2007NaasthetinterviewmetDekkersondermeertweeprojectenuitLonden,eenkleurrijkestadinvelebete-kenissenv

Jaargang 4, nr 3, september 2007

Jaargang 4, nr 3, september 2007

GEVELBOUW verschijnt vier maal per jaar en is een uitgave van Control Media. GEVELBOUW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdrachtgevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw)functionarissen in overheidsen semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties. De VMRG is inhoudelijk verantwoordelijk voor haar eigen pagina’s.

000 - Groenbeige | RAL 1001 - Beige | RAL 1002 - Zandgeel | RAL 1003 - Honinggeel | RAL 1006 - Maisgeel | RAL 1007 - Narcissengeel | RAL 101 - Parelwit | RAL 1014 - Ivoorkleurig | RAL 1015 - Licht ivoorkleurig | RAL 1018 - Zinkgeel | RAL 1019 - Grijsbeige | RAL 1020 - Olijfgeel | RAL 102 024 - Okergeel | RAL 1026 - Briljantgeel | RAL 1027 - Kerriegeel | RAL 102 - Dahliageel | RAL 1034 - Pastelgeel | RAL 1035 - Parelmoergrijs | RAL 103 000 - Geeloranje | RAL 2001 - Roodoranje | RAL 2002 - Vermiljoen | RAL 2 X 2005 - Briljantoranje | RAL 2007 -In het Briljant lichtoranje | RAL netvlies van een doorsnee trichromatisch (chroma 2008 - Licht r = kleur) mens zitten staafjes, die licht en donker onderscheiden, en drie soorten kegeltjes die elk zijn - Signaaloranje | RAL 2011 - Dieporanje | RAL 2012 -gevoelig Zalmoranje | RAL 20 voor een bepaalde kleur: blauw, rood of groen. Elk van deze kleurkegeltjes kan honderd verschillende grada3001 - Signaalrood | RAL 3002 - Karmijnrood | RAL 3003 - Robijnrood | R ties in die kleur onderscheiden.

Een eenvoudige rekensom leert dat we dus een miljoen verschillende kleuren 3007 - Zwartrood | RAL 3009 - Oxyderood | RAL 3011 - Bruinrood | RAL ‘kunnen’ onderscheiden.

Een Amerikaanse arts heeft vorig jaar gepubliceerd over tetrachromatische mensen; vrouwen om precies te zijn, want het-bestaan van een 014 - Oudroze | RAL 3015 - Lichtroze | RAL 3016 Koraalrood | RAL 3017 vierde kegelsoort is gerelateerd aan het X-chromosoom en daar heeft de vrouw er twee van. De tetrachromati- Verkeersrood | RAL 3022 - Zalmrood | RAL 3024 - Briljantrood | RAL 302 sche vrouw zou theoretisch 100 miljoen kleuren kunnen zien. In de praktijk zien zij allerlei schakeringen die voor RAL 3031 - Oriëntrood | RAL 3032 -ogen Parelmoerdonkerrood | RAL 3033 gewonen niet zichtbaar zijn. Het dubbele X-chromosoom maakt ook dat kleurenblindheid voornamelijk 002 bij mannen voorkomt.

Redactie Tjerk van Duinen (hoofdredacteur), Willem Ruyters Jorien Batterink (VMRG)

Aan dit nummer werkten mee Edo Beerda, Harm van Dartel, Marc van Delft, Bernard Faber, Kirsten Hannema, Otto Harsta Bettina Hertstein, Bert Lieverse, Olaf van Panhuys, Erik Stekelenburg, Ries Wendel van Joode Vormgeving en lay-out Peter van der Horst, Marc van Dongen Advertentieverkoop Cock Penning (hoofd), Hans Vonk

Marketing Michel van Kleeff

Order administratie Marjolein van Beek Control Media Postbus 8836 4820 BC Breda Tel. 076-5211003 Fax. 076-5156589

E-mail adressen info@gevelbouw.info (algemeen) redactie@gevelbouw.info (redactie) info@vmrg.nl (VMRG) opmaak@gevelbouw.info (advertentiemateriaal) Abonnementen Een jaarabonnement op GEVELBOUW kost 25 euro (excl. Btw) Abonnementenservice: abonnementen@controlmedia.nl Opzeggingen: schriftelijk, twee maanden voor einde abonnement.

Uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die voortvloeit uit handelingen en beslissingen die gebaseerd zijn op informatie uit de in dit magazine geplaatste artikelen.

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt op welke wijze dan ook, zonder uitdrukkelijke voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

nr3 - september 2007

Uitgever Ton van der Veer

Omslag: Uithof, Utrecht Foto: Ector Hoogstad Architecten Gevelbouw komt tot stand in samenwerking met de VMRG (Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche)

2

september 2007

Het lijkt dan ook geen ongefundeerde uitspraak als architect Jeanne Dekkers in dit themanummer stelt dat ‘(…) kleur meer een vrouwending is. Mannen vinden het niet zo belangrijk.’ Het lijkt me een onderzoek waard te kijken in welke mate kleur in de ontwerpen van vrouwelijke dan wel mannelijke architecten een rol speelt. Als ik kort door de bocht even Francien Houben, Liesbeth van der Pol, Marlies Rohmer en de al aangehaalde Jeanne Dekkers bij elkaar neem, ken ik daar veel kleurige gebouwen van. Zou Sjoerd Soeters ook twee X-chromosomen bezitten?

Naast het interview met Dekkers onder meer twee projecten uit Londen, een kleurrijke stad in vele betekenissen van het woord, een ‘witte’ kerk in Maassluis, een bezoek aan een stenotheek en een gesprek met een kleurendeskundige (v) bij Sikkens: ‘Er bestaan geen absolute kleuren.’ De volgende editie staat ‘integratie’ op het programma.

Tjerk van Duinen (m) tvanduinen@controlmedia.nl

Early Years Centre ‘wicked’, ‘bling’ en ‘fabulastic’

Inhoud

4 L 1003 - Signaalgeel | RAL 1004 - Goudgeel | RAL Jeanne Dekkers L 1011 - Bruinbeige | RAL Interview 1012 met - Citroengeel | 12 RAL ‘Alle architectuur heeft kleur’ RAL 1016 - Zwavelgeel | RAL 1017 - Saffraangeel Bont gekleurde baksteengevels samenstellen in stenotheek 18 L 1021 - Koolzaadgeel | RAL 1023 - Verkeersgeel | Kerk1032 overtrokken met wit polyester:| RAL AL 1028 - Meloengeel | RAL - Bremgeel Sydney aan de Waterweg 26 AL 1036 - Parelmoergoud |Kunststof RAL bekent 1037 - Zonnegeel | kleur 32 RAL 2003 - Pasteloranje | RAL 2004 - Zuiver oranje Column Erik Stekelenburg Kleur kleuring icht roodoranje | RAL 2009 - zonder Verkeersoranje | 41 RAL Sikkens brengt ratio aan in-deVuurrood RAL 2013 - Parelmoeroranje | RAL 3000 kleurkeuze van de architect 42 od | RAL 3004 - Purperrood | RAL 3005 - Wijnrood Wisselcolumn Atto Harsta: Gezond 51 RAL 3012 - Beigerood | RAL 3013 -kleurtje Tomaatrood | L 3017 - Bleekrood | RAL 3018 - Aardbeirood | 52 RAL De gevel als visitekaartje AL 3026 - Briljant lichtroodKennis | RAL 3027 - FramboosCentrum gevelbouw Hoe inbraakwerend moet de gevel zijn? 54 3033 - Parelmoerlichtrood | RAL 4001 - Roodlila | Juridische column Meesterkok

59

Baanbrekende kleuren op de Uithof

60

VMRG Branchenieuws

65

De kleur van de organisatiearchitect 68 Oskomera kleurt wooncomplex in Oost-London

70

Xpo: presentatiepagina’s voor bedrijven en producten

78

september 2007

3

Veelkleurige Met eenvoudige ingrediënten is een kleurig snoepje vervaardigd dat uitnodigt tot spelen, leren en dromen. Een klein project met een grote uitstraling. Een lesje in geëngageerde architectuur voor £ 500.000,-. Een project in een uiterst multiculturele Londense wijk en misschien een goed voorbeeld voor de 40 prachtwijken van Ella Vogelaar.

Tekst: Erik Stekelenburg Beeld: Fluid, Morley von Sternberg

Het moest níet passen, maar ook niet verdwijnen, niet opgaan in de omgeving

september 2007

morphis ‘wicked’, ‘bling’ en ‘fabulastic’

september 2007

Entree onder één van de royale luifels

(…) met de overkraging bij de entree als een uitsnede uit van één van de blokken.

Het effect van oranje gekleurd polycarbonaat op een houtskeletbouwpaneel (underlayment)

In de zomer van 2005 werd architectenbureau Fluid door het Londense district Newham aangewezen om een Early Years Centre, een verblijf voor kinderen van 2 tot 5 jaar, te ontwerpen ter vervanging van een vervallen tijdelijk dubbel klaslokaal op het terrein van de Maryland basisschool in de wijk Stratford.

De voorziening moest zowel het kinderdagverblijf als de basisschool bedienen. Het programma bestaat uit een ruimte voor dagopvang, een klaslokaal en een trainingsruimte voor docenten, voor dubbel

september 2007

gebruik door de school en het kinderdagverblijf. Het klaslokaal wordt gedeeld.

Verder is er plaats voor kantoor- en ontvangstruimten en een buitenspeelruimte. Om dit mogelijk te maken is de bestaande basisschool met een simpele plattegrond van 19 bij 14 meter naar de zuidelijk gelegen Buxton Road uitgebreid.

Kleuren die niet passen en wel passen Deze buurt in Stratford ligt vlakbij waar veel stadions en faciliteiten voor de Olympische zomerspelen van 2012 gebouwd zullen worden. Dat zorgt nu al voor een opleving van het gebied en de architect denkt dat ook het project

voor het Early Years Centre aan die toegenomen attentiewaarde te danken is. De school en de omringende straten konden volgens hem ook wel wat leven en vitaliteit gebruiken.

‘Indachtig Cedric Price’s uitspraak dat goede architectuur moet willen verrassen en vermaken’ wilde architect Afolabi Spencer van architectenbureau Fluid een speelse, prettige en plezierige omgeving maken voor kinderen en het personeel. Spencer betoogt: ‘De uitbundige kleuren dienen als attractor voor de kinderen, als een snoepje. Het moest níet passen, maar ook niet verdwijnen, niet opgaan in de omgeving. Van dat soort gebouwen zijn er hier al

People and Facts Opdracht: District London Newham Ontwerp: Fluid, London Advies: Conisbee & Associates, London (constructies) Uitvoering: Framework CDM, London (hoofdaannemer)

veel te veel. De kleurigheid maakt het gebouw tot een echte blikvanger die de kinderen zullen herkennen, waarmee ze zich dag in dag uit kunnen identificeren en waar ze zich graag willen ophouden. De kleuren moesten tevens heel warm zijn en ook weer wél passen bij de omgeving.

We hebben geprobeerd om de oranje GVP golfplaten dezelfde warmte, dezelfde kleurtemperatuur te geven als de ‘London Brick’ van de Victoriaanse rijtjeswoningen aan de overkant

van de Buxton Road. Overigens staat het gebouw op een plek waar ooit hetzelfde soort woningen hebben gestaan. Waarschijnlijk zijn die weggebombardeerd tijdens de tweede wereldoorlog.’ De limoengroene golfplaten passen niet bij de gebouwde omgeving, maar bij het groen. Dicht op de golfplaten is een glimp van de constructie erachter te zien: de platen zijn een weinig doorzichtig.

Het wijkende perspectief is een mooi symbool voor kennisvergaring.

Jelly beans

Doorsneden, het boeiboord maakt het gebouw

september 2007

7

2238 to GL 1

ium X ar.

CL 100 overhang

50

50

translucent polycarbonate sheet on glazing bars by Rockwell to 5 degree pitch

50 x 100mm C24 timber joists @ 655mm centres to SE details

100 overhang

mill finish aluminium to form surround to canopy

TOS (PFC

mber nate tails

300

300 x 75 x 1.5mm pressed aluminium box gutter by Alumasc (GX pressed range) or approved similar.

125 x 65 PFC to SE details 100

crank point: 100mm along TOS from CL of CHS post

200 x 100 RHS to SE details

1456 acrylic mirror on 18mm marine ply

168mm CHS column with RWP inside

5.00º Crank Angle

to edge of PFC from CL of CHS Post

Jelly Bean Toen de bekleding werd aangebracht vonden veel volwassenen het gebouw te aanwezig. Op aanraden van de architect is toen aan de kinderen gevraagd wat zij ervan vonden en ze waren er zeer over te spreken. Naar aanleiding van hun voorstel gaf de school 2 de uitbreiding de naam playspace canopy gutter and edge detail Scale - 1:5 at A1 or 1:10 at A3 A003 ‘The Jelly Bean’. Een ‘jelly bean’ is een soort M&M, zij het dat de kleurtonen meer weg hebben van de kleuren van dit gebouwtje.

Montage van de Toen de oplevering werd Construction Notes: limoengroene gevierd, bracht een ouder golfplaten All waterproofing products by Grace Construction Products. Installation to be carried out to ‘jellies’ mee in de vorm en manufacturer's instruction and specification. kleuren van het gebouw.

1. Bituthene 3000 self-adhesive waterproof membrane bonded to concrete face primed De kinderen noemden de with Primer B1.

2. Bituthene LM bekleding ‘wicked’, ‘bling’ 3. Bituthene 3000 applied sticky face down and lapped over 1200g polythene dpm.

4. 1200g polythene dpm to contractor's details. en ‘fabulastic’. Spencer: ‘Ik 5. Well rolled sand blinding to S.E. specification.

6. Concrete blinding to S.E. specification. vergelijk het bij voorkeur 7. 25mm full mortar bed over 100mm lean concrete mix C10 SR. met die andere plaatsen 8. 150mm granular sub-base as clause Q20.

9. 50mm polyfoam floorboard by Knauf Insulation. waar kinderen graag 10. 35mm polyfoam floorboard by Knauf Insulation.

11. 25mm polyfoam floorboard by Knauf Insulation. komen, zoals winkelcentra.

12. 2mm thick powder coated aluminium bonded to 25mm polyfoam floorboard by Knauf Kinderen zijn gefasciInsulation. Aluminium finish to match curtain wall system: RAL 9005 satin finish.

13. Mill finish aluminium flashing neerd door alles van retail.

14. Free draining granular back fill with land drain connected to drainage system to Mechanical consultants specification and detail.

Op hun voorkeuren zijn veel winkelgebieden ook ontworpen. En in de retail wordt naast geluid veel kleur gebruikt.’ Ook Fluid heeft veel voor de retail ontworpen, voor Nike.

3 DG11 - threshold at Gridline 1 Maar deze uitbreiding lijkt Scale - 1:5 at A1 or 1:10 at A3 A003 een afspiege148 curtain road london EC2A 3AR / t:wel 020 7729 0770 /fysieke f: 020 7729 0778 / e: mail@fluidoffice.com ling van de website van general notes: de school. De website is 1. All wall, roof and parapet studwork to Structural Engineer's specification and details ook zo kleurig 2. All cladding and breather membrane fixings to be agreed

by Structural Engineer en speels, 3. Window and door opening fixing details and dimensions to be confirmed by window manufacturer 4. Apply proprietary silicone sealant in clear finish to all areas junctions to waterveel ingress. op en and lijkt zelfprone weer de website van Haribo, het bedrijf dat de snoepjes

verkoopt, waarmee het Early Years Centre wordt geassocieerd.

Vormen en hullen Het bouwsysteem bestaat uit houtskeletbouwpanelen. De golfplaten zijn daaraan bevestigd met Zvormige metal stud profielen. Spencer zegt over de envelope: ‘Die kan worden beschreven in de termen van bekleding en voering.

Buiten reageert het op de omgeving en is het tamelijk luid, binnen is het gedempt en overheerst de kleur wit.

De bekleding maakte het mogelijk om een scheiding te maken tussen huid en structuur, om het hoekige van het bouwsysteem te verhullen met ronde vormen. Esthetisch hebben we zo de huid continuïteit willen geven: als je rond het gebouw loopt ervaar je een continue stroom. En praktisch dienen de ronde vormen om de kinderen te beschermen voor scherpe punten. Om de kinderen te beschermen worden ook de stalen kolommen onder de overstekken nog bekleed.’ Architectuurcriticus Ellis Woodman heeft deze FLUID architectuurstijl al vergeleken met De Stijl. project: MARYLAND EARLY YEARS CENTRE De architect zegt in dit drawing title: Detail Sections - playspace canopy, DG11, DG18/DG19 verband over het ontwerp: purpose of drawing: CONSTRUCTION ‘We benaderen het niet revision: C dwg no: 1259_A003 zozeerscale: als1:5de creatie van @ A1 or 1:10 @ A3 date: 28.07.06 één object, maar net als drawn by: JF checked by: AS

This drawing and the details contained therein are copyright and are not to be reproduced without the permission of Fluid Design Ltd. All dimensions relating to actual site conditions are to be checked on site prior to any works being commissioned or executed. Contractors are not to scale from this drawing and should refer any query in respect of dimension to the Architects.

september 2007

bij andere projecten als een montageoefening.

Elke opstand is verschillend behandeld terwijl het profiel van het gebouw het samenvoegen van twee of drie blokken suggereert, met de overkraging bij de entree als een uitsnede uit van één van de blokken.

de knik van het overstek, en via de kolommen. De perforatie van de daken en uitkragingen door ronde daklichten en spiegels, heeft een duidelijke bedoeling. Spencer: ‘We noemen het sterrenstelsels, een belangrijk motief. Ze zorgen voor een soort Alice in

in zo’n beetje het etnisch meest diverse district van Engeland met het hoogste percentage niet-blanken. Een kwart van de bevolking is moslim. De architect houdt vol dat die demografische wetmatigheden niets met het ontwerp te maken hebben.

‘De uitbundige kleuren dienen als attractor voor de kinderen, als een snoepje.’

Binnen echoot deze benadering galant na door de verschillende hoogtes van plafonds en ramen.’

Speelschap De twee royale overkragingen vormen een echte overgang tussen binnen en buiten. Door de translucente polycarbonaat bedekking laat de ruimte tussen de latjes van het plafond licht door. Daarmee dragen ze bij aan het translucente karakter dat al is ingezet door de een beetje doorzichtige golfplaten. Het hemelwater wordt afgevoerd via een goot in

Wonderland ervaring.’ Het helder gekleurde speelplein wordt door het bureau playscape genoemd en wordt gevormd door kunstgras in verschillende kleuren op een verende ondergrond.

Morphis Veelkleurigheid, gekleurde gevelhuid waar je voorbij kunt kijken, het in elkaar grijpen van contrasterende volumes en de continuïteit tussen vlakken die haaks op elkaar staan. Het lijken geen toevallige kenmerken voor een uitbreiding van een multiculturele school

In een wijk met een andere bevolkingssamenstelling zouden ze dezelfde school hebben neergezet. Het ontwerp volgt gewoon uit de aanpak van hun bureau: ‘Bij Fluid behoort bijna iedereen tot een minderheid. En onze naam zegt het eigenlijk al: verschillen overstralen we door ze samen te laten vloeien in een nieuw geheel, een morphis. De vormgeving is dus niet toevallig.’

Meer informatie?

Website school www.maryland.newham.sch.uk/ Website architect www.fluidoffice.com Gevelfragment met ingang

september 2007

Grenzeloos combineren, denk Trespa

Trespa Perspectives is een inspiratiebron voor uw gevelontwerp. Nieuwe ideeën krijgen vorm binnen de thema’s Diepte, Ritme en Karakter. Bijvoorbeeld door de combinatiekracht van kleur. Daarmee creëert u uiteenlopende ritmes in uw ontwerpen. Krachtige accenten en variaties van fel naar zacht of van licht naar donker. Met acht nieuwe basiskleuren en een oneindige reeks projectkleuren, kunt u uw creativiteit rustig de vrije loop laten. Geef uw ontwerp een kleurrijk én blijvend mooi karakter, want Trespa is duurzaam, kleurecht, slag- en stootvast.

Trespa is economisch en milieuverantwoord. Laat u ook inspireren.

Trespa International B.V. Verkoop Nederland Postbus 110, 6000 AC Weert Tel.: 31 (0) 495 458 850 Fax: 31 (0) 495 540 535 infonederland@trespa.com www.trespa.com

Advertentie_NL.indd 1

29-08-2007 16:12:11

Totale garantie, totale bescherming tot 30 jaar!

De bouwwereld is de laatste jaren volop in beweging geweest. Niet alleen de functionaliteit van een gebouw staat centraal, maar ook uitstraling, energiegebruik, veiligheid, brandwerendheid, kostenreductie en duurzaamheid zijn tegenwoordig erg belangrijk. Veel producenten geven alleen productgarantie in specifieke toepassingsgebieden.

Kingspan kan u de zekerheid bieden over het gehele productgamma volgens de geldende normering.

e

nt

In ĂŠĂŠn overzichtelijk pakket dekt Kingspan met de introductie van TOTAL PANEL GUARANTEE de meest belangrijke prestaties voor geĂŻsoleerde dak- en gevelsystemen tot meer dan 30 jaar.

Het pakket biedt architecten, aannemers en installateurs de mogelijkheid om u het hele bouwproces met raad en daad bij te laten staan.

Indien nodig, kunt u ondersteuning van onze Field Service Engineer tijdens de bouw krijgen. Tevens stellen wij technische detailleringen, advies over brandveiligheid, thermische isolatie en duurzaamheid ter beschikking.

• 25 jaar garantie op de structurele integriteit van het paneel. • 25 jaar garantie op de thermische isolatie en geproduceerd conform de Europese EPBD energierichtlijnen. • De duurzaamheid van het paneel en de coating wordt tot 30 jaar gegarandeerd.

Kingspan B.V. • Voorenswei 1 • Postbus 13 6669 ZG Dodewaard A TNO company

16:12:11

Tel. (0488) 417 417 • Fax (0488) 417 400 Email: info@kingspan.nl • www.kingspan.nl

‘Alle architectuur Tekst: Kirsten Hannema Beeld: Ries Wendel de Joode, Daria Scagliola, Picture Productions, Arjan Stadhouders Fotografie

heeft

Jeanne Dekkers herinnert zich nog goed dat ze als tweedejaars student bouwkunde een huis ontwierp, waarvan ze per se wilde dat er binnenin behangen zou worden. De binnenkant moest anders gekleurd zijn dan de buitenkant, met een andere textuur. Dat stuitte op de nodige weerstand bij haar docenten. Inmiddels heeft ze al bijna 10 jaar een eigen bureau en is haar naam als architect en in het bijzonder als kleurexpert gevestigd. Dekkers durft nu best te stellen dat ze over een subjectief onderwerp als kleur een aantal objectieve waarden heeft ontdekt. En wat haar betreft is de tijd rijp dat architectuuropleidingen, de verfindustrie en architecten de handen ineen slaan om de kleurenkennis uit te breiden. ‘Kleur is een integraal onderdeel van architectuur, dus ik snap eigenlijk niet, dat er niet meer aandacht voor is.’

Welke betekenis heeft kleur in jouw architectuurstijl?

Het is gewoon onderdeel van het ontwerp. Alles wat je gebruikt heeft kleur. Maar als ik aan gevels of vlakken denk, denk ik niet alleen aan de kleur. Ik weet ook meteen of kozijnen of voegwerk eenzelfde tint of juist een afwijkende kleur moeten hebben. Hoe het samen-

Exterieur Brede School Nijmegen-Oosterhout 2004

12

september 2007

werkt. Het is iets dat ik mezelf geleerd heb, om daar op te letten. Met kleur kun je een ruimte manipuleren, door de aandacht ergens van af te leiden of juist de aandacht te trekken. Een lichte vloer kan je het gevoel geven dat je zweeft, een zwarte vloer houdt je met je beide benen op de grond. Ik zet dat heel bewust in.

Maar licht helpt ook mee, en vorm. Kleur is slechts een van de middelen die ik gebruik om te ontwerpen.

kleur’ ‘Het grijs van Van de Broek en Bakema was wel erg grijs grijs’ Jeanne Dekkers in haar kantoor te Delft

september 2007

13

Welzijnscluster, ZoetermeerOosterheem 2007

Is je kleurgebruik over de jaren heen geĂŤvolueerd?

Mijn eerste project was een postkantoor op de plek waar een hotel had gestaan, het Oranjehotel. De oranje zonwering van dat hotel heb ik ook in het nieuwe gebouw verwerkt.... (lacht). Later begon ik meer te experimenteren. Ik weet nog dat ik een blauwe en een gele collegezaal maakte. Ik zei: okĂŠ, het moet zo. Maar ik dacht: Jeetje, hoe wordt dat? Ik vertrouwde op de voorbeelden die ik had gezien. Na verloop van tijd word je zekerder en kun je uit eigen ervaring putten. Twijfel of het wel mooi wordt, heb ik nu niet meer.

Wat is de reden dat kleur nauwelijks een rol speelt in de opleiding tot architect?

Op de TU Delft is maar beperkte kennis over kleurentheorie aanwezig. Kleurbeleving is tot op zekere hoogte ook subjectief. Neem de werking van de kleur rood. Wanneer je een staaltje rood op een zwarte tafel leg of tegen een witte muur houd, krijg je een totaal ander effect. En diezelfde kleur rood over een hele grote muur is weer totaal anders. Als je vervolgens de antroposofie bestudeert, wordt daarin beweerd dat rood mensen rustig maakt. Zelf denk ik juist dat rood een onrustige kleur is.

Collegezaal in het VU gebouw, Amsterdam 2007

14

september 2007

Hoe ga je met die subjectiviteit om?

Je bureau werkt immers met een zelf ontwikkelde kleurenwaaier. Is die waaier samengesteld uit persoonlijke voorkeuren of zou je er een meer universele waarde aan willen toedichten?

Ik denk dat ik inmiddels de ervaring en de kennis heb om kleureffecten te voorzien. Als ik een kleurstaal beoordeel, weet ik: dit is goed of dit niet.

En als het bijvoorbeeld om een plafond gaat, dan houd ik er rekening mee dat het een horizontaal vlak is, dat heel anders belicht wordt dan een wand. Op basis van empirisch onderzoek en een veelheid aan ervaring durf ik verder wel te zeggen dat geel een warme, groen een rustige, blauw een koele, en paars een kleur is waarmee mensen bewust willen opvallen. Een favoriete kleur heb ik eigenlijk niet. Een kleur staat voor mij ook niet op zichzelf. Onze bureauwaai-

‘Een lichte vloer kan je het gevoel geven dat je zweeft’ er bestaat uit kleurcombinaties gekozen uit Sikkens kleuren. Meestal werken we oftewel met een warm palet rood, oranje, paars ofwel een koelere reeks van blauw, groen, violet. Het moet niet te bont worden.

Kranten meldden onlangs dat recent wetenschappelijk onderzoek had aangetoond dat vrouwen een voorkeur hebben voor rood-achtige tinten. Denk je dat kleurgebruik sexe-gebonden is?

Kleur is toch meer een vrouwending. Mannen vinden het niet zo belangrijk. Ondertussen geven ook zij wel alles een kleur. Het gebeurt onbewust. Wit moet altijd die ene RAL kleur zijn, grijs die andere. RAL 9006 is zo’n favoriet. Terwijl een palet van verschillende witten ook een heel spannend gebouw kan opleveren. In dat opzicht vind ik de architectuur van Richard Meier heel interessant. Kleurgebruik is ook erg cultuurgebonden. Ik ben net in Israël geweest en het viel me meteen op dat het een land is met heel weinig kleur. De gebouwen hebben er heel zachte, gedempte kleuren. Misschien dat ze daar nog niet klaar zijn om met kleur een statement te maken.

Kleur heeft in dat opzicht ook een maatschappelijk-politieke lading. In Nederland durven we meer.

En er mag hier ook veel meer. Een helemaal blauw politiebureau, zoals we in Nijmegen maakten, zou je daar niet kunnen bouwen. Of het nieuwe theater in oranjetinten in Lelystad van Ben van Berkel, een typisch Nederlands brutaal gebouw. Hoewel ikzelf zo’n kleur niet snel aan de buitenkant zou toepassen. Maar in een non-omgeving als Lelystad kan ik me zo’n gebaar wel voorstellen.

Hoe werk je zelf met kleur in de stad?

Ik heb ooit een boek gekocht over Sienna,’Il colore della città di Siena’, over de ontwikkeling van de stad en haar gebouwen. Daarin zie je dat Sienna over de eeuwen heen een eigen kleurenpalet heeft ontwikkeld met een aantal tonen voor de daken, de gevels en de bestrating. Zonder dat het ergens wettelijk is vastgelegd. Ik vind het mooi om op basis van zo’n kleurbeeld verder te werken. Maar zoals ik al zei, kleur staat nooit op zichzelf. De kleurkeuze heeft ook met het lokale landschap en met favoriete materialen te maken, daar moet je ook iets mee doen. In Hoorn hebben we bijvoorbeeld een brand-

Exterieur VU gebouw, Amsterdam 2007

weerkazerne gemaakt geïnspireerd op de typische agrarische gebouwen uit de kop van Noord Holland.

De boerenschuren daar hebben gepotdekselde en geteerde plinten en rode pannendaken. Dat beeld hebben we nauwkeurig geobserveerd en daarvan hebben we vervolgens een eigen vertaling gemaakt, in compositie en kleur. Een langgerekt gebouw met een zwarte plint en een rode bovenbouw uit staalplaat. We hebben de kleur van de deuren in de stadspoort genomen, ossenbloedrood. Het vloekt eigenlijk met het rood van de brandweerauto’s, maar ik vind het wel mooi. Zo nét niet. Tegenwoordig zijn er zo ontzettend veel kleuren op de markt. Het moet wel raar lopen als je daar niets van je gading tussen vindt. Tot de jaren ‘50 waren er alleen maar verven van natuurlijke materialen zoals planten. Maar sinds de uitvinding van de synthetische verven kun je elke kleur maken. Er is daardoor veel meer keuze in bijvoorbeeld blauw, in de natuur een vrij zeldzame kleur. Het verschil tussen blauw en groen kun je in wel vijftig verschillende stapjes te maken.

september 2007

15

Valuas College, Venlo 2006

CiTG, Delft 2007

16

september 2007

‘Kleur staat nooit op zichzelf’ Welzijnscluster, ZoetermeerOosterheem 2007

Behoren synthetische kleuren en natuurlijke kleuren voor jou tot hetzelfde palet?

Ja, het hoort natuurlijk heel erg bij elkaar. Maar meestal kies ik natuurlijke materialen als basis. Vaak baksteen. De textuur is dan ook heel belangrijk.

Afhankelijk van het type gebouw bijvoorbeeld een bank of een school en de sfeer die daarbij hoort, zoek ik daar vervolgens een contrasterend kleurenpalet bij. Daarmee bepaal je of het geheel statig wordt, of juist speels.

Hoe kwam je ertoe het nieuwe welzijnscluster in Zoetermeer helemaal oranje te maken?

Het cluster vormt het centrum van een uitbreidingswijk die stedenbouwkundig gezien in stukjes is geknipt. Elk stukje wordt weer door een andere architect gedaan. Vreselijk. Wij wilden dat verknipte beeld tegengaan en een duidelijke plek in de wijk maken met een sterk beeld. Het idee heb ik opgedaan in India, het Fatehpur Sikri paleis. Alle gebouwen en buitenruimten zijn daar in rode zandsteen gemaakt, verbonden door hoogteverschillen en waterpartijen. In Zoetermeer hebben we dat effect nagebootst in uiteenlopende bouwmaterialen in een gelijkaardig oranje. Om te voorkomen dat er frictie ontstaat, wanneer je verschillende materialen in één kleurlaag onderbrengt, gaan we uit van de functie en het materiaal. Je houdt er rekening mee dat de vervuilingsgraad van verschillende materialen heel uiteenlopend kan zijn. De oranje klinker die we in Zoetermeer gebruiken heeft een andere hardheid dan de oranje gevelsteen. Het dak van de sporthal is van staal. Dan zoek je daarvoor een oranje uit, dat past bij de baksteen, dus iets gedempt oranje.

Kleur lijkt bijna afwezig in de uitbreiding van glas en staal die je pas voor Geotechniek TU Delft hebt gemaakt. Waarom eigenlijk?

Het CiTG maakt onderdeel uit van het bestaande gebouw van civiele techniek, van Van de Broek en Bakema. De hoek van het gebouw van Van den Broek en Bakema hebben we verbouwd en nieuwe gevels gegeven. Daarvoor hebben we gekeken naar

Welzijnscluster, Zoetermeer-Oosterheem 2007

de kleuren die in Civiele Techniek voorkwamen. Vrij basaal: grijs linoleum op de vloeren met zo nu en dan rood, groen, blauw, geel. We wilden daar niet mee breken en hebben binnen ons interieur dus ook geel en blauw gebruikt. En de vloeren weer grijs gemaakt. Maar lichter, tintelend grijs. Een eigentijds beeld dat past bij de nieuwe vorm van onderwijs geven. Want het grijs van Van de Broek en Bakema was wel erg grijs grijs.

september 2007

17

Bont gekleurde

bakstee

Samenstellen in s

Gevels kunnen tegenwoordig dankzij de ontwikkeling van de techniek uit allerlei materialen worden opgetrokken.

En toch wil nog altijd negentig procent van alle mensen gewoon een woning van baksteen, constateert Wienerberger. Dagelijks melden zich bij de baksteenfabrikant architecten om te praten over kleuren, vormen en speciale toepassingen. Want ook in baksteenland staan de ontwikkelingen niet stil.

Bij het Koning Willem I college te ’s-Hertogenbosch ontworpen door de Twee Snoeken vertonen de bakstenen elf sterk uiteenlopende kleuren

18

september 2007

eengevels

n stenotheek

Tekst: Edo Beerda Beeld: Wienerberger

Bakstenen en dakpannen uitzoeken in de stenotheek in Zaltbommel

september 2007

19

Dat het een achterhaald idee is dat een baksteen vooral bruin of rood moet zijn, wordt op weinig plaatsen duidelijker dan aan de Bijlmerdreef in Amsterdam. De kopse gevels en een deel van de binnengevels van het appartementengebouw Gerenstein dat hier sinds kort staat, vertoont een serie vlechtwerken van bont gekleurde bakstenen. Kunstenaar Henri Jacobs bedacht een aantal baksteenmozaïeken met diagonale, horizontale en verticale belijningen in spetterende kleuren. De Belgische beeldende kunstenaar kreeg bij een bezoek aan de stenotheek van de Wienerberger-vestiging in Zaltbommel een aantal dozen met proefmonsters mee. Daarmee mocht hij in zijn Brusselse atelier naar hartenlust experimenteren. Hij koos uiteindelijk negentien verschillende strengpersstenen in kleuren variërend van wit en kanariegeel tot blauw en zwart. Vier metselaars voerden de patronen exact uit volgens Jacobs’ ontwerpen. De verticale lijnen legden ze in een vlak tegelverband, om de belijning strak te maken. De andere vlakken zijn uitgevoerd in halfsteensverband.

Een donkergrijze voeg zorgt ervoor dat de kleuren goed uitkomen. Resultaat is een levendig en kleurrijk theedoekpatroon van lijnen en vlakken. Appartementengebouw Gerenstein is slechts een van de vele voorbeelden van de enorme kleurmogelijkheden die er tegenwoordig bestaan in het gebruik van bak-

De speciaal ontwikkelde baksteen Diabolo

20

september 2007

steen. Overal in Nederland worden bakstenen gevels in wisselende kleurnuances uitgevoerd. Soms zelfs kakelbont. Zo bedacht architectbureau De Twee Snoeken voor het Koning Willem I college in Den Bosch bakstenen gevels in een palet van elf sterk uiteenlopende kleuren.

Toleranties Kunnen verschillende kleuren strengpersstenen eigenlijk zomaar in de gevel worden verwerkt? ‘Nou, vooraf overleg met de steenfabriek is wel noodzakelijk bij zeer gevarieerde samenstellingen. En stenen van verschillende fabrieken door elkaar gebruiken kan minder goed uitpakken, omdat elke fabriek andere klei gebruikt’, zegt Rob Mulder, productmanager gevelstenen van Wienerberger. ‘Maatverschillen heb je altijd, het is elke keer afwachten hoe het product uit de oven komt. Baksteen is en blijft tenslotte een natuurproduct.’ Zeer licht gekleurde stenen komen over het algemeen iets kleiner uit de oven dan donkere. Het gaat slechts om millimeters, maar dat kan toch problematisch worden. ‘Bij maatverschillen van een paar millimeter kun je bijvoorbeeld niet kiezen voor lijmen, waarbij de voeg niet groter mag zijn dan pakweg 3 millimeter’, legt Mulder uit. ‘Maar bij een voegdikte van 12 a 13 millimeter is een maatverschil van enkele mm’s makkelijker op te vangen.’ Bij het project van De Twee Snoeken viel de keuze op metselbakstenen uit de toenmalige meest maatvaste maatklasse I. Dat betekent dat het maximale lengteverschil per sortering tussen –2 millimeter en +2 millimeter valt.

Kunstenaar Henri Jacobs bedacht een aantal baksteenmozaïeken met diagonale, horizontale en verticale belijningen in spetterende kleuren voor een appartementencomplex Gerenstein in Amsterdam-Zuidoost Ruig polymetrisch metselwerk, er bestaan ook bravere varianten

IJzeroxide Wienerberger heeft verschillende methoden om kleur te geven aan baksteen. De stenen die al sinds mensenheugenis geproduceerd worden in de baksteenfabrieken langs de grote rivieren in ons land, ontlenen in de eerste plaats hun kleur aan de gebruikte klei.

De Wienerberger-steenfabriek in Haaften – in 1863 opgericht door Willem van Lookeren Campagne, sinds 1996 onderdeel van het Oostenrijkse Wienerberger – gebruikt bijvoorbeeld nog altijd de klei die in de directe omgeving wordt afgegraven langs de rivier de Waal. Maar grondstoffen worden tegenwoordig ook per schip gehaald van elders. Er worden bijvoorbeeld bakstenen gebakken van zeeklei uit Groningen, van löss uit Zuid-Limburg en van klei uit het Duitse Westerwald. ‘Uit kleisoorten met een hoog gehalte aan ijzeroxide bakken we rode baksteen, van kleisoorten met een hoog kalkgehalte maken we steen met een gele kleur,’ vertelt Mulder. Variaties op de basiskleuren maakt het bedrijf door toevoegen van verschillende soorten zand en andere toeslagstoffen, zoals mangaan. De oventemperatuur heeft ook zijn effect op de kleur van de steen. Het bakken gebeurt bij een temperatuur van 900 tot 1200 graden Celsius.

Chemische processen die daarbij plaats vinden, zijn bepalend voor de sterkte van de steen en zijn ook van invloed op de kleur ervan. Bakstenen die zeer hard worden afgebakken krijgen een diepdonkere kleur.

‘En door zuurstof aan de oven te onttrekken tijdens het bakproces, krijg je een meer genuanceerde kleur’, vertelt Mulder. ‘De rode kleur waarvoor ijzeroxide zorgt, verandert in een minder egale, blauwgrijze kleur wanneer de toevoer van zuurstof wordt verminderd.’

Om bakstenen kleur te geven is er tenslotte nog de mogelijkheid om te engoberen. De in het zicht blijvende oppervlakken van de baksteen worden daarbij aan de zichtzijden afgewerkt met een dunne kleipap (engobe) gekleurd met metaaloxiden. Het kleipapje wordt voor het bakken aangebracht. Het resulteert in enigszins doffe altijd dekkende kleuren. Glazuren gebeurt op een soortgelijke manier maar leidt tot glanzende oppervlakken. Bij loodglazuren blijft de glazuurlaag doorzichtig.

Textuur Het assortiment Wienerberger beslaat inmiddels een slordige 450 kleuren gevelbaksteen. Daarnaast heeft het bedrijf tientallen straatsteenkleuren en elf kleuren raamdorpels. Ook is er een rijk assortiment aan dakpannen. Voorbeelden ervan belanden allemaal in de steno- en panotheek in Zaltbommel. Daar kun-

nen gebruikers – veelal architecten – ontelbaar veel combinaties uitproberen. ‘We hebben ook de mogelijkheid om online in de stenotheek kleurcombinaties te combineren’, vertelt coördinator marketing Tanja Bongers. ‘Maar behalve om kleur gaat het natuurlijk ook om textuur en vorm. En dan is het prettig om de steen ook zelf in handen te hebben gehad.’ Om haar heen staan tientallen grote dozen en rekken vol bakstenen en dakpannen opgesteld. Bezoekers zijn druk in de weer met bakstenen en dakpannen die op grote tafels naast elkaar worden gelegd. De meeste architecten hebben aan het aanwezige enorme assortiment voldoende om tot een keuze te komen. Maar er zijn er ook die met eigen ontwerpen komen, die in samenspraak met Wienerberger worden uitgewerkt.

Architect Joris Molenaar (Molenaar & Van Winden architecten) klopte niet lang geleden aan met een bijzondere wens: het ontwerpen van een speciale baksteen die bijzondere metselverbanden en gevels van een grote textuur zou opleveren. In samenwerking met Wienerberger ontwikkelde de architect de Diabolo-vormsteen. ‘Hij wilde geen strengpers-, maar een vormbaksteen. We zijn toen in samenspraak gekomen tot een baksteen met twee afgeschuinde vlakken’, vertelt Bongers. ‘Wanneer die in een bepaald patroon worden gelegd, krijg je een heel bijzonder schaduw- en lichteffect.’ Door te kiezen voor een vormbaksteen die in bulk geproduceerd kan worden, bleven de kosten binnen de perken. Verwerking met een lijmmortel zorgt voor een dunne voeg van ongeveer 5 millimeter, die de textuur van de baksteen nog nadrukkelijker accentueert. Wienerberger gaat met het verlijmen van bakstenen nog een stap verder met het HSL-systeem (Hoogwaardige Snel Lijm). Binnen dit systeem met modulaire bakstenen kan de dikte van de voeg worden gereduceerd tot 4 millimeter.

Door een minder dikke voeg wordt de kleurintensiteit van een gemetselde muur nog verder vergroot. De lijmtechniek maakt bovendien grotere vormvrijheid mogelijk, onder meer met grote overspanningen.

Metselpatronen met volstrekt uiteenlopende baksteenformaten kriskras door elkaar komen inmiddels ook voor. Wienerberger noemt dit ‘polymetrisch metselwerk’. Mulder betoogt: ‘Het leverbare assortiment aan typen bakstenen is het probleem niet meer, dat is eerder het steeds verder afnemende aantal vakbekwame metselaars. Aan de andere kant: dit soort ingewikkelde klussen zijn voor metselaars natuurlijk leuke uitdagingen. Die doen ook graag meer dan dag na dag zoveel mogelijk meters stenen wegleggen.’

september 2007

21

Simec ProjectS nv industriepark 20A B-2235 Hulshout BelgiĂŤ voor nederland: Postbus 20 4255 ZG nieuwendijk tel.: 0032 15 229511 e-mail: info@simecalu.be

simec_A4.indd 1

03-09-2007 11:56:28

advA4a

9L@C;@E> @EJG@I8K@FEJ iXd\e# [\li\e# mc`\j^\m\cj \e qfen\i`e^

I\peX\ij fekn`bb\ck Xcld`e`ld jpjk\d\e mffi iXd\e# [\li\e \e mc`\j^\m\cj% <\e Y`aqfe[\i gifa\Zk `j _\k XggXik\d\ek\eZfdgc\o XXe [\ JcfkcXXe `e Q\`jk d\k q`ae Y`aqfe[\i\ iXXdgXik`a\e \e =iXej\ YXcbfej% ;\ biXZ_k mXe _\k iXXd$ \e [\lijpjk\\d :J */$JC `j [\ fe[\ijZ_\`[\e[\ l`kjkiXc`e^% JkiXb \e jcXeb kfk `e [\kX`c% <e k\Z_e`jZ_ kfZ_ d\k fe^\b\e[\ gi\jkXk`\j `e `jfcXk`\# jkXY`c`k\`k# Y\[`\e`e^jmXi`Xek\e# m\iYfi^\e nXk\iX]mf\i \e `eYiXXbn\i\e[_\`[ NB) % <\e le`\b\ \`^\ejZ_Xg mXe _\k jpjk\\d `j [Xk _\k \\e YiXe[n\i\e[_\`[ _\\]k mXe *' d`elk\e -' d`elk\e N9;9F % @ek\i\jj\ mffi \\e gif]`c\i`e^ fg dXXk6 E\\d ZfekXZk fg d\k [\ XiZ_`k\Zk\eX[m`j\lij mXe I\peX\ij% B`ab fg nnn%i\peX\ij%ec f] Y\c '+0) Ã ,- (' )'

N\ Yi`e^ Xcld`e`ld kf c`]\

11:56:28

advA4augGevelbouw_Reynaers07rechts.indd 1

9-7-2007 11:29:04

INDIVIDUEEL MAATWERK ALS STANDAARD Sneeuwvloot, Schiphol

Appartementen Alhambra, Vlissingen

Sloterparkbad, Amsterdam

Lieftink Ramenfabriek is een gerenommeerd specialist in gevelelementen voor alle marktsegmenten.

Vijfendertig jaar ervaring en expertise waarborgen een optimale fabricage en levering van aluminium en stalen bouwproducten. In binnen- én buitenland.

Regionaal Historisch Centrum, Hoorn

De Continenten, Alphen aan den Rijn

Lieftink Ramenfabriek fabriceert en levert een hoogwaardig scala aan ramen, deuren, kozijnen en schuifpuien. Uit aluminium en stalen profielen van Schüco International vervaardigt Lieftink elk gewenst eindproduct.

Lieftink is daarnaast een bekend expert in het produceren van vliesgevels en lichtdak constructies.

Maar ook brandwerende stalen puien worden op grote schaal geproduceerd.

De producten, kennis en toepassingen van Lieftink zijn daarom veelgevraagd bij talloze nieuwbouwprojecten, verbouwingen en gevelrenovaties van woningen, hoogbouw, kantoor- en utiliteitsgebouwen.

De producten van Lieftink zijn van de hoogst denkbare kwaliteit.

Maar een goed product vraagt meer dan alleen een uitmuntende fabricage. Daarom verzorgt Lieftink het hele bouwtraject tot in de puntjes: van advisering, begeleiding, aanvraag van vergunningen, technische afwerking tot aan de aflevering en eindmontage op locatie.

Maatwerk is standaard.

Lieftink Ramenfabriek staat dan ook synoniem voor een gedegen en individuele totaalaanpak.

Renovatie Stedelijk museum De Lakenhal, Leiden

U vindt Lieftink Ramenfabriek B.V. aan de Produktieweg 15-17 Postbus 135, 2400 AC Alphen aan den Rijn

Kantoren-verzamelgebouw, Alphen aan den Rijn

tel: 0172 - 46 96 70 – fax: 0172 - 44 01 39 e-mail: info@lieftink.nl – internet: www.lieftink.nl

Renovatie 3 torenflats Kuiperwijk, Delft

ALUMINIUM EN STALEN RAMEN - DEUREN - KOZIJNEN - DRAAIVALRAMEN - HARDGLAZEN PUIEN - WINKELPUIEN - SCHUIFPUIEN - SERRES - VERANDA’S - ISOLATIES

D a D v R m t

P

A

_M_AG

GLAVERBEL woRdt

AGC FLAt GLASS EURoPE

Dé glasproducent voor architectuurprojecten, zowel voor buitenbeglazing als interieurdecoratie, verandert van naam en wordt AGC Flat Glass Europe.

De industriële vestigingen (17 floatlijnen en ongeveer 100 productie-eenheden) van de groep AGC Flat Glass Europe zijn verspreid over heel Europa, van Spanje tot Rusland; de commerciële vestigingen zijn over de hele wereld actief. 10.700 mensen met een passie voor glas, voortdurend op zoek naar de perfecte combinatie van technologische vernieuwing en schoonheid!

Pyrobel brandwerend glas AGC Flat Glass Nederland - Tiel - Tel.: +31 (0)344 67 99 22 - Fax: +31 (0)344 67 97 24 - sales.nederland@eu.agc-flatglass.com - www.YourGlass.com

_M_AGC_AD_NED_210x297_gevelbouw_1 1

7/18/07 4:59:30 PM

Extravert Tekst: Control Media Beeld: www.voog.nl, Control Media

Petrus & Paulus kerk - Maassluis

Aan het begin van de zomer werd de nieuwe Petrus & Paulus kerk voor de Rooms-katholieke Andreas Petrus en Paulus parochie uit Maassluis ingewijd door bisschop Van Luyn. Een moeizame bouwperiode van bijna drie jaar beleefde een glorieus einde. Expressieve schaalvormen trekken de aandacht naast de rondweg. Extravert roomwit boven een geheimzinnig interieur en enigszins excentriek.

Een beetje zoals het geloof zelf.

Glorieus maar gesloten, de entree steekt naar voren toe naar het kruispunt van de rondweg met een langzame verkeersroute

26

september 2007

roomswit People and Facts Ontwerp: Mari Baauw en Rene Olivier van Royal Haskoning, Rotterdam Advies: Royal Haskoning, Rotterdam (Constructies) DGMR, Den Haag (Bouwfysica) TNO, Delft (Brandveiligheid) Uitvoering: Tentech BV, Utrecht (Membraamdak en gevels) De Klerk BV, Werkendam (Hoofdaannemer en staalconstructie) Buitink technology, Duiven (Leverancier polyesterdoek)

september 2007

27

Slechts enige maanden nadat de opening van de postuum gerealiseerde St Pierre kerk van Le Corbusier in Firminy Frankrijk de voorpaginaâ&#x20AC;&#x2122;s van de internationale kranten haalden, was het ook in Maassluis raak. De gereedkoming en inwijding van de Petrus en Paulus kerk ontging de media niet. In tegenstelling tot het betonnen kerkgebouw van Le Corbu, dat zal fungeren als museum voor de stad Firminy, betreft het in Maassluis een tentdoeken gebouw voor een levende kerkgemeenschap.

Twijfels De ontwerpers van de APP parochiekerk in Maassluis, RenĂŠ Olivier en Mari Baauw van het bureau Royal Haskoning betraden met hun ontwerp en materiaalkeuze onontgonnen gebied. Tot nu toe worden membraamdaken vooral toegepast voor constructies waaraan weinig bouwfysische eisen worden gesteld. Denk aan de roemruchte Veronica- podiumtent of de enorme wachtruimten voor pelgrims op het vliegveld van Mecca, een ontwerp van SOM. Vooral innovaties op chemisch technologisch gebied maken het tegenwoordig mogelijk om membraandaken te laten voldoen aan hoogwaardige bouwfysische eisen en in te zetten voor echte gebouwen. Een van de eerste voorbeelden daarvan is te vinden op het vliegveld van

In de Noordgevel bevindt zich op de overgang tussen twee schaaldelen een forse gevelpartij van Rodeca-delen die de parochiezaal aanlicht

28

september 2007

Zaventem in Brussel. De realisatie van de membraamgevels van de Petrus & Paulus kerk vroeg toch de nodige doorontwikkeling en doorzettingsvermogen van de bouwers. De toestemming van het Bisdom Rotterdam en het overtuigen van de parochieleden bleek maar een eerste kleine stap. Het beeld van een heilige tent riep enthousiaste reacties op. Van de bisschop moest er alleen een echte kerktoren bij.

Maar zou het zomers niet veel te warm worden in het interieur? Maakte de verkeersweg vlakbij of luide regen op het dak de preek van de pastoor niet onverstaanbaar? En was tentdoek niet erg kwetsbaar voor brand of bijvoorbeeld messteken?

Westgevel met gefacetteerde glazen gevel, richting deze gevel kijken de parochieleden bij het aanschouwen van de rituelen voor het altaar

Richting entreepartij met voorhuis met daarin sacristie en koffieruimte

PVDF De architecturale vorm van de kerk was er eerder dan het doek. Mari Baauw won in 1996 met een vergelijkbaar kerkgebouw een prijsvraag van het Rotterdamse Bisdom voor de kerk-van-de-eenentwintigste-eeuw. In Maassluis dachten de ontwerpers eerst aan een uitwerking in damwandprofielen met een isolatiepakket.

Materiaal waarmee ze vertrouwd waren als vooral binnen de utiliteitsbouw werkende architecten. In het interieur zou de stalen draagconstructie verdwijnen achter een spanplafond van doek. De volgende logische stap was ook het buitenblad van doek te maken. Dat zou de kosten verminderen. De architect Baauw wilde dat de staalconstructie onzichtbaar zou zijn. Van buiten en van binnen. Een sacrale ruimte moet een geheim in zich dragen.

Met extra doekflappen worden de spanogen met daardoor de spankabels die het doek op spanning en in vorm houden, consequent aan het zicht onttrokken. Het binnendoek en het buitendoek bestaat uit polyesterweefsel met een dubbelzijdige

PVC coating. Het buitendoek is dikker, 1,5 mm om 0,8 mm, en daarmee sterker vanwege de grotere doorbuigingen door wind en sneeuw die het buitendoek moet kunnen verdragen. Bovendien heeft het buitendoek aan de buitenzijde een PVDFcoating die extra bescherming biedt tegen aankoeking van vuil en snelle veroudering door UV-straling. PVDF (Polyvinylideenfluoride) heeft een hoge sterkte en taaiheid, ook bij zeer lage temperaturen en is zelfdovend. De PVDF-coating zorgt ervoor dat het doek betrekkelijk schoon blijft, al zal soms iemand met de hogedrukspuit het dak schoon moeten spuiten. Het doek is zo strak gespannen dat het erop gelopen kan worden. De rek blijft daarbij minimaal.

De doekleverancier claimt dat er de eerste dertig jaar niet hoeft te worden nagespannen. Buitink Technology sneed de 1400 vierkante meters doek in de bedrijfshal in Duiven op maat en plakte de schaaldelen compleet in elkaar. Buitink Technology poneert dat het doek 30 jaar lang niet noemenswaardig zal verkleuren. De kwets-

september 2007

29

Ingangspartij op het Noordoosten

Hooguit één keer per jaar zal zware regen de pastoor moeilijk verstaanbaar maken baarheid voor stenengooien lijkt niet groot.

De meeste gegooide voorwerpen zullen van het strak gespannen doek hard terug stuiteren. Met een mes valt er wel veel schade aan te brengen. Daarom zijn de onderste meters van het buitendoek gewapend met roestvast staalgaas. Mochten zich toch beschadigingen voordoen, dan is het polyesterdoek net zo gemakkelijk te plakken als een fietsband.

Akoestiek Adviseur DGMR speelde een grote rol bij het doorontwikkelen en dimensioneren van het tentmateriaal. Omdat polyesterdoek van zichzelf nauwelijks thermische en akoestische isolerende eigenschappen bezit, moet isolatie tussen het dubbele doek voor een goed binnenklimaat zorgen.

Het grootste probleem bij lichte tentconstructies is geluidsoverlast door regen of hagel. Als maximaal toelaatbaar hinderniveau geldt een waarde van 45 dB(A). Hoeveel lawaai een regenbui eigenlijk teweeg brengt, was niet terug te vinden in de theorieboeken. Uit proeven bleek dat het aanbrengen van 100 mm steenwolisolatie

30

september 2007

voldoende moet zijn om het lawaai van de meeste regenbuien te bestrijden. Die 10 cm Rockwool levert een geluidsisolatie van 10 dB(A). Hooguit één keer per jaar zal zware regen de pastoor moeilijk verstaanbaar maken. Ook is gekeken naar het verkeerslawaai van de rondweg. De geluidsbelasting daardoor bedraagt 60 dB(A).Ter verbetering van de luchtgeluidsisolatie zijn aan de straatzijde massieve platen in de spouw aangebracht als aanvulling op de minerale wol. De steenwolisolatie is overal aan het binnendoek vastgemaakt. Bevestiging aan het buitendoek was niet mogelijk omdat het buitenste doek bij wind teveel beweegt. De spouw varieert van 35 cm tot soms zelfs 1 meter breed. Met verlijmen van Rockwool op membraandoek was nog geen ervaring daarom zit de minerale wol vast met aan het binnendoek gelijmde flapjes, die door de steenwol heensteken.

In het interieur zijn die lijmlassen te zien als kleine kruisvormige littekens in het binnendoek. Een toepasselijke decoratie. De steenwol is in het werk vastgemaakt aan het binnendoek. Wat de akoestiek in de “Kerk herbestemd tot kantoren” kerkruim-

te betreft, is de geluidsabsorptie van de lichte constructie gunstig. Daardoor galmt de kerkruimte veel minder dan bijvoorbeeld bij beton het geval zou zijn. Ook de hoge ruimtes en de gevarieerde rondingen van de schalen voorkomen ongewenste directe reflecties. Dankzij de 100 mm Rockwool voldoen de gevels tevens aan de vereiste Rc-waarde.

Letters De vrije vormen maakten strakke aansluitingen van het doek lastig. Er is veel geïmproviseerd met klemlijsten en zetprofielen. Plakband en kitten. Ingewikkeld.

Je verwacht strak gespannen doeken als een tent, maar het streven naar het verborgen houden van het staal, het inwikkelen van het staal met doeken, zorgde voor kreukels en plooien. Een levende huid. Ook het schone beton van Firminy vertoont immers tal van onregelmatigheden. Nu het doek een half jaar op de kerk zit, sluipen er langzaam tintverschillen in het eendere romige wit. Op naden koekt vuil aan date rechte lijnen legt over de wolkige vormen. Op sommige punten van de westgevel verschijnt groenige algaanslag. De straatgevel vertoont een ronde wittere plek. Daar ging een steen door het doek heen en moest er geplakt worden. De kerk maakt een gesloten indruk. Glorieus maar gesloten. Zelfs de polycarbonaatwanden van Rodeca die de verbindingen tussen de doeken schaaldelen leggen, zijn opaal ondoorzichtig. Af

Zuidgevel langs de rondweg

en toe denk je een vage kleurtint waar te nemen. Op het gefacetteerde glas in de Westgevel is een spreuk aangebracht, die het zicht op het interieur wegneemt maar van buiten niet te lezen is. Er zijn geen lage beschermende doornstruiken rond de kerk aangebracht, zoals in de plannen stond. Kinderen grepen de mogelijkheid aan om letters in het verzamelde stof op het doek te schrijven. ‘Vuil, deze kerk moet gewassen worden.’ Maassluis en de Petrus&Pauluskerk maken een gewenningsproces door.

Na enkele maanden vertoont het wit al het wit van een wolkenlucht

september 2007

31

‘Het voordeel van kunststof is dat het niet natuurlijk is’ Tekst: Erik Stekelenburg Beeld: Jan Derwig, Erik Stekelenburg

Het verhaal dat kunststof gevelelementen niet kleurecht zijn en in verloop van tijd hun kleur verliezen en dof worden, duikt nog steeds op in de bouwwereld. Albert Zegelaar, directeur van de Vereniging Kunststof Gevelelementenindustrie, over de waarheid over gekleurde kunststof gevelelementen.

Albert Zegelaar, directeur van VKG, Vereniging van Kunststof Gevelelementen

Fabrikanten van kunststof kozijnprofielen werken continu aan de duurzaamheid van kleur- en glans. Wat zijn daarin de laatste resultaten?

Al zo’n 20 jaar geleden maakten de kunststofprofielen een grote kwaliteitssprong in duurzaamheid van kleur en glans door de ontwikkeling van coëxtrusie met acrylaat (PMMA). Tot een bepaalde donkerte kunnen kunststofprofielen in PVC door en door worden gekleurd. Boven een bepaalde donkertegraad verstoort de hoeveelheid pigment de fysieke eigenschappen van het profiel. Donkere kleuren moeten daarom als toplaag van maximaal 2mm dik worden toegepast.

Lange tijd gebeurde dat alleen met een gepigmenteerde PVC-toplaag. Acrylaat is echter harder en dus krasvaster dan PVC. Dankzij verdere ontwikkelingen in latere jaren namen vooral het aantal mogelijke kleuren toe. Folies werden voor kunststof kozijnen geschikt gemaakt en de meest recente ontwikkeling betreft een serieuze manier van het lakken van kunststoffen waarna er verhard wordt in een oven. Bij de profielleveranciers deed dit procedé 10 jaar terug zijn intrede, bij de ramenfabrikanten 5 jaar geleden.

Viel er sinds de jaren zeventig dan niets meer te verbeteren aan de kleurechtheid?

Inderdaad. Onze energie hadden we eigenlijk sindsdien alleen nodig om het oude en hardnekkige imago af te schudden, dat het aanzien van kunststof niet duurzaam is. Dat imago is misschien terecht bij andere kunststofproducten, maar zeker niet voor kunststof kozijnen, ramen en deuren. Dat hardnekkige verkeerde beeld is een product van hoe kunststof kozijnen in de beginjaren ingezet zijn. En je moet goed begrijpen, toentertijd kwamen kunststof kozijnen voor het eerst op de markt. Huizen die op de nominatie stonden om eigenlijk te worden gesloopt, kregen zogenoemde ‘intrekkozijnen’. Deze kozijnen zitten vaak nog steeds in de woningen, die er ook nog steeds staan. Mooi zul je zeggen, een bewijs van duurzaamheid. Maar deze eerste generatie kunststof kozijnen hebben in niet geringe mate bijgedragen aan het gezegde dat je kunststof in drie kleuren kunt krijgen; ‘wit, wit en wit’. Uit die tijd dateert ook het adagium; ‘wit, lomp en lelijk’. En je weet wat men zegt; ‘Je krijgt maar een keer de kans voor een eerste indruk’.

Kunststof 32

september 2007

De realisatie van woontoren Panoramique, van Architecten Cie | Jan Dirk Peereboom Voller betekende een doorbraak voor Nederland in het toepassen van donkere kunststof proďŹ elen, kunststof maakt grotere overspanningen en raampartijen mogelijk dan houten kozijnen

bekent kleur september 2007

33

‘Kunststof heeft geen foutenmarge’

Een geëxtrudeerd kunststof kozijn waarvan het hergebruikte gedeelte (lichtokerbruin) kunststof aan de binnenzijde zit

34

september 2007

En dat imago doet nog steeds opgeld?

Dat oude vooroordeel leeft nog steeds. Dat moest ook de vorige minister van VROM Sybilla Dekker eens beamen, toen ik het zo uitdrukte: ‘Als je in Nederland je bestaande witte houten kozijnen pimpelpaars met witte stippen schildert, zegt de lokale Bouw- en Woningtoezicht er niets van. Maar als je houten kozijnen door bijna identieke kunststof kozijnen vervangt, heb je over het algemeen een groot probleem.’ Wettelijk is het zo, dat als het uiterlijk, beoordeeld naar detaillering, profilering en vormgeving, gelijk blijft, er geen sprake is van een bouwwerkzaamheid, maar van onderhoud. Daarvoor is geen bouwvergunning nodig. Maar toen gemeenten per juli 2004 werden verplicht tot het opstellen van een eigen Welstandsnota, grepen veel gemeenten dat aan om kunststof kozijnen te weren. Dat heb ik juridisch laten onderzoeken en dat onderscheid bleek eigenlijk niet te mogen. In de VROM-brochure ‘Kozijn- en gevelwijzigingen’ werd ook ongerechtvaardigd onderscheid gemaakt tussen kunststof en houten kozijnen. Een bouwvergunning was niet nodig wanneer je een houten kozijn door een houten kozijn verving, maar wanneer je een kunststof kozijn wilde plaatsen kwam je alleen onder voorwaarden in aanmerking voor een bouwvergunningvrije vervanging. VROM heeft dit na wat juridisch getouwtrek gecorrigeerd (zie de MG circulaire MG 2002-28).

Waardoor is het tij gekeerd?

We doen er met campagnes alles aan om de beleving bij de mensen te veranderen en die verbetert ook. Het gebruik van gekleurde kunststof kozijnen betekende een doorbraak in de acceptatie.

Belangrijk daarvoor is bijvoorbeeld geweest een eyecatcher als gebouw Panoramique in Almere van de Architecten Cie | Jan Dirk Peereboom Voller en Fred Veerman uit 2001. Hier zijn door TEHA kunststof kozijnen toegepast in een kleur en een donkerte die voor hout problematisch zou zijn.

Bovendien heeft de branche veel werk verzet om kunststof kozijnen zoveel mogelijk te laten lijken op de houten en stalen kozijnen die worden vervangen. Denk aan de ontwikkeling van verdiepte profielen in de jaren negentig. Kunststof kozijnen zijn er aan toe om door te dringen tot de utiliteitsbouw, bijvoorbeeld voor verlijmde verglazing en vliesgevelconstructies die tot 20% goedkoper kunnen dan in aluminium. Het wordt bovendien tijd dat innovaties zich richten op het eigen karakter van kunststof. Met onze innovatieprijsvragen stimuleren we nieuwe ideeën daarvoor.

Wat is eigen aan kunststof?

Het voordeel van kunststof is dat het niet natuurlijk is, het heeft geen foutenmarge, is een industrieel product. Op het gebied van kleur en glans is het minstens gelijkwaardig aan hout, of je moet perfectie als een nadeel zien. Eigen aan kunststof is die perfectie, het is onderhoudsarm, verven is niet

nodig. Het verfrissende andere kleurtje zal er dus op een andere manier moeten komen. Dirk Jan Peerboom Voller kwam tijdens een interview over gebouw Panoramique met het idee om de gebruiker middels klikprofielen de gelegenheid te geven om het uiterlijk van de kunststof kozijnen periodiek te veranderen. Vergelijkbaar aan de gekleurde covers voor mobiele telefoons. Te denken valt aan transparante profielen, een transparante acrylaat toplaag, of misschien wel licht gekleurd zodat een laag-oplaag-effect wordt bereikt. Verder valt te denken aan het inbouwen van LED-lampjes of meerdere kleuren op één zijde van het kozijn. Wel moet worden bedacht dat de bulkproductie bij profielleveranciers nog geen kleine op maat gemaakte productiestroompjes toelaat.

Zijn er behalve kleur- en glansvastheid nog andere eigenschappen waarover de informatie negatief gekleurd was?

Jazeker, milieuvriendelijkheid en duurzaamheid. In de jaren tachtig deed de overheid kunststof in de ban vanwege vermoedelijk schadelijke gevolgen voor het milieu. Sindsdien (1997) is het recyclesysteem ingevoerd, is de receptuur van PVC geëvolueerd en het zelfreinigende profiel komt eraan. We hebben in 2006 Intron, gecheckt door de Universiteit van Amsterdam een onderzoek laten doen naar de milieuaspecten van kunststof. Vergeleken met onze grootste concurrent hout scoort kunststof op 8 van de 10 aspecten voordeliger voor het milieu. Kunststof is onverwoestbaar, we gaan uit van 75 jaar. PVC is het probleem niet, dat houdt het wel 200 jaar vol, als er problemen ontstaan dan is het over het algemeen bij het hang- en sluitwerk. Aan de kust vind je veel kunststof kozijnen, dat is niet voor niets. Multi Consultants deed een vergelijkend onderzoek naar de onderhoudskosten van gevelkozijnen. Het resultaat verscheen in de Vastgoedbeheerder van juni dit jaar. Kunststof staat in de resultatengrafiek netjes tussen gemoffeld en geanodiseerd aluminium. En vanzelfsprekend veel goedkoper dan hout. Wel vijf keer minder onderhoudskosten.

En wat zijn de resultaten van de pogingen om in het bijzonder de duurzaamheid van kunststof positief te kleuren?

Voor de laatste Jellema heb ik een bijdrage mogen leveren van 16 pagina’s. Ik weet nog dat de Jellema nauwelijks drie pagina’s aan kunststof besteedde.

Nu kom je in het Eigen Huis Magazine tegen: ‘Het kunststof kozijn is milieuvriendelijk’, het moet niet gekker worden. Maar het mooiste wapenfeit is toch wel, dat de duurzaamheid van kunststof kozijnen de kunstenaars heeft bereikt. In de Volkskrant verscheen pas geleden een strip van Gummbah waarin de stripfiguur Deirdre, nadat een handlezer haar voorspelde dat ze zeker honderd zou worden, al vloekend en tierend naar een bouwmaterialenhal beert en vraagt: ‘Zeg, jongeman, wat kosten die kunststof kozijnen?’

september 2007

35

adv na

VOOR DE DEUR

h$EZE DEUR HEEFT WAARSCHIJNLIJK MIJN LEVEN GEREDv h:E PROBEERDEN TOT VIJF KEER TOE MET ZO N GROTE BUS OM DE DEUR UIT DE GEVEL TE RAMMEN )K STOND IN DE ZAAK EN KEEK ER NAAR 6OLGENS DE POLITIE MAG IK DANKBAAR ZIJN DAT ZE NIET ZIJN BINNENGEKOMEN (ET WAREN KEIHARDE CRIMINELEN DIE MIJ ZONDER AARZELEN ZOUDEN HEBBEN NEERGESCHOTEN v -ARCEL VAN $AM IS EIGENAAR VAN 6AN $AM 3LAAPADVISEURS EEN VAN DE GROOTSTE SLAAPSPECIALISTEN IN %UROPA $E JOVIALE 2OTTERDAMMER KOOS VOOR DE NIEUWE INBRAAKWERENDE DEUR VAN )MTECH 4OEGANGSTECHNIEK VOOR ZIJN l LIAAL IN $ELFT :IJN DEUR WAS NOG GEEN DAG GEÃ&#x2022;NSTALLEERD TOEN DE GANGSTERS TOESLOEGEN h)K BEN HEEL BLIJ MET DIE DEUR (IJ IS GEWELDIG :E REDEN KEIHARD OP DE DEUREN IN $IE KLAPPEN GINGEN DOOR MERG EN BEEN /NGELOFELIJK MAAR WAAR DE ENIGE ZICHTBARE SCHADE IS DAT HET GLAS VAN EEN VAN DE PANELEN GEBARSTEN IS 'ROTE KLASSE VAN )MTECH )K HEB BEWUST VOOR )MTECH GEKOZEN OMDAT ZE DEZELFDE l LOSOl E HEBBEN ALS WIJ $E KLANT IS NOG OUDERWETS KONING :E WETEN WAT ECHTE SERVICE IS :O WERKEN WE ZELF OOK .IET ZEUREN MAAR AANPAKKEN )K BEN HEEL BLIJ DAT IK DIE DEUR HEB GEKOCHT $AT SLAAPT TOCH EEN STUK RUSTIGER v

)MTECH 4OEGANGSTECHNIEK (OOFDWEG ,# #APELLE AAN DEN )*SSEL 0OSTBUS %! #APELLE AAN DEN )*SSEL 4EL &AX WWW IMTECH TOEGANGSTECHNIEK NL % MAIL WELCOME IMTECH TOEGANGSTECHNIEK NL

5NIEKE INBRAAKWERENDE DEUR VAN )MTECH

!LS ENIGE IN .EDERLAND LEVERT )MTECH 4OEGANGSTECHNIEK

NU EEN AUTOMATISCHE SCHUIFDEUR DIE VOLDOET AAN DE EISEN VOOR 3+' 7EERSTANDSKLASSE /VERDAG FUNCTIONEERT DE DEUR ALS EEN NORMALE AUTOMATISCHE SCHUIFDEUR .A SLUITINGS TIJD HEEFT HIJ HET VERMOGEN OM ONGEWENSTE BEZOEKERS BUITEN TE HOUDEN /P HET GEBIED VAN INBRAAKWERENDHEID VOLDOET DE AUTOMATISCHE SCHUIFDEUR AAN WEERSTANDS KLASSE EN OF WEERSTANDSKLASSE CONFORM DE NORMEN %.6 EN .%. $OOR TOEPASSING VAN SPECIALE PROl ELEN EN MECHANISCHE NACHTAFSLUITING IS DIT DE IDEALE DEUR VOOR JUWELIERS WINKELS TANKSTATIONS EN ANDERE INBRAAKGEVOELIGE RUIMTES

$E KEUZE VOOR ZEKERHEID

06-02-2007

13:52

Pagina 1

A RCHITECTS - A LDINGER & A LDINGER - S TUTGART

adv natura_GEVELBOUW_NL:210x297 advertentie natura NL

In samenwerking met gerenommeerde

het resultaat onder de naam NATURA

Europese architecten heeft Eternit een

Premium Collection. Een nieuwe

prestigieuze collectie gevelbekleding

collectie door en door in de massa

ontwikkeld. U kunt kennismaken met

gekleurde platen.

VRIJHEID IN VORM EN KLEUR SVK GIGANT®:

BETON MET EEN TECHNISCHE FUNCTIE EN EEN ARTISTIEKE AFWERKING • esthetische meerwaarde voor uw bouwwerk • een ongekende waaier van onvergankelijke kleuren • verscheidene verrassende afwerkingen waaronder uitgewassen, gestraald, geëtst, glad of gepolijst beton en elementen met ingewerkte gevelsteen • een uitgebreid gamma van oppervlaktereliëfs • onbeperkte creatieve vormgeving

Bez

oek web onze s ww w.s ite vk.b e

ARCHITECTONISCH BETON

bouwen begint bij SVK

BETON PRODUCTEN

VEZELCEMENT BEZELCEMENT PRODUCTEN

GEBAKKEN PRODUCTEN

DIVERSEN

nv SVK – Aerschotstraat 114 – 9100 Sint-Niklaas Tel.: +32 3 760 49 00 – Fax: +32 3 778 05 00 E-mail: abet@svk.be – www.svk.be

%EN GEZOND BINNENKLIMAAT BEGINT BIJ "56!

3UN3TREAM ZONWERENDE VENTILATIEVOORZIENING "56! RATIONELE BOUWPRODUKTEN INTRODUCEERT DE 3UN3TREAM "UITENZONWERING MET GEÕNTEGREERDE EN ZELFREGELENDE VENTILATIEVOORZIENING %EN NIEUW EN INNOVATIEF PRODUCT MET VELE PLUSPUNTEN %XTRA COMFORT EXTRA FUNCTIONALITEIT BESPARING OP ENERGIEKOSTEN ÏN KOELING $E 3UN3TREAM IS GEMAKKELIJK TE ONDERHOUDEN EN EENVOUDIG TE BEDIENEN $E VENTILATIEVOORZIENING IN DE 3UN3TREAM IS STANDAARD ZELFREGELEND (IERMEE BIEDT DE 3UN3TREAM MEER COMFORT DOOR EEN EFFECTIEVE TOEVOER VAN VERSE VENTILATIELUCHT ZONDER TOCHT $E GEHELE ZONWERINGUNIT KAN VAN BINNEN UIT GEMONTEERD EN OF GEDEMONTEERD WORDEN 6OOR ZOWEL HET VENTILATIEGEDEELTE ALS DE SCREENZONWERING IS ER KEUZE UIT DIVERSE BEDIENINGEN MANUEEL KOORD STANG OF ELEKTRISCHE BEDIENING "EREIK EEN %0# REDUCTIE TOT MET 3UN3TREAM !LS 3UN3TREAM ONDERDEEL IS VAN HET "56! 6ITAL !IR 3YSTEM KAN EEN %0# REDUCTIE TOT

WORDEN BEREIKT

5/0"*/ %,1!0 %"0 !.,,$ 5/0"*/ &/ &+*&!!")/ 1&0$"$.,"&! 0,0 77+ 2 + !" ") +$.&'(/0" /-")"./ ,- !" "!".) +!/" * .(0 /0 !" 0" %+&/ %" &++,2 0&"/ 6, )/ %"0 6")# ,+03&((")"+ 2 + * %&+"/ "+ &+ / *"+/-. ( *"0

Daken

n

Goten

n

Gevels

s

Vijvers

s

() +0"+ ,+03&((")"+ 2 + +&"13" 0,"- //&+$"+ /0 + !" / )"/ #!")&+$ "+ ( ,##& " $ . +0 2,,. ""+ %,$" /".2& "$. ! &/ ""+ /5+0%"0&/ % %&$% 0" % .1 ". ,,. ) !" $.,0" ") /0& &0"&0 !11.6 *%"&! "+ !" %,$" "/0"+!&$%"&! 0"$"+ 6,+ "+ /0. )&+$ * ("+ !&0 * 0".& ) 6"". $"/ %&(0 2,,.

0,"- //&+$"+ )/ 3 0". #!& %0&+$ * . ,,( )/ 3 0".,-2 +$ ,.0,* EPDM Systems houdt het droog!

"REMEN ,* "ARENDRECHT 4ELEFOON %MAIL INFO

BUVA NL

+IJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW BUVA NL

aksystemen

Brandveilige d "4 )1/&"# &*-,.0"1. 2 +

5/0"*/ +!")/3"$

"*")".2")! ")

4 &+#, "-!*/5/0"*/ +) 333 "-!*/5/0"*/ +)

Beyond your imagination...

Ongekende ontwerpvrijheid door verlijmen van gevelplaten

StoneMate, solid as a rock!

MetalMate, as strong as steel!

GlassMate, as clear as glass!

LijmTec, simply the best!

Kuiper 9a • 5521 DG Eersel • T (0497) 530 790 • F (0497) 530 350 • www.tweha.nl

Column

De visie van g evel vi si e

Colu m

De visie van gevelvisie

Kleur zonder kleuring Volgens de verffabrikanten gebruiken mensen kleur om hun identiteit te benadrukken. Maar die informatie is natuurlijk gekleurd.

Want als materiaal zonder bescherming kon, zou de architect naar believen materialen kiezen. Om hun eigen karakter, hun eigen kleur. Hoe zouden gevels ogen als hout geen verf of coating nodig had? Zouden er dan nog zoveel kleurtjes worden verkocht? Waarschijnlijk niet. Helaas kan hout niet zonder bescherming. Dekkende verfstoffen bieden de meeste bescherming. Dát is de reden waarom het gebruik van kleuren in Nederland een hoge vlucht heeft genomen. Daarna pas komt identiteit.

Op dit moment settelen de bewoners zich in het tien verdiepingen hoge woongebouw ‘Chicago’ aan de Oostelijke Handelskade in Amsterdam. Achter gevelkozijnen van onbehandeld hout. Van de niet eens zo harde houtsoort Jatoba. Geleverd door timmerfabriek Neede. De architect: Rapp + Rapp. Padoek, dat door dezelfde timmerfabriek in een project van Jaco Woltjer te Vijfhuizen is toegepast, was wegens een Afrikaanse oorlog even onbereikbaar. Wie de vergrijzing van onbehandeld hout niet trekt, moet ook na transparant verven met enige kleuring genoegen nemen. Dat komt met UV-bestendigheid. Maar duurzame verf haalt gelukkig steeds hogere graden van transparantie. Nanoscule deeltjes zinkoxide schieten de architect te hulp, die het hout wil laten spreken. Iedereen die ooit mooi sprekend hout heeft moeten begraven onder een effen verflaag, kent die weerstand tegen dekkende verf. Die weerstand is terecht: Neem dan géén hout, maar meteen iets dat nauwelijks onderhoud vergt.

Kleur is gewaarwording van trilling. Net als muziek maar dan bijna veertig octaven hoger. In kleur zit ook muziek. Het maakt nogal uit of die trilling hoofdzakelijk van het hout komt of van de verf. Hoe muzikaal of kleuraal is de architect? Laat hij het hout zoveel mogelijk zien en zingen, of snoert hij het de mond door er een blinde muur voor te kwasten?

Erik Stekelenburg www.gevelvisie.nl

september 2007

41

Laatste kleurentrends in â&#x20AC;&#x2DC;Colour Enveloppeâ&#x20AC;&#x2122; Tekst: Erik Stekelenburg Beeld: Akzo Nobel

Sikkens

maakt kleur kiezen

makkelijker Als je kiest voor het conserveren van bouwmaterialen met verf, betekent dat haast onvermijdelijk het kiezen van een kleur.

En kleur is weer onlosmakelijk verbonden aan expressie, emotie en kunst. Hoe brengt Sikkens ratio aan in de kleurkeuze van de architect? Stephanie Kraneveld, verbonden aan het Akzo Nobel Aesthetic Center in Sassenheim geeft antwoord.

42

september 2007

De nieuwste ‘Colour Envelope’ 2008 komt in oktober uit

Wat doet Sikkens om de architect gemakkelijker uit de overvloed aan kleuren te laten kiezen?

Stephanie Kraneveld van het Akzo Nobel Aesthetic Center

Sinds 2000 brengt Sikkens jaarlijks de zogenoemde ‘Colour Envelope’ uit. Een boek dat de internationale kleurentrends samenvat. De ‘Colour Envelope’ baseert zich op intensieve brainstormsessies van een tiental internationale kleurexperts of kleurwatchers. Sikkens erkende dat er naast de colour- en trend-guides die al op de markt zijn voor de auto-, mode-, en interieurindustrie er ook behoefte bestaat aan een kleurengids speciaal voor bouwverven. Dit najaar nog komt de ‘Colour Envelope 2008’ uit. De laatste keer waren bij de brainstormsessies bijvoorbeeld de Nederlanders Pieter Zeegers een Amsterdamse interieurarchitect, Claudia Lieshout van Philips Design en Christianne Muller van Studio Muller en Van Tol aanwezig naast kleurwatchers uit Scandinavië, Italië, Engeland en Frankrijk. De ‘Colour Envelope’ doet uitspraken over trends in exterieurkleuren, interieurkleuren en kleuren voor details. Om de uitgekozen

september 2007

43

Erasmusbrug kleurt blauwer lichtblauwgrijs op dagen met hogere kleurtemperatuur

Colorconcept 4041

‘Wat is het juiste wit?’ kleuren over heel Europa toepasbaar te maken, worden ze genoteerd in ACC-codes (Akzo Nobel Color Codification). Naast het uitbrengen van de jaarlijkse ‘Colour Envelope’ nodigt Sikkens regelmatig internationaal gewaardeerde architecten uit om via een kleine kleurencollectie hun persoonlijke visie te geven op een thema in de reeks ‘New Colors for a new century’. De kleuren waar die architecten hun voorkeur voor uitspreken, krijgen vervolgens speciale aandacht in het actuele productassortiment van Sikkens.

44

september 2007

Geef eens een voorbeeld van dat doorsijpelen van de visie van een architect naar het productassortiment van Sikkens.

Richard Meier, architect van het Haagse stadhuis en bekend om zijn witte gebouwen, is bijvoorbeeld in 2003 door Sikkens gevraagd om zijn visie te geven op ‘reflectie’. Dat resulteerde in de uitgave ‘Dertig Witten’. Als spin off daarvan verscheen januari dit jaar de eerste witwaaier van Sikkens, de ‘Kleurselectie Witten’. Hierin zijn 84 witten uit de gewone kleurenwaaier bijeengebracht. Witten met een zweem kleur. Als je ze bij elkaar ziet en met elkaar vergelijkt, denk je, dat is helemaal geen wit. Maar als je een van de 84 witten isoleert en tegen een zwarte achtergrond bekijkt, lijken ze allemaal helwit. Dat geldt voor de meeste witten. En dat maakt de keuze voor een wit in speciaal meestal zo moeilijk. Omdat alle witten nu in één collectie zijn samengevoegd, kun je ze nu beter op hun specifieke merites beoordelen. De wittenwaaier ‘Kleurselectie Witten’ is ook een mooie illustratie van de telkens terugkerende vraag of wit nu eigenlijk een kleur is, want wat is wit nou? Zuiver wit en zwart bestaan alleen in theorie. Naar mijn mening is alles kleur, ook wit en zwart. Tekenen met houtskool is in zekere zin ook werken met kleur. Overigens is de ‘Kleurselectie Witten’ ook te zien als antwoord op de vaak opduikende vraag naar het ‘juiste’ wit in specifieke situaties. We signaleerden dat daarover in de markt een discussie gevoerd werd. Ook vanwege vragen uit de markt hebben we Colorconcept 4041 ontwikkeld, het Sikkens kleurconcept uit 2005.

Een uitgebreid onderzoek naar kleurselectieprocessen en –kleurkeuze-instrumenten ging hieraan vooraf. Er bleek behoefte aan waaiers met meer kleuren en met grotere kleurstalen om kleur en lichtinval beter te kunnen beoordelen. Op internet kan iedereen nu bij Sikkens waaiers met grote stalen bestellen.

Delen van het grote staal zijn los te scheuren voor knip- en plakwerk, archivering of voor het samenstellen van een persoonlijke of projectwaaier. Met zo’n waaier valt er binnen het architectenbureau beter over kleur te communiceren en wordt het makkelijker consistentie in de kleurkeuze aan te brengen. De basis is een waaier van 1624 kleuren. Deze waaier heeft niet één

draaipunt maar een rubberen band: om stalen te vergelijken is vouwen nu niet snel meer nodig. Met een wit en zwart maskertje kunnen kleuren geïsoleerd worden. Sikkens helpt de architect zo bij het kiezen, het keuzeproces wordt eenvoudiger en de werkelijkheid meer benaderd.

Kleur kiezen is altijd kleur vergelijken?

Kleur krijgt altijd betekenis in samenhang met andere kleuren. Er bestaan geen absolute kleuren. Afhankelijk van de context kan de juiste kleurkeuze steeds anders uitvallen. Alleen tussen kleur en kleurtemperatuur bestaat een theoretisch verband.

De kleurtemperatuur van een lichtbron is gedefinieerd als de temperatuur van een zwart lichaam waarvan het uitgestraalde licht dezelfde kleurindruk geeft als de werkelijke lichtbron. Volgens de wet van Wien neemt de golflengte van het uitgestraalde licht af met toenemende temperatuur en heeft blauwig licht (korte golflengte) een hogere kleurtemperatuur dan roodachtig licht. Licht met een lage kleurtemperatuur wordt als ‘warmer’ ervaren dan licht met een hoge kleurtemperatuur. Bij rood is de gevoelstemperatuur dus hoger dan bij blauw. Maar kleur en betekenis onderhouden geen één-op-één relatie. Kleur leeft.

Geheide associaties kunnen in een bepaalde context helemaal overhoop worden gegooid. Uit onderzoek onder architecten blijkt dat kleurkeuze vaak een sluitpost is, pas op het eind van het ontwerptraject aan bod komt, omdat het gebouw of de wand nu eenmaal een kleur moeten krijgen. Maar het werkt beter als kleur toch echt in het begin van het ontwerpproces aan de orde komt. Kleur camoufleert of benadrukt functies van het gebouw, versterkt of verzwakt het imago van de gebruiker. Zwart bevestigt de constructie terwijl wit bijvoorbeeld zorgt voor een rijke schaduwwerking op een ornamentrijke gevel. Psychologie en esthetica spelen altijd een rol. Als het goed is, denkt de architect daarover na. Om dat te onderkennen, kan het zijn dat je de eigen smaak even moet uitschakelen.

Is kleur dan altijd bewust gekozen? is het soms niet gewoon een kwestie van kiezen wat in de mode is of van wat voorhanden is?

In de visie van Sikkens omhult de mens zich met verschillende lagen, verschillende huiden. Elke huid geeft ons bescherming, eigenwaarde en identiteit. In al die lagen, achtereenvolgens huid, kleding, interieur, auto en exterieur, speelt kleur een enorm belangrijke rol. Ook als je er ogenschijnlijk

niet veel waarde aan hecht. Je zou kunnen zeggen dat de opeenvolging van modes of trends minder snel verloopt, naarmate de laag zich verder van ons lichaam af bevindt. In de textiel volgen de modes elkaar snel op, in het interieur zijn de trends overzichtelijker en in het exterieur verlopen de trendbewegingen nog luier. Dus hypes hoeven niet al te veel invloed op de kleurkeuze van de architect te hebben. En met betrekking tot wat aan kleur voorhanden

is. Voor bijna alle verftoepassingen zijn tegenwoordig bijna alle kleuren en transparantiegraden mogelijk. Als de natuurlijke kleur van het bouwmateriaal je bevalt, kun je het tegenwoordig zelfs houden bij transparante verf. De tijd dat transparante verf minder bescherming bood, is voorbij.

Denk aan de transparante lak Sikkens Cetol TGX voor buiten.

Een van de brainstormsessies in volle actie

Waar is kleur nu echt goed toegepast?

Bij de Erasmusbrug. De lichtblauwgrijze kleur van deze eyecatcher klopt helemaal met de weidse omgeving en de architecturale vorm van de brug. En dat lichtblauwgrijs is ook nog eens geschilderd met een verfsysteem van AkzoNobel. Helemaal goed.

Meer informatie en voor het aanvragen van Colorconcept 4041?

Sikkens, Sassenheim Telefoon 071 3083400 Website www.sikkens.nl www.colourenvelope.com

september 2007

45

050600

adv_gevelbouw

15-05-2007

10:48

Pagina 1

Dé 4 in 1 oplossing voor uw entree Total Entrance System (TES) Automatische schuifdeur, die de binnenkomst van uw bezoeker aangenaam en klantvriendelijk maakt.

+

+

IJzersterk rolluik, dat gemaakt is van staal en voldoet aan de zwaarste bouwkundige inbraakwerende klasse.

Intelligent luchtgordijn, dat zorgt voor een aangenaam binnenklimaat en voor een besparing op de energierekening.

=

Aantrekkelijk media screen, dat naar wens bedrukt kan worden met een reclame-uiting of huisstijl en tevens hierdoor zijn geïnvesteerde geld kan terugverdienen.

Besam Nederland BV • Postbus 8155, 6710 AD Ede Tel.: (0318) 69 89 69, Fax: (0318) 63 83 46 • info@besam.nl • www.besam.nl ASSA ABLOY, the global leader in door opening solutions

HOEVEEL TECHNIEK SCHUILT ER ACHTER DE GEVEL VAN VAN DOOL?

La Fenêtre, Den Haag Architect: Rudy Uytenhaak Architectenbureau Bouwer: Heijmans IBC Bouw

De Witte Keizer, Rotterdam Architect: KCAP Architects & Planners Bouwer: Dura Vermeer Bouw

Prinsenhof toren E, Den Haag Architect: Kraayvanger - Urbis Bouwer: Bouwcombinatie Prinsenhof

Technisch gezien is een gevel tegenwoordig een ultiem staaltje design. Een huzarenstukje in het kwadraat.

Een uitdaging voor alle bouwpartners. Dan is het plezierig als u met een bedrijf werkt dat op technisch gebied voorop loopt: een bedrijf als Van Dool Geveltechniek. Bij Van Dool hebben we alle disciplines - van advies tot en met productie en montage - in eigen huis om 1001 gevels op 1002 manieren vorm te geven. We zijn een partner die meedenkt en verantwoordelijkheid neemt. We dragen oplossingen aan, houden de hand aan planningen en leveren stipt op tijd. Wat Van Dool betreft mag u hoog inzetten wat techniek betreft. Achter onze gevel vindt u een antwoord op al uw vragen.

Van Dool Geveltechniek De makers van gevelmaatwerk De Hondert Margen 24 - De Lier - Telefoon (0174) 52 20 00 - www.vandool.nl

46

september 2007

0506008ZWA_Advertentie.qxd

30-08-2006

16:52

Pagina 1

Zwart Bouwelementen verovert de markt met Cassettepanelen.

Door cassettepanelen op maat aan te bieden verovert Zwart Bouwelementen een steeds groter aandeel op de markt van metalen gevel- en dakbekledingen. De maatproductie van deze gevelpanelen voor de utiliteitssector is niet het enige wapen dat het bedrijf in de strijd werpt. Ook plankprofielen in vele vormen, gezette profielen en speciale kapafwerkingen worden geproduceerd naar de afmeting en kleur die de afnemer wenst. Natuurlijk behoren ook standaardproducten zoals profielplaten en sandwichpanelen tot het brede assortiment. Daarbij biedt het bedrijf een uiterst complete dienstverlening en kan het bogen op meer dan dertig jaar ervaring.

Het is onze specialiteit om economische, interessante en technisch slimme oplossingen te bieden voor architecten en bouwers. Daarom heeft Zwart een aparte teken- en engineeringafdeling die projecten uitwerkt, maar ook producten ontwikkelt. Door tevens levering en montage van gevel- en dakproducten te bieden onderstreept het bedrijf haar volledigheid. Zwart levert van damwandprofielplaten tot luxe gevelpanelen. De markt strekt zich uit van de industriebouw, utiliteitsbouw tot aan chique kantoorgevels.

Met de cassettepanelen weet het bedrijf zich duidelijk te onderscheiden in de markt. Gebouwen als het nieuwe hoofdkantoor IBM in Amsterdam, Dockworks te Rotterdam en AFAS te Leusden, werden inmiddels met deze metalen panelen bekleed.

De cassettepanelen zijn het belangrijkste eigen product van Zwart geworden. De panelen bestaan uit coil gecoate staalplaten die vierzijdig worden omgezet, voorzien van isolatiemateriaal en een staalplaat aan de rugzijde zodat een stijf, homogeen paneel ontstaat. Uiterst vlak.

De panelen kunnen in verschillende afmetingen worden geproduceerd. Een groot voordeel, want het lijnenspel kan worden aangepast naar de wens van de architect of opdrachtgever. Daarbij is het product een goede economische keuze, want het is duidelijk voordeliger dan vergelijkbare metalen bekleding.

Innovatiepark 24 4906 AA Oosterhout Telefoon : 0162-498 999 Telefax : 0162-423 360 info@zwartbouwelementen.nl www.zwartbouwelementen.nl

T g T e

2007

HARDENBERG RIJSWIJK Kiest u voor een complete landelijke dekking?

Of kiest u voor een ontmoeting met uw relaties in een specifieke regio?

Kies dan voor de Bouw Relatiedagen!

Exposanten

23, 23, 24 24 en en 25 25 oktober oktober 2007 2007 OPENINGSTIJDEN: 14.00 - 22.00 uur

CORRESPONDENTIE/ BEZOEKERSADRES: EVENEMENTENHAL HARDENBERG Energieweg 2, 7772 TV Hardenberg T (0523) 28 98 98 F (0523) 28 98 00 E info@evenementenhalhardenberg.nl I www.evenementenhalhardenberg.nl

Bent u fabrikant, ondernemer of handelaar in de bouwbranche, dan is dit uw kans om uw gemotiveerde doelgroep te ontmoeten.

Bezoekers De Bouw Relatiedagen richten zich met name op aannemers, werkvoorbereiders, calculatoren, architecten, medewerkers van gemeenten en woningbouwverenigingen en andere branchegerelateerde bedrijven.

Informatie Bent u geïnteresseerd in deelname of bezoek aan de Bouw Relatiedagen neemt u dan contact op met de organisatie.

27, 27, 28 28 en en 29 29 november november 2007 2007 OPENINGSTIJDEN: 14.00 - 22.00 uur

W n r s g u m e w i b c v b

BEZOEKERSADRES EVENEMENTENHAL RIJSWIJK Volmerlaan 12, 2288 GD Rijswijk I www.evenementenhalrijswijk.nl

Correspondentie: Energieweg 2 • 7772 TV HARDENBERG • T (0523) 28 98 98 • F (0523) 28 98 00 E info@evenementenhalhardenberg.nl • I www.evenementenhalhardenberg.nl

B

W I

917200

Terca gevelbakstenen.

Trends in vorm en kleur.

RG

98 00 nl nl

Wienerberger werkt voortdurend aan nieuwe trends in keramische bouwmaterialen. Wij houden van de grenzeloze schoonheid en de natuurlijke warmte van gebakken stenen. Wienerberger wil met u nieuwe ideeën ontwikkelen. Combineren met vormen, kleuren en patronen die een extra dimensie geven aan uw werk. We willen u niet alleen verleiden maar ook inspireren met ons assortiment gevelbakstenen. Zodat u nóg meer uit uw creaties kunt halen. En onze omgeving verrijkt met markante en aantrekkelijke bouwwerken.

Baksteen. Voor mensen gemaakt.

00

Wienerberger B.V. Infolijn: 0800 - 022 85 80, www.wienerberger.nl

91720030TER•adv TER pag2.indd 1

05-07-2007 12:19:30

Met afstand de beste besparing Dura™ Platform creëert de trend van glashelder rendement Tremco illbruck, de innovator in efficiency, laat weer van zich horen. Dankzij het unieke DURA™ PLATFORM heeft u als afnemer van isolerend glas de optimale efficiency in handen voor maximale kosten- en milieubesparing. Het productieproces is snel en eenvoudig met minder componenten en een fors hogere isolatiewaarde. Het DURA™ PLATFORM draagt hierdoor ook bij aan de reductie van CO2 uitstoot, zoals erkend door de organisatie HIER.NU. Tremco illbruck maakt efficiency optimaal transparant.

De DURA™ PLATFORM Warm-Edge technologie voor de beste Ug, Uw en psi waardes.

a brand of

Tremco illbruck B.V. Postbus 20 • 4240 CA Arkel Tel.: (0183) 56 80 19 Fax: (0183) 56 80 10 info-nl@tremco-illbruck.com www.tremco-illbruck.com

Stichting Kwaliteit Gevelbouw skg is lid van eota voor het opstellen van de eta voor de ce-markering.

Tegen inbraak een klasse voor ramen en deuren volgens nen 5096:

Voor de kwaliteit van beglazing en hang-en sluitwerk een ster-aanduiding volgens nen 5089:

SKG �

standaard

�

50

skg is testinstituut voor: � water en winddichtheid van metalen- en kunststof gevelelementen � inbraakwerendheid van metalen en kunststof gevelelementen � inbraakwerende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkte-eigenschappen � e.a.

zwaar

skg is notified body voor: � de ce-markering � de afgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor alle hierboven genoemde producten in de gevelbouw (nb-nr.: 0960)

SKG

Wageningen, 2007

SKG �

skg is erkende attestering- en certificatieinstelling voor de afgifte van het komo (attest-met-) Productcertificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunststof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk � branddeuren � ventilatieroosters � veiligheidsbeglazing en structureel gelijmde beglazing � metalen gevelbekleding systemen en panelen � lijmen voor panelen � e.a.

extra zwaar

september 2007

bezoekadres Nieuwe Kanaal 9-f 6709 PA Wageningen postadres postbus 362 6700 AJ Wageningen t 0317 - 421 720 f 0317 - 421 677 e info@skg.nl i www.skg.nl

skg is partner van skh en shr in cb&v.

skg is voor attestering en certificering van producten en voor managementsystemen volgens iso 9001 en vca erkende ci.

Kwaliteitsramen Fabrikant ramenstad Certificaatnr SKG’05.aaa.bb.cc

2 SKG

Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skg het komo keurmerk. De kwaliteit van inbraakwerende ramen en deuren herkent u aan de klasseaanduiding volgens nen 5096. komo is maatgevend voor de bouw.

V is iOn A i

VisiOnAir VisiOnAir VisiOnAir is een plek waar gastcolumnisten hun visie geven op bouwpolitiek zaken en commentaar geven op nieuwe perspectieven in de gevelbranche.

Deze aflevering is geschreven door Atto Harsta, directeur Aldus bouwinnovatie en oprichter van de Stichting Living Daylights.

Gezond kleurtje De meeste van u hebben de vakantie al weer achter de rug. Lekker veel buiten geweest en volop genoten van zon, zee, natuur en cultuur. Weer thuis wordt u hopelijk nog lang en regelmatig gecomplimenteerd met uw gezonde bruine tint. Als u eenmaal weer energiek aan de slag gaat, kan het u opvallen dat wij over het algemeen kleurloos leven: grijze pakken verdwijnen massaal in dito auto’s die vervolgens in grauwe parkeergarages van kleurloze gebouwen worden geplaatst. Het is eigenlijk onbegrijpelijk dat wij slechts drie weken per jaar genieten van een groene omgeving met blauwe luchten, witte stranden en fel gekleurde strandtenten.

De uitdrukking‘geef kleur aan het leven’ zegt in feite genoeg. De natuur zet kleur in om iets te bereiken (aantrekken, afstoten, camoufleren, imponeren) en dat zouden wij ook moeten doen: kleur strategisch gebruiken. De toepassing van glas-in-lood in gevels is daar een mooi voorbeeld van. Deze prachtig gekleurde bovenramen zorgen sinds vroeger tijden voor kleur in het interieur. Kleur heeft invloed op onze psyche en juist in de winter, met het ontbreken van voldoende daglicht, kunnen we wel wat extra kleur gebruiken. Het wordt echter wel zo toegepast dat het zicht op de buitenwereld ongehinderd en neutraal blijft, want de hele dag door een gekleurde zonnebril kijken is niet gezond en verstoort ons natuurlijke bioritme.

Mijn advies is om het vakantiegevoel zo lang mogelijk vast te houden en te proberen de positieve en kleurrijke elementen ervan te integreren in het dagelijkse leven. Dat komt niet alleen ten goede aan de productiviteit, maar zeker ook aan het algehele gevoel van welbevinden. Kleur geeft creatieve energie en dat is iets wat wij in Nederland nog veel meer en beter moeten inzetten.

september 2007

51

De gevel is het visitekaartje van het gebouw. Het is het eerste wat men ziet als men naar het gebouw kijkt en mag dus zeker representatief zijn.

Op deze pagina’s laten architecten, opdrachtgevers en gevelleveranciers hun visitekaartjes zien.

Forumgebouw, Wageningen Visitekaartjes Beeld: VMRG

People and Facts Architect: Quist Wintermans Architekten, Rotterdam Opdrachtgever: Wageningen Universiteit en Researchcentrum (WUR), Wageningen Gevelbouwer: Hermeta Gevelbouw, Asperen Oplevering: 2e kwartaal 2007

Het Borne-park in Wageningen-Noord is ontwikkeld om plaats te bieden aan de imposante herhuisvestingsplannen van Wageningen UR. Als meest publieke en centrale onderwijsgebouw op het Borme-park is het Forumgebouw de spin in het web. Het gebouw bevat onderwijsruimten, enkel grote collegezalen, vele colloquiumruimten, practicumzalen en laboratoria, en bo-

venal de universiteitsbibliotheek en de restauratieve voorzieningen voor de gehele campus.

Hogeschool Van Hall Larenstein zal ook hiernaartoe verhuizen. Het totale vloeroppervlak is 35.000 m2 en werd gerealiseerd in een volume met een grondoppervlak van 70 bij 70m bij een gebouwhoogte van 40m. Het Forumgebouw is te vergelijken met een kasteel. Aan de buitenzijde eendui-

dig en monoliet. In het interieur een driedimensionale stedelijke ruimte met straten, pleinen, balkons en bruggen.

Via het atrium bereikt voldoende licht en lucht het hart van het gebouw. De entreegebieden zijn ruim en hoog en vormen de overgang tussen park en gebouw. De vliesgevels van Hermeta Gevelbouw zorgen ervoor dat er vanuit het atrium op iedere plek

visueel contact is met het omliggende park.

De materialen die zijn toegepast zijn archetypisch van karakter: baksteen, beton, staal, glas en hout. De hoeveelheid verschillende materialen wordt zoveel mogelijk beperkt en de installaties blijven in het zicht. Geheel volgens het concept van een ‘naked building’ worden de structuur, installaties en details nadrukkelijk getoond.

People and Facts Architect: Architecten- en ingenieursbureau Kristinsson, Deventer Opdrachtgever: Gemeente Soest Gevelbouwer: Hoefnagels Aluminium Gevelbouw bv Oplevering: maart 2007

Wethouder De Haanschool, Soesterberg Deze bijzonder vormgegeven basisschool ligt in de mooie bossen van Soesterberg. Het bos vormde ook de inspiratiebron van architect Daan Josee van Architecten- en ingenieursbureau Kristinsson bij het ontwerp. Om zo veel mogelijk bomen te sparen, is het gebouw samengesteld uit twee langwerpige gebouwstroken, waarbij de kopzijden beglaasd zijn met aluminium vliesgevelpuien. De

52

september 2007

stand van de stijlen in deze puien is een verwijzing naar de stand van de boomstammen, die hier stonden voor het gebouw werd gerealiseerd. Alleen met aluminium kon de gewenste slankheid bij de gevraagde stijllengten worden gerealiseerd. De scheve verbindingen tussen de verdekte dorpels en de scheefstaande stijlen konden eveneens alleen in aluminium profielen met een

eenvoudige techniek worden geproduceerd.

Hoefnagels Aluminium Gevelbouw leverde de aluminium vliesgevels, hoekafwerkingen en waterslagen en ook de zonwerende buitenbeglazing. Naast de opmerkelijke ligging van de basisschool midden tussen de bomen, maakt het glasdak, dat de twee gebouwdelen koppelt, dit gebouw bijzonder.

De grote overspanning biedt vrije indeelbaar-

heid van het interieur.

Verder valt de splitleveloplossing op en het sprankelende, open interieur met warme kleuren. Het speellokaal, de tribune, de vaste kastenwanden en de vitrines bij de lokaalscheidingen maken het interieur uniek. De school is ontworpen met een energiezuinige ventilatie en laagtemperatuursverwarming.

Dit prachtige gebouw past uitstekend in de unieke omgeving.

People and Facts Architect: Inbo Adviseurs Stedenbouwkundigen Architecten, Eindhoven Opdrachtgever: NV REDE, Economische Ontwikkelingsmaatschappij Regio Eindhoven Gevelbouwer: Hurks geveltechniek bv, Veldhoven Oplevering: augustus 2007

BÈTA Technology & Business Accelerator, Eindhoven BÈTA Technology & Business Accelerator Eindhoven is een bedrijfsverzamelgebouw op de High Tech Campus Eindhoven. In het masterplan voor deze technologiecampus is het landschap leidend. De gebouwen passen zich aan het landschap aan en worden gekenmerkt door een ingetogen en eenduidige vormgeving.

Het BÈTA Technology & Business Accelerator

is bestemd voor jonge, technologische bedrijven met tussen de 5 tot 25 werknemers, die zich richten op de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten. In een inspirerende en toptechnologische omgeving biedt dit bedrijvencentrum de jonge technologisch innovatieve MKB bedrijven de mogelijkheid zich aan te sluiten bij de open innovatiestrategie van de High Tech Campus Eind-

hoven. Industrialisatie en commercialisering van innovaties kunnen daardoor versnellen. Inbo adviseurs stedenbouwkundigen architecten uit Eindhoven koos daarom bij de uitwerking van de gevels voor materialen met een hightech uitstraling zoals glas en aluminium. De verschillende kleuren glas verwijzen naar de landschappelijke en natuurlijke kleuren zoals die op de campus gedurende de

vier seizoenen voorkomen. Hurks geveltechniek leverde en monteerde de aluminium puien, cassettebeplating, enorme kaders met zonwering en het gekleurde glas.

De aluminium frames en vliesgevels zorgen voor een schaalsprong ten opzichte van de andere gebouwen, doordat deze elementen over twee verdiepingen doorgezet zijn.

Een daadwerkelijk in het oog springend gebouw.

Het Kasteel, Amsterdam People and Facts Architect: HVDN Architecten, Amsterdam Opdrachtgever: Hopman Interheem Groep, Gouda Gevelbouwer: C. Vorsselmans nv, Loenhout Oplevering: 2004-2007

Het Sciencepark ligt tussen het Flevopark, de Indische buurt en de spoorlijn Amsterdam-Almere. Tot voor kort waren hier vooral volkstuintjes te vinden, naast enkele wetenschappelijke instituten. Vijf woongebouwen kwamen op de plek van de volkstuinen. Ze liggen in een groene omgeving waar het verkeer langzaam rijdt.

De auto’s worden geparkeerd in de gebouwen zelf, zodat het straatbeeld niet door auto’s bepaald wordt.

Het Kasteel is als entreegebouw aan de uiterste

westzijde het visitekaartje van het gebied. Vanwege het nabijgelegen spoorwegemplacement kreeg Het Kasteel een bijzondere geluidsoplossing die het uiterlijk van het gebouw bepaalt. Als geluidswering is het gebouw omhuld met een glazen gevel die los om het gebouw heen staat. Om de glazen huid bewegend te maken zijn de panelen ten opzichte van elkaar gekanteld. Hierdoor krijgt het gebouw de uitstraling van een immens kristal.

Het Kasteel is door water

omringd en bestaat uit een onderbouw en een 45 meter hoge toren. Voetgangers en fietsers komen via een brug binnen op de binnenplaats van Het Kasteel. Onder het halfopen houten dek bevinden zich parkeerplaatsen, bergingen en zogenoemde ‘waterkamers’ die als buitenruimte voor de woningen op de begane grond dienen.

De wisselwerking tussen de terugliggende woongevel en de beweging van de glazen huid maken het entreegebouw tot een ikoon voor het Sciencepark.

september 2007

53

Kennis Centum Gevelbouw Beeld: Sch端co, Control Media

d Hoe

inbraakwerend moet de gevel zijn?

Met een gerust hart op vakantie gaan. De computer veilig op het werk achterlaten. Bij een woning of een kantoorgebouw is het van belang dat er voldoende aandacht wordt besteed aan het weren van inbrekers. In het Bouwbesluit is opgenomen welke delen van de gevel voor een inbreker bereikbaar zijn en daarom inbraakwerend uitgevoerd moeten worden. Ook staat in het Bouwbesluit hoe sterk inbraakwerend die bereikbare gevelelementen moeten zijn. Naast het Bouwbesluit bestaat er nog een aantal normen en richtlijnen, die de inbraakveiligheid van gevelelementen waarborgen.

54

september 2007

Het Bouwbesluit verwijst voor inbraakwerendheid van gevelelementen naar de normen NEN 5087 en NEN 5096. Deze normen zijn zo geschreven dat ze gebruikt kunnen worden voor het bepalen van de inbraakwerendheid van nieuw te bouwen woningen, utiliteitsgebouwen en renovatieprojecten. Als gevelelementen in nieuwbouwwoningen volgens de NEN 5087 als bereikbaar zijn geclassificeerd, dienen deze volgens het Bouwbesluit minimaal inbraakwerendheidsklasse 2 volgens NEN 5096 te hebben. Een opdrachtgever kan uiteraard altijd vragen naar een hogere klasse (klasse 3, 4, 5 of 6) afhankelijk van het veiligheidsniveau dat geprefereerd wordt.

Bij de bouw van utiliteitsgebouwen wordt ook steeds vaker gevraagd naar inbraakwerende gevelelementen. De mate van inbraakwerend-

Glassoorten in relatie tot inbraakwerendheidsklassen volgens NEN 5096 Inbraakwerendheidsklassen volgens NEN 5096 Glas

1

2

3

4

5

Dient te voldoen aan klasse (volgens NEN-EN 356)

P2

P2

P4

P5

P7

Vergelijkbaar met DIN klasse

A1

A3

Niet aanw.

B2

Voorbeeld

44-2

44-4

44-6

Glasklasse volgens BRL 3103

heid voor utiliteitsgebouwen is niet wettelijk geregeld, maar dient door de opdrachtgever zelf aangegeven te worden.

klasse is dus bestand tegen een inbraak met zwaarder gereedschap, een langere contacttijd en grotere belastingen.

Aanvalshoogte

Glas in relatie tot inbraakwerendheid

In de NEN 5087 is vastgelegd onder welke condities gevelelementen bereikbaar zijn. Kort gezegd komt dat op het volgende neer. Een inbreker kan vanaf het maaiveld tot een hoogte van 2400 mm de gevel bereiken en daarop aanvallen.

Daarnaast kan er met bijvoorbeeld een vuilcontainer, een schutting of plantenbak tot maximaal een hoogte van 3500 mm gekomen worden.

Zodra de inbreker hoger komt dan het maaiveld is er altijd een bepaald werkvlak nodig om op te kunnen staan. Dit kan bijvoorbeeld het dak van een garage of een luifel bij de voordeur zijn. Dit werkvlak moet minimaal een afmeting van 600 x 600 mm hebben. Wanneer de inbreker op een hoger niveau is gekomen dan het maaiveld, wordt de potentiële aanvalshoogte opnieuw gesteld tot een hoogte van 2400 mm. Als een inbreker eenmaal op een hoger niveau gekomen is, gaat men er vanuit dat daarna niet verder geklommen wordt. Vuilcontainers en dergelijke om verder omhoog te komen, staan immers beneden.

De inbraakwerendheidsklasse van een gevelelement dient bepaald te worden op basis van de testmethode die beschreven staat in de NEN 5096 of de Europese voornorm ENV 1627. Als een gevelelement voldoet aan inbraakwerendheidsklasse 2 dan betekent dat, dat een gelegenheidsinbreker met gebruikelijk gereedschap tenminste 3 minuten contacttijd nodig heeft om bij de woning in te breken. Een gevelelement dat ingedeeld is in een hogere

Glas lijkt met betrekking tot de inbraakwerendheid misschien een zwak onderdeel van een gevelelement. Toch is het voor veel inbrekers een belemmering om via het glas in te breken. Een reden daarvoor is dat het breken van glas veel geluid maakt en bovendien bestaat er een grote kans op verwondingen.

Daarnaast is glas een erg zwaar materiaal waardoor het moeilijk wordt een totale ruit te verwijderen.

Desalniettemin moet ook het glas afgestemd worden op de mate van inbraakwerendheid van het gevelelement. In principe dient in alle gevallen glas toegepast te worden dat voldoende bestand is tegen een manuele aanval volgens NENEN 356. In bijgaande tabel is per inbraakwerendheidsklasse te zien welk type glas minimaal toegepast dient te worden.

Bij inbraakwerende gevelelementen wordt vrijwel altijd binnenbeglazing toegepast. Doordat de glaslatten daarbij aan de binnenzijde zitten, is het voor een inbreker moeilijk om deze te verwijderen. Buitenbeglazing is wel toegestaan, mits de vakvulling bestaat uit isolerend dubbelglas en het oppervlak groter is dan 1,2 m2. Bij een dergelijk glasoppervlak wordt de ruit te zwaar om nog te kunnen verwijderen. Bij kleinere afmetingen dan 1,2 m2 dient de glassponning (zoals de glaslatten) voldoende weerstand te bieden om de ruit niet te kunnen uitnemen. In een enkel geval is het ook toege-

Hier Bedrijfsnaam Inbraakwerendheidsklasse

Hier Bedrijfsnaam Inbraakwerendheidsklasse

VMRG-Keurmerk® en inbraakwerendheid Bedrijven die aangesloten zijn bij de Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche (VMRG) zijn in het bezit van het VMRGKeurmerk®. Dat betekent dat de gevelelementen voldoen aan de vigerende VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen®. Daarin zijn ook inbraakwerendheidseisen opgenomen. Zodra een gevelelement gemonteerd is, is het erg moeilijk om in de gebruiksfase van een gebouw te beoordelen of het gevelelement inbraakwerend is of niet. Om de herkenbaarheid van inbraakwerende gevelelementen te verbeteren, dienen de bedrijven die leveren onder het VMRGKeurmerk® een sticker aan te brengen op het gevelelement.

september 2007

55

Nieuwste normen NEN 5087 en NEN 5096 Op 1 juni 2007 is de vernieuwde NEN 5087:2007 verschenen en ook NEN 5096 is herzien. In het huidige Bouwbesluit wordt nog verwezen naar de oude versies van NEN 5087 en NEN 5097. De NEN 5087:2007 en NEN 5096:2007 zijn dus nog niet wettelijk verplicht en zullen dat pas worden zodra het Bouwbesluit daarop aangepast is. Op dit moment kan dus nog gewoon gebruik gemaakt worden van de oude versies van beide normen.

De grootste verschillen tussen de oude en nieuwe normen zijn:

NEN 5087:2007 -Volgens de nieuwe versie zijn alle gevelelementen binnen een hoogte van 5,5 meter boven het maaiveld bereikbaar. Dat betekent dat de gehele begane grond en eerste verdieping van nieuwbouw woningen bereikbaar zijn en dus inbraakwerend uitgevoerd moeten worden.

-Het werkvlak is verkleind van 600 x 600 mm naar 400 x 400 mm met een maximale hellingshoek van 50 graden (was voorheen 30 graden).

-De maat van het inbraakvlak is 2,4 m breed (0,4 meter van het werkvlak met aan beide zijden 1 meter) en maximaal 2,4 meter hoog ( voorheen 1,8 meter breed).

-De maat voor doorklimmen is gesteld op 2,4 meter. De maat voor afspringen op 3,5 meter.

-Is er sprake van een garage met een tussendeur naar de woning, dan dient de garagedeur als bereikbaar beschouwd te worden.

NEN 5096:2007 -Voor inbraakwerendheidsklassen 2 en 3 zijn de eisen voor vakvullingen van glas verzwaard. Desondanks blijft isolerend dubbelglas in bepaalde situaties toegestaan.

-De koevoet uit gereedschapsset B is verkleind van 710 mm naar 510 mm.

-Gevelelementen dienen bestand te zijn tegen een beproeving met het manipuleren van de bedieningspunten via â&#x20AC;&#x2DC;gaatjesâ&#x20AC;&#x2122; boren.

-Droge buitenbeglazing blijft toegestaan, mits de vakvulling bestaat uit isolerend dubbelglas en het oppervlak groter is dan 2,0 m2 (tegen de vorige versie 1,2 m2).

56

september 2007

staan om standaard isolatieglas toe te passen in een gevelelement dat moet voldoen aan inbraakwerendheidsklasse 2. Doordat het erg gemakkelijk is om in standaard isolatieglas een gat te maken en zo het hang- en sluitwerk te kunnen bedienen, geldt in dit geval als extra eis dat de kruk of het sluitwerk afsluitbaar moet zijn met een uitneembare sleutel.

Politie Keurmerk Veilig Wonen Het Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW) is een geheel privaat keurmerk dat afgegeven kan worden op een woning of een woongebouw.

Doordat het een privaat keurmerk is, dient een opdrachtgever altijd specifiek aan te geven of het gebouw moet voldoen aan het PKVW. Gevelelementen die geleverd worden conform het Bouwbesluit voldoen minimaal aan klasse 2 van NEN 5096. In deze norm worden geen eisen gesteld aan zaken als de verlichting en sociale veiligheid van een woning. Daarom zijn inbraakwerende gevelelementen niet per definitie goedgekeurd om te worden toegepast binnen het PKVW. Het PKVW heeft dus niet alleen betrekking op de inbraakwerendheid van het gevelelement maar ook op de sociale veiligheid van bijvoorbeeld een entreedeur. Het is dan ook onjuist te stellen, dat ramen en deuren voldoen aan het PKVW. Alleen een woning of een woongebouw kan in zijn geheel voldoen aan het PKVW. Het is wel zo, dat inbraakwerende gevelelementen die voldoen aan inbraakwerendheidsklasse 2 geaccepteerd worden in projecten die gemaakt worden onder het PKVW.

Alleen een woning of een woongebouw kan in zijn geheel voldoen aan het PKVW Het PKVW stelt aanvullende eisen aan gevelelementen bovenop het Bouwbesluit.

Deze kunnen als volgt worden omschreven:

naar de inbraakwerendheidsklasse van het totale gevelelement te kijken en niet alleen naar het hang- en sluitwerk. Zo zorgen 3-sterrensloten op kartonnen deuren nog niet voor inbraakwerende gevelelementen.

Het voordeel van deze sterrensystematiek is dat hang- en sluitwerk uitgewisseld kan worden met hangen sluitwerk van een ander fabricaat, mits het hang- en sluitwerk functioneel gelijkwaardig is of het hang- en sluitwerk dezelfde inbraakwerende eigenschappen bezit (tenminste hetzelfde aantal ‘sterren´ overeenkomstig de sterrensystematiek) en mits de montage geschiedt op een wijze en met middelen overeenkomstig het montagevoorschrift van de leverancier van het hang- en sluitwerk en voor zover dit als gelijkwaardig beoordeeld kan worden met hetgeen oorspronkelijk getest is.

Aanvullende eisen aan ramen en deuren in woningen - De voordeur van de woning is sociaal veilig, gebruiksvriendelijk en zichtbaar vanuit de omgeving.

Oftewel: De voordeur ligt in het zicht van de openbare ruimte, ligt niet in een onderdoorgang, ligt bij voorkeur vlak in de gevel of springt naar voren en vanuit de woning kan een bewoner zien wie er voor de voordeur staat (toepassing van een deurruit of spion).

- Er is doorzicht vanuit de eigen woning.

Meer informatie?

Aanvullende eisen aan ramen en deuren in woongebouwen - Toegangsdeuren van gemeenschappelijke (verkeers)ruimten in een woongebouw zijn zelfsluitend en beveiligd tegen flipperen.

- Deuren zijn zelfsluitend, beveiligd tegen flipperen.

- Deuren kunnen vanaf de binnenkant zonder (elektronische) sleutel geopend worden.

- De buitenkant van de deur heeft een niet-beweegbare deurknop.

- Er is helder, doorzichtig (spiegeldraad)glas in of naast de deur aangebracht. Dit glas is echter niet noodzakelijk in nooddeuren en deuren van containerruimten.

KCG, Kenniscentrum Gevelbouw Telefoon 030 6053644 Website www.kenniscentrumgevelbouw.nl

Sterrensystematiek alleen voor hang- en sluitwerk Het hang- en sluitwerk op gevelelementen kan volgens de BRL 3104 gecertificeerd zijn. Dat betekent dat de mate van inbraakwerendheid van het hang- en sluitwerk aangegeven kan worden met één of meerdere sterren. Bij een toename van het aantal sterren, zal ook de inbraakwerendheid van het hang- en sluitwerk toenemen. De sterren zeggen echter alleen iets over het hang- en sluitwerk. De inbraakwerendheid van een gevelelement is namelijk ook afhankelijk van de sterkte van het element.

Het is daarom van belang om altijd

september 2007

57

somfy.nl

Nu ook Somfy raammotoren!

Een nieuwe loot is toegevoegd aan de productportfolio. De Somfy raammotor is leverbaar in drie typen, elk voor specifieke toepassingen. Constante kwaliteit en in combinatie met Somfy besturingen, eenvoudig in gebruik.

Linkeo 2

Meer informatie over Somfy raammotoren? bel naar (023) 55 44 900

Linkeo 4

Rodeo

M e e s te r s tu

Meesterstuk

Meesterkok Uren in de keuken, alles netjes afgewogen volgens het recept en dan is het afwachten wat ons altijd kritische publiek van ons culinaire hoogstandje vindt. Immers ‘the proof of the pudding is in the eating’. Als onder uitingen van goedkeuring de laatste kruimeltjes van de taart zijn opgepeuzeld, is de missie geslaagd.

In de bouw is de oplevering van het werk te vergelijken met het aanbieden van de taart. Na de stappen in de (besteks)receptuur zorgvuldig gevolgd te hebben, hoopt men dat het eindproduct geslaagd is. De aannemer nodigt zijn opdrachtgever uit voor het opnemen van het werk. Als de opdrachtgever het werk vervolgens goedkeurt, is ook in juridische zin de oplevering een feit. Als de opdrachtgever het (deels) afkeurt, is dat vaak omdat een ingrediënt bij de totstandkoming van het werk te veel of te weinig is gebruikt ofwel niet op de juiste wijze is verwerkt. Het kan zijn dat de consistentie van het werk niet goed genoeg is, soms echter gaat het puur om een kwestie van smaak, een zogenaamd esthetisch gebrek. Dit laatste deed zich voor in onderstaande zaak.

Een gevelbouwer dacht met goedkoop ingekocht gerecycled aluminium zijn opdrachtgever, de hoofdaannemer die ook wel voelde voor ‘een koopje’, te voorzien van mooi blank geanodiseerd plaatwerk. Alles ging goed totdat de koper van het pand met zijn architect de oplevering deed. Het aluminium moest dan wel blank zijn, maar niet zo licht van kleur als geleverd was. De gevelbouwer en de hoofdaannemer dachten daar anders over dan de koper.

Men kwam er samen niet uit. De ingeschakelde arbiter deed een plaatsopname en oordeelde dat er sprake was van een esthetische tekortkoming. Vast was komen te staan dat de kleurafwijking te wijten was aan het te veel toegevoegde (goedkopere) silicium en magnesium bij het omsmelten van het aluminium. Aantasting van de duurzaamheid van het gebouw was echter niet aan de orde.

Herstel was niet gerechtvaardigd omdat de kosten van herstel niet in redelijke verhouding stonden tot de aard en ernst van het gebrek. Wel moest schadevergoeding wegens waardevermindering aan de koper worden betaald.

Wilt u haute cuisine? In de specifieke kwaliteitseisen en adviezen die in het VMRG-Keurmerk besloten zijn, worden de legeringen bij de verschillende profielen en platen voorgeschreven. Over de slagroom op de taart is dan ook zelden discussie!

Mr. Bettina Hertstein, juridisch secretaris GIW

september 2007

59

Rijdend op de A-27 ter hoogte van Utrecht Oost en het universiteitsgebied De Uithof trekt tussen de skyline van alle recente gebouwen één pand bijzonder de aandacht. De gevel lijkt geheel uit gekleurde horizontale banen te bestaan, die in baanhoogte variëren en per baan steeds van kleur veranderen. Nadere beschouwing leert dat alleen de westgevel van het gebouw zo kleurrijk is uitgevoerd. Wat heeft de architect bedoeld? En hoe is die gevel opgebouwd?

Project Tekst: Joop Wilschut Beeld: Joop Wilschut, Ector Hoogstad Architecten

Baanbrekende

kleuren

60

september 2007

De panelen zijn met plaatscoderingen en goed verpakt op pallets aangevoerd in volgorde van montage

Bij de dilatatie van het gebouw is een voegbreedte van 10 in plaats van 5 mm aangehouden

Ruim drieduizend beugels waren er nodig

Utrecht - Faculteit Educatie De eerste panelen naast de kopgevel zijn nog niet geplaatst om montage van de omlopende gevelbeplating van de kopgevel mogelijk te maken

‘Van meet af aan was duidelijk dat de westgevel van de faculteit Educatie een belangrijke gevel zou worden’, begint Joost Ector van Ector Hoogstad Architecten uit Rotterdam zijn uitleg. ‘Met de faculteit Educatie wordt de kasbah-zone in het stedenbouwkundig masterplan van het universiteitsterrein beëindigd, waardoor het gebouw vanaf de snelweg en komend vanaf het centrum van Utrecht het begin van De Uithof vormt.

We wilden hier een gevel maken, die in één oogopslag herkenbaar zou zijn. Eén enkel onmiskenbaar beeld, dat beklijft. Een ikoon.

De gekleurde banen geven het gebouw een abstract voorkomen, omdat niet meer te tellen is hoeveel verdiepingen het gebouw eigenlijk bevat. Het beeld is schaalloos.’ De ruim 85 meter lange en 35 meter hoge gevel is samengesteld uit 52 horizontale banen, die alle in aanzichthoogte variëren. Slechts enkele banen houden over de volle breedte van het gebouw hun kleur. Meestal wordt er binnen de kleurbaan volgens de architect ‘quasi willekeurig’ gewisseld van kleur.

Het kleurenpalet is beperkt gehouden: geel, verkeersrood, paars, lichtgroen, donkergrijs,

september 2007

61

De onderste baan wordt met een laser uitgericht en gemaatvoerd

aluminium en daarbij nog zwarte en witte vlakken. Elke kleurenbaan neemt over de volle gevellengte dezelfde afstand tot het eigenlijke gevelvlak in. Onderling verspringen de banen echter in diepte, komen naar voren of liggen meer naar achteren. ‘De banen of strepen lijken wat op de boeksnede van een kleurrijk boek, symbolisch voor de kleurenrijkdom van de hogeschoolgemeenschap’, aldus Ector. ‘Daarnaast refereren de kleurbanen aan het snelle verkeer op de A-27. Dankzij de auto’s heerst daar een altijd durend schouwspel van verschijnende en verdwijnende kleuren. Door de banengevel naast verschillende kleuren ook reliëf te geven, ontstaat er bovendien een spel met schaduwen en lichtvlekken en verandert het aanzicht als je langsrijdt.’ Bij de uitwerking van de gevelbekleding was de materiaalkeuze snel gemaakt.

Er is niet gekozen voor hout, glas of kunststof beplating. Ector: ‘In het ontwerpproces bleek al snel aluminium de beste en enige optie om het beeld te realiseren dat ons voor ogen stond. Aluminium is makkelijk te verwerken, kleurecht, onderhoudsvrij en strak.’

Meer dan 300 paneelvariaties Zo’n gevel ontwerpen is één ding; hem produceren is een tweede. Stephan Coumans, projectmanager van Metaalbouw Vogt uit Kerkrade: ‘Het gebouw is ontworpen op een stramienmaat van 7,20 meter. Daaruit vloeide min of meer voort, dat de maximale paneel-

Alle banen zijn vanuit de onderste aansluitlip van het aluminium kozijn gemaatvoerd en uitgelijnd met een metseldraad

People and Facts Opdracht: College van Bestuur Hogeschool Utrecht, Utrecht Ontwerp: Ector Hoogstad Architecten, Rotterdam Uitvoering: Aannemings Maatschappij J.P. van Eesteren, Barendrecht (Hoofdaannemer); Metaalbouw Vogt, Kerkrade (Gevelbouw)

maat circa 2400 mm moest bedragen. Ik zeg met opzet circa, want we moesten rekening houden met de verschillende voegbreedtes.

De standaard voegbreedte bedraagt 5 mm, maar bij de gebouwdilatatie hebben we een breedte van 10 mm aangehouden en bij de aansluiting op de kopgevels zelfs 20 mm.’

Alleen de wisselende voegbreedtes al leidden tot een forse variatie in paneelafmetingen.

Maar daarmee was Vogt er nog niet. De zwarte en witte panelen zijn niet 2400 mm breed maar slechts 800 of 400 mm. Deze panelen worden overigens afwisselend geplaatst. Er zitten dus nergens twee witte of zwarte panelen naast elkaar. Daarnaast verhoogden de acht kleuren en de zettingen van de panelen de diversiteit. ‘Door de diepteverschillen ten opzichte van het gevelvlak, een houtskeletbouw constructie, waren sommige panelen niet uit één plaat te maken,’ gaat Coumans

Als de boeksnede van een kleurrijk boek 62

september 2007

Gevelopbouw type 2: - Aluminium beplating, vlak en gezet met omgezette randen - Bevestiging middels U-proďŹ elen op achterliggende constructie - Afwerking: in kleur gepoedercoat

Maatsprongen gevelbekleding

Opbouw houten binnendooos: - Binnenbeplating: multiplex w.b.p. dik 10 mm - Dampremmende laag: PE-folie - Isolatie: minerale wol, dik 120 mm (tpv vloer 50 mm) Rc 2,5 m2K/W - Stijl en regelwerk: 44x185mm / 25x205 mm - Waterkerende laag: dampdoorlatende kunsstoffolie - Buitenbeplating: multiboard, dik 9 mm - Naden wind en waterdicht afplakken - Aansluitingen volgens richtlijnen (KVT) - Tweede binnenplaat in het werk aanbrengen, - Gipskartonplaat dik 12,5 mm

Aluminium beplating voorzien van afwateringssleuven

september 2007

63

verder. ‘Zo’n baan is samengesteld uit een frontpaneel en een extra paneel aan de onderzijde van het overstek.’ ‘Verder hebben we van doen met linkse en rechtse eindpanelen.

Een moeilijkheid daarbij is, dat de zuidgevel niet haaks aansluit op de westgevel. De verlopende hoek is door de diepteverschillen van de banen niet op tekening te bepalen. Deze panelen worden zodra de volkern kunststof gevelbeplating van de zuidgevel is gemonteerd ter plaatse ingemeten, waarna we het paneel nauwkeurig op maat kunnen zetten.’ De totale bekleding bestaat uit ruim 2500 panelen van aluminium, moffelkwaliteit, 3 mm dik in meer dan 300 variaties. Alle gekleurde panelen zijn voorzien van een 1laagse poedercoating met een laagdikte van circa 90 micron en een glansgraad van 70%.

Beschadigingen voorkomen Fase drie betreft de schadevrije aanvoer van de geprefabriceerde panelen en de nauwkeurige montage. Voor het transport naar de bouwplaats zijn de panelen, onderling gescheiden door noppenfolie, op pallets gelegd en voorzichtig aangetrokken met plasticbanden. Elke pallet is aan de buitenzijde ingepakt met plastic bouwfolie. Om beschadigingen tijdens de montage uit te bannen, is de gevel van boven naar beneden vanaf schaarliften gemonteerd. Er is volgens Jos Extra, uitvoerder van Vogt, voor schaarliften gekozen, omdat deze aanzienlijk stabieler blijken dan hefsteigers. In de breedterichting is van links (noordgevel) naar rechts (zuidgevel) gewerkt in verband met het ter plaatse inmeten van de panelen bij de zuidgevel.

Montage Jos Extra, uitvoerder ter plekke van Metaalbouw Vogt: ‘We hebben de vooraf bepaalde montagerichtingen, van boven naar beneden en van links naar rechts, zoveel mogelijk aangehouden, maar soms moesten we wat improviseren om de monteur van de zonwering niet in de weg te zitten. We hebben in slagen van drie stramienen van 7,20 meter gewerkt. Vooral de montage van de beugels luisterde erg nauw, want elke afwijking daarbij wordt direct zichtbaar in de panelen.

Er is uitgelijnd met een metseldraad langs de

64

september 2007

Sommige banen bestaan uit twee panelen, omdat ze te ver naar voren komen om uit één plaat te maken

beugels. Alleen de onderste baan is met een laser gesteld vanwege de aansluiting op het plafond van de entree.’ Coumans benadrukt de complexiteit: ‘Hebben we het bij de panelen over meer dan 300 verschillende uitvoeringen, het aantal beugels is een twaalfvoud daarvan. Per laag waren er 74 beugels nodig, maal 52 banen. Reken maar uit. Er zijn weliswaar beugels die vier of twee banen in een keer pakken, maar dan nog. De beugels zijn gemaakt van hoekprofielen 50.50.5 van geëxtrudeerd aluminium. Daarnaast hadden we ook te maken met de aparte onderpanelen, die vanwege de stabiliteit zijn gemonteerd op omegaprofielen, 3 mm aluminium, dwars op de onderkant van de beugels. Om de bovenzijde van de panelen, de lichtafgeschuinde waterslag, stabiel te houden, is er eerst op de beugels een plaat watervast verlijmd multiplex geschroefd. Tussen paneel en multiplex zit antidreunfolie, dat zelfklevend aan de onderzijde van het paneel is aangebracht.’

Onderling zijn de panelen in de breedterichting gekoppeld met een zwartgekleurde strip aan de ene paneelzijde en een Z-profiel aan het andere paneeleinde. Strips en Z-profielen zijn vastgezet met constructieve kit om kleine bewegingen op te kunnen vangen. Om de vastklemming tussen strip en profiel te verbeteren zijn stukken rubberstrip op de metalen strip gedrukt.

Eind oktober zal de gevelbekleding volledig zijn gemonteerd. Architect Ector: ‘Het resultaat wordt wat ons voor ogen stond: een helder, herkenbaar en optimistisch gebouw.’

Branchenieuws Beeld: VMRG

Hestia groep winnaar aluminium bedrijfsmunt In het kader van de “aluminium in de woningbouwcampagne” heeft de VMRG een ludieke actie gehouden. Woningcorporaties konden letterlijk en figuurlijk munt uit aluminium slaan door een unieke prijscode in te vullen op de website www.slamuntuitaluminium.nl. Op deze manier maakten de woningcorporaties kans op een eigen aluminium bedrijfsmunt. VMRG wil

woningcorporaties informeren over de voordelen van aluminium kozijnen.

De winnaar van de aluminium bedrijfsmunt is de Hestia groep te Landgraaf. Deze woningcorporatie mag hun eigen aluminium bedrijfmunt laten s laan. Op de website www.slamuntuitaluminium.nl is meer informatie te vinden over deze muntenactie.

Nieuwe website Creativiteitsgenerator De Creativiteitsgenerator die is opgericht in samenwerking met de VMRG heeft een website. Het heeft een duidelijke inhoud en structuur. De website www.creativiteisgenerator.com is hét communicatiemiddel naar de buitenwereld en naar de netwerkparticipanten (creatoren) van de creativiteitssessies. Op de website kunt u meer lezen over de inhoud van de creativiteitsgenerator en de georganiseerde creativiteitssessies.

Tijd voor innovatie VMRG is initiatiefnemer van verschillende projecten met betrekking tot innovatie. In dit kader heeft de VMRG onlangs een Innovatie- en Inspiratiedag georganiseerd.

Tijdens deze dag werden gevelbouwers, experts en architecten geïnspireerd om te innoveren. Dit werd gedaan met behulp van zes workshops, waaron-

der de workshop ‘Innovatie in de gevelbouw’.

Deze workshop betrof de innovatie Bloomframe®. De gedachten en concepten van dit dynamische gevelelement werden uitgebreid toegelicht. Bloomframe® werd eerder dit jaar genomineerd voor de Gevelbouw Innovatie Wedstrijd 2007.

september 2007

65

Nffen\ej\e q`ae m\imlc[

DXo`dXXc fg\e \e fgk`dXXc [`Z_k

D\\i c`Z_k \e il`dk\ FeY\^i\ej[\ df^\c`ab_\[\e d\k mflnnXe[\e

?\k lck`\d\ ^\mf\c mXe mi`a_\`[

D\\i nffeZfd]fik JfcXiclo `j Xc d\\i [Xe kn`ek`^ aXXi ^\jg\Z`Xc`j\\i[ `e [\ fekn`bb\c`e^ \e gif[lZk`\ mXe mflnnXe[\e% Mffi `\[\i gifa\Zk _\\]k JfcXiclo \\e gXjj\e[\ fgcfjj`e^ d\k mflnnXe[\e f] YXcbfeY\^cXq`e^% Mffi d\\i c`Z_k \e il`dk\ `e qfn\c e`\lnYfln Xcj i\efmXk`\gifa\Zk\e% 8cc\ JfcXiclo gif[lZk\e mfc[f\e XXe [\ _ff^jk\ \`j\e fg _\k ^\Y`\[ mXe n`e[$ \e nXk\i[`Z_k_\`[# ZfejkilZk`\# `jfcXk`\ \e m\`c`^_\`[%

JfcXiclo E\[\icXe[# GfjkYlj ,*# .++' 89 E`am\i[Xc# K ',+/ -*(*)*# `e]f7jfcXiclo%ec# nnn%jfcXiclo%ec

^cXjj `e dfk`fe

818

NU OOK ALUMINIUM COMPOSIET MATERIAAL Bel voor informatie 0297 - 513 636

GEREALISEERD MET ALUMINIUM PLATEN UIT VOORRAAD

OPLOSSINGEN WAAR U UW CREATIVITEIT IN KWIJT KUNT Tussen schets en eindresultaat zit een wereld aan mogelijkheden. Dat is het werkterrein van Comhan. Met ons indrukwekkende leveringsprogramma standaard profielen en (composiet) platen van aluminium, geven we uw ideeën vorm. Ook als het om maatwerk gaat. Inspirerende toepassingen voor architecten, bewezen producten voor interieurbouw en constructiewerk.

Kijk snel op www.comhan.com.

Snel en stipt op tijd geleverd Kijk voor meer informatie op www.comhan.nl of bel met +31 (0)297 513 639 - Comhan Holland BV • Johan Enschedeweg 11 • 1422 DR Uithoorn

8180-729 COMHAN ADV 210x297.indd1 1

30-08-2007 10:25:58

Bert Lieverse

Bert Lieverse Beeld: VMRG

Een wereld zonder kleur kan niemand zich waarschijnlijk voorstellen. Helaas wordt kleur vaak gebruikt zoals vroeger in het kleurboek: Binnen de lijntjes blijven en met een gelijkmatige beweging de tekening inkleuren. Als we buiten de lijnen tekenen, de grenzen loslaten en de kleuren in elkaar over laten vloeien, worden we juist creatiever. Kleurgebruik kan expressief worden toegepast door een ontwerper, waardoor de gevel een bepaalde sfeer uitstraalt en de mensen direct aanspreekt op hun gevoel, want kleur kan het uiterlijke met het innerlijke verbinden.

De kleur van de

organisatie architect

Het verhaal van Bindo gaat over leiderschap, het zoeken en vinden van de pareldiamant

68

september 2007

Het afwijken van de grenzen en het inspelen op emoties zijn aspecten die van groot belang zijn voor een organisatie bij het realiseren van de doelstellingen om winst te behalen en waarde toe te voegen. De industrieel, de ondernemer of de manager van de nabije toekomst laat zich wel kenmerken als â&#x20AC;&#x153;organisatiearchitectâ&#x20AC;?. Hierbij doel ik niet op het binnen de lijntjes inkleuren van een bedrijf met functieomschrijvingen en bevoegdheden, maar doel ik op het meer expressieve werk. Een organisatiearchitect zoekt namelijk continue naar creatieve oplossingen en innovatieve ontwikkelingen voor vraagstukken die zich in de onderneming voordoen. De organisatiearchitect schildert oplossingen enerzijds op het gebied van capaciteiten en competenties van medewer-

kers en anderzijds op het gebied van technologische vaardigheden en marktontwikkelingen. Het schilderspalet biedt dan ook ontelbare combinaties en als de kleur die nodig is niet bestaat, wordt die gecreĂŤerd.

Bindo Het verhaal van Bindo in het boek Creatiekracht, gaat over het ultieme succes van leiderschap: Het realiseren van een onmogelijke combinatie van een diamant en een parel, oftewel de pareldiamant. Echt leiderschap is leiderschap dat steeds weer in staat is om een bedrijf een compleet nieuwe combinatie te laten maken die men voor onmogelijk hield. Het betreft dan niet alleen de kleur of de nieuwe kleurcombinatie van de producten, maar ook de unieke combinatie van de innerlijke kleuren van de onderneming die bij kunnen dragen aan een uniek product of dienst.

Hiermee wordt de combinatie bedoeld, die feilloos aansluit op de behoefte van de klant.

Meerzijdig De gevelbouw is meerzijdig expressief vanwege de unieke combinatie van diensten en producten, waar we nog veel heel veel van kunnen verwachten. De branche kan samen met ontwerpers, architecten, installatie- en klimaatexperts een excellent comfort en een verrassende esthetiek van een gebouw realiseren.

Inkleuren gebeurt dus in de moderne gevelbouw voortdurend door vernieuwend te denken en de producten en diensten daarop aan te passen.

Meer informatie?

Creatiekracht Auteur Bert Lieverse ISBN-10: 9080937355 Bestellen via: www.creatiekracht.com of telefoon 030 6053644

september 2007

69

Project Tekst: Joop Wilschut Beeld: Kees van Pelt FotograďŹ e

Fleurige kleuren door Oskomera

Balkonbalustrades in vier sprekende kleuren en gevelelementen in drie pasteltinten, de gevels van het appartementencomplex Icona aan Warton Road in Oost London bieden een uitermate ďŹ&#x201A;eurig aanzien.

Het beeld wordt nog speelser, doordat de balkons op willekeurige plaatsen aan de gebouwen lijken te hangen. Met de volledige montage van de gevels vanaf de verdiepingsvloeren dwong de Oskomera Group respect af. Niet alleen van aannemer Telford Homes Alto maar ook van architect Stock Woolstencroft.

In Stratford, aan de rand van het gebied waar in 2012 de Olympische Spelen zullen plaatsvinden, betrekken dit jaar nog de nieuwe bewoners een appartementencomplex met bijzonder kleurige gevels. Het project Icona aan de Warton Road bestaat uit drie gebouwen. Het hoofdgebouw A heeft een ellipsvorm telt achttien verdiepingen en is bijna 80 meter hoog. Gebouw A herbergt 127 appartementen voor de particuliere verkoop. Gebouw B is rechthoekig en beslaat zeven verdiepingen

70

september 2007

Beeld van het ellipsvormige, achttien verdiepingen hoge hoofdgebouw van het appartementencomplex

East London - Warton Road

People and Facts Opdracht: Telford Homes, Waltham Cross Ontwerp: Stock Woolstencroft, London Advies: Jenkinson Potter, London (constructeur) Uitvoering: Telford Homes alto, Waltham Cross (hoofdaannemer); Oskomera group, Deurne (gevelbouw) Onderaannemers gevelbouw: Rockwool Benelux, Roermond (gevelisolatie); Hueck Hartmann, LĂźdenscheid (aluminium proďŹ elen)

september 2007

71

met in totaal 72 koopunits. Het derde bouwvolume, gebouw C, komt tot vier etages met samen 48 huurwoningen. In de plint van gebouw A en B bevinden zich bovendien over twee bouwlagen commerciële ruimten. De drie gebouwen als geheel staan op een éénlaagse parkeergarage.

Gekleurde balustrades Om een contrastrijke harmonie te realiseren met de andere beeldbepalende bebouwing in de wijk, was het toepassen van uitgesproken kleuren in de gevels van project Icona een belangrijk uitgangspunt van architect Stock Woolstencroft. Het toepassen van kleur nam nog in belang toe, toen bekend werd dat het gebied als een toegangspoort naar het toekomstige Olympische terrein zal gaan functioneren. De woongebouwen moesten fris en fleurig overkomen met afwisselende vlakken in felle kleuren. En niet in regelmatige patronen maar ogenschijnlijk willekeurig aangebracht. Felle kleuren bovendien die ook nog eens duurzaam zouden moeten zijn. De geplande buitenruimten van de appartementen in de vorm van balkons leken in eerste instantie evenwel een handicap te vormen. Ze zouden het zicht op de achterliggende gekleurde gevelvlakken maar belemmeren.

Een oplossing lag voor de hand: ‘Breng de meest sprekende kleuren aan in de balkonbalustrades zelf.’ In die geveldelen dus die al het meest naar voren komen. De balustrades zijn daartoe uitgevoerd in twee lagen gehard glas (Stratobell Color) met daartussen één of enkele folies (Vanceva).

In totaal zijn er bij de balustrades vier sprekende kleuren toegepast: aquamarine (blauw-groen), rubyred, (donkerrood), orange (oranje) en saharayellow (helgeel). Om diepte in het aanzicht van de ellipsvormige toren te creëren, steken daar om de vier bouwlagen doorlopende bordessen ongeveer 150 mm verder uit het gevelvlak dan de standaard 1300 mm diepe balkons. Op deze bordessen is eveneens een doorlopende gekleurde balustrade aangebracht, die op regelmatige afstanden wordt onderbroken met zogenoemde vinnen. Dit zijn verticale constructies van aluminium beplating die over de volle hoogte van het gebouw doorlopen en het gebouw in vakken opdelen en ritmeren. Deze kaders scheppen de mogelijkheid om tussen twee verticale vinnen de balustrades een andere kleur te geven.

Ontwikkelen vanuit het ‘design and build’ principe 72

september 2007

Prefabricage Appartementencomplex Icona is ontwikkeld vanuit het ‘design and build’ principe. Daarbij gold, dat de architect tijdens de uitvoering controle zou kunnen houden op het kleurenspel in de gevels en zonodig zou kunnen ingrijpen. Complete steigers met netten voor de gevels, die het zicht op de uitvoering zouden beperken, waren dus niet acceptabel. Omdat er op het bouwterrein sowieso al geen ruimte was voor steigers, was aannemer Telford Homes Alto van plan de gevels zoveel mogelijk uit prefab delen op te trekken.

Traditioneel bouwen zou als te kostbaar uitpak-

ken en werkend vanaf steigers zou de kans op beschadigingen van de geveldelen enorm groot zijn. Bij een eerder project in London had Telford Homes Alto al goede ervaring opgedaan met het Unitised-bouwsysteem van Oskomera. Een besluit was snel genomen: ook dit project Icona werd volgens het beproefde Unitised-systeem uitgevoerd. De gevels werden uitgewerkt in verdiepinghoge elementen, deze zijn volledig geprefabriceerd aangevoerd en vervolgens gemonteerd vanaf de verdiepingsvloer. Door een slimme aanpassing in de constructie bleek het zelfs mogelijk de balkons vanaf de verdiepingsvloeren te monteren. Toen Oskomera garandeerde, dat er met de monteurs niets zou kunnen gebeuren, omdat ze aangelijnd zouden werken, was ook het pleit bij de Health & Safety autoriteiten beslecht. Oskomera was verantwoordelijk voor

de engineering, productie en montage voor de volledige gevels van het project inclusief balkons en raam- en deurelementen. Met een uitgebreide en tot in het detail uitgewerkte voorbereiding, in samenspraak met architect, constructeur en aannemer, zijn alle gevelelementen (2800 x 900 mm) in Deurne geprefabriceerd en vandaar uit met vrachtwagens in de juiste volgorde en op tijd naar de bouwplaats in London getransporteerd.

De balkons met de gekleurde balustrades zijn op dezelfde manier aangepakt. De productie en montage bestond voor gebouw A uit 183 balkons en 3968 m² gevel, voor gebouw B uit 50 balkons en 1594 m² gevel en voor gebouw C tenslotte uit 26 balkons en 917 m² gevel. In cycli van gemiddeld één week per verdieping. Begrijpelijk dus dat iedereen in London uitermate tevreden is met het eindresultaat.

Unitised bouwsysteem van Oskomera Groep Het Unitised gevelbouwsysteem is een methode waarbij volledig geprefabriceerde beglaasde gevelelementen worden opgehangen aan doken op een ankerplaat aan de betonvloer en gelijktijdig worden ingehaakt achter een strip op een verticale kopplaat onder de ankerplaat. Zogenoemde zwaarden, metalen strips aan weerszijden van de bovenkant van een element koppelen en lijnen de boven elkaar hangende elementen. EPDM rubbers verzorgen ook de dichting en vangen gebouwbewegingen op.

De prefab aluminium elementen zijn voorzien van binnenbeglazing. Het systeem heeft een U-waarde < 0,3 voor de gesloten delen, is geluidisolerend en wind- en waterdicht tot 600 Pascal. Het systeem leent zich voor windbelastingen tot 2600 Pa. De elementen voldoen aan de Engelse CWCT-eisen, die zwaarder zijn dan de nieuwe Europese CE-markering. Dankzij het Unitised-systeem werd het mogelijk de elementen met een vloerkraantje met speciale

evenaar vanaf de verdiepingsvloer te stellen en te monteren.

Dit verhoogt de montagesnelheid en bespaart op kosten voor steigermaterieel. Een belangrijke voorwaarde is wel dat de ankerplaat tot op de millimeter nauwkeurig in de betonvloer gesteld moet zijn. Voor het project Icona zijn in de gevelelementen ook thermisch onderbroken consoles opgenomen voor de bevestiging van de prefab balkons. Het voordeel hiervan was dat, nadat de gevelelementen waren ingehangen, de eveneens volledig geprefabriceerde balkons, van buitenaf konden worden ingehesen, en ook vanaf de verdiepingsvloeren waren te monteren. Snel en veilig dus.

Voor de bevestiging van de gevelelementen, de schijnkolommen en de balkons waren in principe drie verschillende verankeringen nodig. Maar tijdens de engineering wist Oskomera deze te integreren in één bevestigingsconsole. Het Icona-gebouw is door het designteam op aanraden van Os-

komera ook op andere punten aangepast. Zo zijn de dragende betonkolommen aan de gevel iets naar achteren geplaatst om meer ruimte te hebben voor de montage van de gevelelementen. Icona is een ellipsvormig en daarom waren tussen de gevelelementen verschillende hoekverdraaiingen nodig. Door een aanpassing in de gebruikte staalprofielen kon de variatie in elementen worden beperkt.

Ook een kleine verandering in de breedte van de elementen zorgde voor meer repetitie. Het Unitised systeem is uitermate geschikt voor hoogbouw en voor kleine bouwlocaties.

Binnen het systeem wordt veelal buitenbeglazing toegepast, maar binnenbeglazing is ook mogelijk. Ook structurele beglazing, aluminium cassettes, steenstrips of terracotta beplating behoren tot de opties.

Er is nauwelijks een vast patroon te ontdekken in de plaatsing van de balkons

september 2007

73

Nieuwbouw Forensisch Instituut Opdrachtgever: JP van Eesteren Architect: Klaus en Kaan

Nieuwbouw kantoor de Colonel te Maastricht nabij station Opdrachtgever: 3W Vastgoed en BAM Maastricht Architect: Professor Kollhoff Berlijn

Nieuwbouw Vopak Rotterdam Opdrachtgever : Heijmans Rotterdam Architect: Hoogstad Rotterdam

Metaalbouw Vogt bv Kerkrade Klarenanstelerweg 11 6468 EP Kerkrade Industrieterrein ‘Dentgenbach’ Correspondentie: Postbus 3080 6460 HB Kerkrade tel. (045) 535 47 47 fax (045) 535 40 69 www.vogt.nl info@vogt.nl

aluminium stalen en brandwerende deuren ramen puien gevels

Nieuwbouw ABC-Onderwijsgebouw Universiteit Utrecht Europese aanbesteding Architect: Erick van Egeraat

Nieuwbouw Pathé Bioscoop Rotterdam Opdrachtgever: BAM Rotterdam

Nieuwbouw kantoor Erasmus Universiteit te Rotterdam Opdrachtgever: JP van Eesteren Architect: OD 205 Delft

Nieuwbouw kantoor Fascinatio te Rotterdam-Capelle a/d IJssel Opdrachtgever : JP van Eesteren Architect : BIAS Rotterdam

SCHUC

;d[h]_[ X[ifWh[d [d ;d[h]_[ m_dd[d ?dif[b[d ef Z[ ab_cWWjl[hWdZ[h_d] _i [[d deeZpWWa

Ab_cWWjl[hWdZ[h_d] _i edeca[[hXWWh [d ^[[\j [[d ]hej[ _dlbe[Z ef c[di [d dWjkkh$ >[j lhWW]j ec _ddelWj_[i [d Zm_d]j edi jej id[bb[ WYj_[$ ?d (&(& pWb ][c_ZZ[bZ (& lWd Z[ [d[h# ]_[leehp_[d_d] lWd med_d][d ce[j[d X[ijWWd k_j ZkkhpWc[ [d[h]_[$ M[ ce[j[d [d[h]_[

8[b[[\ ;d[h]o c[j IY^Â&#x201D;Ye j_`Z[di Ã&#x2021;;d[h]_[ (&&-Ã&#x2C6;

IjWdZ +,& / j%c '' eajeX[h 8hWXWdj^Wbb[d Ã&#x2030;i#>[hje][dXeiY^

X[ifWh[d [d [d[h]_[ m_dd[d1 edi WdjmeehZ ^_[hef _i ;d[h]o($ C[j Z_j YedY[fj leehp_[d m_` _d Z[ deeZpWWa ][l[b# [d pedd[#[d[h]_[# ioij[c[d j[ edjm_aa[b[d Z_[ hk_ciY^eeji Z[ Zh_d][dZ[ X[^e[\j[ WWd ^[j X[f[ha[d lWd Z[ 9E( k_jijeej mWWhcWa[d$ IWc[d c[j k cWa[d m[ Z[ m[h[bZ pk_d_][h" ib_cc[h" l[_b_][h [d cee_[h$

mmm$iY^k[Ye$db

>[j WZh[i leeh aep_`d[d [d pedd[#[d[h]_[

SCHUCOH0219_ADVE_210X297_GEVELBO1 1

11-09-2007 15:48:48

Ongekende mogelijkheden2005:Ongekende mogelijkheden 2007

03-09-2007

16:36

Pagina 1

h

ongekende mogelijkheden met Panelen Holland

V

POSTBUS 61, 8430 AB OOSTERWOLDE (NL) Tel 0516 568 568 / Fax 0516 568 561 E-mail: info@panelenholland.nl www.panelenholland.nl

M P 3

T F E

Alucoil

het kleurenpalet voor de gevel

Voor meer informatie: MSO Aluminium BV Postbus 745 3170 AA Poortugaal T 010 5011893 F 010 5010192 E info@msoaluminium.nl

• Aluminium composietpanelen in een grote range van standaard (pvdf ) kleuren • Larson Termolac® (gepoedercoat) aluminium composietpanelen leverbaar in alle Ral kleuren.

• Metals. Leverbaar in Zink, Koper, Roestvaststaal en Anodic • Larson Wood in 5 prints • Aluminium composietpanelen voor de reclame/ design industrie en bij uitstek voor corporate identity.

• Aluminium gepoedercoate platen, laklaag 70 micron ± 10%. Termolac® gecoate platen zijn tot 180° te buigen met standaard gereedschappen.

Termolac® geeft uw gevel kleur.

Al wie over de A6 rijdt, kan het niet ontgaan. De laatste uitbreiding aan het Mode-Centrum. Een opvallend kubusvormig complex, waarbij een relatief nieuwe manier van verlijmen is toegepast. MetalMate: dé industriële verlijmingstechniek voor gevels.

Tweha ‘the bonding people’ De gevels van het Mode-Centrum in Almere vallen op door hun eigentijdse uitstraling. Echte kleurrijke blikvangers. De gekleurde glazen panelen zijn verlijmd bevestigd in RVS Uprofielen. Hiervoor is het nieuwste lijmsysteem van lijmfabrikant Tweha uit Eersel toegepast: MetalMate.

MetalMate MetalMate is speciaal ontwikkeld voor het verlijmen van metalen zoals staal, koper, aluminium, roestvaststaal en zink. Door de specifieke samenstelling en hoogwaardige kwaliteit en dankzij de hoge flexibiliteit, is MetalMate een uniek product voor het verlijmen van metalen. Met het toepassen van MetalMate kunnen arbeidsintensieve en complexe constructies worden vervangen door een eenvoudige, solide en snelle bevestigingsmethode, waarmee op eenvoudige wijze ongekende stappen voorwaarts gemaakt worden op het gebied van ontwerp, esthetiek en applicatie.

Fantasie Het Mode Centrum is een goed voorbeeld van dat standaard gevels steeds minder voorkomen. Tweha wil in deze trend voorop lopen en zo architecten en ontwerpers de maximale esthetische en technische vrijheid geven. Met

een product als MetalMate kan metalen gevelbekleding uitstekend verlijmd worden, maar MetalMate biedt ook uitkomst voor industriële toepassingen. Voortaan beperkt slechts de fantasie van de architect het ontwerp van een gevel want dankzij verlijmen is vrijwel ieder ontwerp te realiseren.

Meer informatie?

Tweha, Eersel Telefoon 0497 530790 Website www.tweha.nl

Industrieel verlijmen voor creatieve gevels 78

september 2007

Xpo

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

Theha CFS

CFS Nederland presenteert [Fibre C] gevelbekleding [Fibre C] bestaat uit geĂŤxtrudeerd glasvezelversterkt beton. Het unieke karakter van dit gevelmateriaal biedt de ontwerper vele voordelen en mogelijkheden. Een korte opsomming van de kwaliteiten van [Fibre C]:

Uitstekende brandwerende waarde

Snelle en nauwkeurige montage op een aluminium achterconstructie, zowel zichtbare als onzichtbare bevestiging mogelijk. [Fibre C] heeft een enorm potentieel, in het bijzonder als gevelbekleding, kolombekleding of voor slimme hoekoplossingen.

Elke [Fibre C]constructie is in feite maatwerk maar desondanks enorm economisch, want omdat elk element op maat wordt geleverd, verloopt de montage erg snel en dus voordelig.

nog een extra optie aan toegevoegd, namelijk het zandstralen van patronen in [Fibre C] beplating. Vanaf nu geven logoâ&#x20AC;&#x2122;s, figuren en patronen elk geveldesign een personal touch. Het digitale ontwerp wordt op een straalvaste folie geprint. Het patroon wordt met een laser uit de folie gesneden (positief of negatief), vervolgens wordt de patroonfolie op de [Fibre C]-plaat gelegd en daarna gezandstraald. De straaldiepte in een 13 mm plaat is ongeveer 1mm. Voor een dieper patroon kan de plaat worden opgehoogd tot circa 20 mm. Elke vorm of afbeelding is mogelijk binnen de standaard plaatafmetingen van 1200 x 2500mm en 1200 x 3600mm. Uiteraard kunnen ook L- en U-panelen worden gezandstraald tot een maximale lengte van 3600mm.

Patronen zandstralen

Meer informatie?

[Fibre C] biedt de architect talloze mogelijkheden met betrekking tot vorm, kleur en formaat. Daar wordt nu

CFS Nederland, Oosterhout Telefoon 0162 452086 Website www.rieder.cc

Brandklasse A1, temperatuurstabiel tot 350 °C.

Duurzaam tot 20 jaar gegarandeerd.

Montagevoordeel Authentiek De hoge kwaliteit van [Fibre C] komt tot stand dankzij een samenstelling uit betonmineralen en glasvezels.

Individueel, voor maximale ontwerpvrijheid voor de architect Vrije ontwerpmogelijkheid van vorme, in allerlei kleuren en oppervlaktebehandelingen. Ook hoek- of boogvormige elementen zijn mogelijk. De panelen zijn tevens als vloerbedekking inzetbaar.

Enorme plaatafmetingen mogelijk 1200 mm breed tot 5200 mm lang bij een dikte van 13 mm.

september 2007

79

Trespa verbreedt kleurconcept Perspectives Perspectives is het inspiratieplatform van Trespa International. Perspectives maakt esthetisch onderscheidende gevels mogelijk. Na de introductie van gebogen gevelelementen eerder dit jaar, verbreedt Trespa nogmaals het kleurenpalet van het materiaal Trespa Meteon.

Het kleurenconcept van Trespa is gebaseerd op een gecoĂśrdineerd kleurenassortiment samengesteld uit nieuwe en bestaande kleuren. Trespa maakte dit kleurenassortiment nu nog completer met een reeks ongekend prikkelende en stimulerende kleuren, uiteenlopend van levendig en krachtig, tot licht en donker. Al die kleuren kunnen worden gecombineerd met een brede diversiteit aan structuren en andere oppervlaktebehandelingen. Voor ultieme variatie.

Maar als een architect een project met persoonlijk favoriete kleuren wil uitvoeren, kunnen deze projectkleuren natuurlijk op bestelling ook worden geleverd.

Kleurenontwerptool De nieuwste kleurenontwerptool van Trespa Meteon is vooral interessant om de architect nog sneller een compleet inzicht in de wereld van Trespa te geven en te laten zien hoe met kleur unieke en verbluffende gevels gecreĂŤerd kunnen worden. Aan de hand van monsters, speciale kleurenkaarten en andere tools kan het zoeken naar het juiste Trespamateriaal voortgezet worden. Ook de volledige technische materiaalgegevens komen in de tool aan bod.

Kleur in de praktijk Het spectaculaire Torres Centro-project in Oviedo, in het noorden van 80

september 2007

Spanje, is een goed voorbeeld van hoe kleur sprekende architectuur mogelijk maakt. Aan twee van de hoofdontsluitingswegen van Oviedo staan 11 woontorens, getekend door de architecten Salvador Perez Arroyo en Luis V. de Gonzaga. In totaal schreven de architecten 17.000 m2 aan Trespa Meteonplaten voor. Elk van de elf torens ontwierpen ze in een passende combinatie van drie kleuren. Samen vormen deze torens een indrukwekkend stadsbeeld. De gekozen kleurcombinaties worden nog versterkt met metallics-effecten en oppervlaktestructuren die gedurende de dag onder de invloed van zonlicht, schaduwen en weersverschillen de torens steeds van aanzien laten veranderen. Andere inspirerende praktijkvoorbeelden van het Perspectives-concept zijn te vinden

op de Trespa-website onder het kopje Projecten.

Trespa Meteon Trespa Meteon is een plaat op basis van thermohardende harsen, homogeen versterkt met houtvezels en vervaardigd onder hoge druk en temperatuur. De zeer duurzame plaat heeft de maatvastheid en bewerkingseigenschappen van hardhout, is zeer slag- en stootvast en heeft een uitstekende weers- en vandalismebestendigheid. De platen zijn kleurecht en het gladde, niet-poreuze oppervlak behoudt zijn hoogwaardige fysieke prestaties en fraaie uiterlijk vele jaren lang.

Meer informatie?

Trespa International, Weert Telefoon 0495 458353 Website www.Trespa.com

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

Xpo

Trespa Simec Project NV

Simec projects nv richt zich specifiek op de Nederlandse woning- en utiliteitsbouw voor het leveren van gevelvullende elementen van aluminium. Dit kunnen zowel seriematige producties zijn of projecten met een grote verscheidenheid aan elementen. Door het projectteam van Simec Projects nv wordt in een vroegtijdig stadium met zowel architect, aannemer als aluminium systeemleveranciers gezocht naar een totaaloplossing. Creativiteit is hierin een belangrijke schakel. Het ontwikkelen van nieuwe profielen speciaal voor een bouwproject wordt niet uit de weg gegaan en kan leiden tot grote besparingen.

Simec Projects nv, de nieuwe partner voor bouwend Nederland 40 jaar ervaring in aluminium gevelpuien Doordat Simec Projects nv met verschillende aluminium systeemleveranciers werkt, kan Simec Projects altijd een maatoplossing bieden voor gunstige vierkante meterprijzen. De productie-unit van Simec Projects nv bevindt zich in Hulshout België. Het verkoopproces wordt vanuit Nederland door een verkoopteam ondersteund, tevens vindt hiervanuit de begeleiding van architecten plaats. Productie en montage gebeurt volgens alle geldende Nederlandse normen en wordt continu gecontroleerd door het SKG. Simec Projects nv beschikt dan ook over een KOMO productcertificaat.

Apeldoorn, De Wereld

Gevelpuisystemen Vanuit het verleden is Simec Projects nv een leverancier van aluminium schuifsystemen (Simec nv). De afgelopen jaren heeft Simec Projects nv de gevelpui-systemen grondig geïnnoveerd en zich gericht op het leveren en monteren van een totaalconcepten in aluminium gevelelementen. Dit kunnen zowel standaard kozijnen, vliesgevels of één van de nieuwste schuif/vouwsystemen zijn. Het snel en accuraat leveren en monteren van aluminium beplatingen, zetwerken, zonweringen of doorvalbeveiligingen is ook mogelijk bij Simec Projects nv. Simec Projects nv maakt onderdeel uit van het beursgenoteerde Accentis nv.

Meer informatie?

Simec Projects nv, Hulshout, België Telefoon 0032 15229511

Sliedrecht, Toren

september 2007

81

Alucoil

urenpalet voor de gevel

Alucoil levert Larson composietpanelen in alle kleuren Het Spaanse Alucoil fabriceert onder de merknaam Larson zeven typen composietpanelen voor gevels. Onder de merknaam Signi worden composietpanelen gefabriceerd speciaal voor de interieurbouw en de designindustrie. Termolac® is de merknaam voor gepoedercoate aluminium platen.

Dankzij de inzet van drie moderne productielijnen behoort Alucoil tot de grootste producenten van composietpanelen ter wereld. Toepassing van de meest geavanceerde technologieën toleranties die • Aluminium composietpanelen in een garandeert grote range van standaard ) kleuren ruim binnen de ®(pvdf normen liggen. Alucoil bezit dan ook • Larson Termolac (gepoedercoat) aluminium talloze EU-certificaten vankleuren.

Avis Technique van composietpanelen leverbaarzoals in alle Ral • Metals.Frankrijk, Leverbaar inD.I.T. Zink, Koper, CSTB van Roestvaststaal Instituto Torroja in Spanje. en Anodic Alucoil is gecertificeerd tussen ISO 9001 en ISO 14001.

• Larson Wood in 5 prints • Aluminium composietpanelen voor de reclame/ design industrie en bij uitstek voor corporate identity.

• Aluminium gepoedercoate platen, laklaag 70 micron ± 10%. Termolac® gecoate platen zijn tot 180° te buigen met standaard gereedschappen.

Termolac® geeft uw gevel kleur.

l

82

september 2007

Voordelen van composietpanelen Larson composietpanelen zijn uitermate geschikt voor architectonische, geventileerde en lichte gevels. Door het introduceren van polyethyleen als kernmateriaal is de noodzakelijke hoeveelheid metaal per paneel aanzienlijk verminderd. Met als gevolg een lichter gewicht per m2. Sowieso kan de gegarandeerde vlakheid van een Larson composietpaneel nooit geëvenaard wor-

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

den in gevelplaten van volmetaal. Voor de Larson 4 mm dikke Inox-panelen (tweezijdig bekleed met RVS) bijvoorbeeld wordt slechts in totaal 0,45 mm RVS toegepast. De eigenschappen van het composiet staan toe om grotere plaatafmetingen te gebruiken, scherper te buigen en de tolerantieruimte tussen de panelen te verkleinen. Er bestaat geen andere fabrikant, die dezelfde grote flexibiliteit en hetzelfde aantal variëteiten kan leveren, die door Alucoil worden geproduceerd.

Het topproduct van Alucoil is de Larson drielaags PVDF-gecoate composietpaneel met een extra PVDFlaag voor een hogere duurzaamheid.

Innovatie Onder de merknaam Larson Wood kan de zichtzijde met 5 verschillende woodprints geleverd worden. Deze woodprint-panelen zijn samengesteld met speciale PVC-film voor buitentoepassingen en bieden dezelfde voordelen als Larson composietpanelen. Naast de introductie van Larson Wood produceert Alucoil composietpanelen met koper-, zink-, RVS- en messingbekleding. Alucoil levert tevens een range gepoedercoate composietpanelen onder de merknaam Termolac®.

Vanaf 500 m2 in alle RAL-kleuren leverbaar. Niet RALkleuren op aanvraag. Bij opdrachten vanaf 500 m2 kunnen alle typen panelen op fix lengte geleverd worden.

Xpo

MSO

Voorbeelden van de uitmuntende service en ondersteuning door Alucoil: Korte levertijden, Grote serie standaard kleuren, Gepoedercoate uitvoeringen (Termolac®) in alle RALkleuren, Fix lengten, Frezen, Zagen, Boren, Ponsen, Walsen, Accessoires, Montageprofielen. Technische ondersteuning, Windbelastingcalculatie, Gevel calculatieprogramma, Website www.alucoil.se download mogelijkheid voor technische oplossingen. Het beste voorbeeld van de hoge servicegraad van Alucoil is het unieke gevelcalculatieprogramma. Dit dekt alle Europese toelatingen en goedkeuringen. Door invoeren van de parameters per EU-land kan elk project bestudeerd worden met in achtneming van locatie, afmetingen, windbelasting, modulatie en toepassingen.

Meer informatie?

MSO Aluminium BV, Poortugaal Telefoon 010 5011892 Fax 010 5011893 E-mail info@msoaluminium.nl Website www.msoaluminium.nl

september 2007

83

Een kristallen titanium plafond en gevels van Ridder Metalen Dak- en Wandsystemen Bovenop het VU wordt gebouwd aan VU-kinderstad, een grote variant van een Ronald MC Donaldhuis die twee topverdiepingen zal beslaan.

Omdat de ontwerpers Sponge Architecten wilden dat de kinderen â&#x20AC;&#x2122;s nachts het idee hebben dat ze tegen de sterrenhemel aankijken, is als bekleding van het plafond en de gevels crystal titanium toegepast.

Ridder Metalen Dak- en Wandsystemen uit Hoorn ontwikkelde samen met Sponge Architecten een custom-made systeem voor de productie van de titanium-gevelelementen. Titanium werd als uitermate geschikt beschouwd, omdat het als enige metaal niet na verloop van tijd patineert. Er blijft altijd een schittering in het materiaal aanwezig. â&#x20AC;&#x2DC;De schittering doet zich bij crystal titanium nog extremer voor vanwege de daarin opgenomen kristallen, die de bekleding tevens een driedimensionaal effect verschaffenâ&#x20AC;&#x2122;, aldus Pieter Spijker,

directeur van de Hoornse firma. Het driedimensionaal karakter is nog kracht bijgezet door drie verschillende soorten titanium toe te passen: effen, crystal en shiny titanium. De circa 20.000 met de hand gevouwen titaniumplaatjes van 15 x 15 cm worden bovendien gekanteld en onder verschillende hoeken op de circa 800 muliplexpanelen gemonteerd. Dit verschaft de gevel reliĂŤf. Ridder Metalen Dak- en Wandsystemen produceerde de plaatjes ambachtelijk in hun eigen assemblagehal. Met een stansmachine verkreeg elk titanium

;FU EF QVOUKFT PQ EF J NFU $PMPVS 3JWFU WBO *1&9 Â&#x2C6;

*1&9 *OU 5SBEJOH C W 1C ;) &OUFS

XXX JQFY HSPVQ DPN

(FLMFVSEF CMJOELMJOLOBHFMT /JFU JFEFSF NPOUBHF WSBBHU PN FFO TDISPFGWFSCJOEJOH *O CFQBBMEF HFWBMMFO LBO IFU PN FTUIFUJTDIF PG QSBLUJTDIF SFEFOFO CFUFS [JKO PN WPPS FFO BOEFSF PQMPTTJOH UF LJF[FO [PBMT CMJOELMJOLOBHFMT &O EBO JT IFU HPFE PN UF XFUFO EBU V CJK *1&9 UFSFDIU LVOU WPPS $PMPVS 3JWFU FFO CMJOELMJOLOBHFM JO FMLF HFXFOTUF LMFVS %F JEFBMF NBOJFS PN EF QVOUKFT PQ EF J UF [FUUFO

.FFS XFUFO #FM *1&9

PG TUVVS FFO F NBJM OBBS JOGP!JQFY HSPVQ DPN

84

september 2007

plaatje eerst de juiste maat. Vervolgens werd ieder titanium plaatje door de medewerkers met een handzetbank gezet en op de 800 benodigde multiplex panelen gemonteerd. Aannemer BAM monteerde de multiplexpanelen ten slotte in het werk aan de gevel en de plafonds.

Meer informatie?

Ridder Metalen Dak- en Wandsystemen, Hoorn Telefoon 0229 215025 Website www.riddersystems.nl

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

Xpo

Ridder Metalen Panelen Holland B.V.

De laatste 25 jaar heeft de toepassing van sandwichpanelen een grote vlucht genomen. Steeds meer opdrachtgevers onderkennen de voordelen van dit product en wenden zich dan ook tot Panelen Holland B.V.

Panelen Holland B.V., marktleider in custom-made sandwichpanelen De redenenvoor deze trend liggen voor de hand: Ten opzichte van traditioneel bouwen kan met sandwichpanelen veel tijd worden bespaard. Want de sandwichpanelen worden altijd in een geconditioneerde werkplaats geproduceerd en hoeven in het werk alleen maar gemonteerd te worden. Er bestaat dus geen risico op overschrijding van de bouwtijd door wisselende weersomstandigheden. Bovendien zijn sandwichpanelen licht van gewicht bij een hoge isolatiewaarde. Een aluminium sandwichpaneel met een Rc van 3 m2K/W is al mogelijk bij een gewicht van 11 kg/m2. Voor de sandwichpanelen is er keuze uit verschillende materialen zoals metaal, kunststof, hardglas en hout en daarom zijn vele vormen en uitvoeringen mogelijk. De bewerking van alle materialen vindt bij Panelen Holland B.V. zelf in de fabriek plaats. Met een metalen bekledingsplaat kunnen tevens gebogen panelen van verschillende radius geproduceerd worden. De eenvoudige verwerking op de bouwplaats zorgt samen met een lage kostprijs voor aanzienlijke besparingen ten opzichte van het traditionele bouwen. Het bouwen met sandwichpanelen biedt de opdrachtgever zelfs de mogelijkheid om, relatief simpel, in te spelen op wisselende trends. Immers elk sandwichpaneel kan eenvoudig worden uitgewisseld voor een nieuw exemplaar.

Panelen Holland B.V. is ISO 9001 â&#x20AC;&#x201C; 2000 gecertificeerd en levert alle producten met een

Broedmachine

tien-jarige garantie op de verlijming alsmede op de oppervlaktebehandeling van het metaal.

De binnen het bedrijf aanwezige knowhow gecombineerd met een modern en uitgebreid machinepark staat borg voor een hoogwaardig eindproduct. Gedurende het hele traject; vanaf de tekentafel tot en met de oplevering, is Panelen Holland B.V. een ideale partner.

Meer informatie?

Panelen Holland B.V., Oosterwolde Telefoon 0516 568568 Website www.panelenholland.nl september 2007

85

VA K B E U R S GORINCHEM VAKBEURS

Openingstijden Dinsdag 23 oktober 14-00 – 22.00 uur Woensdag 24 oktober 14.00 – 22.00 uur Donderdag 25 oktober 14.00 – 22.00 uur

23, 24 en 25 oktober 2007

De Interieurbouw en Hout & Kunststof Vakbeurs Gorinchem is drie dagen lang hét trefpunt waar ondernemers en relaties elkaar ontmoeten. In een sfeervolle, verkoopbevorderende ambiance kunt u zaken doen, informatie uitwisselen, inspiratie opdoen en contacten leggen.

EXPOSANTEN

Bent u fabrikant, importeur, groothandel of dienstverlenend bedrijf in de interieurbouwbranche, houtbranche en/of kunststofbranche, dan is dit uw kans om uw huidige en potientiële relaties te ontmoeten en uw producten en/of diensten te tonen.

BEZOEKERS

De bezoekers van de Interieurbouw en Hout & Kunststof Vakbeurs Gorinchem worden zorgvuldig door uzelf, als exposant, geselecteerd, waardoor deze vakbeurs bezocht wordt door doelgericht publiek op midden- en hoogkader niveau.

Deze vakbeurs richt zich met name op architecten, aannemers, ingenieurs, projectontwikkelaars, interieurbouwers, gemeenten, woningbouwverenigingen, timmerfabrieken, ondernemers uit het groot-, midden-en kleinbedrijf en vele andere geïnteresseerden in deze branches.

INFO

Indien u geïnteresseerd bent in een bezoek of deelname als exposant neem dan contact op met de beursorganisatie: T (0523) 289 898 E info@evenementenhalgorinchem.nl Bezoekersadres: Evenementenhal Gorinchem, Franklinweg 2, 4207 HZ Gorinchem I www.evenementenhalgorinchem.nl

CORRESPONDENTIEADRES: EVENEMENTENHAL HARDENBERG, ENERGIEWEG 2 7772 TV HARDENBERG • T (0523) 289 898 • F (0523) 289 800

Vind je uitdaging!

Vanwege onze groei zoeken wij:

Projectleider Een zelfstandige en ervaren projectleider voor het managen van (middel)grote projecten. Deze is verantwoordelijk voor het succesvol realiseren van projecten, zowel binnen de begroting als binnen de afgesproken planning.

Wij vragen: - HBO denk- en werkniveau Bouwkunde/WTB - Ervaring in een gelijkwaardige functie in de (gevel)bouw

Technisch commercieel medewerker binnendienst De commercieel medewerker binnendienst legt en onderhoudt contacten met respectievelijk potentiĂŤle en bestaande klanten.

Hij behandelt zelf de verkregen aanvragen tot en met de orderintake met als doel het realiseren van de gestelde targets voor verkoop.

Wij vragen: - MBO+/HBO denk- en werkniveau - Ervaring in een gelijkwaardige functie

Tekenaars Voor het tekenen en werkvoorbereiden van kleinschalige woningbouwprojecten tot en met middelgrote en grote kantoor-/ winkel-/ woningbouwprojecten inclusief bewaking en controle van de voortgang van het tekenproces.

Wij vragen: - MBO/HBO niveau - Ervaring in de gevelbouw

Werkvoorbereider Wij zijn op zoek naar een enthousiaste werknemer die de uitdaging wil aangaan om deze nieuwe functie invulling te geven. De werkvoorbereider vertaalt tekeningen in materiaalbehoeftelijsten. Daarnaast levert hij een belangrijke bijdrage in verdere automatisering (CAD/CAM).

0 uur uur uur

Wij vragen: - MBO+/HBO denk- en werkniveau

Assemblage medewerkers Voor het vanaf tekening samenstellen â&#x20AC;&#x201C; zowel individueel als in teamverband â&#x20AC;&#x201C; van aluminium puien

aties atie

Wij vragen: - LTS of MBO opleiding

Wij bieden: -

nstn te

GeĂŻnteresseerd?

Je kunt schriftelijk solliciteren Hendriks geveltechniek t.a.v. mevr. M. Ooms Postbus 499 3900 AL Veenendaal Bezoekadres: Wageningselaan 6 3903 LA Veenendaal Of via e-mail: info.hgt@hendriks-groep.nl onder vermelding van functie.

Voor meer informatie: T 0318 â&#x20AC;&#x201C; 566 400

ant,

wers, dere

chem

9 800

een prima salaris, passend bij de functie uitstekende secundaire arbeidsvoorwaarden een prettige, open werksfeer afwisselend werk

/MIW ZSSV O[EPMXIMX ZERHEEK IR MR HI XSIOSQWX

+IZIP#FIFFS 2IHIVPERH &: 'MVGE QIHI[IVOIVW WXEER QIX 'MVGE QIHI[IVOIVW WXEER QIX LYR NEVIR 4SWXFYW PERKI IVZEVMRK TEVEEX SQ Y[ KIZIPHIPIR MR LYR NEVIRPERKI IVZEVMRK TEVEEX SQ %. 1)44)0 STXMQEPI WXEEX XI LSYHIR 8 Y[ KIZIPHIPIR MR STXMQEPI WXEEX XI * 2IIQ HEEVSQ ZERHEEK RSK GSRXEGX QIX SRW ST LSYHIR 2IIQ HEEVSQ ZERHEEK RSK ; [[[ KIZIPFILIIV RIHIVPERH RP

GSRXEGX QIX SRW ST

Screening kan deel uitmaken van de sollicitatieprocedure

www.hendriks-groep.nl

) WIVZMGI$KIZIPFILIIV RIHIVPERH RP

september 2007

87

â&#x20AC;&#x153;Wij houden

u op hoogteâ&#x20AC;?

Van Oorschot Verhuur BV is een nieuw, jong en dynamisch bedrijf. Het bedrijf is opgestart medio mei 2007 en is gevestigd langs de A59 ter hoogte van afslag Made.

Oorschot

Verhuur

Verhuur,

Inkoop

Van BV houdt zich bezig met; Import, Export, en

! "#$

hijs ! verkoop van Hoogwerkers, Schaarhoogwerkers, Heftrucks, Verreikers, Mobiele kranen % aan de IndustriĂŤle industrie, bouwsector en Evenementen Branche. Door regelmatig vernieuwen van machines garanderen wij de klant met de laatste nieuwe types te werken.

& & ' ( )* ( + + + , +

+ + %

Met 24 uur service en 7 dagen in de week bereikbaarheid kunnen wij een aanvulling zijn ! + ( -!

de ) locaties

op tal van projecten en/of producties.

Tevens kunnen

wij kosteloos op gaan

!

het +!

kijken welke. machine voor welke werkzaamheden het beste geschikt is, zodat werk snel kan worden.

en efficiĂŤnt !

gemaakt

+ Het verhuren van schaarhoogwerkers, telescoophoogwerkers, knik-telescoophoogwerk% / + + + ers, autohoogwerkers, aanhangerhoogwerkers, heftrucks, gators, transportmiddelen !! & dagelijkse

!

0

1 + + ! behoren tot de activiteiten.

!

+ + !+ !+ +&

Service

+ &

+ !

- + +

Zowel onze verhuur- en verkoop-, als onze planning-, transport-, serviceafdeling en het magazijn, zetten zich voor u dag en nacht, 24 ! + uur en 7 dagen per week + + !

100% in om u

+ perfect van dienst te kunnen zijn!

+ + +

+

!

informatie ! +

Wij helpen u graag aan advies en over al onze mogelijkheden. Voor advies

op locatie, komen wij, gratis en geheel vrijblijvend, langs op uw werkplek. Op aanvraag geven ook gratis gebruiksen veiligheidstrainingen aan de2 ! mensen die met de ma. & zij

!

chines gaan werken. !

!

* 34 +

%5 ! ! ! +

De planning- en transportafdeling plannen de machines in en brengen deze op de door 4 /4167

zijn

met

het

u gewenste tijd, op de door u gewenste . & locatie. !

Onze chauffeurs bekend 2 !

+

over

! materieel en kunnen desgewenst nog1 een en ander uitleggen het gebruik.

!

* 3 !

+

Voor zowel onderhoud als service, hebben wij een uitgebreide en gespecialiseerde serviceafdeling. Vanuit Made, waar onze hoofdvestiging gevestigd zit kunnen wij binnen 2 uur door geheel Nederland ter plaatste zijn op uw storing te verhelpen. Zo zijn wij 24 uur per dag en 7 dagen per week bereikbaar.

Al met al hebben onze sales, aftersales en service een hoge prioriteit in ons bedrijf, waardoor wij een duidelijke meerwaarde bieden bij het verhuren en verkopen van zwaar materieel!

U kunt ons altijd bereiken op +31(0)162-671319.

! ! 4 8 /$ 3 69 %".)

1 ! ' :43; <3= = 3 43$

>

Monumentaal leven Scheuten Multisafe® Monumentaal heeft de uitstraling van oud glas met zijn karakteristieke kenmerken. Innovatieve oplossingen maken het glas tevens warmte-isolerend, geluidswerend en veilig. De voormalige Krayenhoff Kazerne in Nijmegen is daardoor getransformeerd tot een monumentaal appartementencomplex. Multisafe® Monumentaal geeft historische gebouwen karakter, comfort én leven. Scheuten glas maakt de wereld mooier.

see it. feel it t +31 (0)77 359 92 22 | info@scheuten.com | www.scheuten.com

KEURMERK

HĂŠt keurmerk voor aluminium en staal Over smaak kunt u als architect of opdrachtgever misschien nog met elkaar twisten.

Maar niet langer over kwaliteit. Want die is gegarandeerd met het VMRG-Keurmerk, dat tegelijkertijd het meest complete keurmerk voor de gevelbouw is en rekening houdt met de allerlaatste wettelijke bouweisen, zoals CE-markering. Als brancheorganisatie staan we er vierkant achter. En omdat we zo zeker zijn van de zekerheden die het keurmerk u biedt, geven de VMRG-bedrijven daar graag garantie op. En laten we eerlijk zijn: dat is de enige zekerheid die ĂŠcht telt.

Meer informatie?

Wilt u meer weten over het VMRG-Keurmerk?

Neem contact op met VMRG via www.vmrg.nl of bel (030) 60 53 644.

AlucolGevelbouw250407

25-04-2007

11:23

Pagina 1

De beste deal voor úw aluminium ! anodiseren kleuren van aluminium profielen, plaat- en zetwerk, kleine

Sinds 1971 is en onderdelen en constructies onze specialiteit.

• Badafmeting: 7600 x 300 x 1500mm • Laagdikte: 5 tot 25 micron • Voorraadbeheer • Online Track & Trace via www.alucol.nl • EURAS (Qualanod) licentie nr. 866 • ISO 9001: 2000

• Elektrolytisch kleuren: bronstinten - zwart titanium-look (ALNECOLAN® / C1 - C5) • Interferentie kleuren: blauw - blauwgrijs • Organisch kleuren: champagne - goud • Naturel (VOM 1)

®

Vraag nu ons stalenboek aan!

Alucol B.V. Soerendonck 3 NL-6086 BW NEER

T +31-(0)475-591155 F +31-(0)475-594508 info@alucol.nl

Aangesloten bij:

w w w . a l u c o l . n l

Uw idee onze hekken ﾂ篠始 gevelbeeld!

U wilt balkonhekken die bij het gebouw passen? Dit is nu net de kracht van Versteeg Metaal Groep. VMG zet innovatieve technieken in om grootschalige en bijzondere hekwerkprojecten efficiﾃｫnt te realiseren. Daarom denkt VMG in de ontwerpfase graag met u mee zodat onze hekken een eenheid kunnen vormen met uw gevel.