BRUZZ - editie 1719 by bruzz.be

#1719

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

A N A LY S E S

TIPS

| 08 | 2020

WAAR BLIJFT DAT OPENLUCHTZWEMBAD?

De stad met koudwatervrees

BRUSSELAARS MET EEN BEPERKING WACHTEN TOT 20 JAAR OP ZORG

‘Je moet al sterk in je schoenen staan om de strijd te willen aangaan’

COÖRDINATOREN BARBARA VAN LINDT EN AGNES QUACKELS

‘Het Kaaitheater moet een huis van velen worden’

COLOFON BRUZZ

Inhoud | Sommaire | Inside

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar. OPLAGE : 62.609 exemplaren. ADVERTEREN?

Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Mathias Declercq CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

REDACTIE

Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman

Strafpleitster Saskia Kerkhofs en criminologe Els Enhus over de Brusselse jongeren

“Brussel is niet te vergelijken met Blankenberge. Wij zijn geen gehucht”

MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE

Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias VORMGEVING

Heleen Rodiers, Ruth Plaizier VERTALING

John Arblaster, Frédérique Beuzon, Martin McGarry, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke

Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels © TEDDY MAZINA

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene. Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Samenleving

Expo

“Veel Brusselaars raken zelfs niet op de wachtlijst” Mensen met een beperking moeten eindeloos wachten op gepaste ondersteuning

«L’art a un pouvoir émancipateur en période de transition politique et identitaire» La Wetsi Art Gallery accueille l’expo Faces de Mucyo, artiste franco-rwandais en résidence

BRUZZ SELECT Meld nieuws

Hebt u nieuws uit Brussel, dan kunt u ons dat melden via het WhatsApp-nummer 0489-988.988 Persberichten kunnen via

nieuws@bruzz.be

26 AUGUSTUS 2020

NOG MEER

De cultuursector maakt zich op voor een nieuw cultuurseizoen, ondanks alle obstakels die de coronacrisis op de weg legt. Op woensdag 2 september publiceert BRUZZ de nieuwe BRUZZ Select Cultuurspecial, het extra magazine met een uitgebreide vooruitblik, tips en voorspelde hoogtepunten. Bij uw abonnement thuis, of op meer dan honderd cultuurplekken in de stad.

Edito 04 06 12

22 23

28 30

35 36

39 44

De week Nieuwsoverzicht In beeld Een schrale troost Samenleving Brussel snakt naar een buitenbad Eye-catcher Thelonious Monk: Palais des Beaux-Arts 1963 Bas les masques ! Éléonore Valère-Lachky Soundtrack for the summer Judith Kiddo Film Tenet, Effacer l’historique, Evge Eat & Drink L’Atelier Gourmand Interview Agnes Quackels en Barbara Van Lindt, Kaaitheater Zomerserie Costa Terrassa Interview Dome Wood and Sam Steverlynck Zomerserie Het fotografisch geheugen Nick Trachet Parquées

Reportage

“Dit is anders dan een groentemand kopen. Met groenten die je zelf plukt, heb je een band” De zelfoogstboerderĳ Courjette telt al honderddertig leden

BRUSSELS HELPS

RECHTZETTING

Met de opflakkering van het aantal coronagevallen zijn er weer meer Brusselaars die hulp nodig hebben. Bel 02-278.11.00 als u hulp wil vragen, of als u graag uw hulp wil aanbieden. Alle info op brusselshelps.be

In het vorige nummer stond in het stuk over de situatie in de woonzorgcentra dat er in Brussel bij de eerste golf 3.600 coronadoden vielen. Dat klopt niet: in het Gewest vielen er 1.522 coronadoden, van wie zeventig procent in de wzc’s.

EINDELIJK

Misschien, heel misschien, kunnen we in 2021 eindelijk zwemmen in de Brusselse openlucht. Een nieuwe test in de vijvers van Neerpede brengt het idee een stap dichterbij. Maar eerlijk: dit is veel te weinig, veel te laat. Brussel had al jaren een openluchtzwembad moeten hebben. Dat werd nog eens pijnlijk duidelijk toen we behalve de tweede coronagolf ook een hittegolf over ons heen kregen. In Anderlecht sprong een jongen van twaalf samen met een paar vriendjes in het kanaal op zoek naar verkoeling. De jongen verdronk. Ondertussen doken de Parijzenaren in het Josephine Baker zwembad langs de Seine – 6 euro voor twee uur zwemplezier. In Wenen wordt er gezwommen in de oude én de nieuwe Donau. Berlijn verspreidde aan het begin van deze zomer een aparte stadsgids die alle openluchtzwembaden in kaart bracht. En in Brussel? Daar konden onze kinderen spelen in de fonteinen op het Flageyplein. Of ze konden ergens illegaal in een vijver of het kanaal duiken. Een regelrechte schande. Want het ontbreekt Brussel niet aan ideeën. In 2005 legde Pascal Smet (One.Brussels/SP.A) de plannen voor een nieuw openluchtzwembad opnieuw op tafel. Hij kreeg zelfs het budget rond. Maar politieke onwil en tegenwerking kelderden alles. En vijftien jaar later begroef de Brusselse regering ook het plan voor een zwembad in het NEO-project. U weet wel: dat project waarvoor Océade sneuvelde en waar er nu een waterspiegel van enkele centimeter diep komt. ENFIN Peut-être, seulement peut-être, qu’en 2021, nous pourrons enfin nager en plein air à Bruxelles. Un nouveau test dans les étangs de Neerpede fait progresser l’idée. Mais honnêtement : c’est bien trop peu, bien trop tard. Bruxelles aurait dû avoir une piscine en plein air depuis des années. C’est devenu douloureusement évident quand une vague de chaleur nous a frappés en plus de la deuxième vague de coronavirus. À Anderlecht, un garçon de douze ans a sauté dans le canal avec des amis pour se rafraîchir. Le garçon s’est noyé. Pendant ce temps, les Parisiens ont pu plonger dans la piscine Joséphine Baker sur la Seine - 6 euros pour deux heures de baignade. À Vienne, ils se baignent dans l’ancien et le nouveau Danube. Au début de l’été, Berlin a distribué un guide spécial de la ville qui répertorie toutes les piscines en plein air. Et à Bruxelles ? Nos enfants ont pu jouer avec les jets d’eau de la place Flagey. Ou bien ils ont plongé dans un étang ou dans le canal de façon illégale. C’est une honte absolue. Parce que Bruxelles ne manque pas d’idées. En 2005, Pascal Smet (One. Brussels/SP.A) a remis sur la table les plans d’une nouvelle piscine extérieure. Il a même réussi à boucler le budget. Mais le manque de volonté politique et l’opposition ont tout fait capoter. Et quinze ans plus tard, le gouvernement bruxellois a également enterré le projet de piscine au sein du projet NEO. Vous savez : ce projet qui a signé l’arrêt de mort d’Océade et où il y a maintenant un miroir d’eau de quelques centimètres de profondeur. FINALLY There is a chance, but only a very small chance, that we will finally be able to swim in the open air in Brussels in 2021. A new test in the ponds in Neerpede has brought the prospect a step closer to reality. But honestly: this is far too little, far too late. Brussels should already have had an open-air pool years ago. This became painfully obvious yet again when we were faced not only with a second corona wave but also a scorching heat wave. In Anderlecht, a twelve-year-old boy and some friends jumped in the canal, trying to find some refreshment. The little boy drowned. In the meantime, Parisians have been having a whale of a time in the Josephine Baker pool on the banks of the Seine – 6 euro for two hours of water fun. In Vienna, people swim in both the old and the new Danube. At the beginning of this summer, Berlin published a special city guide that lists all of the open-air pools. And in Brussels? Our children were able to play in the fountains on Flagey Square. Or they could dive into a pond, lake, or canal illegally. It is an utter disgrace. It’s not that Brussels lacks ideas. In 2005, Pascal Smet (One.Brussels/SP.A) put plans for a new open-air swimming pool back on the table. He even managed to secure a budget. But political unwillingness and opposition destroyed all the plans. And fifteen years later, the Brussels Government also buried the plans for a swimming pool in the NEO project. You remember: the project for which Océade went under and where there is now a water level of only a few centimetres deep.

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur 26 AUGUSTUS 2020

I 3

De week

AANTAL BESMETTINGEN WORDT NAUWLETTEND IN DE GATEN GEHOUDEN

Scholen starten in code geel, maar niemand weet voor hoelang Op 1 september openen alle Brusselse scholen voltijds voor alle leerjaren. In de eerste schoolweek geldt dus vast en zeker veiligheidscode geel. Al kan een week later het scenario er al helemaal anders uitzien. — EVA CHRISTIAENS

BRUZZ | DE WEEK

Bij code geel mogen zowel de lagere als de secundaire scholen voor alle leerjaren openen. Er is dus geen nood aan afstandsonderwijs, maar als de besmettingen blijven stijgen, is het goed mogelijk dat er plots code oranje geldt. In dat geval mogen de leerlingen uit de tweede en de derde graad van het middelbaar onderwijs slechts om de twee weken naar de klas komen. De andere week krijgen ze afstandsonderwijs. Er zullen ook geen buitenschoolse activiteiten mogelijk zijn, spelen en eten mag alleen binnen de eigen klasbubbel, en ouders mogen niet binnen in het schoolgebouw. Dat zijn heel wat aanpassingen in vergelijking met de gele

richtlijnen, al weten de scholen nog niet wanneer ze die moeten doorvoeren. “Er is nog geen alarmdrempel bepaald om code oranje in te roepen,” zegt Inge Neven van de Brusselse gezondheidsinspectie. “Voorlopig starten we in code geel en we hopen dat zo te houden.” De onduidelijkheid veroorzaakt wel praktische problemen. “Scholen weten bijvoorbeeld niet of ze hun bosklassen kunnen vastleggen in de herfst, want de kans is groot dat die niet mogen doorgaan bij code oranje,” zegt directrice Nancy De Boey van de katholieke scholengroep KatOBa. “Of ze proberen de leerlingenstroom alvast beter te spreiden aan de

Brand bij Rugantino Het dak van restaurant Rugantino aan de Anspachlaan vat vrijdagavond vuur, door oververhitting in een schouw. Er vallen geen gewonden, maar de brandweer moet wel een klein deel van het dak afbreken. Er sijpelt ook water door naar de ondergelegen verdiepingen. In 2013 sloot het restaurant na een brand op de bovenverdiepingen. Vijf jaar later was Rugantino in staat de Italiaanse keuken opnieuw te openen. 4

26 AUGUSTUS 2020

schoolpoort, maar dan moet de middagpauze weer korter om nog binnen de schooluren te passen.”

ALARMDREMPEL De ministers van Onderwijs zouden deze week samen met de federale Risk Assessment Group zo’n drempelwaarde vastleggen. Of Brussel onder die drempel zal blijven, is nog maar de vraag. Viroloog Marc Van Ranst zei eerder in De Tijd dat de alarmdrempel op vijftig besmettingen per honderdduizend inwoners zou moeten liggen. Twaalf Brusselse gemeenten bevinden zich vandaag boven die drempel. Maandag zei viroloog Steven Van Gucht dan weer dat het aantal besmettingen in het

66 Een bestelling van 66 hybride bussen staat al sinds april klaar in een depot in Asse, maar de MIVB heeft de bussen nog niet in gebruik genomen. De vervoermaatschappij wacht nog op een technische herstelling. De MIVB zegt de bussen pas in november nodig te hebben.

hele land idealiter tot honderd per dag moet zakken op 1 september. Vandaag ligt dat aantal op net geen vijfhonderd nieuwe besmettingen per dag. “Zoals het nu loopt, is zo’n daling niet haalbaar. Alleen in Brussel zitten we al boven die honderd dagelijkse besmettingen,” zegt Neven. De besmettingen blijven de laatste dagen vrij constant, maar zakken nog niet. “Ik sluit niet uit dat ze de komende dagen weer stijgen, omdat heel wat reizigers terugkeren uit rode zones. Onze voornaamste bezorgdheid is om hen te laten testen en ervoor te zorgen dat zij twee weken in quarantaine blijven.” Zonder snelle daling loert code oranje al om de

hoek. “De draaiboeken liggen in al onze scholen klaar,” zegt Karin Struys van de GO! Scholengroep Brussel. Of die ook uit de kast moeten worden gehaald, hangt niet alleen af van het aantal besmettingen, maar ook van wie zal beslissen. Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) is bevoegd om te beslissen of een school moet openen en laat weten dat een kleurencode nooit automatisch zal veranderen, maar dat er altijd lokaal samengewerkt zal worden met de plaatselijke crisiscel. De school zelf en de inrichtende macht kunnen dan weer beslissen om te sluiten, in geval van een acute piek in de gemeente of een besmetting op school.

Protest tegen nabijheidspolitie Zo’n tweehonderd mensen komen zaterdagavond op straat om te protesteren tegen de nabijheidspolitie van Sint-Gillis, nadat die drie vrouwen een week eerder hardhandig had opgepakt. De vrouwen riepen de hulp van de politie in omdat ze seksueel geïntimideerd werden. De betogers eisen dat de dienst Uneus, de nabijheidspolitie van de zone Brussel-Zuid (Anderlecht, Sint-Gillis, Vorst), opgedoekt wordt.

CARTOON

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts is bevoegd om te beslissen of een school moet openen.

KIJK OP DE WEEK

En mocht het nodig zijn om maatregelen te treffen over gemeentegrenzen heen, dan moet minister-president Rudi Vervoort (PS) als hoofd van de Lokale Veiligheidscel de knoop doorhakken. “Op dit moment is het veilig genoeg om de scholen te heropenen in code geel, maar als er een acuut risico is of een besmetting, kan dat een impact hebben op een school,” zegt Brussels minister Sven Gatz (Open VLD), bevoegd voor Onderwijs in de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC). “In het begin wordt het aftasten hoe snel een school dicht moet en hoe snel die weer kan openen. Die verfijningen zullen midden september volgen, zodra het duidelijker is waar we staan.”

Het zijn altijd jonge gasten die op straat de oorlog uitvechten, terwijl de grote mannen veilig zitten EEN ANONIEME SPEURDER zoekt de verklaring voor twee schietpartijen in Elsene, waarbij één persoon omkwam, bij het toenemende drugsgeweld (in Het Laatste Nieuws)

WAUTER

Minder vervuilende auto’s De strengere lage-emissiezone (LEZ) die sinds 1 januari 2019 van kracht is in het Brussels Gewest, leidde in 2019 tot zeventig procent minder vervuilende voertuigen. Dat meldt Brussel Leefmilieu. Toch blijven er dagelijks meer dan tweehonderd vervuilende voertuigen rondrijden. Sinds 1 april 2019 worden er ook effectief boetes uitgeschreven aan bestuurders van voertuigen die niet aan de normen voldoen.

In de Jules Lahayestraat in Jette zijn 42 bomen gekapt voor de herinrichting van de straat. “Sommige bomen stonden te dicht bij de gevels van de huizen of kwamen boven de hoogspanningskabels van de tram,” zegt schepen van Openbare Werken Bernard Van Nuffel (Ecolo). 26 AUGUSTUS 2020

I 5

In beeld

BART DEWAELE

EEN SCHRALE TROOST NL/ Een foorkramer komt nooit alleen. Nog een waarheid als een koe die we door de coronacrisis stilaan mogen schrappen. Na de afgelasting van de Zuidfoor wou de Stad Brussel het leed verzachten door de forains zestien individuele standplaatsen aan te bieden. Door administratieve problemen sloegen maar drie bescheiden attracties hun kamp op in de stad. In het Ter Kamerenbos staat een trampoline, aan de Kapellekerk draait een eenzame molen al even eenzame toertjes en aan de Heizel lijkt er alweer opgekraamd. Volgend jaar beter dan maar?

MAIGRE CONSOLATION

BRUZZ | IN BEELD

FR/ Ne dit-on pas qu’un forain n’arrive jamais seul ? Voilà encore un adage que la pandémie nous force à repenser. Après avoir annulé la Foire du Midi, la Ville de Bruxelles tente d’amortir le coup porté aux travailleurs en leur offrant seize stands individuels. À la suite de problèmes administratifs, seuls trois petites attractions auront finalement été montées dans la ville. Un trampoline s’est incrusté au Bois de la Cambre, un carrousel solitaire tourne du côté de l’Église de la Chapelle et l’attraction censée animer le Heysel a déjà été déplacée. Il ne reste plus qu’à espérer que l’année prochaine sera meilleure.

MEAGRE SOLACE EN/ A fairground worker never comes singly. This is yet another cliché that the corona crisis is forcing us to rethink. After cancelling the South Station Fair, the City of Brussels sought to soften the blow by offering the workers sixteen individual stands. Due to administrative problems, only three small attractions were actually set up in the city. There is a trampoline in the Ter Kameren Wood, a lonely merry-go-round turns its lonely circles next to the Kapellekerk/Église de la Chapelle, and the attraction that had arrived at the Heizel/Heysel has actually moved on again already. We can only hope for better next year.

26 AUGUSTUS 2020

I 7

Spreektijd

STRAFPLEITSTER EN CRIMINOLOGE OVER BRUSSELSE JONGEREN

BRUZZ | SPREEKTIJD

‘In heel zĳn complexiteit zĳn er in Brussel nog weinig conflicten’ Strafpleitster Saskia Kerkhofs en professor Els Enhus (Vrije Universiteit Brussel) verbazen zich over de heisa die ontstond na de confrontaties tussen Brusselse jongeren en de politie, en zien vooral voor justitie een cruciale rol weggelegd. “We hollen systematisch de derde macht uit.” — ELLEN DEBACKERE, FOTO’S IVAN PUT

26 AUGUSTUS 2020

mensen – ook mij overigens – mateloos op de zenuwen. En zo ontstaan die conflicten. SASKIA KERKHOFS: Er is niets nieuws aan de hand, maar iedereen moet zich wel aanpassen aan een nieuwe realiteit. Ik vraag me vooral af of zoveel commotie nodig was. In elk café in elk dorp vinden er wekelijks ruzies plaats. Maar daar hoor je amper iets van. Bepaalde jongeren worden continu geviseerd.

Meteen viel ook de term ‘jeugdbendes’. Politievakbond VSOA riep dat ‘jongerenbendes’ eindelijk moesten worden aangepakt. ENHUS: In 2012 voerden wij onderzoek naar jeugdbendes. Intussen kan de situatie misschien veranderd zijn, maar de conclusie was: in België bestaan er volgens de klassieke criteria geen échte jeugdbendes. Dus ook niet in Brussel. Ik spreek hier over groepen jongeren van minstens tien jaar tot ongeveer twintig jaar oud, want in alle grote steden bestaan er absoluut bendes die crimineel zijn. Maar de gemiddelde leeftijd ligt daar hoger.

BRUZZ | SPREEKTIJD

terk overroepen.” Zowel advocate Saskia Kerkhofs als specialiste in politie- en veiligheidsbeleid Els Enhus (VUB) begrijpt de berichtgeving over de confrontaties tussen Brusselse jongeren en de politie – onder meer aan de kust – de jongste weken niet. Als advocate aan de Brusselse balie met specialisatie in het jeugdrecht, ziet Kerkhofs al jaar en dag jeugdige delinquenten uit alle sociale lagen voorbijkomen. “Waarom zijn het dan altijd dezelfde jongeren die in het nieuws worden opgevoerd?” Kerkhofs (40) en Enhus (67) hebben elkaar nooit eerder ontmoet wanneer ze elkaar zien in het kantoor van Kerkhofs. Hoewel de advocate het fenomeen vanuit de praktijk benadert en Enhus dat hoofdzakelijk doet vanuit haar onderzoek naar politiebeleid, zal tijdens het gesprek opvallend vaak een haast eenstemmig geluid weerklinken. Beide vrouwen vinden elkaar terug in een pleidooi voor een sterker gerechtelijk systeem, en zijn allebei niet te spreken over de hevige reacties na de conflicten met jongeren aan de kust, in provinciedomeinen of in Brussel.

Over welke criteria gaat het dan? Wat heeft volgens jullie geleid tot het tumult van de voorbije weken? ELS ENHUS: In vergelijking met de

voorbije jaren is de context helemaal anders. Door de coronapandemie zijn veel meer mensen thuisgebleven. Bovendien is er in Brussel sowieso al erg weinig publieke ruimte voor jongeren, zeker in dichtbevolkte wijken, en komen die jongeren bijna zelden of nooit in andere wijken. Hun leven beperkt zich vooral tot de eigen wijk, waar de druk enorm stijgt. Dan trekken ze bijvoorbeeld in groep naar zee, maar door de coronamaatregelen moet iedereen inbinden, en zijn veel zaken verboden. Als er dan plots een groep verschijnt die zich niets aantrekt van die regels, werkt dat veel

ENHUS: In internationaal onderzoek naar stadsbendes wordt een aantal criteria gehanteerd om over ‘bendes’ te spreken: een gestructureerde, aangestuurde groep die door de tijd een zekere stabiliteit kent, en gesloten is. Niet iedereen kan lid zijn, vaak zijn er een aantal toetredingseisen, waarbij men onder meer moet bewijzen een volwaardig lid te kunnen zijn door bepaald gedrag te vertonen. Ze claimen meestal een territorium en de groep wordt gebruikt om criminaliteit te plegen. We hebben in Brussel wel groepen jongeren die een zekere stabiliteit vertonen, en waar een vorm van leiderschap aanwezig is. Maar die groepen vallen doorgaans snel uit ▼

“

26 AUGUSTUS 2020

I 9

▼

BRUSSELSE JONGEREN

elkaar, en dan volgt een hergroepering. Ze zijn met andere woorden volatieler dan echte gestructureerde bendes. Ze bewegen zich binnen een bepaald territorium dat ze soms ook claimen, zoals bijvoorbeeld een aantal banken van de speeltuin, maar dat is vele malen kleiner dan de territoria van klassieke bendes. Belangrijk is dat we in dat onderzoek geen jongerengroepen vonden die de groep inzetten om aan criminaliteit te doen. Wel pleegden individuen criminele feiten, en bleken ze tot een groep te behoren, maar ze betrokken de andere leden hier niet bij. Dat is geen georganiseerde misdaad. We kunnen wel spreken van problematische groepen omdat ze problematisch gedrag vertonen, maar die jeugdbendes noemen, gaat te ver.

BRUZZ | SPREEKTIJD

Stroken die beweringen met uw vaststellingen op het terrein, Saskia Kerkhofs? KERKHOFS: (Richt zich tot Enhus)

Toen u zei dat jeugdbendes in Brussel niet bestaan, moest ik toch even een wenkbrauw optrekken. Ik heb onder meer in 2015 een assisenzaak gedaan in Brussel, waarin sprake was van twee rivaliserende jeugdbendes die elkaar messteken toebrachten, en waar aan weerszijden dodelijke slachtoffers zijn gevallen. Maar als u die definitie hanteert, en u zegt dat één van de kwalificaties ‘met het oog op het plegen van misdrijven’ is, dan geef ik toe dat dat niet het geval was. De leden pleegden inderdaad misdrijven, maar de groep was niet georganiseerd met het oog op misdrijven plegen. Het principe ‘oog om oog, tand om tand’ heerste er vooral sterk.

Waarom wordt er dan wel nog gesproken over jeugdbendes? KERKHOFS: Ik heb op dit moment

geen ervaring met stadsbendes, maar uit eerdere dossiers die ik behandeld heb, weet ik dat ik ze tegengekomen ben. We mogen niet vergeten dat de term ‘stadsbendes’ courant wordt gebruikt omdat er een aparte afdeling binnen de politie bestaat die zich bezighoudt met bandes urbaines, die daar ook een speciale databank voor heeft aangelegd. ENHUS: Dat klopt, maar het is belangrijk om voorzichtig met die 10

26 AUGUSTUS 2020

term om te springen. Je moet weten dat bepaalde jongeren niet liever zouden hebben dan erkend te worden als bendelid, ook al is dat in de realiteit niet het geval. Door op te zoeken hoe een bendelid zich kleedt, spreekt en gedraagt, willen ze zichzelf een identiteit aanmeten. In ons onderzoek hoorden we over jongeren die de politie letterlijk vroegen of ze in de databank waren opgenomen. Als wij voortdurend blijven praten over ‘jeugdbendes’, dan creëren we die op termijn. Bovendien gebeurt het stigmatiseren heel vaak door de burgers zelf. Een voorbeeldje: drie zwarte jongens met een hoodie zitten op een bankje in een park. Die doen niets, behalve misschien een jointje roken. De buurtbewoners bellen naar de politie, en zeggen dat er ‘een bende in het park zit’. Voor politiemensen moet het heel hard zijn om de hele tijd in te gaan tegen de definities die burgers voortdurend aangeven. Ik ontken niet dat er bij de politie zelf soms racisme aanwezig is, maar dat wordt ook gevoed door burgers die racistisch denken.

Het VSOA vraagt meer steun van politiek en samenleving. Daarom plaatste het videobeelden van een chaotische arrestatie op het Liedtsplein in Schaarbeek online. KERKHOFS: (Kordaat) Dat vind ik

absoluut niet de goede manier. De politie ziet zelfs niet dat ze op deze manier haar eigen werk ondermijnt. Ten eerste moet het onderzoek naar feiten geheim blijven. Daarnaast is het niet haar taak om informatie te lekken, en om bepaalde dingen in de aandacht te brengen. Maar vooral:

“Als we blijven praten over ‘jeugdbendes’, dan creëren we die op termijn zelf” ELS ENHUS Criminologe

als de politie dat wel doet, dan worden de rechten van de verdediging geschonden. Als die zaak bij een rechter komt, dan kan die niet anders dan de beschuldigde te laten gaan. Op die manier doen ze hun eigen werk teniet. Ik begrijp de frustratie echt wel. Politiemensen werken soms maanden aan een zaak, en zes uur later kan de dader weer op straat staan. De vraag is veeleer waarom dat zo is. Waren er onvoldoende elementen? Zijn er onvoldoende opvangplaatsen? Steek tijd en energie in het oplossen van die zaken.

Na de arrestaties in Blankenberge bleken meerdere jongeren bekend bij het gerecht. Eén van de minderjarigen zocht een maand later nog eens de confrontatie met de politie in Schaarbeek op. Mensen vragen zich af of er dan geen zaken mislopen. KERKHOFS: Op het eerste gezicht lijkt

dat inderdaad niet logisch, maar wat is de achterliggende reden? Wat was de eerste beslissing die na de feiten in Blankenberge genomen werd? Misschien wou de rechter toen al sanctionerend optreden. Misschien belde de rechter al naar een instelling, en was er geen plaats. Zomaar kritiek geven zonder te weten wat er precies aan de hand is, is gevaarlijk. ENHUS: Ik ken de frustratie van de politie tegenover justitie. Volgens de agenten worden ze al jaren in de steek gelaten door justitie. Door een gebrek aan investeringen hollen we systematisch de derde macht uit. We leven in een moderne samenleving waarin we vinden dat we allerlei

zaken moeten verbieden – in tegenstelling tot bijvoorbeeld een land als Zweden dat voor redelijkheid kiest – maar we laten het na justitie te versterken. Het resultaat? Van de jongeren die door een gevaarlijke thuissituatie door de jeugdrechter in een instelling zouden moeten worden geplaatst en de jongeren die regels overschrijden, komt tachtig procent nooit terecht waar ze zouden moeten terechtkomen, omdat er eenvoudigweg geen plaats is. Onwaarschijnlijk. En op politiek vlak gebeurt er niets. KERKHOFS: Dat de politie vraagt om een lik-op-stukbeleid is niet meer dan logisch. Niemand heeft er iets aan om pas na zes maanden gestraft te worden. Maar justitie kan het simpelweg niet aan.

Ook omgekeerd verschijnen er regelmatig filmpjes van burgers die de politie beschuldigen van buitensporig geweld. Wat is hier aan de hand? ENHUS: Er is niet meer geweld dan vroeger, het wordt gewoon vaker gefilmd. Vroeger bleven allerlei vormen van geweld verborgen. Opnieuw heeft dat te maken met de gespannen relatie tussen politie en justitie. De politie doet haar werk, maar krijgt geen feedback van justitie. Op termijn grijpt een aantal politiemensen uit frustratie naar ‘eigen oplossingen’. KERKHOFS: Akkoord. Het is goed dat geweld aangekaart wordt, want iemand met macht die geweld gebruikt, dat is onaanvaardbaar. Zo kan ertegen worden opgetreden, maar tegelijkertijd moet dezelfde logica gelden als voor de filmpjes van jongeren die geweld gebruiken. Moeten wij dat als publiek te zien krijgen? Onderzoek is dan nodig, en ook hier zijn de rechten van de verdediging van toepassing. Zo’n filmpje mag niet meteen een smet op het blazoen van de politieagent voor de rest van zijn of haar leven zijn.

Na de incidenten in Blankenberge hamerden korpschefs van verschillende kustgemeenten erop om Brusselse jongeren strenger te controleren. Ook de burgemeester van Blankenberge pleitte er in eerste instantie voor dat de Brusselse politie de jongeren er al op het perron zou uithalen. Hoe Brussels is het probleem?

SASKIA KERKHOFS geboren in Ukkel in 1980 studeert rechten aan de VUB (1998-2003). Begint daarna als advocate aan de Balie in Brussel woont van 1998 tot 2010 in Brussel-Stad, op een steenworp van Manneken Pis. Verhuist later naar Vilvoorde als strafpleiter houdt ze zich eveneens bezig met jeugdzaken, en komt ze vaak in contact met Brusselse jongeren

ELS ENHUS geboren in Den Haag in 1953 verhuist op vijfjarige leeftijd naar Koekelberg. Later verhuist ze naar Ganshoren. Vandaag woont ze in Elsene studeert sociologie aan de VUB (1970-1974), doctoreert in de criminologie in 1999 rond het thema politiebeleid sinds 1999 professor criminologie aan de VUB

‘PAS DE VÉRITABLES GANGS DE JEUNES’ L’avocate Saskia Kerkhofs et la criminologue Els Enhus (Vrije Universiteit Brussel) s’étonnent de l’émoi qui a suivi les affrontements entre de jeunes Bruxellois et la police. Selon les deux femmes, il n’y a rien de nouveau, mais les gens doivent s’adapter à un nouveau contexte. De plus, la criminologue Enhus souligne qu’à Bruxelles, contrairement à ce que l’appel du syndicat de police SLFP suggère, il n’y a pas de véritables gangs de jeunes. Selon la professeure, il existe des groupes problématiques parce qu’ils présentent un comportement problématique, mais parler de gangs de jeunes va trop loin, et peut même avoir un effet contre-productif. Enfin, selon Kerkhofs et Enhus, les rapports houleux entre les jeunes de Bruxelles et la police ne peuvent être améliorés à long terme que si des investissements sont faits dans la justice. Le manque de moyens, selon les deux femmes, sape complètement notre système judiciaire, ce qui entraîne une frustration croissante de la police. FR

‘NO REAL YOUTH GANGS’ Criminal lawyer Saskia Kerkhofs and criminologist Els Enhus (VUB) are surprised by the controversy that has raged after the confrontations between young people in Brussels and the police. Indeed, according to both women, nothing new has happened, but people are having to adjust to a new context. Furthermore, criminologist Enhus remarks that Brussels – in contrast to the suggestion made by the appeal from the police union VSOA – does not really have any youth gangs. According to the professor, problematic groups exist because they exhibit problematic behaviour, but referring to them as youth gangs goes too far and may in fact have an undesired effect. Finally, Kerkhofs and Enhus note that heated reactions between Brussels’s youths and the police can only be helped in the long-term by investments in the justice system. Both women argue that a lack of funding is completely undermining the justice system, causing great frustration in the police force. EN

KERKHOFS: Mensen oppakken op

basis van territorialiteit? Dat is absurd. Dat gaat in tegen al onze principes. ENHUS: Helemaal akkoord. Ik woon niet in een buurt waar er veel spanningen zijn, maar in heel zijn complexiteit vind ik dat er in Brussel eigenlijk weinig conflicten zijn. Ja, er zijn regelmatig spanningen, en soms zitten daar ernstige problemen tussen, maar we mogen niet vergeten dat Brussel als enige stad in België de kenmerken van een metropool heeft, een wereldstad. Brussel is niet te vergelijken met Blankenberge. Wij zijn geen gehucht. Het heeft te maken met de slechte reputatie van Brussel. Elk jaar doe ik met mijn studenten een wandeling door Brussel. Systematisch lees ik daarna in hun rapporten dat ze beseffen dat ze een ander

beeld hadden van de hoofdstad. Het beeld van Brussel als gevaarlijke stad heerst ook bij de politie. Regelmatig worden politieagenten die de stad niet kennen hier geplaatst. Ze kennen de context niet, zijn bang en gaan soms overreageren.

Met welke acties zouden verhitte situaties tussen Brusselse jongeren en de politie vermeden kunnen worden? KERKHOFS: Er moeten natuurlijk op

veel terreinen zaken gebeuren, maar in eerste instantie moeten er meer middelen naar justitie voor meer capaciteit en meer opvangplaatsen. Dan zullen er minder frustraties bestaan, zowel bij de politie als bij de bevolking. Ten tweede – hoe banaal het ook klinkt – vraag ik om respect tegenover elkaar. Als jongeren GAS-boetes kunnen

krijgen, moeten ze ook serieus kunnen worden genomen, en respect krijgen. Sommige jongeren worden dagelijks door politieagenten gecontroleerd. Dat zij dan verharden, hoeft niet te verrassen. ENHUS: Daarnaast mogen we niet vergeten dat er al veel gebeurt. Iemand vroeg me ooit waarom in Brussel nooit zulke zware rellen zijn uitgebarsten zoals indertijd in de Parijse banlieues. Ik heb daar geen antwoord op, maar ik weet wel dat de preventie bij ons veel beter uitgewerkt is dan in de arme buurten in Parijs. Er zijn veel processen gaande, niet alleen op het vlak van veiligheid, maar ook in het domein van het samenleven en de sociale dynamiek. Kijk maar naar Sint-Jans-Molenbeek: de initiatieven die er na de aanslagen het licht zagen, zijn niet meer op één hand te tellen.

26 AUGUSTUS 2020

I 11

SamenlevingOJECTEN VOOR OPENLUCHTZWEMMEN IN DE PIJPLIJN VIJF PROJECTEN VOOR OPENLUCHTZWEMMEN IN DE PIJPLIJN

Brussel snakt naar een buitenbad BRUZZ | SAMENLEVING

Brussel is een van de weinige Europese steden zonder openluchtzwembad of -vijver, een gemis dat zeker in hete coronacrisiszomers zwaar op de maag ligt. De plannen om dat te verhelpen lijken eindelijk concreter te worden. De Stad Brussel plant een buitenbad in Laken of Heembeek, Anderlecht heeft drie projecten in de pijplijn. Maar de gemeenten kijken naar het Gewest om een deel van de kosten te dragen, de gewestregering zal dus finaal knopen moeten doorhakken. Welk project zal het halen? — SARA DE SLOOVER, FOTO’S BART DEWAELE Een metropool zonder plek om te zwemmen in de openlucht: hoe is het eigenlijk ooit zo ver kunnen komen? Lees de analyse op bruzz.be/zwembaden

Vorige week woensdag mocht een beperkt publiek legaal zwemmen in de Mayfairvijver in Neerpede.

26 AUGUSTUS 2020

Mayfairvijver in Anderlecht, vlak bĳ Konĳnenstraat 32

Een tiental leden van een Ukkelse zwemclub zwom vorige week woensdag volstrekt legaal in de Mayfairvijver in de Anderlechtse wijk Neerpede. Omdat zij de infrastructuur voor toekomstige watersporters hebben gebouwd, mogen 21 Kuregemse jongeren de komende maanden mee, elke keer als de zwemclub er traint. Dat is een primeur, en meteen ook het meest concrete project rond openluchtzwemmen in Brussel. “We zijn nog volop op zoek naar partners om de toegang ook voor anderen open te stellen,” zegt Philippe Van Ginderdeuren van BRC Bouw, dat het bouwproject mee coördineerde. “Die organisaties zouden dan toestemming kunnen vragen voor hun eigen projecten, en moeten ook de toegang en de veiligheid garanderen.” Anderlechts schepen van Sport Julien Milquet (CDH) zou tijdens de vakantieperiodes graag watersportstages voor de jeugd organiseren aan de vijver. Milquet wil vanaf 2021 ook het grote publiek toelaten. “In eerste

Natuurlijk zwembad

in Laken of Heembeek (vier verschillende mogelijke locaties)

In zijn bestuursakkoord in 2018 nam het Brusselse stadsbestuur al op dat het een “natuurlijk openluchtzwembad” wil openen. De haalbaarheidsstudie daarrond is net af, vertelt Brussels schepen van Sport Benoît Hellings (Ecolo). “Een ‘natuurlijk zwembad’ is een zwembad met natuurlijke filtering, die gebeurt in een vijver er net naast,” legt Hellings uit. “Die maakt dan ook deel uit van de ervaring. Dit wordt iets tussen natuurbeleving en sporten in. Uit de

De officiële inhuldiging van de Mayfairvijver volgt op 31 augustus. Vanaf 2021 zou de zwemplek opengaan voor het grote publiek.

studie blijkt bovendien dat dat op de lange termijn twintig procent goedkoper is dan een bad met de klassieke chemische zuivering.” Studiebureau B2AI bestudeerde zulke buitenbaden in andere Europese steden, en kwam tot de conclusie dat dit ook in Brussel mogelijk is. De baden moeten volgens de studie duizend vierkante meter groot zijn, maar de vorm is nog voer voor debat. Zo kan er bijvoorbeeld een apart ondiep bassin komen, waarin kinderen kunnen pootjebaden. Voor het hele terrein – inclusief bezinkvijver, cafetaria, sanitair, verkleedhokjes en zonneweides – is volgens de studie tienduizend vierkante meter, of een hectare, nodig. Op basis van criteria als de bereikbaarheid, de bevolkingsdichtheid, de oppervlakte en het bestemmingsplan van de voorgestelde sites kwam het bureau tot een shortlist van vier locaties: twee in NederOver-Heembeek, en twee in Laken. “Eerste optie is een terrein aan het Nautisch Centrum naast het kanaal, maar dat is in handen van de Koninklijke Schenking,” begint Hellings. “Daarnaast is een groenzone achter het huidige zwembad van Heembeek in de Heembeekstraat een optie.” Ook een deel van het Ossegempark net naast het Amerikaans Theater kan. “Maar het theater zou dan een cafetaria en sanitair moeten huisvesten, terwijl het in handen is van de federale staat,” zegt de schepen. Een vierde mogelijkheid is een zone met weides en volkstuinen van de Stad ten zuiden van het Heem-

beekse sportcentrum aan de Korte Groenweg. Een zwembad op de Neo-site is definitief afgevoerd, omdat daar geen hectare ruimte over is. Hellings zal nu overleggen met het Gewest over de financiering. “De kosten worden geschat op 2,5 tot 4 miljoen euro, onderhoud en personeel nog niet inbegrepen. De Stad kan een deel hiervan betalen. Hoewel dat zware kosten zijn, is dat een bewuste beleidskeuze. Meer dan vijftien jaar al hebben we nood

Het Tony Bertrand-zwembad in Lyon: een natuurlijk buitenbad.

aan plekken met water en bomen. Maar dit is een vraag van alle Brusselaars, ook in de andere gemeenten. Het Gewest moet de gevolgen van de klimaatopwarming opvangen. Het zwembad is nodig voor diegenen die niet naar het buitenland of Blankenberge kunnen.” Hiermee geeft de Stad “een voorzet aan het Gewest,” zegt Hellings. “We willen geen droom, maar een verwezenlijking. Wij hebben alles bestudeerd en voorbereid, nu moeten er alleen nog samen knopen doorgehakt worden.” Als het Gewest – excusez le mot – mee in het bad stapt, volgt daarna een participatief traject met buurtbewoners.

BRUZZ | SAMENLEVING

zouden begin 2021 bekend moeten zijn, en worden dan besproken binnen de regering. “Ze zullen dan de mogelijkheid beoordelen om een zwemvijver te creëren voor alle Brusselaars,” zegt Hourman. “Het is inderdaad belangrijk om dit soort activiteiten te kunnen aanbieden, zeker omdat hittegolven steeds frequenter voorkomen. Er zouden wel gesprekken moeten beginnen met de gemeente, om het beheer van de vijver over te hevelen naar het Gewest.”

▼

instantie denken we eraan de site open te stellen voor Anderlechtenaren. Misschien ook voor anderen, maar dan betalend. Hoe dan ook zal er een inschrijvingssysteem moeten worden opgezet. De vijver is niet al te groot, er kunnen maximaal vijftig mensen tegelijk in, zo niet komen flora en fauna in gevaar.” Maar ook het Gewest heeft zijn oog op de Mayfairvijver laten vallen. Leefmilieu Brussel heeft een haalbaarheidsstudie voor openluchtzwemmen in de vijver uitgeschreven. Die studie zal ook de middelste Pedevijver onder de loep nemen. “We kijken eerst naar Mayfair om verschillende redenen,” zegt woordvoerster Pascale Hourman. “Deze vijver is makkelijk los te koppelen van het waternet, en dus is de kwaliteit makkelijker controleerbaar.” Naast de vijver liggen nu al twee bezinkbekkens met rietvelden, waardoor de waterkwaliteit momenteel zeer goed is. Hourman wijst erop dat de Mayfairvijver ook naast een sportcomplex ligt, “wat synergieën mogelijk maakt, en in een zone die voor iedereen goed bereikbaar is met het openbaar vervoer”. De resultaten van de studie

In Antwerpen is zwemmen in de openlucht mogelijk in het Boekenberg-zwembad. © PHOTONEWS

26 AUGUSTUS 2020

I 13

Je investeringsexpert voortaan ook op zaterdag

Omdat er geen vaste werktijden, weekends en werkplekken meer zijn. Omdat je enerzijds het saldo van je rekeningen moet kunnen raadplegen en anderzijds het advies van een verzekeringsexpert wil krijgen, ook op zaterdag... Daarom biedt KBC Brussels een reeks contactmogelijkheden, zoals zijn Mobile app of een toegang tot haar experts via Live op 02 303 31 60 van maandag tot vrijdag van 8u tot 22u en op zaterdag van 9u tot 17u.

Wij zijn waar jij bent. kbcbrussels.be/live V.U. : KBC Group NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, BelgiĂŤ. BTW BE 0403.227.515, RPR Brussel.

2019-046-KBC BR_Annonce Bruzz_215x290_NL.indd 1

29/07/20 17:46

OPENLUCHTZWEMMEN IN BRUSSEL

op het dak van Manufakture, het nieuwe slachthuis in Anderlecht (Ropsy Chaudronstraat 24)

Begin 2019 opperde de Brusselse bouwmeester Kristiaan Borret in zijn projectoproep voor het nieuwe Anderlechtse slachthuis Manufakture om er een extra bouwlaag parking aan toe te voegen. Op die manier zou het dak van tienduizend vierkante meter geen parkeerplaats moeten worden, maar gebruikt kunnen worden voor een open én overdekt complex van zwembaden “met een fantastisch uitzicht over Brussel”. De restwarmte van de koelinstallaties op de gelijkvloerse verdieping zou zelfs gerecupereerd kunnen worden om de baden op te warmen, zo maakte het team van de bouwmeester zich sterk. De totale kosten voor de aanleg van het zwembadcomplex worden echter geraamd op 12 miljoen euro. “Met onderhoud erbij loopt dat nog op,” zegt Anderlechts schepen van Sport Julien Milquet (CDH). Dit project zit voor de schepen nog maar in de ideeënfase, maar andere politieke insiders noemen het buitenbad van Abattoir dan weer het meest realistische project. De NV Abattoir wacht hoe dan ook op een financiële toezegging van overheidspartners. “Het coronavirus heeft zware gevolgen voor ons boekjaar 2020. We lijden momenteel inkomstenverlies,” zegt woordvoerder Paul Thielemans. “Gelukkig kan de realisatie van het hele Manufakture-project uitgesteld worden. Het gebouw zal niet in januari 2023 opgeleverd worden, maar een jaar later.” Thielemans wijst erop dat Manufakture gebouwd wordt op grond in erfpacht van de gemeente. “Abattoir zou de fundering verstevigen mocht erbovenop een zwembad komen,” zegt Thielemans. “Onze raad van bestuur heeft goesting om mee te gaan in

het project. Kinderen leren in Brussel onvoldoende zwemmen en wij zouden graag andere activiteiten huisvesten op onze site. Maar het is echt vijf voor twaalf willen wij onze bouwplannen nog kunnen afstemmen op de optie ‘dakzwembad’. En wij zullen niet zelf investeren in een zwembad, of het uitbaten.” “Als er in de komende maanden geen overheidspartner toezegt, komt er geen zwembad. We kunnen een andere publieke dakfunctie zoeken,” zegt Thielemans. “Bijvoorbeeld andere sportvoorzieningen. Of we bouwen met een bouwlaag minder, dat kan natuurlijk ook.”

Tijdelijk openluchtzwembad

in Biestebroekwĳk

Het tijdelijke zwembad van Pool is Cool aan het Biestebroekdok stond in de steigers, maar corona stak er een stokje voor. © POOL IS COOL

Voor corona plande Pool is Cool (PiC) op vraag van het Anderlechtse gemeentebestuur een tijdelijk openluchtzwembad aan het Biestebroekdok. Alleen al de massa’s mensen die tijdens de hittegolf illegaal het kanaal indoken aan de tijdelijke guinguette La Mouette daar tonen dat de vraag groot is. De gemeente en Pool is Cool blijven in dat plan geloven voor de zomer van 2021. “We hebben subsidies aangevraagd om een bassin van twintig meter lang naast het kanaal te kunnen zetten,” zegt PiC-woordvoerder Paul Steinbrück. “Zeker voor vier of vijf weken, zodat iedereen tijd heeft om er eens in te springen.” Dit derde Anderlechtse project zit bij schepen Elke Roex (SP.A). Zij ging met Pool is Cool aan tafel zitten, en hoopt op steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) en de vzw Biestebroek, die tijdelijke projecten in de hele wijk opzet. “Waar dit tijdelijke zwembad precies zou komen, moet nog

beslist worden,” zegt Roex. “De nieuwe wijk is in volle ontwikkeling. De plek waar nu de guinguette zit, zal volgend jaar rond deze tijd bijvoorbeeld normaal gezien een bouwwerf zijn. Ik heb locaties in gedachten, maar het hangt er echt van af hoe de wijk evolueert.” Ook of het project eenmalig is, of elk jaar zal terugkeren, is nog niet beslist. Dat zal afhangen van de beschikbare financiering. “Ofwel kopen we het bassin aan en zetten we het elke zomer op, ofwel huren we er een,” zegt Roex.

Openluchtzwembad

Pool is Cool. “Vorst is een van de weinige Brusselse gemeenten zonder eigen zwembad.” De gemeente is op zoek naar een locatie voor een zwembad, bevestigt schepen van Stadsplanning, Water en Groene Ruimtes Alain Mugabo (Ecolo). “Weliswaar een overdekt. De meest serieuze piste is momenteel op of rond het Bertelsonstadion, maar alles ligt nog open. Wij zijn zeker geïnteresseerd in een buitenbad, maar op de Gerijsite is dat gecompliceerd. De terreinen zijn geen publiek eigendom. Omdat het een van de weinige plekken is waar de Zenne zichtbaar is, moet de site misschien eerst opgekocht worden door het Gewest.”

op de Gerĳsite in Vorst

De gemeente Vorst lanceerde begin 2020 de uitwerking van een masterplan voor het gebied Vorst-aan-de-Zenne. Dat moet bepalen hoe die zone aan de spoorbundels er tegen 2040 moet uitzien. De activisten van Pool is Cool spoorden inwoners bij het openbaar onderzoek aan om een zwembad met zonneweide te vragen op de Gerijsite (Charroi), het deel van het gebied tussen de spoorbundels met ingang aan de Gerijstraat. Daar wordt binnen het wijkcontract al in een groot park voorzien. “Buiten de zomermaanden kan het zwembad overdekt worden,” klinkt het bij

De Gerijsite: vage plannen. © POOL IS COOL

Het studiebureau dat het openbaar onderzoek heeft gevoerd, is nu bezig alle voorstellen te analyseren, en bespreekt die in het najaar met bewoners. “Daarna zal het college knopen doorhakken. Het gaat daarbij nog maar om een visie,” benadrukt Mugabo. “De operationale aspecten, zoals de financiering, komen pas aan bod in 2021.”

LA COURSE À LA PISCINE EN PLEIN AIR

THE RACE TO THE OUTDOOR POOL

Bruxelles est l’une des rares villes européennes à ne pas avoir de piscine ou d’étang en plein air, un manque qui se fait particulièrement ressentir en cet été placé sous le signe du coronavirus. Les plans pour y remédier semblent enfin se concrétiser. La Ville de Bruxelles va consulter la Région au sujet d’une piscine extérieure à Laeken ou NederOver-Heembeek, Anderlecht compte trois projets en préparation, et du côté de Forest, une proposition (encore très vague) de piscine avec un toit rétractable sera discutée cet automne. Mais toutes les communes attendent de la Région qu’elle prenne en charge une partie des coûts. Le gouvernement régional devra donc prendre d’importantes décisions.

Brussels is one of the few European cities that does not have an open-air swimming pool or lake, something which has been felt particularly keenly during this scorching corona crisis summer. Plans to redress this lacuna finally seem to be getting more concrete. The city of Brussels will consult with the Region about an outdoor pool in Laken/ Laeken or Neder-Over-Heembeek, Anderlecht has three projects in the pipeline, and in Vorst/Forest, a (still very vague) proposal to build a pool with a retractable roof will be discussed this autumn. But all of the municipalities are looking to the Region to cover some of the costs. In other words, the Regional Government will have to take some important decisions.

BRUZZ | SAMENLEVING

▼

Dakzwembad

26 AUGUSTUS 2020

I 15

Samenleving

EINDELOOS WACHTEN OP HULP VOOR MENSEN MET EEN BEPERKING

‘Veel Brusselaars raken zelfs niet op de wachtlĳst’ In heel Brussel staan er ‘maar’ 153 mensen met een beperking op de wachtlijst voor een persoonsvolgend budget. Toch wachten sommigen al sinds 2001 op ondersteuning. “Je moet sterk in je schoenen staan om de strijd aan te gaan.” BRUZZ | SAMENLEVING

— SARAH VAN GENECHTEN, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

atifa Karrich verwelkomt ons hartelijk met een kopje zoete, Marokkaanse muntthee. Boven stampt haar zoon Imad telkens opnieuw met zijn voet op de grond, we horen hem tot in de living. Even later komt hij naar beneden en begint hij in cirkeltjes rond de keukentafel te lopen. We vragen hem waar hij van houdt. “Van rode ballonnen, zwemmen en tafeltennis,” vertelt hij. “En van mijn mama ambeteren.” Imad Bakkali is twintig en heeft een verstandelijke beperking. Sinds hij twee jaar geleden met school stopte, zorgt zijn moeder voor hem. “Het is heel zwaar, ik heb al veel geweend,” zegt ze zachtjes. “Hij heeft constant aandacht nodig.” “Imad houdt ervan om onder de mensen zijn,” vertelt Karrich. “Soms zit hij aan het raam en zwaait hij naar voorbijgangers. Iedereen in de buurt kent hem. Ik zou zo graag willen dat hij nog naar school kan gaan, zodat hij kan bijleren. Thuis mist hij structuur. De hele dag lang vraagt hij wat we gaan doen.” Hoe kan het dat een jongeman met een verstandelijke handicap na zijn schoolcarrière nergens terechtkan? Voor ondersteuning op maat van zijn beperking heeft Imad een zogenoemd ‘persoonsvolgend budget’ nodig van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH). Maar de weg naar

26 AUGUSTUS 2020

zo’n budget is lang en uitputtend. Alleen al de juiste papieren en erkenningen bemachtigen om gewoon maar een budget te kunnen aanvragen, neemt al snel twee jaar in beslag. “Wordt je uiteindelijk een budget toegekend, dan krijg je dat geld niet meteen,” legt Sjoert Holtackers van het Brussels Kenniscentrum Welzijn, Wonen, Zorg uit. “Je komt dan in prioriteitengroep één, twee of drie terecht, wat in Brussel betekent: drie, vier of zelfs negentien jaar wachten. De laatste groep is de grootste: de eerstvolgende in de wachtrij die het budget waarop hij al jaren recht heeft effectief in ontvangst zal kunnen nemen, wacht al sinds 2001.” Momenteel wacht ook Imad samen met zijn moeder op een antwoord van het VAPH: hoelang hij daarna nog zal moeten wachten op ondersteuning, hangt dus af van de prioriteitengroep waarin het VAPH hem klasseert.

VICIEUZE CIRKEL Veel Brusselaars raken echter niet eens zover als Imad, omdat ze het VAPH niet kennen of afhaken tijdens de complexe procedure. Ze komen nooit op een wachtlijst terecht. Uit cijfers die het VAPH onlangs publiceerde, blijkt dat er het afgelopen jaar slechts 153 Brusselaars met een handicap op de

wachtlijst stonden. In Vlaanderen stonden er in 2019 bijna 16.000 mensen op die beruchte wachtlijst (zie tabel). Misschien wijst een kortere wachtlijst er gewoon op dat meer Brusselaars op dit moment al de juiste ondersteuning krijgen? Dat zou een verklaring kunnen zijn, ware het niet dat er in Brussel maar 330 personen met een handicap al een persoonsvolgend budget van het VAPH ontvangen. In Vlaanderen zijn er dat 25.694 personen. In verhouding ontvangen zo ongeveer vier keer minder Brusselaars met een beperking een persoonsvolgend budget van het VAPH dan Vlamingen (zie tabel). Zijn er dan minder mensen met een beperking in Brussel? “Nee, er zijn in Brussel in verhouding net meer personen die een ernstige beperking door een aandoening rapporteren dan in Vlaanderen,” legt Holtackers uit. “Maar Brussel kampt met een historische zorgachterstand. Het budget van Brusselse voorzieningen is volledig afhankelijk van het aantal personen dat met een persoonsvolgend budget van het VAPH bij hen komt aankloppen. De vraag creëert dus het aanbod. Maar het aanbod creëert ook de vraag: een schaars aanbod ontmoedigt mensen om de moeilijke procedure op te starten. Als iemand mij komt vertellen dat ik mogelijk binnen

twintig jaar een persoonsvolgend budget zal krijgen? Ja, dan hoeft het voor mij ook niet meer. Het is een vicieuze cirkel.”

OBSTAKELS OP DE WEG Vandaag op de wachtlijst terechtkomen, biedt zowel in Vlaanderen als Brussel geen perspectief. “Dat is heel demotiverend,” zegt Holtackers. “Je moet al sterk in je schoenen staan om die strijd te willen aangaan: hoe hoger opgeleid en hoe economisch weerbaarder je omgeving, hoe beter gewapend je als persoon met een beperking bent om die procedures vol te houden en te doorlopen. Daar wringt voor Brussel het schoentje: veertig procent van de Brusselse bevolking leeft onder de armoederisicogrens en de stad telt bovengemiddeld veel eenpersoonshuishoudens.” Dat zijn niet de enige drempels die tegen de Brusselaars werken. “Ook voor mensen met een

BRUZZ | SAMENLEVING

elkaar perfect zouden kunnen aanvullen. Dat is niet op maat van de Brusselaar,” concludeert Holtackers.

NOODSITUATIE Het gevolg: veel gezinnen vinden simpelweg de weg naar de juiste hulp niet. Zo ging het ook lang voor het gezin Assaidi. De jongste dochters van het gezin, Soumaya (36) en Ihsane (25), hebben een meervoudige beperking. Tot hun eenentwintigste gingen ze allebei naar het bijzonder onderwijs. “Het is toch ongelofelijk dat daarna gewoon alles wegvalt?” vraagt hun moeder zich af. Tijdens ons bezoek speelt Ihsane met letterblokjes. Ze legt ze altijd in dezelfde volgorde, opnieuw en opnieuw. Soumaya komt af en toe om wat extra appelsap vragen, ze geeft aan dat ze dorst heeft door een van onze glazen vast te nemen. Al jaren blijft hun moeder alleen

“Imad heeft constant aandacht nodig. Het is heel zwaar, de hele dag vraagt hij wat we gaan doen” LATIFA KARRICH Moeder van Imad

thuis met haar twee dochters. En dat weegt op haar gezondheid. “Ik kan niet meer,” slaat ze haar ogen neer. “Soumaya slaapt ‘s nachts nooit, ze blijft soms op tot zeven uur ‘s ochtends. Ihsane heeft wel een normaal dagritme en is erg gehecht aan haar structuur. Ik slaap dus meestal maar twee uur per nacht.” Pas toen Soumaya 34 was, leerde het gezin het VAPH kennen, daarvoor hadden ze er simpelweg nog nooit van gehoord. Twee jaar later wacht het gezin nog altijd. Eén geluk: dankzij het systeem van de

Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (RTH) kunnen Soumaya en Ihsane twee dagen per week terecht in het dagcentrum van Hubbie. “Dat systeem van Rechtstreeks Toegankelijke Hulp is heel succesvol in Brussel,” vertelt Lieve Dekempeneer, directrice van Hubbie. “Het stelt ons in staat om op een laagdrempelige manier snel een aanbod te kunnen doen en vertrouwensrelaties op te bouwen, onder meer met mensen met een migratieachtergrond. Later kunnen we dan met hen een procedure ▼

migratieachtergrond en anderstaligen liggen er heel wat obstakels op de weg,” vertelt Holtackers. “Om een aanvraag bij het VAPH te kunnen indienen, moet je bijvoorbeeld kunnen bewijzen dat je een handicap hebt. Veel diagnostische testen voor verstandelijke beperkingen zijn in het Nederlands opgesteld. Vaak volgt dan het antwoord: ‘We kunnen niet oordelen dat het om een verstandelijke beperking gaat, want het zou ook een taalachterstand kunnen zijn.’ Frustrerend is dat.” Tot slot komt daar nog bij dat het Brusselse zorglandschap complex en versnipperd is: wie in Brussel woont, kan aankloppen de Franstalige overheidsinstelling Phare, bij de Vlaamse tegenhanger het VAPH of bij Iriscare, gecoördineerd vanuit de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC). “Maar je mag de Vlaamse en Franstalige diensten niet combineren, terwijl ze

26 AUGUSTUS 2020

I 17

▼

WACHTLIJSTEN IN DE ZORG

BRUZZ | SAMENLEVING

voor een persoonsvolgend budget opstarten. Maar RTH werd het slachtoffer van zijn eigen succes: ook daar moet je intussen vaak minstens een jaar wachten voor je ergens terechtkan. Eigenlijk is dat schandalig.” De enige manier om de wachtlijst te omzeilen, is via het statuut van noodsituatie. De voorwaarde: je netwerk moet ‘plots wegvallen’. “Maar het is heel moeilijk om dat statuut te verkrijgen,” vertelt Holtackers. “Toen de moeder van een vrouw met een beperking stierf aan kanker, en er dus niemand meer overbleef om voor haar te zorgen, werd dat niet gezien als noodsituatie. ‘Mevrouw was al zes jaar in behandeling, dus je kon dit toch voorzien?’ klonk het. Maar je bent niet in behandeling om te sterven, hé? Ook wie geen netwerk heeft, valt door de strenge voorwaarden uit de boot.”

AFDELING DEMENTERENDEN Zo blijven veel Nederlandstalige Brusselaars met een beperking uiteindelijk in de kou staan. Velen van hen komen in voorzieningen

Wachten op hulp Aantal personen op de wachtlijst van het VAPH voor een persoonsvolgend budget dat een persoonsvolgend budget ontvangt van het VAPH

26 AUGUSTUS 2020

Vlaams Gewest

153

15.932

= 5,47 per 10.000 inwoners*

= 29,88 per 10.000 inwoners

330

25.694

= 11,80 per 10.000 inwoners*

= 48,19 per 10.000 inwoners

Brusselaars en Vlamingen komen op dezelfde centrale wachtlijst van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) terecht.

* Berekend volgens de Brusselnorm die stelt dat de Vlaamse Gemeenschap zich voor 30% van de Brusselse bevolking engageert. In bevolkingsaantallen gaat het om 279.710 inwoners ouder dan 18 jaar in 2019.

BRON: VAPH EN KENNISCENTRUM WELZIJN, WONEN, ZORG. CIJFERS VAN 2019.

voor daken thuislozen terecht, of in woonzorgcentra. “In tegenstelling tot in Vlaanderen, is er in Brussel een overcapaciteit aan rusthuisbedden. Als persoon met een vermoeden van handicap, die niet over de juiste papieren beschikt bij het VAPH, heb je al snel niet veel andere opties,” legt Holtackers uit. Naar schatting verblijven er zo op dit moment ongeveer zeshonderd personen

“De Vlaamse regering weet hoeveel ze moet investeren om de wachtlijsten weg te werken. Het is een politieke, budgettaire keuze om dat niet te doen” KARL MEESTERS Slechtziende

Brussels Gewest

met een vermoeden van handicap jonger dan 65 jaar in een Brussels woonzorgcentrum. Christian de Nijs is één van hen. We ontmoeten hem op de binnenkoer van het rusthuis Huize Sint-Monika in de Marollen. Hij is 52 en kreeg een aantal jaar geleden twee hersenbloedingen. Sindsdien leeft hij met een niet-aangeboren hersenletsel. Volledig zelfstandig wonen is voor hem niet langer haalbaar. “Toen ik uit het ziekenhuis kwam, was hier een plaatsje vrij,” legt hij uit. Hier, dat is op de afdeling voor zwaar dementerenden. “Maar ik ken de code van de deur,” zo lacht De Nijs onze verbijstering weg. De Nijs’ verblijf in Huize Sint-Monika was bedoeld als tijdelijke noodoplossing, maar intussen zit hij er al meer dan twee jaar. “Ik heb nog aan de Stedelijke Visserijschool in Oostende gestudeerd, mijn ouders waren binnenschippers,” herhaalt hij een aantal keer tijdens ons gesprek. Het contrast tussen het beeld van de avontuurlijke zeeman en de man die ’s ochtends niet eens zijn eigen boterhammen mag smeren, kon bijna niet groter zijn. “Ze geven me hier vrijheid, maar dat is vrijheid voor gepensioneerden: daar ben ik eigenlijk nog te jong voor,” verzucht De Nijs. Tijdens de coronacrisis ging het rusthuis bovendien volledig in lockdown. “Ik heb drie maanden in quarantaine op mijn kamer gezeten. Anderen zouden daar problemen mee hebben, maar ach, het is niets in vergelijking met maandenlang op een boot op zee doorbrengen.” Ooit

hoopt De Nijs opnieuw zelfstandig te wonen, met de juiste ondersteuning. Of en wanneer hij zijn droom in vervulling ziet gaan, is afhankelijk van de uitkomst van de aanvraagprocedure voor een persoonsvolgend budget, die De Nijs momenteel bij het VAPH doorloopt.

ER IS GEEN GELD Karl Meesters (40) wacht intussen al zestien jaar op zijn budget. Hij studeerde handelswetenschappen aan de VUB en werkt als loopbaanbegeleider en lifecoach. Door een erfelijke aandoening begon hij zijn zicht te verliezen op zijn twintigste. “Intussen is mijn zicht zodanig slecht dat ik wettelijk gezien blind ben. In 2004 heb ik mijn aanvraag ingediend bij het VAPH. Sindsdien krijg ik elk jaar een brief: ‘Je komt nog steeds in aanmerking voor ondersteuning, maar voorlopig is er geen geld, dus je krijgt niets.’ Dat is elk jaar wel even frustrerend.” “Als slechtziende heb ik veel meer kosten en ongemakken dan iemand met volledig zicht. Vooral administratie en mobiliteit zijn moeilijk voor mij.” Een aantal maanden geleden werd Meesters vader. Nu hij een gezin heeft, hoopt hij dat het budget niet meer lang op zich zal laten wachten. “Ik wil mijn kind opvoeden leading by example. Nu vallen veel huishoudelijke taken terug op mijn vriendin. Met een budget zou dat een ander verhaal zijn: ik wil datgene waarin mijn beperking mij letterlijk beperkt uitbesteden, zodat ik mij ten volle kan concentreren op datgene waarin ik niet beperkt word.”

LE DÉSESPOIR SILENCIEUX DES BRUXELLOIS EN SITUATION DE HANDICAP Imad Bakkali (20 ans) aime les ballons rouges, la natation et le tennis de table. Il est atteint d’un handicap mental et depuis qu’il a quitté l’école il y a deux ans, sa mère Latifa s’occupe de lui. « C’est très lourd, j’ai beaucoup pleuré », dit-elle doucement. « Il a besoin d’une attention constante. » Pour obtenir un soutien adapté à son handicap, il a besoin d’un budget personnel de l’Agence flamande pour les personnes handicapées (VAPH), mais le chemin vers un tel budget est long et épuisant. Tant à Bruxelles qu’en Flandre, des gens attendent depuis 2001. « Plus vous êtes instruit et plus votre environnement est économiquement solide, plus vous êtes armé, en tant que personne handicapée, pour arriver au bout des procédures », explique Sjoert Holtackers du Centre de connaissances pour le bien-être, le logement et les soins (WWZ). « C’est là que se situe le problème pour Bruxelles : 40% de la population bruxelloise vit en dessous du seuil de pauvreté. C’est ainsi que de nombreux Bruxellois ne sont même pas inscrits sur la liste d’attente. » FR

xxx

Wat Meesters het meest stoort, is dat mensen met een beperking vandaag niet voldoende kansen krijgen om te leren en te werken zoals iedereen. “Het is nochtans zo belangrijk dat je als persoon met een beperking kan bijdragen aan de maatschappij. Er moet niet voor mij ‘gezorgd’ worden: ik heb nood aan ondersteuning en stimulatie.” Ook Lieve Dekempeneer van Hubbie ziet een inclusieve maatschappij, waarin mensen met een beperking erbij horen zoals iedereen, als een streefdoel. “Maar op dit moment ontbreekt zelfs de meest elementaire basiszorg. We zijn nog ver van huis.” Ondanks het lange wachten, blijft Meesters opvallend optimistisch en wil hij niet klagen. “Als er een keuze moet gemaakt worden tussen mij en iemand die in een veel ernstigere situatie verkeert, is het niet meer dan logisch dat die andere persoon voorrang krijgt,” benadrukt hij. “Al blijft het een feit dat er niet voldoende middelen zijn voor iedereen. Die zouden er wel kunnen zijn: de Vlaamse regering weet hoeveel ze zou moeten investeren om alle wachtlijsten weg te werken. Het is een politieke, budgettaire keuze om die investering niet te doen.”

“Toen ik na twee hersenbloedingen uit het ziekenhuis kwam, was er in dit rusthuis plaats voor me bij de zwaar dementerenden” CHRISTIAN DE NIJS Leeft met een niet-aangeboren hersenletsel

SILENT DESPAIR FOR BRUSSELS’S DISABLED Imad Bakkali (20) loves red balloons, swimming, and table tennis. He has an intellectual disability and since he left school two years ago, his mother Latifa has been taking care of him. “It is very difficult, I have cried a lot,” she says softly. “He needs constant attention.” For support tailored to his disability, he needs a personalized budget from the Flemish Agency for Persons with Disabilities (VAPH), but the road to such a budget is long and exhausting. Both in Brussels and Flanders, people have been waiting since 2001. “The more highly educated and economically resilient your environment, the better armed you are as a person with a disability to persevere through the procedures,” Sjoert Holtackers from the Knowledge Centre for Welfare, Housing, and Healthcare (Kenniscentrum WWZ) explains. “That is the big problem in Brussels: forty percent of the population lives below the poverty line. So many people from Brussels never even make it onto the waiting list.” EN

Imad is twintig en heeft een verstandelijke beperking. Zijn moeder zorgt elke dag voor hem, nu hij te oud is om naar school te gaan.

Meer info via de gratis infolijn van het Brussels Aanmeldingspunt voor Personen met een Handicap (BrAP): 02/201.76.43

26 AUGUSTUS 2020

I 19

Opent Het TheaterFestival steevast een nieuw seizoen, gebeurt dat deze keer met enige voorzichtigheid. Deze editie vindt plaats in Brussel, met het Kaaitheater als uitvalsbasis. Samen brengen we artiesten en publiek weer bij elkaar in onze zaal. Koop nu je tickets op

> www.kaaitheater.be/theaterfestival ZIE WERK VAN:

KRIS VERDONCK / A TWO DOGS COMPANY & HET ZUIDELIJK TONEEL LISA VERBELEN / BOG. & HET ZUIDELIJK TONEEL JR.CE.SA.R, KVS & NNT THEATER ARTEMIS COMPAGNIE CECILIA STEFANIE CLAES/LUCINDA RA & VOORUIT ISM DE STUDIO ALEXANDER VANTOURNHOUT / NOT STANDING DE KOE & MUGMETDEGOUDENTAND WOLF WOLF JAOUAD ALLOUL & MARTHA!TENTATIEF CHERISH MENZO / FRASCATI PRODUCTIES FLORIAN MYJER & KIM KARSSEN / FRASCATI PRODUCTIES DRIES GIJSELS VENUS POP GROTTO! / ANNA LUKA DA SILVA & NORA RAMAKERS PETER DE GRAEF CAMPING SUNSET MOKHALLAD RASEM / TONEELHUIS

KaaiAd_BRUZZ_200820+200826.indd 1

12/08/2020 10:00

DE SCHONE KUNSTEN VAN JAZZPIANIST THELONIOUS MONK

Bxl in the mix

Phil Merckx van Tidal Waves Music over het concert van Thelonious Monk: “De mensen waren in shock.”

De intrede van de hogepriester van de bebop in Brussel NL

Op zoek naar een parel op Record Store Day? Tidal Waves perste de set die de Amerikaanse jazzgigant Thelonious Monk speelde in het Paleis voor Schone Kunsten in 1963 op vinyl. — TOM ZONDERMAN “Telkens hij van de vleugel opstaat en een van zijn kollega’s een solo laat uitvoeren, staat hij met de rug naar de zaal iets tegen de piano te prevelen en daarbij ter plaatse te trappelen en te wankelen als een lichtjes aangeschoten feestvierder”: zo omschreef De Standaard-journalist Huib Dejonghe het optreden van Thelonious Monk, “de hogepriester van de be-bop” die op 10 maart 1963 met zijn even gekke als geniale aantreden het Paleis voor Schone Kunsten betoverde. “Hij was inderdaad een wat bizarre figuur,” zegt oud-radiomaker en jazzkenner Marc Van den Hoof, die er destijds als zestienjarige knul samen met zijn makker en even grote jazzfanaat Jari Demeulemeester bij was. “Hij droeg zo’n berenmuts, een sjapka, het zweet gutste van zijn hoofd. Wanneer de anderen speelden, stond hij recht, danste rond zijn piano en ging naar het orgel achteraan op het podium kijken. Net op tijd keerde hij weer terug naar de toetsen, om zijn solo te spelen.” De Amerikaanse pianist met de iconische sik was 46 op dat moment en zat op de top van zijn roem. Hij had net getekend bij het grote Columbia, en had met Monk’s dream een van zijn bekendste albums uitgebracht. “En toch zat de zaal niet vol,” zegt Van den Hoof. “Monk werd als moeilijke jazz omschreven, niemand kon dat spelen. Maar uiteindelijk vond ik zijn concert helemaal niet moeilijk. Zijn muziek raakte onmiddellijk.” Monk had zich met zijn onorthodoxe manier van spelen, surfend op de schuimende branding van de bebop,

losgewrikt uit de jazztraditie. Volgens sommige critici leek het alsof hij de toetsen beroerde met werkhandschoenen aan. “Tijdens zijn eerste Europese tournee, onder meer in Parijs in 1954, werd hij uitgejouwd,” vertelt Van den Hoof. “En ook in Brussel hoorde je wel eens iemand fluiten. Ondertussen is men gaan inzien hoe mooi en ingenieus zijn composities en melodieën waren. Luister maar eens naar zijn album Thelonious alone in San Francisco, dat zijn zowat de Goldbergvariaties van de jazz.”

DROOMPROJECT Hoe eigenwijs goed Monk in Brussel was, kan u binnenkort zélf horen: naar aanleiding van Record Store Day op 29 augustus brengt het in heruitgaven van vergeten parels gespecialiseerde Belgische label Tidal Waves het concert uit op vinyl. “Toen ik via de site van Bozar toevallig op de SoundCloud-opname van het concert stootte, was ik van mijn sokken geblazen,” vertelt Phil Merckx van Tidal Waves. “De BRT, die het concert had opgenomen, gebruikte de beste apparatuur die er toen voorhanden was. De kwaliteit was top.” Via via kwam Merckx bij de erfgenamen van Monk terecht. “Op een bepaald moment zat ik met zijn zoon, schoondochter en kleindochter te mailen. Ze waren meteen enthousiast.” Merckx, die Tidal Waves in 2016 uit de grond stampte, noemt dit een droomproject. “Monk was toen al legendarisch. Als je naar de opnames in het PSK luistert, hoor je het publiek amper. De mensen waren bijna in shock, muisstil en helemaal in awe.” THELONIOUS MONK: PALAIS DES BEAUX-ARTS 1963, Tidal Waves Music, www.tidalwavesmusic.com RECORD STORE DAY: 29/8, www.recordstoreday.be 26 AUGUSTUS 2020

I 21

Bas les masques !

ÉLÉONORE VALÈRE-LACHKY SE DÉVOILE SUR LA CRISE DU CORONAVIRUS

‘On peut très bien survivre avec d’autres règles’ Chaque semaine, BRUZZ sonde un(e) artiste bruxellois(e) sur les nouvelles vérités qui se sont formées derrière son masque buccal. Préoccupée par l’urgence climatique, la danseuse et chorégraphe Éléonore Valère-Lachky veut faire sa part pour n’avoir rien à regre er. — GILLES BECHET, PHOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Comment avez-vous vécu le confinement ?

L’esprit de cette période a-t-il affecté votre nouvelle ou prochaine création ?

Mon jardin donne directement sur les bois, je ne manquais pas d’espace. Je fais partie de ceux qui se sont sentis libérés pendant cette période. J’ai pu travailler avec une décontraction que je n’arrivais pas à garder quand le monde continue à tourner.

Avec Anton Lachky, mon mari, on est en train de concevoir un nouveau spectacle qui s’appellera Les Autres. Vu l’incertitude qui règne pour la diffusion des spectacles, on essaie de concevoir des scénarios alternatifs. On a imaginé une version avec des parties filmées. Filmer un spectacle comme une simple captation, ce n’est pas intéressant. Il faut inventer des nouvelles formes. C’est modestement ce qu’on va essayer de faire.

Cette crise sanitaire vous a-t-elle révélé de nouvelles vérités ? Elle a mis en exergue nos difficultés à changer nos habitudes. Il semble qu’il soit tellement difficile pour nous de porter un masque, par exemple, alors que c’est anodin dans les pays asiatiques. En fait, on peut très bien survivre avec d’autres règles. Avec la crise écologique qui s’annonce, il est impératif de changer certains de nos comportements. Paradoxalement, la crise du Covid a montré que l’humanité est capable de s’adapter aux circonstances. Malheureusement, on attend souvent d’être le dos au mur pour agir et dans le cas de la crise environnementale, ce sera trop tard.

Mes préoccupations à ce sujet ont commencé avant la crise sanitaire et sont motivées par l’urgence climatique. À un moment, j’ai trouvé dérisoire de faire de la danse et de travailler le mouvement, seule dans un studio alors qu’une catastrophe s’annonce et j’ai eu envie d’inclure ces préoccupations dans mon travail. C’est ce qui a donné le solo Courir les yeux fermés au bord d'un ravin, que je

Comment appréhendez-vous l’avenir et ce fameux « monde d’après »? J’ai l’impression que ça avance tout en s’aggravant. J’adorerais que mes petits-enfants naissent dans un monde où tout est réglé. Ce ne sera pas le cas et je voudrais au moins pouvoir me dire que je n’ai rien à regretter parce qu’en tant que citoyenne, en tant que mère et en tant qu’artiste, j’aurai fait ma part. Puisque nous nous affligeons du monde tel qu’il est, puisque nous sommes capables de rêver à un monde meilleur, c’est probablement que nous sommes capables de mettre en place les conditions pour qu’il advienne. COURIR LES YEUX FERMÉS AU BORD D’UN RAVIN 29/8, 18.00, Les Brigittines, www.brigittines.be (dans le cadre des Unpredictable Saturdays)

Eat Play Love

Lente in een zomerjurkje

La rue en partage

EN/ Food makes it possible to

NL/ Tijdens het laatste

build bridges between people and communities. This insight is not lost on The FoodBridge, which is organizing Foodcation BXL, in cooperation with Sankaa, the Nekkersdal Community Centre, EmanciPower, and Parckfarm. This family-friendly summer event is being hosted at the cosy Parckfarm, where distant countries that are closed off due to Covid-19 will be conjured onto your plate. When they have finished, the kids can quickly leave the table for music and games. (MB)

weekend van de zomervakantie wordt het Elisabethpark extra gezellig gemaakt voor Plazeverywhere. Je kan er terecht voor een picknick, Kubb en petanque, animatie en muziek. Maar de affiche wordt vooral gevuld door Vrouwenlente, dat eigenlijk in maart had moeten doorgaan. Tussen de bomen zie je zaterdag vanaf 18 uur theater en Bollywooddans en geniet je van de muzikale vibes van Matyas en DJ Sira. Zondag kan je vanaf 13 uur bricoleren, skaten en herbruikbare maandverbanden naaien. Ook voor de film en virtual reality is de toegang gratis. (MB)

FR/ Comme beaucoup de monde, les artistes schaerbeekois en avaient marre de cet été pas comme les autres. Alors ils sont sortis de leurs ateliers, de leurs salles de répétition, pour pratiquer leur art dans la rue. En résulte le We Need You Festival. Dans un ancien dépôt de la STIB, des images de vacances réinventées. D’autres artistes ont investi plusieurs rues et fenêtres de la commune. Conteurs, marionnettistes, slameurs et musiciens éveilleront places et pelouses de la Cité des Ânes, bien décidés à partager la beauté de l’imprévu et de l’imaginaire. (GB)

28 > 30/8, Elisabethpark, www.plazey.be

> 12/9, Schaerbeek, www.culture1030.be

30/8, 14 > 18.00, Parckfarm, Facebook: thefoodbridgevzw 22

Votre rôle en tant qu’artiste a-t-il changé ?

présente en première aux Brigittines. Même si on essaie, on ne peut pas vivre de manière complètement écologique, on doit forcément accepter une série de compromissions. Mais il faut informer et alerter les gens.

26 AUGUSTUS 2020

Soundtrack for the summer

The Brussels-based musician JUDITH KIDDO debuted at the beginning of this summer with Petit chien, an EP packed with weird and wonderful retro-futuristic folk pop songs that she sparks off alternatingly with humming synths and jumpy indie guitars. On 26 August, she is concluding her summer residency at the Botanique with a live streamed concert, accompanied onstage by musicians from Robbing Millions and Aksak Maboul, among others.

ÉLÉONORE VALÈRE-LACHKY • 2004 diplômée de l’école P.A.R.T.S.

1. “So Hot You’re Hurting My Feelings” Caroline Polachek

• 2004-2014 travaille comme interprète avec, entre autres Wim Vandekeybus et Michèle Anne de Mey

“This song has been making me dance for a year. It’s the kind of perfect hit that I would like to hear it on every radio: sharp and catchy, elegant and funny, gentle and danceable.”

• 2010 premier solo Lands. D’autres suivront

2. “High Lights”

• collabore avec Anton Lachky en tant qu’assistante et productrice

Charlotte Adigéry

“Charlotte is a national treasure. She gives a performance full of humility and humour. Her energy is so genuine. As soon as it’s possible to see her live, I’ll be there.”

“Minnie Riperton imagines herself as a singing flower. In the second verse, the lyrics seem to run out and she just starts to invent bizarre words. I like how free they are. They flow so loosely in the chorus, it’s epic.”

4. “Babooshka” Kate Bush

all lives to matter,” sprak Zadok Bamgboye-Umoru de Brusselse BLM-manifestanten in juni toe. De muzikant-rapper-producer, beter bekend als Zediam, misstaat met deze gevleugelde woorden niet in de line-up die Congolisation voor Hello Summer in elkaar bokste. Zeker niet als je weet dat hij in afwachting van zijn debuut Icarus, zwevend tussen Griekse goden en straatwijze rhymes, de ep Daedalus voorstelt. (TP) 28 & 29/8, 17 > 22.00 (Zediam: 28/8, 19.00), www.hellosummer.be

“One of the greatest singers of all time. Candid lyrics, the voice of an angel, a legendary body of work... A true inspiration, even if my music is not all that similar to hers.”

7. “Temporary Secretary” “This song drives me crazy! The edgy, almost unnerving feel and slightly absurd lyrics. The whole LP, McCartney II, is brilliant, I listen to it a lot.”

8. “Burning Down the House (live)” Talking Heads

Minnie Riperton

NL/ “It takes black lives to matter for

Joni Mitchell

Paul McCartney

3. “Les fleurs”

Gevleugelde rhymes

6. “The Circle Game”

“This song made me sing and dream a lot when I was little. I had it on a compilation, without knowing who it was. When I discovered the vast world of this goddess, I fell in love for life.”

5. “Together Again” Janet Jackson

“The ultimate 1990s hit that has not aged a bit. The video and its choreography inspired an entire generation. I still know some of the steps.”

“From the Stop Making Sense concert film by Jonathan Demme. My ultimate goal as an artist is to achieve that level of joy and flair onstage.”

9. “What Moves” LA Priest

“I discovered LA Priest because normally I am going to open his concert at the Botanique at the start of October. I want so badly to play in front of people again. We are being prevented from dancing within three metres of one another while planes full of people are departing for Ibiza. It is an assault on artists, the public, and everyone who works in the cultural sector.”

10. “Don’t Drive Drunk” Stevie Wonder

“A song to wake you up. Stevie is genius when it comes to melody, and melody is the most important thing to me.” (TZ)

Listen on Spotify Open

Scan 26 AUGUSTUS 2020

I 23

Film reviews

Christopher Nolans Tenet houdt de kijker in een temporele tangbeweging én in spanning.

Kot kit, kot kit, kot kit NL

Naar geen film is zo fel uitgekeken als naar Tenet. Het is een kutslekatkeps à la James Bond met een verbijsterend surplus: de tijd kan erin dreekegmo worden. — NIELS RUËLL TENET US, UK, dir.: Christopher Nolan, act.: John David Washington, Robert Pattinson, Elizabeth Debicki, Kenneth Branagh

••••

I 26 AUGUSTUS 2020

Een film van de regisseur van de Dark Knight-trilogie, Dunkirk, Interstellar en Inception is altijd een evenement. Door omstandigheden zijn de verwachtingen voor het mysterieuze Tenet belachelijk hoog. Het spektakelstuk van Christopher Nolan moet de volksstromen richting bioscopen weer op gang krijgen en de sector van de ondergang redden. Of dat lukt, zal de tijd uitwijzen. Aan de kwaliteiten van de film zal het niet liggen. Tenet is een spionagethriller zoals Inception een kraakfilm was. Nolan gebruikt de vertrouwdheid met een geliefd genre om iets nieuws en opwindends te presenteren. Anders geformuleerd: Tenet is James Bond min humor plus temporele tangbeweging. De wat? De temporele tangbeweging. Een geheim agent die zichzelf in de loop van het verhaal de Protagonist noemt, wordt geïnfor-

meerd over het bestaan van geïnverteerde objecten en personen. Met technologie die entropie omkeert, is het mogelijk om de richting van tijd om te keren. Een afgeschoten kogel keert dan terug naar de loop van het pistool, een boot vaart achteruit, een ontplofte auto is niet langer ontploft. Nolan is een kei in het doen kloppen van de puzzel, en deed in Memento, Dunkirk en Interstellar al ervaring op met fascinerende tijdsexperimenten. Bovendien is er geen man overboord als de temporele tangbeweging tijdelijk je petje te boven gaat. Nolan vergeet geen seconde te entertainen. De Protagonist heeft zijn handen vol met het voorkomen van een ramp die “erger is dan een nucleaire holocaust” en het redden van een moeder uit de klauwen van een jaloerse, steenrijke echtgenoot. Een aanslag op de opera van Kiev, een mission impossible in Oslo, oorlogstaferelen in sovjetsteden die niet op de kaart staan en achtervolgingen met gewone en geïnverteerde auto’s: het zijn schoolvoorbeelden van opwindende, voor de allergrootste bioscoopschermen bedachte actiescènes. Nijz neteom laaz ed ni la dah u.

Un film du réalisateur de la trilogie Dark Knight, Dunkirk, Interstellar et Inception est toujours un événement. Mais les attentes à l’égard de Tenet sont ridiculement élevées. Le spectacle de Christopher Nolan doit permettre de relancer les cinémas. Tenet est un thriller d’espionnage comme Inception était un film de casse. Encore un fois, le temps joue des tours à l’esprit, mais Nolan est un pro pour reconstituer le puzzle. L’« inversion temporelle » vous dépasse ? Ne vous inquiétez pas, Nolan se charge de vous divertir à chaque seconde. FR

A film by the director of the Dark Knight trilogy, Dunkirk, Interstellar, and Inception is always an event. But expectations of Tenet are ridiculously high. It is hoped that the great showpiece by Christopher Nolan will draw big crowds back to cinemas. Tenet is a spy film in the way that Inception was a heist film. Time again plays tricks on your mind, but Nolan is a master of making all the puzzle pieces fit. And even if the “temporal pincer movement” does elude you, don’t worry: Nolan will keep you entertained for every second of it. EN

Mort aux GAFA !

Home and away

EFFACER L’HISTORIQUE

EVGE

FR, dir.: Benoît Delépine, Gustave Kervern, act.: Blanche Gardin, Denis Podalydès, Corinne Masiero

•••

Des services de livraison qui interdisent à leurs livreurs d’accepter un café d’un client sympathique. Être jugé à chaque trajet effectué avec Uber. Après 42 lettres recommandées, ne pas recevoir de réponse de Facebook à votre demande de retrait de vidéos dans lesquelles votre fille fait l’objet de harcèlement. Trois Français n’en peuvent plus: « Fuck les GAFA ! ». À bas la toute-puissance de Google, Amazon, Facebook et Apple. Tous ceux qui ont vu l’une des huit comédies anarchistes de Gustave Kervern et FR

UA, dir.: Nariman Aliev, act.: Akhtem Seitablaev, Remzi Bilyalov

••••

Benoît Delépine savent que leurs chances de succès sont minces. Mais la rébellion fait du bien. Tout comme ses prédécesseurs Aaltra ou Le Grand Soir, Effacer l’historique est un film composé de sketches impertinents tantôt vulgaires, drôles, anarcho-poétiques ou punks, sur les absurdités de la société de consommation. Le Festival de Berlin a récompensé le sens de la critique comique de Kervern et Delépine d’un Ours d’argent, et Poelvoorde, Lanners et Houellebecq avec leur aimable apparition. (NR)

A road movie without obstacles and diversions would get boring very quickly. But there is no shortage of obstacles in the film debut that the very young Ukrainian Nariman Aliev presented last year in the Un Certain Regard competition at the Cannes Film Festival. The authoritarian Tatar Mustafa lost his oldest son in the conflict that Russia, Ukraine, separatists, and dubious paramilitary guys are waging in the Donbass. The Muslim collects his son’s body and would like to bury it in ground that he considers sacred in Crimea, EN

which has been annexed by the Russians. Along with his youngest son Alim, he travels across the terrorized and corrupt region. To add to the political misery and immense sadness, the pair do not get on well. The father wants a successor to the family farm, the son wants to study journalism. It is not so much the plot or the script of Evge (Homeward) that is making a promising debut, but the brilliant cinematography and breath-taking landscapes that deserve so much better than warring people and arguing fathers and sons. (NR)

Wat een mens allemaal niet slikt van internetgiganten. Uitbuiting. Gebrekkige klantendiensten. Onverschilligheid tegenover online pesten. Drie Fransen met een hoog donquichotgehalte en een lage bankrekening nemen het niet meer. Weg met de almacht van Google, Amazon, Facebook en Apple! Hun slaagkansen zijn gering, maar de rebellie doet deugd. Net als voorgangers Aaltra of Le grand soir delen Gustave Kervern en Benoît Delépine Effacer l’historique op in brutale sketches: soms grof, soms grappig, soms anarchistisch-poëtisch, soms punk.

Een roadmovie zonder hindernissen gaat snel vervelen. Maar aan hindernissen geen gebrek in de debuutfilm van de jonge Oekraïner Nariman Aliev. De autoritaire Tataar Mustafa verloor zijn oudste zoon in het conflict dat Rusland, Oekraïne, separatisten en paramilitaire bendes uitvechten. De moslim haalt het lichaam van zijn zoon op en wil het begraven in de voor hem heilige grond van de door de Russen geannexeerde Krim. Samen met zijn jongste zoon Alim doorkruist hij het geterroriseerde gebied. Maar het botert niet tussen de twee.

Internet giants put their customers through hell: exploitation, terrible customer service, total indifference to online abuse... Three Frenchmen with near-empty bank accounts but the bravura of Don Quixote won’t stand it any longer. Down with the omnipotence of Google, Amazon, Facebook, and Apple! Their chances of success are minimal, but their acts of rebellion are satisfying. Gustave Kervern and Benoît Delépine divide Effacer l’historique into brash sketches: sometimes vulgar, sometimes funny, sometimes anarchist-poetic, sometimes punk.

Un road movie sans encombre devient vite ennuyeux. Mais ce ne sont pas les obstacles qui manquent dans le premier film du jeune Ukrainien Nariman Aliev. L’autoritaire Tataar Mustafa a perdu son fils aîné dans le conflit entre la Russie, l’Ukraine, les séparatistes et les bandes paramilitaires. Le musulman récupère le corps de son fils et veut l’enterrer dans la terre sacrée de Crimée annexée par les Russes. Avec son fils cadet Alim, il traverse la zone terrorisée. Mais la relation entre les deux est très tendue.

HIGH FIVE HONEYLAND

HOUSE OF HUMMINGBIRD

THE SECRET GARDEN

••••

INCEPTION

ÉTÉ 85

•••

Als bĳen je beste vrienden zĳn. Quand les abeilles vous aiment. When bees are your best friends.

De eeuwige terugkeer van Nolan. Le retour éternel de Nolan. Nolan’s eternal return.

Zonnige duisternis van Ozon. Ozon ou les ténèbres sous le soleil. Sunny darkness from Ozon.

Alweer een Koreaanse hoogvlieger. Encore un chef-d’œuvre coréen. Another Korean masterpiece.

Boek krĳgt zĳn vierde verfilming! La quatrième adaptation du livre! Book gets fourth film adaptation!

26 AUGUSTUS 2020

I 25

Expo review

Visages en feu Pour sa première exposition bruxelloise, l’artiste franco-rwandais Mucyo présente Faces, une série d’intenses portraits sur tissu, fruits d’une technique à base d’eau de javel très particulière. — GILLES BECHET

MUCYO : FACES > 30/9, Wetsi Art Gallery, www.wetsi.gallery

•••

26 AUGUSTUS 2020

Dans la langue kinyarwanda Mucyo signifie lumière. Étrange prédiction pour un artiste qui dessine la lumière sur des pièces de tissu teintes dans des couleurs foncées. Les visages qui ont donné son nom à sa première exposition bruxelloise sont ceux de Nina Simone, Aimé Césaire, James Baldwin ou George Floyd. Des portraits comme des étendards suspendus dans une vaste salle au passé industriel nichée dans le dédale du site de Studio City Gate dans le quartier de la Petite Île à Anderlecht. Les visages semblent éclaboussés de lumière, parfois une explosion embrase les chevelures. Une violence gestuelle qui est de l’ordre du feu

d’artifice. Derrière ces images incandescentes, une technique très particulière de blanchiment à base d’eau de javel qui mord le tissu foncé comme le ciseau d’un graveur. Tout a commencé d’un accident et d’un gobelet d’eau de javel versé sur un tas de vêtements après une nuit de fête. Dans une des taches qui s’étaient formées sur un t-shirt, Mucyo voit comme un regard. À l’aide d’une brosse à dents, d’un bidon de javel et d’un stock de t-shirts, il a commencé à développer et expérimenter sa technique pendant plusieurs années. Aujourd’hui, ses compositions allient maîtrise et laisser-faire. Chaque pièce est

unique. Tout peut changer en fonction du temps, de la concentration en eau de javel et de la lumière. Pour le spectateur, cette série de portraits, réalisée en partie en résidence à Bruxelles, résonne inévitablement avec les échos des manifestations de Black Lives Matter. Si Mucyo a choisi des artistes et intellectuels, des acteurs du changement comme il les appelle, il y a aussi des anonymes, son frère, ou des photos trouvées sur internet qui l’on séduit par l’intensité d’un regard ou la force d’un port de tête. S’il se revendique militant autant qu’artiste, Mucyo préfère ne pas trop en dire sur son sujet, faisant confiance au spectateur et à la relation qui peut se nouer quand on se promène entre ces tissus qui flottent doucement, où le visage apparaît de part et d’autre comme une révélation rappelant le procédé photographique.

L’ART POUR TOUS Il aimerait présenter son travail au

Quarantoon WIDE VERCNOCKE

À VOIR AUSSI ? ANA TORFS

••••

Les vidéos et installations de l’artiste bruxelloise, convoquant la vie, la mort et l’air que l’on respire, composent l’étrange et magique mascarade du vivant. > 1/11, Bozar

FIGURES ON A GROUND

••••

À travers les œuvres de femmes artistes de générations et d’origines différentes, l’art du peu a soudain beaucoup à nous dire. > 12/12 Fondation C.A.B.

TINUS VERMEERSCH

••••

Puisant son inspiration dans les techniques picturales des grands anciens, Tinus Vermeersch a façonné un monde particulier où le végétal et le minéral se confondent dans le paysage. > 24/10, Hopstreet

contact direct d’un public le plus large possible, à l’entrée d’une station de métro ou aux grilles d’un parc. À plus long terme, il rêverait d’aller dans un village reculé au Rwanda pour suspendre ses toiles aux arbres et discuter de ses images avec des villageois qui n’ont jamais mis les pieds dans une galerie ou dans un musée. La démocratisation de l’art est un des objectifs que s’est donné Anne Wetsi Mpoma en lançant sa galerie. Pour cette historienne de l’art et curatrice indépendante, son espace doit servir de caisse de résonance aux artistes afro-descendants en manque de visibilité. Elle veut y créer les conditions pour des rencontres entre des artistes, un public et des futurs collectionneurs.« Je suis convaincue qu’il ne faut pas être riche ou né dans un milieu favorisé pour s’intéresser à l’art. L’art peut être une force symbolique qui a un pouvoir émancipateur quand on vit une période de transition politique et identitaire. »

In zijn eerste Brusselse tentoonstelling Faces, te zien bij Wetsi Art Gallery, laat de FransRwandese kunstenaar Mucyo op donkere stukken stof gezichten oplichten van zijn broer, onbekenden van op het internet, maar ook van “actoren van verandering” als Nina Simone, Aimé Césaire, James Baldwin en George Floyd. In de portretten, die Mucyo ingenieus met bleekwater uit het stof bijt, weerklinken echo’s van de Black Lives Matter-protesten. NL

In “Faces”, his first exhibition in Brussels, which is running at Wetsi Art Gallery, the FrancoRwandan artist Mucyo uses dark pieces of fabric to reveal the faces of his brother, unknown people from the internet, but also “actors of change” like Nina Simone, James Baldwin, and George Floyd. The portraits, which Mucyo ingeniously burns onto the fabric using bleach, resound with echoes of the Black Lives Matter protests. EN

BRUZZ wenst Lieslaarsman Wide en zijn Lieslaarsvrouw veel geluk met hun Kastaar!

26 AUGUSTUS 2020

I 27

Eat & drink

In search of the perfect sandwich EN

A simple pleasure, the sandwich nonetheless deserves the royal treatment. Although perfection is una ainable, here are four places where the sandwiches come close. — MICHEL VERLINDEN PHOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Snubbed by fine-diners in search of social distinction and by people who are addicted to overblown menus, the sandwich is a modest and popular snack that, when done well, can be a genuine delight for an unprejudiced food-lover. Intelligently constructed and skilfully balanced, combined with a ripened cheese, brought to life with a sun-dried tomato, or softened with some fruity olive oil, bread can be heavenly. As long, of course, as the standard pitfalls are avoided: badly spread butter that smells like a fridge, insipid pink-tinged ham, yesterday’s bread, or subpar mayonnaise. When it comes to the perfect sandwich, my heart is torn between a few different places. In one place, it’s the bread that is unrivalled. In another, it’s the fillings. In a third, it’s the variety on offer and the friendly service. In a fourth place, it’s the sense of being transported, the impression of leaving Brussels for the Basque country. It is still L’Atelier Gourmand that I find myself drawn to most often. Christophe Vanderkelen took over this place in Ukkel/Uccle in 1996. He turned it into a high-quality all-in-one artisan deli, rotisserie, and delicatessen (L’Annexe). It makes sense: the man trained with some of the greats, having worked at Maison Troisgros and Paul Bocuse following a long stay in the

SANDWICHES THAT ROCK Christophe Vanderkelen turned L’Atelier Gourmand into a high-quality all-in-one artisan deli, rotisserie, and delicatessen

Rhône, a region for which he has a lasting passion due to his love of Châteauneuf-du-Pape, of which a fine selection of bottles is available. A lover of good products, Vanderkelen does not scrimp on the quality of suppliers, from the chickens from Bresse to the cured meats that come from his own farm in Corsica. The good news is that, despite his aristocratic taste for excellence, this chef does not neglect hungry people on the go, snacks to be eaten in a hurry. In fact, eating in is not an option. The selection includes salads and dishes typical of a traditional traiteur as well as inspired sandwich fillings.

GREAT DEPTH OF FLAVOUR My favourite is, without a doubt, the ham mousse. It is quite simply divine, smooth and elegant with

great depth of flavour. Although different, the mousse brings to mind the one that Pierre Wynants used to make in the halcyon days of Comme chez Soi. The taste lingers in your mouth in a similar way. For €4, I chose to combine it with some watercress, which added a delicious touch of green to the sandwich. To be totally honest, this sandwich had one drawback: the bread was not as good as some I know. Available in two versions, with or without grains (I highly recommend the version with grains), the crust lacked a little of that crunch, often designated by the expression à l’ancienne, which is essential for the perfect sandwich. The ham mousse was so delicious, however, that I didn’t even mind. No sooner was I finished than I was thinking about my next one. To me, that’s an excellent sign.

L’Atelier Gourmand, rue Vanderkinderestraat 472, Ukkel/Uccle, 02-344.51.90, www.lateliergourmand.be di/ma/Tu > vr/ve/Fr 8.30 > 19.00, za/sa/Sa 8.30 > 17.00, zo/di/Su 8.30 > 12.30 28

26 AUGUSTUS 2020

CATHERINE Friendly Catherine serves all her cheeses on bread, including pottekeis (made with a little geuze/ gueuze). In the winter, don’t miss out on the raclette sandwich. Brussel/Bruxelles, www.fromagerie-catherine.be

EL VASCO This pocket-sized Basque shop offers cured hams and strings of Piment d’Espelette. You can invent a sandwich there (for €5), and customise it with Bayonne ham, Basque pork pâté, etc. Elsene/Ixelles

THÉRÈSE & DOMINIQUE This remarkable sandwich place does beautifully crunchy baguettes. The highlight is the Ciccio Bello (€4.80), which combines chicken in breadcrumbs, tomatoes, mozzarella, aubergines, roquette, and freshly made tartare sauce. Sint-Gilis/Saint-Gilles, www.theresedominique.be

KOO P NU JE TIC KET S!

11.09.20

19 + 20.09.20

21.09.20

Darrifourcq / Hermia / Ceccaldi

Brussels Philharmonic Chaplin : The Kid

Julien Libeer

26.09.20

28.09.20

10.10.20

Giuseppe Millaci & Vogue Trio

Artemis Quartett

Elina Duni & Rob Luft feat. Fred Thomas

16.10.20

28.10.20

31.10.20

Lionel Loueke solo

Víkingur Ólafsson

Collegium Vocale Gent, Philippe Herreweghe, Nelson Goerner

beperkt aantal tickets beschikbaar : www.flagey.be

Interview

AGNES QUACKELS EN BARBARA VAN LINDT, TOPVROUWEN BIJ HET KAAITHEATER

‘Onze honger naar experiment is groot’ — MICHAËL BELLON, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

et de aanstelling van Melat Gebeyaw Nigussie eerder deze maand in de Beursschouwburg, heeft nu zowel dat kunstenhuis, als Bronks en het Kaaitheater een vrouwelijke artistieke leiding. Bij het Kaaitheater voeren Agnes Quackels en Barbara Van Lindt niet de titel van ‘artistiek leider’ of ‘algemeen directeur’, maar van ‘algemene en artistieke coördinatoren’. Een belangrijke nuance die uiteraard niet losstaat van de manier waarop zij (hun rol in) een cultuurinstituut zien. Vanaf de precaire start van het aanstaande cultuurseizoen, dragen zij die visie ook uit onder het leidmotief ‘How to be many?’ Het is niet zo dat Quackels en Van Lindt al jarenlang samen door het kunstenlandschap trekken. Maar als codirecteur van Margarita Production en nadien als artistiek leider bij het Kortrijkse kunstencentrum BUDA kruiste het pad van Quackels al meermaals dat van Van Lindt terwijl die bij wpZimmer, het Kunstenfestivaldesarts en de Amsterdamse theaterschool DasArts/DAS Theatre werkzaam was. De interesse in elkaars projecten leidde ook tot gelijklopende ideeën over de rol van kunst, culturele instituten, kunsteducatie en publiekswerking.

26 AUGUSTUS 2020

Zo zijn jullie uiteindelijk met een gezamenlijk plan naar het Kaaitheater gekomen. Hoe kwam jullie alliantie tot stand? BARBARA VAN LINDT: Agnes en ik waren allebei

gestopt met onze job en hadden ruimte gecreëerd om na te denken over wat we daarna zouden doen. Toen het bericht kwam dat Guy hier zou vertrekken, stelde Agnes voor om te praten. Zo hebben we lang voor er een vacature was al veel gepraat over wat wij belangrijk zouden vinden, mochten wij zo’n groot kunstinstituut leiden. Toen is de basis gelegd voor wat we nu ook effectief samen mogen doen.

Waarom viel jullie oog op het Kaaitheater? AGNES QUACKELS: We zijn allebei getuige geweest van de verschillende periodes die het Kaaitheater heeft doorgemaakt. Het instituut zit opnieuw op een moment in zijn geschiedenis waarop er een nieuwe stap kan worden gezet. Kunstinstellingen blijken intern vaak immuun voor de veranderingen die ze zelf in hun programma uitdragen. Dat programma is vaak revolutionair als het gaat over solidariteit, samenwerking of milieu, terwijl de organisatie wit en hiërarchisch blijft. De vraag is hoe je ook intern kan veranderen wat je extern verkondigt.

Jullie antwoord op die vraag is een andere vraag: ‘How to be many?’ VAN LINDT: Dat is inderdaad de titel van ons langetermijnengagement voor dit huis. Hij slaat op de manier waarop de ‘velen’ in de stad, in de wereld of in de natuur op een evenredige manier kunnen worden gerepresenteerd en op een gelijkwaardige kunnen samenleven. De diversiteit buiten is een feit, maar de inclusiviteit intern nog niet. Het Kaaitheater wil die ter harte nemen. Een van onze kernpunten daarbij is de beslissing om twintig procent van onze middelen en onze ruimte in volle vertrouwen uit handen te geven. Aan lokale organisaties en informele netwerken die hier in Brussel op het kruispunt van sociale rechtvaardigheid en artistieke ontwikkeling werken. Aan hen hebben we gevraagd wat zij willen zien op het podium dat ze nu nog missen. Dat is een eerste stap in het uit handen geven van macht die het publiek ook zal merken. Daarnaast zijn we intern ook bezig om te kijken naar de samenstelling van het bestuur, het team, en de manier waarop we werken. QUACKELS: Die twintig procent is een begin. Welke verhalen en artistieke vormen hier te zien zullen zijn, zal zich uitwijzen. Waar we nu mee bezig zijn, is andere mensen beslissingen laten nemen over het programma van dit huis, hopend dat daardoor mede-eigenaarschap ontstaat. Daar gaan veel gesprekken mee gepaard over vertrouwen, over relevantie, maar ook over appropriatie of toe-eigening: hoe krijgen mensen hier ruimte zonder dat ze zich door ons geïnstrumentaliseerd voelen? Wat is de plaats van ons ‘logo’ in hun programma? Dat zijn interessante vragen die aan de grenzen van onze organisatie raken. Fundamenteel, maar ook in praktische details. Als residenten verder willen werken terwijl we eigenlijk gesloten zijn tijdens onze jaarlijkse vakantieperiode, dan merk je de frictie tussen een grassrootsbeweging en een grote organisatie, maar ontdek je ook dat een simpel WhatsApp-groepje om hier beurtelings de deuren te komen opendoen de oplossing kan zijn.

▼

Na het vertrek van achtereenvolgens Guy Gypens en Katleen Van Langendonck, hebben Agnes Quackels en Barbara Van Lindt de algemene en artistieke leiding van het Kaaitheater in handen. Nu zij hun inloopperiode doorkruist zagen door corona, presenteren zij iets vroeger dan verwacht hun visie op de toekomst van het kunstencentrum.

BRUZZ | INTERVIEW Algemene en artistieke coördinatoren Agnes Quackels (achteraan) en Barbara Van Lindt: “De diversiteit buiten is een feit, maar de inclusiviteit intern nog niet. Het Kaaitheater wil die ter harte nemen.”

▼

AGNES QUACKELS EN BARBARA VAN LINDT, TOPVROUWEN BIJ HET KAAITHEATER

Zullen er door die nieuwe openheid ook artiesten uit de boot vallen die vroeger geregeld in het Kaai-programma stonden? QUACKELS: Het is mooi dat het Kaaitheater ten

opzichte van bepaalde gezelschappen engagementen op de langere termijn aanging, al ligt daardoor natuurlijk ook al veel vast. We hebben gesprekken gehad met gezelschappen om te zien hoe we het ritme van onze samenwerking kunnen aanpassen om zo ruimte te maken voor anderen. Daarnaast gaan we festivals als Performatik en WoWmen! niet meer organiseren, omdat de thema’s en presentatievormen daarvan nu in onze globale werking vervat zitten.

“Wij herkenden ons in de vraag naar een andere stijl van leiden: meer dienstbaar, faciliterend en coördinerend” BARBARA VAN LINDT

horizontale managementsstijl in het bedrijfsleven zijn we daar trouwens echt geen voorlopers meer in. En de impact op de motivatie en het gevoel van mede-eigenaarschap bij de rest van ons team is merkbaar. QUACKELS: Dat hebben we ook erg gevoeld tijdens de lockdown. De ploeg was blij om te kunnen meedenken en mee oplossingen te kunnen aandragen. Die horizontaliteit en verbondenheid zijn sinds de cultuurbesparingen en corona ook zichtbaar binnen de hele cultuursector. Het weefsel van kunstenaars en organisaties heeft zich versterkt tot een front.

Jullie zullen wel verantwoording moeten afleggen voor de 20 procent die jullie uit handen geven, hoe eigenzinnig of radicaal die ook worden ingevuld.

BRUZZ | INTERVIEW

VAN LINDT: Dat is de bedoeling. We leven in 2020. Het denkwerk over hoe je je werking diverser kan maken, hebben we nu wel achter de rug. Witte instituten bleven programma’s maken voor doelgroepen die daar vervolgens niet warm voor liepen. Het moet dus anders, en daarvoor moeten de machtsverhoudingen veranderen. De gewoonte om als directeur te bepalen wat kwaliteit heeft en wat niet, wat binnen mag en wat niet, moet worden doorbroken. QUACKELS: For All Queens!, de organisatie van de black & queer community in Brussel en Antwerpen, zal elke maand een avond in het Kaaitheater invullen op basis van een open call in hun community. Wat zal daarvan de uitkomst zijn? Geen idee! Maar we hebben al zoveel interessante gesprekken met hen gehad dat ik niet kan wachten om te zien hoe het Kaaitheater er met hen zal uitzien. Alleen zo kom je te weten hoe je de inclusiviteit tot in de details in de praktijk brengt. Daarom is het vraagteken in ‘How to be many?’ ook zo belangrijk. We weten nog niet hoe het allemaal moet. Het is een leerproces. Maar we moeten de koudwatervrees overwinnen. En we hebben het gevoel dat de honger naar dat experiment erg groot is in onze hele ploeg.

Jullie titel is dus niet alleen ‘coördinator’ om het woord ‘directeur’ te vermijden, maar ook omdat jullie daadwerkelijk al die partijen gaan coördineren! VAN LINDT: Om de puntjes op de i te zetten: de vacature waarop wij hebben gereageerd, was er een voor een ‘algemeen en artistiek coördinator’. De titel ‘coördinator’ was dus al het resultaat van een onderzoek van het Kaaitheater naar het type van leiding dat hier moest komen. En wij herkenden ons in die impliciete vraag naar een andere stijl van organiseren en leidinggeven: meer dienstbaar, faciliterend en coördinerend. Onderschat de impact van die termen niet. We komen maatschappelijk uit een tijd waarin het woord ‘directeur’ zoveel associaties en ook zoveel specifiek gedrag met zich meebrengt. Laten we nu maar meer organisaties hebben met coördinatoren. In een tijd van burgerinspraak en een meer 32

26 AUGUSTUS 2020

Barbara Van Lindt (links) en Agnes Quackels: “We weten nog niet hoe het allemaal moet. Het is een leerproces. Maar we moeten de koudwatervrees overwinnen.”

VAN LINDT: Als sectorlobby zijn we nu inderdaad beter verenigd. In de Crisiscel Cultuur (opgericht in de loop van de zomer om bij de overheid werkbare coronamaatregelen te bepleiten, red.) zitten de evenementen- en de cultuursector nu zelfs samen om meer gewicht in de schaal te leggen. Terwijl dat vroeger twee aparte planeten waren op grote afstand van elkaar.

Hoe reageert u op de strenge coronamaatregelen die de culturele en evenementensector opgelegd kregen, en de beslissing van de Veiligheidsraad om toeschouwersaantallen in het theater voorlopig op 200 te houden, ongeacht de totale capaciteit van de zaal? VAN LINDT: In de grote zaal van het Kaaitheater is

de maximumcapaciteit, als we de huidige afstandsregels respecteren, precies 200. Voor ons komt dat dus net mooi uit. Het is wél pijnlijk dat de raad geen vertrouwen wil geven aan de sector om de veiligheidsregels aan te passen op maat van elke zaal, want de sector kan dat.

Eerder ging u in een opiniestuk in De Standaard ook in tegen de cultuurbesparingen, en het overheidsbeleid gericht op excellentie en de Vlaamse canon. QUACKELS: We wilden vooral aangeven dat de

besparingen ons niet mogen verleiden tot het

beschermen van ons eigen potje geld, en ons zo afleiden van ons voornemen om een inclusieve, solidaire, intersectionele en feministische sector te zijn. Wat de canon betreft: ook die zien we als een inclusief gegeven dat interessante vragen kan oproepen. VAN LINDT: Het Kaaitheater is trouwens een plek waar de canon van de Vlaamse Golf altijd thuis is geweest. Dat zit in ons DNA.

Openheid komt er ten slotte ook letterlijk, met de nieuwbouw van het Brusselse architectuuratelier ambiorix (aaa). Die zal de kant van het Kaaitheater aan de Akenkaai en het kanaal ontsluiten. QUACKELS: Het voorontwerp is afgerond en nu zijn

we bezig aan het finale ontwerp. Het wordt een heel mooie vleugel met een nieuwe zaal, een dakterras, kunstenaarsstudio’s en veel flexibele ruimtes waar we onze publiekswerking zullen kunnen ontwikkelen. De werken zouden in juni 2022 kunnen beginnen en volgens de planning zullen ze zeker twee jaar duren. VAN LINDT: Als je het ontwerp ziet, ga je al bijna dubbel zo diep ademhalen. Omdat de link tussen Sainctelette en de Akenkaai zo mooi wordt gelegd, door een grote zone met veel licht waarin je vlot kan bewegen tussen twee ingangen, en van waaruit er ook verbinding kan worden gemaakt met Kanal.

Kaai-seizoen: dit najaar tickets aan 10 euro Normaal zouden Agnes Quackels en Barbara Van Lindt pas in januari volledig hun stempel drukken op het Kaai-programma. Dit najaar was al door hun voorgangster Katleen Van Langendonck vastgelegd. Door corona moest een groot deel daarvan worden geschrapt en vervangen. Dit najaar spelen alle stukken in de grote zaal, ook al hebben ze een kleinere bezetting. Kaai koos en kiest tijdens corona niet voor de openlucht of online. “Onze organisatie is gericht op de magie van de black box, een vorm die al eeuwen zijn kracht bewijst.” Ook wat de artiesten betreft vertrekken Van Lindt en Quackels vanuit continuïteit. De Kaai-residenten blijven dezelfde, veel andere namen op de affiche zijn vertrouwd. Het duo kon met de herfstprogrammering op de actualiteit inspelen. Zo worden nog voorstellingen als Métisse van Antigone/Action Zoo Humain en Safe van Ictus en Julie

Pfleiderer hernomen, omdat ze inspelen op de dekolonisatie en de gezondheidscrisis. Een voortgezette lijn is die van mens en milieu. Themadag Ecopolis blijft behouden. Onder anderen Lotte van den Berg, Ivana Müller en Gérald Kurdian maakten werk rond het thema. Daarnaast zal de stem van jongeren harder klinken, met in de herfstvakantie een stage rond artistieke verbeelding, en een doorlopend participatief project van Einat Tuchman, Parckfarm en GC Nekkersdal met jongeren van de Molenbeekse sportclub EmanciPower rond zero waste en duurzaamheid. “Tijdens corona werd er veel over de hoofden van jongeren beslist. Ook in het voorjaar hebben we plaatsgemaakt voor verschillende voorstellingen waarin zij aan het woord zijn.” In het seizoensprogramma komen naast gevestigde waarden als Anne Teresa De Keersmaeker,

NTGent, Toneelhuis, Meg Stuart, de KOE, en tg STAN sowieso veel jonge artistieke stemmen aan bod – van Femke Gyselinck over Tibaldus tot Khadija El Kharraz Alami en collectief buren. Het Kaaitheater werkt samen met organisaties als het TheaterFestival en Charleroi Danse, maar ook The Mouvement, Coral Labs, Globe Aroma, Mestizo Arts Platform, Mothers & Daughters en Moussem. De impact van corona op de internationale werking blijft wel groot. Al zou María Acaso, hoofd educatie van het Reina Sofía Museum in Madrid, met haar project rond Art Thinking in september al de opmaat moeten komen geven voor de ambities die Van Lindt en Quackels hebben op het vlak van publiekswerking. Dit najaar worden alle tickets trouwens verkocht aan tien euro om het coronaleed te verzachten en zo toegankelijk mogelijk te werken. Voor een derde van de tickets wordt ook eerst gezocht naar nieuwe Kaai-bezoekers.

UN VENT FÉMININ SOUFFLE SUR LE KAAITHEATER Le Beursschouwburg, le BRONKS et le Kaaitheater comptent désormais une direction artistique féminine. Au Kaaitheater, ce sont Agnes Quackels et Barbara Van Lindt qui sont en charge. Elles présentent leur vision de l’avenir du lieu culturel et celle-ci s’avère être inclusive, solidaire, intersectionnelle et féministe. Non seulement en termes de programmation, mais aussi en termes d’organisation interne. Barbara Van Lindt : « Nous voulons évoluer vers un style différent d’organisation et de direction : plus axé sur le service, la facilitation et la coordination. L’impact sur la motivation et le sentiment de copropriété du reste de notre équipe est perceptible. » L’un des points clés est la décision de remettre 20% des ressources et de l’espace en toute confiance, de donner de nouvelles opportunités aux organisations locales et aux réseaux informels au carrefour de la justice sociale et du développement artistique. À long terme, une rénovation en profondeur est également prévue. FR

WOMEN WORKING AT KAAITHEATER The Beursschouwburg, Bronks, and the Kaaitheater now have female artistic directors. Since their “probationary period” was thwarted by corona, Agnes Quackels and Barbara Van Lindt are presenting their vision for the future of the Kaaitheater slightly earlier than expected. That future looks inclusive, solidary, intersectional, and feminist. Not only with respect to programming, but also in terms of internal organization. Van Lindt: “We would like to move towards a different organizational style: being of service, facilitating, and coordinating. The impact on the motivation and shared ownership among the rest of our team is palpable.” One of the new central policies is the decision to hand over twenty percent of the budget and space in full confidence, to give local organizations and informal networks at the intersection of social justice and artistic development new opportunities. In the long-term, they are also planning works that will open up the side of the theatre on the Akenkaai/Quai des Péniches and the canal. EN

26 AUGUSTUS 2020

I 33

BRUZZ SELECT CULTUURSPECIAL

EXTRA MAGAZINE Wars van de coronacrisis werkt Brussel onverdroten aan een spannend nieuw cultuurseizoen. BRUZZ selecteert en presenteert een mooie reeks highlights in de nieuwe BRUZZ Select Cultuurspecial. Je krijgt het extra magazine op 2 september bij je abonnement, of kan het vinden op meer dan 100 cultuurplekken in de stad en op BRUZZ.be.

SEASONS PREVIEW FALL 2020

Zomerserie

COSTA TERRASSA Ze liggen verborgen tussen de huizen of hoog boven de grond, maar redacteur Jasmijn Post weet ze te vinden: knusse, zomerse terrassen die het stadsleven net dat tikje meer geven. bruzz.be/terras

“Ik bond de planten vast om er meer te kunnen laten groeien,” lacht Nelson Polfliet (30), regisseur, scenarioschrijver en voorstellingscoördinator bij het Kaaitheater. Hij spreekt over de tijd dat hij nog een piepklein balkonnetje had bij zijn appartement aan Lemonnier. “Zijn balkon was een schilderij van Hundertwasser,” vult Zeno Aerts (30) aan. Hij ontwerpt meubels, gedeeltelijk in loondienst en gedeeltelijk als zelfstandige. Samen kochten ze ongeveer 3,5 jaar geleden een huis in Schaarbeek. Daar was meer ruimte voor alle tuiniersdromen van Polfliet. Een plek om gehoor te geven aan de woorden van de Oostenrijkse kunstenaar en architect Friedensreich Hundertwasser, die ooit zei dat “gras en planten op alle horizontale oppervlakten moeten groeien, dat wil zeggen, overal waar regen en sneeuw valt, zouden planten moeten groeien, op de wegen en op de daken”.

Hundertwasser achterna in Schaarbeek — JASMIJN POST, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

Aanvankelijk stonden er alleen planten op de binnenkoer. “We misten nog buitenruimte,” zegt Aerts. Het platte dak boven de keuken lonkte, en tijdens de eerste lockdown hebben Polfliet en Aerts er een volwaardig terras van gemaakt. Er werd een draad gespannen voor de klimplanten. Er kwamen een tafel en stoelen. Die waren nodig voor de wekelijkse apéro’s met de twee buren, iedereen coronaproof op zijn eigen dakterras. Het vijfjarige buurjongetje was misschien nog het meest enthousiast. “Soms kwam hij zelfs om

11 uur ‘s ochtends al vragen: ‘On va faire un apéro?’” zegt Aerts. Inmiddels staan er 45 verschillende planten en bomen op het terras. De vijgenboom, olijfboom, citroenboom, granaatappelboom en pecannotenboom zijn de grootste blikvangers. Maar er staan kruiden en vruchten om te oogsten en bloemen zoals jasmijn, passiebloem en hortensia, en een zelfgeplante iris van zaden meegenomen van de Azoren. Bijzonder is ook het heksenkruid, dat een geneeskrachtige en hallucinogene werking heeft, maar giftig is. Het eeuwiglevenkruid daarente-

gen is wel voor consumptie bedoeld. De bladeren, die naar zoethout smaken, kunnen gebruikt worden in de thee. Het daktuinieren blijkt aanstekelijk. De buren die het hoogst wonen, hebben een mooi overzicht. Die vertelden hoe ze zien dat er langzaam een groene as ontstaat. Maar het summum van het daktuinieren is voor Aerts en Polfliet nog niet bereikt. Aerts heeft zijn eerste hopplant geplant. Om er bier van te brouwen zijn er nog heel wat extra planten nodig. En Polfliet zou wel een kippetje willen. Maar wat dat betreft heeft het dakterras midden in de stad toch zo zijn beperkingen.

B R U Z Z | C O S TA T E R R A S S A

Zeno Aerts en Nelson Polfliet vulden hun terras met 45 verschillende planten en bomen.

HET TERRAS Gelegen in Schaarbeek 10 vierkante meter groot Gericht naar het zuiden 45 verschillende soorten planten De leukste buren voor een apéro

26 AUGUSTUS 2020

I 35

Interview

SAM STEVERLYNCK & DOME WOOD EXPRESS THEIR BELIEF IN ART

Welcome to the Temple EN

A new kind of gallery has appeared on the Brussels art scene. More than a gallery, it is a temple that celebrates the unknown in and beyond art. The two people who began it, Dome Wood and Sam Steverlynck, give us a rundown. — GILLES BECHET, PHOTO IVAN PUT

BRUZZ | INTERVIEW

his is an unlikely time to open a gallery. The art market is in complete disarray. People are reluctant to leave the house. Galleries and museums are visited cautiously and sometimes at double speed. Nonetheless, this strange duo is launching a strange sort of gallery, which is not a gallery, because it is a temple. The Agprognostic Temple. No need to run to the spirituality section of your library: you will not find anything there on the subject, because this duo invented it. On my left is Dome Wood, an Australian artist who lives and works in Belgium, who creates painting/diagrams brimming with cryptic forms and symbols intended as aids to meditation and the elevation of consciousness. On my right is Sam Steverlynck (you must not attribute any ideological significance to this particular positioning, which would, in any case, be the other way around in a mirror). Sam is an art critic and editor in chief of HART Magazine. He also contributes to The Word Magazine and Damn° Magazine and is a curator in his spare time.

BLACK CUBE In its manifesto, The Agprognostic Temple reminds us that, since time immemorial, art has rendered visible the invisible, has revealed to us the presence of the Unknown. This revelation, however, does not mean that the unknown becomes known, but rather that the Unknown itself as a presence of being becomes known as that which can never be known. The two founders of the Temple connect it with a spirituality that predates religion, as in ancient Greece. Agprognosticism, the philosophy that forms the basis of the temple, takes its name from three aspects of knowledge: that which is not known, the Agnostic, that which is known, the Gnostic, and the capacity to know, the

26 AUGUSTUS 2020

Sam Steverlynck (on the left) and Dome Wood, the duo behind The Agprognostic Temple: “Jesus expelled the merchants from the temple; we are bringing them back.”

Prognostic. The temple is an open structure covered entirely in white, at the end of which stands an imposing black cube with bevelled edges. This is the Cube of the Unknown, the centrepiece of the exhibition. It is a black box that contains one of the exhibition’s key works, which the public will neither be able to see nor touch. Only on the last day of the exhibition will it be revealed for all to see during a ceremony. “It may be a little disturbing, but I’m convinced that the unknown has a presence and that it is revealed through art. By familiarising people with the unknown, we offer them a new narrative about how we understand science and religion, the material and the immaterial,” says Dome. What would a temple be without its followers? Agprognosticism is no exception. Those who want to will be able to attend an initiation ceremony that will take place in the darkest depths of the basement. Details of the ritual are kept secret, as they should be. Perhaps the initiated will spend a moment with their head in a black cube, but nothing is certain.

MAD IDEA If you have kept reading until now, you may well be asking yourself some questions. “It’s not a joke or a pastiche, nor is it a cult,” Sam is careful to clarify. “It is, rather, another way of living and experiencing art. It’s also an opportunity to put works of art on sale in a different context to that of the market. We have sensed a high level of fatigue in the art world. And with the coronavirus crisis, people’s sense of certainty has crumbled in the face of that fatigue. To us, the best way to react is to create our own rules. Jesus expelled the merchants from the temple; we are bringing them back,” he says with a smile. The Cuban artist Ricardo Brey will be the first to occupy the cube. “It’s a completely mad idea, but I like it,” was his slightly surprised reaction. Some of the works were specially commissioned for the Temple; others already existed but acquire a different meaning when exhibited in a different context. The first exhibition, or rather the first chapter of the adventure, is entitled “Scripted Truths”. The nine artists exhibited, some more wellknown, others less so, add up to the first manifesto of this atheist temple devoted to the unknown. A visit to the Temple is designed to be a total sensory experience. While the visual remains important, smell and hearing will also play a role thanks to a piece of sound art by Lou Touchard and an incense burner by Benjamin Husson, who also presents his hybrid sculptures that combine living and mineral elements, materials and techniques. Filip Vervaet will present some of his dreamlike sculptures. Philippe Koeune has produced a fresco inspired by the

Tarot de Marseille and Fia Cielen presents a triptych that is evocative of nineteenth-century seances. To alleviate the frustration of those awaiting the unveiling of Ricardo Brey’s sculpture, the Cuban artist presents a shamanic photo collage of a one-hundred-year-old tree-stump in Havana. Isabel Tesfazghi adds a bit of colour with her textile banner. Shana Moulton’s video provides a climax full of humour and self-derision with her off-the-wall critique of new-age consumerism. In The Undiscovered Drawer, the US artist, who plays the main part, searches like Alice for a key so she can leave a room full of interlocking drawers.

RISKY BUSINESS The life of the Temple will be full of special events and gatherings. Devotees will have to respect the ten (not entirely serious) commandments. Visitors are invited to leave their negative energy outside the Temple, respect the people around them and

“It’s not a joke or a pastiche, nor is it a cult. It is, rather, another way of living and experiencing art” SAM STEVERLYNCK Agprognostic templar

KUNSTTEMPEL Een nieuwe galerie openen, is deze dagen een riskante onderneming. Maar The Agprognostic Temple, een idee dat ontsproot aan de balorige breinen van kunstenaar Dome Wood en kunstcriticus/curator Sam Steverlynck, is geen gewone galerie. Het is een tempel, gebouwd op een diep geloof in kunst als deur naar het onbekende. Een tempel die devote ongelovigen initiatierites en tien geboden voorschotelt, en een mysterieuze zwarte kubus waarin een sleutelwerk uit de expo wordt verstopt. “Dat klinkt ontregelend, maar door mensen vertrouwd te maken met het onbekende, reiken wij hun nieuwe manieren aan om wetenschap en religie, het materiële en het immateriële te begrijpen,” vertelt Wood. “Dit is geen grap, en ook geen sekte,” lacht Steverlynck. “Zie het als een andere manier om kunst te ervaren.” Na de eerste expo, Scripted truths, volgt een solo van filmmaker/kunstenaar Nicolas Provost. Daarna begint de tempel aan zijn nomadische bestaan, die hem misschien tot in Griekenland zal brengen. “Al staat er niets in steen gebeiteld.” NL

LE TEMPLE DE L’ART De nos jours, l’ouverture d’une nouvelle galerie est une entreprise risquée. Mais The Agprognostique Temple, une idée qui a germé dans le cerveau foufou de l’artiste Dome Wood et du critique d’art et curateur Sam Steverlynck, n’est pas une galerie ordinaire. C’est un temple, basé sur une foi profonde dans l’art comme porte vers l’inconnu. Un temple qui propose des rites d’initiation et dix commandements aux pieux noncroyants, et un mystérieux cube noir cachant une œuvre clé de l’exposition. « Cela semble déroutant, mais en familiarisant les gens avec l’inconnu, nous leur offrons de nouvelles façons de comprendre la science et la religion, le matériel et l’immatériel », explique Wood. « Ce n’est ni une blague, ni une secte », dit Steverlynck en riant. « Considérez cela comme une autre façon de vivre l’art. » À la première exposition Scripted Truths succède une expo solo du cinéaste/artiste Nicolas Provost. Après cela, le temple entamera son existence nomade, qui pourrait l’emmener jusqu’en Grèce. « Bien que rien ne soit gravé dans le marbre. » FR

observe social distancing, and return dirty glasses to the bar. Sam, whose brother is a mixologist, had initially thought of asking him to create some special drinks for the Temple, but sponsoring practicalities got in the way. To set up their Temple, Sam and Dome were able to install an incense burner from Kanal in the walls of the Waldburger Wouters gallery, which will be empty for two months. A second exhibition is already planned with Nicolas Provost. After that, the temple will begin a nomadic life. “We’ll see how things evolve. We want to erect a temple in Greece next summer. We have made some promising contacts.” But nothing is set in stone. “It’s more of a project than a gallery. We absolutely don’t want it to become formulaic. Even though some of the works are for sale, we do not represent the artists. Each of us has kept up their own personal activities. We know we’re taking a big risk, but we’re happy with that.” SCRIPTED TRUTHS 28/8 > 27/9, The Agprognostic Temple, www.agprognostictemple.com

26 AUGUSTUS 2020

I 37

This collaborative drawing (sometimes called a ‘cadavre exquis’) consists of three parts, each drawn by another Brussels-based artist. Gabriela González Rondón took on the head, Imge Özbilge the torso, the legs are still open. Can you finish it?

This autumn, there will be no price categories at Kaaitheater. For each performance you pay € 10. SEP-DEC AT KAAITHEATER:

Het TheaterFestival 2020 Femke Gyselinck Khadija El Kharraz Alami Anne Teresa De Keersmaeker/Rosas Antigone/Action Zoo Humain buren Ecopolis 2020 Einat Tuchman Radouan Mriziga Négar Djavadi/Passa Porta Mestizo Arts Platform Coral Labs María Acasso Kyoko Scholiers Lotte van den Berg Emke Idema Julie Pfleiderer/Ictus Pieter De Buysser The Mouvement Anoek Nuyens & Rebekka de Wit Myriam Van Imschoot & HYOID Ivana Müller Gérald Kurdian/Kunstenfestivaldesarts Simon Allemeersch/Lucinda Ra Tibaldus/Toneelhuis Ahilan Ratnamohan/Globe Aroma

WWW.KAAITHEATER.BE

KaaiAd_BRUZZ_2008219+200826.indd 1

09/08/2020 14:55

Zomerserie

HET FOTOGRAFISCH GEHEUGEN Redacteur Michaël Bellon haalt met Ivan De Vadder, Kristien Hemmerechts, Oda Van Neygen en JACO VAN DORMAEL vier weken lang oude foto’s van onder het stof. bruzz.be/vakantiefoto

Tijdens de zomer bladeren we door oude albums van enkele bekende mensen, op zoek naar een fotografische herinnering aan het Brussel van hun jeugd. Zo zien we in deze vierde en laatste aflevering filmregisseur Jaco Van Dormael in een heel andere gedaante. Van Dormael, bekend van films als Toto le héros, Le huitième jour en Le tout nouveau testament, werd in 1957 geboren in Elsene. Zijn eerste levensjaren speelden zich af niet ver van tuinwijk Le Logis in Watermaal-Bosvoorde, waar Van Dormael in 1990 heel wat scènes van Toto le héros draaide. “Maar van die periode herinner ik me eigenlijk niet veel meer. Al snel gingen we in Duitsland wonen voor het werk van mijn vader. Daar hebben we gewoond tot ik zeven was.” Of hij dan nog wat Duits spreekt? “Net zoals een kind van zeven. Ik kan nog altijd kauwgom gaan kopen in Duitsland, maar geen Goethe lezen in het Duits.” Na zijn tienerjaren in de zuidelijke rand rond Brussel, belandde Van Dormael rond zijn achttiende terug in de hoofdstad. In 1976 was dat, het jaar waarin deze wonderlijke foto is genomen. De man die zichzelf tot clown transformeert is inderdaad

‘Er zitten duidelĳk meer levens in één leven’ niemand minder dan de jonge Van Dormael zelf. Ondanks de esthetische kwaliteit van het beeld gaat niet om een promotiebeeld, maar om een privéfoto die Van Dormael veel later een keer kreeg toegestuurd door de maker ervan: zijn vriend, de Brusselse regisseur-componist Pierre Chemin. Van Dormael: “Ik was terug naar Brussel gekomen om te studeren aan de filmschool INSAS, en ik woonde samen met een groep vrienden met wie we eerst een circus begonnen en een jaar later Théâtre de Galafronie in Sint-Joost oprichtten (Jean Debefve, Didier de Neck, Marianne Hansé). Ik was in die tijd dus zowel student als actief bij Galafronie. Marianne en Jean waren de echte acteurs. Ik en Didier - die ook meespeelt in Le tout nouveau testament - vormden een clownsduo.” Clown spelen bleek een metier waarmee je snel heel veel bijleert. “Het voordeel was dat we al

belachelijk waren. Dat moesten we dus niet meer spelen. Maar we moesten ook nog grappig zijn, en in het begin waren we waarschijnlijk de minst grappige clowns ter wereld. Kinderen gooiden zelfs kastanjes naar ons, of moesten tijdens de act plots allemaal tegelijk dringend naar de wc (lacht).” “Als je als clown tien minuten op de scène staat en er heeft nog niemand gelachen, dan weet je dat je slecht bezig bent, en word je gedwongen om na te gaan hoe je dat rechtzet. Volle zalen hebben we nooit getrokken, maar uiteindelijk hebben we het toch een paar jaar volgehouden. Het moment waarop we ophielden om te proberen grappig te zijn is het beginnen te lopen. We speelden twee kerels die niet functioneerden, die al hun nummers de mist in lieten gaan. En waarvan de show altijd eindigde in een bloedbad (lacht). Het was ook vooral in het begin

dat we ons zo schminkten als op de foto. Ook om er wat ouder uit te zien. Op den duur lieten we de schmink steeds meer achterwege.” Wie ziet Van Dormael zelf als hij naar die 45 jaar jongere versie van zichzelf terugkijkt? “Elke keer wanneer ik foto’s van vroeger terugzie, besef ik dat er grote gaten zitten in een mensenleven. En dat je uiteindelijk iets wordt dat je nooit had gedacht - een thema dat ook in Toto le héros zit. Nu ik in de zestig ben, voel ik me helemaal niet zoals toen ik veertig was, en toen voelde ik me ook al helemaal niet meer zoals toen ik twintig was. Er zitten duidelijk meer levens in één leven.” Uiteindelijk is Van Dormael inderdaad regisseur geworden. Geen acteur, laat staan clown. “Het mechanisme van de lach heeft me altijd geïntrigeerd. Charlie Chaplin, Buster Keaton … de komieken van de stille film met hun clowneske trekjes fascineerden me van jongs af aan. Maar ik slaagde er niet in te doen wat zij konden. Ik ben géén acteur en een slechte clown. Gelukkig heb ik me dat op tijd gerealiseerd, anders was ik er misschien ook niet tijdig achter gekomen wat ik wél kon.” 26 AUGUSTUS 2020

BRUZZ | HET FOTOGRAFISCH GEHEUGEN

Filmregisseur Jaco Van Dormael maakt zich klaar om de clown te spelen. De foto dateert van 1976.

I 39

Reportage

NIEUWE PLUKTUIN COURJETTE LOKT MEER LEDEN DAN VERWACHT

B R U Z Z | R E P O R TA G E

‘ Ik hoop dat ik het ‘s winters even leuk vind’

Courjette, de nieuwe zelfoogstboerderij aan het Laarbeekbos in Jette, is een succes. De moestuin floreert en er zijn al meer leden dan beoogd bij de start. Blije leden bovendien. “Je hebt toch een soort band met je groenten als je ze zelf geplukt hebt.” — BETTINA HUBO, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

26 AUGUSTUS 2020

else Van Couwenberghe komt over de Schapenweg aangewandeld met haar hond. Een uur en een kwartier heeft ze erover gedaan om van Pannenhuis, waar ze woont, naar de pluktuin te wandelen. “Heel ontspannend, en zo heb ik meteen ook wat sport gedaan,” zegt ze. Als ze minder tijd heeft, komt ze met de fiets. Van Couwenberghe maakt de hond vast, pakt haar mesje uit haar

rieten tas en verdwijnt tussen de staakbonen. Vooraan zijn de meeste boontjes al geplukt, maar achterin hangen ze nog dik. Zelf plukken heeft voor haar een meerwaarde. “Je kan ook een groentemand kopen, maar dan heb je niet die band met je groenten. Op deze manier is het veel leuker. Het is supervers, het is lokaal en het is heel flexibel, je kiest zelf wanneer je komt.” Courjette ligt ietwat verscholen tussen twee terreinen met volkstuintjes. De boerenbuiten, zo lijkt

Een eigen volkstuintje vond buurtbewoner Laurent te veel werk. “Hier moet ik alleen maar plukken.”

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Maarten Herrebout uit Koekelberg komt een paar keer per week oogsten.

VERGETEN GROENTEN Ondertussen groeien in de serres paprika’s, aubergines en wel zes

soorten tomaten. Naast de kassen is er een kruidentuin en verderop hebben Seconde en Merckx vijf grote groenteperken aangelegd, één voor de kolen, één met prei, look en verwante groenten, één met allerlei bonen- en spinaziesoorten, één met maïs, courgettes en pompoenen, en een bed met winterwortelen. Behalve de populaire groenten worden er ook allerlei minder bekende of vergeten groenten geteeld: patissons (van de pompoenfamilie), warmoes, lavas (een seldersoort), daikon, malabarspinazie, suikerbrood (een soort andijvie) en eetbare lupine. De groenten die rijp zijn om geoogst te worden, zijn aangeduid met een vlagje. Bij de tomaten, de boontjes, de maïs en courgettes hangt een witte vlag, wat betekent: normale oogst voor eigen gebruik. Een rode vlag, zoals momenteel bij

de patissons, staat voor overvloed. “De leden kunnen gerust een extra portie nemen, want alles moet weg,” legt Seconde uit. Blauw, zoals bij de nog prille aubergines, betekent dan weer dat de plukkers zich een beetje moeten inhouden en solidair zijn met hun medeplukkers.

KONIJNEN Niet elke teelt lukt immers even goed. De eerste worteloogst viel tegen door de hoge onkruiddruk, zomerworteltjes zijn er dan ook niet. Voorts lieten de konijnen zich niet onbetuigd. De radijsjes werden aangevreten net voor ze geoogst konden worden en ook de onlangs geplante kooltjes liepen schade op. De jonge plantjes hebben het nog net gered en Jef Merckx heeft ze vanochtend, samen met de vrijwilligers, opnieuw in de grond

▼

het, ware het niet dat in de verte het geronk van de Ring te horen is. De plek was in februari nog een verwilderd veld. Jarenlang werd de grond gepacht en bewerkt door boer Hoogsteyns uit Ganshoren. Na diens dood besloot de VUB, die eigenaar is, om een sociaal-economische bestemming aan het terrein te geven. Atelier Groot Eiland kreeg het veld – negenduizend vierkante meter groot – in bruikleen en besliste om er een zelfoogstboerderij van te maken. Twee jonge

Brusselse boeren, Tom Seconde (28) en Jef Merckx (28), kwamen in dienst om van de wildernis een grote biologische moestuin te maken. In maart ploegden ze de grond om en bouwden ze drie serres. Daarna begon het zaaien en het planten. De eerste oogst was klaar in mei. Seconde en Merckx hoeven niet alles alleen te doen. Dagelijks komen enkele vrijwilligers van Groot Eiland – mensen die in het normale arbeidscircuit moeilijk terechtkunnen – een handje toesteken. En er zijn ook leden die meehelpen bij het planten en wieden, zoals Koekelbergenaar Maarten Herrebout. “Ik werkte de afgelopen maanden veel thuis en vond het fijn om hier af en toe fysiek bezig te zijn,” vertelt hij.

26 AUGUSTUS 2020

I 41

▼

NIEUWE PLUKTUIN COURJETTE

BRUZZ | INTERVIEW

gestoken en bedekt met een laag stro en een wit doek. Aardappelen werden dit seizoen nog niet geplant. Seconde: “Dat is wellicht iets voor volgend jaar.” Uien zijn er al wel, in beperkte mate. Een duizendtal ligt in een van de serres te drogen. “We hebben ze vorige week zelf uit de grond gehaald,” legt Merckx uit. “Uien zijn one-shots, die blijven niet groeien. Iedereen heeft er graag en we zullen er nooit genoeg hebben. Dus gaan we ze tellen en verdelen, dat is het eerlijkst.” Al de rest mag of beter gezegd moet door de leden zelf geplukt worden. Seconde: “Daarmee doen ze een flink deel van het werk van de boer. Die is doorgaans de helft van zijn tijd bezig met oogsten.” Er zijn ondertussen al meerdere zelfoogsttuinen in Brussel, maar Courjette is de tweede, naast Chant des Cailles in Bosvoorde, die volgens de principes van CSA (Community Supported Agriculture) werkt. De deelnemers kopen niet louter groenten, maar worden lid en krijgen een oogstaandeel. Ze betalen vooraf een bijdrage voor het hele jaar en kunnen dan van mei tot mei komen oogsten. “Voor ons als boer is het belangrijk zo te kunnen werken,” zegt Seconde. “Je weet op voorhand hoeveel je zal moeten produceren en het geeft je ook financiële stabiliteit. De leden delen mee in tegenvallende oogsten, maar profiteren ook van de overschotten.” Voor elke volwassene van een gezin rekent Courjette 365 euro aan, een euro per dag. Voor de kinderen is er een aparte tarifering in functie van hun leeftijd. Niet weinig, maar als je goed rekent, is het volgens Seconde voordeliger dan de supermarkt. “Natuurlijk moet je die som in een keer kunnen neerleggen.” Ook Lakenaar Simon Ruyters, die voor zijn gezin met twee jonge kinderen meer dan achthonderd euro heeft betaald, vindt de prijs meevallen. “Vroeger zaten we in een voedselteam dat groentemanden verdeelde. We kwamen niet toe met de mand en waren ook negen euro per week kwijt. Het pakket was bovendien minder gevarieerd.” Nu haalt hij zo ongeveer alles van het veld. “We hebben de

26 AUGUSTUS 2020

afgelopen maanden alleen uien en wortels moeten kopen.” Hij erkent: doordat je de seizoenen volgt, eet je soms een tijdlang hetzelfde. “We hebben al een keer of zes zo’n patisson verwerkt en eten momenteel wel heel vaak boontjes, ik wist niet dat er zoveel soorten bestonden. Maar straks is het weer iets anders. In elk geval, we eten meer groenten dan ooit tevoren.” Minstens eens per week komt hij plukken. “In het begin dacht ik dat dat snelsnel kon. Ik bleek er

fijn als ze met anderen kunnen spelen.”

GROENE PLEK Als hij rond een uur of vijf in de middag gaat, neemt hij graag een biertje mee. Sinds kort staan er in de tuin wat banken en tafels van pallethout. Voor hem is Courjette ook een plek om in het groen te zijn. “Belangrijk, als je thuis alleen een koertje hebt.” Ruyters vindt dan ook dat in de abonnementsprijs veel meer zit dan alleen de verse groenten. “Je krijgt er een groene

“We eten momenteel wel heel vaak boontjes, ik wist niet dat er zoveel soorten bestonden” SIMON RUYTERS Zelfplukker uit Laken

dochter, edamameboontjes aan het plukken is. “Misschien kan de overheid in de toekomst enkele abonnementen subsidiëren, zodat bijvoorbeeld ook nieuwkomers kunnen komen plukken,” suggereert hij. Of Courjette zou een sociaal tarief kunnen hanteren. “Het is een van de pijnpunten,” erkent Seconde, “maar niet simpel om dat zomaar te veranderen.” Ondertussen telt Courjette honderddertig leden (volwassen equivalenten). Dat is meer dan bij de start verhoopt. Toen mikten de twee boeren op negentig leden voor het eerste seizoen. Is het succes mede te danken aan de coronacrisis? “Ik kan niet vergelijken,” zegt Seconde, “maar ik zag wel dat bij mijn collega-boeren en in de hoevewinkels tijdens de crisis de vraag plots een stuk hoger lag.” Ver boven de honderddertig leden willen Seconde en Merckx momenteel niet gaan. “Anders kunnen we qua productie niet meer volgen. Maar we zullen ons teeltplan optimaliseren, zodat de productie volgend jaar stijgt en er ruimte is voor nieuwe leden.”

VOLLEDIG RIJP

ruim twee uur mee kwijt te zijn. Maar het is een toffe activiteit, je bent er echt uit.” Hij beseft wel dat het in de winter mogelijk anders zal zijn als hij met zijn “laarzen in de modder staat”. Soms komt hij met het hele gezin. Liefst spreekt hij dan af met vrienden die ook hun kinderen meebrengen. “De kinderen plukken graag mee, maar na vijf minuten zijn ze het natuurlijk beu. Dan is het

plek bij, je steekt iets op over de teelt, je ontmoet mensen en je engageert je. Je volgt het verhaal van het begin tot het einde en vertrouwt de boeren.” Sommige plukkers betreuren dat het project, wellicht door het systeem met jaarabonnementen, vooral de witte middenklasse aantrekt. “Je krijgt gauw de kritiek dat het voor de happy few is,” zegt een Lakenaar die, samen met zijn

De meesten komen redelijk dicht uit de buurt, Jette, Laken, Ganshoren, Koekelberg. Merckx: “Er zijn ook leden uit het centrum, maar dat is al behoorlijk ver en we merken dat we hen minder vaak zien. Je moet toch minstens eens per week langskomen, liefst vaker. Sommige van onze groenten bewaren namelijk niet zo lang. Bij de supermarkt koop je vaak groenten die te vroeg geoogst zijn en die thuis nog een flinke rijptijd hebben. Hier wordt alles pas geplukt als het volledig rijp is.” “Deze groenten zijn veel lekkerder doordat ze niet in de frigo hebben gelegen,” zegt buurtbewoner Laurent, die net klaar is met plukken. In zijn blauwe krat liggen verse munt, enkele tomaten, courgettebloemen, maïs en een hele grote courgette “voor de soep”. Hij werkt van huis uit en komt zeker drie keer per week langs. Vroeger had hij vlakbij een volkstuintje. “Dat was te zwaar, je moest alles zelf doen en mocht de teelt niet laten versloffen, anders ging je perceeltje naar een ander. Hier hoef ik gelukkig alleen nog te plukken.”

L’AUTO-RÉCOLTE FLEURIT CHEZ COURJETTE Courjette, la nouvelle ferme d’auto-récolte du Bois du Laerbeek à Jette, se porte bien. Le potager est en plein essor et les membres sont plus nombreux que prévu. Des membres satisfaits qui plus est. « On a un lien avec ses légumes quand on les cueille soimême », nous dit l’un d’entre eux. Le jardin d’auto-récolte, une initiative de l’Atelier Groot Eiland, fonctionne selon les principes du Community Supported Agriculture : ceux qui veulent récolter deviennent membres et paient une cotisation annuelle pour une part de la récolte. « Les membres partagent donc les risques mais bénéficient également des excédents », expliquent les jeunes agriculteurs Tom Seconde et Jef Merckx, qui gèrent Courjette. FR

Melse Van Couwenberghe kijkt naar het bord waarop het oogstaanbod van de dag staat.

PICK-YOUR-OWNFARM COURJETTE IN JETTE GREAT SUCCESS Courjette, the new pick-yourown-farm near the Laarbeekbos/Bois du Laerbeek in Jette is reaping a great harvest. The vegetable garden is flourishing and has more members than expected. And the members are very satisfied. “You have a special relationship with your vegetables when you pick them yourself,” one of them tells us. The pick-your-own-garden, an initiative of Atelier Groot Eiland, is organized according to the principles of Community Supported Agriculture: if you want to pick vegetables, you become a member and pay an annual contribution for a share of the harvest. “In other words, the members share part of the risk but also profit from the leftovers,” say the young farmers Tom Seconde and Jef Merckx, who manage Courjette. EN

De boeren krijgen hulp van enkele vrijwilligers van Groot Eiland, mensen die in het normale arbeidscircuit moeilijk terechtkunnen.

26 AUGUSTUS 2020

I 43

Nick Trachet

BRUSSELAAR DIE DE STAD EN DE WERELD CULINAIR ONTDEKT

Parquées

BRUZZ | NICK TRACHET

Wat kermiskost betreft, hadden we met één aflevering natuurlijk plaats te kort. Ik hield het beste voor het laatste. En ook hier gaat het weer om fruits de mer. Brussel heeft iets met zeevoedsel. De Zeeuwse mosselschuiten losten vroeger hun manden op de kaaien van de vismet. Behalve het zwarte Zeeuwse goud brachten de schuiten ook zeeslakken mee, karikollen. De grootste, grofste en goedkoopste waren de wulloks, de wulken (Buccinum undatum), de fijne kleintjes heten nu kreukels en in het frans bigorneaux (Littorina littorea), maar vroeger vielen ze allemaal onder de naam karikollen, een woord dat we blijkbaar nog over hebben van de Spanjaarden. Alle slakken zijn karikollen. Die slakjes waren hier vroeger véél vaker te zien. De wulken werden geserveerd in kommen vanuit een emaillen wasteil, waar fier een selder in rechtop stond. De bouillon waarin ze gaarden, bevatte behoorlijk wat cayennepeper, wederom om de dorst van de consument aan te scherpen. Louis Paul Boon vond de essentie van het wulken kauwen in de taaiheid: voor een klein beetje geld eindeloos kunnen kauwen, met de blik in de verte. Wulken en kreukels waren geen exclusief kermisvoedsel. De madammen met vers gesteven witte schort kon je altijd in de binnenstad vinden. Ze zijn nu verdwenen. De stad vond ze maar niets, ondertussen zijn ze vervangen door “foodtrucks”.

26 AUGUSTUS 2020

Wat wel helemaal past bij Brussel Foor, zijn de moules parquées. Dat komt uiteraard omdat vroeger het mosselseizoen opende tijdens de Brusselse Kermis. Tegenwoordig wordt datzelfde seizoen kunstmatig vervroegd om de horeca aan de kust te plezieren, maar nu is de betere tijd om mosselen beginnen te eten. Ze zijn al wat voller, groter ook. Het gaat dus om rauwe mosselen. Waarom die parquées heten, daar is geen

echte verklaring voor. Eén commentator (duidelijk niet van Brussel) schreef dat Brusselaars van “raa mosselen” spreken, waarmee ze bedoelen mosselen op een rij, zoals geparkeerde auto’s. Maar in ons dialect zijn raa mosselen geen rij, maar rauwe mosselen: raa betekent rauw en een rij is een root. Snij met een aardappelmesje de mosselen open door de schelpen wat lateraal opzij te duwen, tot het mes ertussen kan. Vervolgens de ‘lip’ van de schelprand rondom losmaken en de sluitspier doorsnijden. Bij de eerste pogingen ziet het resultaat er niet uit: verhakseld weekdier. Om mooi geopende parkeermosselen te serveren, moet je een tijdje oefenen. Het is eigenlijk

“Het is nu de betere tijd om mosselen beginnen te eten. Ze zijn al wat voller, groter ook”

moeilijker dan oesters. En het prijsverschil tussen mossel en oester is ook veel kleiner dan vroeger. Maar dan is er de smaak. Een rauwe mossel heeft een erg ... rauwe smaak: sterk, bijtend, irriterend. Waarom dat is, weet men niet. Ik vermoed dat het om een allergische reactie gaat, want sommigen (zoals ik) worden er erg door getroffen, terwijl anderen grote hoeveelheden rauwe mosselen kunnen doorslikken. Na twee mosselen moet ik al kuchen en hoesten. Er komt al wat lambiek aan te pas vooraleer het effect is verdwenen. Ik las in één enkele bron, een toeristisch culinair boekje uit de jaren vijftig van vorige eeuw, over de moules à la tousse, maar dat werd dan gesitueerd in Luik (waar overigens dezelfde foorkramers werken). De consument legde een muntstuk in en mocht dan zoveel rauwe mosselen eten tot hij de keel moest schrapen of hoesten. Dan was zijn inleggeld op. Ik heb deze curieuze manier van mosselen eten nog wel elders zien vermelden, maar duidelijk overgenomen uit dezelfde bron. Is er iemand hier die zich iets in die zin kan herinneren? Er zitten een paar scripties en doctoraten achter, als je het gaat uitspitten. Om de jeuk iets te minderen, werd er dan een marolienne dipsaus bij geserveerd. Azijn, peper en mosterd hoorden erin. De rest was uiteraard fabricagegeheim. Smakelijk. bruzz.be/trachet

DB676132H0

DB623068I9

NEEM EEN VLIEGENDE START ALS (M/V) Onze hoogvliegers? • Werkzekerheid in een groeiende sector. • Snel kans op vast werk in een hightech omgeving op de luchthaven. • •

startpeople.be/jobdagdhl

DB620238H9

DB676542H0

Ready for take-off?

Zaterdag 5/09 DHL Jobdag

Lokaal Bestuur Machelen zoekt enthousiaste collega’s (m/v)

Werftoezichter gebouwen B1 - B3 - contractueel - voltijds (onbepaalde duur)

Functie: Je zal instaan voor het uitvoeren van controles op werken in eigen beheer of door externen. Het beheer van het gemeentelijk patrimonium en het bieden van technische en administratieve ondersteuning aan de projectleider en teamleider gebouwen behoren eveneens tot jouw takenpakket.

Verdien jij genoeg? Informeer je op

Profiel: minstens een bachelor diploma in een technische of bouwkundige richting • minimum 4 jaar relevante ervaring binnen het werkdomein • rijbewijs B

Arbeider gebouwen

D1 - D3 - contractueel - voltijds (onbepaalde duur)

Functie: Je voert kleine onderhouds- en herstellingswerken uit aan gemeentelijke gebouwen en technische installaties. Je hanteert hierbij alle veiligheidsmaatregelen. Je rapporteert aan de teamleider gebouwen.

regiotalent.be/blog

Profiel: bij voorkeur in het bezit zijn van een getuigschrift technisch of beroeps secundair onderwijs elektriciteit • je hebt minimum 4 jaar relevante ervaring • rijbewijs B

Duurzaamheidsambtenaar B1 - B3 - contractueel - voltijds (bepaalde duur)

Functie: Je werkt op de dienst leefmilieu onder de leiding van de coördinator milieu. Je ziet toe op de geïntegreerde aanpak van diverse milieuthema’s op vlak van duurzaamheid. Je komt terecht in een coördinerende en team overschrijdende functie waarbij overleg, sensibiliseren, communiceren, educatie en creëren van een dynamiek van essentieel belang zijn. Profiel: bachelordiploma in de richting milieuzorg, biologie, milieukunde of gelijkaardige richting in deze lijn OF een bachelor diploma in een andere richting met minimum 3 jaar relevante ervaring Wij bieden: mooie work-life balance • maaltijdcheques 8 euro • hospitalisatieverzekering • fietsvergoeding • gratis abonnement openbaar vervoer woon- en werkverkeer • meerekenbaarheid relevante dienstjaren

www.hotel-belle-epoque.be

HOTEL

Interesse? Solliciteren kan tot uiterlijk 2 september 2020 naar personeelsdienst@machelen.be.

Rustig pleintje, strand, station, winkels 250m, warm onthaal, luxe ontbijt, kamer met tv, WiFi, frigo, waterkoker.

machelen.be DB676721H0

DB620422H9

050/68 06 80

Enkel privé - Vrijblijvende schatting - Snelle verkoop

DB672096G0

Meer info op www.machelen.be/vacatures

Aankoop huizen, gronden, villa’s, oude herenhuizen, garages,...

BLANKENBERGE

Diesterstraat 27b2 • Sint-Truiden 0471 03 68 62 • agstone144@yahoo.com

A&G Stone

DB666218E0

AANKOOP .be

Volg ons op Facebook en blijf op de hoogte. CB10746

Schrijf u in op onze nieuwsbrief via

www.steps.be DB485603C8

facebook.com/regiotalent.be

Gevraagd

nertspels (bontjassen) ■ parels oude merkhorloges ■ oud goud zilveren en gouden munten ■ tin tandgoud ■ allerlei zilver porselein ■ zijden tapijt rode koralen ■ edelstenen schilderijen (16e - 17e - 18e E) merkhandtassen ■ diamanten

Toiletdame/heer enkele dagen per week

Contact 0475 53 49 21

DB673195G

BEL EL 0489 94 49 72 GRATIS OFFERTE DB666219E0

DB623070I9

Lokaal Bestuur Hoeilaart zoekt nieuwe medewerkers. Voor de afdeling Mens, die de diensten sociale zaken, woonzorgsite, welzijnsbeleid en kinderdagverblijf omvat, zoeken wij:

Lokaal Bestuur Machelen zoekt enthousiaste collega’s (m/v)

Verpleegkundige WZC (van half- tot voltijds bespreekbaar)

Administratief medewerker C1 - C3 - contractueel - voltijds (onbepaalde duur)

Functie: Je komt als administratief medewerker terecht in een dienst binnen één van de 6 teams van het lokaal bestuur Machelen. Je ondersteunt de leidinggevende en de deskundigen binnen de dienst waarin je terecht komt, je beschikt over sterke administratieve skills, teamplayer, initiatief nemend en kan zelfstandig werken.

Functie: Je verleent de bewoners de juiste verpleegkundige zorgen zodat ze een kwaliteitsvolle en optimale zorg krijgen. Je zorgt tevens voor een aangenaam thuisgevoel voor de bewoners door te zorgen voor een rustige en comfortabele omgeving. Profiel: Je hebt een diploma verpleegkundige (gegradueerd of gebrevetteerd) en je bent erkend bij het RIZIV of je behaalt dit op korte termijn. Er wordt gewerkt met wisselende diensten (1 weekend op 2).

Profiel: minstens een diploma van het hoger secundair of daarmee gelijkgesteld onderwijs. Interesse? Solliciteren kan tot uiterlijk 2 september 2020 naar personeelsdienst@machelen.be.

Zorgkundigen WZC (van half- tot voltijds bespreekbaar)

Kinderverzorgster

Functie: Je verzorgt en helpt de bewoners zodat zij zich mentaal en fysisch goed voelen en dit in een vernieuwde aangename omgeving.

C1 - C2 - contractueel - voltijds (wervingsreserve)

Profiel: Je hebt een diploma van zorgkundige en een visum van het RIZIV of je behaalt dit op korte termijn. Er wordt gewerkt met wisselende diensten (1 weekend op 2).

Profiel: minstens een diploma secundair onderwijs (zie infobundel op onze website voor volledige lijst).

Logistiek medewerker poets WZC

Functie: Binnen het kinderdagverblijf sta je in voor de opvang, verzorging, rust en begeleiding/ ontwikkeling van baby’s en jonge kinderen. Je maakt deel uit van het team welzijn.

Interesse? Solliciteren kan tot uiterlijk 2 september 2020 naar personeelsdienst@machelen.be.

Teamcoach Ruimte

(van half- tot voltijds mogelijk) Functie: Je versterkt de logistieke diensten van het woonzorgcentrum. We zoeken iemand die voornamelijk instaat voor het poetswerk in het woonzorgcentrum (kamers van de bewoners, zorgen woonruimtes reinigen en proper houden).

A4a - A4b - statutair - voltijds (onbepaalde duur)

Profiel: Er zijn geen diplomavereisten. Er wordt gewerkt met een (in samenspraak) flexibel uurrooster met feestdagen en weekendwerk (1 weekend op 4) inbegrepen.

Profiel: • je beschikt minstens over een master diploma • je hebt minstens 4 jaar ervaring in een leidinggevende functie • rijbewijs B.

Interesse: Stuur jouw cv + brief: • per mail naar personeelsdienst@hoeilaart.be • online via https://www.hoeilaart.be/sollicitatieformulier • per afgifte aan of per post naar Gemeentebestuur Hoeilaart, t.a.v. Personeelsdienst, Jan van Ruusbroecpark z/n, 1560 Hoeilaart.

Functie: Je coördineert de diensten stedenbouw en ruimtelijke ordening, milieu, mobiliteit, lokale economie, woon- en grondbeleid, burgerzaken, technische dienst, gemeenschapswachten, veiligheid en preventie en GIS. • Als lid van het management team vertaal je de organisatiestrategie, het dienstverleningsmodel en beleidskeuzes naar de dagelijkse werking.

Interesse? Solliciteren kan tot uiterlijk 10 september 2020 naar personeelsdienst@machelen.be. Wij bieden: mooie work-life balance • maaltijdcheques 8 euro • hospitalisatieverzekering • fietsvergoeding • gratis abonnement openbaar vervoer woon- en werkverkeer • meerekenbaarheid relevante dienstjaren Meer info op www.machelen.be/vacatures

machelen.be

De aanwerving gebeurt op basis van een gestructureerd interview in het Nederlands. Onmiddellijke indiensttreding is mogelijk. Meer weten: Aarzel niet om meer informatie op te vragen over de functiebeschrijving, de arbeidsvoorwaarden en/of de selectieprocedure. Telefoon: 02/894.95.35. Neem ook een kijkje op https://www.hoeilaart.be/vacatures-bij-gemeente-en-ocmw.

DB676717H0

DB675937H0

Heb jij politie-DNA?

DB675775H0

TOUT POUR FAIRE

TON TRUC

ILLIMITÉ

À LA MAISON

63 € /MOIS

PARTOUT TELENET.BE/YUGO