Gevelbouw

Jaargang 3, nr 1, maart 2006

Jaargang 3, nr 1, maart 2006

GEVELBOUW verschijnt vier maal per jaar en is een uitgave van Control Media. GEVELBOUW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdrachtgevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw)functionarissen in overheids- en semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties.

Oud-nieuw

Redactie Tjerk van Duinen (hoofdredacteur), Willem Ruyters Aan dit nummer werkten mee Ir. Florian Eckhardt, Bernard Faber, ir. Kristen Hannema, ing. Jeroen van Nieuwenhuizen, ir. Paul de Ruiter, Arjan Stadhouders AvB, ir. Erik Stekelenburg.

Vormgeving en lay-out Peter van der Horst, Marc van Dongen Toon Joosen Advertentieverkoop Cock Penning (hoofd), Hans Vonk Uitgever Ton van der Veer Marketing Michel van Kleeff Order administratie Marjolein van Beek

E-mail adressen info@gevelbouw.info (algemeen) redactie@gevelbouw.info (redactie) opmaak@gevelbouw.info (advertentiemateriaal) Abonnementen Een jaarabonnement op GEVELBOUW kost 25 euro. (excl. b.t.w.)

Abonnementenservice: abonnementen@controlmedia.nl Opzeggingen: schriftelijk, twee maanden voor einde abonnement.

Uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die voortvloeit uit handelingen en beslissingen die gebaseerd zijn op informatie uit de in dit ­magazine geplaatste artikelen.

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt op welke wijze dan ook, zonder uitdrukkelijke voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Omslag: Atomium, Brussel/ Bruxelles (België/Belgique) © SABAM

2

maart 2006

nr1 - maart 2006

Control Media Postbus 7001 4800 GA Breda Tel. 076-5211003 Fax. 076-5156589

Gevelbouw staat in 2006 in het teken van de tegenstellingen. Tegenstellingen prikkelen, leveren prachtige contrasten op en ze zijn er in vele smaken. Maar we moeten kiezen en dat hebben we gedaan. De thema’s van de volgende edities zijn open-dicht, glad-ruw en licht-donker. maar we steken dit jaar van wal met oud-nieuw. En wat een geluk: het Atomium, gebouwd voor de wereldtentoonstelling in 1958, wordt dezer dagen schoon opgeleverd. Aan de rand van Brussel is het matte aluminium monument gerenoveerd tot een letterlijk schitterend juweel, waar die Belgen trots op mogen zijn. Reden genoeg voor een uitgebreide reportage.

Ook uitgebreid aandacht voor traditionele oplossingen en traditioneel uiterlijk in nieuwbouw. ‘Een oud gebouw is een schatkamer van gestolde kennis’, stelt Peter Drijver in een prikkelend interview.

Maar (...) ‘bepaalde garantiebepalingen bijvoorbeeld verbieden een traditioneel uiterlijk, zelfs zonder onderliggend technisch argument.’ Typisch voorbeeld van doorgeschoten regelgeving.

In het verlengde hiervan past het verslag van de Masterclass baksteen, traditioneel bouwproduct bij uitstek dat in deze tijd volgens Jo Coenen teveel een cosmetisch product dreigt te worden.

‘De verbondenheid met het materiaal en zijn oorsprong is verdwenen.’ Hij constateert: ‘Wij moeten over de tijd heen denken: wat zien onze kleinkinderen over 70 jaar?’ Ik zou daaraan de vraag willen koppelen: is het niet vanzelfsprekend dat een architect een gebouw ontwerpt met zo’n langetermijnperspectief?

Ook onder het kopje nieuw: ons Innovatiegala Architect ’06 dat binnenkort plaatsvindt, een lezingenreeks over productinnovatie in de architectuur, een uitbouw van het Internationale Strafhof en de nieuwe spijkerbroek van Paul de Ruiter.

Ik hoop u op 29 en 30 maart te zien in het WTC Rotterdam.

Tjerk van Duinen

4

Mat aluminium van Atomium vervangen door stralend staal

6

Oude en Nieuwegein: interview met Peter Drijver van Scala architecten ‘De consumenten worden bang gemaakt’

18

Masterclass baksteen: Tussen traditie en vernieuwing

28

Interview met Jo Coenen ‘Ademhalen, niet hyperventileren’

32

Column van De Ruiter Paul koopt een nieuwe spijkerbroek

35

Inhoud

Innovatiegala Architect ’06

Glansrijke bijrol voor tijdelijke huisvesting Internationaal Strafhof 36 Productontwikkeling: gewoon doen!

Verslag lezingenreeks over productontwikkeling, detailleren en architectuur

44

Product

58 - 61

Xpo: presentatiepagina’s voor bedrijven en producten

62 - 72

maart 2006

3

Architect ’06 Innovatiegala

Locatie: Beurs - World Trade Center Rotterdam Data: Woensdag 29 & donderdag 30 maart 2006 Programma: Netwerken in stijl Het congresgedeelte voorziet in voordrachten door toonaangevende spelers uit het veld: architecten uit binnen- en buitenland, opdrachtgevers en producenten die innovatie de ruimte geven en sprekers uit de kraamkamer van vernieuwing: de technische universiteiten. Daarnaast is er gelegenheid het gala te bezoeken, de netwerkplek bij uitstek. Hier presenteren geselecteerde producenten van bouwmaterialen en een aantal veelbelovende starters zich van hun meest innovatieve zijde. Architecten, opdrachtgevers en exposanten kunnen hier in een exclusieve ambiance contacten leggen en ideeĂŤn uitwisselen onder het genot van culinaire lekkernijen: netwerken met smaak.

Uitgeverij Control Media Control Media Franse Akker 21 4824 AL Breda Postbus 8836 4820 BC Breda Tel.: +31 (0)76 - 521 10 03 Fax: +31 (0)76 - 522 87 27 E-mail: info@controlmedia.nl www.controlmedia.nl

A&I_ad_bezoeker.indd 2

United Prescomm b.v.

Goudsesingel 367 3032 EN Rotterdam Tel: +31 (0)10 - 2400921 Fax: +31 (0)10 - 2400922 info@unitedprescomm.nl

Sponsoren:

06-03-2006 15:49:33

Gala

Bedrijfsnaam

Gratis toegangsbewijs (t.w.v. € 35,-)

De centrale ontmoetingsplaats van Architect’06 wordt gevormd door het exclusief ingerichte beursplein in het hart van het Rotterdamse WTC. Hier is alle tijd en alle gelegenheid om te netwerken met opdrachtgevers, leveranciers en innovatieve fabrikanten, of gewoon om ideeën op te doen. Dit alles in de exclusieve ambiance die past bij een gala.

Met deze speciale invitatie kunt u kosteloos het beursgedeelte van Architect’06 bezoeken. Wel dient u zich vooraf te registreren! U kunt nevenstaande bon faxen naar 076-515 65 89.

Registreren kan ook via www.architecteninnovatie.nl

Congres

Rafael Viñoly (bureau RVAPC, gevestigd in New York en London) staat voor 40 jaar architectuurervaring van het hoogste niveau, hetgeen onlangs werd bevestigd door de toekenning van het International Fellowship van de RIBA.

Dr. Ir. Philippe Samyn

Philippe Samyn is toonaangevend architect in België.

Zijn bureau ontwerpt interdisciplinair en maakt steeds gebruik van nieuwe inzichten op het gebied van materialen, constructies en ook milieu.

Ir. Ellen van Loon

Ellen van Loon is partner van het Office for Metropolitan Architecture (OMA) en als zodanig verantwoordelijk voor een groot aantal projecten, waaronder de Nederlandse ambassade te Berlijn en het Casa da Musica concertgebouw in Porto.

Prof. Ir. Nico Hendriks

Nico Hendriks is directeur van de BDA Groep en tot vorig jaar hoogleraar Bouwmateriaalkunde en Duurzaam Bouwen aan de TU Eindhoven. Neemt geen blad voor de mond.

In twee dagen krijgt de congresbezoeker een gevarieerd programma gepresenteerd met vele bijdragen van mensen die er toe doen als het gaat om innovatie. Op beide dagen zijn er om 13.30 uur en rond 19.30 uur key note lezingen van Rafael Viñoly, Ellen van Loon, Philippe Samyn en Nico Hendriks. Tussen deze lezingen vindt het hoofdprogramma plaats: innovatie in de architectuurpraktijk.

Architecten en fabrikanten vertellen in duopresentaties over hun ervaringen met innovatie. Deze presentaties worden afgewisseld met lezingen door mensen die elke dag innovatie lezen en schrijven: de beroepsdenkers van TNO en de TU’s en andere specialisten die de verbindende verhalen vertellen. Special item op 29 maart is de Elevator Pitch. Daarbij presenteren jonge ontwerpers/uitvinders een nieuw product. Een deskundig panel beoordeelt dit op de belangrijkste aspecten (vorm, techniek, octrooi, marketing). en doet aanbevelingen. Ook het publiek mag bij dit boeiende spektakel ‘schieten’ op de vinding. Elevator Pitch is een Booostingproject.

M/V

Tussenvoegsels Voorletter(s) Adres Postcode Plaats Telefoonnummer E-mail adres

Voor het volledige programma en informatie over alle sprekers zie: www.architecteninnovatie.nl

Exclusieve toegang

Rafael Viñoly

A&I_ad_bezoeker.indd 3

Achternaam

Lezingen worden o.a. verzorgd door: Prof. dr. ir. Jos Lichtenberg (TU Eindhoven) Prof. ir. Fons Verheijen (VVKH Architecten, TU Delft) Ir. Syb van Breda (Royal Haskoning Architecten en Adviseurs) Ir. Atto Harstra (Aldus Bouwinnovatie) Ir. Marlon Huysmans (Slavenburg Bouwbedrijven) Ir. Jeroen van Nieuwenhuizen (TU Eindhoven) Dr. ir. Mieke Oostra (TNO Bouw) Ir. Paul de Ruiter (Architectenbureau Paul de Ruiter) Architect ‘o6 wordt mede ondersteund door Booosting en NAi

Reserveer nu!

Deelname congres Het congres van Architect ‘06 kent een gelimiteerd aantal deelnemers. Een toegangskaart voor 2 dagen kost € 150,-.

Dit is inclusief 10 consumptie- en 2 dinerbonnen. Het toegangsbewijs is binnen het bedrijf/bureau overdraagbaar!

Bedrijfsnaam Achternaam

M/V

Tussenvoegsels Voorletter(s) Adres Postcode Plaats Aantal personen

(zie onze site voor tarieven)

Telefoonnummer E-mail adres Dit formulier kunt u faxen naar nummer: 076 - 515 65 89.

U kunt zich ook aanmelden via www.architecteninnovatie.nl Prijs geldt per persoon, excl. btw.

06-03-2006 15:49:40

Stralend staal vervangt

Elke Wereldtentoonstelling heeft zijn icoon. Denkt iedereen bij London 1850 aan het Crystal Palace van Paxton, bij Montreal 1968 aan de GeoDome van Buckminster Fuller en vooral de Nederlanders bij Hannover 2000 aan de Big Mac van MVRDV, zo was het Atomium het pronkstuk van de Wereldtentoonstelling Brussel 1958. Negen bollen die samen een 165 miljard keer vergroot ijzerkristalmolecuul verbeelden. De 102 m. hoge creatie van ingenieur AndrĂŠ Waterkeyn had na zesenveertig jaar echter veel van zijn glans verloren en stond er mat en verwaarloosd bij. In maart 2004 begon daarom een renovatie die de bollen - of op zijn Vlaams: de sferen - van het Atomium glansvoller maakte dan ooit.

m

S 6

maart 2006

BRUSSEL TEKST

Arjan Stadhouders en Marjel Mettau BEELD

Marie Francoise Plissart, Conix architecten, Control Media, Jaques Dellens, copyright vzw Atomium OPDRACHT

VZW Atomium, Brussel ONTWERP RENOVATIE

Conix Architecten, Antwerpen UITVOERING

Besix, Brussel; Ondernemingen Jacques Delens, Brussel

‘Al het kaderpersoneel haalde speciaal het hoogwerkcertificaat alpinisten’

Aanbrengen schijnvoegen

mat aluminium Het werken aan het torenhoge kunstwerk bleek geen sinecure. Er waren heel wat specialisten voor nodig, waaronder een groep speciaal opgeleide alpinisten. Een bol is sowieso een van de moeilijkste bouwkundige vormen om aan te werken. Daar bouw je niet zomaar een steiger tegenaan. En hier waren het er maar liefst negen en min of meer vrij in de ruimte op grote hoogte zwevend. Alleen hangend aan touwen bleek het goed mogelijk om bij de beplating van de bollen te komen. ‘Ook al het kaderpersoneel dat verantwoordelijk was voor de controle van de buitenkant moest een hoogwerkcertificaat alpinisten halen’, vertelt Jacques Morelle, commercieel manager bij Jacques Delens, een van de aannemers die verantwoordelijk was voor de technische werken aan het Atomium.

Speciale hangsteiger voor het werk aan buizen maart 2006

7

S

V v g e e z s m p d

De reis begint op een roltrap

Oud en nieuw De huid van de bollen bestond uit aluminium platen die aan een stalen draagconstructie verankerd zaten. Zowel de platen als de constructie waren flink gecorrodeerd. Daarom is begonnen met het herstellen van de staalconstructie. In totaal 50.000 m2 aan staal werd onderhanden genomen: zandstralen, schoonmaken, verstevigen en schilderen. Hieronder vielen alle stalen delen van het Atomium, van de balken waar de bollen uit geconstrueerd zijn, tot de trappen in de drie steunpoten – de bipoden – en de buitenbekleding van de verbindingsbuizen. De aluminium huid van de bollen bleef tijdens het zandstralen van de constructie nog even zitten: het diende als scherm om het vuil op te vangen. Vervolgens zijn de aluminium platen op de bollen in hun geheel vervangen. Elke bol is opgebouwd uit 48 driehoeken, die in negen grote cirkels over het oppervlak van de bol liggen. Elk van de 48 boldriehoeken bestond uit 15 kleine driehoekjes, zodat je per bol uitkomt op een totaal van 720 aluminium panelen van ieder iets meer dan een vierkante meter.

8

maart 2006

Alle stadia op een rijtje van ontmanteld tot nieuwe bekleding tot nog de oude aluminium-platen

Siliconen Voor de nieuwe buitenhuid is gekozen voor roestvrij staal 316L, vanwege de uitstekende roestwerendheid, het onderhoudsgemak en de spiegelglanzende afwerking die het staal dankzij elektrolytisch polijsten krijgt. De nieuwe beplating bestaat uit een sandwichpaneel met het glanzende 316 L aan de buitenzijde, gegalvaniseerd staal aan de binnenzijde en isolerend steenwol ertussenin. Elk paneel bestaat uit vier delen, die samen zo groot zijn als een hele boldriehoek, zodat er 48 panelen per bol nodig waren. Toch lijken er veel meer driehoeken op de bollen te zien te zijn. Morelle: ‘De bouwheer vond dat het

gevelbeeld te veel afweek van het oorspronkelijke aanzicht, omdat er in eerste instantie veel minder voegen zichtbaar waren. Dus hebben we met siliconen valse voegen op de stalen driehoekspanelen gemaakt, die er net zo uitzien als de echte voegen tussen de panelen.’ Op de hoeken zijn de panelen aan de staalconstructie bevestigd met zogenoemde compensatoren. Dit zijn ronde, stalen platen met een rubberen kern die de uitzettingsverschillen tussen de panelen en de achterconstructie moet opvangen.

De reis continues door Atomium vzw-SabamBelgium 2006-Conix Architecten

maart 2006

9

K d h

B s

A

Led’s tussen de schijnvoegen van siliconenkit

De platen worden met compensatoren op onderconstructie bevestigd

Verlichting Na het aanbrengen van de boldriehoeken, bleven nog de negen cirkelvormige naden of meridianen ertussen over.

‘Daar stak een nieuw probleem de kop op’, vertelt Morelle: ‘We hadden gedacht dat de Atomiumbollen zuiver rond waren, maar dat bleek niet zo te zijn. Dat wil zeggen: de rechthoekvormen die we in die meridianen wilden plaatsen, bleken niet zuiver rechthoekvormig.’ De 3000 opvulplaten moesten daarom stuk voor stuk handmatig worden opgemeten en ingepast. De stroken dienen nog een ander doel dan alleen opvulling tussen de boldriehoeken: ze bevatten ook buitenverlichting. Er zitten op regelmatige afstanden cirkelvormige lampen waarin per lamp 24 leds zijn verwerkt. De leds worden via de computer aangestuurd om de authentieke lichteffecten uit 1958 te kunnen reproduceren.

Continu brandend, knipperend of afwisselend knipperend over de hele cirkel, als symbool voor het traject dat de elektronen rondom de kern van het ijzeratoom doorlopen.

Lamp met LED’s zoals in hondervoud op de Bollen gemonteerd

10

maart 2006

Knipperend als symbool voor het traject dat de elektronen rondom de kern van het ijzeratoom doorlopen

Restaurant in topsfeer Conix Architecten

Vitra NELSONPE ‘s klaar voor gebruik Bijpassend meubilair met de goede jaren vijftigsfeer van Vitra. Hier MARSHMELLOW’s

Atomium vzw-Sabam Belgium 2006-Serge Brison-Vitra

Atomium vzw-Sabam Belgium 2006-Serge Brison-Vitra

Oneindig Behalve met de aluminium huidbeplating, moest er ook iets gebeuren met de inrichting van de bollen, en met de situering van het Atomium als geheel. Er werd een ontwerpwedstrijd uitgeschreven voor een renovatie van het entreevolume. Het Antwerpse architectenbureau Conix, dat de prijsvraag won, bood niet alleen een visie op een herinrichting van het platte entreevolume onder het Atomium, maar ook op de aanlooproute en op het omliggende terrein. ‘Voor ons was het oproepen van een gevoel van oneindigheid belangrijk’, vertelt Sylvie Bruyninckx, een van de drie vennoten van Conix, ‘zowel binnen in het Atomium, maar ook buiten.

We hebben het Atomium landschappelijk meer geintegreerd in de omgeving, in plaats van het een losstaand element op een verkeersrotonde zonder link met het omringende park te laten zijn.’ Een eerste stap daartoe was de inrichting van een ruim plein alleen toegankelijk voor voetgangers – op z’n Frans een parvis – in plaats van de saaie en soms gevaarlijke rotonde waar het Atomium tot dan toe op stond. ‘De mensen moeten, als ze buiten komen, nog even de ruimte hebben om naar boven te kunnen kijken, rustig onder het Atomium wat te vertoeven’, meent Bruyninckx.

Dat kan straks op het langgerekte plein waarop ook een bijpassend nieuwbouwpaviljoen een plaats heeft gekregen.

Het omringende park kent een groot hoogteverschil. Dat is op het plein in stand gebleven, door vanaf het lichtgrijze vlak waarop het Atomium staat trapsgewijs af te dalen naar de donkergrijze bestrating onderaan de helling. Een lange en enkele kortere banken voorkomen dat auto’s het plein of parvis op rijden.

Atomium-interieurarchitecte Sylvie Bruyninckx van CONIX architecten maart 2006

11

Fotogeniek in alle weertypes

Authentiek Het Atomium rust in het midden op een cirkelvormige, plat entreevolume, ook wel de galette genoemd, waar voorheen de kaartjes en de souvenirs werden verkocht. Vanuit de galette was het Atomium zelf niet te zien. Daar is nu verandering in gekomen, omdat het dak van de galette is opengewerkt met een cirkelvormig daklicht. Bruyninckx: ‘Door het daklicht ervaar je nu de onderste bol. Het mooie is dat je ook de andere bollen kan zien.

Dat effect hadden wij niet voorzien. Een extra bonus.’ De entreeruimte is nu helemaal leeg, een open ruimte vanwaar de trappen en liften naar de bollen voeren. De oude marmeren vloer is niet vervangen, maar hersteld, om het authentieke gevoel uit de jaren vijftig te behouden. De facilitaire voorzieningen zijn van de galette overgebracht naar een nieuw paviljoen.

‘We wilden een bescheiden volume maken, om het niet te laten concurreren met het Atomium,’ vertelt Bruyninckx. De daklijn van het paviljoen is daarom op dezelfde hoogte gesteld als de galette. Verder is veel glas en mat staal gebruikt.’ Conix architecten is ook verantwoordelijk voor de herinrichting van de bollen. Vijf van de negen bollen zijn voor publiek toegankelijk. Een zesde bol bevat multifunctionele ruimten, en kan worden afgehuurd voor het houden van conferenties en dergelijke. De drie overige bollen, de laterale bovenste bollen, bevatten technische ruimten. Eigenlijk zweven deze sferen het meest vrij door de lucht, maar omdat ze geen extra ondersteunende pylon hebben, zijn ze niet stabiel genoeg voor het ontvangen van publiek. De vijf openbaar toegankelijke bollen zijn met elkaar verbonden via trappen en roltrappen. Een lift gaat linea recta naar de bovenste bol met het restaurant, waar voortaan de Belgische topkok Alexander Masson de chef is. Met 5 m/s was dit in 1958 de snelste lift van Europa. Bovenin bevindt zich ook een panoramapunt en bar. Een route leidt de bezoekers dooir het bouwwerk heen onder meer langs een bol waar altijd de sfeer van 1958 zal heersen met een permanente tentoonstelling over de bouw en de renovatie van het Atomium. Een bol is gewijd aan tijdelijke tentoonstellingen, en een is door de Spaanse performancekunstenares Alicia Framis speciaal voor kinderen ingericht.

André Waterkeyn heeft de officiële oplevering van het nieuwe Atomium op 14 februari niet meer mogen meemaken. Hij overleed op 4 oktober 2005.

Zijn naam blijft wel verbonden aan het glanzende monument: de bovenste bol van het Atomium draagt voortaan zijn naam.

12

maart 2006

Ontmantelde bol Atomium vzw-SabamBelgium 2006-Conix Architecten

Atomium vzw-Sabam Belgium2006Fotograaf Michel Vaerewijck

G

ENKELE CIJFERS

Hoogte van het Atomium Diameter van de bollen Afstand tussen de bollen Diameter van de buizen Diameter van het paviljoen waarop het Atomium rust Afstand tussen de bipoden Hoogte van de trappen in de bipoden Lengte van de langste roltrap Snelheid van de lift (de snelste van Europa in 1958) Zes van de negen bollen bestaan uit twee verdiepingen van ieder

102 m 18 m 29 m 3m 26 m 90 m 35 m (200 treden) 35 m 5 m/s 240 m2

Vliegende schotellampen van Ingo Maurer

Galette

maart 2006

13

Betrokken bij de eerste fase van woningbouwprojecten?

BouwRAI 2006 geeft u zicht op alle actuele ontwikkelingen.

U wilt trefzeker inspelen op de uitdagingen bij het ontwikkelen van woningprojecten. Denk aan de vergrijzing, de noodzaak tot herstructurering en vraagstukken rond duurzaamheid. Daarbij zoekt u de nieuwste inzichten en wilt u zich in de volle breedte oriĂŤnteren. Dat kan alleen op BouwRAI. Naast de vakbeurs is er een uitgebreid inhoudelijk programma:

Projectpleinen met voorbeelden van woningprojecten binnen een bepaald thema waar u ervaringen kunt uitwisselen met direct betrokkenen.

Nieuwsstudio met een actualiteitenprogramma waarin branchekenners inspirerende discussies voeren en verrassende visies ontvouwen.

Seminars en congressen waar u zich op beleidsmatig en praktisch niveau kunt laten informeren over actuele onderwerpen.

Excursies naar innovatieve projecten in de buurt waarbij de betrokken partijen een toelichting verzorgen.

Wilt u de beurs gratis bezoeken?

Registreer dan nu op www.bouwrai.nl. Hier vindt u ook meer informatie over het programma.

4 - 7 april Amsterdam RAI Inspiratie voor de ontwikkeling van woningprojecten

Openingstijden: dinsdag 4 t/m donderdag 6 april van 10.00 tot 17.30 uur vrijdag 7 april van 10.00 tot 16.30 uur

06.008 adv_210 X 297.indd 1

www.bouwrai.nl

02-02-2006 13:19:57

Adv_Collectie2006_Gevelbouw

10-02-2006

09:08

Pagina 1

NIEUW

Er zijn heel wat vernieuwingen doorgevoerd in het gamma Eternit Gevel 2006.

We hebben alle wijzigingen verzameld in een compacte en overzichtelijke folder.

Vraag deze gratis folder nu aan:

Vraag de GRATIS folder nu aan!

Nederland Tel.: 030 236 87 32 Fax: 030 231 33 75 e-mail: info.gevel@eternit.nl web: www.eternit.nl

e v e n t c a r s v a c u ü m u n i t s , h o g e d r u k r e i n i g e r s , h i j s k r a n e n , v e r r e i k e r s , h e f t r u c k s , h o o g w e r k e r s ,

Je ziet, het werkt beter met Doornbos Equipment.

Professionaliteit is makkelijk te claimen, maar niet zo eenvoudig te realiseren.

Doornbos Equipment daarentegen heeft in meer dan 50 jaar een schat aan ervaring opgedaan. Dit, gecombineerd met een all-round-service, maakt dat wij ‘iets hoog hebben te houden’. U als dak- en gevelspecialist kunt daarom bij ons prima terecht voor de meest uiteenlopende hoogwerkermachines.

Van een telescoophoogwerker die tot 47.50 meter reikt tot een ruwterrein- of rups-schaarhoogwerker met superwerkbak. Wij begeleiden u met goed opgeleid personeel en verhuren de modernste, gecertificeerde machines. Deze manier van werken levert ons ‘tevreden klanten’ en het enthousiasme voor nog eens 50 jaar. U kunt meer van ons zien op onze vernieuwde internetsite: www.doornbosequipment.com Doornbos Equipment bv Breevaartstraat 12 3044 AH Rotterdam Postbus 11017 3004 EA Rotterdam

Fax (+31) 010 - 850 81 20 Telefoon (+31) 010 - 850 80 00 info@doornbosequipment.nl www.doornbosequipment.com

Amsterdam Apeldoorn Southamton (UK) Odense (DK)

prefab beton verfraait elke gevel

Wat zo prachtig is aan stenen gevels is de

de hand van alle voorschriften te komen tot

fantastische diversiteit in uitdrukkingen.

een prijs-/ kwaliteitsverhouding die voor alle

Van hard zakelijk tot zacht toegankelijk.

partijen zo optimaal mogelijk is. En dat is geen

De prefabbetonproducten van Vebo Beton

blabla maar gewoon een feit. Want ook wíj

& Staal laten alle mogelijkheden open voor

willen de meest exclusieve ontwerpen kunnen

puur individuele architectuur. Daarbij zul-

realiseren! Dát bedoelen we met ‘prefab beton

len we altijd en op alle fronten zo efficiënt

verfraait elke gevel’. Vraag de brochure aan of

mogelijk denken, rekenen en tekenen om aan

kijk op www.vebo.com.

Vebo, Postbus 8, 3750 GA Bunschoten, Röntgenweg 3, tel. (033) 299 26 00, fax (033) 299 26 10, www.vebo.com

verfraait elke gevel.indd 1

06-02-2006 12:37:08

B l t b z u P a e p

18

maart 2006

Pete

OUDE EN NIEUWEGEIN Tekst: Erik Stekelenburg Beeld: Erik Stekelenburg (tenzij anders vermeld)

Bij nieuwbouw in traditionele stijl lijken oud en nieuw zich problematisch met elkaar te verhouden. Het beeld is oud of lijkt oud, dan wel ziet het er op zijn minst vertrouwd uit. Het gebouw is nieuw. Architect Peter Drijver van Scala architecten aan het woord naar aanleiding van een nieuw, net bewoond succesvol project in Nieuwegein.

Aan de oever van de Lek ligt ter hoogte van Vianen de oude kern Vreeswijk, tegenwoordig gemeente Nieuwegein.

Sluizen, kades, witte brugjes en schattige huisjes; kortom een volmaakt schilderij van Anton Pieck. Bij een aantal binnenhavens, nog geen kilometer landinwaarts, herhaalt dit pittoreske beeld zich. Hier weliswaar zonder sluizen en bruggen. Drie verstilde straatjes in de wijk Nieuw-Vreeswijk, autovrij, echte hofjes. Denk aan de straatjes uit de tijdloze zeventiende-eeuwse schilderijen van Pieter de Hooch en Johannes Vermeer. Alleen grenzen de kades hier niet aan water, maar ontstaan, doordat de parkeergarages met daarop de woningen, half boven het maaiveld uitsteken. Tussen Nieuw- en Oud-Vreeswijk ligt woningbouw uit de jaren zestig.

Een perfecte aansluiting op de stedenbouwkundige context, waar traditionele architecten zich toch op plegen voor te staan, is er niet.

Waarom hebben jullie hier ontworpen in deze traditionele architectuurstijl?

‘De opdrachtgever vroeg er niet om. Het idee leefde om net als bij Rotterdam Nieuw-Terbregge van Mecanoo, een houten leefdek te maken, waaronder de auto’s geparkeerd zouden staan.

Van boven vanaf het dek via vides goed zichtbaar. Brrr, dachten we. Gevraagd waren kleine en goedkope huizen boven Peter Drijver met boven schouw portret van kroonlijst

Vreeswijk

Nieuw-Vreeswijk

gemeenschappelijke parkeervelden.

Daarom namen we de kleine arbeidershuizen aan de kade bij de Oude Sluis in Vreeswijk als model. Als je in Vreeswijk wilt wonen, verlang je niet een huis dat lijkt op huizen in Nieuwegein, maar op huizen in Vreeswijk. Het werd geaccepteerd, de woningen stonden toch maar op een binnenterrein. Het succes van onze woningen op de kopersmarkt, die hier aanvankelijk nogal stagneerde, leidde tot herontwikkeling van het haventje. En het strakmoderne plan van Claus en Kaan, waarvan de werktekeningen al gereed waren, verdween alsnog in de prullenbak van de ontwikkelaar.’

Een succes dus, gingen alle deuren makkelijk open? ‘Traditionele oplossingen worden niet overal met enthousiasme ontvangen. Tussen droom en daad staan bureaucratische en esthetische conventies. Bepaalde garantiebepalingen bijvoorbeeld verbieden een traditioneel uiterlijk, zelfs zonder onderliggend technisch argument. Zo mogen luiken niet meer op de traditionele manier met duimen en hengen op het kozijn worden gemonteerd, omdat in garantievoorwaarden staat dat ramen en deuren ín het kozijn worden geplaatst en niet óp. Wat kan er misgaan? Als een metalen bevestigingsmiddel (RVS of messing schroef) maart 2006

19

i h d n H b D w e

D ‘ d b E v e w A s d g A a c e w i d t d o d l

Nieuw-Vreeswijk onder het straatniveau

copyright Scala architecten

Nieuw-Vreeswijk één van de drie straten

I r ‘ z z z d m w h d d z i a e v H N f t n w

H ‘ p r n k m d o d g 20

maart 2006

De nieuwe tijd ‘Het is onvoorstelbaar arrogant om te denken het beter te kunnen, dan gebouwen die er al honderden jaren staan.

Een oud gebouw is een schatkamer van gestolde kennis, anders stond het er eenvoudigweg niet meer. Klompen werden een paar jaar geleden door de ARBO afgewezen als bedrijfsschoeisel. De verzekeringsindustrie verbiedt donkergroene voordeuren en donkergroene ramen. Het Bouwbesluit verbiedt Amsterdamse stoepen. Zo redenerend, accepteer je je ouders, je voorland en je context niet: een prima startpunt voor een ontwortelde, claim- en wantrouwengerichte maatschappij, die identiteit inruilt voor schijnzekerheden. Kijk naar de sloop van hele wederopbouwwijken ten gunste van de volgende waan van de dag. Zo wordt ook daar geen verleden opgebouwd en worden zaken verwijderd, die cultureel verankerd zijn en tot een levende traditie behoren.’

In de gezondheidszorg worden extra risicovolle gevallen wel gedekt.

‘Als in de gezondheidszorg zo gehandeld zou worden, zoals de bouw handelt, dan zouden alle risicogevallen in een gezondheidskamp opzij worden gezet. Een donkere kleur als grachtengroen vraagt meer onderhoud dan lichte kleuren; maar wanneer de timmerindustrie met betere houtsoorten zou werken of met andere details, zou eventuele schade eenvoudiger te repareren zijn. De gezondheidszorg gaat uit van de uniciteit van het individu. In Nederland is de woningbouw al lang niet meer een individuele maar een collectieve opgave, een volkshuisvestingsopgave, een politieke opgave.

Het exclusieve domein voor corporaties.

Nederlanders zijn sindsdien gewend om functionele en budgettaire afwegingen te maken. Dat heeft een soms potsierlijk nutsdenken opgeleverd, waaraan alles wordt onderworpen.’

Hoe is het zo gekomen?

‘Zoveel mensen die op zo’n klein oppervlak moeten wonen, vragen wel om regels. Maar het is erger, als die regels niet gestoeld zijn op enige bouwkundige kennis. Niet meer dan een compromis tussen mensen zonder kennis van de markt of de techniek enerzijds en overwegingen van de producenten of de markt anderzijds. Zo sluit de Vereniging Eigen Huis zich aan bij het Garantie

copyright Scala architecten

in het hout steekt, kan zich vocht in het hout concentreren. Daar is een eenvoudige en geaccepteerde oplossing voor, namelijk een specifieke kunststof plug.

Het hielp niet om te wijzen op de luiken bij naastgelegen werfwoningen uit 1953.

Die hangen nog puik aan het kozijn. Terwijl wij al blij zijn, als de huidige kozijnen en ramen het 25 jaar volhouden.’

Poort naar parkeergarage onder Nieuw-Vreeswijk vanuit ‘moderne’ nieuwbouw

Instituut Woningbouw. De voorwaarden waaronder zijn echter opgesteld door een club die verbonden is aan kozijn- en deurfabrikanten. Consumenten zouden hun garanties zelf moeten formuleren en zich moeten realiseren welke premies daarvoor in de koopsom betaald moet worden.

Zijn de consumenten niet zelf voor die regels verantwoordelijk? Willen ze niet alle risico’s uitsluiten?

‘De consumenten worden bang gemaakt. De verzekeringsindustrie spiegelt ons illusies voor. En het werkt, want hun pensioenfondsen zitten vol. Maar het garantiekartel houdt de markt gesloten.

Terwijl in werkelijkheid soms gewerkt wordt met garantievoorwaarden waarvoor geen consument bijvoorbeeld een auto zou willen kopen. Denk aan het door de timmerindustrie met veel poeha gepushte gelamineerde en gevingerlaste hout als alternatief voor tropisch hardhout. Bij schade wordt in het gunstigste geval alleen na arbitrage of een proces een nieuw kozijn op de stoep afgeleverd. Dat mag je dan zelf aanbrengen en beglazen. Regelgeving leidt niet automatisch tot goede producten.

Sterker nog, op regels kan een ontwerper vaak niet eens anticiperen, omdat een deel van de onderliggende kennis

om aan de garanties te voldoen, geheim blijft. Neem de ramen in project NieuwVreeswijk. Eigenlijk luidde de ambitie: een echt schuifraam maken. The next best thing was iets te maken, dat op een schuifraam lijkt. Een tussendorpel of kalf moest voorkomen worden, want die wordt wit, omdat die bij het witte kozijn hoort. De bovendorpel van het draaikiepraam moet achter de onderdorpel van het vaste bovenlicht wegvallen. De onderdorpel van het bovenlicht wordt dan de aanslag en er komt een lat op voor het draaikiepbeslag. Een zo dun mogelijke lat, omdat anders de onderregel van het bovenlicht te zwaar wordt. De keuze viel op een lat zo dun als mogelijk. Maar het draaikiepbeslag bleek te moeten worden bevestigd met schroeven van 35 mm vanwege de inbraakwerendheid.

Het hout moest dus minimaal 40 mm dik worden. Wij hadden dat nooit kunnen weten, omdat het document – een TNOtestrapport – uitsluitend mocht ingezien worden door leden van de SKH. Op de vraag of het niet 2 schroeven van 20 mm mochten zijn, wordt volstaan met te zeggen, dat die mogelijkheid niet getest was. En het rapport bleef dicht. Zoiets bemoeilijkt het ontwerpen, tot in de uitvoeringsfase blijft het sleutelen om de schade te beperken.’

maart 2006

21

En de weerstanden op esthetisch gebied?

‘Neem zo’n kroonlijst. Tijdens welstandsoverleg ontstaat altijd discussie over zogenoemde historische lijsten en dat je een eigen lijst moet ontwerpen. Een welstandslid in Utrecht vroeg me eens: “Waarom kan het geen eigentijdse kroonlijst zijn, een abstractie van een historische?” Dat is vreemd. Want de echte moderne beweging van de twintiger jaren zou het zo hebben geformuleerd: “Kun je met drie planken niet de zeggingskracht van de traditionele lijst benaderen?” Oud en Dudok kenden dondersgoed de architectonische functie van traditionele kroonlijsten, maar leverden een moeizame strijd om iets anders, iets persoonlijks te tekenen. Nu zijn we dankzij hen, maar vooral door het “onderwijzersmodernisme” en het kroost daar weer van in de omgekeerde wereld beland. We zijn gewend, dat de bovenkant van een gebouw alleen een daktrim met eventueel een boeiboord heeft.

Maar als een historisch verantwoorde kroonlijst ingediend wordt, meldt de Welstand: “Nee, niet zo’n historisch ding, maak toch gewoon een extra plank aan die daktrim.” Een ornament of inbedding maakt het volgens hen ouderwets. Waarvoor een kroonlijst eigenlijk bedoeld is, ontgaat hen totaal.’

22

maart 2006

Geveldetails

copyright Scala architecten

Het reproduceren van oude beelden vandaag de dag vraagt om vernieuwing. Dat is een mooi verhaal, maar laat onverlet dat Scala architecten zich heeft verlaten op oude principes. Wat is de waarde daarvan?

‘Bepaalde conventies werken gewoon goed in de architectuur en stedenbouw en zijn gewoon handig. Zo zorgen de hofjes ervoor, dat je voelt dat je bij de mensen over de vloer komt, te gast bent.

Het doordringen van het besef dat conventies als middel nodig zijn, zorgde voor een herleving van traditionele stedenbouw en architectuur. En juist conformisme was in de jaren zestig besmet geraakt. Denk weer aan die kroonlijst. Het is niet alleen een esthetisch dingetje van Montessori-leerlingen die vonden dat ze zich zo nodig moesten uiten. Een kroonlijst heeft een hoop andere kwaliteiten. Zoals nastelmogelijkheden en druipranden die zorgen dat het onderliggende lijst- en metselwerk schoon blijft. Maar dan die moderne lijst van dat nieuwe appartementengebouw hier verderop.

Het lijkt wel een spekrol. Aan de onderzijde van die ronding echter blijft het vuil hangen. Waar het oppervlak door de zon beschenen wordt, blijft de lijst schoon, maar aan de Noordgevel en aan de onderzijde blijkt het vocht en vuil een uitstekende biotoop voor algengroei en mos. Binnen de kortste keren ziet het er niet uit. Esthetisch moet een lijst boeien, zowel bij een gedekte hemel als bij fel zonlicht. Nederlandse lijsten zijn daarom sinds de zeventiende eeuw veel zwaarder geprofileerd dan Mediterrane vanwege het andere licht hier. Zelfs bij een hemel met de kleur van een dweil is bij een goede lijst veel te beleven. Een verfijnd elegant spel van licht en donker. Kroonlijsten beëindigen de gevels tegen de hemel: daardoor brengen ze rust in de gevelcompositie en geven een ruimtelijke ervaring aan het straatperspectief. De juiste profilering kan een groot gebouw rank maken en is nodig om de schaal van de wandelaar en de maat van de handpalm in de architectuur te brengen.

De abstracties van de moderne beweging hebben daar nooit een goed alternatief voor kunnen formuleren.’

maart 2006

23

copyright Scala architecten

Tractel_advertentie fc

07-09-2005

12:22

Pagina 1

Valbeveiliging en Gevelonderhoudsinstallaties

Benelux BV

Paardeweide 38 - 40, 4824 EH Breda, Nederland Tel.: +31 (0)76 543 52 35 - F ax: +31 (0)76 543 52 36 Internet: www.tractel.com - E-mail: bmu.benelux@tractel.com

1-0 voor de deur

“Deze deur heeft waarschijnlijk mijn leven gered” “Ze probeerden tot vijf keer toe met zo’n grote bus om de deur uit de gevel te rammen.

Ik stond in de zaak en keek er naar. Volgens de politie mag ik dankbaar zijn dat ze niet zijn binnengekomen. Het waren keiharde criminelen die mij zonder aarzelen zouden hebben neergeschoten.” Marcel van Dam is eigenaar van Van Dam Slaapadviseurs, een van de grootste slaapspecialisten in Europa.

De joviale Rotterdammer koos voor de nieuwe inbraakwerende deur van Imtech Toegangstechniek voor zijn filiaal in Delft. Zijn deur was nog geen dag geïnstalleerd toen de gangsters toesloegen. “Ik ben heel blij met die deur. Hij is geweldig. Ze reden keihard op de deuren in. Die klappen gingen door merg en been. Ongelofelijk maar waar, de enige zichtbare schade is dat het glas van een van de panelen gebarsten is. Grote klasse van Imtech.

Ik heb bewust voor Imtech gekozen omdat ze dezelfde filosofie hebben als wij. De klant is nog ouderwets koning. Ze weten wat echte service is. Zo werken we zelf ook. Niet zeuren, maar aanpakken. Ik ben heel blij dat ik die deur heb gekocht. Dat slaapt toch een stuk rustiger.”

Imtech Toegangstechniek Hoofdweg 22, 2908 LC Capelle aan den IJssel Postbus 5042, 2900 EA Capelle aan den IJssel Tel: 010-28 42 666. Fax: 010-44 25 802 www.imtech.toegangstechniek.nl E-mail: welcome@imtech.toegangstechniek.nl

Unieke inbraakwerende deur van Imtech

Als enige in Nederland levert Imtech Toegangstechniek, nu een automatische schuifdeur die voldoet aan de eisen voor SKG Weerstandsklasse 3. Overdag functioneert de deur als een normale automatische schuifdeur. Na sluitingstijd heeft hij het vermogen om ongewenste bezoekers buiten te houden. Op het gebied van inbraakwerendheid voldoet de automatische schuifdeur aan weerstandsklasse 2 en/of weerstandsklasse 3 conform de normen ENV 1627 en NEN 5096. Door toepassing van speciale profielen en mechanische nachtafsluiting is dit de ideale deur voor juweliers, winkels, tankstations en andere inbraakgevoelige ruimtes.

De keuze voor zekerheid

VRIJHEID IN VORM EN KLEUR SVK GIGANT® BETON MET EEN TECHNISCHE FUNCTIE EN EEN ARTISTIEKE AFWERKING • esthetische meerwaarde voor uw bouwwerk • een ongekende waaier van onvergankelijke kleuren • verscheidene verrassende afwerkingen waaronder uitgewassen, gestraald, geëtst, glad of gepolijst beton en elementen met ingewerkte gevelsteen Bez • een uitgebreid gamma van oppervlaktereliëfs oek • onbeperkte creatieve vormgeving we

ARCHITECTONISCH BETON

onz e b s i ww w.sv te k.be

bouwen begint bij SVK

nv SVK – Aerschotstraat 114 – 9100 Sint-Niklaas Tel.: +32 3 760 49 00 – Fax: +32 3 778 05 00 E-mail: abet@svk.be – www.svk.be BETON PRODUCTEN

VEZELCEMENT BEZELCEMENT PRODUCTEN

GEBAKKEN PRODUCTEN

DIVERSEN

el

IS ad AT RT it bl GR A n d K A ers i

zie

DE BOUW BLOEIT OP d

nieuwe projecten nieuwe materialen nieuwe contacten

VOLOP NIEUWE KANSEN IN ZUID-NEDERLAND, MIS ZE NIET De Bouwbeurs Zuid-Nederland gaat in op zuidelijke bouwthema’s, op bouwopgaven en -plannen in deze zeer actieve regio. Zoals binnenstedelijk bouwen, hoogbouw, woonzorg, particulier opdrachtgeverschap, consumentgericht bouwen, ontwikkeling bedrijventerreinen, ruimte voor ruimte.

Zo'n 175 specialisten presenteren hun nieuwste, mooiste en meest efficiënte bouwmaterialen. U vindt er ook alles over komende bouwprojecten, bijzondere technieken, innovatieve bouwsystemen en handige hulpmiddelen. Laat u informeren in het Betonpaviljoen of op het Bouwefficiency plein. Ontdek op donderdagavond het winnende project van de architectuurprijs BNA Gebouw van het Jaar Regio Zuid.

Ontmoet collega’s, leveranciers, opdrachtgevers en uitvoerende partijen. Vergroot zowel uw kennis als netwerk en pak de kansen op meer business.

Bouwbeurs Zuid-Nederland, dé vakbeurs voor de bouwwereld onder de grote rivieren.

13 t/m 16 maart 2006 Brabanthallen ’s-Hertogenbosch ma t/m do 12.00 - 22.00 uur Meer info over de lange lijst van deelnemers, de activiteiten en het laatste nieuws zie www.bouwbeurszuid.nl Kom naar de opening met als thema ' Slim inspelen op bouwplannen van de toekomst '.

Sprekers: drs. Paul Rüpp, gedeputeerde ruimtelijke ontwikkeling Provincie Noord-Brabant en drs. Oebele Vries, waarnemend directeur van het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid. Maandag 13 maart 11.00 uur. Aanmelden www.bouwbeurszuid.nl / voorregistratie.

Masterclass Baksteen:

tussen traditie en vernieuwing TEKST Florian Eckardt BEELD KNB Baksteen, Control Media, Florian Eckardt

Vlak voor Oud en Nieuw vond in Utrecht de derde Masterclass Baksteen plaats.

Met het organiseren van een masterclass probeert het Koninklijk Verbond van Nederlandse Baksteenfabrikanten architecten te stimuleren tot een bewuste materiaaltoepassing. ‘De baksteenindustrie staat voor kennis en samenwerking, niemand is zonder meer geïnteresseerd in baksteen alleen’ zo formuleert KNB-directeur Ewald van Hal het tijdens zijn inleiding.

Eén van de masters was ex-Rijksbouwmeester Jo Coenen

Doorgestreken voegen bij het recente nieuwbouwproject Wickelhoff in Mijdrecht

Het programma van de derde Masterclass Baksteen bestond uit een aantal technische workshops door baksteenadviseurs en er werden lezingen door meester-architecten of masters gegeven met daarna gelegenheid tot discussie. Deze keer waren de masters Jo Coenen uit Maastricht en Christoph Kohl, partner van Rob Krier uit Berlijn. De technische workshops werden verzorgd door Hugo Speelman en Govert Koers, beiden technisch adviseur bij het KNB.

Techniek Hoe gaan architecten in Nederland tegenwoordig om met baksteen? Duidelijk is dat wij de traditionele manier van werken met dit traditionele materiaal achter ons hebben gelaten: de bouwkundeboeken van Jellema zijn min of meer terzijde geschoven. Is dat terecht? De aandachtspunten klinken immers nog hetzelfde als vroeger: latei, dilatatie, voeg, trasraam. Wel is de toepassing van de baksteen veranderd: minder dragend werk, meer onderbroken, soms zelfs zwevend. En ook de draagconstructie achter de gevel is niet meer de traditionele van vroeger. Met als gevolg een hoop vraagstukken die een gedegen vakkennis vereisen, want juist zwevende muurvlakken en betonnen draagconstructies maken meer dilataties en opvangconstructies noodzakelijk. Zo is bijvoorbeeld het trasraam uit de SBR-referentiedetails verdwenen, en weten veel ontwerpers niet meer waar dat voor diende. Bij de ontwerpers ontbreekt tegenwoordig soms juist de specifieke vakkennis. Ook de uitvoerenden zijn niet altijd even zorgvuldig: zo zijn allerlei vormen van witte uitbloei terug te voeren op een slordige onafgedekte opslag en verwerking op de bouwplaats van het wateropnemende materiaal baksteen.

28

maart 2006

Verschillend gekleurde voegen benadrukken dieptewerking in de gevel

maart 2006

29

B

Sinds kort zijn er ook systemen op de markt om baksteen mechanisch op te hangen

Haast En dan is er het bindmiddel, de mortel. Govert Koers legt uit waarom wij hier geen kalkhoudende mortels meer toepassen: ‘Wij Nederlanders zijn een haastig volkje.’ Vooral de grote Nederlandse woningbehoefte na de oorlog heeft de productie opgejaagd en de productietijd per woning sterk verminderd. In Denemarken worden kalkmortels nog wel toegepast: Kalkmortels zijn langzamer in de verwerking weliswaar, maar flexibeler en ecologisch gunstiger, en beter passend bij de materiaaleigenschappen van baksteen. In haastig Nederland daarentegen is al weer een nieuwe tijdsbesparende praktijk ontdekt: het doorstrijken van de lintvoegen bij stootvoegloos metselwerk. Dankzij het doorstrijken kan het metselwerk op dezelfde dag nog gevoegd worden. Dat maakt de voeg duurzamer en er kan bij het voegen geprofiteerd worden van de beschermde omgeving van de steiger. Bovendien laten de verdiepte voegen de stenen meer spreken. Zo heeft onze drang tot tijdsbesparing tot een verbetering in de uitvoeringspraktijk geleid. Met het verhogen van de EPCeis tot 0,8 sinds januari 2006 staat de spouwbreedte weer op de agenda. ‘Als wij een RC-waarde van 3.5 tot 4 moeten halen, zal een hoogwaardig isolatiemateriaal een reële optie worden’, stelt Hugo Speelman. Hij rekent voor dat ontwerpen met traditionele isolatiematerialen tot een noodzakelijke spouwbreedte van 20 cm kan leiden, waardoor de buitenschil als zelfdragende wand moet worden aangemerkt. Dan kan alleen een dunnere isolatielaag met niet-traditionele isolatie ons weer iets dichter bij een spouwmuurconstructie in baksteentoepassing brengen.

Wallpaper-tijdperk Voor master Jo Coenen is het duidelijk: ‘Wij leven in het Wallpaper-tijdperk.’ Demonstratief houdt hij zijn schoen in de lucht: ‘Een modeproduct.’ Naast horloges, feestkleding en designlampen vullen nu ook gebouwen de pagina’s van de glossy’s. Onze onverzadigbare behoefte aan beelden moet bevredigd worden.

‘Echter, je weet niet meer of wat je ziet ook is, wat je ziet’, meent Coenen, ‘ De beelden zijn niet meer betrouwbaar.’ Designers styleren altijd, ook wanneer ze er inhoudelijk geen kennis over hebben. Zo gaat het ook bij de baksteen: de verbondenheid met het materiaal en de oorsprong van het materiaal is verdwenen. Zelf heeft hij geen vrede met deze cosmetische wereld: ‘Wij moeten over de tijd heen denken: Wat zien onze kleinkinderen over 70 jaar, dat moeten we ons afvragen?’. Coenen ziet nieuwe gebouwen in stadcentra liever als toevoegingen

30

maart 2006

Baksteen op verzoek specifiek gebakken voor ĂŠĂŠn project, Blok 5 Amsterdam IJburg

Ondanks de ligging naast een waterpartij toch te zachte bakstenen in het trasraam

Het trasraam is uit de SBR-referentiedetails verdwenen, en veel ontwerpers weten niet meer waar het voor diende

maart 2006

31

‘Ik leef nog in het pre -Griekse tijdperk, terwijl ik Griek ben’ U poneert ‘Het materiaal ijlt na bij het beeld’, zoals de Griekse tempelkolommen ooit eerst nog op houtsnijwerk leken: Moeten wij baksteen dan nog wel toepassen als er eigentijdse alternatieven bestaan?

Jo Coenen: Baksteen helpt ons vasthouden aan een vertrouwde omgeving, wij hechten nog steeds aan een űberaltetes beeld. Dat wil niet zeggen dat dit in de loop van de tijd niet gaat veranderen. De Griekse kolommen hebben zich ook doorontwikkeld, met de tijd zelfs verder tot de staalkolommen van Mies van der Rohe. Ook nu is er sprake van het niet synchroon lopen van beeld, tijd en materiaal. Denk aan de snel opgetrokken gebouwen langs de snelwegen. We zien dat de baksteen daar oneigenlijk gebruikt wordt, in een assemblage systeem, als een soort papier. Ben ik daar tevreden mee? Ik zelf niet, maar dat is heel persoonlijk en komt om zo te zeggen, omdat ik nog in het pre -Griekse tijdperk leef, terwijl ik Griek ben. Onze kleinkinderen zullen de associatie met baksteen zoals wij die nog ervaren, die persoonlijke betrokkenheid, niet meer kennen, vermoed ik.

Een van de twee masters die een presentatie verzorgden over Baksteenarchitectuur op de Baksteen-Masterclass van het KNB was Jo Coenen, de oud-Rijksbouwmeester.

Na afloop bleek hij bereid nog wat meer op de materie in te gaan.

Tekst: Florian Eckardt

32

maart 2006

Heeft u er moeite mee dat het ambacht, het metselen in weer en wind bijna uitsterft. Wat de bouwvakker in de vorige eeuw nog wist en kon, is uit beeld geraakt terwijl de sandwichpanelen steeds perfecter de fabriek uit rollen?

JC: Daar heb ik inderdaad moeite mee.

In de interieurarchitectuur kan ik dingen immers tot in detail mooi maken. Aannemers komen steeds meer dit tanende vakmanschap tekort. Gelukkig organiseren de aannemers zelf bijscholingscursussen om aan te vullen waarin de scholen te kort schieten. Maar hoe tegenstrijdig zit de mens in elkaar. Ik mis het verdwijnende vakmanschap, maar ben anderzijds wel weer tevreden met het nieuwste model BWM, volledig door robots aan de lopende band gemaakt.

M a n

J c M g p s m

M o e e L

J g A b p f m b c I g p

‘ h h

Z i

J p m h g v v m l w s t o c s v b j o e r e

Maar bij die BMW is de associatie met ambachtelijk handwerk niet aanwezig?

JC: Wellicht waren die high-tech architecten dan ook hun tijd ver vooruit!

Maar terwijl wij genieten van oude gebouwen in geeft niet welke stad lopen wij met een mobiele internetaansluiting op zak. Die twee werelden moeten wel bij elkaar kunnen blijven.

Maar beide zijn authentiek, dit oude hotel en uw palmtop, en een nieuw te bedenken middeleeuwse hal als centrum voor Leidsche Rijn niet.

JC: Nee, zeker niet. Wel heb ik eens gelogeerd in het Disneyhotel in Parijs.

Als voorbereiding op de sprookjesbeleving van de volgende dag, een paleisje. Maar onder de vloer zit perfect georganiseerde techniek die alles mogelijk maakt, eigenlijk kan zo’n oud beeld dan niet meer. Toch ben ik geen cultuurpessimist, alleen sceptisch.

Ik denk niet dat wij alles kwijt zijn geraakt. Ik wil alleen niet leven in een paradox, dat is tegennatuurlijk.

‘Adem halen, niet hyperventileren’ Zolang alles maar authentiek is in de tijd dat het ontstaat?

JC: Niet alles wat wij maken, hoeft die pretentie te hebben. Niet alles hoeft mijn aandacht op te eisen. Adem halen, niet hyperventileren! Dertig jaar geleden was er nog wel een besef van ordonantie en hiërarchie. Wat verdient aandacht en wat niet, dat moet hergedefinieerd worden. Daar loop ik door mijn stedenbouwkundig werk iets op vooruit omdat ik alle schaalniveaus tegenkom. Om terug te komen op de baksteen. Toch is het ook een gevoelskwestie. Bij Belgische collega’s kom ik vaak nog toepassingen van baksteen tegen zoals vroeger. Dikke, dragende muren van baksteen. Met zo’n authenticiteit roep je nooit die vervreemdende discussies op. Dan is het gewoon een materiaal, esthetisch en duurzaam en met verrassende kwaliteiten. Kwaliteiten, die een kunststof plaatje niet bezit.

aan een bestaand geheel: stenige invullingen in een stenige stad. ‘Wanneer in een stenen muur een bres is geslagen, haalt toch ook niemand het in zijn hoofd om die met een ander materiaal te repareren’, redeneert hij. Zo zette Coenen op het Ceramique-terrein de natuursteenplint door, die de Maastrichtse binnenstad kenmerkent. En zo probeert hij ook in het nieuwe centrum van Leidsche Rijn de nadruk te leggen op het ensemble, het stedelijke totaalbeeld. Coenen toont de slanke Vestedatoren die hij ontwierp voor project de Smalle Haven te Eindhoven: ‘Geen spannend gebouw, maar juist ontspannend. Dat is wat deze tijd nodig heeft. Wel is er bij de Vestedatoren relatief veel budget in de gevelbekleding gaan zitten.’ Jo Coenen probeert zijn opdrachtgevers altijd van de noodzaak hiervan te overtuigen. ‘Alleen zo voeg je iets toe aan de stad.’

Brandevoort Baksteen roept discussies over traditie en vernieuwing op: Rob Krier en Christoph Kohl , de een Luxemburger en de ander Zuid-Tiroler, staan midden in die oudnieuw discussie. In Nederland ontwierpen zij onder andere het traditionalistische Brandevoort, een nieuw oud baksteenstadje bij Helmond. ‘Met het verdwijnen van de middeleeuwse bouwtraditie ging de wens tot individueel wonen niet verloren’, begint Kohl de tweede masterlezing van de dag. ‘Pas tijdens de opkomst van de militarisatie kwam het massale wonen op.’ Het ontwerp voor de 110 woningen van Brandevoorts eerste fase, waarbij voor dak, dakrand en gevel basistypes werden bedacht, is volledig afgestemd op de Nederlandse bouwindustrie. In Duitsland was dit project volgens Kohl niet mogelijk geweest. Voor een resultaat als Brandevoort zijn wel een aantal zaken vereist: een gemeente met een zeer lange adem, in dit geval 30 jaar voor het totale traject, en architecten die bereid zijn een stap terug te doen ten aanzien van hun individualiteit: meer aandacht voor de gevel en het gezamenlijke resultaat. Verder is een omvattende opdracht voor de supervisor vereist, anders kan er te weinig invloed worden uitgeoefend. Net als bij Coenen, maar op een andere wijze, staat de collectiviteit bij Krier en Kohl dus voorop. ‘Bestaat de typische Helmonder nog wel?’ mengt Coenen zich in de discussie. ‘Gaan de Brandevoorters niet net als andere globalisten in hun auto naar de fitness?’ Kohl antwoordt dat in Nederland het begrip Heimat onbekend is, wel het begrip vaderland: Nederlanders associëren zich meer met het hele land dan met het dorp. Maar ondanks de onwil van de Nederlanders om hun gehechtheid aan één plek te uiten, is toch Iedereen tevreden met zo’n dorp: de architect, de ontwikkelaar, de bewoners en de politici.‘ Maar is een historiserende vormentaal daarvoor noodzakelijk?’ vraagt een deelnemer. Kohl antwoordt dat er niet zoveel goede voorbeelden zijn die het tegendeel bewijzen. In een ander stedenbouwkundig plan van zijn bureau hebben de architecten Claus en Kaan binnen de spelregels iets heel bijzonders kunnen maken. Maar dat zijn uitzonderingen. Het is duidelijk: baksteen is een materiaal dat ons verbindt met het verleden. Maar wel binnen de eisen en randvoorwaarden die een actuele bouwpraktijk stellen.

maart 2006

33

Colu m

Column OUD NIEUW Onlangs was ik dan toch door mijn spijkerbroek heen. Finaal versleten, bij de knie doorgescheurd. Jammer, want naarmate een spijkerbroek ouder wordt, zit hij beter en wordt hij beter. Vervelend, omdat meestal net die ene goede oude vertrouwde spijkerbroek nu niet meer te koop is, maar vervangen door een oneindige reeks aan nieuwe modellen. Allemaal net niet wat je zoekt. Opmerkelijk is, dat veel nieuwe broeken tegenwoordig fabrieksmatig oud worden gemaakt.

Vol slijtvlekken en verfspatten. Vooral een voorgescheurde Armani-jeans van 200 euro bracht mij behoorlijk in existentialistisch conflict met mijn oude spijkerbroek. Hij lijkt oud, maar is eigenlijk gewoon nieuw. Het is een trend, dingen die nieuw zijn, maar oud worden gemaakt. Parket dat bijvoorbeeld een soort van steenwash ondergaat voor de feel van oud hout. Deze trend is het toppunt van kitsch.

Zou het verouderingsproces ook voor een gebouwhuid gelden? Bestaat er een gevelmateriaal, dat mooi oud wordt en zo ja, zou je dan dit dan ook fabrieksmatig kunnen verouderen? Je hebt natuurlijk koper, een prachtig materiaal, dat door de jaren heen steeds mooier wordt. Je kunt het ook al voorvertint groen bestellen, waardoor het toch weer kitsch wordt. Het Nemo-gebouw in het IJ van Renzo Piano zou veel en veel mooier zijn geweest, als het koper niet was voorgegroend.

Komt dan toch baksteen het meest in aanmerking, als het materiaal dat, mits goed gedetailleerd, het mooist verouderd? Wellicht is dit wel de reden, waarom de baksteenindustrie zo’n laag innovatiegehalte heeft, zeker wat verwerkingsmethode betreft. Je zou verwachten dat in de 21ste eeuw, baksteen alleen nog maar geprefabriceerd of via robots wordt verwerkt. Maar nee, het meest toegepaste gevelmateriaal van Nederland wordt nog steeds, zoals eeuwen geleden, handmatig verwerkt à la raison van 35 euro het uur (excl. opslagen en BTW). Toch een goede investering door de lange levensduur van het product.

Baksteen: een oud materiaal, dat altijd nieuw blijft. Misschien een suggestie voor de baksteenindustrie om met de trend mee te gaan. Behandel nieuwe bakstenen zo dat ze meteen een oude en versleten indruk maken. Weer een nieuw baksteenmodel in die al oneindige reeks kleuren en vormen.

Misschien dat glas met stip de discussie oud versus nieuw kan beslechten.

Glas veroudert niet, glas blijft altijd mooi. Zie de Van Nelle-fabriek. Ondanks de manmoedige poging om het gebouw met heel veel aluminiumkleurige verf te restaureren en op te kalefateren, is alleen de architectonische kwaliteit van het glas de redding van de architectonisch kwaliteit van het gebouw.

Ik sta nog steeds te dubben over mijn spijkerbroek. De met glasvezel versterkte spijkerbroek laat nog op zich wachten, dus koop ik toch maar een degelijk ongebleekt ongescheurd standaardmodel. Omdat ik telkens, als ik mijn oude broek aantrek met mijn teen in die scheur bij de knie blijf hangen. Einstein had toch gelijk, tijd is relatief en afhankelijk van het standpunt van de waarnemer.

Ir Paul de Ruiter

maart 2006

35

Glansrijke bijrol

Zacht glanzende parel tussen infrastructuur

36

maart 2006

OPDRACHT

TEKST: Kirsten Hannema BEELD: Rob ‘t Hart (tenzij anders vermeld)

Ministerie van Buitenlandse Zaken, Task-Force ICC, Den Haag

ONTWERP Als een parel reflecteert de nieuwbouw van het Internationaal Strafhof zacht het licht. Het strak vormgegeven aluminium gebouw staat pal aan de Utrechtsebaan en het spoor, precies op de plek waar je de stad binnenrijdt en de nieuwbouw functioneert zo als een icoon voor de status van Den Haag als Internationale Rechtsstad. De omstandigheden waren lastig: een bouwlocatie direct naast het prominent aanwezige expressieve kantoorgebouw De Arc, een logistiek complex programma van eisen dat almaar uitdijde en zware veiligheidseisen maakten er een welhaast driedimensionale ontwerppuzzel van. Strakke randvoorwaarden genereren echter vaak juist creatieve oplossingen.

De definitieve huisvesting voor het Internationaal Strafhof (International Criminial Court, ICC), die gepland staat op de voormalige Alexanderkazerne in Den Haag is nog in ontwikkeling en zal nog lang niet gereed zijn. Tot die tijd zetelt het ICC tijdelijk in het voormalige KPN-hoofdkantoor (ontworpen door T&T Design, 1992), langs de A12 ter hoogte van het industrieterrein De Binckhorst. Het Ministerie van Buitenlandse zaken gaf de Rijksgebouwendienst opdracht het kantoor geschikt te maken voor de nieuwe

Gemma Koppen; Rijksgebouwendienst, Den Haag (Architect); Piet Grouls; VMV architecten, Den Haag (Interieurarchitect); Gemma Koppen; Rijksgebouwendienst, Den Haag (Interieurarchitect); VMV architecten, Den Haag (Bouwkundige uitwerking)

ADVIES Rijksgebouwendienst Den Haag (Directievoering, constructie, beveiliging, bouwfysica, vooronderzoek); Van Mourik Vermeulen Architecten Den Haag (Bouwkundige uitwerking) Technisch adviesbureau Galjema, Den Haag (Klimaat, elektra, audiovisuele en andere installaties)

PROJECTMANAGEMENT Rijksgebouwendienst Directie Projecten, Den Haag

BOUWPROGRAMMA 7480 m2 (verbouwd gedeelte 5610 m2; nieuwbouw 1870 m2)

BOUWKOSTEN € 9 miljoen (excl. BTW, incl. installaties)

BOUWPERIODE Eind 2003- begin 2005

INFORMATIE www.icc-cpi.int

Architect Gemma Koppen op het werk Gemarch

©

maart 2006

37

Horizontaal detail van gevelwand

functie. Architect Gemma Koppen is verantwoordelijk voor het ontwerp van zowel het nieuwe entreepaviljoen als de rechtszalen met bijbehorende faciliteiten voor verdachten, advocaten, pers en publiek, waarbij het interieur werd ontworpen in nauwe samenwerking met architect Piet Grouls van Van Mourik Vermeulen architecten. In eerste instantie vroeg het programma één zittingszaal, maar gedurende het ontwerpproces werd dit uitgebreid met een tweede zaal en kwamen er werkruimten voor journalisten bij, zodat de omvang van het nieuwbouwvolume flink toenam en de plaatsingsmogelijkheden voor de uitbreiding binnen de gegeven locatie sterk afnamen.

Tenslotte is de nieuwbouw als een los object op het bestaande parkeerdek geplaatst, geschakeld aan het bestaande kantoorgebouw.

De parkeerplaatsen moesten sowieso elders gesitueerd worden, waardoor de ruimte onder het parkeerdek vrijkwam. Doordat deze locatie aan de achterkant van het kantoorgebouw ligt, worden de verkeersstromen van publiek, pers, verdachten en rechters/medewerkers op een vanzelfsprekende wijze gescheiden.

Het onregelmatige gevelritme lijkt een geheime code te volgen ©

Gemarch

P 38

maart 2006

Persruimte combineert glanzende materialen en kunstlicht met ruw afgewerkt beton maart 2006

39

Hip Publiek en pers komen het gebouw binnen via de vroegere auto-ingang tot het parkeerdek, waarvan de hellingbaan is verwijderd. Aanvankelijk riep dit nogal wat weerstand op bij de opdrachtgever. De verdiepingshoogte op deze twee niveaus is slechts 2,25 meter en de ruimte bepaald niet representatief.

Deze problemen waren echter schijnproblemen en bleken architectonisch perfect op te lossen. Juist door de open kolomstructuur en de onafgewerkte materialen van het vroegere dek zoveel mogelijk intact te laten is een krachtige horizontaliteit gecreĂŤerd. Vanwege de geringe plafondhoogte, zijn de verlichting en de geluids- en klimaatinstallaties volledig weggewerkt in de wanden en in het meubilair. Er heerst nu een bijzondere, bijna hippe sfeer. Na het passeren van de security boot begeleidt een gekromde hoogglans witte wand bezoekers naar binnen, naar een ontvangstbalie achterin.Van daaruit vertrekken de liften en trappen in twee blauwe kernen naar boven het paviljoen in. Bij de receptiebalie zijn ook de ronde kolommen zichtbaar die het nieuwbouwpaviljoen dragen. De kolommen zijn door het parkeerdek heen geponst en staan op een eigen fundering.

Boven de receptie ligt de persruimte met 130 zitplaatsen. Drie grote vides, die gemaakt zijn in de bovengelegen parkeerdekvloer structureren de ruimte. Langs de glazen balustrades valt er licht naar binnen en wordt een relatie gelegd met het hot deskniveau erboven, waar de 64 werkplekken voor de journalisten zijn. De contouren van de vides keren daar terug op het plafond in de vorm van akoestische panelen. Lichtlijnen rond deze panelen en de vides accentueren het ruimtelijke effect nog verder. Op de volgende drie lagen van de nieuwbouw bevindt zich eerst de grote en helemaal bovenin de kleine rechtszaal.

Ze zijn tussen de twee stijgkernen ingebouwd als doos-in-doos constructies. Beide zalen kennen eenzelfde programma met rondom een pers- en publiekstribune,videoruimte, tolkencabines en court report ruimten, die akoestisch gescheiden, maar visueel verbonden zijn door middel van grote glasvlakken. De zalen zijn van binnen en buiten afgewerkt in licht berkenhout, dat de zalen warm en elegant maakt. Via een glazen trappenhuis zijn de zalen geschakeld aan de oudbouw met daarin de werkruimten voor de stafmedewerkers van het ICC.

Eerder expressief in materiaal dan in vorm Buitenwanden zetten zich binnen door

O

40

maart 2006

m

Ook houten rechtzaalwanden en het meubilair hebben ritmische ribbels

Glans Het bestaande kantoorgebouw De Arc ontleent zijn expressieve karakter aan de uitgesproken vormen van de drie verschillende bouwvolumes –alle bekleed met witte aluminium platen- die met elkaar een uitbundige poortcompositie vormen. Architect Koppen wilde hiermee niet concurreren en zocht de architectonische expressie van de nieuwbouw in het materiaal in plaats van in de vorm. Het simpele, doosvormige paviljoen is voorzien van een glanzende aluminium huid. Koppen wilde de uniciteit van de ICC organisatie vertalen naar een unieke gevel.

Geïnspireerd door het principe van een garagedeur, opgebouwd uit geschakelde elementen die naadloos om de hoek doorlopen, ontwikkelde ze twee geëxtrudeerde aluminium panelen van gelijke afmetingen, maar met een verschillende profilering en anodisering. In elkaar geklikt vormen de panelen een verticaal gordijn dat met behulp van een ophangsysteem rond het gebouw is gevouwen. Op de hoeken wordt eenvoudigweg het lipje van de profielen afgezaagd.

Bijrol Het lijkt alsof de architect een tekst omzette in morsecode om het onregelmatige patroon waarin de panelen zijn aangebracht te bepalen. Dit thema is doorgezet in de glazen gevel ter plaatse van het parkeerdek. Onregelmatig afwisselend zijn hier de zelfdragende glazen U-profielen van extra isolatie voorzien wat het glas matter laat stralen.

De halftransparante strook met glazen U-profielen zorgt ervoor dat het zware volume visueel loskomt van het dek, waardoor de nieuwbouw minder massief oogt en zijn eigen identiteit in de compositie benadrukt. De gevel die de voormalige parkeerruimte afsluit is vormgegeven als een neutrale onopvallende plint, afgewerkt met donkerblauw geschilderd hout. De maat en positie van de raamopeningen zijn weer afgeleiden van de aluminium en glazen panelen, zodat de drie gevellagen samen een drie-eenheid vormen. De enige uitzondering is de gevel op het parkeerdek aan de gebouwzijde; vanwege gevaar voor brandoverslag is deze niet onderdeel van de glazen strook, maar van de gesloten plint eronder. Door de rangschikking van de gevelmaterialen ontstaat een horizontale geleding, die is doorgezet in het aluminium vlak door de profielen die de verdiepingen markeren. In de bovenste twee profielen zijn lichtlijnen opgenomen die er samen met de glazige gevelstrook voor zorgen dat het paviljoen ‘s nachts oplicht.

De nieuwbouw overschaduwt het bestaande kantoor niet, maar speelt zijn eigen, glansrijke bijrol.

maart 2006

41

Zwart Bouwelementen verovert de markt met Cassettepanelen.

Door cassettepanelen op maat aan te bieden verovert Zwart Bouwelementen een steeds groter aandeel op de markt van metalen gevel- en dakbekledingen. De maatproductie van deze gevelpanelen voor de utiliteitssector is niet het enige wapen dat het bedrijf in de strijd werpt. Ook plankprofielen in vele vormen, gezette profielen en speciale kapafwerkingen worden geproduceerd naar de afmeting en kleur die de afnemer wenst. Natuurlijk behoren ook standaardproducten zoals profielplaten en sandwichpanelen tot het brede assortiment. Daarbij biedt het bedrijf een uiterst complete dienstverlening en kan het bogen op meer dan dertig jaar ervaring.

Het is onze specialiteit om economische, interessante en technisch slimme oplossingen te bieden voor architecten en bouwers. Daarom heeft Zwart een aparte teken- en engineeringafdeling die projecten uitwerkt, maar ook producten ontwikkelt. Door tevens levering en montage van gevel- en dakproducten te bieden onderstreept het bedrijf haar volledigheid. Zwart levert van damwandprofielplaten tot luxe gevelpanelen. De markt strekt zich uit van de industriebouw, utiliteitsbouw tot aan chique kantoorgevels.

Met de cassettepanelen weet het bedrijf zich duidelijk te onderscheiden in de markt. Gebouwen als het nieuwe hoofdkantoor IBM in Amsterdam, Stadsdepot Dordrecht en diverse woonboulevards zoals in Breda en Naaldwijk, werden inmiddels met deze strakke metalen panelen bekleed.

De cassettepanelen zijn het belangrijkste eigen product van Zwart geworden.

De panelen bestaan uit coil gecoate staalplaten die vierzijdig worden omgezet, voorzien van isolatiemateriaal en een staalplaat aan de rugzijde zodat een stijf, homogeen paneel ontstaat. Uiterst vlak. De panelen kunnen in verschillende afmetingen worden geproduceerd. Een groot voordeel, want het lijnenspel kan worden aangepast naar de wens van de architect of opdrachtgever. Daarbij is het product een goede economische keuze, want het is duidelijk voordeliger dan vergelijkbare metalen bekleding.

Innovatiepark 24 4906 AA Oosterhout Telefoon : 0162-498 999 Telefax : 0162-423 360 info@zwartbouwelementen.nl www.zwartbouwelementen.nl

Productontwikkeling, 44

maart 2006

.

,

Lezingen over productontwikkeling – detailleren – architectuur

Tekst: Jeroen van Nieuwenhuizen

In november en december 2005 organiseerde MoveYou samen met de Leerstoel Productontwikkeling van de TU Eindhoven en Booosting een lezingenserie over productontwikkeling – detaillering – architectuur. Er waren lezingen door Jos Lichtenberg, Jan Jongert, Jeroen van Nieuwenhuizen, Rudy Uytenhaak, Chris de Weijer, Arco Zweistra en een Elevator Pitch door Booosting.

Zo veel mogelijk aspecten passeerden de revue: Hoe beïnvloedt productontwikkeling de detaillering van een gebouw? Of omgekeerd, waarom en hoe ontstaat er behoefte aan productontwikkeling vanuit de detaillering?

Wat is het belang van productontwikkeling, en hoe verhoudt zich dat tot de architectuurpraktijk en het detailleren van gebouwen of civiele werken?In november en december 2005 organiseerde MoveYou samen met de Leerstoel Productontwikkeling van de TU Eindhoven en Booosting een lezingenserie over productontwikkeling – detaillering – architectuur. Er waren lezingen door Jos Lichtenberg, Jan Jongert, Jeroen van Nieuwenhuizen, Rudy Uytenhaak, Chris de Weijer, Arco Zweistra en een Elevator Pitch door Booosting.

Zo veel mogelijk aspecten passeerden de revue: Hoe beïnvloedt productontwikkeling de detaillering van een gebouw? Of omgekeerd, waarom en hoe ontstaat er behoefte aan productontwikkeling vanuit de detaillering?

Wat is het belang van productontwikkeling, en hoe verhoudt zich dat tot de architectuurpraktijk en het detailleren van gebouwen of civiele werken?

....... gewoon doen ! maart 2006

45

Infra+ vloer

Fotoverantwoording Infra+ vloer: Jeroen van Nieuwenhuizen; La Fenêtre: Tjerk van Duinen; Stadionplein: Rudy Uytenhaak Architectenbureau, Tjerk van Duinen; Walterbos Complex: Arjan Stadhouders, DP6 architectuurstudio; Villa Welpeloo: 2012Architecten; ‘Huisjeshuis’: Hans Werlemann en Arco Zweistra; Bloomframe: Hofman Dujardin Architecten; Booosting bijeenkomst: Booosting.

Alle rechten voorbehouden.

La Fenêtre

Te veel optelinnovaties Jos Lichtenberg, hoogleraar aan de TU Eindhoven Leerstoel Productontwikkeling, opende de lezingenserie met een verhaal over Slimbouwen en de context waarin productontwikkeling plaatsvindt. Volgens Lichtenberg is de vraag naar productontwikkeling permanent aanwezig, maar zijn partijen te veel met hun eigen deel van het proces bezig. ‘Er ontbreekt een integrale innovatieve benadering, en dat is waar Slimbouwen voor staat’.

Lichtenberg is bezorgd over het feit 46

maart 2006

dat in de bouw vooral veel optelinnovaties plaatsvinden, terwijl het bijvoorbeeld in de softwareindustrie gebruikelijk is eens in de 5 à 10 jaar een geheel nieuw softwarepakket te ontwikkelen voor een bepaalde toepassing. Voorbeelden van optelinnovaties zijn de geïsoleerde spouwmuur, het centraaldozensysteem voor elektra en de vloerpakketten die in kantoren ontstaan. Boven verlaagde plafonds hangen leidingpakketten die binnenwanden kruisen, waarvoor vervolgens weer plofpakketten zijn

Gevelbekleding Villa Welpeloo

ontwikkeld of brandwerende manchetten in geval van een brandscheiding. ‘Een optelling waardoor in het bouwproces en daarna alles vreselijk ingewikkeld wordt’.

Te laat betrokken Volgens Lichtenberg zijn er meer wegen die naar Rome leiden, en een daarvan is de Infra+ vloer. Deze vloer is onder andere toegepast bij La Fenêtre, een woontoren in Den Haag, naar ontwerp van Rudy Uytenhaak.

Hoewel in dat project uiteindelijk besloten is om als dekvloer beton te storten op een zwaluwstaartvloer, en in die afwerklaag ook nog leidingen te maken, is het gezien de omloopsnelheid van de woningen toch een duurzame en slimme oplossing te noemen.

Bij elke productontwikkeling hoort een spannend verhaal, en in ieder proces zijn punten waarop overwogen is ‘direct te stoppen met die onzin’.

Lichtenberg daarover: ‘Het is opvallend dat in veel bouwprocessen innovaties sneuvelen door aannemers.

Daarbij moet je bedenken dat die partijen meestal veel te laat in het proces betrokken worden. De bouwindustrie levert gebouwen op die kwistig omgaan met massa en energie. Zo is ongeveer 35 procent van het afval bouwafval, ongeveer een kwart van het wegvervoer bouwgerelateerd en gebruikt de productie van bouwproducten ongeveer 10 procent van de totale energieconsumptie’. Tja daar word je even stil van.

uit te gaan van de eigenschappen van de materialen, en ze zo dicht mogelijk bij de locatie van het project te vinden. In tegenstelling tot de traditionele manier van recyclen proberen wij materialen zo min mogelijk te bewerken. We laten ons verrassen door onverwachte kansen die uit de eigenschappen van de materialen naar voren komen. Per project worden de vindplaatsen van de materialen die in het ontwerp zijn verwerkt op een oogstkaart weergegeven’.

Voorbeelden zijn de autoruiten die gebruikt zijn in de schoenenwinkel Duchy in Den Haag, het ontwerp voor de witgoedwoning met gevels van koelkastelementen en het MieleRuimte station. Zo kwam 2012Architecten erachter dat Miele-wasmachines beter te demonteren zijn dan andere merken, en dat je autoruiten niet kan bewerken, omdat ze gelaagd en gehard zijn. Maar de gaten die in zijruiten van auto’s standaard zitten zijn weer erg geschikt om ze aan op te hangen. En gelaagd gehard glas is geschikt voor gebruik in gebouwen.

In Villa Welpeloo, is voor 50 tot 60 procent hergebruikt materiaal verwerkt. In de gevels is hout verwerkt uit kabelhaspels, een product dat

2012Architecten eerder gebruikte voor de Rottepont. Jongert: ‘We hebben ook spoorbielzen bekeken, maar de creosootolie die daarin zit is niet goed voor het milieu. Bij de Twentse Kabelfabriek kwamen we echter kabelhaspels tegen die worden afgedankt omdat de wielen verrot zijn. De latjes uit het midden van de haspel zijn goed te gebruiken en hebben een karakteristieke, iets ronde vorm. In 6,5 minuten is zo’n haspel uit elkaar te halen.’

Naast de houten gevels zijn in Villa Welpeloo restplaten van de Pilkington glasfabriek in Enschede verwerkt en is de staalconstructie gemaakt van oude textielmachine. . Opvallend is dat de kwaliteiten van het product leiden tot een bepaalde detaillering, en dat die én de eigenschappen van de her te gebruiken materialen de architectuur bepalen. Fascinerend!

Oogstkaart Villa Welpeloo

Oogstkaart Bij de lezing van Jan Jongert (2012Architecten) staan afvalmaterialen en hun kwaliteiten centraal. ‘2012Architecten en de stichting Recyclicity proberen materialen die niet langer als waardevol worden gezien te hergebruiken met zo min mogelijk toevoeging van energie. Wij proberen maart 2006

47

Gevelaanzicht Stadionplein Amsterdam

Eenvoudige experimenten In de architectuur van Rudy Uytenhaak speelt tektoniek een belangrijke rol. Uytenhaak: ‘Productontwikkeling is wel een onderwerp in mijn architectuur, maar niet overmatig. Architecten moeten bouwen en ontwikkelen hun handschrift, en daarbij komt productontwikkeling om de hoek kijken. Het gaat bij tektoniek om het gebouw als gebouw. Een gebouw bestaat uit een constructie van materialen, zodanig dat ze gaan spreken, dat ze zeggingskracht krijgen. En misschien wel meer dan dat, dat ze gaan zingen’.

Het gaat bij Uytenhaak niet om het vernieuwen of innoveren. Tektoniek gaat wat hem betreft over hoe de materialen toegepast worden, hoe ze worden bewerkt en hoe je het maken, dat eraan vooraf ging, leesbaar maakt. Het materiaal krijgt daardoor een hoge mate van transparantie.

Als het met liefde wordt behandeld verkrijgt het waarde, vindt hij.

Met betrekking tot productontwikkeling bestaat het proces bij Rudy Uytenhaak architectenbureau uit het constante proces van tamelijk eenvoudige experimenten, waarbij kruislings materiaaltoepassingen worden uitgewisseld. Het is een soort ambachtelijke productontwikkeling, zoals te zien bijvoorbeeld bij het kartonnen theatertje in Apeldoorn of de geponste roestvast stalen gevel van Gamma in Rotterdam. ‘In het proces probeer je dingen, loop je ergens op vast, en vervolgens vind je weer een andere uitweg’, zegt Uytenhaak.

Hij staat bekend om zijn experimenten met baksteen. Daarbij vindt hij

Hoekdetail

Saturnusringen

48

maart 2006

het reliëf belangrijker dan de voeg.

Hij vindt dat de wijze van verwerken in de zestiger jaren de baksteen in diskrediet heeft gebracht en dat je als architect in Nederland, met Nederlandse budgetten en onderhoudseisen, prima met baksteen uit de voeten kan. In het project aan het Stadionplein te Amsterdam zijn geprefabriceerde elementen met baksteen verwerkt. Samengestelde elementen met bewerkte bakstenen die laten zien wat vanuit de industrie mogelijk is met baksteen. Hij beschouwt de reliëfs in zijn gebouwen als middel om schaal te geven aan het gebouw en gebruikt daarvoor de productontwikkeling gerelateerd aan het productieproces. ‘Productontwikkeling door te maken en door het gebouw met plezier te maken, het kruipt in het ontwerp, en de voldoening zit in het feit dat het lukt’.

Kunststof zonwering Chris de Weijer van DP6 Architectuurstudio ontwikkelt producten vooral als slimme manier om problemen op te lossen die uit het ontwerp van het gebouw naar voren komen. Het bureau uit Delft past vooral projectgerichte productontwikkeling toe bij grotere projecten met behoorlijke budgetten. Omdat door patenten het ontwerpproces, en de ontwikkeling van het gewenste product, ingewikkeld worden, houden ze zich daar bij DP6 niet mee bezig.

De Weijer gaat in zijn lezing dieper in op het ontwikkelingsproces van de kunststof zonwering voor twee hoogbouwtorens op het Walterboscomplex in Apeldoorn. Hij vertelt over de belangrijkste uitgangspunten voor de hoogbouwtorens. ‘Dat waren een goede werkomgeving, een fantastisch uitzicht en een flexibele indeling.

Voor de zonwering, die noodzakelijk is omdat de torens glas van vloer tot

Brandproef kunststof lamel

Spuitgietmal

vloer hebben, is een buitenzonwering ontwikkeld die vrij om de torens hangen als een soort Saturnusringen’.

De lamellenroosters waaruit de ringen bestaan zijn gemaakt van polycarbonaat in plaats van staal of aluminium vanwege het gewicht, en omdat de translucente lamellen diffuus licht doorlaten. Er is een standaard taps toelopend element ontwikkeld opdat er een serie van 12000 lamellen geproduceerd kon worden. Er is gekozen voor open roosters zodat de wind er goed door kan waaien en er geen sneeuw op blijft liggen. De lamellen zijn getest op brand-, geluid- en lichtdoorlatende eigenschappen.

Omdat op door deze criteria ontwikkelingen spaak kunnen lopen heeft DP6 altijd een alternatief achter de hand. Het is interessant om te zien dat er zo veel partijen bij het proces van testen, produceren en opnieuw testen betrokken zijn geweest, en het resultaat mag er zijn.

Toren H, Walterboscomplex

Lichtdoorlatendheid van een lamel

maart 2006

49

De halfronde Romneyhalwoning

Huisjeshuis

Daglichtkoepels

Arco Zweistra, van Studio NL-D, vertelt over het Huisjeshuis, een woning op basis van een zogenoemde Romneyhal, die hij in Breda heeft gebouwd. Zweistra: ‘Een Romneyhal is goedkoop, en bestaat uit stalen boogspanten, gordingen en een beplating, meer is het eigenlijk niet’.

Aan de loods zijn twee boomstamhutten en een glazen kasje toegevoegd, met elkaar verbonden door manchetten van polyester. De woning, met een lengte van 30 meter, heeft geen paalfundering nodig, heeft wandverwarming en bestaat uit een halfronde vorm met een kopgevel van glas naar de tuinzijde. Bij Zweistra valt op dat de productontwikkelingen of aanpassingen op detailniveau in het werk zijn bedacht. Dat komt overeen met zijn werkwijze, want hij heeft de woning met een eigen ‘bouwploegje’ zonder aannemer gebouwd. Slim, efficiënt en concurrerend.

Een aantal grotere productontwikkelingen, zoals de polyester manchetten zijn in de ontwerpfase bedacht. ’De manchetten hebben we gemaakt samen met Poly Products. Ze zijn afgestemd op de lichtkoepeltjes die we wilden gebruiken. Met dezelfde mal is ook de manchet voor de voordeur ge-

Detail polyester manchet

Doorzicht naar glazen kas

50

maart 2006

Commissieleden bevragen de productontwerpers

maakt en de manchetten die tussen de bouwpakketten en de loods zitten.

De gevelbeplating hebben we in de polyester manchet gecontramald’.

De woning zelf is een alternatief voor cataloguswoningen en geschikt voor de particuliere opdrachtgever met lef en een niet alledaagse goede smaak.

Pitch De Elevator Pitch was een experiment dat Booosting samen met MoveYou en de TU Eindhoven voor het eerst organiseerde. Een panel bestaande uit Michiel Cohen, Els Zijlsta, Wim Verburg, Frans van Herwijnen, Arnold Louët Feisser en Thijs Verburg beoordeelden drie producten. Eerst in een kleine groepsbespreking en daarna samen met het publiek. Gepresenteerd werden de Drijvende bouwsteen door Ties Rijcken, Light-Housing door Michiel Zweers en Bloomframe door Michiel Hofman.

Vanuit de jury kwamen een aantal interessante punten naar voren. Zo viel het op dat voor de drie gepresenteerde producten te weinig prototypeonderzoek was gedaan. Er bleven nogal wat vragen onbeantwoord over hoe de producten werkten, gemonteerd konden worden of hoe ze in elkaar zaten. Het advies om modellen te gaan maken of het product gewoon te gaan bouwen was dan ook op zijn plaats. Ook hadden de ontwerpers moeite om precies en nauwkeurig te omschrijven wat nu de waarde is van hun beoogde product. Of wat de waarde is voor de markt of voor een beoogde partner in het ontwikkelingstraject.

Hazen De ontwerpers kwamen ook met een aantal problemen naar voren. Zo merkten zij op dat marktleiders erg weinig aan innovatie doen. Michiel Hofman van Hofman Dujardin architecten daar over: ‘veel partijen zijn wel geïnteresseerd in het product, maar ze willen uiteindelijk niet substantieel investeren’. Of zoals Ties zei ‘Je moet weten hoe in dit wereldje de hazen lopen’. Mogelijke investeerders worden geremd door onzekerheden over de aantallen af te zetten producten, maar blijken ook niet graag buiten hun productenrange te willen investeren.

Tot slot werd er tijdens deze avond door de octrooideskundige duidelijk gemaakt dat een octrooi geen waarde vertegenwoordigt, maar dat samen

met een nieuwheidonderzoek wel de mogelijke waarde ingeschat kan worden. Een octrooi is niet nodig om een product commercieel te exploiteren. Pas nadat een indieningdatum is verkregen kan men met het product de markt op.

Aan het einde gekomen van de lezingenserie blijkt iedere lezing weer een verschillende kijk op de relatie tussen de architectuur, detailleren en productontwikkeling te hebben gegeven. Vooral de gedrevenheid van de lezinggevers, een gezonde dosis doorzettingsvermogen en een bijna ambachtelijke aandacht voor detailleren en onderzoeken van de producten en hun mogelijkheden, blijkt de lezingen met elkaar te verbinden.

Werking Bloomframe

maart 2006

51

ALUMINIUM OP MAAT VOOR DE GEVELBOUWER De grootste voorraad aluminium Comhan is een groothandel met aluminium als grote specialisatie.

Daarom heeft Comhan een breed assortiment continue op voorraad, 500 standaard profielsoorten en meer dan 150 typen plaat staan dagelijks ter beschikking. Diverse platen zijn ook blank geanodiseerd of in kleur uit voorraad leverbaar. Ook Etalbond en Mirawall behoren tot ons vaste leveringsprogramma. Onze catalogus verschaft u alle informatie.

Op maat gemaakt Wie bij Comhan Holland plaat of profiel bestelt kan gebruik maken van een typische Comhan faciliteit, de afdeling maatmetaal. U bestelt bij Comhan plaat of profiel, levert een tekening met de gewenste maten en bewerkingen en wij zorgen voor een perfect halffabrikaat op maat. Desgewenst leveren wij het halffabrikaat gemoffeld of geanodiseerd. Dat is kort gezegd onze service. Daarmee blijven productproblemen buiten de deur en houdt u de kosten in de hand.

Mogelijkheden Een ultramodern machinepark met vakbekwame medewerkers staat garant voor kwaliteit. Enkele mogelijkheden: • platen knippen tot 4000 mm en zagen tot 6000 mm • profielen zagen haaks of in verstek • rondwalsen van platen tot 3000 mm • zetten en kanten van platen tot 4300 mm • boren, tappen, ponsen, decouperen, fraisen • ponsnibbelen • TIG en MIG lassen van aluminium en roestvaststaal • anodiseren en moffelen • beschermfolie aanbrengen tot 2000 mm breed

Comhan steun en toeverlaat van de gevelbouwer voor: • Gevelplaat • Gevelcassettes op maat • Waterslagen • Klang- en dakrand profielen • Hulpprofielen

Afspraak is afspraak!

Bellen en bestellen. Wij leveren aluminium en roestvaststaal uit voorraad of kant en klaar op maat. Zonder rompslomp en op de juiste manier verpakt.

Comhan komt veelal tweemaal per week via vaste routes door heel Nederland. Wij vertellen exact wanneer uw bestelling afgeleverd wordt. En heeft u haast dan zoeken we samen de beste oplossing.

Want …….. afspraak is afspraak bij Comhan.

Kortom, ‘Aluminium op maat voor de Gevelbouwer’.

Bel voor meer informatie naar: Comhan Holland B.V. Tel. +31 297 513636 of Fax +31 297 513639 Internet www.comhan.com

Adv Comhan voor Gevelbouw 1

E-mail comhan@comhan.com

20-02-2006 09:39:46

*1&9 JT HFTQFDBMJTFFSE JO CFWFTUJHJOHTNBUFSJBMFO WPPS EF TUBBM FO NFUBBMCPVX

1PFEFSDPBU .FU PO[F TQFDJBMF JOUFSOF QPFEFSDPBU MJKO WPPS[JFO XJK PO[F CFWFTUJHFST WBO FFO FML HFXFOTUF LMFVS

*1&9 *OU 5SBEJOH Inter

IPEX

na

tio

n

al

Tra d

ing

!DV?'EVELBOUW?)PEX INDD

-EER OPEN x MEER DICHT 6OUW SCHUIFSYSTEMEN VAN 3OLARLUX VOOR WOONHUIS SERRE BALKON OF WINKELRUIMTE -AXIMAAL TE OPENEN EN OPTIMAAL DICHT

3/,!2,58 .EDERLAND 0OSTBUS !" .IJVERDAL

WWW SOLARLUX NL

1C ;) &OUFS 5IF /FUIFSMBOET 5FM

XXX JQFY USBEJOH DPN

;FMGCPSFOEF [FMGUBQQFOEF TDISPFWFO CMJOELMJOLOBHMFT ESBBEOBHFMT IPVUTDISPFWFO FO[

,MFVSSJKL FO VOJFL EBU XFSLU CFWFTUJHFOE

GLAS IN ELKE VORM

FlexGlass BV is een modern en dynamisch bedrijf gevestigd in Meppel met momenteel 10 medewerkers in dienst. FlexGlass BV is gespecialiseerd in het bewerken van glas, met name het buigen en harden van glas is een specialiteit waarmee FlexGlass zich onderscheidt van haar concurrenten.

FlexGlass zet haar producten af aan de interieurbouw-, meubelindustrie, vitrinebouw, gevelbouw, bouw en aanverwante bedrijven. Dit voor zowel nationale als internationale projecten, gericht op de zakelijke markt.

� SPIEGELS � HARDGLAZENDEUREN � DOUCHEDEUREN � ISOLATIEGLAS � GEBOGENGLAS � SIERSCHALEN � SCHEIDINGSWANDEN � PLANCHETTEN � GLAZENMEUBELS � GLAZENKASTEN � NAAMBORDJES � GLASDECORATIES � TAFELBLADEN � AANRECHTBLADEN

Pieter Mastebroekweg 17 7942 JZ Meppel t: (0522) 24 28 56 f: (0522) 24 28 57 w: www.flexglass.nl e: info@flexglass.nl

Stichting Kwaliteit Gevelbouw skg is lid van eota voor het opstellen van de eta voor de ce-markering.

Tegen inbraak een klasse voor ramen en deuren volgens nen 5096:

Voor de kwaliteit van beglazing en hang-en sluitwerk een ster-aanduiding volgens nen 5089:

SKG �

�

�

standaard

skg is erkende attestering- en certificatieinstelling voor de afgifte van het komo (attest-met-) Productcertificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunststof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk � branddeuren � ventilatieroosters � veiligheidsbeglazing en structureel gelijmde beglazing � metalen gevelbekleding systemen en panelen � lijmen voor panelen � e.a. skg is testinstituut voor: � water en winddichtheid van metalen- en kunststof gevelelementen � inbraakwerendheid van metalen en kunststof gevelelementen � inbraakwerende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkte-eigenschappen � e.a.

SKG

skg is notified body voor: � de ce-markering � de afgifte

zwaar

van het eg-conformiteitscertificaat voor alle hierboven genoemde producten in de gevelbouw (nb-nr.: 0960)

SKG

Wageningen, 2006

extra zwaar

bezoekadres Nieuwe Kanaal 9-f 6709 PA Wageningen postadres postbus 362 6700 AJ Wageningen t 0317 - 421 720 f 0317 - 421 677 e info@skg.nl i www.skg.nl

skg is partner van skh en shr in cb&v.

skg is voor productcertificatie en managementsysteemcertificatie erkend door de Raad voor Accreditatie.

Kwaliteitsramen Fabrikant� ramenstad� Certificaatnr SKG’05.aaa.bb.cc

2 SKG

Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skg het komo keurmerk. De kwaliteit van inbraakwerende ramen en deuren herkent u aan de klasseaanduiding volgens nen 5096. komo is maatgevend voor de bouw.

MEER IN GEVELTECHNIEK

EN AUTOMATISCHE DEUREN

Saturnus 11, 2685 LX Poeldijk, tel. (0174) 280777, fax (0174) 244886, e-mail vdmeerbv@vdmeer.nl, www.vdmeer.nl

Pilkington Pyrostop™ Pilkington Pyrodur™ Gebouwen waarin doorgaans veel mensen samenkomen vereisen de grootst mogelijke zorgvuldigheid als het gaat om brandveiligheid. Vaak moeten nieuwe wegen bewandeld worden als het gaat om het vroegtijdig waarnemen en beperken van rook en vuur, vluchtwegen begaanbaar houden en redding mogelijk te maken.

Meer dan 20 jaar geleden ontwikkelde Pilkington brandwerend glas Pilkington Pyrostop™ en Pilkington Pyrodur™ en daarvan mag u een volledig transparant doorzicht verwachten. Het continue verbeteren van brandwerende prestaties en visie hebben ervoor gezorgd dat oplossingen met Pilkington Pyrostop™ en Pilkington Pyrodur™ in de wereld van brandwering niet meer weg te denken zijn. Gezamenlijk met overheden, brandweer en systeempartners zoekt Pilkington voortdurend naar nieuwe toepassingen waarbij u alle voordelen geniet van ons omvangrijke programma brandwerend glas Pilkington Pyrostop™ en Pilkington Pyrodur™.

Pilkington Benelux B.V. De Hoeveler 25 Postbus 143 7500 AC Enschede Telefoon +31 (0) 53 4 83 58 35 Fax +31 (0) 53 4 31 91 78 info@pilkington.nl www.pilkington.com

advertentie Kingspan A4+

01-01-1904

01:56

Pagina 1

“

Bouwen is een kunst

“

case: kunst & vliegwerk

Project:

Aviodrome Lelystad

Architect:

Noorderlicht architecten

Volume:

30.000 m2 Kingspan sandwichpanelen

Producten: KS1000 AWP, DR, DR-CR, RW

Kingspan geïsoleerde dak- en gevelsystemen Het Aviodrome luchtvaart themapark te Lelystad is in slechts negen maanden gerealiseerd. Met kunst en vliegwerk?

“Brandveiligheid is complex, de oplossing is simpel”

Nee, mede dankzij de Kingspan prefab dak- en gevelsystemen die een

Kingspan

solutions

eenvoudige, veilige en met name zeer snelle bouwtijd garanderen.

De

schuimtechnologie biedt onbegrensde creatieve vrijheid,

zonder concessies te doen aan het brandveiligheidniveau, hetgeen in combinatie met het zeer uitgebreide productengamma en de technische begeleiding heeft geleid tot dit ware kunstwerk.

Bouwen is een kunst!

Kingspan B.V. Voorenswei 1 • Postbus 13 6669 ZG Dodewaard

KS1000 RW Dak- en Gevelsysteem

AdsGVB24_bw.indd 27

KS1000 DR Gevelsysteem

KS1000 AWP Gevelsysteem

KS1000 DR-CR Gebogen Daksysteem

Tel. (0488) 417 417 Fax (0488) 417 400 Email: info@kingspan.nl www.kingspan.nl

28-11-2005 15:06:32

JOBB Façade Systeem: Gevelplaatverlijming van natuursteen JOBB Façade Systeem is een ontwikkeling van de bedrijven Justimax B.V., Michel Oprey & Beisterveld Natuursteen en Bostik B.V. en biedt een projectgerichte goed op elkaar afgestemde verlijming van natuursteen op een aluminium onderconstructie.

Daarbij ontwerpt en produceert Justimax B.V. de aluminium draagconstructies die lichter en duurzamer zijn dan een houten onderconstructie. Het hechtingsoppervlak van aluminium is bovendien zeer geschikt voor verlijming. Projectgerichte profielen kunnen ontworpen worden vanaf 800 m2 gevel. Michel Oprey & Beisterveld natuursteen is importeur/groothandel in natuursteen, ook van minimale diktes, vanaf 2 cm dik afhankelijk van de soort graniet, marmer, leisteen of kwartsiet. Bostik B.V. behoort tot het Totalconcern en is één van de grootste lijmproducenten ter wereld. Bostik is met zijn Simson® producten marktleider in gevelplaatverlijming.

Speciaal voor gevelplaatverlijming van natuursteen is Simson® StonePanelTack ontwikkeld. De voordelen van verlijming van natuursteen samengevat: blinde bevestiging; eenvoudige verwerking; optimale spanningsverdeling; dunnere platen, waardoor minder gewicht en dus goedkoper; elastische verbinding vangt bewegingen door temperatuur- en vochtverschillen op; prefab bouwen met verlijming binnen is mogelijk; vervanging van panelen altijd mogelijk Informatie Justimax B.V., Tegelen Michel Oprey & Beisterveld Natuursteen, Echt Bostik B.V., Den Bosch Telefoon 077 3 734 000 Telefoon 0475 417 000 Telefoon 073 6 244 244 Website www.justimax.nl Website www.micheloprey-beisterveld.nl Website www.bostik.nl

Eigen assortiment deurbeslag van Albo Deuren Albo Deuren presenteert een eigen lijn aan deurbeslag. Albo Deuren vervaardigt en distribueert een exclusief assortiment binnen- en buitendeuren.

Ook wanneer het gaat om afwijkende formaten of uitvoeringen. Om een snelle levertijd te garanderen heeft Albo een zeer uitgebreid assortiment op voorraad die Albo Deuren via 600 verkooppunten uitlevert. Het nieuwe deurbeslag bestaat uit deurkrukken, inclusief bijbehorende rozetten en toiletgarnituur in verschillende stijlen en passend bij het uitgebreide assortiment aan deuren. De klant heeft de keuze uit de materialen: titan, chroom, nikkel en messing, uitgevoerd in moderne, klassieke of tijdloze modellen. Albo geeft 15 jaar garantie op het deurbeslag.

Informatie Albo deuren, Albergen Telefoon 0546.44.22.22.

Website www.albo.nl 58

maart 2006

V e

O d i g d b w s z a r

Aliplast lanceert nieuw deursysteem Aliplast pakt uit met de nieuwe TL-deur, die naast een verbeterde stabiliteit (door de dubbele hoek in de verstekken) ook een verbeterde akoestiek en winddichtheid biedt dankzij dubbele aanslagdichting en geïntegreerde tochtafsluiter. Met slechts vier profielen worden zowel binnen- als buitendraaiende deuren gemaakt. De TL-deur kan vlot geïntegreerd worden in raampartijen van de systemen VL, TL en ST. Kortom: één deursysteem voor drie raamseries. De driedimensionaal regelbare universele inlegscharnieren brengen extra comfort inzake afregeling en hoogte-instellingen.

Het systeem garandeert een eenvoudige montage van sloten door inklemming. Een extra voordeel is de mogelijkheid tot werken met een bodemprofiel dat garant staat voor een betere afdichting. Daarenboven is er ook een dorpelprofiel in hardkunststof beschikbaar voor een nog hogere U-waarde. informatie Aliplast, Lokeren, België telefoon +32 (0)9 340 55 55 e-mail johan.verstrepen@aliplast.com

H P

H h n s d s v p s t g w p r b z

I E T W

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

Product

Verlengde raamdorpel brengt kleur en optimale afwatering Om het eenzijdige beeld van een metselwerkgevel te doorbreken ontwikkelde keramische industrie St.Joris de Colorline-bouwstenen met een verglaasde ronding aan de voorkant. Om de Colorline door te trekken in de gevels, brengt het Limburgse bedrijf nu de Vernieuwde Colorline-raamdorpel, waarbij de verglaasde gekleurde rondingen van de Colorline-stenen worden doorgezet in de raamdorpelstenen. Naast in de standaard kleuren bruin en zwart, leverbaar in vrijwel elke RAL-kleur. Het Colorline-systeem is ontwikkeld op basis van lagenmaten voor standaard waalformaat en kan eenvoudig als lijnaccent of spekbandverfraaiing worden gemetseld in elke bakstenengevel. De geglazuurde rondingen steken 45 mm buiten het gevelmetselwerk en hebben een hoge scherfdichtheid, zijn haarscheurvrij en vorstbestendig. Het éénbrand-procede zorgt, samen met de hoge baktemperatuu, voor een goede vormvastheid. De harde glazuurlaag heeft niet alleen een fraaie kleur, maar staat tevens voor duurzaamheid. Dankzij het afschot van 15 graden van de raamdorpel, kan hij horizontaal gelegd worden. Via de grote oversteek verloopt de afwatering uitstekend.

Nieuwe historische dakpan Er bestaat vraag naar een dakpan met een oud patina, maar zonder ouderdomsgebreken. De VHV Cottage is een nieuwe pan die wordt geproduceerd volgens moderne technieken. Een procédé op de rode scherf, voorafgaand aan het bakproces, laat een authentiek, verweerd uiterlijk ontstaan. Bijzonder geschikt voor historische gebouwen, maar ook voor nieuwbouw of retroarchitectuur. Oude pannen hebben charme. Maar ook minpunten. Er is vaak moeilijk aan te komen en ze bieden geen kwaliteitsgarantie. Bij fabriceren volgens oude methoden zijn pannen minder maat- en vormvast en het ontbreken van ophangnokken of schroefgaten bemoeilijkt de plaatsing. De VHV Cottage heeft daarentegen een variabele kopsluiting (latafstand 285-305 mm). Elk dakvlak is ermee te dekken, zonder zaag- of slijpwerk. Als de aanwezige panlatten nog goed zijn, dan is vervanging overbodig. Bij de VHV Cottage hoort een breed assortiment hulpstukken en toebehoren. De VHV Cottage is leverbaar in cottage rood en cottage blauw. informatie Wienerberger B.V., Deest telefoon 0418-597135 website www.wienerberger.nl

High Wind Rated Parasols van Envirotec

LICHT OPTIMAAL GERICHT OP WERKPLEK

High Wind Rated Tensile parasols van het Zuidafrikaanse bedrijf Environtec zijn nu ook in Nederland leverbaar. De parasols maken een weer- en windbestendige terrasoverkapping mogelijk. Ze zijn sterk en stabiel, onderhoudsvrij en het vuil heeft er geen vat op. De Envirotec parasols zijn gemaakt van hoogwaardig staal met parasoldoek van pvc-polyester tensile dat voorzien is van een acrylic coating, waardoor het doek zelfreinigend is. Het parasoldoek laat daglicht door, biedt bescherming tegen slechte weersgesteldheden, maar is ook UV- en brandbestendig. De verankerde parasolstructuren kunnen permanent blijven staan. Alle structuren zijn gegarandeerd windbestendig tot windkracht 9. Door licht en verwarming aan te brengen, zijn de terrassen ook in de avonduren of bij koeler weer buiten het zomerseizoen te gebruiken.

Vanwege hun intensiteit en krachtige witte lichtbundel, zijn LED-Lampen ‘het licht van de toekomst’. Ideaal om heel gericht bij te lichten als gewerkt wordt in donkere ruimten, bij machines of in noodsituaties. Ze zijn energiezuinig en licht in gewicht. Würth Nederland brengt LED-lampen in 4 uitvoeringen. Van de V16, de smalste zaklamp ter wereld, tot de hoofdlamp Illuminate die als grote voordeel heeft, dat de vakman beide handen vrij krijgt om zijn werk te doen. De Illuminate zorgt voor intens wit LED-licht via 6 LEDS en spreidt het licht op korte- en middellange afstand. De Illuminate is voorzien van een LED Power Chip. De lichthoek is 80 graden verstelbaar, terwijl ook de omvang van de hoofdband verstelbaar is. De lamp haalt een lichtsterkte van 210 lux bij een brandduur van 50 uur.

De voeding wordt geleverd door 3 mini penlites LR03. De hoofdlamp Illuminate zit in een handig opbergzakje.

Informatie Envirotec Europe, Oosterhout Telefoon 0162.438.755 Website www.envirotec-europe.com

Informatie Würth Nederland B.V., Den Bosch Telefoon 073-6291911 Website www.wurth.nl maart 2006

59

WEATHERFOLD: vouwdeursysteem van PC Henderson Als expert op het gebied van schuif- en vouwdeursystemen presenteert Henderson het type Weatherfold dat bij uitstek geschikt is voor woningbouw en op plaatsen waar hoge eisen worden gesteld aan corrosie- en weersbestendigheid. Met de vouwdeur Weatherfold is eindelijk de flexibele overgang tussen binnen en buiten mogelijk die veel mensen zich wensen. Het bovenrailsysteem is samengesteld uit hoogwaardige materialen, zoals RVS316-onderdelen, geanodiseerde rail én ondergeleiderail, kogelgelagerde hangrollen en geleidewielen. De deuren worden niet aan de kozijnstijl bevestigd, maar draaien op een speunset die onzichtbaar in de rail en ondergeleiderail bevestigd wordt. De tussenscharnieren hoeven niet uitgefreesd te worden, de scharnieren van eindhangrollen en speunset wel. Toepassing van een draaideur in de vouwwand is mogelijk. Wandopstellingen tot 8 deuren zijn geen probleem. De maximale deurhoogte, -breedte en -dikte bedraagt 3300mm bij 900mm bij 57mm. Het maximale gewicht van een deur is 75kg. Voor een onbelemmerde werking is de aluminium rail waarover de hangrolwielen lopen, voorzien van spoorrillen. De aluminium ondergeleiderail heeft een zwart polypropyleen invulprofiel voor een geruisarme werking.

Informatie Henderson Nederland BV, Bladel Telefoon 0497 – 33 20 20 Website www.henderson.nl / www.pchenderson.com

Kumij kiest voor nieuw kunststof kozijnsysteem Kumij uit Groningen is al meer dan 25 jaar een begrip als producent van kunststofkozijnen. Het bedrijf produceert en monteert kozijnen in renovatie en nieuwbouwprojecten. Onlangs introduceerde Kumij een geheel nieuw kozijnsysteem, dat gebaseerd is op profielen van Profine en voldoet aan de hoogste eisen voor wat betreft duurzaamheid, sterkte, isolatie en veiligheid.

Dit nieuwe kozijnsysteem, door Kumij K-Vision genoemd, is onderverdeeld in de volgende vier typen: Trend met verdiepte profilering; Classic een type met vlakke profilering; Step voor raamkozijnen met een sprongetje en City als imitatie van het houten schuifraam. Daarnaast kan Kumij ook Corona Accent van fabrikant Schüco leveren. De markt vraagt voortdurend om grotere kozijnen met een slanke profilering.

Tevens naar dikker glas voor een betere geluids- en warmte-isolatie.

Op deze vraag kan Kumij inspelen dankzij K-vision. Als basis fungeert een 70 mm systeem en een verdiept profiel van 112mm. Andere voordelen zijn een groot kleurenspectrum in Renolit en PMMA, er wordt geen lood meer als stabilisator gebruikt maar calcium-zink, en wordt er gebruik gemaakt van een verdiept naar buiten draaiend systeem.

Het City kozijn is speciaal ontwikkeld voor gebruik in historische binnensteden. Afwijkend van oude schuiframen heeft het City kozijn een modern draai-/valsysteem. Naast alle basiseigenschappen van het kunststofsysteem heeft het City-kozijn een verspringende glaslijn.

Alle profiellijnen van K-Vision zijn verkrijgbaar met de vertrouwde Renolit cachering, ofwel een houtnerfstructuur, maar kunnen ook afgewerkt worden met een gecoëxtrudeerde PMMA (acrylaat) toplaag.

Hierdoor blijft de gladde oppervlaktestructuur van kunststof behouden. Daarnaast is PMMA krasvast. Kumij is gecertificeerd volgens de NEN-EN-ISO 9001 normen. Zowel voor nieuwbouw als voor renovatie beschikt Kumij over profielen om elk gewenst detail te kunnen maken. Dankzij het type City kunnen nu ook de klassieke houten kozijnen worden vervangen. Al met al levert Kumij elk systeem om gevels het gezicht te geven dat de klant wenst. informatie Kumij bv, Groningen Telefoon 050 85 32 000 Website www.kumij.nl 60

maart 2006

Open of dicht balkon in een handomdraai Dankzij Lumon transparante balkonafscheidingen kan er ook tijdens regenachtig weer van het balkon genoten worden.

Lumon balkonafscheidingen zijn licht en eenvoudig bedienbaar en kunnen tijdens de bouw of op een willekeurig tijdstip later worden geplaatst. Lumon balkonafscheidingen hebben geen horizontale profielen, die het uitzicht of de lichtinval zouden kunnen beperken. Dankzij een specifieke constructie waarbij de glaspanelen aan de bovenzijde hangen en horizontaal schuiven, bestaan er voortaan ontelbare gradaties tussen open en dicht. Met een simpele handeling is het mogelijk de balkonafscheiding volledig open te vouwen, halfopen te laten of op een kier te zetten. Het is ook mogelijk langs hoeken van 90° tot 270° te schuifdraaien. En dit tot een hoogte van 2800 mm, eventueel is Lumon dus van vloer tot plafond toe te passen. informatie: Metaglas B.V., Tiel telefoon 0344 750 400 website www.metaglas.nl

D h

D m i d i e g l k d d D e n k o e D t v v

I T T I

E

P N i v i w d

Product Dual-Line combineert hout en aluminium

Sonoplac

Dual-Line van Teha combineert hout aan de binnenzijde van de gevel met onderhoudsvriendelijk aluminium aan de buitenzijde. Het systeem is ook verkrijgbaar als binnenelement, volledig uitgevoerd in hout en daarmee perfect aansluitend op het buitengevelsysteem. De Dual-Line is een vliesgevelsysteem zeer geschikt voor utiliteitsbouw, kantoren en representatieve gebouwen. De gemoffelde aluminium buitenprofielen zijn in verschillende vormen en kleuren uitvoerbaar. Deze worden over de buitenprofielen geschoven en zijn daarmee gemakkelijk uitwisselbaar.

De draaiende delen zijn als draai-kiep en vouwraam uitvoerbaar maar kunnen ook voorzien worden van structurele beglazing. Het glas dient als kader van het raam en valt rechtstreeks in de sponning, waardoor een optimale daglicht toetreding wordt bereikt. De maximale maat van de elementen is 6 bij 3 meter. Ze worden afgelakt op de bouw geleverd.

Daarmee zorgt de Dual-Line voor het terugdringen van de faalkosten en een snellere bouwtijd. Het product is Komo-gecertificeerd en voldoet aan de Europese CE-markering voor gevelelementen. Teha kan voor elk project ook de engineering verzorgen.

De Sonoplac wordt ingezet bij het maken van een zwevende vloer (kleigrond) en bij verticale dilatatievoegen. Sonoplac is samengesteld uit milieuvriendelijk gerecyceld karton met een honinggraatstructuur, die zacht wordt bij langdurige invloed van water. De vlakke zijden zijn voorzien van een watervaste laag. De honinggraatstructuur geeft dit product een hoge densiteit. De horizontale drukweerstand bedraagt 350-400 kPa, de verticale 5 kN/m. De Sonoplac heeft een afmeting van 2,80 x 1,20 m en is leverbaar in drie diktes: 20, 40 en 60 mm. Levering dikte 20 mm per stuk; diktes 40 en 60 mm uitsluitend per pallet.

Informatie Teha, Haaksbergen Telefoon 053.573.66.66 Internet www.teha.nl

StoLotusan K sierpleister

EPC-brochure 0,8 Per januari 2006 is de EPC verlaagd naar 0,8. Tevens werd de nieuwe NEN 5128:2004, met gewijzigde rekenmethode NPR 5129 versie 2.0 ingevoerd. Het op juiste wijze toepassen van duurzame oplossingen voor de woningbouw vraagt een integrale aanpak. Om inzicht te geven in de aangescherpte EPC-eis en de rol die natuurlijke ventilatie en zonwering hierbij kan spelen, publiceerde Duco ‘Ventilation & Sun Control’ de EPC-folder 0,8. Doel van deze brochure is de mogelijkheden en effecten weergeven van natuurlijke luchttoevoer bij een EPC-verlaging naar 0,8 voor de nieuwbouw van woningen. Daarnaast ontwikkelde Duco ook een berekeningsprogramma waarmee op een eenvoudige en snelle manier én de ventilatieberekening én de EPC-winstberekening van zowel Zelfregelende Roosters als DucoTronic System® wordt berekend. info en downloads Duco ‘Ventilation & Sun Control’ www.epcwinst.nl en www.duco.be

informatie Hakron, Nunspeet telefoon 0341 27 80 01 website www.hakron.nl

Gevels die zichzelf schoon houden. Het is geen utopie meer. StoLotusan Color G muurverf en de StoLotusan K sierpleister laten vuildeeltjes er eenvoudig met het regenwater vanaf parelen. StoLotusan muurverf werd mogelijk door het gebruik van hoogwaardige grondstoffen, zoals geoptimaliseerde waterafstotende bindmiddelen en fijne pigmentdeeltjes. Nu is er ook een sierpleister met waterafstotende eigenschappen beschikbaar. Vuildeeltjes kunnen op de toplaag maar losjes hechten en worden door de regen opgenomen en afgevoerd. Dus niet alleen drogere maar ook schonere gevels want micro-organismen hechten zich moeilijker op een schone en droge gevel. In het bijzonder de schimmelwerende muurverf, StoLotusan Color G, is zeer geschikt voor gevels die door ongunstige ligging extreem onder het Hollandse weer lijden. Een drie jaar durende test toonde de waterafstotende eigenschap aan. Buitengevels met StoLotusan Color G, vertoonden tot 90 procent minder kiemen dan gevels met conventionele verven.

Optisch storende verkleuringen door algen, schimmels en bacteriën StoLotusan voorkomt het. De sierpleister heeft geen extra toplaag nodig. Beide producten zijn in vele kleuren volgens het StoColor systeem leverbaar. Ondanks de extreme waterafstotendheid blijven de materialen wel ademend, UV-stabiel en geven een matte aanblik. informatie: Sto Isoned, Tiel telefoon 0344 620 666 website www.stoeu.com maart 2006

61

Leven op het dak van FiftyTwoDegrees Eén van de producten ter bevordering van meervoudig ruimtegebruik

51.87

0

520

52.13

0

Leven Recreëren

op

DAKEN

Leven op Daken presenteert zich op dit speciale project, FiftyTwoDegrees te Nijmegen als comaker van Ballast Nedam Speciale Projecten. FiftyTwoDegrees is een project waar Leven op Daken graag haar expertise met de opdrachtgever wilde delen. De diversiteit van daksystemen en de gestelde eisen voor de waterberging c.q. -buffering en korte uitvoeringstijd vragen om een perfecte werkvoorbereiding en coördinatie tussen dakdekker en hovenier hetgeen Leven op Daken op het lijf is geschreven.

www.levenopdaken.nl

3676 Mastum FC.indd 1

16-02-2006 12:07:40

12:07:40

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

Xpo

Mastum

“Leven op daken” realiseert hellend grasdak op 52 Degrees Bij het prestigieuze bouwproject 52 Degrees fase 1A is “Leven op daken” ingeschakeld voor ontwerp en aanleg van de dakbedekking van het grote bovendak van de geknikte hoogbouw en voor het gehele daksysteem van het grote laagbouwvolume met 10.000 m2 aan tuindak. Samen met het hoveniersbedrijf Van der Tol BV heeft Mastum Daksystemen B.V. al geruime tijd een samenwerkingsverband, dat in Nederland bekend staat onder de naam: “Leven op Daken”. Speciaal opgericht om tuindaken oftewel leefdaken uit te voeren en te promoten. Binnen dit samenwerkingsverband waaraan eveneens leveranciers als Phoenix, Foamglas en Esha Waterproofing deelnemen, wordt het meervoudig ruimtegebruik bevorderd. Op de website www. levenopdaken.nl informeren de partijen iedereen die zich bezig houdt met waterterughouding, milieu en uiteraard alle ontwikkelingen op het gebied van daksystemen. Ter bevordering van het meervoudig ruimtegebruik geeft “Leven op daken” ook een magazine uit.

geleverd worden. Projectontwikkelaars zien steeds meer in het toepassen van groen-op-hoogte, voor toekomstige bewoners is het namelijk veel aantrekkelijker om een dergelijk object aan te schaffen.

Waterterughouding Op de laagbouw van 52 Degrees ligt straks een grasdak, vergelijkbaar met de Universiteitsbibliotheek in Delft, een eerder ontwerp van Mecanoo. Het grasdak zorgt niet alleen voor een mooie verbinding van het maaiveld met de

gehele daksysteem bestaat achtereenvolgens uit een noodlaag van gebitumineerd polyestermat, cellulair foamglas, twee bitumineuze lagen waaronder een wortelwerende laag, daarna het Zincosysteem met drainage, filter en een 300 mm dikke substraatlaag met een afwerking van gras, dat 22 keer per jaar gemaaid zal worden. Tevens verlangde Philips Innovation Systems de toekom-

Nederlandse daken worden groener Meervoudig ruimtegebruik heeft zonder meer de toekomst. Soms komen opdrachtgevers echter in de verleiding om het waterdicht maken van een tuindak aan een willekeurig dakbedekkersbedrijf uit te besteden en vervolgens een hoveniersbedrijf er een daktuin op te laten leggen. Dat is vragen om fouten. Bij een eventuele beschadiging in het dakvlak is na de realisatie het lek erg moeilijk terug te vinden. Je kan de werkzaamheden aan een leefdak dus niet splitsen. De aanleg van een tuindak kan beter geïntegreerd aangepakt worden. Alleen dan kan kwaliteit

hoogbouw, maar bevordert meteen een goede waterterughouding. Anders gezegd: het regenwater verdwijnt niet direct het riool in, maar wordt teruggehouden in het tuindak en verdampt in de loop van de tijd. Al enige jaren voert gemeente Nijmegen een beleid om te voorkomen, dat regenwater de riolering te veel belast. De aanleg van een grasdak was dus een voorwaarde. Bij het daksysteem wordt gebruik gemaakt van een Zinco drainagesysteem. Het

stige hoofdgebruiker van 52 Degrees een onbrandbaar dak zowel op de hoogbouw als bij de daktuin. Door het gebruiken van onder meer onbrandbare isolatie als steenwol op de hoogbouw en foamglas ter plaatse van de daktuin wordt daaraan zonder meer voldaan.

maart 2006

63

BUVA Ergo-Nomic, méér dan een meerpuntssluiting Met de nieuwe Ergo-Nomic deurmeerpuntssluiting biedt BUVA rationele bouwprodukten uit Barendrecht het allerbeste in veiligheid én bedieningsgemak: méér dan een meerpuntssluiting!

De krukbediende Ergo-Nomic maakt de keuze van uw deurmeerpuntssluiting eenvoudig Géén verschil meer in sleutel- of krukbediend.

Uitvoering geschikt voor zowel voordeur als achterdeur.

Standaard PC-92, de sleutel boven de greep of kruk.

Standaard met éénzijdig afgeschuinde haakschoten en nastelbare sluitkommen. Perfecte dichting onder alle omstandigheden. Ideaal bij luchtdicht bouwen, de perfecte oplossing in geluidbelaste projecten.

Inbraakwerendheid conform NEN 5096 De Ergo-Nomic meerpuntssluitingen voldoen met slechts twee haakschoten in deuren tot 2700 mm hoog aan weerstandsklasse 2 (3 minuten inbraakwerendheid).

Ook klasse 3 (5 minuten inbraakwerendheid) is geen probleem in loofhouten deuren tot 2700 mm, nog steeds met slechts twee haakschoten!

Zie voor alle specificaties de SKH productbladen 98-08

Méér veiligheid: anti-paniekfunctie Kunnen vluchten in een noodsituatie is ook in woningen belangrijk. BUVA heeft in de Ergo-Nomic een anti-paniekfunctie (vluchtweg als nooddeur) ingebouwd. Van binnen uit is met één neerwaartse krukbeweging de deur geheel te ontgrendelen.

In noodgevallen, zelfs met een kind op de arm, kan men eenvoudig en snel naar buiten.

Méér tijdwinst op de bouw: één frees- en afmontagemaat Voor voordeur en achterdeur slechts één freesmaat.

De Ergo-Nomic heeft geen nachtschoot, dit bespaart een sluitkom.

De haakschoten passen in de universele ‘Tolerante’ sluitkommen.

Méér design: Soft-Line veiligheidsbeslag Combineer de Ergo-Nomic met het nieuwe BUVA 2800 Soft-Line veiligheidsbeslag.

Naast de Ergo-Nomic zijn ook de uitvoeringen Ergo-Motion en Ergo-Matic leverbaar.

De Ergo-Motion voor elektrisch vergrendelen en op afstand ontgrendelen. De ErgoMatic voor op afstand te openen en zelfvergrendelende functionaliteit.

U kunt de uitgebreide brochures opvragen bij BUVA: 0180-697500 of www.buva.nl

64

maart 2006

Xpo

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

Buva Alcan

Alcan Nederland BV Alcan Nederland BV, gevestigd in Breda, is een 100 % dochter van het Canadese Alcan Inc., een vooraanstaand dynamisch en wereldwijd opererend aluminium concern. Alcan Nederland BV, opererend vanuit haar Alcan Service Centres in Breda en Brussel en Jumet, richt zich op 4 marktsegmenten: Transport, Industrie, Luchtvaart en Bouw.

Voor de (gevel)bouwbranche in de Benelux, levert Alcan Nederland Alucobond® composietpanelen, aluminium plaat en profielen uit voorraad. Alcan biedt uitgebreide mogelijkheden tot klantspecifieke aluminium extrusie en profielbewerking.

ALUCOBOND® van ALCAN, is hét originele aluminium-composietpaneel, een hoogwaardig bouwmateriaal met bijzondere eigenschappen en toepassingen zoals: koude gevels, dakranden, luifels, (koel)plafonds, borstweringen, kolombekledingen, vulpanelen etc.

Alucobond® bestaat uit twee dunne platen aluminium van 0,5 mm dikte met een kern van polyethyleen of een brandvrije minerale kern (Klasse A2), met een totale dikte van 4 mm.

Deze unieke combinatie van aluminium en kunststof en biedt de volgende eigenschappen en voordelen: • Alucobond® heeft een extreem goede vlakheid • Het materiaal kent een hoge stijfheid 2 • Alucobond® is zeer licht, 4 mm weegt 5,5 kg / m (voordeel bij engineering, verwerking en montage) • Top-kwaliteit oppervlaktebehandeling, PVDF gecoilcoat in 30 standaardkleuren of in geanodiseerde uitvoering.

NIEUW zijn de SPECTRA COLOURS: kleurnuances die bij wisselende kijkhoeken en lichtinvallen wisselende kleuren tonen en zodoende een nieuwe dimensie biedt aan uw architectuur.

• • •

Alucobond® is dreunarm, waardoor akoestische maatregelen overbodig zijn Het materiaal is gemakkelijk te verwerken en te vervormen en biedt een grote ontwerpvrijheid.

Alucobond® wordt geproduceerd op plaatafmetingen tot maximaal 1500 x 8000 mm

Vanuit ons Service Centre in Breda calculeren, verkopen, engineeren en produceren wij sinds 1975 complete montage gerede ALUCOBOND® objecten voor de Nederlandse en Belgische markt.

Onze jarenlange ervaring, deskundig advies en ons uitgebreide machinepark maken Alcan Nederland BV tot een solide partner voor al uw bouw- en renovatieprojecten.

Alcan Service Centres Nederland Aluminiumstraat 1 4823 AL Breda Nederland

Postbus 3381 4800 DJ Breda Nederland

Tel.+31 (0)76 5425200 Fax.+31 (0)76 5418899 www.alcan-sc.com

maart 2006

65

Architectonisch beton van SVK in historisch hart Het bouwen van een viersterrenhotel midden in het met historie beladen stadshart van Gent, op de hoek van de Korenlei en de Gruuthuusestraat, dat is alleen weggelegd voor ervaren bouwers. De internationale hotelketen Marriott bouwt daar sinds oktober 2003 aan een hotel met 150 luxe kamers op een ondergrondse parkeerkelder. Het prestigieuze hotel krijgt gevels van ‘architectonisch beton’, de vakterm die de Vlamingen hanteren voor mooi afgewerkt in het zicht blijvend prefab beton. De bezoekers aan de beroemde Gentse Feesten deze zomer zullen er blij mee zijn.

Voorgevel in architectonisch beton voor Marriott International Gent

Bekisting H-element op triltafel

Al snel na het aanvaarden van de ontwerpopdracht besloot Willy Verstraete van studiebureau Arrow om de gevels uit architectonisch beton van de firma SVK te laten optrekken. Het worden gevelbekledingselementen van het merk ‘Gigant’. Sommige van de slanke stijlkolommen zullen daarbij dragend worden uitgevoerd. Alle details spraken de ontwerper en de prefab betongevelfabrikant samen zorgvuldig door. Twee potentiële moeilijkheden die daarbij in de gaten moesten worden gehouden, waren de ontkistingsmogelijkheden van het TEKST prefab betonelement en de grootte en de Caspar van Laer hanteerbaarheid van het element vanuit oogpunt van een gemakkelijk transport BEELD over de weg en een vlotte montage op Control Media de bouwplaats. De maximale omvang van een element moet niet uit het oog OPDRACHT verloren worden. Bij verticaal transport op Marriott International een dieplader is alleen bij een maximale Hotels hoogte van 3.90 meter geen speciale transportvergunning nodig.

ONTWERP Arrow, projectarchitect Willy Verstraete De architectonische betonelementen passen als een puzzel in elkaar en worden UITVOERING tegelijk met de bouwlagen opgetrokken.

SVK, Sint-Niklaas Sommige elementen zijn zowel naar binBelgie nen als naar buiten gebogen. De stijlen in (Architectonisch beton) de raampartijen zijn zo slank ontworpen,

GENT

66

maart 2006

Ontkist H-element onderaanzicht

V

B g R w

Drogen H-element

dat fabrikant SVK de gevelelementen niet als kaderelementen konden prefabriceren. Dan zouden immers de stijlen aan de zijkant van een kaderelement te dun worden. Daarom heeft SVK de gevelelementen opgedeeld in H- en -vormige delen. Marriott International Hotels had een voorkeur voor prefab elementen met als afwerking elegant gepolijst beton in een crèmekleur. De elementen werden gefabriceerd in de SVK-fabriek te St-Niklaas. Glad beton, geëtst, gestraald of uitgewassen en ook elementen met meegestorte metselwerkstrippen horen tot de mogelijkheden. Afhankelijk van de gebruikte bekisting kan het beton ook een specifiek oppervlaktereliëf meekrijgen. Polijsten houdt in dat na de verharding van de betonelementen met een diamantfrees 2 à 5 mm van het zichtvlak wordt afgefreesd. De luchtgaatjes die daarbij vrijkomen, worden gevuld waarna het betonoppervlak in 1 tot 4 keer wordt fijn gepolijst. Het aantal freeshandelingen dat nodig is, hangt af van de gewenste fijnheidsgraad.

I t d v m l g b n

Gigant

S

In 2005 vierde SVK zijn eeuwfeest. Meer dan 30 jaar geleden startte het bedrijf met de productie van kleinere en eenvoudige betonelementen.

De afdeling Architectonisch Beton die de merknaam Gigant voert, is een zelfstandige tak van SVK en heeft een eigen bedrijfsgebouw van 200 m lang met 28 stortplateaus van verschillende omvang en beschikt over enorme opslagterreinen. Dankzij de expertise en de hoge kwaliteit van de SVK-producten realiseert SVK steeds meer omzet in het buitenland. Vooral in Nederland lopen de producten goed. Met de prachtige gevels van het Marriott Hotel Gent geeft het bedrijf weer een indrukwekkend visitekaartje af.

T p a ( t m h n 6 t

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

Xpo

SVK VMG

VMG Versteeg Metaal Groep introduceert:

Betaalbare gepoedercoate RVS-hekken voor de woningmarkt

Milieuvoordelen Iets dat mooi is vormgegeven zou ook in de toekomst mooi moeten kunnen blijven. We zien daarom steeds vaker de toepassing van duurzame materialen in de bouwbranche. Deze trend is niets nieuws voor de VMG Versteeg metaal Groep. VMG heeft als één van zijn permanente doelstellingen het leveren van hekwerken met een maximale levensduur. Het nieuwste voorbeeld hiervan is de introductie van het gepoedercoate RVS-spijlenhek. Dat duurzamer niet altijd veel kostbaarder betekent, bewijst VMG met het feit dat het basistype in RVS niet veel duurder is dan het traditionele equivalent in staal.

Snelle productie Tot op heden paste men gepoedercoat roestvast staal vooral toe op plaatsen waar door de inwerking van vuil, vocht, zouten, zuren en andere agressieve stoffen de stalen constructie continue werd belast (bijv. de Stormvloedkering). Voor minder belastende situaties was de toepassing van gepoedercoat RVS qua prijs niet haalbaar terwijl ons maritieme klimaat en de luchtvervuiling in onze industriële gebieden hier wel om vroegen. VMG heeft echter door moderne laserlastechnieken met succes de productietijd van RVS-spijlenhekken met circa 60% weten terug te dringen. Daardoor is gepoedercoat RVS nu ook toepasbaar in de woningmarkt!

Naast duurzaamheid heeft het gepoedercoate RVS-hek nog andere voordelen. Omdat RVS niet verzinkt hoeft te worden is dit type hek minder belastend voor het milieu. Daarnaast laat het zich na zo’n 30 jaar makkelijker reconditioneren dan een stalen hek: het hoeft immers niet ontzinkt te worden.

Mocht men na tientallen jaren toch besluiten het hek te renoveren (nieuw voor oud), dan is de restwaarde van de RVS-hekken in elk geval hoger.

Keuzevrijheden De nieuwe gecoate RVS-spijlenhekken zijn op diverse manieren uitvoerbaar. Op aangeven van de architect kunnen ze worden opgebouwd uit diverse maten holle buis- en kokerprofielen. Ook kunnen ze onder elke gewenste hoek tussen de boven- en onderregel worden geplaatst.

In veel gevallen is het hek balusterloos toe te passen. De oppervlaktebehandeling van het hek heeft een gegarandeerd strak uiterlijk (wat bij verzinken nooit voor 100% is te verkrijgen) en wordt uiteraard zonder lasrupsen op de holle verbindingen geleverd.

Vanwege de robotisering in het productieproces is deze nieuwe productlijn toepasbaar vanaf circa 500 m1 hekwerk. In de toekomst verwacht VMG dat er ook een gunstige prijs-kwaliteitverhouding voor kleinschalige projecten te realiseren is. maart 2006

67

FlexGlass Meppel start productie met nieuwe buig- hardingsoven

‘Buigen en harden van glas vraagt precieze afstemming’ Balie Rijnlandziekenhuis, Leiderdorp Opdrachtgever de fa. Technoplanning

Na 2 jaar proefdraaien, testen en voorbereiden beschikt FlexGlass uit Meppel als éérste in Nederland over een buig- hardingsoven voor glas, die geschikt is voor zowel enkele stuks als serieproductie. Glas, in dikte variërend van 5 tot 19 mm, kan in de oven worden gebogen en gehard.

Herman Bloemers, directeur van FlexGlass: ‘De testen van de afgelopen twee jaar, vergden veel doorzettingsvermogen, geduld en know how. Het buigen en harden van glas is een zeer nauwkeurig gebeuren, waarop factoren als luchtvochtigheid, temperatuur, glasdikte, afmetingen, radiï en de productiemal invloed hebben. Al deze factoren tezamen, plus de kennis van de operator, bepalen de kwaliteit van het uiteindelijke glasproduct. FlexGlass beheerst het proces nu volledig.’

informatie Flexglass, Meppel Telefoon 0522 242 856 E-mail info@flexglass.nl 68

maart 2006

B

H n n D k v b t d v

B t t fi l b f o l v l z N z d

D Geschikt voor het buigen van grote afmetingen

Enkele stuks Het unieke van de buig- hardingsoven van FlexGlass is dat die naast seriewerk ook unica en zeer kleine series economisch kan produceren. Op deze manier biedt FlexGlass aanzienlijke voordelen, want opdrachtgevers zijn niet meer gebonden aan minimale afnames van 75, 100 of meer. De maximale glasafmetingen die de FlexGlass-oven kan buigen en harden meten 2 bij 2,5 m. De kleinst mogelijke buigingen hebben een minimale radius van 100 mm. Aanvullend aan de buig- en hardingsbewerking kan het FlexGlass ook worden gelamineerd tot gebogen gehard gelaagd glas. De gebogen geharde glaspanelen, met het predikaat veiligheidsglas, vinden volop hun weg naar de interieurbouw, trappen, balkon en trapafscheidingen, vitrines, douchedeuren, meubel- en bouwpanelen, maar ook naar de bouw en gevelbouw. Omdat er voor gebogen gehard glas nog géén internationale norm bestaat, koos FlexGlass ervoor waar mogelijk, te voldoen aan de CE-markering voor vlakglas.

S

Interieurbouw

G n H l d a

‘ e s g 2 v A m o v s w

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

Xpo

FlexGlass Kloosterman lieftink

Architectuur van Ben van Berkel met gevels van Kloosterman Stationsgebied Arnhem

Rotterdam Willemskade

Ben van Berkel’s Park- en Rijntoren

Markant kantoor Spido rondvaarten

Het Arnhemse stationscomplex met zijn benauwde busplein voldeed niet langer aan de ambities van gemeente en NS. Veranderingen die nog gestimuleerd werden door de aanleg van de HSL naar Duitsland.

De geplande nieuwe identiteit van het stationsgebied – met 55.000 m2 kantoorruimte, 10.000 m2 winkels en horeca en een parkeergarage voor 1.000 auto’s en 2.500 fietsen - onderkent het sterke regionale belang van Arnhem. Van de bezoekers aan het Arnhemse winkelcentrum komt één op twee uit de regio. Het stationsgebied is daarbij met dagelijks 65.000 passanten de belangrijkste entree van de stad. Voor veel shoppers ligt ingang van Arnhem bij de stationspoort.

De voet van de Erasmusbrug in Rotterdam wordt architectonisch gemarkeerd door het kantoor voor de Spidorondvaarten. Aan passanten geeft het gebouw door de steeds veranderende perspectieven een dynamische aanblik. Het gebouw herbergt het kantoor van Spido, een grand café en een multifunctionele ruimte.

Architect Ben van Berkel kreeg in 1990 de opdracht een verbinding te ontwerpen tussen de rechter Maasoever en de Kop van Zuid in Rotterdam: de Erasmusbrug. De opgave omvatte tevens het ontwerp van het Willemsplein, een parkeergarage en een nieuw onderkomen voor de rederij Spido. In zijn ontwerp voor het kantoor hield Ben van Berkel rekening met de ligging van het gebouw op een knooppunt van verschillende verkeersmodaliteiten. Vanuit het ene standpunt lijkt het kantoor een perfecte rechthoek, maar vanuit een andere hoek wordt het ervaren als een gevaarlijk voorover hellend volume. Omdat passerende automobilisten het kantoor op een ander detailniveau waarnemen als de fietsers of de voetganger die de steile brug oplopen, besteedde Van Berkel veel aandacht aan de gevelmaterialen. Door de manier waarop verschillende materialen zoals beton, aluminium en glas gecombineerd worden, ontstaat er een interessante variatie tussen open en gesloten volumes en wisselt het gebouw steeds van gedaante.

Ben van Berkel verweeft station en busplein met elkaar in een nieuw type station, een geïntegreerd openbaar vervoersgebied. Een geklimatiseerd binnenplein dat rechtstreeks toegang geeft tot trein, taxi, bus, fiets, parkeergarages, kantoren en de stad. Natuurlijke hoogteverschillen, looplijnen, zichtlijnen en onderzoek naar dichtheden vormen de basis voor de situering van de zogenoemde gebouwplooien waar de functies zich aan hechten. Aan de centrumzijde vloeit het binnenplein over in een buitenplein met horeca. Hiervanuit ontwikkelt het stedelijk landschap zich tot een kantoorlandschap. De relatief lage bebouwing versterkt het open karakter van het gebied, de verhoogde Rensstraat lijkt voortaan wel een boardwalk. Tussen spoor en Rensstraat verrijzen hoge kantoren, die zich manifesteren als wanden langs het spoor.

Naarmate de zichthoek op de kantoren verandert openen de gebouwen zich gaandeweg als coulissen naar de stad. Een architectonisch spel dat niet mogelijk was geweest zonder de gevels van Kloosterman.

De kunst van het samenwerken Gevelbouw is soms kunst. Het bewijs hiervoor is te vinden bij het nieuwe onderkomen voor het Regionaal Historisch Centrum (RHC) in Hoorn. Het West-Fries Streekarchief vormt zowel letterlijk als figuurlijk het zichtbare hart van dit unieke bouwwerk. ‘Het RHC is het bijzondere resultaat van een intensieve samenwerking tussen opdrachtgever, architect, glasfabriek, kunstenaar en gevelbouwer.’

‘De realisatie van een bijzondere gevel voor een veilige bewaarplaats van een historische collectie in een uniek en uitnodigend gebouw; zo luidde de opdracht die wij in 2003 ontvingen’, formuleert Jan van Veen, verkoopleider bij Lieftink Ramenfabriek uit Alphen aan den Rijn. ‘Intensief meedenken met architectenbureau ONX uit Hoofddorp over de detaillering en de technische invulling van het ontwerp, heeft geleid tot een glazen stolp rondom een besloten betonnen kern waarin het archief veilig opgesloten is. Mede

dankzij een aluminium vliesgevelsysteem van Schüco met grote overspanningen en slanke profielen, blijven de historische stukken in optimale conditie bewaard en verkrijgt het archief desondanks een licht interieur.’

Kunstwerk Nog tijdens het ontwerpstadium ontstond bij de opdrachtgever RHC de behoefte aan een kunstwerk in het gebouw. Van Veen: ‘Wederom kwamen we in hechte samenwerking met alle partijen op een lucide idee:

Waarom zouden we de kunst niet in de gevel verwerken? Vervolgens ontwierp kunstenaar Tom Zwerver voor ieder van de bij het RHC betrokken gemeentes een wapenschild, die door Lieftink Ramenfabriek samen met glasfabriek Sas van Gent via een speciaal zeefdrukproces op de gevel werd aangebracht. De prettige samenwerking droeg ook bij tot een vlotte oplevering van het project.

Het stralende eindresultaat is sinds eind 2005 in Hoorn te bewonderen.’

maart 2006

69

‘Niet het glas, maar wie erachter zit’ Duopane Glassgroup, opgericht in 1965, is een zelfstandige en onafhankelijke organisatie, die wordt geleid door de broers Dirk en Hans de Graaf.

Inmiddels is het bedrijf uit Monnickendam uitgegroeid tot een volwaardige partner in glasimport en glasdistributie, in het geven van advies en technische ondersteuning voor de bouw- en interieurbouwsector. Duopane onderscheidt zich door het combineren van een aantal eigenschappen: volledige onafhankelijkheid, vakkundig glastechnisch advies, compleet assortiment glastypes, oplossingsgerichtheid, meedenken met de opdrachtgever. Voor elk project is Duopane in staat om van begin tot eind een complete ondersteuning te geven waaronder keuzeadvies en bemonstering van toe te passen producten. De adviseurs van de Graaf denken mee, waarbij zij adviseren op het gebied van veiligheid, esthetiek en toepasbaarheid. Ze verzorgen de sterkteberekeningen en daaruit voortvloeiend de samenstelling en dikte van de glasproducten. Ook zoeken ze naar oplossingen van speciale wensen van de klant. Duopane leidt de operationele orderstroom in goede banen en zorgt voor een feilloze en soepele afronding van elk project.

Nieuwe brochure voor goede indruk van producten en projecten

Alleen hoogwaardige producten Omdat Duopane Glas onafhankelijk is, kan de firma over de gehele wereld hoogwaardige glasproducten betrekken om die over geheel Europa te leveren. Het Monnickendamse bedrijf richt zich voornamelijk op de leverantie van hoogwaardige producten waarbij specifieke eigenschappen een rol spelen zoals: klimaatbeheersing, milieu, begaanbaarheid, veiligheid, esthetiek, of alle combinaties van deze eigenschappen. Duopane is een sterke partner in het leveren van grote stromen glas voor utiliteitsbouw, nieuwbouw en constructiebouw, wegenbouw en interieurbouw. Snelheid, betrouwbaarheid en het nakomen van gemaakte afspraken spelen een vanzelfsprekende rol. De in de projectbouw vaak voorkomende combinaties van producten ook als het gaat om afwijkende hoeveelheden, samenstellingen en soorten zijn voor Duopane geen enkel beletsel om snel en betrouwbaar te leveren. Naast glasproductie op maat is ook een compleet assortiment vrije maten glas beschikbaar. Zowel pakketten glas in kisten en op L-frames als losse pakketten of bladen. Bovendien beschikt het glasbedrijf over een uitgebreid logistiek distributienetwerk van opslag, overslag en transport. Zowel nationaal als internationaal. ‘Het is niet het glas, maar wie er achter zit’ is de bij Duopane veel gehoorde filosofie. De mensen maken uiteindelijk het succes. Een gemotiveerd team van medewerkers zorgt voor een goede afhandeling van elke opdracht. Persoonlijke benadering, enthousiast meedenken, vakkundig advies en zoeken naar oplossingen zijn bij Duopane geen loze kreten.

Nieuwe brochure Zojuist is er een nieuwe brochure verschenen met voorbeelden van recentelijk door Duopane opgeleverde projecten. De folder geeft een goede indruk van wat mogelijk is bij deze actieve glasleverancier/adviseur. De folder is aan te vragen via: info@duopane .nl 70

maart 2006

Face-Duopane-1 [en] Face-Duopane-2 Bij Evides Beerenplaat waterzuiveringsbedrijf te Spijkenisse leverde Duopane zonwerend isolatieglas Ipasol Natura 67/34 8*//44.4 gelaagd Totaal 2500m2

Face-Duopane-3 Bij de nieuwbouw van de Hogeschool Haarlem adviseerde Duopane voor de gevelbeglazing: werd 1600 m2 HR++ isolatieglas in diverse samenstellingen geleverd

Face-Duopane-4 voor de dakbeglazing op het atrium: HR++ isolatieglas 1015 silicone uv-*88.2 Totaal ca.

450m2

GevelBouw informeert u over de laatste ontwikkelingen

Xpo

Duopane Doornbos BouwRai

Doornbos Equipment

dé partner voor professioneel materieel Verhuur, verkoop, service en onderhoud.

Met meer dan 1000 machines uit voorraad leverbaar en internationale ondersteuningspunten kunnen wij u altijd de juiste en meest economische oplossing bieden. Onze merkonafhankelijkheid zorgt er bovendien voor dat wij alleen het beste inkopen. Wij garanderen daarbij een optimale veiligheid, flexibiliteit en gebruiksvriendelijkheid, zodat u zich kunt concentreren op úw werk.

Hoogwerkers op maat 47m JLG knikarm-telescoophoogwerkers, 43m Genie telescoophoogwerkers, 30m Teupen Leo spinhoogwerkers en nog veel meer; al onze machines zijn direct leverbaar. Nieuw -speciaal voor de gevelbouw- zijn onze GS 3390 RT en de 5390 RT van Genie. Deze hebben een extra groot platform (tot 5.4m breed) en hefvermogen (1000 kg). Ze zijn voorzien van stempels, leverbaar met elektriciteitsaansluiting in de bak en gaan tot 33m hoogte.

Wij komen graag gratis langs op uw werkplek om het juiste advies te kunnen geven.

Ons assortiment bestaat uit hoogwerkers, heftrucks, verreikers, kranen, hogedrukreinigers en vacuümunits. Bel ons voor de mogelijkheden of vraag naar onze brochures: 010-8508000 / www.doornbosequipment.com.

INNOVATIEVE WONINGBOUW OP BOUWRAI 2006 Kennis opdoen, oplossingen vinden, ervaringen uitwisselen en netwerken: dat alles brengt BouwRAI 2006. Met 350 exposanten en vol originele initiatieven als de Nieuwsstudio, vijf thematische Projectpleinen en interessante excursies. Zonder meer een vakevenement boordevol actueel nieuws. Sowieso is de BouwRAI de enige vakbeurs die zich bezig houdt met de ontwikkeling van woningbouw. Een beurs vol kansen en nieuwe mogelijkheden zeker voor gemeenten, woningcorporaties, architecten, projectontwikkelaars en adviesbureaus. De BouwRAI 2006 vindt plaats van dinsdag 4 tot en met vrijdag 7 april in Amsterdam RAI. Bezoekers vinden inspiratie op de 5 Projectpleinen. Op elk Projectplein staat een bijzonder woningbouwproject centraal, waarbij de ontwikkelende partijen aanwezig zijn om iedereen een kijkje in de keuken te gunnen.

Het Aedes Corporatieplein: waar woningbouwcorporaties projecten tonen met als thema ‘Corporaties altijd in de buurt’.

Wonen, Zorg en Welzijn: waar te zien is hoe welzijn een steeds belangrijkere rol speelt bij de invulling van woonwensen van mensen met een zorgvraag.

Het IFD Projectplein: waar SEV Realisatie met toonaangevende voorbeeldprojecten het Programma Industrieel en Flexibel Bouwen afsluit.

Energie & Duurzaamheid: met innovatieve oplossingen voor energiebesparing bij nieuwbouw, renovatie en stedelijke vernieuwing.

Architectuur & Innovatie: waar de invloed van productinnovaties op de architectuur van Nederland te zien is.

De Nieuwsstudio op de beursvloer brengt elke dag nieuws, achtergronden, opinie en noviteiten op het gebied van woningbouw. Brancheorganisaties Bouwend Nederland, de Nieuwbouw en Aedes en het dagblad Cobouw verlenen hun medewerking.

Exposanten als corporaties, projectontwikkelaars, bouwers, adviesbureaus en architecten tonen vele innovaties specifiek gericht op de woningbouw. Ook dienstverleners en de toeleverende industrie presenteren hun innovatieve ideeën.

Een optimale BouwRAI-dag is samen te stellen door op www.bouwrai.nl: alvast in te schrijven voor seminars, excursies naar Amsterdam en Almere. Ook voor het bestellen van een gratis toegangskaart.

maart 2006

71

Vebo Polybouw

Aannemer Innovatie-award 2005 voor universele waterkering

Vebo Beton & Staal:

voor gevels met een eigen gezicht Vebo Beton & Staal is het grootste en meest toonaangevende bedrijf in Nederland op het gebied van prefab betonproducten en stalen metselwerk ondersteuning. Door de enorme ervaring en expertise van Vebo Beton & Staal op deze gebieden, heeft Vebo uitgesproken ideeën over het combineren van beton, baksteen en ondersteunend staal en kan daarmee gevelbeelden realiseren die andere bedrijven voor onmogelijk houden. Gevelbeelden waarin de optimale vrijheid van de vormgever duidelijk naar voren komt. Of anders gezegd: door traditionele materialen te laten versmelten met de kennis van Vebo Beton & Staal, kunnen gevels een eigen gezicht krijgen.

Aluminium afdeklagen

Aannemer Innovatieprijs 2005 Door constant te innoveren, kon Vebo Beton & Staal uitgroeien tot het bedrijf dat het nu is.

Niet alleen alle mogelijke beton- en staalproducten zijn leverbaar, maar het assortiment is inmiddels uitgebreid met aluminiumproducten (waterslagen, afdekkappen, overbruggende

gootvulstukken etc.) en zelfs een universele kunststof waterkering. Met deze laatste is op eenvoudige wijze een 100% waterdichte gevel te realiseren. Deze waterkering is hét antwoord op lekkages die volgens recent onderzoek in Nederland op jaarbasis honderden miljoenen euro’s kosten! Niet voor niets won deze waterkering de Aannemer Innovatieprijs 2005.

Standaardisering Een andere, zeer recente ontwikkeling is de standaard borstweringssteun. Natuurlijk zijn borstweringssteunen niet nieuw, maar het probleem was dat voor elk project het wiel opnieuw moest worden uitgevonden. Vebo Staal heeft een standaard borstweringssteun ontwikkeld. Het enige wat de opdrachtgever

dient aan te geven, is lengte, hoogte en dikte van de borstwering, en het windgebied. Aan de hand van deze klantBorstwering dankzij producten van Vebo specificaties fabriceert Bunschoten Vebo borstweringssteunen, waarvan de detailleringen geheel zijn afgestemd op de specifieke constructie van de gemetselde balustrade of dakrand. Zodat die duurzaam en veilig zijn functie kan blijven vervullen. Zodat de gevel zijn eigen gezicht behoudt. Daarom: Vebo Beton & Staal. informatie Vebo Beton & Staal, Bunschoten Telefoon 033 299 26 00 Website www.vebo.com

Polybouw Aluminium BV L’Arc en Ciel te Deventer Architect: I’M Architecten uit Deventer

Polybouw Aluminium BV is specialist.

Groot geworden met de ontwikkeling, levering en montage van hoogwaardige gevelelementen.

Een vanzelfsprekende hoge kwaliteit en meedenken met onze relaties. Dat is het juiste profiel voor een partner in nieuwbouw en renovatie. Onze ramen, deuren en gevel worden toegepast in zowel de utiliteitsbouw als in de woningbouw.

De partner met ’t juiste profiel. www.polybouw.nl

72

maart 2006

ad RIBBELRUIT gevbou -2006

10-02-2006

11:18

Pagina 1

Het is niet het glas

Maar wie er achter zit Waar u het ook inkoopt, het glas is overal hetzelfde. Het verschil zit bij ons in andere zaken. Zo behandelen wij elke opdracht persoonlijk en zien we onze klanten nooit als nummer. We zijn gemakkelijk bereikbaar en hebben alle vakkennis en ondersteuning in eigen huis.

En omdat we onafhankelijk zijn, leveren we alle merken en soorten glas.

Een eigen wagenpark completeert deze positieve eigenschappen.

Bel Duopane en bemerk meteen het verschil tussen een gigant en een flexibele professional. 0299 - 653607

De mensen achter het glas Glasindustrie-groothandel-projecten Duopane b.v. Nieuwpoortslaan 3, 1141 BS Monnickendam - Holland

ads.indd 2

Tel +31 (0)299-653607 Fax +31 (0)299-654114

E-mail:info@duopane.nl

www.duopane.nl

03-03-2006 17:11:29

Kloosterman B.V. Leeuwarderstraatweg 121a Postbus 41 8440 AA Heerenveen Tel. 0513-621525 Fax. 0513-620060 E-mail: info@kloosterman.nl Internet: www.kloosterman.nl

BUILDING A FRONT CREATING A FACE Meer dan 30 jaar ervaring in het verwerken van gevelelementen.

Met daarnaast een eigen ontwikkeld aluminium profielsysteem: Eurotherm®. Dit profielsysteem is uitgegroeid tot een succesvolle productenlijn die veelvuldig in de gevelbouw wordt toegepast.

www.kloosterman.nl kloosterman.indd 1

23-02-2006 15:14:11

partner

Glas heeft als primaire functie weersinvloeden te reduceren en warmte binnen te houden.

Maar de ontwikkeling op het gebied van isolatieglas gaat door, zoals op het gebied van passieve veiligheid, actieve beveiliging, decoratie, warmte- en lichtregulering en brandwering. Scheuten Glasgroep is met haar complete assortiment partner voor alle mogelijke productvarianten, enkelvoudig of multifunctioneel. Want ook in die missie is de enige Nederlandse glasproducent geslaagd: Scheuten Glasgroep beschikt over een compleet assortiment isolatieglas dat alle extra’s combineert. Trendsettend richting geven aan de veredeling van glas. Voor de één een doel, voor Scheuten Glasgroep een middel.

compleet Postbus 22 5900 AA Venlo Telefoon 077 359 92 22 www.scheuten.nl

adv. scheuten ads.indd 3 gevelbouwA4.indd 1

08-08-2005 03-03-2006 16:21:55 17:11:36

NIEUW!

Gecoate RVS-hekken van VMG gaan een eeuwigheid mee

VMG introduceert op het Innovatiegala Architect '06:

gepoedercoate RVS-spijlenhekken (basistype) voor de vanafprijs van staal! voorsprong in kwaliteit...

ads.indd 4

World Trade Center Rotterdam 29 en 30 maart 2006

Postbus 17 5256 ZG Heusden Tel 0416 - 669 000 Fax 0416 - 669 010 info@versteegmetaal.nl www.versteegmetaal.nl

03-03-2006 17:11:40