Leermeesters in ‘het mooiste beroep dat er is’

De ene leermeester verlaat in de loop van dit jaar het vak, de andere staat aan het begin van zijn carrière als leermeester bij Espeq Opleidingsbedrijven in Heerhugowaard. Toch spreken Patrick Groot (62 jaar) en zijn opvolger Peter Meijer (57 jaar) met evenveel plezier en enthousiasme over hun vak. Het opleiden van jonge mensen en zij-instromers in ‘het mooiste beroep dat er is: tegelzetter!’ terwijl de nieuwe leermeester tegelzetter van de grootste vestiging van bouwmensen de aanwezige leerlingen nog wat instructies geeft, is patrick alvast rustig gaan zitten voor het gesprek. “Na ruim twintig jaar als leermeester in het beroepsonderwijs gewerkt te hebben, geef ik in de loop van dit jaar het stokje over aan peter. Wanneer precies weet ik nog niet, voorlopig werk ik peter rustig in en blijf ik de leerlingen die we nu hebben begeleiden en het vak leren. tot aan de bouwvak zitten ze zeker nog met me opgezadeld”, lacht patrick.

Leermeester in het onderwijs

Het inwerken van peter zal zich vooral richten op zijn rol als leermeester in het onderwijs. Net als patrick heeft peter bij zijn vorige werkgevers in de tegelbranche ook als leermeester gewerkt. patrick: “groot verschil daarbij is dat je als leermeester bij een tegelzetter leerlingen krijgt die al een bepaalde basiskennis en vaardigheid hebben. dat is hier anders.” voor peter, die inmiddels ook is aangeschoven, is de motivatie om als leermeester actief te blijven niet anders. “Net als patrick al die jaren heeft gedaan, wil ik de leerlingen hier bij espeq motiveren, opleiden en zorgen dat ze plezier krijgen en houden in het tegelzetten. We hebben een prachtig en gevarieerd beroep en dragen met ons werk ook nadrukkelijk bij aan de uitstraling van de ruimtes waarin we tegelen”, zegt peter. daarin schuilt volgens beide leermeesters wel meteen een uitdaging voor de leerling-tegelzetters. “bij de timmeropleiding hebben de meeste leerlingen sneller succes omdat het timmerwerk vaak als onderdeel van een constructie na de bouw niet meer zichtbaar is. Het tegelwerk heeft juist een prominente en visuele functie en daarom hebben zij meer training en ervaring nodig voor ze aan grotere en uitdagende klussen kunnen beginnen. die ervaring kunnen ze bijvoorbeeld opdoen in relatief eenvoudige badkamers”, zegt peter.

Een beetje van veel patrick en peter hebben het beroepsonderwijs door de jaren heen flink zien veranderen. patrick: “Wij kozen op de lts heel gericht voor een richting en vanuit die opleiding ging je direct aan de slag in de bouw. school was toen veel meer praktijkgericht. Nu komen de leerlingen vanuit het vmbo hier met een bredere, maar minder vakgerichte kennis. Ze weten een beetje van veel. dat hoeft geen nadeel te zijn, maar vooral voor tegelzetten is die praktische kennis en vaardigheid belangrijk.” bij die mores van de bouw hoort ook het niet gebruiken van de smartphone. “die zit tegenwoordig echt vastgelijmd aan de handen van de jongeren en het duurt vaak wel even voordat ze hun telefoon voor langere tijd kunnen wegleggen. dat is een grote uitdaging, maar op de bouw moet ‘ie tijdens het werk ook opgeborgen blijven.” behalve de ‘regels’ kent de bouw ook andere typische kenmerken die voor beide leermeesters erg belangrijk zijn. Zoals de sfeer binnen het team. “de bouwplaats is toch de plek waar een lolletje wordt gemaakt en waar je aandacht voor elkaar hebt. Maar er moet ook hard gewerkt worden. die goede sfeer stond voor patrick centraal en die wil ik ook in de werkplaats houden. ik hoef geen strenge meester te zijn om de leerlingen duidelijk te maken wat ze moeten doen”, zegt peter.

“Het betekent dat wij ze hier in de meeste gevallen pas echt laten kennismaken met het tegelen. Mede daarom werken we ook met een intakeperiode van twee weken waarin we met iedere leerling kijken of het vak bij ze past”, zegt peter. patrick vult aan dat van de meeste groepen die aan de opleiding tegelzetter beginnen ongeveer de helft de opleiding afmaakt.

Mores van de bouw de keuze om toch niet te kiezen voor een toekomst als tegelzetter heeft volgens peter niet altijd met het beroep te maken. “Ze maken hier ook kennis met de mores van de bouw. We starten iedere dag om half acht en gaan door tot half vijf. daarmee kunnen de leerlingen ook alvast wennen aan het ritme van de bouw: vroeg starten en op tijd naar huis.” eerder dan half acht starten is geen optie omdat de leerlingen uit een grote regio van amsterdam tot texel naar Heerhugowaard moeten reizen voor de opleiding.

Mooiste moment de leermeester geniet dan ook elke dag in de werkplaats. “als een leerling hier klaar is en geplaatst is bij een leerwerkbedrijf, krijgt hij vanuit de werkplaats een koffer mee met daarin zijn eigen gereedschap. Dat is voor mij altijd het mooiste moment!” de leerlingen komen vervolgens wekelijks een dag terug op school. “dan zitten ze in de lokalen hierboven, maar de meesten komen regelmatig langs om te vertellen hoe het gaat. prachtig vind ik dat.”

“een goede sfeer en poetsen zeg ik altijd. dat is waar het om draait en dat werkt hier ook het best. Je schept zo een goede band met de leerlingen omdat ze weten dat ze best even met elkaar mogen ouwehoeren, als ze er maar voor zorgen dat het werk gedaan wordt”, zegt patrick.

Veilig en verantwoord werken gevraagd naar grote veranderingen in het werk en de opleiding die patrick en peter zelf hebben ervaren, antwoorden de leermeesters eensluidend. “ er is veel meer aandacht voor de persoonlijke veiligheid van de tegelzetters gekomen. Wij komen uit de tijd van heel hard werken en meters maken en de huidige generatie heeft een andere mentaliteit. dat is de afgelopen acht tot tien jaar wel veranderd. een goede ontwikkeling want veel van onze leeftijdsgenoten kampen nu met de lichamelijke gevolgen van dat harde werken. daarom zie ik de introductie van het exoskelet als een erg goede ontwikkeling.” patrick benadrukt dat er binnen de opleiding veel aandacht is voor goede tiltechnieken en het gebruik van hulpmiddelen. “We adviseren de leerlingen om bij rugklachten ook naar een fysiotherapeut of huisarts te gaan. veilig en verantwoord werken krijgt veel aandacht in de opleiding.”

Tegelinstallateur

Het werk van tegelzetters hebben patrick en peter tijdens hun carrière eveneens zien veranderen. “We werkten vroeger in specie, nu is het allemaal droogbouw. dat is een compleet andere methode van werken die is ontstaan omdat de bouw is veranderd. geluidswerende maatregelen, vloerverwarming, de opkomst van houtskeletbouw en zwevende constructies zorgen voor meer randzaken waar de tegelzetter rekening mee moet houden. Het maakt de tegelzetter meer tegelinstallateur”, zegt patrick. →

→ peter onderschrijft de woorden van patrick. “ook hebben we de materialen zien veranderen, zoals de plavuizen. die waren van natuursteen, maar tegenwoordig zijn ze ook geperst en gebakken. keiharde materialen die ook een andere verwerkingswijze vragen. Wij werkten vroeger alleen maar met natuursteen.”

Tip voor nieuwe generatie lijmen of in specie, voor zowel patrick als peter is en blijft tegelzetter het mooiste beroep dat er is. “dat wij hier de volgende generaties kunnen opleiden is prachtig. en de gestage groei van leerlingen die kiezen voor tegelzetten maakt dat ik met alle vertrouwen het stokje overgeef aan peter”, aldus de gaande leermeester. peter lacht en antwoordt: “dat vertrouwen deel ik. en werken met jongeren houdt mij ook jong.” ■

Hun eigen ervaring en kennis gebruiken de leermeesters om de huidige en toekomstige generatie tegelzetters zo goed mogelijk op te leiden. “daarbij leren we ze niet alleen te tegelen met lijm, maar ook om specievloeren te leggen. daarmee kunnen ze zich straks namelijk echt onderscheiden van de buitenlandse tegelzetters, die vooral lijmend veel meters maken in de nieuwbouw”, zegt peter.