Coachlink Magazine 13: Druk

De coach voor coaches

Met Coachlink heb je online toegang tot honderden artikelen over coaching en persoonlijke ontwikkeling. Je vindt in de kennisbank de nieuwste vakinformatie en praktische tools voor nog meer impact in je coachgesprekken en teamsessies.

coachlink.nl

Wil je als coachingsprofessional bijblijven op je vakgebied?

coach li n kmaga z i n e

Coachlink

Coachlinkmagazine voo rja a r seditie, j u n i 2020, n u m m e r 13, prijs ¤ 9,95

David de Kock wil van Nederland het gelukkigste land ter wereld maken

Probeer één mCoachlink aand Probeer gmaand atisgratis! !

• Eerste r

Anne de Jong Ik heb vroeg geleerd te kijken naar wat er achter iemand zit, in plaats van alleen naar de buitenkant.

Ina Ahuis over betekenisvolle werkrelaties

• ¤ iv21,25 per maand L eer de code PromoC DRUK

ct btw) A(incl. mo op coachlink.nl/pro

Druk Overal en altijd online toegang tot meer dan 200 boeken.

Gemakkelijk zoeken op veelvoorkomende thema’s, methoden en technieken.

Laat je inspireren door ruim 600 werkvormen van MyMethods

ISBN 978-90 244 3418 3

www.coachlink.nl

Advertentie voor CLM.indd 1 Omslag CLMCL 13.indd 1

15-05-19 13:01

9 789024 434183

20-05-20 15:00

Neem jij je vak serieus?

Word dan ook een NOBCO-coach! … want een NOBCO-coach staat voor kwaliteit en professionaliteit, en is altijd in ontwikkeling!

Met je NOBCO-aansluiting ben je verzekerd van o.a.:

• je eigen coachprofiel op de NOBCO-website via ‘vind een coach’ met meer dan 240.000 bezoekers per jaar • gratis deelname aan vrijwel alle NOBCO-lezingen en -workshops • de mogelijkheid om het Europees keurmerk voor coaches (EIA) te behalen; óók in een verkort programma binnen 2 jaar na afronding van je opleiding met het EQA keurmerk • onbeperkt gebruik van de NOBCO Coaching Monitor, hét online evaluatie-instrument voor coachtrajecten • gratis toegang tot de online database van coachlink.nl met een online database van meer dan 140 coachboeken • de mogelijkheid tot deelname in intervisiegroepen en Vaksecties • aanzienlijke korting op een beroeps- en aansprakelijkheidsverzekering

De Nederlandse Orde van Beroeps­ coaches is dé beroepsorganisatie voor mensen die coaching beroepsmatig uitoefenen. NOBCO maakt deel uit van de European Mentoring & Coaching Council (EMCC).

1 januari 2021 : Noloc en CMI introduceren één gezamenlijk keurmerk voor alle loopbaanprofessionals

Aansluiten bij NOBCO? Doen!

CMI en Noloc hechten sterk aan de kwaliteit en de permanente ontwikkeling van de loopbaanprofessionals. Daarom gaan CMI en Noloc op weg naar één gezamenlijk keurmerk in 2021. Herkenbaar en gewaardeerd door professionals, opdrachtgevers en loopbaanbureaus.

Met één gezamenlijk keurmerk kunnen we ons mooie beroep eenduidig in de markt zetten en geeft het ons de mogelijkheid om de professionele ontwikkeling van ons vak en vakgebied verder uit te bouwen. .

NOBCO-coaches leveren een wezenlijke bijdrage aan het welzijn en de ontwikkeling van mensen en organisaties. Zij geven richting, zijn betrouwbaar en staan voor kwaliteit. Sluit je dus vandaag nog aan* en zet ook NOBCO voor jouw naam!

Meer weten?

Kijk voor meer informatie, veelgestelde vragen en de volledige verklaring die Noloc en CMI in april 2018 uitgebracht hebben op www.noloc.nl

* voor €295 excl. BTW via www.nobco.nl/aansluiten

NOBCO-adv-200x265coachlink-20-05-2020.indd 1 Omslag CLM 13.indd 2

20-05-20 14:19 20-05-20 15:00

Editorial Druk. We stelden het thema voor dit nummer vast op een regenachtige middag begin december. En ja, wij hadden het ook druk: het was immers december, er moest nog van alles gebeuren voordat we het oude jaar konden afsluiten en het nieuwe jaar met een fantastisch schone lei konden beginnen. Inmiddels is dat jaar een tijdje onderweg en tsja, wat zal ik ervan zeggen. Het wordt in elk geval een memorabel jaar, waarin we met ons allen veel nieuwe woorden hebben geleerd, waarin veel mensen al veel verdriet hebben moeten doorstaan en waarin meer dan ooit onze veerkracht en bereidheid tot veranderen is aangesproken.

Het woord druk heeft daarmee ook ineens een andere connotatie gekregen. We dachten aan stress, de druk die je jezelf oplegt, sociale druk – niet aan drukke plekken met veel mensen die je vooral moet zien te vermijden. Of de druk die je voelt als je thuiswerkt en ook je kinderen moet lesgeven. Of de stress die je hebt als coachees massaal afzeggen …

Alle bijdragen in dit magazine (minus twee) zijn geschreven voordat we met ons allen in lockdown gingen begin maart. Het is dus zo goed als corona-vrij. Dat is ook weleens prettig. En die druk? Die gaat niet zo makkelijk weg. Maar als we daar op de juiste manier mee leren omgaan, hoeft dat niet eens zo erg te zijn.

marloes van beersum hoofdredacteur

coachlink magazine

•1

Inhoud Interviews

Artikelen 8 365 dagen succesvol

14 Méér IK, is minder druk

David de Kock over hoe de wereld beter wordt van coaching

Judith Tielen

17 Voelen wat je nodig hebt

44 De boekenkast van …

Hilde Brouwer

Anne de Jong, coach/onderneemster

66 Schitteren en schutteren in ons werk

Ina Ahuis over betekenis volle werkrelaties

22 Hoe je kunt afrekenen

met altijd maar druk zijn

Lisette Brattinga

28 Welke ballen houd jij allemaal hoog?

Jacqueline van ’t Spijker

Rubrieken Het nachtkastje van Frans Corten

7

Het weekendgevoel van Mark Tigchelaar Boek

36, 55

De werkvorm van Wiepke de Heij

2 • coachlink

magazine

31

37 Hoe ik coach werd Nicolette Kat 43 De coachplek van Annita Rogier 70 De coachstijl van Silvia Derom

25

32 R U S T

56 Fear of missing out

Frank Rood

Sander Goethals

38 Koffie

60 Doordrukken, bezwijken of ontspannen?

Gea Koren Majlis Schweitzer

48 Er is geen haast

72 Hoe je emoties je

gevoel beïnvloeden

Marloes Jobing-Westen Dirk Verhoeven

51 Druk van de ketel

76 Druk, maar waar precies?

Monique Crooij

Peter Voshol

Columns 27 Freek Sarink 59 Marieke, coachee 75 Tim Theeboom

En verder Wie werkten mee Colofon Win!

6 79

80 Meer lijf

Marianne van Velzen

4

coachlink magazine

•3

foto: renée krijgsman

Wie werkten mee Lisette Brattinga helpt als online businesscoach vele andere coaches met een succesvolle start en groei van hun business. Met haar ruime strategie-, marketing- en saleservaring heeft ze inmiddels twee succesvolle bedrijven opgezet.

Regelmatig treedt ze op als gastspreker of trainer voor o.a. NOBCO, Nyenrode en TeamChange. > 22

Hilde Brouwer is ondernemerscoach binnen het MKB. Voornamelijk mensgericht, over balans in werk en privé en daartussen. Uitgesproken en direct.

Enthousiast vragend naar het nieuwe en onbekende. Buitenmens in hart en nieren. > 17

Monique Crooij is opgeleid als psycholoog en yogadocent. Haar liefde voor beide krijgt vorm in de No-stress methode die zij heeft ontwikkeld. Ze traint en coacht mensen hoe zij met meer ontspanning, energie, inspiratie en liefde kunnen leven en werken. www.moniquecrooij.com > 51

Sander Goethals is businesscoach voor coaches en schrijver van het boek Ondernemen voor coaches. Hij vindt het geweldig dat coaches anderen willen helpen en draagt daar graag aan bij. Bekijk alle (gratis) mogelijkheden op www.ondernemenvoorcoaches.nl > 56

Marloes Jobing-Westen werkt in het onderwijs als groepsleerkracht (groep 7) en is (beroeps)coach bij de Stichting Promes te Meppel. Ze coacht collega-leerkrachten en leerlingen en is teamcoach en onderwijsexpert. > 48

Gea Koren is narratief coach en verhalenvanger. Ze verzamelt al jaren werkverhalen die zij anonimiseert en voorziet van een professionele en uitnodigende reflectie. Zo ‘tovert’ zij menig werkverhaal om tot leerkansen voor iedereen. www.korenvisie.nl > 38

En verder ...

Ina Ahuis Frans Corten Silvia Derom Vanessa van Herrewaarden Wiepke de Heij Loes van den Ingh 4 • coachlink

magazine

Anne de Jong David de Kock Diederik de Klerk Nicolette Kat Hans Peijs Annita Rogier

Joke Roelfsema Freek Sarink Mark Tigchelaar Tim Theeboom Jelle Westendorp Karen Walthuis

Frank Rood is oprichter en eigenaar van het MyTime Creator. Na een carrière als ontwikkelaar, manager en directeur in de hightechindustrie is hij coach en trainer geworden met als specialisme timemanagement en stressreductie. Zijn missie is R u s t brengen. www.mytimecreator.com/nl > 32

Majlis Schweitzer is coach, trainer én mede-eigenaar van De Kerncentrale.

‘Voldoening door je eigen kern centraal stellen, óók als coach.’ Ze ontwikkelden daarom de Kernscan, een online analysetool die helpt om tot de kern te komen met je coachees. > 60

Jacqueline van ’t Spijker Als communicatietrainer, coach en gespreksleider intervisie begeleid ik hoogopgeleide professionals om vastlopende communicatie om te buigen naar verbinding en soepele samenwerking. www.jvts.nl en www.intervisievoorjuristen.nl > 28

Judith Tielen zit in de Tweede Kamer namens de VVD. Door Judiths loopbaan heen is coaching een soort levensstijl geworden. Politica, ondernemer, directeur, vrijwilliger: coaching leidt ertoe dat mensen meer kunnen dan ze dachten.

Met Roel Wolbrink schreef ze 101%IK. > 14

Marianne van Velzen is coach, trainer én daarnaast Stadsdichter van Leiden. Ze schrijft gedichten over wat haar raakt tijdens haar werk en in het dagelijkse leven.

Met haar gedichten wil zij mensen graag van een andere kant naar zaken laten kijken en hen op een positieve manier verwonderen. > 80

Dirk Verhoeven is sinds 2013 (mede) eigenaar van de Associatie voor Coaching. Zijn passie ligt in het ontwikkelen en trainen van educatieve programma’s waarin coaching als begeleidings- en managementstijl de basis vormt. > 72

Peter Voshol is fysioloog met internationale ervaring.

Hij is onderzoeker bij Louis Bolk Instituut, medeoprichter van Voeding Leeft. Daarnaast is hij trainer/coach bij Bold Coach Academy en zijn consultancybedrijf Life Growth. www.facebook.com/LifeGrowthPeter > 76 coachlink magazine

•5

COLOFON Coachlinkmagazine

Wie werkten mee

a p r i l 2 0 14 , n u m m e r 1

Coachlink Magazine is een uitgave van Coachlink/ Boom uitgevers Amsterdam.

Hoofdredactie Marloes van Beersum Eindredactie Sandra Buijel en Wieke Oosthoek

UITBLINKEN!

Uitblinken!

Rubrieken

Nienke van Oeveren Vormgeving Het is de klik, Op vol vermogen ‘Je bent een kleine prutser, Andre Klijsen,stupid!

Villa Y al je talenten aanzetten

hoor ik dan’

Boom uitgevers Amsterdam Postbus 15970 1001 nl Amsterdam www.coachlink.nl info@coachlink.nl @coachlinkNL

Dr. Ad Bergsma is zelfstandig psycholoog, geluksonderzoeker, spreker en schrijver.

Hij is coauteur van de boeken Gelukkig werken, Gelukkig voor de klas en Handboek werkgeluk.

Dr. Joep Schrijvers, auteur van onder andere Hoe word ik een rat?, doet onderzoek voor zijn nieuwste boek: een ideeëngeschiedenis van leiderschap en management in de westerse cultuur. Daarnaast is hij universitair docent veranderwetenschap en spreker.

Hedda Treffers werkt als eindredacteur bij Uitgeverij De Doelenpers in Alkmaar en als freelance tekstschrijver voor diverse media.

Nienke van Oeveren redigeert vanuit Boek­ redactie managementboeken en schrijft voor tijdschriften.

Adverteren Voor meer informatie over adverteren, kunt u contact opnemen met de uitgeverij via J.Keyzer@boomamsterdam.nl of 020-5218934 Oplage: 10.000 © juni 2020 isbn 978 90 244 3418 3 issn 2589-4048 Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaan.

Marloes van Beersum Adjunct-uitgever Boom uitgevers Amsterdam en uitgever Coachlink

Martine Siemons Marketing Boom uitgevers Amsterdam en Coachlink

Wieke Oosthoek Fondsredacteur Boom uitgevers Amsterdam

Sandra Buijel Bureauredacteur Boom uitgevers Amsterdam en redactie Coachlink

Jennefer Keyzer Sales consultant Boom uitgevers Amsterdam

Andre Klijsen Vormgever Coachlink Magazine

Losse nummers bestellen kan via www.coachlink.nl Foto’s gebruikt onder licentie van Shutterstock.

Wil je een artikel bijdragen aan de volgende editie van Coachlink Magazine?

Mail voor meer informatie naar redactie@coachlink.nl 6 • coachlink

magazine

Het nachtkastje van...

Frans Corten ‘Ook mensen verslappen als er te weinig druk is.’

meer opgevoerd worden en hij maakt zich daar grote zorgen over.

foto: guido pletzers

Frans Corten coacht hoogbegaafden. Hij schreef het boek Uitzonderlijk talent. Gids voor hoogbegaafden, uitvinders en andere vreemde vogels. Verbeelding en vormgeving zijn voor hem erg belangrijk. ‘Een goede lay-out draagt veel bij aan mijn leesplezier. Ik hou van rust op de pagina, dat leest makkelijker.’

Op zijn nachtkastje liggen vier heel verschillende boeken, waaronder de RTMdienstregeling van de stoomtram op de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden uit 1951. ‘Ik zou het reuze interessant vinden om zo’n reis te maken. De mensen moesten met de tram van Rotterdam naar Numansdorp, vanaf daar met de boot en dan weer met de tram door naar Zierikzee. Zo’n reis duurde ruim vier uur en kon tweemaal per dag.’ Frans schetst een romantisch beeld van de tram die over enkelspoor langs oude Zeeuwse landweggetjes reed. Het was niet bepaald een tocht voor mensen met haast.

‘Ik vind romans helemaal niet leuk, ik lees liever biografieën’, zegt Frans. Op zijn nachtkastje ligt daarom Een beetje opstandigheid, de biografie van Patricia Faasse over Johanna Westerdijk, de eerste vrouwelijke hoogleraar van Nederland. ‘Ze noemde zich Hans en was gespecialiseerd in schimmels, ”getrouwd met de wetenschap” en een groot liefhebber van feestjes.’ Haar motto’s waren ‘Werken en feesten geeft schoone geesten’ en ‘Van een saai en eentonig leven gaat zelfs een schimmel dood’. Frans legt uit dat Johanna (Hans) er in de jaren dertig achter kwam dat haar schimmelculturen

juist doodgingen als de omstandigheden té perfect waren. Soms was het nodig om ze aan lagere temperaturen bloot te stellen of minder voeding te geven. ‘Haar motto’s zijn helemaal actueel. Ook mensen verslappen als er niets gebeurt in hun leven en er te weinig druk is. Dat leidt soms tot vermoeidheidsziektes.’ Aan de andere kant ziet hij de druk in de wereld in alle opzichten steeds

‘Uit vakliteratuur haal ik helaas maar zelden lessen voor mijn eigen praktijk.’

In De kracht van kwetsbaarheid beschrijven hoogbegaafde volwassenen hoe hun leven eruitziet en waar ze tegenaan lopen. Aan de hand van deze verhalen geven auteurs Maud van Thiel en Imanda Slief-Boom adviezen om met hoogbegaafdheid om te gaan. Dit boek sluit goed aan bij Frans’ eigen vakgebied. ‘Het is de eerste keer dat ik over dit onderwerp lees en dat het me echt aanspreekt. Het is verhalend en verbeeldend, vol levenservaring. Dit boek raakt de kern en het is concreet.’ Frans is een kritische lezer als het gaat om vakliteratuur. ‘Als dingen te algemeen geformuleerd worden, haak ik af. Een voorbeeld spreekt mij veel meer aan. Uit vakliteratuur haal ik helaas maar zelden lessen voor mijn eigen praktijk. Om me te ontwikkelen, moet ik het hebben van iemand die me iets vertelt of van hele specifieke plekken waar ik kom.’

Een ander biografisch boek dat Frans leest, is Hannelore, het meisje uit de sekte. ‘Het is goed geschreven door Frank Krake, feitelijk en zonder oordeel, maar het is een akelig boek; niet iets om voor het slapengaan te lezen. Er gebeuren vreselijke dingen. De druk binnen de sekte wordt sluipenderwijs opgevoerd en niemand doet iets.’ Frans heeft cliënten die in een sekte hebben gezeten. ‘Het achtervolgt mensen hun hele leven. Ze zijn zo beschadigd dat ze niemand meer echt kunnen vertrouwen.’ (NvO)

coachlink magazine

•7

Elke dag succes, de wereld volgens David de Kock ‘Het is onze morele plicht om in een land als Nederland het beste van ons leven te maken en anderen bij te staan.’ David de Kock gebruikt coaching bij het waarmaken van dit ideaal. ‘Bij iedereen is een basis aanwezig om tot bloei te komen en te worden wie men in essentie is.’

Tekst: Ad Bergsma Fotografie: All Is Amazing 8 • coachlink

magazine

Interview

E

en goede vriend en collega kreeg kanker. David de Kock begon met hem voor het eerst in zijn leven te spreken over de dingen die er op een diep niveau echt toe doen.

De vriend vroeg of David door zou willen gaan met leiding geven aan zijn succesvolle marketingbureau, als hij wist dat zijn dagen geteld zouden zijn. Het maakte David bewust dat hij leuk werk had, maar dat het hem niet werkelijk vervulde.

Later kwam het verzoek van de vriend om op de begrafenis zijn laatste woorden voor te lezen. David maakte de envelop open en las de aanwezigen de afscheidsboodschap van zijn vriend voor. ‘Sterf niet met mij.’ David nam deze woorden ter harte.

Hij zou zich niet verliezen in rouw, maar de energie gebruiken om meer zijn hart te volgen. ‘De meeste mensen proberen op de ingeslagen weg voort te gaan totdat de pijn te groot wordt.

Zij veranderen als het niet meer anders kan, maar mijn vriend heeft mij geleerd dat het onnodig is om daarop te wachten.’

David stichtte samen met Arjan Vergeer 365 Dagen Succesvol met als ambitie Nederland het meest gelukkige land van de wereld te maken. Ze doen dat met enorm succes. Van hun boek zijn meer dan 80.000 exemplaren verkocht. De online community bloeit en de aanmeldingen voor seminars lopen storm.

Hoe dat allemaal aangepast moet worden door de coronacrisis is op het moment van het interview onduidelijk. Wel zeker is dat de mannen zich niet uit het veld laten slaan. Ze gebruiken hun website om gratis behulpzame ideeën te verspreiden.

En nog voor de coronacrisis op zijn hoogtepunt is, laten ze de bezoekers van de website weten dat het streven niet moet zijn om zo snel mogelijk terug te keren naar de oude manier van leven. ‘Laten we in plaats daarvan zoeken hoe we wezenlijke verbeteringen kunnen doorvoeren.’

David de Kock vertelt dat de meest gestelde vraag bij interviews is of 365 Dagen Succesvol niet te veel belooft of te weinig compassie heeft met mensen bij wie het tegenzit. ‘Onze boodschap is niet dat het leven elke dag holadijee is. Wel stellen we consequent de vraag hoe je je verhoudt tot het leven.

Slachtoffer zijn is een keuze. We kunnen er niet onderuit dat

we geen invloed hebben op sommige gebeurtenissen, maar je kiest er vervolgens wel zelf voor om af te haken en je dagen in verlaagd bewustzijn door te brengen met een verslaving, porno of Facebook. Als je daarvoor kiest, moet je dat zelf weten, maar wij zullen je op het achterliggende patroon wijzen. Het is jouw leven en van niemand anders. Je moet zelf je shit oplossen.

Deze houding betekent niet dat je de realiteit moet vervormen door er op een positieve manier tegenaan te kijken. Vechten tegen de realiteit heeft evenmin zin als vechten tegen het weer. Maar als je slachtofferschap wil doorbreken, moet je om te beginnen herkennen wat je eigen aandeel daarin is.’

Als je slachtofferschap wil doorbreken, moet je om te beginnen herkennen wat je eigen aandeel daarin is.

De misverstaander kan hier gemakkelijk in lezen dat David een neoliberale ratrace voorstaat, waarin iedereen het op eigen kracht moet uitzoeken. ‘Juist niet. In mijn werk heb ik bijvoorbeeld te maken met de vele mensen in de zorg of in het onderwijs die te maken krijgen met een burn-out. Als coach sta ik ze bij met het vinden van een andere weg. Ik ontmoet daarbij veel scepsis. “O, daar heb je weer zo’n coach.’’ Of “Het moet niet gekker worden, de ene helft van Nederland is coach en staat de andere helft bij.” Ik geloof juist ten diepste dat de wereld zoveel mooier zou zijn, wanneer mensen beter begeleid worden.’

David neemt zichzelf als voorbeeld: ‘Mijn vrouw en ik hebben een heel fijne relatie, maar we gaan al jarenlang elke zes weken samen naar relatietherapie. Het is best een eind bij ons vandaan en het kost elke keer € 400 euro, dus in de auto ernaartoe zeggen we vaak tegen elkaar dat we het toch goed hebben samen. Is het wel nodig hiermee door te gaan? Op de terugweg is de stemming omgeslagen. Wat was dit leerzaam. Hier moecoachlink magazine

•9

ten we echt wat mee. Het maakt veel duidelijk als andere mensen meekijken. De laatste keer zei ik tegen mij vrouw dat ik het verschrikkelijk vind dat zo weinig mensen hier zo weinig toegang toe hebben. Of zou men het de investering in tijd en geld niet waard vinden?’

‘Ik geloof juist ten diepste dat de wereld zoveel mooier zou zijn, wanneer mensen beter begeleid worden.’

Coaches zijn volgens David niet alleen nodig, vanwege hun kennis die ze hebben. Hij zelf bedient met 365 Dagen Succesvol online honderdduizenden Nederlanders met online advies over levensvragen en zijn vrouw werkt als relatietherapeut.

‘Mijn vrouw is precies zo geschoold als onze therapeut, maar de moeilijkheid is dat wij het net als iedereen moeilijk vinden om naar onszelf te kijken. De ander ziet je beter, omdat je zelf de enige bent van wie je het hoofd niet kan zien. Je hebt je eigen verdedigingsmechanismen en ego en je bent juist van je partner niet altijd geneigd iets aan te nemen. Wat je zelf over je partner zegt, heeft eigenlijk altijd meer te maken met wie je zelf bent, dan met de ander. De blik van de buitenstaander helpt ons om het gedoe te overstijgen en eerlijk te kijken naar wat speelt.’

Het thema dat bij de laatste relatietherapie aan de orde kwam, was het aanstaande huwelijk van David en zijn vrouw (het wordt voltrokken tussen de datum van het interview en het verschijnen van dit magazine). ‘We zijn al dertien jaar samen en hebben het goed met onze drie kinderen. Ik aarzelde dan ook niet om de commitment aan te gaan, maar tijdens de therapie hebben we wel besproken dat het huwelijk voor mij een groot ding is. Het gaat er niet om of mijn vrouw wel leuk genoeg is, maar de onzekerheid of ik dit wel waar kan maken.

Achter het succes schuilt er in mij toch een onzeker jongetje dat zich afvraagt of ik de moeite waard ben om van te houden.’

De pessimist zou kunnen concluderen dat zelfs een coach die met een relatietherapeut trouwt ook gewoon ploetert in relaties en met het leven. David: ‘De andere kant van de zaak is dat het helpt om dit met elkaar te bespreken. Het maakt ons gevoeliger naar elkaar toe, het verzacht en het versterkt onze verbintenis.’

10 • c o a c h l i n k

magazine

Vaardigheden trainen Heel veel problemen en ellende zouden voorkomen kunnen worden door coaches in te zetten voor goede raad en reflectie. David: ‘Onlangs kwam ons kind thuis uit school met de vraag, wanneer wij nu eigenlijk uit elkaar zouden gaan. Het is nu in Nederland al zo dat de helft van de eerste huwelijken strandt en zestig procent van de tweede. Natuurlijk is een relatie onderhouden niet eenvoudig, maar ik ben ervan overtuigd dat veel uitzichtloze kilte voorkomen kan worden als mensen ondersteund worden bij het verwerven van de noodzakelijke vaardigheden.’

Mensen worden leuker als ze naar zichzelf beginnen te kijken.

‘Mijn punt is dat mensen leuker worden als ze naar zichzelf beginnen te kijken. In een relatie helpt dat bij het tegengaan van acting out. Als er toch wat scheef loopt, maak daar dan geen drama van. Ik heb van de therapie geleerd mijn relatie op te vatten als bestaand uit drie entiteiten. Ik, mijn vrouw en de ruimte daartussen. De relatie als derde partij binnen ons verbond is een sacred space, die nog belangrijker is dan ikzelf. In die ruimte heerst oordeelloosheid en die wordt door ons allebei gekoesterd. Ik zorg er tegenwoordig bijvoorbeeld voor dat ik niet meer zo uitgeput thuis kom en alleen nog maar op de bank kan hangen. Al mijn energie investeren op mijn werk, gaat niet samen met het koesteren van de relatie. Ik ben een leuker mens geworden door de begeleiding die ik heb gekregen.’

Het probleem in onze maatschappij is volgens David dat we veel te veel leren met trial-and-error. ‘Als we solliciteren, dan doen we maar wat en we moeten zelf zien hoe we onze eigenwaarde in stand houden als we te maken krijgen met een afwijzing. Dan is het toch handiger om een sollicitatietraining te volgen? Coaches zijn er om mensen vooruit te helpen bij belangrijke beslissingen in het leven over mentale en fysieke fitheid, relaties, werk en geld. Als je snapt hoe een aantal basismechanismen werken en je enkele eenvoudige vaardigheden onder de knie krijgt, dan word je ineens wel aangenomen.’

‘Je bent nog niet direct een goede hartchirurg als je zelf een hartaanval hebt doorgemaakt.’

David twijfelt ook niet aan coaches die zelf zijn vastgelopen met bijvoorbeeld een burnout en die hun herstel vervolgens gebruiken om als voorbeeld te dienen voor anderen. ‘Ik heb weleens in een interview op de radio gezegd dat je nog niet direct een goede hartchirurg bent als je zelf een hartaanval hebt doorgemaakt. Om goed te zijn in je vak heb je meer nodig dan ervaringsdeskundigheid. Aan de andere kant zijn we al een heel eind op weg als we tijd nemen voor introspectie en intervisie. Het is heel wat waard als een ervaringsdeskundige een klant een hart onder de riem kan steken door te laten zien dat hij een bepaalde situatie goed te boven is gekomen. Ik denk dat dit soort coaches onderdeel zijn van een hele positieve ontwikkeling richting een verhoogd bewustzijn. Steeds meer mensen beseffen waarom de dingen gaan zoals ze zijn en daar iets aan veranderen. De grap is natuurlijk dat we allemaal denken dat we uniek zijn, terwijl we met een universele dynamiek te maken hebben. Zo’n besef brengt je snel op een helend pad.’

Weerstand tegen het succes De weerstand tegen deze boodschap, wijt David aan de tijdgeest.

‘Het negatieve scoort beter. Als iemand pleit voor de kunst van het ongelukkig zijn, dan trekt dat veel meer aandacht dan een coach die mensen bijstaat met het zoeken van verbinding en die bijdraagt aan geluk. We hebben ons eigen programma van 365 Dagen Succesvol laten onderzoeken. Dat was in de tijd dat

we nog 150 deelnemers hadden, dus ik weet niet of het onderzoek nog steeds relevant is nu er 1.500 per keer meedoen. Wat bleek was dat de deelnemers na een jaar gelukkiger waren dan de mensen in de controlegroep.’

‘De weg er naartoe was echter niet gemakkelijk. Als je bij jezelf naar binnen kijkt, kom je eerst ook minder aangename dingen tegen. Dit kan ertoe leiden dat mensen willen afhaken, maar ja, ze hebben betaald en gaan dan toch maar aan het werk. Het loont, want na een jaar gaat het beter. Daarbij maakt het weinig uit welk doel je voor jezelf stelt. Ik wilde de nummer één worden met onze onderneming, maar mijn moeder maakte een soortgelijk proces door, toen ze besloot dat het voor haar het belangrijkst werd een fijne oma te zijn. Ze is toen vervroegd met pensioen gegaan om haar verlangen waar te maken. Coaching werkt als je mensen niet alleen kennis aanbiedt, maar echt laat ervaren hoe het voor hen werkt.’

Het optimisme van David staat in schril contrast met de mensen die de meeste aandacht krijgen in de pers. De organisatiedeskundigen Cederström en Spicer maakten bijvoorbeeld een veelbesproken boek over het jaar dat zij besteedden aan zelfverbetering. Een jaar lang haalden ze alles uit de kast. Ze probeerden medicatie uit om hun concentratie te verbeteren, gingen gewichtheffen, gebruikten een fitbit om hun slaap- en waakritme te optimaliseren, geheugentechnieken, trainden het aantal orgasmes dat ze in korte tijd konden beleven, enzovoort. coachlink magazine

• 11

De juiste sfeer voor het professionele gesprek Bent u coach, trainer, therapeut, mediator of een andere professional die zijn of haar klanten in een representatieve ruimte wil ontvangen?

Het Coachhuis biedt in heel Nederland sfeervolle spreekkamers en groepsruimtes, flexibel te huur en tegen een aantrekkelijk tarief. Onze meer dan 100 locaties staan garant voor een rustige en professionele ontvangst van uw klant. U kunt eenvoudig zelf online uw boekingen maken.

Meer weten: kijk op www.hetcoachhuis.nl of mail uw vraag naar info@hetcoachhuis.nl.

12 • c o a c h l i n k

magazine

Na dat jaar waren ze enkele hoogtepunten rijker, maar wat ze vooral hadden geleerd was dat ze nog ver weg waren van ‘volmaakt’. David is niet erg onder de indruk. ‘Waarschijnlijk hebben ze onderweg veel lol gehad.’ Raak, want hun boek is inderdaad hilarisch.

‘Met zo’n coach haal je eigenlijk je vader en moeder weer in huis.’

Na enig aandringen vertelt David dat er voor hem twee redenen zijn om wel kanttekeningen te plaatsen als het om coaches gaat. ‘In de eerste plaats ga ik niet graag naar plekken waar men het pretendeert te weten. Het wringt bijvoorbeeld als een

ondernemerscoach zelf nog nooit een bedrijf van binnen heeft gezien en dan met boekenwijsheid aankomt om mij op het juiste spoor te zetten.’ De tweede aarzeling heeft David bij coaches die hun rol uit het oog verliezen. ‘Je ziet weleens dat een businesscoach eigenlijk op de stoel van de bestuurder gaat zitten. Je helpt mensen dan niet, maar maakt ze afhankelijk. Met zo’n coach haal je eigenlijk je vader en moeder weer in huis.’

Coaches hebben zelfverzekerde bescheidenheid nodig. David: ‘Het is goed als je weet wat je kan en welk verschil je kunt maken. Verder zeg ik vaak tegen coaches die om raad vragen dat ze moeten beseffen in welke business ze zitten. Als je coach bent, maar er komt geen kip naar je praktijk, dan ben je eigenlijk geen coach, maar sta je voor de commerciële uitdaging van het klanten werven. Je moet dan niet je coachvaardigheden vergroten, maar je verkooptechnieken.’

coachlink magazine

• 13

Méér IK is minder druk

judith tielen

Judith Thielen zal niet snel zeggen dat ze het druk heeft.

Door trouw te zijn aan haar overtuigingen en talenten ervaart ze het ondanks al haar bezigheden niet zo.

Maar hoe doe je dat of hoe help je je coachee daarbij?

14 • c o a c h l i n k

magazine

M

ijn antwoord op de vraag ‘je hebt het druk zeker?’ is over het algemeen ontkennend. Gesprekspartners kijken me dan verbaasd aan. En ik begrijp dat mensen een uitgesproken ‘ja’ verwachten.

Mijn werk, het lidmaatschap van de Tweede Kamer, is een intensief bestaan. Geen voltijds negen-tot-vijf-baan. Objectief gezien is dat druk. Maar ik ervaar het vooral als bijzonder. Niet als druk. Ik denk dat iedereen werk kan doen dat weliswaar intensief is, maar dat niet als druk ervaren wordt. Door trouw te zijn aan je eigen overtuigingen en talenten. Daarom schreven Roel Wolbrink en ik een (werk)boek dat uitdaagt en helpt om te ontdekken vanuit welke karakteristieken, overtuigingen en eigenschappen je je leven in kan richten. Het heet 101%IK. Meer IK is minder druk.

‘Minder druk’ ontstaat door niet te kiezen voor een functie of positie, maar je te laten leiden door je overtuiging. Door te bedenken wat je graag wil realiseren. Niet wat je moet doen, maar wat je wil bereiken met wat je doet. Daarbij is het goed te realiseren dat een overtuiging gaat over wat je wil en kan betekenen voor anderen. Of die anderen nou collega’s zijn of klanten. Met die ambitie concreet voor ogen krijgt alles wat gedaan moet worden als vanzelf meer betekenis. Ook kan daardoor blijken dat sommige dingen helemaal niet gedaan hoeven worden.

‘Minder druk’ begint met het besef dat niet alles altijd even leuk is

Typisch ik?!

In onze samenleving wordt van mensen verwacht dat ze vooral dingen doen die ze leuk vinden. Jonge mensen wordt gesuggereerd dat ze ‘alles kunnen worden wat ze maar willen’. Dat zijn twee valse verwachtingen, die een grote druk op mensen leggen. Want leven en werken is niet alleen maar leuk. En niet iedereen heeft dezelfde talenten en kan alles.

‘Minder druk’ begint met het besef dat niet alles altijd even leuk is. En dat dat erbij hoort en voor iedereen geldt. Met andere woorden, laat de ambitie van ‘alles leuk’ varen en accepteer dat elk soort werk gepaard gaat met niet-leuke klussen. Dat scheelt een hoop druk. Daarnaast is het handig als je dingen doet die je goed kan. Door je eigen karaktertype en sterke eigenschappen te ontdekken, kan je ambities vormen die passen bij jouw typische zelf. Kan je dingen gaan doen omdat je ze zelf goed kan, niet omdat (je denkt dat) anderen dat van je verwachten.

Een paar van mijn sterke eigenschappen zijn daadkracht en inlevingsvermogen. Ik kan goed luisteren naar mensen met problemen en kan ze vervolgens ook nog helpen om een oplossing te realiseren. Eigenschappen die goed passen bij het vak van volksvertegenwoordiger.

Ik wil wel en ik moet niet Druk ervaren is synoniem met het gevoel dat dingen móeten.

De verwachtingen van anderen leveren druk op. Soms ook je eigen (te) hoge verwachtingen. Omdat ze moeilijk zijn, tijd kosten en voelen als een verplichting.

Het is míjn overtuiging dat iedereen net iets meer kan dan hij of zij soms zelf denkt. Maar soms is het nodig om belemmeringen weg te nemen. Daar kan ik mensen bij helpen. Als adviseur, ‘baas’, schrijver en nu als politica besteed ik tijd en aandacht aan mensen en projecten om hen te helpen meer ruimte en stimulans te ervaren. Beleid voor deeltijdwerkers die meer uren willen werken bijvoorbeeld, of de mogelijkheden en de budgetten voor Leven Lang Leren.

Weten met wie Een beter leven begint bij jezelf, een minder druk leven dus ook. Investeren in contacten en relaties met anderen hoort daar zeker bij. Maar niet alle relaties zijn evenveel waard. Als je weet wat je sterke eigenschappen zijn en wat je overtuiging is, is het makkelijker om te bepalen wie je kan helpen in je overtuiging en wie niet. Dan is het ook makkelijker om te bedenken wat je van anderen mag en kan verwachten.

Het klinkt niet meteen heel aardig, maar zeg ook gerust eens ‘nee’ als je verwacht dat een contact weinig bijdraagt aan jouw overtuiging. Denk na voor je afspraken inplant met contacten of potentiële zakenrelaties. Minder druk gaat immers ook gewoon over een minder gevulde agenda.

Ik vind ‘nee’ zeggen ook nog steeds lastig. En als volksvertegenwoordiger ben je er voor alle Nederlanders. Ik zeg dan ook eigenlijk nooit nee tegen contact of een afspraak met mensen in het land. Ik zeg wel nee tegen belangenorganisaties of lobcoachlink magazine

• 15

MEER INFO OP WWW.LVSC.EU

Maak jij je druk om de kwaliteit van coaching? Wij ook!

LVSC biedt coaches kennis en kunde over het vak met: • Tijdschrift voor Begeleidingskunde, • Opleiding en bijscholing, • Informatie over intervisie • LVSC College (Wees welkom op 10 december!)

byisten van wie ik twijfel of dat ze bijdragen aan mijn overtuiging of die zich niet echt inzetten voor ‘gewone mensen’ (maar voor het belang van instituties bijvoorbeeld).

Niet harder, wel slimmer werken Grip krijg je door te weten wat je wil bereiken en daar plannen voor hebben en keuzes in maken. Kiezen is niet altijd makkelijk, maar wel cruciaal om minder druk te zijn. Dat klinkt natuurlijk als een open deur. En dat is het ook. Toch gaan veel mensen die het druk hebben, vooral meer werken, harder werken, meer doen. Slimmer werken gaat verder dan de timemanagementtabelletjes die iedereen wel kent, maar je kan die tabellen wel gebruiken. Vanuit je eigenschappen en overtuigingen is het makkelijker te kiezen voor die taken, mensen, afspraken en activiteiten die belangrijk zijn. Dat is slimmer werken.

Zeg ook gerust eens ‘nee’ als je verwacht dat een contact weinig bijdraagt aan jouw overtuiging 16 • c o a c h l i n k

magazine

Slimmer werken in mijn geval is om bij een overvloed aan afspraakverzoeken, afspraken te bundelen en meerdere mensen tegelijk te ontvangen. Slimmer werken is ook goed voorbereid overleggen of vergaderingen ingaan, nooit ergens zomaar bij gaan zitten en de tijd zien verglijden. Slimmer werken is ook niet alle oplossingen zelf bedenken. Door te vragen om oplossingen en tips aan de mensen met wie ik spreek, ervaren die mensen ook nog eens dat ze beter worden gehoord.

Natuurlijk heb ook ik weleens momenten dat ik door deadlinestress geïrriteerd en gehaast ben. Ook ik zou wel meer uren in een etmaal willen. Maar druk? Nee. 101%IK is minder druk. Nieuwsgierig over hoe Roel en ik 101%IK hebben toegepast? Kijk op www.101procentik.nl/judith

Voelen wat je nodig hebt hilde brouwer

Een masker opzetten waarachter je ongewild gedrag verbergt, kan maar zo lang goed gaan.

Er komt een moment waarop je je ware gezicht moet laten zien. Als je de balans tussen ratio en gevoel niet kunt bewaren, gaat het geheid mis, aldus Hilde Brouwer.

coachlink magazine

• 17

E

én uitspraak van een docente aan mijn coachopleiding blijft steeds terugkomen: ‘Voor wat doet iemand zijn best om het níet te laten zien?’ Dat herken je door te letten op wat iemand juist wél laat zien. Eigenlijk grossiert die persoon in het tegengestelde gedrag. Dat fungeert als een soort masker, waarmee het andere gedrag wordt verstopt. Althans, dat is de bedoeling en doorgaans lukt dat ons ook heel aardig. Totdat het ineens niet meer werkt en het masker te klein is geworden.

Vaak wordt dat masker te klein naar aanleiding van een ingrijpende gebeurtenis – meestal in de privésfeer. Het masker wordt echter zó klein, dat alle andere zaken die verstopt lagen, onbedoeld ook zichtbaar worden. Net alsof er een dijk doorbreekt. In de loop der jaren is er namelijk van alles achter dat masker verstopt en dat komt allemaal mee met de golf die als eerste doorgebroken is.

Grenzen bewaken Onlangs sprak ik met een coachee die binnenkwam als een opgewekte vrouw. Ze zei ook letterlijk dat ze zin had in het coachgesprek. Wellicht zou het haar helpen om weer nieuwe kennis op te doen die ze kon inzetten binnen haar functie.

Ze kon meesterlijk goed onder woorden brengen waar ze in haar werk tegenaan liep. Ze had ook prima in de gaten dat ze daar zelf de grootste invloed op had. Het aangeven van haar grenzen bleek namelijk een terugkerend thema in haar (werkende) leven. Het gevolg was dat die grenzen ook steeds werden overschreden door haar collega’s, met name collega’s met een hogere positie binnen de organisatie. Maar die grenzen opmerken en benoemen, dat lukte haar maar niet.

Het aangeven van haar grenzen bleek een terugkerend thema in haar leven.

Tijdens ons gesprek bleek dat achter het masker van de opgewekte vrouw eigenlijk iemand zat die vooral ontzettend verdrietig was. Toen ik haar vroeg naar hoe het is om altijd zo opgewekt te zijn, kwam de golf verdriet achter het masker vandaan die ze al die tijd had kunnen tegenhouden.

De rol die ze al jaren volhield, de enthousiaste collega, vriendin, dochter, zus, vrouw en moeder, werd ineens te zwaar om vol 18 • c o a c h l i n k

magazine

te houden. Het masker brak en achter dat masker zat verdriet.

Verdriet over hoe hard ze werkt om ervoor te zorgen dat niemand teleurgesteld in haar raakt. Ze had dat al die tijd prima verborgen kunnen houden voor de mensen om haar heen, door het masker van enthousiasme in te zetten.

Enthousiasme wordt beloond Vanuit een coachingsperspectief kun je bedenken dat ze, naar zo bleek in haar jeugd, geleerd heeft dat ze het ver kon schoppen door haar enthousiasme in te zetten. Dat werkt namelijk veel beter dan chagrijnig en nukkig door het leven gaan. Zo werkt het ook binnen commerciële organisaties, daar ben je een gewilde werknemer als je beschikt over enthousiasme. De functies binnen deze bedrijven zijn vaak resultaatgedreven en mensen willen hun werk goed doen. Kortom, je gaat enthousiast aan het werk om een goed resultaat neer te zetten. En enthousiasme wordt beloond met meer verantwoordelijkheid en het opzetten van nieuwe initiatieven.

In de praktijk komt het er dan op neer dat je veel nadenkt over hoe jij je werk zo slim mogelijk kunt uitvoeren. Je hebt namelijk nogal wat taken en verantwoordelijkheden aan je fiets hangen. Maar het grote nadeel van vooral rationeel met je werk bezig zijn, is dat je afdrijft van je gevoel. Je voelt niet meer wat je lijf aan je vertelt, want je verstand heeft het van je overgenomen. Daardoor voel je ook niet meer aan waar je grens ligt en zul je dus je eigen grenzen met voeten gaan treden. Laat staan dat je aan iemand anders duidelijk kunt maken waar je grenzen liggen.

Fysieke signalen Zonder hier te pleiten voor alleen nog maar gaan voelen, ligt bij het blokkeren van je gevoel wel een oorzaak voor het feit dat zo veel mensen langdurige stress ervaren en daarmee vatbaar zijn voor een burn-out. Mensen die een burn-out krijgen, hebben vaak veel te lang fysieke signalen genegeerd. Dat hebben ze gedaan door letterlijk niet meer te voelen. En dat terwijl de signalen er niet voor niks zijn, ze beschermen je van oudsher al tegen gevaar. Anno 2020 zit dat gevaar niet zozeer in dodelijke roofdieren of rivaliserende holbewoners, maar in een onophoudelijke stroom werk of het gevoel altijd beschikbaar te moeten zijn. En het is aan ieder voor zich om je daartegen te beschermen.

Daarbij is het niet de kunst om te kijken hoe iemand anders dat doet, maar om te voelen wat jíj nodig hebt. En juist daarom is het handig om in contact te blijven met je gevoel. En dat betekent dat je jezelf best eens mag uitdagen met een grote klus of een strakke deadline. Logischerwijs houdt dat dan ook in dat je het jezelf een andere keer weer gemakkelijk mag maken door binnen je veilige grenzen te blijven. Zolang er maar afwisseling bestaat tussen beide uitersten en je het merendeel van de tijd in het veld daartussen mag opereren.

Balans Realiseer je dat stress een fysiologisch proces is en daardoor invloed heeft op je stemming, je emoties, wat er in je lijf gebeurt, of juist niet meer gebeurt. Op het moment dat je die signalen langdurig negeert, gaat je lijf steeds verder ‘op slot’ en kun je daar rationeel niks meer tegen inbrengen. Datgene waarvan je vindt dat je het rationeel zou moeten kunnen, gaat simpelweg fysiek niet meer.

Datgene waarvan je vindt dat je het rationeel zou moeten kunnen, gaat simpelweg fysiek niet meer.

Terug naar het begin van dit verhaal. Jezelf altijd maar overstretchen, door bijvoorbeeld enthousiast te zijn of heel hard te werken, is vergelijkbaar met het eerdergenoemde masker. Dat wat achter dat masker zit, dat wat je voelt, mag er ook zijn.

Juist door je ratio én je gevoel in te zetten, leer je om balans te bewaren tussen die twee. Gelukkig hebben stress en burn-out een fysieke en geestelijke uitingsvorm. Ons lijf is gewoonweg ontzettend slim in elkaar gezet. En misschien nóg praktischer: je lijf heb je altijd bij je, dus je kunt direct bedenken of iets goed voelt of niet.

coachlink magazine

• 19

g e zo ch t :

Coachtalent van het jaar

20 • c o a c h l i n k

magazine

Ben (of ken) jij Coachtalent van het jaar? Naamsbekendheid, tevreden coachees en eeuwige roem wachten op jou. En dat niet alleen: als jij Coachtalent van het jaar wordt, ontvang je 1 meter coachboeken van Boom; je mag een opleiding naar keuze doen bij coachinstituut NONONS én bij de coachgoeroes van 365 Dagen Succesvol. En last but not least word je de trotse bezitter van De Gouden Tissuebox.

Voor wie?

• Je bent opgeleid of gecertificeerd als coach, je hebt een gedragswetenschappelijke opleiding afgerond óf je bent geregistreerd bij NOBCO, NIP, NOLOC, STIR, LvsC of ICF. Coachtalent van het jaar is niet bedoeld voor teamcoaches.

• Je bent als coach zicht- en vindbaar via een website of je Linked­ In-profiel.

• Je hebt in de afgelopen 12 maanden minsten 8 coachees onder je hoede gehad.

De spelregels ronde 1: Meld je aan via www.coachtalentvanhetjaar.nl en ga online buzz maken om zo veel mogelijk stemmen te verzamelen.

Acquisitie en netwerken hoort ook bij coaching! De tien coaches met de meeste stemmen gaan door naar … ronde 2: Tijd om de jury te overtuigen. We vragen je om (1) een kort filmpje waarin jij de jury vertelt waarom jij Coachtalent van het jaar bent, (2) een opname van een (geanonimiseerde) coachsessie en (3) aanbevelingen van twee van je coachees. De drie coaches met de meest overtuigende inzending gaan door naar … ronde 3: Je gaat de jury live ontmoeten! Je houdt een coachgesprek met een van je eigen coachees in reallife, voor de jury. In een natuurlijke setting krijg jij alle ruimte om te laten zien wat je kunt. De jury evalueert je in een supervisiesetting. Vervolgens heb je twee korte vraaggesprekken met telkens twee juryleden. Met al deze informatie op zak bepaalt de jury in onderling overleg wie Coachtalent van het jaar wordt. De winnaar wordt bekendgemaakt via de kanalen van Coachlink.

De prijs Als Coachtalent van het jaar ontvang je: • 1 meter coachboeken van Boom • Een opleiding naar keuze bij Coachinstituut NONONS • Een opleiding naar keuze bij de coachgoeroes van 365 Dagen Succesvol • De gouden Tissuebox (ook als online beeld om via je website te delen!)

www.coachtalentvanhetjaar.nl coachlink magazine

• 21

Hoe je kunt afrekenen met altijd maar druk zijn

22 • c o a c h l i n k

magazine

lisette brattinga

Als coach ben je ook ondernemer en dat is een vak apart. Hoe zorg je ervoor dat je niet te druk bent en dat je in de valkuilen stapt waarvoor je je coachees nu juist wilt behoeden? Lisette Brattinga helpt je zicht te krijgen op je tijd en je tijdverspillers.

A

ls coach ben je het liefste bezig met jouw coachees.

Mensen of bedrijven helpen en betekenisvol zijn, daar doen we het voor. Maar als zelfstandige coach ben je niet alleen coach, maar ook nog ondernemer.

En dan komen er allerlei andere belangrijke zaken om de hoek kijken, zoals het werven van je eigen klanten om er een goede boterham mee te kunnen verdienen. Ook besteed je tijd aan je boekhouding, belastingaangifte, je website, leadgeneratie, jouw zichtbaarheid en profilering, coachovereenkomsten, mailtjes, afspraken inplannen, gesprekken voorbereiden, social media, netwerkbijeenkomsten … duizelt het je al?

Ondernemen is echt een vak apart. De gemiddelde ondernemende coach is hierdoor druk. Te druk. Soms veel te druk. De gevolgen daarvan zijn dat je soms niet meer te genieten bent.

Je slaapt slecht, je lijf is één brok onrust en protesteert, je gezin en familieleden mopperen, je zit niet lekker in je vel en zit in een negatieve spiraal. Zo wordt het ondernemen alleen maar lastiger en trek je vaak niet genoeg bedrijven of coachees aan.

En dat zorgt voor geldstress en twijfel of je wel op de goede weg bent.

Druk zijn heeft alles te maken met geen of verkeerde prioriteiten stellen Hoe kom je hieruit? Druk zijn heeft alles te maken met geen of verkeerde prioriteiten stellen. En vaak heb je niet door dat je veel tijd verspilt op een dag.

Tijdverspillers Wat zijn jouw tijdverspillers en hoe reken je daarmee af? Breng ze eens in kaart door te bedenken waar je veel tijd mee verliest.

Begin als eerste met je mobiele telefoon. Check eens hoeveel tijd je doorbrengt per dag op jouw mobiele telefoon. Zit je vaak gedachteloos te scrollen op social media? Beantwoord je direct

appjes en mail als ze binnenkomen? Het helpt enorm om jezelf een tijdlimiet te geven voor social media en het beantwoorden van berichtjes. En zet gewoon je wekker. Het helpt ook om notificaties uit te zetten van appjes en mail zodat je niet telkens afgeleid wordt. Lees en beantwoordt ze bijvoorbeeld op twee momenten per dag. Rond het begin van de middag en op het einde van de middag bijvoorbeeld. Begin er in ieder geval niet de dag mee, want dan ben je zo een paar uur verder.

Waar begin je dan wel de dag mee? Bepaal aan het begin van de dag de drie prioriteiten die je in ieder geval gedaan wil hebben en start met de lastigste klus. Als je die af hebt, geeft dat enorm veel voldoening en energie voor de rest van de dag. Pas dan open je je mail en berichten. Open ze alleen als je ze meteen kunt beantwoorden en op kunt volgen. Anders is het ook weer tijdverspilling, want dan moet je ze in ieder geval een tweede keer lezen.

Prioriteren Hoe bepaal je iedere dag de drie belangrijkste zaken? De prioriteiten van de dag komen voort uit je doelstellingen. Bepaal ieder jaar en iedere maand wat jouw omzetdoel is en reken uit hoeveel klanten je daarvoor nodig hebt. Bedenk vervolgens de acties die daarvoor nodig zijn en hang daar een planning aan vast.

Zie je als een berg op tegen jouw maanddoel? Bedenk dan een aantal tussendoelstellingen. Wat is het volgende kleine stapje dat je kunt nemen om jouw doel te bereiken? Dat is voor veel ondernemers de gouden sleutel om altijd door te gaan. Wat kun je morgen al doen? Met kleine tussenstappen zijn je doelen makkelijker haalbaar en blijft de energie stromen. Een te groot doel, duurt te lang en is te ingewikkeld om in een keer te halen.

Tijd, aandacht en focus En jouw bedrijf succesvol maken, dat lukt alleen met tijd, aandacht en focus. Geef jezelf de tijd en ruimte om te focussen. coachlink magazine

• 23

Coachlink Met even tussendoor aan je bedrijf werken, gaat je bedrijf niet groeien. Plan voor jezelf focusuren of dagdelen waarin je niet in je bedrijf werkt maar aan je bedrijf. Oftewel plan tijd om over jouw doelen en strategie na te denken, om ideeën uit te werken. Betrap je jezelf er ook wel eens op dat je dit te weinig doet? Grote kans dat het een vorm van uitstelgedrag is. Je stelt het waarschijnlijk uit omdat je over een hobbeltje heen moet.

Pak dit obstakel aan en ga op zoek naar een oplossing. Hoe vind je die tijd?

De beste kennisevents voor managers en coaches

Het zijn rare tijden, maar wel tijden waarin jij als coach nodig bent.

Coachlink Academy staat je graag bij met relevante online classes over zaken die er juist nú toe doen.

Kijk voor het meest actuele aanbod

Ga aan de slag met jouw ideale tijdverdeling per week

van onze online classes op:

www.coachlinkacademy.nl/online-classes Het helpt natuurlijk om je tijdverspillers aan te pakken. Maar er is nog een manier. Kijk breder dan alleen jouw tijdverspillers en ga aan de slag met jouw ideale tijdverdeling per week.

Een week bevat 168 uren. Je kunt deze oefening voor jezelf doen: teken een cirkel op papier die staat voor 168 uur, dat is 100 procent. Zet jouw huidige weekindeling erin door de tijd in percentages uit te drukken. Bijvoorbeeld: 25 procent van jouw tijd is werktijd, 44 procent is het gemiddelde aan persoonlijke verzorging. De categorieën zijn: • Persoonlijke verzorging, zoals slapen, eten, drinken, wcbezoek, douchen, aankleden en uiterlijke verzorging.

• Huishouden, zoals boodschappen doen en winkelen, koken, wassen, opruimen en schoonmaken.

• Zorgtaken, zoals zorgen voor kinderen, het gezin of mantelzorg.

• Vrije tijd, zoals tv-kijken, telefoon, social media, sport, ontspanning, cultuur, hobby’s, uitstapjes en sociale activiteiten zoals afspreken met vrienden of een verjaardag.

• Reistijd van en naar werk/klant.

• Werktijd.

Door deze cirkel als een soort taart in te delen krijg je een heel goed idee waar je jouw tijd aan besteedt. Om succesvol te ondernemen is het bewust omgaan met tijd echt key. Veel zelfstandige coaches verliezen zo veel tijd met dingen waar ze totaal geen energie van krijgen, die onbelangrijk zijn of niks opleveren. Zonde!

24 • c o a c h l i n k

magazine

Wat is voor jou de ideale balans om succesvol te kunnen ondernemen en tegelijkertijd lekker in je vel te zitten? Doe ook eens deze oefening en maak dan een tweede cirkel. Eentje is de huidige situatie en de tweede is gebaseerd op de ideale situatie.

Wat heb je nodig om daarnaar toe te werken?

Doe jij alles zelf?

Een grote valkuil van elke ondernemer, is dat ie alles zelf doet.

Het lijkt goedkoper en sneller. Maar ben jij overal goed in?

Heb je overal verstand van? Heb jij overal tijd voor? Zodra je kunt investeren in hulp, is het slim om dit te doen. Besteed lastige klussen, waar je een hekel aan hebt, uit aan mensen die daar goed in zijn. Denk aan een boekhouder, een virtual assistent die afspraken voor je maakt of een websitebouwer die jouw website bouwt/onderhoudt. Doe het niet allemaal zelf.

Dat kost ontzettend veel tijd en is meestal ook een energielek.

Vaak vragen deze mensen een lager uurtarief dan jij. In de tijd die jij bespaart, kun jij geld verdienen met jouw klanten. Een echte win-win dus.

Jij bent de enige die ervoor kan zorgen dat je minder druk bent.

Gun jezelf, ook als je het druk hebt, regelmatig rust en tijd om keuzes te maken over jouw topprioriteiten en doe je voordeel met al deze tips die dagelijkse kost zijn voor veel succesvolle ondernemers.

Het weekendgevoel van...

Mark Tigchelaar ‘Leuk is niet het criterium om je hersenen op te laden.’

Mark Tigchelaar is neuropsycholoog, trainer en auteur van het boek Focus aan/focus uit. Hij helpt kenniswerkers, ondernemers en topsporters om hun prestaties te verbeteren. ‘Het thema “druk” is mij op het lijf geschreven. Ik plan bewust momenten in van nietsdoen.’

‘Het weekend begint voor mij op vrijdagmiddag om vijf uur. Daar ben ik heel strikt in. Ik ben er ook erg terughoudend in om in het weekend trainingen te geven; dat doe ik alleen bij hoge uitzondering, bijvoorbeeld voor een supergave buitenlandse klant. In dat geval pak ik mijn rustmoment later in de week.’

Mark benadrukt het belang van uitrusten en maakt de vergelijking met een auto. ‘Tanken is niet optioneel. Je kunt niet altijd alleen maar doorgaan, je moet soms ook bewust stilstaan. Zonder focus uit geen focus aan. Het weekend is een belangrijk onderdeel om uit te rusten.’ In het weekend plant hij daarom graag bewust momenten in waarop hij iets simpels en eenvoudigs doet. Hij wandelt, maakt een ouderwetse puzzel of kijkt uit het raam. ‘Het is nodig dat je op zo’n moment geen nieuwe informatie tot je neemt en je aandacht bewust laat afdwalen.’

‘Het efficiënt willen benutten van je weekend is een valkuil’, zegt Mark. ‘Als professional vind je je vakgebied vaak fantastisch. Je wilt ook buiten werktijd naar podcasts luisteren, vakliteratuur lezen en TED-talks bekijken. Dat is leuk, maar leuk is niet het criterium om je hersenen op te laden. Nieuwe informatie opnemen vraagt om inspanning van je brein, onafhankelijk van het onderwerp. Mensen moet zeker blijven leren, maar het moet niet je enige vorm van ontspanning zijn.’

foto: anne van gelder

‘Wandelen is ontspannend voor je hoofd.’

De achturige werkdag is achterhaald, vindt Mark. ‘Je kunt zes uur op een dag effectief werken. Mijn werkweek bestaat daarom als het even kan uit zes dagen van zes uur. Dat vind ik veel prettiger.

Ik begin momenteel om twaalf uur en werk door tot zes uur. Dat bevalt me goed.’ Zo heeft Mark ook meer tijd voor zijn gezin. Hij heeft een dochter van 2 jaar en wordt binnenkort vader van zijn tweede kind. ‘Sinds de geboorte van mijn dochter liggen mijn prioriteiten toch anders. Er is meer op de wereld dan alleen werk. Mijn dochter zorgt er bovendien voor dat ik niet te veel met mijn telefoon bezig ben’, lacht hij.

Wandelen is voor Mark een belangrijke manier om op te laden en hij maakt dan ook graag wandelafspraken met vrienden en familie.

Zijn ouders wonen vlak bij de hei en hij gaat daar graag heen om te relaxen. ‘Lopen geeft dan een andere dynamiek aan een gesprek.

Bovendien is het ontspannend voor je hoofd.’ (NvO)

coachlink magazine

• 25

26 • c o a c h l i n k

magazine

Column

Rustig, rustig. Met jou?

tim theeboom ‘Hoe is het?’

‘Ja goed hoor. Druk druk druk, maar wel met leuke dingen. Met jou?’

Ik ben eens gaan letten het gebruik van het woord ‘druk’. Het eerste wat mij opviel, is dat ik het woord nogal veel gebruik. Dat geldt niet alleen voor mij. In de meeste telefoongesprekken en ontmoetingen duurt het vaak niet lang voordat mijn gesprekspartners het woord laten vallen. Ook tijdens mijn coachingsgesprekken wordt het thema veel genoemd. Sterker nog, ‘druk’ dekt als term behoorlijk wat van de vraagstukken van mijn coachees af. Sommige mensen zijn te druk, andere zijn niet druk, maar ervaren dat wel zo. Dan heb je nog mensen die zich overal druk over maken. Bijvoorbeeld over of ze nou te druk zijn, of juist niet druk genoeg.

Noem mij een druktemaker, maar ik maak me hier dus best wel druk om. Begrijp me niet verkeerd, het is als zelfstandige natuurlijk best fijn dat mijn spreekwoordelijke wachtkamer druk is met drukke mensen.

Bovendien is het een vrij concreet probleem waarbij je – als je je een beetje druk maakt – vrij snel een aantal ‘quick wins’ kan behalen zodra mensen beseffen dat druk maar weinig met daadwerkelijke tijd te maken heeft, en veel meer met mentale bandbreedte. Je kunt zo al snel de druk een beetje verlichten.

Waar ik wel me druk om maak, is dat druk zijn tegenwoordig impliciet als positief

wordt gezien. Het lijkt een klaagzang, maar geeft tegelijkertijd het signaal dat je belangrijk en gewild bent. Of misschien moeten we het omdraaien: als je niet druk bent is, dat niet positief. Dan laat je immers kansen liggen en haal je niet het maximale uit jezelf. Ik steek hier overigens direct mijn hand in eigen boezem. Ik voel meestal een soort irrationele zelfgenoegzaamheid als ik weer eens vertel dat ik heel druk ben, terwijl ik het liever niet vertel als ik lekker een middag heb zitten lanterfanteren.

Onderzoek laat opvallend genoeg zien dat de ervaring druk te zijn op de korte termijn kan bijdragen aan ervaren welzijn, zelfs als je druk bent met triviale zaken die er eigenlijk niet toe doen. Mensen met to-do-lijstjes kennen het wel. Het is prettig om dingen af te kunnen vinken, hoe onbenullig ook. Misschien is dat ook wel de reden dat zoveel mensen constant bezig zijn met brandjes blussen. Urgente problemen worden opgelost en het geeft een fijn gevoel. Geen reden om je druk te maken toch?

Je voelt hem al aankomen, ik ben een andere mening toegedaan. Doordat wij onszelf constant druk maken blijft er te weinig ruimte voor gestructureerde reflectie. Te weinig ruimte om even uit te zoomen en een ander perspectief in te nemen. Voor al mijn coachees geldt dat de ‘prioritize and execute’ modus is enorm belangrijk om

goed te kunnen functioneren. Of het nou wetenschappers, docenten of ondernemers zijn, je moet in staat zijn om onder druk snel en doelgericht te kunnen handelen.

Problemen ontstaan zodra dit de enige modus is waarin we opereren. Als we niet af en toe vanuit rust, op een beschouwende manier naar onszelf en naar ons handelen kunnen kijken, lopen we het risico dat we vooral heel erg druk zijn met de verkeerde dingen. Om nog maar niet te spreken van alle gevolgen voor onze fysieke en mentale gezondheid. Misschien niet goed voor ons ego als coaches, maar ik vermoed dat simpelweg de ruimte, tijd en aandacht bieden voor reflectie voor een groot deel de effectiviteit van coaching kan verklaren.

Ik wil je uiteraard geen opdrachten meegeven. Je bent immers al druk genoeg. Misschien kunnen we wel afspreken dat het vanaf nu weer cool is om rustig te zijn. Jongeren begrijpen dat maar al te goed: ‘Hoe is het?’

‘Rustig, rustig. Met jou?’

Tim Theeboom is psycholoog en promoveerde in 2016 op onderzoek naar de effectiviteit van coaching in organisaties. Hij werkt als kerndocent en onderzoeker bij het VU Center for Executive Coaching en is hij associate partner bij Reflect Academy.

coachlink magazine

• 27

Welke ballen houd jij allemaal hoog?

28 • c o a c h l i n k

magazine

jacqueline van ’t spijker

Hoe breng je focus aan als je het te druk hebt? Dat is niet altijd eenvoudig, want hoe bepaal je nu wat echt belangrijk voor je is? Jacqueline van ’t Spijker biedt hulp in de vorm van een focusoefening die je helpt bepalen welke ballen echt de moeite waard zijn.

H

et hedendaagse leven zit vol. Van de ochtend tot de avond zit de dag vol activiteiten. Zeker wanneer je een baan combineert met een gezin of een relatie, hobby’s en vrienden, loopt de tijd snel vol met alles wat leuk en bereikbaar is. De smartphone helpt om altijd en overal bereikbaar zijn. Je kunt in de trein je mail bijwerken, even opzoeken hoe laat de film begint, een berichtje sturen als je ietsje later bent enzovoort. Het kan allemaal en daarom doe je het meestal ook. Schijnbaar vanzelf krijg je alles geregeld op een dag. Wat erbij in schiet is: even vertragen om te bedenken of je je dagen wel zo vol wilt hebben.

Focus aanbrengen en keuzes maken Ik spreek regelmatig mensen die met mij willen sparren als hun dagen te vol zitten (of als ze tijd tekort komen). Het lukt ze soms niet om zelf de tijd te nemen om stil te staan, en opnieuw keuzes te maken. Ze willen opnieuw focus aanbrengen in de veelheid aan dingen, die drukken op de agenda en op de beschikbare tijd.

Vaak blijkt dat er veel tijd gaat zitten in zaken die erin geslopen zijn. De agenda is gevuld met dingen die urgent lijken, maar die niet zo belangrijk zijn als je naar het grotere geheel kijkt.

Terwijl dat grotere geheel dus ingesneeuwd raakt in de dagelijkse zaken, die energie en aandacht opslokken. Focus aanbrengen betekent meestal beslissen welke dingen je niet meer gaat doen. Hoe kies je dan?

Niet alle ballen zijn gelijk Wanneer je denkt aan alle ballen die je hoog te houden hebt in je leven, dan zijn dat vaak: je gezin of relatie, je werk, je gezondheid, je familie, je vrienden, je sport, je hobby’s. Je wilt ze meestal graag allemaal hooghouden. Het kan lastig kiezen zijn. Vaak lijken ze allemaal belangrijk, elk met een eigen reden.

De agenda is gevuld met dingen die urgent lijken, maar die niet zo belangrijk zijn als je naar het grotere geheel kijkt.

Toch zijn de ballen die je hooghoudt niet allemaal gelijk.

Een aantal ballen is van rubber. Die stuiteren en veren weer omhoog, als je ze zou laten vallen. Die rubberen ballen zijn je vrienden, je sport, je hobby’s. En ook je werk. Deze rubberen ballen kunnen wel tegen een stootje. Een aantal ballen zijn van glas: die breken definitief als je ze laat vallen. Als ze eenmaal stuk zijn, is de gelijmde versie nooit meer zoals voorheen. Deze ballen zijn je relatie, je gezin, je familie, je gezondheid.

Vaak laten we ons leiden door de ballen die de meeste aandacht vragen. Werk is er zo één. Er komt altijd wel mail binnen die beantwoord moet worden: een klant met een lastminute verzoek of een vraag van een collega. Toch zegt vrijwel niemand

coachlink magazine

• 29

op z’n sterfbed: had ik maar meer uren gemaakt op mijn werk.

Had ik maar meer aandacht besteed aan de maandrapportages.

Veel vaker kijken mensen in de laatste fase van hun leven terug en concluderen dat het waardevoller was geweest als ze meer aandacht hadden besteed aan hun geliefde, aan hun kinderen, aan familie, aan hun gezondheid ... We nemen deze dingen veel te vaak voor lief. We vertrouwen erop dat ze er zijn.

We merken pas hoe waardevol ze zijn als er iets mis mee is.

Wat helpt dan om je focus op de belangrijke zaken te houden?

Wat helpt is om regelmatig stil te staan bij alle ballen die je hoog houdt en jezelf de vraag te stellen welke ballen van glas zijn in jouw leven, en welke van rubber? Het einde van het jaar is vaak een natuurlijk moment, of de zomervakantie. Maar het kan natuurlijk op elk moment, mits je er tijd en aandacht voor vrij maakt. Het vraagt vooral zelfdiscipline om momenten van reflectie in te bouwen en daar dan ook regelmatig tijd voor te maken. Dat hoeft niet veel tijd te kosten.

De onderstaande oefening helpt je om helderheid te krijgen over de ballen die jij hooghoudt. Het geeft je inzicht in de rubberen en glazen ballen in jouw leven. Het helpt je om keuzes te maken waar jij de meeste aandacht aan wilt geven.

• Je begint met terugkijken op de afgelopen periode. Welke prioriteiten staan er nu op nummer 1, 2 en 3 in je leven?

• Maak eens een eerlijke top 3 voor jezelf, waar de meeste tijd, energie en aandacht momenteel naar toe gaat.

• Hoe is je top 3 nu? Welke ‘ballen’ in jouw top 3 zijn van rubber?

En welke van glas?

• Ben je tevreden met deze top 3?

• Maak nu jouw top 3 voor de komende periode. Jouw persoonlijke top 3, die klopt met een goede balans voor jouw leven.

• Is deze top 3 dezelfde als de eerste top 3 die je maakte?

• Top. Dan heb je waarschijnlijk nu al de juiste prioriteiten gesteld.

• Complimenteer jezelf ermee en ga zo door.

• Is deze top 3 anders dan de vorige?

• Wat ga jij dan veranderen om een stap te zetten naar een betere balans? Kies één ding, en ga daar vol voor! Dan zul je merken dat het verschil maakt.

30 • c o a c h l i n k

magazine

Trouw zijn aan jezelf Wees trouw aan die keuze, vooral als die onder druk komt te staan. Meestal duurt het een week of drie voordat iets onderdeel wordt van je vaste routine. Markeer een moment in je agenda om hier opnieuw even bij stil te staan. Is het gelukt om jouw keuze onderdeel van je routine te maken? Zo ja, complimenteer jezelf.

Check of je nog iets wilt bijstellen, en doe dat op dezelfde manier. Zo zul je merken dat het bijstellen van je top drie haalbaar is. Zo krijg je je glazen ballen blijvend in je top drie. Houd je glazen ballen heel en koester ze. Ze zijn de rijkdom in je leven. Ze verdienen jouw volle aandacht.

De favoriete werkvorm van...

Wiepke de Heij Fotokaarten: het gaat om de onbewuste gevoelswaarde Wiepke de Heij is opleider, trainer en supervisor bij De Witte en de Zwarte Zwaan. ‘In alle rollen gebruik ik fotokaarten. Daarmee kun je leervragen mooi in beeld brengen. Het is leuk om met verschillende doelgroepen, in verschillende fasen en voor verschillende trainingen te doen. Het vraagt namelijk een andere, beeldende manier van denken.’

Met de kaarten helpt Wiepke haar klanten om hun kwaliteiten en ontwikkelingspunten in beeld te brengen. Ze legt de fotokaarten neer en de groep gaat hier in een kring omheen zitten. ‘Ik vraag de deelnemers om na te denken over een kwaliteit die ze hebben en over een punt dat ze verder willen ontwikkelen ten aanzien van het thema van de training, of het leerthema van de klant. Ze zoeken de kaarten uit die hierbij horen en mogen uitleggen waarom ze juist die kaarten hebben gekozen. Vaak beginnen ze zelf al te vertellen.’

Ze geeft graag wat adviezen aan andere begeleiders. ‘Zorg dat je het ijs breekt en geef positieve aanmoediging. Geef de ander de gelegenheid om te reageren en blijf het mooie waarderen. In groepen met een diverse achtergrond helpen de kaarten bij de kennismaking. De deelnemers kunnen elkaar vragen stellen en ze leren elkaar beter kennen. Het geeft ook inzicht in het leerproces.’

Wiepke gebruikt graag werkvormen. In haar boek over persoonsgericht en waarderend trainen wijdt ze dan ook een hoofdstuk aan verschillende soorten werkvormen en de werking ervan. ‘Van de beeldende werkvormen zijn de fotokaarten mijn favoriet.’ Afhankelijk van de training kunnen de kaarten in verschillende fasen worden ingezet. ‘De kaarten kunnen ook halverwege de training worden ingezet, bijvoorbeeld om ergens dieper op in te gaan. Aan het einde van een training kunnen deelnemers ermee aangeven wat ze hebben geleerd en wat ze graag nog willen leren.’

‘Het denken in symbolen geeft een andere kijk op het eigen leerproces.’

Wiepke gebruikt de kaarten ook voor individuele coaching. ‘Ook hier kijken we naar kwaliteiten. We onderzoeken hoe de coachee die zowel privé als op zijn werk kan gebruiken. Dit geeft ook inzicht in zijn valkuilen. Ik help de coachee om in beelden te denken; als hij bijvoorbeeld zijn kwaliteiten niet duidelijk ziet, vraag ik hem om een foto te maken.’ Soms stelt Wiepke voor om een foto te maken van de fotokaarten om de klant te herinneren aan de eigen kwaliteiten. ‘Vaak zijn we zo gefocust op wat we niet goed kunnen, zeker als we iets nieuws aan het leren zijn. Veel mensen zijn associatief. Het denken in symbolen geeft een andere kijk op het eigen leerproces. Het is geen standaardleeromgeving en ze komen tot verrassende, andere manieren om tegen dingen aan te kijken.’

Wiepke geeft het voorbeeld van een leidinggevende. ‘Die was gewend om haar harde, zakelijke kant voorop te zetten. Zij wilde graag haar zachtere kant ontwikkelen en koos hiervoor een fotokaart met een roze bloem. Het gaat om de onbewuste gevoelswaarde van de kaart. We bespraken ook de betekenissen. De bloem was bijvoorbeeld nog dicht.’ De kaarten kunnen ook op teamniveau worden ingezet. ‘Verschillende teamleden kiezen een symbool voor het team. Zo krijg je verschillende gezichtspunten die een mooie opening bieden voor een teamgesprek.’ (NvO)

coachlink magazine

• 31

rhet nieuwe u sDrukt 32 • c o a c h l i n k

magazine

frank rood

Frank Rood trok met een groep door het wilde noorden van Scandinavië. Ze moesten veel doen, ze waren druk, maar zo voelden ze zich niet. Hij kwam terug als een nieuw mens en leerde: voor een betekenisvol leven moeten we omgaan met de verschillende soorten druk die we kunnen ervaren.

De Pelgrimage Uitgestrekte oerbossen zover het oog reikt. Een grijsblauwe hemel die prachtig contrasteert met het mosgroen van de bodem. Het klaterende geluid van een ijskoude rivier. Water zo helder dat je eruit kunt drinken. Ik ben op pelgrimage in Zweden. Met een groepje trekken we door de wildernis en leren er leven als de Sami. Via deze weg hoop ik datgene waar ik mijzelf mee in de weg zit te ontdekken en aan te kijken.

Ieder groepslid heeft een aangewezen taak. Ik draag zorg voor het avondeten. Ik zorg ervoor dat we met de beperkte ingrediënten die we hebben elke dag te eten hebben, dat we verantwoordelijk met onze voorraden omgaan, dat niemand tekort komt. Ik ben er maar druk mee. Na een aantal dagen confronteert de begeleider mij: ‘Jij helpt te veel.’

Ik, de Helper, wat is daar nu mis mee? Nou, van alles. Het ego, mijn ego, dat gediend wordt door alle fijne reacties op mij als Helper. Liefde die ik krijg door te helpen. Een comfortabele rol, die niet dienend is, maar leidend, dominant: ik als helper zal jou wel even gaan helpen. ‘Doe ik dat?’, vraag ik aan mijzelf. ‘Ja’, zegt het wijze deel in mij.

Het allerergste, het allerpijnlijkste van deze ervaring was niet zozeer dat mijn ego werd aangevallen. Nee, het ergste van mijn Helperssyndroom was dat ik de mensen, die ik dacht te helpen, klein hield. Niet in hun kracht liet staan. Niet echt hielp dus.

Auw. Het was een confronterende ervaring die een persoonlijke transformatie teweegbracht.

Minder pijn en meer energie Ik leerde daar in de wildernis nog iets. Of beter: voelde. Wij mensen zijn gemaakt voor deze omgeving. Voor de nagenoeg ongerepte natuur zoals je die in het noorden van Scandinavië nog kunt vinden. Wij zijn perfecte jager-verzamelaars, geen ‘marketingmanager-softwareprogrammeurs’.

Voor ik vertrok, had ik spierpijn in mijn rug en nek, van te hard werken en te veel zitten. Het was daar koud en winderig

en ik dacht: oh nee, nu krijg ik nog meer last van mijn spieren.

Onterecht. Vanaf de eerste dag buiten rondscharrelen waren mijn klachten weg. Ik sliep de gehele pelgrimage slechts vier tot zes uur per nacht en had energie voor tien. Thuisgekomen stortte ik niet in. Ik zat nog steeds vol energie.

De focus op deze eenvoudige, nuttige taken gaf veel innerlijke rust.

In de wildernis was de druk van buiten hoog genoeg. Schaars eten, regen, kou, wind, nul comfort. De sociale druk was zo mogelijk nog hoger. Daar hadden de begeleiders wel voor gezorgd. En toch: volop energie en alleen tijdelijke stressmomenten. Mijn verklaring? Wij zijn hiervoor gebouwd: de hele dag rustig in beweging zijn, zorgen voor water, voedsel, warmte en een plek om te slapen. De focus op deze eenvoudige, nuttige taken gaf veel innerlijke rust. We waren druk, maar zo voelden we ons niet.

Ook de interacties binnen de groep droegen hieraan bij. We deden het samen. Directheid werd gestimuleerd. We waren open, moedig en bewust kwetsbaar. De sociale stress die er regelmatig was, werd besproken en uitgewerkt. We uitten ongecensureerd wat ons dwarszat of wat we nodig hadden. De emoties die daarbij meekwamen of bij de ander werden getriggerd, waren welkom. Uiten, bespreken en opgeruimd weer verder.

Vrij van druk?

Wat ik leerde van deze ervaring, van mijn werk als coach en trainer, en van mijn jaren als ploeterend mens, is dat we voor een gezond en betekenisvol leven moeten leren omgaan met druk. Daarbij maak ik onderscheid tussen twee soorten druk: externe en interne.

coachlink magazine

• 33

Externe druk is de druk van buitenaf. De taken die onderdeel zijn van je functie, een teamoverleg, de tijdige oplevering van een project. Het zijn de dingen die nu eenmaal moeten gebeuren. Die druk kun je leren managen. Door vaardigheden te ontwikkelen zoals: ‘nee’ zeggen, prioriteiten stellen en stevige keuzes maken. Ook sociale druk is een vorm van externe druk.

Een goedbedoelde uitnodiging, direct of indirect uitgesproken verwachting of een ongevraagde mening.

Interne druk

De werkelijke druk van buitenaf is minder groot dan we denken.

Ook privé leggen we met elkaar de lat steeds hoger. Je moet wel: sporten, vrienden hebben, een romantische relatie, meerdere vakanties, een passieproject, verbouwen, lezen, social media bijhouden, leuke series volgen, yoga, mindfulness, lekker koken, maar dan wel verantwoord en minder of geen vlees of helemaal geen dierproducten, Insta checken, reageren op het appje van de familie, vaatwasser uitruimen, inruimen met nieuwe troep, weer een berichtje, AAAAAAAAAHHH.

Interne druk is de druk die we onszelf opleggen. Terwijl we denken te dealen met de boze buitenwereld, creëren we een immens deel van de druk die we ervaren zelf. Ik noem dat autonome druk of interne druk, als extra factor naast externe druk.

Ik heb geen invloed

Cliënten die bij mij komen voor coaching of training geven vaak terug dat hun druk zijn een direct gevolg is van de buitenwereld. Daar komt de druk vandaan. Het gevoel wat ze uitspreken is: ‘Ik heb er geen invloed op’. Dat machteloze gevoel kan paniek opleveren, of onverschilligheid. De meeste mensen gaan echter draaien aan de enige coping-knop die ze kennen: hard werken. Doen, doen, doen.

Dat helpt ook echt. Een beetje. Voor het wegwerken van de pieken. Dingen afwerken geeft rust en voldoening. Even. Het probleem met deze strategie is dat er oneindig veel werk is.

Zeker het werk dat hoogopgeleiden doen is ‘nooit af’. Ik heb weleens gedacht: was ik maar een metselaar. Concreet, duidelijk werk, en als de gevel gemetseld is, dan is het af. Zichtbaar, tastbaar. Dan naar huis zonder laptop, geen mail, geen open eindjes. Hoe fijn is dat.

Was het maar zo’n feest. Voor veel moderne kenniswerkers is er onophoudelijke druk van buitenaf. De druk om te presteren, bereikbaar te zijn, op te leveren en ‘aan’ te staan. Dat is veel en soms te veel. En toch, de meeste druk, de meeste belasting en de meeste spanning, komt van binnenuit.

34 • c o a c h l i n k

magazine

Terwijl jij bezig bent de boze buitenwereld te managen, gebeurt het volgende. Als de perfecte interne saboteur vertaal je wat er in de buitenwereld gebeurt in verwachtingen aan jezelf. Je legt de lat hoog. Je stelt hogere eisen aan jezelf dan aan een ander.

Bijvoorbeeld met fouten maken. Als iemand anders een foutje maakt, prima, logisch toch: je bent mens. Als je zelf een fout maakt zit je nog dagen te malen: waarom gebeurde het? Hoe had ik het kunnen voorkomen? Hoe kon ik nou zo stom zijn?

Klopt het wel?

We maken elkaar helemaal gek. Correctie. We maken onszelf gek. De werkelijke druk van buitenaf is minder groot dan we denken. De verwachtingen die we denken dat anderen van ons hebben zijn stiekem onze eigen gedachten over die verwachtingen. Het helpt om die gedachten uit te dagen.

Cliënt: ‘Ik heb echt te veel werk, ik doe drie projecten en ik kan er maximaal twee.’

Coach: ‘Wat nu als je er één laat vallen?’

Cliënt: ‘Dat zou geweldig zijn, alleen dat kan natuurlijk niet, wie doet het dan?’

Coach: ‘Als je zo doorgaat kom je niet van je stress af.’

Client: ‘Nee, dat snap ik …’ … stilte …

Coach: ‘Wat zou je kunnen doen om van dat derde project af te komen?’

Cliënt: ‘Ik kan het bespreekbaar maken met mijn manager, alleen zie ik nog niet hoe dat gaat helpen.’

Coach: ‘Ben je bereid het te proberen?’

Cliënt: ‘Ja, dat wil ik wel.’

Volgende sessie: Cliënt vertelt spontaan: ‘Ik weet niet wat me is overkomen!

Mijn manager vond het heel logisch dat ik aangaf dat ik van een project af wilde. Zij vroeg zich toch al af of het niet te

veel was. Er is een projectleider op een andere afdeling die dit project er prima bij kan hebben. Ik hoef alleen maar een overdracht te doen.’

druk, de externe druk, en welke druk is van jezelf afkomstig?

Dit onderscheid maken is pittig lastig, want je interpreteert alles wat binnenkomt.

In mijn werk als coach hoor ik regelmatig dit soort reacties.

Er is een mismatch tussen de eigen gedachten en de werkelijkheid in de buitenwereld. De mismatch zit in onrealistische verwachtingen: mogelijkheden en vooral de onmogelijkheden. Het is moeilijk om die mismatch in je hoofd op te lossen.

Piekeren helpt niet en maakt het erger. Het verwarrende aan interne druk is dat die echt voelt alsof het van buiten komt.

Alsof die leidinggevende boos wordt als je tegengas geeft. Of dat het werk wat je aflevert perfect moet zijn, voor anderen, om jou te waarderen.

Hoe verander je je uiterst geroutineerde interpretaties? Het uitdagen van die gedachten helpt. Een goed coachgesprek, visualisatie, opstellingen, RET, ACT, leef je uit. Daarbij is het allerbelangrijkste: TESTEN. Ga je aannames nu eens testen in de buitenwereld. Controleer je e-mail niet vijf keer voordat je hem verstuurt, geef tegengas tegen een collega, zeg eens ‘nee’ tegen een klus. En kijk wat er gebeurt.

En dat stelt je eigen inzicht bij: mijn lat klopt niet!

Gedachten, niet de werkelijkheid Je denkt dat je de externe druk aan het managen bent terwijl het je interne druk is. Die druk sluipt naar binnen zonder dat je het doorhebt. Je bent immers zo hard bezig met managen van je leven. Vergeet daarbij vooral niet de kracht van sociale druk, want de jager-verzamelaar in ons weet: als je buiten de groep valt, ga je dood.

Al die keren dat ik mijzelf en mijn overtuigingen uitdaagde door ze te testen in de buitenwereld, werd ik verrast. Bijna altijd positief: ‘Oh, dus dit was mijn eigen hoge lat.’ En soms, nou ja … eigenlijk ook positief: ‘Aha, dus dit was echt belangrijk voor de ander. Goed om te weten.’

Door open aan te geven wat je nodig hebt, door duidelijk te zijn over wat je wel en niet wilt, wordt het leven een stuk makkelijker. En dat niet alleen. Nee, de allergrootste winst is dat die crazy mismatch in je hoofd wordt bijgesteld. Je gaat ervaren dat de reactie van de buitenwereld vaak heel anders is dan je denkt.

En dat stelt je eigen inzicht bij: mijn lat klopt niet! Wat ik denk dat anderen verwachten, klopt niet. Ik hoef niet voor de buitenwereld te voldoen aan het perfecte plaatje. Dat moest alleen van mijzelf. En dat hoeft niet meer. Met als gevolg: bevrijding.

Als door het regelmatig testen de interne druk afneemt is het makkelijker geworden de externe druk te managen. En komt er eindelijk R u s t .

R U S T het nieuwe Druk

Hoe verminder je die interne druk?

Mijn droom is dat rust het nieuwe statussymbool wordt. Dat wanneer je over vijf jaar aan een bekende vraagt: ‘Hoe is het met je?’, die persoon zegt: ‘Prima, lekker rustig.’ Dat we onze externe druk leren managen, en ons van onze interne druk leren bevrijden. Ik wens het iedereen toe.

Coaching kan helpen om de interne druk te relativeren en om concrete stappen te zetten. De meeste mensen zijn al enorm geholpen met het inzicht. Inzicht in het probleem, inzicht in het patroon, inzicht in zichzelf. Welke druk is de werkelijke coachlink magazine

• 35

Boek

Joris Brenninkmeijer, Mieke Voogd, De juiste vraag 260 blz, 1e druk, 2019, Management Impact, ¤ 29,50 Goede vragen hebben van nature iets onontkoombaars. Ze blijven je aandacht trekken, hangen aan je, laten je niet los. ‘Waar verlang je naar?’ ‘Wat doe jij waardoor hij zo vreemd reageert?’ ‘Hoe zou het zijn om er anders naar te kijken?’ Een krachtige vraag is onweerstaanbaar. Je blijft ermee bezig tot je weet hoe je ermee verder wilt. Professioneel coachen heeft alles te maken met het stellen van de juiste vraag op het juiste moment. Zonder vragen komt er van helpen niet veel terecht. Hoe kom je op een goede vraag? Welke technieken en varianten bestaan er? Welk effect hebben ze? Welke passen het beste bij jou en de coachee?

Dit boek geeft inzicht, houvast en inspiratie voor iedereen die zich hier verder in wil ontwikkelen. Het bevat een rijk overzicht van invalshoeken, methodieken en soorten vragen. De beste investering die je kunt doen als je regelmatig coachende gesprekken voert!

Loes van den Ingh

Jelle Westendorp

Hans Peijs

Vergadertrainer/-coach en eigenaar vergader- en coachlocatie Schuur op de Hei Als coach een vraag beginnen met ‘Waarom’ is uit den boze. ‘Waarom’ is in mijn optiek een heel nuttig woord, maar ik begrijp dat het kritisch kan overkomen. Ik kreeg als advies om te vragen: ‘Wat maakt dat jij …?’ Maar zo’n vraag past dan weer niet bij mij. Dit dilemma was een van de redenen waarom ik geïnteresseerd was in De juiste vraag. Welke vragen stel ik om coachees te helpen hun verhaal te vertellen? Welke vragen passen bij mij als coach?

Het boek bevat enorm veel informatie en ik raakte soms het overzicht een beetje kwijt. Zowel de veelheid aan informatie als de opmaak zorgden ervoor dat ik het boek regelmatig weglegde. Na een poosje heb ik het wel weer opgepakt om iets op te zoeken. Zo zal ik het boek ook blijven gebruiken: als naslagwerk bij mijn speurtocht naar de juiste vraag in heel verschillende coachsituaties.

Senior coach bij Westendorp Personeels- & Bedrijfscoaching De titel De juiste vraag klinkt pretentieus, maar de ondertitel De kunst van het vragenstellen in coachende gesprekken geeft de juiste context. Het boek is de moeite waard als je je vragenrepertoire wilt uitbreiden en als je wilt weten op welke theorieën je eigen vragen gebaseerd zijn.

Je leert niet coachen met dit boek, het is meer een spiekbrief voor beginners. De auteurs laten zien dat ze heel veel kennis hebben van bestaande modellen, bekende vraagtechnieken, wetenschappelijke theorieën en relevante literatuur. Dit brengen ze levendig en associatief samen. Ze lijken daarmee echter vooral hun eigen behoefte om hun kennis en kunde te rubriceren te bevredigen.

Toch is de invalshoek ‘welke vraag te stellen’ origineel. Het inspireert om mijn eigen (impliciete) kaders op te rekken door de originele literatuur weer eens te raadplegen en vooral te oefenen met het juiste moment, meer nog dan met de juiste vraag.

Eigenaar van Buro Hans Peijs voor interimmanagement en teamcoaching Van een coach wordt verwacht dat hij de juiste vraag stelt. Kun je dat leren uit een boek? Dat denk ik niet. Kan een boek een hulpmiddel zijn? Jazeker. Dit boek kan helpen om eens te kijken welke communicatiemodellen er zijn en hoe je bij de juiste vraag komt. Daarnaast biedt het voorbeelden en oefeningen.

Het interessante van De juiste vraag zijn de modellen die erin uitgetekend zijn.

Het boek beschrijft verschillende soorten vragen. Met name de systemische vragen interesseerden me, omdat ik vaak werk met opstellingen. Ik zal dit boek daarvoor zeker inzetten. Er staan ook leuke quotes in. De mooiste vind ik nog: ‘Mis nooit een goede gelegenheid om te zwijgen.’ Dat pas ik zeker toe in een overleg of een werksituatie. Een paar minuten stilte zet de mens aan het werk.

8

7

36 • c o a c h l i n k

magazine

8

De coachstijl van...

Silvia Derom ‘Er is weinig dat mij van mijn stoel doet vallen.’ routine optreedt. ‘Zij komt bijvoorbeeld goed tot haar recht op een innovatieafdeling. Als explorer is zij de persoon bij uitstek om nieuwe domeinen te verkennen, de fundamenten neer te zetten en die vervolgens over te dragen aan de dienst of persoon die voor de continuïteit kan zorgen.’

Silvia Derom is gefascineerd door veelzijdigheid. Ze helpt creatieve generalisten om zich in al hun facetten te ontwikkelen.

Daarbij gebruikt ze graag de technieken uit het boek Paradoxaal Coachen, dat ze samen met Ivo Brughmans schreef.

foto: ann snauwaert

Creatieve generalisten zijn mensen die niet in een vakje te plaatsen zijn. Ze zijn nieuwsgierig, hebben een brede interesse en houden van afwisseling. Vaak hebben ze het gevoel dat ze veel tegenstellingen binnen zichzelf hebben. Ze vinden verschillende dingen leuk. ‘Terwijl we vaak juist aangemoedigd worden om onze passie te vinden, ons op één talent te focussen en expert te worden. Creatieve generalisten vragen zich daardoor vaak af of het ze misschien aan doorzettingsvermogen ontbreekt of dat ze wispelturig zijn. Waarom lukt het ze niet om die ene passie te vinden?’, vertelt Silvia. ‘Niet iedereen heeft door dat veelzijdigheid een troef is in plaats van een handicap.’

Silvia leert creatieve generalisten dat hun veelzijdigheid er mag zijn. Ze laat hun zien hoe ze de vele kanten die ze in zich hebben, kunnen inzetten in hun leven en loopbaan.

Het helpt daarbij om te benoemen wat een creatieve generalist is. ‘Iemand weet dan: ik ben niet alleen en mijn brede belangstelling mag er zijn. Ik laat mensen praten over de activiteiten die ze leuk vinden en ook over de dingen die ze als kind graag deden.’ Silvia onderzoekt waar iemands interesses en talenten liggen. ‘Ik ben een nieuwsgierige coach. Er is weinig dat mij van mijn stoel doet vallen.’

De veelzijdigheid van creatieve generalisten kan leiden tot spanning tussen verschillende polariteiten. ‘Bij zulke dilemma’s werk ik van complexiteit naar eenvoud.

Ik verken de diepere laag om erachter te komen waar het probleem echt zit.’

‘Ik speel graag met tegenstellingen.’

De creatieve generalist kan deze inzichten gebruiken om te zorgen dat zijn baan beter past bij zijn rijkdom aan interesses en talenten. ‘Mensen kunnen hun job herboetseren of, waarom niet, hun functie zelf uitvinden. Veel hangt daarbij af van creatief denken en een beetje durf, dus ik moedig coachees aan de stoute schoenen aan te trekken en veel te proberen.’

Silvia noemt het voorbeeld van Cathelijne, die graag nieuwe projecten opstart, maar haar interesse verliest wanneer er

Silvia geeft graag nog een voorbeeld. ‘Luc gaat gebukt onder zijn overvolle agenda.

In eerste instantie kun je denken dat hij timemanagement nodig heeft, maar wat ligt er echt onder? Het zou kunnen dat zijn drukke agenda het gevolg is van een pleaser-syndroom. Er is dan een polariteit; enerzijds stelt Luc graag anderen tevreden, maar anderzijds heeft hij nood aan grenzen stellen zodat hij kan werken aan zijn eigen projecten. Zoals bij vele creatieve generalisten heeft hij het gevoel dat er niet genoeg uren in een dag zitten om te doen wat hij allemaal wil en blijkt het antwoord te zitten in het leren ”nee” zeggen.’

Silvia organiseert gratis online sessies ‘Op de koffie met je tegenstellingen’ en zoekt nog coaches die net als zij ambassadeur willen zijn van het en-endenken en met dit concept aan de slag willen gaan. Meer info op paradoxaalcoachen.com, zie de tab ‘op de koffie’. (NvO) coachlink magazine

• 37

Koffie

38 • c o a c h l i n k

magazine

gea koren

Bij Voice Dialogue faciliteer je als coach de coachee om contact te maken met de verschillende stukken in zichzelf. Samen onderzoek je welke waarden belangrijk zijn voor de coachee, en dat kunnen waarden zijn die ervoor zorgen dat de coachee te veel van zichzelf vraagt.

Gea Koren laat zien hoe zij als narratief coach werkt met deze methodiek.

Z

ware zaken! Ja echt, zware zaken! Op mijn kamer zit ik enorme problemen in de bedrijfsvoering door te nemen met de officier van justitie. Een totale tegenpool van mij trouwens. Zij zonder enige vorm van daadkracht, altijd enorm doordacht en op zoek naar dure woorden en lange volzinnen. Ik altijd druk, achter elke actie aan jagend en eerlijk is eerlijk, ook wel een beetje impulsief.

Ik heb altijd het gevoel dat ik de zaken van vandaag gisteren al had moeten regelen. Redelijk vermoeiend en ook niet echt goed, denk ik.

Troost je. Ik werk er hard aan.

Terwijl we samen dus ernstige problemen in de opsporing door zitten te nemen, word ik om de vier minuten gestoord door iemand die mijn kamer in stormt en zijn of haar probleem het meest urgente van de wereld vindt. Tussendoor gaat de telefoon op m’n bureau en ook m’n gsm meldt zich met grote regelmaat. Ik zie het aan de officier van justitie. Ze ergert zich dood. En nog terecht ook.

Orde, denk ik. Orde, rust en orde. Ik pak een A4‘tje en schrijf er met grote letters op ‘Niet storen’. Met een vriendelijke glimlach vol begrip knik ik naar haar, terwijl ik dat ding op de buitenkant van m’n deur probeer te rammen. Nee, natuurlijk heb ik net weer geen plakband.

Na ongeveer twaalf kleine, gele memostickers op de rand blijft het zitten... hoop ik?

Ik ga zo rustig en relaxed mogelijk tegenover haar zitten. Volledig ontspannen schenk ik haar een bak koffie in uit de grote thermoskan die m’n secretaresse net gebracht heeft. Daarna ben ik zelf aan de beurt.

Het blijft rustig. We zitten al vijf minuten rustig te praten. Nou ja, eerlijk gezegd zit zij rustig te praten. Ik zit me op te fokken omdat ik de overtuiging heb dat dit gesprek toch nergens toe gaat leiden.

Terwijl de adrenaline door m’n lijf giert, probeer ik uitermate rustig over te komen. Met m’n linkerhand speel ik met m’n gsm. Met m’n rechterhand draai ik de halfvolle beker koffie in het rond, terwijl ik diep nadenk over de manier waarop ik zo snel mogelijk van haar afkom. Iemand klopt op de deur! Gelijktijdig gaat m’n gsm. Shit, vergeten uit te zetten. Met een gejaagde beweging breng ik de gsm naar m’n oor ... dacht ik ... Het was een beker koffie, die ik met één grote, impulsieve beweging leeggiet richting m’n oor.

De gsm blijft rustig overgaan in m’n linkerhand. Ik voel de warme koffie via m’n nek, over m’n dikke buik langzaam in mijn broek lopen.

Dit is de druppel ... voor de officier. Ik zie dat ze me een verachtelijke blik toe wil werpen, maar dan valt ze huilend van de lach met haar hoofd op tafel.

Ze vindt me nog steeds een overijverig druk mannetje en ... gelijk heeft ze ...

Als narratief coach kan ik vanuit verschillende perspectieven naar het koffieverhaal luisteren en dan kiezen voor een bepaalde insteek. In dit artikel vertel ik hoe coaching met de Voice Dialogue kan helpen bij het voorkomen van een burnout.

Centraal staat de vraag of de coachee zichzelf – weer of nog – enigszins kan sturen Het belang van de intake Allereerst is het van belang om in te schatten of de coachee een burn-out aan het ontwikkelen is of dat er zelfs al sprake is van een burn-out. Ik ga daar nu niet uitputtend op in, maar het is belangrijk dat je als coach jezelf geschoold hebt in burnout. Een belangrijk doel van de intake is om in te schatten of er een bepaalde mate van weerbaarheid aanwezig is. Centraal staat de vraag of de coachee zichzelf – weer of nog – enigszins kan sturen. Dat is bij Harry zeker het geval. Uit de intake kom ik verder te weten dat Harry 59 jaar oud is, getrouwd en vader van 3 kinderen. Hij vertelt: ‘De mooiste opleiding die ik vroeger kon bedenken was de Zeevaartschool. Ik wilde ruimte, het avontuur trok me. Maar mijn vader vond dat geen goed idee, dus zo werd het de politie.

coachlink magazine

• 39

Ik kom uit een volksbuurt, op school ging het vroeger niet goed met me. Toen ik op mijn zeventiende op de Politieschool kwam, vond ik eindelijk mijn draai. Alles wat ik meemaakte, was waanzinnig spannend. Ik leefde in een jongensboek.

Na enige jaren stapte ik van het gewone politiewerk over naar de inlichtingendienst om onderzoek te doen naar zware criminaliteit. Ik ben jong getrouwd, we kregen snel kinderen en ik leidde een turbulent leven. Langzaam maar zeker klom ik op. En nu ben ik dus afdelingshoofd en geef ik leiding aan zo’n 80 man.’

Harry is naar mij doorverwezen door een collega. Hij wil graag hulp bij de vraag waarom hij zo vermoeid en lusteloos is en niet meer geïnspireerd wordt door het werk. Ontwikkelvraag: ‘Hoe kom ik weer meer in balans met mezelf en mijn omgeving?’ Als coach vroeg ik me af of Harry bezig was overspannen te worden of dat er een potentiële burn-out op de loer lag.

Harry is duidelijk iemand die hard werkt. Hij vindt het moeilijk om ‘nee’ te zeggen als er een beroep op hem gedaan wordt.

Als coach vroeg ik me af of Harry bezig was overspannen te worden of dat er een potentiële burn-out op de loer lag.

In een van de eerste coachgesprekken vertelt Harry hoe gemakkelijk sommige collega’s, andere afdelingshoofden tijdens de lopende reorganisatie, werk over de schutting gooien.

Hij vertelt dat hij het gevoel heeft dat hij af en toe zichzelf niet is. Zoals laatst toen hij in plaats van de gsm een beker koffie leeggoot in zijn oor. Zijn bijnaam op het werk is Harry Druk, maar hoewel hij heel wat gewend is, begint het werk nu toch wel over zijn schoenen te lopen en worden zijn werkdagen als maar langer. ‘Nog even, zegt hij, en het is echt 24/7 politie en dan heb ik zelfs geen tijd om moe te zijn.’

Als coach neem ik waar dat het gevoel van ‘te veel moeten’ als innerlijke druk, de integratie van voelen, denken en willen bij Harry kennelijk verlamt. In dat kader zie ik een blunder zoals het morsen van de koffie als een ‘wakkerschuddende’ handeling. Harry werd hierdoor van binnenuit – via zijn spierenwil – wakker voor de werkelijkheid. Ik stelde Harry voor om een sessie te doen met de Voice Dialogue. Hij vroeg me er eerst wat meer over te vertellen en dat heb ik natuurlijk gedaan.

40 • c o a c h l i n k

magazine

Het verhaal van de innerlijke bus ‘Voice Dialogue gaat uit van het gegeven dat ieder mens verschillende ikken in zichzelf herbergt, ook wel subpersonen genoemd. Stel je voor dat al deze ikken in jouw innerlijke bus zitten. Jij bent op reis met deze bus.’ Ik laat Harry een minitouringcar zien die ik altijd bij de hand heb in mijn coachpraktijk en vertel verder. ‘Al deze ikken hebben een eigen manier waarop ze naar de wereld kijken. Ze hebben eigen teksten, gevoelens, overtuigingen, levensmotto’s, en vertegenwoordigen daarmee verschillende kanten van ons. Sommige van deze ikken zijn meer dominant dan andere. Bepaalde ikken zitten voor in de bus en zijn belangrijke chauffeurs. Ze nemen vaak het stuur van je innerlijke bus in handen. Een chauffeur is een metafoor die we kunnen gebruiken voor een primaire ik.

Bijvoorbeeld “het overijverige drukke mannetje”. De dominante delen in onszelf noemen we primaire subpersonen. Het is niet voor niets dat we in ons leven deze subpersonen een toonaangevende rol hebben gegeven. Al vroeg in ons leven hebben we de ervaring opgedaan dat bepaald gedrag ons veel voordeel oplevert.

Daarnaast zijn er nog andere ikken. Die passagiers zitten meer naar achteren in de bus. Uit de metafoor “passagier” kun je vast ook wel afleiden dat die wat minder zichtbaar en hoorbaar zijn.

Vaak zijn dat ook “ikken” die tegenovergestelde dingen doen dan de “primaire ikken”. Herken je dat bij jezelf? Welke kanten heb jij nog meer? Welke zitten wat meer naar achteren in jouw bus?’

Het verhaal en de metaforen spreken Harry duidelijk aan. Hij noemt binnen de kortste keren naast de harde werker nog meer primaire ikken, zoals de controleur. En hij kent ook wel andere (verstoten) kanten van zichzelf zoals de avonturier en de relaxte genieter.

We onderzoeken samen welke waarden voor hem belangrijk zijn. Het blijken er meerdere, want zijn sterk ontwikkelde kanten zijn: hard werken; perfectionisme; verantwoordelijkheid nemen; en aardig gevonden willen worden. We constateren met elkaar dat deze combinatie van (onderliggende) waarden de kans op burn-out in zich draagt en kan verklaren waarom Harry zich op dit moment zo voelt. Hij geeft vervolgens ‘stem’ aan een van zijn ontwikkelde kanten, ‘de harde werker’.

Door met deze stem in gesprek te gaan, wordt duidelijk dat ‘de harde werker’ al heel lang aanwezig is. Harry zelf noemt ‘de harde werker’ trouwens ‘het drukke baasje’. Ik sluit als nar-

ratief coach altijd aan bij de taal en de beelden van de coachees.

Daarmee voorkom ik ook meteen dat een benaming wordt ervaren als een etiket. Als begeleider faciliteer je de coachee om contact te maken met de verschillende stukken in zichzelf.

Je voegt in wezen niets nieuws toe, je interpreteert niet. Elke ‘ik’ is even welkom. Ook als je zelf meer affiniteit hebt met een van de subpersonen, mag dat geen rol spelen in een Voice Dialogue-sessie. Het codewoord bij Voice Dialogue is honoreren. Je honoreert al wat is en je doet het op zo’n manier dat een subpersoon zich helemaal gezien en begrepen voelt.

Het codewoord bij Voice Dialogue is honoreren.

Gesprek met: ‘het drukke baasje’ Facilitator

Het drukke baasje

Facilitator Het drukke baasje

Facilitator Het drukke baasje Facilitator

Het drukke baasje

Facilitator

Welkom. Wat fijn dat ik even met je mag praten. Ik begrijp van Harry dat jij ijverig en druk bent. Hoe zou jij jezelf omschrijven?

Ik ben een druk baasje. Altijd bezig en ja dingen moeten ook goed gebeuren. Harry heeft een belangrijke functie bij de politie.

Wat doe jij voor Harry?

Ik zorg dat hij door zijn to-do-lijstjes heen komt. Dat hij de dingen hélemaal afmaakt en geen tijd verdoet want er ligt zoveel belangrijk werk.

Waar ben jij goed in? Wat zijn jouw kwaliteiten?

Ik ben resultaatgericht, snel en ondernemend.

Ik zie dat jij belangrijk bent in het leven van Harry.

Hoe lang ben je al in het leven van Harry?

En waarom ben je gekomen?

Mmmm. Al heel lang. Ik denk al vanaf de lagere school. Bij Harry thuis was het of je werkt óf je leert en als je tijd over hebt dan is die niet voor je zelf maar help je een ander.

Ik zorgde er voor dat hij zijn tijd niet verdeed. Dat hij al jong ging mee werken bij de boomkwekerij waar ook zijn vader werkte.

Ik denk dat hij toen een jaar of 10 oud was.

Wat zou er gebeurd zijn als jij er niet was geweest?

Het drukke baasje Dan zou Harry z’n talenten niet benut hebben. En dat werd thuis niet gewaardeerd.

Sterker nog dan kon z’n pa flink boos worden. Bij Harry thuis was het óf je werkt óf je leert en als je tijd over hebt dan is die niet voor je zelf maar help je een ander. Dus ik zorgde er voor dat Harry in actie kwam en dingen ondernam. Dat hij iets bereikte en dat zijn werk er toe doet.

Facilitator Wat zou je tegen Harry willen zeggen? Heb je nog een tip voor hem?

Het drukke baasje Word niet cynisch, relativeer het organisatiegedoe. Boeven vangen; dáár gaat het om.

Facilitator Dankjewel. Dan vraag ik nu Harry om weer op de oorspronkelijke positie te gaan zitten.

Door deze ‘ik’ in gesprek te gaan, wordt duidelijk waar ‘het drukke baasje’ vandaan komt en wat hem motiveert. Zo is Harry straks beter in staat deze ‘ik’ te herkennen wanneer die op de voorgrond treedt. En door deze ‘stem te geven’ gebeurt er nog iets anders. Het onbeperkt ruimte geven aan deze kant van zichzelf, leidt na enige tijd tot zelfrelativering. Het is alsof ‘de stem’ vanzelf raakt uitgepraat en dan zijn tegenpool tevoorschijn laat komen. Als verteller van het koffieverhaal toont Harry ook dat hij naast het ‘drukke baasje’ een ‘ik’ heeft die zichzelf met enige zelfspot kan beschouwen.

Als vanzelf ervaart Harry vervolgens zijn andere, minder ontwikkelde kant. Hij voelt zich moe en verdrietig. Hij voelt zich niet gezien en gewaardeerd in de gereorganiseerde politieorganisatie. Zijn kwetsbaarheid wordt zichtbaar. We geven ook ‘de levensgenieter’ stem in de Voice Dialogue-sessie. In dit gesprek vertelt de ‘levensgenieter’: ‘Niks doen is heel moeilijk voor Harry. Dat heeft hij nooit echt geleerd.

Hij is heel sociaal. Het helpt hem ook ontspannen als hij thuis gewoon met mensen lekker een bakkie kan doen, lekker slap ouwehoeren en lachen. En Harry houdt nog steeds van de zee. Het is goed om af en toe te relaxen, jezelf op te laden.

Als tip aan Harry gaf ‘de levensgenieter’ mee: ‘Ga eens lekker langs het strand slenteren met je vrouw. Die vindt dat ook heerlijk’.

coachlink magazine

• 41

Inzicht in effectiviteit van coaching met de NOBCO Coaching Monitor! ap

ldr ee g hin ac Co

orb

Vo

Vraagt jouw opdrachtgever steeds vaker naar het rendement van jouw coachtrajecten? Streef jij continu naar kwaliteitsverbetering? De NOBCO Coaching Monitor helpt om je coachtrajecten objectief en

Jager

Mo

ge rta or po nit

Rapportage coachtraject

Support

JC 020

Vertrouwelijk C oaching

8. Psychologische basisbehoeftes Autonomie De vrijheid en bevoegdheid om zelf te kunnen handelen.

C oaching

Supportcoaching 020 Coach JP. Janszen

Meting

21 35 -

2 3 4

Competentie Het benutten van zijn of haar eigen capaciteiten en effectief te zijn in de interacties met de buitenwereld.

Verbondenheid Het gevoel veilig en hecht contact te hebben met anderen om ons heen.

min. score 7 0%

max. score 49 100%

min. score 7 0%

max. score 49 100%

2 3 4

1 3 4

1

2

3

4

1

2

3

4

1

2

3

4

49

28

15 39 -

2

49

21

28 34 -

1

min. score 7 0%

Resultaat meting

Score

1

max. score 49 100%

49

15

Toelichting: Elk mens streeft er naar om de eigen psychologische basisbehoeftes te vervullen.

Hoe hoger de score op een basisbehoefte, des te meer deze is vervuld.

Deze vragenlijst is op meetmoment 1 en 3 afgenomen.

9. Evaluatie door cliënt

Antwoord

1. Ik had twijfels over wat we probeerden te bereiken.

Rapportage coachtraject de heer P.R. de Jong Periode september 2014 – maart 2015

eenvoudig te evalueren!

Jager

Support

C oaching

C oaching

JC 020

Neutraal

2. Mijn coach en ik hebben een goed inzicht ontwikkeld in het soort veranderingen dat goed voor mij zou zijn.

Enigszins eens

3. Er was overeenstemming tussen mij en mijn coach over wat voor mij belangrijk was om aan te werken.

eens

4. Ik kon in grote mate zelfstandig bepalen hoe mijn coachtraject zou verlopen.

eens

5. Ik was zelf verantwoordelijk voor de inhoud van de bijeenkomsten tijdens de coaching.

zeer mee eens

6. Ik had veel vrijheid om invulling te geven aan het traject.

eens

7. In mijn coachtraject was ik zelf de baas.

eens

8. Mijn coach heeft mij goed geholpen mijn doelen vorm te geven.

zeer mee eens

9. Door de hulp van mijn coach werden mijn doelen gedurende het traject steeds duidelijker.

zeer mee eens

10. Ik geef het totale coachtraject het eindcijfer (op een schaal van 1 tot 10)

8

11. Ik geef mijn coach het rapportcijfer (op een schaal van 1 tot 10)

8,5

Support Coaching 020 Coach JP. Janszen

Vertrouwelijk

Want de Coaching Monitor: • geeft inzicht in de voortgang van een coachtraject • biedt de mogelijkheid om tijdig bij te sturen • biedt 360-graden feedback en peer-evaluaties • levert een visuele eindrapportage van de behaalde resultaten • is eenvoudig in gebruik, goed beveiligd en 24/7 online beschikbaar

Dit document is gegenereerd via de Coaching Monitor, een instrument van de Nederlandse Orde van Beroepscoaches | www.nobco.nl

9/10

En weet je dat NOBCO-coaches gratis toegang hebben tot deze professionele tool? Voor meer info of aanmelden: www.nobco.nl/caochingmonitor

NOBCO-adv-175x120mm-Coaching monitor-20-05-2020-def.indd 1

20-05-20 14:18

Roofbouwgevoelige delen Een ‘ik’ is roofbouwgevoelig wanneer deze zich tegen de persoon gaat richten als die niet in balans wordt gebracht met zijn tegenpool. De volgende roofbouwgevoelige deelpersoonlijkheden komen we vaker tegen bij mensen die vatbaar zijn voor burn out.

Primair De Pusher De Perfectionist De Verantwoordelijke De Autonome De Pleaser De Persoonlijke De Helper De Oplosser

Tegenpool De ontspannene ‘Kan het een tandje minder?’

Degene die kan loslaten Degene die om hulp kan vragen De Begrenzer De Zakelijke De Egoïst De Accepterende

Leeropbrengsten van Harry Harry leerde tijdens het coachtraject steeds beter al zijn ikken kennen en daardoor kreeg hij steeds meer zicht op zijn functioneren. De Voice Dialogue leert ons niet alleen vanuit een overkoepelende positie kijken, maar biedt ook de kans om vanuit het ‘midden’ verschillende ‘ikken’ in te zetten. Dan kunnen we afstappen van automatismen en wordt ons leven niet langer geleid door de ikken. We komen tot bewuste keuzes.

42 • c o a c h l i n k

magazine

Voor Harry betekende dit dat hij meer stem gaf aan ‘verstoten’ kanten van zichzelf zoals ‘de avonturier’, ‘de zorger’ en ‘de levensgenieter’. En hij maakte bewuste keuzes vanuit de onderliggende waarden en zijn persoonlijke visie op leiderschap. Dat matchte niet meer met hetgeen de organisatie van hem verwachtte. Daarom besloot hij zijn leidinggevende functie neer te leggen en te kiezen voor een specialistische opsporingsfunctie. Daarmee koos hij ook voor zijn gezondheid. Eind goed, al goed.

Bronnen • Huijgevoort, T. van & Koren, G. (2015). Narratief coachen. De kracht van het zelfverhaal. Amsterdam: Uitgeverij Boom Nelissen.

• Koren, G., Ratering, M. & Tamerus, J. (2010). Zwarte koffie sterke verhalen, 101 politieverhalen, 1001 leerkansen. Leeuwarden: Vuyk en CO. (Raadpleeg ook: www.zwartekoffiesterkeverhalen.nl.)

• Leys, M. (2018) Oog in oog met kwetsbaarheid. Voice Dialoguepraktijkboek voor coaches en therapeuten. Amsterdam: Boom.

• Roelands, A. & Stamboliev, R. Hoe kan Voice Dialogue helpen bij herstel en voorkomen van een burn-out? Artikel te vinden op website van Robert Stamboliev.

Hoe ik coach werd ...

Nicolette Kat Van pr-medewerker naar trainer, coach en intervisiebegeleider diepte me in coaching. Daarbij gaat het om persoonlijke effectiviteit en om het veranderen van overtuigingen. Nicolette droeg eraan bij dat Vergouwen Overduin een professionaliseringsslag maakte op het gebied van coaching door het opzetten en opleiden van een interne coachpool. Ook schreef ze het boek Coachen met een leeg hoofd. ‘Coaching moet resultaatgericht zijn en een duidelijk doel hebben. Ik vond het belangrijk om op te schrijven hoe je dat doet.’ Het boek genereerde veel belangstelling en wordt voorgeschreven bij diverse coachingsopleidingen. ‘Mensen vroegen me om trainingen en presentaties te geven; ik zie dat ook nu de herziene druk uit is. Het boek geeft daarnaast een boost aan de professionaliseringsdiscussie.’

Ze is coach, intervisiebegeleider, trainer en auteur. Voor Nicolette Kat moet coaching resultaatgericht zijn en daarbij zoekt ze naar diepgang. ‘Hoe dieper de transformatie, hoe groter de kans dat deze beklijft.’

Nicolette ging naar de middelbare school waar haar vader lesgaf. ‘Dat zorgde ervoor dat ik extra mijn best deed. Het was ook grappig. Ik heb bijvoorbeeld mondeling eindexamen gedaan bij mijn vader.’ Na afloop had ze geen idee wat ze wilde studeren. ‘Ik heb me voor vijf verschillende studies ingeschreven en uiteindelijk ging ik in 1985 Nederlands studeren in Utrecht.’

Nicolette maakte gebruik van de mogelijkheden om haar eigen studie samen te stellen. Zo deed ze een propedeuse Spaans en volgde ze vakken over communicatie. ‘Ik wil graag veel opties openhouden, geen specialisme kiezen, maar me juist op veel dingen richten.’

foto: cathy van schaik

In 1991 studeerde ze af. ‘Er waren toen weinig banen voor letterenstudenten en ik had geen zin om leraar te worden.’ Ze had stagegelopen bij Postacademisch Onderwijs Bedrijfs- en Bestuurswetenschappen en vond daar een baan in de communicatie en pr. ‘Zo kwam ik in de wereld van de opleidingen terecht.’

Na deze baan werkte Nicolette drie jaar voor een re-integratiebureau. ‘Ik gaf sollicitatietrainingen en loopbaanbegeleiding aan militairen die burger werden. Dat waren lastige gevallen, zeker voor iemand die net begon. Je zag die mensen in hun moeilijk-

ste periode. Het kostte me veel energie om hun negatieve gevoel om te buigen, maar het was ook erg leuk en leerzaam. Ik spring graag in het diepe. Dat heeft me al op veel plekken gebracht.’ Nicolette wilde zich verder ontwikkelen en werd schrijftrainer. ‘Zo deed ik ervaring op met groepen, maar ik wilde de mensen ook meer leren dan helder en duidelijk schrijven.’

Het bedrijf waar Nicolette werkte, werd overgenomen door Vergouwen Overduin.

‘Ik gaf trainingen in allerlei vaardigheden, zoals schrijven en presenteren, en ver-

‘Ik spring graag in het diepe, dat heeft me op veel plekken gebracht.’

Door de economische crisis was er bij Vergouwen Overduin opeens minder ruimte voor de diepgang die Nicolette zocht. ‘Ik kreeg toen de kans om interimopdrachten te doen bij onder andere De Nederlandsche Bank en FrieslandCampina. Het was leuk om eens aan de andere kant van de tafel te zitten.’ Nicolette ontwikkelde en begeleidde leiderschapsprogramma’s en leerde veel over de context van verschillende bedrijfsculturen. Toch miste ze iets. ‘Als zo’n programma stond, was het tijd om afscheid te nemen en ging iemand anders met de werknemers aan de slag.’ Tegenwoordig combineert Nicolette daarom coaching met intervisiebegeleiding, het ontwikkelen en geven van trainingen. ‘De vorm maakt me niet zoveel uit, als we samen maar kunnen zoeken naar de juiste beweging.’ (NvO)

coachlink magazine

• 43

De boekenkast van ...

Anne de Jong Coach/Onderneemster

Ze is onderneemster, coach, moeder en ze schrijft! Ze is dochter van een kraakster, woonde in woongroepen, wilde normaal zijn en vooral geen psycholoog worden en over gevoelens praten. Maar het bloed kroop waar het niet gaan kon. Ze studeerde psychologie, werd coach en ging erover schrijven. Dit keer bij boekenkast de schrijfster die van doelgericht coachen houdt. De no-nonsense vrouw: Anne de Jong Interview: Joep Schrijvers Foto’s: Diederik de Klerk

44 • c o a c h l i n k

magazine

Haar kantoor is in de Amsterdamse Watergraafsmeer, in een hof met zware bakstenen woonhuizen, bijna burchtachtig. Weinig verfraaiingen. Ook waar zij zelf zit, een typisch wederopbouw jarenzestig gebouw, heeft een nuchtere, bijna Rotterdamse sfeer. Hier heb ik een gesprek met Anne de Jong over lezen, schrijven, haar afkomst en coaching. Als altijd wil ik eerst weten of mijn gesprekspartner leest en hoe deze leest …

Hoe lees jij?

Ik ben een echte lezer. Als meisje las ik al heel veel. Maar ik merk dat wanneer ik in een schrijfperiode zit zoals nu, dat ik het heel lastig vind romans te lezen. Dan lees ik vooral zakelijke boeken waar ik inspiratie uithaal. Ik streep veel in die boeken. Ik zoek naar de kern. Die wil ik eruit halen. Ik wil weten hoe iets werkt. Daarbij houd ik erg van overzicht.

Hoe kom jij tot een selectie van je boeken?

Dat weet ik niet precies. Mensen sturen me boeken met de aansporing: dit zou je eens moeten lezen. Ook kom ik via vakliteratuur en vakgenoten op interessante boeken.

Lees je ook artikelen uit de academische wereld?

Ja en nee. Ik ben heel erg van de praktijk, maar ken als psycholoog en coach natuurlijk de belangrijkste onderzoeken over coaching en de resultaten daarvan. Vaak zijn wetenschappelijke onderzoeken erg klein en nauwelijks praktisch. Veel wetenschap is niet naar de praktijk vertaald. Dat probeer ik steeds te doen: wat ik lees omzetten in praktische handvaten.

Heb je altijd schrijfster willen worden?

Nee, ik heb nooit de ambitie gehad om auteur te worden. Het gebeurde gewoon. Jaren terug mopperde ik over een coachopleiding die ik volgde. Toen zei een vriendin van mij: ‘Als je zo arrogant bent, doe het dan zelf.’ En dat heb ik gedaan: een coachopleiding ontwikkeld. Ik ronselde vijftien mensen uit mijn netwerk en zei: ‘Ik geef je een gratis opleiding van een halfjaar.’ Wat er toen gebeurde, was magisch. Ik gaf die opleiding en kwam in een flow terecht. Ik kon ’s nachts wakker worden om na te denken over hoe iets vorm te geven. Bijvoorbeeld, hoe krijg je diepgang in coachingsgesprekken? Hoe werkt dat nou? Ik keek naar mezelf, naar anderen en zag de structuur voor dit soort gesprekken, de kern. Die schreef ik op een kaartje. Dat deed ik ook bij andere technieken. Die kaartjes gebruikte ik voor mijn opleiding.

Punt was echter dat ik toen alleen werkte. Mijn omgeving zei dat dit een risico was. Mijn werk was nauwelijks overdraagbaar, ik kon geen dag ziek zijn. Toen bedacht ik me dat ik een syllabus moest maken met alles wat ik had bedacht, gelezen en gevonden. Een andere vriendin zei toen tegen mij: ‘Dit is een echt boek.’ Toen ben ik naar uitgeverij Boom gegaan. Die syllabus werd uiteindelijk met een aantal aanvullingen mijn eerste boek No-nonsense coaching.

Daarna ontwikkelde ik een opleiding voor meer ervaren coaches, dus over complexe coachingsvraagstukken. Mijn vervolgboek is in die praktijk ontstaan. Allerlei vragen en kwesties van cursisten zitten erin verwerkt. Nu werk ik aan een publieksboek: De geluksroute. Hierin staan allerlei manieren hoe je beter met ‘sociaal gedoe’ in je leven kunt omgaan zoals ruzies met buren, meningsverschillen met je partner, gedoe met vrienden en ingewikkeldheden met collega’s. Dat verschijnt dit later jaar.

Uit wat voor nest kom je eigenlijk?

Ik had jonge ouders, ze waren 21 toen ik kwam. Ze zijn ook snel gescheiden. Mijn moeder was kraakster in Amsterdam en we woonden in woongroepen. Ik ben dus een woongroepmeisje. Mijn moeder was maatschappelijk werkster en mijn vader psychiater.

Ik denk dat een deel van mijn jeugd mij heeft gemaakt tot wie ik ben. Het leven in woongroepen was sociaal heel complex en daarbij kwam dan dat voortdurende verhuizen! Het heeft me sociaal gemaakt en ik heb goed geleerd voor mezelf te zorgen in dat rommelige geheel. Als klein meisje besloot ik zo veel mogelijk zelf te regelen, zelf regie te nemen. Bijvoorbeeld zelf mijn kleren klaarleggen. Mijn moeder was wel echt een hippie.

Ik ben dus een woongroepmeisje.

Wat bedoel je met ‘echt een hippie’? Zorgde ze niet goed voor je?

Ze is heel onvoorwaardelijk lief geweest. Maar ik denk dat je in stabielere gezinnen kunt opgroeien dan ik heb gedaan. Dan woonde je weer met die, en dan weer met die. Van alles liep daar rond.

Het was wat eenzaam. Ik voelde me verloren: dat is het meer. Het verloren gevoel om geen echt huis te hebben. Soms was het zelfs bedreigend met al die ontruimingen. Ik weet nog zo’n gele kraanwagen met een sloopkogel. Voor een kind was dat best een enge tijd. Door het verhuizen moest ik ook heel vaak afscheid nemen.

Daar staat tegenover dat ik niet zo snel over andere mensen oordeel. Ik vind mezelf een heel oordeelloos mens. Ik kan naar iedereen kijken en denken: dat is jouw leven. Ik heb vroeg geleerd om

coachlink magazine

• 45

te kijken naar wat er achter iemand zit in plaats van alleen naar de buitenkant te kijken.

Je vader is nog afwezig in het verhaal.

Mijn vader is met de scheiding snel verhuisd. Die zag ik met zo’n keurige regeling eens in de twee weken. En ik heb daar een broertje en zusje die tien, elf jaar jonger zijn. Dat was een keurig gezin.

Daar ben ik niet echt opgegroeid. Dat is wel altijd goed gegaan.

Heb je je tegen je milieu verzet?

Nou, ik moest natuurlijk naar de middenschool, want dat was weer zo’n links concept. Dat ging niet goed en toen heb ik zelf een nieuwe school gekozen, een strenge school: Fons Vitae in Amsterdam. Ik wilde gewoon normaal zijn. Ik wilde witbrood eten met gekleurde muisjes en niet alleen maar macrobiotisch eten. Ik had het ook helemaal gehad met het softe gedoe in woongroepen. Als ik ruzie had met mijn moeder, kreeg je een praatsessie en daar kwamen allemaal andere mensen uit de woongroep bij. Dan moest je praten over je gevoelens. Ik haatte over gevoelens praten! Het moest altijd over gevoel gaan en over problemen. Dat was op die middenschool ook zo erg.

Ik wilde absoluut geen psychologie studeren. Maar toen ik voor geneeskunde was uitgeloot, werd het toch psychologie in Groningen. Ik werd lid van een studentenvereniging, een soort nepcorps.

Dat was mijn verzet: uit een woongroep komen en dan op zo’n vereniging gaan.

Ik studeerde daar en was vastbesloten geen klinische psychologie te doen. En wat denk je? Ik ga stage lopen bij het RIAGG. Ik heb daar drie jaar gewerkt. Het was de tijd van mijn leven. Grappig genoeg voelde het als een trechter waar ik in kwam en waar ik niet heen wilde. Het gekke is, het lonkte ook. En mijn vak nu, coaching, vind ik helemaal te gek.

Jouw benadering van coaching is heel doelgericht. Dat is anders dan de vele praatsessies zoals in de psychoanalyse. Is dat anders dan vroeger?

Dat is interessant. Mijn generatie is beslist reflectief, maar ook erg gericht op stappen zetten. Die kijkt veel naar waar wil ik heen. De generatie van mijn moeder was aan het vechten tegen de mannen, deden hun bh’s uit. Die waren nog in zo’n strijd om mee te tellen. Bij de vorige generatie vrouwen was de vraag niet: waar wil ik heen, maar: waar moet ik vanaf? Veel psychoanalyse en psychotherapie was gericht op een boze generatie: het verwerken van

46 • c o a c h l i n k

magazine

een verleden. Dat is ook nodig geweest en daar profiteren we nu allemaal van. Zo zie ik het echt. Mijn moeder heeft gevochten, een weg vrijgemaakt voor onze generatie dat wij dat niet meer hoeven te doen. Al blijft er genoeg over, zoals de me-too beweging heeft aangetoond. Mijn generatie is meer gericht op het positieve, de oriëntatie is naar voren. Dat zie je in de doelgerichte coaching terug. Wij zijn meer bezig met zelfontwikkeling: wat goed is voor onszelf en de wereld?

Mijn generatie is meer gericht op het positieve, heeft een oriëntatie naar voren.

Hoe ben jij een zelfstandige coach geworden?

Ik heb eerst nog een vaste baan gehad bij een trainingsbureau.

Dat vond ik erg leuk om te doen, maar mijn hart kwam steeds meer bij coaching te liggen. En toen ik in verwachting was van mijn tweede, mijn dochter, besloot ik dat als ze gezond zou zijn ontslag te nemen en zelfstandig te worden. Ik wilde zo graag vrij zijn en een eigen bedrijf hebben. Ik was klaar met het geven van trainingen.

Dat is een zwaar beroep omdat je de hele tijd op reis moet met je workshopkoffertje en steeds weer overnachten in hotels. Ik wilde balans krijgen in mijn leven, werken en daarnaast ook een goede moeder zijn. Ik wilde dicht bij huis werken, een eigen bedrijf met een eettafel en veel coach-collega’s. Mijn dochter was gezond en ik heb ontslag genomen. Dat was in 2006. Het was nog net voor de recessie. In zekere zin was het een ‘zachte landing’. Ik was trainercoach en ik wist dat ik genoeg werk zou kunnen krijgen. Ook de recessie heb ik overleefd, al waren het slechtere jaren. En uiteindelijk is het dit geworden waar we nu zitten. Al mijn vrienden en collega’s lopen in en uit en ik woon hier vijf minuten vandaan. Tot een jaar geleden heetten we Coach020, maar omdat we ook vanuit andere steden opereren hebben we onze naam veranderd in NONONS. We hebben acht mensen in vaste dienst en een twintigtal freelancers. Naast het managen en het schrijven, coach ik zelf nog altijd!

Hoe geef jij zelf invulling aan doelgericht coachen?

Het fundament van mijn coaching is ACT. Dat staat voor Acceptance and Commitment Therapy. Het is een vrij nieuwe methodiek.

Het richt zich op wat iemand belangrijk vindt in haar of zijn leven: zijn waarden. Je gaat dan samen kijken hoe je stappen kunt zetten om die waarden in je eigen leven te realiseren. Soms kom je dan

zaken tegen die je hebt te accepteren en te verdragen. ACT is heel erg doelgericht en oplossingsgericht. Deze aanpak kent meerdere tools maar ik haal ook oefeningen uit andere methodieken. Sommige NLP-oefeningen kunnen er bijvoorbeeld goed bij helpen of technieken uit de Voice Dialogue-benadering. Zo voeg ik uit allerlei methodieken dingen toe aan het fundament ACT. Mijn methodiekboek De bekendste methodieken voor no-nonsense coaching geeft een overzicht van die methodieken en biedt praktische oefeningen die je kunt gebruiken en inpassen.

Het fundament van mijn coaching is ACT.

Boekenkast

Beste boeken

Hele wand rondom met boeken in de woonkamer

1 Gloed, Sandor Marai 2 De keuze, Edith Eger 3 Revolutionary road, Richard Yates

Aantal boeken

Inspirerende vakgenoten

800 fysieke boeken 100 e-books

1 BreneĂŠ Brown 2 Roos Vonk 3 Russ Harris

Je zit 25 jaar in het vak. Is er in die periode iets veranderd in het coachingsvak?

De grootste verandering is dat er steeds meer geprofessionaliseerd wordt. De beroepsvereniging, NOBCO, is groter geworden.

Dat is goed. Er is nu flinke aandacht voor wildgroei en beunhazen.

Als je kijkt naar de accreditatie tot coach dan zie je dat deze veel zwaarder is geworden dan vijf jaar geleden. Een tweede grote verandering is dat coaching veel normaler is geworden. Je bent niet gek als je naar een coach gaat. Het hoort gewoon bij je ontwikkeling en dat is mooi.

Percentage gelezen 70%

Lezen is voor mij Essentieel

Type lezer Ondergedompelde lezer

Schrijven is voor mij Een heerlijk, creatief en inspirerend proces.

Tegen de deadline: frustrerend.

Type schrijver Met veel feedback van anderen, een sociale schrijver

Professioneel motto Leef zo veel mogelijk naar je waarden

Publicaties 2020 D e geluksroute (verschijnt september 2020) 2019 N o-nonsense coaching als het complex wordt 2019 D e bekendste methodieken voor no-nonsense coaching 2016 No-nonsense coaching

coachlink magazine

• 47

Er is geen haast

48 • c o a c h l i n k

magazine

marloes jobing-westen

Marloes Jobing werkt in het onderwijs en ziet de werkdruk oplopen. Er is tijd tekort en veel tijd gaat op aan gedoe, en dan is er ook nog het gebrek aan waardering.

Hoe helpt ze coachees hiermee om te gaan? Het helpt in elk geval om te kijken naar de verschillende manieren waarop je ‘druk’ kunt uitleggen.

‘Rivieren weten: er is geen haast. Op een dag komen we er wel.’

Winnie de Poeh, 17 inspirerende levenslessen om vrolijk van te worden.

O

p een dag las ik de bovenstaande zin van Winnie de Poeh en het raakte mij. Hoe simpel en toch zo treffend. Want waar maken we ons allemaal druk om?

Ik kan zo een heleboel dingen opnoemen, zo ook mijn coachee. Ze zit schuin naast mij en ik zie haar zorgelijke, onrustige blik. Ze zegt meteen bij binnenkomst dat ze over een uur een andere afspraak heeft staan. Op mijn vraag of ze dan nu wel een coachgesprek met mij wil, knikt ze ijverig ja. Ik kijk haar aan en zeg even niets … Ik merk haar ongemak en uit zichzelf begint ze te vertellen waarom ze hier zit. Haar ogen schieten van links naar rechts en ik laat haar uitpraten.

Er zijn mensen die het nooit te druk hebben, althans dit niet zo voelen.

Opeens is ze stil en kijkt mij vol verwachting aan. ‘Ik moet dus weten wat ik nu eerst moet doen en wat daarna, en hoe’, zegt ze snel. ‘Is dat je coachvraag?’, vraag ik haar. ‘Eh … ja ik denk het wel’, zegt ze. In mijn hoofd probeer ik haar te volgen maar er doemt een hele andere coachvraag bij mij op. Ik vraag haar wat ze voelt bij het woordje ‘druk’. Dan ineens komen de tranen, ze weet het even niet meer. Ik ben stil en kijk alleen maar. Hier zit veel meer achter.

Uitleg op veel manieren ‘Druk? Ja behoorlijk’, hoor ik mezelf weleens zeggen. Sommige mensen zeggen dat ze het druk hebben of druk voelen. Toch twee verschillende dingen. ‘Druk hebben’ heeft met veel activiteiten te maken, en ‘druk voelen’ heeft te maken met of de

zaken wel goed gaan, deadlines, invloeden van buitenaf. ‘Druk maken’ heeft weer een andere betekenis. Eigenlijk bijzonder dat één woord op zo veel verschillende manieren uitgelegd kan worden.

Maar wat moeten we ermee? Het is voor niemand hetzelfde.

Het heeft te maken met de waan van de dag, met gevoelens en met je eigen karakter. Er zijn mensen die het nooit te druk hebben, althans dit niet zo voelen, en mensen die altijd roepen dat ze het druk hebben. Klopt dit dan niet? Jawel, het klopt wel degelijk, en dat is maar goed ook. Ieder heeft het op eigen wijze druk, alleen maakt iedereen hier andere keuzes in. Want wat willen we nu eigenlijk? Willen we alle ballen in de lucht houden of kiezen we voor wat we werkelijk belangrijk vinden?

Dit zijn vragen waar we eens over zouden moeten nadenken …

Professionele identiteit Ik werk in het onderwijs, en daar loopt de druk soms hoog op. Hieraan liggen zo veel oorzaken ten grondslag, dat ze hier allemaal benoemen niet lukt. Het is moeilijk om alles bij te houden, zeker wanneer je in je eentje een grote groep leerlingen met veel zorg moet managen. Maar het is zeker goed te doen, mits je keuzes maakt die je eigen professionele identiteit niet verloochenen. Als je de goede keuzes maakt, dan geeft het je energie. Maar als je de verkeerde keuzes maakt, en je professionele identiteit verloochent, dan neemt het energie en zal het de druk verhogen. Professionele identiteit is een lastig te definiëren begrip. Kort gezegd komt het erop neer dat je professionele identiteit op het kruispunt staat van wie je bent, wat je doet, in welke omgeving je je werk doet en welke ontwikkeling je hebt doorgemaakt. Veel meer informatie hierover vind je in het boek Je Binnenste Buiten (Ruijters, 2015, pp. 193-240).

Natuurlijk heb je als docent verplichtingen waaraan je dient te voldoen. Denk aan administratie, overlegmomenten, vercoachlink magazine

• 49

gaderen, klassenmanagement, et cetera. Toch kun je ook hier zelf keuzes maken. Hoe ga je dit aanpakken? Wat past hierin goed bij jou als persoon? Ben je iemand die haar tijd zo efficiënt mogelijk invult? Of vind je het belangrijk om na schooltijd eerst een halfuur koffie te drinken met collega’s en het werk later te doen? Niets is goed of fout, mits het past bij jouw professionele identiteit.

We hebben geleerd om af te maken waar we aan begonnen zijn.

Geen haast Vaak gaan dingen nu eenmaal zoals ze gaan, volgen activiteiten elkaar in een rap tempo op, en hebben we ermee te dealen. We kunnen namelijk niet zomaar stoppen en hebben geleerd om af te maken waar we aan begonnen zijn. Toch voelt het werk soms minder, of zelfs niet goed. Waar ligt dit dan aan?

50 • c o a c h l i n k

magazine

Wanneer je in het onderwijsveld eens gaat rondvragen, komen drie redenen vaak naar voren: 1 We zijn met zaken bezig waar we eigenlijk zogenoemd ‘klaar’ mee zijn.

2 We komen tijd te kort om zaken naar tevredenheid af te handelen.

3 We voelen ons niet genoeg ‘gewaardeerd’.

Zo ook mijn coachee. Na wat doorvragen vertelt ze over haar grote groep leerlingen, ouders die niet tevreden zijn en collega’s die haar niet waarderen. Op mijn vraag of ze kan uitleggen waardoor ze dit allemaal denkt, wordt het stil, heel stil … Ik zie haar gezichtsuitdrukking en hoor haar hersenen bijna kraken.

Na een poosje vraagt ze zachtjes: ‘Is dit nu druk hebben of druk voelen?’ Mijn antwoord is dat ik dat nu ook niet weet, maar dat we daar vast samen wel achter gaan komen. ‘… er is geen haast. Op een dag komen we er wel’, aldus Winnie de Poeh.

Druk van de ketel

monique crooij

Monique Crooij ontwikkelde een methode waarmee je door middel van zelfonderzoek de balans opmaakt, stressbronnen herkent en de relatie met je gedachten onderzoekt – een waardevolle manier om de druk van de ketel te halen.

coachlink magazine

• 51

O

ké, eerst een vraag, wat is je eerste associatie met het woord druk?

Is het werkdruk? Dus dat je te veel te doen hebt in te weinig tijd en daardoor geneigd bent te rennen en te jagen? Of ervaar je druk in je gesprekken als coach, omdat je het (te) goed wilt doen, net te veel gesprekken hebt ingepland, of een lastige casus tegenkomt?

Of is het de gedachte dat je geen tijd hebt voor pauze, leegte, stilte, rommelen, niksen, ontspannen, terwijl dat je dat wel zou willen?

Of is het een gevoel in je lichaam, letterlijk, een gevoel van spanning en druk in je nek, schouders, spieren dat je niet prettig vindt?

We roepen het woord allemaal makkelijk, maar verstaan er misschien wel iets anders onder. Toch is er een gemene deler, of het nu een situatie is, een gedachte of een gevoel dat het woord druk voor jou weerspiegelt; het is in ieder geval iets wat je ervaart. In dit artikel geef ik je handvatten om met die ervaring om te gaan. Als je enorm geniet van druk is dit misschien niet het artikel voor jou, maar als je merkt dat de druk intenser is of langer duurt dan je zou willen, lees dan vooral door.

No stress Als coach en trainer begeleid ik mensen bij stress en werkdruk, en train ik coaches, trainers en professionals in het begeleiden van anderen bij stress en werkdruk. Ik gebruik hiervoor de No-stress methode©, een holistische methode die ik heb ontwikkeld op basis van westerse wetenschap ((neuro)psychologie), oosterse filosofie/ervaringsleer (yoga en boeddhisme) en twintig jaar werkervaring in dit vak. De methode bestaat uit zes elementen die onderling samenhangen. De persoonlijke ervaring staat centraal bij de methode. De hele methode beschrijven in dit artikel voert veel te ver, vandaar dat ik er een aantal elementen uitlicht.

Onder ogen zien van wat er diep vanbinnen leeft, lucht direct op en geeft ruimte.

Om jouw ervaring van druk te verlichten kun je direct aan de slag met onderstaande elementen van de No-stress methode 52 • c o a c h l i n k

magazine

door middel van zelfonderzoek. Dat is opgebouwd uit drie stappen: 1) de balans opmaken, 2) je stressbronnen herkennen en 3) de relatie met je gedachten onderzoeken. Neem een halfuur voor jezelf (doe dat vooral elke dag!) en richt je aandacht naar binnen. Wees het komende halfuur je eigen beste vriend of vriendin en stel jezelf vragen, toon begrip, vraag door en zoek naar de kern van de zaak. Het onder ogen zien van wat er diep vanbinnen leeft, lucht direct op en geeft ruimte. Het haalt letterlijk en figuurlijk de druk van de ketel.

De balans opmaken Je begint met het opmaken van de balans; hoe sta je er op dit moment voor?

Welke signalen geven je lichaam, je geest en je ziel? Kortom, voel je je gezond, vitaal, sterk en fit, of heb je ergens last van? Welke signalen neem je al (te) lang voor lief en zijn een nieuw ‘normaal’ geworden?

Kun je je goed concentreren, heb je overzicht en ervaar je helderheid van geest? Ervaar je betekenis in je werk en je leven, ben je waardevol bezig vind je? En hoe tevreden ben je over je gedrag? Is je gedrag bewust of ben je vaak gevangen in automatische reacties?

Verlangen Nadat je de balans hebt opgemaakt, reflecteer je op de belangrijkste stressbronnen in je werk en/of leven op dit moment.

Wanneer we langdurig onder druk staan, komen onze fundamentele drijfveren en verlangens in het gedrang. Als (te) uitdagende situaties, gedachten of gevoelens onze fundamentele verlangens langdurig dwarsbomen, dan neemt de negatieve impact van stress en druk toe en kunnen we ziek worden.

Er zijn zeven fundamentele menselijke verlangens die onderling samenhangen. Het ene verlangen is niet belangrijker dan het andere. Elk van de zeven is essentieel voor een gezond en betekenisvol leven.

1 Het verlangen te overleven en gezond en veilig te zijn Stressbronnen op dit gebied zijn bijvoorbeeld problemen met je gezondheid, onzekerheid over wonen of een verhuizing, en financiële problemen of onzekerheden.

2 Het verlangen om je te verbinden met anderen en het leuk te hebben Stressbronnen op dit gebied zijn bijvoorbeeld eenzaamheid, sleur, te weinig tijd voor genieten, ontspanning en leuke dingen doen. Maar ook een scheiding, of mantelzorg.

3 Het verlangen ‘iemand’ te zijn en iets te presteren

Acceptatie

Stressbronnen op dit gebied zijn bijvoorbeeld gebrek aan erkenning voor je inzet of je talenten, maar bijvoorbeeld ook functioneren onder je niveau of te weinig presteren.

Want aangezien het leven niet maakbaar is en we het met sommige stressbronnen en omstandigheden helaas moeten doen, maakt de manier waarop we over die omstandigheden denken, en hoe we vervolgens aan deze gedachten hechten, veel verschil voor de impact die omstandigheden hebben op ons stresssysteem. Het volgende element van de No-stress methode is dan ook het onderzoeken van de relatie met je gedachten.

4 Het verlangen onvoorwaardelijk iets te betekenen voor een ander Dit verlangen komt vaak onder druk te staan als de vorige drie verlangens vervuld zijn en er geen verdere groei ontstaat. Het gevoel ‘Is dit alles?’ is vaak een eerste indicatie. Dit gevoel kan een impuls geven om je krachten en talenten in te zetten voor anderen en je eigenbelang (deels) te overstijgen. Wanneer je alleen op jezelf gericht blijft, zonder ook aan dit verlangen tegemoet te komen, kun je druk ervaren.

Je hoeft niet aan elke gedachte te blijven plakken met je aandacht

5 Het verlangen naar stilte Als er te weinig stilte, leegte, niets, in ons leven aanwezig is, ontstaat er druk. Jezelf kennen op dit thema is essentieel. De één heeft veel stilte nodig, de ander kan met minder toe. We zijn allemaal anders gebakken.

6 Het verlangen om je eigen weg te gaan Dit verlangen komt voort uit het verlangen naar inzicht in de betekenis van je eigen leven. Intuïtie speelt hierin een grote rol. Wanneer je weinig verbinding ervaart met je innerlijke stem en je je leven leidt vanuit je hoofd en de automatische piloot, dan geeft dat op den duur gegarandeerd druk.

7 Het verlangen naar vrijheid en tevredenheid.

Het zevende verlangen is een spiritueel verlangen. De bevrediging ervan staat los van de materie. Of anders gezegd, het is een ervaring die altijd voorhanden is wanneer we met onze aandacht aanwezig zijn in het hier-en-nu. Er ontstaat druk wanneer je je vrijheid of je tevredenheid zoekt in zaken buiten je, zoals meer geld, een groter huis, vaker op vakantie. Daadwerkelijk hier-en-nu aanwezig zijn is een bron van vrijheid en tevredenheid.

Welke stressbronnen ervaar jij momenteel in je werk en/of je leven, en met welke verlangens hangen deze stressbronnen samen? Welke stressbronnen kun je aanpakken? En welke heb je te accepteren?

Gedachten zijn als voorbijgangers, en net zoals je niet met elke voorbijganger hoeft te trouwen, hoef je ook niet aan elke gedachte te blijven plakken met je aandacht. Je hoeft niet te piekeren en te malen. Als je dat leert, je gedachten te laten voor wat ze zijn, namelijk gedachten en geen feiten, dan ontstaat er acceptatie en ruimte, en houd je meer energie over voor waardevolle ervaringen en liefdevolle keuzes. Dagelijks mediteren (op je eigen manier) helpt daarbij. Mediteren is het bewust richten van je aandacht. Dat kan zittend op een kussen, maar ook wandelend, werkend, sprekend en coachend. In feite kan alles wat je doet een meditatie zijn, een aandachtsoefening om hier-en-nu aanwezig te zijn. Als je hier-en-nu aanwezig bent, is de relatie met je gedachten automatisch losser. En hoe vaker je dat oefent, hoe sterker je hier-en-nu-spier wordt.

Welke gedachten heb jij over het fenomeen druk, wat betekent dit voor je? En welke gedachten heb je over je huidige stressvolle omstandigheden? Wat is jouw reactie op die (vaak onbewuste) gedachten? Zijn je gedachten de basis van je gedrag? En laat je je gevoelsleven erdoor leiden? Of is jouw gedrag gebaseerd op dat wat je belangrijk vindt, op je waarden en/of doelen?

Door te reflecteren op bovenstaande elementen – de balans opmaken, je stressbronnen herkennen en de relatie met je gedachten onderzoeken – voed je de verbinding met jezelf.

Wanneer je innig verbonden bent met jezelf, zal druk je niet zo snel ondermijnen, en kun je de ervaring van druk gebruiken als impuls richting een waardevol(ler) leven.

coachlink magazine

• 53

Inclusieve Organisaties VRIJDAG 11 SEPTEMBER 2020 BURGERS’ ZOO, ARNHEM

EEN DAG OVER LIEFDEVOL BEGRENZEN EN KRACHTIG VERBINDEN

Elke verandering, transformatie en agile manier van werken vraagt om inclusieve vaardigheden zodat alle perspectieven gehoord en benut kunnen worden.

Inclusieve organisaties gaan verschillen niet uit de weg, maar gaan ermee aan de slag met creativiteit, echte gesprekken en helder leiderschap. Inclusie ontstaat door liefdevol begrenzen en krachtig verbinden.

• Bouw aan jouw inclusieve organisatie met de 8 inclusie principes van Jitske Kramer • Krijg dieper begrip en confronterende inzichten over de dynamiek van verschil en de impact hiervan op je eigen waarneming en die van anderen • Vergroot de kracht van diversiteit in jouw organisatie Een dag vol met inspirerende verhalen, spoken words en muziek die je zeker gaan raken. Met o.a. Daan Roovers en Joseph Oubelkas.

Wil je deze bijeenkomst liever online volgen?

Kijk op de website voor de mogelijkheden.

54 • c o a c h l i n k

magazine

managementimpact.nl/inclusie

Boek

Ivo Brughmans en Silvia Derom, Paradoxaal coachen 260 blz, 1e druk, 2019, Boom Uitgevers Amsterdam, ¤ 24,00 Paradoxaal coachen biedt een bevrijdend perspectief, omdat het mensen niet in beperkende hokjes plaatst, maar juist hun gelaagdheid en complexiteit erkent.Effectief omgaan met spanningsvelden is een van de belangrijkste uitdagingen van deze tijd. Als coach, leidinggevende, procesbegeleider, adviseur of HR-professional word je vaak geconfronteerd met mensen met dilemma’s zoals keuzestress, schijnbaar onverzoenbare doelen of belemmerende overtuigingen. Je ziet vaak teams vastlopen in ‘lastige’ verschillen in visie, aanpak en belangen.

Het antwoord ligt niet in het versimpelen of het zoeken naar een compromis, maar juist in het erkennen, omarmen en verbinden van verschillende kanten. Paradoxaal coachen helpt jou als coach of procesbegeleider om individuen en teams te leren ‘spelen’ met tegenstellingen. Het biedt stevige denkkaders en is ook een echt doe-boek met onmiddellijk inzetbare tools en oefeningen.

Vanessa van Herrewaarden

Joke Roelfsema

Karen Walthuis

Succescoach voor vrouwen en communicatieadviseur Paradoxaal coachen is een feest van herkenning. Het geeft een verfrissende kijk op hoe het óók kan. In een maatschappij waarin hyperfocus en specialisme het ideaal lijken te zijn, laten de auteurs zien dat het tegenovergestelde net zo waar is. Met uitdagende vragen en goede stappenplannen word je als lezer meegenomen in de wereld van tegenstellingen. Het boek leert je hoe deze tot een kracht te maken. De paradoxale mensvisie erkent dat je verschillende personen onder één dak bent en dat je ze allemaal nodig hebt.

Het boek is geschreven voor iedereen, maar in het bijzonder voor multipotentials, buitenbeentjes en verbinders. Als rasechte multipotential was ik me altijd bewust van het vat vol tegenstrijdigheden dat in mij huist. Dit boek biedt hiervoor kleurrijke en creatieve oplossingen. Paradoxaal coachen biedt de coach toegevoegde waarde en de materie is makkelijk te integreren in je werkwijze. Verrijkend en avontuurlijk voor zowel coach als coachee.

Rouwcoach en eigenaar van RoelfsemaRouwcoaching.nl De spanningsvelden die in dit boek besproken worden, zijn heel herkenbaar. We hebben ze allemaal, maar hoe maak je hier op een goede manier gebruik van? De schrijvers geven ieder op hun eigen manier weer hoe je om kunt gaan met de paradoxen in je leven. Ze geven voorbeelden om te gebruiken bij een-op-eencoaching, maar ook voor het werken met spanningsvelden bij teams.

Paradoxaal coachen is een praktisch boek met veel herkenbare situaties en duidelijke tips.

Ik ga in de praktijk zeker gebruikmaken van de ‘gouden driehoek’ en de ‘zelfreflectielijst’, die als aanvulling op het boek te downloaden zijn. Ook een aantal oefeningen voor het paradoxaal coachen van teams vind ik interessant. Niet alle onderwerpen spreken mij aan, maar er is genoeg dat ik kan gebruiken. Ik ben mijn paradoxale spier al aan het oefenen.

Trainer en coach voor coaches, teams en coachende leiders Dit boek is een feest voor een dogmatisch antidogmatische paradoxale denker als ik.

Paradoxen, dilemma’s, tegenstellingen en polariteiten … Wijzelf, onze organisaties en de maatschappij zitten er vol mee. Dat hoeft geen probleem te zijn, als je ze maar onderzoekt. ‘Niets is zo effectief om extremisme aan te wakkeren als alleen de verschijningsvorm te bestrijden en je niet af te vragen welke behoeften hieronder liggen’, schrijven de auteurs.

Het gaat er om zó te leven met polariteiten dat ze een lekker spanningsveld bieden dat niet schadelijk is, maar juist groeizaam.

De gestructureerde uitleg, gedetailleerde beschrijvingen en oefeningen in het boek maken de theorie toepasbaar. Het boek komt zeker op de literatuurlijst van mijn training ‘Coachen vanuit zes houdingen’. Het maakt namelijk expliciet wat ik veelal impliciet overdraag. Het is perfecte voeding voor de uitdagende houding, vanwaaruit een coach paradoxale en provocatieve interventies pleegt.

8,5

8

9 coachlink magazine

• 55

Fear of missing out 56 • c o a c h l i n k

magazine

sander goethals

Met focus aanbrengen in je acties en je boodschap, sluit je geen coachees uit, maar het zorgt er wel voor dat je minder druk bent. Sander Goethals introduceert de luilekkercoachee: de coachee die je met minimale moeite aan je kunt binden en die zich begrepen voelt door jou. ‘

J

a, dat is ook zoiets’, verzucht ze. ‘Ik word zo moe van dat gezeur over doelgroep.’ Tegenover me zit een mopperende Carina. Geïrriteerd gaat ze verder. ‘Iedereen kan toch op enig moment in zijn leven behoefte hebben aan een klankbord? Iedereen kan toch vastlopen? Een coach zou voor heel veel mensen een heel goed idee zijn’, beëindigt ze haar pleidooi.

We zitten in een coachgesprek dat gericht is op het ondernemerschap van Carina. Specifieker is haar vraag hoe ze weer energie kan krijgen van haar coachpraktijk. Ze heeft het gevoel dat randzaken het hebben overgenomen. Zo zegt ze over haar social media: ‘Ja, daar ben ik mooi druk mee.’ Als ik haar vraag naar wat ze zoal post, komen we op het onderwerp bloggen.

Daarover zegt ze: ‘Geen idee meer waar ik het voor doe en het kost me ook flink veel energie.’ Op sombere toon vertrouwt ze me toe: ‘Soms zit ik een halve dag naar het lege scherm te staren voordat ik kan bedenken waar ik het nu weer over moet gaan hebben.’

De luilekkercoachee Als ik met coaches spreek over stressvrij ondernemen is mijn kernboodschap dat stress rond het ondernemerschap vermindert als je weet wat je moet doen en hoe je het moet doen.

Doe kennis op over het ondernemerschap en scherp je ondernemersvaardigheden aan. Precies zoals je het coachvak ook geleerd hebt en daar steeds beter in wordt naarmate je meer vlieguren maakt. Als je lukraak maar wat doet en steeds het wiel aan het uitvinden bent, kun je er best druk mee zijn. Het sleutelwoord is dan ook: focus.

Voor het aansluiten bij de luilekkercoachee hoef je dus minimale moeite te doen.

Daarom begon ik tegen Carina over het concept van de luilekkercoachee. Dit is een coachee die zich er al van bewust is dat hij een probleem heeft en dat coaching de oplossing is. Het enige wat je dan moet doen, is ervoor zorgen dat jouw coaching onder de aandacht komt en aanspreekt. Dat is minder hard werken dan dat je iemand ervan bewust moet krijgen dat zijn situatie beter kan en vervolgens hem ervan moet overtuigen dat niet een zelfhulpboek, training of het zoveelste Hapinezzartikel de oplossing is, maar dat een coachingtraject de route naar een beter leven is. Voor het aansluiten bij de luilekkercoachee hoef je dus minimale moeite te doen.

Ik zette mijn verhaal kracht bij door een voorbeeld. Als je vlees probeert te verkopen aan een vegetariër, dan heb je een lang en lastig gesprek. Als je datzelfde vlees probeert te verkopen aan een stel negentienjarige jongens die om twee uur ’s nachts op zaterdag uit een kroeg komen, dan verloopt dat gesprek vermoedelijk een stuk soepeler.

Wat fijn! Deze coach begrijpt mij!

Terug naar coaching. Daar betekent dit concept van de luilekkercoachee het volgende: als je wilt dat jouw verhaal over jouw coaching aanspreekt, zul je focus moeten krijgen over op wie je dit verhaal moet afstemmen. Je moet weten wie je probeert aan te spreken, zodat deze groep mensen het gevoel krijgt: ‘Wat fijn, deze coach begrijpt mij!’ Coaches vinden dit heel spannend om te doen, want ze willen geen coachees missen. Dat is natuurlijk begrijpelijk. Maar het wil ook niet zeggen dat als je een richting kiest waar je op focust, dat je dan heel hard nee gaat verkopen aan anderen. Je sluit niemand uit, je brengt alleen focus aan in je boodschap en in je acties.

Als je alleen die dingen doet die er echt toe doen, ben je minder druk. En als je de resultaten behaalt die je wilt, dan voel je ook nog eens minder druk, ook al ben je dat misschien niet echt.

In mijn gesprek met Carina had dit de volgende uitwerking.

Ik vroeg haar of ze mensen ging helpen met een probleem dat ze ervaren of met een doel dat ze nastreven. In het geval van coachlink magazine

• 57

Carina ging het om mensen helpen met een probleem. Vervolgens vroeg ik haar welke mensen dit probleem hadden. Om dit kracht bij te zetten, vroeg ik haar de ogen te sluiten en letterlijk een beeld te krijgen van voor wie ze het doet. Samen kleurden we dit beeld steeds verder in tot we genoeg detail hadden.

Ik nodigde haar uit om dit beeld ook voor ogen te houden als ze aan de slag ging met haar verhaal. Dat was het onderwerp voor de volgende sessie.

Van FOMO naar JOMO Carina was er nog steeds van overtuigd dat heel veel mensen baat zouden hebben bij coaching. Ook vond ze eigenlijk wel dat dit haar coaching moest zijn, maar ze ervaarde rust toen ze haar publiek beperkt had tot mensen voor wie ze de meeste toegevoegde waarde had.

Ze kreeg er weer lol in om te bedenken hoe ze precies deze groep mensen nog meer zou kunnen helpen. En nu ze speci­ fieker was in haar onderwerp waarop ze coachte en voor wie, kon ze dit lekker uitdiepen in de blogs die ze schreef. Er ontstond zelfs een e-book, zo veel had ze te delen hierover. Ze straalde als ze weer een situatie in de praktijk had gevonden die aansloot bij wat ze wilde overbrengen en maakte daar korte video’s over die ze deelde op social media. Ze had weer contact gemaakt met de vakidioot in zichzelf en het enthousiasme dat dit losmaakte, werkte aanstekelijk en zorgde ervoor dat ze die mensen aantrok die zich in haar verhaal herkenden, die connectie met haar maakten en geholpen werden. Ze maakte zich niet meer druk om alle mensen die niet aansloegen op haar site, ze bloeide op van de mensen die ze wel raakte.

VU CERTIFIED EXECUTIVE COACH VOOR COACHES OP ZOEK NAAR PROFESSIONALISERING: POSTGRADUATE OPLEIDING EXECUTIVE COACHING (START IN DECEMBER 2020)

POSTGRADUATE OPLEIDING EXECUTIVE TEAMCOACHING (START IN NOVEMBER 2020)

Voor meer informatie: ee.sbe.vu.nl/executive-coaching ee.sbe.vu.nl/executive-teamcoaching

58 • c o a c h l i n k

magazine

Column

Druk, druk, druk

freek sarink Ik zit midden in de corona-crisis heerlijk in het zonnetje naast mijn kantoor deze column te schrijven. Ik heb er nu toch tijd voor omdat ik minder cliënten zie. Best relaxed! Maar toch … als deze situatie me iets leert, dan is het wel dat ik nu niet meer weet wat goed is.

Is het nou juist goed dat we het rustiger hebben of was het misschien helemaal nog niet zo verkeerd altijd maar druk, druk, druk te zijn? En dat is een bijzonder belangrijke vraag. Want als coach moet je weten wat nou wel en niet goed is. Als provocatief coach geef ik regelmatig adviezen waar mijn cliënten niets mee kunnen en dat vaak in de vorm van een tegenovergesteld advies.

foto: nadine maas

Cliënte: ‘Ik vind dat ik meer betrokken moet zijn bij het schoolwerk van mijn kinderen nu ze thuis onderwijs hebben. Maar tussen alle videobelafspraken door heb ik er eigenlijk niet zoveel puf meer voor.’ Coach: ‘Ja dat is zorgelijk! Want je kan nu echt niet door de mand vallen! Tegenwoordig wordt van je

verwacht dat je behalve moeder, vrouw met een carrière, geweldige leuke zus, vriendin, echtgenote, óók nog fantastische sekspartner bent. En je kan je nu onderscheiden door het onderwijs van de kinderen er ook nog eens bij te doen. Dit is je kans. Niet verzaken hoor!’ ‘Ja, daaaag. Ik ben er wel klaar mee. Ik doe wat ik kan en ik ga me er ook niet meer schuldig over voelen als het niet allemaal lukt.’

Dan nóg is het belangrijk te weten wat nou het goede tegenovergestelde advies is.

Mijn dilemma is dit. Nu we het allemaal wat rustiger hebben, hebben wij en onze cliënten de uitgelezen mogelijkheid om even tot rust te komen. Zelfs de aardkorst komt volgens seismologen tot rust lees ik, omdat we met z’n allen minder aan het stuiteren zijn. Dat is ook voor ons als coach in eerste instantie wel goed. Want welke coach is nou beter dan zijn eigen cliënten? Niemand toch? We werken ons allemaal een slag in de rondte terwijl we onze cliënten aanraden

om beter op hun grenzen te letten. Ja, die rust is echt goed. Maar als onze cliënten ook hun rust nemen en straks op de werkvloer merken dat ze helemaal geen zin meer hebben om zo hard te werken, dan hebben ze geen coach meer nodig! Weg werk! Nog meer rust! Maar ook geen inkomsten meer.

En wat komt er dan in de plaats van de rust?

Juist ja, druk druk druk! Druk om meer cliënten te krijgen die niet meer komen omdat ze zo’n life changing ervaring hebben gehad tijdens de corona-tijd. Druk om als ZZP’er nog rond te komen. En als dat niet lukt, de druk om je om te scholen tot IT’er, omdat daar nog wel brood te verdienen valt. Zo bekeken weet ik het zo net nog niet hoor. Ik geloof dat ik een voorkeur heb voor de precorona variant van ‘druk druk druk’.

Freek Sarink is provocatief psycholoog en systeemtherapeut. Hij werkt in zijn eigen praktijk en geeft trainingen en workshops.

Daarnaast werkt hij samen met collega’s in Spanje en Latijns-Amerika om ook daar de provocatieve psychologie te verspreiden.

Welke coach is nou beter dan zijn eigen cliënten?

coachlink magazine

• 59

Doordrukken, bezwijken of ontspannen?

60 • c o a c h l i n k

magazine

majlis schweitzer

Als coaches zien wij natuurlijk de dagelijkse druk bij onze coachees. We zien de druk van de maatschappij. Zelf ervaren we natuurlijk nooit druk, want wij coachen mensen op hoe we daarmee kunnen omgaan. Maar als je eerlijk bent?

D

e grootste druk is misschien wel dat we weten hoe we ermee moeten omgaan, en dus falen als we druk ervaren. Ik ervaar als coach druk op allerlei fronten.

Soms ontken ik die druk, dan wordt ie nog groter.

Soms ben ik heerlijk ontspannen, kan ik de druk zien en erom lachen. En soms, als ik echt in een flow zit, dan is de druk zomaar weg, dan kan ik moeiteloos creëren en voluit voelen dat ik leef. Dat ik dit kan waarnemen, komt natuurlijk alleen doordat ik de druk ook regelmatig ervaar.

De druk van het bestaan De druk van het bestaan is de meest basale druk die ik ervaar.

Sommigen van jullie zullen er vast iets van herkennen. Ik was me al bewust van deze druk, maar kreeg hem extra hard ingewreven tijdens een training bij Piet Weisfelt die letterlijk zo heette. We liepen als Atlas door de zaal, met op onze schouders een groot kussen als de wereldbol. In de ontmoeting met de ander deelde je wat je allemaal moet, omwille van de wereld.

Ik moet mijn best doen. Ik moet aardig zijn. Eerlijk zijn. Mijn eigen gedoe onder ogen komen. Grenzen aangeven. Iets doen aan de grote wereldproblemen. Goed voor mijn kinderen zorgen. Van betekenis zijn als coach. Geld verdienen. En dit is slechts een greep uit de zware last die ik kennelijk op mijn schouders draag. Vandaar die schouderklachten. En wie heeft mij gevraagd die te dragen? Ik kan natuurlijk besluiten dat kussen gewoon neer te leggen. Lukt dat denk je? Wat is daarvoor nodig? Dat zijn terechte vragen die jij als coach ook aan je coachee zou kunnen stellen.

De druk om jezelf te zijn Naast de druk van de wereld voel ik ook de druk om mezelf te zijn. Mijn eigen kern centraal. Niet voor niets heet mijn bedrijf de Kerncentrale. Ik ken het maar al te goed: me aanpassen aan de norm, aan wat ik denk dat er van mij verwacht wordt, aan de algemene ideeën over het leven. Terwijl ik van binnenuit de druk voel groeien. Ik wil het anders. Ik zie het anders. Ik ben anders dan wat ik nu doe.

De druk om een goede coach te zijn Als coach ben ik geen psycholoog of psychiater. Wel werk ik geregeld met mensen die serieuze levensvragen hebben.

Natuurlijk ken ik mijn grenzen: is het te groot? Dan stuur ik mensen door. Maar ook als het binnen mijn kader past, wil ik wel de beste coaching geven. Niet te veel (mijn valkuil) en niet te weinig (mijn schuldgevoel) en precies op het punt waar nu beweging kan komen, geen oude punten (makkelijk scoren), geen punten die pas daarna komen (zinloos). Ik wil scherp zijn, en liefdevol. En natuurlijk zo deskundig mogelijk, dus doe ik nog een opleiding, en nog één. Met veel plezier overigens. Dat dan weer wel.

Ik wil het anders. Ik zie het anders.

Ik ben anders dan wat ik nu doe.

De druk om jezelf in de markt te zetten Die opleidingen, mijn coachruimte, mijn bijdrage aan het dagelijks leven. Dat moet wel betaald worden. En bovendien coach ik graag, dus ik heb graag klanten. Net als die 60.000 andere collega-coaches overigens. Hoe onderscheid ik me en hoe zet ik mezelf in de markt? Er zijn businesscoaches die hier een mooi antwoord op hebben. Ben ik naartoe geweest. Maar zelfs dan moet ik het nog steeds zelf doen. Mijn specialisatie, doelgroep, kernboodschap, website, mijn unieke aanbod, usp’s en de hele rataplan. Ik zou er dagelijks fulltime mee bezig kunnen zijn, ware het niet dat ik liever trainingen geef en coach.

De druk van tijd, geld, energie en aandacht Als ik kijk naar wat we tot onze beschikking hebben om ons leven vorm te geven, dan kunnen we kiezen uit tijd, geld, energie, aandacht en liefde, of een combinatie van deze vier. Ik kan ergens heel veel tijd aan besteden, of ik koop het in en geef er geld aan uit. Ik kan zorgen dat ik er veel energie achter zet, of het rustig en met liefde doen. Het geheel staat echter coachlink magazine

• 61

voortdurend onder druk. We hebben te weinig tijd, te weinig geld, te weinig energie of kunnen onze aandacht er niet bij houden. Hoe kunnen we dan de druk verlichten? Het is een vraag die ik als coach regelmatig krijg. Het is een vraag waar ik bij vlagen een antwoord op denk te hebben. Totdat de druk te groot wordt.

principe dat uitgaat van koesteren wat er is. Laten ontstaan wat er wil ontstaan door simpelweg te zijn met wat er is.

Het is een vraag waar ik bij vlagen een antwoord op denk te hebben.

De invloed van de druk Laten we eens kijken naar de invloed van die druk op ons. Als ik naar mezelf kijk, zie ik drie verschillende strategieën op hoe ik met druk omga.

1 Doordrukken Soms druk ik door. Ik voel de druk en geloof heilig dat als ik nog even iets meer druk zet, dat daarna, met het resultaat, ook de verlichting zal komen.

2 Bezwijken Ik ken ook het bezwijken onder de druk. Toen mijn jongste na zijn geboorte niet wilde slapen, er een crisis was binnen het bedrijf waar ik toen werkte, en ik überhaupt werd lamgeslagen door de vraag hoe je je leven zin geeft, stortte ik volledig in.

In theorieën over geluk zegt men dat 50 procent van onze ervaring van geluk binnen onze eigen controle ligt, en dus is er ook 50 procent waarvoor dat niet zo is. Ik denk dat veel druk wordt ervaren in het niet accepteren van wat er is. Als coaches hebben wij hier dan ook een mooie taak in. Het is bijvoorbeeld lastig om te accepteren dat je wordt ontslagen. Maar pas als je dat accepteert, komt er ruimte om ook de kans te zien die hierin verborgen kan zitten. Als wij iemand kunnen helpen zichzelf en de situatie te accepteren, werkt dat direct door. Diegene zal minder druk en meer vrijheid gaan ervaren.

Tegenwoordig heb ik een nieuwe strategie, namelijk ontspannen. Lukt me niet altijd, en vaak helpt het als iemand mij erop wijst dat ik enigszins gespannen ben, maar als het me lukt, dan voel ik minder weerstand. In plaats van dat de druk me steeds verder wegduwt van mezelf, brengt de druk me dan juist nog meer terug naar mezelf.

Voor coaching kijk ik met mensen in ieder geval altijd naar antwoorden op de volgende vragen: • Waar kom je vandaan?

• Wat zit er aan potentieel in jou?

• Wat zit er aan verlangen in jou?

• Wat drijft je?

• Welke strategieën ben je gaan ontwikkelen om jezelf te beschermen?

• Welke manieren van communiceren heb je je hierbij toegeëigend?

Een antwoord op de druk

2 Bestemming

Als coach en als mens ben ik al jaren met dit vraagstuk bezig.

Hoe zorg ik ervoor dat ik minder druk ervaar, en meer kan leveren? Hoe zorg ik ervoor dat ik geniet van het leven, en een bijdrage lever die zin heeft? Ik vond zes punten die mij helpen.

Zodra die vrijheid wordt ervaren, komt er ruimte om aan die andere 50 procent te gaan werken waar we wel invloed op hebben. Wat zijn jouw waarden, hoe leef je die in je dage­ lijks leven? Wat is jouw bestemming voor dit leven, en welke doelen horen daar bij? Waar ligt je focus en welke gezonde leefgewoonten kunnen je helpen? Het gaat hier eigenlijk over het toepassen van het mannelijke principe van actie, focus en doelgerichtheid om te creëren wat je voor ogen hebt. Een doel geeft je innerlijke kracht. Zelf heb ik geleerd dat ik meer druk aankan naarmate ik beter voor ogen heb waar ik naartoe wil. Dit geeft het grote belang aan van visualiseren en van het maken van kleine stappen, omdat je die makkelijker realistisch

3 Ontspannen

1 (Zelf)liefde Ik ontdek steeds opnieuw dat ik minder druk ervaar als ik meer van mezelf ken. Hoe meer zelfinzicht ik heb, hoe meer ik kan accepteren. Hoe meer ik accepteer, hoe meer ik mezelf kan liefhebben, hoe meer ik mezelf liefheb, hoe meer ik anderen kan liefhebben. Hoe meer ik liefheb, hoe minder druk ik ervaar. Of in positieve zin, hoe meer vrijheid ik voel. Dit is een vrouwelijk

62 • c o a c h l i n k

magazine

voor je kunt zien. Je kunt wel net als Madonna willen optreden, maar vanuit het niets is het beter voorstelbaar dat je op het open podium van het café om de hoek optreedt.

3 Ontmoeting Tussen zelfliefde en bestemming zit de ontmoeting als het gouden midden. De ontmoeting met jezelf, het leven en met de ander. Alleen in contact met de ander krijgt je bestemming zin. Dit gaat over steeds opnieuw waarnemen. Wat gebeurt er in mij, wat gebeurt er met mij, wat gebeurt er door mij? En als ik dan iets anders doe, wat gebeurt er dan? Wat gebeurt er met de ander? Wat gebeurt er om me heen? Het is het midden tussen waar je vandaan komt en waar je naartoe beweegt. Het gaat over je bewustzijn laten groeien. Zo wordt je bestemming ook weer helderder.

4 Groeien Van nature willen we groeien. Van nature groeien we ook, totdat we weer terugkeren naar waar we vandaan kwamen. Net als de natuur. Als we groeien, nemen we meer ruimte in, en kunnen we dus meer druk ervaren, maar we kunnen ook meer druk aan. Ik help mensen te onderzoeken welke voorwaarden ze kunnen scheppen om te groeien. Voor mezelf maak ik jaarlijks geld vrij voor het volgen van opleidingen. Anderzijds help ik mensen om het proces te vertrouwen dat er altijd groei is, en dat het helpend is om deze groei zichtbaar maken. Monitoren helpt. Zo las ik in mijn dagboeken van twintig jaar geleden dezelfde vragen als nu. Dat klinkt niet als groei, maar het is als een spiraal; steeds een laag dieper. Dit geeft me vrijheid en het is dus ook groei. Groei is vanzelfsprekend zodra er bewustwording is. Dus in plaats van fanatiek Pokon geven (ken ik goed! is de mannelijke manier), pushen en doordrukken, kunnen we ook gewoon waarnemen welke zaadjes er eigenlijk in de grond zitten, en ze koesteren (de vrouwelijke manier).

5 Geven Het streven naar geluk is alweer achterhaald. Ingehaald door zingeving. Zo lang we geluk nastreven is het er niet, en zonder uitdaging of betekenis gaat het ook al snel weer vervelen.

Zingeving daarentegen is het nieuwe sleutelwoord tegen druk.

Geluk is bovendien een automatische bijvangst van de ervaring van zingeving. Met mijn coachees zoek ik naar datgene waarmee zij naar hun idee positief kunnen bijdragen aan het leven van anderen. Dit hangt natuurlijk nauw samen met je

bestemming. Ik moet dan meteen aan Viktor Frankl denken, de psychiater die de concentratiekampen overleefde en een prachtig boek schreef over zingeving. Hij schrijft: ‘Eigenlijk zou je jezelf niet moeten afvragen, wat verwacht ik van het leven, maar eerder: wie wacht er op mij en wat wordt er van mij verwacht?’ Het feit dat je iets voor anderen kunt betekenen, dat jij iets te geven hebt, geeft je een gevoel van zinvol zijn. Dit klinkt meteen heel groot, maar het zit ook in kleine dingen. Alles waar jij je geld, tijd, liefde en energie voor geeft zonder dat je er meteen iets voor terug verwacht, geeft jou al voldoening.

6 Genieten Voor mensen die de wereld graag op hun nek dragen, kan genieten best een uitdaging zijn. Ik heb het echt moeten leren.

En hoe meer ik het leer, hoe beter ik begrijp hoe belangrijk dit is. Genieten gaat ook over overgave. Toelaten. Vertrouwen op de onvoorwaardelijke overvloed die het leven je wil geven. Dit is weer het vrouwelijke principe. Genieten kent ook een mannelijk principe: weten waar je van geniet, en dit actief voor jezelf organiseren. Hoppa. Voor mij hoort er dan nog een derde ingrediënt bij en dat is spelen. Zodra ik speel geniet ik. Als coach. Als trainer. Als moeder. Als vrouw. Als mens.

Voor mensen die de wereld graag op hun nek dragen, kan genieten best een uitdaging zijn.

Nooit meer druk?

Gaan we dan nooit meer druk ervaren? Dat is natuurlijk een illusie. We hebben als mens ook druk nodig. We voelen ons er veilig bij. Denk maar aan het inbakeren van een baby waarna hij rustig de slaap kan vatten. De druk laat ons groeien doordat we onze krachten kunnen trainen en meten dankzij de druk.

De wereld is altijd in verandering en verandering geeft altijd ook druk. Alleen door het ervaren van druk kunnen we ook de ontspanning ervaren als er geen druk meer is. Druk is dus onontkombaar verbonden met mens-zijn. Hierbij is het aloude gezegde ‘Oefening baart kunst’ van toepassing. Ieder moment dat het mij of mijn coachees lukt om vanuit zelfrespect en zelfliefde rustig te blijven kijken en van hieruit actie te ondernemen, leren we beter omgaan met de druk van het leven. We ervaren groei en zingeving en dat maakt mij gelukkig.

coachlink magazine

• 63

64 • c o a c h l i n k

magazine

TE KO O VANA P F JULI

coachlink magazine

• 65

‘Schitteren en schutteren in ons werk’ 66 • c o a c h l i n k

magazine

Interview Interview

‘Als je wilt leren, heb je een ander nodig. Zelf zie je wat je toch al zag.’ Het is een van de vele inzichten uit het boek Betekenisvolle werkrelaties van organisatieadviseur, docent en coach Ina Ahuis. Een vrouw voor wie een stem laten horen op het werk ook een leerproces was.

Een gesprek met een bevlogen vrouw die niet angstig is om haar eigen valkuilen te delen.

Tekst: Hedda Treffers

Je boek is heel toegankelijk geschreven en de tekeningen van Barbara Stok maken het ook nog levendig en humoristisch.

Ben je trots?

‘Ik ben heel tevreden. Ik had Barbara Stok al heel lang in mijn hoofd, maar was bang dat ik haar hulp niet meer zou kunnen krijgen. Zeker niet na haar zeer lovend ontvangen boek over Vincent van Gogh. Gelukkig lukte het wel en toen ik haar sprak hadden we meteen een klik. Aan de twinkeling in Barbara’s ogen zag ik dat ze precies begreep welke werksituaties ik graag door haar wilde laten uitbeelden.’

Toen ik je boek las, dacht ik wel: eigenlijk zouden we allemaal in therapie moeten voordat we aan een baan beginnen. ‘[lachend] Ha, ha, nou, therapie misschien niet, maar een beetje zelfinzicht is wel handig op de werkvloer ja.’

In je boek vinden zien we twee voorbeeldfiguren terugkomen: Jacob en Julia. Zij zijn eigenlijk exemplarisch voor wat er mis kan gaan in een werkrelatie, toch?

‘Klopt ja. Jacob en Julia zitten nou precies in een werkrelatie die ze beiden niet willen. Ze hebben elkaar nodig, maar ze opereren ieder vanuit een eenzijdig frame. Zo’n frame is het verhaal dat we onszelf vertellen over de relatie met de ander en wat je daarin te doen staat. In een eenzijdig frame geef je jezelf de opdracht iets te voorkomen of te vermijden. In dit geval moet Jacob een verandertraject vormgeven en wil hij teamleider Julia meekrijgen in dit proces. Julia heeft sterke bedenkingen bij Jacobs plan en uit haar twijfel. Jacob ervaart haar als een lastige tante die zijn opdracht en positie in gevaar brengt. Het resultaat is dat ze niet verder komen.’

Wat is de oplossing op zo’n moment?

‘De oplossing zit hem in het boven water krijgen wat er echt speelt. Beide partijen zijn niet onwelwillend, maar worstelen met hun eigen onzekerheden en vooronderstellingen. Die zijn relevant voor het veranderproces en moet je eerst blootleggen voordat je verder kunt.’

Heb je zelf eigenlijk weleens in een werkrelatie gezeten die je tegenstond?

‘Ik heb aan het begin van mijn carrière zes jaar op een ministerie gewerkt. Daar hield ik in sommige situaties mijn – achteraf best prima ideeën – voor me of ik verpakte mijn mening in een vraag. Dat had dan weer te maken met mijn eigen achtergrond, de les die ik van huis uit heb meegekregen: je vindt pas iets als je er goed over nagedacht hebt. En vooral niet bluffen. Ik kom uit het Noorden hè.’

‘Werk is voor veel mensen een levensvervulling’

Heb je dat juk enigszins van je kunnen afschudden?

‘Ja, ik heb wel langzaam ontdekt dat het er niet om gaat dat je het goed zegt, maar dat je iets toevoegt vanuit jouw perspectief op basis van wat jij op dat moment kan zien. En dat je eigen betoog ter discussie stellen een must is om te kunnen leren.

Dus niet je gelijk halen, maar je ongelijk halen.’

Ik had laatst een vervelende werksituatie. Mag ik die aan je voorleggen?

‘Zeker, ik ben heel benieuwd!’

Ik zat bij een vergadering met allemaal heren. Qua leeftijd of opleiding doe ik zeker niet voor hen onder, maar toch was ik degene die koffie moest gaan zetten voor iedereen, ongetwijfeld omdat ik de enige vrouw was. Het maakte me zo nijdig!

‘Ook hier moet je je eerst afvragen of het wel zo is dat ze jou om die reden vroegen om koffie te halen. Dat is een aanname die jij doet. Blijkbaar is dat ook een van jouw ‘triggers’, een prikkel die jouw denken en doen beïnvloedt: niet voor vol aangezien worden. Het gekke is dat je je er juist dan ook vaak naar gaat gedragen. Doordat je nijdig wordt, kan de ander vinden dat je je aanstelt. Waardoor jij je weer niet serieus genomen voelt.’ coachlink magazine

• 67

Is dit wat je bedoelt met de paragraaf ‘daar komen waar we niet zijn’?

‘Ja, dit is daar een heel goed voorbeeld van. Soms zorg je er zelf voor dat je daar komt waar je niet wilt zijn. Ik heb in mijn werk gemerkt dat mensen heel vaak uit alle macht proberen iets te voorkomen - zoals jij nu wilde voorkomen om als ‘het vrouwtje’ gezien te worden – en dat ze daar dan juist in belanden. Dat ze het – in zekere zin – onbewust sturen omdat ze de ander met hun reactie tot precies dat gedrag aanzetten waar ze last van hebben.’

Wat had ik dan moeten doen?

‘Je had kunnen reflecteren op je eigen frame, je eigen logica, en deze ter discussie stellen. Je zei net: ‘ongetwijfeld omdat ik de enige vrouw was.’ Maar het helpt juist om de twijfel toe te laten. Wie weet waren er heel andere redenen om jou te vragen koffie te halen. Door daarover na te denken, kun je wat losser kijken naar het voorval en kun je vervolgens gemakkelijker je frame toetsen bij de ander.’

Hoe kan ik dit leren?

‘Achter in mijn boek staan tien tools om je te ondersteunen en begeleiden om je werkrelaties betekenisvoller te maken. Bijvoorbeeld door je triggers en moerasgedachten helder te krijgen. Een van jouw moerasgedachten is misschien dat mensen je niet serieus nemen.’

Ja, in je boek komt de term ‘moerasgedachten’ regelmatig voor.

Een fijn woord. Kun je het toelichten?

‘Dat woord schoot me ineens te binnen. Ik was er zelf ook blij mee, omdat het exact weergeeft wat het inhoudt. Als je getriggerd raakt, krijg je ‘moerasgedachten’. Je wordt als het ware teruggebracht bij de momenten in je leven dat je je ‘klein’ voelde of je schaamde. Die momenten hebben we allemaal gehad en we ontwikkelen ook allemaal een gedragsrepertoire om hiermee om te gaan. Bijvoorbeeld door te zeggen dat iets niet jouw schuld is of door smoesjes te verzinnen. Je wilt op zo’n moment de spanning bij jezelf voorkomen of vermijden, omdat je het gevoel hebt dat je de vaste grond onder je voeten aan het verliezen bent.’

Wat zou een betere strategie zijn?

‘Je kunt je moerasgedachten onder de loep nemen en je gevoeligheid onderzoeken. Daarnaast kun je, vanuit het besef dat iedereen moerasgedachten heeft, ze bespreekbaar te maken.

68 • c o a c h l i n k

magazine

Als je je onzekerheid kunt laten zien en de ander daar begrip voor kan opbrengen, kun je de werkrelatie juist versterken en voorkomen dat je wegzakt in het moeras.’

Je werkt als organisatieadviseur. Wat houdt dat werk precies in?

‘Ik word ingezet bij samenwerkingsvraagstukken, met complexe vragen over verandering en strategie en bij conflicten.

Soms zitten werkrelaties muurvast. Mijn taak is dan om dit met behulp van mijn gedachtegoed bespreekbaar te krijgen. Als de samenwerking weer op gang komt, is het prachtig om te zien hoe mensen elkaars inzichten weer kunnen benutten en zo tot slimmere oplossingen en besluiten komen.’

Waar gaat het dan mis in zo’n werkrelatie?

‘Mensen zijn vaak slim, betrokken en welwillend, maar komen toch in een werkrelatie terecht die ze beiden niet willen. Dit heeft te maken met onderliggende frames. Die moet je helder krijgen. Want mensen worden soms weggezet als lui of incompetent terwijl ze dat helemaal niet zijn, maar simpelweg in een werkrelatie vastzitten waar ze geen raad mee weten. Zo ben ik laatst ergens aan het werk geweest om een groot conflict ontrafeld te krijgen. Na enige tijd kwam ik erachter dat het ging om oude pijn: de ene afdeling verdiende meer dan de ander terwijl dat op geen enkele manier gerechtvaardigd kon worden.

Dat moest eerst uit de wereld geholpen worden.’

‘Slimme, betrokken mensen komen toch in een samenwerking die ze niet willen’ Hoe pak je die frames – die eenzijdige denkbeelden – bij mensen aan?

‘Als je vastzit in een eenzijdig frame, voelt jouw verhaal als de waarheid. Het is dan de kunst om te leren ‘reframen’. Hiervoor staan ook tools in mijn boek. Je leert dan meerzijdig naar de werkrelatie te kijken en je kunt het vervolgens productiever aanpakken. Om met psycho- en relatietherapeut Esther Perel te spreken: ‘Er zijn twee personen nodig om een patroon te laten ontstaan. Er is slechts één persoon nodig om daarin iets te veranderen. Je kunt je verantwoordelijkheid nemen en beslissen niet in het patroon te blijven.’

Komt hier het reframen weer om de hoek kijken?

Ina Ahuis is gespecialiseerd in leren in organisaties en werkt als organisatieadviseur aan samenwerkingsvraagstukken. Ze ontwikkelde daarnaast haar eigen leergang, is docent bij verschillende instituten en treedt op als coach.

In haar boek Betekenisvolle werkrelaties biedt ze praktische theorieën, taal en handvatten voor leiders, adviseurs, trainers, coaches en andere professionals die werkrelaties in de samenwerking beter willen begrijpen en versterken.

Over dit gedachtegoed heeft Ahuis ook een vijfdaagse leergang ontwikkeld. Meer hierover is te lezen op haar website www.ahuis.com.

Betekenisvolle werkrelaties isbn 9789462763401 Prijs ¤ 28,50

Een van je ‘helden’ die je aanhaalt in het boek is de psycholoog en econoom Chris Argyris. Kun je aangeven wat je van hem geleerd hebt?

‘Om iets te kunnen veranderen in een werkrelatie die vastzit, zul je moeten reframen. Hoe kun je anders naar jezelf en naar de ander kijken? Wat zou je dan kunnen doen en welk effect kan het geven? Dat vraagt om scherpte ten aanzien van je eigen bijdrage aan de situatie, maar zeker ook enige mildheid ten opzichte van jezelf. De zin ‘ja ja, ik ben me er eentje’ (Herman Finkers), die ik in het boek heb opgenomen, sluit hier mooi op aan.’

‘Schitteren en schutteren in ons werk’, zo omschrijf je de lezing die je binnenkort gaat geven. Mooie alliteratie!

‘Ja, fijne woordspeling hè? De ene dag rijd je terug van je werk en voel je je ‘on top of the world’. De volgende dag gaat er iets mis en voel je je ineens weer een beginner. Dat kennen we allemaal, denk ik. In mijn boek leg ik uit hoe dit komt.’

Je zou ook kunnen denken ‘het is allemaal maar werk hè, maar waar gaat het nou helemaal over’?

‘Onproductieve werkrelaties kosten heel veel tijd, energie en geld, dus zakelijk gezien is dat niet handig. Daarnaast is werk voor veel mensen een levensvervulling. Een goede reden om die tijd zo betekenisvol mogelijk door te brengen.’

‘Chris Argyris is de grondlegger van de lerende organisatie.

Ik ben door hem opgeleid en zijn gedachtegoed gebruik ik bij mijn zelfontwikkelde leergang. Hij beschreef onze ‘defensive routines’ oftewel de beschermingsstrategieën waarmee we als mens proberen controle te houden. We doen er alles aan om onze eigen waarheid – ons eenzijdige frame – vast te houden.

Je kunt het zien als een soort ‘oogklepdenken’: ik zie het goed, de ander ziet het fout en ik zal de ander nog eens uitleggen hoe het werkelijk zit. We zijn er helaas heel goed in. Argyris noemt dit ‘skilled incompetence’.’

Zien we dit ook terug bij Jacob en Julia, de voorbeeldfiguren in je boek?

‘Exact. Jacob heeft als strategie ‘ik moet het heft in handen houden, want ik kan nu eindelijk laten zien wat ik kan. Nu die muts Julia nog meekrijgen’. Terwijl Julia op haar hoede is, hem een naïeve gast vindt en afstand probeert te houden om zichzelf en haar collega’s te beschermen.’

coachlink magazine

• 69

De coachplek van...

Annita Rogier Een veilige plek Annita Rogier heeft een kantoor aan huis in een rustige, groene buurt. Het is vlak bij de grens tussen België en Nederland, tussen de Kalmthoutse heide, weilanden en bossen. ‘Ik coach onder andere mensen met een burn-out. Die zijn vaak erg emotioneel; we doen dan walk-and-talkcoaching.’

Annita neemt haar coachees regelmatig mee voor een wandeling en vraagt ze om de omgeving in zich op te nemen. ‘Wat zie je? Wat hoor je? Wat ruik je? Zo’n wandeling geeft rust. Je ziet de opluchting; de spanning valt van ze af.’

‘Op kantoor heb ik ook veel planten, het groen doet coachees goed. Er staat nu een mooie grote bos bloemen op tafel: een bedankje van een coachee.’ De werkplek heeft neutrale kleuren: wit, grijs en wat rood in de meubels. Het rode accent komt ook terug in het schilderij van een bloem. Er staan een tafel en een zitje met vier stoelen.

‘Mensen zitten liever niet recht tegenover elkaar, daarom staan de stoelen zo dat we in een hoek van negentig graden kunnen zitten. De meeste coachees zitten overigens graag aan de tafel, dan kunnen ze aantekeningen maken.’ Aan de muur hangt ook een

zelfgemaakt schilderij. ’Ik vind het ontspannend om met verf te klodderen. Het schilderij is nog niet af; we zijn immers allemaal een project in wording.’

‘Ik vraag coachees om een positieve dialoog met zichzelf te voeren.’

Verder hangt er een spiegel met daarop grappige en positieve teksten, zoals ‘intelligente neus’.

‘Veel mensen hebben een negatieve dialoog met zichzelf. Ik vraag hun om een positieve dialoog met zichzelf te voeren.

Als ze bijvoorbeeld vinden dat ze iets stoms gedaan hebben, vraag ik hun wat ze tegen een goede vriendin zouden zeggen. Het antwoord is dan bijvoorbeeld: “Een foutje is menselijk.”’ Opvallend zijn ook de televisie en camera die in het kantoor staan. ‘Die gebruik ik voor leiderschapsassessments.

Ik zet dan een video op met acteurs en de coachee kan op scènes reageren. Ik neem de reactie op. Vervolgens analyseren we een paar opgenomen scènes om te zien welk patroon we kunnen ontdekken.’

Sommige dingen die je in een coachingspraktijk verwacht, lijken te ontbreken: ‘De doos met tissues staat onder de tafel. Bij stress en burn-out worden mensen soms emotioneel, dus die is wel nodig. De computer en mijn bureau staan in de werkkamer; zulke dingen zien de coachees toch al genoeg. Het is vooral belangrijk dat dit een veilige plek is. Je kunt hier ook niet van buitenaf naar binnen kijken.’

70 • c o a c h l i n k

magazine

Annita leert haar coachees om ook op hun eigen werkplek een veilige omgeving te creëren. ‘Ik vraag hun bijvoorbeeld om zich in te beelden dat ze op hun veilige plek zijn.

Hoe ziet die eruit? Ben je alleen of zijn er ook anderen? Wat hoor je? Wat ruik je?’

Annita neemt hen helemaal mee. Deze oefeningen beschrijft ze ook in haar boek Van uitgeblust naar energiek. De oefeningen zijn ook te zien en te beluisteren in haar Physi-coach app: stress en burn-out.

Ze doet ook veel ontspanningsoefeningen met ademhalen. ‘Dat doen we onder andere door adem te halen door een rietje. Het is bij een burn-out belangrijk om eerst fysiek tot rust te komen.’ (NvO)

coachlink magazine

• 71

Hoe je emoties je gevoel beĂŻnvloeden

72 • c o a c h l i n k

magazine

dirk verhoeven

De druk die we onszelf opleggen heeft een-op-een te maken met je emoties en je emotionele bewustzijn. In dit artikel gaat Dirk Verhoeven in op een aantal aspecten die van invloed zijn op druk vanuit je emotionele gesteldheid. Van hieruit kun je dan kijken naar wat er met druk gebeurt als je emoties (beter) kunt managen.

H

et spreekwoord luidt al eeuwenlang ‘zelfkennis siert de mens’ en millennia geleden stond het ‘ken uzelf’ al gebeiteld boven de ingang van het orakel van Delphi. Emotioneel zelfbewuste mensen hebben voortdurend aandacht voor hun eigen innerlijke toestand.

Het is geen aandacht die zich door emoties laat meeslepen, te heftig reageert en uitvergroot wat wordt waargenomen. Het is eerder een neutrale modus die zelfs te midden van turbulente emoties het vermogen tot zelfbeschouwing bewaart. Het is het verschil tussen bijvoorbeeld laaiend zijn op iemand en zelfs als je razend bent de zelfbeschouwende gedachte hebben: nu voel ik woede. (Dus niet: ‘Ben je boos?’ ‘Nee, ik ben helemaal niet boos.’)

helder beeld van wat we aan onszelf zouden moeten verbeteren en het vermogen om te leren van ervaringen. We zijn vatbaar voor oprecht commentaar. Dat tast ons zelfbeeld niet aan. We hebben voldoende zelfvertrouwen om constructief met kritiek om te gaan. We relativeren onszelf voldoende. Als we onszelf al eens te serieus nemen, dan brengen we onszelf met humor weer met twee benen op de grond. Zelfvertrouwen geeft de kracht om een moeilijk besluit te nemen of een koers te varen waar men in gelooft, ondanks tegenwerking, of zelfs expliciete afkeuring van degenen die het voor het zeggen hebben. Mensen met zelfvertrouwen zijn besluitvaardig zonder arrogant of defensief te zijn en blijven bij een besluit.

Kennis van de eigen emoties

Het bedwingen van emoties die ons van slag maken is de sleutel tot emotioneel welzijn. Emoties die te sterk worden of te lang duren, ondermijnen onze stabiliteit. Door de opbouw van onze hersenen hebben we weinig controle over wanneer een emotie ons overspoelt en welke emotie het is, maar we hebben wel iets te zeggen over hoelang een emotie aanhoudt. Als we woedend zijn, dan kunnen we blijven broeden en daarmee de woede aanwakkeren. We kunnen de situatie ook positief reconstrueren, en daardoor onze woede verminderen.

Zelfinzicht betekent bewustzijn van zowel onze stemming als van onze gedachten over die stemming. Zelfinzicht kan een niet-oordelende aandacht zijn voor de innerlijke toestand, maar ook een minder neutrale. Karakteristieke gedachten die getuigen van emotioneel zelfinzicht zijn ook ‘ik mag me niet zo voelen’, of ‘ik denk aan leuke dingen om me op te vrolijken’.

Wie emotioneel zelfinzicht ontbeert, is eigenlijk een emotionele analfabeet, die het risico loopt te ontsporen door op hol geslagen emoties. Door emotioneel zelfinzicht zijn wij in staat om onze onstuimige emoties te beheersen, ons gedrag aan te passen en op een juiste manier om te gaan met de gevoelens van degenen met wie we samenwerken. Bij zelfkennis hoort ook een accurate zelfbeoordeling. Zelfbeeld en werkelijkheid stemmen dan met elkaar overeen. We hebben een oprecht besef van onze persoonlijke sterke kanten en beperkingen, een

Wie emotioneel zelfinzicht ontbeert, is eigenlijk een emotionele analfabeet

Reguleren van emoties

Mensen met zelfbeheersing gaan goed om met hun impulsen, zorgen en angsten. Ze blijven kalm, positief en onverstoorbaar, zelfs op heikele momenten. Onder druk bewaren ze hun concentratie en blijven ze helder denken. Mensen met zelfbeheersing hebben vaak een techniek voor stressreductie, die ze in geval van nood toepassen, of het nu een lang bad is, sporten of yoga. Wanneer je zo’n ontspanningsmethode in je repertoire hebt, betekent dat nog niet dat je niet van tijd tot tijd in de war en verontrust bent. Maar de gewoonte om een ontspanningsmethode regelmatig of dagelijks toe te passen, schijnt ervoor te zorgen dat de amygdala niet zo op scherp staat en minder snel in actie komt. Sluimerende gevoelens gewoon tot je bewustzijn coachlink magazine

• 73

toelaten, kan ook een regulerende werking hebben. Dat is een belangrijke functie van een dagboek.

Zelfmotivatie Het vermogen om jezelf te motiveren is een belangrijke basis voor het leveren van prestaties. Elke aansprekende prestatie begint met het verlangen om een bepaald doel te realiseren.

Daar zit dan meteen al de spanning met veel emoties. Emoties leiden tot impulsief gedrag en dat is altijd gericht op de korte termijn. Impulsbeheersing is een belangrijk aspect voor het leveren van prestaties.

Een sporter moet op zijn voeding letten en dat betekent de verleiding weerstaan om een lekker frietje te nemen. Je moet gericht zijn op uitgestelde beloning. Je moet je eerst de pleuris trainen en dan ligt er aan het eind misschien die gouden plak te wachten. Mensen buiten de sport die over deze vaardigheid beschikken, zijn dikwijls productief en doeltreffend in alles wat ze ondernemen. Ze weten wat ze willen. Ze gaan daar met enthousiasme achteraan. Ze brengen de volharding op om door te gaan, ook als het tegenzit.

Vermijden van zelfbedrog Dat een bepaalde emotie ons overvalt, is vaak niet te vermijden.

Vanuit de inzichten die we hebben in onze eigen emotionele gevoeligheden kunnen we onszelf weliswaar mentaal wapenen als we bepaalde situaties tegemoet treden. Dat betekent nog niet dat we er ook in slagen om in die situatie niet emotioneel te worden. Als dan toch gebeurt wat we willen vermijden, dan ligt zelfbedrog op de loer. Freud heeft ons al meer dan honderd jaar geleden inzicht verschaft in enkele elementaire vormen van zelfbedrog, die in dit verband aan de orde kunnen zijn: 1 Vermijding: We weten dat we in bepaalde situaties het risico lopen dat we emotioneel worden. Vervolgens gaan we dergelijke situaties systematisch uit de weg. Zo leren we niks. Juist door de confrontatie met de situatie aan te gaan zouden we nieuwe gedragspatronen kunnen ontwikkelen.

Door vermijding ontnemen we onszelf dat leerproces.

2 Ontkenning: We ontkennen simpelweg dat de emotie ons overvalt. ‘Ik ben helemaal niet boos’.

3 Verdringing: We ervaren de emotie in eerste instantie wel, maar we besteden er absoluut geen aandacht aan. We doen net of er niets aan de hand is.

4 Projectie. We nemen afstand van de emotie door te doen alsof de emotie van een ander is. ‘Je hoeft hier niet boos om 74 • c o a c h l i n k

magazine

te zijn’, zeggen we dan tegen iemand anders, terwijl we zelf koken van woede.

5 Verschuiving: We zijn eigenlijk boos op onze eigen baas, maar we foeteren op de collega die toevallig het dichtst in de buurt is, of thuis op onze echtgenote. Die moppert vervolgens op onze zoon en die geeft de hond een trap.

6 Rationalisatie: We hebben een creatieve geest. Die bedenkt allerhande redenen waarom het juist in deze situatie logisch was dat we emotioneel werden.

7 Regressie: We vallen terug in gedrag dat bij een eerder ontwikkelingsstadium paste. We nemen bijvoorbeeld niet zelf verantwoordelijkheid voor ons gedrag, maar stellen ons afhankelijk op door de situatie of iemand anders de schuld te geven van ons gedrag.

Nu zijn deze mechanismen van zelfbedrog niet altijd verkeerd. In situaties die voor ons te heftig zijn, kunnen ze ons ook helpen om te overleven. Het belangrijkste om zelfbedrog te voorkomen is acceptatie. Als een emotie je overvalt, accepteer dan dat dit zo is. Het is op dat moment niet anders. Je had het misschien anders willen hebben, maar het is niet anders.

Ophouden onszelf te veroordelen vanwege onze imperfectie is de meest effectieve maatregel om zelfbedrog te voorkomen.

Voorkomen van zelfbestraffing Als het ons bewustzijn een keer niet lukt om controle te krijgen over een emotie, dan krijgen we bijna automatisch met een extra emotie te maken: schuld. Als we onszelf schuldig voelen, dan vinden we dat we iets misdaan hebben. We gaan onszelf verwijten maken. Als een corrigerende ouder gaan we onszelf vermanend toespreken. We geven onszelf als het ware straf. Deze zelfbestraffing is weinig zinvol. We leren er niet veel van. Zelfbestraffing ontneemt ons het plezier in het werk en leidt eerder tot allerhande vermijdingsmechanismen dan tot beter leren omgaan met de desbetreffende emotie.

We kunnen onze aandacht beter richten op die situaties waarin we er wel in geslaagd zijn goed met onze emoties om te gaan.

Daarvoor kunnen we onszelf belonen en de situaties waarin het ons niet gelukt is, accepteren we neutraal.

Bovenstaande aspecten zijn overgenomen uit het boek Emoties in bedrijf van Willem Verhoeven en Huib Verhage. Willem Verhoeven is grondlegger van de Associatie voor Coaching, het eerste coachopleidingsinstituut (1992) in Nederland.

Column

Lijstjes

Marieke (45) werkt als fondsredacteur bij een grote uitgeverij. De laatste tijd valt het werken haar heel zwaar. Ze slaap slecht en stapt met lood in de schoenen in haar auto.

Om die reden heeft ze een coach in de hand genomen. In deze openhartige column vertelt ze over haar ervaringen als coachee.

Ik peins me de laatste dagen weer een slag in de rondte. Ben ik eigenlijk wel ‘mijzelf’? Ik heb er een hard hoofd in. Steeds vaker voel ik me een karikatuur van een slap aftreksel van een schaduw van Katja Schuurman. In mij schuilt een belabberde actrice in een nog slechtere film op SBS. Op werkdagen houd ik de godganse dag een vriendelijke grimas op mijn tronie, maar zodra ik de auto naar huis in stap, valt al het decorum weg.

Ik steek mijn hand in een megazak winegums en rijd keihard smakkend met een chagrijnige kop de file in.

Om de somberheid mijn kop uit te krijgen ben ik gaan wandelen. Coach Fiet zegt dat ik alles waar ik van opknap gewoon moet doen. Welnu, de cadans van het lopen leek een therapeutische werking te hebben dus aan de wandel dan maar. Maar zo tijdens het lopen kan mij dan ineens het gevoel bekruipen dat ik helemaal niet van wandelen houd. Dat ik alleen maar iemand speel die van wandelen houdt. En dat maakt me dan weer zo onzeker dat ik die stappenteller al een keer keihard tussen de hippe magneetvissers de sloot in heb gesmeten.

Sowieso vind ik die tienduizend stappen die we volgens een of andere slimme Japanner dagelijks zouden moeten lopen een enorme opgave. Dat is niet één ommetje; het zijn er wel dertig!

Fiet raadde me aan een lijstje te maken van dingen die ik écht graag doe en dingen die ik vreselijk naar vind. Het laatste lijstje werd

tamelijk lang, maar het eerste was lekker overzichtelijk: lezen, slapen, schrijven en thuis zijn. Niet de meest sportieve opsomming, maar wel authentiek. Hier voelde niets fake aan: precies de suffe huismus die ik ben.

En toch, toen ik het lijstje in mijn directe omgeving liet zien, reageerde men heel verbaasd: ‘Maar dit is toch totaal niet wie jij bent? Je bent hartstikke avontuurlijk: dan weer een nieuwe hobby, dan weer een cursus, filmpje hier, reisje daar. Jij rijdt zo elfhonderd kilometer alleen naar Bretagne om daar te gaan kanovaren op de Atlantische oceaan. Jij begint na je veertigste rustig aan een nieuwe studie. Wat nou suf?’

Zo zie je maar: denk je eindelijk jezelf gevonden te hebben, herkent niemand je erin!

Sowieso vind ik die tienduizend stappen een enorme opgave.

coachlink magazine

• 75

Druk, maar waar precies? peter voshol

Bij stress voelen we ons meestal druk in ons hoofd, want dat blijft maar doormalen.

Peter Voshol laat in zijn artikel zien wat de fysieke dimensie is van stress en geeft handvatten om niet alleen geestelijk, maar ook lichamelijk gezond te blijven.

76 • c o a c h l i n k

magazine

H

et is bijna een standaard antwoord als iemand je vraagt: ‘Hoe gaat het met je?’ ‘Druk.’ En meestal volgen er dan zaken als, deadlines, afronding van projecten, opleiding, reorganisatie, verbouwing, verhuizen, kinderen, huishouden, sporten, sociale leven et cetera.

Allemaal praktische antwoorden die aangeven waarmee we heel druk zijn. Wat doet die druk met jou: onrustig gevoel, slechter slapen, vermoeidheid, verminderd libido, geïrriteerdheid?

Dynamische levensprocessen Mijn achtergrond is de medische fysiologie en daarmee heeft druk voor mij een extra dimensie. Wat zijn de effecten van druk op ons metabolisme, oftewel op onze energiehuishouding en verbranding? Wat gebeurt er allemaal binnen in ons lichaam en onze cellen als de druk te veel wordt? En wat is ‘te veel’? De fysiologie is de verzamelnaam voor alle levensprocessen in de natuur. De energiehuishouding is er daar een van, de hormoonhuishouding ook. Al deze levensprocessen zijn geen strak gereguleerde processen; ze zijn juist flexibel en spelen in op elkaar.

Als je gaat hardlopen, is het zinvol om meer bloed en energiebronnen naar je spieren te sturen in plaats van naar je darmen.

Wat gebeurt er ons lichaam en onze cellen als de druk te veel wordt?

Onze levensprocessen zijn dus dynamisch om de situatie te faciliteren, te ondersteunen, en mogelijk te controleren of op te lossen. Als er een (verkoudheids)virus (om maar een actueel onderwerp te noemen) binnenkomt, gaat je afweersysteem aan om dit zo snel mogelijk op te ruimen. Een kwestie van normale fysiologie. Gaat de afweerreactie maar door en door of gaat jouw afweerreactie af op jouw lichaamseigen eiwitten en cellen, dan spreek je van een ontregeling, er is bijvoorbeeld sprake van een auto-immuunziekte, abnormale of ontregelde fysiologie.

Druk opvoeren Druk zetten op het systeem van lichaamsprocessen doen we via verschillende externe factoren. En dat gebeurt ons allemaal dagelijks: tijdsdruk en prestatiedruk, je hebt meerdere rollen die binnen je werk en privé moeten gebeuren en ook allemaal binnen een bepaalde tijd. Hier worden we ook continu aan

herinnerd door de huidige (digitale) wereld waarin alles 24/7 doorgaat. En nee zeggen kan natuurlijk niet! Door deze tijds- en prestatiedruk ga je net iets later naar bed omdat het werk af moet of omdat het zo gezellig is (vaak met iets te veel alcohol).

Vervolgens zit je geïrriteerd in de file omdat je net (iets) te laat vertrok (omdat je te laat naar bed was gegaan). Je eet gehaast en sneller ‘ongezond’ omdat je ook nog de kinderen naar school, de opvang of sport moet brengen. Je bent gescheiden, alleenstaande ouder en wordt een dagje ouder ... Kortom: je hebt het druk en je voert de druk op jouw levensprocessen flink op.

Doordat je te laat naar bed gaat en waarschijnlijk daarna ook onrustiger slaapt, ben je de volgende dag minder fris, minder alert, sneller geïrriteerd en eet je ook sneller minder ‘gezonde’ voeding. Je gaat meer en vaker snacken gedurende de dag en je gaat minder sporten of ontspannen.

Wat zijn nu de effecten van deze druk op jouw levensprocessen en dus direct op jouw gezondheid? Waarom zou je hier echt wat aan moeten doen? Moeten is natuurlijk een sterkte uitspraak, maar als je de complete impact van druk voor jezelf en jouw systeem kunt inzien, voelen en begrijpen, dan kun je de keuze maken of jij dat wilt of niet. In de context van wat de totale impact zal zijn op jouw gezondheid, maar ook op de gezondheid van bijvoorbeeld je gezin, familie en collega’s.

Vluchten en vechten De toenemende druk op je levensprocessen kun je ook stress noemen. Een ander woord voor hetzelfde probleem. Een stressreactie is vanuit de externe druk op jouw levensprocessen een normale reactie op de hierboven genoemde drukpunten. De stressreactie is zeer nuttig in de zogenaamde vlucht-vechtreactie op een externe stimulus, denk daarbij aan gevaar en noodsituaties, zoals de leeuw die jou aanvalt. Op zo’n moment is je lichaam acuut in een staat om te handelen, om door te gaan, te vluchten en/of te vechten. De reactie loopt via bepaalde stress­ hormonen, waaronder adrenaline.

Buiten het feit dat je lichaam paraat is voor actie doet de stressreactie ook wat met jouw verbranding en energiehuishouding.

Misschien weet je wel dat stress leidt tot een hoge bloeddruk en verhoogde hartslag. Maar wist je bijvoorbeeld dat je bloedsuikerwaarde acuut omhoog gaat? Dat je lever als een dolle glucose (suiker) gaat vrijgeven aan het bloed? En als je dit realiseert, waar zien we dit nog meer: hoge bloedglucose waarden en een lever die niet ‘normaal’ functioneert …? Bij diabetes coachlink magazine

• 77

mellitus type 2, een ziekte waar 1,2 miljoen Nederlanders aan lijden.

Verstoring Diabetes type 2 wordt voor 85-90 procent veroorzaakt door leefstijl- en voedingspatronen die minder gezond zijn. De keuzes die ten grondslag liggen aan deze patronen worden vaak onbewust genomen, door bijvoorbeeld de verhoogde druk. Als jij continu onder druk staat en dus eigenlijk continu stress ervaart, blijft je lichaam in de actiestand staan. Dan blijf je continu stresshormonen aanmaken, dus niet alleen als het echt nodig is, maar constant over de dag. Niet alleen je dagelijkse leven is dan hectisch en chaotisch, je eet en slaapt bijvoorbeeld veel onregelmatiger en kiest vaak niet de meest gezonde opties.

Maar ook je levensprocessen worden daardoor verstoord, met als gevolg dat bijvoorbeeld je lever ontregelt, je bloedglucosewaarde omhoog gaat en dat je richting type 2 diabetes ontwikkelt. Door de externe druk maak je jezelf dus letterlijk ziek.

Wist je bijvoorbeeld dat je bloedsuikerwaarde acuut omhoog gaat?

Is daar wat aan te doen dan? Diverse studies tonen aan dat het aanpakken van de stress bij bijvoorbeeld type 2 diabetes met behulp van ontspanningsoefeningen en mindfulness leidt tot minder lever-, stress- en ontstekingswaarden in het bloed en hierdoor lagere bloedglucosewaarden. Dus vrij vertaald: een betere controle van de type 2 diabetes, of zelfs een mindere ziektelast. Het verminderen van stress geldt niet alleen voor mensen met type 2 diabetes, maar eigenlijk voor ons allemaal.

Naar buiten Voor mij geldt de natuur als grootste ontspanningsbron. Naar buiten gaan is voor mij echt tot rust komen. Of het nu wandelen is langs de Lek (ik woon in Culemborg), langs de zee (waar ik geboren ben), in het bos of over de bergen, zwemmen – in dat soort omgevingen kan ik loslaten en eenvoudigweg zijn. De

78 • c o a c h l i n k

magazine

elementen spelen hier een belangrijke rol: aarde, lucht/wind, water en vuur. Het is letterlijk thuiskomen in mezelf. En naar buiten gaan is niet alleen goed voor volwassenen, maar ook voor kinderen. Lekker ravotten, spelen met wat de natuur te bieden heeft. Stimuleren van je zintuigen, je creativiteit en verbeelding. Een heerlijke manier om je druk af te laten vloeien, letterlijk los te laten, en weer naar jezelf terug te komen en te genieten van het leven.

Het is letterlijk thuiskomen in mezelf.

Door alle druk ben je dat waarschijnlijk vergeten. Bij jezelf te blijven, een antwoord te weten op de vraag ‘wie ben ik nu eigenlijk?’ Ik was het ook vergeten, gefocust als ik was op werken, familie onderhouden, ontwikkelen en ook nog genieten. Minder focus op ontspanning, de natuur en zijn met mijn gezin.

Tot dat mijn vrouw zei: ‘Ik ben verliefd op een ander en wil scheiden.’ Ik ging toch door met regelen, organiseren, er zijn voor de kinderen, werken. Ik voerde de druk op, totdat mijn lichaam aangaf: tot hier en niet verder. Ik werd ziek, was heel moe, zat tegen een burn-out aan. Toen kwam het moment dat ik mijn opleidingen en ervaringen met mindfulness, meditatie, coaching en faciliteren van jezelf, allemaal moest toepassen op mezelf. Ik ging weer naar buiten, zijn en ontspannen en kwam weer terug naar mezelf. Het besef dat je zelf ook blijft leren en dat je jezelf nooit moet vergeten in coaching en begeleiding van anderen drong hard tot me door.

Tijdens mijn coaching maak graag gebruik van alles wat de natuur mij te bieden heeft. Ik neem mensen mee op reis naar hun ware zelf zodat ze het meest optimale uit hun zelf kunnen halen en dit kunnen laten zien aan zichzelf en de buitenwereld.

Laat de kennis van jouw eigen levensprocessen een bron zijn om jezelf te onderzoeken, te verkennen, te verbinden en te ademen. Hiermee kun je je druk te laten afnemen of zelfs doen verdwijnen. Erken je gehele fysiologische lichaam met alles wat het heeft en geeft en leef vrij(er) van druk.

Win!

3 x e en exemplaar van No-nonsense coachen als het complex wordt van Anne de Jong

3 x een exemplaar van Betekenisvolle werkrelaties van Ina Ahuis

5 x een exemplaar van de Coachingskalender 2021

5 x een halfjaarabonnement op Coachlink t.w.v. € 111,-

Coachlink

De coach voor coaches

Wil je als coachingspro bijblijven op je vakgebi

Stuur vóór 1 september 2020 een mailtje naar win@coachlink.nl met het onderwerp ‘Win!’ en laat weten wat je wilt winnen.

Winnaars krijgen bericht.

Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.

Met Coachlink heb je online toegang tot honderden artikelen over coaching en o a c h l i n k m a g a z i n e • 79 persoonlijke ontwikkeling. Je cvindt in de

é

MEER LIJF Gedachten als bakstenen maken onbeperkt ritjes in steile achtbanen door mijn brein Vol grote gebaren nemen ze ruimte in terwijl vanuit mijn keel ‘Ja doe ik wel’ klinkt Mijn elastiek verslapt onder de druk en trekt een band om mijn borst strakker Ik oefen in wolken die voorbij drijven en wens mijzelf minder hoofd meer lijf en een hangmat

marianne van velzen

80 • c o a c h l i n k

magazine

Neem jij je vak serieus?

Word dan ook een NOBCO-coach! … want een NOBCO-coach staat voor kwaliteit en professionaliteit, en is altijd in ontwikkeling!

Met je NOBCO-aansluiting ben je verzekerd van o.a.:

• je eigen coachprofiel op de NOBCO-website via ‘vind een coach’ met meer dan 240.000 bezoekers per jaar • gratis deelname aan vrijwel alle NOBCO-lezingen en -workshops • de mogelijkheid om het Europees keurmerk voor coaches (EIA) te behalen; óók in een verkort programma binnen 2 jaar na afronding van je opleiding met het EQA keurmerk • onbeperkt gebruik van de NOBCO Coaching Monitor, hét online evaluatie-instrument voor coachtrajecten • gratis toegang tot de online database van coachlink.nl met een online database van meer dan 140 coachboeken • de mogelijkheid tot deelname in intervisiegroepen en Vaksecties • aanzienlijke korting op een beroeps- en aansprakelijkheidsverzekering

De Nederlandse Orde van Beroeps­ coaches is dé beroepsorganisatie voor mensen die coaching beroepsmatig uitoefenen. NOBCO maakt deel uit van de European Mentoring & Coaching Council (EMCC).

1 januari 2021 : Noloc en CMI introduceren één gezamenlijk keurmerk voor alle loopbaanprofessionals

Aansluiten bij NOBCO? Doen!

CMI en Noloc hechten sterk aan de kwaliteit en de permanente ontwikkeling van de loopbaanprofessionals. Daarom gaan CMI en Noloc op weg naar één gezamenlijk keurmerk in 2021. Herkenbaar en gewaardeerd door professionals, opdrachtgevers en loopbaanbureaus.

Met één gezamenlijk keurmerk kunnen we ons mooie beroep eenduidig in de markt zetten en geeft het ons de mogelijkheid om de professionele ontwikkeling van ons vak en vakgebied verder uit te bouwen. .

NOBCO-coaches leveren een wezenlijke bijdrage aan het welzijn en de ontwikkeling van mensen en organisaties. Zij geven richting, zijn betrouwbaar en staan voor kwaliteit. Sluit je dus vandaag nog aan* en zet ook NOBCO voor jouw naam!

Meer weten?

Kijk voor meer informatie, veelgestelde vragen en de volledige verklaring die Noloc en CMI in april 2018 uitgebracht hebben op www.noloc.nl

* voor €295 excl. BTW via www.nobco.nl/aansluiten

NOBCO-adv-200x265coachlink-20-05-2020.indd 1 Omslag CLM 13.indd 2

20-05-20 14:19 20-05-20 15:00

De coach voor coaches

Met Coachlink heb je online toegang tot honderden artikelen over coaching en persoonlijke ontwikkeling. Je vindt in de kennisbank de nieuwste vakinformatie en praktische tools voor nog meer impact in je coachgesprekken en teamsessies.

coachlink.nl

Wil je als coachingsprofessional bijblijven op je vakgebied?

coach li n kmaga z i n e

Coachlink

Coachlinkmagazine voo rja a r seditie, j u n i 2020, n u m m e r 13, prijs ¤ 9,95

David de Kock wil van Nederland het gelukkigste land ter wereld maken

Probeer één mCoachlink aand Probeer gmaand atisgratis! !

• Eerste r

Anne de Jong Ik heb vroeg geleerd te kijken naar wat er achter iemand zit, in plaats van alleen naar de buitenkant.

Ina Ahuis over betekenisvolle werkrelaties

• ¤ iv21,25 per maand L eer de code PromoC DRUK

ct btw) A(incl. mo op coachlink.nl/pro

Druk Overal en altijd online toegang tot meer dan 200 boeken.

Gemakkelijk zoeken op veelvoorkomende thema’s, methoden en technieken.

Laat je inspireren door ruim 600 werkvormen van MyMethods

ISBN 978-90 244 3418 3

www.coachlink.nl

Advertentie voor CLM.indd 1 Omslag CLMCL 13.indd 1

15-05-19 13:01

9 789024 434183

20-05-20 15:00