgen op dieInstituut, ratuurmetingen zijn atmosfeer voorspeld. welgestelde bewoners verborgen parel, maar maîtresses van Lodewijk Langs de straatkant straalt maîtresses van Lodewijk Langs de straatkant straalt Union 60.

Inmet diemaar tijd konden er was lende initiatieven om weer leven in over voorwaardelijke van dat hij één schipbreuk leed het van Anderlecht plaatsvindt De dagelijkse temperaoudste ter wereld en elkaar op.op.

Inprecisiewerk.

1913 lietliet is in ook een stedenbouwXIV. ZeZe werd verbannen van hethet gebouw weinig ende dus aangepast aan de stijgende prijzen. belasting. Dat kan bijvoorbeeld voor wie een elkaar In 1913 is ook een stedenbouwXIV. werd verbannen van gebouw weinig immers Dankzij inspanningen tuurmetingen inclub Ukkel zijn België een vanuit: de een eerste trouwens 35.000 supporters de te blazen, met onder meer vrijlating een bevoegdheid optie meer Guillaume bootje waarmee hij handel met de nodige festiviteiten. hethet Franse hofhof en kwam in in bijzonders Franse en kwam bijzonders uit: een burgemeester Karel Buls kundige flziet: ater.

Er werd Van de jaarlijkse belasting gaat een deel naar het bescheiden woning heeft, dat is een woning met een burgemeester Karel Buls kundige fllanden ater.

Er werd nog altijd deEerst referentie die de meteorologie Vandaag gebeuren de van Quetelet had België in Brussel terecht. zou kleurloze gevel met komen kijken naar de wedstrijden geldschieter Vermeersch indoor Brussel terecht.

Eerst zouDoorJohan kleurloze gevel met van het gerecht wordt. uit de weg ruimen. dreef.

Dat bootongeval was wat hij meemaakte in de het huis opkopen immers volledig rond voor België.

Omdat die al uitgebreid bestudeerden.

Gewest, een deel naar de Brusselse agglomeratie en kadastraal inkomen lager dan 745 euro.

Ook ze een tijdje in het kasteel weliswaar een mooie het huis opkopen door de immers volledig rond ze een tijdje in het kasteel weliswaar een mooie metingen met automati1876 al weerbulletins. een groter stadion om nog veel het prachtige Joseph Mariensta2012, maar ook datArmand project ontstaan, verhuisden ze naarvan het Voor baat het niet Aangezien zowat de hele voorinhem een teken datomkadering hijwas zijn leven kwamen mensen er zo lang vanaf dat plateau Quetelet sterk Tervuren gewoond rond dede stad Brussel.

DeDe politie gebouwd, waardoor het van Tervuren gewoond omkadering rond een andere deel naar de gemeente. Het deel voor het mensen met een beperking of met kinderen die recht stad Brussel. politiemaar gebouwd, waardoor het sche thermometers, Naarmate de jaren gebeuren, zal daar ook niet overtuigd van verregaande hebben, maar omdat ze het voordeur.

Achter die meer blauw-gele zangers te dion, een thuis voor de club sinds strandde een jaar later.

Meirpark, wat we nu kennen als hebben, maar omdatonder ze het meer voordeur.

Achter die meer: hij pleegt een paar bourgeoisie moestAntwerpse boeten, en hij ging opis.op bescherming heeft er er een bureau gehad, vrijwel onzichtbaar Brussels Gewest iseen altijd 1,25 procent van het hebben op kinderbijslag, kunnen een vermindering snel verandering in komen, samenwerking tussen daar te te bont maakte, voordeur ligt een nauwe heeft een bureau vrijwel onzichtbaar is. ook daar bont maakte, voordeur ligt nauwe elke stipt omgehad, acht uur vorderden, werden die verwelkomen.

1920.

Huidig voorzitter Thierry Dailly het Astridpark. Na de Eerste ook jaar na dedag, uitspraak de hoogte is van de affaire, bedevaart naar Jeruzalem, vragen tegen dysenterie, maar want dat zou de nauwkeuverschillende landen.

Dan werd ze verplaatst naar het gang, en wie die neemt, de kostuums van de Dat Bellonahuis had net werd ze verplaatst naar het gang, en wie die neemt, geïndexeerde kadastraal van de onroerende voorheffing krijgen. Die verminvoor de de kostuums van de er nog Dat Bellonahuis had net inkomen. Het deel dat naar ’sachterban, morgens, wandelt steeds accurater, ook omdat Bellonahuis.

Daar woonde ziet het ‘Bellonahuis’ Na de Tweede Wereldoorlog vond, met de juiste Wereldoorlog kregen ze er zelfs righeid van de langeterkonden immers gegevens zelfmoord in Leuven zou hij snel door de mand via Rome.

Over die bedeook tegen veepest en paardenBellonahuis.

Daar woonde ziet het ‘Bellonahuis’ Ommegang zijn er er bewaard zozo goed dede Grote Markt deopBrusselse agglomeratie de gemeente gaat, dering kunnen eigenaars aanvragen via Brussel Ommegang zijn bewaard goed op Grote Markt ze ze een paar jaar. verschijnen.

Het valt te mijnstudies in het gedrang worden uitgewisseld en dete enPAARS-WIT een paar jaar. verschijnen.

Het valt iemand het grasveld van erdeed altijd meer samenwerhet met de ploeg.

In blijkbaar de formule om RWDM een stadion, dat toen het Emile Centraal.

Ondanks de vallen.

Daarom vraagt hij alsde vaartging hijbergaf zeven jaar. ziekten.

Hierdoor werd hijeen enen hethet was ook kunnen staan, want Na haar volgden bestempelen een kunnen brengen. veranderingen wordt berekend opcentiemen op de gewestbelasFiscaliteit. die ik Na haar volgden Tempebestempelen als een was ook een kunnen staan, want inin 1949 speelde ze voor het eerst weer tot leven te brengen.

In zeven Verséstadion heette.

De ambities Met 34 landstitels en 9 bekers van het KMI op, naar een king was tussen landen. welgestelde bewoners verborgen parel, maar hethet nieuwe wetheel komt Leon van zijn jongere broer Leon om Maar zijn religieuze patroonheilige van watook tijdens ratuurmetingen zijn atmosfeer voorspeld. welgestelde bewoners verborgen parel, maar bezienswaardigheid architect Jan Cosijn ting.

100 opcentiemen komt overeen met een Verschillende factoren en parameters kunnen eegeDe site van het KMI in Ukkel, hier gefotografeerd in de jaren elkaar 1920.op. Inde bezienswaardigheid tijdens architect Jan Cosijn 1913 lietliet isklasse. ook een stedenbouwelkaar op. precisiewerk.

In 1913 is ook een stedenbouwimmers Dankzij de inspanningen niet meer in eerste Vanaf jaar tijd klom de ploeg, die weer van de club werden gedragen door België is RSC Anderlecht de de witte houten bakken, Quetelet beperkte zich niet voorwaardelijk vrij. detekende advocaat te vermoorinspanning en boetedoening beroepen met vee en dan Expo 58.58.

In In dede jaren 1980 ook het Bakkersburgemeester Karel Buls flater.

ErEr werd PHOTONEWS bijkomende belasting van berekening©van het kadastraal inkomen dus van Expo jaren 1980 tekende ook het Bakkersburgemeester Karel Buls kundige flater. werd Vandaag gebeuren de vankundige Quetelet had België in 1 euro op elke euro 1973 ging het en speelde vandoor nul beginnen ineen vierde ambitieuze voorzitters, met Théo grootste club van België. Nochtans om opeen kwikthermomeechter niet totbergaf de meteorodoen de voor ronde den.

De jonge Peltzer hethet huis opkopen dedemoestGeruchten immers volledig rond draaiden slecht uit.

Op de voornamelijk paarden, zoals huis immers volledig werd het huis huis, waar nu het café LeDe metingen metdoor automati1876 alhet weerbulletins. gewestbelasting. opcentiemen voor de agglomebeïnvloeden.

Het belangrijkste pijnpunt ligt bij deopkopen en HetHet Bellonahuis dateert uituit de late zeventiende eeuw. werd het een huis voor huis, waar nu café Lerond Bellonahuis dateert de late zeventiende eeuw. stad Brussel.

De politie gebouwd, waardoor het De politie gebouwd, waardoor ze inRoy de jaren tachtig zelfs even in het klasse, naar tweede Verbeeck als eerste. Onder zijnstad liep de ploeg de eerste jaren van dat Leopold IIDit hierjaar scheBrussel. thermometers, maar Naarmate deLe jaren vertoeft een maand inonzichtbaar werd Guido zwaar veehandelaars, landbouwers terklasse. te observeren in welke logie, hij verrichtte ook in podiumkunsten.

DeDe ruimte d’Espagne wordt BELGA heeft er er een bureau gehad, vrijwel is. ratie bedragen altijd 989.

Het deel dat naar de niet-aangifte ©van verbouwingen, waardoor het eer de terugweg podiumkunsten. ruimte Roy d’Espagne wordt © BELGA heeft een bureau vrijwel onzichtbaar elke dag, stipt omgehad, acht uurnet uiteindelijk vorderden, werden die is.

Krant de werkman, 1882 , 17 maart, p1 vierde klasse.

Op een bepaald miste het de eerste klasse na bewind schopte Anderlecht het inkostuums een lange tijd achter een stokje Grand Hotel Britannique ziek.

Hij haalde Brussel nog en koetsiers.

Net zoals heel dede kostuums van de Dat Bellonahuis had netnet haar ontstaan stemming de temperatuur bestuderen en gebruikte andere domeinen pioniersbestuderen.

Ook de steeds meer.

Ook de wijken tussen het oude huis en hethet uitgebaat.

Het Bellonahuis van de Dat Bellonahuis had gemeente gaat, verschilt kadastraal inkomen van heel wat gebouwen e ’sniet morgens, wandelt er nog steeds accurater, ook omdatper gemeente. tussen het oude huis en uitgebaat.

Het Bellonahuis Ommegang zijn er er bewaard zozo goed dede Grote Markt moment stond Union opopde rand een verloren barrageduel tegen 1921 tot in dedie eerste klasse, sinds op deom andere Brusselse tegenstanOmmegang zijn bewaard goed op Grote Markt heeft voorgestoken.

Voor aan het Troonplein waar net, maar overleed hier aan wat andere beroepen, ons die dag zal brengen. statistiek bijvoorbeeld werk.

Zo paste hij de temperatuurmetingen rond de Sterrenwacht, iemand het grasveld van er altijd meer samenwernieuwe huis werd een ontwierp hij voor Nicolaas Zohij betaal je in want 2022 op een meer correct is. Een algemene herzieningenzou een en het nieuwe huis werd een ontwierp voor Nicolaas hethet was ook een kunnen staan, en was ook een kunnen staan, want in Oudergem van faillissement, maar de Seraing.

1935 is de ploeg nooit meer ders. De club werd gesticht intoen aan de het KMI op, naar een van king was tussen landen. criminaliteit, andere misdadigers wordt hijhet een listig plan bedenkt. dysenterie, een zware vorm moderniseerde ook het beroep bezienswaardigheid tijdens architect JanJan Cosijn Het oude gebouw van de huwelijksenKMI in Ukkel, kansberekening en waren minder accuraat.

Schaarbeekseoverdekte binnenkoer, waar Bally, vermoedelijk een De euro site van in het hier gefotografeerd in de jaren 1920. bezienswaardigheid tijdens De architect Cosijn inkomen van 2.000 geïndexeerd kadastraal oplossing kunnen zijn.

Intussen probeert het overdekte binnenkoer, waar Bally, vermoedelijk een de witte houten bakken, Quetelet beperkte zich Expo 58.

In de jaren 1980 tekende ook het Bakkerssupporters bleven trouw zingen Naast het Edmond Machtensgedegradeerd.

1908 door een groep Brusselaars © PHOTONEWS Expo 58.

In de jaren 1980 tekende ook het Bakkerssnel beklonken.

Leon de wet vanaf dan wel zijn doelwit Guillaume Hij zorgt voor een richting de Peltzers.

De van diarree.

Hij kreeg een van koetsier door de jaren weer symbool voor de centrale poort.

Er zijn de culturele instelling wapenhandelaar.

Dat zou zijn opvolgster: Olympia Sterrenwacht staatLaer zelfmoordcijfers in kaart te statistiek, die tot dan toe dichte bebouwing hield – poort lag, raakten dichter om opeen eenhuis kwikthermomeechter niet tot de het meteorototaal 769,75 euro.

Daarvan gaat 25 euro naar het Rekenhof de gegevens over wijzigingen aan elpen. weer symbool voor de centrale poort.

Er zijn de culturele instelling La wapenhandelaar.

Dat zou zijn opvolgster: Olympia werd het voor huis, waar nu café Le HetHet Bellonahuis dateert uituit de de late zeventiende eeuw. werd het een huis voor spelen elke dag verschilhuis, waar nu het café Le Bellonahuis dateert late zeventiende eeuw. ‘pour leur clubbe’ dewordt stadion In de jaren 1960 deed Constant tussen en pint, in het verdweschiet zijn slachtoffer toegepast, engeregeld andere metpot een vermomming enen een politie opent een grootgraf op het Duizend jaarnu later zijn altijd, het ter te observeren inheen. welkeen logie, hijgaven verrichtte ook in Bernays opoffering. nog andere indicaties Bellone een verklaring kunnen Mancini, een bekend maar podiumkunsten.

DeDe ruimte Roy d’Espagne © BELGA trouwens nog brengen. vooral werden gebruikt inzijn toen alen – bekijkt de warmte vast bebouwd.

De eerstebeter te verzamelen podiumkunsten. ruimte Roy d’Espagne wordt Gewest, 247,25 euro naar denog agglomeratie en naar goederen f een eenvoudig © BELGA opoffering. andere indicaties naar onroerende Bellone nu geregeld een verklaring kunnen zijn Mancini, een bekend maar stemming de temperatuur bestuderen en gebruikte andere domeinen pioniersbestuderen.

Ook de steeds meer.

Ook de wijken hoop niet op. lende Molenbeekse ketjes in hem de zelfs Vanden Stock zijn intrede.

Hij nen café Concordia in Anderlecht. tussen het oude huis enpaard het uitgebaat.

Het Bellonahuis vrijwel meteen met een nemen smoes naar het huis. locatie voor de misdaad. schalig onderzoek, maar kerkhof van Anderlecht. kar vervangen door tussen hetfioude huis en het en landen uitgebaat.

Het Bellonahuis het oorlogsen het optredens, ontmoetingen voor de verschillende vooral berucht guur aan ligt aan het naar de stichter de astronomie, toe in de dat beïnvloedde de straatverlichting maakte euro naar deNicolaas gemeente.

In Schaarbeek het of er geen mogelijk zijn om de de het oorlogsen hetmoet rond de optredens, ontmoetingen voor 497,50 de verschillende vooral berucht fizal guur aan ons huis diehuis dag brengen. statistiek bijvoorbeeld werk.

Zo paste hij de temperatuurmetingen Sterrenwacht, dieprocedures nieuwe werd een ontwierp hijhij voor nieuwe werd een ontwierp voor Nicolaas De aanhouder wint, want dit jeugdploegen, die hopelijk ook het wilde niet enkel de club aan de Getooidom paars wit speelden MINNARES VAN DE nekschot over.

In de De vermomming moeten Zo huurt hij onder een voor de menigte is het Nietssociale deed toen vermoeden taxi’s vanvolksmond auto’s, jachtleven teinhuwelijksvinden in de envorm culturele activiteiten verwijzingen die invermoedelijk de het Franse in de tijd VERHUIZING VAN DE Hethof, oude gebouw van de in de criminaliteit, en kansberekening en in waren minder accuraat.

De deMINNARES Schaarbeekseoverdekte binnenkoer, waar Bally, een genoemde Queteletplein, wetenschappen.

Hij waarnemingen.

De het voorneer. het instituut een eigenaar dieper zijn buidel tasten.

Voor het kadastrale inkomens te corrigeren als deFranse waarde eld. jachtleven te vinden in detoen aan en culturele activiteiten verwijzingen die in de het hof, in de tijd overdekte binnenkoer, waar Bally, vermoedelijk een seizoen speelt Union nain 48 succes van deze derde Brusselse Belgische top krijgen, maar ook in de spelers gedurende tijd op weer symbool voor dewie culturele instelling La deuit centrale poort. zijn wapenhandelaar. zou zijn opvolgster: Olympia ZONNEKONING Sterrenwacht staat er zelfmoordcijfers in Er kaart te een statistiek, die totjaar danDat toe dichte bebouwing hield – poort lag, raakten dichter spreekt men nog steeds geslaagd geweest valse naam een huis de duidelijk de daders later bezeten bleek te zijn.

Daar bleef het niet bij dat deze man een van de belangrijkste fi guren maar Sint-Guido is altijd de patroonheilige weer symbool voor de culturele instelling La de centrale poort.

Er zijn wapenhandelaar.

Dat zou zijn opvolgster: Olympia façade, maar evengoed organiseert.

De schoonheid gevel verscholen zitten.

Zo van Zonnekoning LodeZONNEKONING hetzelfde kadastraal inkomen vanandere 2.000 euro, loopt bebouwd. sterk afwijkt om van de gelijkaardige gebouwen.

Maar maar evengoed organiseert.

De schoonheid gevel verscholen zitten.

Zo van Zonnekoning Lodein de schaduw van de wou de variabelen van Sterrenwacht verhuisde moeilijker sterren In defaçade, negentiende eeuw opoffering. nunu geregeld nog indicaties naar een verklaring kunnen Mancini, bekend maar trouwens nog altijd,in hetde toekomst weten te werden gebruikt toen al een – voetbal de warmte vast en Bellone De eerste opoffering.

Bellone geregeld nog Guillaume andere indicaties naar een verklaring kunnen zijn brengen.

Mancini, een bekend maar JULES LEJEUNE eindelijk weer invooral eerste klasse.

Eninzijn trots het Europees doen verschillende Brusselse velden, over dedan Wet-Lejeune, diezijn, zijn, want Wetstraat, op de plek waar zijn.

InXIV. de straten en nog wat later werd geschiedenis zou gebleven voor iedereen die dat beroep uitoefent. staat er op het dak een mag wel verdoken prijkt het beeld van wijk Daar kwam ze ze Het isgebeurtenissen niet duidelijk welke optredens, ontmoetingen het oorlogsen hethet voor de verschillende vooral berucht figuur het totaalbedrag opinworden. tot euro: 25 euro voormiraculeuze voorlopig het kadastraal inkomen van sommige Muyl- de Anderlechtse staat er op het dak een mag dan wel verdoken zijn, prijkt het beeld van wijk XIV. Daar kwam Het is is niet duidelijk welke ligt aan het naar de stichter de astronomie, toe de 1.224,25 dat beïnvloedde de aan straatverlichting maakte Astro Tower. sociale fenomenen daarom in 1890 naar het goed waar te nemen en te verstedelijkte Brussel optredens, ontmoetingen het oorlogsen voor de verschillende vooral berucht figuur aan hoe: de clubnabeleeft weer haar verzekeren. schitteren.

Dat lukte interecht deBenieuwd jaren maar dezogenaamde ambities waren torenMINNARES VAN DEDE nu offi cieel de wet voor herkent zijn nuBellona, kantoorgebouwen van verschijnt dat zelfs met Doordat de liefdesaffaire en culturele activiteiten jachtleven te vinden in in de verwijzingen diedie in in dede het Franse hof, in in de tijd VERHUIZING beslist dat het graf afgeschermd moest worden.

Veertig jaar zijn dood speelden er zich of Uber-chauffeurs ook onder zijn MINNARES VAN standbeeld van een er wordt gelukkig wel nog de Romeinse toen ze trouwde met versieringen Nicolaas Bally genoemde Queteletplein, sociale wetenschappen.

Hij waarnemingen.

De het voor het instituut en culturele activiteiten jachtleven te vinden de verwijzingen het Franse hof, de tijd het Gewest en 247,25 euro voor demaar agglomeratie, woningen nog even vintage als het hippe interieur standbeeld van een enZONNEKONING er wordt gelukkig wel nog Bellona, de Romeinse terecht toen ze trouwde met versieringen Nicolaas Bally organiseert.

De schoonheid façade, evengoed gevel verscholen zitten.

Zo van Zonnekoning LodeZONNEKONING —schoonheid gloriedagen ende droomt zelfs van 1970.

Groot denken, vraagt omorganiseert. hoog.

Nog geen tienmannen jaarmoeilijker na het LUANA DIFFICILE De façade, maar evengoed gevel verscholen Zo van Zonnekoning Lodein de schaduw van de wou de variabelen vanzitten.

Sterrenwacht verhuisde om demoesten sterren In de negentiende eeuw voorwaardelijke invrijvriend niet.

Bij het degodin Europese Unie staan. verf op de muren: ‘Zoek een publiek geheim is, De twee die dat doen, geloofden vreemde fenomenen af rond zijn graf.

Het begon heiligdom vallen. pelikaan.

Die staat dan altijd mee uitgepakt. van oorlog, boven dede graaf Eugène de Savoie. liet aanbrengen en welke — 952,50 euro gaat naar Alle Brusselse van hun bewoner. e LUANA DIFFICILE EN pelikaan.

Die staat altijd mee uitgepakt. godin van de oorlog, boven Eugène de Savoie. liet aanbrengen en welke mag dan wel verdoken zijn, staat er er op het dak een prijkt hethet beeld van wijk XIV. Daar kwam ze Het iswaar niet duidelijk welke mag dan wel verdoken zijn, staat op het dak eendan goed prijkt beeld van de gemeente. wijk XIV. kwam ze Het is niet duidelijk welke Astro Tower. sociale fenomenen daarom inDaar 1890 naar het graaf te nemen en te verstedelijkte Brussel heidsstelling heet. binnenkomen is de zaak Op 6 januari 1982 lokt hij Leon!

Zoek Armand!’. wijst iedereen meteen — er niets van en dreven er de spot mee.

Dat hadden met een paard dat er kwam rusten en korte tijd LUANA DIFFICILE er wordt gelukkig wel nog standbeeld van een Bellona, de Romeinse terecht toen ze trouwde met versieringen Nicolaas Bally er wordt gelukkig wel nog standbeeld van een elk jaar versieringen Bellona, de Romeinse terecht toen ze trouwde met Nicolaas Bally gemeenten passen die percentages trouwens ductie MATHIAS BROUWERS altijd mee uitgepakt. pelikaan.

DieDie staat dan godin van dede oorlog, boven dede graaf Eugène dede Savoie. lietliet aanbrengen enen welke altijd mee uitgepakt. pelikaan. staat dan godin van oorlog, boven graaf Eugène Savoie. aanbrengen welke of ge gen te VOLGENDE WEEK KEER VOLGENDE KEER VOLGENDE VOLGENDE KEER VOLGENDE KEER Lees enken bekij kLees de VOLGENDE KEER Lees en bekij k de Lees bekij kbekij de en bekij k de eden, Lees en bekij de VOLGENDE VOLGENDE WEEK WEEK VOLGENDE WEEK Lees en bekij k de Lees en k de Lees en bekij k de KEER Heeft Brussel Leesantwoorden en bekijk deantwoorden Waarom wordt dedeVOLGENDE Big City neemt even een Waarom wordt dede Waarom wordt Check ook onze Instagrampagina, antwoorden Check ook onze Instagrampagina, Waarom wordt antwoorden Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, antwoorden Wat gebeurt er als er onder Check ookook onze Instagrampagina, duceerantwoorden Lees en bekij k de antwoorden ook onze Instagrampagina, gemiddelde temperatuur antwoorden antwoorden Check onze Instagrampagina, op dede Big-Cityvragen via een bomenbeleid? gemiddelde temperatuur Waarom worden de Brusselaars antwoorden Wat gebeurt er als er onder elke donderdagnamiddag vertelt Luana Big-Cityvragen elke donderdagnamiddag vertelt Luana pauze. Na de paasvakanDe Big City gemiddelde temperatuur elke donderdagnamiddag vertelt Luana op de op Big-Cityvragen via via mij nons huis een metrolij nvolgende op de Big-Cityvragen via van ons land gemeten in in gemiddelde temperatuur bruzz.be/bigcity van land gemeten elke donderdagnamiddag vertelt Luana op de Big-Cityvragen via m er ook op op de viabruzz.be/bigcity op de Big-Cityvragen elke donderdagnamiddag vertelt Luana Difficile een nieuw BigBig City-verhaal. elke donderdagnamiddag vertelt Luana op de Big-Cityvragen via elke donderdagnamiddag vertelt Luana Difficile een nieuw Big City-verhaal. de via Difficile een nieuw City-verhaal. kiekenfrett ers genoemd? bruzz.be/bigcity opBig-Cityvragen deBig-Cityvragen Big-Cityvragen viavia nons huis een metrolij n wordt gebouwd?

Ukkel? tie volgt een antwoord verschij nt op 9mij maart. van ons land gemeten in in Ukkel? bruzz.be/bigcity van land gemeten Difficile een nieuw BigBig City-verhaal. bruzz.be/bigcity iemand BRUZZ.be/bigcity bruzz.be/bigcity Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

BRUZZ.be/bigcity Difficile een nieuw City-verhaal. bruzz.be/bigcity BRUZZ.be/bigcity wordt gebouwd? op de volgende Big Ukkel?

Ukkel?

2 8 2I 82180I MI2 4A2AF4ERFBTER2BU0RA2UR1AI R2I0 22 01 2 1 City-vraag. © SHUTTERSTOCK

Waarom wordt Wat isisishet verhaal de Waarom gemiddelde temperatuur Sint-Guido Waarom zijn Union, Wat het verhaal Wat is het verhaal vande Anderlecht de van zaak-Peltzer, Anderlecht enverstopte RWDM van ons land gemeten achter de achter de verstopte patroonheilige van de taxi’s? de grootste Brusselse de moord in Ukkel? gevel La gevelvan van LaBellone?

Bellone?

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

Wat Watisishet hetverhaal verhaal van ons land gemeten achter achterde deverstopte verstopte in Ukkel? gevel La gevelvan van LaBellone?

Bellone?

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

inkomen veel hoger dan dat van mijn wordt Waarom buurman? temperatuur de gemiddelde

BRUZZ | BIG CITY

voetbalclubs?

Waarom is in de Wetstraat? mijn kadastraal

D EC E02A R 2020 A A ER M RB2B2U U 2TE0 2 8 2I 822832I 8F2IE18B0I9RM R2UR1AI R2I0 22 01 2 1 I2 4 2RF4I FB

30 MAART 2022

I 27

11 MEI 2022

I 29

OPEN AIR BRUSSELS ATOMIUM ALL SUMMER

POLO&PAN SUNDAY 3 JULY

IAM

FRIDAY 15 JULY

MC SOLAAR SATURDAY 16 JULY

GILBERTO GIL & FAMILY SUNDAY 24 July

INFO & TICKETS : WWW.ARENA5.BE H-PARK SRL, PLACE DE BELGIQUE 1, 1020 BRUXELLES

30

Culture.

NL | FR | EN CULTURE COMES BACK TO LIFE

MUZIEKCENTRUM VOLTA VIERT ZIJN VIJFDE VERJAARDAG

‘Wij zijn klaar voor de next step’

31

Culture. Muziek

NL

“Als we een nieuwe locatie vinden, zal er niet genoeg champagne zijn om te knallen,” zegt Arne Huysmans van Volta. Het Brusselse muzikale lab viert zijn vijfde verjaardag met de vuist in de lucht, maar tegen volgend jaar moet er wel een nieuwe thuis gevonden worden.

— TOM ZONDERMAN, FOTO’S HELEEN RODIERS

L

“

ouise, doe jij even de afwasmachine? Ik heb een interview.” Arne Huysmans plukt even wat drankjes van achter de toog bij Volta terwijl zijn collega nog snel een pingpongwedstrijdje afwerkt. De bezieler en oprichter van Volta heeft zich altijd om alles bekommerd.

Programmator, coördinator, boekhouder, logistiek verantwoordelijke, bouwer, chauffeur, afwasser, je noemt het en hij deed het. Maar stilaan leert hij ook dingen los te laten. “Dat is een lang proces geweest,” zegt hij terwijl we plaatsnemen op het buitenpodium dat hij hier tijdens de voorbije coronazomer met zijn collega’s in elkaar knutselde. “Ik was daar eerlijk gezegd een beetje bang voor. Maar nu merk ik dat er zoveel meer mogelijk is. Alleen ga je snel, samen sta je sterker.”

In december vorig jaar ging het licht even uit bij de immer energieke Brusselaar. De droom om zich te kunnen vestigen in La Bodega in de Birminghamstraat, in de culturele hub van de Heyvaertwijk, was stukgeslagen door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, dat andere plannen had met de locatie. En bij het schrijven van het dossier voor de nieuwe subsidieronde van het Kunstendecreet volgde het besef dat er nog zoveel moest veranderen om door te kunnen groeien naar een stabiele, duurzame organisatie.

“Ik wist niet of ik nog genoeg energie had om door te gaan,” zegt Huysmans. “Als jonge organisatie en jonge ondernemers heb je heel veel slagkracht nodig, anders raak je er niet. Onbewust ben je de hele tijd hard aan het roepen. Als kleine speler moet je ook tien keer luider roepen om geld of erkenning te krijgen dan de gevestigde waarden. Intussen is die erkenning van grote broers als de AB, Beursschouwburg en Bozar er wel, maar dat is keihard werken. Elke tegenslag is

moeilijk, maar je hebt geen tijd om daarmee bezig zijn. Het is: move on.”

Uiteindelijk vond Huysmans zijn energie terug. Hij zag zijn medewerker van het eerste uur, Flor Huybens, vertrekken, maar verzamelde snel nieuw bloed rond zich. Het Volta-team is nu zevenkoppig, met een moderne manier van besturen, zonder hiërarchie. Het nieuwste lid van de bende is Laura Huysmans (geen familie), die sinds maart de zakelijke leiding op zich neemt.

“Door hier op deze tijdelijke plek te zwoegen en te wroeten heeft Arne ontdekt wat de noden zijn voor de Brusselse muzieksector en welke rol Volta daarin kan spelen,” zegt ze. “Maar nu is het het moment om te professionaliseren, om van een project naar een werking te evolueren.”

“Het is heel veel trekken en sleuren geweest,” beseft Arne Huysmans. “Maar je voelt dat we op een kruispunt staan, Volta is klaar voor de next step. We willen investeren in infrastructuur, geluid, licht, personeel, in de stenen die Volta dragen. Allemaal dingen die ervoor zorgen dat je organisatie gezond is. Deze voorlopige locatie was gunstig om onze blauwdruk te schrijven, voor trial-and-error, om op zoek te gaan naar de waarden van je organisatie. Maar die tijdelijkheid zijn we nu wel overstegen.”

DE BRUSSELSE FACTORY Al sinds de oprichting van de muzikale hub, vijf jaar geleden, hangt hun huisvesting als een zwaard van Damocles boven hun hoofd. Volta ontsproot in 2017 aan het brein van Arne Huysmans, zelf een muzikant, in de Voltastraat in Elsene, waar hij samenhokte met een paar gelijkgezinden in een veredeld kraakpand. “Ik zag Volta aanvankelijk als een soort van opleidingscentrum. Ik heb kunsthumaniora en

“Als jonge organisatie en ondernemers heb je heel veel slagkracht nodig. Onbewust ben je de hele tijd hard aan het roepen” ARNE HUYSMANS oprichter van Volta

32

conservatorium gevolgd, maar ik voelde me daar nooit thuis. Ik zocht een plek om te experimenteren, weirde dingen te doen, mensen te ontmoeten, stijlen te ontdekken.”

Wanneer zijn huisgenoten vertrokken in het leegstaande kantoorgebouw, bouwde hij hun slaapkamers om tot repetitieruimtes. Van de living maakte hij een concertzaal, de keuken werd de backstage. “Rond mij merkte ik dat er heel veel muzikanten niet voldeden aan een zeker economisch kader om in het reguliere concertcircuit terecht te komen. Daar wilde ik een plek voor bouwen, en die visie heeft geleid tot waar we nu staan. Eigenlijk is het allemaal heel organisch gegroeid.”

Eind 2018 verhuisde Volta naar zijn huidige locatie, het door stadsontwikkelaar CityDev gefaciliteerde, tijdelijke project Studio CityGate, in een oude medicijnenfabriek in een leeggebloede wijk in Kuregem. Vier jaar later is de plek een vrijhaven voor creatievelingen, ondernemers en verenigingen. Je kan er tricks oefenen bij Byrrrh & Skate, je maag spijzen bij Antidote, een biertje van brouwerij La Jungle drinken, boulderen bij Petite Île, een blik op Afrikaanse kunst gooien bij Café Congo, een workshop volgen bij Hackerspace, of je muzikale skills bijspijkeren bij Volta.

“Het is een gedroomde plek,” zegt Arne Huysmans over de wonderlijke symbiose die zich hier dagelijks voltrekt. “Als we hier hadden kunnen blijven, had dit, met iets meer beslissingsrecht en autonomie, kunnen uitgroeien tot een warholiaanse Factory.” Het is even waanzinnig als bizar om te beseffen dat iedereen hier volgend jaar weg moet. “Waar we ook zullen

CASPER VAN DE VELDE

terechtkomen, die locatie mag net als hier een kantje hebben.”

PEANUTS Volta is een unieke plek in de Brusselse en bij uitbreiding Belgische muziekscene. Zijn werking is breed, van residenties en repetitieruimtes over showcases tot masterclasses en (video-)opnames.

Een jonge Angèle schaafde hier ooit aan songs.

Whispering Sons dreef er zijn duivels uit.

Intussen zijn er zestien ruimtes waar artiesten hun ding kunnen doen, er zijn een grote en een kleine concertzaal. Zo’n 80 tot 120 residenten werken er maandelijks aan hun muzikale dromen. Van beginnend talent tot wat meer gevestigde namen als Echt! en Lander Gyselinck.

“We bieden een professioneel kader,” zegt Arne Huysmans, “maar ik zie ons in de eerste plaats als een katalysator.”

“Er zijn genoeg plaatsen in Brussel waar je je kan presenteren,” zegt Laura Huysmans. “Maar plekken waar je je nog kan ontwikkelen, als beginnend muzikant, of als artiest die nog niet aan de top zit, zijn er te weinig. Ik word er blij van dat wij daar een pioniersrol in kunnen spelen. Maar nu moeten we alles stroomlijnen, zodat we mee kunnen met de grote spelers.”

Daar staat natuurlijk een budget tegenover.

Tot nog toe werkte Volta met projectsubsidies, gelden die worden uitgekeerd voor een bepaalde periode. Dat willen de Huysmansen en co nu anders, en daarom werd een dossier geschreven om structurele subsidies aan te vragen via het Kunstendecreet, dat dit jaar gelden toekent aan cultuurhuizen en theater-, dans- en muziekge-

zelschappen in Vlaanderen en Brussel voor de periode 2023 tot 2027. Alleen kreeg Volta, net als gerenommeerde huizen als Needcompany en gezelschappen als Ictus, een negatief advies.

“Dat kwam hard aan,” zegt Laura Huysmans.

“Maar het maakte ook duidelijk waar we op moeten werken. Over de inhoudelijke werking was de commissie heel positief. Maar de zakelijke vertaling daarvan klopte niet, het was geen leefbaar businessplan. Daarin konden we ons vinden, en we hebben het negatieve advies dan ook niet aangevochten. We mikken nu op meerjarige projectsubsidies, die geven ons meer bewegingsruimte. Met een werkingssubsidie zit je strakker ingesnoerd.”

Die aanvraag moet binnen voor 15 september. Volta gaat voor een jaarbudget van minimaal 300.000 euro. Dat is peanuts in vergelijking met het budget van huizen als het Kaaitheater en de Ancienne Belgique. “Het grootste deel daarvan gaat overigens naar personeel,” zegt Laura Huysmans. “Dat was een andere kritiek: dat ons personeelsbeleid niet duurzaam genoeg was.

Maar dat is ook de grootste kost, dus daar heb je geld voor nodig. Dat is onze catch 22.”

NATIONALE LOTERIJ Twee weken geleden won Volta de Brussels On Stage Award van Visit.brussels voor Chose Qui Bouge, zijn (digitale) festival voor opkomend talent dat het uitwerkte met Decoratelier en Vice.

“Na Brussel te veroveren, nu de wereld!” tweette Pascal Smet. “Dat was mooi, maar dat neemt niet weg dat onze middelen de voorbije jaren niet mee gegroeid zijn met onze noden,” zegt Arne

BRUZZ

Volta-oprichter Arne Huysmans en kersvers zakelijk leider Laura Huysmans: “De financiële vertaling van de artistieke ideeën was niet duurzaam.”

“Wij repeteerden al met Bombataz in Volta toen ze in nog in Elsene huisden,” zegt Casper Van de Velde, drummer bij onder meer Schntzl, An Pierlé Quartet, Donder en Bombataz. “Toen Arne (Huysmans) ons een filmpje liet zien van de nieuwe locatie, dacht ik, wow, dat is megalomaan. Eerlijk gezegd geloofde ik er niet in. (Lacht) Maar het is des straffer om te zien met hoeveel wilskracht ze er iets opgebouwd hebben. Volta is een prachtige plek, heel laagdrempelig ook. Het is een belangrijke ontmoetingsplaats. En je kan er je materiaal stockeren, dat is voor muzikanten van levensbelang.”

| R E P O R TA G E

(Schntzl, Bombataz, Donder, An Pierlé Quartet)

ALAN VAN ROMPUY (Azertyklavierwerke, Vieze Meisje, Bandler Ching, Kel Assouf)

“Hopelijk neemt Arne ons mee als ze een nieuwe locatie vinden,” zegt Alan Van Rompuy, die Arne Huysmans al kent van in de kunsthumaniora en in Volta met vier projecten huist: Vieze Meisje, zijn duo met Maya Mertens, jazzcombo Bandler Ching, woestijnrockers Kel Assouf en zijn eigen elektropopensemble Azertyklavierwerke. “Volta is een geweldige plek, superrelevant, maar nog steeds onderbelicht. Wat ik ook fijn vind, is hoe divers het hier is, zowel qua artiesten als qua team. Je ontmoet hier altijd wel mensen met verschillende profielen en persoonlijkheden.”

33

MUZIEKCENTRUM VOLTA VIERT ZIJN VIJFDE VERJAARDAG

“Nu is het het moment om te professionaliseren, om van een project naar een werking te evolueren”

B R U Z Z | R E P O R TA G E

LAURA HUYSMANS zakelijk leider van Volta

Huysmans. “Je wilt doorgroeien naar een hoger niveau, maar je hapert.”

Een op de vier kunstorganisaties die vandaag structurele subsidies ontvangen binnen het Kunstendecreet dreigt die vanaf 2023 te verliezen. Is de pot voor cultuurwerking gewoon niet te klein? “Dat staat buiten kijf,” zucht Laura Huysmans. “Van alle subsidies die worden toegekend, slorpt cultuur 0,4 procent op,” knikt Arne Huysmans. “Ik dacht dat twee jaar coronacrisis ons zou geleerd hebben wat de noodzaak van cultuur is voor een gezonde samenleving.

Keith Jarrett zei in een interview: cultuur is de farmacie van de wereld. En hij heeft gelijk.”

Als Volta Volta wil blijven, moet het ook naar andere financierders kijken, uit de privé, zegt Arne Huysmans. Dat was toch een no-go? “Je merkt dat je binnen dit politieke klimaat die overweging moet maken. Je kan daar ook selectief in zijn. Ik zal nooit met Red Bull of Coca-Cola werken. Maar de Nationale Loterij misschien wel, als je daar je waardes aan kan koppelen. Een procentuele onafhankelijkheid is belangrijk om de identiteit van je organisatie te bewaken.”

JOHNNY HALLIDAY “Dat gaat lukken, Laura!” Arne Huysmans zwaait zijn collega uit. Ze vertrekt met de Volta-van, die in een vorig leven Johnny Halliday naar zijn shows voerde, richting Antwerpen, waar ze met haar band Rosé gaat optreden. “Iedereen is hier muzikant,” lacht Arne Huysmans. “Dat geeft ons extra veel voeling met de muzikanten. We weten wat hun noden zijn.” Het succes van Volta bewijst dat deze plek noodzakelijk is in het muziekbeleid van Brussel, zegt hij. “Kijk maar rond, het is een broedplaats, het lééft hier.”

Vanaf dag één heeft Huysmans gezegd: Volta is een Brussels muziekcentrum. “We zijn natuurlijk geen muziekcentrum, maar we nemen die rol gewoon op. Make the dream.” (Lacht) Concurrentie met andere huizen vreest hij niet, hij ziet net veel samenwerkingen. “Dat is het ding, wij zorgen net voor een gezonde doorstroming. De AB heeft heel veel wat wij niet hebben, en wij hebben heel veel wat de AB niet heeft. Zij willen meer met jongeren werken, een Brusselser imago. Wij kunnen daaraan bijdragen.”

34

Hoeveel van zijn oorspronkelijke idealisme is intussen veranderd in realisme? “Ik droom veel en graag. Ik heb veel ideeën. Ik ben heel impulsief op dat vlak. Maar dat wordt nu gecounterd door een zakelijk leidster die daar een spiegel voor zet.

Dat is een goeie zaak. (Lacht) Ik heb altijd artistiek gedacht, ook bij het schrijven van subsidiedossiers en het praten met politici.”

Huysmans heeft veel geleerd, zegt hij. Zoals in het onderhandelen met ministers. “Vroeger stapte ik naar de politiek en vroeg ik: kunnen jullie mij helpen? Maar zo werkt het niet. Voor een minister moet je een duidelijk plan hebben, waarin je uitlegt wat je wilt en wat de return is.”

Expertise van buitenaf weert hij ook niet meer af.

“Voor onze zoektocht naar een nieuwe thuis werken we nu samen met Miss Miyagi, een vastgoedontwikkelaar uit Leuven die ook mee de reconversie van de oude brandweerkazerne in de Helihavenlaan begeleidt.” Die gebundelde krachten in de zoektocht naar een nieuw pand zitten nog een beginfase, zegt hij. Maar de tijd dringt toch? “Absoluut. Die gedachte is ook lang heel aanwezig geweest. Maar ik heb gekozen om niet te veel meer met doemscenario’s bezig te zijn, dat belemmert je om met een positieve ingesteldheid naar de toekomst te kijken.”

Huysmans’ baby wordt nu vijf. Zullen de champagnekurken straks knallen? “We hebben veel kunnen verwezenlijken op vijf jaar tijd, maar het is nog altijd geen echt gevoel van celebration.

Dagelijks vieren wij wat we verwezenlijkt hebben, maar tegelijk is er het idee dat we iets moeten overwinnen. De absolute vreugde zal er komen als we een pand vinden. Dan zal er niet genoeg champagne zijn om te knallen. (Lacht) Terwijl ik eigenlijk nooit champagne drink.”

LUCIEN FRAIPONT

(Robbing Millions, Maniac Maison) “Ik was blij toen we van de Voltastraat naar een nieuwe locatie verhuisden,” zegt Lucien Fraipont van de psychrockband Robbing Millions. “In Elsene was de lift stuk, drie verdiepingen hoog met je materiaal sleuren, was geen pretje.

(Lacht) Ik heb intussen bij Volta geen vast lokaal meer, ik maak veel muziek bij me thuis. Maar als we met de band moeten repeteren, trek ik ernaartoe. Dan komt de muziek tot leven. Volta is een soort van verlengde van het conservatorium zonder dat het een conservatorium is. Er is een goeie mix van Vlaamse en Franstalige artiesten. Ik hou ervan om door de gangen te lopen en wat te luisteren, te horen met welke stijlen jonge muzikanten bezig zijn. Kortom, je kan er de temperatuur van de Brusselse muziekscene opmeten. En pingpongen.”

VOLTA 5 YEAR ANNIVERSARY: ECHT! + TUKAN + ZOUZIBABE + YOOTH + O’SIMMIE B2B TSUGI 14/5, 19.00, Volta, volta.brussels

VOLTA EST PRÊT POUR LA PROCHAINE ÉTAPE

VOLTA IS READY FOR THE NEXT STEP

« Si on trouve un nouveau lieu, il n’y aura pas assez de champagne », explique Arne Huysmans de Volta.

Le laboratoire musical bruxellois pour les talents de tout âge fête son cinquième anniversaire, le poing en l’air, même s’il lui faudra déménager d’ici l’an prochain. Car Studio CityGate, le projet temporaire dans l’ancienne usine de médicaments à Cureghem où se trouve entre autres Volta, devra faire place à de nouveaux immeubles résidentiels. Huysmans ne perd pas son envie de lutter : « On sent qu’on est à un carrefour. Volta est prêt pour la prochaine étape. Nous voulons investir dans l’infrastructure, le son, l’éclairage, le personnel, dans les pierres qui portent Volta.

Toutes ces choses qui font que notre organisation est saine. Ce site temporaire était une bonne chose pour établir nos fondations, faire des essais et des erreurs, chercher les véritables valeurs de l’organisation. Mais nous avons dépassé cette temporalité. »

”If we find a new location, there won’t be enough champagne around,” says Arne Huysmans of Volta.

The Brussels music laboratory for young and less young talent is celebrating its fifth birthday in high spirits, but by next year it will have to find a new home. By then Studio CityGate, the temporary project in the old pharma factory in the Kuregem/Cureghem neighbourhood, where Volta too found shelter, is making way for new residential blocks.

Huysmans, however, remains in a fighting mode: “You feel that we are at a crossroads and that Volta is ready for the next step. We want to invest in infrastructure, sound, light, staff, in the building blocks that make Volta. All those things that ensure that your organisation works. This temporary location was perfect for when we were doing the testing, our trial and error, finding the values of your organisation. But we have now transcended that temporariness.”

FR

EN

WWW

P R O G RA M M A terrasse

surprise acts

ensoleillée

11:00

14:00

16:00

muziek

Feestelijke Ouverture

BINGO

DANCEFLOOR SPEKTAKEL HERI TAGE ( ) NO PARENTS ALLOWED PARTY ( )

20:00

SPEECH (LESS)

Justin Case

DJ SHOW SET STUDIO BRONKS DJ CREW / AXIMAX

BRONKS ARTISTS ft. DJ DAFAlJAN

The DANCE SESSIE Gap TOUT STYLE

00:00 03:00

piñata's

avec losgeslagen animals & muzikale interludes

DE ENIGE ET VÉRITABLE BRONKS-

exclusieve prijzentafel

17:00

22:00

food drinks

PARTY cohosted by BRUZZ

ZET DIE PLAAT OP! BRONKS

Music Season ’22£’23 at Bozar

See Festival - Osman Murat Ertel & Antonis Antoniou © Caroline Lessire

Come, take part and dream

Culture. BD de reportage / Art contemporain

‘Il n’y a qu’une tragédie qui fera changer les choses’ FR

Cela fait des années que Victoria Lomasko documente d’autres Russies, en donnant une vie sur papier aux existences opprimées et aux voix différentes.

Peu après l’invasion de l’Ukraine par la Russie, la journaliste graphique a fui vers Bruxelles avec l’aide de la maison de production Clin d’Œil Films, qui l’a suivie dans le cadre de la série documentaire Draw for Change !

— KURT SNOEKX, PHOTO IVAN PUT

« Je suis arrivée à Bruxelles le 5 mars, après un long périple par Istanbul et Paris. À Paris, je me suis dit : ‘Ah, pourquoi ces mecs du filmcrew ne sont pas des Français?!’ » dit Victoria Lomasko en riant. « Mais pour être tout à fait honnête, je suis tombée amoureuse de Bruxelles. J’avais l’impression d’avoir atterri dans un comté de Tolkien, dans un conte de fées avec des créatures fabuleuses. Alors qu’Anna (la réalisatrice russe de l’épisode consacré à Victoria Lomasko de la série en six épisodes Draw for Change !, NDLR) et moi récitions les premiers jours, du matin au soir et sans interruption, d’horribles histoires actuelles, comme deux nains fâchés : ‘Une telle a été arrêtée, une telle a été torturée...’ Bruxelles est réellement aux antipodes de la Russie d’aujourd’hui. J’aimerais pouvoir rester ici, mais mon visa expire à la fin de mois. À partir de ce moment-là, je serai donc ici de façon illégale. » Illégale. C’est une fin ouverte 36

amère pour la journaliste graphique qui s’est dédiée corps et âme depuis plusieurs années à faire connaître les voix, corps et vies mises de côté, méconnues et opprimées de Russie.

Qui s’est fait une place au niveau international, entre autres aux musées de New York et d’Angoulême et dans les maisons d’édition de France, d’Espagne et des États-Unis, avec ses reportages issus de la périphérie de la société russe. Elle dessine et parle aux gens participant aux manifestations contre le régime de Poutine et aux grèves, avec des camionneurs, des enseignants, des migrants, des activistes orthodoxes, la communauté LGBTQ+, les travailleuses du sexe, les jeunes délinquants, les patients en psychiatrie, etc. Elle relate en mots et en images ce qui se passe dans les affaires judiciaires politiques, comment le gouvernement et les services de l’ordre imposent brutalement le silence aux voix différentes et abusent de leur position. « Pour moi, le véritable art consiste à montrer la diversité du monde », dit-elle. « Plus que la liberté – un terme relatif – c’est cela que je cherche et qui me motive. »

LE PLUS INVISIBLE POSSIBLE Cette diversité est en fort contraste avec l’image immuablement homogène que Poutine véhicule de la Russie. « Ma situation a fort changé sous le régime. En 2012, je suis devenue une personne très visible en participant à une grande manifestation d’opposition. J’ai participé à chaque manifestation et j’ai tout documenté. Je faisais des interviews dans lesquelles je me prononçais sur le régime de Poutine, parfois aussi sur lui personnellement. Lorsque le mouvement d’opposition a fait face à une

Victoria Lomasko travaille sur sa peinture de trois mètres sur sept The Changing of Seasons au GC Nekkersdal.

oppression violente, c’était la fin.

Beaucoup de gens ont quitté la Russie à ce moment-là. Et dans mon cas, certaines de mes missions m’ont été retirées pour les raisons les plus absurdes. Des institutions qui publiaient et montraient systématiquement mes œuvres avant cela ne voulaient plus avoir aucun lien avec moi. Ce n’était soi-disant pas parce que j’étais une artiste politique, mais parce qu’ils avaient changé de directeur ou parce qu’ils n’avaient plus de place dans leur calendrier ou devaient effectuer des travaux. » « L’augmentation du nombre de lois répressives, d’affaires judiciaires politiques et de représailles

violentes me faisait déjà angoisser de façon constante avant la guerre.

Je ne pensais qu’à une seule chose : comment faire en sorte de vivre ma vie en étant le plus invisible possible ? Toute mon œuvre s’oppose à ce qui est autorisé. Selon les critères du régime, cela fait de moi un espion étranger à 100%. Si je veux continuer à faire ce que je veux faire, je ne peux pas rester en Russie. »

CONFLIT DE GÉNÉRATIONS Avec une valise, son chat et l’aide de la maison de production belge Clin d’Œil Films, Victoria est arrivée à Bruxelles. Elle dit ne pas pouvoir retourner en Russie. Son œuvre est

Née à Serpoukhov, Russie en 1978 Termine ses études en 2003 à l’Université d’État de Moscou d’Imprimerie Se consacre, en tant que journaliste graphique, à la documentation de diverses réalités.

Elle donne une existence aux voix opprimées et interdites dans des livres comme D’autres Russies et L’art interdit Fuit à Bruxelles après l’invasion de l’Ukraine par la Russie, avec l’aide de Clin d’Œil Films qui la suit pour la série documentaire Draw for Change ! Elle y travaille à sa peinture The Changing of Seasons

trop acérée et elle a évoqué la guerre de façon trop explicite depuis son départ. Que ce soit dans des interviews ou avec le manifeste Collective Shame de Joe Sacco, fondateur de la BD de reportage, paru dans The New Yorker à la mi-avril, ou encore dans ses œuvres.

Comme dans son nouveau livre The Last Soviet Artist, qui sera publié cet été et qui raconte sa participation aux manifestations en Biélorussie en septembre 2020, après la réélection contestée de Loukachenko, son soutien au leader de l’opposition Alexeï Navalny, et le pourquoi et le comment de la dictature de Poutine. « Rien que cela pourrait me coûter cinq à dix ans de

LE CŒUR BRISÉ Victoria Lomasko rit lorsque je lui demande si les circonstances l’ont un jour fait douter de son statut d’artiste. « Je suis née avec mon crayon et mes pinceaux dans la main. Je ne peux pas me défaire de mon statut d’artiste, cela fait partie de qui je suis. À une époque, j’ai eu le choix de fonder une famille avec des enfants, mais pour cela, j’aurais

dû devenir designer ou professeure.

Mais je ne voulais qu’une chose, être une vraie artiste. M’envelopper dans le silence est impossible pour moi. Comment pourrais-je tourner le dos à tous ces gens que j’ai dessinés pendant ma carrière ? En Biélorussie, j'ai vu comment des milliers de personnes sont descendues dans la rue, malgré les risques.

Comment la police a arrêté ces personnes, les a torturées, y compris des femmes. Je sais ce que ces gens

à vivre ensemble ? On ne peut pas répondre à la haine par la haine. » « Sur mon compte Instagram, on m’insulte et on me traite de menteuse, on me dit que je devrais avoir honte d’attirer l’attention sur moi-même en cette époque de souffrances ukrainiennes. Que savent-ils de ma vie ? De ce que j’ai fait pendant toutes ces années ? » « Je fais vraiment de mon mieux pour rester professionnelle, mais il y a quelques jours, j’ai eu une grande

« Selon les critères du régime, je suis une personne qui a pactisé avec l’Occident, un espion étranger à 100%. Si je veux continuer à faire ce que je veux faire, je ne peux pas rester en Russie » ont sacrifié, comment ils ont combattu et souffert. Les Russes savent que Poutine est derrière tout cela et qu’il frapperait encore plus fort dans son pays. Si vous cherchez une raison pour expliquer l’absence de manifestations russes dans les rues, eh bien, en voilà une. » C’est pour cette raison que l’esprit d’époque lui fait tellement mal à l’âme. L’artiste qui a consacré sa vie à la diversité fait face, même en occident, à un regard homogène dominant. « Je suis pour les sanctions, elles sont importantes, mais d'un autre côté, ça me fait mal.

On parle de millions de personnes qui vivront encore leur vie dans ce monde demain, comment continuer

dépression nerveuse, je n’arrivais plus à arrêter de pleurer. Cela m’a aidé. Beaucoup de mes amis veulent pleurer, mais ils n’y arrivent pas.

J’espère de tout cœur que l’Ukraine, avec le soutien du monde entier, parviendra à sortir de cette situation atroce. Mais ça me brise le cœur de voir qu’il n’y a aucune perspective d’avenir en Russie. Je crains qu’il n’y ait qu’une grande tragédie qui puisse faire changer les choses. » VICTORIA LOMASKO The Changing of Seasons est à voir au CC d’Uccle où Victoria Lomasko s’entretiendra avec Salwa Boujour et dédicacera ses livres le 14/5 à 17 heures. Ensuite, la peinture sera exposée à l’ULB, à la VUB et à l’Erasmus Hogeschool Brussel

ANDERE RUSLANDEN

OTHER RUSSIAS

Al jaren documenteert Victoria Lomasko andere Ruslanden, door gesmoorde stemmen, miskende lichamen en onderdrukte levens een papieren bestaan te geven. Net na de invasie van Rusland in Oekraïne vluchtte de stripjournaliste naar Brussel met de hulp van productiehuis Clin d’Oeil Films, dat haar de afgelopen twee jaar volgde voor de docureeks Draw for change!. Om ook in het Westen te botsen op een homogene kijk op haar thuisland. “Ik vrees dat alleen een grote tragedie iets zal kunnen veranderen.”

Victoria Lomasko has for years been documenting other Russias, giving smothered voices, ignored bodies and suppressed lives an existence on paper.

Shortly after Russia’s invasion of Ukraine, the cartoonist fled to Brussels with the help of production house Clin d’Oeil Films, which for the past two years had followed her for the documentary series Draw for Change!. But here in the West, she also encountered a homogeneous view of her homeland. “I fear that only a great tragedy will be able to change anything.”

NL

BRUZZ | INTERVIEW

Victoria Lomasko

prison. » Ou comme dans The Changing of Seasons, la peinture sur quatre grands panneaux d’au total trois mètres sur sept qu’elle a confiée à Bruxelles, à défaut d’avoir un mur russe à sa disposition.

D’abord à la Fondation Philippe Vandenberg, dans l’ancien atelier de l’artiste (le fils Guillaume Vandenberghe est showrunner de Draw for Change ! avec Vincent Coen, NDLR) et ensuite au GC Nekkersdal.

L’œuvre imposante de Victoria Lomasko réunit le passé, le présent et le futur : du sombre Patriot Park à Moscou, où une resplendissante histoire militaire est mise à l’honneur et la dictature de Poutine est maudite sous forme de manifestations, à une scène de Boetsja et la mort de ce qu’elle appelle la réalité post-soviétique, jusqu’à une nature et créativité luxuriantes et colorées.

Sur la toile, les jeunes qui élèvent la voix sortent des racines d’une génération précédente. « Car il s’agit aussi d’un conflit de générations », rappelle-t-elle. « D’un côté, il y a les gens qui lisent les médias indépendants et pour qui la guerre inspire désespoir et honte, sans savoir que faire. De l’autre, il y a une génération qui a grandi avec le traumatisme de l’Union Soviétique, de façon entièrement isolée et dans des conditions exécrables. » « Ce que cette génération ressent aujourd’hui, c’est une certaine fierté », explique Victoria Lomasko. « Une nostalgie ressuscitée pour leurs jeunes années, quand leurs souffrances leur permettaient de se montrer forts face à un ennemi qui souhaite aujourd’hui minimiser le rôle de la Russie pendant la Seconde Guerre mondiale et préférerait même totalement l’éradiquer. Toute cette ‘opération’ – c’est ce qu’ils entendent – est due à la provocation occidentale, en particulier celle des États-Unis. Avec les sanctions qui sont imposées, ils ont des preuves concrètes de cette haine. »

EN

37

BruxellesVies Storyboard WIDE VERCNOCKE

© GABY JONGENELEN

Wij zijn hier nog steeds

Drie weken lang deelt een Brusselse creatieveling zijn/haar/ hun kijk op de wereld. USCHI COP is doctor in de taalpsychologie, oprichter van het feministische makerscollectief Hyster-x en schrijfster van korte verhalen, poëzie, columns en binnenkort een eerste roman. www.uschicop.com, hyster-x.com

Thirty years after the release of It’s a Shame about Ray, The Lemonheads are back at the AB to show their iconic album still hasn’t turned sour.

THE LEMONHEADS 16/5, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be 38

Ik vraag zijn naam. “Naser,” zegt hij.

Hij is de enige van het groepje die een mondje Engels spreekt. Hij is jong – tweeëntwintig, schat ik – met donkerbruine, ernstige ogen die rustig mijn gezicht onderzoeken. Ondersteund door handgebaren vraag ik hem hoelang ze hier al slapen. Het is begin mei, maar fris en regenachtig.

Vannacht was het amper 7 graden. Op de grond liggen roze en oranje dekens, kranten en een speelmat die bestaat uit felgekleurde puzzelstukken. Vier dagen, vier nachten, hij gebruikt zijn vingers om te tellen. Wanneer ik vraag hoelang ze erover hebben gedaan om hier te raken, ontstaat er een gesprek tussen hem en zijn vriend, die wat ouder is. Ze lijken zelf in de war.

Uiteindelijk toont de vriend twee vingers. “Twee maanden?” vraag ik.

“Two years,” zegt Naser. Een oudere man staat stil bij hen. Een vader, een oom of gewoon iemand die ze op de vlucht zijn tegengekomen? Ja, ze komen alle drie uit Jemen.

Al bijna acht jaar woon ik aan het kanaal, vlak tegenover het Klein Kasteeltje. Al acht jaar wandel ik minstens twee keer per dag voorbij de zijingang van het opvangcentrum, met in mijn hoofd de boodschappen, liefdesperikelen, mijn aankomstuur op het werk of het treinstation, ideeën voor romans. Al acht jaar zie ik de rijen wachtende mannen aanwassen

en slinken, dranghekken verschijnen en weer verdwijnen, als een ziek ritme van eb en vloed. Dekens, soms een vieze matras, vaak slechts een vochtig stuk karton: alles is goed om als geïmproviseerd bed te dienen. Al acht jaar raakt het me, al acht jaar vraag ik me af waarom het niet lukt deze mensen op tijd een slaapplek, en meer: een thuis te geven. Al acht jaar doe ik niets.

Wanneer ik vraag waarom ze vertrokken uit hun land, valt er een stilte over de groep. Naser kijkt me aan, maar antwoordt niet. Ik vraag me af wat ik eigenlijk weet over Jemen.

Mijn conclusie: niet veel. En wat ik weet, is hopeloos eurocentristisch en ongenuanceerd: islamitisch derdewereldland dicht bij Saoedi-Arabië, verwikkeld in een burgeroorlog, iets met Al-Qaeda? Het geblaf van een hond breekt de stilte. Het is de witte herdershond die consistent de wacht houdt vanaf het dakterras van cultuurcentrum Le Lac. In deze straat, ironisch genoeg vernoemd naar een witte baron uit de negentiende eeuw, is dit dier waarschijnlijk de enige die ziet hoe de mannen ’s nachts tegen elkaar aan kruipen om een beetje warmte te genereren onder de muur die hun toekomst omwalt.

Ik vraag of de mannen hulp nodig hebben. Wat ik voor hen kan doen.

Eten? Een slaapplek? Geld? De mannen overleggen even. Naser kijkt me aan, doet alsof hij een pen vasthoudt en maakt een schrijfbeweging. “The governement,” zegt hij.

“Laat hun weten dat wij hier nog steeds zijn.”

Noot: Minstens 56.000 mensen zijn gedood door het geweld in Jemen sinds januari 2016. De oorlog heeft een hongersnood veroorzaakt die 17 miljoen mensen raakt. Door het vernielen van waterinfrastructuur ontstond hier de grootste choleraplaag in de moderne geschiedenis. Jemen wordt nu gezien als een humanitair noodgebied, waar 80 procent van de bevolking dringend hulp nodig heeft.

De hele reeks herlezen?

BRUZZ.be/bruxellesvies

You may also like WET LEG

Difficile de rester allongé.e toute la journée en écoutant Chaise Longue de Wet Leg.

comète. Avec Hester, on s’imaginait en train de former un groupe pour accéder gratuitement à des festivals.

On se voyait déjà chanter des trucs complétement décalés. » Désormais, la bonne blague du duo fait sourire toute la planète pop-rock. Dans la foulée de Chaise Longue, la brune et la blonde viennent en effet de confirmer leur énorme potentiel via un disque euphorique et gentiment débraillé. Le premier album du groupe anglais répond aux attentes et rassemble les publics en tirant des traits d’union entre différents sous-genres du rock alternatif.

‘‘Chaise Longue’ nous a permis d’exister’ FR

Chaque semaine, notre radar détecte un projet artistique qui mérite toute votre a ention. Aujourd’hui, c’est le post-punk de Wet Leg qui s’impose telle une évidence. Depuis l’île de Wight, ce duo anglais solde des histoires d’amour catastrophiques avec beaucoup d’ironie et quelques guitares euphoriques. Coup de foudre assuré.

— NICOLAS ALSTEEN

Au rayon rock indépendant, le premier album de Wet Leg récolte des lauriers à n’en plus finir. Moins d’un mois après sa sortie, le disque du duo caracole en tête des ventes en Allemagne, en Belgique, aux Pays-Bas, mais aussi en Australie et au Royaume-Uni. Ce joli succès commercial tient d’abord à un coup d’essai magistral : un single lancé, l’été dernier, telle une bouteille à la mer. Morceau avant-coureur et sautillant, Chaise Longue s’écoute à présent comme le chemin le plus court pour atteindre les sommets.

Quatre accords de guitare pour mettre tout le monde d’accord : l’équation posée par Wet Leg a démultiplié les vues sur YouTube et cumulé un nombre affolant d’écoutes sur les plateformes de streaming. « Nous n’avions aucune attente particulière avant de sortir ce titre », confie Hester Chambers, chanteuse et guitariste à la chevelure dorée. « À l’origine, il s’agissait surtout de se faire connaître, de prendre un premier contact avec le public. Il nous était impossible d’anticiper l’engouement généré par cette chanson.

Pourtant, Chaise Longue nous a permis d’exister instantanément aux quatre coins du monde... »

UNE BONNE BLAGUE Nouveau porte-drapeau du label Domino (Arctic Monkeys, Franz Ferdinand), Wet Leg a vu le jour dans un pogo. « Nous étions allées voir IDLES en festival », retrace Rhian Teasdale, la deuxième voix du projet. « Leur performance était dingue, complètement sauvage. Après leur concert, nous avons bu un verre et déliré en tirant des plans sur la

Chez Wet Leg, les souvenirs de la britpop, l’énergie rock garage et l’évidence du post-punk affleurent dans des chansons accrocheuses, mais faussement joyeuses. Car, sous des airs innocents et quelques sourires de courtoisie, Rhian et Hester jurent comme des charretières et se métamorphosent volontiers en sorcières pour jeter des sorts à quelques anciens compagnons.

Prétextes à des tubes immédiats, leurs ruptures sentimentales portent les (d)ébats au cœur de plusieurs chansons. Loving You, par exemple, souhaite le pire des malheurs à un ex parti voir ailleurs. Plus radical encore, le morceau Piece of Shit déplie une mélodie proprette pour laver son linge sale en public. Dans le même esprit, rebelle et insoumis, Ur Mum carbonise les restes d’une histoire d’amour au chalumeau. Pour mettre un son sur toutes ses compos, Wet Leg a poussé les portes du studio de Dan Carey, grand gourou du label Speedy Wunderground et producteur attitré des plus belles machines du rock anglo-saxon (Squid, Fontaines D.C., Black Midi). « Ce n’est pas le seul garçon qui se cache derrière nos chansons », rigole Rhian Teasdale. « Jon McMullen (Michael Kiwanuka, NDLR) et notre ami Josh Mobaraki nous ont aussi aidées à enregistrer le disque. Alan Moulder (Foals, The Killers, U2 - Ndlr) a assuré le mixage.

Cet album est la première étape de notre carrière. C’était donc important de s’accorder une marge de manœuvre optimale afin de comprendre ce qui nous convenait le mieux. » À l’écoute du résultat final, c’est sûr, Wet Leg a tout pigé.

BRUZZ | PORTRAIT

LES NOCES REBELLES

LES NUITS BOTANIQUE : WET LEG 15/5, 19.30, Botanique, www.botanique.be 39

Culture. Exhibition

FROM LAB TO EXPO: THE FUNDAMENTAL RESEARCH OF KARINE VAN DONINCK

40

EN

Evolutionary biologist Karine Van Doninck is doing fundamental research into rotifers, small multicellular animals with a miraculous ability to adapt and which eventually might help us overcome cancers. In the exhibition “Manned Flight – Rotifers in Action” at Pilar, she and curator Ive Stevenheydens show that art and science, the two disciplines closest to her heart, share the same values. — TOM PEETERS, PHOTOS SASKIA VANDERSTICHELE

S Karine Van Doninck at Pilar: “Walking around here is magical. I always wonder why our labs and offices are so boring.”

ometimes, the young Karine Van Doninck spent weekends or evenings at the VUB/ULB laboratory for particle physics under the auspices of her father.

“I remember the cellars where he and his team built modules for the CERN particle accelerator.

I was intrigued by it even back then, but it was his unbridled passion as a freethinker that most inspired me.” The fact that she ended up choosing science, after a few detours, was no big surprise.

“My father always urged both my sister and me to do what we enjoyed doing. I am very grateful to him for that. My sister, who spent her days building models at home, now works at Jaspers-Eyers Architects as head of the model workshop. All the 3D prints in the exhibition are hers. I was intensely involved in tennis from the age of 10 (she once beat the six years younger Justine Henin, ed.), but at 16, I realised at international tournaments that I wasn’t going to make it in tennis, and I threw myself into science. I already knew that it would be biology, because I had lost a friend from tennis to cancer

BRUZZ | INTERVIEW

‘Like scientists, artists are not afraid of chance discoveries’

and wanted to understand what cancer was.”

Van Doninck quickly became fascinated by the way animals adapt to extreme environments and by the underlying mechanisms of our evolution: time and chance. “It is the accidental mutations that arise, together with cumulative, natural selection, that in the long run lead to wonderful adaptations and the diversity in which we now live,” she enthusiastically says in Pilar, the artistic lab of the VUB, where she put together the exhibition “Manned Flight – Rotifers in Action” alongside curator Ive Stevenheydens. On the table in front of us is the card game “Evolution Game”. The cards are illustrated by Ophélie Lhuire and were designed to familiarise students with the theory of evolution in an accessible way. “I first used this idea of the card game in the Congo when I had to explain the concept of natural selection to people with a strong belief in God. It became my way of countering the rising tide of creationism, because as you play, you automatically start mixing cards and simulating mutations until you can beat your opponent by putting an advanta41

FROM LAB TO EXPO: THE FUNDAMENTAL RESEARCH OF KARINE VAN DONINCK

geous mutation on the table. This way, I did not have to mention religion any more. The mechanisms of evolution are discussed and understood while playing, at least I hope so.”

BRUZZ

| INTERVIEW

NATURAL EVOLUTION “People sometimes seem to find it easier to attribute our complexity to a god than to a process of natural evolution but of course it has long been scientifically proven that we are all built from the same basic genetic material and thus descended from the same ancestor.

Bacteria, viruses, plants, animals, mushrooms and humans are made up of the same four basic molecules (the nucleotides in our DNA): A, C, G and T. Around 3.5 billion years ago, all our diversity emerged from that, with Homo sapiens as one of the recent branches of that evolution, having originated in Africa and migrated from there about 200,000 years ago.”

It is in fact Van Doninck’s dream that students would take the card game home to play it with their grandma or dad, also because she believes that the general public has the right to find out what knowledge fundamental research leads to – in this case: that cumulative advantage after many intermediate steps results in complexity and diversity. “The two million euro I received from the European Research Council for my research on rotifers ultimately comes from the tax payer, but they do not get to see enough of what we do with that money in our labs.

Artists at least exhibit in a museum once in a while. Scientists only present their work in unreadable magazines.”

The urge to go public with her research became more urgent when, in 2016, Van Doninck received enough money from the European Space Agency to send rotifers to the ISS. “I wanted to show everyone why rotifers are a model organism for space research and started inviting artists to my lab. I already had a network through my artistic Bed & Breakfast DRUUM and from that, I then selected a few artists to interact with scientists investigating the extreme resistance and clonal reproduction of rotifers.”

PASSION AND RESISTANCE Why had she not thought of that before? For her talks, she has been using a few slides in which she lists characteristics of scientists: “Creativity, long-term and out-of-the-box thinking, failing

Karine Van Doninck Born in 1976 in Elsene/Ixelles, her father is the physicist Walter Van Doninck, former vice-president of the CERN Board 1994-2003: Licentiate and PhD in Biological Sciences at the VUB; she studies rotifers during her post-docs at Harvard University and in Montpellier 2007-2020: Full-time professor at the University of Namur where her research group focuses on bdelloid rotifers, all-female microorganisms that reproduce without male intervention and can survive in hostile environments thanks to their adaptability In 2015, she sets up the contemporary art B&B DRUUM with her partner Jo Huygh Receives a grant worth €2 million from the European Research Council for fundamental research on bdelloid rotifers (2017), starts inviting artists to her lab and sends rotifers to the International Space Station ISS in 2020 and 2021 In 2020, she sets up the new research group Molecular Biology and Evolution at ULB

every once in a while but going on until you make – Eureka! – discoveries, sometimes through serendipity, nevertheless daring constantly to question yourself and your research, being resilient and critical. I could have made the same slides about artists.”

She recently experienced the importance of coincidence and out-of-the-box thinking with one of her doctoral students. “He had gone home after a failed experiment and had forgotten to clean up, but the next morning he noticed something he had never seen before. We are

“People sometimes seem to find it easier to a ribute our complexity to a god than to a process of natural evolution but it has long been scientifically proven that we are all built from the same basic genetic material” 42

now investigating this potentially important discovery further. Artists are also not afraid of something new emerging by chance, even if they often have a lot less money than scientists. In a way, the shrinking recourses for both basic research and culture bring us together. We can only succeed if we put passion and resistance into it. But I would still like to push for more recourses for basic research and art.”

The link between science and art runs like a thread through the exhibition, just like the overriding message and the passionate personality of Karine Van Doninck. “I trained tennis intensively when I was young and that taught me to be well organised and to give things up,” is how she describes why an academic career suited her so well. “My aim was not to make a rotifer exhibition, but to make people think around the deeper questions that such a fascinating micro-organism raises.”

ROTIFERS IN SPACE Together with curator Ive Stevenheydens, the artists and works of art were meticulously selected and turned into a beautiful whole. There

are no rotifers to be seen outside or on the ground floor of the exhibition, except in David Bade’s colourful and participative clay artwork.

Van Doninck recognises an ecosystem that is constantly evolving. As they enter, visitors can watch the video Wonder Woman, on loan from the S.M.A.K. in Ghent. The American artist Dara Birnbaum made it in the 1970s as a parody of Superman. “But they don’t realise that on the top floor they will be confronted with the real superwomen who can reproduce without males.”

In his stop-motion film, Gerlando Infuso then evokes self-cloning, dancing and ultimately dying rotifers. “If we dehydrate them, we can keep them for hundreds of years, but if we bring them back to life, they will still simply die after their (average of thirty) days of life,” Van Doninck connects the reason why the micro-organisms are so interesting with a dry scientific truth.

Upstairs, the visitor is introduced to the Greek performance artist Natasha Papadopoulou, whom Ive Stevenheydens already knew and who during the pandemic sang that you should drink celery juice to boost your immune system, thus emphasising our internal ecosystem. “We often forget that we have more bacteria in our bodies than our own cells, and that we ourselves are a symbiosis that we constantly must keep in balance.” In a lab reconstructed by Ohme and Aiko Design, together with Karine Van Doninck, we finally see the real rotifers waking up and sticking together after they have had lettuce fluid. At the opening of the expo, attendees were also given drinks of lettuce fluids, said to be an even better and cheaper antioxidant boost than celery juice.

Looking at the photos by Caroline Vincart, who depicted the patience and meticulousness of her lab work, Van Doninck says that walking around here is magical. “I always wonder why our labs and offices are so boring. (Laughs) I have taught the odd practical course surrounded by the works of art and I love coming here to work.

The beauty of the art gives me peace.”

During her research at the University of Namur, Van Doninck showed that rotifers undergo the same damage during dehydration as

during exposure to ionising radiation and are therefore resistant to high doses of (proton) radiation. This is very unusual for living animals and also the reason why cancer research can benefit from it and why rotifers suddenly were considered suitable for space missions. “We have suggested that the European Space Agency use rotifers as a model organism: they can help to assess the impact of cosmic radiation on the genetic material and metabolism of astronauts.”

AN INCONVENIENT TRUTH That only strengthens the biologist’s case for studying and protecting nature even better. “The answers to many of our questions are there, we just need to find them. Like study animals that do not develop cancer. If you study organisms that survive freezing, then you may not need to store future vaccines at -80°C. Unfortunately, too often our system is dominated by short-term thinking and we do not invest enough in long-term studies where we do not know the outcome. That stands in the way of innovation.

This exhibition wants to counterbalance that too.”

One of the apotheoses of the symbiosis between science and art that has occupied her

for more than four years is the art project by the interdisciplinary collective SEADS (Space Ecologies Art and Design) which sent, along with the rotifers, a work of art to the International Space Station. On the square centimetre that was left next to the barcode on the ten plastic bags containing the rotifers, artist Angelo Vermeulen cloned his fingerprint in the shape of an X. The beginning of a journey that shows that also in art, variation leads to progress. Two 3D prints structurally represent the impact of the space mission on the rotifers but there is much more.

“Scientifically, we know that mixing different genetic material is better for our evolution,” Van Doninck concludes, revealing an inconvenient truth about cultural identity, which is what the SEADS artwork talks about. “The ‘I defend only my culture’ and ‘I am not open to others’ message, whether it comes from Hitler, Putin or anyone else, takes humanity down a dead end.

We all left Africa as immigrants 200,000 years ago. Purely scientifically, we are all migrants.”

MANNED FLIGHT – ROTIFERS IN ACTION > 12/6, Pilar, pilar.brussels

ARTISTIEK LABORATORIUM

LABORATOIRE ARTISTIQUE

De Brusselse evolutionair biologe Karine Van Doninck doet fundamenteel onderzoek naar raderdiertjes, kleine meercellige dieren met een wonderlijk aanpassingsvermogen die ons op termijn misschien kankers kunnen doen overwinnen. Van de European Research Council kreeg ze daar een prestigieuze beurs voor, van het European Space Agency kregen haar rotiferen een ticket naar het ISS. Op de tentoonstelling Manned flight – rotifers in action in Pilar toont ze, samen met curator Ive Stevenheydens, dat kunst en wetenschap, de twee vakgebieden die haar het dierbaarst zijn, dezelfde waarden delen: “Langetermijn- en outof-the-boxdenken. Falen hoort erbij, maar toch blijven doordoen, tot er – Eureka! – ontdekkingen ontstaan, soms via serendipiteit.”

La biologiste évolutionnaire bruxelloise Karine Van Doninck fait de la recherche fondamentale sur les rotifères, de petits animaux pluricellulaires dotés d’une capacité d’adaptation impressionnante, qui pourraient nous permettre de vaincre le cancer. Pour ce faire, le Conseil Européen de la Recherche lui a octroyé une prestigieuse bourse et l’Agence Spatiale Européenne lui a offert un ticket pour l’ISS. Dans l’exposition Manned flight – rotifers in action à Pilar, elle montre, avec le curateur Ive Stevenheydens, que l’art et la science, deux disciplines qui lui tiennent à cœur, partagent les mêmes valeurs : « Penser à long terme et hors du cadre. L’erreur fait partie du processus, mais il faut continuer, jusqu’à ce que ‘Eurêka !’, on fasse une découverte, parfois par sérendipité. »

NL

FR

Under the skin

WAT KRUIPT ER ONDER DE HUID VAN REGISSEUR BANU AKSEKI?

‘De wereld gaat naar de vaantjes. Zo beschrijft mijn film, zo voel ik het aan’ NL

Banu Akseki bese e aanvankelijk niet dat haar Brussel ook filmscholen herbergde. Maar haar grote cinefilie dreef haar naar de montagekamers en filmsets. Ondertussen draait ze melancholische, maatschappelijke sciencefictionfilms met Asia Argento. “Ik heb me voorgenomen om in mijn volgende films toch iets meer licht toe te laten.”

BRUZZ | PORTRAIT

— NIELS RUËLL, FOTO IVAN PUT

De dag dat het zonlicht nog wel scheen, maar je schele koppijn bezorgde. Rond dat idee draait Sans soleil. De eerste langspeelfilm van de Schaarbeekse Banu Akseki landt deze week in de bioscoopzalen na een doortocht op het Brussels cultfilmfestival Offscreen. In haar filmwereld

toe te laten en me vast te klampen aan de openingen,” lacht ze.

In Sans soleil lijkt de menselijke warmte uitgedoofd en daar worstelen de personages mee. “De film vergroot een bestaande vrees. Maar ik vind werkelijk dat we aan menselijke warmte hebben ingeboet.

“Personages die het moeilijk hebben om zich te uiten, komen instinctief in me op. Ik doe het niet met voorbedachten rade” bezorgen zonne-uitbarstingen sommige mensen hevige hoofdpijnen en helse lawaaioverlast. Er zit voor hen niets anders op dan ondergronds te leven of hun toevlucht te nemen tot verslavende oogdruppels en holle, nieuwe religies.

“De wereld is naar de vaantjes aan het gaan: zo beschrijft mijn film, maar zo voel ik het ook aan,” bekent Akseki. “Het idee dat zonne-uitbarstingen ons het leven bemoeilijken, is wel maatschappelijke sciencefiction, een beetje irreëel. Maar dat neemt niet weg dat ik me heb laten inspireren door wat bestaat. Ik heb het onbestemde gevoel dat de wereld naar de knoppen gaat. Desondanks heb ik me voorgenomen om in mijn volgende films toch iets meer licht 44

Dat er veel kilte zit in de manier waarop we onze levens organiseren en met elkaar omgaan.”

TUSSEN NIEMANDSLAND EN PARADIJS Eenzaamheid en moeizame communicatie zijn ook thema’s die terug te vinden waren in de kortfilms van Akseki. “Bijna al mijn personages hebben het door de band genomen moeilijk om te communiceren. Ik weet niet of ik zelf ook zo’n geval ben. (Lacht) Dat moet je mijn omgeving vragen. Ik geef wel toe dat personages die het moeilijk hebben om zich te uiten, vanzelf, instinctief, in me opkomen. Ik doe het niet met voorbedachten rade.”

In Brussel en Rotterdam vond

Akseki de geschikte locaties voor haar in koude melancholie ondergedompelde dystopie. “Hoe druk je melancholie visueel uit? Verlaten hangars, een niemandsland, ondergrondse plekken helpen enorm om de desolate sfeer te creëren. Het is ook een nachtelijke film: veel scènes spelen zich ’s nachts en buiten af op verlaten locaties.”

Als de dag van gisteren herinnert Akseki zich de geboorte van haar cinefilie. “Ik was dertien en het was nog de tijd dat je de mooie films die op televisie kwamen, op VHS opnam.

Een vriend van mijn zus vroeg om Stranger than paradise van Jim Jarmusch op te nemen. We begonnen te kijken. Mijn zus verveelde zich al snel en gaf op, ik bleef vastgelijmd zitten. Die film betoverde me. Ik wist zelfs niet dat er zulke films bestonden.” Sindsdien is ze cinefiel. “Ik hongerde naar meer.”

MAATSCHAPPELIJKE SCIENCEFICTION De honger om zelf films te maken volgde. “Maar ik wist lang niet eens van het bestaan af van filmscholen in Brussel. Ik was verbaasd toen iemand er mij op wees. Ik was geïnteresseerd in politiek en studeerde politieke

wetenschappen aan de ULB. Maar na mijn kandidatuursjaren was de goesting om films te maken veel te groot. Ik slaagde voor het ingangsexamen van het Institut des Arts de Diffusion (IAD). Ik koos bewust voor de montageopleiding, maar het ging me niet om het ambacht. Ik wilde via montage de cinematografische taal leren begrijpen. Ik wilde ook niet dat een school me een bepaalde manier van regisseren en ensceneren zou opleggen. Je filmtaal is iets erg persoonlijks. Dat leer je je best zelf aan.”

Banu Akseki stak veel op van haar eerste langspeelfilm. “Ik heb het mezelf zeker niet gemakkelijk gemaakt. Qua productie was het allesbehalve evident. Het was allemaal vrij hoog gegrepen: veel personages, veel decors. Het is maatschappelijke sciencefiction, dus moest er een universum gecreëerd worden. Tegelijk wil je een verhaal vertellen. Sommige zaken pak ik volgende keer helemaal anders aan.

Het was intens maar goed, daardoor heb ik heel veel bijgeleerd.”

SANS SOLEIL Release: 11/5

FRISSONS SOUS LE SOLEIL

BLACK COLD SUN

La réalisatrice, scénariste et monteuse Banu Akseki ne savait pas qu’il existait des écoles de cinéma à Bruxelles au début.

Mais sa cinéphilie l’a poussée vers les salles de montage et plateaux de tournage. Depuis, elle a réalisé son premier long métrage Sans soleil, un film de science-fiction social avec Asia Argento. « Le monde part en vrille. C’est ce que mon film décrit, mais c’est aussi ce que je ressens », confie Akseki. « L’idée que les éruptions solaires nous rendent la vie difficile est plutôt irréelle, mais la froideur avec laquelle nous nous organisons et interagissons repose sur une crainte réelle. »

Initially, Schaarbeek/Schaerbeek-based director, scriptwriter and editor Banu Akseki did not realise that there were film schools in Brussels but her great love of film pulled her into the editing rooms and film sets. She has since made her first feature film, Sans soleil, a social science fiction film with Asia Argento. “The world is going to hell.

That’s how my film describes it, but that’s also how I feel,” Akseki confesses. “The idea that solar eruptions are making our lives difficult is somewhat unreal, but the bleakness in the way we organise our lives and interact with each other is based on a real fear.”

FR

EN

Banu Akseki Regisseuse, scenariste en monteuse uit Schaarbeek, in 1974 geboren in het Turkse Ankara Ruilde haar studies politieke wetenschappen aan de ULB in voor een monteeropleiding aan het IAD Viel internationaal in de prijzen met Songes d’une femme de ménage, een kortfilm over een eenzame, vreugdeloze poetsvrouw

BRUZZ | INTERVIEW

Strikte Asia Argento (xXx, Marie Antoinette) en Sandrine Blancke (Toto le héros) voor haar eerste langspeler: het op een arthousepubliek afgestemde, dystopische Sans soleil

Castellón aussi incroyable que

proche Seulement 2:30h*

*Heure approximative Bruxelles - Castellón en avion

Photography by Flor Maesen

SOLINA (18) is een Brusselse jongere. Ze deelt haar dromen en zorgen, haar angsten en wensen. Op weg naar volwassenheid in de grootstad: Generatie BX.

Avec le soutien de la Fédération Wallonie-Bruxelles

Generatie BX Elke maandag op BRUZZ tv En ook integraal op BRUZZ.be en op het YouTube-kanaal van BRUZZ

BRUZZ Select. Eat & Drink

Plouf, un lieu qui a de l’allure avec une carte qui vaut le détour.

Buvette de compète FR

On n’a pas l’habitude d’a endre quelque chose de la cafétaria d’une salle de sport. Ça, c’était avant de découvrir Plouf, une « méga-buve e » qui déborde de bonnes idées. — MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE PLOUF

•••

avenue Salomélaan 2, Sint-Pieters-Woluwe/ Woluwe-Saint-Pierre, 02-899.73.75, www.plouf.brussels, 7/7, 10.30 > 0.00 (cuisine > 22.15)

Vous cherchez la terrasse de l’été ? Ne cherchez plus, on l’a trouvée pour vous.

C’est Plouf, enseigne située au premier étage de Sportcity à Woluwe-SaintPierre. Non seulement, le lieu a de l’allure, avec son bardage boisé et ses tables d’apéro montées sur des bouées, mais en plus il est vaste, une cinquantaine de couverts à vue de nez, et tout-terrain. Tout-terrain ? Avec sa double tente solaire et sa batterie de chaufferettes, il assure le plein air dans pas mal de circonstances météorologiques. Ce n’est pas tout, l’endroit fait également valoir une grande salle intérieure articulée autour d’un bar carré, décoré d’espaliers et surmonté de sortes de ventilateurs fabriqués à partir

d’anciennes raquettes de tennis. Le décor mise à fond sur l’affectation sportive du bâtiment : fresque réalisée à partir de vieilles balles de tennis, plinthes en bois vintage, vieilles quilles de bowling, kayaks pendus au plafond…

Pas de doute, le cadre en jette. La bonne nouvelle, c’est que l’assiette vaut aussi le détour.

DANS LE MILLE Bien vu, une carte de bistro avec des toasts dignes de ce nom (à l’instar de celui qui panache maquée bio, radis et pomme verte pour 8,80 euros) et, par exemple, des crevettes nobashi panées (14,80 euros), est disponible toute la journée. Celle-ci est complétée par des

plats plus travaillés aux heures de repas.

On trouve des pâtes fraîches (derrière lesquelles plane l’ombre du chef Matthieu Léonard, déjà loué dans ces colonnes pour son restaurant CoinCoin), des salades (César, Caprese… entre 15,80 et 17,80 euros), de la viande rouge (28,80 euros pour une entrecôte) ou encore des boulettes sauce tomate (15,80 euros). On a testé les pâtes au basilic, parmesan et crème de burrata (13, 80 euros), à la fois onctueuses et généreuses en sauce tomate, elles sont sans fausse note. Le tout respire le fait maison, le souci du détail (les serviettes blanches brodées) et s’accompagne d’une fine sélection (les vins du domaine corse Arena à 48 euros ou ceux de Sébastien David à 5,60 euros le verre ; la longue liste de bières qui s’étend de la Zinnebir à 4,30 euros à l’Orval à 5 euros ; voire les desserts en provenance du glacier Gaston). Bref, de quoi être impressionné.

47

BRUZZ Select. Cinema

FILM OF THE WEEK

Mutiny on board the Nick Cave EN

Enough music to watch with your eyes closed. Enough cinema to listen to with your ears closed. This Much I Know to Be True is almost as good and intimate as the previous film about Nick Cave, One More Time with Feeling, and that is a real compliment. — NIELS RUËLL THIS MUCH I KNOW TO BE TRUE

••••

UK, dir.: Andrew Dominik, act.: Nick Cave, Waren Ellis

If Nick Cave did not exist, we would have to invent him.

But fortunately he does exist which means we don’t have to.

Rather, he does that himself, every day in every song, every album and every performance.

When the pandemic stopped him from touring, he took the government’s advice to retrain and became a ceramist. This is what he tells us in the opening minutes of This Much I Know to Be True. Then he appears in white shorts and shows us his ceramics. Sixteen images tell the story of the devil: from baby to dead person who receives forgiveness from a child.

In the interludes of This Much I Know to Be True, Nick Cave (on the right) and Waren Ellis talk about their special collaboration.

In the next scene, the ceramist is once more a musician performing “Spinning Song”, the opening track from the album Ghosteen

(2019) that gives you a lump in the throat. That album was Cave’s touching ode to his son Arthur, who died in 2015 when he fell off a cliff.

Unfortunately, on Monday the Australian musician announced the passing of another son of his, Jethro.

TRANSCENDENCE

In a cathedral-like abandoned warehouse, the sunlight artfully falls on the wooden floor.

48

In the absence of an audience, This Much i Know to Be True is hardly a concert. Cave performs in front of the camera of Irish virtuoso Robbie Ryan. The mise-enscène is perfect, as you would expect from a project by Cave and Andrew Dominik, the Australian director who this year is to release the Marilyn Monroe biopic Blonde.

In a cathedral-like abandoned warehouse, the sunlight artfully falls on the wooden floor. Or sophisticatedly evokes a concert. Cave sings from behind a piano or a music stand and is absorbed in the music. Waren Ellis plays away on his violin and

electronic music equipment.

The camera circles around and occasionally catches background singers or a drummer.

In the interludes, Cave and Ellis talk a bit more about their special collaboration.

Terrible things would happen if they tried to make music together, but in that “ocean of bullshit” they would sometimes fish out “snippets” of transcendent music.

Cave also returns to “The Red Hand Files”: letters from fans with little requests and big questions about life, which he answers with verve after a few days of pondering. One man asks how he should deal with the loss of wife and job when he lacks all control over his life. Cave tells him that, without exception, we will never be in control, but that does not mean we are powerless. We can choose the “great act of insubordination towards the vagaries of life.”

Mutiny against the vagaries of existence. Exactly what can be heard in Nick Cave’s music.

FOCUS

MORE FILM

Capture d’écran jusqu’à épuisement FR

Le monde se pixelise et se numérise à un rythme soutenu. Le cinéma Nova fait une capture d’écran et accueille les artistes qui ont travaillé avec la quantité astronomique d’images numériques disponibles. — NIELS RUËLL

Images vraies et fausses de l’invasion russe en Ukraine, vidéos de chats mignons ou neveux sur Tik Tok : tout nous parvient en pixels. Et alors ?

Eh bien, il y a des cinéastes qui travaillent avec des images issues de cet océan d’images numériques ou qui s’interrogent sur le monde en ligne qui est de plus en plus chronophage, énergivore et « espacivore ». Et il y a des cinémas qui trouvent utile de réfléchir à cela. Un tout du moins : le cinéma Nova, qui propose une série ambitieuse de films, de rencontres, d’expériences, de fêtes et même un véritable livre. Une sélection garantie sans algorithmes.

Eléonore Weber n’a filmé aucune image pour son film Il n’y aura plus de nuit. Elle a utilisé les images des caméras

thermiques des hélicoptères militaires. Elles montrent des soldats en vol qui abattent des gens de sang-froid. Leurs commentaires en direct ne trahissent aucune émotion. La caméra thermique de l’hélicoptère est guidée par les mouvements de la tête du soldat-pilote, et le canon fait feu en conséquence.

Denis Parrot a collecté sur internet des vidéos dans lesquelles des personnes révèlent leur homosexualité ou transsexualité. Son montage fait valoir que ces vidéos apparemment privées, lorsqu’elles sont additionnées, encouragent ceux qui ne font pas leur coming-out par honte ou par peur. Chaque coming-out est unique.

Ensemble, les films créent une communauté politique et protectrice.

BIG IN CHINA, GEORGES AND THE VISION MACHINES

Un grand nom du cinéma de captures d’écran, qui doit encore devenir grand, est le Canadien Dominic Gagnon, invité central du cinéma Nova.

Il a construit le film Big in China, Georges and the vision machines à partir de fragments des deux mille vidéos du journal intime qu’un certain Georges a partagé sur sa chaîne YouTube. Le Français racontait sa vie dans la province chinoise de Wuhan, mais il est devenu de plus en plus désabusé et confus et a été expulsé du pays à cause de ses vidéos. La Chine va très loin dans l’utilisation des technologies numériques pour contrôler les gens. Les sujets de discussion ne manqueront pas au cinéma Nova.

SCREENSHOT 12/5 > 26/6, Cinéma Nova, www.nova-cinema.org

1

Leave no traces ••• PL, dir.: Jan P. Matuszynski, act.: Tomasz Zietek, Sandra Korzeniak

NL/ Proper was het niet toen de communisten Polen

bestuurden. Onder dictator Wojciech Jaruzelski had de politie vrij spel. In 1983 gebruiken agenten die macht om de tiener Przemyk af te ranselen. Om geen sporen achter te laten, slaan en stampen ze op de buik. Twee dagen later sterft Przemyk aan inwendige bloedingen. Door te strijden voor gerechtigheid worden zijn moeder en een dappere getuige staatsvijanden. Regisseur Matuszynski neemt wel erg uitvoerig de tijd om de waargebeurde zaak uiteen te zetten, maar hij creëert in een realistische stijl best veel spanning. Demasqués van totalitaire regimes zijn helaas nog steeds geen overbodige luxe. (NR)

2

Lunana : A Yak in the Classroom •••

BT, dir.: Pawo Choyning Dorji, act.: Sherab Dorji, Ugyen Norbu Lhendup

FR/ Un jeune professeur rêve d’une carrière de chanteur en Australie mais est envoyé dans l’école la plus isolée du monde. Après un trekking de plusieurs jours à travers l’Himalaya, il se retrouve à Lunana. Il n’y a pas de réseau mobile, pas d’électricité, pas de tableau noir et pas de manuels scolaires. Il ne veut pas rester, mais les villageois pauvres l’accueillent chaleureusement, le cadre est exceptionnel et qui d’autre enseignerait aux huit enfants des éleveurs de yacks ? Le photographe et réalisateur Pawo Choyning Dorji a permis au Bhoutan d’obtenir sa première nomination aux Oscars grâce à ce film authentique et réconfortant. (NR)

3

The Ledge UK, dir.: Howard J. Ford, act.: Brittany Ashworth, Ben Lamb, Nathan Welsh

EN/ A young woman has managed to film a group of

friends killing her best friend and then she herself becomes a target. Staying out of the hands of the killers: that’s all this mean genre film has to offer. It is the setting that must offer a touch of originality. Kelly is chased up a perilous mountainside and must climb as if her life depended on it. The critics have yet to agree on the end result. One says it is an entertaining high-concept premise, another of a bland mix of Revenge and 127 Hours. (NR)

49

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

PARADE

THEATRE & DANCE

Zinnenprikkelend rariteitenkabinet NL/ Toen Brussel Culturele Hoofdstad was in

2000, ging de tweejaarlijkse Zinneke Parade voor het eerst uit. Door de pandemie kon de twintigste verjaardag niet naar behoren gevierd worden, maar nu zaterdag om 15 uur is het opnieuw zover: Z-Day. Een belangrijk deel van het sociale, creatieve en gemeenschapsvormende luik van deze elfde editie werd eerder al gerealiseerd: de afgelopen weken, maanden en jaren bedachten, ontwierpen en realiseerden zeventien lokale ‘Zinnodes’ met namen als Canaalibal, BrolBazaar, Blok à Brak en Freeterbeek hun zelfgemaakte kostuums, hun zelfgemaakte installaties en hun zelfgemaakte choreografieën.

Samen zijn zij goed voor 115 kunstenaars en nog eens tien keer zoveel deelnemende Brusselaars uit allerlei verenigingen, scholen, bevolkingslagen, wijken en leeftijdscategorieën van het gewest. Zij trekken nu met veel muziek en lawaai door de straten van het stadscentrum. Het jaarthema van de folkloristische

bastaardstoet is dit jaar ‘trompe-l’oeil’. Dat belooft dus voor het kleurrijke, hypercreatieve, soms ronduit bevreemdende en hilarische spektakelstuk vol creaturen waar je niet op uitgekeken raakt.

Tot slot nog even praktisch voor de tienduizenden toeschouwers en straathonden langs de kant van de weg: de Zinneke Parade volgt een parcours langs het Sint-Jansplein, het Sint-Gorikspein, het Beursplein en de Grote Markt, via onder meer de Spoormakersstraat, de Lombardstraat, de Plattesteen, de Anspachlaan en de Grasmarkt. Nieuw is dat het publiek vrijer mag meebewegen en geen dranghekken meer te vrezen heeft. Let wel op de medewerkers die als levende bakens de stoet aankondigen en in goede banen leiden. De slotact vindt om 17.30 uur plaats op het Beursplein. (MB) ZINNEKE PARADE 14/5, 15 > 17.00 (slotact: 17.30, Beursplein), www.zinneke.org

CHRISTOPH MARTHALER : AUCUNE IDÉE

1

Stille getuigen NL/ Tijdens een vorige oorlog, die in Bosnië,

maakte de Amerikaanse fotograaf Ron Haviv een iconische en veelbesproken foto van een soldaat die een gedode moslimvrouw op straat tegen het hoofd schopt.

De schoppende man bleek DJ Max te zijn, die in Belgrado bekendheid genoot als een pionier in de elektronische muziek. Voor kunstenaar Jelena Jureša was de foto het vertrekpunt voor een heel project (een film en nu ook een muzikale dansperformance in de vorm van een muziekoptreden) over de representatie en de dynamiek van collectief geweld, met bijzondere aandacht voor het stilzwijgen – de afasie – van de omstaanders. (MB)

JELENA JURESA: APHASIA 12 > 14/5, KVS BOX, www.kfda.be

2

Entente musicale

FR/ Le compositeur et metteur en scène suisse Christoph Marthaler est l’un des grands noms à l’affiche du Kunstenfestivaldesarts. Dans un mélange humoristique de théâtre et de concert, il fait jouer à son loyal acteur écossais Graham F. Valentine et au gambiste Martin Zeller le rôle de deux voisins dans le cadre d’un vaudeville. Ils entrent non seulement en conflit avec leur radiateur ou leur boîte aux lettres mais ont aussi beaucoup de mal à communiquer et butent sur toutes sortes de messages qui leur parviennent par courrier, télé ou publicité. À une époque de malheur et de malentendus, faire de la musique ensemble semble être le seul repère qui reste. (MB)

CHRISTOPH MARTHALER : AUCUNE IDÉE 13 & 14/5, 20.00, Halles de Schaerbeek, www.kfda.be

3

Cosmic Afrofuturism EN/ In DARKMATTER, choreographer Cherish

Menzo and performer Camilo Mejía Cortés look at dark matter and black holes in space, in order to free their own bodies from the perceptions and prejudices to which they are subjected on a daily basis. They create a new (afro)futuristic body for themselves, with a body language that borrows techniques from hip hop, more specifically, the slowing down “chopped and screwed” method that creates a completely different experience.

The soundtrack by the ten-strong Distorted Rap Choir adds to the sense of alienation. (MB) CHERISH MENZO: DARKMATTER 12 > 15/5, Beursschouwburg, www.kfda.be

50

MUSIC & NIGHTLIFE

ART & LITERATURE

WIN! Send in the keyword in bold along with your address and phone number to win@bruzz.be

MARINA SATTI

1

De duivel, Daniel en Naima NL/ In 2009 betrok Naima Joris een kelderka-

mertje bij zanger Daan, toen die nog in Elsene woonde. Ze raakte er in de ban van de documentaire The devil and Daniel Johnston over de Amerikaanse singer-songwriter Daniel Johnston. De hondseerlijke, lofi songs van de getroebleerde zanger overtuigden haar om haar eigen songs te beginnen schrijven. Na een bochtig parcours via onder meer Isbells en Raymond van het Groenewoud debuteerde de zelf niet van demonen verstoken Joris vorig jaar met een titelloze ep die met superlatieven werd overladen. In de aanloop naar haar debuut brengt ze nu hulde aan Daniel Johnston met een ep met covers van zijn strafste songs. (TZ)

NAIMA JORIS PLAYS DANIEL JOHNSTON 12/5, 20.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

2

Rosalía avec un accent grec FR/ En 2017, Marina Satti soutenait les jeunes

Grecs souffrant de la crise de la dette de leur pays avec sa chanson Mantissa. Entre-temps, la Crétoise de père soudanais a été baptisée « la Rosalía grecque », épithète homérique à interpréter comme offrant une transformation réussie des styles musicaux traditionnels de son pays natal. C’est exactement ce que fait Satti avec les chants polyphoniques grecs, qu’elle réconcilie avec les sons des Balkans, la musique pop occidentale et les rythmes africains. Pendant Les Nuits, la chanteuse, qui ne cherche pas à dissimuler son amour pour Björk, montera sur scène avec le groupe a cappella qu’elle a fondé Fonés. (TZ)

GLEN BAXTER

1

Gloednieuw, twintigste-eeuws

NL/ Art Brussels, het vlaggenschip der kunstbeurzen, heeft nog maar net opnieuw het ruime sop gekozen, of de volgende, gloednieuwe kunstbeurs vaart de haven binnen. Vanaf 11 mei meert Twenty – 20th century art fair vijf dagen lang aan in Paleis 3 van Brussels Expo. Een zestigtal binnen- en buitenlandse exposanten – waaronder het Design Museum Brussels, BD Original en het Hortamuseum – leggen daar samen de mozaïek van de grootste twintigste-eeuwse kunststromingen. Verdwaal vanuit de 21e eeuw tussen de art nouveau, het fauvisme, de popart, het surrealisme en de streetart. (KS) TWENTY – 20TH CENTURY ART FAIR 11 > 15/5, Brussels Expo, twentyartfair.be

2

TOOTS THIELEMANS

5 postkaartensets, uitgeverij Plaizier

NL/ Dat Toots Thielemans dit jaar honderd zou geworden zijn, zal u inmiddels wel begrepen hebben na de vele hommageconcerten, lezingen en de expo in de Koninklijke Bibliotheek (nog tot 31/8). Ook de Brusselse uitgeverij Plaizier zet de mondharmonicavirtuoos in de bloemetjes, en wel met een reeks fraaie postkaarten. Mail ‘Toots‘

Crayons partagés

FR/ Y a-t-il un regard féminin en bande dessinée ? Pour répondre à cette question finalement pas très importante, il faut d’abord lire les autrices et aussi venir les écouter. Dans son Anaïs Nin, Léonie Bischoff s’est plongée avec ses crayons de couleur dans les carnets de la romancière américaine pour en faire ressortir tous les éclats et toutes les contradictions.

Delphine Panique s’est amusée à détricoter Orlando de Virginia Woolf et d’autres classiques de la littérature. Les deux dessinatrices se retrouveront sur une scène de théâtre pour évoquer leur écriture dessinée et tous ces livres qui les ont inspirées. (GB)

LÉONIE BISCHOFF & DELPHINE PANIQUE 16/5, 19.00, Théâtre 140, www.passaporta.be

CAKES DA KILLA

5x2 places, Beursschouwburg, 21/5

FR/ Depuis 2011, Cakes Da Killa fait voler en éclats

toutes les coutumes du hip-hop avec son mélange incendiaire de rap brut des années 90 et de rythmes club dynamiques – genre hip house 80’s de Londres ou Chicago version nouveau millénaire.

Envoyez « Killa »

MARINA SATTI 16/5, 19.30, Botanique, www.botanique.be

3

To the pulse of the interior designer EN/ Once, Joris Voorn wanted a career as an

interior designer, but having graduated from the Academy of Arts in Enschede, the Netherlands, he threw his ambitions overboard and started spinning records.

Since then, the Amsterdam based musician has become one of the leading DJs on the European house and techno scene. As a producer, he releases his own albums (of which \\\\, pronounced “four”, from 2019 is his most recent), has collaborated with his heroes from Underworld, runs his own label and organises parties under the name Spectrum. In short, Voorn is an institution. (TZ) JORIS VOORN 13/5, 23.00, Fuse, www.fuse.be

3

Power to polenta!

EN/ Once you have seen Glen Baxter’s witty

works, you will never look at the world in the same way again. Born in Leeds in 1944, as a child the surrealist filled entire nurseries with tiny clay figures. Later he escaped the prevailing focus on abstraction in art school by letting his frail gaze be seduced by André Breton, Dada, De Chirico and Max Ernst. From this, “Colonel” Baxter produces delightfully nonsensical work in which drawings and short phrases collide and tumble over one another. Think cowboys with strong opinions on Proust and Derrida, and Robin Hood discovering the virtues of polenta. (KS) GLEN BAXTER: LA VIE D’ARTISTE 16/5 > 16/7, Le Salon d’Art, www.lesalondart.be

THE LEMONHEADS

5x2 tickets, Ancienne Belgique, 16/5

EN/ Thirty years after the release of their iconic album It’s A Shame about Ray, The Lemonheads are ready for a unique anniversary tour. Witness the Americans live on stage as they perform their 1992 album in its entirety. Mail “Lemonheads”

51

Nick Trachet

COLOFON

BRUZZ

| CULINAIR

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Ik ben terug van Barcelona voor een jaarlijks ritueel dat ik tot voor corona nog op wandelafstand van mijn voordeur kon beleven.

Vandaag heb ik daarvoor tien uur trein nodig.

De Seafood Exposition Global, de grootste handelsbeurs ter wereld voor vis, schaal- en schelpdieren, heeft haar tenten opgeslagen in Barcelona. Gedurende zevenentwintig jaar bloeide die handelsbeurs, die iedereen in de sector ‘de Seafood’ noemt, hier in onze achtertuin op de Heizel. Al die tijd heb ik de beurs trouw bezocht.

In 1993 begon het.

Paleis 4 was niet eens helemaal vol. De meeste visbedrijven kwamen uit België en Nederland, ook al waren er al wat internationale groepen. Het evenement werd op poten gezet door een Amerikaans bedrijf dat al jaren the Boston Seafood Show opzette. In de jaren die volgden, groeide de Seafood aan de Heizel verbazend snel, tot alle bruikbare Heizelpaleizen waren gevuld, nu écht ‘de grootste ter wereld’.

De impact op de stad was erg groot. Bezoekers van overal hadden behoorlijk wat geld in hun zakken. Cijfers werden door de organisatoren niet vrijgegeven, maar het waren er meer dan 20.000.

Die moesten allemaal een hotelkamer en drie maaltijden per dag. Ook nam de grote meerderheid een taxi. Dat werd een waar feest voor de Brusselse horeca en taxibedrijven. Er was geen hotelkamer meer te vinden, de bezoekers sliepen in Aalst, Antwerpen of zelfs

NICK TRACHET

52

CULI NAI R

Barcelona

De Heizelpaleizen herbergen niet langer ‘de Seafood’. © PHOTONEWS

“De organisatoren van de beurs schatten de economische impact op Barcelona op 100 miljoen euro. Geld dat niet meer naar Brussel komt”

Oostende. De Brusselse hotels hebben daar op schandalige wijze misbruik van gemaakt. Ook de taxichauffeurs lichtten de reizigers schaamteloos op – op den duur legde de Seafood zelf shuttlebussen in naar het centrum.

Nu de hele show is verhuisd naar Barcelona, een echte toeristenstad met zeeën van hotels, geven de deelnemers hun kritiek de vrije loop. Ook de Heizelpaleizen krijgen hun deel, in

vergelijking met de grotere en moderne infrastructuur van de Fira Gran Via in Barcelona. “Waarom hebben ze in Brussel nooit eens geïnvesteerd in nieuwe zalen,” riep er iemand uit.

“Het leek wel of je in de jaren zestig was beland.”

Neen, blijkbaar vinden ze Nick Trachet hier de Nick shopping en Trachet appartementjes van het Neo-project véél belangrijker?

De organisatoren van de Seafood schatten de

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

economische impact op de stad Barcelona op 100 miljoen euro. Geld dat niet meer naar Brussel komt.

Dat zijn we voorgoed kwijt.

Maar ja, dit is een keukenrubriek. Op de officiële receptie van de Seafood werden lokale gerechten aangeboden. De grootste hap bleek een bakje fideuà. Kent u deze Spaanse specialiteit? In plaats van rijst, zoals in paella, gebruikt men een korte pasta, ‘fideos’. Die bestaan in verschillende diktes. Als je er geen kan vinden, gebruik dan kleine, gebroken spaghetti. Eerst trek je een visbouillon. Dat doe je met de schalen van de garnalen die je gaat gebruiken, met visafsnijdsels, gesneden wortel en selder, of je koopt een hoeveelheid fumet, desnoods vissoep in de winkel. Neem tweemaal het volume van de fideos en voeg daar nog een glas wijn aan toe. Kruid met safraan, zout en peper.

Vet een portie fideos in met wat olie en laat die pasta in de oven roosteren tot ze een kleurtje krijgt.

In een grote paella(pan) giet je wat olie en laat daarin een teentje look fruiten tot het van kleur verandert. Voeg twee gepelde en ontpitte tomaten toe en roer ze tot saus, giet er dan de visfumet op en als die kookt, de gebruinde fideos toevoegen. Laat koken. Een tiental minuten voor de eindtijd voeg je mosselen, kokkels of venusschelpen en garnalen toe.

Als het vocht helemaal opgenomen is, haal je de pan van het vuur en laat ze nog even trekken onder deksel. Rechtstreeks eten vanuit de pan. Smakelijk.

Harde kip Pistolets NickTrachet Trachet Nick Brusselaardie diededestad stad Brusselaar endedewereld wereldculinair culinair en ontdekt ontdekt

OPLAGE 55.000 exemplaren.

ADVERTEREN? Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur) REDACTIECHEF Kirsten Bertrand CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx REDACTIE Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Andy Furniere, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias VORMGEVING Ruth Plaizier, Heleen Rodiers VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (DPG Media) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

COLOFON COLOFON BRUZZ BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3393 IBAN: BE98 3631 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 Vlaams Buitenvan België: 30 Brusselse euro per Media jaar. vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE OPLAGEOPLAGE : 62.609 exemplaren.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

ADVERTEREN? Marthe ADVERTEREN? Paklons, 02-650 10 61 Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be sales@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De ALGEMENE Clippeleir DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), HOOFDREDACTIE MathiasKristof Declercq Pitteurs (algemeen hoofdredacteur),

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws

voorjenader onderzoek. kwam slachten! terug met een moet er al een hele hoopIktegelijk forse met rustig inhoud, dat laatste verwijderde Ik lietpistolet de stukken bakken in ruime olie omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen. enikikeven voegde gehakte ajuinHet aan ding woog 45 gram, bolrond met een diameter van toe, wat pepertjes en look. Na anderhalf uur was centimeter, de hoogte zeven detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, centimeter.

Zo’n raspistolet is met erg dan eten we wat later.

In de tropen zijneen maaltijden krokante, dunne korstkrijgt omhuld trouwens ergmaar relatief, iedereen een rond bord een wanneer hij of zijbroodkruim. thuiskomt, het etenspoor mag van dan al vederlicht wit Geen lauw zijn, er is altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen of Ik deed er wat waterpuur bij om het stoven zonnebloempitten: gladde korst. rustig Het broodje verder latendat lopen. ik al kip met is zotegroot je erNu niethad onmiddellijk inajuin kunt (het rook daarvoor écht naar is kiphet in te dehoog. keuken), maarhet ik had bijten, Je moet in hettwee nog breken graag wat Afrikaanser.

Kennen of lichtelijk pletten.

Omjullie het te breken agussi?

Agussi – ookeen bekend alsinegusi, agushi of kent een pistolet snede de bovenkant. egushi – wordtisvoornamelijk gebruiktvan in het deeg in Technisch dat om het zwellen West-Afrika.

Het de zadenMaar van een de hete oven opzijn te vangen. eenmeloenleraar soort, of van veleop pompoensoorten, en geschiedenis rust vertelde mijgepeld lang geleden dat

De hele reeks nalezen?

BRUZZ.be/trachet

Wie langs deopgevallen?

Afrikaanse winkels moet Is het u ook Alles inwandelt, de voeding lijkt het zeker zijn opgevallen: de vitrine hangt kleiner tealworden.

Niet langopgeleden kwam het vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera. nieuws Nutella kleinere potten op de markt Meestal staat dezelfde er het lachende gezicht van een brengt. Voor prijs als de vroegere Afrikaanse mama op, kleurrijke hoofddoek. grotere, uiteraard!

Ja,met de hazelnoten zijn duurder Het gaatmeneer! over diepvrieskip.

Maarhouden niet om niet de nu geworden En de mensen overal dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen van prijsverhoging, dus doen ze het via volumedie te oud zijn volgens de normen van de verkleining.

ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

Voer uw evenement inDeclercq op Mathias & UIT Encodez votreCULTUUR événement sur Gerd Hendrickx CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx Enter your event on REDACTIE Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De REDACTIE www.agenda.brussels Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De

Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Zonderman Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, MEDEWERKERS Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Bechet, Michaël Bellon, Trachet,Nicolas Tom VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick EINDREDACTIE

OSCAR NOMINATION BEST FOREIGN LANGUAGE FILM WINNER Audience Award PALM SPRINGS

LES GIL ST-

D’A RTI STE S

INTERNATIONAL FILM FESTIVAL

★★★★

‘A BHUTANESE GEM, SHOT IN THE MOST REMOTE SCHOOL IN THE WORLD’ ETERNALITY TAN

L’ECOLE DU BOUT DU MONDE A FILM BY

PAWO CHOYNING DORJI

06-15.

05

www.parcoursdartistes.be

20 22

Design graphique: Bureau Wolewinski

PAR CO URS

LIS GIL ST-

www.septemberfilm.be

/septemberfilmbe 1

RELEASE 11-5 EXCLUSIVELY AT CINEMA VENDÔME

PUBLIREPORTAGE

‘Batmaid in één woord? Flexibiliteit!’

Batmaid is een schoonmaakbedrijf dat het verschil wil maken. Als nieuwkomer op de Belgische markt – het bedrijf heeft Zwitserse roots – laat Batmaid zien dat termen als zijn dan populaire buzzwoorden. We spraken met Ruben Scheldeman, Country Manager en changemaker binnen Batmaid, over vakmanschap, zwartwerk en superhelden.

“Mijn bewondering voor het métier van schoonmaken groeit nog elke dag.” — Tekst: ALINE PEETERS

B

atmaid stelt zijn werknemers graag voor als ‘heroes of the shadows’.

Vrij vertaald zijn de Batmaids echte ‘superhelden’ die in de ‘schaduw’, zonder dat je het door hebt, elke woonst doen blinken met hun poetskracht.

Zwartwerk De oprichter van Batmaid, Andreas Schollin-Borg, vond het hoog tijd om het beroep naar waarde te schatten. Zijn doel?

Zwartwerk tegengaan. Wereldwijd kunnen schoonmakers van de ene dag op de andere zonder werk en bijgevolg zonder inkomen en sociale zekerheid vallen.

“Tijdens corona was dit ook effectief het geval. Veel mensen wilden geen ‘vreemden’ over de vloer uit angst voor besmetting, wat nefast was voor de werknemers in onze business”, verklaart Ruben.

Batmaid aan je deur in enkele klikken 1 Surf naar www.batmaid.be of download de Batmaid App. 2 Vul je postcode in.

Métier Gelukkig neemt de overheid in België zijn verantwoordelijkheid en fungeert het dienstenchequesysteem als vangnet voor werknemers. “Toch is er nog ruimte voor verbetering”, begint Ruben.

“Tijdens mijn onboarding-maand in Lausanne werd ik ondergedompeld in de schoonmaakwereld. Ik was met verstomming geslagen.

We denken nogal snel dat we ‘het zelf beter kunnen’ maar onderschatten wat voor een harde stiel het schoonmaken wel is.”

Ruben wil daarom de condities van zijn werknemers verbeteren.

“In België zet Batmaid in op verschillende aspecten, waaronder de digitalisering van de sector”, vertelt Ruben. “Schoonmakers kiezen bij Batmaid zelf waar en wanneer ze werken. Hun planning hebben ze via de applicatie altijd op zak.”

De werkplaats van de Batmaids ligt maximum een halfuur van hun thuis, waardoor dat de pendeltijd beperkt blijft. “Dat is een bewuste keuze. We waken over de work-life balance.” Hiernaast biedt Batmaid – in kader van de Batmaid Academy – ook (digitale) opleidingen aan en geven ze tips and tricks mee aan hun Batmaids.

And what’s in it for you?

Ben je zelf op zoek naar schoonmaakhulp? Dan helpt Batmaid je verder. Je kiest zelf hoe vaak, hoe lang en wanneer een schoonmaker langskomt.

Enkel op een voorkeur voor gender of bepaalde nationaliteit zal Batmaid niet ingaan. “We bieden schoonmaakhulp aan, geen mensen. Wij maken geen onderscheid en verwachten hetzelfde van ons klanten”, zegt Ruben stellig.

3 Vertel ons hoe lang en hoe vaak we komen schoonmaken.

4 Kies het tijdstip dat voor jou het beste past.

5 Vul je gegevens in en betaal met dienstencheques of via kredietkaart.

6 Ontvang je Batmaid en geniet van je extra vrije tijd!

NOG VRAGEN? Batmaid helpt je snel verder via 02 808 14 45 of client@batmaid.be.

Persoonlijk contact Na jouw aanmelding via de website of Batmaid-app kan je binnen de 48 uur jouw eerste schoonmaak inplannen. Je krijgt ook meteen een bevestiging van je registratie. Meer nog, Ruben belt je persoonlijk op. “We merken dat klanten soms argwanend kunnen

PUBLIREPORTAGE

NAAM Ruben Scheldeman FUNCTIE Country Manager Batmaid België LEEFTIJD 26 jaar WOONPLAATS Edingen BATMAID IN ÉÉN WOORD Dat Ruben bij Batmaid terecht zou komen, leek wel in de sterren geschreven. “Ik had zelf net een slechte ervaring achter de rug met schoonmaak aan huis.

De persoon kwam te laat, sprak geen enkele van de drie landstalen en ook de communicatie met het bedrijf verliep moeizaam. Toen ik een vacature op LinkedIn zag voor Batmaid, was mijn interesse meteen gewekt. Dat ik na mijn job als Store Manager opnieuw op zoek was naar een verantwoordelijke functie binnen een groeiende onderneming, speelde uiteraard ook een rol.” Een jaar later is Ruben nog steeds blij met zijn keuze. “Het klinkt misschien wat cliché, maar de afwisseling in mijn job vind ik het leukst. Ik kom niet alleen met compleet verschillende soorten mensen in aanraking, maar leer ook bij over het ondernemerschap. Van recruitment tot customer service en marketing, ik doe het allemaal.”

© Alexandra Bertels

zijn over onze snelle service. ‘Dit gaat wel verdacht vlot’, denken ze dan. Vandaar dat ik liever zelf kort bel om eventuele bezorgdheden uit de wereld te helpen.”

Digitalisering Nadien verloopt het contact bij Batmaid voornamelijk digitaal.

Loopt je planning onverwachts in het honderd en kan je de poetshulp niet ontvangen? Geen probleem, kosteloos annuleren of je afspraak wijzigen kan tot 48 uur op voorhand via het online klantenportaal. “Ook ons betaalsysteem zit intelligent in elkaar”, vertelt Ruben. “Je vinkt gewoon aan of je met dienstencheques wil betalen of liever met een kredietkaart.”

Eenmalige schoonmaak “Eenmalige schoonmaak, bijvoorbeeld na het opzeggen van een huurcontract, is een populaire

service bij Batmaid. Via een slimme calculator kan je overigens zélf berekenen hoeveel uur je poetshulp zal nodig hebben. Geloof me, mensen onderschatten vaak hoeveel tijd het in beslag neemt om een woonst grondig schoon te maken”, knipoogt Ruben.

Kwaliteit Bij Batmaid kan je ervan uitgaan dat elke werknemer minstens twee jaar ervaring heeft. “Zelfs het kuisen van een kantoor zien we niet als voldoende werkervaring.

Dat is toch een andere manier van kuisen dan in een meer privatieve

omgeving, zoals in een hotel of bij mensen thuis”, zegt Ruben. Heb je minder ervaring en wil je toch graag een Batmaid worden? “Dan zorgen wij voor de nodige opleidingen. We willen garant staan voor topkwaliteit”.

job binnen de schoonmaakwereld?

DE VOORDELEN • Kies zelf in welke Brusselse gemeenten jij wil werken.

• Beslis zelf wanneer je werkt, op maat van jouw agenda.

• Je planning heb je altijd op zak, raadpleeg ze voortaan gewoon digitaal.

WORD ZELF EEN BATMAID EN BLINK UIT!

• Kom terecht in een leuk team met groeimogelijkheden.

BEN JE GEÏNTERESSEERD EN HEB JE TWEE MINUUTJES? Solliciteer dan in enkele klikken via www.batmaid.be en blink zelf uit!

ijn z d n o v s e l r a Ch e professionel

kLik

ten Tal van talen Of je nu verkopers zoekt, metselaars, chauffeurs met een rijbewijs B, magazijnmedewerkers, kelners of andere profielen... Vind samen met Actiris je professionele klik.

r jou o o v n é é r e k En ze Plaats je vacature op onze website, tal van talenten staan er voor je klaar! Vind het juiste profiel op het juiste moment, met de juiste premie of de juiste opleiding.

Ontdek de profielen die klaarstaan op actiris.brussels/deklik en contacteer ons.

Scan mij

BRUZZ une semaine avant NL.indd 1

23/03/22 10:22