INDEX 40 by Brainfood

EDITORIAL

INDEX_ Μηνιαίο περιοδικό για το βιβλίο Τεύχος #40 MAΪOΣ-IOYNIOΣ '10 ISSN: 1790-6741 ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ / ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΩΣΗ ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε. ΕΚΔΟΤΕΣ Τάσος Βογιατζής (editor@avopolis.gr), Νίκος Χατζόπουλος (nickh@oxy.gr) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Χριστίνα Οικονομίδου (chrisoiko@gmail.com) Μάκης Τσίτας (mtsitas@otenet.gr) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Άννα Τσίρμπα (annatsirba@yahoo.gr) ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Θεοδοσία Ανδριώτη ΔIOPΘΩΣH KEIMENΩN Σοφία Θεοδωρή ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Zέτα Eλισσαίου, Ζέφη Κόλια, Επιστήμη Μπινάζη, Γιώργος Τσακνιάς, Sabine von Traute, Θανάσης Aντωνίου

Φωτογραφία: Χρυσή Πατρώνα

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Γιώργος Βέης, Μανώλης Γλέζος, Παναγιώτης Γούτας, Άλκη Ζέη, Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Ελένη Ιωαννίδου, Μαρία Κανακάκη, Σύσση Καπλάνη, Λεωνίδας Μαριδάκης, Κωνσταντίνος Μπούρας, Νίκος Νικολαΐδης, Μάκης Πανώριος, Χρίστος Παπαγεωργίου, Ειρήνη Πιτσάκη, Δημήτρης Ρουτσώνης, Βασίλης Τσιρώνης, Φίλιππος Φιλίππου, Κυριακή Χρυσαμάλλη – Henrich. ΕΚΤΥΠΩΣΗ – ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ ΕΝΩΣΗ ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε.

Άστεγες αναγνώσεις Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι διανύουμε μια από τις δυσκολότερες περιόδους των τελευταίων -πάρα πολλών- χρόνων στη χώρα μας. Ακόμα και οι πλέον αισιόδοξοι «απλοί» πολίτες έχουν αρχίσει να βλέπουν δυσοίωνες σκιές στον καθρέφτη που «επιτίθενται» στο έμφυτο χαμόγελό τους. Τι είναι, όμως, αυτό που πλήττεται πραγματικά; -σκέφτομαι. Οι περισσότεροι θ’ απαντούσαν, μ’ ευκολία, η τσέπη μας… Κι όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Ο αυθόρμητος θυμός και η δίκαιη αγανάκτηση του κόσμου, έναντι εκείνων που επί χρόνια καλλιεργούν και εκμεταλλεύονται τον φόβο και την «αδυναμία» της «μάζας», αποδεικνύουν ότι το αίτημα, σήμερα και πάντα, δεν είναι κυρίως εξωτερικό (χάνω Χ ευρώ το μήνα) αλλά εσωτερικό (ποιος και γιατί κάποιος άλλος «διαχειρίζεται» τη ζωή μου αντί για μένα; Γιατί να υφίσταμαι τα λάθη και τις αδεξιότητες –στην καλύτερη περίπτωση- αλλά και την επιθετική εκμετάλλευση κάποιων άλλων;). Και, καθώς το εξωτερικό δεν είναι άλλο από την έκφραση του εσωτερικού, ανακύπτουν και άλλα, πολλά, κραυγαλέα ερωτήματα: Πώς και γιατί καταλύεται το δικαίωμα σε μια καλύτερη ζωή; Ποιος έχει τη δικαιοδοσία να καθορίσει το «τοπίο» που μου αναλογεί; Τι επιλογές μπορώ να κάνω αν δεν μπορώ καλά καλά να επιβιώσω; Πώς ν’ απολαύσω τον ήλιο, τη θάλασσα, τον έρωτα, τη ζωή αν δεν προλαβαίνω καν ν’ ανασάνω; Δεν είμαι σίγουρη για το ποιος είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος να διεκδικήσει κανείς οτιδήποτε στις μέρες μας. Όμως, για ένα πράγμα νιώθω σίγουρη: Εκείνα που μπορούν να μας διακινήσουν ουσιαστικά, παραμένουν –ευτυχώς ή δυστυχώς- τα ίδια, και πολύ εσωτερικότερα απ’ όσο φροντίζουν κάποιοι να τα παρουσιάσουν. Όσα ΔΝΤ και να περάσουν από πάνω μας κανείς –εκτός από εμάς τους ίδιους- δεν θα μας στερήσει το δικαίωμά μας να ερωτευόμαστε, ν’ αγαπάμε, να θυμώνουμε, να χαιρόμαστε, να πονάμε, να ελπίζουμε, να διεκδικούμε -έστω και μάταια κάποιες φορές… Και στο τελευταίο σκαλοπάτι της ανώφελης ζωής μας, δεν θα θυμόμαστε παρά αυτά: τα ουσιαστικά. Τα επί-θετα θα έχουν ξεθωριάσει στο περιθώριο της ιστορίας μας, μαζί με τους υπαίτιους γι’ αυτά.

INDEX_40

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Γεωργία Λαμπροπούλου ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Άννα Δουλγερίδου ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ – ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Δέσποινα Παντελίδου Θεμιστοκλέους 80, 106 81 Αθήνα Τηλ. Κέντρο: 210 5226609 Fax: 210 5227768 e-mail: info@indexmag.gr www.indexmag.gr

Φωτογραφία εξωφύλλου: Χρυσή Πατρώνα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ_ ΤΕΥΧΟΣ 40

συνδρομές Το index κυκλοφορεί σε 30.000 αντίτυπα. Θα το βρείτε σε επιλεγμένα σημεία σε όλη την Ελλάδα. Μπορείτε όμως να το λαμβάνετε στο σπίτι σας με τη σιγουριά ότι δε θα χάσετε ούτε ένα τεύχος, επιλέγοντας μία από τις παρακάτω δυνατότητες συνδρομής:

1. 12 € το χρόνο = ετήσια συνδρομή

editorial βιβλία που μας άφησαν άφωνους

focus

Siegfried Lenz Jose Luis Peixoto

flyers

Eιδήσεις, σχόλια, προσκλήσεις και προκλήσεις

top 5 βιτρίνα

αυτοπαρουσιάσεις

Bασίλης Mπαμπούρης Kώστια Kοντολέων

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

ΘEMATIKEΣ ΔIAΔPOMEΣ

Eυάγγελος Mαυρουδής

Ποιος φοβάται την Κοκό Σανέλ;

ΓNΩPIMIA

London Book Fair: Η ΗΦΑΙΣΤΕΙΑΚΗ ΤΕΦΡΑ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ

ΒΙΒΛΙΑ & ΚΡΙΣΗ, 2010 ‘Φυλλομετρώντας’ (υπομονετικά) την κρίση

αλησμόνητες πατρίδες

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ

20 € το χρόνο = ετήσια συνδρομή + 1 βιβλίο (επιλογή μεταξύ των βιβλίων: Μεθυσμένο Ημερολόγιο του Hunter S. Thompson από τις εκδόσις ΟΞΥ και Ο ηττημένος του Sir Peter Ustinov από τις εκδόσεις EMΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ).

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΝΑ ΣΤΟ ΠΙΡΟΥΝΙ ΚΑΙ... ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ

ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΙΚΑ ΜΑΣ!

ΗΠΕΙΡΟΣ: Γεύσεις με διαφορά… βατραχοπόδαρου

Στείλτε ταχυδρομική επιταγή με το ανάλογο ποσό στη διεύθυνση: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ INDEX, Θεμιστοκλέους 80, Τ.Κ. 106 81, Αθήνα, με τα στοιχεία σας (όνομα, τηλέφωνο, διεύθυνση, email) και θα λαμβάνετε το Index κάθε μήνα για όλο το χρόνο.

ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ...

Mουσική, κινηματογράφος, θέατρο

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΣΦΟΝΤΥΛΙ

Βιβλιόφιλες αστρολογικές προβλέψεις

INDEX_40

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 5226609

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΑΦΗΣΑΝ ΑΦΩΝΟΥΣ

Γιάννης Ρίτσος Ποιήματα, τόμος ΙΔ’

Ναπολέων Λαπαθιώτης Η ζωή μου

ΚΕΔΡΟΣ

Λόγος που αρδεύει από τα καθέκαστα της καθημερινότητας, για να αρθεί στα πάγια του στοχαστικού βίου. Πολλοί ποιητές και όχι μόνον πίνουν από το νερό που κυλάει σ’ αυτό το μεγάλο ποτάμι της έκφρασης. Άλλοι το ομολογούν απερίφραστα κι άλλοι όχι. Οι αναπαραστάσεις της ανθρώπινης αγωνίας στο σύνολό της, αλλά και οι ειδικότερες περιπέτειες του ιδιαίτερα εξομολογητικού πολίτη Γιάννη Ρίτσου συνδιαλέγονται αρμονικά.

Οι αυτοβιογραφικές στιγμές του ποιητή, φωτίζουν και πλευρές της πνευματικής μας ζωής, κατά τις τρεις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Nick Cave Ο θάνατος του Μπάνι Μανρό ΤΟΠΟΣ

Γιώργος Βέης

Christos Tsiolkas Νεκρή Ευρώπη

PRINTA

Η ματιά ενός 36χρονου Ελληνο-Αυστραλού φωτογράφου, αριστερού κι ομοφυλόφιλου, πάνω στον καμβά των ευρωπαϊκών πόλεων, αλλά και της Ελληνικής επαρχίας. Η σκοτεινή πλευρά ενός ταξιδιού που μέσα απ' τη γραμμή της αφήγησης ξεδιπλώνει προβληματισμούς για την πολιτική, τη θρησκεία, τον ρατσισμό, τη μετανάστευση, την πατρίδα, την ανέχεια, την εκμετάλλευση και ίσως το τέλος της Ιστορίας όπως μέχρι τώρα την ξέραμε. Ο Χρήστος Τσιόλκας, Ελληνο-Αυστραλός και ο ίδιος, θεωρείται από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους Αυστραλούς λογοτέχνες.

Γιατί μπορεί να προσπαθεί (κάπως αδέξια) να μοιάσει στον Μπουκόφσκι, αλλά υπάρχει κάτι το αλλόκοτα μεγαλειώδες στο να φαντάζεσαι πως ο ερωτύλος, άτυχος, πικρόχολος, ολότελα χαμένος, και απολύτως διεστραμμένος Μπάνι Μανρό μοιάζει στον μουσικό ήρωα σου. Άννα Τσίρμπα

Rainer Maria Rilke Ρέκβιεμ για μια φίλη και για τον Βολφ Γκραφ φον Κάλκροϊτ ΠΑΠΥΡΟΣ

Ζέφη Κόλια

Τζων Μίλτων Ο απολεσθείς Παράδεισος Μετάφραση-σημειώσεις: Αθανάσιος Δ. Οικονόμου ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ Αυτό κι αν είναι μεταφραστικός άθλος και έργο ζωής: το να μεταφράσεις το Paradise Lost τού John Milton σε πολίτικο 15-σύλλαβο στίχο με εκφραστική ευλυγισία, ευθυκρισία και λογοτεχνική αποτελεσματικότητα. Εύγε στον Αθανάσιο Δ. Οικονόμου. Μέλη των επιτροπών βραβείων μεταφράσεως λογοτεχνικών έργων ακούτε; Ή μάλλον …διαβάζετε; Απολύτως ταιριαστά με το ύφος και το είδος του έργου είναι τα ονειρικά (ή εφιαλτικά – αν προτιμάτε) χαρακτικά τού G. Dorê. Κωνσταντίνος Μπούρας

Eσάµςας;την άποψή Γράψτε α αγαπηµέν σας για τα . σας βιβλία µε κείµενά Περιµένου σας στο r dexmag.g gnomi@in

INDEX_36 INDEX_40

παίρνει από σένα.»

«Οι γυναίκες πονάνε: το ν’ αγαπάς σημαίνει να ‘σαι μόνος, και οι καλλιτέχνες ιδεάζονται καμιά φορά κατά την εργασία, πώς πρέπει να μεταμορφώνουν ό,τι αγαπούν. Και τα δύο εσύ τα ξεκίνησες. και τα δύο είναι σ’ Αυτό που τώρα κάποια φήμη παραμορφώνει, και το Sabine von Traute

Μαργαρίτα Γιουρσενάρ Ο γύρος της φυλακής ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΗ Δεκατέσσερα ταξιδιωτικά κείμενα που σε αρπάζουν από τη «μούρη», έτσι που ταξιδεύεις μαζί τους, είτε το θέλεις είτε όχι. (Εδώ που τα λέμε, δεν έχουμε και κανένα λόγο να αρνηθούμε αυτή την πρό(σ)κληση…) Χριστίνα Οικονομίδου

FOCUS_ΠOPTPAITA

Από την Κυριακή Χρυσομάλλη-Henrich*

SIEGFRIED LENZ Αντι-ήρωες και αντι-μυθιστορήματα

Ο Ζίγκφριντ Λεντς γεννήθηκε στις 17 Μαρτίου 1926 στο Λυκ της Ανατολικής Πρωσίας. Το 1943 επιστρατεύτηκε 17χρονος στο ναυτικό. Λίγο πριν το τέλος του πολέμου λιποτάκτησε στη Δανία και αιχμαλωτίστηκε από τους Άγγλους, τους οποίους υπηρέτησε ως διερμηνέας. Μετά τον πόλεμο σπούδασε στο Αμβούργο φιλοσοφία, αγγλική φιλολογία και θεωρία της λογοτεχνίας, γρήγορα όμως πέρασε στη δημοσιογραφία και τη συγγραφή λογοτεχνίας. Από το 1951 ζει ως ελεύθερος συγγραφέας στο Αμβούργο, το οποίο αποτελεί πολύ συχνά τον χώρο των μυθιστορημάτων και διηγημάτων του, καθώς και ο γενικότερος βορειογερμανικός χώρος. Ο Ζίγκφριντ Λεντς υπήρξε ακούραστος εργάτης του λόγου, μας έχει χαρίσει ένα πλούσιο έργο που αποτελείται από 15 μυθιστορήματα και 27 τόμους με νουβέλες και διηγήματα. Ασχολήθηκε επίσης με το θέατρο και το παιδικό βιβλίο, ενώ έγραψε και έργα για την ακουστική πρόσληψη στο ραδιόφωνο. Παράλληλα, υπάρχει ένα εννιάτομο δοκιμιακό έργο. Ο Λεντς τιμήθηκε με 31 διεθνή και γερμανικά βραβεία. Δεκατρία από τα έργα του μεταφέρθηκαν με μεγάλη επιτυχία στον κινηματογράφο, δύο μάλιστα και μια δεύτερη φορά το Άνθρωπος στο ποτάμι το 2006 και το Φαρόπλοιο το 2008. Τα κείμενα αυτά χαρακτηρίζονται από μια θερμή αγάπη για τη θάλασσα, την ομορφιά και τους κινδύνους της και φανερώνουν τη μεγάλη περιγραφική ικανότητα του συγγραφέα που ταυτίζεται με τη φύση θυμίζοντάς μας τα αντίστοιχα μέρη του ωραιοπαθούς δικού μας Μυριβήλη. Ο Λεντς γράφει με χιούμορ και κέφι που μεταβιβάζεται στον αναγνώστη. Η γραφή του οξύνεται, ωστόσο, όταν το απαιτούν τα περιεχόμενα μετατρέποντας το χιούμορ σε ειρωνεία μπορεί να φτάσει στον σαρκασμό. Ο Λεντς άρχισε τη συγγραφική του καριέρα το 1951 με το μυθιστόρημα Γεράκια πετούσαν στον αέρα, ένα κείμενο πολιτικής καταδίωξης στα Φινλανδο-Ρωσικά σύνορα μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, βιβλίο που είχε άμεση επιτυχία. Η δεκαετία του πενήντα υπήρξε στη Γερμανία

INDEX_40

μια σημαντική εποχή μετάβασης από τον πόλεμο στην ειρήνη, από την απολυταρχία του ναζισμού στην ελευθερία της σκέψης, αν και η έκφραση ήταν ακόμα σχετικά περιορισμένη υπό τον έλεγχο των νικητριών δυνάμεων. Το 1968 ο Ζίγκφριντ Λεντς καθιερώθηκε στο γερμανόφωνο χώρο ως ένας από τους δοκιμότερους πεζογράφους της νεότερης γενιάς με το εκτενές μυθιστόρημα Μάθημα γερμανικών, κείμενο που ανήκει στο πλατύ θέμα της διεργασίας του ναζιστικού παρελθόντος. Όπως πολλοί άλλοι συγγραφείς της ηλικίας του (αναφερόμαστε ενδεικτικά μόνο στον Günter Grass με το Τενεκεδένιο ταμπούρλο και στην Κρίστα Βολφ, δύο μυθιστορήματα της οποίας, ΄Ενα πρότυπο παιδικής ηλικίας και Μοιρασμένος ουρανός, κυκλοφορούν σε μετάφραση Κ. Χρυσομάλλη-Henrich από το University Studio Press) ο Ζίγκφριντ Λεντς καταπιάστηκε στο Μάθημα γερμανικών με την περιγραφή της ναζιστικής τυραννίας όπως αυτή εκδηλώθηκε στο εσωτερικό μέτωπο των ενεργά αντιφρονούντων ή και των «εκφυλισμένων καλλιτεχνών». Η παράλογη απαγόρευση στον ζωγράφο Νάνζεν (περσόνα του πραγματικού ζωγράφου Νόλντε) να συνεχίσει να ζωγραφίζει και η σχιζοφρενική κατάσταση πως ο μοναδικός αστυνομικός του χωριού και φίλος του ζωγράφου παίρνει την εντολή να επιβλέψει την εκτέλεση της απαγόρευσης, ενώ ο μικρός γιος του που θαυμάζει τον καλλιτέχνη αποφασίζει να κρύψει και να γλιτώσει τα έργα, που παρ’ όλη την απαγόρευση και επίβλεψη ολοκληρώνει ο Νάνζεν, δημιουργούν ένα πλέγμα φανερών και κρυφών ανταγωνισμών μεταξύ των χαρακτήρων, ένα θέατρο του παραλόγου που διαμεσολαβείτε στον αναγνώστη με ειρωνεία και σαρκασμό, με λύπη και συμπάθεια για τους πάσχοντες. Όλα αυτά από την οπτική γωνία ενός παιδιού που γίνεται έφηβος μέσα σ’ αυτό το κλίμα τυραννίας και γενικού παραλογισμού. Στο μυθιστόρημα Το πρότυπο, που εκδόθηκε το 1973, πέντε χρόνια μετά το Μάθημα γερμανικών, πρόκειται για τη μεταπολεμική εποχή, κατά την οποία μια επιτροπή του τοπικού υπουργείου παιδείας προσπαθεί στο Αμβούργο να βρει στη λογοτεχνία ή και τον τύπο πρότυπα τα οποία θα πρότεινε για τη διδασκαλία στο σχολείο και για την εκπαίδευση των μαθητών σε τίμιους, τολμηρούς και φιλελεύθερους τρόπους δράσης, πρότυπα βίου λοιπόν. Με ειρωνεία που φτάνει σε σαρκασμό περιγράφει ο συγγραφέας την αποτυχία του εγχειρήματος, τις απελπισμένες αντιπαραθέσεις των μελών της επιτροπής, απλούστατα δεν υπάρχουν

πρότυπα ούτε στην πρόσφατη ιστορία, ούτε στη λογοτεχνία, ούτε στη δημόσια ζωή. Γεγονός που σημαίνει ότι στη θέση των γκρεμισμένων ιδανικών δεν υπάρχουν ακόμα καινούρια. Το κείμενο μπορεί να θεωρηθεί αντιμυθιστόρημα με έντονο υπονομευτικό χαρακτήρα. Με ένα απαραίτητο χρονικό άλμα, που για τον πεζογράφο μας σημαίνει τη συγγραφή έξι μυθιστορημάτων, δώδεκα τόμων με διηγήματα, οχτώ τόμων με δοκίμια, περνούμε στο μυθιστόρημα που μας απασχολεί σήμερα, το Γραφείο απολεσθέντων αντικειμένων που δημοσιεύτηκε το 2003, όταν ο Λεντς ήταν 77 χρονών. Στο κείμενο αυτό, ο συγγραφέας καταπιάνεται με έναν αντιήρωα της σημερινής εποχής, αντιήρωα επειδή αντιστέκεται στο επικρατούν κλίμα των τελευταίων δεκαετιών, τις αντιλήψεις για την καριέρα που πρέπει να κάνει κανείς και τον πλούτο που πρέπει να συσσωρεύσει, για τα ταξίδια και τις ανέσεις που δήθεν είναι απαραίτητα συστατικά μιας ευτυχισμένης ζωής. Ο ήρωας αυτός αν και έχει τις δυνατότητες για όλα αυτά, παραιτείται και αναζητά εναλλακτικές λύσεις. Ο Χένρι δεν είναι ένας χαμένος της ζωής, επειδή συνειδητά επιλέγει τον δικό του τρόπο, αλλά χαμένοι είναι οι αρνητικοί ήρωες, οι περιθωριακοί νεαροί του κειμένου που επιλέγουν τη βία. Ξενοφοβία και ξενηλασία αποτελούν βασικά θέματα του βιβλίου, ενώ η απλή γλώσσα του κειμένου, καθόλου τυπική για το ύφος του Λεντς, αποτελεί συνειδητή επιλογή του συγγραφέα που έτσι εναρμονίζει τα περιεχόμενα με τις δυνατότητες των ηρώων του. Ακαταπόνητος και χαλκέντερος, ο τώρα υπερογδοντάχρονος Λεντς εξέδωσε το 2008 τη νουβέλα Λεπτό σιγής και το 2009 μια ακόμα νουβέλα με τον τίτλο Επαρχιακός θίασος. *Η Κυριακή Χρυσομάλλη-Henrich είναι Δρ. φιλ., Εντεταλμένη με τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Κιέλου.

Γραφείο απολεσθέντων αντικειμένων UNIVERSITY STUDIO PRESS

FOCUS_ΠOPTPAITA

ΑΠΟ ΤΗ SABINE VON TRAUTE

Jose Luis Peixoto

Πάθη, λάθη και αξιοθαύμαστη τρυφερότητα

«Ο Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο είναι από τις πλέον εκπληκτικές αποκαλύψεις στη σύγχρονη πορτογαλική λογοτεχνία», δήλωσε ο Νομπελίστας Ζοζέ Σαραμάγκου. Ο 35χρονος, σήμερα, Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο γεννήθηκε το 1974 στην Πορτογαλία και η πιο σημαντική στιγμή στη μέχρι τώρα συγγραφική «καριέρα» του ήρθε αρκετά νωρίς, το 2001, όταν έλαβε το μεγάλο λογοτεχνικό βραβείο «Ζοζέ Σαραμάγκου» με το πρώτο του μυθιστόρημα Nenhum Olhar (το οποίο θα κυκλοφορήσει προσεχώς από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα). Απόφοιτος του τμήματος Γλωσσών και Σύγχρονων Λογοτεχνιών (αγγλικά και γερμανικά) στο Νέο Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας, συνεργάζεται με διάφορα έντυπα στην Πορτογαλία και το εξωτερικό και η ποίησή του είναι αρκετά δημοφιλής. Θεατρικά του έργα παρουσιάζονται σε σημαντικές ευρωπαϊκές σκηνές, ενώ τα μυθιστορήματά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές χώρες: Γαλλία, Ιταλία, Βουλγαρία, Τουρκία, Φινλανδία, Ολλανδία, Ισπανία, Τσεχία, Κροατία, Λευκορωσία, Βραζιλία, Μεγάλη Βρετανία, ΗΠΑ, Ουγγαρία, Ιαπωνία, Ισραήλ. Το Νεκροταφείο πιάνων είναι το 6o του βιβλίο αλλά το πρώτο που δημοσι-

INDEX_40

εύεται στα ελληνικά. Το μυθιστόρημα αφηγείται την ιστορία τριών γενεών της οικογένειας ενός υπαρκτού προσώπου, του Φρανσίσκο Λαζάρο (1891-1912), του μαραθωνοδρόμου ο οποίος άφησε την τελευταία του πνοή στο 30ό χιλιόμετρο του Μαραθωνίου στη Στοκχόλμη το 1912. Τον ρόλο του αφηγητή αναλαμβάνουν κατά κύριο λόγο ο πατέρας και ο γιος ενώ ο εγγονός (που γεννιέται την ημέρα που πεθαίνει ο πατέρας του) φαίνεται να λειτουργεί ως «υποβολέας» σε μια αφήγηση που δεν ακολουθεί τη γραμμική πορεία του χρόνου, παρά μια εντελώς ιδιαίτερη, δική της διαδρομή ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν. Ιδιαίτερη σημασία έχει, όμως, και η «σκηνογραφία», το τοπίο μέσα στο οποίο διαδραματίζεται η όλη αφήγηση. Έτσι, τόσο η Λισαβόνα που αναδύεται ως μια σαγηνευτική πόλη έξω από τον χρόνο, αλλά και το ξυλουργείο, το νεκροταφείο πιάνων, αναδεικνύονται ως «δευτεροβάθμιοι» αφηγητές και «πρωτοβάθμιοι» μάρτυρες της ιστορίας. Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά: Η Λισαβόνα είναι το ευρύτερο περιβάλλον μέσα στο οποίο οι ήρωες του βιβλίου γεννιούνται, ζουν, ονειρεύονται, εργάζονται και πεθαίνουν.

Το ιδιαίτερο περιβάλλον, όμως, η ιδιαίτερη «πατρίδα» των ηρώων είναι το εργαστήριο ξυλουργικής, ο χώρος που στεγάζει τις μύχιες σκέψεις, προσδοκίες και πράξεις τους. Εκεί, στον χώρο όπου τα ξεχαρβαλωμένα πιάνα, «δωρητές» ανταλλακτικών, περιμένουν την ώρα να φανούν χρήσιμα στα νεότερα και πιο υγιή, κατασκευάζονται θαρρείς και οι κρίκοι της αλυσίδας που θα ενώσει τη μια γενιά με την άλλη. Παιδικά παιχνίδια, «παράνομοι» έρωτες, εξομολογήσεις ζωντανών και νεκρών βολεύονται θαυμάσια μέσα σε ένα σκηνικό που είναι περισσότερο ποιητικό παρά ρεαλιστικό - όπως συνήθως συμβαίνει με όσα μας αγγίζουν σε βάθος. Η οικογενειακή ιστορία, που ξεδιπλώνεται μέσα από το μυθιστόρημα του Πεϊσότο, δεν διαφέρει και τόσο από τις περισσότερες οικογενειακές ιστορίες ανθρώπων που ζουν με θέρμη τη ζωή τους. Η σιωπή και το γέλιο, ο φόβος και η ελπίδα, η ενοχή και η συγχώρεση είναι οι πρωταγωνιστές της. Αυτό στο οποίο διαφέρει η ιστορία του Πεϊσότο είναι ο τρόπος αφήγησής της. Με μια εντυπωσιακή συγγραφική δεξιοτεχνία καταφέρνει να αποτυπώσει τη δύναμη και την αδυναμία των συναισθημάτων απέναντι στις αναπόφευκτες εσωτερικές, κυρίως, συγκρούσεις που οδηγούν σε πάθη, βία, λάθη αλλά και αξιοθαύμαστη τρυφερότητα τους ήρωες του βιβλίου του, έτσι που φαντάζει σχεδόν αναπόφευκτο να ταυτιστεί κανείς μαζί τους.

ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΠΙΑΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

FLYERS _ΕΙΔHΣΕΙΣ, ΣΧOΛΙΑ, ΠΡΟΣΚΛHΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛHΣΕΙΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: SABINE VON TRAUTE

Φτωχοί μεν… σπουδαίοι δε Καρλ Μαρξ Όταν ο Καρλ Μαρξ έγραφε Το Κεφάλαιο, ζούσε σε συνθήκες απολύτης ένδειας εξόριστος με την οικογένειά του στο Σόχο του Λονδίνου, πουλώντας ακόμα και το παλτό του στους ενεχυροδανειστές: Εκείνη την εποχή έχασε τρία παιδιά απο την φτώχια, το κρύο και την πείνα. Όταν το Κεφάλαιο δημοσιεύτηκε και θέλησαν να το γιορτάσουν, πρώτα τους έδωσε χρήματα ο (αιώνιος χρηματοδότης τους) Φρ. Ένγκελς, για να πάρουν πίσω απ το ενεχυροδανειστήριο το λινό τραπεζομάντηλο και το σερβίτσιο για το δείπνο! Όσο για τα κέρδη -ενόσω ζούσε- από την έκδοσή του; Όπως είπε ο ίδιος: «Περισσότερα χρήματα έδωσα για τα πούρα που κάπνισα γράφοντάς το, παρά κέρδισα απ αυτό».

Ντοστογιέφσκι Ο καταχρεωμένος Ντοστογιέφσκι έγραψε μερικά από τα καλύτερα έργα του, έργα ορόσημο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, για να ξεπληρώσει τα χρέη του! Ο Παίκτης γράφτηκε σε 26 μόλις ημέρες, ενώ η συνήθεια του να τζογάρει τον έφερνε συχνά στα πρόθυρα της χρεωκοπίας. Άννα Τσίρμπα

Ζέφη Κόλια

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Ο φτωχότερος και ταυτόχρονα σπουδαιότερος Έλληνας πεζογράφος. Η περίτρανη στα καθ’ ημάς απόδειξη ότι το ταλέντο δεν έχει ανάγκη τα χρήματα. Μάκης Τσίτας James Joyce Παρά τις μεγάλες περιόδους ανέχειας που πέρασε κατάφερε να μας παραδώσει μερικές από τις πιο σημαντικές σελίδες της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Sabine von Traute

Βιβλία σε… κρίση (και όχι οικονομική)

Πάολα Τζακόμπι Αυτά τα παπούτσια τα θέλω ΚΕΔΡΟΣ Βιβλία τύπου Αυτά τα παπούτσια τα θέλω και Αυτές τις τσάντες τις θέλω της Ιταλίδας ανταποκρίτριας του Vanity Fair, Πάολα Τζακόμπι (εκδ. Κέδρος). Θέλε τα, κοπελιά! Θες να μας πιάσει κρίση, μέσα στην κρίση μας;; Ζέφη Κόλια

Βασίλης Θ. Θωμαΐδης Στα χρόνια της αποκάλυψης (Αντιχάρισμα ψυχής στη γενιά του πολέμου) ΤΑΞΙΔΕΥΤΗΣ «Ένα παιδί, σκολιαρόπαιδο του Δημοτικού…Στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής και του Εμφυλίου, του αδερφοσκοτωμού… Μικρή ανασαμιά το σχολειό… Ο Αγιορείτης σοφός καλογερόπαπας… Οι παιδικές θύμησες ανάκατες με τις εικόνες…Ο τότε ανθρωποχαλασμός…». Κι όμως δεν είναι βιβλίο του ’50. Εκδόθηκε μόλις πέρσι. Ναι. Μάκης Τσίτας

Ρόντα Μπερν Το μυστικό βιβλίο της ευγνωμοσύνης ΛΙΒΑΝΗΣ Μετά το Μυστικό (σκέτο) έρχεται και το Μυστικό βιβλίο της ευγνωμοσύνης να συμπληρώσει τις «πολύτιμες» συμβουλές της συγγραφέως, για να γίνει η ζωή μας καλύτερη… Έλεος!! Sabine von Traute

Τα βιβλία αυτοβοήθειας τύπου Πώς να τον κάνετε να σας ερωτευτεί, Πώς να πείσετε τους άλλους με τα επιχειρήματα σας, 100 συμβουλές για την επαγγελματική σας επιτυχία. Θα πρέπει κάποιος να γράψει ένα με τίτλο: 100 λόγοι για τους οποίους δεν θα σας βοηθήσουν οι οδηγοί βοηθείας. Άννα Τσίρμπα

Εκδόσεις Πτερόεσσα: για την εσωτερική εξέλιξη του ανθρώπου www.pteroessa.gr τηλ. 210/6924-087

INDEX_36 INDEX_40

FLYERS _ΕΙΔHΣΕΙΣ, ΣΧOΛΙΑ, ΠΡΟΣΚΛHΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛHΣΕΙΣ

ΨΗΦΙΑΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ! Μπορεί το ψηφιακό βιβλίο να μην έχει ακόμα εγκατασταθεί στη ζωή του ευρύτερου αναγνωστικού κοινού στη χώρα μας, ωστόσο το πρώτο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο που στοχεύει αποκλειστικά στις πωλήσεις ψηφιακών βιβλίων είναι εδώ! www.myebooks.gr και μπορείτε να «κατεβάσετε» το βιβλίο της προτίμησής σας επιλέγοντας ανάμεσα σε περισσότερους από 500 τίτλους. Με το myebooks.gr συνεργάζονται ήδη πολλοί εκδοτικοί οίκοι (Ψυχογιός, Κέδρος, Λιβάνης, Γκοβόστης, Ηλέκτρα, Οξύ, Παπαδόπουλος, Σιδέρης κ.ά.) και ο κατάλογος των διαθέσιμων βιβλίων εμπλουτίζεται διαρκώς. Τα e-books που διατίθενται από το νέο αυτό βιβλιοπωλείο είναι σε μορφή pdf, ώστε να είναι αναγνώσιμα τόσο από τους φορητούς ψηφιακούς αναγνώστες (e-book readers), που πωλούνται σήμερα στην ελληνική αγορά, όσο και από τους κλασικούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Η τιμή πώλησης των ψηφιακών βιβλίων του www.myebooks. gr είναι σημαντικά χαμηλότερη από αυτή των παραδοσιακών βιβλίων σε έντυπη μορφή ενώ το νέο ψηφιακό βιβλιοπωλείο είναι ιδιαίτερα φιλικό και απλό στην χρήση. Η αναζήτηση των βιβλίων είναι ταχύτατη, με πολλαπλά κριτήρια (π.χ. συγγραφέα, τίτλο, εκδοτικό οίκο κ.λπ.) ενώ το κάθε βιβλίο συνοδεύουν πολλές πληροφορίες. Η αγορά ενός e-book μπορεί να γίνει πολύ εύκολα με ένα απλό click απευθείας από τον υπολογιστή σας, χρεώνοντας την πιστωτική σας κάρτα.

SUPERBRANDS θεσμός Superbrands εγκαινιάστηκε το 1995 στη Μεγάλη Ο Βρετανία και από τότε μέχρι σήμερα έχει υλοποιηθεί σε περισσότερες από 75 χώρες σε όλο τον κόσμο. Αναδεικνύει κορυφαίες εταιρικές και προϊοντικές επωνυμίες των κατά τόπους εθνικών αγορών μέσω αξιολόγησης Κριτικής Επιτροπής σε συνδυασμό με δημοσκόπηση. Με το Βραβείο Corporate Superbrands τιμήθηκε φέτος η αλυσίδα πολιτισμού ΙΑΝΟS στην κατηγορία Εκδόσεις-ΤύποςΜΜΕ. Ο ΙΑΝΟS μετράει 26 χρόνια επιτυχημένης παρουσίας στον χώρο του βιβλίου και διακρίθηκε ανάμεσα σε εταιρείες με μακροχρόνια παράδοση στο χώρο αυτό. Αποτελεί δε, τη μοναδική υποψήφια επιχείρηση που η έδρα της βρίσκεται στην περιφέρεια της Ελλάδας (Θεσσαλονίκη).

INDEX_36 INDEX_40

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: SABINE VON TRAUTE

POETRY SLAM ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ Μετά την επιτυχημένη διεξαγωγή των διοργανώσεων Poetry Slam στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη, η σκυτάλη δίνεται στην… Πάτρα! To Patras Poetry Slam θα διεξαχθεί το Σάββατο 5 Ιουνίου 2010, στις 9 το βράδυ, στο Θέατρο act (Γεροκωστοπούλου 65), στην Πάτρα. (Τηλ. 2610 -272037) Στα πλαίσια της εκδήλωσης θα παρουσιαστεί και μια θεατρική performance πάνω στην ποίηση του Δημήτρη Κάββουρα. Στα «σκαριά» είναι, επίσης, οι αντίστοιχες διοργανώσεις στη Λευκάδα, το Ηράκλειο Κρήτης και το Πήλιο. Μετά το καλοκαίρι, αναμένεται να δρομολογηθεί και το 1ο Final Greek Slam, που θα συμπεριλάβει τους διακριθέντες από όλες τις σχετικές διοργανώσεις της επικράτειας. Ποιητές όλης της χώρας: εκφραστείτε!

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ ΣΤΟN KHΠO ALMAZ Μια σειρά εκδηλώσεων, όπου ο λόγος συναντά τη μουσική, την οθόνη, το ραδιόφωνο και άλλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, ξεκινά τον Ιούνιο στον θαυμάσιο κήπο του food

bar Almaz, στο Γκάζι. Κάθε Τετάρτη, για όλο τον Ιούνιο, θα έχετε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε αγαπημένους δημιουργούς να ξεδιπλώνουν τις πτυχές της πολύπλευρης δημιουργικότητάς τους. Στον πρώτο κύκλο εκδηλώσεων, ο Λουδοβίκος των Ανωγείων, η Λουκία Ρικάκη, η Ελένη Δήμου, ο Κώστας Γανωτής και ο Χρήστος Παπαμιχάλης συνομιλούν on air με τη Βάνα Δαφέρμου, τον Μενέλαο Καραμαγγιώλη, τη Σύσση Καπλάνη και τη Μαρίνα Λαχανά με επίκεντρο τα βιβλία τους. Κοντά τους, γνωστοί και αγαπημένοι ηθοποιοί διαβάζουν αποσπάσματα από τις γραπτές «μαρτυρίες» τους. Οι εκπλήξεις αναμένεται να είναι πολλές κι εμείς θα είμαστε εκεί για να μην τις χάσουμε! 2, 9, 16, 23 και 30 Ιουνίου, στις 8.30 μ.μ. ALMAZ, Τριπτολέμου 12, Γκάζι Τηλ. 210 3474763

ΓΝΩΡΙΜΙΑ

ΜΙΛΗΣΤΕ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΣΑΣ ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΤΙΤΛΟ Η ΘΑΛΑΣΣΑ ΜΑΣ Πρόκειται για ιστορικό μυθιστόρημα, το πρώτο μέρος της τριλογίας Επιστροφή στη Σμύρνη. Θα ακολουθήσουν δηλαδή δύο μέρη ακόμα. Η θάλασσά μας περιγράφει την πορεία μιας ελληνικής οικογένειας και του γεννήτορά της Πλάτωνα Πηλείδη, ενός γιατρού που γεννιέται στη Σμύρνη, αλλά χρειάζεται να φύγει κρυφά από εκεί, όταν εμπλέκεται σε εφηβική ηλικία στον φόνο ενός Τούρκου γείτονα. Έρχεται στην Αθήνα κι επισκέπτεται τη Σμύρνη με άλλο όνομα, ενώ μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου επιστρέφει ξανά εκεί. Η κόκκινη κλωστή που ενώνει κυριολεκτικά τις δυο οικογένειες, συνδέει από την αρχή την παράλληλη Οδύσσειά τους στην πορεία του χρόνου. Το κουβάρι της μνήμης ξετυλίγεται λυτρωτικά, αποκαλύπτοντας αλήθειες και μύθους, μίση και πάθη, πολιτικές διαμάχες και ίντριγκες, το διχασμένο παρελθόν των δύο λαών. Έλληνες και Τούρκοι διασταυρώνονται σε αλλεπάλληλες διαδρομές με συναρπαστικά ερωτηματικά και μοιραίες αποκαλύψεις. ΠΩΣ ΞΕΚΙΝΗΣΕ Η ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ ΣΑΣ; Η αναζήτηση της αλήθειας για τις αιτίες της Μικρασιατικής Καταστροφής, μα και η περιέργεια για τις ψευδαισθήσεις και τα συναισθήματα όχι μόνο των απλών ανθρώπων αλλά και των πολιτικών και πνευματικών ταγών της εποχής ήταν η αρχική ιδέα. Έτσι προέκυψε η ανάγκη της μείξης ιστορικών και φανταστικών προσώπων, μια ιδιομορφία με πολλές παγίδες και απαιτήσεις. Παράλληλα, δηλαδή, με τις φανταστικές ιστορίες των ηρώων παρουσιάζονται και πραγματικά περιστατικά από τη δημόσια, αλλά και ιδιωτική ζωή πολλών σημαντικών προσωπικοτήτων της εποχής, όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Στο πρώτο μέρος, στις λαβυρινθώδεις περιπλανήσεις των φανταστικών ηρώων εμπλέκονται επίσης ο Δημήτριος Γούναρης, οι βασιλιάδες Γεώργιος και Κωνσταντίνος, ο Ιωάννης Μεταξάς, ο Παύλος Μελάς, ο Ίων Δραγούμης και άλλοι. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΥΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΞΕΤΑΖΕΤΕ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η ΕΙΝΑΙ ΠΛΑΣΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΣΑΣ; Οι δυο οικογένειες είναι απόλυτα φανταστικές, αλλά οι ιστορίες τους είναι πραγματικές και στηρίζονται σε αφηγήσεις του παρελθόντος. Όντας πρόσφυγας δεύτερης γενιάς χρησιμοποίησα τις αναμνήσεις της γιαγιάς μου και του πατέρα μου, συγγενών και φίλων. Η προσφυγική και η ελληνική μυθολογία λειτούργησαν ως δεξαμενή για την πλοκή και τους χαρακτήρες. ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΑΣ ΔΙΑΚΡΙΝΟΥΜΕ ΠΩΣ ΟΙ ΔΥΟ ΛΑΟΙ ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΤΙΠΟΤΕ ΝΑ ΧΩΡΙΣΟΥΝ, ΑΛΛΑ ΗΤΑΝ ΦΙΛΟΙ. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΧΩΡΙΣΕ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΝΑ ΤΟΥΣ ΚΑΝΕΙ ΝΑ ΖΗΣΟΥΝ ΠΑΛΙ ΕΙΡΗΝΙΚΑ; Το έργο ρίχνει φως στην ψυχή των δύο λαών. Πιστεύω ότι η φάση της εθνικής αφύπνισης και του διαχωρισμού που περνάμε ακόμα θα εξελι-

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΑΥΡΟΥΔΗΣ

χθεί σιγά-σιγά και θα δώσει τη θέση της στην πολιτική και τις αντιλήψεις της ανεκτικότητας και της αποδοχής του διαφορετικού στη θρησκεία και τη φυλή. Η λαϊκή αθωότητα που πήγαζε κάποτε από την άγνοια, αλλά στηριζόταν στις πολιτισμικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής, θα κατακτηθεί ξανά χάρη στη γνώση, την εξέλιξη και τη δημοκρατία. ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ, ΟΠΩΣ ΤΟ ΔΙΚΟ ΣΑΣ, ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΧΑΜΕΝΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΝΑ ΓΟΗΤΕΥΟΥΝ ΤΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ; Ίσως πρόκειται για τη γοητεία της αναζήτησης μιας Ιθάκης της μνήμης. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο χαμένος παράδεισος και το χρυσόμαλλο δέρας, τα προσκυνήματα στους Άγιους Τόπους και τη Μέκκα ταξιδεύουν την ανθρωπότητα επί εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια. Άλλωστε και το δικό μου βιβλίο είναι κατά βάση «ταξιδιωτικό» στον χώρο και τον χρόνο. ΑΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΣΑΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥΣΕΛΙΔΟ, ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟΓΡΑΜΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΙΑΒΑΖΕΤΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΑ. Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΟΜΩΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ Η ΕΝΔΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ, ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕΙ ΕΝΑ ΑΝΑΣΤΑΛΤΙΚΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΣΕΛΙΔΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ; Το ζήτημα είναι να πάρει κάποιος το βιβλίο στα χέρια του. Από κει και πέρα, αν τον ευχαριστεί, θα βρει τον τρόπο και τον χρόνο να το διαβάσει. Το διάβασμα μιας καλής και καλογραμμένης μυθιστορίας ανήκει στις απολαύσεις αυτής της ζωής. Άλλωστε, όσο πιο πολύ κι όσο πιο συχνά διαβάζει κανείς τόσο πιο ξεκούραστο και πιο ηδονικό γίνεται το διάβασμα. Οι εικόνες αναπαράγονται με κινηματογραφική ταχύτητα. Είναι πολυδιάστατες και γεμάτες πληροφορίες για τις πέντε αισθήσεις, εμπλουτισμένες μάλιστα με εμπειρίες από τις δικές μας μνήμες και γνώσεις. Δεν σας έχει τύχει να σας φαίνεται λίγη μια μεγάλη διαδρομή; Όταν ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα είναι απολαυστικό και διαθέτει ουσία, τότε όλα λειτουργούν, όχι αντιστρόφως, αλλά ευθέως ανάλογα. ΩΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ, ΠΟΙΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΣΜΥΡΝΗ ΣΑΣ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ; Τα Ματωμένα Χώματα της Διδώς Σωτηρίου κι ο Χρυσόστομος Σμύρνης του Χρήστου Σολομωνίδη ήταν η αρχή μιας πολύχρονης αναζήτησης που συνεχίζεται. ΣΑΝ ΛΑΟΣ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕ ΝΑ ΞΕΤΥΛΙΓΟΥΜΕ ΤΟ ΚΟΥΒΑΡΙ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ Η ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ ΝΑ ΣΚΑΛΙΣΟΥΜΕ ΤΙΣ ΣΤΑΧΤΕΣ, ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΠΟΝΟΥΝ ΤΑ ΛΑΘΗ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ; Συμβαίνουν ταυτόχρονα και τα δύο σε όλους μας, λίγο ή πολύ. Η Μικρασιατική ιστορία της καταστροφής, του διωγμού κι η απώλεια της Σμύρνης ήταν για μένα οδυνηρές εθνικές και οικογενειακές εμπειρίες, τουλάχιστον από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. «Επιστρέφοντας» στη Σμύρνη μέσα από επιστημονικές πηγές, ιστορικά ντοκουμέντα, διασταυρώσεις στοιχείων και αναβιώνοντας μέσα μου πρόσωπα και γεγονότα, γράφοντας τελικά την τριλογία, ανακάλυψα ότι η αλήθεια λυτρώνει.

βιβλία: Ο Ευάγγελος Μαυρουδής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953. Οι γονείς του είναι πρόσφυγες από τη Σμύρνη. Από φοιτητής εργάζεται αθόρυβα στον χώρο του πνεύματος και της τέχνης. Ζει στη Ραφήνα. Είναι γιατρός και δημοτικός σύμβουλος.

H IΘAKH THΣ MNHMHΣ H ΘAΛAΣΣA MAΣ KEΔPOΣ

INDEX_40

London Book Fair

Η ΗΦΑΙΣΤΕΙΑΚΗ ΤΕΦΡΑ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ AΠO THN Ειρήνη Πιτσάκη*

INDEX_40

«Τ

ο εκθεσιακό κέντρο έμοιαζε με πόλη φάντασμα θαμμένη στις στάχτες… Πρόκειται για μια ιστορική στιγμή του βρετανικού εκδοτικού χώρου». Με αυτά τα λόγια περιέγραφε στην (ηλεκτρονική) επιστολή του την πρώτη μέρα της Έκθεσης Βιβλίου του Λονδίνου ο καθηγητής Ian Stevenson, ιστορικός βιβλίου και διευθυντής του Κέντρου Έκδοσης του University College London (UCL). Την ίδια μέρα (Δευτέρα 19 Απριλίου 2010) το περιοδικό Bookseller Daily δημοσίευε άρθρο με τίτλο «Η έκρηξη του ηφαιστείου δεν μπόρεσε να σταματήσει την έκθεση». Συγκεκριμένα, υποστήριζε ότι: «οι διοργανωτές εργάζονται σκληρά για να εξασφαλίσουν ότι η Ισλανδική τέφρα δεν θα επηρεάσει το γεγονός, αν κι έχουν ήδη προκληθεί πρωτοφανή εμπόδια στη μετάβαση των ξένων εκδοτών, λογοτεχνικών πρακτόρων και συγγραφέων. Τη φετινή 39η χρονιά της έκθεσης αναμενόταν να σημειωθεί ρεκόρ συμμετοχής, αλλά περίπου 900 από τους 1.672 εκθέτες προέρχονται από ξένες χώρες κι ίσως να μην μπορέσουν να ταξιδέψουν αεροπορικώς στη Μεγάλη Βρετανία». Αναμφισβήτητα, η απουσία της διεθνούς εκδοτικής κοινότητας ήταν ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της φετινής έκθεσης. Το συλλογικό περίπτερο αμερικανών εκδοτών (εικόνα 1) ήταν έρημο, ομοίως κι ο μεγάλος χώρος που ετοίμασε ο Σύνδεσμος Εκδοτών της Ισπανίας για να παρουσιάσει τη δουλειά του. Το τοπίο της πρώτης μέρας συμπεριλάμβανε άδειες καρέκλες και τραπέζια στα οποία, υπό άλλες συνθήκες, θα υπογράφονταν σημαντικές εκδοτικές συμφωνίες. Παρόλη την έλλειψη διεθνούς συμμετοχής, η δεύτερη μέρα της έκθεσης (20 Απριλίου) ήταν αισθητά πιο δυναμική. Οι διάδρομοι γέμισαν κόσμο και παντού γύρω υπήρχαν επαγγελματίες που διαπραγματεύονταν συγγραφικά δικαιώματα και προωθούσαν βιβλία. (εικόνα 2) Εικόνα που θύμιζε γιατί η Έκθεση Βιβλίου του Λονδίνου θεωρείται μία από τις πιο σημαντικές επαγγελματικές εκθέσεις στον κόσμο, κι η δεύτερη σημαντικότερη της Ευρώπης μετά την Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης. (εικόνα 3) Η Έκθεση Βιβλίου του Λονδίνου διοργανώνεται ετησίως στα μέσα Απριλίου και συμμετέχουν σ’ αυτήν περίπου 23.000 επαγγελματίες από όλο τον κόσμο. Μεταξύ των πολλών εκδοτών, βιβλιοπωλών, διανομέων, συγγραφέων κι εικονογράφων συμπεριλαμβάνεται και η μεγαλύτερη παγκόσμια αντιπροσώπευση λογοτεχνικών πρακτορειών. Παράλληλα με τις επαγγελματικές δραστηριότητες, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν παρουσιάσεις βιβλίων, ζωντανές συνεντεύξεις συγγραφέων, συνέδρια, εκδηλώσεις και σεμινάρια για επίκαιρα εκδοτικά θέματα.

2 Φέτος η Έκθεση, σε συνεργασία με το Βρετανικό Συμβούλιο, τίμησε τη Νότια Αφρική μ’ εκδηλώσεις εντός του εκθεσιακού χώρου, αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα. Παράδειγμα αποτελούν οι διαλέξεις με θέμα «Μικρομεσαίοι ανεξάρτητοι εκδότες της Νότιας Αφρικής» και «Ινστιτούτο νοτιοαφρικάνικης μετάφρασης: ξεκλειδώνοντας τον πολύγλωσσο νοτιοαφρικάνικο θησαυρό», όπως και οι αναγνώσεις από τα βιβλία: 19 με μία σφαίρα του Granger Korff, Το σύνορο του AJ Brooks και Manzovo: ο τόπος των ελεφάντων του Gary Albyn. Σημαντική ήταν και η παρουσία των ψηφιακών τεχνολογιών. Σε σειρά διαλέξεων στο Ψηφιακό Θέατρο της έκθεσης, ειδικοί μίλησαν για τις διαδικασίες παραγωγής ηλεκτρονικών βιβλίων (e-books), τις σύγχρονες δυναμικές έκδοσης και πως αυτές διαμορφώνονται μέσω των ψηφιακών τεχνολογιών, την εκδοτική αγορά και τη διανομή φορητών συσκευών ανάγνωσης (e-readers) στη Βρετανία, καθώς και τον ρόλο που αυτές αναμένεται να παίξουν στην εκπαίδευση. Παράλληλα, στο πλαίσιο της έκθεσης διοργανώθηκε συνέδριο με θέμα τις «Στρατηγικές μετάλλαξης» του εκδοτικού τοπίου στη ψηφιακή εποχή. Στο συνέδριο αυτό, ο David Miller εκπρόσωπος του λογοτεχνικού πρακτορείου Rogers, Coleridge & White, σχολίασε ότι οι ατζέντηδες και οι εκδότες πρέπει να σταματήσουν να εστιάζουν την προσοχή τους στη διαχείριση εσόδων από πωλήσεις ψηφιακού περιεχομένου. Αντ’ αυτού πρέπει να εστιάσουν σε νέα επιχειρησιακά μοντέλα και πλατφόρμες επαφής με το κοινό, «δεν πρέπει να βάζουμε νέο κρασί σε παλιά μπουκάλια» ανέφερε χαρακτηριστικά. Επιπλέον, ο Miller ανακοίνωσε ότι το νέο μυθιστόρημα της Nicola Barke, Burley Cross Postbox Theft, θα κυκλοφορήσει πρώτα ως σειρά κεφαλαίων δωρεάν διανομής κι έπειτα ως συμβατικό βιβλίο. Τέλος, στις 17 Απριλίου, ως προετοιμασία για την έκθεση, ο εκδοτικός κολοσσός Random House UΚ παρουσίασε τη Μικρή σειρά της Nigella (http://www.nigellaquickcollection.com), διάσημης συγγραφέως βιβλίων μαγειρικής. Η έκδοση επιτρέπει την ανάγνωση συνταγών σε iPhones και iPods συνδυάζοντας κείμενο με ήχο και βίντεο. Η εφαρμογή συμπεριλαμβάνει σύστημα φωνητικού έλεγχου, προκειμένου ο αναγνώστης-σεφ κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος να μπορεί να μεταβαίνει από οδηγία σε οδηγία χωρίς να αγγίζει τη συσκευή. Με άλλα λόγια, πρόκειται για το πρώτο hands free βιβλίο! *H Δρ Ειρήνη Πιτσάκη είναι Πράκτορας Συγγραφικών Δικαιωμάτων και Σύμβουλος Ανάπτυξης Επώνυμης Εκδοτικής Μάρκας

INDEX_40

θέμα

ΒΙΒΛΙΑ & ΚΡΙΣΗ, 2010 (μέρος 1ο)

«Φυλλομετρώντας» (υπομονετικά) την κρίση Από τον Θανάση Αντωνίου* και τον Δημήτρη Ρουτσώνη**

O ελληνικός εκδοτικός κόσμος μετά το γιορταστικό διάλλειμα της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, επιστρέφει στην πεζή πραγματικότητα: με την κρίση ante portas, η «ζώσα αγορά» αναμετριέται με το κακό κλίμα και αντιστέκεται σε Κασσάνδρες. Η οικονομική κρίση δεν θα μπορούσε να αφήσει άθικτη τη βιομηχανία του βιβλίου και, παρά τις όποιες θετικές προβλέψεις που διατυπώθηκαν μερικούς μήνες πριν για «αναγέννηση του βιβλίου και της ανάγνωσης εν μέσω κρίσης»’, η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι στην Ελλάδα έκλεισαν το 2009 με μειωμένες πωλήσεις και κέρδη, ενώ αντίστοιχη είναι η κατάσταση που επικρατεί και στο λιανεμπόριο. Παραδόξως, στο εξωτερικό η εικόνα που διαμορφωνόταν μέχρι πέρυσι ήταν διαφορετική και είχε προκαλέσει ρίγη συγκίνησης στους εγχώριους εκδότες: στις ΗΠΑ οι πωλήσεις βιβλίων παρουσίαζαν αύξηση της τάξης του 7%, στη Γαλλία η αύξηση άγγιξε το 8%, ενώ στη Μεγάλη Βρετανία η αύξηση ήταν περίπου 3%. Οριακή αύξηση παρουσίαζε και η αγορά της Γερμανίας όπου τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων σχολίαζαν με θαυμασμό την κατά περίπου 10% αύξηση στις πωλήσεις των τίτλων των κλασικών του μαρξισμού!

INDEX_36

INDEX_40 INDEX_36

22 22

ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΗΣ... ΚΡΙΣΗΣ

Η ΥΦΕΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ Η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (ΕΣΥΕΕ) κατέγραψε μείωση των πωλήσεων στον κλάδο των βιβλιοχαρτοπωλείων κατά 8,3% στα τέλη του 2009 - σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς η πτώση είναι μεγαλύτερη από 10%. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Χαράλαμπος Μπαρμπουνάκης, πρόεδρος του Συνδέσμου Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας, σε πρόσφατες δηλώσεις του στην εφημερίδα Αγγελιοφόρος εκτιμούσε ότι η πτώση των βιβλιοπωλείων της Θεσσαλονίκης ήταν της τάξης του 10-15% (σε σχέση με το 2008), (Βιβλία σε κρίση, e-shopping σε άνοδο, Παυλίνα Εξαδάκτυλου, Αγγελιοφόρος, 15/3/2010). Το Index αποφάσισε να δει από κοντά την εικόνα που παρουσιάζει η αγορά του βιβλίου και για τον σκοπό αυτό όλο το προηγούμενο διάστημα, πριν και μετά τη Διεθνή Έκθεση στη Θεσσαλονίκη, συνομίλησε με ορισμένους παράγοντές της, στους περισσότερους από τους οποίους όμως λείπουν τα δεδομένα των πωλήσεων πρώτου τριμήνου. Η εικόνα που σχηματίσαμε είναι, μάλλον, η αναμενόμενη. Υπάρχει πτώση αλλά όχι θεαματική, υπάρχουν τομείς/θεματολογίες που υποφέρουν περισσότερο από κάποιες άλλες που δείχνουν σημάδια αντίστασης, ενώ το κέντρο υποφέρει από τις κοινωνικές αναταραχές που κρατούν αρκετούς μακριά. Οι διεργασίες στο εσωτερικό της βιβλιοαγοράς συνεχίζονται χωρίς τις εντυπωσιακές κινήσεις που καταγράφονται σε άλλες όμορες αγορές όπως π.χ. στα media (η φήμη περί εξαγοράς του 50% της Λιβάνης από τον όμιλο Λαυρεντιάδη - Κυριακίδη διαψεύστηκε). Αξίζει να σημειώσουμε ότι αρνητικά φαινόμενα όπως παύση πληρωμών και απολύσεις εργαζομένων έχουν καταγραφεί το τελευταίο διάστημα και στον εκδοτικό κλάδο.

INDEX_36 INDEX_40

BIBΛIA & KPιΣH

Αφετηρία του οδοιπορικού μας οι Εκδόσεις Μεταίχμιο όπου είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με τον Νώντα Παπαγεωργίου. Ο γνωστός εκδότης έχει μόλις επιστρέψει από την έκθεση της Θεσσαλονίκης και δείχνει ικανοποιημένος. «Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα προσπάθεια η οποία φαίνεται πως βρήκε τη θέση της. Μάλιστα είναι καλύτερη η φετινή ημερομηνία διοργάνωσης απ΄ ότι στα τέλη Μαΐου», μας είπε μεταφέροντας τις πρώτες εντυπώσεις του από τη διοργάνωση. Για την οικονομική κρίση που μαστίζει την αγορά ο Ν. Παπαγεωργίου είναι επιφυλακτικός και αποφεύγει να κάνει προβλέψεις. «Η κρίση θα επηρεάσει το βιβλίο, δεν μπορώ όμως αυτή τη στιγμή να ξέρω τον βαθμό. Μην ξεχνάτε ότι μπαίνουμε αυτή τη στιγμή στην κρίση, είναι λοιπόν νωρίς». Αναφέρουμε στον διακεκριμένο εκδότη τις πρώτες τάσεις μικρής αύξησης του πολιτικοοικονομικού βιβλίου που καταγράφονται στο εξωτερικό και δεν αιφνιδιάζεται. «Είναι λογικό να ενισχύεται ένας προβληματισμός για την πολιτική και οικονομική πραγματικότητα, είναι κάτι που παρατηρώ κι εγώ. Δεν θα θυμάστε φαντάζομαι τη δεκαετία του ’70, ήταν και τότε μια εποχή που άνθησε, για άλλους λόγους όμως, το πολιτικό βιβλίο. Κατά αντιστοιχία σήμερα …», μας εξήγησε. Ο Ν. Παπαγεωργίου περιδιαβαίνει το internet αναζητώντας τάσεις στο βιβλίο και βλέπει ότι οι αμερικανοί έχουν κιόλας το …αντίδοτο στην κρίση. «Τα βιβλία αυτοβελτίωσης και συμπεριφοράς βρίσκονται σε άνοδο, ειδικά στην αμερικανική κοινωνία. Πιστεύω ότι η οικονομική κρίση και η ανασφάλεια εντείνουν τις πωλήσεις τους», μας είπε χαμογελώντας. Απαντήσεις στην οικονομική κρίση, κομίζοντας όμως μια άλλη φιλοσοφία άκρως …αντιαμερικανική, μας δίνει το ΚΨΜ. Οι Εκδόσεις ΚΨΜ, με έδρα τη Ζωοδόχου Πηγής, είναι ένας σχετικά νέος οίκος ο οποίος κυκλοφορεί 12-15 βιβλία τον χρόνο, πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά δοκίμια στην πλειοψηφία τους καθώς και graphic novels και παιδικά βιβλία. Μεταξύ των πρόσφατων εκδόσεών του είναι το …προφητικό The Corporation - Το παθολογικό κυνήγι των εταιρειών για κέρδος και εξουσία του καθηγητή Τζόελ Μπάκαν (σεναριογράφος και παραγωγός του ομώνυμου βραβευμένου ντοκιμαντέρ). Ο εκδότης Βασίλης Γραμμέλης κι ο σύμβουλος εκδόσεων Δημήτρης Γκόβας με τους οποίους μιλήσαμε εστιάζουν σε διαφορετικές πτυχές του προβλήματος. Ο Δ. Γκόβας έχει την αίσθηση μιας διπλής τάσης: α) αύξηση του πολιτικού βιβλίου, όχι όμως με τη στενή έννοια του ιδεολογικού ή κλασικού βιβλίου και β) αύξηση ορισμένων επιμέρους εξειδικευμένων κατηγοριών βιβλίων. «Σε μια εποχή αναζήτησης είναι φυσιολογικό βιβλία που έχουν νέες προτάσεις ή επαναδιαπραγματεύονται με σύγχρονους τρόπους κλασικά ζητήματα, να έχουν αύξηση. Μια σειρά διανοητές όπως ο Ζιν, ο Τσόμσκι, κ.ά. αλλά και αριστεροί Έλληνες διανοούμενοι, έχουν σήμερα πιο θετική αντιμετώπιση απ΄ ότι είχαν στο παρελθόν», μας είπε. Η δεύτερη τάση που παρατηρεί είναι η δημιουργία εξειδικευμένων νέων αγορών, όπως τα graphic novels ή του καλού πολιτικού κόμικς που απευθύνονται σε ευρύτερο ακροατήριο. «Με βάση αυτές τις δύο τάσεις δεν ξέρω αν το ισοζύγιο πωλήσεων στον χώρο του βιβλίου είναι θετικό ή αρνητικό. Δεν θεωρώ όμως ότι υπάρχει γενικευμένη κατάρρευση στις πωλήσεις βιβλίου», μας είπε ο νεαρός σύμβουλος εκδόσεων του ΚΨΜ. Αντίθετα, ο εκδότης Βασίλης Γραμμέλης, ο οποίος βρίσκεται στις εκδόσεις εδώ και περίπου 30 χρόνια, τοποθετεί τα πράγματα σε μια πιο ...γκρίζα ζώνη. «Στην Ελλάδα των 11 εκατομμυρίων, είναι ζήτημα αν διαβάζουν περίπου 250.000 αναγνώστες. Μοιράστε λοιπόν σε αυτούς 8-9.000 τίτλους, συμπεριλαμβανομένων των παιδικών βιβλίων και των σχολικών βοηθημάτων...», μας είπε με μια δόση …απελπισίας. «Θα πρέπει να μειωθούν οι τίτλοι, να καλυτερέψει η διανομή και, ακούγοντας και τη φωνή των βιβλιοπωλών, να στηριχθεί η προβολή και η προώθηση των βιβλίων». Ο Β. Γραμμέλης θεω-

ρεί ότι δεκάδες μικρομεσαίοι εκδότες, όπως ο ίδιος, βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε μια κοινή μοίρα, αισιοδοξεί όμως ότι υπάρχει διέξοδο. «Η εξειδίκευση των βιβλιοπωλείων ενδέχεται να είναι το μέλλον των εκδόσεων» μας είπε.

ΒΙΒΛΙΟ, ΚΑΦΕΣ & «ΦΑΡΜΑΚΟ» Ο Βασίλης Χατζηιακώβου, διευθυντής του βιβλιοπωλείου Ιανός στην αθηναϊκή Σταδίου, θεωρεί ότι η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η αγορά είναι δύσκολη, εκτιμάει όμως ότι τα πολιτιστικά προϊόντα, ειδικά το βιβλίο, αντιστέκονται στην παρούσα κρίση. «Το βιβλίο είναι ένα είδος ΄φαρμάκου’ για την κρίση. Η ανάγνωση είναι ενασχόληση που αφορά σε ανθρώπους κυρίως χαμηλών εισοδημάτων. Τα υψηλά εισοδήματα δυστυχώς ασχολούνται με άλλα πράγματα. Κάποτε ήταν το καύχημα των αστών και των μεγαλοαστών η βιβλιοθήκη τους, σήμερα ενδεχομένως να είναι το κότερο», μας είπε. Ο Ιανός, λόγω της παροχής κι άλλων υπηρεσιών στον ίδιο χώρο αντιστέκεται στην κρίση, δεν παρουσιάζει απώλειες και είναι ελκυστικός σε διάφορες ηλικίες και κοινωνικές κατηγορίες καταναλωτών. «Δεν έχουμε δει κάποια πτώση στον τζίρο ούτε στο βιβλίο, ούτε στον χώρο του καφέ. Ο Ιανός είναι μια ειδική περίπτωση όμως διότι ο κόσμος σε αυτές τις εποχές ’γυρίζει’, επιστρέφει σε τέτοιους χώρους, όπου οι άνθρωποι μπορούν να πιούνε έναν καφέ, να πάρουν ένα βιβλίο, να δούνε ή να συζητήσουν με ένα φίλο», μας είπε χαμογελώντας. Αυτή τη στιγμή η αγορά βρίσκεται σε ...αναβρασμό και σύμφωνα με τον Βασίλη Χατζηιακώβου, υπάρχουν νέες εκδοτικές τάσεις που έχουν ενδιαφέρον. Τα βιβλία για το περιβάλλον, το πολιτικό δοκίμιο και το ιστορικό βιβλίο είναι οι κατηγορίες που κατά τον διευθυντή του Ιανού πάνε καλύτερα αυτό το διάστημα. «Πιστεύω κι εύχομαι ότι κάποιοι άνθρωποι θα επωφεληθούν γιατί η κρίση δημιουργεί ζητήματα, δημιουργεί ανησυχίες, θέτει προσωπικά ερωτηματικά. Που θα ανατρέξει κανείς για πληροφορίες και ‘στηρίγματα’; Στο Internet ασφαλώς, αλλά και στο βιβλίο. Μια τέτοια εξέλιξη θα είναι προς το όφελος εκδοτών και βιβλιοπωλείων». Φεύγοντας από τον Ιανό διακρίναμε με θλίψη τα σημάδια της βίας στην πρόσοψη του καταστήματος το οποίο βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το μαρτυρικό κατάστημα της Marfin στο οποίο τρεις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Ανηφορίζουμε σε ένα άλλο βιβλιοπωλείο, στην Πολιτεία, το οποίο, ευτυχώς, δεν φέρει σημάδια βίας. Ο υπεύθυνος λογοτεχνίας του καταστήματος Στέφανος Τζίφος δεν έχει στατιστικά στοιχεία, μας πιστοποιεί, όμως, χωρίς ενδοιασμό ότι η λογοτεχνία υποχωρεί ενώ το πολιτικό και φιλοσοφικό βιβλίο αντιστέκεται. «Πάντα σε περιόδους κρίσης υπάρχει κινητικότητα στο πολιτικό και φιλοσοφικό βιβλίο και η κινητικότητα αυτή αφορά όχι μόνο τους νέους αλλά όλες τις ηλικίες. Δεν μπορούμε όμως να κάνουμε προβλέψεις αυτή τη στιγμή, καθώς μόλις τώρα μπαίνουμε στο κέντρο της κρίσης, νομίζω ότι πιο ξεκάθαρα στοιχεία θα έχουμε το φθινόπωρο» μας είπε. Όσο για τη λογοτεχνία αυτή υποχωρεί και ασφαλώς η άποψή του έχει ειδικό βάρος. «Δεν γνωρίζω, προς το παρόν, αν η πτώση αυτή οφείλεται στη γενικότερη τάση για οικονομικό συμμάζεμα του ελληνικού νοικοκυριού ή σε λόγους πολιτικού και κοινωνικού κλίματος. Μην ξεχνάτε ότι έχουμε σχεδόν κάθε μέρα πορεία στο κέντρο της Αθήνας κι ο κόσμος αποφεύγει το κέντρο», μας είπε ο υπεύθυνος του λογοτεχνικού τμήματος στην Πολιτεία.

ΑΠΟ ΤΟ ΧΑΡΤΙ ΣΤΗΝ ΟΘΟΝΗ Η Αλεξάνδρα Βοβολίνη, των Εκδόσεων Κέρκυρα, κουβαλάει βαρύ όνομα στις πλάτες της. Κόρη και ανιψιά δημοσιογράφων, πολιτικών και εκδοτών, η επικεφαλής των Εκδόσεων Κέρκυρα, του Αρχείου Βοβολίνη και του οίκου Economia Publishing, διευθύνει έναν οίκο με ειδίκευση στα πολυτελή λευκώματα, στα εγχειρίδια για το marketing/management και τα οικονομικά βιβλία. «Η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη και η κρίση έχει αγγίξει για τα καλά τον εκδοτικό χώρο. Εμείς αναγκαστήκαμε να περιορίσουμε το εκδοτικό μας πρόγραμμα για το 2010», μας είπε όταν την επισκεφτήκαμε στα γραφεία της στο Μοναστηράκι. Πριν από περίπου έξι μήνες ο εκδοτικός οίκος της Αλ. Βοβολίνη κυκλοφόρησε το εξαιρετικό βιβλίο Χάος - οι επιχειρήσεις στην εποχή των αναταράξεων, των Philip Kotler και John Caslione, ένα βιβλίο που προκάλεσε αρκετή συζήτηση και κινήθηκε ικανοποιητικά. Αντίθετα, άλλες προσεγμένες και ιδιαίτερα επίκαιρες εκδόσεις του ίδιου οίκου παρουσιάζουν αυτό το διάστημα ...δυσκινησία. «Το λεύκωμα Ιστορία του Ελληνικού Αυτοκινήτου που κυκλοφορήσαμε πέρυσι, επειδή ήταν πολύ ωραίο ως χριστουγεννιάτικο δώρο και σε λογική τιμή, πήγε πολύ καλά και συνεχίζει να κινείται. Το θέμα του είναι πρωτότυπο: λίγοι γνωρίζουν ότι είχαν γίνει τόσες προσπάθειες στο παρελθόν για να κατασκευαστεί στην Ελλάδα αυτοκίνητο». Η Λουΐζα Ζαούση πάντως, των Εκδόσεων Ωκεανίδα διαθέτει και τις δύο αρετές. Ο οίκος του οποίου ηγείται τηρεί αυστηρή εκδοτική πολιτική, όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα του, περιορίζοντας την παραγωγή σε λίγους, προσεκτικά επιλεγμένους νέους τίτλους κάθε χρόνο (περίπου 50). Με δεδομένο ότι η σύγχρονη ελληνική και ξένη πεζογραφία και η κλασική λογοτεχνία αποτελούν τον μεγαλύτερο όγκο της ετήσιας παραγωγής, ζητήσαμε από την έμπειρη εκδότρια να μας περιγράψει την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στο συγκεκριμένο είδος. «Κατά τη διάρκεια του πρώτου τετραμήνου του 2010 οι εισπράξεις της Ωκεανίδας είναι κατά τι καλύτερες από τις περυσινές - πέρυσι είχαμε πτώση. Μάλιστα στην Έκθεση της Θεσσαλονίκης είχαμε φέτος καλύτερες εισπράξεις από πέρυσι! Δεν το θεωρώ περίεργο αυτό, αντίθετα πιστεύω ότι σε καιρούς οικονομικής κρίσης η ανάγνωση λογοτεχνίας είναι μια διέξοδος. Για σκεφτείτε το: θέλεις 8-9 ευρώ για να παρακολουθήσεις μια κινηματογραφική ταινία δύο ωρών, ενώ με 18 ευρώ που κοστίζει ένα βιβλίο, απολαμβάνεις μια εβδομάδα - και το βιβλίο σε ταξιδεύει…». Αισιόδοξη και τολμηρή, μας δήλωσε πως ούτε το εκδοτικό της πρόγραμμα σκοπεύει να περικόψει, ούτε την ποιότητα των εκδόσεών της, διευκρίνισε όμως ότι έχει εδώ και καιρό εγκαταλείψει τα λευκώματα που είναι δαπανηρές εκδοτικές δουλειές και δύσκολα αποδίδουν αν δεν υπάρχει χορηγός να τις στηρίξει. «Πρέπει να αντισταθούμε στην κρίση, δεν πρέπει να μας πιάσει πανικός, είναι ο χειρότερος σύμβουλος», μας είπε η Λουϊζα Ζαούση σε ένα διάλλειμα της εργασίας της. Κλείνουμε το πρώτο μέρος του μικρού οδοιπορικού στον εκδοτικό κλάδο με τις Εκδόσεις Νόβολι επικεφαλής των οποίων είναι ο Πέτρος Σταθάτος. Μετρώντας περίπου τριάντα χρόνια στον χώρο, αρχής γενομένης από τη Σύγχρονη Εποχή, τις Εκδόσεις Δελφίνι και το Πολύτροπον, ο Π. Σταθάτος ξεκίνησε μόλις το προηγούμενο φθινόπωρο έναν καλαίσθητο εκδοτικό οίκο. «Δεν νομίζω ότι υπάρχει εκτεταμένη κρίση στον χώρο του βιβλίου, τουλάχιστον όχι αυτή που περιγράφουν τα media για άλλους παραγωγικούς κλάδους», μας είπε και διευκρίνισε πως βλέπει την εκδοτική πραγματικότητα: «Υπάρχει ασφαλώς αναστάτωση. Αν έχει αγγίξει τον χώρο του βιβλίου η κρίση, θα έλεγα πως έχει αγγίξει εκείνους τους Έλληνες συγγραφείς μυθιστορημάτων που πωλούν δεκάδες χιλιάδες αντίτυπα, τα πιο light θα λέγαμε ή τα best sellers. Αυτός που θέλει να αγοράσει ένα ιστορικό βιβλίο ή ένα πολιτικό δοκίμιο δεν νομίζω ότι η κρίση θα τον αποτρέψει. Από την άλλη όμως, όταν πηγαίνω στο supermarket, ναι, εκεί διαπιστώνω ότι υπάρχει κρίση», μας είπε χαριτολογώντας. --------------------------------------------------------------------------------Ο Θανάσης Αντωνίου είναι συνεργάτης των Εικόνων στο Έθνος της Κυριακής και ο Δημήτρης Ρουτσώνης είναι συντάκτης της Ελευθεροτυπίας.

INDEX_40

Από τις αλησμόνητες πατρίδες στη νέα πατρίδα

θέμα

αλησμόνητες πατρίδες

Η Μικρασιατική Καταστροφή αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες τομές της νεώτερης ελληνικής ιστορίας και επηρέασε αποφασιστικά την πορεία του ελληνισμού στη σύγχρονη εποχή. Μετά τη θετική για το ελληνικό κράτος έκβαση των Βαλκανικών Πολέμων και τον υπερδιπλασιασμό της έκτασης και του πληθυσμού του, αλλεπάλληλα κύματα προσφύγων αναζήτησαν στην Ελλάδα μια νέα πατρίδα, σε διάστημα μίας μόλις δεκαετίας. Εκτός από τις ευρωπαϊκές και βαλκανικές πολεμικές αναμετρήσεις που οφείλονταν σε γεωπολιτικά, οικονομικά συμφέροντα και ανέτρεψαν την παγκόσμια τάξη πραγμάτων, οι ιδεολογίες του νεοτουρκισμού και της εθνοκάθαρσης, της Μεγάλης Ιδέας και του ελληνικού αλυτρωτισμού λειτούργησαν ως κύριοι παράγοντες της όξυνσης ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία.

α πρώτα προσφυγικά ρεύματα προέρχονται από τον Καύκασο και τις βαλκανικές χώρες. Οι πρόσφυγες του Καυκάσου, ως επί το πλείστον ποντιακής καταγωγής, άρχισαν να καταφθάνουν από το 1913, αλλά ο σημαντικότερος όγκος τους, μαζί με, Έλληνες πρόσφυγες από τη Νότια Ρωσία, την Κριμαία, τη Γεωργία και το Καρς, ήρθε στη χώρα το 1919-20. Η μετανάστευση αυτή 60.000 - 70.000 ανθρώπων υπήρξε αποτέλεσμα των οξύτατων συγκρούσεων της Οκτωβριανής Επανάστασης και του εμφυλίου πολέμου στη Σοβιετική Ένωση και σημαδεύτηκε από φοβερές κακουχίες και αποδεκατισμό των προσφύγων από την πείνα, τις ασθένειες και τις άθλιες συνολικά συνθήκες μεταφοράς και εγκατάστασης. Κατά προσέγγιση μόνο, μεταξύ 30.000 - 50.000 μπορεί να υπολογιστεί ο αριθμός των προσφύγων από τις βαλκανικές χώρες, κυρίως τη Βουλγαρία, που κατέφυγαν το ίδιο διάστημα στη Βόρεια Ελλάδα. Μετά τους βαλκανικούς πολέμους και μετά τον Α΄ Παγκόσμιο, μεταξύ της Ελλάδας και της Βουλγαρίας υπογράφηκαν συνθήκες (με κυριότερη αυτή του Νεϊγύ, το 1919) που διευκόλυναν την «εθελούσια» μετανάστευση - ανταλλαγή πληθυσμών. Το 1914 αποτελεί ορόσημο για τον ελληνισμό της Θράκης και της Δυτικής Μικράς Ασίας. Πριν ακόμη ξεσπάσει ο Παγκόσμιος Πόλεμος, ξεκίνησε ο πρώτος διωγμός, με αποτέλεσμα περίπου 85.000 Έλληνες να έρθουν ως πρόσφυγες στη Μακεδονία. Ο Μεγάλος Πόλεμος αποτέλεσε το πρόσχημα για τον εκτοπισμό ή την εξόντωση -υπό την καθοδήγηση του γερμανικού στρατούεκατοντάδων χιλιάδων ορθοδόξων ελληνικής καταγωγής. Κύρια μέσα αποτέλεσαν η επιστράτευση του ανδρικού πληθυσμού στα περιβόητα Τάγματα Εργασίας -στην πραγματικότητα τάγματα αργού θανάτου- οι εκτοπισμοί, με τις ατελεύτητες πορείες στα ενδότερα της Ανατολής και την εξόντωση από τις κακουχίες χιλιάδων γυναικών, παιδιών και ηλικιωμένων και η αποδυνάμωση της ελληνικής οικονομίας στη Μικρά Ασία με τις επιτάξεις, τη σκληρή φορολογία και τον εμπορικό αποκλεισμό. Την ίδια περίοδο έλαβε χώρα η πρώτη φάση της ποντιακής γενοκτονίας. Τα στοιχεία της Πατριαρχικής Επιτροπής δίνουν κατά προσέγγιση το μέγεθος των επισκιασμένων, από την τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής, διωχθέντων της τετραετίας 1914 - 1918: Θράκη 88.485, Μικρά Ασία 144.550, Πόντος 257.019, συνολικά: 490.063 άνθρωποι. Αρκετοί από τους πρόσφυγες αυτής της περιόδου επέστρεψαν στις εστίες τους το 1919. Ο οριστικός ξεριζωμός όμως έμελλε να έρθει πολύ σύντομα. Ταυτόχρονη με την απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη και με την εγκαθίδρυση της ελληνικής διοίκησης στη ζώνη κατοχής, τον Μάιο του 1919, υπήρξε η έναρξη του κεμαλικού εθνικού κινήματος. Τα ένοπλα τουρκικά σώματα εξαπέλυσαν σκληρό διωγμό εναντίον του ποντιακού πληθυσμού, κυρίως στον Δυτικό Πόντο· ένα διωγμό ο οποίος εξελίχθηκε στη δεύτερη φάση της ποντιακής γενοκτονίας και άφησε εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς, που σύμφωνα με ορισμένους μελετητές πιθανότατα ανέρχονται σε 350.000. Από την άλλη, ο ελληνισμός

των παραλίων και της μικρασιατικής ενδοχώρας πλήρωνε βαρύ φόρο αίματος από την τρομοκρατία και τις σφαγές των Τσετών και του κεμαλικού στρατού. Στην τριετία 1919-22 του ελληνοτουρκικού πολέμου, τόποι όπως η Πέργαμος, το Αϊδίνι, το Αϊβαλί και αρκετά χωριά της Βιθυνίας και της Κιλικίας έζησαν άγριες επιδρομές, ενώ αρκετά χωριά της κεντρικής και νότιας Μικρασίας γνώρισαν τους εκτοπισμούς και την εξορία. Με την αποχώρηση των ιταλικών και γαλλικών στρατευμάτων από τη Μικρά Ασία το 1921, περίπου 60.000 Έλληνες αναζήτησαν σωτηρία παίρνοντας τον δρόμο της προσφυγιάς. Η «τελική λύση» του δράματος ήρθε τον Σεπτέμβριο του ’22. Η άτακτη υποχώρηση του κυνηγημένου ελληνικού στρατού συνοδεύτηκε από σφαγές και λεηλασίες ελληνικών πληθυσμών και οικισμών. Η πυρπόληση της Σμύρνης αποτυπώνει την κορύφωση της τραγωδίας. Τον Αύγουστο, τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 1922 εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες τράπηκαν σε φυγή προς την Ελλάδα, οι περισσότεροι υπό συνθήκες απόλυτου πανικού, εξαθλίωσης και ένδειας. Ο αριθμός τους είναι αδύνατον να υπολογιστεί με ακρίβεια· όσοι κατάφεραν να επιζήσουν αποτέλεσαν το μεγαλύτερο, αλλά ανεξακρίβωτο ποσοστό από τους 786.431 πρόσφυγες της απογραφής του 1923. Η αυλαία της ιστορίας δυο χιλιάδων χρόνων του ελληνισμού στη Μικρά Ασία έπεσε με την υπογραφή της Συνθήκης της Λοζάννης (24 Ιουλίου 1923) που όριζε την υποχρεωτική Ανταλλαγή των Πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ως το 1927 ολοκληρώθηκε η έλευση των επιζώντων αιχμαλώτων του μικρασιατικού πολέμου και των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης που συμπεριλήφθηκαν στην Ανταλλαγή. Στην απογραφή του 1928 ο αριθμός των καταγεγραμμένων προσφύγων ανέρχεται σε 1.221.849, από τους οποίους μόνο οι 151.892 δήλωσαν ότι εγκαταστάθηκαν πριν από την Καταστροφή. Όμως, για τον ολοκληρωμένο υπολογισμό των προσφύγων που ξεριζώθηκαν από τις πατρίδες δεν πρέπει να λησμονηθεί ότι μεταξύ του Σεπτέμβρη 1922, που σημειώθηκε το μεγάλο κύμα της «Εξόδου» και του 1928, έτους της απογραφής, δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες στην ύπαιθρο και τα αστικά κέντρα πέθαναν από την ταλαιπωρία, τους τραυματισμούς, την κλονισμένη υγεία, τις άθλιες συνθήκες εγκατάστασης. Η «αποδόμηση» του ελληνισμού στις μικρασιατικές εστίες, μέσα σε οκτώ μόλις χρόνια, υπήρξε σαρωτική και υλοποιήθηκε σε όλα τα επίπεδα της ζωής τους. Η Μικρασιατική Καταστροφή και η οριστική εγκατάλειψη των πατρίδων σήμανε και το οριστικό τέλος των συγκροτημένων κοινωνικών ομάδων. «Τα κοινωνικά πρωτοκύτταρα, πολιτείες, χωριά, συνάφια, σύλλογοι, ιδρύματα, χάθηκαν για πάντα ως ανθρώπινες και θεσμικές οντότητες. 2.150 απολεσθέντες ελληνικοί οικισμοί στη Μικρασία» σημειώνει ο Γεώργιος Τενεκίδης. Όμως, ο ερχομός των προσφύγων άνοιξε μια νέα σελίδα στη ζωή του ελληνικού κράτους. Οι συνέπειές του έπους της προσφυγικής εγκατάστασης ορίζουν ουσιαστικά την έναρξη της σύγχρονης ιστορίας του ελληνικού κράτους. Ελένη Ιωαννίδου, ιστορικός - Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού

INDEX_40

AΛHΣMONHTEΣ ΠATPIΔEΣ

ία βιβλ Αθανάσιος Ε. Καραθανάσης

Καππαδοκία: Συμβολή στην ιστορία και τον πολιτισμό της Μικράς Ασίας ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

Αναθεωρημένη έκδοση της προ επταετίας πρώτης κυκλοφορίας του βιβλίου του Αθανάσιου Καραθανάση με συμπληρώσεις και απόψεις, περαιτέρω προβληματισμούς και επιτόπια έρευνα σε ένα ιστορικό τμήμα της ευρύτερης περιοχής της Μικράς Ασίας, την Καππαδοκία. Ισορροπημένη με νέες πληροφορίες και με παραλειπόμενα από την πρώτη έκδοση στοιχεία, στη νέα αυτή έκδοση επιχειρείται η περιγραφή της διαχρονίας ενός χώρου που ελκύει τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον ξένων και ελλήνων μελετητών λόγω της ιδιομορφίας και της ιστορίας του. Άλλωστε - όπως επισημαίνει ο συγγραφέας στον πρόλογο - η Καππαδοκία είναι άγνωστη στο ευρύ κοινό κυρίως εξαιτίας της τουρκοφωνίας των ελλήνων που εγκατέλειψαν το 1924 τις πατρογονικές τους εστίες κατ’ εφαρμογή της συνθήκης της Λωζάννης και ζούσαν σε απομόνωση σε πολλές περιπτώσεις έως και το 1960, αλλά και της έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις από το 1924. Ενώ συμπληρώνει πως χαρακτηριστικό παράδειγμα της άγνοιας γύρω από την Καππαδοκία είναι και η παντελής έλλειψη μελέτης – από ελληνικής πλευράς - της τέχνης των λαξευμένων ναών και πετρομονάστηρων της περιοχής.

Διονύσης Λεϊμονής

Το χαμένο ταίρι ΑΚΡΙΤΑΣ

Μετά από εκείνο τον διωγμό που άνοιξε βαθιές πληγές στα στήθια, το χαμένο ταίρι κρατά στη ζωή τη γιαγιά Δέσποινα. Ακόμα και τώρα κοντά στο τέλος της ζωής της, μια υπόσχεση ζωής μπορεί να κρατήσει άσβηστη τη φλόγα της ελπίδας. Ένα μικρό κουτί ντυμένο από μεταξωτό ύφασμα κρατά στα σπλάχνα του μόνο τη μισή ευτυχία της. Το υπόλοιπο μισό, μετά την Μικρασιατική καταστροφή, βρίσκεται στην αντίπερα όχθη. Μια συγκλονιστική μαρτυρία από την γενιά που εγκατέλειψε κακήν κακώς την Ιωνία με πολλά δάκρυα και στεναγμούς. Μα το χαμένο ταίρι πρέπει να βρεθεί για να αποκατασταθεί η τάξη των πραγμάτων, να μερώσει η ανησυχία. Μια πορεία ζωής με πολλά εμπόδια και αντιξοότητες ως την τελική επιβίωση. Ο Διονύσης Λεϊμονής ζει και εργάζεται στο Βόλο, έχει λάβει διακρίσεις για διηγήματα και ποιήματα του και παράλληλα με τη συγγραφή λογοτεχνικών έργων ασχολείται με την αρθογραφία σε εφημερίδες και περιοδικά.

Καραμπέτ Χατσεριάν

Στη Σμύρνη το 1922 ΠΑΤΑΚΗ

Σεπτέμβριος του 1922, τα στρατεύματα του Τουρκικού στρατού εισέρχονται στη Σμύρνη, πυρπολούν τις χριστιανικές συνοικίες και σφάζουν αδιακρίτως αμάχους κάθε ηλικίας και των δύο φύλων. Αφήνοντας τον Οθωμανό υπήκοο, Αρμένιο ως προς το

INDEX_40

γένος, προσήνη άνθρωπο και νομοταγή πολίτη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, γιατρό Καραμπέτ Χατσεριάν να βλέπει, μαζί με τις αγριότητες που διαπράττονται, να ανατρέπονται με τον πιο τραγικό τρόπο τα επαγγελματικά και οικογενειακά του σχέδια για το μέλλον. Καταγράφει τα ιδιαίτερης βαρύτητας ιστορικά γεγονότα µιας διαπραχθείσης γενοκτονίας στο ημερολόγιο του, χωρίς όμως να μπορεί εκείνη την εποχή να αντιληφθεί πλήρως τα επερχόµενα. Του ήταν πιο εύκολο (και ενδεχομένως αναγκαίο για την επιβίωσή του) να αγκιστρωθεί στις προσδοκίες του παρόντος και να αγνοήσει τα προµηνύµατα των οιωνών. Τα σημάδια, όμως, προειδοποιούσαν πως η Σµύρνη των µακραίωνων µύθων και θρύλων της, αλλά και των ονείρων και των ρυθµών της καθηµερινότητας κάθε πολίτη της, όπως ο συντάκτης αυτού του ηµερολογίου, δεν θα υπάρχει. Κι εκείνος, «µεταξύ πυρός, ξίφους και θαλάσσης», όπως σηµειώνει, πρέπει µε τις λιγοστές δυνάµεις του να καταφέρει να αποδράσει από τη φρίκη του δεσµωτηρίου του και να στήσει την οικογένειά του, πρωτίστως, και τον εαυτό του. Γιώργος Καπράνος

Φλογισμένοι Δρόμοι 1897-1922 Σμύρνη: Πωλούνται οικόπεδα μεγάλου μέλλοντος ΙΩΛΚΟΣ

Το ιστορικό μυθιστόρημα του Γιώργου Καπράνου επιχειρεί την αναβίωση μιας ιστορικής σημασίας εικοσιπενταετίας του Ελληνισμού: αυτή που ξεκινά από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897 και φτάνει μέχρι τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922. Υπαρκτά ιστορικά πρόσωπα συμπλέουν με τους μυθιστορηματικούς ήρωες και οι αποφάσεις της πολιτικοστρατιωτικής ηγεσίας του ελληνικού στρατού συνδέονται με τις σκληρές ανθρώπινες περιπέτειες των «απλών» ανθρώπων. Αυτών που, όπως επισημαίνει ο συγγραφέας, «δοκιμάζουν τις θετικές και αρνητικές επιπτώσεις των αλλαγών». Ο πρωταγωνιστής του έργου, Γιάννης Σταματίου, που ανατράφηκε μέχρι την εφηβεία του ως Γιάννης Τσιμάρας, βιώνει τη δύναμη όλων των ανεμοστρόβιλων της Ιστορίας του πολέμου του ‘97, του Εθνικού Διχασμού, της Μικρασιατικής Εκστρατείας και της συνυφασμένης με αυτήν Καταστροφής. Μέσα από την εικονογράφηση του αυθεντικού πλαισίου των γεγονότων στο οποίο κινείται ο ήρωας, σκιαγραφούνται τα τραγικά συμβάντα που έφεραν τον Ελληνισμό στις αποβάθρες της φλεγόμενης πόλης, της άλλοτε ωραιότερης πόλης των ιωνικών παραλίων.

Καλλιόπη Βλάχου

Τότε στην Προύσα που είχαμε ζωή ΙΩΛΚΟΣ

Στο πρώτο μυθιστόρημα της Καλλιόπης Βλάχου, μια γυναίκα του σήμερα επισκέπτεται την Προύσα της Τουρκίας και οδηγείται στο παρελθόν. Ταξιδεύοντας στον χρόνο αρχίζουν ν’ αποκαλύπτονται μέσα της γεγονότα μιας προηγούμενης ζωής -θα μπορούσαν να είναι και βιώματα σύγχρονα- που θα την οδηγήσουν σε μια διαδρομή αυτοκάθαρσης και απελευθέρωσης. Μια ιστορία αγάπης, ενός έρωτα και μιας διπλής ζωής ξετυλίγονται συνάμα με την αφήγηση της ιστορίας ενός τόπου και ενός λαού. Η πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος ξεκινά το εσωτερικό της ταξίδι από την Προύσα της Μικρασίας του 1914 και το ιστορικό πλαίσιο αυτής της ταραγμένης εποχής γίνεται καμβάς που πάνω του θα γεννηθεί, αλλά και θα αποκλειστεί μια βαθιά ιστορία αγάπης. Το ταξίδι της ολοκληρώνεται στην Ελλάδα του 2006, όταν ο αποκλεισμός θα έχει καθορίσει την πορεία της ηρωίδας σε δύο ζωές, στερώντας της το δικαίωμα στη χαρά, την προσωπική ελευθερία και την αγάπη.

28 28

AΛHΣMONHTEΣ ΠATPIΔEΣ

Χρίστος Ζαφείρης

Μνήμης Οδοιπορία Ανατολική Θράκη ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Μια οδοιπορία μνήμης, μια περιδιάβαση στον χώρο και τον χρόνο της Ανατολικής Θράκης είναι το βιβλίο του δημοσιογράφου Χρίστου Ζαφείρη. Με επιτόπια οδοιπορία, έρευνα και αναδίφηση αναμνήσεων και μαρτυριών, ο συγγραφέας κατέγραψε προσφιλείς τόπους, ρημαγμένες εκκλησίες και σχολεία και προπαντός ανθρώπους που κρατήθηκαν στη μνήμη των Θρακιώτικων προσφύγων και των απογόνων τους. Μέσα στο πλήθος των μαρτυριών και των αναζητήσεων που καταγράφονται, δίνεται απάντηση και στο γιατί η Ανατολική Θράκη, που έστειλε το 1920 βουλευτές στην Ελληνική Βουλή, έπεσε θύμα των «συμμάχων» της Ελλάδας και αποδόθηκε απροσχημάτιστα στην Τουρκία. Η προσέγγιση είναι προσωπική. Ο συγγραφέας αναφέρεται επιλεκτικά σε τόπους και ανθρώπους, σε ιστορικές καταστάσεις και παραδοσιακές συνήθειες που τον συγκίνησαν, που τυχόν ξεχάστηκαν ή δεν διατηρούν τη σπουδαία σημασία τους με το πέρασμα του χρόνου. Είναι μια αναζήτηση της πολύχρονης ελληνικής παρουσίας, του ξεριζωμού και των ελληνικών καταλοίπων που διατηρούνται ως σήμερα εκεί. Παλιές και νέες φωτογραφίες και προπαντός οι φωτογραφίες κειμηλίων των προσφύγων ξαναφέρνουν τραγικές μνήμες και προκαλούν ερωτήματα για τον μεγάλο εκπατρισμό αναθερμαίνοντας τη συλλογική μνήμη για τις αλησμόνητες πατρίδες.

Νοέλ Μπάξερ

Τη νύχτα που γύρισε ο χρόνος ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Η αστυνόμος Σουλτάνα Καπαγιαννίδου γίνεται πενήντα χρονών και περιμένει να πέσει το σκοτάδι για να ξεκινήσει. Έχει μπροστά της μια ολόκληρη νύχτα για να κάνει μια καινούργια αρχή και να ξεκινήσει το δεύτερο μισό της ζωής της. Τρίτη γενιά ξεριζωμένων Ποντίων, επιλέγει να επιστρέψει στις ρίζες της, στην Κερασούντα του Πόντου. Εκεί καθισμένη σε ένα μοναχικό καφενείο, απέναντι από τον Τούρκο ξάδερφό της Σερχάτ και με οδηγό της το σήμερα, θα αρχίσει την κατάβαση σε γεγονότα παλιά, ανθρώπους που πέρασαν, κομμάτια Ιστορίας, μνήμες, συναισθήματα. Μεγαλωμένη από τη γιαγιά της στο παλιό Κουρουτζού, το καπνοχώρι της Καβάλας, καταφύγιο των προσφύγων του Πόντου, κουβαλάει το βάρος του εκτοπισμού των δικών της και ένα οικογενειακό μυστικό που την εμποδίζει να ζήσει το παρόν ελεύθερη. Το ταξίδι στην ιστορία ενος λαού που κρατά τη μνήμη της χαμένης πατρίδας του εξελίσσεται παράλληλα με το ταξίδι στον δικό της δρόμο στη ζωή. Η Νοέλ Μπάξερ γεννήθηκε στην Αθήνα από Βρετανό πατέρα και Ελληνίδα μητέρα και έζησε τα παιδικά της χρόνια στην Καβάλα. Σπούδασε Ελληνική Φιλολογία και Αρχαιολογία, και αρθρογραφεί σε περιοδικά και εφημερίδες.

ρίου προσφύγων στην Ελλάδα, έθεσε τις βάσεις του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Η Θεσσαλονίκη επεκτάθηκε, η εθνολογική σύνθεση άλλαξε, η οικονομική λειτουργία διαφοροποιήθηκε, νέες κοινωνικές και πολιτισμικές αντιθέσεις εμφανίστηκαν, με λίγα λόγια η πόλη μεταμορφώθηκε. Ωστόσο, παρά τη σημασία αυτών των αλλαγών, γνωρίζουμε ελάχιστα για τη ζωή των προσφύγων μετά την άφιξή τους στη Θεσσαλονίκη, καθώς το ενδιαφέρον στράφηκε είτε στο «πριν» είτε στο «μετά» της εγκατάστασής τους. Μελετώντας τη διαδικασία εγκατάστασής τους, των συνθηκών διαβίωσης, της καθημερινής τους ζωής, της εργασίας, των σχέσεων με τους γηγενείς, των συλλόγων και των κρατικών πολιτικών για την αποκατάστασή τους, ξανακοιτάμε την ιστορία τους με άλλη οπτική. Δηλαδή, ως αναπόσπαστο τμήμα των κοινωνικών αλλαγών που συμβαίνουν στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, αλλά και μεταπολεμικά. Γράφουν οι: Θ. Μπακογλίδης, Σ. Γεωργιάδης, Π. Βόγλης, Ε. Ιωαννίδου, Α. Καραδήμου - Γερόλυμπου, Β. Χαστάογλου, Ε. Χεκίμογλου, Κ. Φουντανόπουλος, Δ. Δώδος, Θ. Τσιρώνης.

Ντ. Νίκολ, Τζ. Χάλντον, Στ. Τέρνμποϋλ

Η άλωση της Κωνσταντινούπολης: Η κατάκτηση του Βυζαντίου από τους Οθωμανούς ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Μέχρι τα μέσα του 15ου αιώνα, για οκτώ αιώνες δηλαδή, μετά την πτώση της δυτικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, το Βυζάντιο πάλευε να επιβιώσει, και ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο ενδέκατος κυβερνούσε μια αυτοκρατορία μόνο κατ’ όνομα, αφού είχε στη διάθεσή του μόνο ένα μικρό αριθμό περιοχών. Διέθετε, όμως, ένα ισχυρό όπλο άμυνας, την πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη, η οποία προστατευόταν από απόρθητα τείχη που είχαν παραβιαστεί μόνο δύο φορές. Ο τουρκικός στρατός, ωστόσο, έβλεπε την κατάκτηση της πόλης ως την ολοκλήρωση του αιώνιου ονείρου των Ισλαμικών στρατών. Έτσι, το 1453 ο Μωάμεθ ο Πορθητής, επικεφαλής 80.000 ανδρών, πολιόρκησε με μνημειώδη τρόπο την πόλη, η οποία προστατευόταν μονάχα από 10.000 άνδρες. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης είναι αδιαμφισβήτητα ένα γεγονός που έχει σημαδέψει την Ιστορία, είτε το δει κανείς ως το τραγικό τέλος του τελευταίου οχυρώματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, είτε ως την εξολόθρευση ενός απαρχαιωμένου κοινωνικού λείψανου από ένα φιλόδοξο νέο υπερκράτος. Εδώ καταγράφονται τα χρονικά της ιστορίας του Βυζαντίου, η επική πολιορκία, η άλωση και ο θάνατος του τελευταίου αυτοκράτορα, που ανήγγειλαν τη γέννηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Δήμητρα Ι. Μόνιου (Επιμέλεια)

Μνήμες Αλώσεως Κωνσταντινούπολη 1453: Μέσα από τις διηγήσεις των ιστορικών της εποχής Π. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

Ελένη Ιωαννίδου (Επιμέλεια)

Η μεταμόρφωση της Θεσσαλονίκης Η εγκατάσταση των προσφύγων στην πόλη (1920-1940) Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Δήμου Καλαμαριάς ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Η μικρασιατική καταστροφή του ‘22 σηματοδότησε, όχι μόνο, το τέλος της Μεγάλης Ιδέας για τον ελληνισμό, αλλά και, προκαλώντας μια άνευ προηγουμένου πληθυσμιακή και πολιτισμική μεταλλαγή με την υποδοχή και εγκατάσταση ενάμιση εκατομμυ-

INDEX_40

Η άλωση του 1453 όπως ανέλαβαν να την εξιστορηθούν στις επόμενες γενιές πέντε αυτόπτες μάρτυρες. Πέντε Έλληνες ιστορικοί της εποχής καταγράφουν λεπτό προς λεπτό τις διπλωματικές και πολιτικές εξελίξεις, τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και την επικρατούσα ατμόσφαιρα στα δύο στρατόπεδα. Οι τελευταίες στιγμές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας όπως μας τις μεταφέρουν ο Δούκας, ο Κριτόβουλος, ο Σφραντζής, ο Ψευδο-Φραντζής και ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης. Παρακολουθούν τις σκηνές της άλωσης που μένουν ανεξίτηλα χαραγμένες στη μνήμη τους. Η Κωνσταντινούπολη υποκύπτει στην πολιορκία και οι ιστορικοί αποχαιρετούν την πόλη που ξέρουν ως πρότυπο πολιτισμού, ευημερίας και δόξας. Σε μετάφραση και επιμέλεια Δήμητρας Ι. Μόνιου.

30 30

Γιάννης Ξανθούλης

Κωνσταντινούπολη των ασεβών μου φόβων ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Ο Γιάννης Ξανθούλης μας ξεναγεί με τον δικό του τρόπο στην Κωνσταντινούπολη που αγαπά, με μια ματιά βαθιά συναισθηματική και καθόλου τουριστική. Όπως λέει ο ίδιος: «Πολλές φορές ταξίδεψα στην Κωνσταντινούπολη. Πόλη - Ιστανμπούλ. Όμως εκείνη τη φορά, που αφέθηκα στη φιλόξενη αμετροέπεια ενός θεότρελου φίλου Τούρκου, έμαθα κι άλλα. Και για την πόλη, που υποτίθεται ότι γνώριζα καλά σαν αυτονομημένος περιπατητής και για μένα τον ίδιο φωτισμένο από σκιές που καθορίζουν το μυστήριό της. Αυτά έγραψα εδώ...». Ένα πρόσφατο ταξίδι του, του αποκαλύπτει πράγματα πρωτόγνωρα για την πόλη των παιδικών του χρόνων, την πόλη που έχει επισκεφτεί τόσες φορές στο παρελθόν. Με ρεαλισμό αλλά χωρίς διάθεση ταξιδιωτικού οδηγού σκιαγραφεί εικόνες της πόλης και των ανθρώπων της. Κτήρια, δρόμοι, αγορές γεμάτες με ανθρώπους, μυρωδιές και χρώματα, συνθέτουν όλα μαζί μια μνήμη προσωπική για μια πόλη μύθο.

Σπύρος Βρυώνης

Ο μηχανισμός της καταστροφής: Το τουρκικό πογκρόμ της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου 1955 και ο αφανισμός της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης ΕΣΤΙΑ

Το πογκρόμ του Σεπτέβρη του ‘55 κατά της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης, στη διάρκεια του οποίου εμπορικά καταστήματα, βιοτεχνίες, σπίτια, και εκκλησίες των Ελλήνων μετατράπηκαν σε ερείπια, σήμανε την αρχή του τέλους για τους Έλληνες της Πόλης. Η βίαιη αυτή επίθεση σύντομα συνυφάνθηκε με τις ψυχροπολεμικές πολιτικές εξελίξεις της εποχής, και τα πραγματικά γεγονότα αποσιωπήθηκαν εξίσου γρήγορα. Με αφορμή την 50η επέτειο της καταστροφής, ο ερευνητήςιστορικός Σπύρος Βρυώνης ανασυνθέτει τα συνταρακτικά γεγονότα αυτής της νύχτας με αναλυτικές λεπτομέρειες. Παρουσιάζει μια πολύπλευρη έρευνα των αιτιών που οδήγησαν στο πογκρόμ και μια εις βάθος ανάλυση των ιστορικών συνεπειών του. Περιλαμβάνεται και ένα εκτεταμένο ένθετο με φωτογραφίες του Δημητρίου Καλούμενου, ενώ η φωτογραφική τεκμηρίωση προσδίδει επιπρόσθετο βάρος στις αρχειακές μαρτυρίες που παρουσιάζει ο συγγραφέας. Το βιβλίο εκδόθηκε στα αγγλικά το 2005 και έχει λάβει θετικές κριτικές από ακαδημαϊκούς όπως ο Richard G. Hovannisian, Καθηγητής της Ιστορίας της Αρμενίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας και η Fatma Muge Gocek, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν.

Esmahan Aykol

Ξενοδοχείο Βόσπορος ΚΡΙΤΙΚΗ

Μια Γερμανίδα, η Κάτυ Χίρσελ, είναι για τους Τούρκους απλώς μια ξένη που μιλάει καλά τη γλώσσα τους. Όμως, εκείνη δηλώνει Πολίτισσα και λατρεύει κάθε μικρή γωνιά της Κωνσταντινούπολης. Έχει το δικό της βιβλιοπωλείο με αστυνομικά μυθιστορήματα στο Κουλέντιμπι, -«αν σε κάποιον αρέσει να διαβάζει αστυνομικά, θα του αρέσει και να τα πουλάει», σκέφτηκε και το άνοιξε-, ένα διαμέρισμα στο Τζιχανγκίρ κι ένα παλιό Peugeot. Έχει καλούς φίλους, έζησε αρκετές ερωτικές περιπέτειες και περιμένει πότε θα εμφανιστεί ο κατάλληλος σύντροφος. Μια παράξενη συγκυρία τη φέρνει απρόσμενα στο επίκεντρο ενός ιδιόμορφου εγκλήματος. Γνήσια λάτρης των αστυνομικών μυστηρίων, θα επιστρατεύσει όλη τη γοητεία και τις γνώσεις της

INDEX_36 INDEX_40

AΛHΣMONHTEΣ ΠATPIΔEΣ

για να ρίξει φως στην υπόθεση. Μυστήριο, έρωτας και η σαγήνη της Πόλης διαπερνούν αυτό το ιδιότυπο αστυνομικό μυθιστόρημα, δια χειρός της γνωστής δημοσιογράφου Εσμαχάν, που γεννήθηκε το 1970 στην Ανδριανούπολη και σήμερα μοιράζει τις μέρες της ανάμεσα στην Κωνσταντινούπολη και το Βερολίνο, όπου κάνει τη διδακτορική της διατριβή.

Nick Hackworth

Απολαύστε με στυλ την... Κωνσταντινούπολη ΟΞΥ

Ένας οδηγός για απαιτητικούς ταξιδιώτες με την εγκυρότητα των «ηδονιστικών» ταξιδιωτικών οδηγών Hg2 (A Hedonist’s guide to…), προσφέρει ύπνο στα ωραιότερα ξενοδοχεία, φαγητό στα καλύτερα εστιατόρια, ποτό στα πιο προχωρημένα μπαρ. Προτείνει και διασκέδαση, ψώνια και κάθε λογής δραστηριότητες που διαθέτει η πόλη, με τον αέρα του πραγματικού γνώστη. Αλλά και ουσιαστικές πληροφορίες για την κουλτούρα μιας πόλης, που για μεγάλο μέρος της Ιστορίας αποτέλεσε το σημαντικότερο μέρος του πλανήτη. Περιλαμβάνονται εισαγωγικά στοιχεία για την Κωνσταντινούπολη και γενικός χάρτης, ενώ ακολουθούν εισαγωγικές ενότητες για τις βασικές περιοχές της και οι αντίστοιχοι χάρτες τους. Σε κάθε μια από αυτές, βρίσκει κανείς λεπτομερή σχόλια και φωτογραφίες, που βασίζονται σε ειλικρινείς προτάσεις, σε επαφή πάντα με ένα ανεπτυγμένο δίκτυο δημοσιογράφων στην Κωνσταντινούπολη. Όλα τα μέρη που παρουσιάζονται προτείνονται κατόπιν προσωπικής δοκιμής και έρευνας, ενώ έχουν φωτογραφηθεί ειδικά για τον οδηγό.

Κιουσοπούλου Τόνια

1453. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης και η μετάβαση στους νεώτερους χρόνους ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ

Η μετάβαση από τη βυζαντινή εποχή στη νεώτερη ή αλλιώς, τι τελειώνει το 1453 και τι αρχίζει αμέσως μετά, είναι τα ιστορικά ερωτήματα, που στο βάθος τους λανθάνει πάντοτε το απλούστερο, αλλά όχι λιγότερο ιστορικό ερώτημα αν και κατά πόσον ο κόσμος έγινε διαφορετικός μετά την άλωση. Είναι βέβαιο ότι το 1453 αποτελεί μια τομή: καταλύεται το βυζαντινό κράτος, κι ένα άλλο, το οθωμανικό, εγκαθίσταται με κέντρο την Κωνσταντινούπολη. Εκείνο όμως που είναι ενδιαφέρον να εξετασθεί είναι αν η ίδια αυτή τομή ισχύει και για κοινωνικές πραγματικότητες που διαμορφώνονται ανεξάρτητα από τις κρατικές δομές. Και ακόμη περισσότερο, εφόσον δεχόμαστε ότι η τομή πραγματοποιείται κατά επίπεδα που εγγράφονται σε διαφορετικές ιστορικές διάρκειες, είναι σημαντικό να εξετάσουμε ποια ή ποιες τομές και πότε υπήρξαν καθοριστικές. Άλλωστε, η ίδια η έννοια της μετάβασης είναι μια αργή διαδικασία, τα χαρακτηριστικά και τη διάρκεια της οποίας χρειάζεται να αποκρυπτογραφήσουμε. Με αυτόν τον στόχο οργανώθηκε το διεθνές συμπόσιο του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης το 2002, τα πρακτικά του οποίου δημοσιεύονται στον παρόντα τόμο.

Χρήστος Χατζηιωσήφ

Συνασός. Η ιστορία ενός τόπου χωρίς ιστορία ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ

Το ζήτημα των σχέσεων ανάμεσα στις τοπικές κοινωνίες της Μικράς Ασίας και τους μεγάλους σχηματισμούς στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και οι ανταγωνιστικές εθνοποιητικές διαδικασίες του 19ου αιώνα μέσα από την ιστορία της Συνασού είναι τα κεντρικά θέματα αυτού του βιβλίου.

Βασιζόμενος στα σημαντικά κοινοτικά αρχεία της ελληνόφωνης κοινότητας της Μικράς Ασίας, στα οθωμανικά κρατικά αρχεία, στον Τύπο της Κωνσταντινούπολης και σε πολυάριθμα ιδιωτικά αρχεία, ο συγγραφέας ξεδιπλώνει τη ζωή και τη δράση των κατοίκων της Συνασού, που οι παλαιότερες μνείες που την αφορούν ανάγονται στον 13ο αιώνα. Ξεκινώντας από τη σταθερότητα της τοπικής κοινωνίας από τον 18ο αιώνα, στην οποία συνέτειναν το φυσικό περιβάλλον, οι έμφυλες σχέσεις, η κληρονομική διαδοχή και η φορολογία, αναφέρεται και στη δημογεροντία που φρόντιζε για τη διαιώνιση των ισορροπιών και την αναπαραγωγή του συστήματος. Συνεχίζει επισημαίνοντας την προσαρμοστικότητα και την ευμεταβλησία της κοινότητας, που οφείλεται στις οικονομικές δραστηριότητες -κυρίως στην Πόλη- και την εκπαίδευση, και διακρίνονται εξίσου στην εγχώρια αρχιτεκτονική της πόλης και τη μετανάστευση και τους ιδεολογικούς αναπροσανατολισμούς των κατοίκων. Τέλος, καταλήγει στην κοινωνική ενσωμάτωση των Συνασιτών προσφύγων μετά την Ανταλλαγή του 1924 και τη διαδικασία συνένωσης του παρελθόντος τους με το κυρίαρχο σχήμα της ελληνικής ιστορίας.

Όμηρος Μαυρίδης

Το αμπέλι μας στον Πόντο ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ

Η μεγάλη οικογένεια του παπα-Χαράλαμπου εγκατελείπει τη γενέτειρά της στον Πόντο με τους Τούρκους στο κατόπι της και αναζητά μια νέα πατρίδα. Ο Μαυρίδης περιγράφει μια διαδρομή γεμάτη δυσκολίες και κακουχίες, με τους Τούρκους «να κυνηγούν τους απίστους, να βιάζουν τις γυναίκες μας, να μαγαρίζουν εκκλησίες και σύμβολα ελληνικά και ορθόδοξα» και εκείνους να παλεύουν να μην χάσουν την ανθρωπιά τους. Όμως, για τους πρόσφυγες του Πόντου η πατρίδα που άφησαν είναι αλησμόνητη, δε χάνεται ποτέ, γιατί έχει τις ρίζες της βαθιά χωμένες στην ψυχή και στη μνήμη τους. «Όπως τ’ αμπέλια που ριζώνουν στα έγκατα της άνυδρης γης και δίνουν τους καρπούς τους...» αφηγείται ο συγγραφέας, και «δυο κληματόβεργες λοιπόν απ’ το παλιό τ’ αμπέλι μας το μόνο βιος μας, μας θυμίζουν για πάντα την πρότερη ζωή μας, μας δένουν με ό,τι αγαπήσαμε, έτσι που να μη λησμονήσουμε ποτέ, όπου κι αν βρεθούμε, τ’ αμπέλι μας στον Πόντο…».

Μαρία Γιαννούλη

Κλειδωμένα Λόγια ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ

Μέσα από τις σελίδες ενός γράμματος, ξεδιπλώνεται η ιστορία μιας οικογένειας στις αρχές του περασμένου αιώνα στην Τραπεζούντα. Ο Αχιλλέας Ευλογιαρίδης κρατούσε κλειδωμένες στο ημερολόγιό του σκέψεις και συναισθήματα για τη ζωή και την οικογένειά του, αλλά κι ένα μεγάλο μυστικό. Τα Κλειδωμένα Λόγια είναι η αληθινή ιστορία του, για το ταξίδι του που ξεκίνησε από τη Μικρά Ασία μετά την Καταστροφή, με την προσδοκία μίας νέας ζωής σε καινούργια πατρίδα. Δεκαεφτά χρόνια αργότερα στην Αθήνα, μια πανέμορφη κοπέλα, θα παραδώσει το ημερολόγιο του στο γιο του, και ένα μυστικό θα αποκαλυφθεί. Μοιραίες συναντήσεις, διλήμματα και ενοχές, μυστικά και ανατροπές, πίστη και προδοσία, φαντασία και πραγματικότητα με φόντο μια ταραγμένη εποχή. Το ξετύλιγμα της ζωής υπαρκτών προσώπων, που μιλάει για τη μοναξιά των ανθρώπων που αγαπήθηκαν και που δεν μπορούν να είναι μαζί. Η Μαρία Γιαννούλη σπούδασε σκηνοθεσία κινηματογράφου και τηλεόρασης. Έχει σκηνοθετήσει το ντοκιμαντέρ Αθηνάς 12.00, που βραβεύτηκε το 2002 στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, καθώς και ταινίες μικρού μήκους. Τα Κλειδωμένα Λόγια είναι το πρώτο της μυθιστόρημα.

INDEX_36

32 32

AΛHΣMONHTEΣ ΠATPIΔEΣ Γιώργος Παρασκευαΐδης

Πέτρος Μέγγους

Από τη Σμύρνη στην Ελλάδα του 1821. Η αφήγηση του Πέτρου Μέγγου ΙΣΝΑΦΙ

Ο νεαρός και ιδεαλιστής Πέτρος Μέγγους, ξεκινάει από τη Σμύρνη για να πολεμήσει στον Μοριά το 1821. Για πολλά χρόνια θα συμμετέχει στις μεγαλύτερες μάχες σε ξηρά και θάλασσα και θα συναντηθεί με τους περισσότερους καπετάνιους αλλά και φιλέλληνες αξιωματικούς της εποχής. Αυτό που τον ενδιαφέρει, όμως, δεν είναι οι πρωταγωνιστές των γεγονότων αλλά οι χιλιάδες ανώνυμοι στρατιώτες, οι κομπάρσοι για τους ιστορικούς. Πώς ζούσαν και τι πίστευαν οι αφανείς ήρωες της Ιστορίας; Τι έτρωγαν; Που κοιμόταν; Πώς έβρισκαν τον οπλισμό τους; Ποια ήταν τα κίνητρά τους για να ξεσηκωθούν; Η γνώμη τους για τους αρχηγούς; Πώς πειθαρχούσαν στις διαταγές; Πλήρωναν φορολογία; Ήταν όλοι ελληνόφωνοι; Η αφήγηση αποκλεισμένων από την επίσημη Ιστορία γεγονότων και των πρωταγωνιστών τους, φωτίζει μια άγνωστη πτυχή της. Αν και οι περιγραφές του συγγραφέα είναι σαφώς επηρεασμένες από τον φιλελληνισμό της εποχής, αποτελούν μια μοναδική μαρτυρία για τα καθημερινά δεινά του πολέμου αλλά και του αγώνα για ελευθερία. Σε μετάφραση Βαγγέλη Κούταλη.

Αγγελική Θ. Στεργίου

Σελίδες από τη Μικρά Ασία: Εκδόσεις – Περιοδικά – Εφημερίδες από τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη UNIVERSITY STUDIO PRESS

Μια κατατοπιστική περιγραφή της εκδοτικής δραστηριότητας του απόδημου ελληνισμού που εστιάζει στη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη καθώς και σε άλλα κέντρα του, όπως στη Βιέννη, το Βουκουρέστι, το Ιάσιο, την Τεργέστη, τη Βενετία και την Κέρκυρα. Περιλαμβάνοντας ξεχωριστές ενότητες για το βιβλίο, τα περιοδικά και τις εφημερίδες, η εξιστόρηση ξεκινά από τη Βιέννη του 1784 και την έκδοση της Ελληνικής Εφημερίδας από τον λόγιο Γεώργιο Βεντότη. Μετά από αίτημα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ο Βεντότης καταδικάζεται και η κυκλοφορία της πρώτης ελληνικής εφημερίδας απαγορεύεται από την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία. Η αφήγηση καταλήγει στη Σμύρνη, όπου σε διάστημα 90 ετών (από το 1831 έως το 1921) είδαν το φως της δημοσιότητας 135 εφημερίδες και περιοδικά στην ελληνική γλώσσα και 3 στη γαλλική. Παράλληλα, παρουσιάζεται η εκδοτική δραστηριότητα 50 περίπου λογίων του ελληνικού κόσμου οι οποίοι ασχολήθηκαν με τον έντυπο λόγο από την εποχή του Γουτεμβέργιου έως τις μέρες μας.

«Αδελφή στρατιώτου»: Ημερολόγιο και αλληλογραφία ενός φαντάρου της μικρασιατικής εκστρατείας UNIVERSITY STUDIO PRESS

«Αδελφή στρατιώτου» ήταν ο αναγκαίος επιθετικός προσδιορισμός που έμπαινε δίπλα από το όνομα του αποστολέα όσων αλληλογραφούσαν με τους στρατιώτες της μικρασιατικής εκστρατείας και δεν είχαν συγγενική σχέση μαζί τους – αγνώστων δηλαδή, συνήθως στους στρατιώτες νέων κοριτσιών που ήθελαν να τους εμψυχώσουν. Τα γράμματα ενός φαντάρου προς την «αδελφή» του στέκονται αφορμή για την σκιαγράφηση όχι μόνο των δεινών του πολέμου αλλά και της ομορφιάς των τόπων που περιδιαβαίνει. Περιγράφονται με λυρισμό τα μέρη της Ανατολής που πρωτοαντικρίζει ο στρατιώτης, η φυσική ομορφιά τους, οι πόλεις, τα χωριά, οι κάτοικοι, τα ήθη και έθιμα. Κατορθώνει να τα απαθανατίσει με μια φωτογραφική μηχανή τσέπης και το αμπρί του για εμφανιστήρι, μα ελάχιστες φωτογραφίες διασώζονται. Μέσα από την τακτική αλληλογραφία τους γεννιέται σιγά-σιγά ένα ερωτικό συναίσθημα, που όμως η μεγάλη διαφορά ηλικίας τους, οι συμφορές και το δραματικό τέλος του πολέμου το εμποδίζουν να ολοκληρωθεί.

Αθανάσιος Ε. Καραθανάσης

Σε λένε Σμύρνη, Φώκαια, Σερέκιοϊ, Μαινεμένη, Σαγγάριο Στην ιστορία και το χαλασμό ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

Τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στις πόλεις και τα χωριά της Σμύρνης από το 1914 έως το 1922, στα χωριά της περιφέρειας Μαινεμένης και ειδικότερα στα ελληνικά χωριά Φώκαια, Ν. Φώκαια, Σερέκιοϊ, όπου έλαβαν χώρα διωγμοί, σφαγές, λεηλασίες, βιασμοί τον Μάιο και Ιούνιο του 1914. Πρόκειται για γεγονότα άγνωστα στην κοινή γνώμη, καταγεγραμμένα από τον μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομο Καλαφάτη σε μια περίοδο, που η επίσημη Ελλάδα αδυνατούσε να προστατεύσει τους ελληνικούς πληθυσμούς των δυτικών μικρασιατικών παραλίων, καθώς βρισκόταν στην αρχή του Εθνικού Διχασμού. Ο συγγραφέας παρουσιάζει την δυστυχία των αιχμαλώτων του 1922, την κατάρρευση και τους οπισθοχωρητικούς αγώνες της Ελληνικής Στρατιάς τον Αύγουστο του 1922, μέσα από στρατιωτικές πηγές και τις αναμνήσεις του πατέρα του, αιχμαλώτου του Κεμάλ. Τέλος, παρουσιάζει την κατάσταση στην οποία βρίσκονται στην σύγχρονη εποχή πολλά χωριά των δυτικών μικρασιατικών παραλίων. Χρήστος Αγγελομάτης

Χρονικόν μεγάλης τραγωδίας: Το έπος της Μικράς Ασίας ΕΣΤΙΑ

Το Χρονικόν μεγάλης τραγωδίας παρουσιάζει με τρόπο λιτό τα γεγονότα και τα πρόσωπα γύρω από τη μικρασιατική εκστρατεία, αναδεικνύοντας γεγονότα-σταθμούς της πρόσφατης ιστορίας. Μέσα από τη συγκέντρωση και τη σύνθεση μεγάλου αριθμού τεκμηρίων, επισήμων και ιδιωτικών, το βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών έργο του Χρήστου Αγγελομάτη ανασυνθέτει το δραματικό σκηνικό των γεγονότων τα οποία οδήγησαν στη δημιουργία της σημερινής Ελλάδας. O Xρήστος Aγγελομάτης γεννήθηκε το 1899 στη Σμύρνη. Πολύ νέος διηύθυνε στη Σμύρνη την εφημερίδα Πρόοδο. Mετά τη Mικρασιατική καταστροφή εγκατέλειψε τη Σμύρνη και εγκαταστάθηκε στην Aθήνα, όπου εργάστηκε σε διάφορες εφημερίδες. Πέθανε το 1979.

Βασιλική Ράλλη

Μυρτώ της Μικρασίας ΑΚΡΙΤΑΣ

Στα τέλη του 19ου αιώνα στα Μοσχονήσια της Μικρας Ασίας υπάρχει ένας κόσμος που ευημερεί, αναπτύσσεται και κάνει σχέδια για το μέλλον, αφού τίποτα δεν προμηνύει την καταστροφή, τον διωγμό και την προσφυγιά που έμελλε να έλθουν λίγα χρόνια μετά. Η Μυρτώ, γόνος αρχοντικής οικογένειας, τολμά να χαρίσει την καρδιά της σ’ έναν φτωχό μουσουλμάνο που για χάρη της βαφτίζεται χριστιανός. Η σχέση των δύο νέων βρίσκεται αντιμέτωπη με τα αυστηρά ήθη της εποχής και τις κοινωνικές προκαταλήψεις της τοπικής κοινωνίας. Η Μυρτώ πιστή στην υπόσχεση της, υπομένει ότι φέρνει ο χρόνος και γίνεται θρύλος και τραγούδι για τις επόμενες γενιές. Η Μυρτώ της Μικρασίας δεν είναι μόνο μια ιστορία αγάπης και κοινωνικών συγκρούσεων αλλά και μια ιστορία ελπίδας, δυναμισμού και αναδημιουργίας. Πρόκειται για το πέμπτο βιβλίο της συγγραφέως, εμπνευσμένο και αυτό από την αιολική γη, με θέμα ιστορίες αληθινές που ζωντανεύουν τα ήθη, τα έθιμα, τους αυστηρούς ηθικούς νόμους και τις προκαταλήψεις μιας εποχής που πέρασε αλλά δεν ξεχάστηκε.

INDEX_40

top 5 βιτρίνα EΠIΛOΓEΣ KAI KPITIKEΣ BIBΛIΩN

επιμέλεια:

Xριστίνα Oικονομίδου Mάκης Tσίτας Άννα Tσίρμπα

top 5

Το ήρεμο χάος της ανδρικής ψυχολογίας Σε ένα βιβλίο όπου «όλα τελειώνουν και όλα ξαναρχίζουν», ο Σάντρο Βερονέζι εμβαθύνει με χιούμορ και τρυφερότητα στην ανδρική ψυχολογία, αναλύει τον ρόλο του χήρου-πατέρα, τη συνθήκη του άνδρα που ξαφνικά μένει μόνος. Με κεντρικό θέμα την απώλεια, την αμφιβολία και την αναζήτηση της ελευθερίας, ο συγγραφέας σταματά τον χρόνο για χάρη του ήρωα του. Την ώρα που ο Πιέτρο προσπαθεί να σώσει μια άγνωστη γυναίκα που πνίγεται στη θάλασσα, η σύντροφός του Λάρα πεθαίνει αβοήθητη μπροστά στα μάτια της δεκάχρονης κόρης τους, Κλαούντια. Η οικογενειακή γαλήνη του ανατρέπεται, η επιτυχημένη επαγγελματική καριέρα του απειλείται από μια επερχόμενη συγχώνευση, κι εκείνος βυθίζεται σε ένα παράδοξο «πένθος»: περνάει τους επόμενους τρεις μήνες της ζωής του μπροστά από το σχολείο της μικρής του κόρης, περιμένοντάς τη να σχολάσει. Ανάμεσα στον θάνατο και την ενοχή, ο ήρωας περιμένει τη στιγμή που θα πονέσει για τη γυναίκα του, τη στιγμή που θα παρηγορήσει την κόρη του για τον ξαφνικό θάνατο της μητέρας της. Αλλά τελικά κανένας δεν μιλάει γι’ αυτό, κανένας δεν κλαίει. Όλα είναι ένα ήρεμο χάος... Σταδιακά ο Πιέτρο ανακαλύπτει τις κρυφές πτυχές των ανθρώπων που τον περιβάλλουν. Ο πρόεδρος της εταιρείας, οι συνάδελφοί του, ο αδερφός του, η κουνιάδα του καταφεύγουν σε αυτόν, ο καθένας με τη δική του μικρή ιστορία. Τηρώντας αποστάσεις ασφαλείας, προσπαθεί να καταλάβει, να μην πει ψέματα, να κρατήσει την αξιοπρέπειά του. Παραμένοντας στο περιθώριο, σε μια κατάσταση «τεχνητής» αναμονής, περιμένει υπομονετικά τον πόνο και ανακαλύπτει έναν άλλο εαυτό. Και όταν πλέον η ασπίδα της ρουτίνας ραγίζει, αναγκάζεται να επανέλθει στην πραγματικότητα, να κλείσει τη μεγάλη αυτή παρένθεση της ζωής του και να ελευθερωθεί. Τώρα, είναι η σειρά του αναγνώστη να περιμένει. Μέσα από κωμικοτραγικές καταστάσεις και με σταθερό σημείο αναφοράς το παγκάκι ενός πάρκου, ο ήρωας στο Ήρεμο Χάος αναζητά την ουτοπία μέσα στην πραγματικότητα. Το Ήρεμο χάος τιμήθηκε με τα βραβεία Stega (2006), Méditerranée και Femina Ξένης Λογοτεχνίας (2008). Το 2008 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο σε σκηνοθεσία Αντόνιο Γκριμάλντι, με πρωταγωνιστή τον Νάνι Μορέτι.

Sandro Veronesi Ήρεμο Χάος ΠΑΠΥΡΟΣ

Υπάρχει ο έρωτας ή πρόκειται για ψευδαίσθηση; Μεταφρασμένος σε περισσότερες από σαράντα γλώσσες, ο Ισμαήλ Κανταρέ είναι από τους σημαντικότερους διεθνώς αναγνωρισμένους λογοτέχνες της Αλβανίας. Τιμήθηκε με το πρώτο Διεθνές Βραβείο Man Booker (καθιερώθηκε το 2005) και υπήρξε υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Γεννήθηκε στο Αργυρόκαστρο, σπούδασε φιλολογία και ιστορία στο Πανεπιστήμιο των Τιράνων και στο Ινστιτούτο Γκόργκι της Μόσχας και απ’ όταν πρωτοεμφανίστηκε στα Αλβανικά γράμματα ως ποιητής, έγραψε δεκάδες έργα στα λογοτεχνικά είδη της μυθοπλασίας, του θεάτρου, της ποίησης, του δοκιμίου. Στο προτελευταίο του βιβλίο, την αστυνομική ιστορία Ατύχημα προσπαθεί να εξιχνιάσει το μυστήριο του έρωτα. Η ιστορία εξελίσσεται στην Αυστρία (δεν είναι αλβανικό το φόντο εδώ, όπως το συνηθίζει) όπου ένα ταξί ξεφεύγει από την πορεία του, ανατρέπεται και πέφτει στο κενό, με αποτέλεσμα οι δύο εραστές που μεταφέρει να είναι νεκροί. Ο οδηγός, που έχασε τον έλεγχο του οχήματος, επιβιώνει, και ισχυρίζεται πως δεν θυμάται να του αποσπά την προσοχή τίποτα το ιδιαίτερο, εκτός από το γεγονός ότι οι δύο επιβάτες... προσπαθούσαν να φιληθούν... Τελικά αποκαλύπτεται πως το ζευγάρι τελούσε υπό παρακολούθηση από τις μυστικές υπηρεσίες της Αλβανίας και της Σερβίας για πολιτικούς λόγους. Ο έρωτας φαίνεται να είναι άρρηκτα δεμένος με τον θάνατο, αλλά και πάλι η αιτία του ατυχήματος παραμένει άγνωστη. Οι ιδιαίτερες συνθήκες του, ωστόσο, τραβούν την προσοχή με αποτέλεσμα οι ανακρίσεις να γίνουν ακόμη πιο εντατικές. Πέφτουν, όμως, σε αδιέξοδο, αναγκάζοντας τους ερευνητές να εγκαταλείψουν την υπόθεση ο ένας μετά τον άλλον. Μέχρι που ένας από αυτούς αποφασίζει να προχωρήσει σε μια αντίστροφη αναπαράσταση των τελευταίων σαράντα εβδομάδων του ζευγαριού. Κάπως έτσι επιχειρούνται να απαντηθούν διαδοχικά δύο ερωτήματα: «Υπάρχει ο έρωτας ή πρόκειται για ψευδαίσθηση;» και «Αν υπάρχει, μπορούμε να τον αφηγηθούμε;». Θέτοντας και ένα άλλο ερώτημα: τελικά, ο Ισμαήλ Κανταρέ αφηγείται μια ερωτική ή μια αστυνομική ιστορία; Μόνο για ένα δείχνει να είναι απόλυτα βέβαιος: «Καμία σχέση πάθους δεν επιβιώνει χωρίς τον φόβο της απώλειας». Το Ατύχημα διαβάζεται ως η ιστορία ενός έρωτα ή ως η ιστορία μιας δολοφονίας, ή ως μια άλλη, τρίτη ιστορία, που «σκεπάζει» και τις δύο προηγούμενες...

Ισμαήλ Κανταρέ Το ατύχημα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

INDEX_40 INDEX_36

TOP 5

Μια σύνοψη της προσωπικής μυθολογίας δύο κορυφαίων λογοτεχνών

Ο Μαρξ αντισημίτης; Η επανέκδοση του αμφιλεγόμενης σημασιολογίας έργου του Μάρξ Για το εβραϊκό ζήτημα, κερδίζει επάξια τη θέση της στο Top 5 αυτού του μήνα, τόσο για την ιστορία που κρύβεται πίσω από την πρώτη ελληνική του έκδοση, αυτή του 1932 από τον Κώστα Γκοβόστη, όσο και για τις έριδες που δημιούργησε μεταξύ των αναλυτών του Μαρξ παγκοσμίως για τον αντισημιτισμό που θεωρήθηκε ότι έκρυβε. Ο 25χρονος τότε Μαρξ έγραψε το βιβλίο ως απάντηση στις προϋποθέσεις που έθετε ο Bruno Bauer για τη χειραφέτηση των Εβραίων στο δικό του βιβλίο με τον ίδιο τίτλο. Το βιβλίο του όμως θεωρήθηκε αντισημιτικό με αφορμή το απόσπασμα «Ποια είναι η εγκόσμια λατρεία του εβραίου; Το εμπόριο. Ποιος είναι ο γήινος θεός του; Το χρήμα». Απόσπασμα που είχε παραλειφθεί από την αρχική έκδοση και περιλαμβάνεται μαζί με άλλα παραλειπόμενα μικρά αποσπάσματα στη νέα έκδοση. Αξίζει να σημειωθεί ακόμα πως στην πρώτη ελληνική έκδοση (που κάηκε από την δικτατορία της 4ης Αυγούστου) τον πρόλογο είχε γράψει ο Αβραάμ Μπεναρόγια - ιδρυτικό μέλος του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (ΣΕΚΕ-μετέπειτα ΚΚΕ). Ενώ ο Θεοφύλακτος Παπακωνσταντίνου -γνωστός μαρξιστής της εποχής, ο οποίος κατέληξε αργότερα φερέφωνο της χούντας (!)- είχε κάνει τη μετάφραση και τον σχολιασμό. Στην παρούσα έκδοση, πέρα από τη θεωρημένη ανατύπωση της ιστορικής έκδοσης του 1932, περιλαμβάνεται και μια εκτενής εισαγωγική μελέτη του Γιώργου Ρούση, μέσα από την οποία επιχειρείται από τη μια να αναδειχθεί η αξία αυτού καθαυτού του έργου καθώς και η συμβολή του στην εξέλιξη της μαρξικής σκέψης, και από την άλλη να αντικρουστεί ο αντισημιτισμός του, που κατά τον Ρούση είναι παντελώς αβάσιμος.

Κάρλ Μάρξ Για το εβραϊκό ζήτημα ΓΚΟΒΟΣΤΗ

INDEX_36 INDEX_40

Δύο ιερά τέρατα της λογοτεχνίας, ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες και ο Ερνέστο Σάμπατο, παλιοί φίλοι και συνοδοιπόροι, είχαν στο Μπουένος Άιρες μια σειρά από συναντήσεις το καλοκαίρι του 1974-1975, με σκοπό να καταγραφούν σε μορφή βιβλίου οι μεταξύ τους συνομιλίες. Το αξιοζήλευτο έργο της μεταφοράς στο χαρτί της ανταλλαγής των απόψεων ανάμεσά τους ανέλαβε με δική του πρωτοβουλία ο φανατικός τους αναγνώστης και συγγραφέας κι ο ίδιος Ορλάντο Μπαρόνε, ο οποίος κατέγραψε και χαρακτηριστικά στιγμιότυπα των συναντήσεων, γεμάτα συγκινησιακή φόρτιση, ενθουσιασμό, γέλιο, νοσταλγία και, ενίοτε, αμηχανία. Οι δύο συγγραφείς βάφτισαν τις συνομιλίες αυτές Διαλόγους, κατά το πλατωνικό πρότυπο («είμαστε αναπόφευκτα Έλληνες» παρατήρησε εξάλλου ο Μπόρχες κατά τη διάρκεια κάποιας συζήτησης). Στους διαυγείς όσο και απολαυστικούς Διαλόγους τους, βρίσκουμε μια σύνοψη των ιδεών, των εμμονών και της προσωπικής μυθολογίας, του καθενός από τους δύο, που μπορούν να διαβαστούν και ως «οδηγίες χρήσης» για το έργο τους. Παράλληλα, φωτίζουν τα πολυάριθμα σημεία στα οποία οι απόψεις τους -για τη λογοτεχνία, τη συγγραφή, την ηθική του συγγραφέα και τόσα άλλα- ταυτίζονται ή, έστω, γειτνιάζουν, και άλλα τόσα σημεία στα οποία αποκλίνουν και διαφοροποιούνται. Η πραγματικότητα και τα όνειρα (στα οποία τόση έμφαση δίνουν και οι δύο συγγραφείς), η ιδέα του Θεού, ο χρόνος, ο θάνατος, η φιλία, η φήμη και η επιτυχία, η τρέλα, η φιλοσοφία, το σύμπαν και η δημιουργία, η μουσική, η γλώσσα, η μετάφραση, ο κινηματογράφος και, βέβαια, η λογοτεχνία σε όλες τις εκφάνσεις της συνθέτουν, από κοινού με πολλά ακόμη θέματα, το μεγάλο κολάζ των Διαλόγων - μέσα από τις σελίδες των οποίων προβάλλει ανάγλυφη η πολύτιμη συνεισφορά των Μπόρχες και Σάμπατο όχι μόνο στα γράμματα της Αργεντινής και της Λατινικής Αμερικής, αλλά και στην παγκόσμια λογοτεχνία.

Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Ερνέστο Σάμπατο Διάλογοι PRINTA

Η νοημοσύνη, αναγκαία συνθήκη του πόνου Αν και η ιατρική έχει σημειώσει θαυμαστή πρόοδο τα τελευταία 100 χρόνια, δεν έχει καταφέρει ακόμα να δαμάσει ή, έστω, να κατανοήσει πλήρως τον πόνο, ένα αίσθημα απολύτως ανεπιθύμητο μα και απολύτως απαραίτητο για την επιβίωσή μας. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, ο χρόνιος πόνος προσβάλλει 1 στους 5 ενήλικες σε όλη την Ευρώπη (75 εκατομμύρια ανθρώπους) και το 1/3 όλων των ευρωπαϊκών οικογενειών έχει τουλάχιστον ένα μέλος που υποφέρει από χρόνιο πόνο. Ξεκινώντας από τη φράση του C.S. Lewis «ο πόνος είναι ο τηλεβόας του Θεού», ο καταξιωμένος νευροχειρουργός Frank Vertosick καταγράφει τη φυσική ιστορία του πόνου μέσα από κείμενα ιστορικών και φιλοσόφων, αναλύει τη βιολογική και ψυχολογική φύση του και παρουσιάζει τις κύριες στρατηγικές αντιμετώπισής του. Με επιστημονική ακρίβεια αλλά και με ανθρωπιά, ο Δρ. Vertosick μελετά τον πόνο και απαντά σε ένα ερώτημα που μας απασχολεί επί αιώνες: Γιατί πονάμε; «Ο πόνος προστατεύει το σώμα μας. Ό,τι είναι επικίνδυνο είναι και επώδυνο, και ο πόνος μας τιμωρεί αν εκτεθούμε σε υπερβολικό κίνδυνο ή αν δοκιμάσουμε το σώμα μας πέρα από τα φυσιολογικά όρια του», απαντά μια κυρίαρχη ερμηνεία. «Ο πόνος είναι συνυφασμένος με την ανθρώπινη ζωή», ανταπάντα ο Βουδισμός. «Ο πόνος είναι συνώνυμο της νοημοσύνης», ισχυρίζεται ο Vertosick, γιατί όπως λέει «έχει σημασία μόνο για τους οργανισμούς που διαθέτουν εξελιγμένο ταλέντο εκμάθησης, μνήμης και προσαρμογής», ή αλλιώς «τα φυτά δεν αισθάνονται πόνο, καθώς δεν αλλάζουν τη συμπεριφορά τους». Συνθέτει, λοιπόν, ένα ευρύ ιστορικό περιπτώσεων πόνου (από τους «συνηθισμένους» πονοκεφάλους μέχρι τον πόνο του καρκίνου) και της θεραπείας τους (είτε με την εξάλειψη της αιτίας που τον προκαλεί, είτε με την αντιμετώπιση του ίδιου του πόνου, είτε τέλος, με την αλλαγή της ψυχικής διάθεσης με την οποία κάποιος αντιλαμβάνεται τον πόνο), και καταλήγει στο παλιό μάθημα του Παρακέλσιου: «γιατρέψτε το σώμα, αλλά μην υποτιμάτε τη δύναμη της φαντασίας».

Frank T. Vertosick, Jr. Γιατί πονάμε: Η φυσική ιστορία του πόνου ΟΞΥ

5 INDEX_35

βιτ38ρίνα

39 Ίρβιν Γουέλς Αν σου άρεσε το σχολείο, θα λατρέψεις τη δουλειά

Τζόσουα Νέλμαν κ Ρόζαλιντ Πόρτερ (Επιμέλεια) Αγάπης Γράμματα

ΟΞΥ

Ελληνικά Γράμματα

«Την πήδηξα κάμποσες φορές το περασμένο καλοκαίρι, κι έπειτα ξανά τον Νοέμβριο στην Ελλάδα όταν η Τσέλσι έπαιζε με τον Ολυμπιακό στο Τσάμπιονς Λινγκ. Μουστάκι - ξεμουστάκι, έκανα μερικούς από τους δικούς μου να πρασινίσουν από τη ζήλια τους εκείνη τη μέρα, όταν με είδαν να σουλατσάρω στην Αθήνα με ένα τέτοιο φίνο γκομενάκι πλάι μου». Ο συγγραφέας του Trainspotting επιστρέφει με μια συλλογή διηγημάτων -την πρώτη μετά το The Acid House του 1994- και καταπιάνεται με κάθε άλλο παρά κλασικές περιπτώσεις, αλλά με πέντε κλασικά αστείες ιστορίες. Στην ομώνυμη ιστορία του τίτλου, πρωταγωνιστεί και μια Ελληνίδα φοιτήτρια (στην οποία και αναφέρεται το παραπάνω απόσπασμα για το μουστάκι) που έχει σχέσεις με έναν Άγγλο, που εγκατέλειψε τη Γηραιά Αλβιόνα για να ανοίξει παμπ στα Κανάρια. Ο κεντρικός ήρωας προσπαθεί να χωρέσει πολλά καρπούζια σε μια μασχάλη: να διατηρήσει το βάρος της υπαλλήλου του στο μάξιμουμ σεξουαλικό επίπεδο, να προσέχει τη μικρή του κόρη και να ξεφύγει από την πρώην γυναίκα του και δυο Ισπανούς γκάνγκστερ. Σε μετάφραση Αλέξη Καλοφωλιά.

Ανδρέας Μήτσου Ο Αγαπημένος των Μελισσών Καστανίωτης «Ζηλεύει κανείς αυτό που έχει ο άλλος και δεν μπορεί να το έχει ο ίδιος. Θεωρεί επομένως τον άλλο όμοιό του, ίδιον μ’ αυτόν, και δεν τον διαχωρίζει από τον εαυτό του. Έτσι, εύλογα, απαιτεί εκείνο που του ανήκει, κατ’ αναλογία. Ό, τι θα έπρεπε να είναι, δηλαδή, και δικό του κτήμα». Αυτή η ιστορία γράφτηκε για να δικαιολογήσει μια αναίτια επίθεση. Ο Μπρούνο, Σουηδός αρχαιολόγος, μετά τον θάνατο της γυναίκας του πηγαίνει για διακοπές στη Ναύπακτο. Εκεί συναντά τον κατά είκοσι χρόνια νεότερό του σωσία και του επιτίθεται, επιχειρώντας να τον στραγγαλίσει με τα χέρια του. Το τελευταίο βιβλίο του βραβευμένου με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας Ανδρέα Μήτσου είναι ένα μυθιστόρημα για τους ακραίους τρόπους που μπορεί να μηχανευτεί όποιος πέσει στον πανικό της ηλικίας και του χρόνου. Όποιος δεν θέλει να μεγαλώσει άλλο.

Λευτέρης Σακκάς Οι εκλεκτοί του θανάτου Μπατσιούλας «Κοιτούσα τον ουρανό ανέκφραστος. Η μορφή της μητέρας εξαφανίστηκε και στη θέση της είδα μια κάννη περιστρόφου να με σημαδεύει. Πίσω της ένας Γερμανός. Σαν να μου έδωσε λίγο χρόνο, δεν πυροβόλησε αμέσως...». Η αφήγηση του Β’ παγκοσμίου πολέμου μέσα από τις διηγήσεις ενός ελληνοαμερικανού και ενός γερμανού στρατιώτη. Η συνάντησή τους στο πεδίο της μάχης μοιραία. Μνήμες από τις σφαγές στο Μπάμπι Γιάρ και τα Καλάβρυτα, τον βομβαρδισμό της Δρέσδης και την απόβαση στη Νορμανδία τους βασανίζουν, χωρίς να μπορούν να τις ξεπεράσουν. Ο Αντώνης Κράλλης γράφει για τον πόλεμο και ο αξιωματικός των Ες Ες Κούρτ Βάινχαρτ εκμυστηρεύεται τη δική του ιστορία σε έναν Έλληνα νοσηλευτή στο ψυχιατρείο που νοσηλεύεται. Το δεύτερο ιστορικό μυθιστόρημα του Λευτέρη Σακκά είναι μια ιστορία για την αδυναμία νικητών και ηττημένων να υπερβούν τη φρίκη του πολέμου.

INDEX_36 INDEX_40

«Προς όλες τις ενδιαφερόμενες Προφανώς γράφω για να ζητήσω συγνώμη. Ξέρω ότι το συγκεκριμένο γράμμα προοριζόταν για ερωτικό, αλλά όπως θα μαντέψατε, είμαι από εκείνους τους άντρες για τους οποίους έρωτας – αντίθετα από ό,τι υποστήριζε η ταινία με τους Άλι Μακ Γκρόου / Ράιαν Ο’ Νιλ – σημαίνει πάντα να ζητάς συγγνώμη». Ντάγκλας Κόπλαντ, Πάνος Καρνέζης, Μάργκαρετ Άτγουντ, Μισέλ Φέιμπερ, Α. Λ. Κένεντι, Λέοναρντ Κοέν, Τζάνετ Ουίντερσον, Τζόναθαν Λέθεμ, Έντγκαρ Κέρετ, Γκαουτάμ Μαλκάνι, Ντάμουν Γκαλγκούτ, Άνταμ Θορπ, Χισάμ Ματάρ, Όντρεϊ Νιφενέγκερ, Ούρσουλα Κ. Λε Γκεν, Χάρι Κούνζρου και δεκάδες άλλοι σημαντικοί σύγχρονοι συγγραφείς υπογράφουν γράμματα αγάπης προς το έτερον τους ήμισυ, τους φίλους τους, τους γονείς τους, τη φύση, τον σύντροφό τους, τον πλανήτη, ακόμα και προς τον ίδιο τους τον εαυτό. Προϊόν μυθοπλασίας, όλες οι επιστολές προέκυψαν έπειτα από κάλεσμα των επιμελητών για τη δημιουργία μιας ερωτικής ανθολογίας. Στην εποχή, όμως, των τυχαίων ραντεβού, της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και του κυβερνοχώρου, οι επιστολές αυτής της ανθολογίας δεν θα μπορούσαν να μιλούν για «ανυπέρβλητες ιστορίες αγάπης». Μπορούν παρ’ όλα αυτά να μαρτυρούν την πολύπλοκη φύση του έρωτα, αλλά και των κάθε λογής σχέσεων αγάπης και εξάρτησης με αρκετό χιούμορ, ισχυρή δόση σαρκασμού και πολλή θλίψη.

Νίκος Ζαρδαλίδης Συμπαντικοί Ταξιδευτές: Το πρώτο ταξίδι του Ραδάμανθυ University Studio Press «Εκείνη την ημέρα, μια ημέρα ρουτίνας στη βάση, ο Σονορχά επέστρεφε από μια από τις συνηθισμένες αποστολές στη Γη... Οι Σονιρκαμιανοί, όπως είπαμε, είχαν πάντα από κοντά τους ανθρώπους, τα δημιουργήματα τους... Απλά, στις επισκέψεις τους στη Γη, έπρεπε να κρατούν κάποιους κανόνες ασφαλείας για να μην γίνονται αντιληπτοί...». Τι κοινό μπορεί να έχουν μεταξύ τους Θεοί και ημίθεοι της ελληνικής μυθολογίας όπως ο Δίας, ο Ηρακλής, ο Πολύφημος , ο Διόνυσος, ο Ασκληπιός, μ’ αυτούς άλλων ανάλογων παραδόσεων και θρύλων σαν τον Γιλγαμές, τον Κρίσνα, τον Γκαρούντα και τη Γιακσίνη; Τι είναι εκείνο που τους συνδέει με την εξωγήινη Ζηλιάνα και τον Πυρίωνα; Ένα μυθιστόρημα για τη σχέση μυθολογίας και εξωγήινης ζωής μέσα από τη ματιά του γήινου και θνητού Ραδάμανθυ, που άλλοτε μέσα από τις δύο του κόρες, πολλές φορές με τις δικές του σκέψεις, προσπαθεί να τους ακολουθήσει σε αυτό το πρώτο του ταξίδι που είναι γεμάτο από ονειρικές αυθαιρεσίες.

Ρόζα Μοντέρο Η ιστορία του διάφανου βασιλιά Αγκυρα «Το κορμί με βαραίνει. Ντυμένη ιππότης, γι’ άλλη μια φορά, νιώθω την πανοπλία σαν κλουβί. Δεν καταλαβαίνω πώς μπόρεσα να μείνω τόσα χρόνια χωμένη μέσα σ’ αυτό το σκληρό σιδερένιο καβούκι. Οι περικνημίδες με τραβούν ως τη γη οι μυς μου δεν είναι αυτοί που ήταν. Θα πρέπει να γερνάω κιόλας, κι έχω γίνει μαλθακή από την ήσυχη γυναικεία ζωή, την εύκολη ζωή της πόλης». Στον ταραγμένο 12ο αιώνα, η Λεόλα, μια έφηβη χωριατοπούλα, ξεγυμνώνει ένα νεκρό πολεμιστή σ’ ένα πεδίο μάχης και φορά την πανοπλία του, για να προστατευτεί μεταμφιεσμένη σε άντρα. Η Ιστορία του διάφανου βασιλιά γεννήθηκε από το πάθος της βραβευμένης Ισπανίδας συγγραφέως για τον Μεσαιωνικό κόσμο. Με έναυσμα την πεποίθηση πως η Αναγέννηση ξεκίνησε τον 12o αιώνα και φτάνει μέχρι τις αρχές του 13ου, αφηγείται την ιστορία της Λέολα με φόντο την εξάπλωση των ιδεών για την ελευθερία και την ευδαιμονία, τη διάδοση της γραφής και της ανάγνωσης,

τη σπουδαιότητα που απέκτησε η γυναίκα. Δημιουργεί έναν κόσμο φανταστικό και αχρονικό, καθώς στα 25 χρόνια που διαρκούν οι περιπέτειες της ηρωίδας η αφήγηση περιλαμβάνει γεγονότα που συνέβησαν σε διαφορετικούς αιώνες.

Παναγιώτης Δ. Ξωχέλλης Εισαγωγή στην Παιδαγωγική: Θεμελιώδη προβλήματα της Παιδαγωγικής Επιστήμης Αφοί Κυριακίδη «Η Παιδαγωγική είναι μια κοινωνική επιστήμη, η οποία εξετάζει τις αλλαγές που σημειώνονται στη συμπεριφορά του ανθρώπου, κυρίως στην ιδιαίτερα επιδεκτική και εύπλαστη παιδική και εφηβική του ηλικία, υπό την επίδραση του κοινωνικού φαινομένου που συναντούμε σε όλες τις κοινωνίες και ιστορικές περιόδους και χαρακτηρίζουμε ως “αγωγή”». Ο ομότιμος καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ αναπτύσσει εν συντομία την προβληματική της Παιδαγωγικής Επιστήμης από συστηματική κυρίως σκοπιά σε έξι κεφάλαια. Πρώτα οριοθετείται το γνωστικό αντικείμενο και η βασική ορολογία της Παιδαγωγικής και προσδιορίζονται τα δομικά γνωρίσματα και οι βασικές προϋποθέσεις αγωγής και μάθησης (παιδαγωγικής διαδικασίας). Στη συνέχεια εξετάζονται οι σκοποί της εκπαίδευσης, τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την επίτευξη τους, καθώς και η συμπεριφορά γονέων, εκπαιδευτικών και ενηλίκων γενικά απέναντι σε παιδιά και εφήβους. Σε επόμενη θεματική ενότητα αναδεικνύεται το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσεται η παιδαγωγική διαδικασία και πραγματεύεται ειδικότερα τις εστίες (θεσμούς και ιδρύματα) διεξαγωγής της. Τέλος, γίνεται αναφορά στις μεθόδους έρευνας και τα μεθοδολογικά προβλήματα της Παιδαγωγικής Επιστήμης.

Αργύρης Π. Βεργόπουλος Ιστορίες του Βάλτου Γκοβόστη «Εκεί ανάμεσα στο μεγάλο κουνουπομάνι, ζούσε κι ένα μικρό κουνουπάκι ξεχωριστό από όλα τα άλλα κουνουπάκια της φυλής. Όμως, τι το ιδιαίτερο είχε αυτό, που το έκανε να ξεχωρίζει μέσα στο μεγάλο λαό του βάλτου; Το ξεχωριστό στο μικρό κουνουπάκι ήταν ότι ονειρευόταν κάθε στιγμή σαν έβρισκε ευκαιρία». Ένα πολιτικό μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται σε μια φανταστική χώρα, στις όχθες ενός βάλτου, την Κουνουπολάνδη, όπου συνυπάρχουν μια κοινωνία εντόμων - κουνουπιών και μια σύγχρονη ανθρώπινη κοινωνία με όλα τα χαρακτηριστικά της. Μεταφορικά θα μπορούσε να είναι μια οποιαδήποτε χώρα. Πρότυπο η δική μας, με τη μεγάλη παράδοση, την τεράστια πολιτιστική κληρονομιά και την ανεξάντλητη καρτερία στις απανωτές κατακτήσεις, μεγαλαυχίες και απογοητεύσεις. Ερέθισμα της μυθοπλασίας είναι η δεκαετία του ’60 και το ταραγμένο πολιτικό σκηνικό των Ιουλιανών του ’65. Ο κεντρικός ήρωας, ένας διανοούμενος, ο Αστέριος-Αλαφροΐσκιωτος, είναι ο ζωντανός μάρτυρας της μιας πολιτικής ανατροπής που διαδέχεται την άλλη και της αναζήτησης ενός Ηγέτη-Σωτήρα, ενός λαϊκού ήρωα, που τονώνοντας το εθνικό τους φιλότιμο θα τους βγάλει από την κρίση.

Νίκος Καρακάσης Βασιλιάς Ίκελος Κέδρος «-Δεν είμαι ικανός; Και αν είμαι φτιαγμένος για κάτι μεγάλο; Πώς θα το ανακαλύψω εδώ μέσα; Σαν τον τρυποκάρυδο ροκάνισε τη φυλακή του και βγήκε. Τώρα έβλεπε τον ήλιο κατάματα και τον προκαλούσε. Μα δεν μπορούσε να κρύψει, δεν ήταν δυνατόν να θάψει την ανασφάλεια της απόφασής του...». Ο Αλέξης θα ζήσει την επιλογή του. Θα αποφασίσει να αδράξει τη ζωή, αδιαφορώντας για τη μονιμότητά του στο Πολεμικό Ναυτικό και την επαγγελματική σταθερότητα,

προσπαθώντας να απαντήσει στο ερώτημα που τον βασανίζει. Είμαι σημαντικός; Και τι στο καλό είναι το σημαντικό στη ζωή; Θα αρχίσει το προσωπικό του ταξίδι χωρίς χρήματα από ένα ραφείο στην Κυψέλη, ενώ μια δολοφονία, ένα χαμένο συμβόλαιο και ένας σκληρός αστυνομικός, που του έχει γίνει βραχνάς, θα τον οδηγήσουν στην Ύδρα. Για συνοδοιπόρο στο ταξίδι του έχει ένα σύνθετο όνειρο που υφαίνει το φανταστικό με την πραγματικότητα, ακολουθώντας τον σε κάθε διαδρομή, σε κάθε σκέψη, σε κάθε βήμα.

Χρίστος Τσιόλκας Νεκρή Ευρώπη Printa «Το πρώτο πράγμα που άκουσα ποτέ για τους Εβραίους ήταν ότι κάθε Χριστούγεννα έπαιρναν ένα χριστιανόπουλο, το έβαζαν σ’ ένα βαρέλι αψηφώντας τα ουρλιαχτά του, έμπηγαν μαχαίρια ανάμεσα στις σανίδες και άφηναν το παιδί να αιμορραγήσει μέχρι θανάτου». Ο νεαρός φωτογράφος Ισαάκ Ράφτης, γιος Ελλήνων μεταναστών στην Αυστραλία, αποφασίζει να ταξιδέψει στην Ευρώπη, ξεκινώντας από την Αθήνα της μετα-ολυμπιακής ευφορίας και συνεχίζοντας στην ελληνική επαρχία όπου ψάχνει το χωριό της μητέρας του. Συνεχίζει την περιπλάνησή του στην Ευρώπη που ονειρευόταν όλη του τη ζωή, αυτή της καλλιέργειας και της ευμάρειας που εξυμνούσε ο πατέρας του στις ιστορίες του, την Ευρώπη κέντρο του πολιτισμού. Όμως, πίσω από το προσωπείο των μουσείων και των μνημείων ανακαλύπτει το πραγματικό πρόσωπο των ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων. Αυτό με τις συνοικίες μεταναστών, με τους οίκους ανοχής και τον συχνά εγκληματικό κόσμο της νύχτας. Ο πολυβραβευμένος ελληνοαυστραλός συγγραφέας (παλαιότερα μυθιστορήματά του έχουν μεταφερθεί και στη μεγάλη οθόνη), αριστερός και ομοφυλόφιλος όπως αυτοσυστήνεται, παραδίδει ένα βαθιά πολιτικό βιβλίο για την τραγωδία της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας.

Θεοφάνης Δ. Χατζηστεφανίδης Ιστορία της Νεοελληνικής Εκπαίδευσης (1821-1986) Παπαδήμα «Η εφημερίδα Times του Λονδίνου με τίτλο “It’s all Greek to us” που σημαίνει “Μας είναι ακατανόητο” μεταξύ άλλων γράφει: Τίποτα δεν είναι σαν μια συζήτηση για ορθογραφία που να ανεβάζει την πίεση καθαρευουσιάνων και δημοτικιστών παντού στον κόσμο. Οι Έλληνες γνωρίζουν αυτό τόσο καλά όσο όλοι, γιατί φιλονικούν για το σωστό τρόπο, όχι μόνο της γραφής της γλώσσας τους, αλλά ακόμη και της ομιλίας της για δύο περίπου αιώνες». Η σχεδόν άγνωστη ιστορία της νεοελληνικής εκπαίδευσης έχει μόλις πρόσφατα αρχίσει να παίρνει τη σπουδαιότητα που της αξίζει. Το βιβλίο αυτό έρχεται να αναπληρώσει το κενό στη βιβλιογραφία, εξετάζοντας όλα τα γεγονότα στη νεοελληνική εκπαίδευση από το 1821 μέχρι και το 1986. Κάτω από το μικροσκόπιο του συγγραφέα μπαίνουν οι διάφορες παιδαγωγικές τάσεις στην Ελλάδα τόσο στον 19ο όσο και στον 20ό αιώνα, το γλωσσικό πρόβλημα και οι συνέπειες του στην ελληνική εκπαίδευση, τα διάφορα εκπαιδευτικά συστήματα και οι μέθοδοι διδασκαλίας (δίνονται μονογραφίες των κυριότερων εκπροσώπων των τάσεων αυτών). Διερευνώνται ακόμη όλες οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις και αντιμεταρρυθμίσεις στην ελληνική εκπαίδευση, η βαυαρική επίδραση στην ελληνική εκπαίδευση κατά το 19ο αιώνα και τέλος, οι διαφωνίες μεταξύ συντηρητικών και προοδευτικών παιδαγωγών.

BITPINA Γιώργος Ε. Δάρδανος (συλλογή κειμένων επιμέλεια) Σελίδες στην Οθόνη ή σε χαρτί (Το μέλλον της ανάγνωσης) Gutenberg «Δύσκολο να προδικάσει κανείς το μέλλον του βιβλίου, όπως το ξέραμε μέχρι σήμερα (και θα μου επιτρέψετε να χρησιμοποιώ τον όρο χωρίς άλλους προσδιορισμούς, γιατί το e-book μόνο κατ’ ευφημισμό είναι βιβλίο -με βάση την ετυμολογία τουλάχιστον-, άσχετο με το ότι είναι, φυσικά, αποτελεσματικό να εξυπηρετούμαστε και από ευφημισμούς)». Το βιβλίο πέθανε; Δεκάδες κείμενα από διανοούμενους που σκέφτονται για το μέλλον του βιβλίου και μεταφέρουν τις σκέψεις τους σε χαρτί, προσπαθούν να απαντήσουν σε αυτό το καίριο ερώτημα. Σε αυτό το συλλογικό έργο εξετάζονται θέματα όπως «η επανάσταση» του ψηφιακού βιβλίου, η «μάχη» ηλεκτρονικού και έντυπου βιβλίου, η σχέση της παιδαγωγικής επιστήμης με την ηλεκτρονική μάθηση, ο ρόλος του σχολείου και η εκδημοκρατικοποίηση της γνώσης στην ψηφιακή εποχή. Θίγονται, επίσης, ζητήματα που αφορούν στα πνευματικά δικαιώματα, όπως η απαγόρευση της ψηφιοποίησης βιβλίων στην Google από τους Γάλλους, ο Ισραηλινός χάκερ που έσπασε την προστασία copyright του Amazon Kindle και η πειρατεία ηλεκτρονικών βιβλίων. Ενώ συζητιέται ακόμη ο κλυδωνισμός της ιαπωνικής βιομηχανίας βιβλίου από το ipad, το κατά πόσο η διαδικτυακή πληροφορία είναι γνώση και πολλά άλλα επίκαιρα ζητήματα για τις νέες τεχνολογίες και το βιβλίο. Γράφουν μεταξύ άλλων οι: Ευριπίδη Γαραντούδη, Τιτίκα Δημητρούλια, Νίκος Δήμου, Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης, Χρήστος Μασσαλάς, Γιώργος Μπαμπινιώτης, Κυριάκος Ντελόπουλος, ενώ περιλαμβάνονται και δημοσιευμένα κείμενα των Ρόμπερτ Ντάρτον, David Carr, Δ. Ν. Μαρωνίτη, Σαράντου Καργάκου κ.α.

Στίβεν Γουέιρ Οι χειρότερες αποφάσεις της ιστορίας και οι άνθρωποι που τις πήραν Κλειδάριθμος

Ζιλμπέρ Σινουέ Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ Ψυχογιός «Οι ασθενείς υποφέρουν κάποιες φορές από ένα σωρό άλλα πράγματα εκτός από αυτά που υπάρχουν στο φάκελο ασθενείας τους. Αν ασχολείτο κάποιος με αυτά, θα ανακούφιζε ένα μεγάλο μέρος των πόνων τους». Η ιστορία της γυναίκας που δημιούργησε το επάγγελμα της σύγχρονης νοσηλεύτριας και έγινε γνωστή ως «η Κυρία με τη λάμπα». Σε μια κοινωνία όπου η δουλειά της νοσοκόμας προοριζόταν μόνο για τις τιποτένιες, τις πρόστυχες και τις αλκοολικές, η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ, μόλις στα δεκάξι της, τόλμησε να αντιτεθεί στην οικογένειά της και να ανατρέψει τα κοινωνικά ήθη και έθιμα. Τον Οκτώβριο του 1854, συνόδεψε μια ομάδα εθελοντριών νοσοκόμων στα πεδία της μάχης του Κριμαϊκού Πολέμου. Με δυναμισμό και αποφασιστικότητα εφάρμοσε πρώτη τις μελλοντικές αντισηπτικές μεθόδους και εξυγίανε τα στρατιωτικά νοσοκομεία. Το 1860, ίδρυσε στο Λονδίνο την πρώτη σχολή νοσοκόμων και τα κατορθώματά της έγιναν γνωστά σε όλο τον κόσμο. Πέθανε το 1910, τσακισμένη από τις αρρώστιες που κόλλησε στα νοσοκομεία και στα πεδία της μάχης.

INDEX_36 INDEX_40

«Οι πρώτοι ανόητοι, οι οποίοι φέρουν ευθύνη για όλες τις απερισκεψίες που ακολούθησαν και για όσες περιλαμβάνονται σε αυτό το βιβλίο, ήταν οι πρωτόπλαστοι, ο Αδάμ και η Εύα. Η ιστορία τους περιέχει τα περισσότερα κίνητρα [...]: φθόνο˙ λαιμαργία˙ πόθο˙ απληστία για γνώση και για ό,τι άλλο υπήρχε˙ και βέβαια, ισχυρή πίστη ότι όλα θα πήγαιναν καλά, ακόμα και αν παρέβαιναν τις εντολές». Οι μεγαλύτερες γκάφες που έγιναν στο πέρασμα των αιώνων -καθώς και οι άνθρωποι που «κατόρθωσαν» να γραφτούν στην Ιστορία- πλαισιωμένες από έγχρωμους χάρτες, διαγράμματα και φωτογραφίες, βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της εικονογραφημένης έκδοσης. Τα ιστορικά ατοπήματα που περιγράφονται, παρουσιάζονται με χρονολογική σειρά, ξεκινώντας από τα μυθολογικά παραδείγματα του Αδάμ και της Εύας και του Τρωικού πολέμου και φτάνοντας έως τις μέρες μας, με περιπτώσεις όπως αυτές του πυρηνικού δυστυχήματος στο Τσέρνομπιλ, του «ιού των υπολογιστών» του 2000, της εμπλοκής της CIA στην υπόθεση Μπιν Λάντεν, και του φονικού τσουνάμι στη νοτιοανατολική Ασία που θα μπορούσε να έχει προβλεφθεί.

Συλβί Ανζέλ - Πιέρ Ανζέλ Βιολέτα Καφτατζή (επιμέλεια) Οι τοξικοεξαρτημένοι και οι οικογένειες: Μια συστημική προσέγγιση University Studio Press «Ο όρος οικογενειακή θεραπεία αποτυπώνει τη σύνθεση ενός συνόλου κλινικών πρακτικών και θεωρητικών προσεγγίσεων, οι οποίες προέρχονται από πολύ διαφορετικούς ετυμολογικούς ορίζοντες. Από θεωρητική άποψη, η

οικογενειακή θεραπεία τοποθετείται πράγματι στο σταυροδρόμι ρευμάτων σκέψης που αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, όπως η ψυχανάλυση, η ανθρωπολογία, η κυβερνητική καθώς επίσης και η συστημική θεωρία [...]». Η Συλβί και ο Πιέρ Ανζέλ ανήκουν στους πρωτοπόρους που εισήγαγαν στη Γαλλία τη συστημική οικογενειακή προσέγγιση των ψυχικών παθήσεων στη θεραπευτική αντιμετώπιση των τοξικοεξαρτίσεων. Η παρούσα εργασία τους (το 5ο βιβλίο της σειράς Περί Συστημάτων) εμπλουτισμένη με την παρουσίαση πολλών κλινικών περιπτώσεων προτείνει μια διαρκή κίνηση ανάμεσα στην εννοιολογική επεξεργασία και στη θεραπευτική δοκιμασία. Ενδιαφέρει τόσο τους θεραπευτές, τους σπουδαστές, τους εκπαιδευτές στον χώρο των εξαρτήσεων, όσο και τους οικείους των τοξικοεξαρτημένων που θέλουν να κατανοήσουν σε ποιο βαθμό τους αφορά, αλλά και πόσο οι ίδιοι εμπλέκονται κατ’ ανάγκη στον πόνο του δικού τους τοξικοεξαρτημένου και στη διαδικασία απεξάρτησής του. Θέματα που οι συγγραφείς πραγματεύονται με σαφήνεια απευθυνόμενοι σε όλους όσους θέλουν να προσεγγίσουν και να κατανοήσουν τα προβλήματα που συνδέονται με τα ναρκωτικά.

Τζακ Κέτσαμ Κρυφτό ΛΟΓΕΙΟΝ «Έκλεισα σφικτά τα μάτια μου. Ήθελαν να ανοίξουν. Οι μύες του προσώπου μου δεν τα άφηναν. […] Σκέφτηκα ότι τα πήγαινα πολύ καλύτερα σ’ αυτό όταν ήμουν παιδί. […] ‘Ενενήντα οχτώ. Ενενήντα εννιά. Εκατό’. Άνοιξα τα μάτια μου. […] Πετάχτηκα πάνω. Ήταν λες κι είχα ακουμπήσει σε αναμμένο μάτι». Ήταν νέοι και έψαχναν για λίγη δράση. Αποφάσισαν να παίξουν ένα αθώο παιχνίδι σε ένα παράξενο παλιό σπίτι. Κρυφτό. Πρώτα έγινε άσχημο και μετά έγινε κτηνώδες. Στο τέλος, έγινε ένας εφιάλτης τρόμου και βίας. Κανείς τους δεν ήταν ίδιος ποτέ ξανά… Βίαιη δράση και ανόθευτη φρίκη με αληθοφανείς χαρακτήρες και άγρια σκηνικά σε μια ιστορία εξαιρετικά τρομακτικής φαντασίας. Τζακ Κέτσαμ είναι το ψευδώνυμο ενός πρώην ηθοποιού, τραγουδιστή, δασκάλου, πωλητή ξυλείας, ατζέντη και πρώην χίπη, που πιστεύει ακράδαντα ότι το 1956 ο Έλβις, οι δεινόσαυροι και οι ιστορίες τρόμου του έσωσαν τη ζωή. Βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, ενώ απολαμβάνει το μοναδικό προνόμιο ο Στίβεν Κίνγκ να έχει δηλώσει για εκείνον: «Ο εφιαλτικός τρόπος με τον οποίο ο Κέτσαμ βλέπει τον κόσμο μπορεί να σας σοκάρει, μπορεί ακόμα και να σας απωθήσει, αλλά δεν είναι δυνατόν να τον αγνοήσετε ή να τον ξεχάσετε».

Τζορτζ Πελεκάνος Γλυκιά αιωνιότητα ΟΞΥ «Ο Έντι Γκόλντεν σταμάτησε στα σκαλιά της πολυκατοικίας του στο Άσπεν Χιλ, άναψε ένα κόκκινο Μάρλμπορο κι έριξε μια γρήγορη ματιά στο πάρκινγκ δίπλα. Απ’ όσο μπορούσε να πει, κανείς δεν τον είχε ακολουθήσει μέχρι το σπίτι. Ούτε μαύρα βαποράκια ούτε

μπάτσοι». Ουάσινγκτον, Μάρτιος 1986. Στην τηλεόραση είναι ο μήνας του κολεγιακού πρωταθλήματος μπάσκετ. Όμως, στους δρόμους τα παιδιά ασχολούνται με το εμπόριο, με τη διακίνηση και τον θάνατο. Πίσω απ’ το τζάμι της βιτρίνας, ο Μάρκους Κλέι παρακολουθεί και προσεύχεται να τα καταφέρει με το καινούργιο δισκάδικο που άνοιξε στην καρδιά του γκέτο. Μετά εμφανίζεται ένα αυτοκίνητο που, πριν προλάβει να σταματήσει στο πεζοδρόμιο, εκρήγνυται. Και τότε ο Μάρκους θα δει κάτι που θα τον βάλει στο μέσο ενός πολέμου. Ένα βαποράκι αποκεφαλίζεται στο ατύχημα. Ένας περαστικός -ένα λευκό αγόρι που προσπαθεί απελπισμένα να αγοράσει την αγάπη μιας γυναίκας- κλέβει μια τσάντα με μετρητά από το κατεστραμμένο αυτοκίνητο. Και ένας νονός του εγκλήματος τη θέλει πίσω...

42 Το τέταρτο μυθιστόρημα από τον Αμερικάνο μαιτρ της σύγχρονης αμερικάνικης αστυνομικής λογοτεχνίας, που ολοκληρώνει την τετραλογία D.C. Quartet (Σαρωτική έκρηξη, Ο βασιλιάς του πεζοδρομίου, Ζήτημα τιμής) είναι μια βίαιη, εκρηκτική, ανατρεπτική, αλλά και βαθιά ανθρώπινη απεικόνιση της ζωής στα γκέτο της αμερικανικής πρωτεύουσας, όπου βασιλεύουν οι συμμορίες και τα ναρκωτικά.

Ελένη Γιαννακάκη Σναφ ΕΣΤΙΑ «Αλλά τουλάχιστον αληθινό, ρε παιδί μου, τι να τα κάνουμε τα στημένα παραμυθάκια φουλ στη μπογιά και στο τρικ, παραμύθια θα βλέπουμε τώρα πια στην ηλικία μας; Και φυσικά πάντα σε γκρο πλαν, πάντα και με κάποια διάρκεια, ειδαλλιώς δεν αξίζει» Ένα παιδί μεγαλώνει στη σημερινή Ελλάδα, στη χώρα της «ζωντανής» τηλεοπτικής δημοκρατίας, του εύκολου κέρδους, των λαθρομεταναστών και της απενοχοποιημένης εκπλήρωσης κάθε επιθυμίας. Ο δεκατετράχρονος Μανούσος, μοναχοπαίδι εύπορης κι εγγράμματης οικογένειας, βιώνει την εφηβεία και την ενηλικίωση ως μυητική πρόσβαση στις πιο σκοτεινές και δύσοσμες πτυχές της ανθρώπινης φύσης. Ποιο θα είναι το μέλλον, λοιπόν, για τον χαρισματικό και ευφάνταστο Μανούσο; Και ποιο μέλλον προβλέπεται γι’ αυτήν, τη σημερινή Ελλάδα; Ποιο θα είναι το πρόσωπο του τέρατος που όλοι μας, στοργικά κι ανίδεα, ζεσταίνουμε στους κόρφους μας; Snuff: [επικρατέστερος ορισμός] Είναι μια ταινία στην οποία παρακολουθούμε μια δολοφονία· η δολοφονία είναι πραγματική και εκτελείται με σκοπό την κινηματογραφική της καταγραφή και τη συνακόλουθη εμπορική της εκμετάλλευση.

Σοφία Νικολαΐδου Απόψε δεν έχουμε φίλους ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ «Μπαρμπούτσαλα, αντέκρουε από μέσα του ο Σιουκιούρογλου. Πίστευε πως η απουσία ιδεολογίας είναι μπανανόφλουδα. Καταλάβαινε αυτό που αρνούνταν να εννοήσουν πολλοί υψηλόβαθμοι, ότι η άμωμη ιστορία είναι χυδαίο επιστημονικό ψέμα. Όσοι το προφασίζονται έχουν να κουκουλώσουν αμαρτίες. Η απουσία ιδεολογίας είναι η πιο ισχυρή, η πιο αδίστακτη ιδεολογία, έλεγε και το πίστευε». Ένα μυθιστόρημα για τρεις γενιές Ελλήνων (1934-2008) που προσπαθούν να ζήσουν τη ζωή τους, την ώρα που η Ιστορία δείχνει τα δόντια της. Γονείς και παιδιά, φοιτητές, μαθητές, πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, μπακάληδες και αλάνια, γιαγιάδες και υπάλληλοι, συνδικαλιστές και ουδετερόφιλοι μαθαίνουν επώδυνα πως πρώτα κοιτάς πού χύθηκε το αίμα σου και ύστερα διαλέγεις πλευρά. Δεκέμβριος 2008: Πορείες και συνθήματα. Μια μεγάλη φωτιά σε μια μεγάλη σχολή. Και μια φράση που εκτοξεύεται με δύναμη: Απόψε δεν έχουμε φίλους. Οκτώβριος 1981-1989: Ένας ανυποψίαστος -μα αποφασισμένος- ιστορικός ερευνά το απαγορευμένο θέμα των δωσίλογων και τις γερμανοφασιστικές οργανώσεις στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Από παντού πέφτουν να τον φάνε. 1934-1944: Ναζιστική Γερμανία, κατεχόμενη Θεσσαλονίκη. Εβραίοι, Έλληνες, Γερμανοί. Μαυραγορίτες, κατηχητικά, φυλακές και συσσίτια. Προδότες και πατριώτες. Η Σοφία Νικολαΐδου ρωτά: Ποια είναι η σωστή και ποια η λάθος απόφαση, όταν ο κόσμος γύρω καίγεται;

Λ. Τζ. Σμιθ Vampire Diaries: Το ξύπνημα ΨΥΧΟΓΙΟΣ «Λίγα λεπτά -ή λίγους αιώνες- αργότερα απομακρύνθηκαν ο ένας από τον άλλο, τρέμοντας και οι δύο. Αλλά συνέχισαν να κοιτάζονται στα μάτια. […] Θα μπορούσε να ήταν κι όνειρο, αλλά οι δυο μικρές πληγές στο λαιμό του ήταν αληθινές».

INDEX_36 INDEX_40

BITPINA Στην Ιταλία της Αναγέννησης, δυο αδέλφια ερωτεύονται μια νεαρή βρικόλακα που δίνει και στους δύο το αίμα της. Τυφλωμένοι από τη ζήλια, αλληλοσκοτώνονται για να ξαναγεννηθούν στο σήμερα ως βρικόλακες, ερωτευμένοι και πάλι με την ίδια γυναίκα. Η Ελένα είναι τόσο δημοφιλής στο σχολείο που μπορεί να έχει όποιο αγόρι θελήσει. Όταν γνωρίζει τον μελαγχολικό Στέφαν, εκείνος φοβάται μήπως αποκαλυφθούν τα τρομακτικά γεγονότα που στοιχειώνουν το παρελθόν του. Ο αδελφός του, Ντάμον, ζει για να τον εκδικηθεί. Αποφασισμένος να κάνει την Ελένα δική του, δε θα διστάσει να σκοτώσει οποιονδήποτε μπει στον δρόμο του για να τα καταφέρει. Η Λίσα Τζέιν Σμιθ έχει γράψει περισσότερα από είκοσι βιβλία για νέους, πολλά από τα οποία έχουν βρεθεί στη λίστα των ευπώλητων των New York Times. Τα Vampire Diaries έχουν γυριστεί σε τηλεοπτική σειρά, η οποία προβάλλεται με μεγάλη επιτυχία στις ΗΠΑ.

Δημήτρης Κεραμεύς-Ντουμπουρίδης Αυτός που είχε… ΑΛΔΕ «Εκείνο το πρωί ήρθε δολοφονικό, όπως πάντα. Πετάχτηκα έντρομος, αφού είχα ξεχάσει γι’ άλλη μια φορά να κλείσω τις περσίδες το προηγούμενο βράδυ. Ο ήλιος καραδοκούσε απ’ έξω, όπως κάθε πρωί, ανήλεος στους ανυποψίαστους και αφηρημένους». Ο Αλέξανδρος Κάππας, ένας ιδιωτικός αναζητητής (η αντί-αστυνομική του στάση επιβάλει να αποφεύγεται ο όρος ντετέκτιβ) μετακομίζει στην Καβάλα, και αρχίζει να γνωρίζεται με την τοπική κοινωνία. Γνωρίζει τη ντίβα της πόλης Θώμη ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΒΗΜΑ

Νάνος Βαλαωρίτης Άνθη του θερμοκηπίου ΑΠΟΠΕΙΡΑ

(…) μέρες εμβρόντητες στριγκές με όργια σφαγές κι ωμοφαγίες τυλιγμένες στη σατανική σιωπή των ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Ντίνος Σιώτης Ξεφλουδίζοντας το ποίημα ΑΠΟΠΕΙΡΑ Υπήρχαν τόσες εικόνες έμπνευσης που γράφαμε ποιήματα χωρίς λέξεις έφτανε μόνο το κοίταγμα της σιωπής (…)

Moma Radic Πόρτα ΑΠΟΠΕΙΡΑ Τα σπίτια έχουν πέτρινα φτερά ακόμα και οι ανεμόμυλοι δεν πέταξαν ποτέ

Αγγελίδου, ηθοποιό του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου και τον προσκαλεί στην πρεμιέρα του καινούριου έργου της. Το Θέατρο κατάμεστο και η Αγγελίδου στο καμαρίνι της καθισμένη στην καρέκλα απέναντι από τον καθρέφτη με κομμένο λαιμό. Ακολουθεί μια σειρά εγκλημάτων που αναστατώνουν την επαρχιακή πόλη. Μέσα από συγκρούσεις, ίντριγκες, αστυνομική διαφθορά, διαπλοκή, αλλά και έναν απρόσμενο έρωτα, ο αντιήρωας του αστυνομικού μυθιστορήματος θα φτάσει στη λύση του προβλήματος.

Εμμανουήλ Ρούκουνας Πάμε στα νερά: Ελληνικές διαδρομές στην Αίγυπτο ΕΣΤΙΑ «Ο Θαλής ο Μιλήσιος, που έζησε στην Αίγυπτο, έλεγε πως η εξουσία (η πρώτη “αρχή”) του κόσμου δεν ανήκει σε κάποια θεότητα, αλλά στο νερό. Στην Αίγυπτο, σε όποιο σημείο και αν βρεθείς, με ένα βλέμμα αγναντεύεις το νερό, με μια κίνηση το αγγίζεις, παίζεις με το νερό, δρασκελίζεις ρυάκια, περνάς γέφυρες, ονειρεύεσαι περιπέτειες πάνω και κάτω απ’ το νερό». Μνήμες από τη ζωή των Ελλήνων στην Αίγυπτο από το 1930 ως το 1960, μέσα από τη σκιαγράφηση της μικρής ελληνικής παροικίας στο Δέλτα του Νείλου, και τη στενή επαφή με τους Αιγυπτίους. Η διήγηση περνά από το προσκύνημα στη Μέκκα και τις γιορτές του Ραμαζανιού, στις μικρές χαρές και τις λύπες της καθημερινότητας, τον χορό της κοιλιάς, τους υπαίθριους κινηματογράφους. Ακολουθεί η πνευματική κοσμοπολίτικη Αλεξάνδρεια (Έλληνες και Αιγύπτιοι λογοτέχνες, φιλόσοφοι, καλλιτέχνες), εικόνες της Αλεξάνδρειας των μέσων του 20ού αιώνα, αλλά και η φάση της παρακμής του ελληνισμού και προσωπικές μνήμες από το κίνημα της Μέσης Ανατολής του 1944.

Τέλος, επιχειρείται ένας περίπλους της Αιγύπτου, με συγκροτημένη ανάλυση της ελληνικής παρουσίας, από τον 3ο π.Χ. ως τον 21ο αιώνα, στα γράμματα, τις τέχνες, τις επιστήμες, τη θρησκεία. Στα θέματα περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, το Μουσείο και η Βιβλιοθήκη, η πολιτισμική συνέχεια, οι φιλοσοφικές αναζητήσεις, οι νεοπλατωνικοί, η διάχυση της ελληνικής γλώσσας.

Νοζούντ Άλι - Ντελφίν Μινουί Δέκα ετών, διαζευγμένη /Νοζούντ Άλι - Μια προσωπική ιστορία Μοντέρνοι Καιροί «Είμαι δέκα ετών, τουλάχιστον έτσι νομίζω. […] Οι γονείς μου με ανάγκασαν να παντρευτώ έναν άντρα που είχε την τριπλάσια ηλικία από εμένα. […] Ένα πρωί που έφυγα από το σπίτι για να αγοράσω ψωμί, ανέβηκα τρέμοντας στο λεωφορείο και πήγα στο δικαστήριο. «Θέλω να μιλήσω στο δικαστή!» είπα». Η αληθινή ιστορία μιας μικρής κοπέλας από την Υεμένη που τόλμησε να αψηφήσει τις αυστηρές παραδόσεις της χώρας της, να ζητήσει διαζύγιο και να το κερδίσει. Πρόκειται για μια πρωτοφανή απόφαση στα χρονικά αυτού του κράτους της Μέσης Ανατολής όπου η πλειονότητα των κοριτσιών παντρεύονται προτού συμπληρώσουν την ηλικία των δεκαοχτώ χρόνων. Η Νοζούντ μάζεψε όλες τις δυνάμεις της και από θύμα έγινε ηρωίδα. Σήμερα, διηγείται την ιστορία της με τη βοήθεια της δημοσιογράφου Ντελφίν Μινουί για να ενθαρρύνει και άλλες κοπέλες της ηλικίας της να ανατρέψουν τη μοίρα τους. Η Μινουί είναι από τις πιο γνωστές ρεπόρτερ της γαλλικής εφημερίδας Le Figaro, ειδικευμένη σε θέματα της Μέσης Ανατολής.

44 Ρίτσαρντ Τέμπλαρ Οι κανόνες της αγάπης ΚΡΙΤΙΚΗ

«Να είστε, λοιπόν, ο εαυτός σας. Καλύτερα να αποκαλύψετε το πραγματικό σας πρόσωπο από την αρχή. Κι αν δεν είστε αυτό που ψάχνει ο σύντροφος σας, τουλάχιστον όταν το ανακαλύψει, δεν θα έχετε δεσμευτεί συναισθηματικά». Συνεχίζουμε να ψάχνουμε τη σχέση που ονειρευόμαστε, όσες φορές κι αν έχουμε απογοητευτεί. Και σωστά, κατά τον συγγραφέα, γιατί το ιδανικό ταίρι είναι αυτό που μας χαρίζει στιγμές ευτυχίας και συντροφικότητας. Γιατί η αγάπη και η στοργή αποτελούν πρωταρχικές έμφυτες ανάγκες, αλλά οι ανθρώπινες σχέσεις είναι δύσκολες και απαιτητικές. Χρειάζονται καλλιέργεια και συνεχή ανανέωση. Οι Κανόνες της αγάπης προσπαθούν να γίνουν αρωγός σε αυτή την προσπάθεια. Προσθέτουν στους χρυσούς κανόνες του καθενός από εμάς και τους 100 του βιβλίου, με σκοπό να βοηθήσουν στη δημιουργία σχέσεων με διάρκεια στον χρόνο, στη διαχείριση των όποιων δυσκολιών, και στην άντληση χαράς από τον έρωτα. Γραμμένο με αμεσότητα και με το γνώριμο ύφος του Ρίτσαρντ Τέμπλαρ, δημιουργό πολλών βιβλίων που γνώρισαν μεγάλη επιτυχία.

Κατερίνα Μιχαλοπούλου Ο προφορικός λόγος στην προσχολική εκπαίδευση: Θεωρητικές προσεγγίσεις και διδακτικές εφαρμογές ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ «Στο βιβλίο αυτό ο προφορικός λόγος γίνεται αντιληπτός α) σαν σημαντικό μέσο επικοινωνίας, σαν χώρος που οδηγεί στη συνεργασία ή ακόμα και σε αντιπαραθέσεις στο χώρο του νηπιαγωγείου και β) σαν κανάλι μεταβίβασης ή δόμησης των γνώσεων στην τάξη. Πρόκειται για την οπτική γωνία που είναι επηρεασμένη από τον Vygotsky, κατά την οποία οι λεκτικές παραγωγές των παιδιών αποτελούν σημαντικά βήματα για τη δόμηση των γνώσεων». Ενώ η γλωσσική διδασκαλία κατέχει σημαντική θέση στα αναλυτικά προγράμματα των σχολείων, δε συμβαίνει το ίδιο και με τη διδασκαλία του προφορικού λόγου. Η αυξανόμενη πολυπολιτισμικότητα, όμως, που παρατηρείται στο σχολικό περιβάλλον, αλλά και το γεγονός ότι οι σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας για όλα τα επιστημονικά πεδία δίνουν μεγάλη σημασία στον τρόπο πρόσληψης και απόδοσης των νοημάτων μέσω του προφορικού λόγου, την καθιστούν πλέον αναγκαία. Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει η παρούσα μελέτη, με την εξάσκηση των γλωσσικών δεξιοτήτων και τη χρήση ορισμένων απαραίτητων ειδών λόγου, όπως η επεξήγηση, η διαπραγμάτευση και η αιτιολόγηση. Δίνεται έμφαση στις ποικίλες και αυθεντικές συνθήκες επικοινωνίας κατά τις οποίες τα παιδιά ενθαρρύνονται να παράγουν προφορικό λόγο, έτσι ώστε να εμπλουτίσουν την έκφρασή τους, αλλά και τη δομή του λόγου τους, η οποία σταδιακά γίνεται όλο και πιο σύνθετη. Η συγγραφέας ασχολείται με θέματα διδακτικής μεθοδολογίας στην προσχολική εκπαίδευση και διδάσκει στο Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Νίκη Νικονάνου Μουσειοπαιδαγωγική: Από τη θεωρία στην πράξη ΠΑΤΑΚΗ «Η μουσειοπαιδαγωγική είναι μια εφαρμοσμένη παιδαγωγική με χώρο δράσης το μουσείο ενώ παράλληλα αυτή η επιστημονική κατεύθυνση που συνδράμει τη λειτουργία του μουσείου με στόχο την εκπλήρωση του εκπαιδευτικού του ρόλου για το κοινωνικό σύνολο». Η μελέτη αυτή στοχεύει στο να συμβάλει στο πεδίο συζήτησης για ζητήματα σχετικά με τη μουσειολογία, τη μουσειογραφία

INDEX_36

BITPINA και τη μουσειοπαιδαγωγική, εστιάζοντας στην τελευταία, χωρίς ωστόσο να παραγνωρίζει την αδιάρρηκτη σχέση αλληλεπίδρασης στην οποία αυτή βρίσκεται με τις άλλες δύο επιστημονικές κατευθύνσεις, της μουσειολογίας και της μουσειογραφίας. Για αυτόν τον σκοπό παρουσιάζονται τα στοιχεία που συνθέτουν τη φυσιογνωμία της μουσειοπαιδαγωγικής μέσα από τις εξελίξεις στον χώρο των μουσείων και την επίδραση φιλοσοφικών και παιδαγωγικών προσεγγίσεων. Στόχος είναι να αναδείξει τους τρόπους με τους οποίους οι θεωρητικές προσεγγίσεις μπορούν να εφαρμοστούν στην πράξη κατά τον σχεδιασμό εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Με βάση το παραπάνω σκεπτικό, η μελέτη περιγράφει την εμφάνιση και ανάπτυξη της ευρωπαϊκής μουσειοπαιδαγωγικής ως διαδικασίας μετάβασης από το μουσείο-ναό στο μουσείο-χώρο μάθησης και στη συνέχεια παρουσιάζει τις σύγχρονες τάσεις και θεωρίες που διαμορφώνουν νέες προοπτικές για τη λειτουργία του μουσείου ως χώρου εμπειριών, διά βίου μάθησης, ψυχαγωγίας, έμπνευσης και δημιουργίας.

Χρύσα Σπηλιώτη Ποιος Ανακάλυψε την Αμερική ΣΟΚΟΛΗ-ΚΟΥΛΕΔΑΚΗ «Μ’ αρέσει πολύ να παίζω χαρτιά. Και φυσικά μ’ αρέσει να κερδίζω. Με ξετρελαίνει όλη αυτή η διαδικασία. Να πρέπει να κρύβω τα αισθήματά μου, να παραμένω ψύχραιμη ό,τι κι αν συμβαίνει. Έχω φτάσει σε επίπεδα υψηλής τεχνικής. Να μην κοκκινίζει καν το πρόσωπο μου, την ώρα που όλο μου το είναι θέλει να ορμήσει». Δύο κορίτσια ανακαλύπτουν τη ζωή προσπαθώντας να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Η Καίτη και η Λίζα επιλέγουν διαμετρικά αντίθετη στάση ζωής. Η Καίτη, συνεσταλμένη, δυσκολεύεται να γίνει αποδεκτή. Η Λίζα, γεμάτη αυτοπεποίθηση, συμπεριφέρεται σαν να της έχουν χαριστεί όλα. Ανάμεσά τους ο αιώνιος άντρας σύζυγος, εραστής και προδότης. Τις συναντάμε σε όλους τους κύκλους της ζωής τους, να αλλάζουν μορφές, πρόσωπα και ρόλους σε σκηνές που έχουν τη δυναμική κινηματογραφικών σεκάνς. Πρόκειται για την καινούρια έκδοση του πολύ γνωστού θεατρικού έργου της Χρύσας Σπηλιώτη, που έχει γνωρίσει πολλαπλά ανεβάσματα τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, έχει μεταφραστεί σε έξι γλώσσες, ενώ εκπροσώπησε την Ελλάδα στο Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου στην Κροατία.

Βίλη Κανελλοπούλου Το παιχνίδι με τα αξεσουάρ ΜΕΛΑΝΙ «Ναι, παρακολουθώ απ’ το ελεεινό μου στέκι στον πάτο του φωταγωγού ό,τι σαλεύει από πάνω του […] Συλλέγω τακτικά πληροφορίες που στάζουν χωρίς συγκεκριμένο ρυθμό, ομιλίες, γέλια, βηματισμούς, θορύβους μεταλλικούς ή μηχανικούς, τυχαίες συγκρούσεις σκευών ή άλλων ειδών, είμαι ο ανάποδος απορροφητήρας τους, τ’ ομολογώ». Το παιχνίδι με τα αξεσουάρ δηλώνει εξαρχής τον παιγνιώδη και αινιγματικό του χαρακτήρα· ο φόβος, μοναδικός κοινός τόπος και αφηγητής, παρουσιάζει στον αναγνώστη το ετερόκλητο πλήθος μιας πολυκατοικίας, κρυφακούοντας προσωπικούς μύθους, αναμοχλεύοντας πάθη του παρελθόντος και ανασύροντας στοιχειωμένες απώλειες. Πρόκειται για μια πολυκατοικία οικεία σε όλους μας, με ενοίκους που μας μοιάζουν, πρόσωπα γνωστά και ανέκαθεν υπαρκτά, όλοι αντιμετωπίζουν τους εχθρούς τους, με κατά μέτωπον επίθεση ή τρεπόμενοι σε φυγή. Ό,τι κείται ξεχασμένο στα υπόγεια της μνήμης -ενοχή, απώλεια ή ματαίωση-, ξυπνά διεκδικώντας το φως της ημέρας που δικαιούται. Από τον Κάτω στον Απάνω κόσμο κι από τη στάθμη της γης στο ρετιρέ, οδηγούμαστε τελικά σε μία φλεγόμενη κάθαρση, που ξεδιπλώνεται με πύρινες γλώσσες και μαύρο καπνό ανά όροφο.

Βίκυ Χατζηβασιλείου Όμορφα μυστικά ΦΕΡΕΝΙΚΗ «Προσπαθήστε να ξυπνάτε με απαλή, ευχάριστη μουσική που θα φροντίσετε να έχει το ξυπνητήρι σας και όχι με τον κλασικό, ενοχλητικό ήχο που έχει αποδειχθεί ότι δημιουργεί δυσαρέσκεια και μπλοκάρει τους ανθρώπινους βιορυθμούς στο ξεκίνημα της ημέρας». Η γνωστή δημοσιογράφος συγκέντρωσε στον παρόντα, μικρού σχήματος, τόμο εβδομήντα πέντε ανέξοδες και εύκολα εφαρμόσιμες συμβουλές για το τι μπορεί να κάνει κανείς από την ώρα που θα ξυπνήσει το πρωί ως την ώρα που θα πάει για ύπνο το βράδυ, ώστε να διασφαλίσει εφ’ όρου ζωής υγεία και ομορφιά. Προτάσεις αντιγηραντικής διατροφής, έξυπνα τρικ για φωτεινό δέρμα και λαμπερά μαλλιά, εύκολες τακτικές για απώλεια κιλών, επιλογή τροφών που ανεβάζουν τη διάθεση, συμβουλές που διασφαλίζουν την υγεία του οργανισμού.

αυτοπαρουσιάσεις

BITPINA Κωστής Γκορτζής Ναύαρχος Νίκος Παππάς - Το Βέλος στην καρδιά της δικτατορίας

Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος Ιστορία της Ευρώπης 1- οι νέοι χρόνοι (14ος - 18ος αι.)

ΜΠΑΤΣΙΟΥΛΑΣ

UNIVERSITY STUDIO PRESS

«Η μόνη λύση είναι να στασιάσω και να αποκαλύψω τον μεγάλο αριθμό των κινηματιών όντας βέβαιος ότι η χούντα δεν θα τολμούσε να παραπέμψει 100 και πλέον αξιωματικούς στο στρατοδικείο». Δεν ήταν επίορκοι όλοι οι αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων κατά τη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας. Αυτό μας το θύμισε ο πρόσφατος χαμός του αντιστασιακού Τζαννή Τζανετάκη. Κατά τη διάρκεια της χούντας, μια μικρή ομάδα απόστρατων και εν ενεργεία αξιωματικών του Ναυτικού, στήνουν έναν παράνομο μηχανισμό με στόχο την ανατροπή των συνταγματαρχών. Τον Μάιο του 1973 ο μηχανισμός αυτός αποκαλύπτεται και η χούντα συλλαμβάνει ορισμένους αξιωματικούς. Εκείνες τις ημέρες, το αντιτορπιλικό Βέλος, με κυβερνήτη τον Νίκο Παππά βρίσκεται εν μέσω ΝΑΤΟϊκής άσκησης, σε διεθνή ύδατα. Ο Νίκος Παππάς, ο οποίος συμμετείχε στον μηχανισμό που εξάρθρωσε η χούντα, σκέφτεται προς στιγμή να οδηγήσει το Βέλος ανοικτά στο Λαγονήσι κι από εκεί να βομβαρδίσει το σπίτι του δικτάτορα! Φοβούμενος, όμως, εμφύλια σύρραξη αποφασίζει να κάνει αυτό που θα τον αναδείξει ως έναν από τους ήρωες του αντιδικτατορικού αγώνα: θα οδηγήσει το πλοίο και θα ζητήσει άσυλο στην Ιταλία. Ο συγγραφέας Κ. Γκορτζής, σημαιοφόρος τότε στο Βέλος, αντιναύαρχος εν αποστρατεία σήμερα, παρουσιάζει το χρονικό της ηρωικής εκείνης πράξης, μέρα - μέρα, καθώς και τις ενθουσιώδεις αντιδράσεις του πληρώματος που στοιχήθηκε πίσω από τον κυβερνήτη του (μετέπειτα υπουργό και αρχηγό ΓΕΝ), αλλά και τις διεθνείς πλέον εξελίξεις που ακολούθησαν της αποστασίας.

Συλλογικό έργο Η διασυνοριακή συνεργασία Ελλάδας ΠΓΔΜ ως ζητούμενο ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ «Με τον όρο Μακεδονία στις σύγχρονες διεθνείς σχέσεις νοείται μια γεωγραφική περιοχή η οποία εκτείνεται στο μεγαλύτερο τμήμα της στην Ελλάδα και εν μέρει στη Βουλγαρία και την ΠΓΔΜ». Μπορεί η προσφυγή της Ελλάδας στο ΔΝΤ να έχει καλύψει σχεδόν κάθε άλλο θέμα της επικαιρότητας, το Σκοπιανό όμως και η διαδικασία ονοματοδοσίας του γειτονικού κράτους παραμένουν ψηλά στην ατζέντα των εθνικών μας θεμάτων. Ποιος ασχολείται όμως; Στον παρόντα τόμο έχουν συγκεντρωθεί έξι εργασίες γραμμένες από Έλληνες πανεπιστημιακούς του Παν/μίου Δυτικής Μακεδονίας οι οποίοι καλύπτουν ευρεία γκάμα θεμάτων που αφορούν τόσο τις σχέσεις της Ελλάδας με το κράτος των Σκοπίων, όσο και τις εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό του. Έτσι, ο Δημήτρης Ακριβούλης αναφέρεται στην ιστορική Συμφωνία της Οχρίδας του 2001 με την οποία αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή η διάλυση του γειτονικού κράτους εξαιτίας του εθνικισμού των μειονοτικών Αλβανών, ενώ ο Νίκος Ζάικος εξετάζει τις σχέσεις Ελλάδας και ΠΓΔΜ από την άποψη του διεθνούς δικαίου κατά την περίοδο μετά το 1995, μετά δηλαδή τη διαβόητη Ενδιάμεση Συμφωνία ανάμεσα στα δύο κράτη που κοντεύει να γίνει... κουρελόχαρτο. Υπάρχουν όμως κι άλλες ενδιαφέρουσες εργασίες που αφορούν ακριβώς στις διασυνοριακές σχέσεις όπως η συγκριτική ανάλυση των μέσων μαζικής ενημέρωσης στους νομούς Φλώρινας, Καστοριάς, Μοναστηρίου και Περλεπέ (Βλάσης Βλασίδης) και μια ανάλυση της διασυνοριακής συνεργασίας στο νομό Φλώρινας και τον δήμο Μοναστηρίου (Μπίτολα για τους Σκοπιανούς), στο πλαίσιο του προγράμματος INTERREG III (Γιώργος Χρηστίδης).

Ο Θεσσαλονικιώτικος εκδοτικός οίκος λανσάρει μια νέα σειρά εγχειριδίων ιστορίας η οποία απευθύνεται κυρίως σε πρωτοετείς φοιτητές της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτέλειου Παν/μίου. Όπως επισημαίνει στον πρόλογό του ο επιστημονικός διευθυντής της σειράς, καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας Ιωάννης Κολιόπουλος, η σειρά προέκυψε από την ανάγκη να εξηγηθεί στους πρωτοετείς φοιτητές πότε ξεκινάει η νεωτερικότητα στην Ευρώπη και σε τι συνίσταται το «νέο» στην ευρωπαϊκή ιστορία. Στη σειρά αναμένεται να συμμετάσχουν διάφοροι συντελεστές με στόχο να δώσουν στο κοινό πρωτότυπα επιστημονικά έργα, κατάλληλα όχι μόνο για φοιτητές αλλά και για το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό - εδώ βρίσκεται η αξία της σειράς. Ο πρώτος τόμος, μετά από μια εισαγωγή στην ευρεία έννοια που έχει αποκτήσει η λέξη «Ευρώπη», ξεκινάει με τη δημιουργία των πρώτων πανεπιστημίων (12ος αι.) και τη διάχυση της γνώσης, την αμφισβήτηση της εξουσίας των κοσμικών ηγεμόνων της Κεντρικής Ευρώπης, τη μακρά κι επίπονη συγκρότηση των πρώτων εθνικών κρατών και τις ραγδαίες εξελίξεις (ανατροπές κατεστημένων επί αιώνες νομοτελειών...) στην οικονομία, την κοινωνία, τις δημογραφικές συνθήκες κ.ά. Το έργο, ενισχυμένο με πλούσιο κι ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό, είναι μια εύχρηστη και πρακτική εισαγωγή στην Ευρωπαϊκή Ιστορία.

ΚΩΣΤΙΑ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ

«Αύριο αρχίζει μια καινούργια μέρα», λέει η Σκάρλετ Ο’ Χάρα, αγαπημένη ηρωίδα του πασίγνωστου μυθιστορήματος, Όσα παίρνει ο άνεμος, καθώς κλείνει την πόρτα πίσω της και μένει μόνη σ’ ένα σπίτι που γέμιζε λίγο πριν με την παρουσία του ο Ρετ Μπάτλερ. Αυτή η ατάκα έμεινε κολλημένη στο μυαλό μου, όταν κοπελίτσα ακόμη παθιαζόμουν με τον έρωτα των διάσημων εραστών στην καρδιά του Αμερικανικού Εμφύλιου. Η αισιοδοξία αυτής της γυναίκας έγινε κινητήρια δύναμη στη ζωή μου, έτσι όταν μου ζητήθηκε να μεταφράσω ένα βιβλίο άρρηκτα δεμένο με την ιστορία που τόσο πολύ είχα αγαπήσει, είπα το ναι χωρίς δεύτερη σκέψη. Όμως εδώ, τον πρωταγωνιστικό ρόλο κρατάει ο Ρετ Μπάτλερ, ο μυστηριώδης μα και συνάμα γοητευτικός άντρας του Όσα παίρνει ο Άνεμος, και μέσα από τα μάτια του, διατρέχουμε τη ζωή του από τα παιδικά του χρόνια ως την ενήλικη ζωή του και τον παθιασμένο έρωτά του για τη Σκάρλετ. Ο Ρετ υπήρξε εξ αρχής εξωμότης της κοινωνικής τάξης του και σε διαρκή ρήξη

με τον αυταρχικό πατέρα του. Αρνητής του εμφύλιου πολέμου, επαναστάτης, ριψοκίνδυνος, αντιρατσιστής, ελεύθερο πνεύμα, μα και συνάμα περιθωριακός, τυχοδιώκτης και πάνω από όλα ένας από τους γοητευτικότερους χαρακτήρες που ανέδειξε η παγκόσμια λογοτεχνία. Αγάπησα τον Ρετ περισσότερο από τη Σκάρλετ, κι όσο πιο πολύ έμπαινα στη ζωή του τόσο και πιο πολύ με γοήτευε το αδάμαστο πνεύμα του και το θάρρος του να ζήσει τη ζωή που ο ίδιος είχε επιλέξει, ήρωας και αντιήρωας συνάμα, απόβλητος και ατιμασμένος στα μάτια της αριστοκρατικής κοινωνίας, του συντηρητικού Νότου. Κάθε μετάφραση είναι και ένα ταξίδι σε νέες χώρες. Μα μεταφράζοντας αυτό το βιβλίο δεν ανακάλυψα κάτι το νέο, αλλά κάτι που από παλιά ήξερα, μόνο που τώρα μου φωτίστηκε με άλλα χρώματα. Κι αυτό το λογαριάζω στις αναγνωστικές μου εμπειρίες.

Ντόναλντ Μακέϊγκ

Ρετ Μπάτλερ – Ο τυχοδιώχτης του Νότου Μετάφραση: Κώστια Κοντολέων ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Δημήτρης Ε. Φιλιππής Προφασισμός, εκφασισμός, ψευδοφασισμός - Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία στον Μεσοπόλεμο UNIVERSITY STUDIO PRESS «[...] Τα Δωδεκάνησα τελούσαν υπό την άμεση δικαιοδοσία όχι του ιταλικού υπουργείου Αποικιών αλλά του υπουργείου Εξωτερικών, του οποίου προΐστατο ο ίδιος ο Μουσολίνι. Η ρύθμιση αυτή αποδείκνυε τον ξεχωριστό ρόλο που διαδραμάτιζε το σύμπλεγμα του Αιγαίου ως προς την επεκτατική πολιτική της Ιταλίας στην ευρύτερη Μεσόγειο». Ο διδάκτορας Ιστορίας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Παν/μίου και διδάσκων στο Ανοιχτό Παν/μιο, παρουσιάζει στην παρούσα εργασία τη σύγκρουση του ιταλικού και ελληνικού εθνικισμού και τη μορφή που παίρνει με την άνοδο του φασισμού στις αρχές του 20ού αιώνα. Η περίοδος που εξετάζεται με εξαιρετική ενδελέχεια (ελληνικές και διεθνείς πηγές, Τύπος, αρχεία κ.ά.) έχει αφετηρία το 1919 (Συνθήκη Ειρήνης Παρισίων) και καταλήγει με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου το 1940. Κατά το διάστημα αυτό η επεκτατική πολιτική των Ιταλών στα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο, έρχεται σε αντίθεση με δικές μας, βαλκανικές, κυρίως, εδαφικές διεκδικήσεις. Ο συγγραφέας όμως αντιμετωπίζει τη σύγκρουση Ελλάδας - Ιταλίας συνολικότερα, καθώς τον απασχολούν επιμέρους ψηφίδες που συνθέτουν την εικόνα της εποχής: οι επιθετικές κινήσεις των Ιταλών στην Κέρκυρα το 1923, η πρόσδεση ορισμένων βαλκανικών χωρών στο άρμα του ναζισμού μετά το ’36, ο εκφασισμός τμήματος της ελληνικής κοινωνίας στον Μεσοπόλεμο, η αστάθεια του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα κ.ά. Στο πλαίσιο της ίδιας ανάλυσης, ο συγγραφέας εντάσσει μια χώρα που βρίσκεται στο άλλο άκρο της Μεσογείου - η Ισπανία το ίδιο διάστημα βρίσκεται σε φάση «προφασισμού» και θα παίξει μείζονα ρόλο στις ελληνοϊταλικές σχέσεις μέσα από τον εμφύλιο πόλεμο Φρανκιστών - Δημοκρατικών που ξεκινάει το 1936 και λήγει με ήττα των δεύτερων το 1939.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΠΑΜΠΟΥΡΗΣ

Ο Μανουέλ, ο μικρός μαύρος μάγος είναι ένα παραμύθι σκοτεινό όσο και η καρδιά του καθενός από εμάς. Διαδραματίζεται σ’ ένα χωριό της Ισπανίας, όπου ένα βράδυ οι χωρικοί σέρνουν τον Μανουέλ, ένα 9χρονο αγόρι, στο κέντρο της πλατείας, τον κατηγορούν ότι ασκεί μαύρη μαγεία κι ετοιμάζονται να τον κάψουν ζωντανό. Στη δίκη-παρωδία που ακολουθεί, πέφτουν μάσκες, αποκαλύπτονται αναπάντεχα μυστικά και κανείς δεν είναι αυτό που αρχικά φαίνεται. Χωρισμένος σε 3 πράξεις (Δίκη / Απολογία / Τιμωρία), ο Μανουέλ απευθύνεται σε αναγνώστες άνω των 14 ετών, είναι γραμμένος σε έμμετρο και ομοιοκατάληκτο στίχο, έχει έντονο το στοιχείο του μαύρου χιούμορ και πλαισιώνεται από την πανέμορφη εικονογράφηση του Γιώργου Δημητρίου. Μη σας ξενίζει που ένα παραμύθι θέτει στον αναγνώστη ένα τόσο σκληρό ερώτημα: Εσύ θα έκαιγες ζωντανό ένα παιδί; Για τους χωρικούς η απάντηση δεν είναι τόσο εύκολη. Και μην παραπονιέστε, λέγοντας: «Και τι το χρει-

αζόμαστε εμείς ένα τρομακτικό παραμύθι;» Τα σκοτεινά παραμύθια είναι εκείνα που λένε τις μεγαλύτερες αλήθειες - κι εκείνα που αποτυπώνονται πιο έντονα στο νου. Όμως, ο Μανουέλ έχει και μια δεύτερη, πιο βαθιά ανάγνωση. Μιλάει για την τάση μας να αντιλαμβανόμαστε καθετί διαφορετικό ως απειλή, για την ανάγκη μας να δαιμονοποιούμε καθετί που δεν μας ταιριάζει, που αποκλίνει από τον τρόπο σκέψης και ζωής μας. Μιλάει για την υποκρισία μας, για τα διπλά μέτρα και σταθμά που χρησιμοποιούμε κατά το δοκούν. Και τονίζει την αξία της ανεκτικότητας, της αγάπης και της δικαιοσύνης. Κι αν αναρωτιέστε ποιος είμαι εγώ που σας τα λέω αυτά, σας βεβαιώνω πως δεν έχει σημασία. Είμαι απλώς ο συγγραφέας. Καθίστε, λοιπόν, γύρω απ’ τη φωτιά κι αφήστε με να σας πω ένα παραμύθι: «Κόκκινη κλωστή δεμένη, Απ’ το αίμα ποτισμένη...»

Μανουέλ, ο μικρός μαύρος μάγος Εικονογράφηση: Γιώργος Δημητρίου ΟΞΥ

INDEX_40

Ελένη Σαραντίτη Η θυσία ΠΑΤΑΚΗ

πίσω από τη βιτρίνα Στις σελίδες που ακολουθούν θα βρείτε κριτικές και παρουσιάσεις βιβλίων από δόκιμους συγγραφείς, βιβλιοκριτικούς και αρθρογράφους αλλά και από «απλούς» αναγνώστες. Όπως πάντα, το περιοδικό είναι ανοιχτό σε όλους και υποδεχόμαστε με χαρά τις κριτικές σας για τα βιβλία που αγαπήσατε ή αντιπαθήσατε. gnomi@indexmag.gr

Τον Λεωνίδα τον γνώριζα από τα σχολικά μου χρόνια. Θυμόμουν την ιστορία του για την ηρωική του αντίσταση στις Θερμοπύλες μαζί με τους 300 γενναίους του σαν παραμύθι. Όταν ήμουν παιδί θεωρούσα πολύ σπουδαίο που είχα γεννηθεί στην Αθήνα κι έλεγα με περηφάνια πως ήμουνα Ατθίς. Η Σπάρτη για μένα ήταν κάποια ξένη χώρα, μακρινή που τη φανταζόμουνα με κατάξερα άγρια βουνά. Πολύ πρόσφατα πήγα στη Σπάρτη, πρώτη φορά στη ζωή μου. Έτσι, Η θυσία, το βιβλίο της Ελένης Σαραντίτη, ήρθε να με καταπλήξει, γιατί μου φανέρωσε μια εικόνα της Σπάρτης πολύ αλλιώτικη από εκείνη που είχα στο μυαλό μου μέχρι τώρα. Το μυθιστόρημα της Ελένης είναι τρυφερό σα ν’ ακούς πουλί να κελαηδάει και συγχρόνως άγριο, σκληρό και γενναίο λες και σε δέρνει αγριεμένη θάλασσα. Κι η γλώσσα του το ίδιο τρυφερή και σκληρή. Με μια σύνταξη ιδιαίτερη, που με μια φράση μπορεί να σου πει πολλά. Είναι σαν τραγούδι όταν περιγράφει τον έρωτα του Λεωνίδα για τη Γοργώ, τη γυναίκα του και την τρυφερότητά του για τον μικρούλη γιο του. Δεν είναι νέος ο Λεωνίδας, πενηντάχρονος και είκοσι η Γοργώ. Το ξέρει πως είναι μελλοθάνατος και σκέφτεται: «ως εδώ ήταν, μέχρις εδώ ήμαστε ο ένας για τον άλλον και μετά ποτέ ξανά. Ποτέ. Και θάφτηκαν όλα μέσα μου». Αυτή η επανάληψη μιας μόνο λέξης, του «ποτέ», λέει όσα δεν θα μπορούσαν να πουν ολόκληρες σελίδες για το πόσο πίστευε ο Λεωνίδας πως δεν θα ξανασυναντούσε τους αγαπημένους του. Κι όμως, βρίσκει το θάρρος του για να ψάλλει τον ύμνο στην άλλη τη μεγάλη αγάπη που είναι η Σπάρτη. «Εγώ ολόκληρη τη ζωή ποθοπλανταγμένος για την ασφάλεια και την ευνομία της. Αγάπη πέρα από τα όρια λέγεται και πάνω από τα μέτρα του ανθρώπου». Είναι σαν τραγούδι όταν λέει: «Η Σπάρτη με τις ευωδιές, τις ολόφωτες νύχτες, τις χιονισμένες ερημιές. Η βασιλική όψη του Ευρώτα και μυρωδιές, χιλιάδες μυρωδιές». Δεν ήξερα, το έμαθα από εκείνη πως η αψιά μυρωδιά των κυπαρισσιών είναι λίγο αρσενική, πως τα ελάφια κλαίνε με καυτά δάκρυα, διάφανα δάκρυα σαν του ανθρώπου και πως οι κοπαδιαστές αγριόχηνες έρχονται, μόλις παίρνουν και ψυχραίνουν οι μέρες, ν’ απαγκιάσουν στις καλαμιές και τις λεύκες… Είναι σαν αγριεμένη θάλασσα όταν περιγράφει σκληρές εικόνες από μάχες… «Γύρω μύριζε ιδρώτας και θάλασσα, ξεραμένο χόρτο και άνυδρη πέτρα». Κι αλλού: «οι γογγυσμοί, οι σφαδασμοί, ο τρόμος και η μαζική σφαγή. Σώματα άψυχα, σώματα μέχρι πριν λίγο λαξευτά. Πάμπολλα σώματα νεκρά». Οι τριακόσιοι του Λεωνίδα πριν τη μάχη δεν τραγουδούν πολεμικά εμβατήρια, αλλά λυρικά άσματα του Τυρταίου. Αυτά τους διατάζει ο Λεωνίδας να τραγουδήσουν. Ν’ αντιλαλήσουν οι κορφές.

Να φτεροκοπήσουν οι αετοί. Κι ο ίδιος ενώ το ξέρει πως βαδίζει στον θάνατο, μαζεύει όλες τις τρυφερές του σκέψεις για τη Γοργώ και το γιο του, που θα ‘θελε να τον πλησιάσει έστω για λίγο «όσο βαστά ένα φιλί στ’ ακροδάχτυλα» ή «για όσο σπαρταρά το εωθινό αηδόνισμα». Και το περιβόητο «Μωλόν λαβέ» που μαθαίναμε στο σχολείο και φανταζόμασταν έναν νέο, γενναίο Λεωνίδα να το βροντοφωνάζει, στο βιβλίο της Ελένης παίρνει μια άλλη δύναμη κι ένα σπαραγμό. Να μην παραλείψω την ενδυματολόγο Ελένη που περιγράφει τις στολές που φορούσαν οι διάφοροι λαοί, οι Μήδες και οι Πέρσες, οι Ινδοί, οι Λύβιοι, οι Αιθίοπες, οι Άραβες, τις περιγράφει με τόσες λεπτομέρειες που θα έκανε τον Τσαρούχη να ζηλέψει. Παραπονιόμουν πως είχα καιρό να διαβάσω ένα μυθιστόρημα που να με συγκινήσει. Και να που το κατάφερε η Ελένη με τη Θυσία της. Τόσο που της συγχωρέσαμε οι φίλες και φαντάζομαι και οι δικοί της άνθρωποι, τη δική της θυσία να μείνει τρία χρόνια απομονωμένη και χωμένη μέσα σε συγγράμματα και βιβλία, απομακρυσμένη απ’ όλα και απ’ όλους. Κι ακόμα, σε μένα ξύπνησε με το μυθιστόρημά της μνήμες δικές μου, όχι και τόσο μακρινές, τόσο που να νομίζω πως έχω ακούσει με τα ίδια μου τ’ αυτιά τη φωνή του Λεωνίδα. «Συναγωνιστές, όλα είναι επιτεύξιμα». Άλκη Ζέη

Κώστας Λάμπος Αμερικανισμός και Παγκοσμιοποίηση ΠΑΠΑΖΗΣΗ Το βιβλίο του συγγραφέα Κώστα Λάμπου, που παρουσιάζουμε σήμερα, κάνει μια τόλμη. Εξετάζει τη σχέση της εξουσίας, της κάθε εξουσίας με τον Φόβο. Τολμάει να πει, όπως εγώ το καταλαβαίνω, κύριοι οικονομιστές μη νομίζετε ότι εσείς θα λύσετε τα προβλήματα γιατί υπάρχει κι ο παράγοντας της ψυχολογίας, τον οποίο η Αριστερά δυστυχώς, προσκολλημένη στο ότι «ένα είναι το Ευαγγέλιο, ο Μάρξ», τον αγνόησε. Αγνόησε την ψυχολογία και την έχει πάθει πάρα πολλές φορές. Τολμάει, λοιπόν, ο Κώστας Λάμπος και λέει στην αρχή του βιβλίου κάτι που νομίζω ότι τα λέει όλα: «Μας φοβίζουν για να υποταχθούμε. Μας φοβίζουν για να μας εξουσιάζουν. Μας φοβίζουν για να μας εκμεταλλεύονται και να πλουτίζουν. Μας φοβίζουν για να φοβόμαστε γενικά αλλά και για να τους φοβόμαστε». Το λέει καθαρά. Και παρακάτω μας καλεί «Να καταργήσουμε κάθε μορφή εξουσίας που γεννάει ο φόβος»… Πρέπει να καταλάβουμε ποιος είναι ο εχθρός και είναι φανερός. Και θα πω τώρα κάτι τολμηρό, δεν είναι υποχρεωτικό να το αποδεχθείτε. Μέχρι τώρα λέγανε ότι ο ιμπεριαλισμός είναι το τελευταίο στάδιο

του καπιταλισμού. Τώρα βρισκόμαστε μπροστά στην παγκοσμιοκρατία. Ποιο είναι το καινούργιο στοιχείο; Ότι οι ιμπεριαλιστές έχουν συμφωνήσει μεταξύ τους. Δεν υπάρχει κίνδυνος παγκοσμίου πολέμου. Έχουνε συμφωνήσει μεταξύ τους για έναν μόνο πόλεμο υποταγής των εθνών, των λαών και των πολιτών και εδώ συγχαίρω τον Κώστα Λάμπο γιατί σηκώνει μια σημαία στον χώρο της Ουτοπίας: Ξεσηκωθείτε λαοί κι αποκτείστε τα δικαιώματά σας, ξεσηκωθείτε πολίτες κι αποκτείστε τα δικαιώματά σας, για να μην επικρατήσει το παγκόσμιο κράτος κεφαλαιοκρατίας στην υφήλιο, οπότε και χαθήκαμε, αλίμονο στους ηττημένους από κει και πέρα… Εδώ, σε αυτό τον τόπο, αναπτύχθηκε η περίφημη αλληλουχία των λέξεων. Λέμε πόλις, πολίτης, πολιτεία, πολιτική, πολιτισμός. Δηλαδή, όπου υπάρχει μια πόλις, όπως λέει και ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά του, όπου υπάρχουνε πολίτες οι οποίοι ασκούνε οι ίδιοι πολιτική, τότε υπάρχει πολιτισμός. Όπου την πολιτική την ασκούνε εξ επαγγέλματος πολιτικοί, δεν υπάρχει πολιτισμός, αλλά φαυλοκρατία και βαρβαρότητα. Όλα αυτά τα πήρε η Δύση, τα μελέτησε με εμβρίθεια και μας έστειλε; την POLICE, για να ελέγχει, να εξουσιάζει τον πολίτη, την πολιτική την πόλη και τον πολιτισμό. Αυτό κατάλαβε η Δύση. Το παράδειγμα είναι μπροστά μας. Αυτές τις μέρες έχουμε τις λεγόμενες προσαγωγές πολιτών. Προσάγονται επειδή είναι, λέει, ύποπτοι. Τους ελέγχουν. Έκαναν κάτι; Όχι, τους απολύσαμε. Και τότε γιατί προσήχθησαν; Για τον φόβο, όπως λέει κι ο Κώστας, «Θα φοβάσαι πολίτη». Και είδαμε το στυγνό πρόσωπο του Υπουργού της Προστασίας του πολίτη (κοιτάξτε και το όνομα, η επίφαση δημοκρατίας πρέπει να στολίζεται και με όσο πιο πλουμιστά ονόματα γίνεται), να λέει σε μια νέα κοπέλα ότι δε δέχεται διάλογο. Όποιος λέει ότι δε δέχεται διάλογο σήμερα με τη νεολαία, καταστρέφει τον πολιτισμό. Και θα συμφωνήσω με όσα λέει ο Κώστας για την αναγκαιότητα του διαλόγου για όλα και για την Ουτοπία. Η λύση του προβλήματός μας είναι να αποκτήσει το δικαίωμα ο πολίτης να συμμετέχει στα κοινά, δηλαδή η Άμεση Δημοκρατία. Δε μπορεί πια κανείς να αποφασίζει για κανέναν άλλο. Η ίδια η κοινωνία έχει καταργήσει τους αρχηγούς. Η σημερινή πολιτεία, που ελέγχεται από το κεφάλαιο, όμως ακόμα επιμένει. Εμείς όμως πρέπει να ξαναπάρουμε τα πράγματα από την αρχή και να φουντώσουμε τον διάλογο… Το πρόβλημα εκεί είναι και γι’ αυτό συγχαίρω τον φίλο μου τον Κώστα Λάμπο για το βιβλίο που έβγαλε και ξεκαθαρίζει τα πράγματα τόσο για την παγκοσμιοκρατία, όσο και για τη δική μας την Ουτοπία και μας λέει πώς θα καταργήσουμε τη μια και πώς θα κάνουμε την άλλη πραγματικότητα, γι’ αυτό και σας συνιστώ ανεπιφύλακτα να διαβάσετε αυτό το καλογραμμένο και υπεύθυνα τεκμηριωμένο βιβλίο. Μανώλης Γλέζος

INDEX_40

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

το βιβλίο της άμμου ΑΝΘΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ

Το κληροδότημα Δεν υπάρχει κανένα ίδρυμα που ν’ άξιζε να κληροδοτήσω και το ελάχιστο, πρόσθεσε. Αλλά ούτε και κανένας άνθρωπος απ’ όσους ξέρω. Έτσι αποφάσισα να παραγγείλω έναν τηλεφωνικό κατάλογο από την Αγγλία. Και ξέρετε γιατί; Έκανε μια παύση, σέρβιρε το τσάι σε μένα και στον εαυτό του και συνέχισε: Άνοιξα στην τύχη κάποια σελίδα του, που, όπως είδα, ήταν η σελίδα 203, και αφού έκλεισα τα μάτια μου, ακούμπησα κάποιο σημείο της με το δάχτυλο. Όταν ξανάνοιξα τα μάτια μου, είδα ότι το δάχτυλό μου έδειχνε το όνομα Σάρα Σλόθερ. Μου ήταν τελείως αδιάφορο ποια ήταν αυτή η Σάρα Σλόθερ, που έμενε στο νούμερο 128 της οδού Νάιτσμπριτζ. Ε, λοιπόν, σ’ αυτή τη διεύθυνση, αδιάφορο για το ποιος κρύβεται από πίσω της, άφησα ό,τι έχω και δεν έχω.

Σωτήρης Δημητρίου Τα ζύγια του προσώπου ΠΑΤΑΚΗΣ Το σίγουρο είναι πως τα πεζά του Δημητρίου όχι μόνον δεν πληρούν τους κανόνες ενός ορθόδοξου διηγήματος που θα έδινε έμφαση στον αφηγηματολογικό ρόλο του, αλλά πολύ περισσότερο είναι κυριολεκτικά και καθαρά προσωπικές δοκιμές, στιγμιότυπα και ερεθίσματα, που ο ίδιος θα μπορούσε να τα μετατρέψει σε εικόνες. Πράγματι, το πιο ακριβό κομμάτι της δημιουργίας του Δημητρίου έγκειται στο γεγονός ότι, η παλλόμενη ρυθμική του έκσταση είναι τόσο προωθημένη, που κανείς άλλος συγγραφέας, ακόμη και αναγνωρισμένος, δεν θα μπορούσε να γράψει έτσι. Διότι πέραν του θεματολογικού ιστού, που ξεκινά από απλές καθημερινές στιγμές για να καταλήξει σε υπερρεαλιστικές εξόδους, ο πεζογράφος, εκφραστικά, δεν τηρεί την παραμικρή γνωστή, ίσα με τα σήμερα, παράμετρο, που θα μπορούσε ίσως να τον εντάξει σε ένα καθιερωμένο πλαίσιο και σ’ ένα απόλυτο σύνολο γενικότροπων εμπειριών. Ό,τι γίνεται στα κομμάτια του Δημητρίου, αφενός αποτελεί ένα ακραίο και εκτός ορίων επεισόδιο, αφετέρου ένα απροσδιόριστο συμβάν η αξία του οποίου βρίσκεται στη με φειδώ υπολογισμένη του γλωσσική υπερδιέγερση. Διότι η αληθινή αλλά άτυπη και άνυδρη συνεισφορά του λόγου, σε μια διαδικασία που στόχο έχει το συγγραφικό ντιρέκτ, δεν θα μπορούσε αλλιώς να λειτουργήσει, παρά μόνον με το ευθύβολο, το αναπάντεχο, το δοκιμασμένο, το φαντασιακό, που ο δημιουργός κατέχει στη φαρέτρα του. Άρα, τα πεζά του Δημητρίου, όχι μόνον δεν είναι κατευναστικά των αισθήσεων, όχι μόνον δεν συμπεριφέρονται γαλήνια, όχι μόνον δεν προσπαθούν να προκαλέσουν ψυχική ηρεμία και ψυχολογική τακτοποίηση, όχι μόνον, τέλος, δεν χαϊδεύουν τα αυτιά μας αλλά το αντίθετο, είναι κοφτερά σαν μαχαίρι, είναι γροθιά στο στομάχι, είναι πέτρες που ματώνουν κεφάλια, είναι βέλη στην καρδιά, είναι δραματοποιημένη «ποίηση» που στόχο έχει τις εφησυχασμένες συνειδήσεις. Έτσι, ακόμη και στις πιο απαλές του εκδοχές -για να μην πάμε στις αιμομικτικές σχέσεις που κυριολεκτικά μας αγριεύουν-, η ανάγνωση είναι μια καταλυτικά πολύπλοκη διαδικασία, της οποίας δεν της επιτρέπεται να βρει όμορφα και ωραία και γι’ αυτό ανώδυνα στοιχεία αλλά παντελώς εφιαλτικές καταστάσεις, οι οποίες και διασταυρώνονται με τη συγγραφική μηχανή που τις παράγει. Μια μηχανή που έχει αναγάγει, όλο αυτό το τελευταίο διάστημα, το απόκρυφο σε φανερό, το μυστικό σε κοινή θέα, το απογυμνωμένο σε ηδονιστικό, το αφόρητο σε πρακτικό, το υπερβολικά τραχύ σε δεδομένο. Έτσι ώστε η ιδεολογική βάση αλλά παράλληλα και η φιλοσοφία μιας τέτοιας έκθεσης, να δρομολογεί ένα ταξίδι με πολλούς σκοπέλους, ένα αγχωτικό ξέσπασμα, μια περιδιάβαση σε ό,τι το σκοτεινό του ανθρώπινου εγκεφάλου, μια περιδίνηση σε εξτρίμ κοινωνικές υποθέσεις, ένα ψυχογράφημα, εν κατακλείδι, αρρωστημένων και διαστροφικών καταστάσεων. Με δύο λόγια μια καταραμένη διδαχή. Συμπεραίνοντας, απ’ όσα παραπάνω ειπώθηκαν τα πεζά του Δημητρίου έχουν την απαίτηση από τους αναγνώστες, κατά τη διάρκεια λήψης, να βρίσκονται σε πλήρη ετοιμότητα, να έχουν αντίδοτο σε ό,τι δηλητηριώδες λέγεται, να μην τα αγγίξουν αν δεν είναι προετοιμασμένοι για χιλιάδες ανατροπές, να μην τα πλησιάσουν αν έχουν αλλοτριωθεί, να μπορέσουν να αντέξουν την ιδιαίτερη πτυχή μιας λογοτεχνικής λογικής, αποτελεσματικά αδυσώπητης. Η κατά συνθήκη διηγηματογραφία του Δημητρίου μετρά τα δάχτυλα του χεριού της αλλά δεν τα βρίσκει πάντοτε δέκα· μερικές φορές δε τα μετρά απ’ την ανάποδη· και άλλες μηδενίζει τις πράξεις και τα λόγια περνώντας πάνω τους ένα μουσκεμένο σφουγγάρι. Χρίστος Παπαγεωργίου, ποιητής – κριτικός λογοτεχνίας

Τόμας Μπέρνχαρντ Μπετόν μετάφραση Αλέξανδρος Ίσαρης «ΑΞΙΟΣ/Β» 1987

Εμίλ Ζολά Η χαρά της ζωής ΟΞΥ Ο νατουραλισμός υπήρξε αισθητικό κίνημα που καλλιεργήθηκε κυρίως από τη ζωγραφική και τη λογοτεχνία. Εμφανίζεται στα

INDEX_36 INDEX_40

τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού, ως προέκταση του ρεαλισμού, δίνοντας ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στην όσο το δυνατόν πιο πιστή απεικόνιση της πραγματικότητας. Τα πρόσωπα που κυκλοφορούν στην περιοχή του νατουραλισμού κατευθύνονται κυρίως από τις εσωτερικές ανεξήγητες ροπές τους -στις οποίες και είναι υπόδουλα- αλλά και από τις επιθέσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος - της υπερφύσης δηλαδή που τα υπερβαίνει. Σκοπός του νατουραλισμού είναι η επιστημονική μελέτη αυτής της πραγματικότητας, υλικό, για την προσέγγιση και διερεύνηση της οποίας οι συγγραφείς που τον καλλιέργησαν, αναζήτησαν και άντλησαν από τη φιλοσοφία του Διαφωτισμού, που απέρριπτε τον μυστικισμό προς χάριν της φυσιοκρατίας. Κύριος εκπρόσωπος και θεμελιωτής του ο Γάλλος μυθιστοριογράφος και κριτικός Εμίλ Ζολά (Παρίσι 1840-1902), το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν Έντουάρ Σαρλ Αντουάν. Το δοκίμιό του, Το πειραματικό μυθιστόρημα, 1880, στάθηκε το μανιφέστο του κινήματος, σύμφωνα με το οποίο ο συγγραφέας δεν είναι μόνο ένας απλός παρατηρητής του φαινόμενου της ζωής, αλλά ένας «στρατευμένος ερευνητής», ο οποίος αναζητά τα αίτια της ψυχολογικής, και όχι μόνο, συμπεριφοράς των ηρώων που τους οδηγούν στις συγκεκριμένες πράξεις τους. Η Νανά, 1880 και Ζερμινάλ, 1885 είναι δύο από τα πλέον διάσημα μυθιστορήματά του που προσυπογράφουν τις λογοτεχνικές και ιδεολογικές απόψεις και θέσεις του. Το πρώτο είναι η μελέτη-

βυθοσκόπηση μιας γυναίκας ελευθερίων ηθών, στο πρόσωπο της οποίας ανιχνεύεται το κοινωνικοπολιτικό στίγμα μιας ολόκληρης κοινωνίας, κατά την περίοδο της Δεύτερης Αυτοκρατορίας της Γαλλίας, και το δεύτερο η μελέτη των απάνθρωπων συνθηκών εργασίας σε ένα ορυχείο, μια σκληρή αλλά αποκαλυπτική ματιά πάνω στη σχέση Εργοδότη-Εργαζόμενου. Μια προβολή, πιθανώς η πλέον αποκαλυπτική της φιλοσοφίας και των ιδεολογικών προβλημάτων που τον απασχολούσαν, είναι και το ανά χείρας μυθιστόρημά του, η αποκρυπτογράφηση του οποίου παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Στο κέντρο του η οικογένεια Σαντό, αντανάκλαση του βασικού συμβόλου που συνιστά τη δομή της κοινωνίας. Το σπίτι της, και αυτό σύμβολο ενός ανοχύρωτου ασύλου, προβολή του γενικότερου συγκροτήματος Πόλη, που και αυτή αποκαλύπτεται γεμάτη κοινωνικοπολιτικές ρωγμές και πνευματικά ρήγματα. Βρίσκεται στη Μπονβίλ, «ένα παραθαλάσσιο, άθλιο ψαροχώρι, σκαρφαλωμένο σε μια απόκρημνη ακτή», έκθετο στις επιθέσεις της αγριεμένης θάλασσας και στις λυσσώδεις καταιγίδες, φυσικές προβολές των παθημάτων που καταδυναστεύουν τους ενοίκους του σπιτιού, αλλά και τους κατοίκους του χωριού, που εδώ κρατούν τον ρόλο ενός χορού σύγχρονης τραγωδίας, εξίσου ανυπεράσπιστου με τους κεντρικούς ήρωές της. Και οι δύο ομάδες, ως γήινα πλάσματα, εκ φύσεως αδύναμα, σύμφωνα με την επιστημονική σύγκριση μεγεθών, δεν είναι σε θέση να τα αντιμετωπίσουν. Διότι η Φύση πάντα θα

τα υπερβαίνει και πάντα θα λειτουργεί ως βασανιστήριο του ανθρώπου - ενώ το εσωτερικό, εκπορευόμενο από τα αβυσσαλέα βάθη του, θα εμφανίζεται εξίσου εφιαλτικό και αδύνατο να αντιμετωπιστεί. Ο άνθρωπος θα καταδυναστεύεται πάντα από τον ίδιο τον εαυτό του, ενδεχομένως από εκείνον τον Άλλο Εαυτό που εμπεριέχει, και που δεν υπακούει στον «καθημερινό». Ο εν λόγω «καθημερινός» θα εκτελεί τις πράξεις που υπαγορεύει ο Άλλος. Όπως ακριβώς κάνουν τα μέλη της οικογένειας Σαντό. Ο καθηλωμένος σε μια πολυθρόνα ανάπηρος Πατέρας, εντελώς ζωοποιημένος πλέον, η αυταρχική Μητέρα, ένα κακέκτυπο παρακμασμένης μητριαρχίας, που αδυνατεί να διαχειριστεί την πραγματικότητα που συνεχώς της διαφεύγει, ένας Γιος, που, όντας χαμένος μέσα σε φαντασιώσεις, αναζητά δρόμο ύπαρξης τον οποίο δεν θα βρει ποτέ, ένα ορφανό Κορίτσι που θα διασχίσει τη μίζερη ζωή του βιώνοντας την απώλειά του την οποία δεν θα συνειδητοποιήσει ποτέ, και μια Υπηρέτρια βουτηγμένη στην ανυπαρξία της που θα επιχειρήσει να καταθέσει εαυτόν με την εθελούσια αναχώρησή της. Μέσα απ’ αυτό το σπαραχτικό μυθιστόρημα, αντανακλαστικό είδωλο μιας αδύναμης, όπως προειπώθηκε, πραγματικότητας, εφ’ όσον εκ φύσεως δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει δυνάμεις που την υπερβαίνουν, αναδύεται ο πάσχων άνθρωπος. Ένα κατ’ επίφαση δυναμικό ον, αδύναμο, ωστόσο, κι αυτό, κατά βάθος, που κάθε άλλο παρά βιώνει και γεύεται τη Χαρά της Ζωής - ο τίτλος του μυθιστο-

ρήματος, εξυπακούεται, ότι ηχεί με πικρή, σαρκαστική ειρωνεία. Ο συγγραφέας παρατηρεί και καταγράφει τα τεκταινόμενα με το μάτι ενός πεπειραμένου επιστήμονα, που έρχεται αντιμέτωπος με την ανίατη ασθένεια απ’ την οποία πάσχει κατ’ ουσία και ο ίδιος. Το μεγαλείο του έγκειται στο γεγονός ότι αγωνίζεται «σαν θαρραλέος», κι ας γνωρίζει ότι το παιχνίδι είναι χαμένο. Αυτό, όμως, είναι η καταξίωσή του. Πράξη ύψιστου ανθρωπισμού που τον υψώνει στο επίπεδο του υπαρξιακού ήρωα, σύμφωνα με την αρχαιοελληνική φιλοσοφία, τουλάχιστον όπως μας την κληροδότησαν οι Τραγικοί. Εκ του μακρόθεν, και από άλλη οπτική γωνία ιδωμένος, ο Εμίλ Ζολά μπορεί να θεωρηθεί απόγονός τους. Η συμπεριφορά του εξάλλου στην περίφημη Υπόθεση Ντρέϊφους, όπου το μεγαλειώδες Κατηγορώ του εναντίον της μιλιταριστικής μισαλλοδοξίας παραμένει αξεπέραστο, το αποδεικνύει. Μάκης Πανώριος

Χένινγκ Μανκέλ Firewall ΨΥΧΟΓΙΟΣ Ένας άντρας βρίσκεται νεκρός μπροστά σε ένα ΑΤΜ , θύμα καρδιακής ανακοπής. Δύο κορίτσια συλλαμβάνονται για την άγρια δολοφονία ενός οδηγού ταξί και ομολογούν το έγκλημά τους χωρίς τύψεις. Δύο ξεκάθαρες υποθέσεις που φαίνεται ότι δε συνδέονται μεταξύ τους. Και όμως… Ο επιθεωρητής Βαλάντερ προσπαθεί να ανακαλύψει τους λόγους που έγιναν όλα αυτά αλλά παράλληλα θέλει να βρει το νήμα του μυστηρίου που καλύπτει τις υποθέσεις. Όλα αυτά οδηγούν σε μια συνωμοσία που απλώνεται πέρα από τα σύνορα της Σουηδίας και απειλεί να ταράξει τα οικονομικά θεμέλια ολόκληρου του κόσμου. Μέσα από το συναρπαστικό μυθιστόρημα, ο επιθεωρητής αντιλαμβάνεται πως η κοινωνία έχει αλλάξει και η βία έχει εξαπλωθεί. Οι αλλαγές συνοδεύτηκαν από μια παράλληλη οικονομική ανάπτυξη στην οποία τα μέλη της κοινωνίας συνδέονται όλο και πιο στενά με νέες τεχνολογικές καινοτομίες. Τα πάντα διευθύνονται από τους υπολογιστές αλλά το άκρως αποδοτικό ηλεκτρονικό δίκτυο έχει το δικό του τίμημα. Αυξημένη τρωτότητα απέναντι στις δολιοφθορές και στην τρομοκρατία. Ο συγγραφέας Χένινγκ Μανκέλ καταφέρνει να δημιουργήσει το κατάλληλο σασπένς μέσα από τις συνεχείς ανατροπές. Η πλοκή, η δράση αποτελούν βοηθητικά στοιχεία για να μυηθεί ο αναγνώστης στην ψυχοσύνθεση του επιθεωρητή Βαλάντερ. Χωρίς να εγκαταλείπει τις κλασσικές αναλυτικές μεθόδους ο Μανκέλ βάζει τον ήρωά του να δρα και όχι μόνο να σκέφτεται. Και το κυριότερο, γράφει πως μόνο με αισιοδοξία μπορούν οι άνθρωποι να τα βγάλουν πέρα σε τούτη τη σκληρή ζωή. Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Σταύρος Σταυρόπουλος Ο έρωτας θα μας κάνει κομμάτια ΑΠΟΠΕΙΡΑ Κάθε ποιητής θα ήθελε να γράψει ένα μυθιστόρημα. Ακόμα κι ο Σεφέρης ονομάτισε μια συλλογή του μυθιστόρημα. Κάθε συγγραφέας γράφει πάντα το ίδιο βιβλίο. Η διαδικασία της γραφής είναι πάντα ένα «έργο εν εξελίξει», αφού ποτέ δεν φτάνουμε το τέλειο, ούτε το αγγίζουμε καν. Κι αν το προσεγγίσουμε ή θα αυτοκαταστραφούμε ή θα σταματήσουμε να γράφουμε ή και τα δύο μαζί. Το ίδιο ισχύει -εξ όσων γνωρίζω- και στις άλλες τέχνες. Η Μαρία Κάλλας σταμάτησε να τραγουδάει, έπεσε σε βαθιά θλίψη και πέθανε πριν την ώρα της, ακριβώς επειδή ΈΓΙΝΕ η μυθική, η ανεπανάληπτη «θεϊκή» Μαρία. Με αυτές τις εισαγωγικές σκέψεις έπιασα να διαβάσω το καινούργιο βιβλίο του Σταύρου Σταυρόπουλου, που τον παρακολουθώ χρόνια να αναπτύσσει και να εξελίσσει αυτή την ιδιότυπη ποιητική πρόζα με το απολύτως αναγνωρίσιμο ύφος. Φράσεις κοφτές σαν μαχαιριές, που συναγωνίζονται τα διαφημιστικά σλόγκαν σε συμπύκνωση, περιεκτικότητα και αποτελεσματικότητα. Λογοτεχνικές εκρήξεις, λεξιλαγνεία, ρητορικές ερωτήσεις υποψιασμένης αθωότητας, ασφαλής παιδικότητα, ανερχόμενος πεσσιμισμός, ενεργητική μελαγχολία, πεισματική θλίψη, σωτήρια εμμονή στον έρωτα, στην αγάπη, στην απουσία του ερωτικού σώματος, ή στην παρουσία του που είναι χειρότερη κι από θάνατο, αναπόληση του μέλλοντος (αν γίνεται κατανοητό αυτό το οξύμωρο - δεν ξέρω)… Ο Σταύ-

INDEX_36

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ ρος Σταυρόπουλος βιώνει πάντα την ίδια υπαρξιακή αγωνία, γηράσκει αεί απογοητευόμενος ερωτικώς, μετράει τον χρόνο που κυλάει μέσα στην κλεψύδρα αναπόδραστα, απελπίζεται και καταφεύγει στο λιμανάκι της παιδικής ηλικίας που πόρρω απέχει από τον Παράδεισο ή άλλες ειδυλλιακές καταστάσεις, χτυπιέται σαν νυχτερίδα στο κλουβί της μοναξιάς, κατακτάει μια στυγνή αυτογνωσία μέσα από τη στυγερή αποκαθήλωση του «εγώ», αναζητεί το «έτερον», και θρηνεί από πριν το βέβαιο φευγιό του, δεν περιμένει τίποτα και δεν ελπίζει τίποτα (σαν ήρωας του θεάτρου του παραλόγου), βουλιάζει στο κενό των λέξεων που απογυμνώνονται διαρκώς από τα νοήματά τους, και βιώνει έναν εγκεφαλικό θάνατο εν πλήρει συνειδήσει αυτοκτονώντας με κάθε καινούργια γραμμή που συντάσσει για να αναστηθεί με μια χαριτωμένη πιρουέτα χορευτή που σηκώνεται για το χειροκρότημα. Η απαισιοδοξία του γίνεται κινητήριος δύναμη για το ταξίδι στο πέλαγος των λέξεων. Η επαφή με τους άλλους είναι το πρόσχημα, όμως όπως είπε ο Καβάφης στην Ιθάκη του, το ταξίδι είναι αυτοσκοπός και η ηδονή η μόνη αμοιβή του περιπλανώμενου. Ο Σταύρος Σταυρόπουλος έχει καταφύγει σε έναν ιδιότυπο πληθωρικό μινιμαλισμό (ας μου συχωρεθεί και πάλι το οξύμωρο σχήμα, αλλά μέσω των αντιθέτων επέρχεται η τρισδιάστατη «πλαστική» απεικόνιση ενός θέματος). Το ύφος του είναι αναγνωρίσιμο, μακριά από τον διανοουμενισμό, τον εκλεκτισμό και τον αισθητισμό πολλών συγχρόνων του δημοσιογραφούντων ποιητών και στιχοπλόκων. Η ζωγραφική τέχνη λειτουργεί ως μεταφορά της ερωτικής πράξης. Ευδιάκριτος συμβολισμός και ευλογοφανής αλληγορία. Ενδιαφέρουσες σουρεαλιστικές πινελιές, όπως το πρωτότυπο ουροβόρο ψάρι που αιμορραγεί μωβ χρώμα (σελ. 74), αιώνια παιδικότητα και κάποιος διδακτισμός, συγγραφικός ναρκισσισμός. Η ομιλούσα φωνή αναζητεί αντανακλάσεις της εικόνας της στα μάτια των άλλων. Ο έρωτας είναι ένα πρόσχημα. Το μυθιστόρημα ανέφικτο. Γιατί δεν γίνεται μυθιστόρημα με ένα μόνο πρόσωπο, χωρίς τους «άλλους», εκείνους που θα δώσουν βάθος στον πίνακα και θα τον ζωντανέψουν με τα γέλια και τις χαρές τους, τα μίση, τα πάθη, και τους έρωτές τους. Ο Σταύρος Σταυρόπουλος ξέρει να γράφει. Ξέρει και να προβάλλει το έργο του διατρανώνοντας τα αισθήματά του. Αν έπρεπε να βρω έναν υπότιτλο σε αυτό το πόνημα θα έλεγα: «ερωτολογίας εγκώμιον». Περιμένω να δω πού θα τον οδηγήσει η εξελικτική συγγραφική του κλίμακα. Σε ένα μυθιστόρημα, ίσως. Κωνσταντίνος Μπούρας, www.konstantinosbouras.gr

Τζέραλντ Κλαρκ Tρούμαν Kαπότε : μια ζωή εν θερμώ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Οι εκδόσεις Μεταίχμιο μετά την έκδοση της άκρως ενδιαφέρουσας αλληλογραφίας του Τρούμαν Καπότε το 2008 συνεχίζουν την ενδοσκόπηση στον βίο και την πολιτεία του μεγάλου αμερικάνου συγγραφέα με την κυκλοφορία της εξαιρετικής βιογραφίας του με τον διόλου τυχαίο τίτλο μια ζωή εν θερμώ. Ο συγγραφέας Τζέραλντ Κλαρκ, ο οποίος έζησε αρκετά χρόνια κοντά στον Τρούμαν Καπότε και έγινε ανεκτίμητος μάρτυρας της ταραχώδους ζωής του, χρειάστηκε 13 ολόκληρα χρόνια για να παραδώσει το ογκώδες πόνημά του στο corpus των σπουδαίων βιογραφιών της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η γοητευτική ματιά του, η οποία συνοδεύεται από εξαντλητική παράθεση ντοκουμέντων και πληροφοριών από κάθε διαθέσιμη πηγή, ανασυσταίνει με μυθιστορηματικό τρόπο έναν κόσμο και μια εποχή που έχει χαθεί ανεπιστρεπτί. Η παράθεση των κεφαλαίων εν είδει κινηματογραφικών σεκανς παρουσιάζουν με αδρές πινελιές μια πολύβουη, παλλόμενη τοιχογραφία φελινικών διαστάσεων, γεμάτη κινηματογραφικούς αστέρες, εφοπλιστές, συγγραφείς και κοσμικούς που τον γνώρισαν τον αγάπησαν και τον μίσησαν. Το βιβλικών διαστάσεων υλικό του βιβλίου αξιοποιήθηκε μοναδικά στο σενάριο της ταινίας Καπότε το 2004, ενώ επανέφερε στο προσκήνιο τον εξαιρετικό στυλίστα, 20 ολόκληρα χρόνια μετά τον θάνατό του. Η πορεία του Τρούμαν Καπότε προς τη λογοτεχνική κορυφή του παγκόσμιου στερεώματος ξεκίνησε το 1948, όταν ο εικοσιτετράχρονος σπιρτόζος συγγραφέας με το προκλητικό μυθιστόρημά του Άλλες φωνές, άλλοι τόποι -ένα έργο με σαφείς ομοφυλοφιλικές αναφορές- έκανε το δυναμικό ντεμπούτο του στη μεγάλη φόρμα και προκάλεσε ανεπανάληπτη αίσθηση. Η φωτογραφία του ναρκισσευόμενου νεαρού που κοσμούσε το εξώφυλλο του βιβλίου έδωσε τροφή για βιτριολικά σχόλια αλλά και για πρωτόγνωρες εκδηλώσεις θαυμασμού και λατρείας. Ο Καπότε ήξερε ακόμα να δραπετεύει από την κανιβαλική διάθεση της δημοσιότητας και να τη μεταχειρίζεται κατά το δοκούν παραμένοντας κατ’ ουσία αλώβητος. Τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν μερικά μυθιστορήματα και συλλογές πεζών -ανάμεσά τους και το αξιομνημόνευτο Πρόγευμα στο τίφαννυς- ώσπου το 1965 με τη δημοσίευση του Εν ψυχρώ κέρδισε οριστικά την καταξίωση που τόσο πολύ επιθυμούσε

και τη θριαμβική καθιέρωσή του στους κοσμικούς κύκλους και τη λογοτεχνία. Έκτοτε άρχιζε και η δραματική πτώση του˙ η καταβύθισή του στα ναρκωτικά και τις καταστροφικές έξεις, η συγγραφική του αδράνεια και η οριστική σιωπή του με τον θάνατό του το 1984, που φάνταζε σαν αποφασισμένη από καιρό. Η βιογραφία του Τζέραλντ Κλαρκ με την εμβρίθεια και την πληρότητά της μας προσφέρει μια ολοκληρωμένη εικόνα ενός από τους γοητευτικότερους και ενδιαφέροντες συγγραφείς του περασμένου αιώνα. Ο Τρούμαν Καπότε απέκτησε δόξα, φήμη, χρήματα, αποδοχή. Χόρεψε στην αγκαλιά της Μαίριλιν και είδε την Όντρει Χέιμπορν να ενσαρκώνει την πιο αξιαγάπητη ηρωίδα του. Τέλος, πέθανε μόνος και απογοητευμένος σαν άλλος ένας καταραμένος ποιητής. Ποιος άραγε συγγραφέας δεν θα ζήλευε την τύχη του; Βασίλης Τσιρώνης, συγγραφέας

J. D. Salinger Ο φύλακας στη σίκαλη ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ Με αφορμή τον θάνατο του Σάλιντζερ στις αρχές του 2010, επανήλθε στο προσκήνιο το σημαντικό του μυθιστόρημα Ο φύλακας στη σίκαλη, κάνοντας συνεχείς ανατυπώσεις και μπαίνοντας μέχρι και σε λίστες ευπώλητων βιβλίων για αρκετές βδομάδες. Ο Σάλιντζερ το 1951 έγραψε το εν λόγω βιβλίο, το οποίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα ελληνικά το 1978, σε μετάφραση της Τζένης Μαστοράκη. Για το μυθιστόρημα αυτό χύθηκαν τόνοι μελάνης παγκοσμίως σε κριτικές (οι περισσότερες θετικές, κάποιες αρνητικές), ενώ χαρακτηριστικό αποτελεί πως το συγκεκριμένο βιβλίο -λέγεται- πως διάβαζε, μαζί με τόσους άλλους αναγνώστες, κι ο δολοφόνος του Τζον Λένον, γεγονός που έκανε κάποιους συντηρητικούς κύκλους να το απαγορέψουν, να το κακοχαρακτηρίσουν ή και να το δαιμονοποιήσουν ακόμα. Περισσότερο βέβαια από το βιβλίο και την επιρροή που είχε σε εφήβους και μη, ξένιζε και απασχολούσε η στάση του ίδιου του Σάλιντζερ, που απομονωμένος επί χρόνια στο ιδιωτικό του καταφύγιο, δεν έδινε συνεντεύξεις, δεν φωτογραφιζόταν και αρνιόταν πεισματικά να γίνει το Ο φύλακας στη σίκαλη κινηματογραφική ταινία, με τον ισχυρισμό πως δεν ήταν δα τίποτα το σπουδαίο και πως ο Χόλντεν Κόλφιλντ, ο ήρωάς του, δεν ήταν τίποτα παραπάνω από «μια παγωμένη στιγμή στον χρόνο».

INDEX_40

54 Το Ο φύλακας στη σίκαλη εντάσσεται στην κατηγορία των βιβλίων του μεταπολεμικού ρεαλισμού, μιας σχολής που θα αποτελέσει πρόδρομο του νεορεαλισμού και του βρόμικου ρεαλισμού στην Αμερική. Με αυστηρά λογοτεχνικά κριτήρια δεν μπορεί να θεωρηθεί ολοκληρωμένο μυθιστόρημα, αφού η πλοκή του είναι ελλιπής, και όπως εύστοχα διαπίστωσε ο Αναστάσης Βιστωνίτης σε κριτική του στο Βήμα (29/ 1/ 2010): «Ο “Φύλακας” διαρκώς πάει να αποκτήσει μυθιστορηματική πλοκή και διαρκώς ο συγγραφέας μοιάζει να την “αναστέλλει”». Πρωταγωνιστής ο Χόλντεν Κόλφιλντ, ένας έφηβος διωγμένος από το σχολείο του, το Πένσυ, που, μην ξέροντας τι να κάνει, περιφέρεται στη Νέα Υόρκη, τηλεφωνιέται με παλιές του φιλενάδες ή το αναβάλλει, μένει σε ξενοδοχεία κι εν τέλει γυρίζει κρυφά στο σπίτι του, νωρίτερα του αναμενομένου, μόνο και μόνο για να δει και να μιλήσει με την αδελφή του τη Φοίβη, το Φοιβάκι όπως τρυφερά την αποκαλεί. Ο Χόλντεν είναι «φορτωμένος» με τον άδικο χαμό ενός φίλου του που πήδηξε από το παράθυρο για να γλιτώσει από κάποια συμμορία συμμαθητών του που τον εκβίαζαν, και που φορούσε μια μπλούζα που του είχε δανείσει εκείνος. Βρίσκει το σχολείο αποκρουστικό, τους συμμαθητές του ανυπόφορους, τους δασκάλους του γελοίους και την κοινωνία μίζερη και απωθητική. Δεν θέλει να κάνει τίποτα, καπνίζει τσιγάρα και κάποιες στιγμές φαντασιώνεται πως βρίσκεται σε ένα δάσος από σίκαλη που καταλήγει σε έναν γκρεμό, και αυτός, στην άκρη του γκρεμού, φυλάει τα

INDEX_36 INDEX_40

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ παιδιά να μην πλησιάσουν και γκρεμοτσακιστούν. Είναι, ίσως, η μόνη άξια λόγου πράξη που θα μπορούσε να κάνει στη ζωή του. Ολοένα θέλει να ταξιδέψει δυτικά, αλλά όλο κάτι συμβαίνει και το αναβάλει. Η γλώσσα του είναι αγοραία, πεζοδρομιακή και μιλάει χρησιμοποιώντας κώδικες ή στερεότυπα των συνομήλικών του, μια γλώσσα πάντως που δεν μας φαίνεται χυδαία και αποκρουστική, αλλά τρυφερή και γοητευτική, σε σημείο που να θέλει ο αναγνώστης να ακούει τον ήρωα να μιλάει με τον τρόπο που μιλάει (ή που σκέφτεται). Φράσεις όπως «και τα ρέστα», «ή κάτι τέτοιο», «με σκότωσε», «με πέθανε», «η παλιοΣάλυ», «ο γεροΆκλευ» κ.τ.λ. βρίσκονται διάσπαρτες στο κείμενο. Ο λόγος του ήρωα (του αντιήρωα, καλύτερα) του Σάλιντζερ έχει αμεσότητα, φρεσκάδα, γνησιότητα, κυνισμό και τρυφερότητα. Στο πρόσωπο του Χόλντεν και στις σκέψεις του όλοι θα αναγνωρίσουμε έναν μακρινό εαυτό μας, τον επαναστατημένο έφηβο που κρύβαμε κάποτε μέσα μας και που ελάχιστα στοιχεία του κρατήσαμε σήμερα στη σκυφτή και αλλοτριωμένη ζωή μας. Το Ο φύλακας στη σίκαλη του Σάλιντζερ είναι ένα βιβλίο που ύστερα από τόσα χρόνια διατηρεί την αλήθεια και τη φρεσκάδα του στο ακέραιο. Σ’ αυτό φυσικά συνετέλεσε και η θαυμάσια μετάφραση της Τζένης Μαστοράκη, που πέτυχε να μεταφερθεί αυτούσια και αναλλοίωτη η τρυφερά βρώμικη γλώσσα του εφήβου. Ο Σάλιντζερ έγραψε ένα βιβλίο που σε πιάνει από τον λαιμό και σε οδηγεί μέχρι την τελευταία σελίδα του, δίχως να πάρεις

ανάσα, σε μια λύση που δεν έρχεται ποτέ. Κι όταν ολοκληρώσεις και την τελευταία αράδα, θαρρείς και σου αποκαλύπτεται ψιθυριστά στο αυτί πως «ο κόσμος μας δεν είναι τίποτα άλλο παρά τα απραγματοποίητα όνειρα ενός εφήβου». Παναγιώτης Γούτας

Μαρία Ρουσοχατζάκη Η Βούλα η χταποδούλα ΛΟΓΟΣ Η Βούλα η χταποδούλα είναι το πρώτο από μια σειρά βιβλίων που γράφει και επιμελείται η Λογοθεραπεύτρια Μαρία Ρουσοχατζάκη, τα οποία η ίδια αναφέρει ως μια σειρά βιβλίων «συναισθηματικής νοημοσύνης για παιδιά». Η Βούλα η χταποδούλα με υπότιτλο: έμαθε ξανά να κολυμπά, αν κι έχει για να ζήσει πλοκάμια μόνο 7! είναι μια έμμετρη ιστορία με 35 στροφές, που αφορά σε ένα χταποδάκι, τη Βούλα. Ένας δύτης, προσπαθώντας να εξασφαλίσει το φαί του, χτυπά με το καμάκι του τη Βούλα. Δεν τη σκοτώνει, αλλά της κόβει το ένα πλοκάμι. Από τότε, η Βούλα βιώνει τρομερή απογοήτευση και απελπισία. Παρακολουθούμε, λοιπόν, τα συναισθήματά της και την προσπάθειά της, ψυχική και σωματική, μέχρι να βγει και να κολυμπήσει ξανά περήφανη και χαρούμενη. «Σίγουρα, θα ‘χε πρόβλημα, μεγάλη δυσκολία,/ τεράστια ανεπάρκεια, μες στα νερά τα κρύα!/Να κολυμπά με πόδια 7 και όχι πια σαν πρώτα,/να μην μπορεί αλαργινά να βάλει πάλι ρότα!».

Τα επόμενα βιβλία της σειράς θα είναι: Το παραπονεμένο λουλουδάκι, που ζούσε μονάχο του, στη μεγάλη, πλατιά παραλία και Η Ρούσσα, η φιλάσθενη γατουλίνα. Είναι και τα τρία ευαίσθητα και τρυφερά, μιλούν για τη διαφορετικότητα, την αδυναμία, την περίπτωση «που μας παίρνει από κάτω», αλλά πρέπει να το παλέψουμε. Σύσση Καπλάνη

Γιάννης Παπαγιάννης Η ασθένεια της πεταλούδας ΑΓΚΥΡΑ Από τη σκοπιά μίας ψυχολόγου. Συχνά τις τελευταίες δεκαετίες συμβαίνει, μυθιστορήματα ή θεατρικά έργα, να επηρεάζονται με κάποιο τρόπο από ψυχολογικές θεωρίες. Ωστόσο, η λογοτεχνική κριτική σπάνια στέκεται σε αυτό το κομμάτι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η ασθένεια της πεταλούδας, του Γιάννη Παπαγιάννη. Δεν αναφέρονται στο βιογραφικό σπουδές σε τέτοιο πεδίο. Ωστόσο, μάλλον ο συγγραφέας έχει μελετήσει ή έχει περάσει ο ίδιος από διαδικασία ψυχοθεραπείας. Μέσα στο βιβλίο, οι ανθρώπινες σχέσεις διαπλέκονται, με τρόπο υποδειγματικό, που θα μπορούσε να είναι αντικείμενο σπουδής επάνω στη συστημική ψυχοθεραπευτική προσέγγιση. Η σχέση της Μαρίας με τη μάνα της αποτελεί ένα αρνητικό καθρέφτισμα της κόρης. Είναι το βασικό εμπόδιο στην εξέλιξή της. Η σχέση της Ελένης με τη Ντίνα είναι τυπικό δείγμα αναστροφής. Η σχέση του Γιώργου με την Ελένη θυμίζει πολύ τη σχέση του ζευγαριού στο ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ, θεατρικό έργο που χρησιμοποιείται συχνά στη συστημική εκπαίδευση. Οι συμπεριφορές τους αποτελούν ένα μίγμα αρνητικής στην αρχή και στη συνέχεια θετικής ανάδρασης, που οδηγεί στη διάλυση του συστήματος και της σχέσης. Έχω την εντύπωση ότι ο χαρακτηρισμός «αστυνομικό» αδικεί το βιβλίο, γιατί

στόχος του φαίνεται να είναι η διερεύνηση των ανθρωπίνων σχέσεων, παρ’ ότι αυτό γίνεται μέσα από μια ενδιαφέρουσα πλοκή. Και ίσως η μαγεία της λογοτεχνίας είναι ακριβώς αυτή, ότι δηλαδή ένα μυθιστόρημα μπορεί να μας δώσει περισσότερα από ένα επιστημονικό κείμενο. Ακόμα και όταν γράφεται από μη ειδικούς. Ένα άλλο στοιχείο που μου έκανε εντύπωση, είναι ότι τα κεφάλαια του βιβλίου είναι ανακατεμένα. Με βάση τα περιεχόμενα που υπάρχουν στην αρχή, μπορείς να τα διαβάσεις με τη σειρά που τα δίνει ο συγγραφέας ή με τη σειρά που εσύ θέλεις. Η αλήθεια είναι ότι με τη σειρά που δίνονται τα κεφάλαια από τον συγγραφέα δημιουργούν πολύ «σασπένς». Συχνά, όμως, ο αναγνώστης χρειάζεται να τα διαβάσει με άλλη σειρά, για να μπορέσει να επικεντρωθεί στις σχέσεις των ηρώων. Μαρία Κανακάκη, ψυχολόγος πανεπιστημίου Κρήτης - ψυχοθεραπεύτρια

Τάσου Βυζάντιου Φαεσφόρος αίνος ΟΥΤΙΣ Τα πρώτα ποιητικά σκιρτήματα του Τάσου Βυζάντιου ποικίλλουν σε χρωματισμούς μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας και ενός νου διάφανου από αρετές και πλήθος μικροχαρών. Κάπου θυμίζουν τον Ελύτη των Προσανατολισμών χωρίς αυτό να σημαίνει κάποια εμμονή ή κάποιο στίγμα του ξεκινήματός του. Αντίθετα τον φέρνουν πιο κοντά στην πραγματικότητα των ημερών μας και τον επιβάλλουν στα νέα εκφραστικά μέτρα, γεγονός που κάνουν τις αναζητήσεις του οικείες και αγαπητές. Φαεσφόρος αίνος ο τίτλος της συλλογής του μας οδηγεί σε θρησκευτικά πρότυπα μ’ έναν τρόπο υπερήφανο για τις χαρές και τις λύπες της ζωής. Δεν είναι καθόλου τυχαίος ο τρόπος με τον οποίο εκφράζεται. Έχει τον σκοπό του και την απόλυτη εξομολόγηση

μιας ιδιοσυγκρασίας που σέβεται τον χρόνο όσο και την αυστηρότητα του λιτού λόγου, κάτι που με τον καιρό γίνεται σπάνιο είδος στους νεότερους ποιητές. Εδώ τα πράγματα διαφοροποιούνται από τη στιγμή που αποτυπώνονται στο χαρτί και ανήκουν πλέον στον αναγνώστη. Το επιγραμματικό στοιχείο μαζί με τον αφορισμό συμπλέουν για να γίνουν τελικά ένα μήνυμα ή μια κραυγή με πολλούς αποδέκτες: «Κουβαρντάς δεν είν’ εκείνος / που σπαταλά τα χρήματά του / μα εκείνος που του περισσεύει / το μεράκι». Σε πολλά σημεία η επιγραμματικότητα του ποιητή φτάνει στην ώριμη φλυαρία τού ελάχιστου για να καταλήξει στο απόλυτο: «Ο δρόμος της αποδημίας ανήφορος / κι η καρδιά μας πέτρα ασήκωτη». Και αλλού: «Αλλά για μας δε θάχει τρύγο φέτος. / Κι ένας Θεός μονάχα ξέρει / πότε θα ματαδούμε αμπέλια και ληνούς». Και σε όλα αυτά μόνιμη συγκάτοικος η ευγενική μελαγχολία, αλλά και η εφευρετική αφέλεια θαυματουργούν στην απορία: «Πώς θα ήταν ο κόσμος / άραγε, / πώς θα ζωγράφιζαν τα παιδιά, στην απουσία της ομορφιάς;». Αθέατες και θεατές στιγμές λουσμένες στο φως καλπάζουν «σαν το κατακόκκινο καρβουνάκι / του θυμιατού». Σε πέντε μέρη χωρίζει τη συλλογή του ο ποιητής (το πέμπτο μέρος είναι μεταφράσεις Άγγλων ποιητών), δίνοντας έτσι τη μορφή των ευαίσθητων ανησυχιών του και αφήνοντας σ’ εμάς να δοκιμάσουμε την ξεχωριστή γεύση τους. Πρόκειται για ένα ταξίδι με διαφορετικούς σταθμούς και διαφορετικούς ταξιδιώτες που αλληλοβλέπονται, προσπερνούν και χάνονται στους ατέλειωτους συρμούς. Μετά μένει το κενό μέσα στο οποίο θα πρέπει να βρούμε τα αίτια και προπαντός τον «κουρνιαχτό» της μοναξιάς. Έτσι ακριβώς όπως κλείνει τη συλλογή του με το ποίημα του Christopher Logue (Ποιήματα του Μετρό, 2004): «Χθες το βράδυ στο Αεροδρόμιο του Λονδίνου / είδα έναν ξύλινο σκουπιδοτενεκέ / με την επιγραφή: / Τοποθετείστε εδώ / ανεπιθύμητα γραπτά. / Έτσι, έγραψα κι εγώ ένα ποίημα / και το πέταξα μέσα εκεί». Τέλειο! Γιάννης Κορίδης

INDEX_40

θεματικές διαδρομές

η μελέτη Ο πολιτικός Νίκος Καββαδίας του Φίλιππου Φιλίππου και η μελέτηλεξικό Γλωσσάρι στο έργο του Νίκου Καββαδία του Γιώργου Τράπαλη. Επίσης, έχει ανατυπωθεί το βιβλίο Νίκος Καββαδίας-Το ημερολόγιο ενός τιμονιέρη, με τα αθησαύριστα πεζογραφήματα και ποιήματά του σε επιμέλεια του Γκυ (Μισέλ) Σωνιέ. Σε αυτό περιλαμβάνονται όσα κείμενα του Καββαδία δεν περιλαμβάνονται στα βιβλία του, όπως τα πρώτα του ποιήματα, γραμμένα την εποχή που ζούσε στον Πειραιά, χωρίς να έχει μπαρκάρει ακόμα.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΙΛΙΠΠΟ ΦΙΛΙΠΠΟΥ

2.Επιλογή-Εισαγωγή: Έρικ Νιούμπι Μετάφραση: Κωνσταντίνος Σταμέλος,

Τα μεγάλα ταξιδιωτικά ρεπορτάζ ΝΑΡΚΙΣΣΟΣ

Θαλασσινά αναγνώσματα

Ο Έρικ Νιούμπι (1919-2006) γεννήθηκε στο Λονδίνο και ως έφηβος μπαρκάρισε ως δόκιμος σ’ ένα φινλανδικό ιστιοφόρο με προορισμό την Αυστραλία. Δεν ήταν εξερευνητής, αλλά ταξιδιώτης. Στην παρούσα Ανθολογία συγκέντρωσε ταξιδιωτικές ιστορίες-ρεπορτάζ από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας. Από τις σελίδες του βιβλίου του περνάνε, μεταξύ άλλων, οι περιπέτειες εξερευνητών και θαλασσοπόρων (Μέγα Αλέξανδρου, Αννίβα, Πυθέα, Στράβωνα, Ξενοφώντα, Κολόμβου, Αμέρικο Βεσπούκι, Μαγγελάνου, Βάσκο ντε Γκάμα, Μάρκο Πόλο), αλλά και οι εντυπώσεις διάσημων συγγραφέων: Δαρβίνου, Γκαίτε, Σταντάλ, Βύρωνα, Σέλεϊ, Μαρκ Τουέιν, Ρόμπερτ Λούις Στήβενσον, Χένρι Τζέημς, Φλομπέρ, Τσέχοφ, του Λόρενς Ντάρελ, του Πάτρικ Λι Φέρμορ, του Χένρι Μίλερ, Τζον Στάινμπεκ, Τζακ Κέρουακ, Γκράχαμ Γκριν. Από τους σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς ανθολογείται μόνο ο Νίκος Καζαντζάκης, διάσημος σε όλον τον κόσμο, λόγω του Ζορμπά του, με ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Αγγλία. Πρόκειται για κείμενα που αφορούν όλες τις ηπείρους και τις γεωγραφικές περιοχές (Ευρώπη, Αμερική, Αρκτική, Ανταρκτική, Αφρική, Εγγύς και Άπω ανατολή, Ασία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία), κείμενα γλαφυρά, που συγκινούν και συναρπάζουν, δίνοντας στον αναγνώστη την ευκαιρία να σκεφτεί πάνω στη γενναιότητα του ανθρώπου που προσπαθεί να βγει από τα όριά του.

3. Έφη Βενιαδάκη Τρεις ωκεανοί και μια θάλασσα 1.Νίκος Καββαδίας Το ημερολόγιο ενός τιμονιέρη ΑΓΡΑ Εφέτος είναι η επέτειος από τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Καββαδία, που γεννήθηκε το 1910 σε μια μικρή πόλη της Μαντζουρίας. Το ΕΚΕΒΙ έχει κηρύξει το 2010 ως έτος Καββαδία κι η Άγρα συνεχίζει να ανατυπώνει τα βιβλία του ποιητή, μαζί με ορισμένες μελέτες για το έργο του. Πρόσφατα ανατυπώθηκε

INDEX_40

ΘEMATIKEΣ ΔIAΔPOMEΣ

ΨΥΧΟΓΙΟΣ Σε τούτο το πρώτο της μυθιστόρημα, η Έφη Βενιαδάκη, η οποία γεννήθηκε στην Αυστραλία και σπούδασε θέατρο και σκηνοθεσία στην Αθήνα, μιλάει για μια οικογένεια που μεταναστεύει στη μακρινή ήπειρο τις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Το βιβλίο που αφιερώνεται -και- «στους ξενιτεμένους», έχει ως μότο ένα στίχο από την Οδύσσεια του Ομήρου σε μετάφραση Δ.Ν.Μαρωνίτη («στον νόστο σου προσηλωμένος, μπορεί,

έστω με βάσανα και πάθη, να φτάσετε και στην Ιθάκη»), και αρχίζει το 1967 στον Ειρηνικό Ωκεανό, όταν το υπερωκεάνιο «Νόστος» μεταφέρει στην Ελλάδα ένα επτάχρονο κορίτσι, τη Μα (Μαρία), τη μαμά και τη γιαγιά της, τη Δήμητρα που είχε παντρευτεί ναυτικό. Πρόκειται για την επιστροφή τους στην Πατρίδα, μετά την εγκατάλειψη της Τυχερής Χώρας, όπου είχαν μεταναστεύσει. Το μυθιστόρημα αναφέρεται σε τρεις γυναίκες που ταξιδεύουν σε εποχές και τόπους, ζώντας τη γέννηση, τον έρωτα, τη φιλία και τον θάνατο, αλλά οι πιο ενδιαφέρουσες σελίδες είναι εκείνες που διαδραματίζονται στη ξένη γη και στο καράβι.

all time classic από τον Θανάση Αντωνίου

4.Κατερίνα Καριζώνη Ο μονόφθαλμος και άλλες πειρατικές ιστορίες ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ Η συγγραφέας του μυθιστορήματος Τσάι με τον Καβάφη γράφει διηγήματα με ήρωες πειρατές που έδρασαν στη Μεσόγειο, ιδίως στο Αιγαίο, την εποχή της Τουρκοκρατίας. Πρόκειται για αληθινές ιστορίες, παρμένες από σχετικά βιβλία, τις οποίες η Καριζώνη αναπλάθει λογοτεχνικά. Είναι η ιστορία του Ιωάννη Καψή, του καπετάν Τρομάρα, του Γάλλου ιππότη-πειρατή Ουγκώ ντε Κρεβελιέ, του Σπύρου Φραγκόπουλου από την Κεφαλονιά, του Τζοβάνι Δελοκάβο από την Ανάφη, του ιππότη Τερεμώ από τη Νάξο και άλλων. Όλοι αυτοί ζούσαν στο περιθώριο της κοινωνίας, υπήρξαν επαναστάτες κατά των Τούρκων, απελευθέρωσαν νησιά, ίδρυσαν βασίλεια. Στο παρόν βιβλίο μαθαίνουμε και για τις γυναίκες που τους πλαισίωναν, γυναίκες με καρδιά που όταν οι στιγμές το απαιτούσαν, έπαιρναν τη θέση των ανδρών στην πειρατεία.

5. Γεωργία Δαλιανά Πάλι του ανέμου ΠΕΙΡΑΙΑΣ Η Γεωργία Δαλιανά γεννήθηκε στην Αθήνα και ήταν ασυρματίστρια του Εμπορικού ναυτικού, μέχρι που η συγκεκριμένη ειδικότητα καταργήθηκε λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων της ναυσιπλοΐας. Εμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 1996 με την ποιητική συλλογή Θάλασσα της φυρονεριάς που βραβεύτηκε στον διαγωνισμό «Νίκος Καββαδίας» του Υπουργείου Ναυτιλίας. Ακολούθησε η συλλογή Τηλεφωνικός θάλαμος το 2000 που τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο ποίησης «Νίκος Καββαδίας». Το βιβλίο Πάλι του ανέμου περιέχει ποιήματα παλιά και καινούργια και είναι εικονογραφημένο από την ίδια την ποιήτρια. Η Δαλιανά ασχολείται με τον έρωτα και τον θάνατο, ενώ αφήνει να περάσει στους στίχους της η βαθιά πίκρα της για τη μοίρα των ναυτικών, όπου γης, κάτι που γνώρισε η ίδια ταξιδεύοντας.

Ο κίνδυνος ήταν η δουλειά του*

πήρξε ο δημιουργός ενός από τους θρυλικούς ντετέκτιβ του 20ού αιώνα, ενώ ο ίδιος υπήρξε το ίδιο «σκοτεινός» και απόμακρος όπως ο ήρωάς του. Ο βρετανικής καταγωγής Ρέιμοντ Τσάντλερ (Raymond Thornton Chandler), γεννημένος στο Σικάγο το 1888 ανήκει σε μια λαμπρή γενιά συγγραφέων και σεναριογράφων που επηρέασαν– ειδικά με το «κλίμα» που χαρακτήριζε τα έργα τους- το μεταπολεμικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Ο Φίλιπ Μάρλοου (Philip Marlowe), πρωταγωνιστής στις διασημότερες ιστορίες του, αποτελεί αξεπέραστο ήρωα, μια εμβληματική μορφή - είχε μάλιστα την τύχη να ενσαρκωθεί στον κινηματογράφο από έναν σπουδαίο ηθοποιό, τον Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ (Humphrey Bogart). Ο Τσάντλερ έζησε μέρος της ζωής του στην Αγγλία, καθώς η Ιρλανδέζα μητέρα του επέστρεψε στην Ευρώπη μετά τον χωρισμό με τον πατέρα του. Παρά το γεγονός ότι η οικογένειά του είχε τη δυνατότητα να του προσφέρει πανεπιστημιακή παιδεία, αυτός προτίμησε να τριγυρίσει για λίγο στην ηπειρωτική (και μαγευτική…) Ευρώπη. Εργάστηκε στο βρετανικό δημόσιο, άρχισε να δημοσιεύει ποιήματά του σε εφημερίδες και περιοδικά, ενώ υπήρξε ρεπόρτερ της Daily Express. Σε ηλικία 24 ετών, ο Τσάντλερ επιστρέφει στις ΗΠΑ κι εγκαθίσταται στο Λος Άντζελες. Ακολουθεί άλλη μια περίοδος εμπειριών: δουλειές του ποδαριού στις ΗΠΑ, συμμετοχή στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη κι επιστροφή στις ΗΠΑ μετά τον πόλεμο. Ο Τσάντλερ δεν μπόρεσε ποτέ του να εργαστεί σε μια «κανονική» δουλειά. Κάτι ο ιδιόρρυθμος χαρακτήρας του, κάτι το χρόνιο πρόβλημα αλκοολισμού που τον κατέτρεχε… Η παραγωγική του περίοδος ξεκινάει στα μέσα της δεκαετίας του ’20, μετά τον γάμο του

INDEX_40

με τη Cissy Pascal (1924). Ξεκίνησε γράφοντας pulp fiction για το περιοδικό Black Mask τo 1933. Το πρώτο του έργο, το The Big Sleep του 1939, τον έκανε ευρύτερα γνωστό και του εξασφάλισε συνεργασία με τον μυθικό κόσμο του Hollywood. Μόνος του ή με άλλους έγραψε αρκετά σενάρια πάνω σε έργα τρίτων, ενώ ευτύχησε να δει κι ένα δικό του σενάριο στην οθόνη: The Blue Dahlia, 1946. Παρότι δύσκολος χαρακτήρας κατάφερε να εργαστεί με τον Άλφρεντ Χίτσκοκ στο Strangers on a Train του 1951 (νουβέλα της Πατρίτσια Χάισμιθ)), αλλά και τον Ουίλιαμ Φόκνερ (William Faulkner) στο σενάριο της ταινίας The Big Sleep του 1946 (δικό του έργο), το οποίο σκηνοθέτησε ο Χάουαρντ Χοκς (Howard Hawks). Χρημάτισε πρόεδρος των Mystery Writers of America, ενώ έχει γράψει κι ένα κλασικό δοκίμιο για την αστυνομική λογοτεχνία. Όπως ο γάμος βοήθησε τον Τσάντλερ να αφοσιωθεί στο γράψιμο και να δημιουργήσει, έτσι κι ο θάνατος της γυναίκας του, το 1954, βύθισε τον συγγραφέα σε κατάθλιψη και, φυσικά, επέτεινε τον αλκοολισμό του. Μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια αυτοκτονίας το 1955 κι ένα σύντομο ταξιδάκι ανάπαυσης στην Αγγλία, επέστρεψε στις ΗΠΑ και πέθανε από πνευμονικό οίδημα στο Σαν Ντιέγκο όπου ζούσε, το 1959. Ο Φίλιπ Μάρλοου όμως δεν πέθανε ποτέ. Θα ζει αιώνια στις σελίδες των έργων του, στα καρεδάκια των κόμικς, στις οθόνες των κινηματογράφων, στις τηλεοράσεις και όπου αλλού παίζεται, διαβάζεται ή ακούγεται ο θρυλικός αυτός ήρωας. Αν και τα πρώτα χρόνια το έργο του Τσάντλερ δέχτηκε αρνητικές κριτικές, κυρίως για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τους μαύρους, τις γυναίκες και τους ομοφυλόφιλους, αργότερα κριτικοί και κοινό διαπίστωσαν ότι δεν ήταν κάτι άλλο παρά ένας ανατόμος της εποχής του με μπόλικη φαντασία κι αρκετά «διεστραμμένο» μάτι. Τα περισσότερα από τα βιβλία του θεωρούνται σήμερα αριστουργήματα της παγκόσμιας αστυνομικής λογοτεχνίας κι έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, ενώ το έργο του διδάσκεται πια σε αμερικανικά πανεπιστήμια. Στην Ελλάδα έχουν εκδοθεί πολλά έργα του Τσάντλερ, μπορείτε μάλιστα να βρείτε το ίδιο βιβλίο σε περισσότερες από μια εκδόσεις. Η διαθεσιμότητά τους όμως δεν είναι δεδομένη αφού κάποιες εκδόσεις είναι πλέον δυσεύρετες. Το Αντίο γλυκιά μου και το θρυλικό Η κυρία της λίμνης κυκλοφόρησαν από τις Εκδόσεις Λυχνάρι που ειδικεύονται στην αστυνομική λογοτεχνία, από τον Κέδρο έχουν εκδοθεί τα Η μικρή αδελφή και το Πλέι Μπακ, ο Μεγάλος Ύπνος έχει κυκλοφορήσει από τη Μέδουσα (δύσκολο να βρεθεί), από το Επίκεντρο έχουν κυκλοφορήσει το Ψωνιστήρι και το Θα περιμένω, από τον ίδιο εκδοτικό οίκο το Μπλε Ντάλια που διέπρεψε κινηματογραφικά. Βιβλία του Τσάντλερ κυκλοφορούν από τον Καστανιώτη, τα Γράμματα, το Δίαυλο κ.ά. Για τον Τσάντλερ και τους άλλους κλασικούς μπορείτε να διαβάσετε το βιβλίο του Ανδρέα Αποστολίδη Τα πολλά πρόσωπα του αστυνομικού μυθιστορήματος- δοκίμια για την ιστορία και τις σύγχρονες τάσεις του από τις Εκδόσεις Άγρα. * Trouble is my Business, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Γράμματα και Καστανιώτης

Απo την πένα στο πιρούνι και… αντiστροφα

ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΟΥ

H ΣYNT

Γιαννιώτικη κιμαδόπιτα* Η τηγανιά γίνεται από χοιρινό κρέας πισινού ποδιού, κομμένο κομμάτια και τσιγαρίζεται με πιπεριές σε τηγάνι. 1 ½ κιλό κιμάς πρόβειος λίγο γάλα

πό το Ιόνιο Πέλαγος μέχρι τα σύνορα της Δυτικής Μακεδονίας και της Θεσσαλίας, απλώνεται μια έκταση γης με ακτές και βουνά. Η Ήπειρος (που στα αρχαία Ελληνικά σημαίνει απέραντη χώρα) αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας μας. Ανάμεσα σε γυμνά και χέρσα τοπία ξεπροβάλλουν εκτάσεις καταπράσινες, λίμνες, βαλτοτόπια και βουνά, με σπάνια είδη του φυτικού και ζωικού βασιλείου. Η ομορφιά της είναι ιδιόρρυθμη. Στα ανατολικά εκτείνεται η οροσειρά της Πίνδου ενώ στα δυτικά θα βρούμε ακρογιαλιές, όρμους, λιμάνια, υγροβιότοπους και μεγάλες αμμουδιές. Σε όποιο σημείο της Ηπείρου κι αν βρεθούμε θα δούμε μπροστά μας παραδοσιακά χωριά και κωμοπόλεις, με μοναστήρια, εκκλησίες, γεφύρια και πλατείες όπου το νερό θα τρέχει άφθονο από τις βρύσες που συνδέονται με τα ποτάμια και τις πηγές τους. Τα ήθη και τα έθιμα της περιοχής αυτής είναι, προφανώς, κοντινά με πολλά έθιμα της υπόλοιπης Ελλάδας, αλλά διατηρούν και το δικό τους στίγμα. Ιδιαίτερη είναι η παράδοση της Ηπείρου στο δημοτικό τραγούδι. Τα πανηγύρια της είναι ξακουστά και, μεταξύ άλλων, συγκρατούν τον δεσμό των σύγχρονων κατοίκων με την ιστορία του τόπου. Η λίμνη των Ιωαννίνων (Παμβώτιδα), το γεφύρι της Άρτας, το Ζάλογγο και ο ποταμός Αχέροντας είναι μερικές από τις πιο γνωστές τοποθεσίες στην Ήπειρο, εξαιτίας -κυρίως- της ιστορικής σημασίας τους. Τα εδέσματα στην περιοχή της Ηπείρου είναι άφθονα και μερικά από αυτά σπάνια τα συναντούμε σε άλλα μέρη. Τυπικά παραδείγματα τα ορεκτικά και τα κυρίως πιάτα με βασικό συστατικό το σπουδαίο καπνιστό τυρί Μετσοβόνε αλλά και τα βατραχοπόδαρα που μαγειρεύονται με διάφορους τρόπους και σερβίρονται κυρίως στην περιοχή των Ιωαννίνων. Η Ήπειρος έχει πλούσια γαστρονομική παράδοση και είναι πασίγνωστη για τις εξαιρετικές πίτες της, για τα ντόπια λιμνίσια ψάρια αλλά και για τα κρεατικά της που δεν λείπουν από κανένα μενού - σπιτικό ή εστιατορίου. Απαραίτητα στοιχεία, επίσης, στην παραγωγή ενός νόστιμου ηπειρώτικου φαγητού είναι τα βότανα και τα μπαχαρικά της περιοχής. Το σπιτικό κρασί και το τσίπουρο είναι τα στοιχειώδη συνοδευτικά ποτά σε ένα παραδοσιακό ηπειρώτικο τραπέζι. Και μην ξεχάσετε να δοκιμάσετε το γιαννιώτικο για επιδόρπιο. Πρόκειται για ένα κανταΐφι εντελώς διαφορετικό!

INDEX_40

ΙΔΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

AΓH

8 φύλλα κρούστας

Γεύσεις με διαφορά… βατραχοπόδαρου

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ

8 παξιμάδια 6 αυγά 4 κουταλιές της σούπας βούτυρο λίγο τυρί τριμμένο 2 κρεμμύδια ψιλοκομμένα 1 χούφτα μαϊντανός ψιλοκομμένος 2 κουταλιές της σούπας ντοματοπελτές αλάτι πιπέρι ξύλο κανέλλας ή μπαχάρι Τσιγαρίζουμε το κρεμμύδι με βούτυρο σε μια κατσαρόλα έως ότου ξανθύνει. Προσθέτουμε και τσιγαρίζουμε τον κιμά. Ρίχνουμε τον ντοματοπελτέ σε 1 ποτήρι νερό, ανακατεύουμε και τον προσθέτουμε στην κατσαρόλα. Αλατοπιπερώνουμε και προσθέτουμε τον μαϊντανό και την κανέλλα. Αφήνουμε να σιγοβράζει ο κιμάς σε σιγανή φωτιά ώσπου να πιεί τα ζουμιά του. Εν τω μεταξύ μουσκεύουμε τα παξιμάδια με γάλα και αφού τα στύψουμε, τα ρίχνουμε στον μαγειρεμένο κιμά με το τριμμένο τυρί και τα αυγά που έχουμε ήδη χτυπήσει. Βουτυρώνουμε ένα ταψί και στρώνουμε τα μισά φύλλα αλείφοντάς τα με λιωμένο βούτυρο. Απλώνουμε τη γέμιση, τη στρώνουμε και σκεπάζουμε με τα υπόλοιπα φύλλα, που αλείφουμε ένα ένα πάλι με βούτυρο. Χαράζουμε την πίτα σε κομμάτια με μυτερό μαχαίρι και την ψήνουμε σε μέτριο φούρνο για 45 λεπτά.

Ποιος φοβάται την Κοκό Σανέλ;

«Η

αμερικανική τέχνη, τα σπορ, ο Πικάσο και η Σανέλ σάρωσαν την ομίχλη της μουσελίνας», είχε πει ο Ζαν Κοκτό, υπονοώντας τα άλματα και τις ρήξεις, που συντελέστηκαν εκείνη την εποχή, ανατρέποντας τις παραδοσιακές αξίες, τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα. Μέχρι το 1900 το γυναικείο σώμα ήταν εγκλωβισμένο σε κορσέδες, φτερά, δαντέλες και φιόγκους. Η «Κοκό» (Γκαμπριέλ) Σανέλ άλλαξε ριζικά την εικόνα του γυναικείου σώματος. Απαλλάσσοντάς το από τα περιττά και άβολα περιτυλίγματά του, του έδωσε μια ελευθερία και μια άνεση στην κίνηση που αναδείκνυαν ταυτόχρονα μια εντελώς διαφορετική θηλυκότητα και ομορφιά. Η μεγάλη κυρία της υψηλής ραπτικής απέκτησε το παρατσούκλι «Κοκό» όταν τραγουδούσε σε κακόφημα καμπαρέ το «Ποιος είδε την Κοκό στο Τροκαντερό;». Η «Κοκό» ξεκίνησε μαθαίνοντας την τέχνη της μοδίστρας σ’ ένα μοναστήρι και βαθμιαία απέκτησε τη φήμη και την περιουσία της. Το παρελθόν της την κυνηγούσε, στην κυριολεξία, για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της αλλά εκείνη προσπάθησε να φανεί γρηγορότερη κυνηγώντας τα όνειρά της και, σ’ αυτόν τον αγώνα δρόμου, εν τέλει τα κατάφερε. Έγινε όχι μόνο διακριτή, αλλά συχνά το επίκεντρο της προσοχής και της συμπάθειας σ’ έναν κόσμο πολύ διαφορετικό από αυτόν που είχε μεγαλώσει. Αριστοκράτες και πολιτικοί, καλλιτέχνες και επιχειρηματίες, παραγωγοί του Χόλλυγουντ και έκπτωτοι τσάροι «υποκλίνονταν» στη γοητεία της. Ωστόσο, αν και οι πραγματικές πελάτισσές της ήταν δούκισσες και πριγκίπισσες, η αντίληψη για τη γυναικεία ένδυση που επέβαλλε απελευθέρωσε πολύ περισσότερο τις απλές γυναίκες που, επιτέλους, μπορούσαν να αρέσουν και να βολεύονται, ακόμα και τις ώρες της δουλειάς τους. Γεγονός που καταδεικνύει –όπως και άλλες πολλές εκφάνσεις της- ότι δεν απαρνήθηκε στην ουσία ποτέ τις καταβολές της. Ίσως η μόδα της Σανέλ να μοιάζει σήμερα λιγάκι βαρετή και συντηρητική, υπήρξε όμως πρωτοποριακή και καθοριστική για την εξέλιξη της γυναικείας προσωπικότητας. Το στυλ που δημιούργησε ήταν απολύτως πρωτότυπο και οι δημιουργίες της δεν επηρεάζονταν ούτε από ιδιωτικές εμμονές ούτε όμως και από συλλογικές πολιτισμικές επιταγές. Κατάφερε να συνδυάσει επιτυχημένα, με τον ιδιαίτερο, προσωπικό της τρόπο, στοιχεία από το παρελθόν και το παρόν αξιοποιώντας, ταυτόχρονα, υλικά και «τεχνάσματα» που, ως τότε, θεωρούνταν πολύ ταπεινά για να χρησιμοποιηθούν, επιτυγχάνοντας έτσι να ξεγλιστρήσει από οποιονδήποτε κανόνα. Το 1922, όντας ήδη αρκετά δημοφιλής, λάνσαρε το -κλασικό πια- άρωμα Chanel No5, αφήνοντας την επίμονη μυρωδιά του ως ανεξίτηλο ίχνος της υστεροφημίας της. Εκτός, όμως, από έμπνευση διέθετε προφανώς και επιχειρηματικό δαιμόνιο, το οποίο δεν την εγκατέλειψε ούτε και στην

πολυτάραχη ερωτική ζωή της, αφού κατάφερνε να εξασφαλίζει τη συνδρομή των εκάστοτε εραστών της στο προσωπικό της εγχείρημα. Μολαταύτα η Σανέλ υπήρξε απολύτως αυθεντική στις επιλογές της (τόσο στην προσωπική όσο και στην επαγγελματική ζωή της), στις οποίες δεν επενέβαινε η λογική παρά μόνο το προσωπικό της αίσθημα και ίσως -αναπόφευκτα- η ματαιοδοξία. Παρά το γεγονός ότι συγκέντρωσε μια αμύθητη περιουσία επέλεξε να αγνοήσει ακόμα και τις βασικές αρχές που διέπουν την κοινωνική σύμβαση, οι οποίες θα της διασφάλιζαν τη διατήρησή της. «Περιφρονούσε» τον πλούτο και τους κατόχους του, θεωρώντας πως τα χρήματα της έδιναν απλώς τη δυνατότητα να έχει πρόσβαση σε κάποιες απολαύσεις, απαγορευμένες για τους φτωχούς. Δούλεψε με ειλικρινές πάθος και αφοσίωση υποστηρίζοντας το όραμά της σε ολόκληρη τη ζωή της. Η Σανέλ πέθανε στο Παρίσι, διευθύνοντας ακόμα την επιχείρηση της, στα 87 της χρόνια. Η παρούσα βιογραφία της από την Εντμόντ Σαρλ-Ρου, πρόεδρο της Ακαδημίας Goncourt και φίλης της Σανέλ, επιχειρεί να αποκαλύψει το πραγματικό πρόσωπο της σπουδαίας αυτής γυναίκας, αλλά και να μας μεταφέρει στο κλίμα μιας άλλης εποχής. Βασισμένη σε μαρτυρίες και ιστορικές πηγές, γραμμένη σαν μυθιστόρημα, μας ξεναγεί, επίσης, στο τοπίο των οικείων της, των εραστών της και των φίλων της: Ζαν Κοκτό, Κολέτ, Στραβίνσκι, Ντιαγκίλιεφ, Πικάσο και Τσόρτσιλ είναι μερικοί μόνο από αυτούς. To βιβλίο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από την σκηνοθέτιδα Anne Fontaine το 2009 και πρόκειται να προβληθεί σύντομα και στη χώρα μας.

Edmonde Charles - Roux Η ΑΤΙΘΑΣΗ. Η ΚΟΚΟ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΑΝΕΛ ΠΑΠΥΡΟΣ

INDEX_40

ANAΓNΩΣH KAI... BIBΛIOΘEPAΠEIA

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

ΘEATPO

ΚΡΥΦΗ ΕΡΩΜΕΝΗ (VINCERE) Σκην: Μarco Bellocchio Hθοπ: Giovanna Mezzogiorno , Fillipo Timi Διανομή: ΟDEON Η Άϊντα Ντάλσερ υπήρξε η πρώτη σύζυγος του Μπενίτο Μουσολίνι και μητέρα του πρωτότοκου γιου του. Έπειτα από την απόλυσή του από την εφημερίδα Avanti και τη φυγή του από το σοσιαλιστικό κόμμα, η Ντάλσερ δεν δίστασε να εκποιήσει την περιουσία της για να χρηματοδοτήσει την εφημερίδα Ιl Popolo d’ Italia. Ο A΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η κατάταξη του Μουσολίνι στον στρατό αποτέλεσε αφορμή να χωριστούν. Όταν συναντήθηκαν και πάλι εκείνος είχε ήδη ξαναπαντρευτεί αρνούμενος να αναγνωρίσει τη σχέση του και το παιδί τους. Η Ντάλσερ δεν συμβιβάστηκε ποτέ διαμαρτυρόμενη συνεχώς προς τις Αρχές, τον Πάπα και τον ίδιο τον σύζυγό της. Κλείστηκε σε ψυχιατρείο το 1926, χωρίς ποτέ να της διαγνωστεί ψυχική νόσος, όπου παρέμεινε ως τον θάνατό της το 1937. Παρόμοια κατάληξη είχε και ο γιος της Μπενίτο Αλμπίνο. Η κηδεμονία του ανατέθηκε σε τρίτο πρόσωπο, το 1932 του αφαιρέθηκε το όνομα του πατέρα του και πέθανε σε άσυλο το 1942 σε ηλικία 27 ετών. Εμπνευσμένος από δύο βιβλία και ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με το θέμα ο αντισυμβατικός Ιταλός σκηνοθέτης Μάρκο Μπελόκιο παραμερίζει το πολιτικό σχόλιο μιας ιστορικής περιόδου προκειμένου να αναδείξει το προσωπικό δράμα μιας γυναίκας που εναντιώθηκε στη σκληρότητα και την προδοσία. Το φιλμ συμμετείχε το 2009 στα φεστιβάλ των Καννών, του Τορόντο και του Σικάγο όπου ο Φίλιπο Τίμι βραβεύτηκε για την ερμηνεία του στον διπλό ρόλο του Μουσολίνι και του ενήλικου γιου του. Nίκος Νικολαϊδης

Το Κουκλόσπιτο στον 21ο αιώνα. Σπίτι της Κούκλας, ή αλλιώς Νόρα ή απλώς Κουκλόσπιτο, είναι το κλασικό πλέον έργο του Ερρίκου Ίψεν, που προκάλεσε θύελλες αντιδράσεων όταν πρωτοκυκλοφόρησε τον 19ο αιώνα, εξαιτίας της κριτικής που ασκούσε κατά των συμβάσεων του γάμου. Η καλόβολη και υπάκουη σύζυγος και μητέρα Νόρα Χέλμερ κάνει την προσωπική της επανάσταση και αλλάζει ριζικά τρόπο σκέψης και στη συνέχεια τρόπο ζωής. Χαρακτηρισμένο ως το πρώτο φεμινιστικό έργο, το Σπίτι της Κούκλας ακολουθεί τις θεατρικές συμβάσεις μέχρι και την τελευταία πράξη, όπου τα πάντα ανατρέπονται (τόσο θεατρικά όσο και κοινωνικά) αφήνοντας τους θεατές χωρίς την πολυπόθητη λύση της πλοκής. Επίκαιρο όσο ποτέ, θίγει με οξύτητα ζητήματα όπως η θέση της γυναίκας στην κοινωνία και την οικογένεια. Αλήθεια πόσα έχουν αλλάξει από τον 19ο αιώνα; Την απάντηση δίνει ο θίασος ΣΥΝ – ΘΗΚΗ, που ανεβάζει το έργο σε μια προσεγμένη παράσταση για τρίτη σεζόν, στο Studio Μαυρομιχάλη (Μαυρομιχάλη 134 – Εξάρχεια), σε σκηνοθεσία Κωστή Καπελώνη, σκηνικάκοστούμια του Ανδρέα Σαραντόπουλου και μουσική του Βασίλη Μπαμπούνη. Η μετάφραση είναι του Ερρίκου Μπελιέ και παίζουν οι ηθοποιοί: Μαρία Μακρή, Δέσποινα Πόγκα, Λεωνίδας Χρυσσομάλλης, Αντώνης Ραμπαούνης και Βασίλης Βλάχος. (Παίζεται κάθε Τετάρτη στις 8 μ.μ και Πέμπτη στις 9 μ.μ μέχρι τέλη Μάη – τηλ. 210-6453330). Μάκης Τσίτας

ΜΟΥΣΙΚΗ ΨΑΡΑΝΤΩΝΗΣ ΣΑΝ ΠΥΡΟΒΑΤΗΣ Ξεπηδώντας από σπίθες, κάρβουνα αναμμένα και καπνούς έρχεται ο Ψαραντώνης να μας καταθέσει, αυτή τη φορά μέσα από μια ζωντανή ηχογράφηση, το σύμπαν του. Κρατάει τη λύρα, κλείνει τα μάτια και ταξιδεύει στα τοπία της φύσης. Όπως μας λέει και ο ίδιος: «τα έχει όλα, τη μουσική, τη ζωή, τον ρυθμό, τον παλμό και από εκεί τα παίρνω κι εγώ. Ο αέρας είναι ρυθμός. Ο Θεός είναι η φύση. Μόνο αυτή έχει τη δύναμη να στολίσει το σύμπαν. Σε γεννά, σε τρώει, σε πήρε». Αυτά τα ταξίδια είναι που γίνονται αυτοσχεδιαστικές δοξαριές πάνω στη λύρα του με την αρχέγονη μυσταγωγική φωνή του να συνοδεύει πάντα το παίξιμό του. Το άλμπουμ Σαν πυροβάτης που κυκλοφορεί από τον Μικρό Ήρωα, περιλαμβάνει ηχογραφήσεις από τις πρόσφατες ζωντανές εμφανίσεις του Ψαραντώνη στη Θεσσαλονίκη. Μαζί του και η κόρη του Νίκη Ξυλούρη, που τον συνοδεύει στα κρουστά και το τραγούδι. Λεωνίδας Μαριδάκης

INDEX_36 INDEX_40

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΣΦΟΝΤΥΛΙ_ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΕΣ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΖΕΤΑ ΕΛΙΣΣΑΙΟΥ

Τα ζώδια του διμήνου: ΤΑΥΡΟΣ - ΔΙΔΥΜΟΙ

Ο Καρλ Μαρξ, ο Ονορέ ντε Μπαλζάκ, ο Μαξ Φρις και ο Χουάν Ρούλφο συγκαταλέγονται, μεταξύ άλλων, στο ζώδιο του Ταύρου ενώ ο Τόμας Μαν, ο Φερνάντο Πεσσόα, ο Λ. Φ. Σελίν και η Τζόυς Κάρολ Όουτς ανήκουν στους Δίδυμους δημιουργούς.

ΖΥΓΟΣ

Μην παίρνεις τα χεράκια σου να βγάλεις τα ματάκια σου. Θα μου πεις, τι σου λέω; Η ακούσια αυτοκαταστροφή είναι το μεγαλύτερο χαρακτηριστικό του ζωδίου σου… Πάντως, ό,τι και να κάνεις τα πράγματα δεν θα πάνε και τόσο στραβά (χαίρεσαι ή λυπάσαι τώρα;). Η επόμενη μέρα (της καταστροφής, εννοώ) αργεί ακόμα... Α, και μην το παρακάνεις με τη δουλειά. Υπάρχουν κι άλλοι που σ’ έχουν ανάγκη.

Ιωάννης Παπαδάκης Super flops. Οι μεγαλύτερες εμπορικές γκάφες όλων των εποχών ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ

Franz Kafka Η μεταμόρφωση ΟΞΥ

ΣΚΟΡΠΙΟΣ

ΚΡΙΟΣ

Η συμβουλή του μήνα είναι: κούλαρε. Τουλάχιστον μέχρι να έρθει ο Ερμής στην ορθή πορεία του (από τις 11 Μαΐου και μετά) προσπάθησε να διατηρήσεις την ψυχραιμία σου και τις σχέσεις σου - επαγγελματικές και προσωπικές. Σε αντίθεση με τα περισσότερα άλλα ζώδια -και στη δύσκολη εποχή που διανύουμε- τα οικονομικά σου πάνε σχετικά καλά. Γιατί λοιπόν τόσος θυμός και μάλιστα προς τη λάθος κατεύθυνση; John Haskell Αμερικάνικο καθαρτήριο ΠΑΠΥΡΟΣ

ΤΑΥΡΟΣ

Αν καβατζάρεις τις 14 του μήνα, δεν σε φοβίζει τίποτα. Ήδη από τις 11 Μαΐου, που ο Ερμής αποφασίζει να έρθει στα ίσα του, τα πράγματα πηγαίνουν καλύτερα. Το θερμόμετρο ανεβαίνει με την αναζήτηση νέων καταστάσεων και προσώπων και, αν εκμεταλλευτείς σωστά την αστρική εύνοια, είναι βέβαιο ότι θα πετύχεις τον στόχο σου σε όλα τα επίπεδα. Πλην όμως, θα χρειαστεί να προσέξεις, όπως πάντα, τα οικονομικά σου… Αγκάθα Κρίστι Το πάρτυ ΛΥΧΝΑΡΙ

INDEX_36 INDEX_40

ΔΙΔΥΜΟΙ

Αν λάβουμε υπόψη μας το γεγονός ότι ο κυβερνήτης σου Ερμής είναι ανάδρομος, μια χαρά τα πηγαίνεις. Πού να δεις και όταν σταματήσει να σ’ ενοχλεί με την «αναποδιά» του. Τα επαγγελματικά σου σφύζουν από δραστηριότητα, ιδέες και -μετά τις 11 του μήνα- καταξίωση. Ο έρωτας βρίσκεται ήδη στο κατώφλι σου, είτε είσαι δεσμευμένος/η είτε όχι. Το μόνο που χρειάζεται -δυστυχώς- προσοχή είναι τα οικονομικά σου. Θα μου πεις… και πότε δεν ήταν έτσι; Αν Φόρτιε Οι εραστές της Σιένα ΨΥΧΟΓΙΟΣ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ

ΛΕΩΝ

Παρά το γεγονός ότι γκρινιάζεις διαρκώς για όλα αυτά που ΣΟΥ συμβαίνουν, βρίσκεσαι, ασφαλώς, σε καλύτερη μοίρα από τους υπόλοιπους. Οι ευκαιρίες για επανατοποθετήσεις, ξεκαθαρίσματα, και νέα ξεκινήματα θα είναι πολλές αυτόν τον μήνα. Ακόμα και τα οικονομικά σου έχουν τη δυνατότητα να βελτιωθούν. Αρκεί να το θελήσεις… Γιάννης Μακριδάκης Ήλιος με δόντια ΕΣΤΙΑ

ΠΑΡΘΕΝΟΣ

Μέχρι να «εκπνεύσει» ο μήνας είτε που θα έχεις παντρευτεί είτε που θα τα πάρει όλα ο δ… Φρόντισε να καταλάβεις τι είναι αυτό που επιθυμείς για να μην πάρεις τη λάθος απόφαση. Ήσυχα, πάντως, αποκλείεται να περάσεις. Γεγονός που, απ’ όσο ξέρουμε, καθόλου δεν σε ανησυχεί. Στα επαγγελματικά σου, πάντως, οι προτεραιότητες είναι πιο σαφείς και έτσι δεν ανησυχούμε (εγώ και τ’ άστρα) ότι θα πάρεις τη λάθος απόφαση. Στα οικονομικά παραμένεις υπό επιτήρηση…

Κράτα την ψυχραιμία σου και πάρ’ το αλλιώς. Τα περισσότερα προβλήματα τα δημιουργείς, έτσι κι αλλιώς, μόνος/η σου. Ο/η σύντροφός σου έχει κάθε καλή διάθεση να σε συνδράμει αλλά εσύ τον/ την αποπαίρνεις. Οι συνεργάτες σου είναι, επίσης, εκεί αλλά… ποιος νοιάζεται για σένα; Αν ξεφύγεις από το σύνδρομο του αδικημένου κάποιος/οι θα μπορέσουν να σε βοηθήσουν σ’ ένα πρόβλημα που πιθανά να συναντήσεις σχετικά με την οικογένεια ή και τα οικονομικά σου.

Σταύρος Σταυρόπουλος Ο έρωτας θα μας κάνει κομμάτια ΑΠΟΠΕΙΡΑ

Σωτήρης Μανωλόπουλος Η τραγική ανάγνωση της ιστορίας ΙΚΑΡΟΣ

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ

Όλος ο κόσμος είναι κατηφής εξαιτίας της παγκόσμιας και εγχώριας δυσμενούς συγκυρίας, αλλά εσύ χαμογελάς με νόημα. Ξέρεις κάτι; Μάλλον όχι. Ωστόσο, τα μηνύματα των άστρων και του σύμπαντος έχουν φτάσει, προφανώς, σ’ εσένα χωρίς καν να τα καλέσεις. Το κύριο μέλημά σου είναι τα επαγγελματικά, τα προσωπικά λειτουργούν εν τη απουσία σου και τα οικονομικά θα πάνε χάλια μόνο αν εσύ το θελήσεις…

Δεν υπάρχει τίποτα που να πείσει έναν Σκορπιό ότι τα πράγματα πάνε καλά. Κι όμως, αν ξεγλιστρήσεις λίγο από την καχυποψία σου θα καταλάβεις ότι βρίσκεσαι σε πολύ καλύτερη μοίρα από τους περισσότερους γύρω σου. Το ταίρι σου και οι συνεργάτες σου δεν περιμένουν τίποτε άλλο παρά να το παραδεχτείς. Θα το κάνεις, άραγε, ή θα συνεχίσεις να προκαλείς τη μοίρα σου; Γκερντ Σβέρχοφ Iερά εξέταση ΕΣΤΙΑ

ΤΟΞΟΤΗΣ

Κοίτα να δεις που αυτός ο μήνας είναι ευοίωνος και για τους Τοξότες. Μην χαμογελάς κρυφά, πάρε τα πράγματα στα χέρια σου και χαμογέλα γενναιόδωρα σε εραστές/ερωμένες, φίλους και συνεργάτες. Όλα θα πάνε καλύτερα. Να είχαμε και κανένα φράγκο στη τσέπη μας να κεράσουμε… Ισμαήλ Κανταρέ Το ατύχημα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΥΔΡΟΧΟΟΣ

Ανάμεσα στο καλά και στο πολύ καλά, ο Υδροχόος επιλέγει να γκρινιάζει. Ο.Κ. Ο σύντροφός σου δεν είναι τέλειος, η δουλειά σου δεν εξελίσσεται όσο καλά θα ήθελες, αλλά μήπως είναι καιρός να αναρωτηθείς τι κάνεις κι εσύ στραβά; Επίσης: άντε και όλα αυτά σου φταίνε, τα οικονομικά σου που δεν κυλούν στον μαύρο κατήφορο, όπως όλων των άλλων, δεν μπορούν να σου χαρίσουν έναν τόνο αισιοδοξίας; Άννα Κολτσίου-Νικήτα Μεταφραστικά ζητήματα στην ελληνόφωνη και λατινόφωνη χριστιανική γραμματεία UNIVERSITY STUDIO PRESS

ΙΧΘΕIΣ

Τηρουμένων των αναλογιών, καλή είναι αυτή η περίοδος και για σένα. Θα χρειαστεί, βεβαίως, να αφήσεις κάτι (κάποιον/α;) πίσω σου προκειμένου να εισπνεύσεις ως τα βάθη των πνευμόνων σου τον φρέσκο αέρα που εισβάλλει στη ζωή σου. Όμως, το κόστος είναι ελάχιστο σε σχέση με την ανταμοιβή. Απλά δεν είσαι ακόμη σε θέση να το αναγνωρίσεις. Ανν Σέξτον Ερωτικά ποιήματα ΜΕΛΑΝΙ

ΣΗΜΕΙΑ ΟΠΟΥ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΤΟ INDEX ΑΤΤΙΚΗ Α Π Ο Π Ε Ι ΡΑ • ΝΑΥΑ Ρ Ι Ν ΟΥ 1 8 , ΑΘ Η ΝΑ | Α Π Ρ Ο ΒΛ Ε Π Τ Ο • Ρ Η ΓΑ Φ Ε ΡΑ Ι ΟΥ 2 5 , ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ | BAΣIΛEIA∆H • AΓ. MEΛETIOY 114, ΑΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙO AIΘPA • MEΣOΛOΓΓIOY 1, ΑΘHNA | BIBΛIOΠΩΛEIO BHTA IATPIKΩN EKΔOΣEΩN • AΔPIANEIOY 3, AΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ • EΛ. BENIZEΛOY 133, ΠΛ. EΘN. ANTIΣTAΣEΩΣ, HΛIOYΠOΛH ▶ ΚΥΠΡΟΥ 26, ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ▶ ΓENNHMATA 81, ANΩ ΓΛYΦAΔA | ΒΙΒΛΙΟ ΠΩΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΟΥ Ι∆ΡΥΜΑΤΟΣ ΕΡΕΥΝΩΝ • ΒΑΣ. ΚΩΝΣ ΤΑΝΤΙΝΟΥ 48, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚ∆ΟΣ ΕΩΝ Ο∆ΥΣΣΕΑΣ • ΣΤΟΑ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚ∆ΟΤΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΙΩΝ • ΣΟΛΩΝΟΣ 85, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠ ΩΛΕΙΟ EKΔOTIKOY OPΓANIΣMOY ΠAΠYPOΣ • ΠANEΠIΣTHMIOY 46 & XAP. TPIKOYΠH, AΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΠ ΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ • ΣΟΛΩΝΟΣ 60, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠ ΩΛΕΙΟ EK∆OΣEΩN KE∆POΣ KAI EΣOΠTPON • Σ T OA B I B Λ I OY, Π E Σ M AT Z O ΓΛOY 5 , ΑΘΗΝΑ | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ • ΣΚΡΑ 97-99, ΚΑΛΛΙΘΕΑ | ΒΙΒΛΙΟΤΟΠΙΑ • ΛΑΖΑΡΑΚΗ 21-23, ΓΛΥΦΑ∆Α ▶ 25ΗΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 9, Ν. ΣΜΥΡΝΗ ▶ ΠΑΤΗΣΙΩΝ 126, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 23, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΒΙΒΛΙΟΤYΠO • X P. Σ MY P N H Σ 1 5 2 - 1 5 6, BY P Ω NA Σ | Β Ι ΒΛ Ι Ο Φ Ω ΝΟ • Α Γ. Δ Η Μ Η Τ Ρ Ι ΟΥ 4 2 , ΒΥ Ρ Ω ΝΑ Σ | Γ ΕΩ Ρ Γ Ι Α ∆ Η Σ • ΣΟΛ Ω Ν ΟΣ 114, ΑΘΗΝΑ | ΓΡΑΦΗ • ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ 121, ΧΟΛΑΡΓΟΣ | ∆Ω∆ΩΝΗ • ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 28, ΕΞΑΡΧΕΙΑ | EΘNIKO KENTPO BIBΛIOY • ΣΤΟΑ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5, ΑΘΗΝΑ | ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ∆ ΑΚΗΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 1 7 , ΑΘ Η ΝΑ ▶ ∆ Α ΒΑ Κ Η 3 - 5 , Ε ΡΥΘ Ρ ΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΛΑΖΑΡΑΚΗ 27, ΓΛΥΦΑ∆Α ▶ ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 294, ΨΥΧΙΚΟ ▶ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ 39, ΑΘΗΝΑ ▶ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓ ΟΥ 2, Ν. ΣΜΥΡΝΗ ▶ ΣΙΝΩΠΗΣ 2, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΘΗΒΩΝ 228, ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΕΝΤΗΣ ▶ ΓΡΑΒΙΑΣ 6, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ▶ ΠΑΝΑΓΙΤΣΑΣ 3, ΚΗΦΙΣΙΑ ▶ ΝΙΚΗΣ 20, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ 6, ΜΑΡΟΥΣΙ ▶ ΚΑΛΛΙΓΑ 31, ΦΙΛΟΘΕΗ ▶ ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 268, ΚΗΦΙΣΙΑ | NEWSSTAND ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ∆ΑΚΗΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 41, ΑΘΗΝΑ | ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ • ΤΡΙΤΩΝΟΣ 47, ΠΑΛ. ΦΑΛΗΡΟ | ΕΠΙΚΑΙΡΑ • ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗ 41, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ | ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ • ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ 3, ΑΓ.ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ | ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 8, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ ΣΤΗ ΣΤΟΑ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 11, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ • ΓΡΑΜΜΟΥ 40, ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ | ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ • ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ 77, ΙΛΙΟΝ | ΤΟ ΘΕΜΑ • Π. ΤΣΑΛ∆ΑΡΗ 30, ΒΥΡΩΝΑΣ ▶ ΚΥΠΡΟΥ 6 & ΦΡΥΝΗΣ, ΒΥΡΩΝΑΣ ▶ ΦΙΛΟΛΑΟΥ 62 & ΕΚΦΑΝ ΤΙ∆ΟΥ, ΠΑΓΚΡΑΤΙ | ΙΑΝΟΣ • ΣΤΑ∆ΙΟΥ 24, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΝΑΚΗ • ΖΩΟ∆ΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ 2-4, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΡ∆ΑΜΙΤΣΑ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 8, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΣΙΑΚΟΥ ΕΛΕΝΗ • ΕΛΑΙΩΝ 41, Ν. ΚΗΦΙΣΣΙΑ | ΚΟΚΚΑΛΗΣ • ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ 24, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ΧΙΜΑΡΡΑΣ 24, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ∆ΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ 28, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ | KONTYΛI • ΜΑΝΤΖΑΡΟΥ 6, ΚΟΛΩΝΑΚΙ| ΚΟΡΑΗΣ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 6, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | KΨM • Z. ΠHΓHΣ 55, EΞAPXEIA | λεµονι • ΗΡΑΚΛΕΙ∆ΩΝ 22, ΘΗΣΕΙΟ | λεΣΧΗ ΤΟΥ ∆ΙΣΚΟΥ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ • ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΚΚΑΛΗ, ΑΘΗΝΑ | ΜΕ ΝΑΝ∆ΡΟΣ • ∆ΡΟΣΙΝΗ 9, ΚΗΦΙΣΙΑ | ΜΙΚΡΟΣ ΚΟΡΑΗΣ • ΠΑΠΑΓΟΥ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ , ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΜΠΑΤΣΙΟΥΛΑΣ • ΠΑΝΟΡΜΟΥ 83, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ | ΝΑΤΣΗΣ • ΧΡΗΣΤΟΥ Μ ΑΤ Ι Κ Α & Χ Ρ. Σ ΜΥ Ρ Ν Η Σ , ΡΑΦ Η Ν Α | NIKOΛAKHΣ • 3ης ΣEΠTEMBPIOY 91, AΘHNA | ΑΡΓΙΑ • ΑΡΑΠΑΚΗ 81-83, ΚΑΛΛΙΘΕΑ| OKTΩ • ΠAΠANIKOΛH 8, METAMOPΦΩΣH| ΠΑΠΑ∆ΗΜΑΣ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 8, ΑΘΗΝΑ | ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ • ΣΤΟΥΡΝΑΡH 35, ΑΘΗΝΑ

Παλαιότερα τεύχη του index θα βρείτε στο Bιβλιοπωλείο της EΣTIAΣ • Σόλωνος 60, AΘHNA

INDEX_40

▶ ΣΤΟΥΡΝΑΡΗ 37, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 55, ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ ▶ ΑΝ∆Ρ. ΠΑ ΠΑΝ∆ΡΕΟΥ 35, ΜΑΡΟΥΣΙ, «THE MALL» ▶ ΠΑΝΕΠ ΙΣ ΤΗΜΙΟΥ 37, ΑΘΗΝΑ | ΠΑΤΑΚΗΣ • ΑΚΑ∆ΗΜΙΑΣ 65, ΑΘΗΝΑ | ΠΑραµετροσ • ΜΕΤΩΝΟΣ 62, ΧΟΛΑΡΓΟΣ ▶ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ 56, ΧΟΛΑΡΓΟΣ | ΠΑΡ’ ΗΜΙΝ • ΧΑΡ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ 11Α, ΑΘΗΝΑ | ΠEP∆IKHΣ • ΧΑΡOKOΠOY 5355, KAΛΛIΘEA | ΠΟΛΙΤΕΙΑ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 1, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΛΥΠΛΕΥΡΟ • ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 159, Ν. ΕΡΥΘΡΑΙΑ | ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΑΓΚΥΡΑ • ΣΟΛΩΝΟΣ 124, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΛΥΧΡΩΜΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ • ΑΝΤΩΝ ΙΑ∆ΟΥ 6, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΤΑΜΟΣ • ΣΚΟΥΦΑ 32, ΚΟΛΩΝ ΑΚΙ | ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ • ΕΥΒΟΙΑΣ & ΒΟΙΩΤΙΑΣ 1, Κ. ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ • ΓΡΑΒΙΑΣ 3-5, ΑΘΗΝΑ | ΠYΞIΔA• BYZANTIOY 31, KAΛOΓPEZA | ΡΟΚΚΑΣ • ΒΑΡΝΑΛΗ & ΓΚΙΝΟΣΑΤΗ 60, ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣ Η | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΤΟΣΙΤΣΑ • ΤΟΣΙΤΣΑ 1 Α’, ΑΘΗΝΑ | ΤΣΑΜΑΝΤΑΚΗΣ • ΚΑΡΑΟΛΗ ∆ΗΜΗΤ ΡΙΟΥ 32, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΦΑΚΙΝΟΣ • Ν. ΠΛΑΣΤΗΡΑ 8, ΜΑΡΟΥΣΙ | ΦΛΩΡΑΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 59, ΑΘΗΝΑ ▶ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤ ΟΥ 14, ΠΛ. ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ, ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ ▶ ΗΡΩ∆ΟΥ ΑΤΤΙΚΟΥ 4, ΠΛΑΤΕΙΑ ∆ΟΥΡΟΥ, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ ▶ ΜΙΛΤΙΑ∆ΟΥ 16 και ΡΟ∆ΟΥ, ΜΑΡΟΥΣΙ ▶ ΣΤ. ΣΑΡΑΦΗ , ΠΛ. ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΥ, ΑΙΓΑΛΕΩ ▶ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΟΥ 54-56, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ΖΩΣΙΜΑ∆ΩΝ 46, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 10-12, ΑΘΗΝΑ | EX LIBRIS • A. Mεταξα 4, εξαρχεια | IN TO THE BAG • Γ. ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ 35, ∆ΑΣΟΣ ΧΑΙ∆ΑΡΙΟΥ | Κ ΟΑ Ν /A t h e n s Vo i c e • Σ ΚΟΥΦΑ 6 4 , ΚΟΛΩΝΑΚΙ | LEADER BOOKS • Π. ΚΥΡΙΑΚΟΥ 17, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ 58, ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ▶ ΠΑΝΟΡΜΟΥ 19 ΚΑΙ ΣΜΥΡΝΗΣ, ΑΙΓΑΛΕΩ ▶ ΑΝΑΛΗΨ ΕΩΣ 7, ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ ▶ ΦΩΚΙΟΝΟΣ ΝΕΓΡΗ 84, ΚΥΨΕΛΗ ▶ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ 54, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜ ΙΟΥΠ ΟΛΗ ΖΩΓΡΑ ΦΟΥ ▶ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜ ΩΝ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥΠΟΛΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ | LIBRO • ΠΑΤΡ. ΙΩΑΚΕΙΜ 8, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | NOTOS • ΟΜΗΡΟΥ 15, ΑΘΗΝΑ | PAPER TOWN • ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 135 & ΛΑΜΨΑ 1, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ | GRAFICA • ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ 68, ΕΛΛΗΝΙΚΟ | BAZAARBOOKS • ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 4, ΕΞΑΡΧΕΙΑ | CUBE BIBΛIOΠΩ ΛEIO • A K A ∆ H M I A Σ K A I E M . M Π E NA K H 3 2 , AΘHNA | BEST BOOK HUNTERS • ΣΟΛΩΝΟΣ 47, ΑΘΗΝΑ | KOZOK • KYKΛA∆ΩN 23 KYΨEΛH | BOOKSTARS • EΛAIΩN 34, N. KHΦIΣIA | NAKAS PAPER• NAYAPINOY 13 & MAYPOMIXAΛH, AΘHNA ▶ KHΦIΣΣIAΣ 281, KHΦIΣIA | PUBLIC • KAPAΓEΩPΓH ΣEPBIAΣ 1, ΠΛ.ΣYNTAΓMATOΣ, AΘHNA ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΑΝΤΑΘ • ΑΙΜ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ 6 & ∆ΗΜ. ΓΟΥΝΑΡΗ | ΑΝΙΚΟΥΛΑ Ε.∆.Ι.ΑΛΕΞΙΚΟΣ ΟΕ • ∆ΗΜ.ΓΟΥΝΑΡΗ 44 | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ • ΕΓΝΑΤΙΑΣ 109 | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ • ΚΩΝ. ΜΕΛΕΝΙΚΟΥ 5 | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΠΛΑΤΩΝΟΣ (ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΖΗΤΡΟΣ) • ΠΛΑΤ ΩΝΟΣ 2 | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΩΛΕΙΟ • ΣΕΡ. ΤΣΑΚΜΑΝΗ 11, ΛΑΓΚΑ∆ΑΣ | ΒΙΒΛΙΟΠ ΩΛ ΕΙΟ ΨΑΡΑ • ΦΙΛ. ΕΤΑΙΡ ΕΙΑΣ 39 | ΒΙΒΛΙΟΣ TOK • ΠATP. IΩAKEIM 8 | ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ∆ ΑΚΗΣ • ΕΘΝ.ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 131 ▶ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ | ΙΑΝΟΣ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 7, ΜΕΤΑΜ ΟΡΦΩΣΕΩΣ 24, ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ ▶ ΜΑΡ ΤΙΟΥ 45, ΦΙΛΙΠΠ ΟΥΠΟΛΕΩΣ 57 ▶ Α Μ Π Ε ΛΟ Κ Η Π Ο Ι , ΒΟ ΓΑΤ Σ Ι ΚΟΥ 1 4 | ΜΠΑΡΜΠΟΥΝΑΚΗΣ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 4 ▶ Λ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ 75, ΡΕΤΖΙΚΙ | TO ΚΑΤΩΙ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 6 | ΠΡΩΤΟ ΠΟΡΙΑ • ΝΙΚΗΣ 3 | ΡΑΓΙΑΣ • ΕΡΜΟΥ 44 | ΤΡΕΥΛ Α • ΑΜΠΕΛΟΚΗΠ ΩΝ 55, ΠΕΡΑΙΑ |

51, KANAΛAKI N.ΠPEBEZHΣ | EΠI XAPTOY • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 79, ΠΤΟΛΕΜΑΙ∆Α | ΠΑΠΑ ΜΙΧΑΗΛ • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 48, ΠΤΟΛΕΜΑΙ∆Α | LEXIS • ΜΑΙΖΩΝΟΣ 38-40, ΠΑΤΡΑ ▶ ΜΙΑΟΥΛΗ 3, ΠΥΡΓΟΣ ΗΛΕΙΑΣ ▶ AΘHNΩN 11, PIO | ΣΠΟΥ∆Η • ΠΡΕΒΕΛΑΚΗ 17, ΡΕΘΥΜΝΟ | AΦOI KΛAΨINAKH • ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΓΑΒΡΙΗΛ 59, ΡΕΘΥΜΝΟ | ΚΑΒΑΛΙΕΡΟΣ • ΧΕΙΜΑΡΑΣ 14, ΡΟ∆ΟΣ | ΦΩΤΙΟΥ • ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ 41, ΣΕΡΡΕΣ | ΚΑΤΣΑΒΟΥΝΗΣ • ΠΑΝ. ΤΣΑΛΔΑΡΗ 20, ΣΕΡΡΕΣ | ΠΑΠΑ∆ΑΚΗΣ • ΜΥΣΩΝΟΣ 72, ΣΗΤΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ | ΤΣΙΚΑΛΑΚΗ • ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 25, ΣΗΤΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ | ΤΟΥΝΤΑΣ • ΧΩΡΑ, ΣΚΥΡΟΣ | ΕΡΜΗΣ • ΕΘΝΑΡΧΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 24, ΣΟΥ∆Α ΧΑΝΙΩΝ ΚΡΗΤΗΣ | ΕΠΙΛΟΓΗ • ΙΑΚΩΒΑΚΗ 5, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΚΗΡΗΘΡΕΣ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 34, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΤΣΙΟΠΕΛΑΚΟΣ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 15, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΩΡΑ • ΟΥΑΣΙΓΚΤΩΝ 21, ΤΡΙΠΟ ΛΗ | ΠΑΠΑΝΕΣΤΩΡΑΣ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 49, ΦΛΩΡΙΝΑ | ∆ΙΑΜΕΤΡΟΣ • ΠΑΡΟ∆ΟΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ, ΧΑΛΚΙ∆Α | ΠΕΡΓΑΜΑΛΗΣ • ΧΑΡΩΝΔΑ 14, ΧΑΛΚΙΔΑ | ΠΟΡΘΜΟΣ • ΚΡΙΕΖΗ 17, ΧΑΛΚΙ∆Α | ΣΧΗΜΑ • ∆ΗΜ Ο ΚΡΑΤΙΑΣ 38, ΧΑΝΙΑ | ΒΙΒΛΙΕΜΠΟΡ ΙΚΗ • ΒΟΛΟΥ∆ΑΚΗ∆ΩΝ 14, ΧΑΝΙΑ | ΚΑΛΑΙΤΖΑΚΗΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ • ΤΣΟΥ∆ΕΡΩΝ 31, ΧΑΝΙΑ | ΜΑΡ ΚΑΚ ΗΣ • ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 10, ΧΑΝΙΑ | ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ • ΜΥΛΩΝΟΓΙΑΝΝΗ 31, ΧΑΝΙΑ | ΞΕΡΟΓ ΙΑΝΝΑΚΗ • ΚΟΡΑΚΑ 32, ΧΑΝΙΑ | ΠΕΤΡΑΚΗ • ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ ΓΙΑΝΝΑΡΗ 68, ΧΑΝΙΑ | ΠΑΠΥΡΟΣ • ΑΠΛΩΤΑΡΙΑΣ 44, ΧΙΟΣ | ΣΥΡΙΩ∆Η • ΑΠΛΩΤΑΡΙΑΣ 34, ΧΙΟΣ | KYΠPOΣ PUBLIC • EMΠOPIKO KENTPO THE MALL OF CYPRUS, BEPΓINAΣ 3, ΣTPOBOΛOΣ, ΛEYKΩΣIA ■ ∆ΙΣΚΟΠΩΛΕΙΑ RO C K N RO L L C I RCUS • Σ ινα 2 1 , ΑΘΗΝΑ | LA SI DO • Οµηρου 49, Ν. ΣΜΥΡΝΗ | MUSIC HOUSE • ΣαλαµινοΣ 3 6 , ΑΧΑΡΝΑΙ | HIGH FIDELITY • ΣΤΑΙΚΟΠΟΥΛΟΥ 27, ΝΑΥΠΛΙΟ ■ CAFÉ | CELLIER CAFE • ΠANEΠIΣTHMIOY 10, ΣYNTAΓMA | ΦΙΛΙΟΝ • ΣΚΟΥΦΑ 35, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | CAFE ALU • OMHPOY 58 & ΣKOYΦA, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | EN ∆EΛΦOIΣ • ∆EΛΦΩN 5, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | FLORAL • ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 80, ΑΘΗΝΑ | KOKKOI KAΦE • AΣKΛHΠIOY 39 & ∆I∆OTOY, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | ROSEBUD • ΣKOYΦA 40 & OMHPOY 60, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | ΣKOYΦAKI KAΦE • ΣKOYΦA 47-49, ΚΟΛΩΝΑΚΙ| SHELTER • ΠΑΠΑΓΟΥ 92, ΖΩΓΡΑΦΟΥ | Kι επίσης σε 420 café και παιδότοπους (ΑΙΓΛΗ CAFÉ • FLOCAFE • HAGEEN DAAΖ • PALMIE BISTRO κ.ά.) σε όλη την Ελλάδα από την εταιρεία Plan & Fun καθώς και σε επιλεγµένα bars και bar-restaurants. ■ ΧΩΡΟΙ ΤΕΧΝΗΣ - ΑΛΛΑ ΣΗΜΕΙΑ ΜΙΚΡΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ • ΠΛ. ΑΣΩΜΑΤΩΝ 7, ΘΗΣΕΙΟ | ΦΟΥΡΝΟΣ • ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 168, ΑΘΗΝΑ | ΦΙΛΩΝ-ΔΩΡΗΜΑ • ΠΙΝΔΟΥ 86, ΜΟΣΧΑΤΟ | CLIPART • ΜΠΟΤΑΣΗ 6, ΑΘΗΝΑ | EL MOUNDO • Λ. ΣΥΓΓΡΟΥ 9, ΑΘΗΝΑ | ΣΙΝΕ ΦΙΛΙΠ • ΘΑΣΟΥ 11, ΠΛ.ΑΜΕΡΙΚΗΣ, ΑΘΗΝΑ | JUST SHOOT ME • Λ. ΝΙΚΗΣ 33, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ■ KABEΣ XAΛAPH • AKTH MOYTΣOΠOYΛOY 74, ΠEIPAIAΣ.. XAP. TPIKOYΠH 64 & BAΛTETΣIOY, AΘHNA