INDEX 39 by Brainfood

EDITORIAL

INDEX_ Μηνιαίο περιοδικό για το βιβλίο Τεύχος #39 AΠPIΛIOΣ '10 ISSN: 1790-6741 ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ / ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΩΣΗ ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε. ΕΚΔΟΤΕΣ Τάσος Βογιατζής (editor@avopolis.gr), Νίκος Χατζόπουλος (nickh@oxy.gr) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Χριστίνα Οικονομίδου (chrisoiko@gmail.com) Μάκης Τσίτας (mtsitas@otenet.gr) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Γιώτα Συκιώτη (yotsyk@yahoo.gr) ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Θεοδοσία Ανδριώτη ΔIOPΘΩΣH KEIMENΩN Σοφία Θεοδωρή ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Zέτα Eλισσαίου, Ζέφη Κόλια, Επιστήμη Μπινάζη, Γιώργος Τσακνιάς, Sabine von Traute, Θανάσης Aντωνίου ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Γιώργος Βέης, Κώστας Βερέμης, Σοφία Γεωργαλλίδη, Ανέστης Γεωργιάδης, Παναγιώτης Γούτας, Νίκος Δανιήλ, Αναστασία Ευσταθίου, Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Σπύρος Κάλμπαρης, Γιάννης Kορίδης, Κατερίνα Κουτσούκη, Βίκτωρ Κυπραίος, Τηλέμαχος Κώτσιας, Nίκη Kώτσιου, Διονύσης Κωστίδης, Κώστας Μακρυγιάννης, Βαγγέλης Μπέκας, Κωνσταντίνος Μπούρας, Nίκος Nικολαΐδης, Κυριάκος Ντελόπουλος, Παναγιώτης Ορφανίδης, Χρίστος Παπαγεωργίου, Μάριος Σπηλιόπουλος, Άννα Στεφούλη, Δήμητρα Σύρκου, Γρηγόρης Τεχλεμετζής, Eλένη Κ. Τσαμαδού, Τασούλα Τσιλιμένη, Σταυρούλα Γ. Τσούπρου, Φίλιππος Φιλίππου, Νίκη Χαλκιαδάκη, Νίκη Eideneier

Άστεγες αναγνώσεις Στις 22 του μήνα ανοίγει τις πύλες της η φετινή, 7η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, μια διοργάνωση αντάξια των ανάλογων ευρωπαϊκών διοργανώσεων που κατάφερε να γίνει θεσμός και να συγκεντρώνει κάθε χρόνο το ενδιαφέρον και τις προσδοκίες των επαγγελματιών του χώρου αλλά και του βιβλιόφιλου αναγνωστικού κοινού. Τιμώμενη χώρα είναι φέτος η Κίνα και η παρουσία της αναμένεται «πανηγυρική» καθώς το εθνικό περίπτερό της καταλαμβάνει 700 τ.μ. ενώ αναμένεται να επισκεφθούν την έκθεση περισσότεροι από 200 συγγραφείς, εκδότες και άλλοι παράγοντες από την κινέζικη αγορά βιβλίου. Η φετινή θεματική ενότητα της ΔΕΒΘ έχει τον τίτλο «Η αρχαιότητα κι εμείς» και είναι αφιερωμένη στους αρχαίους πολιτισμούς, τις μεταξύ τους σχέσεις και αλληλεπιδράσεις. Από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας, τα τεχνολογικά και επιστημονικά επιτεύγματα της ανθρωπότητας έχουν αλλάξει, αναμφίβολα, άρδην την εικόνα του κόσμου. Ωστόσο, η ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης παραμένει ίδια, φέρνοντάς μας αντιμέτωπους με τα ίδια ερωτήματα, διλήμματα και αδιέξοδα, κάτω από διαφορετικές, απλώς, συνθήκες. Κι αυτός είναι, προφανώς, ο λόγος που η αρχαιότητα παραμένει επίκαιρη στις εσωτερικές αναζητήσεις μας. Θέλοντας, όπως κάθε χρόνο, να συμβάλλουμε στην προσπάθεια του ΕΚΕΒΙ, αφιερώνουμε το κεντρικό θέμα του παρόντος τεύχους στην ΔΕΒΘ και ειδικότερα στη θεματική ενότητα, παρουσιάζοντας αναλυτικότερα στοιχεία για τη διοργάνωση αλλά και ένα πλήθος σημαντικών εκδόσεων που αναφέρονται στην αρχαιότητα.

INDEX_39

ΕΚΤΥΠΩΣΗ – ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ ΕΝΩΣΗ ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Γεωργία Λαμπροπούλου ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Άννα Δουλγερίδου ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ – ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Δέσποινα Παντελίδου Θεμιστοκλέους 80, 106 81 Αθήνα Τηλ. Κέντρο: 210 5226609 Fax: 210 5227768 e-mail: info@indexmag.gr www.indexmag.gr

Φωτογραφία εξωφύλλου: Χρυσή Πατρώνα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ_ ΤΕΥΧΟΣ 39

συνδρομές Το index κυκλοφορεί σε 30.000 αντίτυπα. Θα το βρείτε σε επιλεγμένα σημεία σε όλη την Ελλάδα. Μπορείτε όμως να το λαμβάνετε στο σπίτι σας με τη σιγουριά ότι δε θα χάσετε ούτε ένα τεύχος, επιλέγοντας μία από τις παρακάτω δυνατότητες συνδρομής:

1. 12 € το χρόνο = ετήσια συνδρομή

Σεβαστιάνα Aναγνωστοπούλου Nικόλαος K. Σπύρου

editorial βιβλία που μας άφησαν άφωνους

focus

Don DeLillo Ismail Kadare

αυτοπαρουσιάσεις

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

ΘEMATIKEΣ ΔIAΔPOMEΣ

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ

flyers

Η σοβαρή πλευρά μιας «αστείας» τέχνης

Eιδήσεις, σχόλια, προσκλήσεις και προκλήσεις

ΣYNANTHΣH

Eλένη Σαραντίτη

APXAIOTHTA: 7η διεθνησ εκθεση βιβλιου ΘEΣΣAΛONIKHΣ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΝΑ ΣΤΟ ΠΙΡΟΥΝΙ ΚΑΙ... ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ

ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ...

Mουσική, κινηματογράφος

Βιβλιόφιλες αστρολογικές προβλέψεις

βιτρίνα

INDEX_39

20 € το χρόνο = ετήσια συνδρομή + 1 βιβλίο (επιλογή μεταξύ των βιβλίων: Μεθυσμένο Ημερολόγιο του Hunter S. Thompson από τις εκδόσις ΟΞΥ και Ο ηττημένος του Sir Peter Ustinov από τις εκδόσεις EMΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ).

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: Κρεατικά, ψαρικά, όσπρια, λαχανικά, Τυροκομικά & πίτες!

top 5

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΣΦΟΝΤΥΛΙ

ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΙΚΑ ΜΑΣ! Στείλτε ταχυδρομική επιταγή με το ανάλογο ποσό στη διεύθυνση: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ INDEX, Θεμιστοκλέους 80, Τ.Κ. 106 81, Αθήνα, με τα στοιχεία σας (όνομα, τηλέφωνο, διεύθυνση, email) και θα λαμβάνετε το Index κάθε μήνα για όλο το χρόνο.

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 5226609

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΑΦΗΣΑΝ ΑΦΩΝΟΥΣ

Γουσταύος Φλωμπέρ Το ταξίδι στην Ελλάδα

Ουίλλιαμ Σπανός Το ρόδι της Περσεφόνης

Ολκός

ΕΣΤΙΑ

Προλογίζει ο Κ. Θ. Δημαράς. Μεταφράζει ο Π. Α. Ζάννας. Μαθαίνουμε να εκτιμούμε το τοπίο πρωτίστως ως το μέγα υπερκείμενο. Ριζική ανανέωση των δυνατοτήτων της περιηγητικής όρασης. Ο χώρος εξοικονομεί Πνεύμα. Όλα βεβαίως είναι ηλεκτρισμένα. Ο ιδιοφυής Γάλλος συγγραφέας λειτουργεί και ως φυσιοδίφης, ως συλλέκτης δηλαδή της σημαίνουσας λεπτομέρειας. Πρόκειται ήδη για την έβδομη έκδοση. Μην την χάσετε όσες και όσοι δεν προλάβατε όσες προηγήθηκαν! Γιώργος Βέης

Μια εξερεύνηση του χώρου και της Ιστορίας αλλά και της ψυχής μας; Η απάντηση που δίνει το παρόν βιβλίο είναι καταφατική. Μαρτυρία, ταξιδιωτικό χρονικό, αυτοβιογραφικό αφήγημα, αλλά και εκτενές σχόλιο πάνω στα εξιστορούμενα, το “Ρόδι της Περσεφόνης” είναι ένα σύνθετο και αφηγηματικά υβριδικό κείμενο. Εξαιρετικό βιβλίο. Γιώτα Συκιώτη

Τζόρτζ Όργουελ Βιβλία εναντίον τσιγάρου

Ντίλαν Τόμας Ερωτικές επιστολές

ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

‘Ένα βιβλίο με τις επιστολές του αντάλλαξε ο Ουαλός ποιητής Ντίλαν Τόμας με τις γυναίκες της ζωής του. Μέσα από αυτόν καθημερινό λόγο που μοιράζεται με οικεία του πρόσωπα, διαφαίνεται η οξυδερκής ματιά του πάνω σε όλα τα ζητήματα, αλλά και η αχαλίνωτη χαρά του για ζωή και για έρωτα. Την ίδια στιγμή, ο Ποιητής ελλοχεύει πίσω απο κάθε γραμμή τους. Σε μια επιστολή του προς την νεαρή δόκιμη ποιήτρια Πάμελα Χάνφορντ-που υπήρξε και ερωμένη του- γράφει: «Υπήρχε μια εποχή που μονάχα τους ποιητές έλεγαν ποιητές’’ Προσυπογράφω, Ντίλαν.

ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Μια σειρά από απολαυστικά, αιχμηρά κείμενα όπου ο Όργουελ καταπιάνεται με ζητήματα, όπως: η ελευθερία του λόγου, η πραγματική έννοια του πατριωτισμού αλλά και οι κίνδυνοι που κρύβουν τα παλαιοβιβλιοπωλεία, το πώς ζει ο κριτικός βιβλίων και, φυσικά, αν ξοδεύουν ο ίδιος και οι συμπατριώτες του περισσότερα χρήματα στο διάβασμα ή στα τσιγάρα… Χριστίνα Οικονομίδου

Κολέτ Cheri

Ζέφη Κόλια

SCRIPTA

Όσκαρ Ουάιλντ Ο κήπος με τις ροδιές ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ Πρόκειται για τα διηγήματα –παραμύθια: Ο ευτυχισμένος πρίγκιπας, το αηδόνι και το τριαντάφυλλο, ο σκληρόκαρδος γίγαντας, ο αφοσιωμένος φίλος. Η διεθνής κριτική τα κατέταξε στα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Μέσα από το πρίσμα ενός αδιέξοδου έρωτα –της ώριμης Λεά και του κατά πολύ νεότερου εραστή της- η Κολέτ αποτυπώνει την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής (δεκαετία 1920). Με τον γνωστό, δεξιοτεχνικό της τρόπο, η συγγραφέας κατορθώνει να διεισδύσει στον γυναικείο ψυχισμό και να «δικαιώσει», εντέλει, την ηρωίδα της στην εσωτερική της μάχη με τη μνήμη και τον χρόνο. Sabine von Traute

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Ρενέ Γκοσινί Ο μικρός Νικόλας – Το κόκκινο μπαλόνι Εικονογράφηση: Ζαν Ζακ Σενπέ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

Eσάµςας;την άποψή Γράψτε α αγαπηµέν σας για τα . σας βιβλία µε κείµενά Περιµένου σας στο r dexmag.g gnomi@in

INDEX_36 INDEX_39

Το δαιμόνιο Γαλλάκι επέστρεψε! Με δέκα απολαυστικές ιστορίες και έγχρωμη, για πρώτη φορά, εικονογράφηση σε μια καλαίσθητη έκδοση. Μάκης Τσίτας

FOCUS_ΠOPTPAITA

ΑΠΟ ΤHΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΥΤΣΟΥΚΗ

Don DeLillo Η γιγαντιαία δύναμη της ιστορίας

Γιος ιταλών μεταναστών, ο Ντον ΝτεΛίλλο γεννήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 1936 στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης. Δεν τον ενδιέφερε η συγγραφή μέχρι τη στιγμή που έφηβος, ένα καλοκαίρι δούλευε ως παρκαδόρος και περνούσε την ώρα του διαβάζοντας. Όπως είπε ο ίδιος σε μια συνέντευξή του στο περιοδικό The Australian, «πέρασα μια χρυσή περίοδο διαβασμάτων από τα 20 μου μέχρι τα πρώτα 30 μου και έκτοτε το γράψιμο άρχισε να μου τρώει όλο τον χρόνο μου». Μετά την αποφοίτησή του από το Fordham University το 1958, εργάστηκε για χρόνια σαν κειμενογράφος στη διαφημιστική εταιρεία Ogilvy & Mather μέχρι το 1964, οπότε παραιτήθηκε. Το 1960 δημοσίευσε στο φιλολογικό περιοδικό Epoch, το πρώτο του διήγημα (The River Jordan) σε ηλικία είκοσι τεσσάρων ετών και άρχισε να δουλεύει το πρώτο του μυθιστόρημα το 1966. Αναφερόμενος ο ίδιος ο ΝτεΛίλλο στο ξεκίνημα της συγγραφικής καριέρας του λέει: «Έγραφα αραιά και που κάτι διηγηματάκια. Παραιτήθηκα από τη δουλειά μου για να… παραιτηθώ, όχι για να γράψω μυθιστόρημα. Απλά, δεν ήθελα να δουλεύω». Η δεκαετία του ’70 ήταν η πιο παραγωγική. Από το 1971, που εκδόθηκε το πρώτο του μυθιστόρημα (Americana), μέχρι το 1978 έγραψε και εκδόθηκαν έξι μυθιστορήματα. Το 1979 το Ίδρυμα Guggenheim τίμησε τον ΝτεΛίλλο για το συγγραφικό του έργο και χρηματοδότησε το ταξίδι του στη Μέση Ανατολή πριν εγκατασταθεί στην Ελλάδα, όπου έζησε αρκετά χρόνια. Για τα έξι αυτά μυθιστορήματα και τη σε τόσο σύντομο διάστημα συγγραφή

INDEX_39

τους ο ΝτεΛίλλο σχολιάζει: «Δεν είχα μάθει να επιβραδύνω και να εξετάζω προσεκτικά τι κάνω. Δεν μετανιώνω γι’ αυτά τα έργα αλλά θεωρώ ότι εάν ήμουν λιγότερο βιαστικός ν’ αρχίσω ένα καινούριο μυθιστόρημα θα έκανα καλύτερη δουλειά. Μου πήρε τόσο πολύ χρόνο και κόπο για να τελειώσω το πρώτο μου βιβλίο που μόλις το τελείωσα ένιωσα απελευθερωμένος και ξένοιαστος ώστε πέρασε η δεκαετία χωρίς να σταματήσω να γράφω, με μόνη στάση όλο αυτό το διάστημα το 1976, όταν έγραφα το Ratner’s Star, το οποίο ήταν μια πρόκληση για μένα και μεγαλύτερη πρόκληση για τον αναγνώστη. Επιβράδυνα τους ρυθμούς μου στις δεκαετίες ‘80 και ‘90». Η δεκαετία του ‘80 άρχισε με την πιο παράξενη και αχαρακτήριστη έκδοση της καριέρας του. Το μυθιστόρημα Amazons, η διακωμώδηση της βιογραφίας της πρώτης γυναίκας παίκτριας στο εθνικό πρωτάθλημα χόκεϊ, είναι το πιο εύπεπτο και πιο εμπορικό μυθιστόρημα από τα προηγούμενα, αλλά και από τα επόμενα έργα του. Ο ΝτεΛίλλο έκδωσε το μυθιστόρημα αυτό με το ψευδώνυμο Cleo Birdwell και αργότερα ζήτησε από τους εκδότες να το παραλείπουν από τη λίστα βιβλιογραφίας των έργων του. Παρά τις διθυραμβικές κριτικές, ο ΝτεΛίλλο ήταν σχετικά άγνωστος στους ευρύτερους ακαδημαϊκούς κύκλους και αυτό το μυθιστόρημά του δεν έτυχε καλής υποδοχής από τους αναγνώστες. Επίσης, το 1982, σπάει την αυτοδεσμευτική σιωπή του και δίνει την πρώτη μεγάλη συνέντευξη στον Tom LeClair, ο οποίος τον «κυνηγούσε» από το 1979, όταν ο ΝτεΛίλλο ήταν στην Ελλάδα. Το 1991 τιμάται με το PEN/Faulkner Award for Fiction και το 1992 είναι μεταξύ των υποψηφίων για το Βραβείο Πούλιτζερ, για τον Μάο ΙΙ (1991). Μετά τον Μάο ΙΙ και μέχρι το 1997 έκανε έρευνα για το ενδέκατο βιβλίο του, τον Υπόγειο κόσμο (ΕΣΤΙΑ). Αυτό το μνημειώδες μυθιστόρημα θεωρήθηκε το κορυφαίο έργο του ΝτεΛίλλο, τόσο από τους συγγραφείς όσο και από τους κριτικούς και απέσπασε το Howells Medal της Αμερικανικής Ακαδημίας Γραμμάτων και Τεχνών ως το σημαντικότερο λογοτεχνικό έργο των τελευταίων πέντε ετών. Το 1985 εκδίδεται το όγδοο μυθιστόρημά του, ο Λευκός θόρυβος (ΕΣΤΙΑ). Σπουδαίο λογοτεχνικό έργο με τεράστια εμπορική επιτυχία και δικαίως κατέταξε τον ΝτεΛίλλο μεταξύ των σπουδαίων σύγχρονων μεταμοντέρνων συγγραφέων και για το οποίο τιμήθηκε με το National Book Award. Ο ΝτεΛίλλο παρέμεινε μακριά από

τη δημοσιότητα παρά τη φήμη του. Όταν του ζητήθηκε να βγάλει λόγο κατά την τελετή της παραλαβής του Βραβείου, δήλωσε: «Συγνώμη που δεν μπόρεσα να παρευρεθώ, αλλά σας ευχαριστώ που ήρθατε εσείς» και κάθισε πίσω στη θέση του. Τον Λευκό θόρυβο ακολούθησε, το 1998, ο Ζυγός (ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΗ), που έγινε παγκόσμιο bestseller και χάρισε στον συγγραφέα το βραβείο Irish Times International Fiction Prize. Ο ΝτεΛίλλο είναι ο πρώτος Αμερικανός που τιμήθηκε με το Jerusalem Prize, το 1999, για το συνολικό του έργο. Τον Μάιο του 2007 ο ΝτεΛίλλο επανεμφανίζεται με το Άνθρωπος σε πτώση (ΕΣΤΙΑ). Πρόκειται για ένα θαρραλέο και γεμάτο παλμό μυθιστόρημα στο οποίο ο συγγραφέας ανιχνεύει τον τρόπο με τον οποίο η 11η Σεπτεμβρίου επαναπροσδιόρισε το συναισθηματικό μας τοπίο, τις αναμνήσεις μας και την αντίληψή μας για τον κόσμο. Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον μυθιστόρημα για το γεγονός που σημάδεψε την Αμερική και συντάραξε ολόκληρη την υφήλιο στις αρχές του 21ου αιώνα. Από τις πρώτες του σελίδες, βγαλμένες κυριολεκτικά μέσα από τον καπνό και τη στάχτη των φλεγόμενων πύργων, επιχειρεί να ιχνηλατήσει την επόμενη ημέρα μέσα από την προσωπική ζωή των ηρώων. Ζωές που ορίζονται από την απώλεια, την οδύνη και τη γιγαντιαία δύναμη της ιστορίας. Τον Απρίλιο του 2009 ο ΝτεΛίλλο τιμάται με ένα ακόμη σπουδαίο λογοτεχνικό βραβείο, το Common Wealth Award for Literature από την PNC Bank of Delaware.

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΕ ΠΤΩΣΗ ΕΣΤΙΑ

FOCUS_ΠOPTPAITA

Από τον Τηλέμαχο Κώτσια*

ISMAIL KADARE

Η αντίσταση της σιωπής

Ως μαθητής του Λυκείου στο Αργυρόκαστρο, που να φανταζόμουν ότι εκείνη η επίσκεψη στην τάξη μας, του πολλά υποσχόμενου ποιητή, πρώην μαθητή του Λυκείου μας και συγγραφέα του μυθιστορήματος Ο στρατηγός της στρατιάς των νεκρών, Ισμαήλ Κανταρέ, γόνου γνωστής οικογένειας της πόλης, με σπίτι σε ένα στενό και κατηφοριστό σοκάκι λίγο πιο κάτω από το σχολείο, θα έμενε ανεξίτηλη στη μνήμη σχεδόν όλων των συμμαθητών μου. Αν και μαθητές του σχολείου, είχαμε διακρίνει έναν προικισμένο συγγραφέα. Όταν βγήκαμε στη ζωή και σπάσαμε τα μούτρα μας στο πέτρινο και αιματηρό καθεστώς, ο καθένας μας αναρωτιόταν: τι έκανε ο Ισμαήλ Κανταρέ τότε; Ήταν μαζί μας ή αντίθετός μας; Μετά την αποφοίτησή του από φιλολογική σχολή στη Σοβιετική Ένωση, εργαζόμενος ως δάσκαλος, και αφού είχε γράψει τους πρώτους ύμνους για το Κόμμα, αριστουργηματικούς ομολογουμένως, όλων τα βλέμματα είχαν στραφεί πάνω του, σχεδόν με αγωνία: Και τώρα τι θα κάνει; Θα ταχτεί στο πλευρό του δικτάτορα και γείτονά του από το Αργυρόκαστρο Ενβέρ Χότζα, ή θα συγκρουστεί μαζί του και θα καταστραφεί; Στα αμέσως επόμενα δημιουργήματά του ο Κανταρέ έδειχνε να αποφεύγει τα θέματα της ζοφερής πραγματικότητας, για να μην

INDEX_39

είναι υποχρεωμένος να την εξωραΐζει, προκαλώντας πυρ ομαδόν των μετρίων και ατάλαντων αυλικών, τους οποίους με τον ιδιόμορφο χαρακτήρα του έδειχνε να απαξιεί. Κέρδισε όμως την κρυφή συμπάθεια των αναγνωστών για τη σιωπή του. Ήταν δικός μας, έστω και σιωπηλά. Ακόμα και στο πολιτικό του μυθιστόρημα, Ο μεγάλος χειμώνας, το οποίο πραγματεύεται τη ρήξη της ηγεσίας της Αλβανίας με τη Σοβιετική Ένωση, ο Ενβέρ Χότζα, ως κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος, εξυμνήθηκε από τον συγγραφέα μόνο ως εκπρόσωπος ενός έθνους που αντιστέκεται σε μια υπερδύναμη, προκαλώντας έτσι άλλη μια σωρεία κακοπροαίρετων κριτικών. Ο ίδιος ο Ενβέρ Χότζα προβληματίστηκε για το τι πρέπει να κάνει με αυτόν τον άνθρωπο: να τον ρίξει στα τάρταρα των καταναγκαστικών έργων και να τον αφανίσει ή να αναδείξει το ταλέντο του, για δικό του συμφέρον; Προτίμησε το δεύτερο. Και ο κάθε αναγνώστης διάβαζε κάτω από τις γραμμές τη σιωπηρή συμφωνία του με το καθεστώς, που ήταν ο μοναδικός τρόπος ύπαρξής του ως συγγραφέα αλλά και ως άτομο. Με έξοδα του αλβανικού κράτους μεταφράζονταν τότε έργα αλβανών συγγραφέων (όπως γίνεται και σήμερα με το ΕΚΕΒΙ) και προτείνονταν σε ξένους εκδοτικούς οίκους, τα οποία,

ως συνήθως, απορρίπτονταν. Το ταλέντο όμως του Κανταρέ έπεσε στην προσοχή Γάλλων εκδοτών. Η σταδιακή αναγνώρισή του άρχισε να του δίνει κάποιο είδος ασυλίας. Η ειρωνική πλευρά του θέματος είναι ότι τα έργα του μεταφράζονταν στα γαλλικά από έναν βαρυποινίτη των αλβανικών φυλακών, απόγονο της οικογένειας Βρυώνη. Ο Κανταρέ ένιωθε σαν φυλακισμένος που έπαιρνε ολιγοήμερες άδειες εξόδου όταν του επέτρεπαν να ταξιδεύει στο εξωτερικό. Διάλεγε θέματα από την ιστορία, το παρελθόν, το έθνος, τα σύμβολα, τους μύθους. Το παράπονό του ήταν ότι ακόμα και μετά την πτώση της δικτατορίας, όταν προέκυψαν νέα καυτά και επίκαιρα θέματα, ο έρωτας δεν είχε εξυμνηθεί στα έργα του όσο θα έπρεπε - ήταν αδικημένος. Το ατύχημα, στην πραγματικότητα είναι ένας ύμνος στον έρωτα, ένα ποίημα, όπως είχε ονομάσει και ο Γκόγκολ το μυθιστόρημά του Οι νεκρές ψυχές. Ο Κανταρέ φαίνεται δεν θέλησε να αντιγράψει τον Γκόγκολ. Ωστόσο, ο αναγνώστης είναι σίγουρος ότι διαβάζει ένα από τα καλύτερα ερωτικά ποιήματα. Ο συγγραφέας αναρωτιέται στο έργο αυτό, πώς είναι δυνατό στον έρωτα να συνυπάρχει τόσο αρμονικά η αλήθεια με το ψέμα, η ελευθερία με τη δέσμευση, η ίδια η ζωή με τον θάνατο… Υπάρχει άραγε στ’ αλήθεια ο έρωτας ή πρόκειται μόνο για μια προσωρινή νόσος που εμφανίστηκε στη γη τις τελευταίες δέκα χιλιάδες χρόνια στο ανθρώπινο είδος και ο πλανήτης τώρα καλείται να τον υιοθετήσει μόνιμα ή να τον αποτινάξει και να συνεχιστεί η αναπαραγωγή του ανθρώπου όπως εκατομμύρια χρόνια πριν;

*Ο Τηλέμαχος Κώτσιας είναι συγγραφέας και μεταφραστής. Το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο Στην απέναντι όχθη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

ΤΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

FLYERS _ΕΙΔHΣΕΙΣ, ΣΧOΛΙΑ, ΠΡΟΣΚΛHΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛHΣΕΙΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: SABINE VON TRAUTE

Αρχαίοι μεν, σύγχρονοι δε

Ολόρου Αλιμούσιος Από τους πιο σύγχρονους αρχαίους συγγραφείς, αρκεί να διαβάσετε την Θουκυδίδου Ιστορία στη λαμπρή νεοελληνική μετάφραση του Άγγελου Σ. Βλάχου (ΕΣΤΙΑ) και θα καταλάβετε πόσο δίκιο έχω.

Διογένης ο Κυνικός. Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, ιδρυτής της φιλοσοφίας του Κυνισμού: Οι Κυνικοί - που θεωρούνται πρόδρομοι των χίππις- ήταν μια ομάδα περιπλανώμενων φιλοσόφων που κατά κανόνα δε δούλευαν και πίστευαν πως η ελευθερία του ανθρώπου βρίσκεται στην φυσική ζωή και μόνο με τη λιτότητα, την αυτάρκεια και την αυτογνωσία μπορεί κανείς να την κερδίσει. Ο ίδιος ο Διογένης ζούσε σ’ ένα πιθάρι, απ’ όπου χλεύαζε την κάθε λογής εξουσία, ενώ γυρνούσε όλη τη μέρα μ ένα φανάρι προσπαθώντας να βρει έναν τίμιο άνθρωπο. Δεν θα μπορούσε να είναι ο γκουρού της σύγχρονης Αθήνας;

Επιδεξιότατος ρήτορας που ασχολήθηκε επίσης με τους σατυρικούς διαλόγους και την επικούρεια φιλοσοφία. Θεωρείται, μεταξύ άλλων, ο «πατέρας» της επιστημονικής φαντασίας με την περιβόητη Αληθινή ιστορία του.

Ευριπίδης, Αισχύλος, Αριστοφάνης, Όμηρος, Σαπφώ, Μένανδρος, Αίσωπος, Αριστοτέλης, Πλάτων, Ησίοδος, Ηράκλειτος, Επίκουρος, Επίκτητος, Δημόκριτος, Θουκιδίδης, Ξενοφών, Πλούταρχος, Πίνδαρος, Θεόφραστος, Ιπποκράτης, Γαληνός, Δημοσθένης, Λυσίας, Ισοκράτης, Αλκαίος, Αρχίλοχος, Λουκιανός, Πρόκλος, Αρχιμήδης και…, και…, και….

Γιώτα Συκιώτη

Ζέφη Κόλια

Sabine von Traute

Μάκης Τσίτας

Γεώργιος Γ. Αϋφαντής Αρισταρχία «Όταν οι φτωχοί και εργαζόμενοι διαμαρτύρονται οχλοκρατικά και δυναμικά στους δρόμους των πόλεων των, πεπεισμένοι ότι εξυπηρετούν τα συμφέροντά των, τα εξυπηρετούν πράγματι ή εξυπηρετούν τα συμφέροντα των τραπεζιτών; Δυστυχώς εξυπηρετούν τα συμφέροντα των τραπεζιτών». Τι να πεις;

Καρλ Μαρξ Το κεφάλαιο : (Σε περίληψη του Πωλ Λαφάργκ) ΚΑΚΤΟΣ «Το έργο αυτό του Λαφάργκ καταφέρνει να εκλαϊκεύσει και να μετατρέψει σε ευσύνοπτο ανάγνωσμα ένα από τα σπουδαιότερα έργα του αρχηγέτη του κομμουνισμού», γράφει στο οπισθόφυλλο. Πείτε μου γιατί πρέπει να διαβαστεί έστω και σε περίληψη;

Γρηγόριος Ι. Οικονομάκος Ελληνισμός και Χριστιανισμός ΠΕΛΑΣΓΟΣ

Θουκυδίδης

ΣΟΦΟΚΛΗΣ,

Λουκιανός ο Σαμοσατεύς

Απαρχαιωμένες αντιλήψεις

Όταν δημοσιεύεις ένα γραπτό που βασίζεται στα κουτσομπολιά του κύκλου σου. Όταν πατάς στην ευκολία για να γράψεις ένα εύπεπτο ανάγνωσμα. Όταν χρησιμοποιείς αραχνιασμένα κλισέ. Όταν υποστηρίζεις δόγματα. Όταν γράφεις συνταγές ζωής. Όταν γίνεσαι λαϊκός επιστήμονας. Όταν θεωρείς τον αναγνώστη, αγοραστή. Όταν θεωρείς το βιβλίο σου εμπόρευμα. Όταν θεωρείς τον εαυτό σου συγγραφέα. Όταν πάψεις διαρκώς να αυτοαναιρείσαι. Τότε, είσαι ένας επαγγελματίας που καλά θα κάνει ν' αλλάξει επάγγελμα. Είσαι πασέ. Ακόμα κι αν πουλάς χιλιάδες. Ζέφη Κόλια

INDEX_36 INDEX_39

Μάκης Τσίτας

Γιώτα Συκιώτη

Ορισμένες αντιλήψεις δεν είναι απλώς απαρχαιωμένες αλλά και επικίνδυνες… Sabine von Traute

FLYERS _ΕΙΔHΣΕΙΣ, ΣΧOΛΙΑ, ΠΡΟΣΚΛHΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛHΣΕΙΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: SABINE VON TRAUTE

ΑΝΟΙΞΗ ΣΤΙΣ ΙΝΔΙΕΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ 7Η ΔΕΒΘ Στις 22 του μήνα ανοίγει τις πύλες της η 7η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης και, όπως θα δείτε και στο σχετικό αφιέρωμά μας, οι εκδηλώσεις είναι πλούσιες και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες. Ονόματα με ηχηρή παρουσία στο εξωτερικό αλλά και σημαντικό έργο στο ενεργητικό τους θα δώσουν την ευκαιρία στους αναγνώστες που θα βρεθούν στη φετινή Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης να τους συναντήσουν. Ο Λόρδος Ντέιβιντ Όουεν, από τη σύγχρονη βρετανική πολιτική και λογοτεχνική σκηνή, ο κορυφαίος μεταξύ των εκπροσωπών της σύγχρονης βαλκανικής λογοτεχνίας, ο Ρουμάνος Νόρμαν Μάνεα, ο Σέρβος Βλάντισλαβ Μπάγιατς, αλλά και η ποιήτρια Ελένη Σικελιανός, δισεγγονή του Άγγελου Σικελιανού και ο πεζογράφος Πάνος Καρνέζης, είναι μερικοί μόνο από τους επισκέπτες συγγραφείς. Στη λίστα προστίθενται 9 Κινέζοι πεζογράφοι και ποιητές , 6 Τούρκοι συγγραφείς και 130 Έλληνες συγγραφείς (μεταξύ των οποίων αρκετοί με σημαντική παρουσία στο εξωτερικό). Επίσης στο πλαίσιο του αφιερώματος στην Κίνα, ως τιμώμενη χώρα, προγραμματίζονται πολιτιστικά δρώμενα που μας δίνουν την ευκαιρία να γνωρίσουμε πολλές ενδιαφέρουσες πτυχές της σύγχρονης Κίνας. Η εικαστική πρόταση «Τρισδιάστατη Κίνα: Κινεζική έκθεση σύγχρονης τέχνης» θα εγκαινιαστεί την πρώτη ημέρα της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης (Πέμπτη 22 Απριλίου) και θα διαρκέσει ως τις 30 Απριλίου. Πρόκειται για την παρουσίαση τρισδιάστατων καλλιτεχνικών έργων (ζωγραφικά, γλυπτά και δείγματα παραδοσιακής κινεζικής ζωγραφικής) από 8 εικαστικούς. Τα εκθέματα ζωγραφισμένα με τις παραδοσιακές τεχνικές, βασισμένες στο μελάνι και τις νερομπογιές αλλά και τα λάδια, γλυπτά, βίντεο και κατασκευές, εστιάζουν με τα θέματά τους στην έμπνευση και τις επιρροές του δυτικού πολιτισμού βασισμένου στην ελληνική κουλτούρα, καθώς και στην επιρροή του σύγχρονου πολιτισμού στη σύγχρονη κινεζική τέχνη. Σκοπός της έκθεσης είναι να ξεναγήσει το κοινό ανοίγοντας τις πύλες του κινεζικού πολιτισμού και παρουσιάζοντας τα σταθερά σύμβολα και θέματα του δυτικού πολιτισμού με τον μοναδικό τρόπο της visual art, απεικονίζοντας έτσι την «τρισδιάστατη» Κίνα μέσα από την προοπτική της visual art.

INDEX_36 INDEX_39

Από τις Ινδίες, ο νεοφερμένος χορευτής Rajib Shaha ενώνει τις δυνάμεις του με δύο Ελληνίδες χορεύτριες του ινδικού κλασσικού χορού, την Μάτα Μάρα και την Κλεονίκη Καραχάλιου, σε μια κοινή παράσταση που θα μας ταξιδέψει μέσα από επτά χορογραφίες στο χρώμα και την κουλτούρα του πανάρχαιου ινδικού πολιτισμού. To bharata natyam είναι ένας αρχαίος θρησκευτικός χορός της νότιας Ινδίας, που ξεκίνησε ως χορός των devadasis, των ιέριων του ινδουισμού. Τις πανέμορφες στάσεις του σώματος του χορού αυτού τις βρίσκουμε στα γλυπτά των ναών. Το bharata natyam συνδυάζει μουσική, χορό και θεατρική έκφραση: Τα πόδια λειτουργούν σαν κρουστά μουσικά όργανα χτυπώντας περίπλοκους ρυθμούς. Τα χέρια αφηγούνται ιστορίες από τα μεγάλα ινδικά έπη, Ramayana και Mahabharata. Το πρόσωπο εκφράζει τα συναισθήματα των ηρώων των ιστοριών. Όλο το σώμα χορεύει με κινήσεις δυναμικές. Η παράσταση, που διοργανώνεται από τις Μορφές Έκφρασης, περιλαμβάνει επτά κλασικές χορογραφίες. Σάββατο 10 Απριλίου 2010 στις 9:30 το βράδυ Μορφές Έκφρασης, Αλκμήνης 13 (απέναντι από το Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς). Τηλ.: 210 3464903, 210 3464002 www.morfesekfrasis.gr

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Πλούσιο είναι το πρόγραμμα των εκδηλώσεων στο βιβλιοπωλείο Ευριπίδης, στο Χαλάνδρι, για τον Απρίλιο και τον Μάιο. Ξεχωρίζουν: Η παρουσίαση του βιβλίου Στα μονοπάτια και στις κουζίνες του κόσμου του Ηλία Μαμαλάκη, η παρουσίαση του παιδικού βιβλίου Ο Πον Ποντικούλης της Αργυρώς Κοκορέλη, του καινούριου βιβλίου της Σοφίας Νικολαΐδου Απόψε δεν έχουμε φίλους, του παιδικού βιβλίου της Λώρης Κέζα Η ώρα είναι εκατό και του βιβλίου του Γιάννη Μακριδάκη Ήλιος με δόντια. Για περισσότερες πληροφορίες και το πλήρες πρόγραμμα των εκδηλώσεων: Βιβλιοπωλείο Ευριπίδης - στη στοά Τηλ. 210 6800644-6 Ανδρ. Παπανδρέου 11 (πρώην Βασ. Κωνσταντίνου - εντός στοάς)

ΣYNANTHΣH

Ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης συναντά την Ελένη

Σαραντίτη

Η Ελένη Σαραντίτη ανήκει στην κατηγορία των συγγραφέων που γράφουν μυθιστορήματα και για ενήλικες και για παιδιά και νέους. ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΓΝΩΡΙΣΑ ΜΕΣΑ ΑΠ' ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ Ο κήπος με τα αγάλματα. Με το ΒΡΑΒΕΥΝΕΝΟ μυθιστόρημα Κάποτε ο κυνηγός ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΑ ΟΤΙ έκανε ένα ακόμη μεγαλύτερο άλμα γιατί έγραψε για θέματα που εκείνη την εποχή δεν είχαν ασχοληθεί πολλοί συγγραφείς. Ακολούθησαν μυθιστορήματα για ενήλικες όπως Ο κάβος του Αγίου Αγγέλου και Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΓΟΡΓΟΝΑΣ KAI πρόσφατα Η θυσία. Στο νέο της βιβλίο η συγγραφέας αναφέρεται στη θυσία των τριακοσίων Σπαρτιατών υπό την καθοδήγηση του Λεωνίδα. Η διαφορετική προσέγγιση στην ιστορία της αλλά και η δουλεμένη γραφή THΣ ΓΟΗΤΕΥΟΥΝ ΚΑΙ ΜΑΣ ΔΙΝΟΥΝ την ευκαιρία να συνομιλήσουμε μαζί της.

ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ Η ΑΦΟΡΜΗ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΦΕΙ ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ Η ΘΥΣΙΑ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ; Για να γραφεί το καινούριο μυθιστόρημά μου η Θυσία αφορμή δεν στάθηκαν οι εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, δεν μου συνέβη ποτέ αυτό - δηλαδή να γράψω κάτι έπειτα από προτροπή, ανάθεση, παραγγελία (ή όπως αλλιώς ονομάζεται). Στις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ το παρέδωσα ολοκληρωμένο, έτοιμο να τυπωθεί. Ο λόγος που ξεκίνησα να γράφω, ή μάλλον αρχικώς να ερευνώ τί κρυβόταν πίσω από αυτό το μεγάλο δράμα και από αυτή την ύψιστη θυσία, είναι πολύ ανθρώπινος˙ όπως πολύ ανθρώπινος ήταν και ο ήρωάς μου. Ο ήρωάς μας. Κάποτε είχα διαβάσει ότι του άρεσαν τα αστεία, τα καλαμπούρια, τρελαινόταν να πειράζει τους πολεμιστές, να τον πειράζουν. Του άρεσαν οι φάρσες ενώ είχε μάθει πολλά νανουρίσματα και ταχταρίσματα για τον γιο του που ήταν μικρούλης. Κι αν πεις για τη λατρεία στη γυναίκα του, αυτή, άλλου κόσμου αγάπη. Κοίτα, είπα τότε μέσα μου, κοίτα που δεν είναι από μάρμαρο ή πέτρα, ή σίδερο. Που δεν είναι μόνο ένας πολεμιστής εξ επαγγέλματος και σκληρυμένος από αυτό. Με τον καιρό άρχισα να τον γνωρίζω καλύτερα, έως ότου μέσα μου άρχισαν να κυοφορούνται διάφορα˙ ώσπου ήρθε η ώρα της πλήρους αφοσίωσης και της πιο μεγάλης πειθαρχίας. Μάλιστα, έτσι ξεκίνησα, μα κάπως έτσι ξεκινούν όλα τα ωραία, μια και για μένα το ότι έγραψα το βιβλίο αυτό είναι ωραίο. Διότι δεν φανταζόμουν, δεν περίμενα ότι θα τιθάσευα τόσο υλικό, το πλείστον σπάνιο και δυσεύρετο υλικό για μάχες και συγκρούσεις, για μύθους και νόμους, για εποικισμούς, μαθητείες, συνήθειες και ζώα, φιλίες και έρωτες, κοινωνία, σύνορα, κατακτητές και κατακτημένους, για την τέχνη, τις πανηγύρεις, τη μουσική, ω, και λατρείες, και κληρονομιές και άπειρα άλλα, ως και για τη ζωή τότε των Περσών, και για των προγόνων τους ακόμη, και όλα αυτά θα συνταιριάζονταν αρμονικά και θα αποκάλυπταν το αληθινό πρόσωπο του πιο μεγάλου βασιλιά της αρχαίας ελληνικής ιστορίας.

Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΛΕΩΝΙΔΑ, ΣΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ, ΣΚΙΑΓΡΑΦΕΙ ΜΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΓΕΝΝΑΙΑ ΜΑ ΣΥΝΑΜΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ. ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ ΟΜΩΣ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ; Η πληροφόρησή μου, τα πάμπολλα αναγνώσματα που αναζήτησα, οι διάφορες πηγές, αυτό μαρτυρούν: ότι ήταν ένας καλός, αλληλέγγυος, ανοιχτόκαρδος άνθρωπος αν και αρκετά περήφανος για την καταγωγή του (από τον Ηρακλή) και, επίσης, αρκετά μορφωμένος. Είχε λάβει καλή παιδεία -όπως άλλωστε όλοι οι Σπαρτιάτες που από νήπια κατατάσσονταν στη Βούα- ήξερε μουσική, χορό (την πυρρίχη), γνώριζε τον Όμηρο, τη Σαπφώ, καλά μαθηματικά, λάτρευε τη φύση, εφόσον μέσα εκεί ζούσε κατά τη διάρκεια της Αγωγής, λάτρευε τα μικρά παιδιά, σεβόταν τους γεροντότερους και ήταν θρησκευόμενος˙ όπως όλοι οι πολίτες της Σπάρτης. Είχε κι έναν σκύλο κυνηγετικό, μια παράξενη ράτσα που εκτρεφόταν μόνο στη Σπάρτη, μείξη αλεπούς και σκύλου, Καστορίδες ονομάζονταν και τους εμπορεύονταν μάλιστα, είχε, λοιπόν, ένα σκύλο που όταν δηλητηριάστηκε από φυτό, ο Λεωνίδας, άγαμος τότε, κλείστηκε στο σπίτι του και θρήνησε. Είχε δε την τύχη να τον αναθρέψουν δυο θαυμάσιοι γονείς: Ο βασιλιάς Αναξανδρίδας ο επονομαζόμενος και έντιμος και η μητέρα του, από το ίδιο γένος των Ηρακλειδών, της οποίας το όνομα δεν αναφέρεται πουθενά, και η οποία είχε κάνει σπουδές στη μουσική, είχε κάνει αθλητισμό και χορό, σαν όλες τις νέες, γνώριζε γραφή και ανάγνωση, αν και η κλήση της ήταν η ιατρική˙ με τα βότανα που τα γνώριζε και με το εκ γενετής «χάρισμά της» θεράπευε τους είλωτες οι οποίοι την επισκέπτονταν κατά δεκάδες οσάκις πήγαινε στα κτήματά τους. Ο βασιλιάς και η βασίλισσα ήταν πολύ ερωτευμένο ζευγάρι, αυτό το μαρτυρούν όλοι οι αρχαίοι συγγραφείς μα και οι νεότεροι, και είναι γνωστό ότι ο Αναξανδρίδας δεν υπέκυψε στις πιέσεις των εφόρων και της γερουσίας να χωρίσει τη βασίλισσά του επειδή τον πρώτο καιρό δεν είχε τεκνοποιήσει.

INDEX_36 INDEX_39

ΣYNANTHΣH

Αυτού του ξεχωριστού ζεύγους τέκνο ήταν ο Λεωνίδας, δηλαδή γεννήθηκε μες στην αγάπη και μέσα σ’ αυτήν έζησε τα πρώτα χρόνια του. Μεγαλώνοντας δε, ανεξαρτήτως των πολεμικών αρετών και της ονομαστής στρατηγικής του, έγινε ένας προσηνής άνθρωπος με αρχές.

Και η ιστορία δεν διδάσκεται σωστά στα σχολεία˙ ακόμη και σήμερα, πολλοί από τους διδάσκοντες δεν αναζητούν την ουσία και τα «γιατί» παρά στέκονται στα γεγονότα - αλλά αυτό δεν είναι σφάλμα δικό τους.

ΣΤΗ ΘΥΣΙΑ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΖΕΙ ΤΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΥ ΚΑΝΕΤΕ ΣΤΟΝ ΛΕΩΝΙΔΑ. ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΔΕΝ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΑΣ ΑΠΟ ΑΝΑΛΟΓΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ; Πράγματι. Δεν έχω μέχρι τώρα διαβάσει ανάλογα βιβλία, αν και πολλοί συγγραφείς λογοτεχνίας κι άλλοι τόσοι ιστορικοί έχουν ασχοληθεί με τη Λακεδαίμονα και το έπος των Θερμοπυλών. Όπως και πολλοί κινηματογραφιστές. Σε αιώνες περασμένους και ποιητές και ζωγράφοι. Κανείς όμως από αυτούς δεν αναζήτησε «το άλλο πρόσωπο» του ήρωα, κανείς δεν σκέφθηκε αν πόνεσε, αν ποτέ έκλαψε, αν ήταν τρυφερός πατέρας, αφοσιωμένος σύντροφος, κανείς δεν φαντάστηκε ότι ναι, μπορεί και να φοβόταν όταν αναχωρούσε για τη θυσία. Δεν αναρωτήθηκε κανείς αν, τη νύχτα την τελευταία, νοσταλγούσε ή πονούσε. Ασφαλώς και συνέβαιναν όλα αυτά. Άνθρωπος ήταν. Κι ακόμη, δεδομένων των δεσμών που είχε ο Λεωνίδας με τη φύση, γιατί να μην ανακαλέσει για την τελευταία τέρψη του μέχρι και τα σαμιαμίδια ή τους πετροκότσιφες; Τις μυρωδιές του ποταμού και τη φούρια του, τα πλατάνια και τις αλεπούδες, και «να φυτρώσουν δένδρα ξάφνου. Να κελαηδήσουν πουλιά. Να χυθούν γάργαρα νερά. Να ακουστούν πηγές να κελαρύζουν. Εδώ. Εδώ να υποδεχθώ και την Κυρά μου», εκφράζει τον οδυνηρό πόθο του κάποια στιγμή. Ασχέτως αν έπειτα έγινε το παγκόσμιο σύμβολο της αντίστασης του ανθρώπου ενάντια στην υπεροπτική δύναμη και την αδικία, ο Λεωνίδας ήταν άνθρωπος, και τον άνθρωπο αυτό ζήτησα να πλησιάσω. Αλλιώς, γνωστή η ανδρεία του, γνωστή και η απόφασή του της απέλπιδης μάχης. Πονούσε, πώς δεν πονούσε όλη τη νύχτα. Εδώ ο Ιησούς από τον σταυρό έβαλε φωνή γεμάτη παράπονο «Ελωί, Ελωί, λιμά σαβαχθανί», (Ο Θεός μου, ο Θεός μου, εις τι με εγκατέλιπες;) Και ο Λεωνίδας˙ «Αν μας ακούει ο Δίας», μονολογεί. Ναι, ξέρω ότι το βιβλίο μου είναι διαφορετικό από τα άλλα που γράφτηκαν μέχρι τώρα για τον ήρωα των Θερμοπυλών˙ αλλά αν ήταν να γράψω ένα ακόμη για τη γενναιότητα και την αυτοθυσία του Λεωνίδα και των Τριακοσίων του ως και των άξιων σεβασμού Θεσπιέων, δεν θα το επιχειρούσα καν. Και δεν θα δούλευα κοντά τέσσερα χρόνια απομονωμένη, στερημένη από φίλους, διασκεδάσεις, ασυνεπής σε κοινωνικές υποχρεώσεις, λησμονώντας οποιαδήποτε ψυχαγωγία. Μες στο γραφείο μου, μες στις σελίδες μου, λέξη τη λέξη, σκέψη τη σκέψη, πληροφορία την πληροφορία, με προσοχή, με σέβας πλησίαζα τον Άνθρωπο Λεωνίδα. Και πλησιάζοντάς τον, τον αγάπησα. Τον μελλοθάνατο αρχιστράτηγο που απευθύνεται στους πολεμιστές του λέγοντας, «Θέλω να με κοιτάξετε˙ θέλω να διακρίνετε, όσο αυτό είναι δυνατόν, πόσο τιμητικά μιλούν τα μάτια μου για εσάς, με πόσον σεβασμό…», τον αγαπάς για πάντα. Να η ανταμοιβή μου. Μεγάλη ανταμοιβή όπως και μεγάλη τιμή ότι αποτόλμησα αυτό το εγχείρημα. Και ότι το έφερα εις πέρας αποκομίζοντας πλούτη πνευματικά και πλούτη της καρδιάς. Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ ΕΙΧΕ ΓΑΛΟΥΧΗΣΕΙ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΜΕ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΠΑΤΡΙΑΣ. ΑΥΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΛΟΓΟ ΠΩΣ ΔΕΝ ΦΟΒΗΘΗΚΕ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΙΣ ΣΤΡΑΤΙΕΣ ΤΟΥ ΠΕΡΣΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ; Θα σας απαντήσω με τις πληροφορίες που έδωσε στον Ξέρξη ο Σπαρτιάτης Δημάρατος, σύμβουλός του κατά την εκστρατεία και αδίκως εκπεσών βασιλιάς των Λακεδαιμονίων. Η προσωπικότητά του είναι τραγική και είναι από τους πιο σημαντικούς χαρακτήρες του έργου μου. Είπε, λοιπόν, στον Ξέρξη που είχε μείνει κατάπληκτος ότι μια χούφτα Έλληνες του αντιστάθηκαν: «Βασιλιά, εγώ με βεβαιότητα μόνο για τους Σπαρτιάτες μπορώ να μιλήσω. Σχετικώς με αυτούς λοιπόν, άκου. Ούτε να το διανοηθείς ότι οι Λακεδαιμόνιοι θα δέχονταν από εσένα διαταγές. Δεν είναι δούλοι κανενός οι συμπατριώτες μου, μήτε και θα γίνουν. Και μάθε ότι θα σε πολεμήσουν μέχρις ενός, ακόμη και αν η υπόλοιπη Ελλάδα σκύψει το κεφάλι ενώπιόν σου. Δεν έχει σημασία πόσοι θα συγκεντρωθούν τελικώς στο πεδίο της μάχης. Χίλιοι ίσως; Λιγότεροι;

INDEX_39

ΣYNANTHΣH

Περισσότεροι; Πάντως, όσοι και αν είναι, θα σου αντισταθούν. Θα σε αντιμετωπίσουν όπως εκείνοι ξέρουν. Και ξέρουν καλά, βασιλιά μου… Είναι οι καλύτεροι πολεμιστές όλου του γνωστού και άγνωστου κόσμου˙ διότι ελέγχονται από εξουσία πολύ ανώτερη και από τη δική σου. Ελέγχονται από τον νόμο στον οποίο υπακούουν τυφλά. Και ο νόμος ορίζει να μην υποχωρείς ποτέ από την μάχη όσο πολυάριθμο εχθρό και αν έχεις απέναντί σου. Ο νόμος διατάσσει να πολεμήσεις με γενναιότητα και να νικήσεις ή να πεθάνεις». (Το περιστατικό το αναφέρει ο Ηρόδοτος). Εκτός αυτού, είμαι πλέον πεπεισμένη ότι ο Λεωνίδας ξεκίνησε για τη θυσία έχοντας επίγνωση της ιερότητας της εκστρατείας. Άλλωστε, από τους Δελφούς είχαν πάρει την προφητεία˙ «Ή η Σπάρτη θα καταστραφεί, ή ολόκληρη η γη του Λακεδαίμονα θα θρηνήσει τον θάνατο ενός βασιλιά του οίκου του Ηρακλή». Ο βασιλιάς του οίκου του Ηρακλή ήταν ο Λεωνίδας ο οποίος πήρε τον δρόμο του μαρτυρίου για τη σωτηρία της Σπάρτης.

Ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΙΑΚΟΣΙΟΙ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΤΟ ΠΙΟ ΤΡΑΝΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΥΤΟΘΥΣΙΑΣ. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΟΜΩΣ ΤΕΤΟΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΠΟΧΗ; Ω καιροί! Ω ήθη! Θα μπορούσα να αναφωνήσω εδώ. Δυστυχώς. Διαφορετικά διαπαιδαγωγούμε τα παιδιά μας πλέον εμείς και εντελώς διαφορετικά τα «νοιάζεται» η πολιτεία. Όσο τα νοιάζεται. Μα είναι φανερό. Τα στρέφουμε (ελάχιστες οι εξαιρέσεις) προς μια επαγγελματική αποκατάσταση (βλ. οικονομική) που θα τους εξασφαλίσει και κοινωνική (βλ. κοσμική) προβολή, ονειρευόμαστε γι’ αυτά ανέσεις και επιτυχίες, φήμη και άνετη έως πολυτελή διαβίωση, κι ούτε που μας περνά από τον νου ότι με πίστη και υπομονή θα μπορούσαμε να τους ενδυναμώσουμε κρίση, εμπιστοσύνη και αίσθημα, να γίνουν πρώτα απ’ όλα άνθρωποι συμμέτοχοι, ευαίσθητοι και ανθεκτικοί. Και γι’ αυτό αισιόδοξοι. Και ευτυχισμένοι ίσως. Δεν αρνούμαι, σε δύσκολες περιπτώσεις ο Έλληνας έχει αρθεί στο ύψος του, στο ύψος του ανθρώπου, του έντιμου και γενναίου πολίτη που σέβεται και πονά την πατρίδα και απεχθάνεται το άδικο και το πολεμά. Κάποτε και θυσιάζεται για τις ιδέες του. Ή τα ωραία του πάθη. Ή από την ανάγκη του για ελευθερία. Λ.χ. η εξέγερση του ’21. Η νικηφόρα αναμέτρηση του στρατού μας με τις ιταλικές δυνάμεις (28 Οκτ.- 13 Νοεμβρ. ’40). Η αντίσταση ορισμένων κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Αλλά σήμερα… Δεν κοιτάτε τι γίνεται γύρω μας; Βεβαίως γνωρίζω ανθρώπους σεμνούς και αφοσιωμένους, άτομα που παράγουν έργο σημαντικό, σημαντι-

κοί και οι ίδιοι, αλλά αυτοί μένουν μακριά από δημοσιότητες και ΜΜΕ. Ούτε τους ενδιαφέρουν αυτά, μήτε και αυτά (τα ΜΜΕ) ενδιαφέρονται γι’ αυτούς. Τώρα, αν υπάρχουν τέτοιοι Έλληνες, τέτοιοι πατριώτες τη σημερινή εποχή, τι να σας πω, λυπάμαι, αλλά δεν νομίζω. Άλλωστε, πουθενά στην ιστορία, θαρρώ όλων των λαών, δεν θα συναντήσουμε θυσία αυτού του μεγέθους. Και της ακτινοβολίας αυτής.

ΣΗΜΕΡΑ ΕΚΔΙΔΟΝΤΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ. ΔΙΑΒΑΖΟΥΝ ΟΜΩΣ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΕΤΟΙΑ ΒΙΒΛΙΑ; ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΑΣ; Πάνε τώρα περίπου οκτώ χρόνια που το ιστορικό μυθιστόρημα έχει κατακτήσει μια καλή θέση στις συνειδήσεις αρκετών Ελλήνων αναγνωστών. Μερικοί από αυτούς δηλώνουν ότι διαβάζοντας ιστορικά μυθιστορήματα μαθαίνουν μέσα από διαδικασίες ευχαρίστησης, ή αγωνίας έστω, σελίδες της ιστορίας που αγνοούσαν. Άλλοι, πάλι, τα διαβάζουν για να γυρνούν σε χρόνους παλαιούς και εποχές χαμένες. Αυτοί είναι οι νοσταλγοί. Υπάρχουν βεβαίως και οι άλλοι που τα διαβάζουν για την απόλαυση απλώς ενός καλού βιβλίου - εάν βέβαια αυτό πληροί τους όρους. Πάντως στην αγορά υπάρχουν πάμπολλα ιστορικά μυθιστορήματα, όχι όλα καλά βεβαίως. Αν τα διαβάσεις θα βρεις λάθη και ανακρίβειες, υπερβολές που αγγίζουν το κωμικό, όπως π.χ. σε έργα ξένων μυθιστοριογράφων, ευτυχώς όχι πολλών. Οι Έλληνες συγγραφείς είναι πιο προσεκτικοί, ίσως γιατί οι σελίδες αφορούν την πατρίδα μας, ίσως και γιατί γνωρίζουν κάτι περισσότερο από τους συναδέλφους του εξωτερικού. Όσον αφορά τα βιβλία της ιστορίας, είναι αλήθεια, κινούνται αρκετά καλά. Δεν βλέπετε το βιβλίο της Ελένης ΓλύκατζηΑρβελέρ Γιατί το Βυζάντιο; Μήνες τώρα είναι ανάμεσα στα πιο περιζήτητα βιβλία. Και έτσι θα συνεχίσει, νομίζω. Ή, ας πούμε, τα ενδιαφέροντα βιβλία του Paul Cartledge. Ή, ακόμη και του Rupert Matthews. Ρωτάτε εάν εμείς οι Έλληνες γνωρίζουμε την ιστορία της χώρας μας; Όχι όσο πρέπει. Και όχι αυτή που πρέπει. Την αληθινή. Πόσα και πόσα δεν έμειναν σκοπίμως σε σκοτεινούς παράδρομους… Εννοώ πως οι άνθρωποι που έγραψαν τα εγχειρίδια ιστορίας, αναφέρομαι στη νεότερη Ελλάδα, ήταν σχεδόν πάντα υποκειμενικοί ή υπηρετούσαν ιδεολογίες ή καταστάσεις. Και η ιστορία δεν διδάσκεται σωστά στα σχολεία˙ ακόμη και σήμερα, πολλοί από τους διδάσκοντες δεν αναζητούν την ουσία και τα «γιατί» παρά στέκονται στα γεγονότα - αλλά αυτό δεν είναι σφάλμα δικό τους.

info 1. Η Ελένη Σαραντίτη γεννήθηκε στη Νεάπολη Λακωνίας, από δεκαεπτά ετών, όμως, ζει στην Αθήνα. Έμαθε Βιβλιοθηκονομία στην Εθνική Βιβλιοθήκη και αγγλικά σε κολέγιο του Λονδίνου. Στα δεκαεννέα της χρόνια τυπώνεται το πρώτο της βιβλίο, το οποίο διδάσκεται στο πανεπιστήμιο του Μονάχου, ενώ άρχισαν να δημοσιεύονται κείμενά της σε Αθηναϊκές εφημερίδες. Το εφηβικό βιβλίο της Κάποτε ο Κυνηγός απέσπασε τον Έπαινο της ΟΥΝΕΣΚΟ στον παγκόσμιο διαγωνισμό νεανικής λογοτεχνίας με θέμα την ανοχή και την κατανόηση, τιμήθηκε με το βραβείο του Κύκλου του Ελληνικού παιδικού βιβλίου και επίσης με το Κρατικό Βραβείο νεανικού βιβλίου του Υπουργείου Πολιτισμού. Από τα δέκα -εν συνόλω- βιβλία της, τρία έχουν γίνει σίριαλ για την κρατική τηλεόραση και αρκετά διηγήματά της μεταφράστηκαν στα γερμανικά, σουηδικά και δανέζικα. Συνεργάστηκε με το ραδιόφωνο και την τηλεόραση σε εκπομπές βιβλίου ενώ σε εφημερίδες και περιοδικά της Αθήνας δημοσιεύει κατά καιρούς διηγήματα, άρθρα, ταξιδιωτικά, πορτρέτα συγγραφέων. Το ιστορικό μυθιστόρημά της Ο κάβος του Αγίου Αγγέλου ήταν υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο μυθιστορήματος του 2000.

2. Ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης είναι συγγραφέας. Τo τελευταίο του βιβλίο: Σταθμός Ζωή εκδόθηκε από τις εκδόσεις ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ

H ΘYΣIA ΠATAKHΣ

INDEX_39

θέμα

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ 7η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

Aπό τις 22 έως τις 25 Απριλίου 2010 διοργανώνεται στη Θεσσαλονίκη η 7η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου -Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, με τη συνεργασία της HELEXPO και της ΠΟΕΒ.

ρόκειται για ένα πολύ σημαντικό πολιτιστικό γεγονός στην Ελλάδα που συγκεντρώνει κάθε χρόνο το ενδιαφέρον των επαγγελματιών του χώρου, αλλά και του ευρύτερου αναγνωστικού κοινού. Επαγγελματίες από 30 χώρες θα βρεθούν φέτος στη ΔΕΒΘ, ενώ το βιβλιόφιλο κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει περισσότερες από 150 εκδηλώσεις με προσκεκλημένους Έλληνες και ξένους συγγραφείς, αφιερώματα, σεμινάρια και εργαστήρια. Τέσσερις αίθουσες εκδηλώσεων διατίθενται φέτος στους εκθεσιακούς χώρους της HELEXPO. Οι αίθουσες «Νίκος Καββαδίας» και «Στρατής Τσίρκας» δανείζονται το όνομά τους από τους τιμώμενους συγγραφείς της χρονιάς, ενώ το Φιλολογικό Καφενείο μεταμορφώνεται φέτος σε ένα ζεστό λογοτεχνικό σαλόνι. Μια νέα πρόταση της 7ης ΔΕΒΘ αποτελεί η «Gourmet γωνιά» - μια ξεχωριστή έκθεση βιβλίων μαγειρικής και γευσιγνωσίας αλλά και ζωντανά μαθήματα υψηλής μαγειρικής τέχνης από τους ίδιους τους συγγραφείς. Επίσης, στην «Παιδική γωνιά» οι μικροί αναγνώστες θα απολαύσουν τη δημιουργική επαφή με τους συγγραφείς και εικονογράφους των αγαπημένων τους βιβλίων στα δύο αμφιθέατρα και στο καρουζέλ - γωνιά του συγγραφέα, ενώ φέτος θα λειτουργήσει για πρώτη φορά η «Γωνιά των εφήβων» για τα μεγαλύτερα παιδιά. Τιμώμενη χώρα στην 7η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου θα είναι η Κίνα. Μετά από την εξαιρετικά επιτυχημένη παρουσία της Ελλάδας, ως τιμώμενη χώρα, στην έκθεση βιβλίου της Κίνας το 2008, και ως συνέχεια των διαπολιτισμικών σχέσεων των δύο χωρών, η Θεσσαλονίκη θα φιλοξενήσει τον πολιτισμό και τη λογοτεχνία της μακρινής αυτής χώρας. Οι Κινέζοι υπολογίζουν να δώσουν ένα δυναμικότατο παρών στη φετινή διοργάνωση της ΔΕΒ Θεσσαλονίκης, επιδιώκοντας τις επαφές και τις συνεργασίες σε επίπεδο επαγγελματιών αλλά και στοχεύοντας στην ανάδειξη του σύγχρονου πολιτιστικού προφίλ της μακρινής χώρας, η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη αγορά βιβλίου στον κόσμο. Η κινεζική παρουσία στη Θεσσαλονίκη θα είναι εντυπωσιακή, με ανάλογη αντίληψη αποτυπωμένη στο εθνικό περίπτερο της Κίνας, έκτασης 700 τ.μ. (τετραπλάσιο σε μέγεθος από τις προηγούμενες τιμώμενες χώρες, τη Γαλλία και τη Γερμανία). Εξίσου εντυπωσιακή θα είναι η κινεζική αποστολή, αποτελούμενη από περισσότερους από 200 συγγραφείς, εκδότες και άλλους επισήμους από την κινεζική αγορά βιβλίου.

INDEX_36

INDEX_39 INDEX_36

22 22

«Παράδοση και νεωτερισμός» είναι το κεντρικό θέμα των κινεζικών εκδηλώσεων, που σκοπεύουν να προσελκύσουν τους επισκέπτες της φετινής ΔΕΒ στο εθνικό περίπτερο της τιμώμενης χώρας, αλλά και να τους παροτρύνουν να γνωρίσουν περισσότερες πτυχές του κινεζικού πολιτισμού. Η θεματική ενότητα της 7ης ΔΕΒΘ «Η αρχαιότητα και εμείς» είναι αφιερωμένη στους αρχαίους πολιτισμούς και τις μεταξύ τους σχέσεις και αλληλεπιδράσεις. Σκοπός της φετινής θεματικής έκθεσης είναι ακριβώς να αναδείξει την Αρχαιότητα από την οποία προήλθαμε και η οποία είναι ακόμα ζωντανή στη γλώσσα και τον πολιτισμό μας. Στην έκθεση των βιβλίων της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής φιλοξενούνται πάνω από 800 τίτλοι βιβλίων που έχουν εκδοθεί πρόσφατα αλλά και παλαιότεροι ιδιαίτερα σημαντικοί τίτλοι. Υπάρχουν επίσης σπάνιες εκδόσεις πολιτιστικών ιδρυμάτων, τραπεζών, της Ακαδημίας Αθηνών, της Βουλής των Ελλήνων, περιοδικές και ειδικές εκδόσεις και όλα τα καινούργια όπως επίσης και κάποια παλαιότερα τεύχη του περιοδικού ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ. Πρόκειται για δοκίμια, μελέτες, λευκώματα αλλά και βιβλία πεζογραφίας και ποίησης εμπνευσμένα από την ευρύτατη θεματολογία της αρχαιότητας. Αναφέρονται στην αρχαία Ελλάδα και την ιστορία της, στη φιλοσοφία, στους αρχαίους τραγικούς και κωμικούς συγγραφείς, στους Ολυμπιακούς Αγώνες, στα μνημεία της αρχαιότητας, στις μεγάλες αυτοκρατορίες του αρχαίου κόσμου και την ιστορία τους. Παράλληλα, το ενδιαφέρον των επισκεπτών του θεματικού περιπτέρου θα προσελκύσουν και οι δύο ιδιαίτερες εκθέσεις που εντάσσονται στην ευρύτερη θεματική: 1. Έκθεση φωτογραφίας με τίτλο «Η δημιουργική φωτογραφία στην Αρχαιολογία». Από τους ταξιδιώτες φωτογράφους του 19ου αιώνα στη δημιουργική φωτογραφία του 20ού. Η έκθεση διοργανώνεται σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη και περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικό υλικό από προσωπικότητες του φωτογραφικού χώρου. Ο επισκέπτης της έκθεσης θα έχει την ευκαιρία να περιηγηθεί στον κόσμο των αρχαίων ελληνικών μνημείων, τον κόσμο της αρχαίας γλυπτικής και αρχιτεκτονικής, στο απόγειο της ανθρώπινης πολιτισμικής δημιουργικότητας αφενός και τον καινούργιο κόσμο, τον κόσμο της φωτογραφίας και της τεχνολογίας στην υπηρεσία της Τέχνης αφετέρου. 2. Έκθεση για την ιστορία της κατασκευής του χαρτιού με τίτλο «Xαρτί ένα τέχνημα πολιτισμού: δύο χιλιετίες ιστορίας σε ανατολή και Δύση». Η έκθεση διοργανώνεται σε συνεργασία με τις εκδόσεις ΑΙΩΡΑ και τους ιστορικούς του χαρτιού κ.κ. Μαρίνο Βλέσσα και Μαρία Μαλακού. Ο σκοπός της έκθεσης είναι να αφηγηθεί συνοπτικά την ιστορία της προβιομηχανικής χαρτοποιητικής και περιλαμβάνει αντικείμενα και εργαλεία της χειροποίητης χαρτοποιητικής τέχνης, δείγματα πολλών ειδών χαρτιού, σπάνια βιβλία και φωτογραφικό υλικό. Οι δύο ιστορικοί θα ξεναγούν τους επισκέπτες και θα εξηγούν τα μυστικά της κατασκευής του χαρτιού στο εργαστήρι που θα φιλοξενείται στους χώρους της θεματικής έκθεσης. Στο πλαίσιο της θεματικής έκθεσης θα προβάλλονται, επίσης, δύο φορές την ημέρα τα βραβευμένα ντοκιμαντέρ του φεστιβάλ ΑΓΩΝ της 7ης Διεθνούς Συναντήσεως Αρχαιολογικής Ταινίας του Μεσογειακού Χώρου. Το αφιέρωμα διοργανώνεται σε συνεργασία με το περιοδικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ. Επιπλέον, στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας, το ΕΚΕΒΙ διοργανώνει μία ομιλία του κινεζολόγου κ. Σωτήρη Χαλικιά με θέμα «O ιδανικός ηγεμόνας στον Πλάτωνα και στον Κομφούκιο». Συμβαδίζοντας με το πνεύμα της θεματικής ενότητας της 7ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου, η συντακτική ομάδα του index σας παρουσιάζει μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες εκδόσεις που αναφέρονται στην αρχαιότητα.

INDEX_36 INDEX_39

APXAIOTHTA

Ελένη Μερκενίδου

ία βιβλ

Προσωκρατικοί: Περί διακοσμήσεως και κοσμιότητος ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

Οι Προσωκρατικοί δεν υπήρξαν μόνο οι πρώτοι φιλόσοφοι, αλλά και οι πρώτοι επιστήμονες του δυτικού πολιτισμού. Αν διακόσμηση σημαίνει την εύτακτη δομή και λειτουργία της ψυχοφυσικής ύλης του παντός, η θέση του ανθρώπου εντός της υπαγορεύει μια συγκεκριμένη θεώρηση της αλήθειας· μια πρώιμη φιλοσοφική ανθρωπολογία ανατέλλει παραπλεύρως του πρωτοεπιστημονικού λόγου περί φύσεως. Παρά τις διαφορετικές οντολογικές προσεγγίσεις τους αναφορικά με τη φύση των όντων, συγκλίνουν στο ότι το φιλοσοφικό τους υποκείμενο εκπορεύεται από μια συνείδηση φυσική - ηθική του ανθρώπου με την ιδιότητα του κοσμίου. Μέσα από τις ίδιες τις καταθέσεις τους ή τις γνώμες αρχαίων μελετητών, στο παρόν βιβλίο διερευνώνται οι απόψεις τους για τη φύση και τον κόσμο, καθώς και για τον άνθρωπο ως μέρος της φύσης και του κόσμου.

Χ. Σ. Ιεροδιακόνου

Η διαμόρφωση του ανθρώπινου χαρακτήρα κατά τον Αριστοτέλη ΒΗΤΑ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Αδιαμφισβήτητη αυθεντία επί δυο χιλιετίες, ο Αριστοτέλης δεν χρειάζεται συστάσεις. Γνωστός ως ο θεμελιωτής της επιστημονικής σκέψης, ο Σταγειρίτης φιλόσοφος αναδεικνύεται σε πρόδρομο του Freud και των δυτικών πρωτεργατών της σύγχρονης ψυχιατρικής, αλλά και της εξελικτικής θεώρησης του Δαρβίνου, όταν διαπιστώνει την αλληλεπίδραση βιολογικών καταβολών και περιβαλλοντικών επιδράσεων. Ακόμα, όπως διαπιστώνει ο συγγραφέας -καταξιωμένος πανεπιστημιακός διδάσκων ψυχιατρικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, με διεθνώς αναγνωρισμένη συμβολή στην ψυχοδυναμική ψυχιατρική και την παιδοψυχιατρική- ο Αριστοτέλης προσεγγίζει εκπληκτικά τις σύγχρονες απόψεις περί ψυχικών διεργασιών στα έργα του Περί ψυχής, Περί μνήμης και αναμνήσεως και Περί ύπνου και εγρηγόρσεως. Αξιόλογες σκέψεις περί ψυχής εντοπίζονται σε αρκετά ακόμα από τα έργα του, τα οποία ανασκοπεί ο Ιεροδιακόνου. Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο αφιερώνεται στους παράγοντες διαμόρφωσης της προσωπικότητας, ενώ το δεύτερο στα χαρακτηριστικά της. Το βιβλίο ξεναγεί τον αναγνώστη στην αριστοτέλεια σκέψη και ο προσεγμένος και έγκυρος σχολιασμός, η αναλυτική προσέγγιση και ο παραλληλισμός με τις σύγχρονες απόψεις το καθιστούν σημαντικό απόκτημα για τη βιβλιοθήκη κάθε μελετητή της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Λουκία Αθανασάκη

Αείδετο παν τέμενος

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ

Κάποιες από τις ωδές των μεγάλων δημιουργών, όπως λόγου χάρη του Αλκμάνα, του Πινδάρου και του Βακχυλίδη, ταξίδεψαν στους αιώνες και έφθασαν ως τις μέρες μας. Στην αρχαία Ελλάδα χοροί ανδρών και γυναικών τραγουδούσαν και χόρευαν για πλήθος ξεχωριστές στιγμές θρησκευτικού ή κοινωνικού περιεχομένου: για τους θεούς, για να γιορτάσουν το

πέρασμα από την εφηβεία στην ωριμότητα, τον γάμο, τις νίκες στους πανελλήνιους και τοπικούς αγώνες. Οι χορικές παραστάσεις ήταν ένα συναρπαστικό μουσικό θέαμα άρρηκτα συνδεδεμένο με τον θρησκευτικό και κοινωνικό βίο. Από το εντυπωσιακό θέαμα και ακρόαμα, που ήταν πηγή τέρψης για θνητούς και αθανάτους, δεν σώθηκαν παρά μόνο τα κείμενα. Με αφετηρία το κείμενο, η μελέτη αυτή αφενός ανασυνθέτει τα δεδομένα της πρώτης παράστασης μέσα από την περιήγηση στους χώρους των τελετουργικών δρωμένων και αφετέρου ιχνηλατεί τις ποικίλες ποιητικές επιλογές που διασφάλιζαν την απήχηση των χορικών συνθέσεων στα πέρατα του κόσμου, αλλά και τους διαύλους επιβίωσης και διάδοσής τους μέσω επανεκτελέσεων. Όλα τα αρχαία κείμενα παρατίθενται και σε νεοελληνική μετάφραση, ενώ δίνονται όλες οι απαραίτητες γραμματολογικές και πραγματολογικές πληροφορίες που μπορεί να παρέλκουν για τον ειδικό, είναι όμως χρήσιμες για όσους έρχονται για πρώτη φορά σ’ επαφή με την ποίηση αυτή.

Ρόμπιν Γουότερφιλντ

Ξενοφών

Η κάθοδος των Μυρίων: Ελλάδα, Περσία και το τέλος του Χρυσού Αιώνα ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Ιστορία μιας ιστορίας. Εν έτει 401 π.Χ., μια ομάδα Ελλήνων μισθοφόρων ταξίδεψε ανατολικά για να πολεμήσει υπό τις διαταγές του Πέρση πρίγκιπα Κύρου του Νεότερου, στην προσπάθειά του να αρπάξει τον θρόνο από τον αδελφό του, Αρταξέρξη Β', ο Ξενοφών πήγε μαζί τους όχι για να πολεμήσει, αλλά ως παρατηρητής και το έργο του, Κύρου Ανάβασις, θεωρείται η πρώτη μαρτυρία στρατιωτικής επιχείρησης. Στο συναρπαστικό αυτό έργο της ελληνικής στρατιωτικής ιστορίας, ο Γουότερφιλντ αποσπώντας τα βασικά στοιχεία από το έργο του Ξενοφώντα έγραψε τη δική του «ιστορία» δίνοντας ό,τι ο Ξενοφών δεν μπορούσε ή θεωρούσε επουσιώδες να αναφέρει: για τη βιαιότητα των αρχαίων μαχών, τη ζωή των Ελλήνων και των Περσών στρατιωτών, καθώς και για θέματα πολιτικής, ιστορικής και προσωπικής φύσεως. Πολλές φορές μάλιστα, δεν διστάζει να παραλληλίσει καταστάσεις και επεισόδια της εποχής με σύγχρονά μας, δίνοντας μια επιπλέον ζωντάνια στην αφήγησή του χρησιμοποιεί και όλα όσα είναι τώρα γνωστά για τους λαούς αυτούς, την πολιτική που ασκούνταν και τον τρόπο με τον οποίο διεξάγονταν οι αρχαίες μάχες. Το αποτέλεσμα είναι μια πλήρης και ολοκληρωμένη εκδοχή της εκστρατείας του Κύρου και της οπισθοχώρησης των Ελλήνων, μια πολύ ενδιαφέρουσα οπτική μιας κρίσιμης χρονικής στιγμής στην Ιστορία που μπορεί να μας αποκαλύψει πολλά για την παρούσα κατάσταση στη Μέση Ανατολή.

Νίκος Μπιργάλιας

Από την κοινωνική στην πολιτική πλειονοψηφία: Το στάδιο της ισονομίας ΠΑΤΑΚΗ

Η ισονομία ως μια ξεχωριστή μορφή πολιτειακής οργάνωσης δεν αποτέλεσε μέχρι σήμερα ένα κεντρικό θέμα μελέτης της σύγχρονης έρευνας. Η παρούσα μελέτη ερευνά τις πολιτειακές μεταβολές ιδιαίτερα στον εκτός Αθήνας αρχαίο ελληνικό κόσμο μεταξύ 550 και 479 π.Χ. και αντιμετωπίζει την ισονομία ως έναν ξεχωριστό τύπο πολιτικής συγκρότησης που γνώρισε ο ελληνικός κόσμος στο πλαίσιο των πολλαπλών πολιτειακών μετασχηματισμών και αναδιοργάνωσης του πολιτικού σώματος και των εξουσιών στις ελληνικές πόλεις κατά το δεύτερο μισό του 6ου και των αρχών του 5ου αι. Υποστηρίζει ότι η ισονομία ενσωματώνεται στην πολιτειακή επινοητικότητα των Ελλήνων του ως κατάληξη της αντιπαράθεσης

APXAIOTHTA

Η Μυθολογία σε απλά Ελληνικά ΔΕΛΤΟΣ

Η Μυθολογία σε απλά Ελληνικά είναι μία σειρά βιβλίων με θέματα την αρχαία ελληνική μυθολογία. Τα βιβλία αυτά απευθύνονται σε ξενόγλωσσους σπουδαστές των νέων ελληνικών και είναι γραμμένα σε απλή γλώσσα ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να διαβάσει τα κείμενα χωρίς τη βοήθεια λεξικού. Οι Δώδεκα θεοί του Ολύμπου εξιστορούν τη μυθική ζωή του Δωδεκάθεου και τη σχέση των θεών με τους ανθρώπους. Οι Μύθοι περιλαμβάνουν τις ιστορίες γνωστών μυθικών χαρακτήρων όπως ο Ορφέας και η Ευριδίκη, ο Μίδας, ο Περσέας και η Ανδρομέδα, ο Άμπελος και ο Διόνυσος και άλλοι. Οι Ήρωες γνωρίζουν στον αναγνώστησπουδαστή των νέων ελληνικών τους τέσσερις μεγάλους ήρωες της ελληνικής μυθολογίας. Τον Ηρακλή και τους άθλους του, τον Ιάσονα και την εκστρατεία του, τον Θησέα και τις περιπέτειες του καθώς και τον Οδυσσέα και την περιπλάνησή του. Και τα τρία βιβλία περιλαμβάνουν ερωτήσεις κατανόησης, καθώς και τις ερμηνείες των δύσκολων λέξεων στα αγγλικά, στα γαλλικά και στα γερμανικά.

γνωρίμων και πλήθους και έχει τη δική της θέση, ως ένα ξεχωριστό πολίτευμα, δίπλα στα πολλά άλλα, το οποίο προέκυψε μέσα από ένα ευρύτερο κίνημα ισότητας και μετατροπής της κοινωνικής πλειονοψηφίας σε πολιτική πλειονοψηφία, ικανοποίησε συγκεκριμένα αιτήματα και εμφανίστηκε ως παρεπόμενο πολιτικών και κοινωνικών συγκρούσεων και προγενέστερων πολιτειακών εγχειρημάτων είτε αυτά είχαν τη μορφή τυραννίδων, νομοθεσιών, «κλειστών» αριστοκρατιών, είτε αποικιακών πειραμάτων.

Αθανάσιος Λέγκας

Επικαιρότητα του Ιπποκράτη Υλισμός και διαλεκτική στη φιλοσοφία του ΓΚΟΒΟΣΤΗ

Στον ιατρό Ιπποκράτη αποδίδονται κατά καιρούς διάφοροι φιλοσοφικοί χαρακτηρισμοί. Απουσιάζουν οι μελέτες που ερευνούν τα έργα του από τη σκοπιά της Διαλεκτικής. Ποια είναι η σχέση της φιλοσοφίας του με αυτές του Πλάτωνα, του Ηράκλειτου, του Δημόκριτου και των άλλων φιλοσόφων της εποχής του; Ποια είναι η θεωρία του για την απόκτηση της γνώσης; Τι πρεσβεύει για την ψυχή; Πώς βλέπει τη σχέση θεωρίας και πράξης; Συναντώνται στην Ιπποκρατική Συλλογή «μορφές κίνησης της σκέψης» και «νόμοι» της Διαλεκτικής, δηλαδή της ενότητας των αντιθέτων, της ενότητας ποιότητας-ποσότητας, της αλληλοδιείσδυσης των πάντων, των σχέσεων και μεταβάσεων του καθολικού-μερικούατομικού; Στο μέτρο που αποκαλύπτονται η Διαλεκτική και ο Υλισμός, ο Ιπποκράτης αποκτάει επίκαιρη θέση ειδικά στη φιλοσοφία της ιατρικής και γενικότερα στην ιστορία της φιλοσοφίας: αποκαλύπτει αυτό που απουσιάζει, και ο ίδιος εμφανίζεται όχι μόνον με την

INDEX_39

ιστορική του αξία, αλλά και ως εκπρόσωπος μιας μορφής κίνησης της σκέψης, εκείνης της Διαλεκτικής, με διαχρονική εγκυρότητα, που σύμφωνα με την Ρ. Λούξεμπουργκ «είναι η αντιφατική και ταυτόχρονα οργανική ενότητα Νόησης και Είναι στην πορεία της ιστορίας».

Jennifer T. Roberts & Tracy Barrett

Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος ΠΑΤΑΚΗ

Η Jennifer T. Roberts, καθηγήτρια κλασικών σπουδών και ιστορίας στο City College of New York και το CUNY Graduate Center και η Tracy Barrett, διδάσκει συγγραφή βιβλίων για παιδιά και παιδική λογοτεχνία στο Vanderbilt University of Nashville, υφαίνουν, με αφετηρία μια σειρά πρωταρχικών πηγών, τη συναρπαστική ιστορία των πολιτικών, στρατηγών, στρατιωτών, δούλων, αγροτών, εμπόρων, τεχνιτών, φιλοσόφων, ποιητών, επιστημόνων και δραματουργών που έδωσαν μορφή στον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Ένας σοφός ηγέτης, αψηφώντας την παράδοση, διακηρύσσει με τόλμη ότι οι ελεύθεροι άντρες όλων των κοινωνικών τάξεων έχουν δικαίωμα ψήφου. Εννέα αδελφές έχουν τη δύναμη να εμπνέουν τους ποιητές. Μια ολόκληρη κοινωνία αφιερώνεται στην ανατροφή και εκπαίδευση ατρόμητων πολεμιστών. Ο Σόλωνας, οι εννέα Μούσες και οι Σπαρτιάτες δεν είναι παρά ελάχιστα από τα ενδιαφέροντα πρόσωπα που θα συναντήσετε στις σελίδες αυτού του βιβλίου.

Δημήτρης Λυπουρλής

Ιατρική στην Αρχαία Ελλάδα ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Ποια η σύλληψη των εννοιών «υγεία», «νόσος», «ίαση» και ποια πορεία ακολούθησε η ιατρική στον ελληνικό χώρο, από την εποχή του Ομήρου ως τον Ιπποκράτη; Ο συγγραφέας με μια συστηματική παρακολούθηση των αρχαίων γραμματειακών πηγών και ιδιαίτερα τα αρχαία ελληνικά ιατρικά κείμενα, καθώς και τα κείμενα του Αριστοτέλη αλλά και με τη χρήση αρχαιολογικού και άλλου εικονογραφικού υλικού παρέχει στον αναγνώστη, από τις πρώτες σελίδες, τη διαβεβαίωση ότι πρόκειται για μια πορεία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει πρώτα μια καθαρά θεοκρατική σύλληψη των τριών αυτών εννοιών και στη συνέχεια -παρακολουθώντας τα πρώτα φανερώματα της φιλοσοφικής σκέψης- το πέρασμα από τη θεοκρατική στη φιλοσοφική τους σύλληψη. Το πέρασμα σε μια «επιστημονικότερη» σύλληψη των τριών εννοιών σημαδεύτηκε στην ιστορία της ιατρικής τέχνης με το όνομα του γιατρού Ιπποκράτη από τον Κω, του «πατέρα», όπως ονομάστηκε, αυτής της τέχνης. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με την παρουσίαση χαρακτηριστικών ενοτήτων από τα σημαντικότερα από τα έργα που έφτασαν ως εμάς με το όνομα του Ιπποκράτη.

Franco Montanari

Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας UNIVERSITY STUDIO PRESS

Από τα ομηρικά έπη και εξής η πρώτη μορφή διάσωσης ενός κειμένου υπήρξε το «αυτόγραφο του συγγραφέα». Στην Αθήνα του 5ου αιώνα π. Χ. υπήρχε ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό και, επομένως, παραγωγή και εμπόριο βιβλίων. Κατά τους αιώνες της βυζαντινής αυτοκρατορίας, διατηρήθηκαν σε μεγάλο αριθμό χειρόγραφα στις βιβλιοθήκες και πολλά μέσω διαφόρων διαύλων έφθασαν στη Δύση, κυρίως μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και έτσι λόγιοι και μελετητές εμβάθυναν στην έρευνα των αρχαίων έργων και

πρόσφεραν πολλά στη διάσωσή τους. Με την εμφάνιση της τυπογραφίας η ιστορία της παράδοσης των κλασσικών κειμένων μεταβιβάστηκε στο τυπωμένο βιβλίο και σε όλους τους σταθμούς των τεχνικών, βιομηχανικών και εμπορικών του προόδων. H Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας είναι μια σύγχρονη γραμματολογία η οποία καλύπτει δεκατέσσερις αιώνες (8ος π.Χ.-6ος μ.Χ.), δηλαδή περιλαμβάνει και την ύστερη αρχαιότητα έως το κλείσιμο των φιλοσοφικών σχολών από τον Ιουστινιανό, ενώ το σύνηθες όριο είναι η ελληνιστική εποχή. Επιπλέον, εξετάζει όλες τις εκφάνσεις της αρχαίας γραμματείας (π.χ. γραμματική, λεξικογραφία, ιατρική, θετικές επιστήμες) και δεν περιορίζεται αποκλειστικά στα αντικείμενα που καλύπτει συμβατικά η λογοτεχνία με τη στενότερη έννοια του όρου. Η ύλη είναι κατανεμημένη σε ευσύνοπτες και εύληπτες ενότητες. Βιογραφικά στοιχεία, σύντομη περιγραφή των εξεταζόμενων έργων, γλώσσα και ύφος αποτελούν πάγια επανερχόμενες ενότητες, ενώ το αναλυτικό ευρετήριο συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη εποπτεία του υλικού. Η Ιστορία της αρχαίας Ελληνικής λογοτεχνίας είναι μια ιστορία που διατρέχει πρώτα τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και έπειτα τον παγκόσμιο των τελευταίων αιώνων, συμβάλλοντας, με ποικίλους τρόπους, στον καθορισμό ιστορικών-πολιτισμικών εξελίξεων και ορίζοντας το πνεύμα των καιρών.

Πλούταρχος

Ερωτικός - Ερωτικές Διηγήσεις ΖΗΤΡΟΣ

Στην αρχαία Ελλάδα, μεταξύ άλλων θεών, ο Έρωτας είναι θεός. Γιατί; Ο Ερωτικός του Πλούταρχου είναι από τα κείμενα που δίνουν την απάντηση. Φιλοσοφικός διάλογος, μοιάζει με εκείνους του Σωκράτη, και όπως στους σωκρατικούς διαλόγους έτσι και στις Ερωτικές Διηγήσεις του Πλούταρχου για να βρει κάποιος τον πυρήνα της συζήτησης, για να διακρίνει στις στιχομυθίες το φιλοσοφικό λόγο, πρέπει να στοχεύσει σωστά μέσα στον διάλογο. Ο Πλούταρχος επικαλείται την πατροπαράδοτη και αρχαία πίστη, την οποία ορίζει ως το ισχυρότερο τεκμήριο για την ύπαρξη του θεού Έρωτα. Καταλήγει δε: Ο Έρωτας είναι θεός επειδή είναι πραγματικός. Έτσι εξηγείται ότι η μυθολογία του Έρωτα είναι μαζί, θεολογία του Έρωτα αλλά και φιλοσοφία του Έρωτα. Τα τρία αυτά, θεολογία, μυθολογία και φιλοσοφία του Έρωτα, συγκροτούν τον Ερωτικό του Πλούταρχου.

Henner von Heberg

Ρωμαϊκή αρχιτεκτονική UNIVERSITY STUDIO PRESS

Τα έργα της αρχιτεκτονικής θεωρούνταν ανέκαθεν ως η πλέον ουσιώδης έκφραση του ρωμαϊκού πολιτισμού. Πολλές φορές προσπάθησαν οι μελετητές να ορίσουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής σε αντιδιαστολή προς την ελληνική αρχιτεκτονική. Η αρχιτεκτονική ορίζει σε όλες τις εποχές το πλαίσιο του βίου και αυτό με τη σειρά του, όσον αφορά τον ρωμαϊκό πολιτισμό, συνδέεται κυρίως με τον αστικό χώρο. Η μελέτη της ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής μπορεί να βοηθήσει να κατανοήσουμε ευκολότερα τη σημερινή αρχιτεκτονική. O Henner von Heberg, καθηγητής της Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας και Διευθυντής του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στη Ρώμη, το επιστημονικό έργο του οποίου επικεντρώνεται στη μελέτη της ρωμαϊκής πολεοδομίας, του ρωμαϊκού αρχιτεκτονικού διακόσμου και των ρωμαϊκών ταφικών μνημείων, στο βιβλίο του αυτό, με εντυπωσιακό τρόπο, παρουσιάζει μια συνολική εικόνα της ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής. Τα έργα εξετάζονται ως κύριο συστατικό στοιχείο του ρωμαϊκού πολιτισμού, εκφράζοντας έτσι αφενός το αίσθημα της συλλογικότητας και αφετέρου τους κανόνες συμβίωσης μια και τα οικοδομήματα αποτελούσαν από πολλές απόψεις τη βάση και το αντικείμενο επικοινωνίας και της αυτεπίγνωσης στο πλαίσιο της ρωμαϊκής κοινωνίας. Εστιάζει σε επιμέρους ιδιότητες των κτιρίων, αρχιτεκτονικούς τύπους ή ακόμα και διάφορες ομάδες προσώπων που συμμετείχαν σε διαφορετικό βαθμό στη διαμόρφωση αλλά και τη χρήση των κτιρίων και δείχνει ότι η αρχιτεκτονική δεν είναι παρούσα μόνον στη μορφή ενός οικοδομήματος, αλλά ότι πέρα από την υλική του υπόσταση ενσωματώνει μια ολόκληρη σειρά από δραστηριότητες, οι οποίες είναι εξίσου σημαντικές για την κατανόηση μιας εποχής. Ακόμα και σήμερα χρησιμοποιούμε τα κτίρια για να δημιουργήσουμε πυρήνες στον δημόσιο χώρο προκειμένου να αναδείξουμε την ιδιομορφία του, για να δώσουμε μορφή στις ιδέες μας και να τις αντιπαραβάλουμε με άλλες. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ούτε αρχαιολόγος ούτε αρχιτέκτονας για να απολαύ-

ΠAΠAΔHMAΣ

σει αυτή την εκτενή, ευανάγνωστη και πλούσια εικονογραφημένη ανάλυση.

Barry B. Powell - Ian

A New Companion to Homer Εγχειρίδιο Ομηρικών Σπουδών

Παρουσιάζονται θέματα ευρύτερου ενδιαφέροντος που αφορούν στο εμπόριο και στις συναλλαγές, στην τοπική παραγωγή, στα μετά θάνατον έθιμα και δοξασίες, αλλά και πληροφορίες για το οστεολογικό υλικό των σκελετών των τάφων, στοιχεία που δημιουργούν ένα ευρύτερο πλαίσιο γνώσεων για τον βίο των αρχαίων Μακεδόνων των αρχαϊκών χρόνων σε συνάρτηση και συσχετισμό με τις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας.

ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ

Το Εγχειρίδιο Ομηρικών Σπουδών εκφράζει τη σημαντική μεταστροφή στα φιλολογικά ενδιαφέροντα των δύο τελευταίων γενιών, μια απομάκρυνση από τις παραδοσιακές μορφές της ιστορικής ανάλυσης και μια προσέγγιση γενικότερων πολιτισμικών θεμάτων. Η ομηρική φιλολογία έχει ακολουθήσει απλώς την επίκαιρη τάση που επηρέασε όλες τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες. Ο τόμος αυτός προσφέρει μια εξαντλητική επισκόπηση όλων των πεδίων των σύγχρονων ομηρικών σπουδών: τριάντα κορυφαίοι ομηριστές, καθηγητές Ευρωπαϊκών και Αμερικανικών Πανεπιστημίων, πραγματεύονται την ομηρική ποίηση από λογοτεχνική, γλωσσολογική, μυθολογική, ιστορική και αρχαιολογική σκοπιά, καλύπτοντας παραδοσιακά θέματα όπως είναι το Ομηρικό ζήτημα αλλά και θέματα επίκαιρα όπως η αφηγηματολογική ανάλυση της Ιλιάδας και της Οδύσσειας.

Κορνήλιος Καστοριάδης

Η ελληνική ιδιαιτερότητα Από τον Όμηρο στον Ηράκλειτο: Σεμινάρια 1982-1983 ΚΡΙΤΙΚΗ

Η ελληνική ιδιαιτερότητα αποτελεί τον δεύτερο τόμο της Ανθρώπινης Δημιουργίας, έργου που περιλαμβάνει το σύνολο των σεμιναρίων του Καστοριάδη στην Ανωτάτη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών (EHESS) από το 1980 έως το 1995. Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει τις διαλέξεις του Κορνήλιου Καστοριάδη τους πέντε πρώτους μήνες διδασκαλίας του στην EHESS το ακαδημαϊκό έτος 1982-1983. Σε ανέκδοτο κείμενο του 1979, το οποίο δημοσιεύεται εδώ, ο Κορνήλιος Καστοριάδης εξηγούσε τις φαινομενικά «παράδοξες» έννοιες που διατυπώνονται. Ακόμη αναλύονται ζητήματα όπως η πρωτοτυπία που χαρακτηρίζει τη διπλή ελληνική δημιουργία, η δημοκρατία και η φιλοσοφία, η θέση του ατόμου και η εμπειρία του θανάτου στον ομηρικό κόσμο, η φύση της ελληνικής θρησκείας και μυθολογίας και η γένεση των φιλοσοφικών ερωτημάτων από τους προσωκρατικούς όπως ο Αναξίμανδρος και ο Ηράκλειτος. Τα ζητήματα αυτά αναλύονται με άξονα ένα από τα βασικά αντικείμενα στοχασμού του φιλοσόφου: την εμφάνιση κοινωνιών ικανών να θέτουν σε αμφισβήτηση τα ίδια τους τα θεμέλια.

Ευριδίκη Κεφαλίδου

Ασώματα, ένα αρχαϊκό νεκροταφείο στην Ημαθία ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

Η εμπεριστατωμένη μελέτη των ανασκαφικών δεδομένων σε συνδυασμό με τον εξονυχιστικά παρουσιασμένο κατάλογο των ευρημάτων δίνει ένα μοναδικό σύνολο της αρχαίας Μακεδονίας, εμπλουτίζει τις γνώσεις μας και συμβάλλει με τον καλύτερο τρόπο στη βελτίωση της κατανόησης των δεδομένων για την περιοχή και την εποχή. Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζονται με εμβρίθεια και επαρκή γνώση του αντικειμένου, όλα τα στοιχεία που συμβάλλουν στην πληρέστερη κατανόηση και στην, κατά το δυνατόν, ικανοποιητική ερμηνεία των ταφικών πρακτικών και εθίμων ενός νεκροταφείου της αρχαϊκής εποχής, κατά την οποία το Μακεδονικό Βασίλειο γνωρίζει μια περίοδο μεγάλης ακμής.

INDEX_39

APXAIOTHTA

Carl A. P. Ruck

Τα μυστικά της αρχαίας Ελευσίνας ΚΥΚΕΩΝ TALES

Μέσω των Μυστηρίων, οι αρχαίοι βίωναν την εμπειρία της κοινωνίας με το θείο και έρχονταν σε επαφή με πρακτικές και νοήματα που αλλιώς έμεναν κρυφά. Η αποκάλυψη αυτών των μυστικών επέσυρε την ποινή του θανάτου. Όλα τα Μυστήρια περιλάμβαναν μία ιερή ευχαριστία· την πόση ενός ιερού ποτού, που περιείχε ψυχοενεργές χημικές ουσίες. Αυτό συνέβαινε και στα Μυστήρια που τελούνταν επί δύο χιλιετίες στον οικισμό της Ελευσίνας, δυτικά των Αθηνών και ονομάζονταν Ελευσίνια Μυστήρια. Για αιώνες, το μυστικό των Μυστηρίων παρέμενε αποκλεισμένο από την κοινή γνώση, εγκλωβισμένο στον κόσμο της αλχημείας, των απόκρυφων επιστημών και των μυστικών εταιρειών. Στην Ελευσίνα, οι δύο δεσπόζουσες θεότητες ήταν θηλυκές -η Δήμητρα και η Περσεφόνη-, και εναλλάσσονταν στους ρόλους της μητέρας και της κόρης. Έτσι, τα Μυστήρια έγιναν γνωστά ως η λατρεία των δύο θεαινών, με μία τρίτη γυναικεία μορφή να παίζει δευτερεύοντα ρόλο, τη γραία Εκάτη, προστάτιδα των φαρμάκων και της μαγείας. Πρόκειται για ένα βιβλίο που μας μυεί με ευχάριστο και εύληπτο τρόπο στα μυστικά των Μυστηρίων και ιδιαίτερα των Ελευσίνιων Μυστηρίων.

Συλλογικό έργο

Η αιγιακή προϊστορική έρευνα στις αρχές του 21ου αιώνα ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ

Στο βιβλίο αυτό, έντεκα προϊστοριολόγοι συζητούν τις αφετηριακές δυνατότητες, τις αδυναμίες και τις προοπτικές του πεδίου τους στο πλαίσιο της σημερινής πραγματικότητας, και μέσα από την κριτική αξιολόγηση της προηγούμενης γνώσης και εμπειρίας. Αναδεικνύεται η ανάγκη ενός εποικοδομητικού διαλόγου μεταξύ Ελλήνων και ξένων ειδικών που θα οδηγήσει σε εναλλακτικές, αναδιατεταγμένες και ώριμες προτάσεις και σε από κοινού στρατηγικές στο ερευνητικό, εκπαιδευτικό και επικοινωνιακό επίπεδο. Από τον 19ο αιώνα και τις ανακαλύψεις των Ε. Σλήμαν, Χ. Τσούντα, Ά. Έβανς και των άλλων πρωτεργατών, οι πολιτισμοί που αναπτύχθηκαν την Εποχή του Χαλκού στις Κυκλάδες, στην Κρήτη και στον ηπειρωτικό ελλαδικό χώρο τροφοδοτούν σταθερά ένα διεθνές επιστημονικό ενδιαφέρον. Το πέρασμα στον 21ο αιώνα μπορεί να γίνει η αφορμή για έναν ποιοτικό απολογισμό της κατάστασης της αιγιακής προϊστορικής έρευνας. Η μεθοδολογική ανανέωση, η αυτονόητη διεύρυνση των προσεγγίσεων προς τις πρώιμες περιόδους της προϊστορίας και, κυρίως, μια ουσιαστική συνομιλία με το μεσογειακό και το παγκόσμιο επιστημολογικό γίγνεσθαι, χωρίς περιττές αιγαιοκεντρικές και ευρωκεντρικές εμφάσεις, παρέχουν τα ικανοποιητικά, καταρχήν, εφόδια για μια αναστοχαστική πλοήγηση της αρχαιολογίας του Αιγαίου στη σύγχρονη εποχή.

BERNARD LEGRAS

Πολιτισμός και εκπαίδευση στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο 8ος αιώνας π.Χ. - 4ος αιώνας μ.Χ. ΚΡΙΤΙΚΗ

Από την εποχή του Ομήρου μέχρι την Υπατία, την τελευταία πλατωνική φιλόσοφο του αρχαίου ελληνικού κόσμου, ο πολιτισμός και η εκπαίδευση αποτελούσαν τα ουσιαστικά κριτήρια της ελληνικής ταυτότητας. Η μελέτη στρέφεται προς την ελληνική και εξελληνισμένη Ανατολή, όπου ελληνισμός σήμαινε, κατά κύριο λόγο, ελληνική γλώσσα και καλύπτοντας την περίοδο από τους αρχαίους μέχρι και τους ρωμαϊκούς χρόνους, εξετάζει την εκπαίδευση σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο, που οι κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου επέκτειναν ακόμη περισσότερο τα όριά του. Το βιβλίο απαντά στα ερωτήματά μας σχετικά με τον ρόλο που διαδραμάτισαν οι πόλεις-κράτη, επηρεάζοντας τις σχολικές δομές και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης,αλλά και με διαδικασίες περισσότερο πολύπλοκες, όπως ο αλφαβητισμός και οι σχέσεις του ελληνικού με τους υπόλοιπους αρχαίους πολιτισμούς. Ο συγγραφέας, καλύπτοντας αυτή την μακρά ιστορική περίοδο παρουσιάζει τα εκπαιδευτικά συστήματα πέρα από τα -κλασικά πλέον, αν και διαρκώς επανερμηνευόμενα- πρότυπα των Αθηνών και της Σπάρτης.

Επιμέλεια: Alessandra Pecci – Davide Domenici

Αρχαία αμερικανική τέχνη ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ

Ο μεγάλος αριθμός πολιτισμών που αναπτύχθηκαν στην αμερικανική ήπειρο πριν από την άφιξη των Ευρωπαίων οφείλεται κυρίως στο αχανές μέγεθός της. Σκοπός του βιβλίου αυτού δεν είναι η αναφορά όλων αυτών, ούτε η ολοκληρωμένη μελέτη κάποιου εξ αυτών. Αντιθέτως, ο σκοπός του είναι να προσφέρει μια γενική επισκόπηση της μεγάλης ποικιλίας υφών, υλικών και τεχνικών που εφαρμόστηκαν στις τέχνες των διαφόρων περιοχών, από την προϊστορική περίοδο μέχρι τον 16ο αιώνα, παρουσιάζοντας κάποια από τα σπουδαιότερα έργα που δημιουργήθηκαν. Αν και η συλλογή αφιερώνει περισσότερες εικόνες στους πιο φημισμένους προκολομβιανούς πολιτισμούς της Μεσοαμερικής και των Άνδεων, περιλαμβάνει επίσης πολλούς άλλους πολιτισμούς όλων εκείνων που κατέλαβαν την Αμερική. Η ισπανική και η πορτογαλική κατοχή, και αργότερα η κατοχή της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ολλανδίας, άλλαξαν απότομα τη ζωή των πληθυσμών με τους οποίους ήρθαν σε επαφή και, σε πολλές περιπτώσεις, λίγο έως πολύ οδήγησαν σε ξαφνική παύση της άνθησης του πολιτισμού αλλά και της καλλιτεχνικής παραγωγής. Μόνο χάρη στην αρχαιολογική έρευνα και σε ορισμένα ελάχιστα υλικά που σώθηκαν από το καταστροφικό μένος των κατακτητών -σε ορισμένες περιπτώσεις επειδή εστάλησαν στους Ευρωπαίους ηγεμόνες ως δώρα- μας δίνεται σήμερα η δυνατότητα να θαυμάσουμε τη μεγαλοπρέπεια αυτών των έργων τέχνης και να αντιληφθούμε, αν και εξ αποστάσεως, την καλλιτεχνική ευαισθησία των ανθρώπων που τα δημιούργησαν.

INDEX_39

28 28

Στέφη Κόρτη-Κόντη

Ιστορικά πρόσωπα στα αρχαία αγγεία ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Οι παραστάσεις που κοσμούν τα ελληνικά αγγεία είναι στη συντριπτική πλειονότητά τους μυθολογικές ή απεικονίζουν μορφές ανθρώπων της καθημερινής ζωής σε σκηνές εργασίας, λατρείας ή διασκέδασης, αλλά και πολεμιστές όταν αυτοί δεν ταυτίζονται με μυθολογικούς ήρωες. Πολύ μικρή θέση στην αγγειογραφία έχουν τα ιστορικά θέματα, ενώ ελάχιστα ιστορικά πρόσωπα εικονίζονται στα αρχαία αγγεία. Τα ιστορικά πρόσωπα στα αρχαία αγγεία κάποιες φορές ταυτίζονται με επιγραφές, άλλες πάλι από την ίδια την εικόνα τους, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί σύμφωνα με διάφορες ενδείξεις. Τα ιστορικά πρόσωπα που εικονίζονται στα αρχαία αγγεία μας δίνουν μια ζωντανή επαφή με την ιστορία, αφού μας αποκαλύπτουν τη μορφή που είχαν -ή τη μορφή που οι αγγειογράφοι τους έδωσαν- κάποια ιστορικά πρόσωπα. Για κάποια από αυτά έχουμε τις περιγραφές τους σε αρχαίες πηγές. Για τη μορφή του Αλεξάνδρου έχουμε όχι μόνο φιλολογικές μαρτυρίες, αλλά και πλήθος απεικονίσεις του σε διάφορες μορφές τέχνης. Για αρκετά όμως από τα πρόσωπα αυτά, ιδίως τους ίδιους τους αγγειογράφους, που είτε αυτοπροσωπογραφούνται είτε απεικονίζονται στα αγγεία των συναδέλφων τους, δεν θα γνωρίζαμε κάπως έστω τη μορφή τους παρά μόνο το έργο τους και το όνομά τους. Τα πορτρέτα τους είναι μια καυτή επαφή με την ιστορική πραγματικότητα μιας εποχής πολύ μακρινής, που όμως έρχεται έτσι πολύ πιο κοντά μας.

Συλλογικό έργο

Η μαγεία στην αρχαία Ελλάδα ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ

Η μαγεία, διαχρονικό και αναπόσπαστο μέρος της πολιτισμικής ιστορίας του ανθρώπινου γένους, από τη γένεσή της ως σήμερα, περνώντας από την Ανατολή στην Ελλάδα, δεν μπορεί παρά, μέσα στα πλαίσια του ελληνικού πολιτισμού, να χρωματίστηκε με τα ειδοποιά γνωρίσματά του και να εξελίχθηκε σύμφωνα με τις ιστορικές, κοινωνιολογικές, ανθρωπολογικές και θρησκευτικές παραμέτρους που διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα του. Οι αρχές της μαγείας μέσα στον χρόνο είναι άγνωστες, οι πρακτικές της, όμως, από ειδικούς -άνδρες και γυναίκες- γνωστές και διαδεδομένες στον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Η ορολογία της μαγείας στα αρχαιοελληνικά κείμενα και η σημασία της κινείται ανάμεσα στην απόρριψη, την περιθωριοποίηση, την περιφρόνηση ή έστω, τη μετά βίας αποδοχή της από τους συγγραφείς. Ο συγκρητισμός της μαγείας με τα Μυστήρια, κυρίως κατά την ύστερη αρχαιότητα στον ελλαδικό χώρο, καθιερώνουν τις πρακτικές της ως «τεχνική του πείθειν» τις ανώτερες δυνάμεις είτε για καλό είτε για κακό. Σε αυτό το βιβλίο περιλαμβάνονται πέντε κείμενα από τους πλέον ειδικούς επιστήμονες στο πεδίο της αρχαίας ελληνικής θρησκείας και ειδικότερα στο θέμα της μαγείας, οι οποίοι συμμετείχαν στον ομώνυμο κύκλο ομιλιών «Η μαγεία στην αρχαία Ελλάδα», που πραγματοποιήθηκε στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών τον Μάρτιο-Απρίλιο 2008.

Δημήτριος Ηλ. Μακρυγιάννης

Η γραμμική γραφή Β ΕΛΛΗΝΟΕΚΔΟΤΙΚΗ

Η ολοκλήρωση της αποκρυπτογράφησης. Η γραμμική γραφή Β ανακαλύφθηκε το 1901 από τον Arthur Evans στην Κνωσό και αποκρυπτογρα-

INDEX_39

APXAIOTHTA

φήθηκε το 1952 από τον Άγγλο αρχιτέκτονα Michael Ventris σε συνεργασία με τον φιλόλογο καθηγητή John Chadwick. Η προσπάθεια, όμως, των δύο αυτών ανδρών δεν ολοκληρώθηκε, διότι παρέμειναν ανερμήνευτα 17 από τα 91 συνολικά συλλαβογράμματα, ενώ προέκυψαν και πολλά άλλα προβλήματα. Στην εργασία αυτή εφαρμόζεται μια διαφορετική μέθοδος, βάσει της αρχής ότι η συλλαβική αξία του κάθε συμβόλου είναι η πρώτη συλλαβή του ονόματος του αντικειμένου ή της έννοιας που παριστάνει. Με τον τρόπο αυτόν φθάνει στην αποκρυπτογράφηση όλων ανεξαιρέτως των συμβόλων και αποκαλύπτεται για πρώτη φορά το ολοκληρωμένο Συλλαβάριο της Γραμμικής Β. Παράλληλα με την ερμηνεία των συμβόλων και τον σχολιασμό πολλών πινακίδων της γραφής αυτής, εξετάζονται και θέματα που αναφέρονται σε εκείνη την εποχή. Το παρόν έργο αποτελεί και μια κατατοπιστική εισαγωγή στον Μινωικό και τον Μυκηναϊκό πολιτισμό.

W. G. Forest

Η γένεση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας

Κατερίνα Μεϊδάνη

Αρχαϊκή Ελλάδα και πόλεμος ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ

Η συγγραφέας, μετά από διεξοδική ανίχνευση των πηγών και τον σχολιασμό τους, έργο καθόλου εύκολο, δεδομένου ότι τις περισσότερες πληροφορίες τις άντλησε από συγγραφείς που έγραφαν σε χρόνο μεταγενέστερο από τα γεγονότα, και την αξιοποίηση της σχετικής με το θέμα εκτεταμένης νεότερης βιβλιογραφίας, από τον 8ο αι. π. Χ. έως τις παραμονές του αμυντικού πολέμου εναντίον των Περσών, καθώς και τον ρόλο της θρησκείας στη διασφάλιση της συσπείρωσης πόλεων ή στη συγκάλυψη κατακτήσεων. Αναδεικνύει τα αίτια και τις συνέπειες των επιθετικών πολέμων που διεξάγουν οι ελληνικές πόλεις, τους παράγοντες που επηρεάζουν τη σύμπραξη με τους εκάστοτε αντιμαχόμενους και τις σχέσεις που διαμορφώνονται μεταξύ των πόλεων προς διασφάλιση κεκτημένων ή για άλλους λόγους.

ΠΑΠΑΔΗΜΑ

Ο W. G. Forest, καθηγητής στην Οξφόρδη, με το σύγγραμμα του αυτό, το οποίο αποτελεί συνοπτική γενική θεώρηση της ελληνικής αρχαιότητας από άποψη ιστορική, με έμφαση την πολιτική ιστορία, προσπαθεί να φωτίσει τους όρους γέννησης και ανάπτυξης της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Ο συγγραφέας παρακολουθεί το «γίγνεσθαι» της Αθηναϊκής Δημοκρατίας στη διάρκεια τεσσάρων αιώνων (800-400 π. Χ.). Από την αριστοκρατική κοινωνία, την τυραννίδα, τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη, τη λαμπρά πεντηκονταετία, τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, την ήττα των Αθηναίων και την εγκατάσταση της Δημοκρατίας (403 π. Χ.). Ανιχνεύοντας την πορεία της πολιτικής αλλαγής, προβάλλει την ενεργό συμμετοχή του απλού πολίτη συγχρόνως με τη δράση των ένδοξων ηγετών του. Έννοιες και όροι, όπως δήμος, ισονομία, ισηγορία, εκκλησία του δήμου, Βουλή, Άρειος Πάγος, Ηλιαία κ.λπ. αναπτύσσονται με σαφήνεια, ώστε να γίνονται κατανοητοί στον αναγνώστη, η δε πλούσια εικονογράφηση και ο υπομνηματισμός των εικόνων συμβάλλουν στην αισθητική και την κατανόηση του κειμένου.

Δρ Μανούσος Εμμ. Καμπούρης

Πολεμιστές της αρχαίας Ελλάδας ΟΞΥ

Οπλισμένοι και αρειμάνιοι άνδρες, λάτρεις του μέτρου και της πολεμικής αρετής, όπως κοσμούν αγγεία, απαθανατίζονται σε αγάλματα ή αναφέρονται στα λογοτεχνήματα της κλασσικής Ελλάδας, παρουσιάζονται γλαφυρά μέσα από τις σελίδες αυτού του δίτομου ιστορικού έργου. Η μακεδονική πολεμική μηχανή του Φιλίππου, και μετά του Αλεξάνδρου, είχε μία και μόνη διαφορά από τις άλλες ελληνικές της εποχής: σφυρηλάτησε σε μια ενιαιότητα την τακτική ιδιοφυΐα του Ξενοφώντα και του Επαμεινώνδα, τις εκπαιδευτικές και πειθαρχι-

κές διαδικασίες του Πελοπίδα και του Επαμεινώνδα, την επιχειρησιακή και οργανωτική σκέψη του Ιάσονα των Φερρών, τις καινοτομίες του Ιφικράτη, την επιμελητειακή και διοικητική ιδιοφυία του Διονυσίου του Α’, την ηρωική παράδοση του Ομήρου και του Λεωνίδα, τη συστηματική χρήση τολμημάτων και την επιβράβευση της πρωτοβουλίας του Δημοσθένη και του Βρασίδα, και τη στρατηγική προοπτική και εμπειρία του Αγησίλαου. Η αρμονική σύνθεση αυτών ολοκληρώθηκε από μία εκλεκτή γενιά διοικητών, αριστοκρατών και μη, υπό τη φωτισμένη και ανοιχτόμυαλη ηγεσία του Φιλίππου, και σφραγίστηκε από τη μεγαλοφυΐα του γιου του, του Αλέξανδρου.

Justin Pollard & Howard Reid

Αλεξάνδρεια Το λίκνο της σύγχρονης σκέψης ΜΟΝΤΕΡΝΟΙ ΚΑΙΡΟΙ

Εκτός από την Αθήνα και τη Ρώμη, υπήρχε και μία τρίτη πόλη, η οποία δεν υστερούσε όχι μόνον σε πλούτο και πληθυσμό αλλά και σε επιστημονικά και καλλιτεχνικά επιτεύγματα: η Αλεξάνδρεια, η πόλη που ιδρύθηκε το 332 π. Χ. από τον Μέγα Αλέξανδρο. Χτισμένη με θεμέλιο τη γνώση, στην καρδιά της βρισκόταν η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη και το σημαντικότερο μουσείο του αρχαίου κόσμου, όπου μέσα στις αίθουσες τους τέθηκαν τα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου. Το βιβλίο αυτό φέρνει στο προσκήνιο την Αλεξάνδρεια, την πόλη με τις θαυμάσιες μηχανικές κατασκευές, τη σχολή ανατομίας, όπου η κυκλοφορία του αίματος ήταν γνωστή 2000 χρόνια προτού θεωρηθεί ότι κάτι τέτοιο ήταν δυνατόν, την πόλη των γεωγράφων που ήξεραν ότι η γη είναι σφαιρική και διαγράφει τροχιά γύρω από τον ήλιο. Σύμφωνα με τους συγγραφείς του βιβλίου, μπορεί η πολιτική του Δυτικού κόσμου να εδράζεται σε ελληνικά πρότυπα και η αισθητική των δημόσιων κτιρίων να έχει ως βάση την ρωμαϊκή αρχιτεκτονική, αλλά σε ό,τι αφορά το πνεύμα είμαστε όλοι παιδιά της Αλεξάνδρειας.

Godfrey Hutchinson

Ο Ξενοφών και η τέχνη της διοίκησης ΙΩΛΚΟΣ

Ένα έργο αφιερωμένο στον Ξενοφώντα, έναν από τους μεγαλύτερους θεωρητικούς μελετητές και συγγραφείς, αλλά συγχρόνως και πρακτικούς εφαρμοστές της τέχνης της Στρατηγικής σε παγκόσμιο επίπεδο και σίγουρα τον πρώτο φιλοσοφημένο θεωρητικό της στρατιωτικής επιστήμης για τον δυτικό πολιτισμό. Στηριγμένος στα έργα του Ξενοφώντα, ο Βρετανός ιστορικός Γκόντφρι Χάτσινσον με αυτό το βιβλίο του παρέχει στους αναγνώστες μια ευρεία όσο και περιεκτική μελέτη πάνω στη στρατηγική του τέλους του 5ου καθώς και του πρώτου μισού του 4ου αι. π.Χ. και κατευθύνει τους προβολείς της έρευνάς του στις αξίες και τις κοινωνικές ισορροπίες στο εσωτερικό των στρατευμάτων των αρχαίων ελληνικών πόλεων-κρατών. Ο συγγραφέας προβαίνει σε μια λεπτομερή εξέταση του πολύτιμου υλικού που μας κληροδότησε ο Ξενοφών, και κυρίως των Κύρου Ανάβασι, των Ελληνικών, της Κύρου Παιδείας και του Ιππαρχικού. Κομβικά σημεία στη διεισδυτική ανάλυση που απορροφά τον αναγνώστη, αποτελούν οι σπουδαίες από στρατηγική άποψη μάχες εκ παρατάξεως εκείνης της εποχής, στα Κούναξα, στα Λεύκτρα και στη Μαντίνεια, όπου κυριάρχησε η στρατηγική του Κλεάρχου, του Πελοπίδα και ιδίως του ιδιοφυούς Επαμεινώνδα.

INDEX_36

top 5 βιτρίνα EΠIΛOΓEΣ KAI KPITIKEΣ BIBΛIΩN

επιμέλεια:

Xριστίνα Oικονομίδου Γιώτα Συκιώτη Mάκης Tσίτας

top 5

Η παιδική ηλικία των θεών και των ηρώων Ο παιδικός κόσμος είτε στο παρελθόν είτε στο παρόν παραμένει ανεξάντλητος, ίσως να μην έχει χρονικές υποδιαιρέσεις αλλά να συνοψίζεται σε ένα διαρκές παρόν, όπως είναι ο κόσμος του Θεού κατά τη θεολογία του Χριστιανισμού. Η γνωστή λογοτέχνης Ελένη Λαδιά, με άριστες σπουδές στην Αρχαιολογία και τη Θεολογία, συνδυάζει την επιστημονική γνώση με τη χάρη και τη δεξιοτεχνία της λογοτεχνικής γραφής, με το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί να καλύψει τις περισσότερες πτυχές αυτού του κόσμου κατά την ελληνική αρχαιότητα. Πώς ήταν η Ήρα παιδί; Πώς ήταν ο Δίας παιδί; Ο Θησέας; Ο Έρως, το γελαστό παιδί; Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου, η συγγραφέας με άφατη γλαφυρότητα αναφέρεται στην παιδική ηλικία των θεών για τους οποίους έχουμε μαρτυρίες σχετικά με την παιδική τους ζωή, το ίδιο κάνει και για την παιδική ηλικία των ηρώων. Το αλεξανδρινό αγόρι, ο Παλαίμων, το παιδί με το δελφίνι, ο Ίασμος, το παιδί των μενεξέδων, ο γιος της ιέρειας ο Τήλεφος, ο Οιδίπους, το βρέφος του Κιθαιρώνος και πολλές άλλες ιδιαίτερες περιπτώσεις παιδιών, αλλά και η σχέση των παιδιών με τα φίδια, περιγράφονται στο κεφάλαιο με τον υπότιτλο Μικρή πινακοθήκη παιδιών. Άνακτες παίδες, μαυροφορεμένα παιδιά στο τέμενος της Ακραίας Ήρας, τα παιδιά ιερείς και ο παις αφ’ εστίας εξετάζονται στο κεφάλαιο Τα παιδιά των Μυστηρίων. Η συμμετοχή των παιδιών στα Αρρηφόρια, στις εορτές της Αρτέμιδος, στα Ανθεστήρια, αλλά και σε πολλές άλλες εορτές περιγράφονται με ζωντάνια στο κεφάλαιο για τις εορτές. Δεν θα μπορούσε, βέβαια, να παραλείψει η συγγραφέας να γράψει για την παιδεία, τα παιχνίδια αλλά και για την παιδεραστία. Και επειδή το έξοχο αυτό βιβλίο μιλά για τα παιδιά, η Ελένη Λαδιά, προτρέπει τον αναγνώστη να παίξει… Τι καλύτερο από το να λύσει έναν γρίφο; Στην τελευταία σελίδα του βιβλίου είναι μια λέξη που λέει ένας μεγάλος σοφός στα παιδιά.

Ελένη Λαδιά Οι Έλληνες παίδες στην αρχαιότητα GEMA

«Ασεβείς» γυναίκες Οι ιστορικοί στα έργα τους δυσκολεύονταν ανέκαθεν να εξετάσουν τη δράση των γυναικών που δεν σέβονται τα όρια ανάμεσα στα δύο φύλα - όρια που ήταν περισσότερο ευδιάκριτα στο ζήτημα του πολέμου και της χρήσης όπλων. Το Κορίτσι με το τατουάζ, μια περιπέτεια εγκλήματος και τιμωρίας, σεξουαλικής διαστροφής και οικονομικής απάτης, αλλά και μια τρυφερή ερωτική ιστορία ανάμεσα σε έναν κατατρεγμένο δημοσιογράφο κι ένα ιδιόρρυθμο κορίτσι με τατουάζ, άσο στους υπολογιστές, είναι το πρώτο βιβλίο της τριλογίας Millennium του Σουηδού συγγραφέα Στιγκ Λάρσον. Στο δεύτερο βιβλίο, που έχει σαρώσει τα βραβεία, Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά, η Λίσμπετ Σαλάντερ κηρύσσει πόλεμο σ’ αυτούς που κινούν τα νήματα της βιομηχανίας του εμπορίου σαρκός με όπλο τις ικανότητές της ως χάκερ και δε διστάζει μπροστά σε τίποτα προκειμένου να πετύχει τον στόχο της. Το τελευταίο βιβλίο της τριλογίας Millennium είναι ένα πολιτικοοικονομικό θρίλερ που εμπλέκεται και ο έρωτας. Η Λίσμπετ Σαλάντερ καταστρώνει την εκδίκησή της απέναντι στον άνθρωπο που προσπάθησε να τη σκοτώσει και στις κυβερνητικές οργανώσεις που παραλίγο να καταστρέψουν τη ζωή της. Αλλά η αποστολή της δεν είναι εύκολη, γιατί μετά τη σφαίρα που δέχτηκε στο κεφάλι, νοσηλεύεται στην Εντατική υπό στενή επιτήρηση και όταν βγει θα οδηγηθεί στο δικαστήριο κατηγορούμενη για τρεις φόνους και μια απόπειρα δολοφονίας! Με τη βοήθεια ενός δημοσιογράφου και των συνεργατών του στο περιοδικό Μιλένιουμ, θα προσπαθήσει να αποδείξει την αθωότητά της, αλλά και να καταγγείλει τους διεφθαρμένους πολιτικούς που έχουν αφήσει τους αδύναμους να γίνουν θύματα βίας και κατάχρησης... Το κορίτσι στη φωλιά της σφήγκας είναι ένα μνημειώδες πολιτικοοικονομικό αλλά και ερωτικό θρίλερ, που προκάλεσε αίσθηση σε όλη την Ευρώπη. Τιμήθηκε με το βραβείο Glasnyckeln το 2008. Δυστυχώς, ο συγγραφέας δεν πρόλαβε να γευτεί τον λογοτεχνικό του θρίαμβο αφού, λίγες μόνο ημέρες μετά την παράδοση του χειρογράφου του, πέθανε από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο και τον επόμενο μήνα θα προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες.

Στιγκ Λάρσον Το κορίτσι στη φωλιά της Σφήγκας ΨΥΧΟΓΙΟΣ

2 INDEX_39 INDEX_36

TOP 5

Μια απολαυστική παρωδία Στη Γαλιλαία του 1ου μ. Χ. αιώνα εκτός από προσευχές και θαύματα γίνονται και εγκλήματα, έρευνες και ανακρίσεις. Ο Εδουάρδο Μεντόθα αποκαλύπτει ότι κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις: ο μικρός Ιησούς ερωτεύεται την κόρη μιας ιερόδουλης, το επώνυμο του Ιούδα είναι Μπεν Χουρ, ο Ιωσήφ φυλάει τρεις ξύλινους σταυρούς στην αυλή του για μελλοντική χρήση, ο Λάζαρος είναι ένας εκβιαστής ζητιάνος. Πρόσωπα αναγνωρίσιμα, βιβλικές φιγούρες και σύμβολα που παραπέμπουν σε έργα των Θερβάντες, Τζόναθαν Σουίφτ, Λόρενς Στερν και Πίο Μπαρόχα συνθέτουν το τελευταίο έργο του Εδουάρδο Μεντόθα, Το θαυμαστό ταξίδι του Πομπώνιου Φλάτου. Κράμα ιστορικού μυθιστορήματος, αστυνομικής περιπέτειας και βίων αγίων, μα πάνω απ’ όλα παρωδία όλων αυτών, το μυθιστόρημα αυτό είναι ίσως το πιο ευφάνταστο και απολαυστικά βλάσφημο έργο αυτού του μετρ της παρωδίας. Με τέτοιους πρωταγωνιστές ο συγγραφέας στήνει μια παρωδία, διατηρώντας και αναβαθμίζοντας όλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που συναντώνται στη φαρσοκωμωδία, στην αρχαία τραγωδία, στο ιστορικό, πολιτικό και αστυνομικό μυθιστόρημα και τη σάτιρα. Με χιούμορ στα όρια του παροξυσμού και αριστοτεχνική πλοκή που παρουσιάζει πρόσωπα ιστορικά και μη σε νέους απρόσμενους ρόλους, δεν αφήνει τίποτα όρθιο στο βιβλίο του αυτό. Επιστρατεύει την τέχνη του Γούντι Άλεν, του Έντγκαρντ Άλαν Πόε και του Ηρόδοτου για να σατιρίσει την αρχαία παράδοση, τη θρησκεία, τα ήθη, την πολιτική, την ιστορία, αλλά και την αστυνομική λογοτεχνία όπως αυτά παρουσιάζονται στα «γνωστά-άγνωστα» εμπορικά μυθιστορήματα. Κάθε διάλογος, κάθε ασήμαντη λεπτομέρεια, κάθε παρεκτροπή της ιστορίας αποτυπώνεται με ύφος πομπώδες εμπλουτισμένο με εξεζητημένες εκφράσεις, η ειρωνεία είναι διάχυτη, οι εικόνες ζωντανές και το υπερφυσικό αληθοφανές. Το θαυμαστό ταξίδι του Πομπώνιου Φλάτου είναι ένα έργο «μεταμοντέρνο» που συνδυάζει το παραδοσιακό με το κοσμοπολίτικο, τη λαϊκότητα με την υψηλή κουλτούρα.

Eduardo Mendoza Το θαυμαστό ταξίδι του Πομπώνιου Φλάτου ΠΑΠΥΡΟΣ

Θριαμβευτική κορύφωση μιας δεκαετούς αντίστασης

Ο φιλόσοφος, ο άνθρωπος, ο εραστής

Η μαζική αυθόρμητη αντίδραση και μαχητική διαμαρτυρία των Γερμανών, κυρίως γυναικών, που είχαν παντρευτεί Εβραίους και των Mischlinge παιδιών τους ανάγκασαν να αναβάλουν και να ματαιώσουν για πολλούς από αυτούς το «Τελικό Μάζεμα» που σχεδίαζε ο Άιχμαν στο Βερολίνο τον Φεβρουάριο του 1943. Είχε διατάξει να ξεχωρίζουν αυτά τα άτομα και να τα στέλνουν στη Ροζενστράσσε για να φαίνεται ότι πρόκειται να τα στείλουν σε στρατόπεδα καταναγκαστικών έργων στην Πολωνία και όχι σε στρατόπεδα θανάτου. Για την Εβραϊκή Κοινότητα το κτίριο της Ρόζενστράσσε 2-4 ήταν το κέντρο των κοινοτικών υπηρεσιών. Εδώ συγκεντρώθηκαν τον Ιούνιο του 1938 οι συγγενείς εκείνων που είχαν απελαθεί από το Μπούχενβαλντ για να βρουν παρηγοριά και να μάθουν πληροφορίες. Όταν τα νέα σχετικά με αυτές τις συλλήψεις κυκλοφόρησαν στην πόλη, στον ίδιο δρόμο φώναζαν οι γυναίκες μικτών γάμων με ποιο δικαίωμα τις είχαν χωρίσει από τα μέλη της οικογένειά τους. Κάθε νύχτα πριν χωρίσουν πολλές γυναίκες υπόσχονταν η μια στην άλλη να συναντηθούν την επομένη στο ίδιο σημείο και να κάνουν θορυβώδη δημόσια διαμαρτυρία κραυγάζοντας «αφήστε τους άντρες μας ελεύθερους, θέλουμε πίσω τους άντρες μας!...». Ως το τέλος της διαμαρτυρίας ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί σε χιλιάδες. Η «Διαμαρτυρία της Ρόζενστρασσε» ήταν το θριαμβευτικό κορύφωμα της δεκαετούς αντίστασης που άσκησαν τα ζευγάρια που είχαν κάνει μικτό γάμο κατά των προσπαθειών των Ναζί να καταστρέψουν τις οικογένειές τους. Γιατί υποχώρησε ο Χίτλερ σε αυτούς που διαμαρτυρήθηκαν; Χάρη σε συνεντεύξεις που πήρε από επιζώντες και ερευνώντας χιλιάδες αρχεία των Ναζί που στο παρελθόν δεν είχαν ποτέ εξεταστεί λεπτομερώς, ο Nathanh Stoltzfus εξακριβώνει τη δύναμη μιας ειδικής μορφής αντίστασης -την αποφασιστικότητα να διακινδυνεύσει κανείς την ίδια του τη ζωή για χάρη εκείνων που αγαπά. Μια αντίσταση καρδιάς. Ο Nathanh Stoltzfus διδάσκει ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Πολιτείας της Φλόριδας. Η Αντίσταση καρδιάς κέρδισε το βραβείο Fraenkel του Ινστιτούτου Σύγχρονης Ιστορίας και της Βιβλιοθήκης της Βιέννης και επελέγη από το New Statesman ως «το βιβλίο της χρονιάς».

«Αγαπημένη μου ψυχούλα!», έτσι προσφωνούσε για περισσότερα από πενήντα χρόνια ο Μάρτιν Χάιντεγκερ τη μνηστή και αργότερα σύζυγό του Ελφρίντε. «… τα γράμματα που ανταλλάσουμε εσύ κι εγώ έχουν κάτι απόλυτο, όσο δεν μπορούμε ακόμη να πραγματοποιήσουμε τις συνθήκες μιας ανεμπόδιστης ζωής με ζωντανή εγγύτητα όλες τις ώρες. Τα γράμματα είναι ένας τρόπος να είμαστε ψυχοπνευματικά μαζί, βέβαια, κάπως χλωμά, αλλά από την άλλη ανεμπόδιστα και ολοκληρωμένα», της έγραφε. Στα σχεδόν εξήντα χρόνια γάμου, το ζευγάρι έζησε συχνά χωριστά, έτσι ώστε η αλληλογραφία ήταν μια σημαντική μορφή επικοινωνίας. Οι επιστολές του Μάρτιν Χάιντεγκερ αποτελούν στιγμιότυπα όπου καταδεικνύονται οι αρχές, οι κορυφώσεις, τα σημεία καμπής, οι κρίσεις και η καθημερινότητα της ζωής του φιλοσόφου - η κατασκευή της περίφημης καλύβας στο Τοντνάουμπεργκ, οι δυσκολίες για τη μετάκλησή του στην έδρα φιλοσοφίας του Μάρμπουργκ, τα οικονομικά προβλήματα, η εικόνα του για τις γυναίκες, ο τρόπος εργασίας του. Η Ελφρίντε φύλαξε σε ένα κουτί τις αναρίθμητες κάρτες και τα γράμματα, εκτός από τρία που βρίσκονται στα κατάλοιπα του Μάρτιν Χάιντεγκερ στο Γερμανικό Λογοτεχνικό Αρχείο του Μάρμπουργκ. Το 1077, μετά από έναν τελευταίο έλεγχο, η Ελφρίντε παρέδωσε στην εγγονή της Γκέρτρουντ Χάιντεγκερ το κλειδί αυτού του κουτιού με τον όρο να ανοιχτεί μετά τον θάνατό της. Η Ελφρίντε είχε συμπεριλάβει στην αλληλογραφία κι ένα χρονολογημένο προσχέδιο επιστολής που είχε γράψει από απελπισία το 1956 στον άντρα της. Διάφορα σχόλια στις επιστολές, γραμμένα από το δικό της χέρι, υποδεικνύουν σχέσεις με άλλες γυναίκες. Με αυτόν τον τρόπο ήθελε προφανώς να γνωστοποιήσει μετά τον θάνατό της τις οδυνηρές εμπειρίες. Επί σειρά ετών και με τη βοήθεια του πατέρα της, Γκεργκ Χάιντεγκερ και του θείου της δόκτορα Χέρμαν Χάιντεγκερ, η Γκέρτρουντ διάβασε και δακτυλογράφησε αυτές τις προσωπικές μαρτυρίες, αξιολόγησε το περιεχόμενό τους και έθεσε κριτήρια επιλογής. Με τα σχόλιά της προσπάθησε να αποκαταστήσει χαμένους συσχετισμούς φωτίζοντας την προσωπικότητα της γιαγιάς της.

Nathanh Stoltzfus Η αντίσταση της καρδιάς UNIVERSITY STUDIO PRESS

Μάρτιν Χάιντεγκερ Επιλογή, σχόλια: Γκέρτρουντ Χάιντεγκερ Αγαπημένη μου ψυχούλα

ΕΚΚΡΕΜΕΣ

INDEX_36 INDEX_39

INDEX_35

βιτ34ρίνα

35 Τατιάνα Τσαλίκη-Μηλιώνη Το γαλλόφωνο περιοδικό Graecia Παρίσι 1910-1914 UNIVERSITY STUDIO PRESS

«Το γλωσσικό ζήτημα στο περιοδικό Graecia: Το γλωσσικό ζήτημα φαίνεται πως ήταν από τα θέματα που το περιοδικό Graecia έπρεπε να χειριστεί με πολλή προσοχή. […] τα χρόνια αυτά που εκδίδεται το περιοδικό οι γλωσσικοί αγώνες είχαν περάσει σε νέα όξυνση, που οδήγησε στη συνταγματική κατοχύρωση της καθαρεύουσας από τη Βουλή του 1911». Το γαλλόφωνο περιοδικό Graecia, το οποίο εκδιδόταν στο Παρίσι από το 1910 ως το 1914. Η συμβολή του στα ελληνικά και γαλλικά πράγματα είναι πολύ σημαντική, ενώ ο προσανατολισμός του είναι σαφέστατα εθνικός. Παραπέμπει στα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Ελληνικό κράτος, στην ανάγκη εκσυγχρονισμού του, στην εθνική αποκατάσταση, στη ζωντανή του παρουσία, κυρίως στο εξωτερικό καθώς και στην ενημέρωση της γαλλικής και ευρωπαϊκής κοινής γνώμης για φλέγοντα ζητήματα, όπως της Βορείου Ηπείρου, το Μακεδονικό, το Κρητικό και των Νήσων. Στο περιοδικό συνεργάστηκαν εξέχουσες προσωπικότητες των γαλλικών και ελληνικών γραμμάτων: λογοτέχνες, πανεπιστημιακοί, δημοσιογράφοι κλπ. Το βιβλίο απευθύνεται σε φιλολόγους, σε ερευνητές και σε φοιτητές καθώς και στους αναγνώστες που ενδιαφέρονται για τις ελληνογαλλικές πνευματικές σχέσεις.

Emer O΄Sullivan Συγκριτική παιδική λογοτεχνία ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ […]Στόχος της μελέτης της εικόνας είναι να καταστήσει την εξέταση των λογοτεχνικών εικόνων μιας άλλης χώρας, ενός άλλου πολιτισμού ή εθνικής ομάδας, ένα σεβαστό ερευνητικό πεδίο στο χώρο της κριτικής της λογοτεχνίας, προτείνοντας θεωρητικές ιδέες για τους πολιτισμικούς και λογοτεχνικούς παράγοντες[…]». Ένα σύντομο και εύληπτο εισαγωγικό εγχειρίδιο, το οποίο δίνει σπουδαίες πληροφορίες για την εφαρμογή ζητημάτων συγκριτικής λογοτεχνίας ενηλίκων στο σώμα της παιδικής λογοτεχνίας, αναδεικνύοντας ζητήματα που ως τώρα δεν είχαν μελετηθεί. Η Emer O’ Sullivan εξετάζει την ιστορία της συγκριτικής μελέτης της παιδικής λογοτεχνίας, από τον ενθουσιώδη διεθνισμό της μεταπολεμικής περιόδου, ο οποίος ξεκίνησε από την ιδέα μιας υπερ-εθνικής παγκόσμιας δημοκρατίας της παιδικότητας, στη σύγχρονη συγκριτική κριτική ανάλυση. Αντλώντας από την ακαδημαϊκή και λογοτεχνική παραγωγή πολλών πολιτισμών και γλωσσών, σκιαγραφεί τις αλληλένδετες περιοχές που δομούν το πεδίο της συγκριτικής παιδικής λογοτεχνίας, στις οποίες συμπεριλαμβάνει τη μελέτη της μετάδοσης και πρόσληψης της λογοτεχνίας, καθώς και τη μελέτη της διακειμενικότητας, της διαμεσικότητας και της εικόνας. Με αυτό τον τρόπο, παρέχει την πρώτη συνοπτική ανασκόπηση αυτού του νέου ερευνητικού πεδίου. Το βιβλίο συνδέει επίσης την αφηγηματολογία με τη μεταφρασεολογία, αναπτύσσοντας ένα πρωτότυπο και ιδιαίτερα αξιόλογο επικοινωνιακό μοντέλο της μετάφρασης. Το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί από όσους ενδιαφέρονται για τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης για τη λογοτεχνία και τον πολιτισμό των παιδιών.

Χρήστος Κατσάνης Από τα Βαλκάνια στην Ευρώπη ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ «Τα ταμεία αλληλοβοήθειας «σιναφιών», δηλαδή των διαφόρων επαγγελματικών ομάδων της εποχής, θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως πρόγονοι του Βουλγαρικού Τραπεζικού Συστήματος. Αν και τα «σινάφια» υπήρχαν καθ’ όλη την οθωμανική περίοδο, τα ταμεία τους εμφανίστηκαν τον 18ο αιώνα».

INDEX_36 INDEX_39

Ο Χρήστος Κατσάνης, ο οποίος εργάστηκε στη Βουλγαρία για διάστημα 15 ετών σε υπεύθυνες θέσεις τραπεζικών και χρηματοοικονομικών ομίλων, στο βιβλίο αυτό κάνει μια καταγραφή των βασικών οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών δεδομένων της γειτονικής χώρας. Αιτία της μελέτης του αυτής αποτέλεσε, όπως αναφέρει ο ίδιος στην εισαγωγή του βιβλίου, η διαπίστωση πως οι γνώσεις των Ελλήνων για τη γειτονική χώρα είναι, τουλάχιστον, ελλιπείς. Στο βιβλίο αυτό μεταφέρει τις γνώσεις του και τις εμπειρίες που απεκόμισε από τη μακρόχρονη διαμονή του στο γειτονικό κράτος. Ο συγγραφέας κάνει μια διαδρομή από την ένταξη της χώρας στις δυνάμεις του Άξονα κατά τον Παγκόσμιο Πόλεμο έως την ένταξή της, το 2007 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δίνοντας την ευκαιρία στους αναγνώστες να καταλάβουν όσο γίνεται καλύτερα την όμορφη αυτή γειτονική χώρα.

Γιάννης Παπαδάκης Η ηχώ της Νεκρής Ζώνης Οδοιπορικό στη διαιρεμένη Κύπρο SCRIPTA «Άμάν εθέλαμεν να έρτουμεν στον ελληνοκυπριακό θύλακα, έπρεπεν να περάσουμεν που έλεγχο, που τους αστυνομικούς σας. Όι μόνο “Άνοιξε την πόρτα, άνοιξε το καπό”. Τζαι άλλα ράματα όπως “Ξεβίδωσ’ τα φώτα σου, φκάλε το κάλυμμα των τροχών σου”». Στο ενδιαφέρον οδοιπορικό του στην άλλη πλευρά, ο συγγραφέας περιγράφει το ταξίδι και την παραμονή του στην Τουρκία, το πέρασμά του από τη θρυλική Κωνσταντινούπολη πριν γνωρίσει την Ισταμπούλ, και την επιστροφή του στην Κύπρο με σκοπό να διερευνήσει τι διαχώριζε τις δύο κοινότητες του νησιού και αν υπήρχε κοινό έδαφος μεταξύ τους. Η διαδρομή του στην άλλη πλευρά της Κύπρου, για να ακούσει τι είχαν να πουν οι Τουρκοκύπριοι για το παρελθόν, τον έφερε αντιμέτωπο με νέες αποκαλύψεις, ενίοτε δυσάρεστες, και με δύσκολα ερωτήματα. Στην Ηχώ της νεκρής ζώνης: Οδοιπορικό στη διαιρεμένη Κύπρο, ο ελληνοκύπριος συγγραφέας Γιάννης Παπαδάκης, εκτός από την ιστορική πληροφόρηση για τις αντιπαραθέσεις που οδήγησαν σε χάσματα και προκαταλήψεις, συλλέγει συγκινητικές προσωπικές αφηγήσεις ανθρώπων της Κύπρου των οποίων οι φωνές, συνήθως, δεν ακούγονται. Ένα οδοιπορικό στον χώρο της Κύπρου διαμέσου της Νεκρής Ζώνης, αλλά και διαμέσου της Ζώνης των Νεκρών στον χώρο της μνήμης, της ιστορίας και της λησμονιάς.

Ελίζα Πολιτσοπούλου Ουροβόρος κρίνος ΚΕΔΡΟΣ «Η ιστορία μας ξεκινάει στην Ιρλανδία και αφορά μια νεαρή κοπέλα την οποία παρακολούθησα από την αρχή της γέννησής της. [..] η νεαρή Μόριγκαν βρίσκεται σε ένα ξέφωτο μέσα στο διπλανό από το σπίτι της δάσος». Τρεις φίλοι -Η Μόριγκαν, ο Πάτρικ και η Ελεονόρα- ανακαλύπτουν την απόκοσμη φύση τους μέσα από συνεχείς περιπέτειες. Ανάμεσά τους ένας διάμεσος των αγγέλων και ένα τάγμα Αθανάτων. Απλοί άνθρωποι, βρικόλακες, μάγοι και λυκάνθρωποι, σκοτεινά πλάσματα και μύστες της νεκρομαντικής καταστρώνουν τις ραδιουργίες τους. Τρεις φίλοι, μέσα από πολλές περιπέτειες, θα ανακαλύψουν την απόκοσμη φύση τους, συγκρούονται μέχρι θανάτου με φόντο το σύγχρονο Λονδίνο, το οποίο μαστίζεται από έναν θανατηφόρο ιό. Οι τρεις ήρωες πρέπει να βασιστούν στις ικανότητές τους, μα πάνω απ’ όλα στη φιλία τους, καθώς ακόμη και ο έρωτας μπορεί να προδώσει. Ένα σύγχρονο αστικό fantasy με συνεχείς ανατροπές και έντονο το στοιχείο του μυστηρίου.

Steven Runciman Η Μεγάλη Εκκλησία εν αιχμαλωσία ΓΚΟΒΟΣΤΗ «[…]Η ιστορία της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης μπορεί κατά προσέγγιση να διαιρεθεί σε τέσσερις ιστορικές περιόδους μέχρι την άλωση της Κωνσταντινούπολης.[…] Η Χριστιανοσύνη ήταν ακόμη αδιαίρετη και υποτίθεται ότι είχε κοινά σύνορα με την παλαιά Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία…». Η Μεγάλη Εκκλησία, όπως ονόμαζαν οι Έλληνες το Ορθόδοξο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, ήταν το πνευματικό κέντρο του βυζαντινού κόσμου. Εδώ, όπως συμβαίνει, άλλωστε, στα βιβλία του Sir Steven Runciman, ο σπουδαίος ιστορικός κάνει μια προσεκτική, ισορροπημένη και τέλεια θεμελιωμένη παρουσίαση μιας ιστορικής περιόδου με γοητευτικές -συχνά χιουμοριστικέςλεπτομέρειες και έξυπνη αξιολόγηση των ιστορικών διδαγμάτων. Στο πρώτο μέρος του έργου πραγματεύεται την οργάνωση της Εκκλησίας, τις σχέσεις της με το κράτος, της Ελληνορθόδοξης με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, της Εκκλησίας με την εκπαίδευση και τις θεολογικές διαμάχες. Στο δεύτερο και μακράν το πιο καινοτόμο και γοητευτικό τμήμα του έργου, ο συγγραφέας συναρπάζει τους αναγνώστες με πολλές από τις μείζονος σημασίας πλευρές της εκκλησιαστικής ιστορίας εκείνης της περιόδου. Ο συγγραφέας στο Η Μεγάλη Εκκλησία εν αιχμαλωσία κατά βάση επιχειρεί να χαρτογραφήσει τις κυριότερες εξελίξεις και εμπειρίες της Ελληνικής Εκκλησίας υπό την Οθωμανική κυριαρχία.

Δημήτρης Κ. Σαρρής Εισαγωγή στη γνωστική και ψυχαναλυτική θεωρία της ανάπτυξης του παιδιού ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ «Το σωματικό σχήμα εμπλέκεται ως κύριο εργαλείο στην αναπαράσταση ενός παραμυθιού με μαριονέτα, δεδομένου ότι το παιδί επιλέγει μόνο του το ρόλο, επενδύει στη συναισθηματική αλληλόδραση με τον εμψυχωτή και τους συμμαθητές του…». Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται τον ρόλο του θεατρικού παιχνιδιού, του παραμυθιού και της μαριονέτας στην ψυχοπαιδαγωγική και θεραπευτική επανεκπαίδευση παιδιών και εφήβων με μαθησιακές δυσκολίες. Γίνεται μια συστηματική περιγραφή και ανάλυση της έννοιας της συμβολικής λειτουργίας και της αναπαράστασης, με έμφαση στην αναπαράσταση του σωματικού σχήματος και της εικόνας του σώματος, όπως αυτές αναδύονται στο φαντασιακόσυμβολικό χώρο του θεατρικού παιχνιδιού και εργαστηρίου παραμυθιού. Στο θεωρητικό μέρος οριοθετούνται και αναλύονται βασικές έννοιες προερχόμενες από τη γνωστική ψυχολογία και την ψυχαναλυτική θεωρία, οι οποίες συγκροτούν την επιστημολογική σκευή του πονήματος. Στο κλινικό μέρος παρουσιάζεται μια κλινική μέθοδος θεραπευτικής προσέγγισης των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες, η οποία ερείδεται στην έννοια του Σωματικού Εγώ, της συμβολικής λειτουργίας, του ενδιάμεσου μεταβατικού χώρου και, τέλος, του σωματικού σχήματος και της εικόνας του σώματος.

Συλλογικό έργο Θεωρήσεις επιστήμης, τεχνολογίας, κοινωνίας ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ «Ποια θέση έχουν τα διανοητικά προϊόντα του διεπιστημονικού δικτύου στην Σκέψη της “Ε.Τ.Κ”; Μας βοηθά η διεπιστημονικότητα να προσεγγίσουμε την ιδεώδη κατάσταση στην οποία στοχεύουμε;». Το διεπιστημονικό πεδίο της επιστήμης, τεχνολογίας, κοινωνίας («Ε. Τ. Κ.»), αν και σχετίζεται άμεσα με ζητήματα της

καθημερινής ατομικής και συλλογικής ζωής μας, είναι ελάχιστα γνωστό στην Ελλάδα, σε αντίθεση με την 50χρονη παρουσία του σε άλλες χώρες του δυτικού κόσμου. Το παρόν βιβλίο, το οποίο απαρτίζεται από δέκα δοκίμια, επιχειρεί να φωτίσει τα ζητήματα αυτά μέσα από τη γνώση, την έρευνα και τις παρεμβάσεις της «Ε. Τ. Κ.», στα διδάγματα της οποίας στηρίζεται κάθε ενασχόληση με το παρόν και το μέλλον του πλανήτη μας. Το βιβλίο παρουσιάζει ένα πλούσιο σύνολο προβληματικών και προβληματισμών που είναι δύσκολο να συνοψιστούν. Ωστόσο, το πανόραμα που εκτυλίσσεται στα μάτια και στο μυαλό του αναγνώστη είναι σύνθετο, συμπαγές και σχετικά πλήρες. Η επιστήμη και η τεχνολογία αποτελούν τις ισχυρές δυνάμεις που καθορίζουν τη ζωή στον σύγχρονο κόσμο και που συνάμα αντικατοπτρίζουν, ως κοινωνικά διαμεσολαβούμενες διαδικασίες, τις πολιτισμικές, τις πολιτικές και τις οικονομικές αξίες του. Στο σύνολό τους, τα δέκα αυτά δοκίμια προσφέρουν μια συναρπαστική και ασυνήθιστη ευρεία επισκόπηση και απευθύνονται τόσο στους μη ειδικούς στο πεδίο όσο και στον πιο προχωρημένο αναγνώστη και θα μπορούσε να αποτελέσει και εισαγωγικό εγχειρίδιο για την κατανόηση του συμπλέγματος «Επιστήμη, Τεχνολογία, Κοινωνία».

Salim Bachi Σκοτώστε τους όλους! ΝΕΦΕΛΗ «Άνοιξε την τηλεόραση κι άρχισε να πίνει τη σαμπάνια. Αύριο, θα μιλούσαν για την πράξη του, σε όλες τις τηλεοράσεις του κόσμου. Σε όλους τους φεγγίτες της δυστυχίας και της αναισθησίας. Θα γίνονταν διάσημοι. Διάσημοι και ανώνυμοι». Πώς βιώνει τη νύχτα της 10ης Σεπτεμβρίου 2001 ο ένας από τους καμικάζι που ετοιμάζεται να δολοφονήσει τη Δύση; Στο Σκοτώστε τους όλους! επιχειρείται μια προσέγγιση όπου εξετάζονται εκ των έσω τα ζητήματα της αμφιβολίας και της θρησκευτικής στράτευσης. Παρά τα διδάγματα ενός αγαπημένου πατέρα, παρά την προσπάθεια ενσωμάτωσης στη Γαλλία, ο αφηγητής χάνει κάποια στιγμή τον έλεγχο της ζωής του. Βρίσκει καταφύγιο και παρηγοριά κοντά στους φανατικούς. Στην αφήγησή του -ψυχρή και παραληρηματική, συγχρόνωςπεριγράφει την τελευταία νύχτα που περνάει στο Πόρτλαντ, πριν εξαφανίσει τους Πύργους και μαζί τους εξαφανιστεί και ο ίδιος. Παρά τα βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, η πρόσληψη του Ισλάμ στη Δύση παραμένει εγκλωβισμένη σε μια σειρά από «γραφικά» στερεότυπα, από τη μια πλευρά και -λιγότερο ή περισσότερο- αρνητικές προκαταλήψεις από την άλλη. Στο βιβλίο, μέσα από τη λογοτεχνία, αποκαλύπτονται διαφορετικές όψεις ενός κόσμου που μπορεί να προσλαμβάνουμε ως οικείο και νοσταλγικό, παραμένει όμως ουσιαστικά άγνωστος στην πολυπλοκότητα και τις εσωτερικές αντιφάσεις του.

Harold S. Kushner Κατακτώντας την ευτυχία ΛΟΓΕΙΟΝ «Είναι κρίμα που τόσοι πολλοί από εμάς θεωρούμε τη θρησκεία σαν την επικριτική φωνή που μας κάνει να αισθανόμαστε ένοχοι. Μακάρι να μαθαίναμε να βλέπαμε τη θρησκεία σαν πηγή ανακούφισης και θεραπείας των τύψεών μας, γιατί ένα πολύ μεγάλο μέρος των ενοχών μας είναι παράλογες και η θρησκεία λειτουργεί στο επίπεδο του μη λογικού». Κανείς δεν είναι τέλειος. Παρόλα αυτά πολλοί άνθρωποι θέτουν -τόσο για τον εαυτό τους όσο και για τους άλλους- πολύ υψηλά στάνταρντ. Το αποτέλεσμα είναι ενοχή, κατάθλιψη και απογοήτευση. Σε αυτό το (δικαίως) μπεστ σέλερ, ο Harold Kushner μας διδάσκει πώς μπορούμε να μάθουμε να αποδεχόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους, ακόμη και όταν αυτοί δεν είναι τέλειοι. Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο, ο αναγνώστης αιφνιδιάζεται διαπιστώνοντας ότι ένας εβραίος ραβίνος ανακαλύπτει μέσα από την παράδοση της Παλαιάς Διαθήκης τον Θεό που αποκάλυψε ο Ιησούς Χριστός, που βρέχει επί δικαίους και αδίκους και είναι Χριστός επί τους αχάριστους και πονηρούς, υιοθετώντας ένα γνήσιο χριστιανικό ήθος.

Το βιβλίο αποδεικνύει περίτρανα ότι η ομολογιακή πίστη πάρα πολύ συχνά δεν είναι πίστη, αλλά μια ιδεολογία και μια νευρωτική άμυνα, ενώ η πραγματική πίστη είναι η άμεση συνάντηση και σχέση με τον Θεό. Δείχνει πώς η αποδοχή και η συγχώρεση μπορούν να αλλάξουν τις σχέσεις μας με τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή μας και μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε την πρόκληση του να είμαστε άνθρωποι.

Ραφαέλ Μαζάν Η μαθητεία ΜΕΛΑΝΙ «Όπως μπορεί κανείς να φανταστεί, ο αστυνόμος είχε ζήσει συχνά εξοργιστικές καταστάσεις στη διάρκεια της επαγγελματικής ζωής του, ποτέ του όμως δεν αντέδρασε τόσο βίαια και τόσο ανόητα. Το συνειδητοποιεί πρώτος ο

Franz Kafka Η μεταμόρφωση ΟΞΥ «Όταν ένα πρωί ο Γκρέγκορ Σάμσα ξύπνησε από ταραγμένο ύπνο, βρέθηκε στο κρεβάτι του μεταμορφωμένος σε τεράστιο έντομο […]» Ένα από τα πιο σημαντικά διηγήματα του 20ού αιώνα. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως τεράστιος ζωντανός εφιάλτης που κρύβει όλη την ένταση και το μεγαλείο της φαντασίας του Τσέχου συγγραφέα. Ο πυρήνας του μύθου είναι η μεταμόρφωση ενός συνηθισμένου ανθρώπου, του Γκρέγκορ Σάμσα, σε έντομο. Μέσα από τα μάτια του ήρωα-εντόμου, ο Κάφκα στήνει μια καθαρά ρεαλιστική ιστορία, ένα ψυχολογικό πείραμα, που υπογραμμίζεται από πλήθος εύστοχων λεπτομερειών στην περιγραφή προσώπων και πραγμάτων. Μέσα από τη σκληρότητα των σχέσεων, οι οποίες παρουσιάζονται ως αγάπη, η Μεταμόρφωση είναι ένα κατηγορητήριο της αστικής οικογένειας και όχι μόνο ξετυλίγει τις αγωνίες, τις ενοχές και την αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου, αλλά φτάνει και να «μεταμορφώσει» αυτή την άχαρη και ανούσια ύπαρξη σε ύλη, σε σωματική υπόσταση. Την εξαιρετική μετάφραση της Χρυσάνθης Μιχαλοπούλου, η πραγματικά έξοχη εικονογράφηση του σπουδαίου Αργεντινού καλλιτέχνη Luis Scafati ζωντανεύει αξιοθαύμαστα την ατμόσφαιρα και τους χαρακτήρες της νουβέλας, παρασύροντας τον αναγνώστη σε μια αξέχαστη περιπέτεια.

INDEX_36 INDEX_39

BITPINA

ίδιος». Η μαθητεία είναι ένα από τα 12 επιτυχημένα αστυνομικά μυθιστορήματα του Ραφαέλ Μαζάν το οποίο κυκλοφορεί για πρώτη φορά στα ελληνικά. Ο Λιμπερτί Βαλάνς, ήρωας του Μαζάν, αντλεί το όνομά του από το θρυλικό ασπρόμαυρο γουέστερν Ο άνθρωπος που σκότωσε τον Λίμπερτι Βάλανς, σκηνοθετημένο από τον μετρ Τζον Φορντ, το 1962. Ακόμη, αντλεί την ιδιότυπη ιδεολογία του από μια παρανοϊκή παρανάγνωση κειμένων του Δάντη και του Δαντόν, του Μοντένιου και του Φόκνερ. Από φονιάδων φόβητρο, ο αστυνόμος Βαλάνς γίνεται φονιάς ο ίδιος, σκοτώνοντας και αναπτύσσοντας παράλληλα μιαν εκκεντρική θεωρία που καλύπτει τη δολοφονική του μανία. Ο Βαλάνς δεν γνωρίζει άλλη φιλοσοφία δράσης από το «βλέποντας και κάνοντας», ενώ φιλοδοξία του δεν είναι άλλη από το να γίνει «ο πρώτος δολοφόνος που δεν θα επιλέγει μόνο τα θύματά του αλλά και τους ενόχους του». Αυτά τους τελευταίους μήνες του 2002 και τους πρώτους του 2003. Ο Βάλανς στοχάζεται σε έννοιες όπως η δικαιοσύνη, η ηθική, η ζωή και ο συνάνθρωπος και φτάνει στο έγκλημα χωρίς προφανείς λόγους, φορτώνοντας αργότερα τις πράξεις του σε τρίτους. Ένα αστυνομικό μυθιστόρημα για το πώς να παίρνεις την τύχη του κόσμου στα χέρια σου, όταν κανείς δεν σου το έχει ζητήσει, αλλά και για το πώς να ξέρεις πάντοτε ότι ένας αθώος μιας δικής σου πράξης είναι ένοχος αν μπορείς εσύ, τελικά, να κυκλοφορείς «αόρατος»...

Arturo Barea Ο αντάρτης: Η αρχή ΓΚΟΒΟΣΤΗ Απόσπασμα;; Μια από τις σπουδαιότερες αυτοβιογραφίες του 20ού αιώνα, με τη μορφή μυθιστορήματος σε τρία μέρη, θεωρείται σαν μια από τις πιο αυθεντικές μαρτυρίες που έχουν γραφεί για τον ισπανικό εμφύλιο. Στο πρώτο μέρος ο συγγραφέας διηγείται τα παιδικά και νεανικά του χρόνια στη Μαδρίτη στις αρχές του 20ού αιώνα. Παιδί μιας οικογένειας που γνώρισε πολλές στερήσεις. Μετά τον ξαφνικό θάνατο του πατέρα του, η οικογένειά του εγκαταστάθηκε σε μια μικρή σοφίτα κάποιας φτωχικής συνοικίας της Μαδρίτης, όπου η μητέρα του ξενόπλενε στο ποτάμι και έκανε διάφορα θελήματα. σε ηλικία δεκατριών χρονών, ύστερα από τον απροσδόκητο θάνατο του θείου του, αναγκάστηκε να δουλέψει ως υπάλληλος σε μαγαζί και στη συνέχεια ως υπάλληλος σε τράπεζα. Εκείνη την εποχή έγινε μέλος του συνδικάτου και άρχισε να έχει τις πρώτες πολιτικές του ανησυχίες, χωρίς να σταματήσουν ούτε στιγμή να συγκρούονται μέσα του ο αστός και ο προλετάριος. Στο δεύτερο μέρος, διηγείται τις πρώτες συγγραφικές του προσπάθειες και τις εμπειρίες του από τον Πόλεμο του Ριφ στο Μαρόκο, εκδόθηκε τον Ιούλιο του 1943. Στο τρίτο και τελευταίο μέρος, ο Barea διηγείται τα σκληρά χρόνια προτού ξεσπάσει ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος, καθώς και τα δύο πρώτα χρόνια του εμφυλίου, από τον Ιούλιο του 1936 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1938 που ο ίδιος εγκατέλειψε την Ισπανία.

Τζο Όρτον Loot SCRIPTA

«ΤΡΑΝΣΚΟΤ: Ελάτε τώρα, κύριε, μην γίνεστε παράλογος.

[…] Δεν ωφελεί να κλονίζουμε την πίστη του κόσμου στην αστυνομία. Θα κάναμε μεγάλο κακό στην κοινωνία αποκαλύπτοντας τα τρομερά γεγονότα της υπόθεσης αυτής». Η ελληνική έκδοση του καυστικού έργου του Τζο Ορτον Loot επαναφέρει στην επικαιρότητα τον συγγραφέα με το τραγικό τέλος, που τον είχε αποκαλέσει ο Οbserver «Οσκαρ Γουάιλντ του μεταπολεμικού κοινωνικού κράτους και του υποκριτικού καθωσπρεπισμού της μεταπολεμικής Βρετανίας». Πρόκειται για ένα αριστούργημα μαύρης κωμωδίας. Επιτίθεται σε δύο βασικά στοιχεία του βρετανικού τρόπου ζωής, τον σεβασμό για τους νεκρούς και την εμπιστοσύνη στην αστυνομία. Στο Loot γινόμαστε μάρτυρες των περιπετειών του Ντένις και του Χαλ, των δύο νεαρών βρετανών κακοποιών, που προσπαθούν να κρύψουν τα λάφυρα της τελευταίας ληστείας τους (στη βρετανική αργκό «loot» σημαίνει λάφυρα). Το έργο έχει χαρακτηριστεί ως «ένας φροϋδικός εφιάλτης» γεμάτος από προκαταλήψεις για τη ζωή και τον θάνατο. Πρωτοπαρουσιάστηκε το 1966 και παραμένει ένα από τα πιο δημοφιλή έργα του συγγραφέα.

Dan Olweus Εκφοβισμός και βία στο σχολείο Ε.Ψ. Υ.Π.Ε. «Για να κατανοήσουμε το φαινόμενο του εκφοβισμού, πρέπει να γνωρίσουμε τα χαρακτηριστικά των νταήδων αλλά και των θυμάτων. […]όμως ο εκφοβισμός είναι και ομαδικό φαινόμενο[…]».

Το βιβλίο αυτό είναι το απόλυτο εγχειρίδιο επάνω στο πρόβλημα του εκφοβισμού στο σχολείο και στους τρόπους αντιμετώπισης και πρόληψης του φαινομένου. Τα στοιχεία για τον εκφοβισμό, τα αίτια και οι συνέπειές του που παρουσιάζονται με σαφήνεια και ευθύτητα μέσω των μεγάλης κλίμακας ερευνών και των μελετών του συγγραφέα, μαθαίνουμε ότι ο εκφοβισμός είναι σημαντικό πρόβλημα σε όλες τις κοινωνίες όπου έχει μελετηθεί έως σήμερα, και ότι πάνω από το 15% του σχολικού πληθυσμού στα δημοτικά και στα γυμνάσια σχολεία, έχουν υπάρξει είτε θύτες είτε θύματα. Το βιβλίο προσφέρει ένα πρόγραμμα παρέμβασης επιστημονικά αξιολογημένο και θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ακρογωνιαίος λίθος στη μελέτη του φαινομένου του εκφοβισμού στο σχολείο.

Κριστιάν Πονσόν & Ρεμπέκα Ντοτρεμέρ Ο μονόκερως στη φάρμα… Περιμένει ένα γράμμα ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ «… έχω ένα γράμμα που μοσχοβολάει, ένα γράμμα σε λευκό χαρτί, για την όμορφη Λιλή». Ο Βίκτορας, ο ταχυδρόμος, έχει παράξενο ύφος πάνω στο παλιό του ποδήλατο. Οι ανθισμένες ακακίες που στέκονται στον δρόμο που στριφογυρίζει ανάμεσα στα λιβάδια σκύβουν και τον καλημερίζουν. Σήμερα όμως, ο ταχυδρόμος δεν τους απαντά. Στέκει σοβαρός κι αλύγιστος πάνω στο ποδήλατό του. Έχει μια πολύ σπουδαία δουλειά: πρέπει να παραδώσει ένα γράμμα στη νέα κάτοικο της φάρμας, στη Λιλή, τον μονόκερο των ονείρων του! Για να το καταφέρει πρέπει να συναντήσει όλα τα ζώα που ζουν στη φάρμα και να τα ρωτήσει πού θα βρει τη μυστηριώδη Λιλή των ονείρων του...

38 Μάνος Κοντολέων Πολύτιμα δώρα Εικονογράφηση: Ρίτα Τσιμόχοβα ΠΑΤΑΚΗ «Στο πιο βαθύ σημείο του βυθού, εκεί δεν υπάρχουν κύματα. Κι η θάλασσα εκεί κρύβει τον πιο πολύτιμο θησαυρό της. […] από πέτρα σπάνια. Με χρώμα

μοναδικό…». Με την ευκαιρία συμπλήρωσης 30 χρόνων συγγραφικού έργου, ο Μάνος Κοντολέων προσφέρει στους αναγνώστες του Πολύτιμα δώρα. Διαμάντια, μαργαριτάρια και σμαράγδια, πέτρες πολύτιμες, όμορφες και σπάνιες, όπως όμορφα και σπάνια είναι και κάποια συναισθήματα, όπως αυτά της αγάπης, της προσφοράς και του έρωτα. Μια συλλογή τριών παραμυθιών ή φανταστικών διηγημάτων, που μιλάνε γι’ αυτά τα σπάνια συναισθήματα που γεφυρώνουν την όποια ηλικιακή διαφορά μπορεί να υπάρχει στο αναγνωστικό κοινό.

Κατερίνα Παπαθεοδώρου Οι εποχές της σποράς Εικονογράφηση: Σοφία Παπαθανάση ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ «[…] Ρωτάω πού θα βρω αυτά που έχει η κυρά στα καλάθια της, που τα ‘χει η γη, να τα πάω στο χωριό μου, να μην ξαναπεινάσουμε». Μια φορά κι ένα καιρό υπήρχε ένα χωριό, όπου μικροί και μεγάλοι ζούσαν από τα καλά της θάλασσας. Τα αγαθά της γης δεν τα είχαν γευτεί ποτέ. Μια μέρα, όμως, ο δεκαπεντάχρονος Θοδωρής χρειάστηκε να ταξιδέψει μακριά από τον τόπο του και τότε γνώρισε άλλα μέρη και έμαθε ότι η γη προσφέρει απλόχερα τα αγαθά της στους ανθρώπους, όταν εκείνοι τη φροντίζουν. Μέσα από τις σελίδες αυτού του λαϊκού παραμυθιού παρουσιάζονται οι εποχές του οργώματος, της σποράς και του θερισμού και ξεδιπλώνεται η ομορφιά της φύσης.

Τζον Λάιτ Το λουλούδι Εικονογράφηση: Τζον Λάιτ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ «… κι αναρωτήθηκε πόσος καιρός θα χρειαζόταν για να γεμίσει μια πόλη με λουλούδια». Με απλή γραφή, σύντομα αλλά μεστά νοήματος κείμενα, συναρπαστική και ταυτόχρονα μυστηριώδη, ασπρόμαυρη στο μεγαλύτερο μέρος της, με διάσπαρτες πινελιές χρώματος που η επιλογή τους δεν είναι τυχαία, εικονογράφηση της Λίζα Έβανς, το Λουλούδι είναι μία ιστορία με σαφείς οικολογικές προεκτάσεις, χωρίς ίχνος διδακτισμού για τη χαμένη ομορφιά και την απώλεια του αληθινού νοήματος της ζωής ενός -υποτίθεται- μελλοντικού κόσμου, στον οποίο όμως αντανακλάται εύγλωττα η σύγχρονη γκρίζα μητρόπολη. Ο Μπριγκ είναι ένα αγόρι που ζει σ’ ένα μικρό γκρίζο δωμάτιο, σε μια μεγάλη γκρίζα πόλη. Στη βιβλιοθήκη με τα «επικίνδυνα βιβλία», όπου εργάζεται, ανακαλύπτει κάποιο βιβλίο με τη σημείωση «Μην το διαβάσεις». Όμως, ο Μπριγκ δεν μπορεί ν’ αντισταθεί, κυρίως γιατί στο εξώφυλλό του έχει την εικόνα ενός παράξενου σχήματος που ονομάζεται «λουλούδι». Ο Τζον Λάιτ συνθέτει ένα παραμύθι που αν και δείχνει να απευθύνεται σε μικρά παιδιά, εντούτοις η δύναμη και τα νοήματα που αναδύονται από την ιστορία κατατάσσουν το Λουλούδι στην κατηγορία των βιβλίων για όλες τις ηλικίες.

INDEX_36 INDEX_39

BITPINA Άννα Καμιένσκα Ξαφνιάσματα

Φίλιππος Γράψας Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη

ΜΕΛΑΝΙ

ΙΑΝΟΣ

«Όλες οι λέξεις είναι ψέματα μπροστά στο θάνατο, γιατί όλες οι ελπίδες είναι ψέματα. Οι λέξεις είναι ανώφελες ελπίδες. Άννα Καμιένσκα». Η Άννα Καμιένσκα ανήκει σε μια αξιόλογη ομάδα συγγραφέων του 20ού αιώνα. Μοιράζεται τις υπαρξιακές και ηθικές ανησυχίες της γενιάς της, όπως και τη ριζική της δυσπιστία στη γλώσσα, ιδιαίτερα εκείνη της ποιητικής ρητορικής. Η Καμιένσκα αντιστάθηκε σε όλες τις φιλολογικές τάσεις και μόδες πλάθοντας μια ποίηση που έδωσε έκφραση στην ιδέα ενός διαλόγου μεταξύ ανθρώπου και Θεού, με ένα τρόπο κατάλληλο για τον δικό μας αιώνα, δηλαδή παραπλανητικά ανάλαφρο, με λιτές λυρικές αποστροφές και με κυρίαρχη την παρουσία της σιωπής σαν υψηλού μέσου αίσθησης και συνείδησης της ανθρώπινης φύσης («Σωπαίνω άρα υπάρχω» είναι η παραλλαγή της καρτεσιανής φόρμουλας που της αποδίδεται), για να φτάσει όποιος βαθιά υποφέρει στην αυτοϋπέρβαση. Η φωνή της είναι συγκρατημένη και αστόλιστη, η στίξη στην ποίησή της σχεδόν ασκητική. Πεισματάρα, αντιρομαντική και αντιρητορική. ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΒΗΜΑ

Γιώτα Αργυροπούλου Διηγήματα ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Χθες μετακόμισα δυο δρόμους παραπέρα. Αέρισα καλά το ξένο σπίτι αλλά μυρίζει ακόμα φαγητά τσιγάρα αναπνοές. Χθες μετακόμισα μια μοναξιά πιο πέρα.

Κική Μαυρίδου Έρωτας σε πρώτο πρόσωπο ΑΠΟΠΕΙΡΑ Σε κοιτάζω, κουλουριασμένη με τα σεντόνια που τσαλάκωσε το σώμα σου Το σώμα σου έχει ξεχάσει τα φεγγάρια που γεμίσαμε μαζί Το σώμα σου κάποτε πατρίδα και τώρα ξένος και μακρινός τόπος….

«Ένα γεμάτο από στιγμές ημερολόγιο Ένα ψυχρό, άδειο από μνήμες πληκτρολόγιο Κι οι μουσικές που πάντα κάτι σου θυμίζουν Από ζωές που κι αν σε ξέρουν δε σε γνωρίζουν». Το βιβλίο έχει ως θέμα τη ζωή και το έργο του στιχουργού Φίλιππου Γράψα. Περιγράφει τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στη Θεσσαλονίκη, όταν ανακάλυπτε συγχρόνως ζωή και ποίηση. Καθώς προχωρεί στους δρόμους του τραγουδιού, αφηγείται τα πρώτα χρόνια της δισκογραφικής του παρουσίας, και την πορεία του μέχρι σήμερα. Την ευτυχία του να γνωρίσει σπουδαίους ανθρώπους της Τέχνης, και την αποδοτική συνεργασία του με πολλούς σημαντικούς συνθέτες, που του χαρίζουν γνώσεις, ενέργεια, αισιοδοξία και τη φιλία τους. Στην έκδοση αυτή συγκεντρώθηκαν όλοι οι στίχοι του που έγιναν τραγούδια. Περιέχονται επίσης στιγμιότυπα και φωτογραφίες από Φεστιβάλ, παρουσιάσεις δίσκων, κριτικές, κλπ. κείμενα ανθρώπων της τέχνης για τον ίδιο και τη δουλειά του, αλλά και κείμενα του ίδιου για σημαντικούς φίλους που απέκτησε μέσα σ’ αυτά τα χρόνια, πλουτίζοντας τη ζωή του. Στο βιβλίο υπάρχουν επίσης και ανέκδοτοι στίχοι του.

Αντώνης Γκάντζης Ωδή στο νέο Μεσολόγγι ΑΡΜΟΣ «Τρεις του Γενάρη ώρα οκτώ και πόσο μακρυά σου βρίσκομαι μικρό κορίτσι με τα μαύρα μάτια και τα σγουρά μαλλιά που τρέμεις […] όταν εμείς οι «χριστιανοί» απ’ τις κραιπάλες των γιορτών τα θύματα μετράμε». Μια ενιαία λυρική σύνθεση αφιερωμένη στην

πολιορκία της Γάζας, που έγινε τον Ιανουάριο του 2009. Το έργο χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες στις οποίες ο ποιητής πραγματεύεται τις δραματικές στιγμές που έζησε ο άμαχος πληθυσμός στη λωρίδα της Γάζας, περικυκλωμένος από παντού και βαλλόμενος από στεριά, ουρανό και θάλασσα με την ανοχή του «πολιτισμένου» δυτικού κόσμου. Ορισμένοι αυτούσιοι στίχοι του Δ. Σολωμού από τους Ελεύθερους Πολιορκημένους, που δανείστηκε ο ποιητής και τους ενσωμάτωσε αυτούσιους στη σύνθεσή του, παραπέμπουν στην πολιορκία του Μεσολογγίου και στις καταφανείς αναλογίες μεταξύ των δύο ιστορικών γεγονότων. Οι ιστορικές, κυρίως, σημειώσεις του ποιητή στο τέλος του έργου είναι πολύ χρήσιμες και κατατοπιστικές για τον αναγνώστη.

Φωτεινή Ζαφειροπούλου Δια Σύρον, Πάρον, Νάξον, Ίον, Οίαν Θήραν ΣΗΜΑ «Ταξίδια μονοήμερα, δηλαδή με επιστροφή την ίδια μέρα έπρεπε να έλθει η δεκαετία του 1970 για να δρομολογηθούν. Φοιτητική ξένοιαστη παρέα με εκδρομή πανεπιστημιακή και σχετική εποπτεία των καθηγητών φτάσαμε σε μια Μύκονο […] που στραφτάλιζε κάτω από το φως του φεγγαριού […]». Αν και μια ζωή στο κυκλαδίτικο Αρχιπέλαγος δεν κλείνεται στις σελίδες ενός βιβλίου, η συγγραφέας περιγράφει αυτούς τους ζωντανούς τόπους χαράς και δημιουργίας, καθώς και τα ανεπανάληπτα βιώματά της, προσφέροντας στους αναγνώστες κίνητρο να βρουν την ομορφιά εκεί που τους περιμένει για να τους χαρίσει απλόχερα την ευδαιμονία της ψυχής και του σώματος: στο ηλιοβασίλεμα από το Κάστρο της Παροικιάς στην Πάρο ή από την Οία στη Σαντορίνη, στην ωχρορόδινη Ανάφη από το θέατρο της αρχαίας Θήρας ένα χειμωνιάτικο απομεσήμερο,

BITPINA

στην αψιά, αισθησιακά διεγερτική μυρωδιά των ξερών χόρτων στη νοτισμένη νύχτα ή αυγή στη Δήλο ή στη ζεστασιά των τοίχων στους δρόμους της κορυφογραμμής της Σικίνου, στη Νάξο στα στενά του Κάστρου ηλιόλουστα ανοιξιάτικα πρωινά στον δρόμο για τ’ Απεράθου, στην περιφορά της εικόνας της Παναγιάς την ημέρα της γιορτής της δίπλα στα πλεούμενα, σε ένα κρίνο που ξεπετάγεται ξαφνικά μέσα από μια κατάξερη γη, πίσω από ένα αρχαίο μάρμαρο στη ζέστη ενός καυτού μεσημεριού στη Δήλο.

Mark Mazower Η αυτοκρατορία του Χίτλερ: Ναζιστική εξουσία στην κατοχική Ευρώπη ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ «Στα τέλη του 1942, η Γερμανία κατείχε περίπου το ένα τρίτο της ευρωπαϊκής ηπείρου και εξουσίαζε σχεδόν τους μισούς κατοίκους της. Η σβάστικα κυμάτιζε στα νησιά της Μάγχης στη δύση και στο όρος Έλμπρους στον Καύκασο,

και από τη βόρεια Νορβηγία ως τη Σαχάρα». Ο σημαντικός και ιδιαίτερα αγαπητός στους Έλληνες αναγνώστες, ιστορικός Mark Mazower (καθηγητής σήμερα στο πανεπιστήμιο Columbia) στο βιβλίο του αυτό χαρτογραφεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το φουτουριστικό τοπίο της ναζιστικής αυτοκρατορικής φαντασίας: από τα όνειρα των οικονομολόγων να μετατρέψουν την Ευρώπη σε μια τεράστια οικονομική αγορά για τα γερμανικά συμφέροντα μέχρι τα σχέδια του ίδιου του Χίτλερ για νέους διηπειρωτικούς αυτοκινητόδρομους που θα διέσχιζαν τις εθνοκαθαρμένες ρωσικές στέπες, κι από κει μέχρι τις φαντασμαγορικές θεωρίες του επιτελείου και των Ες-Ες περί ολοκληρωτικού πολέμου, Τελικής Λύσης και μακραίωνης πολιτικής κυριαρχίας. Αντλώντας από ένα πρωτόγνωρο φάσμα πηγών, ο συγγραφέας αποκαλύπτει πώς οι ναζί σχεδίασαν, διατήρησαν και εντέλει έχασαν την ευρωπαϊκή αυτοκρατορία τους και ποιο ήταν το όραμα του κόσμου που θα είχε φτιάξει ο Χίτλερ αν είχε κερδίσει τον πόλεμο.

Στέργια Κάββαλου Αλτσχάιμερ Trance ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ «[…] Και τα σκουλήκια φοβάμαι και τη φωτιά. Δεν μπορεί να με φέρατε εδώ για να ποτίσω ένα τόο μικρό κομμάτι γης, ούτε για να χορτάσουν τα ψάρια των θαλασσών στις σκόνες μου[…]». Με γραφή στεγνή, κοφτή, απαλλαγμένη από το περιττό, τα μικρά διηγήματα της Στέργιας Κάββαλου μοιάζουν με πίνακες κυβιστή ζωγράφου ή μινιμαλιστικά αρχιτεκτονήματα. Με προτάσεις μικρές και καθαρές, που φτάνουν κατευθείαν στο μυαλό και ξεδιπλώνονται και δείχνουν μεγαλύτερες. Από την τηλεόραση που «το μεγάλο γυάλινο στόμα της θα ανοίξει και θα με καταπιεί», περνάει στο «δίλημμα ταφή ή καύση» για να «θρηνήσει «τώρα που έχει κλάματα», εκνευρίζεται με την υγρασία γιατί την κάνει να «νοιώθει βρόμικη», από τη δική της θέση κοιτάζει τον κόσμο που παλεύει να κατακτήσει μια μέτρια στοργή, που βάζει στόχο να περάσει καλά, να κοιμηθεί χωρίς εφιάλτες και να «κεράσει κανένα ποτηράκι κρασί τις νοσταλγίες του. Για όσα δεν έκανε».

Χριστίνα Kallas-Kαλογεροπούλου BIO/PIC ή Οι ζωές των λίγων ΠΑΤΑΚΗ «Η βιογραφία ενός υπαρκτού προσώπου […] διατρέχει πάντοτε τον κίνδυνο να καταλήξει σε μια παρατακτική σειρά συμβάντων, χωρίς την εσωτερική συνοχή ενός αφηγηματικού άξονα που χαρακτηρίζει τις επιτυχημένες ιστορίες[…]». Η λέξη bio/pic βγαίνει από τον συνδυασμό των όρων biography και picture. Το bio/pic, το κινηματογραφικό και τηλεοπτικό είδος που αντιστοιχεί στη μυθιστορηματική βιογραφία επιστρέφει,

INDEX_36 INDEX_39

όπως φαίνεται, για να μείνει και αντιμετωπίζεται πλέον με σεβασμό: εντός και εκτός Χόλλυγουντ, το bio/pic ανθίζει. Το βιβλίο της Χριστίνας Κάλλας-Καλογεροπούλου καλύπτει ένα βιβλιογραφικό κενό - και όχι μόνο της ελληνικής βιβλιογραφίας. Ξεκινώντας από μια αναδρομή στις σημαντικότερες βασισμένες σε βιογραφικό υλικό ταινίες και σειρές που έχουν γυριστεί στην ιστορία του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, η συγγραφέας ερευνά τη σχέση μυθοπλασίας και πραγματικότητας και τα εποχιακά φαινόμενα της «λατρείας του γεγονότος» και της «τυραννίας της οικειότητας». Παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο δημιουργείται η πραγματικότητα στα ντοκιμαντέρ και στα -«πραγματικότερα» όλων- reality shows, εξετάζει θέματα δομής και είδους που αντιμετωπίζει ο σεναριογράφος στο bio/pic και περιγράφει τις δύο βασικές κατηγορίες δομής ανάμεσα στις οποίες έχει να επιλέξει ο σεναριογράφος, καθώς ξεκινάει να συμπτύξει και να δραματοποιήσει ολόκληρη τη ζωή του βιογραφούμενου, ή έστω ένα τμήμα της. Ζητήματα δημιουργικής γραφής από την προοπτική του σεναριογράφου καθώς και οι προκλήσεις του bio/pic στο επίπεδο της παραγωγής κλείνουν το θεωρητικό μέρος και αποτελούν την επιστημονική βάση για το πρακτικό μέρος (πάγια πρακτική που ακολουθείται σε όλα τα βιβλία της Χριστίνας ΚάλλαςΚαλογεροπούλου), «σε απευθείας μετάδοση» από το εργαστήρι του σεναριογράφου.

Τζεφ Κίνι Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 4 ΨΥΧΟΓΙΟΣ «[…] Όταν ήμουν οχτώ, είχα δανειστεί ένα βιβλίο από τη Βιβλιοθήκη […] Ύστερα από κάτι χρόνια, βρήκα το βιβλίο πίσω από το γραφείο μου […] Έτσι, έθαψα το βιβλίο μέσα σε ένα κουτί με παλιά κόμικς στην ντουλάπα μου και εκεί είναι ακόμη. Από τότε έχω να πατήσω στη Βιβλιοθήκη, αλλά ξέρω πως, αν πάω μια μέρα, θα περιμένουν να με τσακώσουν […]». Το να είσαι μικρός είναι φρίκη ώρες ώρες και κανένας δεν το γνωρίζει καλύτερα από τον σπασίκλα Γκρεγκ Χέφλι, τον απροσδόκητο ήρωα του συγγραφέα και εικονογράφου Τζεφ Κίνι. Μην ρωτήσετε ποτέ τον Γκρεγκ πώς έκανε ετούτο ή εκείνο, πώς πέρασε, ας πούμε, τις καλοκαιρινές διακοπές ή για αθλήματα και δραστηριότητες για «σκληρούς άντρες». Έφτασαν οι καλοκαιρινές διακοπές - ο καιρός είναι τέλειος και όλα τα παιδιά παίζουν έξω. Όμως, ο Γκρεγκ Χέφλι πού είναι; Μέσα στο σπίτι του και παίζει ηλεκτρονικά με τις κουρτίνες κλειστές. Όπως ομολογεί ο ίδιος, «είναι άνθρωπος του μέσα» και ζει την απόλυτη καλοκαιρινή φαντασίωση: μια ζωή χωρίς υποχρεώσεις, χωρίς κανόνες. Όμως η μαμά του έχει διαφορετική άποψη για το τι πάει να πει ιδανικό καλοκαίρι... για εκείνη δεν είναι παρά ένα καλοκαίρι γεμάτο εξωτερικές δραστηριότητες και μάλιστα με όλη μαζί την οικογένεια. Ποια φαντασίωση θα κερδίσει τελικά; Του Γκρεγκ ή της μαμάς του; Ή μήπως το νέο μέλος της οικογένειας Χέφλι θα φέρει τα πάνω κάτω; Και μη ξεχνάτε, αυτό που ο Γκρεγκ λέει πως δεν θα κάνει και αυτό που, τελικά, κάνει είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα.

Αλεξάντερ Γουό Βιτγκενστάιν Μια οικογένεια σε πόλεμο ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ «[…] Ο Προκόφιεφ πέρασε ευχάριστα με τον Πάουλ παίζοντας ντουέτα του Σούμπερτ στο πιάνο, και μόλις επέστρεψε στο Παρίσι επικεντρώθηκε στη σύνθεση του κοντσέρτου για το αριστερό χέρι». Σε αυτό το ιστορικό και ψυχολογικό έπος, ο Αλεξάντερ Γουό καταγράφει τους θριάμβους και τα σκαμπανεβάσματα της ζωής μιας οικογένειας που την κρατούσε ενωμένη η λατρεία της για τη μουσική, όμως τη χώρισαν τα χρήματα, η παράνοια, οι συγκρούσεις και οι κοσμογονικές αλλαγές που επέφεραν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι. Ο Καρλ Βιτγκενστάιν, ο οποίος εγκατέλειψε μικρός την πατρική

BITPINA

εστία ως άστατος και ατίθασος νέος, επέστρεψε στη γενέτειρά του τη Βιέννη για να δημιουργήσει μια περιουσία στη βιομηχανία σιδήρου και ατσαλιού. Κατάφερε να αποκτήσει εργοστάσια, έργα τέχνης και παλάτια, αλλά η δεσποτική και καταλυτική επιρροή που ασκούσε στα οχτώ παιδιά του κατέληξε στη διαμόρφωση μιας γενιάς αδελφών που μαστίζονταν από εσωτερικούς ανταγωνισμούς και νευρικές εντάσεις. Τρεις από τους γιους του αυτοκτόνησαν,·ο Πάουλ, ο τέταρτος, έγινε παγκόσμιας φήμης πιανίστας (χρησιμοποιώντας μόνο το αριστερό του χέρι), ενώ ο Λούντβιχ, ο νεότερος γιος, θεωρείται σήμερα ένας από τους σπουδαιότερους φιλοσόφους του εικοστού αιώνα. Ένα δραματικό έπος που καταγράφει την πορεία της ζωής μιας από τις πλουσιότερες, πιο χαρισματικές και πιο εκκεντρικές οικογένειες στην ευρωπαϊκή ιστορία.

Δημοσθένης Κούρτοβικ Η εξέλιξη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ «Πορνογραφία. Η πορνογραφία διαφέρει από την ερωτική τέχνη κατά το ότι απομονώνει τα σεξουαλικά δρώμενα από τα συναισθηματικά και βιογραφικά συμφραζόμενά τους και τα παρουσιάζει ως λειτουργίες τέλειων μηχανών ηδονής». Η σεξουαλικότητα είναι κάτι που δεν παίζει απλώς σημαντικό ρόλο στη ζωή του ανθρώπου, αλλά διαποτίζει τις περισσότερες δραστηριότητές του. Ο άνθρωπος είναι το πιο παράξενο σεξουαλικά πλάσμα: η σεξουαλική δραστηριότητά του δεν περιορίζεται από τις φάσεις γονιμότητας του θηλυκού, όπως στα άλλα ζώα, περιορίζεται όμως από την ανυπαρξία τυποποιημένων σεξουαλικών ερεθισμάτων από τη μεριά της γυναίκας (όπως είναι π.χ. τα πρησμένα γεννητικά όργανα σε άλλα είδη). Αυτή η αντίφαση ήταν ένα «τέχνασμα» του θηλυκού για να εντάξει τη σεξουαλικότητα στον πολύπλοκο κώδικα επικοινωνίας που χαρακτηρίζει τις ανθρώπινες σχέσεις. Ήταν η κινητήρια δύναμη που έκανε το σεξ ανθρώπινο. Πώς εξελίχθηκε η σεξουαλική ζωή του ανθρώπου; Ποια ήταν η σεξουαλική συμπεριφορά των μακρινών προγόνων μας που κατέβηκαν από τα δέντρα και προσαρμόστηκαν στη δίποδη βάδιση; Ποια σεξουαλικά γνωρίσματα έχουμε κληρονομήσει απ’ τους πιθήκους και ποια χαρακτηρίζουν αποκλειστικά το είδος μας; Ποιος ήταν ο ειδικός ρόλος που έπαιξε το σεξ στην πορεία της εξέλιξης του ανθρώπου; Σε αυτά τα ερωτήματα δίνει απάντηση το βιβλίο του Δημοσθένη Κούρτοβικ. Μια αυστηρά τεκμηριωμένη μελέτη, που συνδυάζει βιολογικά και πολιτισμικά δεδομένα, αντλώντας από τις πιο πρόσφατες ανακαλύψεις για τη συμπεριφορά των πρωτευόντων, δίνει μια καινούργια ερμηνεία των διαφόρων πτυχών της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, τόσο των «φυσιολογικών» όσο και των ανορθόδοξων, μ’ έναν τρόπο που συναντά αναπάντεχα την ποίηση!

Λευτέρης Γιατράκης Τζων Μέυναρντ Κέυνς (1883-1946) ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ «Ο Τζων Μέυναρντ Κέυνς γεννήθηκε στις 5 Ιουνίου 1883 στο Καίμπριτζ της Αγγλίας. Πατέρας του ήταν ο Τζων Νέβιλ Κέυνς (John Neville Keynes) και μητέρα του η Άντα Φλόρενς Μπράουν (Ada Florence Brown), οι οποίοι προέρχονταν από επιφανείς οικογένειες της Αγγλίας, ενώ οι ίδιοι ανήκαν στα ανώτατα κλιμάκια της αγγλικής μεσαίας τάξης». Ο Κέυνς αντιμετωπίζεται στις μέρες μας ως ένας πολύ σημαντικός οικονομολόγος και όχι άδικα. Μετά το κραχ της Νέας Υόρκης το 1929ν συνέγραψε το θεμελιώδες έργο Γενική θεωρία της απασχόλησης, του τόκου και του χρήματος με το οποίο πέρασε στην αιωνιότητα ως ένας από τους μεγαλύτερους θεωρητικούς. Είναι ο άνθρωπος του οποίου οι θεωρίες περί απασχόλησης και ανεργίας αποτελούν το κλειδί για την αντιμετώπιση των οικονομικών κρίσεων.

Το συγκεκριμένο έργο δεν είναι μια εξειδικευμένη οικονομική μελέτη στο έργο ενός οικονομολόγου επιστήμονα. Είναι η αφήγηση της ζωής του Τζων Μέυναρντ Κέυνς, μιας προσωπικότητας με πολλές διαστάσεις, διαφορετικές από αυτήν του οικονομολόγου. Διότι για να κατανοήσει κάποιος με επάρκεια το έργο του Κέυνς πρέπει να εξετάσει και άλλες πτυχές της ζωής του, όπως τις σπουδές του, την επαγγελματική του σταδιοδρομία, τον κύκλο των φίλων του, τις συνήθειές του ή και άλλες παραμέτρους. Η παρούσα βιογραφία, είναι το πρώτο ολοκληρωμένο δημοσίευμα στην ελληνική γλώσσα που παρουσιάζει γλαφυρά τη ζωή αυτού του μεγάλου άνδρα. Το έργο ξεκινάει με τη γέννηση του ήρωα, τον γάμο του με μια Ρωσίδα μπαλαρίνα, που ήταν αποκρουστική στους διανοούμενους φίλους του, το πώς έχασε δύο φορές την περιουσία που είχε φτιάξει κερδοσκοπώντας στο χρηματιστήριο και πολλά άλλα ενδιαφέροντα ζητήματα και τελειώνει με τον θάνατό του.

Θεόδωρος Παυλίδης Το ποντιακό από τη σκοπιά των Τούρκων ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ «[…]Μεγάλο πόνο έχουν οι συγγραφείς αυτοί με τον Ομέρ Ασάν γιατί προφανώς το βιβλίο “Πολιτισμός του Πόντου” είχε απήχηση στο εσωτερικό της Τουρκίας, όσο και στην Ελλάδα. Ο Μπιλγκίν τον βγάζει σχεδόν πράκτορα των Ελλήνων…». Η βαθύτατη γνώση του συγγραφέα στο ποντιακό ζήτημα είναι συνάρτηση του γεγονότος ότι η γνώση αυτή δεν περιορίζεται στις ελληνικές ή ελληνόφωνες πηγές, αλλά στην άλλη πλευρά. Μελέτησε όλες τις τουρκικές πηγές, τα συγγράμματα που γράφτηκαν στη γειτονική χώρα για το ποντιακό ζήτημα και παρουσιάζει στο βιβλίο του Το Ποντιακό από τη σκοπιά των Τούρκων. Δύο είναι τα κύρια κεφάλαια της εργασίας του: Τι ισχυρίζονται οι Τούρκοι αφενός για τα γεγονότα της περιόδου 1914-1924 και αφετέρου για τη σύγχρονη ποντιοσύνη. Δεν σημαίνει πως ό,τι οι ισχυρίζονται οι άλλοι είναι η αλήθεια. Αλλά καλό είναι πριν σχηματίσουμε τη δική μας αλήθεια να ακούσουμε και τι λένε οι άλλοι. Κατ’ αρχήν, τον αναγνώστη τον περιμένει μια έκπληξη: Για το ποντιακό ζήτημα κυρίως ενδιαφέρονται οι τούρκοι συγγραφείς, αν κρίνουμε από τον όγκο των βιβλίων που εκδίδονται στην πέραν του Αιγαίου γείτονα. Ψάχνουν οι γείτονες τι σημαίνει στο κομμάτι του ποντιακού ελληνισμού αυτή η έκρηξη για την πατρίδα που απώλεσαν. Έκρηξη των τελευταίων 20-25 ετών όπου τα ταξίδια πλήθυναν, οι έλληνες προσκυνητές καταφθάνουν κατά δεκάδες χιλιάδες στην Τραπεζούντα και όπου άλλης ποντιακής γής. Αλλά το κύμα που όσο πάει και φουντώνει με ταξιδιώτες προς τον Πόντο προβληματίζει τους Τούρκους. Αυτά και πολλά ακόμη, όπως η τουρκική άποψη για τη γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού, όσο κι αν την αποστρεφόμαστε, είναι χρήσιμα εργαλεία για να κατανοήσουμε κυρίως τα δικά μας λάθη, τις δικές μας ολιγωρίες, τα ημέτερα λάθη στην ανάγνωση της παγκόσμιας φοράς των πραγμάτων… Όπως διευκρινίζει ο ίδιος ο συγγραφέας : «Με το βιβλίο αυτό κλείνει ο κύκλος της ποντιακής εσωστρέφειας και ανοίγονται ορίζοντες να γίνουν γνωστές στην Ελλάδα και οι απόψεις των “άλλων”».

Καίτη Βασιλάκου Οι πόρτες ΙΩΛΚΟΣ «Δύσκολα, άλυτα προβλήματα, μεταφυσικά και οι άνθρωποι είναι μόνοι, ολομόναχοι, πώς να τα βγάλουν πέρα, άνθρωποι τρομαγμένοι και αβοήθητοι, άνθρωποι ορφανοί στους μπερδεμένους δρόμους, ακηδεμόνευτα παιδιά και ενστικτώδη, νάνοι που δε μεγαλώνουν ποτέ». Η λογική κρατά τις αντιστάσεις της, όμως το παράλογο εισβάλλει χρησιμοποιώντας αυτούς ακριβώς τους νόμους της λογικής με σκοπό να την ανατρέψει.

Είκοσι τέσσερις έκκεντρες ιστορίες αποτελούν τη συλλογή, όπου κινείται πάντα ο κόσμος που αναγνωρίζουμε ως δικό μας: Μάζες ανθρώπων που υποκύπτουν στις ανασφάλειες και στους φόβους τους, μοναχικοί που παίζουν επικίνδυνα παιχνίδια με τις ουτοπίες τους, μεσήλικες που ανακαλύπτουν ότι η ζωή τους υπήρξε τελικά μια φάρσα, περιθωριακοί που θέλουν, αλλά δεν μπορούν να ενταχθούν στο κοινωνικό σώμα, αυτοκτονικοί που αναβάλλουν συνεχώς την αυτοχειρία τους. Κι όλα αυτά αντικατοπτρίζονται ως θολά είδωλα μιας πραγματικότητας που μοιάζει σαν να γλιστρά πονηρά στα όρια της συνείδησής μας, υποψιάζοντάς μας ότι ίσως βρισκόμαστε μέσα σ’ έναν τεράστιο κοσμικό καθρέφτη. Στο βιβλίο Οι πόρτες η τρέχουσα ζωή γυρίζει λοξά το πρόσωπό της για να μας αποκαλύψει μια άλλη διάσταση των πραγμάτων, έναν κόσμο με αναδιατεταγμένα τα γνωστά στοιχεία του, μια άλλη τρέχουσα ζωή δηλαδή. Οι ιστορίες, είτε είναι αλληγορικές είτε τεχνητά παράδοξες, περιστρέφονται σταθερά γύρω από το ίδιο υπαρξιακό αίτημα: τη λαχτάρα για νόημα και δικαίωση της ζωής μας, γιατί χωρίς αυτά δεν είμαστε παρά μια καρικατούρα, ένα φευγαλέο σχήμα, μια οπτασία. Όπως ακριβώς και οι χαρακτήρες αυτών των ιστοριών.

Jean-Jaques Rousseau Αιμίλιος & Σοφία ΡΟΕΣ «Την κατηγορείς πως δεν είναι πια η ίδια! Ω, Αιμίλιε, κι εσύ δεν έχεις αλλάξει καθόλου; Αχ! Η αστάθειά της είναι έργο της δικής σου επιπολαιότητας. […] Μα η δική σου ψυχρότητα, η λήθη, η αδιαφορία σου σ’ έβγαλαν απ’ την καρδιά της. […] Αν δεν την είχες παραμελήσει, εκείνη ποτέ δεν θα σε πρόδινε». Το έργο Αιμίλιος & Σοφία ή Οι μοναχικοί έμεινε ημιτελές, αν και γράφτηκε το 1780, νομίζει κανείς ότι γράφτηκε σήμερα. Είναι η αντίθεση μεταξύ του «φυσικού» ανθρώπου και του «τεχνητού» ανθρώπου που κατασκευάζει η κοινωνία. Η «φυσική κατάσταση» κατά τον Ρουσσώ είναι ένας κανόνας κρίσεως που του χρησιμεύει για να καταγγείλει τις αδικίες και τις αυθαιρεσίες της σύγχρονης κοινωνίας. Στη «φυσική κατάσταση» δεν υπάρχουν ανισότητες. Οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι. Η καταπίεση της εξουσίας είναι αποτέλεσμα μιας οργάνωσης της κοινωνίας που είναι αντίθετη με τη φύση και τη λογική του ανθρώπου. Σε αυτό το βιβλίο ο Ρουσώ πραγματεύεται και τη χαμένη αγάπη ανάμεσα στους συζύγους. Ο συζυγικός δεσμός δεν πρέπει να στηρίζεται στις συμβατικότητες της κοινωνίας, αλλά στην ελεύθερη επιλογή που υπαγορεύεται μονάχα από τον έρωτα. Ιδέες πράγματι πολύ προχωρημένες όχι μόνο για την εποχή του συγγραφέα, αλλά και για σήμερα ακόμα.

Ξενοφών Α. Μπρουντζάκης Από στήθους Ιστορίες ελαφρών ηθών και ιδεών ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ «Για ολόκληρα πρωινά, η Σελίν έστεκε κόντρα στο φως […]Το μεγαλείο του στητού και γεμάτου της στήθους κυριαρχούσε στο αστραφτερό της σώμα». Η μικρή και απροστάτευτη ορφανή Λουκρέτσια διασαλεύει με το ζωγραφιστό, θεϊκό και πλούσιο στήθος της την αρμονική σχέση μεταξύ της ζωγραφικής, της θρησκείας και του πλούτου. Η Σελίν, μια πόρνη εκπάγλου καλλονής, υψώνεται με το βαρύτιμο και επιβλητικό της στήθος, ως το απόλυτο σύμβολο της ελευθερίας του πλούτου και του Νέου Κόσμου. Η Έμιλι Μόρτον, μια νεαρή Αγγλίδα που δολοφόνησε τους γονείς της θέτει τέρμα, με το εντυπωσιακό της μπούστο, στη συνέχιση μιας κραταιής δυναστείας θανάτου! Η αναρχοκόκκινη Μαρία, ένα κορίτσι του Ισπανικού Εμφύλιου, με μεγάλο και λαχταριστό στήθος, αγωνίζεται στις τάξεις των ελεύθερων γυναικών, ενάντια στον φασισμό και την υποκρισία της Εκκλησίας. Διασχίζοντας το χωροχρόνο, από την ιταλική Αναγέννηση έως τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι γυναίκες ηρωίδες του βιβλίου δεν είναι αμαρτωλές, ακόμα κι

αν κάποιες από αυτές πυρπολούν συνειδητά τα χρηστά ήθη της εποχής τους. Διαθέτουν ενάρετες ιδιότητες: ταπεινοφροσύνη, ιδεαλισμό, ηρωισμό, αξιοπρέπεια. Οι ιστορίες του βιβλίου μοιάζουν λιγότερο ή περισσότερο, ανοιχτά φετιχιστικές. Περιστρέφονται γύρω από το γυναικείο στήθος, γύρω από αυτό το αξεπέραστο σύμβολο ζωής, ευτυχίας, πάθους και έρωτα. Θα μπορούσε να χαρακτηριστούν ως ύμνος ή παρωδία ενός θέματος. μόνο που το πραγματικό θέμα, αισιόδοξο μ’ όλες του τις σκιές, κρύβεται κάτω από το στήθος ή πίσω από αυτό.

Σταύρος Ζουμπουλάκης Χριστιανοί στον δημόσιο χώρο ΕΣΤΙΑ «Αποτελεί κοινή Ορθόδοξη παραδοχή ότι χωρίς λαό δεν γίνεται λειτουργία. […] Στον εσπερινό ή στον όρθρο, αν κάποτε ο παπάς ή ο ψάλτης κάνει λάθος και διαβάσει άλλα αντί άλλων, ποιος από τους πλέον φιλακόλουθους θα καταλάβει τι έγινε; […] η μετοχή του λαού είναι

περιορισμένη…». Στις μεταχριστιανικές κοινωνίες της Ευρώπης, η χριστιανική πίστη (ή όποια άλλη θρησκευτική, και μάλιστα μονοθεϊστική, πίστη) έχει πάψει προ πολλού να αποτελεί θεμελιώδες και, πολύ περισσότερο, αυτονόητο στοιχείο του συλλογικού βίου, την εξωθεί πιεστικά στην ιδιωτική σφαίρα. Όσοι εξακολουθούν να θέλουν να ζήσουν τη ζωή τους σύμφωνα με την πίστη δεν δέχονται να τη θεωρήσουν μια ιδιωτική υπόθεση - εξού η ένταση, ή και σύγκρουση, ανάμεσα στο κράτος και την Εκκλησία ή, γενικότερα, ανάμεσα στο πολιτικό και το θρησκευτικό στοιχείο. Τα κείμενα του βιβλίου αυτού, είτε μελετούν συγκεκριμένες περιπτώσεις συγγραφέων και δημιουργών είτε συζητούν θεσμικά ζητήματα, εκείνο που τελικά αναζητούν είναι ο τρόπος της παρουσίας και της μαρτυρίας των χριστιανών στον δημόσιο χώρο των σύγχρονων πλουραλιστικών κοινωνιών. Κείμενα που κεντρίζουν τη σκέψη και προκαλούν τη συζήτηση.

Γιασμίν Γκατά Το μυστικό του πατέρα μου ΜΕΛΑΝΙ «Ο πατέρας μου, ο Ασπρογένης, δεν είχε ποτέ αποχωριστεί το μουσικό του όργανο μέχρι την ώρα που τον πήρε ο θάνατος. Ένα ταρ που έκλεινε μέσα του την ψυχή των προγόνων του». Στο βιβλίο αυτό η Γιασμίν Γκατά συνθέτει μια συγκλονιστική ιστορία που πραγματεύεται, με τον ιδιαίτερο τρόπο της, τα ανθρώπινα πάθη, τη θεϊκή πνοή του έρωτα και το ζωώδες άγγιγμα του μίσους, του φθόνου, του φόνου. Μετά τον θάνατο του Ασπρογένη, δεξιοτέχνη στο ταρ, (μουσικό όργανο, πρόδρομος της κιθάρας), ο πρωτότοκος γιος του Χοσεΐν κληρονομεί το ταρ του πατέρα του. Όμως, παρόλο που τα ταρ πάντα «παραδίνονται» στους αρπισμούς των πρωτότοκων κληρονόμων, το συγκεκριμένο όργανο αντιστέκεται στις προσπάθειες του Χοσεΐν. Μαζί με τον μικρότερο αδελφό του Νουρ, ο Χοσεΐν ξεκινά ένα ταξίδι για το Αρνταμπίλ, όπου ο καλύτερος οργανοποιός της χώρας θα μπορέσει να χορδίσει το ταρ και, ίσως, να του ξαναδώσει ζωή. Όταν φτάνουν στον προορισμό τους αντικρίζουν μια φαιά πόλη, γεμάτη θλίψη. Οι κάτοικοί της θρηνούν για τη δολοφονία του Μοχσέν, επίσης δεξιοτέχνη του ταρ -κατά πολύ ανώτερου απ’ τον Ασπρογένη- ανθρώπου τυφλού και αγίου ο οποίος στο παρελθόν υπήρξε φίλος του Ασπρογένη, αλλά και εραστής της γυναίκας του. Εντελώς αδικαιολόγητα, φυλακίζουν τα δύο αδέλφια. Ποιο είναι, όμως, το έγκλημα που διέπραξαν; Ποιο μυστικό κρύβεται πίσω από τα διάφανα πέπλα του χρόνου, και γιατί το ταρ του δολοφονημένου Μοχσέν λύνει τη σιωπή του στα δάχτυλα του φυλακισμένου γιου του Ασπρογένη; Μέσα από τη μαγική γραφή της συγγραφέα, ο αναγνώστης ταξιδεύει, μαζί με τον -τραγικό- ήρωα Χοσεΐν προς το παρελθόν, την αμετάκλητη επίγνωση των μυστικών του και, τελικά, την κάθαρση, που θα επαναφέρει τον κόσμο στην πρότερή του αρμονία.

INDEX_39

αυτοπαρουσιάσεις

ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

BITPINA

Όταν ήμουν παιδί, είχα πολλούς φίλους. Άλλα παιδιά φυσικά, αλλά και διάφορα αντικείμενα που τους προσέδιδα ανθρώπινες ιδιότητες: ένα ψαλίδι-λαγουδάκι, ένα κινεζάκι από καουτσούκ, το θερμοσίφωνο της κουζίνας… Οι πιο πιστοί φίλοι, όμως, όπως και των απανταχού υποθέτω παιδιών, ήταν τα βιβλία μου. Και δεν εννοώ μόνο το περιεχόμενο τους, αλλά και τα ίδια τα βιβλία σαν αντικείμενα. Πιστή στις φιλίες μου, τα κουβαλούσα παντού, τα διάβαζα και τα ξαναδιάβαζα και τα διαβάζω ακόμη, ανακαλύπτοντας τα σημάδια που υπενθυμίζουν πού και πότε διαβάστηκαν. Σημάδια από σοκολατούχο γάλα και πορτοκαλάδες και παγωτά.... Νομίζω ότι αν ξανανοίξω τους Άθλιους του Ουγκώ θα ξεχυθεί άμμος, μια που έκανα την ατυχή επιλογή να το διαβάσω καλοκαίρι στο κάμπινγκ, αγκομαχώντας κάτω από το βάρος των τόμων στην παραλία. Υπάρχουν βιβλία που θα ακριβολογούσα αν έλεγα ότι τα ’χω σχεδόν αποστηθίσει λόγω επανάληψης. Το Κοντά στις ράγες της Άλκης Ζέη, όλα τα βιβλία του Γιάννη Ξανθούλη, το Τρίτο στεφάνι του Ταχτσή. Τους ήρωές τους

τους θεωρώ λίγο και δικούς μου, με τον τρόπο που έχουν τα βιβλία να ανήκουν λίγο και στον αναγνώστη τους. Η Σάσα Βελιντσάσκαγια (που αναφέρεται και στο πρώτο διήγημα του PRABDA), ο Φεγγάρης Φεγγάροβιτς της Άλκης Ζέη, η Νίνα και η Εκάβη του Ταχτσή, η Αύρα, η Χλόη κι ο Ερμής του Ξανθούλη, πώς να το κάνουμε, μου ανήκουν και μένα όπως και στους άλλους αναγνώστες που τους αγάπησαν όσο εγώ. Από την αγάπη μου για τα βιβλία γράφτηκε το PRABDA, σε μια απόπειρα να φτιάξω κι εγώ, για πρώτη φορά, χάρτινους ήρωες που θα παρέμεναν στο χαρτί και δε θα περνούσαν στην οθόνη ή στη σκηνή, όπως συμβαίνει στη μέχρι τώρα ενασχόλησή μου με το σινεμά και το θέατρο. Έτσι γεννήθηκε το αμμουδένιο δελφίνι, η ακέφαλη κούκλα, η χιονόμπαλα – νύχτα του Βερολίνου που ελπίζουν ή φιλοδοξούν να γεμίσουν κάποτε λεκέδες από καφέδες, παγωτά και άμμο...

PRABDA ΣΗΜΑ

Νικόλαος Κ. Σπύρου

Ως εθνικός εκπρόσωπος της χώρας μας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (Ε.Ο.Δ.), βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρον το βιβλίο-έκδοση του Ε.Ο.Δ. των G. Reibaldi και G. Caprara το οποίο περιγράφει την περιπέτεια της εξερεύνησης του Διαστήματος από μια ευρωπαϊκή οπτική και αποφάσισα να το μεταφέρουμε και στα ελληνικά μαζί με την Κωνσταντίνα Σπύρου, τώρα μάλιστα που η Ελλάδα είναι επίσημα μέλος της Ε.Ο.Δ. εδώ και πέντε χρόνια. Το βιβλίο αυτό προσφέρει μια απλή και πλήρη περιγραφή του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (Δ.Δ.Σ.), της σημασίας του για την Ευρώπη, αλλά και των πολλαπλών εφαρμογών του στην καθημερινή ζωή. Επιπλέον, οι πολλές, όμορφες και εντυπωσιακές φωτογραφίες και η παντελής έλλειψη μαθηματικών σχέσεων στο κείμενο, το καθιστούν εύκολα κατανοητό από το ευρύ κοινό. Έτσι, ο αναγνώστης μαθαίνει για το πού πετούν οι διαστημικοί σταθμοί, ποιες είναι οι ατμοσφαιρικές διαταραχές στον σταθμό στα μεγάλα ύψη, τα συστατικά τμήματα του σταθμού, τις επιπτώσεις του καταιγισμού μικρομετεωριτών, τον διαστημικό καιρό, καθώς και κάποιους από τους κινδύνους για τους αστροναύτες έξω από τον Δ.Δ.Σ. Επίσης, αναφέρονται θέματα

της καθημερινότητας των αστροναυτών, πώς κοιμούνται, πώς τρέφονται και τι είδους τροφή καταναλώνουν, πώς εκπαιδεύονται, τι πειράματα εκτελούν κ.ά. Θεωρώ ότι το εν λόγω βιβλίο, πέρα από την απλή αλλά ουσιαστική συμβολή του στην ενημέρωση για το Διάστημα, δημιουργεί ερωτηματικά και ανοίγει νέους ορίζοντες, ειδικά για τους νέους. Κι αυτό γιατί η διεπιστημονική έρευνα στο Διάστημα ενισχύεται με την πρόσφατη θέσπιση υποτροφιών, εκ μέρους του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών σε συνεργασία με τον Ε.Ο.Δ. και τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας. Ο Δ.Δ.Σ. είναι ένα αριστούργημα της παγκόσμιας συνεργασίας και τεχνολογίας, το οποίο ενώνει ΗΠΑ, Ρωσία, Ιαπωνία, Καναδά και Ευρώπη στη μεγαλύτερη συνεργασία στην ιστορία της επιστήμης. Η συναρμολόγηση του Δ.Δ.Σ. άρχισε το 1998 και θα ολοκληρωθεί εντός του 2010. Είναι ένα γιγάντιο, διεπιστημονικό εργαστήριο -μόνιμα κατοικούμενο από αστροναύτες ήδη από τον Οκτώβριο του 2000- με σκοπό τη βελτίωση της ζωής πάνω στη Γη και τη διάνοιξη νέων οριζόντων στην ανθρώπινη γνώση.

Giuseppe Reibaldi - Giovanni Caprara

ΔΙΑΣΤΗΜΑ Βάση Ευρώπη

Μετάφραση-Επιμέλεια: Νικόλαος Κ. Σπύρου Κωνσταντίνα Ν. Σπύρου UNIVERSITY STUDIO PRESS

INDEX_39

INDEX_36

Έλενα Χουζούρη Πατρίδα από βαμβάκι ΚΕΔΡΟΣ

πίσω από τη βιτρίνα Στις σελίδες που ακολουθούν θα βρείτε κριτικές και παρουσιάσεις βιβλίων από δόκιμους συγγραφείς, βιβλιοκριτικούς και αρθρογράφους αλλά και από «απλούς» αναγνώστες. Όπως πάντα, το περιοδικό είναι ανοιχτό σε όλους και υποδεχόμαστε με χαρά τις κριτικές σας για τα βιβλία που αγαπήσατε ή αντιπαθήσατε. gnomi@indexmag.gr

Το αφηγηματολογικό ασανσέρ στο οποίο δοκιμάζει τις αντοχές μας η πολύ καλή συγγραφέας Έλενα Χουζούρη, είναι η πρώτη πτυχή μιας ανοιχτής και καθαρής ιστορίας που ξετυλίγεται σ’ ένα βάθος δρόμου σχεδόν δύο δεκαετιών, δηλαδή από τη λήξη του εμφυλίου πολέμου το 1949 έως την απόπειρα επιστροφής του πολιτικού πρόσφυγα και της οικογένειάς του το 1967. Η δεύτερη έχει να κάνει με την υπολογισμένη και δραματική μοίρα ενός μέρους συμπατριωτών μας, οι οποίοι και έζησαν στην πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν, την Τασκένδη, μακριά από τους δικούς τους, με μια και μόνη ελπίδα -που έμεινε απραγματοποίητη- να δουν την Ελλάδα ντυμένη στα κόκκινα. Είναι ασφαλώς πέρα από κάθε αμφισβήτηση μια ιστορική μαχαιριά, σε ανθρώπους που πολέμησαν για οράματα και πιστεύω, που ηττήθηκαν και που εγκατέλειψαν τη χώρα, για να ζήσουν αυτοεξόριστοι σε μια όμορφη και φιλόξενη πόλη, να εργαστούν, να ερωτευτούν, να κάνουν παιδιά, να κρατήσουν ψηλά το λάβαρο της επανάστασης, τελικώς να φαγωθούν μεταξύ τους, όχι μόνον ιδεολογικά αλλά και ανθρώπινα και συντροφικά. Έτσι, και εφόσον το δράμα των πολιτικών προσφύγων εξακολουθεί να ερεθίζει σύγχρονους δημιουργούς, ας προβληματιστούμε και ας αφεθούμε σε μια τεχνική ιστόρησης μεταμοντέρνα, δοκιμιακή, επιστολική, αστική και προπάντων μυθιστορηματική, ώστε το μήνυμα της εξορίας να λειτουργήσει αποτρεπτικά, ανασταλτικά, ατελέσφορα και υπαινικτικά στον ψυχισμό και των νεότερων αλλά και όσων η συνείδηση δεν στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. Η συγγραφέας χωρίζει τα κεφάλαια ένα προς ένα απ’ το θαλάσσιο δρόμο της έναρξης της προσφυγιάς, στον με τρένο ποθούμενο επαναπατρισμό. Διηγείται όλα όσα ο ήρωας Στέργιος Χ, γιατρός και αγωνιστής του Εμφύλιου, έζησε σ’ αυτό το διάστημα. Η γραφή τροφοδοτούμενη από μια γλώσσα προσαρμοσμένη σε κάθε πρωταγωνιστή, είτε βρίσκεται στην Τασκένδη είτε στη Θεσσαλονίκη, με υποβλητική ατμόσφαιρα και ανάλογο ύφος, ενδυναμώνει την προσπάθεια αφήγησης και του συνόλου και ειδικότερων γεγονότων και επεισοδίων, έχοντας πρωταρχικό στόχο τη διαδικασία ψυχαγωγίας, πέραν κάθε σκέψης για το σκαλί που το έργο θα διεκδικήσει μέσα στον χρόνο. Διότι η τραγική μοίρα που επιφυλάχθηκε σ’ αυτούς τους αγωνιστές, μπορεί για μας να φαντάζει ακατανόητη, για τους ίδιους όμως ήταν κάτι παραπάνω από φυσική εξέλιξη αφού έχασαν τον πόλεμο διοχετεύοντας στις νεότερες γενιές πιστοποιητικά αξιακής, αμετάβλητης και δίκαιης προοπτικής για τον αγώνα που έδωσαν, με δυο λόγια ανθρώπινες συνισταμένες, που ωθούν στη συντριβή μόνον όσων οι φιλοσοφικές και πολιτικές εκτιμήσεις φτάνουν μέχρι τα

όρια της προσωπικής συναλλαγής. Για όλους τους υπόλοιπους -και ήταν πολλοί- η Τασκένδη με τα πάρκα της, με τα μνημεία της, με τους φαρδείς δρόμους και τα μέσα μεταφοράς, με τον ανδριάντα του Στάλιν και τα υπόλοιπα αγάλματα, είναι η δεύτερη πατρίδα, είναι η πατρίδα από βαμβάκι, που θα τους ακολουθεί μέχρι το τέλος της ζωής τους. Μέχρι δηλαδή εκεί που η συγγραφέας θα συναντήσει τη γλυκιά ρωσίδα, που θα της δώσει το γράμμα και θα λυθούν όλα τα ερωτήματα που η εξέλιξη του βιβλίου άφηνε ανοιχτά. Μέχρι εκεί, που ως λήπτες θα επεξεργαστούμε την έρευνα της συγγραφέως για μια περίοδο της σύγχρονης ιστορίας, που άφησε πολλά τραύματα και πληγές που δεν κλείνουν, που οι μνήμες ξεθωριάζουν επειδή οι ίδιοι που τις κουβαλούν θέλουν να ξεχάσουν, που εντέλει κάθε αφήγηση τέτοιας προοπτικής όχι απλώς έχει το ενδιαφέρον της αλλά επιβάλλεται να καταγραφεί. Χρίστος Παπαγεωργίου, ποιητής-κριτικός λογοτεχνίας

Νοέλ Μπάξερ Τη νύχτα που γύρισε ο χρόνος ΨΥΧΟΓΙΟΣ Τη νύχτα της παραμονής των πεντηκοστών γενεθλίων της, μια γυναίκα, η αστυνόμος Σουλτάνα Καπαγιαννίδου, τρίτη γενιά ξεριζωμένων Ποντίων, ξενυχτά σε ένα καφενείο στη σημερινή Κερασούντα του Πόντου. Τη νύχτα αυτή έχει διαλέξει για να ανοίξει την καρδιά της στον αλλόγλωσσο και αλλόθρησκο ξάδερφό της Σερχάτ και ας μη μπορεί εκείνος να καταλάβει τη γλώσσα της. Όπως έκανε άλλοτε στη γιαγιά της, το ίδιο και τώρα επιζητεί μέσα από την εξομολόγηση αυτή, να λύσει τον γόρδιο δεσμό της ζωής της και να πάρει κρίσιμες αποφάσεις σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Ξεδιπλώνει την ιστορία της ζωή της, μιλά για τα προβλήματα του σήμερα, τον έρωτά της που βλέπει να μεταλλάσσεται και ένα έγκλημα που πρέπει να εξιχνιάσει, δεν παύει όμως να έχει το βλέμμα στραμμένο στο παρελθόν. Το δικό της, που το πληγώνει η απουσία της ξενιτεμένης μάνας της, αλλά και εκείνο της γιαγιάς της που τη μεγάλωσε με τις δικές της ιστορίες. Όλα τα βιώματα της γιαγιάς, οι πίκρες και τα βάσανα του Ποντιακού λαού και του ξεριζωμού του από την πατρογονική κοιτίδα του, η πορεία του «λευκού θανάτου» στα βουνά της Τουρκίας, η άφιξη και η εγκατάσταση σε ένα καπνοχώρι της Καβάλας, ο πόλεμος και η βουλγαρική κατοχή, ο εμφύλιος και το αντάρτικο, έχουν γίνει και βιώματα της εγγονής στοιχειώνοντας τη ζωή της όπως και τη ζωή εκείνης. Το τη νύχτα που γύρισε ο χρόνος δεν είναι ένα τυχαίο μυθιστόρημα. Δεν είναι άλλη μια ιστορία για χαμένες πατρίδες με λίγη αστυνομική πλοκή και κάποια κρυμμένα μυστικά. Είναι όλα τα παραπάνω, αλλά πάνω απ’ όλα είναι ένα βαθύ ψυχογρά-

φημα, μια κατάβαση στα απύθμενα βάθη της ψυχής των ανθρώπων. Τα επίπεδά του είναι πολλά και όσο προχωρεί η κατάβαση τόσο ο αναγνώστης νιώθει να βυθίζεται μαζί με την ηρωίδα σε δαιδαλώδεις ατραπούς που δεν ξέρει πού τελικά θα τον οδηγήσουν. Η Νοέλ Μπάξερ έχτισε το βιβλίο της πάνω σε γερά θεμέλια. ΄Έχοντας ζήσει και η ίδια μεγάλο μέρος της ζωής της στην Καβάλα, κοντά στα καπνοχώρια, έχοντας φίλους Ποντίους, ξέρει καλά να μιλήσει για τον τόπο και τους ανθρώπους. Ο λόγος της σφιχτός, χωρίς περιττούς φιλολογικούς λυρισμούς, ισορροπεί με τρόπο θαυμαστό σε τρείς χρόνους, το παρελθόν της γιαγιάς (το απώτερο και το πιο κοντινό), το παρελθόν της εγγονής και το παρόν. Μια πλεξούδα, ένα σύμβολο και ορόσημο, συνδέει το παρόν με το παρελθόν. Η κοριτσίστικη πλεξούδα της γιαγιάς που κουβαλάει τις μνήμες της χαμένης μάνας και της πατρίδας της, αλλά και τη μυρωδιά της νεκρής αδελφούλας της. Η πλεξούδα της γιαγιάς, οδηγός στις κρίσιμες αποφάσεις της ζωής της... η πλεξούδα των γηρατειών της γιαγιάς, του τέλους και της απρόσμενης κατάληξης της... Αλλά και η ξεχτένιστη πλεξούδα ενός ξένου μικρού κοριτσιού και τέλος η πλεξούδα της Αντιγόνης, της ηρωίδας του Σοφοκλή... Η Νοέλ Μπάξερ μέσα στην αφήγηση της Σουλτάνας έπλεξε τους χρόνους με τρόπο μαγευτικό, τους έπλεξε όπως θα έπλεκε η γιαγιά της μια καλοκαμωμένη πλεξούδα κάνοντάς τους να εναλλάσσονται, να διασταυρώνονται και να συγχωνεύονται, να γίνονται ένας, ο αέναος χρόνος. Μέσα στο παρόν υπάρχει το παρελθόν που «όσο είναι ζωντανό, όσο το κουβαλούν στην πλάτη τους οι άνθρωποι δε χάνει την ικανότητά του να πληγώνει». Οι αναφορές στον Ξενοφώντα, που τόσο αγαπά η γιαγιά, μαρτυρούν τη διαχρονικότητα της Ιστορίας, ενώ τα διλήμματα και οι αποφάσεις των ηρωίδων του Σοφοκλή έχουν τη φρεσκάδα του σήμερα. «Παίζει» και πάλι η Νοέλ Μπάξερ, και σε αυτό το βιβλίο, με την αρχαία Ελληνική Γραμματεία, όπως έκανε και στο πρώτο βιβλίο της το Από Δρυ παλιά και από πέτρα, για άλλη μια φορά επαναφέρει στη μνήμη μας τα πανάρχαια και αναλλοίωτα μηνύματά της και αυτό είναι, ένας ακόμη λόγος, που κάνει το βιβλίο της ιδιαίτερα ξεχωριστό. Ένα βιβλίο που πρέπει να διαβάσετε. Ελένη Κ. Τσαμαδού, συγγραφέας

Βασίλης Καραγιάννης Το χρώμα της νοσταλγίας ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ Σε πρώτο άκουσμα, ο τίτλος του βιβλίου του Βασίλη Καραγιάννη ηχεί τουλάχιστον παράξενα, καθώς δεν είμαστε εξοικειωμένοι με το χρωματολόγιο των συναισθημάτων. Τα προσδιορίζουμε περισσότερο με ποιοτικά επίθετα αλλά όχι με χρώματα.

INDEX_39

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

το βιβλίο της άμμου ΑΝΘΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ

Για σκεφθείτε όμως, τι είναι η νοσταλγία; Ένα έντονο συναίσθημα επιστροφής στο παρελθόν; Ένα άλγος του νόστου που είναι και η ετυμολογία της; Και γιατί απαραιτήτως άλγος; Όταν νοσταλγούμε ανθρώπους, καταστάσεις, τόπους νιώθουμε πόνο μόνο ή και μια ανείπωτη χαρά επειδή υπάρχει συνοχή και συνέχεια μεταξύ του χθες και του σήμερα; Χαρά γιατί ευτυχήσαμε να γευτούμε και πίκρες και γλυκασμούς στη συγκεκριμένη περίοδο που αναπολούμε. Όπως και να’ χει πάντως νοσταλγούμε, και αυτός ο ψυχικός μηχανισμός φαίνεται να είναι καθαρτήριος απέναντι στη μοναξιά και την απομόνωση μιας και μας ωθεί να θυμόμαστε τη μικροϊστορία μας ο καθένας, και ναι η «Αγία Νοσταλγία είναι της μνήμης αδερφή» που λέει και το τραγούδι και «γιατί θυμάσαι γι’ αυτό σ’ αγαπώ» φτάνει στο σημείο να γράψει ο Παπαδίτσας. Και ενώ θυμόμαστε, η νοσταλγία εγκαθίσταται αναίτια στο μυαλό φέρνοντας χρώματα και μυρωδιές. Τυχαία ο Προυστ έγραψε ολόκληρο έργο χάρις σ’ ένα κουλουράκι; Εφόσον λοιπόν συμμετέχει η όσφρηση, πέραν της διεργασίας του νου, τα χρώματα βαθύ γαλάζιο, κυπαρισσί, γκριζόμαυρο, κόκκινο ή πορτοκαλί, μοιράζονται μαζί της την ένταση της ανάμνησης. Όλα αυτά συνυπάρχουν στο κείμενο του Βασίλη Καραγιάννη. Στα 13 διηγήματα του βιβλίου του όπου πρωταγωνιστούν πληθώρα προσώπων που εμπλέκονται ή προκαλούν καταστάσεις συγκινητικές, κωμικές, χονδροειδείς, βαθιά ανθρώπινες σε εποχές πιο αθώες, όχι αθωωτικές, τότε που ο κόσμος είχε το ήθος και τον χρόνο να παρακολουθεί τα γεγονότα και να ευφραίνεται, να σατιρίζει ή να χλευάζει δίχως αυτό να γίνεται εμπόρευμα. Ο Βασίλης διαθέτει το χάρισμα να θυμάται, να σχολιάζει μέσα από τη λογοτεχνία και να καταγράφει με λεπτότητα τη δική του, τη δική μας νοσταλγία. Σε μια γλώσσα τόσο ζωντανή, ένα στυλ τόσο ιδιαίτερα προσωπικό, υποδειγματικό θα έλεγε ο φιλόλογος μέσα μου. Απολαύστε: «Στον αυλόγυρο της εκκλησιάς, αφού ισοπέδωσαν το παλιό σχολείο, φύτεψαν δύο κολόνες της ΔΕΗ κοντά κοντά και στέριωσαν την καμπάνα. Από τότε που την έστειλε από τη Νότια Αφρική ο κ. Βάτος, δεν πρόλαβε να χτυπήσει με όρεξη. Μάλιστα, ο ιερέας είχε εγκαταστήσει μηχανισμό μέσα στο ιερό με ηχητικές ρυθμίσεις ώστε να χτυπά ανάλογα με την τελετή που λάβαινε χώρα. Κάποια Μ. Παρασκευή από λάθος κομβίον βαρούσε αναστάσιμα στην περιφορά του Επιταφίου! Με τον σεισμό έγειρε επικίνδυνα και γερανός τη σήκωσε από το καμπαναριό. Την απέθεσαν στην πλατεία, με τη γλώσσα βγαλμένη στα πλάγια, όπως ο κρεμασμένος στις γελοιογραφίες ή τα γδαρμένα αρνιά του Πάσχα περασμένα στο τσιγκέλι.»*

Όπιο και πολιτική οικονομία

Άννα Στεφούλη *σελίδα 73, Πάντα με μελαγχολούσαν τα γλέντια των άλλων

Έτσι, ένα και μόνο έργο με βαθιά κατανόηση μπόρεσε να μου δώσει μια ικανοποίηση και μια ενεργητικότητα που είχα χάσει από χρόνια∙ με ξεσήκωσε μάλιστα ώς το σημείο να θελήσω να γράψω ή τουλάχιστον να υπαγορέψω στη Μ. να γράψει για λογαριασμό μου. Διότι πίστευα ότι ορισμένες σημαντικές αλήθειες είχαν διαφύγει ακόμα και από αυτό το «ακοίμητον όμμα» του κ. Ρικάρντο. Κι επειδή ήταν από τη φύση τους ως επί το πλείστον τέτοιας λογής ώστε να διατυπώνονται και να επεξηγούνται πιο σύντομα και κομψά με αλγεβρικές παραστάσεις παρά με τη συνηθισμένη αδέξια κι αργοκίνητη γλώσσα των οικονομολόγων, το όλο σύγγραμμα δεν θα ’ταν μεγαλύτερο από ένα σημειωματάριο. Εξαιτίας λοιπόν της λακωνικότητας αυτής και επειδή είχα τη Μ. για γραμματέα, ακόμα και σε μια περίοδο που ήμουν ανίκανος για κάθε προσπάθεια, κατόρθωσα να συντάξω τα Προλεγόμενα σε όλα τα μελλοντικά συστήματα πολιτικής οικονομίας. Ελπίζω το έργο να μη μυρίζει όπιο, μολονότι πράγματι στους περισσότερους το θέμα από μόνο του είναι αρκετά αποναρκωτικό.

Λούις Σεπουλβέδα Η σκιά του εαυτού μας

Τόμας Ντε Κουίνσυ Εξομολογήσεις ενός άγγλου οπιοφάγου μετάφραση Νίκου Φωκά «Εστία», Αθήνα 1987

INDEX_36 INDEX_39

OPERA Φόνος υπάρχει, επιθεωρητής επίσης, έρευνα φυσικά. Ωστόσο, δεν πρόκειται για κλασικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Η ευφάνταστη πλοκή δεν στηρίζεται στην εξιχνίαση του εγκλήματος, αλλά στο «πολιτικά βεβαρημένο» παρελθόν των πρωταγωνιστών και σε εκείνα που ετοιμάζονται να ζήσουν στο μέλλον. Η σκιά του εαυτού μας, το τελευταίο μυθιστόρημα του Χιλιανού συγγραφέα Λουίς Σεπουλβέδα είναι γραμμένο με χιούμορ, κέφι και πολιτικούς υπαινιγμούς. Σε πρώτο πλάνο οι τρεις παλιοί αριστεροί σύντροφοι που έχουν βιώσει επαναστάσεις, διωγμούς, εξορίες στην ταραγμένη Χιλή. Τα χρόνια έχουν περάσει, οι εποχές έχουν αλλάξει και οι τρεις σύντροφοι αναπολούν τα «ένδοξα» γλυκόπικρα χρόνια. Με διάθεση αυτοκριτικής έναντι του παρελθόντος, παραμένουν πιστοί στη φράση: «Δεν υπάρχουν γενναίοι, υπάρχουν μόνο αυτοί που δέχονται να πηγαίνουν χέρι-χέρι με το φόβο» αναμένοντας την άφιξη του «σπεσιαλίστα» που θα κλείσει το καρέ και θα δώσει το σύνθημα για το επόμενο χτύπημα. Εκείνος, όμως, κατευθυνόμενος στο σημείο συνάντησης, βρίσκει τραγικό θάνατο, χτυπημένος από ένα πικάπ το οποίο εκσφενδονίστηκε από το παράθυρο μιας πολυκατοικίας κατά τη διάρκεια ενός συζυγικού καβγά. Η εξ αμελείας δολοφόνος, η σύζυγος, βρίσκεται στα όρια νευρικού κλονισμού μετά το συμ-

βάν, ενώ ο άντρας της επιχειρεί να ρίξει στάχτη στα μάτια της αστυνομίας, ώστε να τη σώσει. Στο σημείο αυτό παρεμβαίνει ο επιθεωρητής Κρέσπο, ο οποίος παραμένει στο background της ιστορίας μέχρι τέλους. Στο πρόσωπο του νεκρού αναγνωρίζει έναν παλιό αριστερό αγωνιστή, τον οποίο αντιμετωπίζει με συμπάθεια. Κι ενώ η έρευνα της δολοφονίας συνεχίζεται, ο σύζυγος προσπαθεί να κουκουλώσει το έγκλημα. Μετά από ένα κυκεώνα καταστάσεων οδηγείται στο κρησφύγετο των τριών που αδίκως περιμένουν τον νεκρό για πολλές ώρες. Ο Σεπουλβέδα χρησιμοποιεί τον μύθο για να δει με κριτική ματιά το πολιτικό παρελθόν των συντρόφων και τα εγκλήματα της δεξιάς στη Χιλή. Δεν σταματά, όμως, εκεί. Αναπολεί τις περασμένες εποχές, μαζί κι αυτός με τους τρεις παλιούς συντρόφους. Η γραφή του σπιρτόζικη, φρέσκια, ανατρεπτική. Οι φράσεις απλές και ευθύβολες. Οι σκηνές εναλλάσσονται σε γρήγορους ρυθμούς και σε ταξιδεύουν με ταχύτητα στη λύση του μυστηρίου. Η μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη ρέει αβίαστα. Τι πρωταγωνιστές κι αυτοί! Με ρυτίδες και γκρίζα μαλλιά, πραγματικά η σκιά του εαυτού τους. Ή μήπως όχι; Η σπίθα στη ματιά τους τούς πρόδωσε. Τα νιάτα είναι ριζωμένα μέσα τους βαθιά. Κάτι ετοιμάζουν... Βαγγέλης Μπέκας, πεζογράφος

Πέτρος Αυλίδης Κάψα - χιτ, φουλ μιξ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ Δύσκολο πράγμα να ψάχνεις λέξεις, λέει κάπου ο σταυρολεξάς και μπορεί να εννοεί μεν το δικό του χόμπυ, να λύνει δηλαδή συνεχώς σταυρόλεξα, πετώντας ωστόσο τη φράση στον επίδοξο συγγραφέα, οι λέξεις εκεί παίρνουν άλλο νόημα, σχεδόν φιλοσοφικό. Ο πρωτοπρόσωπος αφηγητής του βιβλίου με τον παράξενο τίτλο -έναν τίτλο που δεν συνδράμει βέβαια σε κάποια διευκρίνιση, για το τι περιμένει τον αναγνώστη που θα ήθελε ή για ποιον λόγο θα άξιζε να το αγοράσει- επισημαίνει σε όλη την πορεία της συγγραφής του τι «ζόρι» τον διακατέχει να βρει, αν όχι τις λέξεις, τουλάχιστον το περιεχόμενο, το οποίο αναμένει ο εκδότης του για να το

βάλει στο πρόγραμμα των εκδόσεών του. Το «περιεχόμενο« δεν έχει περιεχόμενο συγκεκριμένο, δεν έχει δηλαδή μιαν υπόθεση που θα μπορούσε να την αποδώσει κανείς εύκολα περιληπτικά. Είναι απλώς η ζωή που περνάει ένας διανοούμενος, αλλά πρόθυμος και δεκτικός άνθρωπος του άλλου τρόπου ζωής στα μικρά μέρη και δη στα νησιά, ένα μικρό καλοκαίρι της αφόρητης ζέστης και άπνοιας, παρακολουθώντας και συμμεριζόμενος χωρίς υπεροπτικές κρίσεις όλον αυτόν τον μικρόκοσμο που αγωνίζεται μεν, αλλά χωρίς πάθος και χωρίς ανία, για την επιβίωση, ονειρευόμενος, επίσης χωρίς πάθος, μιαν κάποια τουριστική ανάπτυξη. Για τις λέξεις δεν χρειάζεται μεγάλη φαντασία, αφού το ιδίωμα που επιλέγει είναι τόσο απλό και σύγχρονα νεανικό και φαινομενικά ατημέλητο, όσο -φαινομενικά και πάλι- και οι περιγραφές της ζωής στο νησί, όπου θέλει να βρει την απαραίτητη ηρεμία (Ελπίζω να γράψω κάτι καλό εδώ) που χρειάζεται η συγγραφή ενός μυθιστορήματος. Μυθιστορήματος; Ούτε κι αυτό είναι σίγουρο καθώς διαπερνάς τις πρώτες σελίδες του βιβλίου. Μάλλον πιστεύεις ότι έχεις στα χέρια σου μια συλλογή πολύ μοντέρνων διηγημάτων της εξαιρετικά σύντομης μορφής, των short stories δηλαδή, που τόσο λίγα έχει να επιδείξει από αυτά η ελληνική λογοτεχνία. Εκεί, που το κεντρικό βάρος πέφτει στη λεπτομέρεια, ενώ ο περίγυρός της, χαμηλών τόνων συνήθως, έχει ως μοναδική λειτουργία να εξάρει ακριβώς τη λεπτομέρεια. Προχωρώντας γοητευμένος από τη μαεστρία του συγγραφέα στο είδος, διαπιστώνεις, α! όχι, είναι μάλλον αυτό που λέγεται αλυσιδωτό μυθιστόρημα, τη στιγμή που η λεπτομέρεια επανέρχεται στα επόμενα κεφάλαια-διηγήσεις, συχνά παρεμπιπτόντως, συχνότερα με κάποια έμφαση, άλλοτε πάλι με μια «μανία» σα να θέλει να σου τριβελίσει το μυαλό και να σου γίνει απαραίτητη. Ο «Ντέρτι εφέμ» με τα κουρέλια από τις εκπομπές του, οι καψούρικοι στίχοι από το «Στρέιτ Τσάνελ» που διανθίζουν τα κεφάλαια ανάλογα με την περίσταση, η Αγγλίδα με το σακατεμένο πόδι, οι μύγες, ο φραπές με παγάκια και αφρό, η παγωμένη μπίρα ανεξάρτητη μάρκας, ο ρουμλετάς (!) κι ο καβοδέτης, η Στέλια, το ντούκου ντούκου μηχανάκι της θάλασσας, και το άλλο μηχανάκι της ξηράς, όλα λεπτομέρειες του είδους που λέγαμε. Κι ο πρωτευουσιάνικος γάμος, συνδετικός κρίκος του δεύτερου κυρίως μέρους, που θα ταράξει για ένα διάστημα την απραξία του νησιού, μοντέρνα άποψη

των Αθηναίων για τη συνέχιση της παράδοσης (!), ακόμα κι αυτός μια λεπτομέρεια, είναι και λόγος να εικονογραφηθεί ο περίγυρος με τις αλήθειες, τα βάσανά του, τους χαρακτήρες του, τους όχι και τόσο επικίνδυνους ανταγωνισμούς του. «Να ζεις και ν’ αφήνεις τον άλλο να ζήσει» είναι το υποσυνείδητο μότο των ανθρώπων αυτών, ακόμη κι αν πρόκειται για τον ετοιμοθάνατο «παππού-στρατηγό», που σε εποχές άλλες, άγριες, είχε στείλει πολλούς στις εξορίες και στα κρατητήρια. Κι αν οι κόρες του, Αθηναίες πια, κατάφεραν να διώξουν από ζήλια τη Ρωσίδα που τον περιποιόταν με πολλούς και διάφορους τρόπους, όπως λεν κάποιες φήμες, δεν πειράζει. Ακόμα κι αυτή θα ξανάρθει, έστω και με τη συνεργία του ήρωά μας, στον οποίο ταιριάζει πάρα πολύ η πονηρούτσικη αυτή «κοινωνική υπηρεσία» που θα ενισχύσει την παράταση της ζωής του στρατηγού. Με κάποιον, κάπως υπονομευτικό, τρόπο, με μικρές αλλαγές ύφους δηλαδή, καταφέρνει ο συγγραφέας, ήρωας και αφηγητής να μας κάνει να νομίσουμε πως το δεύτερο μέρος του βιβλίου είναι πράγματι ένα κατ’ εντολή του εκδότη συμπλήρωμα του έργου, το οποίο στην πρώτη φάση του φαινόταν πολύ σύντομο: «Οι βιβλιοπώλες σνομπάρουν τα μικρά βιβλία» και, όσο για ενδεχόμενες εικαστικές παρεμβάσεις για συμπληρωμα; «Το κείμενο πρέπει να δίνει από μόνο του εικόνες». Και πράγματι: οι εικόνες εκτυλίσσονται όλο και πιο έντονες στο εκτυφλωτικό φως του θερινού ήλιου, ασπρόμαυρες στο φως του στύλου της ΔΕΗ, πολύχρωμες με φόντο την απέραντη θάλασσα και την ακινησία της, μοναδικές μες στην απλότητά τους, σχεδόν μηδενιστικές με τις εστιάσεις τους στη λεπτομέρεια, αποκαλυπτικές και μεταφορικές, ένας ύμνος στην καθημερινότητα και στις μεγαλειώδεις πινελιές της. Το μόνο που μου έλειψε σ’ αυτό το δεύτερο μέρος είναι μια άλλη λεπτομέρεια: η σαύρα και η περαιτέρω ιστορία τής, σχεδόν, ερωτικής της σχέσης με τον ήρωα. Νίκη Eideneier

Κυριάκος Ντελόπουλος Βιογραφικά - Εργογραφικά - Φωτογραφικά (1961-2009) Ως καθ’ ύλην, εξ επαγγέλματος και εκ πείρας αρμόδιος, ο πολύ γνωστός στο ανα-

γνωστικό κοινό Κυριάκος Ντελόπουλος, συγγραφέας, φιλόλογος, βιβλιοθηκονόμος, βιβλιογράφος, μεταφραστής, επιμελητής εκδόσεων, κριτικός και φωτογράφος, εξέδωσε το ανά χείρας τομίδιο των 100 σχεδόν σελίδων, όπου συνθέτει και αναλύει ταυτόχρονα τα πεπραγμένα του βίου του τα σχετιζόμενα με τις παραπάνω ουκ ολίγες ιδιότητές του. Τα Βιογραφικά και τα Φωτογραφικά, με επιμέρους ενότητες το καθένα, πλαισιώνουν τον κύριο όγκο του τομιδίου, τα Εργογραφικά, τα οποία, σύμφωνα και με το Ταξινομικό Σχήμα (που επέχει θέση Πίνακα Περιεχομένων), χωρίζονται σε πέντε μεγάλες κατηγορίες, Βιβλία, Δημοσιεύματα, Μεταφράσεις, Παράπλευρες δραστηριότητες, Έγραψαν, με πολλές υποκατηγορίες να συστεγάζονται στις τέσσερεις από αυτές (σημειωτέον ότι σε κάποιες κατηγορίες έχει γίνει Επιλογή, γεγονός που μας παραπέμπει πιθανότατα (;) σε μια ακόμα πιο πολυσέλιδη μελλοντική έκδοση, όπου θα περιλαμβάνονται και οι βιβλιοκρισίες του συγγραφέα, οι οποίες απουσιάζουν από το παρόν τομίδιο). Στα Βιβλία του Κυριάκου Ντελόπουλου θα βρούμε τα Βιβλιοθηκονομικά, τα Βιβλιογραφικά (άλλα αποκλειστικά θεωρητικά και άλλα με εμπράκτως εφαρμοσμένη τη θεωρία, όπως π.χ. η Βιβλιογραφία Βασίλη Βασιλικού ή το βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών Παιδικά και νεανικά βιβλία του 19ου αιώνα), τις Περιοδικές εκδόσεις και τους Καταλόγους εκδοτικών οίκων, τα Λογοτεχνικά (μεταξύ αυτών τα περίφημα πεζογραφήματα με τον απίθανο Άκη), με σχολαστικά καταγεγραμμένες τις μεταφράσεις, τις Αναδημοσιεύσεις αποσπασμάτων και τις Ανθολογήσεις τους, τα Παιδικά, τα Χιουμοριστικά, τα Ερευνητικά – Φιλολογικά (μεταξύ αυτών το τόσο δίκαια βραβευμένο και πάλι από την Ακαδημία Αθηνών για τη θεμελιώδη συμβολή του στον χώρο Νεοελληνικά φιλολογικά ψευδώνυμα 1800-2004), τα Φωτογραφικά. Η κατηγορία Δημοσιεύματα εκτείνεται σε πολλά πεδία και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, προλόγους και επιλόγους εκδόσεων, άρθρα βιβλιοθηκονομικά, βιβλιολογικά και βιβλιογραφικά και σχετικές συνεργασίες, άρθρα που αναφέρονται σε παιδικά βιβλία, σε θέματα Ερευνητικά - Φιλολογικά - Λογοτεχνικά - Ιστορικά, σε συγκεκριμένα πρόσωπα ή στις Τέχνες γενικότερα. Ακολουθούν οι Μεταφράσεις του Κυριάκου Ντελόπουλου (ίσως λίγο επισκιασμένες από το πλουσιότατο πρωτότυπο έργο του), καθώς και οι πολύπλευρες Παράπλευρες δραστηριότητές του (το υλικό εδώ εκτείνεται σε είκοσι σελίδες), ενώ η κατηγορία Έγραψαν… περιλαμβάνει μια πολύ μετριόφρονα επιλογή από όσα οι άλλοι έγραψαν για αυτόν. Παρόλο που είναι μάλλον περιττό, θα επισημάνουμε, ωστόσο, ότι αφ’ ενός η μέθοδος καταγραφής και, αφ’ ετέρου η προσοχή στην παραμικρή τυπογραφική λεπτομέρεια συγκροτούν έναν υποδειγματικό οδηγό για οποιαδήποτε αντίστοιχη έκδοση - γεγονός που αν και αναμενόμενο παραμένει επαινετό. Εκδόσεις όπως η παρούσα, πέραν της

INDEX_36 INDEX_39

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

ιδιαίτερης χρησιμότητάς τους, συνιστούν και μια ιδιότυπη εξομολόγηση: διευκολύνοντας την κίνηση των ιδεών και τη γνώση ενός ευρύτερου πνευματικού χώρου μέσω (και) των ατομικών του πραγματώσεων, ο συγγραφέας δείχνει για άλλη μια φορά στον αναγνώστη ή/ και τον ερευνητή τον σεβασμό που πάντοτε έδειχνε και στο εκάστοτε αντικείμενό του και καλεί όλους τους ενδιαφερόμενους ή εμπλεκόμενους να κάνουν το ίδιο. Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

Βασίλης Βασιλικός Ο μονάρχης ΜΠΑΡΤΖΟΥΛΙΑΝΟΣ Το έργο του Βασίλη Βασιλικού καλύπτει όλα σχεδόν τα είδη του γραπτού λόγου: διήγημα, μυθιστόρημα, νουβέλα, ποίηση. Ο Βασίλης Βασιλικός γράφει με τρόπο αποσπασματικό και ελλειπτικό, με σύντομες κατά τεκμήριο φράσεις που προσδίδουν αμεσότητα και ζωντάνια στην αφήγηση. Ο συγγραφέας έγινε διάσημος με το Ζ που έγινε και πετυχημένη κινηματογραφική ταινία από τον σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά. Είναι πολυγραφότατος, αφού έχει γράψει πάνω από ενενήντα βιβλία. Έχει καταφέρει να διαβαστεί από το ελληνικό αλλά και το διεθνές κοινό και είναι ο πιο μεταφρασμένος Έλληνας συγγραφέας μετά τον Καβάφη, τον Καζαντζάκη και τον Ρίτσο. Πρόσφατα η εφημερίδα Guardian πρότεινε στους αναγνώστες χίλια βιβλία της παγκόσμιας πεζογραφίας μέσα στα οποία είχε τον Ζορμπά, και το Ζ. Στο μυθιστόρημα Ο μονάρχης, ένας διανοούμενος προσπαθεί να συγγράψει τη βιογραφία ενός εξόριστου ηγεμόνα. Κάποιοι, όμως, έχουν άλλες σκέψεις και επιθυμούν τη δολοφονία του μονάρχη. Το περίεργο είναι πως πιέζουν τον συγγραφέα να πάρει συνέντευξη από τον μονάρχη γιατί θέλουν το κείμενο να μεταπλαστεί και σε σενάριο ταινίας. Με τραγικό τρόπο ο σωσίας του μονάρχη, διάσημος ηθοποιός, αντί να υποδυθεί τον ρόλο του εξόριστου βασιλιά στην ταινία, παίζει τον καθοριστικότερο ρόλο της ζωής του. Συμβαίνουν πολλά πράγματα που θυμίζουν την αστυνομική πλοκή και ο αναγνώστης ψάχνει να βρει τα ερωτήματα. Τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα θα τις βρει μέσα στις σελίδες του βιβλίου, όπου εναλλάσσονται απεικονίσεις της μαγευτικής Ρώμης και της μυθικής Ευφράτειας με σκηνές έντονης δράσης που σε καθηλώνουν. Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Παρασκευάς Μακαρέζος Εν Κροκυλείω Δωρίδος Η κάποτε ισχνή κατηγορία εκδόσεων που καθιερώθηκε ως «λευκώματα» τα τελευταία χρόνια και με αδιάκοπη επέκταση

έχει αναδειχθεί στην πιο εντυπωσιακή μεταξύ των συμβατικών. Ακριβώς αυτό: εντυπωσιακή. Η άνθισή της είναι φυσική, αναμενόμενη από τη στιγμή που η εικόνα έγινε κυρίαρχη πτυχή της ζωής μας και δε δυσκολεύτηκε να επιβληθεί. Θεματικά απλώθηκε σε όλες τις επιτεύξεις του επιστητού στον βαθμό που το «λεύκωμα» να καλύπτει τα πάντα και να ξεχωρίζει από τα εξωτερικά του στοιχεία: το υπερμέγεθος, οι διαστάσεις που απαιτούν ειδικά ράφια εναπόθεσής τους, τον μεγάλο αριθμό σελίδων και με μέλημα πρώτιστο την ανάδειξη του οπτικού και βασικού μέρους του σε βαθμό που συχνά να υπερτερεί του κειμένου, το οποίο περιορίζεται να συνοδεύει την παντοδύναμη εικόνα. Αποτέλεσμα, πολλά λευκώματα να περιορίζονται στο θέαμα ενώ υποκρύπτουν εξαίρετα θέματα. Ουδέν μεμπτό. Η φορά των πραγμάτων είναι τόσο δυνατή που συμπαρασύρει προς κατευθύνσεις που δεν αντιμετωπίζονται. Σύσταση φιλική: ας μην αντιπαρερχόμαστε τα εντυπωσιακά αυτά εκδοτικά κατορθώματα. Κρύβουν αξιόλογα έργα. Το σημείωμα στον περιορισμένο εδώ χώρο καλύπτει ένα θαυμάσια επεξεργασμένο ιστόρημα με θέμα ένα ξεχασμένο ελληνικό χωριό, το Κροκύλι Δωρίδος - 1000 κάτοικοι κάποτε, 30 τώρα. Ο οικονομολόγος συγγραφέας του, γέννημα θρέμμα, ενέκυψε με αγάπη, επιστημονική δυναμική και ενέσκαψε όλο το παρελθόν του. Εντρύφησε σε όλες τις εποχές του, φάσεις της πορείας του στον χρόνο, ως την μοιραία πτώση του. Η μυθολογία, η αρχαιολογία του, η λαογραφία, η κοινωνική του υπόσταση, η φύση, τα ήθη και τα έθιμά του, η συμμετοχή του στα κοινά και όσα σχετίζονται με το χωριό, εξετάζονται υπό το πρίσμα αμέτρητων άλλων τόπων με την ίδια τροχιά. Ένα χαρακτηριστικό διάγραμμα στο οποίο συνοψίζεται η τύχη κι άλλων Κροκυλίων. Οι φωτογραφίες είναι δεμένες με το κείμενο και δεν προσφέρονται για εντυπωσιασμούς. Κι αυτές έργο του συγγραφέα, ο οποίος άγγιξε τις ρίζες της υπαίθριας Ελλάδος, με τις ακμές της ως τη μοιραία κατιούσα.

Είναι ένα βιβλίο που δεν «τρομάζει» τον δάσκαλο με τη συνήθη στριφνή επιστημονική γλώσσα, ένα βιβλίο που μπορεί να το χρησιμοποιήσει στην τάξη και να εφαρμόσει όσα προτείνει για τους μαθητές με μ.δ., ακολουθώντας τις νέες προσεγγίσεις και τις πιο σύγχρονες τεχνικές παρέμβασης. Ο ίδιος ο συγγραφέας αποκαλεί το βιβλίο πρακτικό εγχειρίδιο και αναφέρει ότι την ιδέα τού την έδωσαν οι συνάδελφοι δάσκαλοι και οι γονείς με παιδιά που έχουν μ.δ. Είναι ολοφάνερο πως θέλει να το μοιραστεί τόσο με τους λειτουργούς της εκπαίδευσης όσο και με τους «ψαγμένους» γονείς. Χρόνια δασκάλα κι εγώ, βρήκα το βιβλίο εξαιρετικά ενδιαφέρον, χρηστικό και πολύ έξυπνα δομημένο, ίσως γιατί ο συγγραφέας είναι ένας δάσκαλος της «πράξης» και όχι των ακαδημαϊκών εδράνων και ξέρει από πρώτο χέρι τι συμβαίνει στην τάξη. Μια καλαίσθητη επιμελημένη έκδοση, πολύ προσιτή για κάθε ενδιαφερόμενο δάσκαλο ή γονιό. Το «στήσιμο» του βιβλίου βοηθά τον αναγνώστη να ανατρέξει εύκολα και γρήγορα στον τίτλο, στους υπότιτλους με τα πηχυαία γράμματα (που αποτυπώνονται καλύτερα στη μνήμη σαν πλαγιότιτλοι παράλληλα στο κείμενο), στα δείγματα γραφής μαθητών με τα δυσανάγνωστα γράμματα και τις μουντζαλιές. Το κείμενο δεν παραθέτει απλά όλες τις κατηγορίες μ.δ., λύνοντάς μου πολλές απορίες, αλλά προτείνει τρόπους αντιμετώπισής τους από τον δάσκαλο στην πράξη, καθώς και πρακτικές συμβουλές για τους γονείς. Κι αυτή, πιστεύω είναι η ουσιαστική προσφορά του βιβλίου. Διαβάζοντάς το κάποιος θα αντιληφθεί αμέσως γιατί δεν μαθαίνουν με τον ίδιο

τρόπο, τον ίδιο ρυθμό και στον ίδιο χρόνο όλα τα παιδιά που δυσκολεύονται και πώς εμείς οι παιδαγωγοί μπορούμε να τα βοηθήσουμε. Εκτός από τους πίνακες με στοιχεία, τις έρευνες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο που αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένες περιπτώσεις μ.δ., ο συγγραφέας φρόντισε να εντάξει στο παράρτημα του βιβλίου του 25 πολύ σημαντικές σελίδες με ειδικό λεξιλόγιο των επιστημονικών όρων που χρησιμοποίησε, έναν πολύ κατατοπιστικό πίνακα με τα Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης (ΚΕΔΔΥ) με τηλέφωνα, ηλεκτρονικές διευθύνσεις και σχετικές με τις μ.δ. ιστοσελίδες στην Ελλάδα και το εξωτερικό και, τέλος, μια πολύ καλά καταρτισμένη ελληνόγλωσση βιβλιογραφία για περαιτέρω ανάγνωση. Πολύ ευρηματική η λειτουργική ενσωμάτωση στις σελίδες σκαναρισμένων αυθεντικών γραπτών μαθητών με μ.δ. Πολλοί από εμάς τους δασκάλους δεν συνειδητοποιούμε τις μαθησιακές αδυναμίες των μαθητών μας. «Διαβάζοντας» σε μια δεύτερη πιο προσεκτική ανάγνωση τα γραπτά αυτά, διαπιστώνουμε εύκολα ότι ο δικός μας μαθητής, ο Γ. ή η Κ., δεν είναι τεμπέλης ή φυγόπονη, όπως αβασάνιστα ενημερώνουμε τους γονείς, αλλά παρουσιάζει τη συγκεκριμένη μ.δ. και είναι καλύτερα για το παιδί, αντί να του κολλάμε επίθετα που θα το στιγματίζουν σε όλη του τη ζωή, να σκύψουμε με ευαισθησία και γνώση πάνω στο πρόβλημά του. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι και το ιδιαίτερο μήνυμα που αποκομίζει ο αναγνώστης από το βιβλίο. Η έγνοια του συγγραφέα εστιάζει στην αποποινικοποίηση του λάθους και την απενοχοποίηση των μαθητών. Παράλληλα, προτείνει στον δάσκαλο και στον γονιό τα κατάλληλα εργαλεία.

Εύχομαι το βιβλίο να βρει τη θέση του όχι απλώς στα ράφια των σχολικών βιβλιοθηκών αλλά στο ραφάκι της καρδιάς κάθε δασκάλου. Αναστασία Ευσταθίου, συγγραφέας

Χάρης Πάτσης Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ Πριν από αρκετά χρόνια ο γνωστός παιδαγωγός, συγγραφέας και εκδότης Χάρης Πάτσης, ύστερα από μια λαμπρή παιδαγωγική, συγγραφική και εκδοτική καριέρα και αφού είχε οδηγήσει σε προχωρημένο στάδιο την εκδοτική του δραστηριότητα αποφάσισε, κοντά στα άλλα, να προβεί στην έκδοση της Μεγάλης Εγκυκλοπαίδειας της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Μ.Ε.Ν.Λ.) ενός μοναδικού έργου, που περιλαμβάνει τα άπαντα των νεοελληνικών γραμμάτων, από το Βυζάντιο μέχρι σήμερα. Για τον σκοπό αυτό συγκρότησε ένα πολυμελές συγγραφικό και συντακτικό επιτελείο από τους πιο διακεκριμένους ερευνητές και μελετητές της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και παράλληλα όρισε ένα Ανώτατο Εποπτικό Συμβούλιο (από Ακαδημαϊκούς, Πανεπιστημιακούς και καταξιωμένους ανθρώπους των γραμμάτων) στους οποίους ανέθεσε τη γενική επιστασία για τη σύνταξη του μνημειώδους αυτού έργου, του οποίου η πρώτη έκδοση ολοκληρώθηκε σε δώδεκα ογκώδεις τόμους στους οποίους παρουσιάζεται με αλφαβητική κατάταξη ολόκληρη η διαδρομή της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, από τις ρίζες της, τον 10o αιώνα, ως σήμερα με

Κυριάκος Ντελόπουλος

Νίκος Τομαράς Μαθησιακές δυσκολίες ΠΑΤΑΚΗ Ο δάσκαλος και ποιητής Νίκος Τομαράς, ειδικευμένος σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες (μ.δ.) και Πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Δυσλεξίας, κυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο με τίτλο: Μαθησιακές Δυσκολίες, Ισότιμες Ευκαιρίες στην Εκπαίδευση από τις Εκδόσεις Πατάκη. Περιλαμβάνει όλες τις κατηγορίες μαθησιακών δυσκολιών (τη Δυσλεξία, τις Ειδικές Γλωσσικές Διαταραχές, τις Δυσαριθμησίες, τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα) και είναι γραμμένο με απλή κατανοητή γλώσσα.

INDEX_39

κυριότερους σταθμούς: τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό, τα Πτωχοπροδρομικά, τον Ακριτικό κύκλο, το Κρητικό θέατρο, τα Δημοτικά και Κλέφτικα Τραγούδια, τη Νεοελληνική Πεζογραφία και Ποίηση, την πνευματική προσφορά της Ελληνικής επαρχίας, τη λογοτεχνική παραγωγή της Κύπρου και της Ιωνίας και την πνευματική παρουσία του Απόδημου Ελληνισμού. Μέσα στις 9600 μεγάλου σχήματος δίστηλες σελίδες της Μ.Ε.Ν.Λ. παρελαύνουν, ζωντανά και πανοραμικά, όλες οι μορφές, όλοι οι πρωταγωνιστές και δημιουργοί του πνευματικού μεγαλείου του νεότερου Ελληνισμού, από τους ανώνυμους και επώνυμους λόγιους και κλασικούς συγγραφείς της περιόδου αυτής, ως τους σημερινούς πνευματικούς εκπροσώπους των Νεοελληνικών Γραμμάτων (φιλόλογους, λογοτέχνες, συγγραφείς κλπ.). Πρόκειται για μοναδική έκδοση που κοσμεί τις βιβλιοθήκες όλων των Ακαδημαϊκών και Πνευματικών ιδρυμάτων της υφηλίου και αποτελεί ένα χρήσιμο βοήθημα για κάθε πνευματικό άνθρωπο. Ήδη επανακυκλοφορεί σε νέα εικοσιτετράτομη έκδοση, βελτιωμένη και συμπληρωμένη. Συνιστούμε το έργο αυτό υπεύθυνα. Βίκτωρ Κυπραίος

Mάρω Βαμβουνάκη Το χρονικό μιας μοιχείας ΨΥΧΟΓΙΟΣ Δεν πρόκειται για μια μοναδική μοιχεία, αλλά για τρεις. Τρεις νουβέλες, τρεις μοιχείες, η κάθε μία με τα δικά της χαρακτηριστικά, ο έρωτας στις τρεις εκφάνσεις του, με το σεξιστικό στοιχείο σε εγρήγορση. Και αυτό απομένει στον αναγνώστη. Πολύ ελκυστική η αφήγηση της παρόρμησης, η προσπάθεια παραμερισμού της, αδιέξοδη όμως, και εν τέλει η απόλυτη ενδοτικότητα, η κυριαρχία του ενστίκτου, που αποδεικνύεται ακαταμάχητη. Έρωτας, λοιπόν, κατά το βάθος του, είναι η μονοσήμαντη σωματική έλξη, απ’ την οποία μπορεί να προκύψει και ένας τονισμός του εσώτερου συναισθήματος; Απ’ το βιβλίο δεν συνάγεται, με σαφήνεια, απάντηση στο ερώτημα αυτό. Διαφαίνεται όμως η ψυχότροπη εμμονή, την οποία με συνέπεια αλλά και ευπρέπεια περιγράφει η γνωστή επιτυχημένη συγγραφέας. Αλλά και σ’ αυτή την περίπτωση η σεξιστική απαρχή είναι συγκεκριμένη. Ωστόσο, οι τρεις νουβέλες τις κυρίας Βαμβουνάκη μας παραπέμπουν σταθερά σε κάποια συμπεράσματα, ώστε να είμαστε σε θέση να εμβαθύνουμε στους διαφορετικούς ψυχισμούς των δύο φύλων. Όπως και να το κάνουμε, σ’ όλες τις περιπτώσεις, η αβρότητα προσήκει στον γυναικείο χαρακτήρα, εξάλλου η θηλυκότητά της πρέπει να είναι εμφανής, όπως στους άντρες η αμεσότητα και η συγκρατημένη ή όχι επιθετικότητα. Οπωσδήποτε το βιβλίο μας προβληματίζει, μάλλον μας αναγκάζει να σκύψουμε με σοβαρότητα στα βαθύτερα του έρωτα και του σεξ. Και μέχρι το τέλος διαβάζεται ευ-

INDEX_36 INDEX_39

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

χάριστα, χάρη στη ρέουσα γλώσσα του και στην ακριβέστατη δομή του. Διονύσης Κωστίδης

Γεώργιος Πιζάνης Περί νόμων και Δικαιοσύνης ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΑΘΗΝΩΝ Πρόκειται για ένα βιβλίο με Πνευματιστικά Κείμενα, όλα σχετικά με τη Δικαιοσύνη. Υπάρχουν δυο τρόποι να προσεγγίσεις αυτό το βιβλίο. Ο πρώτος είναι να το απορρίψεις θεωρώντας ότι τέτοιου είδους βιβλία ανάγονται στη σφαίρα της φαντασίας. Ο δεύτερος είναι να διαβάσεις το βιβλίο και, αφού το ολοκληρώσεις, τότε να ενδιαφερθείς για τον «συγγραφέα». Προτίμησα τη δεύτερη προσέγγιση. Και έτσι μέσα στο βιβλίο διάβασα κάποια ήδη γνωστά πράγματα, αλλά ανακάλυψα και αναλύσεις κάποιων πτυχών του θέματος Δικαιοσύνη, πραγματικά εντυπωσιακές για την απλότητα και το βάθος τους. Παράδειγμα: Ο ορισμός της αμαρτίας:Αμάρτημα είναι ο ηθικός ή σωματικός πόνος, που προξενεί ο ένας αδελφός εις τον έτερον. Δεν έχω συναντήσει πουθενά αλλού τέτοια απλότητα και σαφήνεια. Επίσης:Οι νόμοι οφείλουν να είναι οι αυτοί προς ολόκληρη την ανθρωπότητα και να θεσπίζονται από ικανούς και σεβαστούς δικαστικούς με ευρεία μόρφωση και ψυχικές αρετές». Ο νόμος είναι το ένδυμα και ο δικαστής ο ράπτης ο οποίος οφείλει να προσαρμόσει το ένδυμα στον πολίτη. Προσεγγίσεις που, αν εφαρμοσθούν, οδηγούν τις Κοινωνίες στην έμπρακτη εφαρμογή της έννοιας της Δικαιοσύνης. Όσοι πιστεύουν στην προτροπή: Δικαιοσύνην μάθατε οι ενοικούντες επί της Γης, θα βρουν ένα πολύτιμο βοηθό για την επισήμανση και κατανόηση της ουσίας της έννοιας «Δικαιοσύνη». Αλλά, προσοχή: Η προσέγγιση του βιβλίου να γίνει χωρίς τις επιφυλάξεις για τον «ιδιαίτερο» (διαμεσικό) τρόπο συγγραφής του! Κώστας Μακρυγιάννης

Αλέξης Σταμάτης Σκότωσε ό,τι αγαπάς ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ Kill your darlings! Αυτή τη συμβουλή του Ουίλιαμ Φόκνερ ακολουθεί o σκηνοθέτης και σεναριογράφος Άρης Μανιάτης, το κεντρικό πρόσωπο στο εν λόγω μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη. Στην προσπάθειά του να βρει απαντήσεις στα καθαρά προσωπικά του προβλήματα ένας πρώην αλκοολικός πενηντάρης κάνει μια βασανιστική κατάδυση στην ψυχή του. Επαγγελματικά επιτυχημένος -οχτώ ταινίες ως τώρα- ετοιμάζεται να παρουσιάσει το καινούργιο του σενάριο με τίτλο Σκότωσε ό,τι αγαπάς σε μια φιλική του παρέα. Αργότερα, στο σημείο που δεχόμαστε την πληροφορία αυτή, μας

μπαίνει η υποψία για το παιχνίδι που μας έχει στήσει ο Αλέξης Σταμάτης - παίζει με το υλικό του και μαζί μας, και, μολονότι θέλει να μας πείσει πως εδώ πρόκειται για τον καλύτερο εφικτό τρόπο γραφής ενός κειμένου ώστε στο τέλος να μείνει η μία και μοναδική του ουσία, ο ίδιος, ξετυλίγοντας τον μίτο, μας βοηθάει να μη χαθούμε στους λαβυρίνθους της ψυχής των φιγούρων του. Γιατί η βαθιά κατάδυση που κάνει ο Άρης Μανιάτης στο κείμενο του σεναρίου του για να ελέγξει τι είναι περιττό και να το σκοτώσει δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια βουτιά στην ίδια του την ψυχή. Σ’ αυτό του συμπαραστέκεται ένας τυφλός γιατρός που συναντά σ’ ένα άγνωστο επαρχιακό σπίτι όπου μένει μαζί με μια νέα γυναίκα, τη Δάφνη. Εκεί ο Άρης Μανιάτης ξαναβρίσκει τις αισθήσεις του ύστερα από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα μετά την παρουσίαση του σεναρίου του. Η Δάφνη τον εντυπωσιάζει από την πρώτη στιγμή που συναντιούνται τα βλέμματά τους, ο Άρης την ποθεί όσο τίποτα άλλο, κι εκείνη βοηθάει τον γιατρό που φαίνεται να κατέχει πολύ καλά την τέχνη της γραφής, να διαβάσει και να κρίνει το σενάριο - κάτι που κάνει με μεγάλη αυστηρότητα και επιμονή, αφού οι απόψεις του δεν αφήνουν αδιάφορο τον σεναριογράφο. Έτσι οι προσπάθειες του γιατρού να καταφέρει τον Άρη να ξεσηκώσει μία μία όλες τις επιφανειακές επιστρώσεις της μνήμης και των αισθημάτων του και να φτάσει στο μέγιστο εφικτό βάθος ώστε να αποκαλύψει τη μία και μοναδική σκηνή που στην ουσία θέλει να αφηγηθεί με την ταινία του, έχουν επιτυχή έκβαση. Για να φτάσει εκεί ο Αλέξης Σταμάτης δανείζεται στοιχεία από την αστυνομική και νουάρ λογοτεχνία – μέθοδο γνωστή κι από τα προηγούμενα μυθιστορήματά του. Έτσι κρατά σε διαρκή αγωνία τον αναγνώστη του, φυλάσσοντάς του για το τέλος τη μεγαλύτερη έκπληξη. Το Σκότωσε ό,τι αγαπάς είναι ένα μυθιστόρημα γεμάτο αναφορές στις διάφορες Τέχνες: στη μουσική, στα εικαστικά, και φυσικά στον κινηματογράφο και τη λογοτεχνία, αφού για όλες τους ισχύει ότι «σκοτώνω ό,τι αγαπώ... για να μείνει τελικά μία φράση,... έτσι, ως ανάμνηση αλλά και ως μεδούλι της θυσιασμένης σύνθεσης». Το Σκότωσε ό,τι αγαπάς θα μπορούσε να είναι ένας οδηγός για το πώς θα κάνω μια καλή ταινία ή θα γράψω ένα καλό μυθιστόρημα. Ίσως όμως και όχι, γιατί αν δεν υπάρχει κάποιος να επέμβει όπως ο γιατρός στο σενάριο του Άρη, που αποτελεί μια ιστορία μέσα στην ιστορία του Αλέξη Σταμάτη -φαινομενικά τουλάχιστον γιατί στην ουσία μπορεί και αυτή να είναι η ιστορία του συγγραφέα μας- και να δώσει τις απαραίτητες συμβουλές, μπορεί να προκύψει ένα ανούσιο, φλύαρο βιβλίο. Ο Άρης Μανιάτης ή ο Αλέξης Σταμάτης (εδώ πλέον εγώ τους συγχέω) απογυμνώνεται μάλιστα μπροστά μας ως συγγραφέας αποκαλύπτοντας τα σημεία στο κείμενο του σεναρίου που έχει διαγράψει - στυλιστικό τρικ που τονίζει τον αυτοσαρκασμό του συγγραφέα και συμβάλλει ταυτόχρονα στο να φανεί πιο αυθεντικός ο προβλημα-

τισμός του περί συγγραφής. Γενικά, η ανάλυση των κειμένων και η εκτενής συζήτηση κάποιων σημείων θυμίζει σεμινάριο δημιουργικής γραφής, με αποκορύφωμα την αυτούσια κατάθεση του σεναρίου από τον Άρη Μανιάτη, έτσι όπως έχει προκύψει υπό την καθοδήγηση του γιατρού. Ενδιαφέρον παρουσιάζει, επίσης, ο τρόπος που ο Αλέξης Σταμάτης ενσωματώνει ένα κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας μέσα στη δική του αφήγηση, έτσι ώστε τελικά να συναντήσουμε και κυριολεκτικά το «σκότωσε ό,τι αγαπάς» καταλήγοντας στο «πως μόνο αν το ξυπνήσεις, εσύ που το σκότωσες, μπορείς ν’ αγαπηθείς ξανά». Σοφία Γεωργαλλίδη, Κολωνία

Ίαν Λιδάκης Πέντε θάλασσες μακριά ΙΒΙΣΚΟΣ Το καλοκαίρι διάβασα το Πέντε θάλασσες μακριά του πρωτοεμφανιζόμενου (ή πρωτο-εξαφανιζόμενου, αφού φωτογραφία του δεν είδα στο αφτί του βιβλίου) Ίαν Λιδάκη. Πρόκειται για το περιπετειώδες ταξίδι στην εγγύς Ανατολή ενός Αμερικανού πράκτορα που προσπαθεί να «ξετρυπώσει» και να επαναφέρει στην Αμερική (και στην τάξη) τον ανυπόταχτο Ελληνοαμερικανό επιστήμονα που έχει διαφύγει από το πανεπιστήμιο του Σικάγο με το πολύτιμο ερευνητικό υλικό του. Με αφορμή αυτό το γεγονός ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να ταξιδέψει τον αναγνώστη στους τόπους και στην κοσμοθεώρηση των λαών της ανατολικής Μεσογείου (κυρίως του ελληνικού και του τουρκικού), αλλά και στις γεύσεις τους, στα αρώματά τους, στις γιορτές τους, στις καθημερινές τους συνήθειες. Υπάρχουν σημεία στα οποία θα έλεγε κανείς ότι ο συγγραφέας έχει βάλει στοίχημα να συμφιλιώσει τους δύο προαιώνιους εχθρούς, Έλληνες και Τούρκους, ειδικά όταν περιγράφει τους Τουρκοκρητικούς του Αϊβαλιού, την απαράμιλλη φιλοξενία τους και τα κρητικής καταγωγής έθιμά τους. Στον αντίποδα η πατρίδα του ήρωα, την οποία ο συγγραφέας, αν και πολίτης της ο ίδιος -Αμερικανός ελληνικής καταγωγής- δεν χάνει ευκαιρία να κατακεραυνώνει για την εξωτερική της πολιτική. Ο χρόνος κατά τον οποίο εκτυλίσσεται η δράση είναι οι παραμονές της επέμβασης των ΗΠΑ στο Ιράκ, κι έτσι παρουσιάζονται αρκετές ευκαιρίες για να το κάνει. (Απορώ πώς, με το επάγγελμα που διατείνεται ότι ασκεί, μπορεί και γράφει τέτοια πράγματα. Εκτός βέβαια αν ακόμα δεν έχουν ανακαλύψει οι Αμερικανοί τι «φίδι» εκτρέφουν στον κόρφο τους). Ωστόσο, εύκολα διακρίνει κανείς ότι κάποια από αυτά που ενδιαφέρουν περισσότερο τον συγγραφέα (κάτω από το επικάλυμμα της κατασκοπικής περιπέτειας) φαίνεται πως είναι το να παρατηρεί με απόλαυση (και για εκείνον και για εμάς) τις παραμικρές λεπτομέρειες της γυναικείας τοπιογραφίας, να περιγράφει με αξιοσημείωτη δεξιοτεχνία κάποια απροσδόκητα, φτερωτά, ερωτικά αντικείμενα, να αφηγείται περιστατικά με μοναδικό χιούμορ ή να μας κάνει μέτοχους της σπαρακτικής μετάνοιας ανθρώπων που στο παρελθόν έκαναν λάθος επιλογές και τώρα τις βρίσκουν κυριολεκτικά μπροστά τους. Το μόνο που έχω να καταλογίσω στον συγγραφέα είναι το ότι, μέχρι να το τελειώσω, έχασα αρκετές ώρες μπάνιου στη θάλασσα γιατί δεν μπορούσα να «ξεκολλήσω». Το κορίτσι μου δε, απηύδησε να με φωνάζει να μπω. Το επόμενό του βιβλίο προτείνω να τυπωθεί σε ειδικό αδιάβροχο χαρτί: και για να κάνω επιτέλους καμιά βουτιά αλλά και για να σώσω τη σχέση μου. Ζητάω πολλά από έναν συγγραφέα; Κώστας Βερέμης, καθηγητής

Αγγελική Σιδηρά Κονσέρτο στη Δρέσδη ΝΕΦΕΛΗ Η ποίηση της Αγγελικής Σιδηρά, περιγράφοντας ψυχικές κατα-

στάσεις, μας θυμίζει τα ενδεχόμενα, τους συνειρμούς και τους υπαινιγμούς που πηγάζουν και απορρέουν από τα πράγματα και την κάθε λεπτομέρεια ή συμπεριφορά. Επικεντρώνει την προσοχή μας σε κάθε σημείο, που μπορεί και να ξεφύγει άμεσα από την αντίληψή μας, το όποιο ασκεί ουσιαστική επιρροή στα συναισθήματα και στις διαθέσεις μας (π.χ. Παλιά οργαντίνα, σελ. 17). Ουσιαστικά μας κάνει να ατενίζουμε τα σημαντικά ή ασήμαντα γεγονότα μέσω του μικρόκοσμου των φαινομενικά αδιάφορων και συχνά απαρατήρητων πραγμάτων και κινήσεων, με τις συνεκδοχές που αυτά υποδηλώνουν και έχουν διαφορετική σημασία και ιδιαιτερότητα για κάθε άτομο. Κάθε γενικότερη κατάσταση συνήθως εφορμείται από ένα κεντρικό τραγικό ή απλώς σημαδιακό γεγονός και παρουσιάζεται σαν άθροισμα στιγμών (π.χ. «Πόντο πόντο αφουγκράζομαι/ κιόλας τον ερχομό σου.», «Πλέκοντας και περιμένοντας», σελ. 53). Ξαφνιάζει με τις επιλογές των απορρεόντων νοημάτων της και τον χειρισμό απρόβλεπτων μεταφορών και, τις περισσότερες φορές, τα θέματά της είναι απροσδόκητα, όσο και οι συνεπαγωγές της. Μέσω δηλαδή κάποιων πραγμάτων που κάποιος άλλος δε θα τους έδινε καμία σημασία, οδηγείται αναπάντεχα σε φαινομενικά άσχετα συμπεράσματα, που εντούτοις τα δένει δημιουργικά και πετυχημένα. Έτσι, χρησιμοποιώντας απλά εκφραστικά μέσα και μια γλώσσα λιτή και άμεση, αποδίδει την άλλη εκδοχή των, πολλές φορές άψυχων, πραγμάτων -αλλά όχι μόνο-, την καθαρά ανθρώπινη και ανθρωποκεντρική. Ψάχνει πίσω από τα «μικρά» πράγματα αναδεικνύοντας κρυμμένες σημασίες και ερμηνείες. Τα άτομα πληγώνονται από τα γεγονότα και είναι αδύναμα να αντιδράσουν, παρά μόνο βυθίζονται στη θλίψη, καθώς κάποιες στιγμές μοιάζουν να αφήνονται στις καταστάσεις και τις συνθήκες (π.χ. «Άγνοια» σελ. 64). Αυτό όμως τα κάνει βαθιά ανθρώπινα, ευαίσθητα και πλημμυρισμένα με αγάπη, ενώ τα παιδιά και η παιδικότητα μας γεμίζουν τρυφερότητα (σελ. 54), μας αποσπούν στον κόσμο τους και μας κάνουν να ξεχνούμε τη φθορά (σελ. 52). Ο θάνατος παρουσιάζεται σαν αναπότρεπτο γεγονός (π.χ. σελ. 13, σελ. 54) ή σαν τετελεσμένο (σελ. 48), ανεξέλεγκτος, που γεννά θλίψη και συγκίνηση και στενεύει τα περιθώρια της ζωής και της ευχαρίστησης, δείχνοντας την αδυναμία των ανθρώπων μπροστά του, που μοιάζουν να τον δέχονται ανέλπιδα, απογοητευμένοι και θρηνητικοί, ενώ κάποτε το ποίημα φτάνει ως την τραγική ειρωνεία (π.χ. σελ. 19 «Πρωτομαγιά»). Μέσα όμως από αυτόν και την απώλεια των όντων που μας οδηγεί, μα και γενικότερα από την οπτική των ποιημάτων της, αναδύεται έμμεσα μια αγάπη για τη ζωή και εντονότερα για τους ανθρώπους, που επικεντρώνεται σε κάθε λεπτομέρεια, με ευαισθησία και λεπτότητα, και προβάλλει και μας υποδεικνύει τα «μυστικά» συστατικά της ευτυχίας, που αποτελούν τις σημασίες με τις οποίες

INDEX_36 INDEX_39

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

«ντύνουν» τα όντα οι άνθρωποι. Τα ποιήματά της μας κάνουν να αγαπήσουμε τη ζωή και να μελαγχολήσουμε για τον θάνατο, κάτι που τα κάνει απόλυτα ανθρώπινα. Έτσι ο πρόωρος χαμός, ένα θέμα που συχνά την απασχολεί, αντιμετωπίζεται θρηνητικά (π.χ. σελ. 58) και σαν τραγική απώλεια, που τονίζεται μέσω της μνήμης, και αντιπαραβάλλεται με τις χαρές και την ομορφιά της ζωής, ενισχύοντας την αγάπη μας γι’ αυτή. Ο θάνατος έτσι εναλλάσσεται με τη σαγήνη, την απόλαυση και την ευχαρίστηση, οδηγώντας μας σε μια σειρά συναισθηματικών μεταβολών, δημιουργώντας ποικιλία και κινώντας μας το ενδιαφέρον, ενώ πλανιέται στα μικροαντικείμενα της καθημερινής μας ζωής και στη σκέψη, στους συνειρμούς και τις εκδοχές αυτών («Τα πράγματά μας με τι τάξη και ησυχία/ πιστά κρατάνε των θανάτων μας τα αρχεία!» σελ. 35 «Αντικείμενα μέλλοντος»). Δεν φτάνει ποτέ όμως σε μελό υπερβολές, ούτε υστερίες, αλλά με μια λιτή εκ των έσω περιγραφή, αγγίζει τις πληγές, συνήθως συμμετέχουσα και συμπάσχουσα ως φίλη, συγγενής ή μνηστή, ή σαν απλός παρατηρητής.

αν είναι, μπορεί και έχει μια απελευθερωτική δύναμη, διότι με την αναζήτηση της τελειότητας στους άλλους, ταυτόχρονα καλλιεργούμε μέσα μας τον φόβο μήπως κριθούμε και βρεθούμε και εμείς ατελείς ή ελλιπείς και κατά συνέπεια ανάξιοι να αγαπηθούμε. «Κάτι φαίνεται να υπάρχει εκεί», θα πει, «στην ανθρώπινη ψυχή, που μας κάνει να υποτιμάμε τον εαυτό μας κάθε φορά που κάνουμε κάποιο λάθος», με αποτέλεσμα να τον καταδικάζουμε να προσποιείται ότι είναι κάτι που δεν είναι, ένας αψεγάδιαστος και τέλειος άνθρωπος, επειδή νομίζουμε ότι έτσι θα γίνουμε αγαπητοί. Επειδή, όμως, κανείς δεν είναι τέλειος, θα πει ο συγγραφέας, είναι απολύτως αναγκαίο για τον άνθρωπο να δομεί σχέσεις εμπιστοσύνης, να συγχωρεί και να αποδέχεται τον άλλον ως έχει. Μια τέτοια πρόταση ζωής, εξάλλου, βρίσκεται σε απόλυτη αρμονία με την ίδια τη βάση του πολιτισμού μας, τον σεβασμό της ανθρώπινης προσωπικότητας. Χαλκιαδάκη Νίκη

Γρηγόρης Τεχλεμετζής, www.tehlemetzis.blogspot.com

Φώτης Θαλασσινός Αντάλια

Harold S. Kushner Κατακτώντας την ευτυχία

Μόνο ο Ιωάννης όταν έγραφε στο σπήλαιο της Πάτμου την Αποκάλυψη ήταν -φαντάζομαι- σε μεγαλύτερη εγρήγορση από τον Φώτη Θαλασσινό όταν έγραφε την Αντάλια στην Κω -όχι σε σπήλαιο, αλλά και πάλι, δεν γνωρίζω-, το δικό του συναρπαστικό μυθιστόρημα, που απαιτεί οξύνοες αναγνώστες σε διαρκή επαγρύπνηση. Το απόλυτο ελληνικό Αβατάρ. Διαβάστε το μετά μανίας, και δεν θα πλήξετε, αν το ζητούμενό σας είναι η (δια των λέξεων) έκ-στασις. Ο Φώτης Θαλασσινός γεννήθηκε τον Σεπτέμβρη του 1977 στην Κω. Έχει εκδώσει μέχρι τώρα τρία πεζογραφήματα: Μαύρα Μαργαριτάρια (Εμπειρία εκδοτική, 2003), Ο θάνατος του κόμη του Λωτρεαμόν (Καστανιώτης, 2004) και Λούπα (Καστανιώτης, 2007). Πρόκειται για μια ιδιότυπη και μοναχική συγγραφική περίπτωση. Δεν μιμείται τίποτα και κανέναν, όσο κι αν ανιχνεύονται υποδόριες επιρροές κι αναταράξεις από το έργο της φίλης του και σπουδαίας πεζογράφου Ζυράννας Ζατέλη, την οποία -όπως δηλώνει ο ίδιος σε συνεντεύξεις του- θαυμάζει απεριόριστα. Η έγνοια του για τη γλώσσα, η προσήλωσή του στην ορθόδοξη χριστιανική εκκλησία, ο απαγορευμένος καρπός του κήπου της Εδέμ, και οι άπειρες, πολύχρωμες μεταλλάξεις του, περιθωριακά παρενδυτικά ή ομοερωτικά πρόσωπα, η καταγγελία κάθε υποκρισίας και ασφυκτικής κοινωνικής σύμβασης που οδηγεί στην αλλοτρίωση του ατόμου και στην ανθρώπινη δυστυχία, συνθέτουν έναν ιδιότυπο συγγραφικό «μικρόκοσμο» που όμοιός του δεν έχει καταγραφεί στη νεοελληνική λογοτεχνία. Τα δύο προηγούμενα βιβλία του (από τις εκδόσεις Καστανιώτη) παρ’ όλο που

ΛΟΓΕΙΟΝ

Το βιβλίο του Harold Kushner είναι ένας οδηγός ζωής. Η ανάγνωση του συγκεκριμένου βιβλίου δεν μπορεί παρά να έχει λυτρωτική επίδραση στον αναγνώστη. Το μήνυμα του βιβλίου είναι απλό και συγχρόνως ριζοσπαστικό: όπως ο Θεός δεν παύει να μας αγαπάει κάθε φορά που κάνουμε κάποιο λάθος, λέει ο συγγραφέας, έτσι και εμείς δεν πρέπει να παύουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας και τους άλλους, επειδή δεν είναι τέλειοι. Η αίσθηση αυτοεκτίμησής μας, οι σχέσεις μας με τους γονείς μας, τα παιδιά, τους συντρόφους μας τα αδέρφια μας και τους φίλους μας θα βελτιωθούν μόλις πάρουμε το μάθημα ότι ένα λάθος δεν χρειάζεται να οδηγεί στην απόρριψη. Αναφέρει χαρακτηριστικά:Αν δεν αφήσουμε τους ατελείς ανθρώπους να μπουν στις ζωές μας, θα είμαστε πολύ μόνοι, γιατί αυτοί είναι το μόνο είδος ανθρώπων που θα βρούμε. Ο Θεός θα ήταν μόνος, αν μπορούσε να αγαπάει μόνο τους τέλειους ανθρώπους και το ίδιο θα είμαστε και εμείς. Αντλώντας από την Παλαιά Διαθήκη, τη σύγχρονη λογοτεχνία, την ψυχολογία, τη θεολογία και την τριακονταετή εμπειρία ως ραβίνου, ο Kushner μας δείχνει πώς η αποδοχή και η συγχώρεση μπορούν να αλλάξουν τις σχέσεις με τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή μας και μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε την πρόκληση του να είμαστε άνθρωποι. Ο συγγραφέας επισημαίνει ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε από τους ανθρώπους να είναι τέλειοι. Η ιδέα αυτή, όσο απλή και

ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ

μιλάνε (και) για τον έρωτα μεταξύ ανδρών, δεν θα μπορούσαν -αβρόχοις ποσί- να καταταχθούν στην gay λογοτεχνία. Ο συγγραφέας αυτός είναι υπερβολικά μονήρης (για να μην πω «μοναχικός») έτσι που δεν θα άντεχε κάτω από οποιαδήποτε ταμπέλα ή κατηγοριοποίηση. Δημιουργεί και φιλοτεχνεί τη δική του ιδιόλεκτο, αποδομεί την ελληνική λαλιά και την ανασυνθέτει, παραβαίνει τους κανόνες του συντακτικού και τους κανόνες της στίξης, με το ζόρι ανέχεται την επίσημη ορθογραφία. Αυτός ο αντικομφορμισμός και η όλη στάση ζωής, ο βίος και η πολιτεία του τον κατατάσσουν στην ολιγάριθμη (για το ελληνικό λογοτεχνικό τοπίο) χορεία των «καταραμένων» λεγόμενων ποιητών. Και χρησιμοποιώ τον όρο ποιητής, γιατί παρά την πεζογραφική σύμβαση, και τον χαρακτηρισμό αυτού του τέταρτου βιβλίου του ως «μυθιστόρημα», ο Φώτης Θαλασσινός επιδίδεται σε μια ποιητική πρόζα υψηλής μονολογικότητας και δραματικότητας. Ακόμα και οι διάλογοι (με τις απαραίτητες παύλες) των προηγούμενων βιβλίων του δρουν προσχηματικά, αφού όλα τα πρόσωπα είναι ανακλάσεις του ναρκισσιστικού εγώ ενός αφηγητή, που βλέπει τις ανακλάσεις του στον καθρέφτη του χαρτιού και προσπαθεί –απεγνωσμένα- να συνθέσει το ψηφιδωτό της μορφής του. Πρόκειται για ένα «ichdrama» (ένα «δράμα του εγώ») εν εξελίξει, που θα οδηγήσει σε μια λύτρωση, ή σε μια μεγαλειώδη έκρηξη ίσως, σε μια ηρωική έξοδο από το θέατρο που λέγεται κόσμος. Οπωσδήποτε δεν πλήττει κανείς διαβάζοντας αυτό το κείμενο-ποταμό. Μετά από μερικές σελίδες, όταν έχει εξοικειωθεί ο επαρκής αναγνώστης με τον πρωτότυπο κώδικα του εξαιρετικού αυτού λογοτέχνη, αφήνεται να παρασυρθεί στους χείμαρρους και στις δίνες ενός ταλέντου που δεν δέχεται κανένα κανόνα, δεν έχει επιβάλλει πειθαρχία στον εαυτό του και δεν έχει γίνει ακόμα κύριος των εκφραστικών του μέσων. Αυτή ακριβώς η διαρκώς ανανεούμενη εξελικτική πορεία, κατά την οποία ο συγγραφέας ενσωματώνει νεόφερτα υλικά που επισωρεύει η ζωή στην ψυχή του, και υιοθετεί καινούργιες φόρμες που φαντάζουν για λίγο κατάλληλες να δώσουν στέγη στα οράματά του, για να τις αρνηθεί αμέσως μετά και να τις σπάσει, είναι άκρως σαγηνευτική κι ενδιαφέρουσα. Ελπίζω να τον ανεβάσει -μετά από επίπονη δουλειά και κάποιες δεκαετίες ζωής- σε αξιοσημείωτα αισθητικά ύψη μοναξιάς (και όχι πλέον «μοναχικότητας» ή «απομονώσεως»). Κωνσταντίνος Μπούρας, www.konstantinosbouras.gr

Βαγγέλης Τασιόπουλος Γράνα ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ Ημέρα ποίησης η σημερινή και διαβάζω για πολλοστή φορά το βιβλίο του Βαγγέλη Τασιόπουλου με τον παράξενο τίτλο Γράνα, προσπαθώντας να διεισδύσω στο ερμητικό κέλυφος της γραφής του. Γιατί ο Βαγγέλης Τασιόπουλος, που εκτός από ποιητής (έχει εκδώσει μέχρι τώρα επτά ποιητικές συλλογές) είναι και δάσκαλος στην ειδική εκπαίδευση, δεν είναι ποιητής που τον «ξεπετάς» με ένα-δύο διαβάσματα ερμηνεύοντας τους κώδικες και τα σύμβολά του. Είναι δύσκολος ποιητής υπό την έννοια ότι γράφει όχι για να εκτεθεί και να αποκαλύψει ούτε για να επιδείξει τον τρόπο που τιθασεύει τη γλώσσα, αλλά γράφει για έναν απαιτητικό αναγνώστη θέλοντας να τον κάνει κοινωνό της προσωπικής του αγωνίας, δίνοντάς του όμως ελάχιστα εργαλεία για να σκάψει στον πυρήνα των ποιημάτων του. Οι δυσκολίες αρχίζουν από τον τίτλο κιόλας της συλλογής. Γράνα. Τι σημαίνει η λέξη; Έχει κυριολεκτικό ή μεταφορικό νόημα; Η γράνα, είναι λέξη της Πελοποννήσου και σημαίνει το μικρό ή το μεγάλο χαντάκι. Μέσα στο βιβλίο υποδηλώνει το χάσμα, το κενό, το ανυπέρβλητο εμπόδιο, που συναντούμε παντού γύρω μας και που πάνω του σκοντάφτει η μνήμη, ο έρωτας, η ζωή, ο θάνατος, οι άνθρωποι, η γραφή εντέλει. (γράνες παντού / γράνες θανάτου / γράνες ανθρώπων / σύνορα της ακεραιότητας / με τον ευκρινή αντίλαλο πέρα στο βάθος). Το βιβλίο είναι διαρθρωμένο σε τρεις ενότητες. Όλα τα ποιήματα διαφέρουν σε έκταση και ύφος. Άλλα είναι μακροσκελή, άλλα σύντομα. Άλλα με ποιητική μορφή και άλλα με πεζή. Όλα τα

ποιήματα της τρίτης ενότητας (Η ρητορική των αναμνήσεων) είναι ολιγόστιχα, πυκνογραμμένα, και με μια ηθελημένη παραβίαση των σημείων της στίξης στη γραφή τους, μια ελευθερία και ένα γραμματικό ατόπημα που συνάδει με αυτό που αποπνέουν, κάνοντας το μάτι να εκλάβει αυτήν την παρέκκλιση σχεδόν αναγκαία. Κομβική έννοια και σημείο της πρώτης ενότητας, που τιτλοφορείται Μόλις το τρένο σφύριξε, είναι ο χρόνος. Συγκεκριμένα, ο Τασιόπουλος αναδεικνύει το δράμα του σημερινού ανθρώπου να μην είναι συμβιβασμένος με τον χρόνο, να μένει μετέωρος ή εκτός χρόνου, να κάνει εσφαλμένη εκκίνηση, να διστάζει ή να αργοπορεί. «Ήταν λέει κάποτε ένας άνθρωπος που όλο αργοπορούσε. / ….. / Όταν εκείνος έφτανε τα τρένα είχαν φύγει / …. / Το τρένο πάλι αναχωρεί κι ο άνθρωπος αργοπορεί», από το καταπληκτικό Ο Μέγδοβας ψιλή γραμμή στο χάρτη - ίσως το καλύτερο ποίημα της συλλογής. Και αλλού: «το βλέπεις όταν οι απέναντι / συγγενείς προστρέχουν / φτάνοντας πάντα κατόπιν εορτής» ή «ένα τέλος στις λεωφόρους με τους φοίνικες, εκεί που ο έρωτας / καθημερινά αναβάλλεται». Επίσης, το τέλος των περισσοτέρων ποιημάτων της ενότητας τα χαρακτηρίζει μια γεύση ματαίωσης ή μια πικρή διαπίστωση. «Μείναμε πια οριστικά επίνεια δίχως ν’ αποδώσουμε ευθύνες. Ενδεδυμένοι ευπρεπώς ιδιοτελείς και πικραμένοι ίσως», «απόρροια της συντριβής / της άλλης ήττας» «λόγια επίθετα / του φόβου σπέρματα και της φθοράς». Η δεύτερη ενότητα (Οι λάμιες του θολού βυθού) ξεκινάει με το κορυφαίο Αυτό το πλοίο δεν πάει πουθενά, όπου αποτυπώνεται ένα αίσθημα φθοράς και στασιμότητας. Το πλοίο που δεν πηγαίνει πουθενά είναι σύμβολο της ασάλευτης ζωής, αντίστοιχο με το τρένο της πρώτης ενότητας. Στίχοι που αποπνέουν απραξία και στασιμότητα, έχοντας στο κουκούτσι τους σαχτουρικές επιδράσεις: «κι όμως αυτό το πλοίο δεν πάει πουθενά / κρατώντας τη διάρκεια επανέρχεται / σφυρίζει όπως πάντα / και καραδοκεί». Άλλες εμμονές του ποιητή που αξιοποιήθηκαν ποιητικά: η έννοια του κενού: «εξυπακούεται πως τα κενά δεν θα διανύσεις έφιππος», «όταν συνθλίβεις το κενό / κενό σου μένει», η αποξένωση: «οι συνομήλικοί μας δυστυχώς αποστρατεύτηκαν / δεν έχει συγγενείς αυτός ο δρόμος», η πικρή διαπίστωση της προσωπικής μας αναπηρίας: «τόσο πολύ υστερήσαμε / κι όλο σ’ ανάπηρους πλανήτες διαρκώς παραληρούμε;», η θλίψη της απώλειας: «η ύστερη ανάσα σου αντίδωρο / ευχή μαζί κι αντίο», και πάλι ο χρόνος και η μνήμη: «σαν άνοιξη το χρόνο / αιφνιδιάζει η μνήμη». Τέλος, στο Η ρητορική των αναμνήσεων, ο Τασιόπουλος νοσταλγεί, ερμηνεύει το παρόν με υλικά του παρελθόντος, ανατρέχει στην παιδική ηλικία, αναζητά γέφυρες του παρελθόντος με το άγονο σήμερα. Το «υπόγειο», «το παλιό στασίδι» και «η παλιά φυσαρμόνικα» της οποίας «η ανάπηρη μελωδία σαν μοιρολόι απλώνεται», αναδεικνύονται σε σύμβολα νοσταλγίας. Ο Βαγγέλης Τασιόπουλος, μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ποιητικές φωνές της νέας γενιάς, συνεχίζει να γράφει ποίηση, υπερπηδώντας με τους στίχους του τις γράνες της ανυπόφορης ζωής μας. Παναγιώτης Γούτας

INDEX_39

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

Φώφη Κορίδη Δημόσια Γραφή Ιωλκός Η Φώφη Κορίδη είναι δημοσιογράφος, μέλος της ΕΣΗΕΑ. Η πρώτη ποιητική της συλλογή Δημόσια Γραφή μας υποχρεώνει να την προσέξουμε και να επισημάνουμε τις ευαισθησίες της. Ευαισθησίες που καταγράφονται μ’ έναν απλό, καθαρό λόγο, θυμίζοντάς μας ευτυχισμένες στιγμές του έντεχνου λόγου. Σπάνια συναντάμε τόσο πλούτο, τόση γοητεία, που είναι αξιοπερίεργο πώς η ποιήτρια κατορθώνει, σε τόση μικρή έκταση, να πει τόσα πολλά. Η αφιέρωσή της περιχαρακώνει τη γεωγραφία της και μας δίδει το δικαίωμα να υποκλιθούμε στον πλούσιο εσωτερικό της κόσμο: «Στους έρωτες της ζωής μου και στον Ντίνο Χριστιανόπουλο, τον Νικηφόρο Βρεττάκο, τον Θανάση Νιάρχο, τη νονά μου Έλλη Αλεξίου και τον πατέρα μου Γιάννη, που με έκαναν να αγαπώ τα γράμματα και να εμπιστεύομαι τα συναισθήματά μου». Και στα τριάντα δύο ολιγόστιχα ποιήματά της υπάρχει διάχυτο φως, άρωμα, δροσιά και μεγαλοψυχία. Συστατικά απαραίτητα για την καθαρή ποίηση, για τους καθαρούς λογαριασμούς, για τον περίγυρο, τον κόσμο και την ανθρωπότητα. Η παιδική αθωότητα, ο παράδεισος των μικρών αγγέλων, αλλά και όλων εκείνων των στιγμών της ωραιότερης ηλικίας, συναντώνται μέσα σ’ αυτά τα κομψοτεχνήματα με μια διάθεση αφέλειας και ωριμότητας. Αναδημοσιεύω το Στο δωμάτιο, όλο κι όλο οκτώ στίχοι, μέσα στους οποίους καθρεφτίζεται το κρύσταλλο της ψυχής της κι ανθεί το σπέρμα της ζωής: «Κλείνω το φως του δωματίου / Κι εσύ χαμογελάς / Παίζω πιάνο / Κι εσύ τραγουδάς / Μου δίνεις ένα τριαντάφυλλο / Και σε φιλώ / Μου δίνεις την καρδιά σου / Και σου προσφέρω τη δική μου». Παράλληλα με το ερωτικό στοιχείο κυριαρχούν ο κοινωνικός και πολιτικός προβληματισμός, το σήμερα, το αύριο, το μετέπειτα: «Η δικαιοσύνη χάθηκε / Δε βρέθηκε κανένας να την απονείμει / Στα μάτια των παιδιών του Σεράγεβου / Και της Παλαιστίνης / Μήτε στην Κύπρο και τη Μικρασία / Χιλιάδες οι πρόσφυγες / Απανταχού της γης / Η ιστορία επαναλαμβάνεται». Αυτή είναι η ποίηση της Φώφης Κορίδη. Ας τη χαρούμε. Ανέστης Γεωργιάδης

Γωγώ Ατζολετάκη Το Ζ της ζωής ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Το Ζ της ζωής είναι ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα που περιγράφει τη ζωή της Ηλέκτρας, μιας γυναίκας που καθημερινά γίνεται θύμα του συζύγου της και της κοινωνίας, μιας γυναίκας που βιώνει καθημερινά τη σωματική και ψυχολογική βία. Κατά την αφήγηση σκιαγραφούνται διάφοροι χαρακτήρες που πλαισιώνουν την Ηλέκτρα, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν ένα κομμάτι της κοινωνίας μας. Αρχικά, ο Παναής ο Τσάκαλος, σύζυγος της Ηλέκτρας, εκπροσωπεί τον άνδρα

- δυνάστη, τον άνδρα που θυματοποιεί τη γυναίκα. Ο κυρ-Σταύρος, πατέρας της Ηλέκτρας, θεωρεί τις κόρες του «πράγμα» προς διαπραγμάτευση για πώληση. Εκπροσωπεί τον πατέρα - αφέντη που χειρίζεται την κόρη του σαν αντικείμενο, σαν κτήμα του. Η μάνα Ηλέκτρα. Ο σιωπηλός παρατηρητής που ενώ βλέπει, γνωρίζει, αισθάνεται, είναι ανήμπορη και αδύναμη να αλλάξει το ρου της ιστορίας. Εκπροσωπεί τον άνθρωπο που θέλει, αλλά αυτό το «θέλω» δεν στέκεται ικανό να γίνει «μπορώ». Η Δήμητρα, αδερφή της Ηλέκτρας, η οποία αντιτάχτηκε στον πατέρα και αρνούμενη να γίνει προϊόν του πατρός της προς πώληση εμπορεύεται η ίδια τον εαυτό της, γίνεται «παστρικιά». Η πεθερά της Ηλέκτρας, η οποία είναι η μητέρα του άνδρα δυνάστη, αλλά είναι και γυναίκα. Η μητρική και γυναικεία φύση σε σύγκρουση. Η Κατερίνα, η γειτόνισσα της Ηλέκτρας, η γυναίκα που θα συνεργαστεί με την ηρωίδα και θα τη βοηθήσει στη μεγάλη απόδραση. Η Κατερίνα εκπροσωπεί όλους αυτούς που θέλουν και μπορούν. Ακολουθούν οι συγχωριανοί και οι γείτονες. Αυτή η μερίδα της κοινωνίας που ενώ γνωρίζει, σιωπά. Οι ηθικοί αυτουργοί τέτοιων φαινομένων μέσω των οποίων συντηρείται και καλλιεργείται μια νοσηρή κατάσταση. Σημαντικό εργαλείο της συγγραφέως για να εισάγει τον αναγνώστη στην πλοκή του δράματος αποτελεί το ύφος της γλώσσας που χρησιμοποιεί. Το ύφος αλλάζει κατά τη διάρκεια της αφήγησης, αποτυπώνει εύστοχα την ψυχική κατάσταση της ηρωίδας. Η ωμότητα της γλώσσας αναπόφευκτη στο πρώτο μέρος του μυθιστορήματος. Πώς θα μπορούσε άλλωστε να αποδώσει τη φρίκη που ζει η Ηλέκτρα, πώς θα μπορούσε να παρουσιάσει στον αναγνώστη την κόλαση αυτής της γυναίκας και τελικά να τον αφυπνίσει; Στο δεύτερο μέρος, η γλώσσα αποκτά γλαφυρότητα και δίνει στη δράση έντονο ρυθμό. Έτσι, ο αναγνώστης συναισθάνεται τα αγωνιώδη συναισθήματα της ηρωίδας. Στο τρίτο μέρος, όταν επέρχεται η κάθαρση, ο λόγος γίνεται ποιητικός. Η ωραιότητα της γλώσσας σε αντίθεση με το πρώτο μέρος δημιουργεί στον αναγνώστη ανακούφιση, ικανοποίηση και την πολυπόθητη ηρεμία. Επιπρόσθετα, θα ήταν παράλειψη από ψυχαναλυτικής πλευράς να μην αναφερθώ στη θέση του ονείρου μέσα στο μυθιστόρημα. Όπως διαπιστώνει ο αναγνώστης, το όνειρο κατέχει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων, εφόσον μετά από μια σειρά ονείρων η Ηλέκτρα παίρνει τη μεγάλη απόφαση. Στην ψυχανάλυση, το όνειρο αποτελεί σημαντικό εργαλείο στη διερεύνηση του ασυνειδήτου - κατά τον Freud «η βασιλική οδός που οδηγεί στη γνώση του ασυνειδήτου» και αυτό είναι κάτι που η συγγραφέας αποτυπώνει στο μυθιστόρημα. Χρησιμοποιεί την ονειρική διαδικασία για να καταδείξει τι συμβαίνει στον ψυχισμό, στο ασυνείδητο της ηρω-

ίδας. Η απόγνωση και η απελπισία παρελαύνουν στα όνειρα μέσω σκηνών που της δείχνουν τις προοπτικές που έχει. Αυτές οι προοπτικές την ξυπνούν - εφόσον είναι ανυπόφορες για τη συνείδησή της και την ωθούν να πάρει τη μεγάλη απόφαση. Εν κατακλείδι, το μυθιστόρημα της Γωγώς Ατζολετάκη υπογραμμίζει σαφώς τις ψυχαναλυτικές αιτίες της κακοποίησης και αφυπνίζει. Περνά ένα σημαντικό μήνυμα. Το δικαίωμα της επιλογής και της ελευθερίας του ατόμου. Και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο που μπορεί και να μην έχει βιώσει τέτοιου είδους καταστάσεις, αλλά σίγουρα στη ζωή του έχει βρεθεί στο σημείο που καλείται να επιλέξει το καλύτερο για εκείνον. Δήμητρα Σύρκου, ψυχολόγος

Κώστας Γανωτής Περιμένοντας τον Λάκη Ρα ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ H Μυθιστορία Περιμένοντας τον Λάκη Ρα του Κώστα Γανωτή, είναι ένα οδοιπορικό, μια ασθμαίνουσα περιπλάνηση με ένα αγροτικό DATSUN στην άλλη πλευρά, την «κρυμμένη», της δεκαετίας του ‘70. Ένας έφηβος, που ασφυκτιά στην ελληνική επαρχία (Νέα Αγχίαλος Βόλου), ένα «ανώμαλο ρήμα» στην γραμματική του καθωσπρεπισμού των συνταγματαρχών, προσπαθεί να ανασάνει στην αποπνικτική ατμόσφαιρα της ασυνάρτητης Ελλάδας. Κόντρα στο σχολείο, κόντρα στα χλευαστικά βλέμματα, με μαλλιά και μια κιθάρα, αναμετριέται μέσα στα σκυλάδικα του Βόλου με την νύχτα και την ανάγκη να σταθεί όρθιος χωρίς να ξέρει γιατί. Με αφοπλιστική ειλικρίνεια, αφηγείται τα «ανδραγαθήματα» και το ταξίδι της επώδυνης ενηλικίωσης του με τον τσαμπουκά τού «θα σου δείξω εγώ», ξοφλώντας γραμμάτια παλιάς απόρριψης από τη γενέθλια γη. Με τη μουσική και το γράψιμο σαν όπλα (ίσως τα μοναδικά) μέσα στην Αθήνα της μεταπολιτευτικής γκλαμουριάς και τις μεγάλες πίστες των θεαμάτων, της δεκαετίας του ΄80. Ένας επαρχιώτης «οργισμένος Βαλκάνιος», χωρίς μοτοσυκλέτα Μachules, που περιδιαβαίνει τα ιστορικά γεγονότα απ’ την έξω τους μεριά, ένας «επαρχιώτης Φάνης» που κραυγάζει πως υπάρχει στη μέσα τσέπη της ζωής. Ο Κώστας Γανωτής με ακατέργαστη γλώσσα του δημοτικού τραγουδιού μάς εξομολογείται αυτά που δεν θέλουμε ν’ ακούσουμε, αυτά που απωθούμε και μας αναγκάζει να βουτήξουμε στον κρυμμένο μας πυθμένα… Μάριος Σπηλιόπουλος, ζωγράφος, Καθηγητής της Α.Σ.Κ.Τ.

Ιάσων Ευαγγέλου Παραλειπόμενα, ποιήματα Φιλικός Όμιλος Συγγραφέων Σωστά! «Γεννηθήκαμε στον αστερισμό του πόνου και της αγάπης». Ο ποιητής Ιάσων Ευαγγέλου μας εκπλήσσει κάθε τόσο. Από τους πολυγραφότερους της εποχής μας. Ποίηση, γνωμικός λόγος, θέατρο, πεζογραφία, λαογραφία, μεταφράσεις κ.ά. εντάσσονται στο ενεργητικό του. Ακούραστος, ανιδιοτελής, απλοχέρης. Παρών και έτοιμος. Ένα θαύμα στην «άπιστη κοινωνία» των ευκολοευερέθιστων ποιητών. Τα Παραλειπόμενα, για όσους γνωρίζουν την πορεία του Ευαγγέλου, είναι η συνέχεια ή αυτά που δεν αξιώθηκαν να δουν τότε το φως της δημοσιότητας, εκείνης της θαυμάσιας συλλογής Ερωτική ωδή στην αιώνια αγαπημένη (1969). Ποιήματα τρυφερά, ερωτικής μέθης και απόλυτης ωριμότητας κρατούν τον αναγνώστη τους σε μιαν υπερδιέγερση σώματος και ψυχής, ανεβάζοντας τον θαυμασμό στο αιώνιο ωραίο, στην πράξη και τη λύτρωση, των δύο φύλων: «Κάνε με, αγάπη μου, καλύτερο, πιο ωραίο. / Γιατί το ξέρω: / Ο ήλιος ωριμάζει τον καρπό / και η γυναίκα κάνει ώριμο τον άντρα». Εικόνες και απόηχοι, γνώση και ειλικρίνεια, που μας

ταξιδεύουν σε τοπία ασύλληπτης γοητείας, όπου η σάρκα γίνεται τριαντάφυλλο και η σταγόνα θάλασσα πλατιά, αφού «Η ερωτική αγάπη δεν τεμαχίζεται. / Μας τεμαχίζει. / Και μόνο ολόκληρη, εμάς ολοκληρώνει». Στο Κάτι σαν πρόλογος -μικρή εισαγωγή στα Παραλειπόμενα- ο Ευαγγέλου ανοίγει την καρδιά του, λες και θέλει να προλάβει τον αναγνώστη, με μια στροφή ομολογίας, ενώπιος ενωπίω, δώρο και αντίδωρο για ό,τι δεν πρόλαβε. Μα, τώρα, «ήρθε η στιγμή μπρος στην αληθινή σου ύπαρξη / ετούτη την παράλειψη να επανορθώσω». Νηφάλιος, μύστης και προπομπός, όπως ο άλλος μεγάλος βιβλικός ομότεχνός του στο Άσμα Ασμάτων αυτοαναλύεται εκ βαθέων: «Η αιώνια αγαπημένη μας, είναι συνήθως μια απρόσμενη έκρηξη ηφαιστείου. Σεισμός και λάβα. Γιατί η αγάπη δεν είναι μόνο μία λέξη. Είναι ο τρόπος για να υπάρχουμε. Είναι το ένστικτο της επιβίωσης. Τέλος, κι ο πιο μεγάλος έρωτας δεν παύει να ’ναι ένας έρωτας ανθρώπινος, πολύ ανθρώπινος, δηλαδή φορτωμένος τις υπερβολές και τις ελλείψεις. Ένας τέλειος, ανθρώπινος έρωτας μ’ όλες του τις ατέλειες, που ανικανοποίητος αναζητά την (ουτοπική) τελειότητα. Και κάποτε τη βρίσκει». Ο ποιητής πλάθει τους ωραίους στίχους του άνευ συνταγής. Εξάλλου, η Αγάπη και, ένα περισσότερο, ο Έρωτας δε δρομολογούνται πάνω σε κανόνες. Η ανυπακοή, το πείσμα και η τρέλα είναι κραυγές τετελεσμένες, καθόλα εμπρηστικές, που τους ανήκουν. Ποιος μπορεί να αντισταθεί στην άρνηση ή τη θέλησή τους; Τελικά, ο ποιητής μάς οδηγεί στο «δια ταύτα»,·στο μη αναστρέψιμο: «Ο άνθρωπος που αγαπά είν’ ένας τεχνίτης μεταλλουργός». Γιάννης Κορίδης

Άλκηστις Μαυροκέφαλου Ρωγμές Ονείρων

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

λάβουν την τελική τους μορφή τα ποιήματα της παρούσας συλλογής. Αυτό έχει σαν συνέπεια τον πλήρη έλεγχο των εκφραστικών της μέσων που αναδεικνύουν τις εικόνες και το άρωμα μιας αέναης πνοής που περιβάλλει τα πάντα και το οποίο τονίζεται σε κάθε ποίημά της κατά τη στιγμή που χρειάζεται να προσδώσει την ανάταση και την υπέρβαση. Ο λόγος της αγγίζει τα όρια του μυθολογικού ύφους, οι εικόνες των ταξιδιών μέσα από λίμνες, οι νεράιδες αλλά και τα άλλα περάσματα της ψυχής συστρέφονται και απογειώνονται με νόημα και μαεστρία για να προσδώσουν μια ανάσα ζωής: «στη μεγάλη μαύρη θάλασσα/ ολόφωτο καράβι ταξιδεύει/ οι νεραϊδες των πάγων οδηγούν/ χρωματίζοντας δρόμους σκοτεινούς/ ένας απέραντος ιστός/ χρωμάτων στον αχανή ουρανό». Η Άλκηστις Μαυροκέφαλου διαθέτει μια εκπληκτική ικανότητα να εργάζεται πάνω στην ποιητική γραφή και εκεί νοιώθει κανείς μια αρτιότητα που ορίζει το μέτρο χωρίς πλατειασμούς αλλά και αφαιρέσεις που ενέχουν τον κίνδυνο ορισμένες φορές να διαλύσουν το νόημα ενός ποιήματος. Αυτός ο συνδυασμός εσωτερικής πορείας, αφουγκρασμού του περιβάλλοντος κόσμου και άρτιων εκφραστικών μέσων, σηματοδοτεί την απαρχή μιας πορείας στη σύγχρονη ποίηση που αναμένει και άλλα δημιουργήματα της ποιήτριας. Δείγμα γραφής: «Το παράθυρο έκλεισε/ οι αναμνήσεις έσβησαν/ τα όνειρα χάθηκαν/ τελικά που είσαι;/ με ρωτούν/ Είμαι μια κουκίδα/ μπορεί να είναι ελάχιστη/ μηδαμινή/ μα είναι διαφορετική/ όπως και κάθε άλλη/ Ποιός είσαι;/ Είμαι ένα κομμάτι της αβύσσου». Νίκος Δανιήλ, Nikosdaniil.blogs

ΑΙΩΡΑ

Λίλη Λαμπρέλη Λόγος εύθραυστος κι αθάνατος

Η πρώτη ποιητική συλλογή της Άλκηστις Μαυροκέφαλου αποτελείται από 26 ποιήματα. Από τους πρώτους στίχους διαφαίνεται η ωριμότητα της σκέψης και η ροή του ύφους της γραφής της ποιήτριας. Μέσα από την ποίησή της αναδεικνύεται ένα σημαντικό ταλέντο, σε τόσο νεαρή ηλικία, γεγονός που αποδεικνύει ότι ο σύγχρονος ποιητικός λόγος είναι παρόν, έχει δύναμη και διαθέτει εκπροσώπους για το μέλλον, διεκδικώντας τη θέση του μέσα από αντιξοότητες που δημιουργεί σε αρκετές περιπτώσεις μια σημερινή κατάσταση πραγμάτων στο λογοτεχνικό γίγνεσθαι. Η ποίηση της Άλκηστις Μαυροκέφαλου αγγίζει τα όρια του φιλοσοφικού και μεταφυσικού λόγου, αποδεικνύοντας πρώτα απ’ όλα την εργασία που έχει πραγματοποιηθεί στον ίδιο της τον εαυτό, έτσι ώστε στη συνέχεια να δημιουργηθούν και να

Η τέχνη της προφορικής αφήγησης ως μορφή παράστασης και ψυχαγωγίας, καθιερωμένη στη χώρα μας τη δεκαετία του 1990, όλο και περισσότερο προσελκύει το ενδιαφέρον του κοινού, των εκπαιδευτικών, των ειδικών επιστημόνων που τη μελετούν, αλλά και των μελλοντικών επίδοξων αφηγητών. Αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας είναι να δημοσιεύονται όλο και πιο συχνά άρθρα και να εκδίδονται ολοκληρωμένες μελέτες για την αφήγηση στη σύγχρονη εποχή. Μια από τις πρώτες συλλογικές μελέτες ήταν το βιβλίο με τα πρακτικά ημερίδας του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου με τίτλο «Η τέχνη της αφήγησης» σε επιμέλεια Κ. Κουλουμπή-Παπαπετροπούλου. Η Κουλουμπή ήταν από τις πρώτες γενικά που έφεραν το ζήτημα της νεοαφήγησης στη χώρα μας. Ακολούθησαν άλλες εκδόσεις κυρίως με τη

INDEX_39

Πατάκης

μορφή πρακτικών του εκάστοτε Φεστιβάλ Αφήγησης Ολύμπου, που καθιέρωσε από το 2003 το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, με τις εισηγήσεις πανεπιστημιακών δασκάλων ( Μ. Μερακλή, Β.Δ.Αναγνωστόπολου, Ε. Αυδίκου, Μ. Αλεξιάδη, Δ. Δαμιανού, Μ.Καπλάνογλου, Χρ. Χατζητάκη, Ι. Καψωμένου, κ.α.). Το 2002 από το Εργαστήριο Λόγου και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κυκλοφορεί επίσης το πρώτο βιβλίο-εισαγωγή στην τέχνη και τεχνική της αφήγησης με επιμέλεια της Τ.Τσιλιμένη και τίτλο Αφήγηση και εκπαίδευση. Στο ίδιο πνεύμα θα εκδοθεί και το βιβλίο του Στ. Πελασγού Τα μυστικά του παραμυθά. Το βιβλίο της Λίλη Λαμπρέλη, Λόγος εύθραυστος κι αθάνατος, είναι το πρώτο βιβλίο μιας εν ενεργεία παραμυθούς που αφορά ζητήματα για την τέχνη της. Όπως η ίδια δηλώνει στο προλογικό σημείωμα το υλικό του βιβλίου προέρχεται από σημειώσεις που συγκέντρωνε από πολύωρα εργαστήρια σπουδαίων παραμυθάδων της Ευρώπης, τα οποία παρακολουθούσε και από σκέψεις που προέκυπταν ως αποτέλεσμα αυτών των συναντήσεων. Οι 205 σελίδες του ταξινομούνται σε τέσσερα μέρη: Το πρώτο μέρος απαντά στο ερώτημα «τι είναι παραμύθι», το δεύτερο ασχολείται με τον παραμυθά, το τρίτο δίνει απαντήσεις στο ερώτημα εάν η αφήγηση ανήκει στο χώρο της τέχνης και στο τελευταίο μέρος η συγγραφέας του βιβλίου επιχειρεί μια προσωπική συμβολική προσέγγιση ενός παραμυθιού με τον τίτλο «Καημός» (την έχω ακούσει να το αφηγείται σε ένα από τα Φεστιβάλ Αφήγησης Ολύμπου που διοργάνωσα και το αποδίδει με τόσο… αληθινά), που είναι αποσχίδα του τύπου ATU 710. Η Λαμπρέλη ισχυρίζεται ότι για να θεωρηθεί κάποιος παραμυθάς δεν φτάνει να διαθέτει κάποια τεχνική, ένα πλούσιο ρεπερτόριο ή θεωρητική γνώση, αλλά εάν καταφέρει να προκαλέσει συγκίνηση σε αυτόν που άκουσε το παραμύθι του και εάν του προκάλεσε το ενδιαφέρον ώστε να επιθυμεί και ο ίδιος (ο ακροατής) να το αφηγηθεί, να το μεταδώσει σε κάποιον άλλο. Η Λαμπρέλη για να δώσει τον ορισμό του παραμυθιού, διευκρινίζει τι δεν είναι παραμύθι για την ίδια και θεωρεί ότι είδος του μαγικού παραμυθιού ως «μια πορεία από το σκοτάδι προς το φως». Με γλώσσα απλή και βιωματική, ύφος προφορικού λόγου η Λαμπρέλλη εξιστορεί την εμπειρία της και έρχεται να απαντήσει σε ερωτήματα και προβληματισμούς που έχει κάθε αρχάριος αφηγητής. Το βιβλίο Λόγος εύθραυστος κι αθάνατος, δεν είναι απλά ένα χρήσιμο εγχειρίδιο που έρχεται να προστεθεί στη βιβλιογραφία για την τέχνη της αφήγησης, για να βοηθήσει κάθε ενδιαφερόμενο να εντρυφήσει στην τέχνη αυτή, αλλά κάτι πολύ περισσότερο, αφού αποτελεί κατάθεση ψυχής και πολύχρονης εμπειρίας της παραμυθούς. Τασούλα Τσιλιμένη

θεματικές διαδρομές ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΙΛΙΠΠΟ ΦΙΛΙΠΠΟΥ

ΘEMATIKEΣ ΔIAΔPOMEΣ έληξε με την πτώση της δικτατορίας και την επιστροφή του στην Ελλάδα. Ωστόσο, τότε ξεκίνησε μια καινούργια περιπέτεια καθώς συνελήφθη, φυλακίστηκε ως λιποτάκτης και πέρασε από στρατοδικείο. Η υπόθεσή του απασχόλησε τον τύπο, αθωώθηκε και ο Βλάσσης ξεχάστηκε, όπως συμβαίνει πάντα, μα αργότερα, το 2002, από κάποιους κύκλους θεωρήθηκε ύποπτος για συμμετοχή στην οργάνωση 17 Νοέμβρη. Το βιβλίο του, γεμάτο φωτογραφίες και ντοκουμέντα, αποτελεί ένα κομμάτι από τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας.

2. Αντώνης Δεσύλλας Μελωδία κρυστάλλων ΑΛΔΕ Ο Αντώνης Δεσύλλας γεννήθηκε στην Κέρκυρα, σπούδασε στην Αθήνα, κι εμφανίστηκε ως συγγραφέας το 1997 με το αφήγημα Βόλτα στη Σπιανάδα, απολύτως κερκυραϊκού ενδιαφέροντος. Πρόσφατα, μετά από μερικά μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων, κυκλοφόρησε το έβδομο βιβλίο του, Μελωδία κρυστάλλων, ένα τρυφερό αφήγημα για τα παιδικά του χρόνια στην Κέρκυρα. Οι πέντε ιστορίες που το αποτελούν είναι μικρά κομψοτεχνήματα του πεζού λόγου, απολαυστικά και αισθαντικά, καθώς ο συγγραφέας ξετυλίγει τις αναμνήσεις του και συγχρόνως εκφράζει τα συναισθήματά του για τα πράγματα, δηλαδή τα άψυχα αντικείμενα, των χρόνων της ανεμελιάς. Η πιο κομψή ιστορία είναι η Μελωδία κρυστάλλων, μια λογοτεχνική περιήγηση στα κρυστάλλινα αντικείμενα των κερκυραϊκών σπιτιών, των γυαλικών που σημάδεψαν την εποχή της παιδικότητας.

Από την Κέρκυρα για την Κέρκυρα 1.Πέτρος Βλάσσης Διαδρομές ζωής - Πολιτική και πολιτικοί ΕΨΙΛΟΝ Ο Πέτρος Βλάσσης αφηγείται τη ζωή του στη Λευκίμμη της Κέρκυρας, όπου γεννήθηκε, τα χρόνια στο γυμνάσιο, τα φοιτητικά χρόνια στην Αθήνα, στην ΑΣΟΕΕ, την ένταξή του στους Λαμπράκηδες. Ο συγγραφέας έγινε γνωστός στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο το 1969, όταν λιποτάκτησε από τον ελληνικό στρατό, βγήκε στο εξωτερικό με τη βοήθεια της Αμαλίας Φλέμινγκ και του Λάμπη Μυριβήλη, γιου του Στρατή Μυριβήλη, και κατέθεσε εναντίον της ελληνικής χούντας ενώπιον του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η ζωή του στο εξωτερικό ήταν μια περιπέτεια, η οποία

INDEX_39

3. Δήμητρα Καπελούζου-Βασιλάκη Στο καλύβι του Αριά

4. Μαρκίτα Κουρκούλου-Παστελλά Από το Πρόκυμα στη Σπιανάδα ΛΕΥΚΩΣΙΑ Η Μαρκίτα Κουρκούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κέρκυρα. Φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και μετά την απόκτηση πτυχίου εγκαταστάθηκε στην Κύπρο, όπου δίδαξε σε σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης. Στο παρόν αφήγημα με τον υπότιτλο Κερκυραϊκές μνήμες μας μεταφέρει στη γενέτειρά της και μιλάει για τις μνήμες της από τα χρόνια του πολέμου και της κατοχής, όπως τα έζησε ως παιδί. Η αγροτική ζωή, η ανέχεια, ο πανικός που προκάλεσαν οι βομβαρδισμοί, κι οι φιλοδοξίες για ένα καλύτερο μέλλον, είναι τα σημεία που επικεντρώνει η συγγραφέας το ενδιαφέρον της.

5. Γιάννης Καβάσιλας Συνωστισμός και άλλα τινά… (διηγήματα) ΕΨΙΛΟΝ Η συλλογή διηγημάτων του Κερκυραίου -αλλά γεννημένου στη Θεσσαλονίκη- Γιάννη Καβάσιλα, γνωστού και ως ζωγράφου, περιέχει 12 κείμενα: πέντε έχουν δημοσιευτεί στο κερκυραϊκό περιοδικό Πόρφυρας, τα άλλα είναι ανέκδοτα. Το πρώτο από αυτά, εκείνο που δίνει τον τίτλο στο βιβλίο, αναφέρεται στην καταστροφή της Σμύρνης και δανείζεται μια φράση από το γνωστό βιβλίο Ιστορίας που αποσύρθηκε από τα σχολεία. Τα υπόλοιπα αφορούν είτε παλιές ιστορίες στρατιωτών και προσφύγων, είτε σύγχρονες με μικροαστούς και μετανάστες. Η Κέρκυρα εδώ υπάρχει κυρίως ως ανάμνηση και λιγότερο ως νοσταλγία, ενώ δίνεται έμφαση στην μικροαστική υποκρισία.

ΔΙΩΝΗ

6. Ελένη Αρμένη Εμισκοβόλουνε…

Η Δήμητρα Βασιλάκη γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1944 κι εργάστηκε ως δασκάλα. Στο παρόν αφήγημα αναφέρεται στη μητέρα της Ελένη Πουλιάση, η οποία γεννήθηκε σ’ ένα μικρό χωριό το 1907 και κατόρθωσε -ύστερα από πολλές προσπάθειες κάθε είδους- να υπερπηδήσει τα εμπόδια της φτώχειας και της επιφυλακτικότητας των δικών της και να μπει στο Αρσάκειο Διδασκαλείο της πόλης. Η αφήγηση είναι σε πρώτο πρόσωπο -η συγγραφέας μιλάει με τη φωνή της μητέρας της- και μεταφέρει στον αναγνώστη τη ζωή στο νησί, τον αγώνα των ανθρώπων για επιβίωση κάτω από δύσκολες συνθήκες, μα και το πείσμα της νεαρής κοπέλας να ξεφύγει από τη μιζέρια της επαρχίας. Οι πιο συγκινητικές στιγμές του βιβλίου βρίσκονται στο κεφάλαιο όπου η ηρωίδα διορίζεται ως δασκάλα σ’ ένα απομονωμένο σχολείο της Ηπείρου και παίρνει το βάπτισμα του πυρός, αντιμετωπίζοντας ποικίλα προβλήματα.

Η Ελένη Αρμένη γεννήθηκε το 1964 στην Κέρκυρα, σπούδασε Ιστορία και σήμερα υπηρετεί στη Μέση Εκπαίδευση. Το βιβλίο της Εμισκοβόλουνε…είναι μια εθνογραφική μελέτη για την αγροτική οικογένεια της μεσοπολεμικής Κέρκυρας με μια πληθώρα πληροφοριών για τις καθημερινές ασχολίες των κατοίκων. Μέσα από τις αφηγήσεις αγροτών -τις έχουν συλλέξει μαθητές γυμνασίου-, οι οποίοι ζούσαν σε μια επαρχία με ανέχεια και καθόλου ανέσεις -το ηλεκτρικό ρεύμα έφτασε στα χωριά του νησιού μόλις το 1968-, ο αναγνώστης πληροφορείται για πλείστα πράγματα: συνταγές μαγειρικής, καθημερινές τροφές, ασχολίες των κατοίκων ανά μήνα, κυριακάτικο τραπέζι, γάμους, κηδείες, βότανα, προληπτική ιατρική, ξόρκια, ομορφιά και καθαριότητα, υγιεινή του σώματος και άλλα πολλά. Η έκδοση περιλαμβάνει γλωσσάρι, βιβλιογραφία και φωτογραφίες.

ΛΟΡΑΝΔΟΥ

all time classic ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΩΤΑ ΣΥΚΙΩΤΗ

Δημοσιογράφος, συγγραφέας, αλλά και γευσιγνώστης

Charles Exbrayat γεννήθηκε στις 5 Μαΐου 1906, στο Saint-Etienne (Loire). Ζούσε με τους γονείς του στη Νίκαια και μετά την αποφοίτησή του από το Λύκειο προετοιμαζόταν, μάλλον απρόθυμα, για την ιατρική, αλλά αποβάλλεται από τη Σχολή της Μασσαλίας και φεύγει για τη Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας της Λυών και στη συνέχεια στρέφεται να σπουδάσει φυσικές επιστήμες στο Παρίσι, όπου παρακολουθεί ως απλός ακροατής. Πάει στη Γενεύη και εκεί κάνει το ντεμπούτο του ως θεατρικός συγγραφέας με το έργο Aller sans retour (Πηγαιμός χωρίς επιστροφή). Επιστρέφει στο Παρίσι και συνεχίζει την καριέρα του ως συγγραφέας με τα έργα Cristobal και Annette ou la chasse aux papillons (Αννέτ ή Το κυνήγι πεταλούδων) και συγχρόνως δημοσιεύει δύο μυθιστορήματα. Μετά το 1945 δημοσιογραφεί και γράφει τα σενάρια 15 κινηματογραφικών ταινιών και το 1957 γράφει το πρώτο του αστυνομικό μυθιστόρημα. Ακολουθεί το Θυμάσαι τον Πάκο (ΛΥΧΝΑΡΙ) για το οποίο βραβεύεται το 1958 με το Grand Prix du Roman d’ Aventures.

INDEX_39

Στη συνέχεια, ο Charles Exbrayat σημειώνει διαρκή και μεγάλη επιτυχία. Γράφει αστυνομικά μυθιστορήματα τα οποία δημοσιεύονται στη συλλογή le Masque και γίνεται διευθυντής του «Club du Masque». Καταφέρνει στα πολυάριθμα μυθιστορήματά του να δημιουργήσει ήρωες όπως η αμίμητη Σκωτσέζα, 50άρα, γεροντοκόρη Ιμογένη Μακ Κάθερυ, που παραμένει πιστή στη Σκοτία και στη Μαρία Στιούαρτ η οποία πάντα βγαίνει από πάνω, ακόμα κι αν κάνει λάθος και ο απαράμιλλος μεσόκοπος και πάντα ερωτευμένος ντετέκτιβ Ρομέο Ταρκινίνι που η γνήσια βερονέζικη συμπεριφορά του σοκάρει τους πουριτανούς συμπεθέρους του και τον περίγυρό τους, εξάπτουν το αστυνομικό δαιμόνιο, αλλά και την ανάγκη μας για ξεκαρδιστικό χιούμορ. Έγραψε πάνω από 100 μυθιστορήματα με κατάσκοπους -πολλά από τα οποία μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση-, με ερωτικές τραγωδίες, με μυστήριες εξαφανίσεις σε κολλέγια, με δηλητηριάσεις και όλα τα άλλα στοιχεία του αστυνομικού μυθιστορήματος μαζί και μια παράξενη, διάχυτη πίκρα για τον κόσμο. Αλλά πάντα, πάντα με τρομερό γέλιο!!! Σχεδόν σε όλα τα βιβλία του, αλλά ειδικά στις αστυνομικές κωμωδίες, υπάρχει ένα έντονο ηθογραφικό στοιχείο, και μια που είχε ταξιδέψει πολύ οι ιστορίες του εκτυλίσσονται σε πολλές χώρες, όπως την πατρίδα του τη Γαλλία -και ειδικά τη Γαλλική επαρχία- την Αγγλία, την Ιταλία, την Ουαλία, και φυσικά... τη Σκωτία!!! Είναι ο πιο δημοφιλής και ο πιο διάσημος Γάλλος συγγραφέας θρίλερ κωμωδιών. Σημειώστε ότι και τα 7 βιβλία του Εσμπραγιά με ηρωίδα την Ιμογένη, αλλά και πολλά από τα άλλα μυθιστορήματά του κυκλοφορούν σε ελληνική μετάφραση από τις εκδόσεις ΛΥΧΝΑΡΙ. Ο Σαρλ Εσμπραγιά πέθανε στις 8 Μαρτίου 1989. Τα 100 χρόνια από τον θάνατό του εορτάστηκαν στις 5 Μαΐου 2006 στο Δημαρχείο του Saint-Étienne. Για να τον τιμήσει η Κοινότητα της Loire θεσμοθέτησε «Βραβείο αστυνομικού μυθιστορήματος Charles-Exbrayat», το οποίο απονέμεται κατά τη διάρκεια της Έκθεσης Βιβλίου του Saint-Étienne.

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΥΤΣΟΥΚΗ Κ ΚΑΤΕΡΙΝΑ

Η σοβαρή πλευρά μιας «ΑΣΤΕΙΑΣ» τέχνης

Ελληνική γελοιογραφία μετρά 160 χρόνια δημιουργικής παρουσίας. Ξεκίνησε από το χοντροκομμένο χιούμορ και έφτασε στο αποκορύφωμα του λεπτού αττικού άλατος. Η Πολιτική Γελοιογραφία που έχει ως αντικείμενο την εμφαντική ή μεγαλοποιημένη παρουσίαση στους πολίτες-αναγνώστες κωμικών στοιχείων, που χαρακτηρίζουν τις πράξεις ή τις προσωπικότητες των πολιτικών προσώπων. Από το στόχαστρό της δεν ξεφεύγουν και έννοιες όπως αυτή της πολιτικής ζωής ή της ίδιας της πολιτικής όπου καυτηριάζεται ο τρόπος με τον οποίο βιώνουν οι άνθρωποι την πολιτική ως εξέλιξη, πρακτική και κυρίως ως τρόπο ζωής. Γελοιογράφοι, κομίστες, εικονογράφοι, σκιτσογράφοι, ου μην αλλά και γραφίστες, διασταυρώνουν τα μολύβια και τα πενάκια τους και κινητοποιούν μηχανισμούς γέλιου με σκοπό να απαντήσουν στο ερώτημα αν η γελοιογραφία είναι περισσότερο μια μορφή τέχνης ή μια μορφή δημοσιογραφικού λόγου. Άνθρωποι, ξεχωριστοί, πολύπλευροι, καλλιτέχνες, που εκφράζονται εικαστικά κατέχουν και χειρίζονται τον λόγο αλλά -κυρίωςτο χιούμορ είναι οι γελοιογράφοι της πολιτικής γελοιογραφίας. Άνθρωποι πολυτάλαντοι και πολυσχιδείς προσωπικότητες επηρέασαν τα πολιτικά αλλά και τα καλλιτεχνικά πράγματα της Ελλάδας κατά τρόπο ουσιαστικό. Ο Άννινος, ο Κουμετάκης, ο Σόφο και αρκετοί άλλοι από τις αρχές του περασμένου αιώνα ως τον Μεγάλο Πόλεμο και αργότερα ο Φωκίων Δημητριάδης, ο Πολενάκης, ο Αρχέλαος και ο Χριστοδούλου αναμφίβολα κατέγραψαν την ιστορία του τόπου, και στις μέρες μας ο ΚΥΡ, ο Ορνεράκης, ο Μητρόπουλος, ο Αρκάς και τόσοι άλλοι συνεχίζουν να την καταγράφουν γράφοντας παράλληλα και τη δική τους ιστορία μέσα από την κριτική που ασκούν με εργαλείο το πενάκι τους και όπλο το χιούμορ. Πόλεμοι, εθνικές περιπέτειες, δημοκρατικοί αγώνες, πολιτικές εξελίξεις καταγράφονται με ακρίβεια στις πολιτικές γελοιογραφίες, ενώ τα ήθη, τα προβλήματα, οι ανθρώπινες σχέσεις και γενικότερα η ζωή κάθε εποχής απαθανατίζεται στις κοινωνικές γελοιογραφίες. Το Παρδαλό Κατσίκι του Φωκίωνος Δημητριάδη, η Κότα που συνόδευε συνεχώς τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, όταν εκείνος ως υπουργός Προεδρίας διαφώνησε με τη μετάφραση-παράφραση των Ορνίθων του Αριστοφάνη, ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα του Μποστ και η περίφημη Χοντρή του Θησαυρού του Γαλλία είναι «δημιουργήματα» που θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχουν πλέον ιστορική αξία. Οι γελοιογράφοι, με τις εφήμερες δημιουργίες τους, πέραν του ότι απεικονίζουν-απηχούν το δημόσιο αίσθημα θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι κατά μία έννοια, με τον τρόπο τους, και ιστορικοί συγγραφείς. Το παρόν λεύκωμα περιλαμβάνει εκτενές εισαγωγικό μέρος, λοιπά παράλληλα θεωρητικά κείμενα, δύο συνεντεύξεις (Ορνεράκης, ΚΥΡ) και, όπως είναι αυτονόητο, πάρα πολλά σκίτσα και

γελοιογραφίες, ένθετα καρτ-ποστάλ (με τη σύνθεση του εξωφύλλου) και σελιδοδείκτη (με σκίτσο και τετράστιχα του συγγραφέα). Η δεύτερη έκδοση του βιβλίου-λευκώματος συνοδεύεται από CD-single του συνθέτη Δημήτρη Μαραμή με πρωτότυπη μουσική και το τραγούδι Με την Καμπύλη της Γραμμής και την Αιχμή του Λόγου, που έγραψε πάνω σε στίχους του Αρίσταρχου Παπαδανιήλ και αποτελεί ένα τραγούδι-ύμνο στους χάρτινους ήρωες της Ελληνικής Γελοιογραφίας. Επίσης, τη νέα έκδοση συνοδεύει και ένα DVD, με συλλεκτική αξία, διότι περιέχει την 1η ελληνική ταινία κινουμένων σχεδίων· δημιουργία του πρωτοπόρου Έλληνα animator Σταμάτη Πολενάκη με τίτλο, Ο Ντούτσε αφηγείται (μαυρόασπρη, 1945, 7’). Η ταινία παρουσιάζεται με πρωτότυπη μουσική επένδυση που έγραψε ο συνθέτης Δημήτρης Μαραμής. H συγκεκριμένη έκδοση ενέταξε για 1η φορά την Ελλάδα σε ένα σύνολο εορταστικών εκδηλώσεων 47 χωρών, που πραγματοποιούνται διεθνώς την ίδια ημέρα (28η Οκτωβρίου)· ημέρα την οποία ο ASIFA (Association Internationale du Film d’ Animation/International Animated Film Association) όρισε ως Παγκόσμια Ημέρα Κινηματογράφου Εμψύχωσης (International Animation Day). Ερμηνεύουν οι τραγουδιστές Τάσος Μιχάλης και Θανάσης Χουλιαράς. Στη νέα έκδοση περιλαμβάνονται, επίσης, οι πρωτότυποι πάπυροι με τις γελοιογραφίες του Αθανάσιου Ιατρίδη (1799-1866), του πρώτου έντεχνου Έλληνα γελοιογράφου, όπως φωτογραφήθηκαν ειδικά για τη συγκεκριμένη έρευνα από τη συλλογή του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Ακόμα, περιλαμβάνεται η έγχρωμη γελοιογραφία με την οποία ο Φωκίων Δημητριάδης απέσπασε το Α΄ Βραβείο του Παγκόσμιου Διαγωνισμού Πολιτικής Γελοιογραφίας το 1961 στο Λος Άντζελες.

Αρίσταρχος Παπαδανιήλ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑ

Εκδόσεις Πτερόεσσα:

SYLIPSIS

για την εσωτερική εξέλιξη του ανθρώπου www.pteroessa.gr τηλ. 210/6924-087 INDEX_39

INDEX_36

Απo την πένα στο πιρούνι και… αντiστροφα

H ΣYNT

AΓH

ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΟΥ & ΤΗ ΓΙΩΤΑ ΣΥΚΙΩΤΗ

ΤΗΓΑΝΙΑ*

ΚΡΕΑΤΙΚΑ, ΨΑΡΙΚΑ, ΟΣΠΡΙΑ, ΛΑΧΑΝΙΚΑ, ΤΥΡΟΚΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΠΙΤΕΣ!

λες οι μακεδονίτικες συνταγές συνδυάζουν τη νοστιμιά του ελαιόλαδου, των λαχανικών, των οσπρίων και των σιτηρών που αποτελούν τη βάση της Μεσογειακής διατροφής. Χάρη δε στη διαφορετική πολιτιστική και γαστρονομική παράδοση των Ποντίων, των Βλάχων, των Σαρακατσαναίων, των Μικρασιατών διευρύνεται η ποικιλία των εδεσμάτων. Η καλή μέρα ξεκινάει με πρωινή μπουγάτσα, με τυρί, με κρέμα, με χόρτα. Το τσιμπολόγημα με πίτες παντός είδους, ποικιλίας υλικών και φαντασίας, όπως η ριζόπιτα, η κιμαδόπιτα, η αλμυρή κολοκυθόπιτα, κόβει την πείνα μέχρι το μεσημεριανό γεύμα. Φασολάδα, φασόλια γίγαντες φούρνου, ρεβίθια σούπα, κουκιά λαδερά, γιουβαρλάκια, τραχανάς, μελιτζάνες ιμάμ, πιπεριές και ντομάτες γεμιστές με τυρί, ρύζι και κιμά. Χαρακτηριστικό έδεσμα είναι τα «γιαπράκια», τα οποία στη Σιάτιστα και στα Σέρβια λέγονται «σαρμάδια». Πρόκειται για ντολμάδες με ρύζι, κομμάτια από χοιρινό κρέας και καρυκεύματα τυλιγμένα σε φύλλο από λάχανο «αρμιάς», δηλαδή λάχανο τουρσί, που μαγειρεύονται σε χαμηλή φωτιά για πολλές ώρες. Σύμφωνα με την παράδοση, τα «γιαπράκια» συμβολίζουν τον «σπαργανωμένο Χριστό» και για τον λόγο αυτό αποτελούν κύριο πιάτο στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Όμως, η ποικιλία δεν σταματά εδώ: Χήνα, γαλοπούλα και αγριογούρουνο, λαγός, αγριόπαπιες, ορτύκια, τσίχλες, πέρδικες αλλά και μια ποικιλία συνταγών με κρέας στρουθοκαμήλου στα ορεινά, μικρά και μεγάλα ψάρια, τηγανητά και ψητά, γαρίδες και μύδια τηγανητά και σαγανάκι σε διάφορες γεύσεις, χταπόδι τηγανητό, στα κάρβουνα, κρασάτο, ξιδάτο, καλαμαράκια γεμιστά, σουπιές και καλαμάρια κατσαρόλας, καραβίδες και αστακοί, στρείδια με λεμόνι, καπνιστή τσιροσαλάτα ή σαλάτα με θαλασσινά, και θαλασσινά στα παραθαλάσσια. Είτε από τον μικρό ποταμό Σακουλέβα που διασχίζει την πόλη της Φλώρινας είτε από τις διαμορφωμένες παραλίες της Μικρής Πρέσπας, από τη Mεγάλη Πρέσπα ή και από τη Βεργότιδα Λίμνη τα ποταμίσια ψάρια, πλακί ή με σάλτσα, έχουν σημαντική θέση στο μακεδονικό τραπέζι. Πάντως, από την πένα στο… πιρούνι μας οδηγεί κυριολεκτικά η πόλη της Κοζάνης καθώς έχει καθιερωθεί ως «Πόλη του Βιβλίου». Στην Κοζάνη βρίσκεται η «Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη», η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ελλάδα ενώ η πόλη έχει ενταχθεί στο «Εθνικό Πολιτιστικό Δίκτυο Πόλεων» και μ’ αυτή την αφορμή συστήθηκε και το Ινστιτούτο Βιβλίου και Ανάγνωσης. Σ’ ό,τι αφορά τη γαστρονομία, θα σας θυμίσουμε τον μοναδικό κοζανίτικο κρόκο και τα επίσης μοναδικά στην περιοχή «κιχιά», ατομικά πιτάκια φτιαγμένα από φύλλο ζύμης και τυρί φέτα, τυλιγμένα σε σχήμα κοχλία και ψημένα στον φούρνο. Τέλος, σε ένα από τα σημαντικότερα τμήματα της Ευρώπης, λόγω της «Αυτόνομης Μοναστικής Πολιτείας» εντός Ελλάδος (ίσως μοναδική στον κόσμο, με εξαίρεση την κοσμική Λάσα του Θιβέτ), στο Άγιον Όρος, ένα κέντρο με μεγάλη εθνική, ιστορική, θρησκευτική, γραμματειακή και πολιτισμική αξία, συνυπάρχουν σε απόλυτη αρμονία η πένα και το πιρούνι.

INDEX_39

Η τηγανιά γίνεται από χοιρινό κρέας πισινού ποδιού, κομμένο κομμάτια και τσιγαρίζεται με πιπεριές σε τηγάνι. 1 κιλό χοιρινό κρέας από το πίσω πόδι (στρόγγυλο ) 1 πιπεριά πράσινη 1 φλιτζάνι νερό 1 φλιτζανάκι ελαιόλαδο Χυμός 1 λεμονιού Αλάτι, ρίγανη Πλένετε το κρέας με κρύο νερό, το στραγγίζετε και το κόβετε κομματάκια 2 πόντων, τα τοποθετείτε σε ένα (μικρό τηγάνι), ρίχνετε το νερό μέχρι να σκεπάσει και τα βράζετε μέχρι να μαλακώσουν και να σωθεί το νερό. Ρίχνετε το λάδι και τσιγαρίζετε την ψιλοκομμένη πιπεριά, τα ανακατεύετε μέχρι να πιάσει κρούστα το κρέας, πασπαλίζετε με αλάτι, ρίγανη και ραντίζετε με τον χυμό λεμονιού.

*Από το βιβλίο της

Στέλλας Σπανού Έρωτας γεύσεων, ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

INDEX_39

ANAΓNΩΣH KAI... BIBΛIOΘEPAΠEIA

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΗΣ (EL SECRETO DE SUS OJOS) Σκην:Juan José Campanella Hθοπ: Ricardo Darín , Soledad Villamil, Pablo Rago Διανομή:Filmtrade Ένα αστυνομικό δράμα από την Αργεντινή βασισμένο στο μυθιστόρημα του Εντουάρντο Σακέρι κέρδισε το Όσκαρ στη κατηγορία ξενόγλωσσης ταινίας, επικρατώντας των υποψηφιοτήτων της Γερμανίας με τη Λευκή Κορδέλα του Μίκαελ Χάνεκε και της Γαλλίας με τον Προφήτη του Ζακ Οντιάρ που φέρονταν ως τα φαβορί. Το 1974 ο ομοσπονδιακός πράκτορας Μπένχαμιν Εσπόζιτο με έναν συνάδελφό του και μια ανερχόμενη εισαγγελέα αναλαμβάνει τη διαλεύκανση της δολοφονίας μιας νεαρής γυναίκας. Ο εντοπισμός του δράστη δεν οδηγεί στην οριστική καταδίκη του εξαιτίας των σχέσεων του με το παρακράτος. Έπειτα από 25 χρόνια ο Εσπόζιτο αφού παραιτήθηκε από την υπηρεσία του αποφασίζει να γράψει ένα βιβλίο για τη συγκεκριμένη υπόθεση που αδυνατεί να ξεχάσει… Άρχισε να προβάλλεται τον Αύγουστο του 2009 και ήδη θεωρείται η πιο εμπορική ταινία όλων των εποχών στην Αργεντινή, με περισσότερα από δύο εκατομμύρια θεατές και εισπράξεις που υπερβαίνουν τα οκτώ εκατομμύρια δολάρια. Απέσπασε 13 βραβεία από την ακαδημία κινηματογράφου στη χώρα της και δύο βραβεία Γκόγια από την αντίστοιχη ισπανική ακαδημία. Πρωταγωνιστεί ο Ρικάρντο Νταρίν γνωστός από τις ταινίες 9 Βασίλισσες και Ο γιος της νύφης. Το μυστικό της διάκρισης με Όσκαρ ίσως να κρύβεται στον σκηνοθέτη Χουάν Χοσέ Καμπανέλα ένα σχετικά άγνωστο όνομα για το διεθνές κοινό, γνώριμο όμως στις ΗΠΑ όπου σκηνοθέτησε κάποιες από τις προηγούμενες ταινίες του καθώς και επεισόδια δημοφιλών τηλεοπτικών σειρών όπως των 30 Rock, Six Degrees και Law & Order. Στις αίθουσες από 22 Απριλίου.

63ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΤΩΝ ΚΑΝΝΩΝ Άρρηκτα συνδεδεμένο με την πορεία και την εξέλιξη της έβδομης τέχνης για περισσότερες από έξι δεκαετίες, το φεστιβάλ ετοιμάζεται να ανοίξει και φέτος τις πύλες του. Από τις 12 έως τις 23 Μαΐου το τουριστικό θέρετρο της Νότιας Γαλλίας θα ξαναγίνει το επίκεντρο του ενδιαφέροντος των φίλων του κινηματογράφου από όλο τον κόσμο. Πρόεδρος της κριτικής επιτροπής, μια θέση που συχνά καθορίζει την κατεύθυνση και τη λογική των βραβείων, θα είναι ο Αμερικανός σκηνοθέτης Τιμ Μπάρτον που συμμετείχε και πάλι ως μέλος της πριν 13 χρόνια. Η πρεμιέρα θα δοθεί με τη νέα ταινία του Ρίντλεϊ Σκοτ Ο Ρομπέν των Δασών με τον Ράσελ Κρόου στον ομώνυμο ρόλο και τους Γουίλιαμ Χαρτ και Κέιτ Μπλάνσετ στη διανομή. Οι Σκοτ και Κρόου συνεργάζονται για 5η φορά έπειτα από τις ταινίες Μονομάχος, Μια Καλή Χρονιά, Αmerican Gangster και Η Πλεκτάνη. Για τον 73χρονο σκηνοθέτη αυτή είναι μόλις η τρίτη ταινία στην πολυετή καριέρα του που θα προβληθεί στις Κάννες μετά τα φιλμ Οι Μονομάχοι (The Duellists) του 1977 και Θέλμα και Λουίζ του 1991. Η αφίσα της φετινής διοργάνωσης εικονίζει την ηθοποιό Ζιλιέτ Μπινός να σχεδιάζει με ένα πινέλο τη λέξη Κάννες, αποτέλεσμα εργασίας της Γαλλίδας φωτογράφου Μπριζίτ Λακόμπ. Νίκος Νικολαΐδης

ΜΟΥΣΙΚΗ Σε βάθος Δρόμου, ένας δίσκος ο οποίος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως δίσκος δρόμου, κατ’ αντιστοιχία με τις ταινίες δρόμου, ξεδιπλώνοντας σε κάθε τραγούδι τόσες εικόνες όσες ένα ταξίδι. Ο δίσκος του Λεωνίδα Μαριδάκη Σε βάθος Δρόμου κινείται σε πιο συγκεκριμένα μουσικά πλαίσια σε σχέση με τον πρώτο Αβάδιστα, απαραίτητο για έναν δίσκο προκειμένου να ταξινομείται τόσο στο μυαλό όσο και στη δισκοθήκη μας. Ένας δίσκος, ο οποίος αποδεικνύει, ότι η ελληνική μουσική ανανεώνεται, γεμάτος χρώμα, κίνηση, ρυθμό, νοσταλγία, απλότητα και ελπίδα δίνοντας αισιοδοξία ακόμη και στους πιο απαισιόδοξους κριτές της ελληνικής δισκογραφίας, οι οποίοι θεωρούν, ότι δεν υπάρχει αξιόλογη νέα δημιουργία. Τα τραγούδια αναδεικνύονται με την πρώτη ακρόαση αφήνοντας μελωδίες να σιγοψιθυρίζονται και την επιθυμία για επόμενες ακροάσεις. Ο Λεωνίδας Μαριδάκης ένας αξιόλογος κατ’αρχήν τραγουδοποιός και μετά τραγουδιστής, με την δεύτερη δισκογραφική του δουλειά Σε βάθος Δρόμου αποδεικνύει, ότι είναι και ένας ώριμος ερμηνευτής. Τελειώνοντας το ταξίδι του δίσκου στο βάθος δρόμου, μένει ίσως η πιο όμορφη εικόνα του ταξιδιού με οδηγό την Μάρθα Φριντζήλα:

Λεωνίδας Μαριδάκης ΣΕ ΒΑΘΟΣ ΔΡΟΜΟΥ ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ

INDEX_36 INDEX_39

Λέξη δεν είπαμε για αυτά… Μόνο κοιτούσε σαν παιδάκι και τον κοιτούσα όπως κοιτά ο οδηγός το καθρεφτάκι. Παναγιώτης Ορφανίδης

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΣΦΟΝΤΥΛΙ_ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΕΣ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΖΕΤΑ ΕΛΙΣΣΑΙΟΥ

Το ζώδιο του μήνα: Κριός

Οι Σαρλ Μπωντλαίρ, Χένρυ Τζέιμς, Εμίλ Ζολά, Κωνσταντίνος Καβάφης, Μαξίμ Γκόρκι, Σάμιουελ Μπέκετ, Τέννεσι Ουίλλιαμς, Μαργκερίτ Ντυράς, Μίλαν Κούντερα και πολλοί άλλοι ποιητές και συγγραφείς ανήκουν στο ζώδιο του Κριού.

ΖΥΓΟΣ

Βάλτε έναν κύκλο στην Πρωτομαγιά! Οι απλά δεσμευμένοι θα πνιγείτε ολόκληρο τον Απρίλιο στη ρομαντική διάθεση και θα καταλήξετε «ισοβίτες» μετά από μια ξαφνική πρόταση γάμου. Οι αδέσμευτοι τη γλιτώνετε προς το παρόν. Εργασία και χαρά. Αυτός ο τομέας είναι ο μόνος που σας νοιάζει και καλά κάνετε. Μόνον έτσι θα δείτε χαΐρι και προκοπή, μέχρι τη νέα σελήνη, οπότε θα πάρετε σειρά στον έρωτα. Επιμέλεια: Πέτρος Παπαπολυβίου Αναζητώντας την ελευθερία ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

ΣΚΟΡΠΙΟΣ

ΚΡΙΟΣ

ΔΙΔΥΜΟΙ

ΛΕΩΝ

Οι ελπιδοφόρες ειδήσεις του περασμένου μήνα ήταν κομμένες και ραμμένες στα μέτρα σας. Άντε βρε, κάντε αίτηση για τη νιοστή υψηλότοκη πιστωτική κάρτα, τώρα μπορείτε! Στο μεσοδιάστημα τυπώστε επαγγελματικές κάρτες, ακόμα κι αν είστε άνεργοι. Κατά τα άλλα, επιδοθείτε σε δημιουργικές ασχολίες όπως οι εκδρομές με ποδήλατο, πεζοπορία (μπαρότσαρκες, shopping κλπ.) για να εκτονωθείτε από την πίεση της καθημερινότητας.

Στον δρόμο είναι και έρχεται! Αν έχετε υπομονή, μπορεί να δημιουργηθεί κάτι πολύ πιο καλό από αυτό το love story (όχι μην τρομάζετε, δεν εννοώ απογόνους, σκυλιά, γατιά, κ.λπ.). Σ’ ό,τι αφορά τα επαγγελματικά, προσοχή στις νέες κινήσεις ιδιαίτερα μετά τις 18 του μήνα που ο κυβερνήτης σας είναι ανάδρομος. Όμως, αν έχετε όρεξη και σας αρέσει η ορειβασία, μπορείτε να κατακτήσετε την κάθε κορυφή, σε κάθε τομέα της ζωής σας.

Το μόνο σίγουρο είναι πως, αν το θέλετε, θα περάσετε αξέχαστες ερωτικές στιγμές με τη σχέση σας ή -αν είστε μόνοι- με μια καινούρια σχέση. Κατά τα άλλα, οι δημόσιες σχέσεις σας βρίσκονται στα πάνω τους και η ψυχολογία σας έχει πάρει τα πάνω της για τα καλά. Επιτέλους, «ξεμυτίζετε» από το καβούκι σας και βλέπετε τη ζωή πιο ρόδινη. Φυσικά, όπως σχεδόν πάντα, τα οικονομικά σας δεν συμβαδίζουν με τους άλλους τομείς της ζωής σας…

Δημοσθένης Κούρτοβικ Η εξέλιξη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

Λαλιώτη, Βασιλική …γιατί κυλά στο αίμα μας ΚΡΙΤΙΚΗ

Αχιλλέας Πεκλάρης Hopes, Dreams and Hard Times ΕΣΤΙΑ

ΤΑΥΡΟΣ

Το «ορμάω» κι όποιον πάρει ο χάρος ξεχάστε το. Την περίοδο αυτή, πρέπει να έχετε και στην πλάτη μάτια! Και, προσοχή, μην υποκύψετε στον παροιμιώδη παρορμητισμό σας. Θα γίνουν συζητήσεις που μπορεί να σας πειράξουν, αλλά δώστε τόπο στην οργή και γυρίστε την πλάτη σας απαξιωτικά. Στα ερωτικά, μεταξύ της Κικής και της Κοκούς διαλέξτε έναν καλό ψυχολόγο. Ανδροκλής - Νικόλαος Καραμιχάλης My Way... UNIVERSITY STUDIO PRESS

ΚΑΡΚΙΝΟΣ

Κοιτάξτε τη δουλίτσα σας και μην «απλώνεστε» παραπέρα. Ούτως ή άλλως, θα έχετε έντονο εκνευρισμό αυτή την περίοδο. Ου γαρ έρχεται μόνη της η Άνοιξη. Σας «βγαίνει» μια μικρή σύγχυση ανάμεσα στο αν θα δώσετε προτεραιότητα στην καριέρα σας ή στον τομέα σχέση/ οικογένεια. Το ατελείωτο μπλα-μπλα από τους κοντινούς, στενούς και πολύ στενούς σας βάζει στο «τριπάκι» να τακτοποιήσετε κάποιες εκκρεμότητες -ή σχέσεις- που έχετε παραμελήσει. Προσέξτε παγίδες που θα προσπαθήσουν να σας βάλουν επιτήδειοι συνεργάτες ή τρίτα πρόσωπα. Τζιρίτα, Μαρία Αν δεν υπήρχε αύριο ΨΥΧΟΓΙΟΣ

INDEX_36 INDEX_39

ΠΑΡΘΕΝΟΣ

Το κοινό σας αποθεώνει κι εσείς καμαρώνετε σαν τον μαραθωνοδρόμο που εξάντλησε τα όρια της αντοχής του, αλλά στο τέλος κέρδισε την κούρσα. Μπορεί να περάσατε αρκετές δυσκολίες, αλλά τώρα θα σας παρουσιαστούν αρκετές ευκαιρίες για να κατακτήσετε μια θέση στο βάθρο της επιτυχίας. Ταυτόχρονα, θα βγάλετε όλα τα παράπονα που είχατε μαζέψει τόσο καιρό και θα τα «χώσετε» στους άλλους με το γάντι. Σε κάποιους, μάλιστα, θα δώσετε και το… καπελάκι τους για να σας αδειάσουν τη γωνιά. Γεώργιος Σταϊνχάουερ Ιστορική γεωγραφία του αρχαίου κόσμου Ελλάδα - Ρώμη ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ

Μεγάλες ευκαιρίες για νέες περιπέτειες και καινούριους έρωτες… αλλά όχι! Εσείς εκεί, κολλημένοι στα παλιά. Όμως, επειδή όπως λέει και ο λαός «ο επιμένων νικά», φαίνεται πως έχετε κι εσείς μια πιθανότητα να νικήσετε. Ποιο είναι το έπαθλο; Θα σας γελάσω… Επίσης, κάποιο πρόσωπο από το φιλικό σας περιβάλλον, φαίνεται να σας προσεγγίζει κάθε άλλο παρά φιλικά. Βάλτε όρια εκεί που πρέπει και ξεκαθαρίστε τη θέση σας. Να μη λέμε πάλι τα ίδια. Ξεκολλήστε επιτέλους! Άγκαθα Κρίστι Ταξίδι προς το άγνωστο ΛΥΧΝΑΡΙ

ΤΟΞΟΤΗΣ

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ

Φεύγει σιγά-σιγά κι ο Απρίλιος με πολύ καλές διαθέσεις. Έχετε κάθε λόγο να ατενίζετε το μέλλον με αισιοδοξία και να τα βλέπετε όλα ρόδινα. Η ψυχολογία σας ανεβαίνει σταθερά και όλα φαίνονται πιο όμορφα. Τα ερωτικά σας απογειώνονται με τη νέα σελήνη στις 14 του μήνα ενώ στον επαγγελματικό στίβο διαπρέπετε όπως πάντα. Συλλογικό έργο Εισαγωγή στους αλγόριθμους ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΥΔΡΟΧΟΟΣ

Η αλήθεια είναι ότι περνάτε «λούκια» σε πολλούς τομείς. Αλλά η ζωή κάνει κύκλους. Πότε πάνω, πότε κάτω. Με λίγη καλή θέληση και τη βοήθεια των πλανητών θα κάνετε τα ξεκαθαρίσματά σας και, πιθανώς, θ’ αναγκαστείτε να αφήσετε κάτι πίσω για πάντα. Μην ανησυχείτε όμως, περί καλού πρόκειται. Τα επαγγελματικά σας, ωστόσο, βαίνουν μέσες άκρες καλώς ενώ τα οικονομικά, δυστυχώς… χάλια. Μαυρίδου - Καλούδη, Μαρία Της ζωής μας τα γραμμένα ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

ΙΧΘΕIΣ

Ναι να κάνετε πάρτι. Θα καταφέρετε, επιτέλους, να στεριώσετε με άνθρωπο και αυτό είναι μεγάλο κατόρθωμα. Αν, φυσικά, δεν αποφασίσετε να ενδώσετε στις γνωστές… αναποδιές σας και να μείνετε… ερημίτες των ερημιτών. Σε πείσμα της οικονομικής κρίσης, τα οικονομικά σας ανθούν, αλλά θα πρέπει να το εκμεταλλευτείτε γιατί τα πράγματα δεν θα είναι αιωνίως ρόδινα…

Μήπως να μην σας ξυπνήσω, καλά ονειρεύεστε; Απλά, θα ζήσετε ένα παραμύθι! Τώρα… τα τρία γουρουνάκια θα ‘ναι, η Σταχτοπούτα θα ‘ναι; Αυτό μόνο εσείς το ξέρετε καθώς εξαρτάται από το πού θ’ αποφασίσετε να ρίξετε το βάρος. Επαγγελματικά, οικονομικά και ερωτικά συγχρονίζονται, επιτέλους, σ’ έναν τέτοιο ευδαιμονικό ρυθμό που τα υπόλοιπα ζώδια σχεδόν σας φθονούν - και με το δίκιο τους…

Raymond E. Feist Η άνοδος ενός μεγιστάνα ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΑΝΤΑΘ

Γεώργιος Ε. Τζιτζικάκης Να μην ξεχάσω να ξυπνήσω ΙΩΛΚΟΣ

ΣΗΜΕΙΑ ΟΠΟΥ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΤΟ INDEX ΑΤΤΙΚΗ Α Π Ο Π Ε Ι ΡΑ • ΝΑΥΑ Ρ Ι Ν ΟΥ 1 8 , ΑΘ Η ΝΑ | Α Π Ρ Ο ΒΛ Ε Π Τ Ο • Ρ Η ΓΑ Φ Ε ΡΑ Ι ΟΥ 2 5 , ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ | BAΣIΛEIA∆H • AΓ. MEΛETIOY 114, ΑΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙO AIΘPA • MEΣOΛOΓΓIOY 1, ΑΘHNA | BIBΛIOΠΩΛEIO BHTA IATPIKΩN EKΔOΣEΩN • AΔPIANEIOY 3, AΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ • EΛ. BENIZEΛOY 133, ΠΛ. EΘN. ANTIΣTAΣEΩΣ, HΛIOYΠOΛH ▶ ΚΥΠΡΟΥ 26, ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ▶ ΓENNHMATA 81, ANΩ ΓΛYΦAΔA | ΒΙΒΛΙΟ ΠΩΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΟΥ Ι∆ΡΥΜΑΤΟΣ ΕΡΕΥΝΩΝ • ΒΑΣ. ΚΩΝΣ ΤΑΝΤΙΝΟΥ 48, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚ∆ΟΣ ΕΩΝ Ο∆ΥΣΣΕΑΣ • ΣΤΟΑ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚ∆ΟΤΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΙΩΝ • ΣΟΛΩΝΟΣ 85, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠ ΩΛΕΙΟ EKΔOTIKOY OPΓANIΣMOY ΠAΠYPOΣ • ΠANEΠIΣTHMIOY 46 & XAP. TPIKOYΠH, AΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΠ ΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ • ΣΟΛΩΝΟΣ 60, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠ ΩΛΕΙΟ EK∆OΣEΩN KE∆POΣ KAI EΣOΠTPON • Σ T OA B I B Λ I OY, Π E Σ M AT Z O ΓΛOY 5 , ΑΘΗΝΑ | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ • ΣΚΡΑ 97-99, ΚΑΛΛΙΘΕΑ | ΒΙΒΛΙΟΤΟΠΙΑ • ΛΑΖΑΡΑΚΗ 21-23, ΓΛΥΦΑ∆Α ▶ 25ΗΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 9, Ν. ΣΜΥΡΝΗ ▶ ΠΑΤΗΣΙΩΝ 126, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 23, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΒΙΒΛΙΟΤYΠO • X P. Σ MY P N H Σ 1 5 2 - 1 5 6, BY P Ω NA Σ | Β Ι ΒΛ Ι Ο Φ Ω ΝΟ • Α Γ. Δ Η Μ Η Τ Ρ Ι ΟΥ 4 2 , ΒΥ Ρ Ω ΝΑ Σ | Γ ΕΩ Ρ Γ Ι Α ∆ Η Σ • ΣΟΛ Ω Ν ΟΣ 114, ΑΘΗΝΑ | ΓΡΑΦΗ • ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ 121, ΧΟΛΑΡΓΟΣ | ∆Ω∆ΩΝΗ • ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 28, ΕΞΑΡΧΕΙΑ | EΘNIKO KENTPO BIBΛIOY • ΣΤΟΑ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5, ΑΘΗΝΑ | ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ∆ ΑΚΗΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 1 7 , ΑΘ Η ΝΑ ▶ ∆ Α ΒΑ Κ Η 3 - 5 , Ε ΡΥΘ Ρ ΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΛΑΖΑΡΑΚΗ 27, ΓΛΥΦΑ∆Α ▶ ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 294, ΨΥΧΙΚΟ ▶ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ 39, ΑΘΗΝΑ ▶ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓ ΟΥ 2, Ν. ΣΜΥΡΝΗ ▶ ΣΙΝΩΠΗΣ 2, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΘΗΒΩΝ 228, ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΕΝΤΗΣ ▶ ΓΡΑΒΙΑΣ 6, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ▶ ΠΑΝΑΓΙΤΣΑΣ 3, ΚΗΦΙΣΙΑ ▶ ΝΙΚΗΣ 20, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ 6, ΜΑΡΟΥΣΙ ▶ ΚΑΛΛΙΓΑ 31, ΦΙΛΟΘΕΗ ▶ ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 268, ΚΗΦΙΣΙΑ | NEWSSTAND ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ∆ΑΚΗΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 41, ΑΘΗΝΑ | ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ • ΤΡΙΤΩΝΟΣ 47, ΠΑΛ. ΦΑΛΗΡΟ | ΕΠΙΚΑΙΡΑ • ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗ 41, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ | ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ • ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ 3, ΑΓ.ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ | ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 8, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ ΣΤΗ ΣΤΟΑ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 11, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ • ΓΡΑΜΜΟΥ 40, ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ | ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ • ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ 77, ΙΛΙΟΝ | ΤΟ ΘΕΜΑ • Π. ΤΣΑΛ∆ΑΡΗ 30, ΒΥΡΩΝΑΣ ▶ ΚΥΠΡΟΥ 6 & ΦΡΥΝΗΣ, ΒΥΡΩΝΑΣ ▶ ΦΙΛΟΛΑΟΥ 62 & ΕΚΦΑΝ ΤΙ∆ΟΥ, ΠΑΓΚΡΑΤΙ | ΙΑΝΟΣ • ΣΤΑ∆ΙΟΥ 24, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΝΑΚΗ • ΖΩΟ∆ΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ 2-4, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΡ∆ΑΜΙΤΣΑ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 8, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΣΙΑΚΟΥ ΕΛΕΝΗ • ΕΛΑΙΩΝ 41, Ν. ΚΗΦΙΣΣΙΑ | ΚΟΚΚΑΛΗΣ • ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ 24, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ΧΙΜΑΡΡΑΣ 24, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ∆ΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ 28, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ | KONTYΛI • ΜΑΝΤΖΑΡΟΥ 6, ΚΟΛΩΝΑΚΙ| ΚΟΡΑΗΣ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 6, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | KΨM • Z. ΠHΓHΣ 55, EΞAPXEIA | λεµονι • ΗΡΑΚΛΕΙ∆ΩΝ 22, ΘΗΣΕΙΟ | λεΣΧΗ ΤΟΥ ∆ΙΣΚΟΥ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ • ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΚΚΑΛΗ, ΑΘΗΝΑ | ΜΕ ΝΑΝ∆ΡΟΣ • ∆ΡΟΣΙΝΗ 9, ΚΗΦΙΣΙΑ | ΜΙΚΡΟΣ ΚΟΡΑΗΣ • ΠΑΠΑΓΟΥ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ , ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΜΠΑΤΣΙΟΥΛΑΣ • ΠΑΝΟΡΜΟΥ 83, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ | ΝΑΤΣΗΣ • ΧΡΗΣΤΟΥ Μ ΑΤ Ι Κ Α & Χ Ρ. Σ ΜΥ Ρ Ν Η Σ , ΡΑΦ Η Ν Α | NIKOΛAKHΣ • 3ης ΣEΠTEMBPIOY 91, AΘHNA | ΑΡΓΙΑ • ΑΡΑΠΑΚΗ 81-83, ΚΑΛΛΙΘΕΑ| OKTΩ • ΠAΠANIKOΛH 8, METAMOPΦΩΣH| ΠΑΠΑ∆ΗΜΑΣ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 8, ΑΘΗΝΑ | ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ • ΣΤΟΥΡΝΑΡH 35, ΑΘΗΝΑ

Παλαιότερα τεύχη του index θα βρείτε στο Bιβλιοπωλείο της EΣTIAΣ • Σόλωνος 60, AΘHNA

INDEX_39

▶ ΣΤΟΥΡΝΑΡΗ 37, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 55, ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ ▶ ΑΝ∆Ρ. ΠΑ ΠΑΝ∆ΡΕΟΥ 35, ΜΑΡΟΥΣΙ, «THE MALL» ▶ ΠΑΝΕΠ ΙΣ ΤΗΜΙΟΥ 37, ΑΘΗΝΑ | ΠΑΤΑΚΗΣ • ΑΚΑ∆ΗΜΙΑΣ 65, ΑΘΗΝΑ | ΠΑραµετροσ • ΜΕΤΩΝΟΣ 62, ΧΟΛΑΡΓΟΣ ▶ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ 56, ΧΟΛΑΡΓΟΣ | ΠΑΡ’ ΗΜΙΝ • ΧΑΡ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ 11Α, ΑΘΗΝΑ | ΠEP∆IKHΣ • ΧΑΡOKOΠOY 5355, KAΛΛIΘEA | ΠΟΛΙΤΕΙΑ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 1, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΛΥΠΛΕΥΡΟ • ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 159, Ν. ΕΡΥΘΡΑΙΑ | ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΑΓΚΥΡΑ • ΣΟΛΩΝΟΣ 124, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΛΥΧΡΩΜΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ • ΑΝΤΩΝ ΙΑ∆ΟΥ 6, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΤΑΜΟΣ • ΣΚΟΥΦΑ 32, ΚΟΛΩΝ ΑΚΙ | ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ • ΕΥΒΟΙΑΣ & ΒΟΙΩΤΙΑΣ 1, Κ. ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ • ΓΡΑΒΙΑΣ 3-5, ΑΘΗΝΑ | ΠYΞIΔA• BYZANTIOY 31, KAΛOΓPEZA | ΡΟΚΚΑΣ • ΒΑΡΝΑΛΗ & ΓΚΙΝΟΣΑΤΗ 60, ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣ Η | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΤΟΣΙΤΣΑ • ΤΟΣΙΤΣΑ 1 Α’, ΑΘΗΝΑ | ΤΣΑΜΑΝΤΑΚΗΣ • ΚΑΡΑΟΛΗ ∆ΗΜΗΤ ΡΙΟΥ 32, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΦΑΚΙΝΟΣ • Ν. ΠΛΑΣΤΗΡΑ 8, ΜΑΡΟΥΣΙ | ΦΛΩΡΑΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 59, ΑΘΗΝΑ ▶ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤ ΟΥ 14, ΠΛ. ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ, ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ ▶ ΗΡΩ∆ΟΥ ΑΤΤΙΚΟΥ 4, ΠΛΑΤΕΙΑ ∆ΟΥΡΟΥ, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ ▶ ΜΙΛΤΙΑ∆ΟΥ 16 και ΡΟ∆ΟΥ, ΜΑΡΟΥΣΙ ▶ ΣΤ. ΣΑΡΑΦΗ , ΠΛ. ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΥ, ΑΙΓΑΛΕΩ ▶ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΟΥ 54-56, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ΖΩΣΙΜΑ∆ΩΝ 46, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 10-12, ΑΘΗΝΑ | EX LIBRIS • A. Mεταξα 4, εξαρχεια | IN TO THE BAG • Γ. ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ 35, ∆ΑΣΟΣ ΧΑΙ∆ΑΡΙΟΥ | Κ ΟΑ Ν /A t h e n s Vo i c e • Σ ΚΟΥΦΑ 6 4 , ΚΟΛΩΝΑΚΙ | LEADER BOOKS • Π. ΚΥΡΙΑΚΟΥ 17, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ 58, ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ▶ ΠΑΝΟΡΜΟΥ 19 ΚΑΙ ΣΜΥΡΝΗΣ, ΑΙΓΑΛΕΩ ▶ ΑΝΑΛΗΨ ΕΩΣ 7, ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ ▶ ΦΩΚΙΟΝΟΣ ΝΕΓΡΗ 84, ΚΥΨΕΛΗ ▶ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ 54, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜ ΙΟΥΠ ΟΛΗ ΖΩΓΡΑ ΦΟΥ ▶ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜ ΩΝ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥΠΟΛΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ | LIBRO • ΠΑΤΡ. ΙΩΑΚΕΙΜ 8, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | NOTOS • ΟΜΗΡΟΥ 15, ΑΘΗΝΑ | PAPER TOWN • ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 135 & ΛΑΜΨΑ 1, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ | GRAFICA • ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ 68, ΕΛΛΗΝΙΚΟ | BAZAARBOOKS • ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 4, ΕΞΑΡΧΕΙΑ | CUBE BIBΛIOΠΩ ΛEIO • A K A ∆ H M I A Σ K A I E M . M Π E NA K H 3 2 , AΘHNA | BEST BOOK HUNTERS • ΣΟΛΩΝΟΣ 47, ΑΘΗΝΑ | KOZOK • KYKΛA∆ΩN 23 KYΨEΛH | BOOKSTARS • EΛAIΩN 34, N. KHΦIΣIA | NAKAS PAPER• NAYAPINOY 13 & MAYPOMIXAΛH, AΘHNA ▶ KHΦIΣΣIAΣ 281, KHΦIΣIA | PUBLIC • KAPAΓEΩPΓH ΣEPBIAΣ 1, ΠΛ.ΣYNTAΓMATOΣ, AΘHNA ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΑΝΤΑΘ • ΑΙΜ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ 6 & ∆ΗΜ. ΓΟΥΝΑΡΗ | ΑΝΙΚΟΥΛΑ Ε.∆.Ι.ΑΛΕΞΙΚΟΣ ΟΕ • ∆ΗΜ.ΓΟΥΝΑΡΗ 44 | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ • ΕΓΝΑΤΙΑΣ 109 | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ • ΚΩΝ. ΜΕΛΕΝΙΚΟΥ 5 | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΠΛΑΤΩΝΟΣ (ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΖΗΤΡΟΣ) • ΠΛΑΤ ΩΝΟΣ 2 | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΩΛΕΙΟ • ΣΕΡ. ΤΣΑΚΜΑΝΗ 11, ΛΑΓΚΑ∆ΑΣ | ΒΙΒΛΙΟΠ ΩΛ ΕΙΟ ΨΑΡΑ • ΦΙΛ. ΕΤΑΙΡ ΕΙΑΣ 39 | ΒΙΒΛΙΟΣ TOK • ΠATP. IΩAKEIM 8 | ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ∆ ΑΚΗΣ • ΕΘΝ.ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 131 ▶ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ | ΙΑΝΟΣ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 7, ΜΕΤΑΜ ΟΡΦΩΣΕΩΣ 24, ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ ▶ ΜΑΡ ΤΙΟΥ 45, ΦΙΛΙΠΠ ΟΥΠΟΛΕΩΣ 57 ▶ Α Μ Π Ε ΛΟ Κ Η Π Ο Ι , ΒΟ ΓΑΤ Σ Ι ΚΟΥ 1 4 | ΜΠΑΡΜΠΟΥΝΑΚΗΣ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 4 ▶ Λ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ 75, ΡΕΤΖΙΚΙ | TO ΚΑΤΩΙ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 6 | ΠΡΩΤΟ ΠΟΡΙΑ • ΝΙΚΗΣ 3 | ΡΑΓΙΑΣ • ΕΡΜΟΥ 44 | ΤΡΕΥΛ Α • ΑΜΠΕΛΟΚΗΠ ΩΝ 55, ΠΕΡΑΙΑ |

51, KANAΛAKI N.ΠPEBEZHΣ | EΠI XAPTOY • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 79, ΠΤΟΛΕΜΑΙ∆Α | ΠΑΠΑ ΜΙΧΑΗΛ • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 48, ΠΤΟΛΕΜΑΙ∆Α | LEXIS • ΜΑΙΖΩΝΟΣ 38-40, ΠΑΤΡΑ ▶ ΜΙΑΟΥΛΗ 3, ΠΥΡΓΟΣ ΗΛΕΙΑΣ ▶ AΘHNΩN 11, PIO | ΣΠΟΥ∆Η • ΠΡΕΒΕΛΑΚΗ 17, ΡΕΘΥΜΝΟ | AΦOI KΛAΨINAKH • ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΓΑΒΡΙΗΛ 59, ΡΕΘΥΜΝΟ | ΚΑΒΑΛΙΕΡΟΣ • ΧΕΙΜΑΡΑΣ 14, ΡΟ∆ΟΣ | ΦΩΤΙΟΥ • ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ 41, ΣΕΡΡΕΣ | ΚΑΤΣΑΒΟΥΝΗΣ • ΠΑΝ. ΤΣΑΛΔΑΡΗ 20, ΣΕΡΡΕΣ | ΠΑΠΑ∆ΑΚΗΣ • ΜΥΣΩΝΟΣ 72, ΣΗΤΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ | ΤΣΙΚΑΛΑΚΗ • ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 25, ΣΗΤΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ | ΤΟΥΝΤΑΣ • ΧΩΡΑ, ΣΚΥΡΟΣ | ΕΡΜΗΣ • ΕΘΝΑΡΧΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 24, ΣΟΥ∆Α ΧΑΝΙΩΝ ΚΡΗΤΗΣ | ΕΠΙΛΟΓΗ • ΙΑΚΩΒΑΚΗ 5, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΚΗΡΗΘΡΕΣ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 34, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΤΣΙΟΠΕΛΑΚΟΣ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 15, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΩΡΑ • ΟΥΑΣΙΓΚΤΩΝ 21, ΤΡΙΠΟ ΛΗ | ΠΑΠΑΝΕΣΤΩΡΑΣ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 49, ΦΛΩΡΙΝΑ | ∆ΙΑΜΕΤΡΟΣ • ΠΑΡΟ∆ΟΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ, ΧΑΛΚΙ∆Α | ΠΕΡΓΑΜΑΛΗΣ • ΧΑΡΩΝΔΑ 14, ΧΑΛΚΙΔΑ | ΠΟΡΘΜΟΣ • ΚΡΙΕΖΗ 17, ΧΑΛΚΙ∆Α | ΣΧΗΜΑ • ∆ΗΜ Ο ΚΡΑΤΙΑΣ 38, ΧΑΝΙΑ | ΒΙΒΛΙΕΜΠΟΡ ΙΚΗ • ΒΟΛΟΥ∆ΑΚΗ∆ΩΝ 14, ΧΑΝΙΑ | ΚΑΛΑΙΤΖΑΚΗΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ • ΤΣΟΥ∆ΕΡΩΝ 31, ΧΑΝΙΑ | ΜΑΡ ΚΑΚ ΗΣ • ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 10, ΧΑΝΙΑ | ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ • ΜΥΛΩΝΟΓΙΑΝΝΗ 31, ΧΑΝΙΑ | ΞΕΡΟΓ ΙΑΝΝΑΚΗ • ΚΟΡΑΚΑ 32, ΧΑΝΙΑ | ΠΕΤΡΑΚΗ • ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ ΓΙΑΝΝΑΡΗ 68, ΧΑΝΙΑ | ΠΑΠΥΡΟΣ • ΑΠΛΩΤΑΡΙΑΣ 44, ΧΙΟΣ | ΣΥΡΙΩ∆Η • ΑΠΛΩΤΑΡΙΑΣ 34, ΧΙΟΣ | KYΠPOΣ PUBLIC • EMΠOPIKO KENTPO THE MALL OF CYPRUS, BEPΓINAΣ 3, ΣTPOBOΛOΣ, ΛEYKΩΣIA ■ ∆ΙΣΚΟΠΩΛΕΙΑ RO C K N RO L L C I RCUS • Σ ινα 2 1 , ΑΘΗΝΑ | LA SI DO • Οµηρου 49, Ν. ΣΜΥΡΝΗ | MUSIC HOUSE • ΣαλαµινοΣ 3 6 , ΑΧΑΡΝΑΙ | HIGH FIDELITY • ΣΤΑΙΚΟΠΟΥΛΟΥ 27, ΝΑΥΠΛΙΟ ■ CAFÉ | CELLIER CAFE • ΠANEΠIΣTHMIOY 10, ΣYNTAΓMA | ΦΙΛΙΟΝ • ΣΚΟΥΦΑ 35, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | CAFE ALU • OMHPOY 58 & ΣKOYΦA, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | EN ∆EΛΦOIΣ • ∆EΛΦΩN 5, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | FLORAL • ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 80, ΑΘΗΝΑ | KOKKOI KAΦE • AΣKΛHΠIOY 39 & ∆I∆OTOY, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | ROSEBUD • ΣKOYΦA 40 & OMHPOY 60, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | ΣKOYΦAKI KAΦE • ΣKOYΦA 47-49, ΚΟΛΩΝΑΚΙ| SHELTER • ΠΑΠΑΓΟΥ 92, ΖΩΓΡΑΦΟΥ | Kι επίσης σε 420 café και παιδότοπους (ΑΙΓΛΗ CAFÉ • FLOCAFE • HAGEEN DAAΖ • PALMIE BISTRO κ.ά.) σε όλη την Ελλάδα από την εταιρεία Plan & Fun καθώς και σε επιλεγµένα bars και bar-restaurants. ■ ΧΩΡΟΙ ΤΕΧΝΗΣ - ΑΛΛΑ ΣΗΜΕΙΑ ΜΙΚΡΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ • ΠΛ. ΑΣΩΜΑΤΩΝ 7, ΘΗΣΕΙΟ | ΦΟΥΡΝΟΣ • ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 168, ΑΘΗΝΑ | ΦΙΛΩΝ-ΔΩΡΗΜΑ • ΠΙΝΔΟΥ 86, ΜΟΣΧΑΤΟ | CLIPART • ΜΠΟΤΑΣΗ 6, ΑΘΗΝΑ | EL MOUNDO • Λ. ΣΥΓΓΡΟΥ 9, ΑΘΗΝΑ | ΣΙΝΕ ΦΙΛΙΠ • ΘΑΣΟΥ 11, ΠΛ.ΑΜΕΡΙΚΗΣ, ΑΘΗΝΑ | JUST SHOOT ME • Λ. ΝΙΚΗΣ 33, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ■ KABEΣ XAΛAPH • AKTH MOYTΣOΠOYΛOY 74, ΠEIPAIAΣ.. XAP. TPIKOYΠH 64 & BAΛTETΣIOY, AΘHNA