ACTUEEL
Kijk voor meer nieuws uit uw regio op www.deswollenaer.nl
maandag 5 augustus 2013
‘Vergeten groep buitenkampers’ omringd tijdens herdenking
7
Shania Satoor de Rootas en Jeffrey Satoor de Rootas. Foto: Pedro Sluiter.
(door Christiaan Schutte)
ZWOLLE - Buitenkampers worden ze genoemd. De Indo-Europeanen en Nederlanders in Indonesië die ten tijde van de Tweede Wereldoorlog niet in een Jappenkamp gevangen zaten. Maar wellicht was buitenstaanders of paria’s een (nog) betere naam geweest. Want ook buiten de kampen was het leven, althans voor deze levensgrote groep van naar schatting honderdtwintig tot tweehonderdduizend mensen, alles behalve een pretje. De herdenking van de Tweede Wereldoorlog in Azië en het bloedvergieten dat plaatsvond na de capitulatie van Japan staan de vijftiende augustus in het teken van de vergeten groep ‘buitenkampers’. Zelden zal een onderwerp dichterbij zijn gekomen voor mede-initiator Jeffrey Satoor de Rootas van de herdenking. Zijn ‘oom Ed’ was namelijk zo’n buitenkamper. De opa van zijn nichtje Shania Satoor de Rootas, die hij heeft gevraagd aan te schuiven bij een interview. Als tienjarige, de leeftijd waarop het gemiddelde Nederlandse kind zich zenuwachtig maakt voor spreekbeurten in een volle klas en voor het eerst vlinders in de buik voelt, moest Ed al zorgen voor zijn jongere broertje en zusje. “Nauwelijks voor te stellen”, zegt Jeffrey Satoor de Rootas, terwijl hij het beeld en de werkelijkheid schetst en scheidt. “Alleen al de geur van Indonesië herken ik uit duizenden. Bloeiende kaneelplanten en andere specerijen brengen je in vervoering, evenals de zang-
geluiden van prachtige vogels. De oorlog maakte aan die idylle abrupt een eind. Voor hen die in de Jappenkampen zaten, was het leven een verschrikking. Daarbuiten kon het leven echter ook meedogenloos hard zijn. Je hoort wel eens zeggen: ‘jij zat buiten de kampen, voor jou was het toch niet zo erg?’ Besef dan wel dat buitenkampers te maken hadden met twee vijanden. De Japanners en de Indonesiërs die zich verzetten tegen Indonesiërs met Europese voorouders en blanke Nederlanders, samen de buitenkampers vormend. Als buitenkamper kon je vaak niets kopen op de markt en een baan kon je helemaal vergeten.” ‘Oom Ed’ zag zich daarom genoodzaakt voedsel te ‘roven’ uit tuinen. Van deze levensgevaarlijke onderneming –betrapt worden kon fataal aflopen- maakte hij een ‘levensspel’. Jeffrey Satoor de Rootas: “Ze plukten bijvoorbeeld nangka’s, een vruchtensoort waar je soep van kunt maken. Maar wat zeg je dan tegen een broertje en een zusje die te jong zijn om het gevaar in te zien? Ed maakte er, en dat vind ik echt bijster slim bedacht voor een jongen van tien, een spel van. In de trant van: ‘als er iemand naar buiten komt, gaan we verstoppertje spelen’.
Shania (14 jaar oud) kent de verhalen als kind van de derde generatie maar al te goed, maar praat er niet over met vriendinnen. “Mijn Nederlandse vriendinnen weten vaak niet eens af van de oorlog in Azië. Ikzelf vind de herdenking op 15 augustus heel bijzonder. Dan zie ik ook wel eens de beelden uit Indonesië voor mij. Ik ben in 2008 in Indonesië geweest.” Een geschiedenisles zou best eens over de buitenkampers mogen gaan vindt Shania. En Jeffrey Satoor de Rootas constateert dat er in de gemiddelde boekenzaak evenmin veel informatie is te vinden over deze historische episode. “Boeken over de oorlog in Indonesië zijn er wel, maar als het daarin twee pagina’s lang gaat over buitenkampers is het veel.” Op de vraag
of het verhaal van ‘oom Ed’ veel parallellen bevat met dat van andere buitenkampers antwoordt Jeffrey Satoor de Rootas: “Ja, absoluut. ‘Oom Ed’, die bij mijn inmiddels overleden ouders woonde en een soort van opa was voor iedereen, is zijn leven lang beschermend en verzorgend gebleven. Samen met het talent om oneindig te improviseren is dat een eigenschap van menig buitenkamper. Helaas moesten ze tevens altijd op hun qui vive zijn omdat je nooit wist wie wel en wie niet was te vertrouwen. Ik zou dat niet per definitie een trauma willen noemen, maar dit onbestemde gevoel heeft wel doorgewerkt op de volgende generaties. De humor om overal het beste in te zien en het taalgebruik echter ook. Ik herken
een Indo-Europeaan, als is die nog zo blank, altijd. Zijn oogopslag en idioom maken hem anders.” Jeffrey Satoor de Rootas vindt het overigens een voorrecht om een Indo-Europeaan en bloedverwant van buitenkampers te zijn. “Dat IndoEuropeanen in Indonesië destijds buiten de maatschappij stonden is wrang, net zoals het ooit moeilijk was om als eerste kleurlingen in Nederland de draai te vinden. Daar staat tegenover dat het mijn gedachte dat een mens, ongeacht herkomst, het waard is om zelf zijn weg te kiezen enorm heeft gevoed. Dat het thema van de herdenking (die om 18.45 uur begint in park Eekhout red.) ‘buitenkampers’ is, zie ik als een rehabilitatie van deze groep.”
R O O V S E LL A U N > IE T C E LL O C LE E H
! N E Z J I R P E V L A H Durea -DAAGSE ! U 0 N 1 M O K ! P O = OP
Uitgezonderd standaard collectie
10 dagen lang draait alles om Durea
ZWOLLE
25
Assendorperstraat 120 T 038-4217950 Do. koopavond
Laat u door ons goed adviseren! Assendorperstraat 120 Zwolle • tel. 038 - 421 7950 www.krismanschoenen.nl wwwFashionForTheFamily.nl Donderdag koopavond
START : w
Dames • Heren • Kids7 De betere merken Goed advies
oensd augus ag tus
% KORTING ook in grote maten (tot maat 44)
OP EEN PAAR DUREA SCHOENEN Ontdek dit comfortabele merk!