Namazis Wigni

Page 1

gamocemloba haqiqaTi

qiTabu’us-salaT

namazis wigni hasan iavaSi

gamomcemloba haqiqaTi daruSSefeqa gamziri No: 53 tel: 0212 523 45 56-532 58 43 faqsi: 0212 523 36 93 htt://www.hakikatkitabevi.com.tr el – fosta: bilgi@hakikatkitabevi.com.tr faTih _ istanbuli noemberi – 2014


bismillahirrahmanirrahim adamianisaTvis sami saxis sicocxle arse-bobs: amqveyniuri, sasaflaosi da imqveyniu-ri. amqveynad suli sxeulTan erTadaa, adam-ians sicocxles suli aniWebs, rodesac su-li sxeuls ganSordeba adamiani kvdeba. sxe-uli saflavSi, rom dalpes, an cecxlSi da-iwvas, ferflad iqces, an mtacebelma cxove-lma gaanadguros, suli ar gaqreba, saflavis cxovreba daiwyeba sadac SegrZneba aris, moZraoba ki ara. yiameTis (warRvnis) Semdeg suli da sxeuli erTad samoTxeSi an jojo-xeTSi samudamod iarsebeben. adamiani, amqveynadac da imqveynadac bedni-eri, rom iyos muslimnad yofnaa saWiro. amq-veyniuri bedniereba karg, mSvidobian cxovr-ebas, imqveyniuri bedniereba ki sa-moTxeSi moxvedras niSnavs.Aallahu Tealam Seibrala adamianebi da maT feiRambrebis SuamavlobiT bednierebis gza amcno. radganac adamianebi am gzas damoukideblad ver miagne-bdnen. arcerTi feiRamberi Tavisi fiqrebs ar gadmogvcems, yvela allahu Tealas brZa-nebebs gadmogvcemen. feiRambrebis gadmocem-ulAam bednierebis gzas religia hqvia. haz-reTi muhammedis (sallahu aleihi ve sell-em) gadmocemul religias islami hqvia. haz-reTi ademidan bolo feiRamber hazreTi muhammedamde, aTasobiT feiRamberia mosuli. sxva feiRambrebis gadmocemuli religiebi droTa ganmavlobaSi Seicvala da swor gzi-dan gadavida. exla bednierebis gza mxolod islamis Seswavlasa da mis SesrulebaSia. islami, guliT imans (rwme________________________________________________________________________________

wigni daibeWda: Sps ihlas stambaSi. 29 eqim gamziri. nomeri: 23. ienibosna _ istanbuli –2–


nas) da sxeuliT Sesasrulebel ibadeTebs (RvTismsaxurebas) gvaswavlis. islami ehli sunneTis alimebis dawerili wignebidan iswavleba. ucodinarebis, aranormalurebis wignebidan ar iswav-leba. adreul dros bevri ehli sunneTis alimi iyo exla saerTod araa. am alimebis dawerili wignebi arabul da sparsul eneb-ze da maTgan naTargmnebi, msoflios yvela mxares aris. gamomcemloba “haqiqaT qiTa-bevi” is yvela wigni am wyaroebidanaa aRe-buli. bednierebis mosapoveblad haqiqaT qiTabevis wignebi waikiTxeT. misionerebi, qristianobis, ebraelebi iau-dizmis, istanbulSi arsebuli haqiqaT qiTa-bevis gamomcemloba ki islamis gasavrce-leblad, da masonebi ki yvela reliigis gasanadgureblad muSaoben. Wkviani, ganaTlebuli da samarTliani pi-rovneba maTgan swors Seicnobs da mihyveba. amis gavrcelebas Tu xels Seuwyobs da daexmareba yvela adamianis amqveyniur da im-qveyniur bednierebis mopovebaSi damxmare iq-neba. pirovnebisTvis amaze Zvirfasi da sasargeblo samsaxuri ar iqneba. dResdRe-obiT qritianebis da ebraelebis TevraTi da biblia adamianebis mier, rom aris dawerili TavianTi mimdevrebic amboben. yurani qerimi ki allahu Teladan rogoricaa gamogzavnili dResac ise sufTaa.Yyvela, mRvdelebisa da hamamebis haqiqaT qiTabevis gamocemuli wignebis yuradRebiTa da samarTlianad, miukerZoeblad wakiTxva da gagebaze mu-Saobaa saWiro.

–3–


winasityvaoba namazis wignis weras eRuzu bismilis ki-TxviT viwyeb. allahu Tealas uamrav madl-obas vwirav mis SerCeul da sayvarel mona-morCil da maT Soris yvelaze maRla mdgom hazreTi muhammeds selaTi da selami iyos. ukeTilSobiles feiRambris sufTa ehli be-iTs, samarTlian da erTgul eshabi qirams (radiellahu Teala aleihim ejmain) yvelaze xeiriani locvebi iyos. amqveynad kargi sasargeblo saqmeebi cud saziano saqmeebSia gareuli. bednierebisTvis da da mSvidobis misaRwevad sul sasargeblo saqmeebis keTebaa saWiro. allahu Teala Zalian Sembralebelia amitom, kargi saqme-ebis cudisagan ganmasxvavebeli Zala gaaCina.Aam Zalas goneba hqvia. sufTa da jansaRi goneba, am saqmes Zalian kargad gaakeTebs, arasodes motyuvdeba. codvis Cadena, cud zraxvebze ayola gonebas da guls avad gax-dis.Kkargs cudisgan ver gaarCevs. allahu Teala Semwynarebelia, amitom adamianebs fe-iRambrebis saSualebiT karg saqmeebs amcno-bs da maT gakeTebas brZanebs, xolo cud saqmeebs amcnobs da maT gakeTebas ukrZalavs. am brZanebebs da akrZalvebs religia hqvia. hazreTi feiRambris gadmocemul religias islami hqvia. dRes dedamiwaze Seucvleli, swor gzaze mdgari erTaderTi religiaa da es islamia.Mmuslimani rom iyos amisaTvis saWiroa jer guliT dajereba Semdeg isla-mis brZanebebis da akrZalbebis Seswavla da Sesruleba. imanisTvis (rwmenisTvis) qelimei SeadeTis Tqma da misi mniSvnelobis gagebaaa saWiro. qelimei SeadeTis sworad dajerebisTvisac ehli sunneTis alimebis wignebi, rogorc gv-aswavlian ise dajerebaa saWiro. ehli sunneTis alimebis mier dawerili –4–


wignebze mimyolebs asi Sehidis madli miecema. oTxive mesebis alimebi ehli sunneTis alimebi ari-an. imanis pirobebi, (yvelasaTvis saWiro imani) wignSi srulad aris axsnili. am wignis wakiTxvas girCevT. dRes msoflio muslimanebi sam nawilad arian dayofili.Ppirveli nawili, eshabi qiramis gzaze myofi marTali da swori nawi-lia. eseni (ehli suuneTis) muslimanebi, (su-uni), (fiqra-i najiie), jojoxeTidan gadarCenili nawilia. meore nawili eshabi qiramis mtrebi arian. maT (Sia), (fiqra-i dalle) damaxin-jebuliNnawili hqia. mesame nawili ki sunebisa da Siebis mtrebi arian. amaT vehabebi (nejdi) hqvia. pirvelad arabeTSi qalaq nejdSi gamoCndnen. maT fiqrai melue hqvia radgan eseni rom muslimanebs muS-riqebs eZa-xian (qiameT ve aireT) da (seadeT-i ebedies) wignebSia gadmocemu-li.Mmuslimanze qaafi-ris (urwmunos) mTqme-li hazreTi feiRambers dauwyevlia. musli-manebis am sam nawilad ga-myofi ebraelebi da ingliselebi arian. romel nawilidanac ar unda iyos nefsze, (cud zraxvebs) amyoli jojoxeTSi wava.Yve-la muslimanma nefsis sisufTavisTvis quf-risa da codvebisagan gasufTavebisaTvis xS-irad (la ilahe illallah) unda ikiTxos. gulis gasufTaveba, cudi amxanage-bisagan, da araswori saziano wignebisagan dasacavad xSirad (esTauRfirullah) un-da ikiTxos. is-lamze mimdevris vedrebani aucileblad mi-Rebuli iqneba.Nnamazis ar mlocvelebi, haramis mWamel-msmelebi, qalebze Semxedvelis verdebani miRebuli ar iqneba. imanis miRebis Semdeg yvelaze mniSvnelo-vani brZaneba namazia. xuTi drois namazis locva yvela muslimanze farZi ainia. ar locva didi codvaa. hanbeli mesebSi ki quf-ris tolfasia.Nnamazis srulad da sworad SesrulebisTvis jer misi Seswavlaa saWiro. am wignSi islamSi gamocemuli nama-zis Sesa–5–


xeb mokled da konkretulad gadmocema sasageblod miviCnieT. es wigni ramdenime is-lamis alimis wignebis gamoyenebiT momza-dda. am wignSi gadmocemuli codna, aucile-belia yvela muslimanma iswavlos da sxveb-sac aswavlos. namazis sworad SesrulebisaTvis, namazis locvis dros sakiTxavi sureebic aucileb-lad unda daiswavlos. yuraniQqerimis swo-rad wakiTxvisTvis, yuranis saswavlo kurse-bSi unda wavides, da aucileblad sworad kiTxva unda iswavlos. yurani qerimis islamis asoebisgan sxva asoebiT dawera SeuZlebelia, amitom arabu-lidn unda ikiTxebodes. yurani qerimis kiT-xva Zalian advilia. hazreTi feiRamberi (sa-llallahu aleihi ve sellem) gadmogvcems. “bav-Svebze yuranis mswavlebeli an maswavlebelTan gamgzavns, naswavli yuranis yvela asoze aTjer qabbeze misvlis madli miecema.Dda yiameTis dRes Tavze gvirgvini da-edgmeba. yvela dainaxavs da SeSurdebaT.” allahu Tealam swori imanis Semdeg, na-mazis sworad mlocvel da yovelTvis karg da sasargeblo adamianebis ricxvidan gvam-yofnos.

Cv.w 2001

hijri Semsi 1380

–6–

hijri yameri 1422


sarCevi winasityvaoba ...............................................................................................4 namazi mniSvnelovani brZanebaa..............................................13 pirveli nawili Cveni rwmena da namazi......................................................................17 upirvelesad yvelas unda swamdes .....................................17 rwmena swori unda iyos.................................................................19 ehli sunneTis iTiqadi ...................................................................22 rwmeni pirobebi.......................................................................................25 1 allahu Tealas rwmena..............................................................25 zaaTi Tvisebebi.........................................................................27 subuti Tvisebebi .....................................................................27 2 meleiqebis rwena...............................................................................29 3 wminda wignebis rwmena ...............................................................30 4 feiRambrebis rwmena......................................................................32 Cveni feiRamberi .......................................................................34 eshabi qirami .................................................................................38 oTxi mezebis imamebi da sxva alimebi ..............39 5 saiqios rwmena .....................................................................................41 6 bedisweris rwmena ...........................................................................43 ibadeTi (RvTismsaxureba) da namazi.................................45 vis ewodeba muqellefi.................................................................46 efRali uqellefin ............................................................................47 1 – farZi......................................................................................................47 2 – vajibi...................................................................................................47 3 – sunneTi................................................................................................48 4 – musTehabi...........................................................................................48 –7–


5 – mubahi ....................................................................................................49 6 – arami ......................................................................................................49 7 – muqruhi................................................................................................50 8 – mufsidi...............................................................................................50 islamis mtrebi ........................................................................................51 meore nawili islamis pirobebi ..................................................................................52 1 - qelimei SehadeTi........................................................................52 2 – namazi....................................................................................................52 3 – zeqaTi...................................................................................................52 4 – marxva....................................................................................................53 5 – hajze wasvla ................................................................................53 mesame nawili namazis locva..........................................................................................54 visTvisaa namazi farZi....................................................................56 namazis mlocvelTa mdgomareobani...................................57 cixidan damxsneli namazi ...........................................................57 saxli daswvoda......................................................................................58 wyali qvabSi...............................................................................................59 isari fexSi .................................................................................................59 gulis SemaRonebeli wamali ....................................................60 Tavganwirva namazisaTvis .............................................................60 meoTxe nawili naazis saxeobebi.....................................................................................61 xuTi drois namazi..............................................................................62 namazis farZebi .......................................................................................63 hadesTen TahareT ..................................................................................66 –8–


abdesis aReba.............................................................................................66 abdesis farZebi ......................................................................................67 rogor aiReba abdesi ........................................................................68 abdesis sunneTebi.................................................................................70 abdesis aRebis wesebi (adabi)...................................................71 abdesis aRebisas akrZaluli qcevebi..............................73 misvaqis xmareba ......................................................................................74 abdesis aRebisas rasunda mivaqcioT yuradReba......................................................................................................75 abdesis momSleli faqtorebi.................................................77 faqtorebi, romelic ar Slis abdess ............................78 mesTebze mesis gakeTeba. ................................................................80 Sexveulze mesi........................................................................................80 Rusli................................................................................................................83 Ruslis farZebi......................................................................................84 Ruslis sunneTebi ................................................................................84 rogor sruldeba Rusli..............................................................85 ganmarteba daplombili da Casmuli kbili..............86 qalebisaTvis damaxasiaTebeli mdgomareobani......87 Teimumi..............................................................................................................88 Teimumis farZebi ...................................................................................89 Teimumis sunneTebi..............................................................................90 Teimumis rdos Semdegs unda mivaqcioT yuradReba ......................................................................................................91 rogor sruldeba Teimumi ...........................................................93 Teimumis momSleli faqTorebi .............................................94 abdesis Ruslisa da Teimumis sargeblobani .........94 nejaseTTen TahareT ...........................................................................96 isTinja............................................................................................................97 –9–


isTibra ............................................................................................................98 seTr-i avreTi............................................................................................98 isTiybal yible ....................................................................................103 vaqiT .................................................................................................................104 (ganmarteba) polusebze namazi.............................................106 ezani da yameTi .....................................................................................107 rodis ikiTxeba ezani da yaeTi...........................................107 ganmarTba (ezani miktofoniT ikiTxeba?) ...................108 rogor ikiTxeba ezani ...................................................................109 nieTi .................................................................................................................110 ifTiTax Teqbiri ..................................................................................111 locvisas Sesasrulebeli farZebi (ruqnebi) ........111 yiam ...................................................................................................................111 yiraaT..............................................................................................................112 ruquRi.............................................................................................................113 sejde ................................................................................................................113 yerde-i aaxire.........................................................................................114 rogor iloceba namazi.................................................................114 namazis vajibebi ...................................................................................119 sehiv sejde ................................................................................................120 TilaveT sejde ......................................................................................121 namazis sunneTebi................................................................................123 namazis musTehabebi...........................................................................124 namazis meqruhebi.................................................................................125 namazis gareT meqruhi qcevebi..............................................128 namazis momSleli faqtorebi ...............................................128 namazis moSla (mubahia) SesaZlebelia Semdeg SeTxvevebSi ................................................................................................130 – 10 –


SemTxvevebi romlis drosac namazis moSla farZia..............................................................................................................130 jemaeTiT jgufurad namazzis locva...........................131 imamobisTvis saWiro pirobebi...............................................131 mesbuqis namazi ......................................................................................136 ifTiTah Teqbiris mniSvneloba da madli................138 sasaxleSi gakeTebuli mesjidi...........................................139 juma namazi................................................................................................139 juma namazis farZebi ......................................................................141 juma namazi rogor iloceba .................................................143 paraskev dRes Sesasrulebeli sunneTebi.................144 bairam namazebi ......................................................................................145 bairam namazi rogor iloceba.............................................146 TeSriy Teqbiri .....................................................................................146 mzadeba sikvdilisTvis.................................................................147 ra aris sikvdili ...............................................................................148 sikvdili sinadvilea ......................................................................149 micvalebulis namazi......................................................................149 micvalebulis namazis farZebi............................................150 micvaalebuli namazis sunneTebi.......................................150 rogor sruldeba micvalebulis namazi ....................151 Teravis namazi........................................................................................152 rogor sruldeba Teravi namazi ........................................152 mexuTe nawili namazi mgzavrobisas .........................................................................153 avadmyofobis dros namazi .......................................................156 gavlili (yaza) namazebi ..............................................................160 – 11 –


ganmarteba(sunneTebis adgilze gavlili iloce-ba?) ...................................................................................................163 rogor sruldeba gavlili namazi ..................................164 meeqvse nawili vinc namazs ar loculobs ......................................................166 namazis mlocvelTa miRebuli sargeblobani......169 namazis WeSmariteba..........................................................................176 upiratesobani namazis Sesrulebisas ...........................178 namazis saidumlo...............................................................................186 naazis Semdeg dua ..............................................................................191 namazis sargebeli..............................................................................194 meSvide nawili namazis isqaTi. isqaTi da devri.........................................196 isqaTi da devri rogor keTdeba .......................................199 merve nawili ocdaTormeti da ormocdaToTxmeti farZi ...........207 ocdaTormeti farZi.........................................................................208 ormocdaToTxmeTti farZi........................................................210 qufuris Sesaxeb...................................................................................213 didi codvebi ..........................................................................................231 cudi qcevebi............................................................................................237 mecxre nawili daiwereba Tu ara namazis locvebi da sureebi arabulis garda sxva asoebiT.......................241 namazis locvebi da maTi mniSvnelobebi..................243

– 12 –


locva mniSvnelovani brZanebaa adem aleihiselamidan moyolebuli yvela religias Tavisi locva aqvs. locva bolo feiRambris hazreTi muhammedis (sallahu aleihi ve sellem) (ummeTisTvisac) mimdevrebisTvisac (farZia) aucilebelia. locva rwmenis auci-lebel pirobaTgani ar aris, magram is, rom allahu Telas brZanebaa da savaldebuloa amis guliT dajereba rwmenis aucilebeli pirobaa. eseigi visac namazis ar swams mus-limani ar aris. namazi rjulis safuZvelia, dasayrdenia, Rirseulia, vinc guliT sworad da mudmi-vad namazs loculobs. namazis ar mlocve-li religiis damrRvevia. hazreTi feiRam-berma brZana: “namazi islamis saTaveao”. iseve, rogorc ar arsebobobs uTavo adamia-ni, aseve ar arsebobs unamazo islami. namazi upirvelesi valdebulebaa. allahu Tealam igi daawesa, raTa adamianebs mxol-od misTvis elocaT. yurani qerimis assze meti aiaTi namazis locvas gvibrZanebs. ha-disSi vkiTxulobT: “allahu Tealam yo-veldRiurad xuTjer namazis locva gvibrZana da hpirdeba samoTxeSi moaxvedros isini, vinc namazs sworad da sistematiurad Seasrulebs”. religiur brZanebebs Soris, namazi yvela-ze Rirebulia. hazreTi feiRamberi (sallahu aleihi ve sellem) “vinc namazs ar loculobs islamisa ara scxia ra”. sxva hadisSi asea nabrZanebi “morwmunes urwmunosagan na-mazi ganasxvavebs”. Eeseigi, morwmune na-mazs locu-lobs urwmuno ki ara.Mmunafiyebi (orpirebi) xan loculoben xan ara.Mmunafiyebs jojo-xeTSi didi tanjva moeliT hazreTi – 13 –


feiRamberi (sallahu aleihi vesellem) brZanebs: “vinc na-mazs ar loculobs yiameTis dRes allahu Tealas gabrazebuli dainaxaven”. namazis locva niSnavs gaiziaroT allahu Tealas sidiade da Tqveni umweoba. misi mim-xvedri borotebas ar Caidens, mxolod si-keTes dasTess. radgan icis, rom dReSi xu-Tjel allahu Tealas winaSe warsdgeba da suli naTeliT evseba.Nnamazis locvisas yve-la moZraoba sulisa da sxeulisTvis sasar-gebloa. mesjidebSi, jemaeTiT namazis locva mus-limanebs erTmaneTTan aaxloebs, urTierT siyvaruls hbadebs, Zmobis grZnobas aRvive-bs. umcrosi ufross pativiscemiT, ufrosi umcross ki mowyalebiT eqceva.Mmdidrebi Ra-ribebs exmarebian. visac mesjidSi ver naxa-ven, saxlSi miakiTxaven radgan: “rwmenis moZmes vinc daexmareba allahu Teala imas daexmareba” brZanebs hazreTi feiRam-beri. mu-slimanebi erTmaneTs sikeTeSi ejib-rebian raTa am hadisis madls eziaron. namazi icavs adamians codvisa da borote-bisagan da win aRudgeba maT. “dReSi xuT-jer namazis locva karebis win Camom-dinar mdinares hgavs, vinc xuTjer ganibaneba da sibinZure ar darCe-ba.Aaseve namazis locviT mcire cod-vebi mieteveba” vkiTxulobs hadis-Si.Nnamazi allahu Tealas rwmenis winaSe yvelaze didi ibadeTia (RvTismsaxu-re-baa), amitomac namazis yvela valdebulebas (na-mazis farZebs, vajibebs, sunneTebs, muqru-hebs, musTehabebs) unda mivaqcioT yuradReba. erT-erTi hadisi gvaswavlis: “morwmune mus-limanebo, Tavis droze da sworad Sesrulebuli namazi, muslimanebisaT– 14 –


vis allahu Tealas winaSe yvelaze kargi Sesrulebuli saqmea, hazreTi feiRambris sunneTia, mele-iqebis mxridan mowonebulia, sinaTlea, cod-nisa, miwisa da cisa, sxeulis Zala da sarCos baraqaa. saSualebaa imisa, rom vedreba Sesmenili iqmnes, namazi sik-vdilis meleiqebze pasuxis gacemisas damxmarea, sasaflaoSi sinaTlea, yia-meTis (warRvnis) dRes muslimanebis Crdilia, jojoxeTis cecxlisagan damcvelia, bewvis xidze elviseburad gadamyvania, samoTxis gasaRebia, sa-moTxeSi Tavze gvirgvinia.Aallau Te-alam muslimanebs rac uboZa amaTSi yvelaze Zvirfasi namazia, sxva raime masze Zvirfasi, rom yofiliyo allahu Teala jer mas miscemda muslimanebs, namazi rwmenis saTavea, islamis da-sayrdeni, zecis sinaTle da jo-joxeTisagan xsnis gzaa”. erTxel hazreTi alis (radiellahuan) gamo-rCa iqindi namazis locva. diwyo moTqma da-rdisagan da mwvervalidan dabla daeSva, kvnesiTa da vedrebiT allahus Teala moix-seniebda. rodesac es ambavi hazreTi feiRam-berma (sallahu aleihi ve sellem) gaigo, eshabi qiramTan erTad hazreTi alisTan mivida. rodesac dainaxa radReSi iyo hazreTi ali, masac tirili moeZala, vedreba daiwyo d mze xelaxla amoiwvera, Semdeg ki hazreTi alis mimarTa “ei ali! Tavi maRla aRmarTe da Sexede, mze isev mosCans”. hazreTi alis Zalian dauxadra da maSinve iqindi namazi iloca. erTxel hazreTi ebu beqirma (radiellahuan) Zalian bevri iloca da Ramis dasasruls Zi-li moeria da viTir namazi gamor-Ca.Ddilis namazis dros mesjidSi hazreTi feiRambers (sallahu aleihi ve sellem) Sexv– 15 –


da da dardisgan tirili daiwyo: “ei, allahis resulo! wuxel viTir namazi gamomrCa”.ESeevedre allahu Tealas mitevebisTvis aseT tirilma hazreTi feiramberic aatira, maT jebrail aleihiselmi miuaxlbda da uTxra: “ei fei-Rambro gadaeci mas, rom allahu Tealam apatia mas”. allau Tealas moyvare (evlia) baiezid bistami, erT Rames Zalian gadaRlili iyo da dilis namazis salocavad ver gaiRviZa. guliT da didxans moTqvamda, rom bolos xma Semoesma: “ei. baiezid, es Secdoba gepa-tia da garda patiebisa samocdaaTiaTasi na-mazis madlic CageTvalao”. ramdenime Tvis mere isev daRlils Zili moeria. diliT mivida eSmaki masTan fexze Seexo da gaaRvi-Za: “adeqi namazi unda gamogrCeso”. baieziT bisTami gaocda: “Sen eSmaki xar amas rogor akeTeb.Yyvelas rac ufro meti namazi gamor-Ceba, miT ufro gixaria da risTvis maRvize-bo?” amaze eSmakma upasuxa: “amas winaT, di-lis namazi rom gamogrCa imdeni itire rom samosdaaTi aTasi namazis madli moige, dRes es momagonda da gagaRviZe, raTa samocdaa-TiaTasiis nacvlad erTi namazis madli mo-igoo”. brZenma juneiTi baRdadma brZana amqveynis erTi saaTi warRvnis aTas wels sjobia, ra-gdan am erT saaTSi mravali Rirseuli da sasikeTo saqmis gakeTeba SeiZleba, xolo warRvnis aTas weliwadSi arc erTi.” hazre-Ti feiRamberima (sallahu aleihi ve sellem) br-Zana: “Tu vinme gangeb namazs meore na-mazTan gaaerTianebs, oTxmoci huqbe jojoxeTSi daiwveba.” erTi huqbe, oTxmoci saiqios we-lia. saiqios erTi dRe amqveyniuri aTasi we-lia. maSin morwmune Zmebo fuW ambebze dro ar daxar– 16 –


joT, drois yadri icodeT da zomie-rad xarjeT radganFhazreTi feiRamberma brZana: “drois fuWad da uvargisad xarjva udidesi ubedurebaa”. Ddroulad iloce namazi, raTa madli moigo da warRv-nis mere ar inano “vinc ganZrax sizarma-ciT namazs droulad ar ilocavs, mis saflavSi jojoxeTis 70 fanjara gaixsneba da warRvnis dRemde tanjva wameba ar agcdebaT”.Aambobs xadisi. vinc Segnebulad ar ilocavs namazs da ar idar-debs rom namazi gamorCa, is urwmunos tolfasia da sikvdilis drosac urwmunod mokvdeba. maS ra eliT maT, visac arc eSinia momavalis tanjvisa, vinc ar cnobs namazs saWirod da savaldebulod, vinc Segnebu-lad uaryofs namazs,Aam Temis Sesaxeb yvela alimi erTi azrisaa: “aseTi adamiani (mur-Tedi) urwmunoa.“

pirveli nawili Cveni rwmena da namazi upirvelesad yvelas unda swamdes allahu Tealas surs, rom adamianebma am qveynad keTilad da laRad icxovron da sa-iqioSic simSvide da bedniereba moipovon amisaTvis ki gvibrZana gavakeToT keTili da sasargeblo saqmeebi. xolo ubedurebis mom-tani boroti saqmeebi akrZala. allahu Te-alas pirveli brZaneba rwmenaa. allahis rwmena yvela adamians sWirdeba, yvela ada-mianisaTvis aucilebelia. sityvasityviT rwmena, srul dajerebas da mis simarTleSi eWvimutanlobas niSnavs. is-lamSi ki rwmena allahu Tealasi da hazre-Ti feiRambris da– 17 –


jerebas niSnavs. gvjera, rom hazreTi muhammedi (sallahu aleihi ve sellem) aris WeSmariti resuli allahu Tealasi da gadmogvcems mis rCevebsa da brZanebebs, rw-mena niSnavs guliT rwfelad gvwamdes. ram-denadac Zala Segvwevs viRvawoT rwmenisaTis sityviTa da saqmiT. Zlier rwmensa mivyavarT naTel momavlamde da rogorc ga-vurbivarT cecxls an Sxamian gvels, ise unda viswrafodeT mivuaxlovdeT allahis WeSmaritebas. radganac gaazrebuli gvaqvs allahu Tealas sibrZne da didebuleba, gavrbivarT ra tanjvisagan da ucodinarobisagan rwmenas SevekedlebiT. am rwmenas vinaxavT gulis ficarze dawerils uryevad da samudamod, msgavsad marmariloze amot-virfluri nawerisa. Rwmena, es aris ga-viTavisoT da gurwfelad davijeroT yo-veli sityva hazreTi muhammedisa (sallahu al-eihi ve sellem) aseT morwmuneebs muslimani ewodeba saWiroa, yvela muslimanma hazreTi feiRambris naCvenebi gziT iaros.Mes gza yurani qerimis naCvenebi gzaa da am gzas is-lami ewodeba.Aam gzis misayolad saWiroa jer viwamoT da Semdeg SeviswavloT islami. SevasruloT Cveni movaleobani, moveridoT harams, rjuliT akrZalul saqmeebs Sevasru-loT sasikeTo saqmeebi da moviqceT rjulis wesebis Sesabamisad. rwmena Cveni religiis safuZvelia.Uurwmu-noTa aranair sikeTesa da madls allahu Teala ar scnobs da ar iRebs. visac surs gaxdes muslimani upirveles yovlisa unda irwmunos, Semdeg fizikurad dasufTavdes (Rusli Seasrulos).Aabdesi, namazi, farZi, arami, alali da sxva islamis sakiTxebi Se-iswavlos. – 18 –


rwmena swori unda iyos gonebisa da grZnobisagan aRqmuli imfor-macia gvexmareba mivagnoT WeSmarit rwmenas. yvelanairi mecniereba kidev erTxel adas-turebs, rom tyuilad araferi ar xdeba da yvelafers Tavisi gamCeni hyavs. rwmena niS-navs SevisawvloT da gaviTavisoT is rasac bolo feiRamberi hazreTi muhammedi (sallahu aleihi ve sellem) gvirCevs. Tu zogierT cnobebs eWvis TvaliT SevxedavT da mxolod logikudar vimsjelebT, aRmoCnde-ba, rom es urwmunoebis tolfasia. zogi ram gonebasTan pirdapir kavSirSi ar aris.HhazrTi feiRambris hadisebi: “ehli sunneTis alimebis wignebidan unda Se-viswavloT da unda vir-wmunoT”. namdvili rwmena qvemoT moyvanili piro-bebs unda Seicavdes 1 _ rwmena mudmivi da myari unda iyos yovel wamSic ki. “sami wlis Semdeg muslmanobas vuaryof” Tu kaci ityvis, is imwamSive urwmuno gaxdeba eseigi islamisagan uaryofili iqneba. 2 _ morwmune muslimani ridiT savse unda iyos, allahu Tealas risxvisa unda eSino-des, da Sewyalebas mudmivad unda imedovne-bdes. codvas Tu Caviden, rwmena damekarge-baao unda eSinedos amitom codvas unda ga-urbodes. Cadelili codvebis allahu Tea-las mxridan patiebis ki yovelTvis unda sjerodes. codvebi guliT unda moinanios, radgan momnaniebeli ucodvelis msgavsa. 3 _ sulis yelSi amosvlamdis unda iwa-mos. rwmena sicocxleSi unda gaiTavisos adamianma, radgan saiqioSi misvlisas yvela SesaZlo mdgomareoba – 19 –


TvalnaTeli gaxdeba. sikvdilis piras yvela urwmuno morwmune xdeba, maSin rodesac Tu adamiani morwmunea, uryevi unda iyos da unaxavadac, sikvdilamde unda irwmunos. roca TvaliT naxavs, yvela imis rwmena miRebuli aRar iqneba. magram muminebis vedreba miRebuli iqneba. 4 _ mzis dasavleTidan amosvlamde unda virwmunoT. warRvnis erTerT TvanlaCino ni-Sani mzis dasavleTidan amosvlaa.Amis mna-xveli yvela adamiani iwamebs, magram es rw-mena allahis mxridan aRar miiReba da maSin patiebis da monaniebis kari maTTvis daxu-ruli iqneba. 5 _ unda gvwamdes, rom garda allahu Te-alasi aravin ar icis uxilavi samyaros (saiqios) Sesaxeb.Mmeleiqebma, jinebma, eSmakma da feiRambrebmac ki ar ician uxilavi samya-ros Sesaxeb, magram feiRambrebs da allahu Tealas sayvarel adamianebs TviT allahu Teala zogierT ambebs acnobebs. 6 _ rjulSi rwmenisa da ibadeTebis Se-saxeb arsebuli kanonebi uyoymanod unda virwmunoT. islami sarjulo kanonebis er-Tobliobaa.Aamitom allahis, meleiqebis, wmi-nda wignebis, feiRambrebis, imqveynis, farZis, haramis erTbaSad unda gvwamdes. islamis romelime brZanebis an akrZalvis mniSvnelov-nad ar CaTvla, yurani qerimze, meleiqebze an feiRambrebze dacinva, rwmeni-dan gasvlis tolfasia. visac allahu Tea-la swams, magram feiRambrebs uaryofs, urwmunoa. 7 _ islamis rwmenis kanonebi uyoymanod unda davijeroT.Uunda gvwmdes, rom namazis locva farZia, alkoholuri sasmelebis da-leva, azartuli TamaSebi, mevaxSeoba, da pr-ocenti haramia. Tu – 20 –


alals haramad, an harams alalad miviCnevT rwmenas davkargavT. 8 _ rwmena, islamis rjulis saerTo we-sebs unda eqvemdebarebodes. unda gvwamdes ise, rogorc migviTiTebs hazreTi feiRambe-ri da ara ise, rogorc xsnian filosofose-bi da metafizikosebi. 9 _ morwmunes mxolod allahu Tealas gulisTvis unda uyvardes an sZuldes sxve-bi. allahis morwmune musliamanebi unda uy-vardes, islamisTvis sityviTa Tu saqmiT zi-anis momtanebi unda sZuldes.Dda es mtroba guliT unda ataros (aramusliman moqalaqe-ebisa da turistebs momRimari da sikeTiT savse unda miegebos da Tavisi maRali zne-obiT maT islamis religia Seayvaros). 10 _ im WeSmariti muslimanebis msgavsad unda gvwamdes, romlebic feiRambris gzas mihyvebian swori rwmenis misaRebad rwmena ehli sunneTis wignebidan unda SeviswavloT. ”ehli sunneTis alimebis daweril wignebze mimdevars asi Sehidis madli daewereba.” oTxive mesebis alimebi ehli sunneTis alimebi arian. ehli sunneTis alimebTa Soris yvelaze TvalsaCino imami ebu hanifea.Aam alimeba eshabi qiramdan gagonili daweres, eshabi qiramma ki hazreTi feiRambridan (sal-lahu aleihi ve sellem) gaigones.

– 21 –


ehli sunneTis iTiqadi muslimanobis pirveli piroba, rwmenaa. swori rwmena ki, ehli sunneTis kanonebis da wesdebulebebis Sesabamis dajerebazea damokidebuli. WkuaTmyofeli da sqesobrivad momwifebuli kacisa da qalis pirveli valdebuleba, ehli sunneTis swavlulebis wignebSi dawerili rwmenis Temebis Seswavla da maTze Sesabamisad dajerebaa. aRsasru-lisas jojoxeTis sasjelisgan gadarCena, maTi nacnobebis dajerebazea damokidebuli. jojoxeTidan gadarCenilebi, mxolod maTi gziT msvlelebi arian. maT gzaze mimavalT (sunnii) anda (ehl-i sunneT) iTqmeba. (is-lam ahlaq) 553-e gverdze 46-e werilSi naxeT! erT-erT hadisi SerifSi, (Cemi mimdevre-bi samocdacammet jgufad daiyofa. amaTgan mxolod erTi jgufi jo-joxeTis tanjvas gadaurCeba, danarCe-nebi ki imedgacruebulni darCebian, jojoxeTSi wavlen). am samocdacammeti nawilidan erTerTi, rom islamis Sesaferis mimdevrobaa da jojoxeTidan gadarCenis macnobebeli erTi swori mimarTuleba, yve-la Tavis jgufs Tvlis am swor mi-marTulebad. sura muyminis 54-e da sura ru-um-is 32-e aiaTebSi ase brZanebs: (yvela jgufi, swor gzaze yofniT xarobs),Mmagram am sxvadasxva jgufebs So-ris, gadarCenili, feiRamberi (salallahu aleihi ve sellem) ase brZanebda: (am gzaze myofni, Cemi da Cems Semdgom sahabeebis maval gzaze myofni arian). sahabeebidan Tugind erTis uarmyomi vinme, ehli sunneTidan garicxuli iqneba. eh-li sunne-Tis kanonebis uarmyofeli, qaafiri anda (bidaT ehli) urwmuno iqneba. – 22 –


ehli sunneTis mimdevrobaSi yofnis niSnebi: allahu Teala, ehli sunneTis ganawesis Sesabamisad damjerebl muslimanebidan kma-yofilia. amdagvari dajerebis ramodenime pirobas ehli sunneTis swavlulebi amdag-varad xsnian: 1 _ rwmenis eqvsi pirobis unda gvwamdes. gvwamdes allahis, misi erTaderTobis, msga-vsis da Tanatolis ar myolis. meleiqebis, wminda wignebis, feiRambrebis, imqveynis, kar-gisa da cudis allahisgan mosvlis.Yyvela es pirobebi “amenTu”-Sia Tavmoyrili. 2 _ unda gvwamdes, rom allahis bolo wignSi, yurani qerimSi aris allahu Tealas sityvebi. 3 _ morwmunem, sakuTar rwmenaSi eWvi ara-sodes ar unda Seitanos. 4 _ unda gvwamdes hazreTi feiRambris (sallahu aleihi ve sellem), da eshabi qiramdan yvela unda gviyvardes. pativiT unda movix-senioT oTxi xalife da maTi axlo naTesa-vebi.Eehli beiTze (feiRambris STamomavlo-baze) da mis dalocvil meuRleebze cudi da ar unda vTqvaT. 5 – unda vicodeT, rom ibadeTi (RvTis-msaxureba) rwmenis Semadgeneli nawili araa. visac rwmenis pirobebi guliT swams, magram sizarmacis gamo an sxva raime mizeziT iba-deTs ar asrulebs urwmunod ar iTleba. as-eTi adamiani mainc muslimania, magram co-dviani. 6 _ swori yiblis arsebobis mTqmelni, allahu Tealas da feiRambrebze dajerebis miuxedavad aras– 23 –


wori iTiqadis mimyolebze qaafirs ar unda vambobdeT. 7 _ Tu imami Riad. yvelas dasanaxad cod-vas ar Cadis, da mis Sesaxeb ar viciT cod-viania Tu ara, masze miyoliT namazis locva SeiZleba. es kanoni juma da bairam namazis mlocvel marTvelebzecaa. 8 _ muslimanebma, mmarTvelebs, ufrosebs ar unda aujanydnen. intrigis, ganxeTqile-bis mizezi ar unda gaxden. maTTvis kargi sasargeblo saqmeebis gakeTebisTvis SeZle-bisdagvarad rCeva-darigebebi unda miscen. win gasul winamZRolebze, mmarTvelebze winaa-Rmdegobis gaweva ar unda xdebodes. ajanyeba intrigis gamogoneba sxvadasxva cud saqmeebs gzas uxsnis. maT samadlo saqmis gakeTebiT vedreba unda gaakeTos da binZur, codvian saqmeebidan ganSorebisTvis tkbili eniT unda mouwodos. 9 _ abdsis aRebisas fexebis dabanis ad-gilze, saerTod patieba da sapatiebeli ro-mc iyos, cali xeliT erTxel, mesTis zemo-dan mesis gakeTeba, kacisTvisas da qalisT-visac daSvebulia. SiSevel fexze da win-debze mesis gakeTeba ar SeiZleba. 10 _ feiRamberis sulierad da sxeuliT mirajis (caT amaRleba) gakeTebaze dajereba. (miraji, warmosaxviTi SemTxvevaa, anu sizmarSi ganxorcielda) mTqmelebi, ehli sunneTidan garicxulebi arian. samoTxeSi morwmuneebi allahu Tealas pirispir dainaxaven. aRsasrulis dRes, fei-Ramberebi da swori saqmis mkeTeblebi dacu-lni iqnebian Svebas igrZnoben. saflavSi kiTxvebi arsebobs. saflavSi tanjva sulis da sxeulis iqneba. evliebis qerameTi (sas-wauli) sworia. saflavSi – 24 –


sulebi, sicocx-leSi Cadenil da naTqvam saqmeebs moismenen. yurani qerimis kiTxvis, mowyalebis gaRe-bis da yvela msaxurebisgan miRebuli mad-lis, micvalebulebis sulebisTvis gagzavna, maTze sargeblis micemaze, tanjvis Semsu-buqebaze anda tanjvisgan ganTavisuflebis sababi gaxdeba. amaTi yvelafris dajereba, ehli sunneTis mimyolebis Tvisebebia.

rwmenis pirobebi rwmenis piroba eqvsia da amenTuSia Tav-moyrili. es pirobebi hazreTi feiramberma (sallahu aleihi ve sellem) gvamcno. yvela mu-slimanma bavSvs rwmenis eqvsi piroba (amen-Tu) unda daazepirebinos da misi azri ga-agebinos. rwmenis pirobebi esenia: “me mrwans allahis, mis meleqebis, wminda wignebis, feiRambrebis, imqveynis, be-disweris xeirisa da Seris (kargisa da cudis) allahis mierobis da mwams rom allahi erTia da muhammedi misi resulia”.

pirveli piroba allahu Tealas rwmena (amenTu billahi) allahu Tealas rwme-na niSnavs, rom me guliT mwams allahis arsebobisa, misi erTaderTobisa. allahu Teala arsebobs da mxolod erTia.Aar aris misi msgavsi da Tanameuflebe.Mmas ufleba-mosile-baSi aranairi mocile ar hyavs. is gaCenilebs arcerTi TvisebiT da formiT ar hgavs. yvela arsebis, maTi yvela organosa Tu ujredis gamCeni mxolod allahu Tealaa. allahis namdvili – 25 –


cnoba da daxasiaTeba ar-avis ar SeuZlia, radganac es gonebriv Sesa-Zleblobebs aRemateba. mxolod da mxolod allahis Sesaxeb yurani qerimSi mocemuli sityvebi (Tvisebebi da mniSvnelobebi) unda davizepiroT unda gaviazroT, ragdan yvela maTgani myari da samaradisoa. allahu Tea-la mxolod maRla an dabla, marjvniv an marcxni ar aris, (is yovelTvis da yvelganaa). allahu Tealas 14 Tviseba gaaCnia. 6 maT-gans zaaTi, 8 maTgans subuTi Tviseba hq-via.Yyvela maTganis mniSvnelobebis gageba da dazepireba Zalian kargia.

– 26 –


zaaTi Tvisebebi (mxolod da mxolod allahis Tvisebebi)

1 _ vujud (arseboba) “allahi arsebobs, misi arseboba aucilebelia 2 _ yidem (dasawyisis uqonloba) al-lahis arsebobas dasawysili ar gaaCnia. 3 _ beya (dasasrulis uqonloba) al-lahis arsebobas dasasruli ar gaaCnia. ara-sodes gaqreba, arasodes metoqe ar eyoleba, verasodes veravin ver Seedreba. 4 _ vahdanieT (erTaderToba) allahi erTaderTia ar hyavs badali mowile an mo-naxevre sityvaSi, saqmeSi an uflebamosile-baSi. 5 _ muxaleveTun_lilxavadis (umsgavsoba) allahi gaCenilebs Soris arcerT arsebas ar hgavs 6 _ yiam bi-nefsihi (arsebobis sxvaze damoukidebuleba) allahi sakuTari Za-liT, sxvaze damokidebuli araris. mas ar sWirdeba dro da adgili. sxva rame arafe-ri, rom ari iyo allahi yovelTvis iyo, aris da iqneba kide, radganac is vinmesagan raimes ar saWiroebs.

subuTi Tvisebebi (Tvisebebi rom-lebic allahu Tealas gaCenilebsac ga-aCniaT. Mmag: smena, gagoneba. magram al-lahs es Tvisebebi sxvebs ar hgavs)

1 _ haiaT (sicocxle) allahu Teala cocxalia.Mmisi sicocxle sxva aravis sic-ocxles ar hgavs. misi sicocxle mudmivi da samaradisoa. – 27 –


2 _ ilim (sibrZne) allahma yvelaferi icis da misi codna arcerT arsebis codnas ar hgavs.Aallahi wyvdiad RameSi Sav qvaze Sav WianWvelis cocvas xedavs da misi fe-xebis baqunis xma esmis.Mman icis adamianTa zraxvbi. rasac adamianebi gulSi an goneba-Si gaivleben xolme.Mmisi codna ar icvleba mu-dmivi da samaradisoa. 3 _ semR (smena) allahu Teala ismens, ismens yovelgvari saSualebis gareSe.Mmisi gagonili da mosmenili arcerT arsebisa ar hgavs.Mmisi es Tvisebac mudmivi da samaradi-soa. 4 _ basar (mxedveloba) allahu Teala xedavs, xedavs yovelgvari pirobisa da saS-valebis gareSe.Mmisi danaxuli adamianis Tv-aliT danaxul ar hgavs. 5 _ irade (neba survili) misi neba usas-ruloa da gaaCens rasac moisurvebs. yvelaferi mxolod misi surviliT Cndeba. ar ar-is Zala romelic mis nebas win aRud-geba. 6 _ yudreT (Zlevamosileba) allahu Teala yovlisSemZlea, uZlevelia.Aar arse-bobs raime sirTule an dabrkoleba misTvis. 7 _ qelam (metyveleba) allahu Teala warmoTqvams da laparakobs.Mmisi naTqvami eniT asoebiTa da xmebiT ar gamoixateba. yu-ranSi allahis sityvebia. 8 _ Teqvin (gaCena) erTaderTi gamCeni allahia. is rasac moisurvebs imas gaaCens. ar arsebobs sxva gamCeni garda allahisa, ragdanac yvelafers allahi aCens. (sxva yvela-ze gamCenia amis Tqma ar SeiZleba). aravin da araferi allahu Tealas Tvise-bebs ar hgavs. – 28 –


meore piroba meleiqebis rwmena (ve melaiqeTihi) Mmeleiqebis rwmena niS-navs, rom me mwams allahu Tealas me-leiqebisa. isini allahis monamorCilni, msaxurni arian da yvela maTgani allahis brZanebas emorCi-leba. meleiqebi sinaTlis sxivisagan (nurisagan) arian gaCenli, cocxlebi arian, codvas ar sCadian, qali an mamakaci ar arian, ar iqorwineben, ar Wamen, ar svamen, ar iZineben, Wkvianebi da naTliT savse arian. maT Soris aris 4 rCeuli meleiqi. 1 _ jebraili aleisselam misi movale-obaa “allahis brZanebebi da akrZalvebi acnobos feiRambrebs. 2 _ israfili alihisselam “misi movale-obaa suraSi Caberva. suraSi orjel Cabera-vs: pirveli Cabervis mere allahis garda yv-ela cocxali arseba mokvdeba. meore Caber-vis mere ki yvela mkvdari xelaxla gacoc-xldeba”. 3 _ miqaili aleihisselam “misi movale-obaa baraqis gamogzavna, siZvire, siiafe, gaWirve-ba, yvela bunebrivi movlenebis marTva, gamo-gvigzavnos puri arsebobisa. siafe, siZvire, xvavi da baraqa yveafers is ganagebs”. 4 _ azraili aleihisselam “misi movale-ob-aa miibaros adamianis sulebi”. amis garda oTxi jgufis meleiqebi arian. hamelei arSis meleiqebis raodenoba oTxia. huzur-i ilahSi myof meleiqebs muqareebin ewoda. tanjva-wamebis meleiqebis mTavars qe-rubian ewodeba. wyalobis – 29 –


meleiqebs ruhanian ewodeba. samoTxis meleiqebis mTavari ridvani, jojoxeTis meleiqebis mTavari maliqi da sxva. jojooxeTis meleiqebs zebani ewodeba. caSi meleiqebis ibadeTis gaukeTebeli adgili ar aris.

mesame piroba wminda wignebis rwmena (ve quTubihi): wminda wignebi mwams, niS-navs rom me virwmune im wminda wignebisa, romlebic allahma dedamiwaze gamogzavna. allahu Tealam zog feiRambers jebrail meleiqis meSveobiT vahiT anu wakiTxviT, zogs dawe-rilad zogs gagoneviT. yvela allahu Tealas sityvebia. wmida wignebi yvela WeSmaritia. wminda wignebi 104_ia. maT Soris 4 didi wignia, 100 ki broSura. amaT-gan allahu Tealam. 10 broSura hazreTi adems, 50 broSura hazreTi SiiTs, 30 brourSura hazreTi idriss, 10 broSura hazreTi ibrahims gamougzavna. 4 did wigns Soris: TevraTi hazreTi musas, zeburi hazreTi davuds, injili hazreTi isas, yu-rani qerimi hazreTi muhammeds gaougzavna. dawyebuli pirvel feiRamber, hazreTi ademidan damTavrebuli bolo feiRambr haz-reTi muhammedamde, allahu Tealam es wminda wignebi gamogzavna raTa adamianebs mSvido-bianad, bednierad ecxovraT am qveynad da SesZlebodaT samoTxeSi Sesvla. allahma am wminda wignebSi adamianebs acnoba, ganu-marta yvela saWiro Teama da sakiTxi. wminda wignebs Sors yurani qerimi ukana-sknelia. misi gamogzavnis Semdeg sxva wminda wignebma aqtu– 30 –


aloba dakarga da gauqmnda ki-dec. yurani dedamiwaze erTbaSad ar Camosula, hazreTi feiramberi mas 23 wlis manzilze Rebulobda. yurani qerimi 114 suresa da 6236 aeTisagan Sesdgeba. zogjel aeTebis raodenoba icvleba, rac zogierTi grZeli aeTebis ramodenime aeTad CaTvliT aris gamowveuli. yurani qerimSi allahis sityvebia is hazreTi feiRambris udidesi saswaulia. yurani qerimis sidiadem mis winaSe daaCoqa imdroindeli arabeTis literatura Tu mwe-rlebi, radganac veravin ver SesZlo yuranis msgavsi erTi aeTis Seqmnac ki.Aanda rogor SesZlebda yuranSi xom Tavidan bolomdiis allahiis sityvebia da adamianis xeli ar urevia. yurani qerims allahu Teala icavs, rasac adasturebs is, rom dRemde masSi erTi asobgerac ar Secvlila. yurani dResac iseTia, rogoric dedamiiwaze Camovida da qveynis bolo dRemdis aseTiFfaqizi da ucvleli iqneba. hazreTi muhammed (sallahu aleihi ve sellem) feiRambris gardacvalebiis Semdeg, misma pi-rvelma damxmarem halifam, hazreTi ebu beqi-rma (radiellahuan) yuranis aeTebi erTbaSad Sekriba da erT wignSi mouyara Tavi. im wig-ns “musxafi” uwodes. mesame halifem hareTi osmanma (radiellahuan) 6 cali kide daawerina da sxvadasxva regionebSi gagzavna. yurani arabuli asoebiT unda wavikiTxoT. sxva asoebiT dawerils yurani ar eTqmis. a) kiTxvis dros abdesi aRebuli unda gvqo-ndes, yiblis mxares unda vidgeT da yuradRebiT unda wavikiTxoT. b) nel nela da gamoTqmiT unda wavikiT-xoT. – 31 –


g) yuranis kiTxvisas misi yvela aeTis mniS-nelvoba Rrmad unda gaviziaroT. d) yvela wavikiTxoT.

sityva

zustad,

gamoTqmiT

unda

e) wakiTxuli, rom allahis sityvebia kar-gad unda gaviTavisoT. v)Yyuranis Yyvela brZanebebsa da akrZal-vebs unda davemorCiloT.

meoTxe piroba feiRambrebis rwmena (ve resulihi). feiRambrebis rwmena niS-navs, rom me mwams allahis feiRambrebis. isini SerCeuli arian feiRambrebad, raTa gviCvenos swori gza da alahis msaxurebis, yvela feiRamberma erTi da igive rwmena moitana. feiRambrebi zogierTi TvisebiT xasiaTde-bian. am Svidi niSanTvisebis daje-rebaa saWiro. esenia: 1 – ismeT (ucodveloba): feiRambrebi arasodes harams, akrZalul saqmes ar moimoqmedeben, arasodes patara an didi ara-nair co-dvas ar Caidenen. isini ucodvelni arian. 2 _ emaneT (sandooba): feiRambrebi yo-velmxriv sandoebi arian da arasodes maTT-vis Cabarebul amanaTebs ar umuxTleben. 3 – sidy (simarTle): feiRambrebi ara-sodes tyuils ar ityvian, yvela sityvis da saqme-Si gulaxdili d marTalni arian. 4 _ feTaneT (niWiereba): feiRambrebi Zalian Wkviani da gamgebni arian. sibrmave, si-yrue an msgavsi – 32 –


naklovnebebis mqone da qa-lebidan feiRambrebi ar yofilan. 5 _ TebliR (cnoba): yvelaferi rasac fe-iRambrebi xalxs acnoben maT allahisgan Seiswavles. warmoTqmuli arcerTi akrZalva an brZaneba maTi sakuTari nebasurvili ar aris. isini mxolod allahis branebebs gvam-cnoben. 6 _ adaleT (samarTlianoba): feiRamb-rebi arasodes sCadian usamarTlobasa da sisastikes, WeSmaritebasa da samarTals aravis xaTrisTis ar gadauxveven. 7 – emnul-Razmn (allahi maT fei-Rambrobis tituls ar CamoarTmevs): saaqaoSic da saiqioSic mudmivad feiRamb-rebi arian. axali rjulisa da SeriaTis momtan fei-Rambrebs resuli ewodeba. xolo im feiRam-brebs romelic wina feiRambris SariaTs ag-rZelebs nebi ewodeba. arasodes feiRamb-rebi erTmaneTiagan ar unda gamovarCioT. yvela isini allahis mxvriv SerCeuli, mar-Tali da Rirseulni arin.DTu vinmes rome-lime maTgania ar swams, is xva danarCenebis morwmunedac ar CaiTvleba, eseigi urwmunoa, vinaidan yvela feiRambris rwmena, rogorc zemoT aR-vniSneT rwmenis meoTxe pirobaTa-gania. adamiani bevri ibadeTiT, bevri locviT, SimSilisa da tnjvis gamocdiT feiRamberi ver gaxdeba. allahu Teala visac SearCevs, mxolod is iqneba feiRamberi. feiRambrebis raodenoba zustad cnobili araa. iTvleba rom 124000-ze meti arian. aqedan 313 an 315 resulia. amaTgan 6 ufro didi feiRamberia, maT ululazm ewodeba. esenia adem, nuh, İibrahim, Mmusa, isa.D da muhammed musta-fa (aleihimus– 33 –


selam). feiRambrebis 33 saxeli cnobiliaEesenia: adem, idris, SiT, nuh, hud, salih, ibrahim, lut, ismail, ishay, iayuf, isuf, eiub, Suaib, musa, harun, hidir, iuSa bin nun, ilias, elias, zulqifr, Semun, iSmoil, iunus bin meTa, davud, suleiman, loyman, zeqeria, iahia, uzeir, isa bin meriem, zul-yarmein, da muhammed (aleihi ve aleihimussalaTu vesselam).

aqedan yuranSi marto 28 saxelia moxsene-buli. (zulyarnein, loyman, uzeir, hidir). zustad cnobili ar aris feiRabrebi iyvnen Tu ara. muhamed masumi meore nawilis oc-daeTeqvsmete werilSi hidir aleiselamis feiRambrobis albaToba ufro Zlieria gad-mogvcems.

Cveni feiRamberi hazreTi muhammedi hazreTi muhammedi (sallahu aleihi ve sellem) allahu Tealas resulia, habibia (sayvare-lia). feiRamberTagan yvelaze upiratesi da ukanasknelia. mamis saxelia abdullahi. 571 wlis 20 aprils orSabaT dRes gamTeniisass meqqaSi daibada.Mmama dabadebamdis gardaec-vala. 6 wlisas deda. 8 wlisas babua garda-ecvala. Semdeg biZis ebu Talibis gverdiT izrdeboda. 25 wlis asakSi hazreTi xatijes-Tan (radiellahuan) daqorwinda, misgan 4 qaliSvili da 2 vaJi SeeZina. pirvel vaJiS-vils qasimi.Amis gamo feiRambers (eb-ul qasims) erqva qasimis mama eTqmis. 40 wlis asakSi yv-ela adamians da jins ecnoda misi feiRambroba. feiRambrobidan sami wlis Semdeg yve-las rwmenisaken mouwoda. 52 wlis asakSi erT Rames allahma igi meqqadan – 34 –


ierusalimSi mdebare “aysas” meCeTSi da iqidanac zecaSi aiyvana da ukan dedamiwaze daabru-na.Aam mgzavrobas (miraji) ewodeba. am mgza-vrobisas feiRamberma samoTxe, jojoxeTi da allahu Teala ixila. im RamiT allahisagan muslimanebisaTvis dReSi xuTjer namazis locvis brZaneba miiRo. C.w 622 wels allahis brZanebiT hazreTi feiRamberi meqqadan medinaSi wavida. am mgza-vrobas (hijreTi) ewodeba. muslimanuri wel-TaRricxva am wlidan iwyeba, amas (hij-ris welTaRricxva) ewodeba. hijris welTaRricxviT 11, C.w 632 wels orSabaT dRes 63 wlis asakSi hazreTi feiRamberi gardaicvala. hazreTi feiRamberi TeTri iyo. yvelaze mSvenieri iyo, magram amas yvelas ar agrZ-nobinebda. vinc erTxel mainc, naxavda mis silamazes (Tundac sizmarSi), mTeli misi cxovreba mxiarulobaSi da bednierebaSi gaivlida. igi yvela gagebiT dedamiwis zurgze mcxovreb yvela adamianze ufro mSvenieri da aRmatebuli iyo. misi fiqri, azri, qcevebi, xasiaTi, agebuleba da Zala yvela adamians aRemateboda. bavSvobisas orjer vaWrebTan erTad da-maskos maxloblad busraSi wavida da ukan dabrunda. amis garda arsad da arsodes ar wasula. brZeni iyo, magram skolaSi araso-des ar wasula, aravis gakveTilebs ar das-wrebia, magram yvelaferi icoda, radgan al-lahu Tealam mas yvelafers atyobinebda. me-leiqi jebrailic mas yvelafers atyobineb-da. misi naTeli guli sxiveebs afqrvevda.Mmismier gacemuli codna da sibrZne ra-dios talRebis msgavsad yvela adgilze aRwevda: mTeb– 35 –


Si, caSi, zRvebSi, tbebsa da sxva. exlac misi saflavidanac ifrqveva mi-si codna, islami dRiTi dRe izrdeba. ra-diotalRebis daWerisTvis mimRebia saWiro xolo feiRambris sibrnis ziarebisaTvis mimndobi, morwmune, swori gziT mavali da codvebisagan ganwmendili gulia saWiro. aseTi adamiani feiRambriseul naTels mii-Rebs da aavrcelebs. maT “evlia” ewodebaT. rigiTma adamianebma guliT rom usminon da misidan evlias, maTi gulic ganiwmindeba, ganivrcoba, Camoyalibdeba da gaumjobesde-ba. allahu Tealam gaaCina mze, raTa mivi-RoT misi siTbo da energia da gaviziaroT, rolo hazreTi feiRamberi Cveni sulisa da gonebis masazrdoeblad gamogvigzavna. ro-gorc mze kvebavs yvelafers, materialursa da sxeulebrivs iseve evliaTa saubrebi sit-yvebi da naTeli hkvebavs sulsa da gonebas, ramdenadac is hazreTi feirambrisgan mom-dinareobs. allahu Tealam jebrail meleiqis meSve-obiT hazreTi muhammeds (sallahu aleihi ve sellem) (yurani qerimi) gamougzavna da adamianebs ubrZana ekeTbianaT sasargeblo da sasikeTo saqmeebi saaqaoSic da saiqio-Sic, xolo yvelaferi rac mavnebelia akrZala. am akrZalvebsa da brzanebebs (is-lami), (islamuri religia) anda (isla-muri zneoba) ewo-deba. hazreTi feiRambris yvela sityva sworia, WeSmariti da sasargebloa. visac ase swams, mas (mumini) (muslimani) ewodeba. xolo visac feiRambris ar swams, mas urwmuno anu (qafi-ri) ewodeba. allahs muslimani uyvars da mas samudamud jojoeTisTvis ar imetebs anu sul ar moaxvedrebs iq, an da Tu codviania, codvis Sesabamisad mcire xans jojox– 36 –


eTSi moxvedris mere gaaTavisuflebs. xolo urwmuno samoTxeSi ver moxdeba. pirdapir jojoxeTSi wava da samudamod iq darCeba. samoTxeSi moxvedris safuZveli feiRambris rwmenaa, feiRambris mimarT urwmunoeba mraval tanjvasa da ubedurebas moiyoliebs xolme. hazreTi feiRambers yvela sxva feiRam-berze meti Wkva, goneba, silamaze, mWermety-veloba, moTmineba, gamWriaxoba, Semwyaleb-loba, guluxvoba, sikeTe, siyvaruli da Sem-bralebloba hqonda.Mmegobarsa Tu mters mi-yenebul ziansa da borotebas patiebda. arasodes sapasuxod ar mtrobda. rodesac urw-munoebma mas kbilebi Caumtries allahs ase Seevedra: (ei allah miuteve maT, rad-ganac amas uvicobis gamo sCaadian). hazreTi feiRambers Zalian kargi xasiaTi hqonda. saWiroa muslimanebma Seiswavlon da mihbaZonFfeiRambers. am gziT adamianebi si-keTisa da bednierebis saTaves miagneben da feiRambris Suamdgomlobas eRirsebian. rad-ganac hadisSi vkTxulobT: “icxovreT al-lahis zneobiT”.

– 37 –


eshabi qirami im muslimnebs, romlebsac xvdaT pativi enaxaT da esaubraT hazreTi feiRamberTan “eshabi qirami anu saahabe” ewode-baT.Yyvela drois yvelaze saukeTeso eshabi aris ebu beqr-i siddiq. igi pirveli ha-lifea. mas moh-yvebian halife omer bin hattab, mesame halife osman bin Raffan da meoTxe xalife ali bin ebi talib. hazreTi feiRambris hadisis mixedviT msof-lio qalebs Soris yvelaze upiratesi arian: “fatma, aiSe, xatije, meriemi da asie”. kvlav erTerT hadisSi hazreTi fei-Ramberi ase brZanebs: “fatma samoxTis qalbatonbs Soris yvelaze aRmatebu-lia, xolo hasani da huseini vaJiSvilebs Soris yvelaze saukeTesoni arian”. amaT Semdeg eshabi qiramis yvelaze sauke-Teso rigiT “aSerei mubeSere” mohyveba aSerei mubeSere arian 10 sahabe romlebsac sicocxleSive samoTxeSi wasvla emaxarob-laT. esenia: “ebu beqr-i siddiq, omer-ul-faruq, osmanibin Raffan, ali bin ebu taalir, ebu ubeie bin jerrah, talha, zubeir bin avvam, sad bin ebi vaqasi, sadib bin zedi da abdurahman bin avfi. (ridvanullahi Teala aleihi ejmain). Semdeg bedris brZolaSi monawileebi Sem-deg uhudis da biaTurridvanSi monawil-lebi arian. Cven movaleni varT siyvaruliT da pati-viscemiT movixsenioT yvela sahabe, vinc haz-reTi feiRambers daexmara Znel gzaze da mi-sTvis qoneba da sicocxle msxverplad ga-imeta. akrZalulia da didi codvad CagveTv-leba maTi augad moxsenieba da araserio-zuloba. visac hazreTi feiRamberi uyvars, misi es-habic – 38 –


uklebliv yvela unda uyvardes, rad-gan wminda hadisi brZanebs rom: “Tu ki vinmes Cemi eshabi uyvars es Cemi siy-varulisTvis uyvars, xolo visac sahabeebi ar uyvars mec ar vuyvarvar, vinc maT awyeninebs me mawyeninebs, xolo vinc me mawyeninebs allahs awyeni-nebs.Aallahis gamnrisxnebeli ki ueWvelia daitanjeba”. aseve sxva hadisSi vkiTxulobT: “rodesac allahs surs Cemi ummeTidan sikeTiT daajildovos vinme, maSin mas sakuTar sicocxleze metad Cems sahabeebs Seayvarebs”. fei-Rambris gardacvalebis dRes medineSi 33 000. sul saabeTa ric-xvi 124 000 - ze meti iyo.

oTxis mezebis imamebi da sxva ali-mebi (swavlulebi) arsebobs rwmenis erTaderTi WeSmariTi gza es (ehli sunneT veljemaReT)-is me-zebia. aris ehli sunneTis oTxi imami, rom-lebic muslimanebs aswavlian WeSmarit muslimanobas WeSmarit gzas, romelic migviTiTa hazreTi feiRamberma.Eesenia: pirveli, imami azam ebu Hhanife numan bin sabiti. Mmeore, imami maliqi bin enes, mesame, imami muhammed bin idris Safi, meoTxe, imami ahmed bin hanbeli. (rahmeTullaihi aleihim ejmain)

dRes, vinc am oTx imamdan erT-erTs ar misdevs did safrTxeSi imyofeba. radganac feiRambris WeSmarit gzas eseni gvaswavlian. Cven am wignSi hamefi mesebis mixedviT nama-zis Sesaxeb sakiTxebi am mesebis didi ali-mebis wignebidan amoviReT, gavamartiveT da Tqven gTavazobT. oTx imamis moswavleebidan orma, imanis (rwmenis) – 39 –


sakiTxebSi Zalian win waiwia. amg-varad iTiqadis mixedviT mesebi ori gaxda. yuranisa da hadiss Sesaferis rwmena am ori pirvnebis mier gadmocemuli rwmenaa. ehli sunneTis imanis sakiTxebis dedamiwaze ga-mavrcelebeli es ori pirovnebaa. erTi ebu mansuri maTuridi. meore ebul hasen ali eSari. es ori imami erTi da igive imans gvamc-noben. maT Soris ramodenime gansxvaveba ni-Svnelovani ar aris. yurani da hadisi cod-nasa da mcodnelebs aqebs, erT aeTSi vkiT-xulobT “gana SeiZleba ucodinari da mco-dne erTi iyos.” sxva aeTSi “musli-manebo mcodnelebisagan SeiswavleT is rac ar iciT” nabrZanebia. hadisebSi nabrZanebia: “(allahi da me-le-iqebi adamianebisaTvis sikeTis maswavleblebs locaven). (warRvnis dRes gadarCebian jer feiRambrebi, Semdeg swavlulebi da Se-mdeg Sehide-bi). (adamianebo icodeT rom co-dna brZenTa mosmeniT SeiZineba). (iswavleT, radganac codna ibadeTis tolfasia, mcodneebs jihadis madli daewerebaT). (swavla qvelmoqmedebis (sadayis gacemis) gawevis tolfasia, brZenisagan codnis SeZena Ramis (Tejud) namazis locvis msgavsia). (codna yvela nafile namazebis locvaze ufro mad-lia), (ragdanac codna sasargebloa swavlu-lisTvisac da maswavlebelisTvisac). (bevr madls moigebs is, vinc swavlobs imisaTvis, raTa sxvebsac Seaswavlos). (sibrZne saunjea misi gasaRebi ki SekiTxa da Seswavlaa). (is-wavleT da sxvasac aswavleT), (yvelafers saTave aqvs, codnis saTave ki brZenTa gule-bia), (codnis gacema codvebis gamoisyi-dis) – 40 –


mexuTe piroba saiqios rwmena (vel ievmil axiri): saiqios rwmena niS-navs rom me mwams im qveynis samoTxisa da jojoxeTis, siqios cxovreba adamianis sik-vdi-lis dRes iqneba.Aar aris cnobili ro-dis mo-xvdeba warRvna, magram hazreTi fei-Ramberma warRvnis zogierTi niSnebi gvamc-noba: mova hazreT mehdi, hazreTi isa cidan damaskoSi Camova dedjali gamoCndeba, eju-ji da meju-ji yvela adgils aurev daure-ven, mze dasav-leTidan amova, didi miwisZvrebi moxdeba, xalxs rwmena daaviwydeba. yvelgan boroteba daisadgurebs. codvianebi momravldeba harami saqme da lukma momravldeba. iemenidan cecli wamova, mTebi da ca danawevrdeba, mze da mTvare dabnldeba da sxva. arsebobs sasaflaos dakiTxva. maT munqeri da neqiri meleiqebi iZlevian. Semdegi sity-vebi unda davizepiroT da bavSvebsac unda davazepirebinoT: (Cemi ilahi allahia,F fei-Ramberi muhammedia, rjuli islamia, wminda wigni yurani qerimia, yible qaabea, iTiqadis mezebi ehli sunneTi vel jemaeTi, amelis mesebi imami azam ebu hanifes mezebia). warRvnis dRes yvela mkvdari xelaxla gacoc-xldeba da erT tial adgilze moiyris Ta-vs.Aam adgils mahSeri hqvia. madlianebs, co-dva madlis rveuls marjvnidan, codvia-nebs, cud adamianebs ki marcxnidan miscemen. ur-wmunoebis da farisevlobis garda sxva yvela codva allahu Teala isurvebs apa-tiebs isurvebs patara codvebisTvisac samagiero tanjvas miscems. mis Semdeg codva madlis asawonad sas-wors – 41 –


(mizan) dadgamen da allahis brZane-biT jojozeTze bewvis (siraTis) xids gadgamen. am xidze yvela gaivlian, vinc sa-moTxis Ri-rsi ar iqneba xidze gadasvlas ver SeZlebs da jojoxeTSi Cavardeba. imqveynad hazreTi feiRambris wylis auzi arsebobs. am auzs “qevseri” hqvia. (SefaReTi) Suamdgoloba namdvilia. im mu-slimanebis jojoxeTidan gadarCenisaTvis, vinc codvebi Caidina da monaniebis gareSe gardaicvala, feiRambrebi, meleiqebi, evlie-bi, alimebi, Sehidebi, allahs Seevedrebian da visac allahi nebas darTavs imisi didi Tu patara codvebi mitevebuli iqneba. (samoTxe da jojoxeTi) exlac aris. samoTxes rva kari aqvs yovel maTgans samo-TxeSi mivyavarT. jojoxeTs Svidi qveskneli aqvs da pirvelidan meSvidemde tanjva wameba ufro da ufro matulobs.

– 42 –


meeqvse piroba bedisweris rwmena (ve bil-yaderi. xeirihi ve Serrihi minallahi TeRala): bedisweris rwmena niSnavs, rom me mwams allahis mier gan-sazRvruli bediswerisa, xeirsa da Serrisa allahis mi-erobis. adamianebis Tavs movle-nili yvela sikeTe Tu boroteba, madli Tu codva mxo-lod allahis neba surviliT xorcieldeba. allahma adamianebs neba-survili misca. adamiani raime saqmis gakeTebs roca daapi-rebs, allahi gaaCens. adamiani Tu ar isur-vebs allahi ar gaaCens aq gadmocemuli ehli sunneTis zogadi cnobebi visac dawvrilebiT Seswavla unda, haqiqaTis gamomcemlobis mier gamocemuli, islamis alimebidan mevlana halid baRdadi farisis (iTiqadname) da qeali feizullah gadaTargmnili (yvelasaTvis saWiro ima-ni) wignebi waikiTxon. allahu Tealam yvelas morCileba ubrZa-na. (morCileba imanis pirobebidanaa) aeTi am brZanebebidan erTerTia.Mmaides su-reSi (Tu imani gaqvT allahu Tealas daemodCileT). ali iran sureSi, (allu Tealas morCilebi uTuod eyvareba). Talayis sureSi, (vincç allahis morCi-lia, allahi misgan kmayofilia). aseTi niSvnelobis mravali aeTia. adamians allahma Wkua da goneba imitom misca rom Tavisi momavali TviTonve gansaz-Rvros da gaanalizos, awon dawonos yvela-feri da ifiqros gadaggmul nabijis Sedeg-ze.Mmiendos allahs da icxovro bednierad yurani qerimSi allahi ase brZanebs: “vinc allahs miendoba is allahs uyvars”. – 43 –


“vinc allahs miendoba imisTvis al-lahi yvelafrisaTvis sakmarisia”. hazreTi feiRamberi ki ase brZanebs: “me morwmuneTa erTi jgufi miCvenes mTebi da velebi gaevso, maT simravlis ga-mikvirda da gamixarda, gagixardao? SemekiTxnen,Ddiax gamixarda. amaTgan samoTxeSi mxolod 70 000 dakiTxvis gareSe Sevleno. romlebi Sevlen meTqi vkiTxe. “vinc Tavis cxovrebaSi Selocvas, jados, marCielebs ar urevs da mTeli arsebiT mxolod allahs endobao”. mipasuxes. momsmenTa Soris uqaSe radiellahuanh fexze waodga da (ei resu-lallah! da-mloce rom mec imaTgani viyo), (ei rabbi esec imaTiT amyofe) brZana. sxva wamodga da dalocva iTxova feiRam-berma (uqaSe Senze swrafad moiqca) brZana.

– 44 –


meore nawili ibadeTi (RvTismsaxureba) da namazi ra aris ibadeTi (RvTismsaxureba)? ibadeTi Cveni gamCenis, sikeTis, xvavisa da baraqis momcemis, yovelgvari ubedurebisagan damcavi allahis brZanebebis Sesruleba da akrZalvebisagan Tavis aridebaa. garda amisa feiRambrebze, evliebisa daswavlule-bze mibaZvaa. allahu Tealam adamianebs uTvalavi wya-loba (nimmeTi) da sikeTe uboZa. amitom SeZ-lebisdagvarad allahis dideba adamianTa wminda movaleobaa. magram adamianebi Tavian-Ti naklovnebebiT ver ipovian saWiro sity-vebs allahis sadideblad. zogjel kargs vambobT da sinamdvileSi cudi aRmoCndeba. allahis sadideblad gakeTebuli sasike-To saqmeebi da movaleobani hazreTi feiRam-bris saSulebiT allahma adamianebs acnoba. allahis nabrZaneb am movaaleobebs ”isla-mi” ewodeba. feiRambris gzis miyola alla-his brZanebas niSnavs. xolo am gzas acd-enis ibadeTebs allahi ar miiRebs, rad-ganac adamianebis mowonebul bevr saqmes islami hkicxavs da iwunebs. aqedan vxedavT, rom visac goneba aqvs allahisa da feiRambris gzidan ar ga-dauxvevs da is adidebs allahs. vinc hazreTi feiRambrze miyoliT cxov-robs muslimanic imas ewodeba. ibadeTic allahis madlierebas da feiRambris Sesaba-mis cxovrebas ewodeba. islami or nawilisa-gan Sesdgeba: 1 _ risi rwmenac guliT aris saWiro. – 45 –


2 _ risi gakeTebac guliTa da sxeuliT-Taa saCiro. sxeuliT Sesrulebul ibadeTebs Soris yve-laze saukeTeso aris namazi. namdvilma mus-limanma dReSi xuTjel namazi unda ilo-cos.

vis ewodeba muqellefi ? (valdebuli) mowifulobis asakSi miRweul, qalebsa da mamakacebs (muqellefi) ewodebaT aseTi adamiani valdebulia jer rwmena miiRos, Semdeg ki ibadeTebi Seasrulos. garda amisa haram da akrZalul saqmeebs Tavi unda moa-ridos. Wkua aRiqvams da arCevs erTmaneTisagan kargs da cuds. Wkua zomavs ori kargi rami-sagan ufro kargsa da ori cudi ramisagan ufro cuds. Wkviani adamiani kargisa da cu-dis gansxvavebiT ki ar kmayofildeba, ara-med kargs Rebulobs da cuds uaryofs. Wkua Tvals gavs, islami ki sinaTles Tu sinaTle ar iqneba Tvali ver dainaxavs. mowifulobis asaki gardamavali perio-dis dasasruls niSnavs. vaJebisaTvis es pe-riodi 12 wlis Semdeg iwyeba. arsebos zogierTi niSnebi riTac mowifuloba dgin-deba. es niSnebi romac ar gamoCndes 15 wlis vaJi mowifulad iTvleba. gogonebis gardamavali periodi ki 9 wlis mere iwyeba. gogonebis aseve mowifulobis niSnebi romc ar hqondeT 15 wlis mere mowifulad iT-vlebian.

– 46 –


efRali muqellefin efRali muqellefini ewodeba im saqmeebs, romelTa SesrulebisTvisac valdebulia yve la muslimani, efRali muqellefini rvaa, esenia: farZi, vajibi, sunneTi, musTehabi, mubahi, harami, meqruhi da mufsidi. 1 _ farZi: allahu Tealas mier yurani qe-rimSi Riad, kategoriulad nabrZanebia, rom-lis Sesrulebac aucilebelia, Seus-ruleb-lobis SemTxvevaSi adamians pasuxi moeTxov-eba.Aar gamkeTebeli da mniSvnelo-bis ar mimniWebeli (qaafiri) urwmuno gaxde-ba. farZi ornairia: farZi Raini: yvela mowifuli muslima-nis mier Sesasrulebeli brZanebaa. rwmena, abdesis aReba Ruslis aReba, xuTi drois namazis locva, ramazani, hajoba (32 da54 farZi cnobilia) farZi qifae: am SemTxvevaSi zogi musli-manis Sesrulebuli ibadeTiT danarCenebi Tavisufldebian. magaliTad micvalebulis (je naze) namazi. Tu erT adgilze micvale-bu-lis namazis locva saWiroebs yvela muslimanis valia, rom ilocos, magram Tu zogi maTgani ilocaven danarCenebze farZi aRar iqneba. yuranis mTliani dazepireba. 2 _ vajibi (saWiro): vajibi iseTi saqmea, romlis gakeTeba farZis nairad Riad kate-goriulad nabrZanebi ar aris. Sesruleba saWiroa, Seusrulebloba ki akrZalulia ma-galiTad: viTri namazis locva, bairam nama-zis locva, yurbanis dakla, fiTris gacema da sxva. vajibi farZTan axlos dgas. vaji-bis ar damjerebeli urwmuno ar gaxdeba, magram jojoxeTSi wava. – 47 –


3 _ sunneTi: allahu Tealas ar ubrZane-bia, hazreTi feiRambris mier Sesrulebuli, naTqvami, an sxvisi gakeTebuli saqmeebi rom-lebic ar ukrZalia, sunneTi ewodeba. sunne-Tis ar mowoneba qufuria. Tu muslimans mo-swons da ver akeTebs sasjeli ar eqneba. magram umizezod Tu ar Seasrulebs madls ver miiRebs. mag: ezanis kiTxva, jemaeTiT na-mazis locva, abdesis aRebisas misvaqis xma-reba, bavSvis dasunneTeba (winwawveTa) da sxva. sunneTi ori saxisaa: sunneTi mueqeede: (uwyveTi sunneTi) farZisa da vajibis garda hazreTi muhamme-dis (sa-llahu aleihi ve sellem) mier TiTqmis yovelTvis Sesrulebuli, sul mcire SemTxvevebSi Seusrulebeli saqmeebia. maga-liTad dilis namazis ori muxli sunneTi, SuadRis namazis sunneTebi saRamos da iaTsi (Ramis) namazis bolo sunneTebi aseTia. am sunneTebis umizezod mitoveba ar SeiZleba. ar momwonebeli urwmuno gaxdeba. sunneTi Rairi mueqqede: (wyvetili sun-neTi): hazreTi feiRambris mier zogjel Sesrulebuli, zogjel Seusrulebi saqmeebia. magaliTad iqindi namazis sunneTi, iasi namazis pirveli oTxi muxli sunneTi da sxva. sunneTi qifae (sakmarisi sunneTi): mi-salmeba, ezanis kiTxva, namazis locvisas yammeTi. magaliTad ramdenime kacidan erTi romelimes misalmeba sakmarisia yvela maT-ganis misalmeba saWiro ar aris. abdesis aRebisas, Wamisas da yvela sasikeTo saqmis dawyebisas bismilis Tqma. 4 _ musTehabi: hazreTi feiRambris mier zogjel gakeTebuli da zogjel gaukeTebe-li kargi saqmeebia. axal dabadebul bavSv-ze meSvide dRes saxelis – 48 –


darqmeva, lamazad Cacma, kargi sunis wasma, amis Semsruleble-bi madls moigeben da gankiTxvis dRes Sefa-ReTs miiReben. ar Semsruleblebi pasuxs ar ageben da SevaReTidanac ar gamorCebian. 5 _ mubahi: iseTi saqmeebi, romlis gake-Teba nabrZanebi ar aris da arc akrZalu-lia. Tu kargi miznisTvis gakeTdeba madli moigeba Tu cudi miznebisTvis gakeTdeba codva. adamianis survilisamebr gasakeTebe-li saqmeebi. magaliTad alali Wama-sma, Cac-ma, sxvadasxva qonebis mflobeloba, daj-doma adgoma da sxva. 6 _ harami: akrZalulia. allahu Tealas mier sastikad akrZaluli saqmeebia. vinc haram saqmeebs Cadis amqveynad gansjili iqneba, jojoxeTSi ki saSinel tanjva-wamebaSi Cavardeba. vinc harams alals da alals, harams etyvis qaafiri gaxdeba. arami ori saxisaa: harami li-ainihi: kacis mokvla, alko-holuri sasmelebis daleva, Roris xorcis Wa-ma, zinis gakeTeba, azartuli TamaSebis TamaSi, sisxlis daleva mkvradi saqonlis xo-rcis Wama, tyuilis Tqma, qalebis, Tavi mk-lavebi, fexebi gaxsnili quCaSi ganmosvla. Tu vinme aseTi saqmis gakeTebisas bismillahs ityvis, an allahu Tealas ak-rZalvebs mniSvnelobas ar mianiWebs urwmu-no gaxdeba. Tu icisş, rom haramia da SiSiT akeTebs ur-wmuno ar gaxdeba, magram imqvey-nad tanjva-wamebis Rirsi gaxdeba. Tu aseT saqmeebs jiutad gaagrZelebs patiebis gake-Tebis gareSe, urwmunod sikvdilis mizezi iqneba. harami li-Rairihi: eseni TviTon ala-lia magram sxvis sakuTrebis gamo haramia mag: sxvis baRidan – 49 –


moparuli xilis Wama. sxvisi qonebis moparva.Amis gakeTebisas Tu vinme bi-smillahs ityvis da alalia ityvis qaafiri ar gaxdeba, radgan is adamianis sakuTrebaa da SeuZlia ukan aiRos. xuTnaxevari qeris odena vercxlis odena ufle-bisTvis, wili-sTvis warRvnis dRes Svidass unaklod Sesrulebul jemaeTiT naloci namazis madls allahu Teala aiRebs da uflebis patrons miscems. haramidan Tavis arideba ibadeTis gakeTebaze ufro didi madlia.Aamitom harami unda SeviswavloT da Tavi avaridoT mis gakeTebas. 7 _ meqruhi: allahu Tealas da hazreTi feiRambris mier mouwonari saqmea. romelic muslimans madls Seumcirebs.Mmeqruhi orad iyofa: Tahrimen meqruhi: romelime vajibi saqmis mitovebaa. Tahrimen meqruhi haramTan axlosaa. maT gakeTebas sasjeli mohyve-ba.Mmzis am-osvlisas. zenitSi yofnisas da Casvlisas namazis locva, amaTi Segnebulad gamkeTebe-li jojoxeTis Rirsi gaxdeba. na-mazis locvis dros vajibebis mitoveba Tah-rimen meq-ruhia da am namazis xelaxla locva vajibia. Tenzihen meqruli: Tezihi meqruhi alalTan axlosaa. an gaukeTebloba gakeTe-baze ufro kargia. 8 – mufsidi: dawyebuli romelime ibade-Tis Sewyvetaa. rwmenis. namazis, zeqaTis da sxva. magaliTad: allahze an yuranze Seu-racyofa qufuri iqneba. imans dakargavs. lo-cvisas sicili namazsac da abdessac moS-lis. marxvisaas Segnebulad Wamasma da sxva. farZebis, vajibebis, sunneTebis gamkeTe-bels – 50 –


xolo aramebidan da meqruhebidan Ta-vis amridebels madli miecema.Hharamebis, meq-ruhebis gamkeTebels xolo farZebis, va-ji-bebis da sunneTebis ar gamkeTebels codva miecema. erTi haramidan Tavis aride-bis madli erTi farZis gakeTebis madlze didia. erTi farZis madli erTi meqruhidan Tavis aridebis madlze didia. meqruhidan Tavis aridebis madli da sunneTis gakeTe-bis madlze didia. mubahis gakebisTvisac madli miecema, magram es madli sunneTis madlze cotaa.

islamis mtrebi islamis mtrebi, islamis ganadgurebisT-vis ehli sunneTis wignebs mtroben. yurani qe-rimSi maide sures meeqvse juzis bolo gve-rdze (islamis yvelaze didi mtrebi, ebra-elebi da muSriqebi arian) muSriqi, kerpTayvanismcemeli, urwmu-noa.Qqristianebis umete-soba, rom muSriqia naTlad Cans. iemenelma abdullah bin sebe saxelis ebraelma, ehli sunneTis ganadgurebisTvis (Sia) jgufi Camoayaliba. Siebi Tavian Tavs (alevi) - sac uwodeben. islamis mteri ingliselebi, mTeli TavianTi imperialisturi SesaZleblobe-biT Seqmnili (vehabi) jgufiT da dawerili tyuiliT savse wignebiT, ehli sunneTis ga-nadgurebas cdiloben. samudamo bednierebis msurvelebs, vahabebis da Siaebis wignebze ar unda motyuvdnen da ehli sunneTis swav-lulebis (alimebis) wignebis wakiTxvas vurCevT.

– 51 –


meore nawili islamis pirobebi islamis piroba xuTia. islamis mimdevars muslimani hqvia.Yyvela muslimans evaleba am xuTi pirobis Sesruleba: 1 _ islamis upirvelesi piroba (qelime-i SehadeTia). es ki niSnavs warmovTqvaT da gu-liT virwmunoT sityvebi: “eShedu en laa illahe illellah ve eShedu enne muxammeden Rabduhu vr resuluh”. (me mwams erTaderTi allahisa da mwams rom muhammedi allahis resulia). de-damiwaze da caSi arsad, garda alla-hisa ar arsebobs locvisa da Tayvaniscemis Rirsi vinme. erTaderTi da WeSmariti mxolod allahia. igi yo-velTvis cocxlobs da yvela upiratesobas flobs. ar aqvs aranairi nakli. hazreTi muhammedi misi resulia. 2 _ islamis xuTi pirobidan meore, dReSi xuTjel, gansazRvrul droSi (drois mos-vlisas) namazis locvaa. saWiroa yvela mus-limanma icodes, rom dReSi xuTjel namazis locva farZia. namazis dros unda gvaxsov-des Sesabamisi farZi, vajibi, sunneTi da gu-liT allahs miveba-roT. yurani qerimSi namazs “salaaaTi” ewodeba, rac adamianebis vedrebas me-leiqebis monaniebasa da allahis wyalobas, mitevebas niSnavs. islamis mixedviT ki sar-julo wignebSi miTiTebuli msve-lobebis SesrulebiT locvas niSnavs. 3 _ islamis xuTi pirobidan mesame, (qonebis zeqTis gacemaa). sityvasityviT zeqaTi qebas, silamazes, sisufTavesa da kargad yo-fnas niSnavs. islamis mixedviT ki aucilebe-lze meti (nisab) qonebis gan– 52 –


sazRvruli na-wilis, yurani qerimSi moxsenebul musli-anebze dadgenili nawilis gadaxdas niSnavs. zeqaTi Svidi jgufis muslimanze gaicema. oTxive mezebSi arsebobs zeqaTis qonebis oTxi forma: oqrosa da vercxlis zeqaTi, mogebuli vaWrobidan zeqaTi, msxvilfexa sa-qolnidan zegaTi, da miwaTmoqmedbidan mo-sulis zeqaTi.AmeTxe zeqaTs “oSuri” ewodeba. oSuri mosavlis aRebisTanave miicema. danadCeni sami aucileblobaze metis dagrovebis erTi wlis mere miicema. 4 _ islamis xuTi pirobidan meoTxe (wmi-nda ramaznis TveSi yoveldRiuri marxvis dacva).Mmarxvis dacvas (savm) ewodeba. savm sityvasityviT raRaca raRaci-dan dacvas niS-navs. islamis mixedviT marxva, allahis br-Zanebisamebr yoveldRe sakuTari Tavis sami ramisagan Tavis dacvas niSnavs.Ees sami ramea: Wama, sma da sqesobri-vi kavSiri. ramazanis Tve caSi mTvaris ga-moCenisas daiwyeba. (kalendaris mixedviT winaswari gamokvleviT ar daiwyeba) 5 _ islamis xuTi pirobidan mexuTe (Tu Zala Segwevs cxovrebaSi erTxel ha-jobaze wasvlaa). im pirobebiT rom mgzavroba iqneba sando da uxifaTo da Tqvens ukan dabrune-bamde Tqvens ojaxobas arc rame daakldeba da arc rame dauSavde-ba, sicocxleSi erT-xel arabeTSi, meqqaSi wasvla muslimanisaTvis farZia. zemoT CamoTvlil xuT pirobidan yvelaze mniSvnelovani (qelimei SehadeTis) Tqma da dajerebaa. amis Semdeg namazis locvaa. Semdeg marxva. Semdeg hajze wasvla. da bo-los zeqaTis micema. qelimei SehadeTi, rom yvelaze mniSvnelovania islamis alimebis erTsulvani SeTanxmebiT cxadia. qe– 53 –


limei Se-hadeTi islamis dasawyisSi pirveli farZi gaxda. xuTi drois namazi feiRambrobis me-Tormete wels, hijreTidan erTi wlis da ramodenime TviT adre mirajis Rames farZi gaxda. marxva, hijreTis meore wels, Sabanis TveSi, zeqaTis micema,Mmarxvis farZis gaxdomis wels ramaznis TveSi xolo hajze wasvla ki, hijreTis mecxre wels farZi gaxda.

mesame nawili namazis locva Cvens religiaSi rwmenis Semdeg namazi yve-laze mniSvnelovania.Nnamazi religiis dasa-yrdenia. islamis meore pirobaa, da saukeTeso ibadeTia. mas arabulad (salaT) ewodeba da locvas, patiebas da Sewyalebas niSnavs. namazis locva allahis yvelaze mowone-buli ibadeTia.Mmuslimanobis miRebis Semdeg yvelaze mniSvnelovani brZaneba namazis lo-cvaa. pirveli farZic namazia. warRvnis dResac rwmenis mere pirveli Se-kiTxva namazis Sesaxed iqneba. vinc namazis gamocdas gaiv-lis samaradiso bednierebas moipovebs. Jo-joxeTis tanjvisadan gadarCena da samoTxeSi moxvedrac namazis sworad Sesrulebazea damokidebuli. swori namazisaTvis jer sru-li abdesis aRebaa saWiro. namazi sizarmacis gareSe xalisiT unda daiwyos. namazis yvela moqmedeba unaklod da saukeTesod un-da iqnes Sesru-lebuli. namazi yvela ibadeTs moicavs da adamia-nebs allahTan aaxloebs. hazreTi feiRambe-rma brZana: (namazi religiis dasayrde-nia.Mnamazis mlocveli religias aZli-erebs da misi uarmyofi religias – 54 –


asustebs). namazis sworad mlocveli cudi da boroti saq-mis keTebisaganac dacu-lia.Yyurani qerimSi allahi ase brZanebs: (swori namazi adamianebs binZuri, mda-bali da boroti saqmeebisagan icavs). namazi, romelic adamians borotebisagan ver icavs moCvenebiTi namazia da swori ar aris. Cven namazis sworad lo-cvas unda vcdilobdeT, radgan brZenT uTq-vavT (Tu yvelafers ver flobT mciredic ar unda davkargoT) araswori namazis locvas sulac nu ilocavT, amas araodes getyviT. piriqiT ufro sworad da kargad iloceT. Tu ilo-cavT getyviT, es patara ni-uansi kargad uda gaviazroT. namazi jemaeeTiT (jgufurad) iloceT ase ufro didi madlis momtania. namazis dros gulebi ridiTa da allahis siyvaruliT sav-se unda gqondeT. radganac adamianis saiqi-os tanjvisagan gadamrCeni saSvaleba namazia. allahi muinis sureSi ase brZanebs: (mu-slimanebi tanjvas gadaurCebian radgan isini namazzs ridiTa da mor-CilebiT asruleben). safrTxiT savse adgilebSi namazis locva kide ufro madlia. brZolis dros jari-skacis sul mcire namazsac ki didi mniS-vneloba eniWeba. axalgazrdebis namazis lo-cva ufro miRebulia, radganac isini mravali cdunebiT daZlevis fasad namazs asru-leben. axalgazrdebis namazs sami mteri hyavT. eSmaki, cudi survilebi da cudi amxanagi. amaTgan yvelaze saSiSi cudi amxanagia. Tu axalgazrda maT ar ayveba da ilocavs misi fasi ufro aiwevs. xandazmul adamianze uf-ro met madls moigebs da am madlis sa-pasuxo jildoc gacilebiT didi iqneba. – 55 –


visTvisa namazi farZi? mowifulobis asakSi Sesuls da Wkua-gonebis mqone muslimani kacisTvis da qali-sTvis namazi farZia.Amas sami piroba aqvs: 1– muslimanoba. 2– Wkua-goneba. 3– mowifuloba Cveni religiis mixedviT giJisa da mcire-wlovani bavSvebisTvis namazi farZi ar aris, magram ded-mamam locvebi pataraobi-danve un-da daaswavlos da SeaCvios hazreTi feiRamberma brZana: “yvelani mwyemsis msgavsni xa-rT da rogorc mwyemsi icavs Tavis faras, Tqvenc Tqveni axloblebi jojoxeTisgan unda daicvaT, maT muslimanoba unda aswavloT winaaRmdeg SemTxvevaSi codvas moimatebT.” xolo sxva hadisSi brZana: “am qveynad yvela bavSvi muslimanad ib-adeba. mas Sen-mdeg ded-mama ebraelad, qristianad an urw-munod aqcevs.” maSasadame, yvela mSoblis upirvelesi movaleobaa bavSvs yurani qerimis kiTxva da swori muslimanoba Seaswavlos. es movale-oba unda Seasrulos yvela mSobelma, visac surs, rom saaqaaSic da saiqioSic mosvene-buli iyos.Aamboben: “xe nergobisas moiRune-bao.” Tu gazrdils moRunvas davupirebT ga-tydeba da daziandeba. bavSvi, romelsac miTvisebuli ar aqvs islamuri sibrZne, cru amxanagebs iolad ayve-ba da iolad motyuvdeba. aqedan gamomdinare ki dedmamisaTvis Tavisi qveynisTvis da xa-lxisaTvis mavnebeli gaxdeba.

– 56 –


namazis mlocvelTa mdgomareobani cixidan damxsneli namazi harasinis gubernatori abdullah bin Tahiri Zalian mkacri iyo. Jandarmam ramde-nime qurdi daakava amaTgan erTi gaiqca ramde-nime drois Semdeg erTi mefolade daakava da gubernators warudgina, cixeSi CasviTo brZana gubernatorma. mefoladem sakanSi na-mazi iloca da allahs Seevedra: “o, didebulo allaho damixseni am tanjvisagan, radgan Sen erTaderTma ici, rom me ucodveli var, gemudarebi gadamarCineo.“Aam dros gube-rnatorma sizmarSi naxa, TiTqos oTxma kacma misi taxti Tavdayira gadmoabruna, gamo-eRviZa, namazi iloca da isev daiZina isev igive sizmari esizmra da mixvda, rom viRaca udanaSaulos codva hqonda. ei, allaho Sen erTaderTi da didebuli xar rom didi Tu patara mxolod Sen erTa-derTs gevedreba da mxolod Seni mavedrebe-li miaRwevs sawadels. gubernatorma maSinve cixis ufross dau-Zaxa da hkiTa: vinme udanaSulo xom ar ari-so. cixis ufrosma upasuxa me es ar vici, magram erTi tusaRi namazs loculob, al-lahs bevrs evedreba da gauTaveblad tiris. daaZaxebina tusaRi, gamohkiTxa udanaSaulo-ba mixvda. bodiSi momixdia es aTasi verc-xlic Cemgan saCuqrad aiRe da Tu raime dagWirdes modi da mTxove maSin mefoladem upasuxa mipatiebia am saCuqrsac madliere-bisTvis vRebulob, magram SenTan raimes saTxovnelad ver movalo. ratomo hkiTxa? radganac Seni taxtis gadmomyiravebel Cems allahs ganvudge da sxvas SevTxovo me ar Semeferebao. me namazis locvis Semdeg sim– 57 –


Svide movipove da rodesac allahma mowya-lebisa da madlis TvaliT gadmomxeda, exla sxvas raime rogor Sevevedroo? an aris vin-me vinc SeTxova da ver miiRo? Tu Txovna ar icis maSin ver miiReb. didi evliebidan rabie adviem erTi kacis aseTi locva gaigona: ei allah mowyalebis kari gamoReo da uTxra: “ei, ugunuro dRe-vandlamde allahis kari daxSuli iyo magas rom ambob?” gulis karebis gaxsnisa da gasufTavebi-saTis unda vilocoT. allaho yvelas dar-disagan damxsneli mxolod Sen xar! nu gag-vimeteb saiqios tanjvisaTvis yvela gaWirve-bulis damxmare mxolod Sen xar. gTxov amqveynadac da saiqioSic CvenTvis sasarge-blo da sasikeTo saqmeebi gamogvigzavne.Aam qveynad da saiqioSi aravisze damokidebuli ar gagvxado ei allah.Aaamin.

saxli daswvoda evlia qiramdan xamid Tavili erTxel na-mazs loculobda, mis saxls cecxli waeki-da. xalxi mocvivda da cecxli Caaqro.Eevli-as coli gaubrazda: saxli iwvis xalxi ce-cxls aqrobs, aTasi saqmea Sen ki TiTsac ar anZrevo. evliam upasuxa: rom araferi ar ga-migiano. ai, amdenad CaRrmaveboda igi alla-hs da cdilobda masTan miaxlovebas am mcdelobaSi ki sakuTari Tavic dahviwyeboda.

– 58 –


wyali qvabSi eshabi qiramidan abdullah bin seiri yve-ba hazreTi feirambris gverdiT namaz vlocul-obdi mis mkerdidan aduRebuli wyliT sav-se qvabidan gamosuli xmis msgavsi xmebi ismoda.

isari fexSi hazreTi feiRambris rCeuli size, hazreTi ali namazis locvis dros ise gamoeTiSeboda, rom dedamiwac rom dangreuliyo verafers ver mixvdeboda. erTerT brZolaSi hazreTi alis fexSi isari Seeso da Zvlamdis Caeso eqims roca aCvena, eqimma urCia Zalian getkinebao amitomac Zlieri gamayuCebeli wamali unda gagikeToo Torem tikivilasagan gagiJdebio. wamali ra saWiroa cota da-icadeT namazis dro movides da maSin gamikeTeo. marTlac namazis dro movida eqimma alis fexi gauWra da isari amoiRo. rodesac daamTavra, ali miubrunda eqims da SeekiTxa: ra qeniT isari amioReT Tu ara. amoviReT upasuxa eqimma. me ki ar gamigia rame gaiRima hazreTi alim. amaSi sakvirveli araferia!. iusuf feiRam-bris silamazes egvipteli qalebi ise moe-xibla rom xaxvis daWrisas xelis TiTebi rogor daiWres verc ki gaigeso. Tu alla-his siyvarulma sakuTari Tavis siyvaruli daaviwyda aq sakvirveli araferi ar aris. aseve muslimanebis sikvdilis dros ase sik-vdilis tkivilebsac daaviwyeben.

– 59 –


gulis SemaRonebeli wamali erTerT evlias, amir qaisis fexze keTris avadmyofoba daewyo. eqimma, unda moiWraso, kargi gemorCilebiTo miugo amirma da moW-res kidec. ramodenime xnis Sendeg avadyo-foba mTel fexs moedo amisaTvis qirurgiaa saWiroo Tqves da daamates, Zlieri gama-yuCebelia saWiro Torem tkivilisagan avandyofi gagiJdebao. amaze amirma upasuxa ra saWiroa wamali, moiyvaneT vinme vinc yurani qerims kargad kiTxulobs, marTlac aseTi kaci moiyvanes da qirurgmac Tavisi saqme daiwyo fexi moWra, gakera, gaausufTava da Seuxvia. rodesac yurani qeriis kiTxva daa-mTavra amirma ikiTxa ra qeniT moWeriT fe-xio da rodesac dadebiTi pasuxi miiRo moWrili fexi xelSi daiWira da allah ase mi-marTa: “o, Cemo allaho amFfexis momcemi Sen xar me Seni mona var yvela ufleba Senia da rodesac warRvnis dRes Sen SemekiTxebi: Sen arc erT codvaSi ar Cagidgamso me gipasuxeb o allaho me arcerT codvaSi fexi ar Camidgamso.

Tavganwirva namazisaTvis manam, sanam bursa osmalebis xelSi gada-vidoda, qlaqSi mcxovrebi erTi berZeni mus-limani gamxdara. misi axali megobari berZe-ns gamuslimanebis sababi SeekiTxa: dedmamis rjuli ase male rogor gascvaleo?Aamaze berZenma mravalmniSvnelobad upasuxa: tyved Cavardnil muslimanebidan erTerTi CemTan iyo datovebuli. vxedav rom es tyve Cake-til adgilas ixreba da imarTeba ras akeTeb meTqi SevekiTxe tyvem saxeze xelebi gadais-va da miTxra na– 60 –


mazs vloculob da Tu nebas momcem yovel namazisaTvis erT oqros gaCu-qebo. mec sixarbem mZlia da davTanxmdi. me-re da mere fasi avuwie da erT namazis safa-surs aT oqros viRebdi. tyve amazec Tanaxma iyo. namazisaTvis ytves Tavganwirva Zalian makvirvebda da rodesac Sen gagaTavisufleb meTqi vuTxari ase damloca: “ei allahoEes adamiani Seni rwmeniT daajildove” mec im dros islamis miReba gavivle gulSi es su-rvili ise gaZrielda, rom maSinve qelimei SehadeTi warmovTqvi da islami miviRe.

meoTxe nawili namazis saxeobebi muslimanebisaTvis nabrZanebi namazi sami saxisaa: 1 _ farZi namazebi: masSi Sedis yo-veldRiuri xuTi namazi, juma namazis ori muxli da micvalebulis namazi (farZi qifae). 2 _ vajibi namazebi: masSi Sedis viTris, bairamis, Sepirebuli namazebi da dawyebu-li, magram daumTavrebeli nafile namazebi. gamotovebuli viTir namazis locvac vajibia. 3 _ nafile namazebi: masSi Sedis xuTi drois namazis sunneTebi, Teravi namazi da madlis momravlebis mizniT Sesrulebuli: Tehejudis, iSrayis, duha, evabin da isTixar namazebi. nafile namazis locva FfarZi ar aris. vajibi da farZi namazebis davaliane-bis aramqone nafile namazs Seasrulebs, ma-dlad CaeTvleba. – 61 –


xuTi drois namazi namazis locva allahu Tealas brZanebaa. yurani qerimSi allahu Teala asze met ad-gilas brZanebs “namazi iloceT!” mowi-fuli da gonebrivad srulfasovani yvela muslimanisTvis yoveldRes xuTjer namazis loc-va, yurani qerimSi da hadisi SerifSi nabrZanebia. Rum sures meCvidmete da meTvrammete aeT-Si: “adideT, axseneT allahi dilaobiT da samRamoobiT. yoveli Tayvniscema mxolod allahisTvisaa gankuTvnili.” bayara sures orasocdamecxrammete aeTSi: “namazebi da iqindi namazi daicaviT”. anuNnamazebi sistematurad iloceT. alla-his gandideba swored namazis locvas gulisxmobs. “dReSi xu-Tjer naloci namazis madli codvebs spobs. es keTili rCeva yve-la muslimanisaTvis.” hazreTi muhammedma (sallahu aleihi ve sel-lem) brZana: “allahu Tealam muslima-nebs dReSi xuTjel namazis locva ubrZana allahu TeRala srulad ab-desi amRebsa da gulmodgined namazis mlocvelebs Seiwyalebs da codvebs miutevebs.” xuTi drois namazi 40 muxls udris. aqedan 17 muxli farZia, 3 muxli vajibia 20 ki sun-neTia. 1 – dilis namazi: 4 muxlia pirveli 2 mu-xli sunneTi. meore 2 muxli farZia. es sunneTi Zalian Zlieria da mas vajibsac uwo-deben. 2 – SuadRis namazi: 10 muxlia. pirveli 4 muxli sunneTia. meore 4 muxli farZi, farZis mere 2 muxli sunneTi. – 62 –


3 – iqindi namazi: 8 muxlia. pirveli 4 muxli sunneTia, meore 4 muxli farZia. 4 – saRaos namazi: 5 muxlia. pirvli 3 muxli farZia meore 2 muxli sunneTia. 5 – Ramis namazi: 13 muxlia pirveli 4 muxli sunneTia, meore 4 muxli farZia Sem-deg 2 muxli sunneTia, amis Semdeg 3 muxli viTir namazia. iqindisa da Ramis pirveli sunneTebi Rai-ri mueqqede sunneTebia. maTi locvisas meo-re muxlze eTTexiaTs, allahume salis, al-lahume bariqis locvebi duebi waikiTxeba. mesame muxlze fexze wamovdgebiT da bismi-lasa da subxanes wavikiTxavT, rodesac pir-veli muxli namazi srundeba sxva muxlebi wamodgomiT iwyeba da axlidan fexze wamodgomamdi grZeldeba. xolo muxli misal-mebiT mTavrdeba. wyvil muxlze meore sej-des mere dajdoma nebadarTulia. SuadRis da Ramis namazis farZis Semdeg oTxi muxlis locva da saRamos namazis fa-rZis Semdeg eqvsi muxlis locva musTehabia. didi madlia. yvela muxlis Sesabamisad arsebobs farZi, vajibi, sunneTi da meqruhi. Semdeg qvesaTa-urebSi am Temas kidev davubrundebiT.

namazis farZebi farZi aris allahu Tealas brZaneba da Cven misi Sesruleba gvakisria. farZis Seus-ruleblad ibadeTi sworad ar CaiTvleba. namazis Sesrulebisas 12 farZis Sesruleba savaldebuloa am farZebs Soris 7 namazis dawyebamde, xolo 5 ki namazis – 63 –


locvis pe-riodSi sruldeba. namazis dawyebamdis Ses-rulebul farZebs SarTi ewodeba. namazis locvisas Sesasrulebels ruqun. (zogi swavlulebis mixedviT Tahrie Teqbiri na-mazis locvisas Sesasrulebelia amis mixed-viT Sa-rTic da ruqun eqvs eqvsia. a) locvis dawyebadis Sesasrulebeli farZebi (SarT) 1 _ hadesTen TahareT: abdesis aRebisas da sqesobrivi kavSiris Semdeg (Ruslis mTe-li tanis dabanas) Sesrulebas niSnavs. 2 _ nejaseTTen TahareT: organizmis, tansacmlisa da salocavi adgilis ga-sufTave-bas niSnavs. 3 _ seTri avreT: sasircxo adgilebis dafarvas niSnavs. sasircxo adgilebis dafrva allahu Tealas brZanebaa.Nnamazis locvisas da yvela dros sxvaze danaxva akrZalulia, mamakacebs Wipidan muxlis Ta-vebamdis, xolo qalebs saxis xelebisa da fexebis garda mTliani sxeuli unda hqon-deT dafaruli. 4 _ isTiybal yible: yibles mimarTu-lebiT (qaabesken locvas niSnavs. yible qaabeSia qaabe ki meqqeSi. 5 – vaqiT: namazis locvis dros niSnavs. yvela namazs Tavisi dro gaaCnia. drois mo-svlamdis namazis locva ar SeiZleba. 6 _ nieTi: namazis salocavad gadawyve-tilebis miRebas niSnavs. nieTis guliT Tqmaa saWiro. piriT nieTi ar iTqmeba. Teqbiris aRebis Semdeg gakeTebuli nieTi ar iTvle-ba da namazi miRebuli ar CaiTve-leba. nieTs ase vambobT: “nieTi vqeni alla– 64 –


his morCi-lebisTvis magaliTad dRevandeli dilis na-mazis farZis salocavad.” 7 – Tahrime Teqbiri: pirvel Teqbirs (ifTiTah Teqbirsac uwodeben. namazis sawyisSi xelebs yurebam-dis avitanT (allahu eqber). sxva si-tyvis Tqma ar

niSnavs amas locvis dada vambobT SeiZleba.

b) locvisas Sesasrulebeli farZebi (ru-qn) namazis dadgomis Semdeg xuTi farZia Se-sasrulebeli. namazis locvisas Sesasrule-beli farZebi esenia: 1 _ yiam: namazis locvisas fexze dgomas niSnavs.Ffexze dgoma Tu ar SeuZlia damj-dari ilocavs Tu dajdomac ar SeuZlia, dawolili miniSnebiT ilocavs. skamze dam-jdari namazis locva nebadarTuli ar aris. 2 _ yiraaT: piriT kiTxvis mniSvneloba aqvs. locvisas yuranis kiTxvas niSnavs. na-mazis locvisas yuranidan aeTebis kiTxva farZia. 3 _ ruqu: namazis locvisas welSi moxras niSnavs. welSi marTi kuTxiT mo-vixrebiT da xelebs muxlze daviwyobT da samjel “subhanerobiellazim” vambobT. gaSlis dros (semiellahu limen hamideh) gasworebisas (rabbena leqel- hamd) iTqmeba. 4 _ sejde: salocav adgilze Tavis da-debiT Tayvaniscemas sejdes niSnavs. orjel erTmaneTi miyolebiT keTdeba. sejdes Ses-rulebisas Subli, cxviri, muxlebi da xele-bi salocav adgils unda Seexos yvela sej-dede sul cota samjel (subhane rab-biel-ala) iTqeba. 5 _ yaRdei axire: namazis locvisas bo-lo jdomas niSnavs. oTxmuxliani namazebis lo-cvisas meo– 65 –


re jdoma or muxliani nama-zebisas ki erTxel jdoma farzia.Llocvisas “eTTehiaTus” bolomdis CakiTxvis toli dr-oiT dajdoma farZia. namazis didi mniSvneloba misi Sesasrul-ebeli pirobebis simravliTac naTeli xde-ba.Amas Tu vajibebs, sunneTebs, musTehabebs, meqruhebs, mufsidebs mivumatebT kidev erT-xel mTeli misi sidiadiT vixilavT. adamia-nebi umweo da ususuri arsebebi arian. yove-li amosunqvisas TavianTi gamCenis allahu Tealas daxmarebas saWiroeben. namazi aris ibadeTi romelic adamianebs TavianT umweo-basa da ususuroba SeagrZnobinebs. ganvixiloT namazis farZebi ufro daw-vrilebiT.

locvis dawyebamdiis Sesasrule-beli farZebi (SarT) 1 _ hadesTen TahareT: am qveTavSi; abdesi, Rusli (mTeli sxeu-lis dabana), sxeulis abdesi da Teimumi (mt-veriani xelis mosma) ganvmartoT.

abdesis aReba abdesis aReba namazis farZebidan erTer-Tia. yurani qerimis xelSi aRebis, qabbes Ta-vafis dros, sejdes Sesrulebisa da micva-lebulis namazis locvis winac abdesis aRe-ba farZia. yovel dros abdesiani yofna, ab-desiani dawola da abdesiani Wama-sma mad-lia. Tu adamianma abdesiani gardaicvala Sehi-dis – 66 –


madliT wava. hazreTi feiRamberma (sa-llahu aleihi ve sellem) brZana: “Tu admiani abdesiani gardaicvala sikvdilis tkivilebs ar gamocdis, radgan abdesi morwmuneobis mimaniSne-belia, namazis gasaRebi da sxeulis codvbisagan ganwmendi saSvalebaa.” “rodeac muslimani abdess iRebs mas codvebi yurebidan, cxviridan, Tvale-bidan, xe-lebidan da fexebidan da-Sordeba da dajdomisas codva mitevebuli dajdeba.” “ibadeTebs Soris yvelaze xeiriani namazia. abdesis sistematudar amRebi mxolod mu’minia. muslimani dRisiTac da RamiTac abdesiani unda iyos. Tu ase moiqceva allahis daculi iqneba. saWmeli da sasmeli kargad Seergeba. saWmeli da sasmeli mis mucelSi yof-nis ganmavlobaSi misTvis codvebis mitevebisaTvis allahs Seevedrebian.” aris abdesis farZebi, sunneTebi, aRebis wesebi, amkrZalveli da momSleli faqtore-bi. abdesis gareSe Segnebulad namazis mlo-cvleli urwmuno gaxdeba. Tu namazis dros abdesi daerRveba adamianma maSinve unda Sew-yvitos namazi, abdesi unda aiRos da namazi xelaxla ilocos.

abdesis farZebi abdesis farZi hanefi mezebSi oTxia: 1 – pirsaxis erTjel dabana 2 _ orive xelisa da mklavis indayvebis CaTvliT erTjel dabana. 3 _ Tavis erTi meoTxedi nawilis erT-jel mesi – 67 –


(sveli xeliT Sexeba). 4 _ orive CaTvliT.

fexis

erTjel

dabana

koWebis

Safi mezebis mixedviT nieTi da Tanmimdev-roba farZia. nieTi saxis dabanis dros unda gakeTdes. wylis saxeze Sexebamdis Tu nieTi gakeTda abdesi swori ar iqneba. saxeze wveris dabana farZia. maliqi mezebis mixedviT abdesis aRebisas dazela da (swrafad da erTmaneTis miyolebiT aReba) farZia. Siebi fexebs ar ibaneben SiSvel fexze mess ikeTeben.

rogor aiReba abdesi? 1 _ abdesis dawyebisas (eruzubismillas) vambobT da xelebi samjer kargad unda da-vibanoT. am dros ase vikiTxavT: “dideba da Tayvaniscema allahs, romelmac gvaCuqa Cven rwmena da islamis religia.Ddideba allahs, romelmac islami ganmanaTeblad da wyali gamwmendad gaaCina.” 2 _ marjven xeliT samjel pirs wyliT gamovivlebT.Aam dros ase vikiTxavT: “yov-lisSemZle allaho!Mme, Sens umweo mo-nas, masvi erTi jami wyali hazreTi feiRambris auzidan raTa meti aRara-sodes momwyurdes.” 3 _ marjven xeliT samjer cxvirs wyliT gamovivlebT da marcxena xeliT moviwmen-dT.Aam dros ase vkiTxulobT: “dido al-la-ho magrZnobine me samoTxis surne-leba, miboZe samoTxis wyaloba da ma-Sore suni jojoxeTisa.” 4 _ pirsaxes samjel vibanT, ise, rom wve-ris Zirebic dasveldes.Aam dros ase vikiT-xavT “dido al– 68 –


laho! gaaTeTre Cemi saxe iseve, rogorc Seni naTeliT gaaTeTre evliebis saxeebi. da rodesac Cems mtrebs saxe Savi eqnebaT Cems saxes Cadenili codvebidan gamomdinare Sa-vad nu miiReb.” 5 _ marcxena xeliT marjvena mklavi in-dayvebis CaTvliT unda davibanoT. am dros ase vikiTxavT: “dido allaho momeci me codva madlis rveuli marjvena mxrdan da Cemi angariSgeba damiadvile.” 6 _ marjvena xeli marcxena mklaviT in-dayvis CaTvliT unda davibanoT am dros ase vikiTxavT: “dido allaho! codva-madlis rveuli uknidan da marcxena mxridan ar momawodo da saiqios angariSgeba ar gamiZnelo.” 7 _ orive mklavis dabanis Semdeg sveli xeli Tavis 1/4 nawilze unda gadavusvaT (me-si).Aam dros ase vikiTxavT: “dido allaho! Cemi sxeuli da Tmebi jojoxeTSi ar dawva. warRvnis dRes, roca saSineli sicxe iqneba me Crdilis qveS gamag-rile da momasvene.” 8 _ Semdeg yurebze movisvamT svel Ti-Tebs.Aam dros ase vikiTxavT: “dido alla-ho! maqcie me Wkviani sityvis msmenelad da yvelaze saukeTesos Semsru-leblad.” 9 _ Semdeg kiserze svel xelebs movis-vamT.Aam dros ase vikiTxavT: “dido alla-ho! daifare Cemi kiseri jojoxeTis cecxlisagan.” 10 _ marcxena xeliT marjvena fexi unda davibanoT samjel koWis CaTvliT.Aam dros ase vikiTxavT: “dideba allaho! fexebi gamimagre bewvis xidze im dRes, rode-sac mravals fexi daucurdebaT.” 11 _ mvklav marcxena xeliT marcxena fexi unda – 69 –


davibanoT samjel koWis CaTvliT am dros ase vikiTxavT: “dideba allaho! ur-wmunoebis bewvis xidze fexebis dacurebis dRes Cemi fexebi xidze da-amagre”. hazreTi feiRamberma ase brZana: “vinc abdesis aRebis Semdeg “innaenzellahu” sures erTxel CaikiTxavs. allahi mas marTali xalxis madls miscems, Tu orjel CaikiTxavs Sehdebis madls miscems da Tu samjel CaikiTxavs kia-meTis dRes feiRamberTan erTad aRs-dgeba.” sxva hadisSi asea nabrZanebi: “vinc abde-sis aRebis Semdeg aTjel “allahume-sals” CaikiTxavs misi dardsa da tki-vilebs allahi mospobs da kacs gaabednierebs, mis vedrebasac miiRebs.” Tu es locvebi (duebi) ar iciT maT gare-Sec SeiZleba abdesis aReba, magram amaTi kiTxva Zalian didi madlia. vinc abdesis duebi ar icis qelimei SeadeTi war-mosTqvas. asec madlad CaeTvleba.

abdesis sunneTebi 1 _ abdesis dawyebisas bismilis Tqma. 2 _ xelebis majebianad samjel dabana. 3 _ piris samjel axal-axal wyliT ga-movleba. 4 _ cxviris samjel axal-axali wyliT ga-movleba. 5 _ piris dabanisas warbebis, wveris, ul-vaSebis dasveleba. 7 _ wveris siRrmeSi sveli xeliT Sexeba. (mesi). 8 _ wveris sveli TiTebiT Camovarcxna. – 70 –


9 _ kbilebis gamowmenda, gasufTaveba. (misvaqis xmareba aucilebeli sunneTia). 10 _ mTlian Tavze mesi, sveli xelis gadasma. 11 _ orive yurze erTxel sveli xeliT Sexeba. 12 _ kiserze sami erTmaneTze mityupebu-li TiTis gadasma. 13 _ xelisa da fexis TiTebs Sua dasufTaveba. 14 _ dasabani adgilebis samjel dabana. 15 _ piris dabanis dros mTeli guliT nieTis Tqma. 16. _ Tanmimdevrobis dacviT dabana. 17 _ dasabani adgilebis magrad gawmenda. 18 _ yvela organos swrafad da erTmane-Tis miyolebiT dabana.

abdesis aRebis wesebi (adabi) abdesis wesebs abdesis musTehabebsac uw-odeben. amaTi gakeTeba madlia ar gakeTeba codva ar aris. xolo sunneTi gakeTeba mad-li, ar gakeTeba meqruhia.Eesenia: 1 _ namazis drois mosvlamdis abdesis aReba. 2 _ tualetSi yibles marjvniv an mar-cxniv yofna. abdesisi darRvevis dros yib-les win an ukana mxares Semobruneba Tahri-men meqruhia. (haramTan axlos) 3 _ dabinZurebuli adgilebis kargad da-bana. 4 _ dabanis Semdeg naWriT SemSraleba. 5 _ dabanis Semdeg saswrafod sasircxvi-lo adgilebis dafarva. – 71 –


6 _ sxvebisagan dauxmareblad, damouki-deblad abdesis aReba. 7 _ yibles pirdapir abdesis aReba. 8 _ yovel organos dabanisas qelimei-Seha-deTis warmoTqma. 9 _abdesis locvebis (duebis) kiTxva. 10 _ pirSi wylis gamovlebisas marjvena xelis xmareba. 11 _ cxviris gamovlebisas marjvena xelis xmareba. 12 _ cxviris mowmendisas marcxena xelis xmareba. 13 _ piris gamovlebisas kbilebis mis-vaqiT gasufTaveba Tu misvaqi ar aris jag-risis xmareba. 14 _ piris gamovlebisas Tu marxva ar ar-is, pirSi wylis Rrmad gamovleba, yelSi wy-lis gamovleba abdesisa da Ruslis dros madlia marxvis dros meqruhia. 15 _ cxviris gamovlebisas wyliani xelis cxvirTan axlos mitana. 16 _ yuris dabanisas erTi TiTis yuris RrmulSi Seyofa. 17 _ fexis TiTebs Suas dasufTavebisas marcxena xelis neka TiTis gamoyeneba. 18 _ xelebis dabanisas beWedis moxsna Tu beWedi Zalian viwroa moxsna farZia. 19 _ wyali bevric, rom iyos ekonomiurad xarjva. 20 _ cximis wasmis msgavsad wylis Zalian mcire raodenobiT ar xmareba (sam-samjer dasabani adgilebzec ki minimum or-ori wve-ti wyali unda moxdes). – 72 –


21 _ TasiT abdesis aRebis Semdeg im Tasis savse datoveba. 22 _ abdesis aRebis mere ıori muxli na-mazis locva. 23 _ namazis locvis Semdeg axali abde-sis aReba. 24 _ pirsaxis dabanisas, Tvalis midamoe-bis, quTuToebis dasufTaveba. 25 _ saxis, xelebisa da fexebis msgavsi dasabanad farZi adgilebis saWiroze meti dabana. 26 _ abdesis wyliT tansacmeli da Tav-fexi ar unda dasveldes ar unda SeeSxefos. 27 _ Tqvens mezebSi rac meqruhi ar aris da sxva mezebSi farZia imis gakeTeba musTe-habia. 28 – abdesis damTavrebisas an SuaSi (al-lahummejRelni ineTTevabin) duis kiTxva.

abdesis aRebisas akrZaluli qceve-bi abdesis aRebisas zogierTi qcevebi harami an meqruhia. 1 _ abdesis darRvevis dros yible Cvens win an ukan ar unda moviqcioT. 2 _ tualetis dros sxvasTan sasircxo adgilebis gamoCena haramia. 3 _ tualetSi sisufTavis Catarebis dros marjvena xeli ar unda vixmaroT. 4 _ wylis uqolnobis SemTxvevaSi tua-letSi sisufTavis Casatareblad sxvisi ku-Tvnili nivTebis xmareba, aseve saqolnis sa-kvebiT, nexviT, sakve– 73 –


bi produqtebiT, krami-tis natexiT, balaxiT, naWriT, foTlebiTa da qaRaldiT gasufTaveba meqruhia. 5 _ auzSi, sadac abdess viRebT ar unda CavafurTxoT da cxviri ar unda movixocoT. 6 _ dasabani adgilebi naklebad an gada-WarbebiT ar unda davibanoT samze metad an naklebad ar unda davibanoT. 7 _ abdesi sasircxo adgilebis sisufla-visTvis naxmari naWriT ar unda movimSra-loT. 8 _ piris dabanisas wyali pirze ar unda SeviSxeboT. Sublidan qvemoTken unda davi-banoT. 9 _ wyals ar unda SevuberoT. 10 _ piri da Tvalebi margad ar unda davxuWoT. tuCebisa da Tvalebis midamoebSi dausvelebeli patara adgilic, rom darCes abdesi srulad ar CaiTvleba. 11 _ marjvena xeliT cxviri ar unda movi-xocoT. 12 _ Tavze, kiserze da yurebze xeli er-Tze metad ar unda davasveloT. xelis Se-xebis gameoreba dausvelelad nebadarTu-lia. misvaqis xmareba: abdesis aRebisas misvaqis xmareba sunneTi mueqqedea. hadisSi vki-TxulobT: “misvaqis xmarebiT naloci namazi misvaqis gareSe naloc namazze samocdaaTjer ufro Rirebulia.” xolo wignSi “siraj-ul-vehhaj” moTxrobilia misvaqis xmarebis 15 sargeb-lobis Sesaxeb: 1 _ sikvdilis dros “qelimei SehadeTis” Tqmis sababi gaxdeba. – 74 –


2 _ RrZilebs gaaZlierebs. 3 _ lorwos mospobs. 4 _ amonaxvels mospobs. 5 _ piris Rrus Sida tkivilebs mospobs. 6 _ piris suns mospobs. 7 _ allahu Teala misgan kmayofili iqneba. 8 _ Tavis ZarRvebs gaaZlierebs. 9 _ SeiTani daRondeba. 10 _ Tvalebs naTeli moemateba. 11 _ madli da sikeTe gamravldeba. 12 _ sunneTis Semsrulebeli gaxdeba. 13 _ piris Rru sufTa eqneba. 14 _ lamazad da kargad ilaparakebs. 15. misvaqis gamoyenebiT naloci ori muxli namazis madli, misvaqis xmarebis ga-reSe naloci 70 namazis madlze metia. misvaqi arabeTSi arsebuli erTerTi xis saxeobis (eraq) totidan mzaddeba. es xe Tu ar inaxeba zeiTinis xis totic SeiZle-ba.Qqalebma misvaqis adgilas sunneTis nie-TiT saReWi rezini unda gamoiyenon. abdesis aRebisas ras unda mivaqcioT yuradReba Tu Zalian gamovuali mdgomareoba ar ar-is qvemoT CamoTvlil wesebs unda mivsdi-oT. 1 _ orive xeliT sabyari (maxinji) sisu-fTaves ver Seasrulebs mxolod miwaze, xo-lo saxes – 75 –


kedelze Seaxebs da ase Teimums Caatarebs da Tu saxeze Wrilobebi aqvs ab-desis gareSe ilocavs namazs daNnamazs ar miatovebs. 2 _ avandyofs misi meuRle, bavSvebi, oja-xis wevrebi da axloblebi daexmarebian ab-desis aRebaSi 3 _ uwylobiis SemTxvevaSi qvis an qvis msgavsi sagnebiT tvaletSi sisufTavis Cata-reba SeiZleba, wylis magivrobas gaswevs. 4 _ giJi an dabnedili adamiani ocdaoTxi saaTi gons ver moego am periodSi gavlil namazebs xelaxla aRar ilocavs. narkotiku-li saSvalebebiT an sasmeliT gabruebulma yvela gavlili namazi unda aanazRauros. Tu avandyofi Zalian cudadaa namazi gadava-ddeba da Semdeg anazRaurdeba. 5 _ abdesis asaReb adgilas Sesvlisas specialuri Sarvlis Cacma da Tavis daxur-va musTehabia. 6 _ tualetSi Sesvlisas SiSvel xelSi allahis saxelnaxsenebi warwera anu yurani qerimis aeTebi ar unda gvqondes. 7 _ tualetSi marcxena fexis SedgmiT da marjvena fexis gadadgmiT gamodiT. 8 _ tualetSi ar ilaparakeba 9 _ sasircxvilo adgilebs arSexedoT da tvaletSi ar CaafurTxoT. 10 _ arcerT wyalSi, meCeTis kedelze sasaflaoze an gzaze arafiTar SemTxvevaSi ar moiSardeba. – 76 –


abdesis momSleli faqtorebi es Svidi faqtori abdess moSlis: 1 _ tualetis procesebi. a) didi da patara tualetis gakeTeba ab-dess moSlis, gazebis gamosvlac abdess mo-Slis. b) klizmis an sveli TiTis sasircxo ad-gilebSi Seyofa, Tu xmelia abdesis xela-xla aReba kargi iqneba. g) Sardis ar gamodenisTvis gakeTebuli bamba Tu gareT darCenili nawili dasvel-deba 2 _ pirisavse Rebineba, Tu nerwyvze meti iqneba. kuWinad an filtvebidan amosuli sisxli cota raodenobiTac rom iyos, yu-rebSi CawveTebuli cximi Tu piridan gad-moiRvreba. 3 _ kanidan gamonadenebi: a) Cirqisa da sxva gamodena. Tu sisxli aqeT-iqeT ar gadaiRvreba abdesi ar moiSle-ba. Tu jagris da misvaqis xmarebisas piris Rrus moedo abdesi moiSleba. Tu Wipidan yuridan an mkerdidan (ZuZudan) avandyofo-bis gamo raime siTxe moedineba abdesi moiS-leba. Tu cxviridan gamonadens sisxli mo-hyveba abdesi moiSleba. 4 _ Zili. gverdze an raimeze miyrdno-biT daZinebisas abdesi moiSleba. 5 _ gulis wasvla dabneda, sulieri avadmyofoba, da simTvrale abdess moSlis. 6 _ namazis locvisas xmamaRali sicili abdessac da namazsac moSlis.Mmagram Tu ba-vSvi gaicinebs ar moiSleba. xmadabali si-ci-liT namazi moiSleba. – 77 –


uxmo Rimili arc abdess da arc namazs ar moSlis. 7 _ gaSiSvlebuli formiT samarcxvino adgilebis raimeze Sexeba qalisa da mamaka-cis abdess moSlis. Tu abdesis aRebis Semdeg darRvevaSi eW-vi Segvepara abdesi aRebulad iTvleba. Tu vi-ciT rom abdesi moiSala, da abdesis aReba-Si eWvi gvepareba axali abdesis aRebaa sa-Wiro.

faqtorebi romlebic arSlis ab-dess eseni abdess ar moSlian: 1 _ piridan, yuridan da sxeulze gaCeni-li Wrilobebidan gamosuli matlebi. 2 _ naxvelis Rebineba, 3 _ sisxlis Rebinebisas, Tu sisxli ne-rwyvis naxevarze ufro cotaa. 4 _ kbilebidan gamosuli sisxli Tu ner-wyvis naxevarze ufro cotaa. 5 _ Tavidan gamosuli Sededebuli sis-xli, bevric rom iyos. 6 _ kuWidan da filtvebidan gamosuli Sededebuli sisxli. piri savse Tu ar iqne-ba. 7 _ Tu yurebSi CawveTebuli sisxli yu-ridan an cxviridan gadmoiRvara. 8 _ cxvirSi CawveTebuli rame Tu ramo-denime dRis Semdeg gamova. 9 _ vaSlis CakbeCis dros Tu masze sis-xls davinaxavT. – 78 –


10 _ Tu tkivilis gareSe xaxvis, kvamlis, gazis an sxva mizeziT cremlebi wamovida. 11 _ Tu qali Cvils ZuZus awovebs. 12 _ oflis dena, bevric rom iyos. 13 _ buzma, rwyilma da tilma rom ukbi-nos da sisxli swovos. 14 _ mciredi sisxldena Tu sisxli aqeT-iqiT ar dagaiRvreba, mciredi Rebineba. 15 _ daZinebisas miyudebuli sagnis ga-mowevisas Tu ar davecemiT. 16 _ namazis locvisas daTvlema 17 _ mokecil muxlebze Tavis CamodebiT daZineba. 18 _ Zirs dajdomiT daZineba, Tu arafers ar miveyrdnobiT. 19 _unagiro cxovelze daZineba, cxoveli Tu swor, aRmarTSi an daRmarTSi midis 20 _ namazis dros gaRimeba. 21 _ namazis dros gacineba, Tu mxolod Cven gavigonebT mxolod namazi moiSleba. 22 _ Tmis, ulvaSis an wveris SeWra. 23 _ Wrilobis gareTa kanis moZroba.

– 79 –


1 _ mesTebze mesis gakeTeba ra aris mesi? mesTi aris Txeli tyavisagan damzadebu-li yeliani fexze Casacmeli, romelsac windebTan erTad vicmevT fexsacmelSi. mes-Tis Cacmis Semdeg abdesis aRebisas fexebis dabana saWiro araa, mesTebze mesis gakeTeba sakmarisia. mesi aris arabuli sityva da gawmendas gasufTavebas niSnavs. islamSi ki mesTebze sveli xelis mosmas mesi hqvia. islamis kanonebis Sesruleba Zalian ad-vilia.Aabdesis aRebisas Tu mesTi gvacvia, fexebs aRar davibanT mesTeze mxolod mess gavakeTebT. mesTebze mesis gakeTeba mxolod abdesis aRebis Semdeg SeiZleba. tanis daba-nisas (Ruslis Sesrulebisas) mesTebis gax-da da fexebis dabana aucilebelia. mesTebze mesis gakeTeba sunneTia.

meshis gakeTebis wesebi abdesis dros fexebs wyliT aRar davi-banT mesTebis gauxdelad xelis TiTebs su-fTa wyliT davisvelebT, mesTebze fexis Ti-Tebidan ukana mimarTulebiT movisvamT. xe-lis TiTebi gaSlili unda iyos.Mmarjvena da marcxena xelebis minimum sam-sami TiTi unda gamoviyenoT. mesTi tyavis an sxva wya-lgaumtari masalisagan unda iyos damzade-buli mesTi koWebs unda faravdes da Sig fexi Tavisuflad unda iyos. – 80 –


mesisaTvis gankuTvnili dro abdess aviRebT da mesebs CavicvamT. Mmes-Tebis Cacmis Semdeg abdesis moSlidan 24 saaTis ganmavlobaSi mesTebze meshis gakeTe-ba SeiZleba. mgzavrebs ki 72 saaTis ganmav-lobaSi sami dReRamis ganmavlobasi SeuZ-liaT mesis gakeTeba. is rac abdess moSlis mesTsac moSlis.Amis garda erTi an orive meshis gaxda, mesTisaTvis gankuTvnili dro-is amowurva mesTs moSlis.Ggarda amisa Tu mesTi imdenad gaxeulia, rom fexis sami Ti-Ti naxevSi eteva abdesi moiSleba. abdesis moSlamde Tu mesTs gavixdiT an mesTisaTvis gankuTvnili dro gava xelaxla abdesis aReba araa saWiro, mxolod fexebis dabana sakmarisia magram 24 saaTis gasvlis Semdeg mesTebze mesis gakeTeba aRar SeiZ-leba. mgzavrobaSi Tu mesTebi CavicviT da mesi gavakeTeT da 24 saaTis ganmavlobaSi saxlSi davbrundiT, 24 saaTis gasvlamdis mesTis gakeTebas gavagrZelebT. Tu saxSi dabru-nebamde 24 saaTze meti dro gavida, mesTebs gavixdiT da fexebs davibanT. qudze, Tavsaxvevsa da xelTaTmanebze me-sTis gakeTeba ar SeiZleba.

2 _ Sexveulebze meshi Wriloba, motexiloba da sxva. Tu wylis SexebiT gaRiziandeba, abdesis an tanis da-banisas mesTs gavikeTebT. – 81 –


Tu Wriloba an motexiloba sveli xelis mosmiTac (mesTiTac) gaRiziandeba maSin mxo-lod Sexveulze gavikeTebT mesTs. anu Tu Sexveulze mesTis gakeTeba uaryofiT zegav-lenas axdens maSin mesTsac aRar gavikeTebT. mTlian Wrilobaze an Sexveulze mesTis gakeTeba aucilebelia ar aris, naxevarze ufro met adgilze sakmarisia. Sexveulze mesTis gakeTebas gankurnebam-de, Wrilobis moSuSebamde gavagrZelebT. Tu Wrilobaze Sexveuls mesTs gakeTebul naWers gamovicvliT axal naWerze mesTis gakeTeba saWiro ar aris. Tu Wrilobis an motexilobis gamo erT fexze mesTs gavikeTebT meores dabanaa saW-iro, mesTis gakeTeba ar SeiZleba, an kide orive fexze mesTs CavicvamT da abdesis aRebisas mesTs gavikeTebT. Tu Wrilobaze an motexilobaze mesTis gakeTeba uaryofiT zegavlenas ar axdens, an sakmarisad ganikurneba, Sexveul naWerze me-sTis gakeTeba ar SeiZleba, TviT Wrilobaze unda gavikeToT mesTi.

– 82 –


Rusli (mTliani sxeulis dabana) namazi srulad rom CaiTvalos abdesisa da Ruslis sworad Sesrulebaa saWiro, sqe-sobrivi kavSiris, poluciis, qalebSi mens-turaciis ciklisa da mSobiarobis Semdeg, adamiani (janabeTi) dabinZurebuli xdeba. janabeT adamianma Ruslis abdesi unda ai-Ros eseigi piri da cxviri Rrmad unda ga-moivlos da mTliani tani kargad unda dai-banos. hazreTi feiRamberma (sallallahu aleihi ve sellem) brZana: “Ruslis Semsrulebel adamians sxeulze arsebuli bewviviT bevri madli daewereba, amdenive codva mieteva. samoTxeSi wodeba aumaRldeba, Ruslis samagiero madli misTvis gankuTvnili madli am qveynad yvelaze Zvirfasia. maSin allahi meleiqebs ase mimarTavs, SexedeT am adamians Rame wamodgoma ar daezara, gaixsena Cemi brZaneba da Rusli ar daizara, Tqven iyaviT mowmeni, rom me mas codvebi mi-vuteve.” sxva hadisSi vkiTxulobT: “dabinZurebi-sas saswrafoT Rusli SeasruleT, radganac am tipis sibinZurisagan (qirmen qaTibin) meleiqebs suli uwuxdebaT.” imami gazalma br-Zana: “erTma kacma sizmarSi miTxra erTxel sqesobrivi kavSiris Semdeg ar gavsufTavdi exla tanze cecxlis perangi Camacves da im qcevisaTvis vitanjebio.“HhazreTi feiRambris sxva hadis-Si weria: “saxlSi sadac suraTebi, ZaRlebi da sqesobrivi kavSiris Semdeg daubaneli adamianebi imyofebian, wyalobis meleiqebi arasodes Sevlen.” vinc erTi namazis dros janabeTi gaata-rebs im – 83 –


qveynad Zalian did tanjvas miiRebs. wyliT dabana Tu SeuZlebelia maSin Teimumi unda gakeTdes. dasabani amaT ver gaakeTebs: 1 _ namazs ver ilocavs. 2 _ yurani qerimsa da aeTebs xels ver gaa-karebs. 3 _ qabbes Tavafs (Semovla) ver gaakeTebs. 4 _ jameSi ver Seva.

Ruslis farZebi 1 _ piris wyliT kargad gamovleba. Tu piris RruSi nemsis wveris odena adgili dausvelebeli darCa Rusli ar CaiTvleba. 2 _ cxviris wyliT kargad gamovleba, ise rom nemsis wveris odena adgilic ar unda darCes dausvelebeli. 3 _ sxeulis yvela adgilis kargaT dabana. Wips, ulvaSebs, yuradReba unda mivaqci-oT. Tu fCxilebze Tvalis quTuTo-ebze, tu-Cebze an sxeulis sxva romelime nawilze aris nivTierebebi romlebic wyals ar atareben, magaliTad frCxilebis laqi Rusli qmediTad ar CaiTvlba.

Ruslis sunnneTebi 1 _ xelebis dabana. 2 _ sasircxvilo adgilebis dabana. 3 _ mTeli sxeulis saguldagulod ga-sufTaveba, dabana 4 _ Ruslze adre Cveulebrivi abdesis aReba. piris dabanisas nieTis gakeTeba. Safi mezebis mixedviT nieTi farZia. – 84 –


5 _ mTelis sxeulis kargad SeCaCqniT da-bana 6 _ mTeli sxeulis kargad dabanis Semdeg erTxel kidev orive fexis dabana.

rogor sruldeba Rusli? sunneTis mixedviT Rusli ase aiReba: 1 _ pirvelad orive xeli da sasircxvi-lo adgilebi kargad daibaneba da sxeulze arsebuli sibinZure daibaneba 2 _ Semdeg Cveulebrivi abdesi Ruslis ni-eTiT aiReba. Tu fexebSi wyali ar grovdeba fexebic daibaneba, Tu grovdeba fexebi bolos daibaneba. 3 _ mTel sxeulze samjer wyali gadaiv-leba. jer Tavze mere marjvena mxarze mere marcxena mxarze. pirveli dasxmis dros tani kargad udnda gaiCaCqnos ise rom nemsis od-ena adgili mSrali ar unda darCes. Ruslis dros erT adgilas dasxmuli wyali Tu sxvaganac moxdeba im adgilsac gaasufTavebs radganac Ruslis Sesrulebi-sas mTeli sxeuli erT sxeulad iTvleba, abdesis aRebisas ki ase ar aris. Ruslis da-srulebis Semdeg abdesis aReba meqruhia.Aabdesi dasawyisSi unda aviRoT, magram abdesi Tu mogveSala misi gaaxlebaa saWiro.

– 85 –


ganmarteba (daplombili da Casmuli kbili) hanefi mezebSi, kbilebs Sorisi da amox-ruli adgilebi rom ar dasveldes Rusli aRebulad ar iTvleba. amitom daplombili an Casmuli kbiliT Rusli Sesrulebulad ar iTvleba. oqroTi, vercxliT da an sxva masalebiT gakeTebuli an gadakruli da dap-lombili kbili romlis qveSac wyali ver exeba hanefi mezebis yvela alimis (brZenis) mixedviT Rusli Sesruebulad ar iTvleba. TahTavi (meraqil-felah) hasieSi oTxmocdameteqvsmete gverdze da aqedan ga-daTargmnil (nimeTi islamis) wignSi ase weria: TuHhanefi mezebze mimyoli pirovneba, Tavis mezebis mixedviT ver gaakeTebs SeuZ-lia Safi mezebze miyoliT gakake-Tos. (bahrur-raiq) da (nehr-ul-faiq) wignebSic ase weria. magram am romelime saqmis gakeTebis dros im mezebis pirobebis gakeTebacaa saWiro. dap-lombili, Casmuli kbilis mqone hanefi meze-bis mimdevari Ruslis, abdesis da namazis nieTis gakeTe-bisas imami Safi an imami mali-qize miyoliT gaakeTebs mag. (nieTi vqeni Ru-slis abdesis asaRebad maliqis an Safis mezebze miyoliT). Safi mezebze mimyoli jemaeTiT namazis locvis dros faTixas ikiTxavsYyurani qerimis xelSi aRebisass ab-desis aRebaa saWiro, da im Tvrammet qalidan rolmebzec daqorwileba ar SeiZleba sxva yvelas romelsac gaekareba anu kani kans Seexeba abdesi moSlilad iTvleba.

– 86 –


qalebisaTvis damaxasiaTebeli mdgomareobani menstruaciis cikli: TerTmeti saxis Ruslis abdesia, xuTi farZia. aqedn ori: qalis menstruacia da mSobiarobaa. ibni abidini (menhel-ul-varidin) nawarmoebSi ambobs rom: yvela muslimanisT-vis, qa-lisTvisac da kacisTvisac ilmihalis swa-vla farZia. yvela muslimani qalisTvis mSo-biarobis da menstruaciis codna farZia. menstruacia. menstruacia ewodeba sisxl-denas romelic cxra wlis zemoTmyof go-gonas ewyeba da sulcota sam dRes gZeldeba. TeTris garda sxva feris sisxli an amR-vreulic rom iyos main menstruaciis sis-xlia. rodesac gogonac menstruaciis (Tviuri) cikli ewyeba, ukve sqesobrivad momwifebulia da religiuri kanonebis Sesruleba evaleba, da yve-lafrisaTvis pasuxis-mgebelia. am asakidan religiuli wesebis Sesruleba savaldebulo xdeba.Mmensturaci-is periodi minimum sami maqsimum aTi dRea. yvelam Tavisi menstruaciis dro unda ico-des.Ggogonam dedisagan, deidisagan, bebiisa-gan da sxva axlo naTesavebisagan unda Se-iswavlos. menstruaciis cikls sxvanairad “haizi” ewodeba. mSobiaroba. mSobiarobis Semdeg qalebSi ramodenime dRes sisxldena SeiniSneba. am periods “nifasi” ewodeba da minimaluri dro ar aqvs maqsimum ki 40 dRea. 40 DdRis Semdeg sisxli romc ar Sewydes Rusli ai-Reba da namazis locva daiwyeba. 40 dReze didxans sisxlis dena avandyofobis mimaniSnebelia. – 87 –


am droSi qali namazs ver ilocavs, ver imarxebs, yurani qerims ver Seexeba, sejdes ver gaakeTebs, meCeTSi ver Seva, Tavafs ver gaakeTebs. qalebma sasurvelia meuRleebs Seatyobinon menstruciis droebi radganac hazreTi feiRamberma (sallallahu aleihi ve sellem) “menstruaciis meuRllisgan dammalavi qali codvas imatebs.” sisxldenis damTavrebisas Rusliss Sesruleba farZia.

ciklis darRveva ciklis darRveva anu “isTihaza” ewodeba sisxldenas, romelic emarTebaT ZiriTadSi cxra welze patarebs da ormosdaTxotmed wels gdacilebul qalebs. romelic sam dRe-Rameze cota da aT dRe-Rameze bevrs grZeldeba romelic mSobiarobis Semdeg 40 dReze mets grZeldeba es sisxldena avandmyofobis maniSnebelia da saWiroa mivmar-ToT eqims. isTihazas sisxldena cxviridan sisxldenas ar hgavs amitom mis mqones nama-zis locva SeuZlia.

Teimumi Teimumi miwiT gasufTavebas niSnavs, ro-desac abdesis asaRebad an Ruslis Sesasru-lebdad wyali ar moiZebneba anda saxmarad uvargisia, miwiT, kramitiT, qviT da qviSiT Teimums vasrulebT. hanefi mesebSi Teiumis aReba namazis dro-is mosvlamdis aReba Se-iZ-leba, xolo danarCen sam mezebSi drois mo-svlamdis Teimuis aReba ar SeiZleba. SemTxvevebi rodesac Teimumis Sesruleba SeiZleba: – 88 –


1 _ Ruslisa da abdesisaTvis wylis ver Sovna (wylis Zebna yovelTvis farZia) 2 _ wylis xmarebis SemTxvevaSi gaciebis, davadebisa da sikvdilis safrTxis SemTxve-vebSi 3 _ wylis maxloblad mtris, Sxamiani an mtacebeli cxovelis yofna 4 _ cixeSi yofnisas wylis xmarebis SeuZ-lebloba 5 _ sikvdilis muqaris SemTxvevaSi 6 _ mgzavrobisas dasalevi wylis garda sxva wylis ar qona 7 _ Widan wylis amoRebis SeuZlebloba

Teimumis farZebi Teimumis FfarZebi samia: 1 _ junubobidan gasufTavebisTvis an abdesisTvis nieTis Tqma. Tu moswavlisTvis mas-wavlebeli asaxsnelad Teimums aiRebs amiT namazi ar iloceba. 2 _ orive xelis miwaze mosma, saxis mTli-anis mesis gakeTeba. 3 – orive xelis sufTa miwaze Sexeba, jer marjvena da mere marcxena mklavze mesis gakeTeba. Teimumis farZi oria, mTqmeli alimebic arian meore da mesame farZs erTad amboben. orive sworia.

– 89 –


Teimumis sunneTebi 1 _ bismiliT dawyeba 2 _ miwaze xelisgulis Sida mxaris dade-ba 3 _ xelis gulebis miwaze gasma-gamosma 4 _ Tu ki xelis gulebze miwa darCa mi-wis mocilebamdis xelebis erTmaneTze tya-puni 5 _ xelebis miwaze dadebisas TiTebis ga-Sla 6 _ mtveriani xelebis jer saxeze, mere marjvena mklavze mere marcxena mklavze Se-xeba 7 _ abdesis Sesrulebis msgavsad Teimumi-sac swrafad Sesruleba 8 _ mkvlavedze da saxeze xelSeuxebeli adbilis ar datoveba 9 _ Teimumis awyebamde wylis naxvisaTvis yvela Sesazlo gzis Zieba 10 _ xelebis mTeli taniT miwaze myarad dabjineba 11 _ mklavebze naswavli meTodiT Sexeba 12 _ TiTebs Soris adgilebis sexeba da am dros beWedis adgilidan daZvra

– 90 –


Teimumis dros Semdegs unda mivaqcoT yuradReba 1 _ Tu vinme moswavlis saCveneblad Tei-mums Caatarebs amiT namazs ver ilocavs 2 _ TeimumiT namazis locvisaTvis marto Teimumis nieTis Tqma sakmarisi ar aris, na-mazis nieTis Tqmac aris saWiro 3 _ erTi miwisagan ramodenime adamians Teimumis gakeTeba SeuZlia, radganac Teimu-mis miwa naxmarad ar CaiTvleba. xelisgule-bidan dabertyili miwa ki naxmarad iTvleba 4 _ Safi da hanbeli mezebSi Teiumi mar-to miwiT SeiZleba. sxva mezemSi miwis, ki-ris, qviSis msgavsi masalebiTac SeiZleba Teimumis Sesrulebac. qaRaldiT, nafotiT, madniT, cximiani saRebaviT gakeTeba ar Se-iZleba Tu ramodenime nivTiereba Sereulia, romelic sWarbobs, is iTvleba. Tu marto talaxi inaxeba da wyali naxevarze cotaa Teimumi aiReba. 5 _ erTi TeimumiT sxvadasxva namazis locva SesaZlebelia. 6 _ Tu adamiani an codniT an niSanTvise-bebiT or kilometrze nakleb adgilebidan wylis naxvas varudobs yovel mxares orasi metri wasvla da Zebna farZia. Tu wylis yo-fnis gamoyenebis SesaZlebloba ararealu-ria Zebna saWiro ar aris. 7 _ Tu wylis ukiTxavad TeimumiT namazi daiwyeT da mere sando kacisagan gaigeT rom wylis Sovna SeiZleba axlidan abdesi Seas-ruleT da namazic axalad iloceT – 91 –


8 _ Tu wyali or kilometrze Sors aris Teimumis gakeTeba nebadarTulia. 9 _ Tu nivTebs Soris arsebuli wyali adamians daaviwyda qalaqSi an sofelSi Tu ar aris, SeiZleba Teimumi gaakeTos. 10 _ wylis ararsebobaSi darwmunebuli kaci Tu Teimums akeTebs da mere wyals waawydeba namazi axlidan unda ilocos. 11 _ stumarma saWiroa maspinZels wyali mosTxovos, Tu ar micemes Teimumi gaakeTos. Tu wyali iyideba, ufro bevri fulis mqone stumarma unda iyidos. Tu maspinZeli wyals Zalian Zvirad yidis maSin Teimumis aReba nebadarTulia. Tu normaluri fasis misace-mi fulic ar aqvs Teimumis aReba nebadar-Tulia. 12 _ Tu udabnoSi mxolod sasmeli wya-lia dadebuli Teimumis Seruleba nebadar-Tulia. 13 _ Tu wyali cotaa sqsobrivi kavSiris mqoneebma menstruaciis mqoneebze adre unda daibanos, wylis patronma yvelaze adre un-da daibanos. zogjel wylis patronebma Se-iZleba motanili wylebi gaaerTianon da ise daibanon. 14 _ sqsobrivi kavSiris mere Tu Teimums SeasrulebT da abdesi dairRva janabeTi ar gaxdeba Tu wyali cotaa maSin mxolod ab-desi aiReba. 15 _ Tu adamianis sxeuli naxevarze meti avandyofia an WrilobebiT aris dafaruli da abdesis dros am adgilebis dausrule-blad dabana SesaZlebelia Rusli an abdesi Seasrulos. Tu ara Teimumi Seasrulos. – 92 –


rogor sruldeba Teimumi? 1 _ Tavdapirvelad nieTs vityviT. TeimumiT namazis Sesasruleblad mxol-od Teimumis nieTad Tqma sakmarisi ar aris namazis nieTic unda vTqvaT. am dros abde-sisa da Ruslis erTmaneTisagan gamoyofa saWiro ar aris. jamrTelobisagan gasawmen-dadn Teimuis SesrulebiT namazis locva Sesasrulebelia. abdesisaTvis xelaxali Teimumi saWiro ar aris. 2 _ orive mklavi indayvebamdis daika-piweT, orive xeli miwas, qvas, qviSasa da sxva. SeexeT da minimum sami TiTiT saxeze moisviT orive xelis guli. saxis sul pa-tara nawilzec ki Tu xeli ar moxvda Tei-mumi Sesruleblad ar iTvleba. raTa saxis yvela adgilas moxvdes, xelebi erTmaneTan miatyufeT, SublTan miitaneT da qvemoT ybebisaken nelnela CamoyeviT. TiTebi unda Seexos Subls, Tvalis quTuToebs, cxviris orive mxares, tuCebsa da ybebs. am dros xe-lis gulebi loyebs Seexeba. 3 – Semdeg xelis gulebiT kvlav SevexoT miwaze. xelebis miwidan aRebis Semdeg marcxena xelis cera da neka TiTebs Sua sami TiTisagan Sors daviWerT, Sua sam Ti-Ts davisvamT mklavis gareTa nawilze maji-dan indayvis miarTulebiT. Semdeg mklavs SemovatrielebT da neka TiTebs davisvamT SigniTa nawilze indayvidan majis mimarTu-lebis. Tu beWedi gvikeTia unda movixsnaT. igives gavimeorebT marjvena xeliT marcxena mklavze mesis gakeTebisaTvis. orive mklavze meshis gakeTebiT Teimumi dasruldeba. abdesisa da RuslisaTvis Teimumi igivea. – 93 –


Teimumis momSleli faqtorebi Teimumis momTxovi garemoebani Tu Seic-vala, wyali Tu inaxa, yvela Ruslisa da ab-desis momSlel pirobebSi Teimumic moiS-leba.

abdesis, Ruslisa da Teimumis sargeblobani sxeulis gasufTavebis yvela es formebi Zalian didi sargeblobis momtania.Ggarda amisa sulieri jamrTelobis gamaZlierebe-lia. mravali sargeblobaTagan zogierTs CamovTliT. 1 _ yoveldRiur cxovrebaSi xelmoukide-beli rom ar gvCeba da mikrobebis budeebs vemsgavsebiT, abdesis dros piris, xelebisa da fexebis dabana mikrobebisagan gawmendis saukeTeso saSualebaa. miT ufro rom zogi baqteriebi kaniT gadamdebi arian. 2 _ Cven vibanT cxvirs, romelic mTeli sasunTqi gzebis makontrolebelia da rome-lic organizms mtvrisagan da baqterebisa-gan icavs. 3 _ Ppiris dabanac Tavis tkivilebisa da daRlilobis saukeTeso wamalia. ZarRvebsa da nervebs amoZravebs. amitomaa rom moxuce-bul morwmuneebs saxe mudam lamazi aqvT. 4 _ sqesobrivi kavSiris dros adamianis organizmi zedmetad itvirTeba mere ki iR-leba da dundeba. gulis muSaobis ritmi ir-Rveva. xolo Ruslis meSveobiT sxeulis wi-nandeli forma ubrundeba. sxeulis dabana araCveulebrivi samkurnalo saSvalebaa. – 94 –


5 _ Cvens sxeuls garkveuli balansi gaaCnia da jamrTelobac amazea damokide-buli. zogjel mravalgvari daZabulobis Sedegad RuslisaTvis saWiro pirobebSi es balansi irRveva. cxovrebis stresiseuli tvirTi Tu normalur viTarebaSi oTxmagia Ruslis saWiro pirobebSi (seqsualuri kavSiris dr-os) Tormetamdis iwevs. arsebobs emfraruS sxivbiT gamTbari adamianis kanis fotogra-fia da vxedavT rom adamianis kani uamravi statikuri eleqtro energiiT ifa-reba da es fena Jangbadis Tavisual moZraobas ewina-aRmdegeba. afuWebs kanis fersa da Semcvle-lobas da aseT mdgomare-obebSi sul mcire nawilic daubaneli ar unda darCes. wyals miaqvs uaryofiTi ener-gia da sxeuls saWiro formas aZlevs. Tu am mxridan SevxedavT Rusli samedicino Tvalsazrisidanac aucilebeli proceduraa. 6 _ abdesisa da Ruslis dros sis-xla-rRvebi moqmedebaSi modis da ZarRvebis Se-viwroveba gamoricxulia. abdesis dros cx-viris ukana mxare da limfuli jirkvlbi ibaneba da aqtiur formaSia. aseve loyebisa da kisris dabana limfuli jirkvlebisaTvis sasargebloa. amave dros rimfocidad wodebuli mebrZoli ujredebi mikrobebs ebrZvian da sxeuls avandyofobi-sagan icaven. 7 _ wylis ar qonis drosac Teimumi asuf-Tavebs sxeuls uaryofiTi statikuri eleq-tronisagan.

– 95 –


2 - nejaseTTen TahareT (sibinZurisagan ganwmenda) namazis mlocvelis sxeulze tansacmelze salocav adgilze sibinZure ar unda iyos. Tavsaburavi da meshi tansacmelad iTvleva. Tavze ıxveuli kaSnis boloc ki sufTa un-da iyos. Torem namazi ar CaiTvleba. sxeulTan kavSirSi myofi yvela samosi saguldagulod sufTa unda iyos, amas garda Tu jibeSi gaqvT spirti, spirtnarevi odikoloni, sisxliani cxvirsaxoci, namazi nebadarTuli ar aris. orive fexis dasadgami da sejdes Sesasrulebeli ad-gili sufTa unda iyos. Tu kanze, sxeulze an namazis salocav sxva romelime adgilze xelisgulis odena sibinZure moipoveba, namazis locva Tahri-men meqruhia, gasufTaveba vajibia. Tu sibin-Zure xelis gulze ufro metia gasufTavebis gareSe namazis locva ar SeiZleba. am SemT-xvevaSi gasufTaveba farZia. Tu sibinZure xelisgulze ufro cotaa maSi namazis locva SeiZleba. gasufTaveba sunneTia. arsebobs ori saxis sibinZureı di-di sibinZure da patara sibinZure. 1 _ Ddid sibinZureSi Sedis saqonlisa da adamianis ganavali cxovelebis leSebi, tya-vi da xorci, sisxli, yvelanairi spirtiani sasmeli, Roris xorci, Sinauri cxovelebis skintlebi. 2 _Ppatara sibiZureebSi Sedis tanisamos-ze laqebi, im frinvelebis skintlebi rom-lis xorcic ar iWmeba. xolo mtredis, be-Rurasa da mis msgavsi xorcis saWmelad vargisi frinvelebis stintlebi sibinZureb ar iTvleba. – 96 –


Rvinis gamoxdiT da sxva miRebuli spir-ti da raxic akrZalulia. namazis locvisas ise adgilebi sadac alkoholi acxia unda mo-iwmindos da gasufTavdes. aseve locvisas alkoholiT savse boTlic ar unda idos jibeSi. sibinZuris gasufTaveba Cveulebrivi wy-liT, vardis wyliT da ZmriT abdesis aRe-buli wyliTac SeiZleba. magram Cveulebrivi wylis garda sxva narevi wyliT abdesi da Rusli ar Sesruldeba. isTinja: tualetis Semdeg sasircxo adgilebis gasufTavebas isTinja hqvia. is-Tinja sunneTi mueqqedea. tualetis Semdeg qviT an wyliT wina da ukana mxaris ga-sufTaveba sunneTia. magram Tu isTinjas gakeTebisas sasircxo adgilebis sxvasTan gomeCenis sa-Wiroebas moiTxovs maSin is-Tinja ar gakeTdeba, ragdan avreTi (sa-sircxo) adgilebis gamoCena haramia. amitom erTi brZanebis gakeTebisas Tu harami unda gakeTdes, maSin am brZanebis ga-keTeba gadaideba. ZvliT, saWamadiT, aguriT, nakeliT, nax-SiriT, cxovelebis saWmeliT, sxvisi qone-biT, zemzemis wyliT, ZvirfasuelobebiT, qa-RaldiT isTinjis gakeTeba Tahrimen meqru-hia. sufTa qaRaldzec pativiscema saWiroa. gazeTiT da relidiuri nawerebis garda sxva nawerebiani qaRaldiT isTinjis gakeTe-ba nebadarTulia. islamis (arabuli) asoe-biT da religiuri sakiTxebiani qaRaldiT ar SeiZleba. tualetis gakeTebisas wina an ukana mxaris yiblis mxares Sebruneba ar SeiZleba. Tu sxeulis romelime nawilze xe-lis gulis odena sibinZre darCa misi daba-na farZia. ase namazis locva ar SeiZleba. – 97 –


isTibra: moSardvis Semdeg abdesis aRe-bamdis cota xniT mocdas, gavla-gamovlas niSnavs. gansakuTrebiT mamakacebma moSardvis Semdeg maSinve abdesi ar unda aiRon ra-dganac SesaZloa, rom saSardo mili mTlianad ar iyos daclili, Sardis wveTebi SeiZleba iyos darCenili, rac Sem-degSi daicleba da abdess moSlis. aseve SeiZleba Sardis milSi bambis gakeTbac.

3 - seTr-i avreTi (rjuliT akrZaluli adgilebis dafarva da qalebis daxurva) dgilebs, romlebic sxvisTvis Cveneba da romlebzedac sxvisi Sexedva haramia avreTi ewodeba. mamakacis avreTi muclidan (Wipi-dan) muxlisTavebis CaTvliTaa. namazis lo-cvis dros am adgilebis dafarva farZia. Tu namazis dros es adgilebi dafaruli ar aris namazi ar CaiTvleba. namazis locvisas sxeulis sxva nawilebis (mkvlavebis Tavis )dafarva (windebis Cacma) sunneTia amaTi Ri-ad namazis locva meqruhia. qalebisaTvis pirisaxis da xelis gulebis garada yvela adgili avreTia. xelebis zeda nawili, fexebi da Tmebi oTxive mezebis mi-xedviT aramia. amitomac qalebs avreTsac uwodeben. am adgilebis dafarva farZia. Tu am adgilebis erT meoTxedze meti daufa-ravi darCa namazi irRveva, Tu ufro cota ara meqruhi iqneba. Zalian Txeli da sifrifana naWris tanisamosic sulac ar Cacmu-lad iTvleba. qalis, marto yofnisas, namazis garda, mu-xlisa – 98 –


da Wipis Soris adgilis dafarva fa-rZia, muclis da zrugis dafarva vajibi, sx-va adgilebis dafarva mokrzaleba zrdilobaa. hazreTi feiRamberi (sallallahu aleihi ve sellem) brZanebs: “ucnobi qalisTvis vne-biT Semxedi mamakacis Tvalebi cecxliT ivseba da jojoxeTSi moxvdeba. xolo ucnobi qa-lisTvis xelis CamomrTmeveli orive mkla-vebSekruls jojoxeTSi Caagdebeno. xolo ucnob qalTan usafuZvlod vnebianad molaparake TiToeuli sity-visTvis jojoxeTis erTi wliT da-isjeba.” sxva xadisSi vkiTxulobT: “mezobeli qalebisTvis anda amxanagebis qale-bisTvis vnebiani mzera da saubari ucxo qalebisaze aTjer meti codvaa. gaTxovili qalebisTvis Sexedva ga-uTxovrebTan SedarebiT aTasjer didi codvaa. uzneo saqcielis codvac ase-Tia.” erTxel feiRamberma brZana: “ei, ali!A arasodes Seni sasircxvilo organoebi ar gamoaCino. da cocxalsa Tu mkvdars aravis am adgilebze ar Sexedo.” sxva xadisSi sweria: “arasodes sasirc-xvilo adgilebi ar gamoaCinoT. rad-ganac mudmivad Tqvens gverdiT myofni arian da maTi mogeridoT da maT pativi miageT.” (isini meleiqebi arian). aseve sxva xadisebSi vkiTxulobT: “daifa-reT Tqveni sasircxvilo adgilebi da aravis aCvenoT meuRlis garda. marto darCenis drosac didi allahisa ge-ridebodeT.” “Tu vinme lamazi qalis danaxvisas mas Tvalebs umalve moaridebT, dide-buli allahi Tqven udides – 99 –


wyalobas gamogigzavniT giTvliT.”

da

did

madlad

Ca-

“didma allahma daswyevlos yvela, vinc ar ifaravs sasircxvilo adgi-lebs da sxvis sasircxvilo adgilebs uyurebs.” saWiroa arasodes sxvebs ar mivamsgavsoT Cveni tanisamosi da Cacmuloba. modas amyo-lebi, codvilobisaTvis xelovnebis saxelis mwodebeli da isini, vinc Tavis Tavs progresuls da moazrovnes uwodebs kargad Ca-fiqrdnen, am xadisebis azrs, moeridnon da gamofxizldnen. aseve haramia Tu mamakaci sxva mamakacis sasircxvilo adgilebs Sexedavs, da qali sxva qalis sasircxvilo adgilebs Sexedavs. igive sqesisTvis es adgilebi Wipidan mux-lisTavebamdea. ucnobi mamakacis Sexedvisas xelebisa da saxis garda yvela adgili av-reTia.Uucnobi qalisTvis avreTis adgilze vnebis gareSe Sexedvac haramia. mwoliare avadmyofma Tu igi SiSvelia, Ta-vi sabnidan unda gamoyos da namazi ise unda ilocos. aseT dros dafarulad CaiTvleba da namazic nebadarTulia. mamakaci axlobel qals, romlis colad Txovna ekrZaleba vnebis gareSe Sexedvas Ta-vze, saxeze da wvivebis dabla, magram mke-rdze, zurgze Tezoebze ver Sexedavs. qalisaTvis: deidaSvilebi mamidaSvilebi da biZaSvilebi ucnob mamakacad iTvleba aseve siZe da mazlic ucxo mamakacebad iTv-lebian. maTTn marto saubari da xumroba aramia. mamakacebisaTvisac deidaSvilebTan, biZaSvilebTan, mamidaSvilebTan, – 100 –


rZalTan da colis dasTan marto saubari aramia. mamakaci akrZalul 18 kateroriis qalTan verasdros ver iqorwinebs. maTTan marto da-rCena da laparaki nebadarTulia. aseve qa-lic 18 kategoriis amamakacebTan ver iqor-winebs. esenia:

sisxliTA da gvariT monaTesaveebi kacebi: 1 – mama. 2 – mSoblebis mamebi. 3 – vaJi. vaJis da gogos vaJiSvilebi. 4 _ Zma. 5 _ ZmiSvili. 6 _ diSvili. 7 _ biZebi. ded-mamis Zmebi. qalebi: 1 _ deda. 2 _ mSoblebis dedebi. 3 _ qaliSvili, vaJisa da qaliSvilis qaliSvilebi. 4 _ da. 5 _ diSvilebi.(gogo) 6 _ ZmiSvilebi.(gogo) 7 _ deida da mamida.

– 101 –


rZiTa da ZuZumteobiT monaTesa-veebi kacebi: 8 _ ZiZis qmari. 9 _ ZiZis qmris da zizis mamebi. 10 _ ZiZisSvili, ZiZis Svilis Svilebi. 11 _ ZiZis mxridan Zma. 12 _ ZuZumte dis vaJiSvilebi. 13 _ ZiZiT biZebi orive xridan. qalebi: 8 _ ZuZusmawovebeli. 9 _ Zuzusmawovebelis dedis da mamis deda. 10 _ ZiZis gogo, ZiZis biWis da ZiZis gogos gogonebi. 11 _ ZiZis mxrida da. 12 _ ZuZumte dis gogonebi. 13 _ ZuZumte Zmis gogonebi. 14 _ ZiZiT deida da mamida.

qorwinebiT monaTesavebi kacebi: 15 _ mamamTili. 16 _ geri. 17 _ maminacvali. 18 _ siZe.

– 102 –


qalebi: 15 _ dedamTili. 16 _ geri (gogo). 17 _ dedinacvali. 18 _ rZali yvela qali da mamakaci, vinc quCaSi sa-sircxvilo adgilebis daufaravad gamodis da sxvis sasircxvilo adgilebs uyurebs, jojoxeTis gavarvarebul cecxlSi daiwveba

4 - isTiybali yible (yibles mxares dgoma) namazis locvisas qabbes mimarTulebiT unda davdgeT. qabbe meqqaSia. am wminda ad-gils yible ewodeba. adre yible ierusa-limSi iyo. hijreTis 17 Tvis Tavze samSabaT dRes qaRbeSi gadainacvla. yible qabbes Senoba ar aris, miwis nakve-Tia. amitomac msoflios yvela kuTxidan na-mazi yibles mixedviT sruldeba. magram aris garemoebani, romelTa drosac rogorc da romel mxares dgomiTac SegveZ-leba, namazs im mxares vilocavT da es na-mazi qmediTi iqneba. ai es garemoebebic: 1 – avadmyofobis dros. 2 – nivTebis mo-parvis saSiSroebis dros. 3 – mtacebeli cxovelis safrTxis dros. 4 – mtris Tav-dasxmis safrTxis dros. 5 – Tu CamoqveiTe-bis mere xelaxla cxenze vaRar Sejdeba. matarebelSi, gemSi da TviTmfrinavSi yib-les mxares dadgoma aucilebelia – 103 –


5 – vaqiT (namazis locvis dro) hazreTi feiRamberma (sallallahu aleihi ve sellem) brZana: “ori dRe qabbeSi jebra-ili CemTan erTad iyo da orivem gam-Teniisas dilis nanazi, mzis Subis tarze dadgomisas SuadRis namazi, mzis gadadgomisas iqindi namazi, mzis Casvlisas saRamos namazi da dabnele-bisas Ramis namazi viloceT. meore dResac gamTeniisas dilis namazi, dacxomisas SuadRis namazi, mzis ga-dadgomisas, roca yvelaferis Crdili gaormagda, iqindi namazi, marxvis darRvevis dros saRamos namazi, xolo Ramis erTi mesamedis gasvlis Semdeg Ramis namazi viloceT. mis mere yvela muslimanebma am dadgenil drois Sualedeb-Si ilocon namazi, miTxra.” am xadisidan gamomdinare namazis locvis dro xuTia: dilis namazis dro: aris dro caze siTeTris dawyebidan mzis amosvlamde. SuadRis namazis dro: aris dro roca Crdilebi damokldeba da gazrdas daiwyebs, iqedan dawyebuli Crdilebis ormagad gazr-damde. pirveli imam isufisa da imami muham-medis mixedviT. meore imami azam ebu hanifes miedviT iqindi namazis dro: SuadRis drois damTavrebisas iwyeba da mzis Casvlamde grZel-deba. 1 – imam ebu isufis da imam muhammedis mi-xedviT, Crdilis warmomqmnis tolad roca gaizrdeba maSin iwyeba da mzis Casvlamdis grZeldeba. 2 – imami azam ebu hanifes mixedviT, Crdi-lis or– 104 –


magad gazdridan iwyeba da mzis gaqrobamdis grZeldeba. magram mzis gayviTlebis dawyebisas nama-zis locva aramia. yela namazis locva ha-ramia amitom iqindis namazis locva ar unda davagvianoT. Tu iqindis namaloci araa mzis Casvlamdis locvaa saWiro. saRamos nmazis dro: mzis Casvlidan kargad dabnelebamdes grZeldeba.Ee. i.Mmzis si-wiTlis gaqrobamde. Ramis namazis dro: saRamos namazis mere (mzis siwiTlis gaqrobidan) iwyeba da dilis namazis dros dawyebamde grZeldeba. imami azam ebu hanifes mixedviT caSi siTeT-ris gaqrobisas iwyeba. iqindi namazzec ase iyo. orive imamis mixedviT drois mosvlis Semdeg sul cota naxevar saaTsac Tu movicdiT da ise vilocavT orive imamis mixe-dviT naloci gveqneba. namazebis drois mosvlamde locva ar SeiZleba. (gazeT TurqeTis) mier momzade-buli kalendari namazis droebs sworad da zustad gvacnobebs. sam dros namazis locva meqruhia da ar SeiZleba.Eesenia: mzis amosvlisas, Casvlisas da zustad SuadRisas. am dros arc TilaveT sejdes da arc micvale-bulis namazis locva ar SeiZleba. mzis Casvlisas mxolod im dRis iqindi namazis locva SeiZleba, magram esec meqruhia.

– 105 –


(ganmarteba) polusebze namazi yvela qveynis namazis dro im qveynis ekva-toridan daSorebiTa da wlis droebis mixe-dviT icvleba. 67 gradusze CrdiloeT polusis, Crdi-loeTiT myof civ qveynebSi mzis daxrilo-bis did dros, ganTiadis dakargvamdis gan-Tiadi iwyeba. baltiis zRvis CrdiloeT na-wilSi zafxulSi ar Ramdeba, Ramisa da di-lisş namazebis dro ar iwyeba. hanefi mezebSi dro namazis piroba ara, mizezia. mizezi Tu ar aris namazi farZi aR-ar iqneba. aqedan gamodinare aseT qvey-nebSi, myof muslianebze es ori namazi (di-lisş da Ramis) farZi araa. samxreTiT yvelgan zRvis gamo aseTi qveynebi araa. Sabanis ocdameaTe Rames erT qalaqSi mT-varis gamoCenisas mTel msoflioSi marxvis dawyeba saWiroa. (polusebze da mTvareze wamsvleli muslimanebi, seferi Tu ar aris am TveSi marxvis daWera saWiroa. ocdaoTx saaTze ufro did dReebSi marxva saaTiT daiwyeba da saaTiT gaitexeba. iq sadac ase-Ti didi dReebi ar aris Cveulebrivi droe-bis mixedviT iqneba. Tu marxvas ver daiWe-rs, mokle dRReebian adgilze mosvlisas aRadgens).

– 106 –


ezani da yameTi ezani namazis yvelasaTvis Setyobinebas niSnavs. xuTi drois namazis, paraskevs juma namazis locvis win eznis kiTxva mamakaci-sTvis sunneTi mueqqedea. qalebis ezanisa da yameTis kiTxva meqruhia. ezani xmamaRla iki-Txeba, raTa sxvebmac gaigonon. ezani da ya-meTi yibles pirdapir ikiTxeba. misi kiTxv-is dros misalmebaze pasuxis gacema an laparaki ar SeiZleba. rodis ikiTxeba ezani da yameTi? 1 _ mindorSi an sxvagan, Ria cis qveS, gav-lili namazis marto an jgufurad loc-vis win, mamakacebisTvis ezanis kiTxva sun-neTia. Tu ramdenime gavlil namazs erT ad-gilas vloculobT, mxolod erT ezans vi-kiTxavT, yameTs ki TiToeuli namazisTvis calk-cal-ke vikiTxavT. 2 _ saxlSi marto an jemaeTiT mlocvel-Ta mier eznis da yameTis kiTxva saWiro ar-aa, radgan meCeTSi nakiTxi ezani saxlsac moicavs. magram kiTxva ukeTesia. meCeTebSi, drois namazebis jgufurad locvis Semdeg, Tu sxvebi igive namazis salocavad Sevlen, ezans da yameTs aRar ikiTxaven. gzaSi arsebul meCeTSi, sadac imami ar aris da arc jemaeTia erTi da igiva, erTi namazisTvis, sxvadasxva jemaeTi ezansac da yameTsac iki-Txvs. aseT mesjidSi marto mlocvelis xma-dabla ezansac da yammeTsac ikiTxavs. 3 _ stumrad misulebs SeuZliaT eznis ki-Txva, rogorc jemaeTiT, aseve martod loc-vis win. aseve mgzavrsac SeuZlia eznis kiT-xva, radganac, meCeTSi wakiTxuli ezani mi-sad ar iTvleba. Tu mgzavrebidan erT-erTi ezans ikiTxavs saxlSi, misi momde– 107 –


vnoni na-mazs eznis gareSe ilocaven. Wkviani bavSvis, brmis eznis kiTxva neba-da-rTulia. magram qalebis, uabdesoebis, mTv-ralebis da gonebrivad arasrulfa-sovnebis da damjdari ezanis kiTxva Tahrimen meqruhia. mikrofoniT (xmis gamaZrielebeliT) nakiTxi ezani nadvili ar aris. vinc ezans ridiT, pativiscemiT, asoebisa da sityvebis zusti gamoTqmiT kiTxulobs, samoTxeSi pativiTa da maRali wodebebiT dajildovdeba. magram Tu ezani sunneTis mixedviT ar iki-Txeba, magaliTad sityvebi damaxinjebu-lia an naTargmnia an mikrofonidan ismis xma (radgan mikrofonidan gamosuli xma ima-mis xma ar aris) amaTidan gagonilis ar-cerTis sityva ar gaimeoreba. ganmarteba (ezani mikrofoniT ikiTxeba?) minareebze damontaJebuli xmis gamaZrie-lebeli moezinisTvis sizarmacis sababi da ezanis sunneTze ar miyoliT kiTxvis mizezi gaxda. saukuneebi ezani sunneTis mixedviT ikiTxeboda. feiRamberma brZana: “vinc eznis gago-nebisTanave TviTonac dabal xmaze ahyveba wamkiTxvels, TiTo asosaTvis aTasi madli miewereba da aTasi codva waeSlebao.” ezanis gamgonma, yurani qerimsac rom kiT-xulobdes, gagonilis xmadabla gameoreba sunneTia. (haiaRalesela) s gagonebisas (la hevle vela yuvveTe illa billah) ity-vis. ezanis Semdeg selavaTi iTqmeba. Semdeg ezanis dua ikiTxeba. meore (eShedu enne muhammeden resulullah) Tqmisas, ori cera TiTis frCxilebis kocnis Semdeg, orive Tva-lze wasveba musTehabia. yameTis drosse ar gakeTdeba. – 108 –


rogor ikiTxeba ezani? allaahu eqber ........................................................................4-jer eShedu en laaa ilahe illellaah ..................2-jer eShedu enne muxammeden resuulullaah.......2-jer xaiie Rales-salaah ............................................................2-jer xaiie Ralel-felaax ........................................................2-jer allaahu eqber ........................................................................2-jer laaaa ilahe illellaah ............................................1-jer dilis ezanis kiTxvisas xaiie Ralelfe-laax-is mere orjer “es-salaaTu xairun minen-nevm” ikiTxeba. yameTis dros ki xaiia Ralel-felaax-is mere orjer “yad yaameTis-salaah” ikiTxeba.

ezanis sityvaTa mniSvnelobebi: allahu eqber: allahi didebulia. mas ar-aferi ar sWirdeba. xalxis RvTismsaxurebis gareSec didebulia da misTvis raime sargeb-loba ar gaaCnia.Aam mSvenieri azris kargad dasamaxsovreblad allahu eqbers oTxjer vimeorebT. eShedu en la ilahe illellaah: allahs, miuxedavad imisa rom aravis RvTismsaxureba ar sWirdeba, unda vemsaxu-roT, vadidoT da unda vaRiaroT mxolod is erTaderTi. vaRiareb rom allahi aris udidebules da mas veravin ver Seedreba. eShedu enne muxammeden resuulul-lah: virwmune da vaRiareb, rom muxammedi aris resuli didebuli allahisa, rom al-lahi misi sasualebiT gvacnobebs yovelives. – 109 –


xaiie Rales-salaah, xaiie Rallel-felaax: am ori winadadebiT mouwodebs mus-limanebs namazis locvisaken rac maT bednierebisa da gadarCenis saSualebaa. laa ilahe illellaah: allahis garda sxva RvTaeba (ilahi) ar arsebobs. sityvebi agrZnobinebs muslimans Tavis simwires didebuli allahis mimarT. verc vinme Ses-Zlebs Seasrulos didebuli allahis sakad-risi RvTismsaxureba da arc vinme aris Rirsi garda allahisa, morCilebisa da aRiare-bisa. namazis locvis dros SetyobinebisaTvis SerCeuli am sityvebis mniSvneloba kargad unda gaviazroT.

6 – nieTi (gadawyvetilebis miReba) namazis salocavad dadgomis win, romel namazsac vloculobT im namazis nieTi gu-liT unda gaviazroT. nieTis guliT Ses-ruleba farZia. mag. dilis namazis nieTs ase vityviT: “nieTi vqeniT, allahis xaTrisTvis dRevandeli dilis namazis farZis (Tu sunneTs vloculobT, sunneTis salocavad.” nieTis Tqmis Semdeg “ellaahu eqber” vambo-bT da vdgebiT namazis salo-cavad. imamma nieTis warmoTqmisas “Cemi mimyo-lebis gavxdi imami”, Tqma aucilebeli ar aris magram jemaeTiT naloci namazis madls ver moigebs. Tu ityvis maSin am madlsac moige-bs.İimamis qalebis imami gavxdi Tqma aucilebelia. (ibadeTisas) RvTismsaxurebisas mxolod eniT warmoTqmul nieTs nieTi ar eTqmis, Tu guliT CauTqviT da ar gaiTaviseT, RvTism-saxureba qmediTad ar iTvleba – 110 –


7 – ifTiTax Teqbiri (pirveli Teqbiri) nieTis Tqmis Semdeg xelebi yurebTan avi-tanoT da “allaahu eqber” vityviT. “alla-ahu eqber” (allahi udidesia) Tqmas Teqbiri ewodeba. ifTiTax Teqbiri namazis pirveli Teqbiria da amis Tqma farZia. e.i.Ees Teqbiri rom ar vTqvaT an sxva sityva vTqvaT namazi qmediTad ar CaiTvleba. zogierTi alimebis (swavlulebis) mixedviT ifTiTah Teqbiri na-mazis locvisas Sesasrulebeli farZia. am-aT mixedviT SarTebic da ruqnebic eqvs-eqvsia

locvisas Sesasrulebeli farZebi namazis locvilas Sesasrulebel farZebs (ruqn) ewodeba sul xuTia.

1 – yiam (fexze dgoma) namazis locvisas fexze dgomas niSnavs. avadmyof mjdomared Tu dajdoma ar SeuZ-lia maSin zurgze dawolili namazs ilo-cavs saxe yiblisken unda hqondes amitom Ta-vqveS raRaca daideba. fexebi moxrili unda iyos yibles mimarT ar gaiSleba.Ffexze dg-omisas fexebs Sua oTxi TiTis toli adgili unda rCebodes. mjdomare namazis locva SeuZliaT mxol-od maT, visac fexze dgoma uWirs, vinc avad aris da mravali tkivili awuxebs, vinc Sar-ds ver ikavebs, visac mtris Tavdasxmis saf-rTxe emuqreba, anda fexze dgomisas sasirc-xvilo adgili gamouCndeba. mjdomare nama-zis mlocveli ruquRis dros cotaTi daix-reba. Tu sejdes dros moxra ruquRze ufro – 111 –


didi ar aris, namazi qmediTad ar iTvleba. sejdes Sesasruleblad skamis, an sxva raRa-cis dadeba ar SeiZleba, meqruhia.

2 – yiraaT (yuranis kiTxva) namazis locvisas fexze dgomisas, yurani qerimidan romelime erTi aeTis kiTxva far-Zia. mokle sures kiTxva ufro madlia. sunneTi, viTris yvela muxlze da farZe-bis or muxlze faTihas da faTihas garda erTi sures an sami aeTis kiTxva vajibia. fa-rZebSi pirvel or muxlze, faTihas da zammi sures kiTxva vajibi an sunneTia. faTiha suris win kiTxvac vajibia. xuTi vajibidan romelime daviwyebuli Tu iqna sevni sejdea gasakeTebeli. yiraaTSi yurani qerimis naTargmnidan kiTxva ar SeiZleba. imamis mier jumis da bairam namazis gar-da yvela namazze, pirvel muxlze nakiTxi sure, meore muxlze nakiTxze orjel metis kiTxva sunneTia. marto locvisas yvela muxlze er-Tnairad kiTxva SeiZleba. imamis mier erTidaigive namazSi, erTidaigive muxlze erTidaigive sures kiTxva da amis wesad SemoReba, muqruhia. pirvel da meore muxlze erTi-daigives kiTxva Tenzihen meqruhia. meore mu-xlze, pirvel muxlze nakiTx suris momde-vno suris gamotoveba da mis Semdegi suris kiTxva meqruhia. yurani qerimis rigis miyoliT kiTxva, yo-velTvis vajibia

– 112 –


4 – ruquRi (welSi moxra) namazis locvisas yiamisa da yiraaTis Sesrulebis Semdeg ruquRis Sesruleba, welSi moxra farZia. Teqbirs vityviT da welSi mo-vixrebiT. ruquRis dros mamakacebi xelis TiTebs gaSlian da muxlebze daiwyoben, xo-lo Tavs da zurgs gamarTulad daiWeren. qalebi ki odnav moixrebian, xelebs, fexebs, gamarTuli ar daiWeren. qalebi TiTebsac ar gaSlian. ruquRze minimum samjer “subxane rabbiel Raziim” vambobT. erTjer Tqmis toli droiT welSi moxrilad yofna farZia. welSi gamarTvisas “semiRellaahu li-men xamideh” vityviT.Aase Tqma sunneTia. welSi gamarTul mdgomareobaSi ki “rabbena leqel xamd” vambobT. jemaeTiT locvis dros imami “semiRellahu limen xamideh”, mimyolebi ki “Rabbena leqel xamd” ityvian. mis Semdeg kv-lav Teqbirs vityviT da daveSvebiT Zirs, se-jdis Sesas-ruleblad.

5 – sejde (Sublis Zirs dadeba) sejdes dros xelis TiTebi erTmaneTze mityupebulia, yibles pirdapiraa, Tavi ori xelis Suaa moqceuli. am dros Tavis sufTa adgilas dadeba farZia, cxviris dadeba va-jibi. Tu sapatiebeli mizezi ar aris mxo-lod cxviris miwaze dadeba nebadarTuli ar aris. Mxolod Sublis dadeba meqruhia. orive fexis an fexis TiTebis miwaze da-deba farZi an vaajibia. Tu ase ar moxda na-mazi ar miiReba da qmediTad ar CaiTvleba. – 113 –


sejdes dros fexis TiTebis moxra da yib-les mxares mibruneba sunneTia. mamakacebs xelebi muclidan calke uWira-vT da muxlebi miwaze uwyviaT, es sunneTia. yiamis dros fexebi oTxi TiTis manzilzea daSorebuli, sejdes dros quslebi Setyu-pebulia, es sunneTia. sejdes Sesrulebisas Sarvalze zeviT da-kideba, mklavebdakapiwebuli, Sarvlal ake-cili locva, da mamakacebis TavSiSveli l-ocva meqruhia. amis arafrad Cagdeba qufu-ria. WuWyiani an samuSao tanisamosiT nama-zis locva meqruhia.

6 – yaRde-i aaxire (bolo dajdoma) namazis bolo muxlis locvis Semdeg “eT-TexiaTus” kiTxvis toli droiT daCoqi-li jdoma farZia. jdomisas xelebs muxlebze daviwyobT, TiTebi gaSlilia. xelis TiTebiT miniSneba ar SeiZleba. mamakacebi marc-xena fexis TiTebs, marjvniv mibrunebuls Zi-rs daawyoben da fexze ze-modan jdebian. marjvena fexi gamarTulad uWiravT. TiTebi miwas exeba da yibles mi-marTaa miqceuli. ase jdoma sunneTia. qalebi Zirs Cveulebrivad jdebian. TeZo-ebi erTmaneTTan axlos uWiravT. marjvena fexs marjvena mxridan gareT gamoyofen, ma-rcxena fexi marjvniv mimarTuli fexis Ti-TebiTurT dabla darCeba.

rogor iloceba namazi? marto mlocveli mamakacis namazis locva: magaliTad dilis namazis sunneTi ase ilo-ceba: – 114 –


1 – jer yibles mxares mitrialdeba. fexebi paralelurad da oTxi TiTis manZi-lze moSorebiT gviWiravs. nieTs vityviT: “nieTi vqeni allahis xaTrisTvis dRe-vandeli dilis namazis sunneTis salocavad, davdeq yiblisaken” xelebs maRla avwevT, ceri TiTebiT yuris bibilos vexebiT, xelis gulebi yibles mimarT gaS-lili gvi-Wiravs, allahu eqber -s vityviT da mucelze (Wipis qveS) xelebs daviwyobT: marjvena xeli marcxenas garedan unda iyos. 2 _ Tvalebs sejdes adgils ar vacilebT da a) “subxaneqes” vkiTxulobT. Semdeg b) eRuzu bismilas Semdeg faaTixas, g) Semdeg zemmisures vkiTxulobT. zammisures kiTxvis win bismilas aRar vambobT. (Safi mezebSi ikiTxeba) 3 _ zammisures kiTxvis Semdeg allahu eqber vityviT da ruquRis Sesasruleblad welSi movixrebiT. ruquRze xelebs muxlis Tavebze viwyobT, welSi marTi kuTxiT varT moxrili, Tvalebs fexis TiTebidan ar va-cilebT da aranakleb samjer “subxane rabbielRazim” vambobT. amis Tqma 5-jer an 7-jerac SeiZleba. 4 _ Semdeg “semi Rellahu limen xami-deh” vambobT da welSi vimarTebiT. zustad welSi gamarTvis Semdeg “Rabbena leqel xamd” vambobT. (am swor dgomas yavme ewodeba). 5 _ fexze didxans ar vCerdebiT, allahu eqber vityviT da sejdeze wavalT. am dros jer marjvena muxli Semdeg marcxena, mere marjvena xeli Semdeg marcxena, mere cxviri da Subli Zirs exeba. fexis TiTebs vxriT yibles mimarTulebiT. Tavs – 115 –


or xels Sua vdebT, xelis TiTebi erTmaneTze Setyupebu-lia. xelis gulebs miwaze vabjenT, xolo idayvebs ara. aseT mdgomareobaSi sul cota samjer “subxane rabbiel aRla” vityviT. 6 – allahu eqbers vambobT da Tavs maR-la vwevT. marcxena fexs miwaze gavSliT, TiTebi marjvena fexiskenaa, marjvena fexis TiTebi yibles mimarTulebiT ixreba da mar-cxena gaSlil fexze vjdebiT, xelebs mux-lis Tavebze viwyobT, xolo TiTebi Tavisu-fal bunebriv mdgomareobaSia. 7 _ didxans ar vCerdebiT, Teqbirs vity-viT da isev erTi sejde meordeba. (or sej-des Soris sejdes gakeTebas jelse hqvia). 8 – aqac isev sul cota samjer, “subxane rabbiel aRla” vityviT. mere Teqbirs vityviT da fexze wamovdgebiT. wamodgomisas xe-lebs ar daveyrdnobiT da sxeuls ar Se-vaTamaSebT. sejdejan adgomisas miwas vaSo-rebT jer Sublsa da cxvirs, mere xelebs da bolos muxlebs. 9 _ fexze avdgebiT bismilas vityviT, fa-aTixas, mere zammisures vikiTxavT, Teqbirs vityviT da welSi movixrebiT. 10 _ amis Semdeg meore muxlic pirveli muxlis msgavsad sruldeba, mxolod meore muxlze sejdes Sesrulebis Semdeg fexze aRar wamovdgebiT, marcxena fexze davjde-biT da vikiTxavT Semdeg locvebs (duebs): eTTexiiaTu, allahume salli, allaa-hume baariq, Rabbena aTina, Amis mere misalmebas vasrulebT jer marjvniv: “essellamu Raleiqum ve raxmeTul-laah” da meore mar-cxniv: “esellamu Raleikum ve raxmeTullaah”. – 116 –


amis mere warmovTqvamT sityvebs: “allahu-mme enTesselam ve minqesselam TebareqTe iaa zeljelaali veliqraam”. da maSinve farZis salocavad wamovdgebiT. ragdan sunneTsa da farZ Soris laparaki namazs ar Slis, magram madls acotavebs. namazis Semdeg samjel mTliani esTaRfi-rullah ikiTxeba. mere vkiTxulobT: “aieT-el qurss” 33-jer “subxaanellah”, 33-jer “elxemdulillah”, 33-jer “allaahu eqber” vambobT da amis mere “la ilahe illal-lah vahdehu la Seriqeleh, lehul-mulqu ve lehul hamdu ve huve Rala qulli Sein yadir”. [eseni xmadabla unda ikiTxebodes, xamaRla kiTxva bidaTia]. Sem-deg (duas) vizamT. duis Sesrulebisas mama-kacebi xelebs mkerdis simaRleze ikaveben, idayvebs ar xrian, xelisgulebs Slian da cas miapyroben, rad-ganac rogorc namazis yible qabe aris, iseve duis yible caa. duis dasrulebis Semdeg, yvela bismilaTi 11 ih-lasi, 2 yul eRuzu da 67 (esTeRfiral-lah) kiTxva musTehabia. bolos faaTixas vikiTxavT da xelebs saxeze gadavisvamT. oTxmuxliani namazebis locvisas, meore muxlis Semdeg davjdebiT, mxolod “eTTexi-aTs” vikiTxavT da mesame muxlis salocavad wamovdgebiT. sunneTebis mesame da meoTxe muxlzec faTihas mere zammisure ikiTxeba. farZebis mesame da meore muxlze ki, zammi-sure ar ikiTxeba, mxolod faTiha ikiT-xeba. sammuxlian farZi namazis locvisas pirvel da meore muxlze Tan faaTixa Tan zammisure ikiTxeba. viTir namazis samive muxlze faTi-ha da zammisurec ikiTxeba. Semdeg xelaxla Teqbiri iTqmeba da qunuTis duebi ikiTxeba. Rairi mueqqed sunneTebis, iqindis da Ramis namazis pirveli sunneTis, – 117 –


locvisas meore muxlis Semdeg eTTehiaTze jdomisas alla-hume salli da bariqic ikiTxeba. qalis namazis locva: magaliTad dilis namazis sunneTebi ase sruldeba. 1 _ sxeuli ifareba ise, rom Tavidan fexe-bamde sxeulis forma ar Candes. xolod sa-xe da xelebi rCeba daufaravi. namazis lo-cva zemodmoyvanili mamakacis namazTan erT-ad da igivea. gansxvavebebi mxolod Semdegia: xelebi mamakacebis msgavsad yurebamde ar aaqvT. mxrebamde aweven, Teqbirs ityvian da xelebs mkerdze daiwyoben. ruquRis dros welSi odnav moixrebian. jdomis dros Te-Zoebis zemodan dajdebian, e. i. marjvena da marcxena fexeb marjvniv miqceulia da ise zian. namazze qalebisaTvis daxurvis yvela-ze kargi forma, xelebsac rom dafaravs is-eTi Tavsaxuri, da fexebsac rom dafaravs iseTi kaba.

– 118 –


namazis vajibebi namazis vajibebi esenia: 1 _ faaTixas sures kiTxva. 2 _ faaTixas mere zammisures kiTxva. 3 _ zammisures win faaTixas kiTxva 4 _ faaTixas Semdeg farZebis pirvel da meore muxlebze, xolo sunneTebis yvela muxlebze zammisures kiTxva 5 _ sejdeebis TanamimdevrobiT Sesrule-ba. 6 _ sam da oTx muxliani namazebis loc-visas meore muxlis Semdeg jdoma. bolo jdoma (yaRdei axire) farZia. 7 _ meore muxlis Semdeg jdomisas eT-TexiaTus kiTxvis Semdeg drois gayvanis ga-reSe mesame muxlis salocavad wamodgoma. 8 _ sejdes dros SublTan erTad cxviris Zirs dadeba. 9 _ bolo jdomisas eTTexiaT-is kiTxva. 10 _ namazis yvela muxlebis rogorc saWi-roa ise locva. mas “TaRdili erqani” (moZ-raobebis gamokveTilad Sesruleba) ewodeba. 11 _ namazis dasasruls “esselamu Ra-leiqum ve raxmeTullah”-is warmoTqma – 119 –


12 _ viTir namazis mesame muxlze, faaTi-xasa da zemmisures Semdeg qunuT duebis ki-Txva. 13 _ bairam namazebis dros Teqbiris Tqma. 14 _ dilis, bairamis, juma, Teravis, vi-Tir namazebisa da saRamos da Ramis namaze-bis jgufurad locvis dros, pirvel da meore muxlze imamis mxridan maRal xmaze kiTxva. marto locvisas xmamaxlac da xma-dablac SeiZleba. 15 _ SuadRis da iqindi namazebis yvela muxlze, saRamos namazis mesame, Ramis nama-zis mesame da meoTxe muxlebze imamis mxri-dan uxmod kiTxva. am muxlebze marto mloc-velmac uxmod unda ikiTxos. yurban bairamis wina dRis dilis nama-zidan moyolebuli bairamis meoTxe dRis iqi-ndi namazamde farZi namazebis locvis Semdeg Teqbirebi unda vikiTxoT. am Teqbi-rebs “TeSriy Teqbirebi” ewodeba da kiTxva vaajibia.

sehiv sejde namazis mlocvels Segnebulad an Seugne-blad raime farZi, rom gamorCes is namazi moiSleba. magram Tu vajibis gakeTeba da-aviwyda namazis bolos sehvi sejde unda Se-asrulos. sxvanairad namazi srulad ar Ca-iTvleba. namazis locvisas romelime sunne-Tis gamotovebis SemTxvevaSi namazi ar mo-iSleba da sehvi sejdes Sesrulebac saWiro araa. sehvi sejde namazis farZis dagvianebis, vajibis dagvianebis an gamoto-vebis gamo gaikeTeba. Tu erT namazze ramodenime Secdoma dauS-viT, namazis bolos sehvi sejdes erTxel Sesruleba sakmarisia. imamis daSvebuli Se-cdomis merec sehvi se– 120 –


jdes Sesruleba saWi-roa. imamze mimyoli TavisiT Tu Secdeba ar gaakeTebs. sehvi sejdes gakeTebisTvis, namazis bolo jdomaze eTexiaTs CavikiTxavT, mxolod mar-jvena mxares mivesalmebiT, mere or sejdes gavakeTebT, davjdebiT da kvlav eTTexiaTs, ellahummesells, ellahummebariqs, rabbenas CavikiTxavT, selams mivcemT da namazs davasrulebT. erT an or mxares mi-salmebis gareSec sehvi sejdes Sesruleba SeiZleba. SemTxvevebi roca sehiv sejde unda SevasruloT: wamodgoma adgilidan, sadac jdoma saWi-ro iyo. jdoma adgilze, sadac unda wamov-mdgariyaviT. xmamaRla kiTxvis nacvlad uxm-od kiTxva. uxmod kiTxvis nacvlad xmiT ki-Txva. duis nacvlad yurani qerimis kiTxva, yurani qerimis nacvlad duis kiTxva. maga-liTad faaTixas nacvlad eTTehiaTus kiTxva anda piriqiT. aseT dros faaTixa gamo-tovebulad iTvleba. namazis damTavrebamde misalmeba, farZ namazebSi mesame da meoTxe muxlebze faaTixas mere zemmisures kiTxva, xolo pirvel or muxlze faaTixas mere zemmisures waukiTxaoba, bairam namazebze Teqbirebis mitoveba, viTir namazis locvisas qunuTis duebis mitoveba. TilaveT sejde: yurani qerimSi aris 14 aeTi. maT wamkiTxvelma anda msmenelma, mni-Svneloba romc ver gaigos, saWiroa sejde Seasrulos. am sejdes “TilaveT sejde” ewo-deba. vinc wers am aieTebs, mis mier sejdes Sesruleba saWiro ar aris. mTebidan, mindvrebidan, da sxva adgilebi-dan eqos motanis xmaze TilaveT sejdes ga-keTeba vajibi ar aris. adamianis xma unda iyos. radiodan. mikrofonidan, gagonili xma adamianis xma ar aris, mkiTx– 121 –


avis msgavsi xmaa amaze zemoT aris nacnobi. amitom radiodan, mikrofonidan gagonilze sejdes gakeTeba vajibi ar aris. TilaveT sejde abdesianma unda SevasruloT. nieTs vityviT, yibles pirdapir fexze davdgebiT, yurebTan xelebis miutanlad “allahu eqber” warmovTqvamT da sejdes SevasrulebT. Sejdeze samjer “sub-xane rabbiel aRla” warmovTqvamT, mere “al-lahu eqber”-s warmovTqvamT, fexze wamov-dgebiT da TilaveT sejdec dasruldeba. nieTis gareSe ar SeiZleba. Tu namazis locvisas yiraaTis dasawyisSi an SuaSi sejde aeTebs vikiTxavT, maSinve erT ruqurs da sejdes vasrulebT, fexze vdgebiT da locvas vagrZelebT. Tu am aie-Tebs yiraeTis dasasruls vikiTxavT, gansa-kuTrebiT sejdes aRar SevasrulebT, radga-nac ukve namazis sejde unda SevasruloT, rac TilaveT sejdes adgilsac daiWers. jemaeTiT locvis dros, imami sejdes aeTs Tu waikiTxavs, mimyolma romac ver gaigo-nos, imamTan erTad sejdes gaakeTebs. jemae-TeTiT ruquRze nieTi unda gaakeTos. nama-zis Semdegac gaikeTeba. madlobis (Suqur) sejde: TilaveT sejdes msgavsia. raime dardsa da ga-saWirs gadarCenilma da TavdaRweulma ada-mianma, anda raime sasixarulo ambis mimRebma saWi-roa madlobis niSnad es sejde Seasrulos. madlobis sejde TilaaveT sejdes msgavsad sruldeba. namazze Tadil erqans vinçpativiscemiT ar Seasrulebs, yvela arseba zians naxavs. mis codvis mizeziT, ar gawvimdeba, anda udroo dros gawvimdeba da yvelafers zians miayenebs. nabrZanebia.

– 122 –


namazis sunneTebi 1 _ namazis dros xelebis yurebTan mita-na. 2 _ xelis gulebis yiblesken mipyroba. 3 _ Teqbiris Sesrulebis mere xelebis Se-kvra. 4 _ marjvena xelis marcxenas garedan dadeba. 5 _ mamakacisTvis xelebis muclis qvemoT dadeba, qalebisTvis xelebis mkerdze dade-ba. 6 _ ifTiTax Teqbiris mere subxaneqes kiTxva. 7 _ imamis da martod namazis leblebisTvis eRuzubilla-s kiTxva.

Semsru-

8 _ bismilis kiTxva. 9 _ ruquRze samjer “subxane rabbiel Razim”-is warmoTqma. 10 _ sejdeze samjer “subxane rabbiel aRla”-s warmoTqma. 11 _ bolo jdomisas allahumme sallisa da allahumme baariq-is kiTxva. 12 _ misalmebis dros orive mxareze Sexedva. 13 _ pirvel muxlze meore muxlTan Seda-rebiT ufro grZeli zamisures kiTxva. 14 _ ruquRidan wamodgomisas imamisa da martod namazis mlocvelebis mier “semi Ra-llahu limen xamideh”-is warmoTqma. 15 _ ruquRidan wamodgomis Semdeg “Rab-bena leqel xamd”-is warmoTqma. 16 _ sejdes dros fexis TiTebis moxra da yibles mxares miqceva. 17 _ ruquRisa da sejdeebis Sesrulebisas Teqbiris warmoTqma. – 123 –


18 _ xelebis da muxlebis Zirs dadeba. 19 _ fexebi yiamis dros erTmaneTisgan oTxi TiTis daSorebaze, xolo sejdes dr-os Setyupebuli unda iyos. 20 _ faaTixas mere “amin”-is warmoTqma, ruquRze adre Teqbiris Sesruleba, ruquRis dros xelis TiTebis gaSla da muxlisTave-bze dawyoba, sejdes dros Teqbiris Sesru-leba, jdomisas marcxena fexis dabla ga-Sla, marjvena fexis sworad daWera da ase jdoma, or sejdes Sua jdoma. saRamos namazis dros mokle sureebi iki-Txeba Ramisa da dilis namazis dros ki gr-Zeli sureebi. imamze mimyoli faTixas da zemisures ar ikiTxavs. subhanes ikiTxavs. Tqbirebs ityvis, salavaTebs ikiTxavs. Sub-xane rabbiel Raziim” Tqmis toli droiT welSi moxrili gaCereba.

namazis musTehabebi 1 – namazis locvisas sejdes adgilze cq-era. 2 _ ruquRis Sesrulebis dros fexebze yureba. 3 _ sejdes dros cxviris wverze yureba. 4 _ eTTehiaTze jdomisas muxlisTavebze yureba. 5 _ faTihis mere dilis da SuadRis nama-ze-bze grZeli, saRamos namazebze mokle zammisures kiTxva. 6 _ imamze mimyolebis Teqbiris Cumad Tq-ma. 7 _ ruquRze TiTebis gaSla da muxlebze dawyoba. 8 _ ruquRis dros Tavisa da kisris ga-marTuli daWera. – 124 –


9 _ sejdes gakeTebisas jer marjvena, Sem-deg marcxena muxlis Zirs dadeba. 10 _ sejdes dros Tavis or xels Sua da-deba. 11 _ sejdes Sesrulebisas, jer cxviris, Semdeg Sublis dadeba. 12 _ namazze yofnisas, damTqnarebis Sem-TxvevaSi piris xelis zurgiT dafarva. 13 _ sejdes dros, mamakacebis indayvebis zemoT daWera, qalebis mTliani mklavis Zirs Sexeba. 14 _ sejdes dros mamakacebis xelebis da fexebis muclisgan moSorebiT daWera. 15 _ ruquRsa da sejdeze samjer Tesbihis Tqmis droiT gaCereba. 16 _ sejdes dros Tavis wamowevis Semdeg, xelebis aweva 17 _ xelebis wamowevis Semdeg, muxlebis wamoweva. 18 _ jdomis dros xelebis TeZoebze da-lageba, TiTebis yibles mimarT swored da-Wera, arc moxra da arc TamaSi. 19 _ marjvniv da marcxniv misalmebis dr-os Tavis mibruneba da mobruneba. 20 _ misalmebisas mxrisTavebze yureba.

namazis meqruhebi 1 _ tansacmlis Cacmis magivrad, wamoxur-va da ıise locva. 2 _ sejdes Sesrulebis qvedabolos da Sarvlis totebis akecva. 3 _ Sarvlis, qvedabolosa da mklavebis dakapi– 125 –


weba da ise namazis Sesruleba. 4 _ usargeblo da fuWi moqmedebebis Ses-ruleba. 5 _ samuSao anda ufrosebis gverdiT Ca-sacmelad uxerxuli tansacmliT locva. 6 _ pirSi kiTxvis damabrkolebeli raimis Cadeba (am dros namazi irRveva). 7 _ Tavdauxuravad namazis locva. 8 _ tvaletSi gasvlis saWiroebis SemTx-vevaSi abdesi ar moiSaloso ar gasvla da ise Sewuxebuli abdesiT locva. 9 _ namazis dors sejdes adgilidan qvis an miwis xeliT mocileba. 10 _ namazis dros TiTebis gatkacuneba. 11 _ namazis dros xelis mucelze gverdi-dan dadeba. 12 _ Tavis marjvniv marcxniv mitrialeba, iq myofTa daTvaliereba. (mkerdis mimarTu-lebis Secvlis SemTxvevaSi namazi irRveva). 13 _ jdomisas marcxena fexze ar jdoma. 14 _ sejdes dros mamakacis mklavebis Zi-rs dadeba. 15 _ adamianebis saxis pirdapir da xmamaR-la molaparakeTa pirdapir namazis locva. 16 _ vinmes misalmebaze xelis an Tavis da-qneviT pasuxis gaqcema. 17 _ namazis locvisas damTqnareba. (dam-Tqnareba yovelTvis meqruhia). 18 _ namazis locvisas Tvalebis daxuWva. 19 _ imamis mihrabis gareT dgoma – 126 –


20 _ mimyolebisagan gancalkevebiT imamis naxevar metrze met simaRleze dgoma. 21 _ mimyolebisagan gancalkevebiT imamze Zalian dabla dgoma. 22 _ wina rigebSi, adgilebis SemTxvevaSi, ukana rigebSi gancalkevebiT dgoma. 23 _ raime cocxali arsebis gamosaxule-bis mqone tansacmlis Cacma. 24 _ kedelze an raime TvalsaCino adgi-lze suraTis Camokideba da namazis locva. 25 _ cecxlis pirdapir namazis locva. 26 _ namazis dros aeTebis xeliT gadaT-vla. 27 _ Tavidan fexebamde erTi feStemlis Cacma da namazis locva. 28 _ Tavis Sua adgilis daufaravad nama-zis locva. 29 _ pirisa da cxviris wmenda. 30 _ sapatiebeli sababis gareSe piridan naxvelis amoReba. 31 _ xelebis moZraoba da SeTamaSeba. 32 _ namazis romelime sunneTis mitoveba. 33 _ aucileblobis gareSe namazis dawye-ba, mag. rodesac kalTaSi bavSvi giziT. 34 _ gulis misavali rameebis, mag. mor-Tul mokazmuli nivTebis, musika garTobis, anda gemrieli saWmlis gverdiT namazis locva. 35 _ farZebis Sesrulebis dros auci-leblobis gareSe kedelze an raime say-rdenze miyrdnoba. 36 _ ruquRis Sesrulebisas da wamodgomi-sas xelebis yurebTan mitana. – 127 –


37 _ ruquRze moxris dros zammisuris ki-Txvis dasruleba. 38 _ sejdesa da ruquRis Sesrulebisas imamze adre Tavis dadeba da wamoweva. 39 _ namazis locva im adgilebze, sadac sibinZuris arsebobis SesaZleblobaa. 40 _ sasaflaos pirdapir namazis locva. 41 _ eTTexiaTis kiTxvisas sunneTis Se-usabamod dajdoma. 42 _ pirvelTan SedarebiT meore ruquRze ufro grZeli aieTebis kiTxva.

namazis gareT meqruhi qcevebi 1 _ tualetSi da yvelgan yibles pir-dapir abdesis moSla. 2 _ mTvarisa da mzis pirdapir abdesis mo-Sla. 3 _ patara bavSvebis yibles pirdapir da-yeneba da moSardvineba. es saqcieli bavSvis xelSi damWer ufross codva edeba. radgan misi gamkeTebeli ufrosia. 4 _ yibles pirdapir aucileblobis gare-Se fexebis an erTi fexis gaSla. 5 _ yurani qerimisa da religiuri wigne-bis mxares fexebis gaSla. Tu wignebi maRal adgilze devs, maSin meqruhi ar aris.

namazis momSleli faqtorebi 1 _ aucileblobis gareSe daxveleba an yelis gawmenda daxvelebiT. – 128 –


2 _ cxviris daceminebis dros “elxemdu-llillah” Tqma. 3 _ namazis martod mlocveli gverdiT jgufurad mlocvelebis imams Tu raimes Se-usworebs, misi namazi moiSleba, Tu imamic miiRebs am Sesworebas maSin imamis namazic moiSleba. 4 _ namazis dros “la ilaahe illellah” Tqmisas Tu mlocvelis mizani am sityvebze pasuxis miRebaa, misi namazi irRveva. Tu mi-zani mxolod sxvebisTvis Setyobinebaa ar dairRveva. 5 _ sasircxvilo, (akrZaluli) adgilis gamoCena. 6 _ tkivilis an sxva misi msgavsi mizezis gamo tirili. Tu tirilis mizezi raime lo-cvaa (duaa), maSin namazi ar dairRveva. 7 _ sityvebiT an xeliT vinmeze misalmeba. 8 _ gavlili namazebi Tu xuTze meti ar aris da namazis dros gagaxsendeba. 9 _ namazis dros iseTi moZraobebis Ses-ruleba, romlebic sxvas namazisTvis saWi-ros arada, sxva moZraobas afiqrebinebs. 10 - namazis dros raimes Wama an daleva. 11 _ namazis dros laparaki. 12 _ imamis garda sxva vinmes gasworeba. 13 _ namazis dros xmamaRali sicili. 14 _ namazis dros oxvra da kvnesa.

– 129 –


namazis moSla SesaZlebelia (mubahia) Semdeg SemTxvevebSi: 1 _ gvelis mosaklavad (Tu safrTxes gvi-qmnis). 2 _ gaqceuli cxovelis dasaWerad. 3 _ faris mglisagan gadasarCenad. 4 _ gadmosuli qvabis Casaqrobad. 5 _ drois sakmarisobis SemTxvevaSi nama-zis damrRvevi. ramisgan gadasarCenad dar-Rveva. mag. patara sibinZuris gasasufTaveb-lad abdesis aReba, anda ucnobi qalisaTvis xelis Sexebis gaxseneba da amisaTvis abde-sis aReba. 6 _ abdesis an bunebrivi aucileblobis (tualetis) SemTxvevebSic namazis darRveva nebadarTulia.

SemTxvevebi, romlis drosac namazis moSla farZia: 1 _ raTa gadavarCinoT WaSi Cavardnili vinme, dawvis safrTxisas pirdapir mdgar vi-nme, daxrCobis piras misuli vinme anda “mi-SveleTo” moyvirali. vinme. 2 _ dedis, mamis, bebiisa da babuis daZaxe-bis SemTxvevaSi farZi namazis darRveva va-jibi ar aris, neba darTulia magram, Tu au-cilebloba ar aris, ar unda movSaloT. na-file namazebisa da sunneTebis moSla SeiZ-leba. Tu zemoT CamoTvlil adamianebs Tqve-ni daxmareba da Svela sWirdebaT, farZi na-mazis locvac unda SewyvitoT da davexma-roT.

– 130 –


jemaeTiT, jgufurad (mrevli) nama-zis locva Tu minimum ori kacidan erTi imamia es ukve jemaeTiT namazia. mamakacebisaTvis far-Zi namazis jemaeTiT locva sunneTia. juma da bairam namazebis jemaeTiT locva ki fa-rZia. hadisebSi sweria: “jemaeTiT naloci namazis madli martod naloc namazze 27-jer ufro meti madliania”. “srulyofili abdesis aRebis Semdeg meCeTSi jemaeTiT namazis salocavad wamsvl-els allahi yoveli nabijisaT-vis TiTo mad-ls dauwers, TiTo cod-vas wauSlis da samoTxeSic mis wode-bas aamaRlebs”. jemaeTiT namazi muslimanebs Soris erTi-anobas uzrunvelyofs, siyvarulsa da pati-viscemas zrdis. jgufi erTad ikrifeba da erTmaneTis dardsa da satkivars iziarebs. es jgufebi aris yvelaze naTeli magaliTi muslimanebis erT sisxlad da erT sxeulad, erT muStad Sekvrisa da gaerTianebisa. vad-myofebis, xeibrebis da dasustebulebis jgufTan erTad namazis Sesruleba savaldebulo ar aris. jemaeTiT namazis dros adamians, romelsa-c mihyveba da hbaZavs jgufi imami ewodeba. jemaeTiT yofnasac da imamobasac pirobebi aqvs.

imamobisaTvis saWiro pirobebi: imamobisaTvis eqvsi pirobaa saWiro. aqedan erTic rom akldes im imamis namazi qmedi-Tad ar iTvleba. 1 _ muslimanoba. imami muslimani unda iy-os. ebu – 131 –


beqris da omer – ul faruqis (ra-di-ellahuanhuma) halifobis ar damjerebe-li, mirajis da saflavis tanjvis ar damjere-beli imami ver iqneba. 2 _ seqsobrivad mowifuloba. 3 _ Wkviani unda iyos. mTvrali da giJi im-ami ver gaxdeba. 4 _ mamakaci unda iyos. qali mamakacebis imami ver gaxdeba. 5 _ minimum faaTixasa da erTi aieTis swo-rad wakiTxvis unari. erTi aieTis damzepir-ebeli Tu im aieTs sworad ver warmoTqvams yovndeba an ibneva is imami ver gaxdeba. 6 _ raime xeibrobis uqonloba. xeibari ja-nmrTelebis imami ver gaxdeba. saerTo TvalsazrisiT, imamma saWiroa sworad da gamarTulad waikiTxos yurani qerimi. lamazi yurani, sworad wakiTxuli yurania. namazis pirobebis mimarT upa-tivcemulo adamianis ukan namazi ar iloce-ba. (RvTismoSiS da biwierebis ukan na-mazi iloceT) es hadisi jumis mlocvel marTvelebzea da ara jamis imamebze imamobisaTvis yvelaze Sesaferisi adamia-ni religiuri kanonebi,sa da wesebis yvela-ze kargad mcodnea. maT Sorisac yurani qerimis yvelaze ukeTesad wamkiTxavi airCeva. Tu aq-ac Tanasworoba, Taqva (RvTismoSiSoba) meti visac aqvs is iqneba esec Tu Tanaswori iq-neba, asakobrivad ufross upiratesoba mien-iWeba. monis, beduinis, brmis, mruSobidan nayo-li Svilis, imamoba meqruhia. imamma mloc-velTa momabezreblad namazi didxans ar unda gaaWianuros. – 132 –


marto qalebis jemaeTiT locva meqruhia. Tu namazs imami da erTi kaci loculoben, mlocveli imamis cota ukan dadges. Tu ml-ocvelebi ori an orze meti arian imami maT win gava. kacebis bavSvebze da qalebze miyo-la ar SeiZleba. imamis ukan mamakacebi rigSi dgebian, maT ukan bavSvebi da maT ukan qalebi. Tu erT rigSi qalebi da mamakacebi areu-li arian, mamakacebis namazi moiSleba. dam-jdari, fexze mdgomis, mgzavri adgilobri-vis, farZis mlocveli nafiles mlocvelis imami rom gaxdes, SeiZleba. nafiles mloc-veli farZis mlocvelis imami ver gaxdeba. namazis dasrulebis Semdeg Tu vinme Seityobs, rom imami uabdeso iyo, namazi xela-xlad unda ilocos. reRaibis, yadiris da beraTis namazebis jemaeTiT locva meqruhia. vinc imams ruquRze miuswrebs da mihyveba, is muxli CaiTvleba, ruquRis Semdeg Tu mi-uswrobs da mihyveba is muxli aRar CaeTv-leba. imamze adre ruquRze wasvla, sejdeze was-vla da sejdedan Tavis aweva Tahrimen meq-ruhia. farZi namazebis Semdeg adgilis Sec-vla musTehabia. Tu muslimani dRis yvela xuT namazs je-maeTTan erTad ilocavs iseT madls moige-bs, TiTqos namazi feiRamberTan erTad Sees-rulebinos. jemaeTiT namazs Zalian bevri sargeblo-be-bi gaaCnia, amitom umizezod ar unda mivatovod. xuTive namazis jemaeTTan erTad locvas unda vcdilobdeT. warRvnis dRes didebulma allahma miwis Svidi qveskneli da cis Svidi wyeba da yvela cocxali arse-bebi sasworis erT mxares rom da– 133 –


dos da meore mxares ki jemaeTiT Sesrulebuli namazebis madli dados, am namazebis madli ufro didi iqneba da saswors gadaswonis.

imamze miyolisaTvis aTi pirobaa saWiroa: 1 _ ifTiTax Teqbiris aRebamde imamze miyolisaTvis nieTi gulSi unda gaivloT si-tyvebi “mivyvebi mzad myof imams”. 2 _ saWiroa imamma qalebisaTvis calke ni-eTi Tqvas Tu mimyolebs Soris qalebic ari-an. mamakacebisaTvis calke nieTis gake-Teba saWiro ar aris. margam imami jemaeTis mad-ls ver moigebs. 3 _ mimyolebi imamze ukan unda iyvnen, ara nakleb mimyolebis quslebi imamis qus-lebis ukan unda iyos. 4 _ imamma da mimyolebma erTi da igive na-mazi unda ilocon. 5 _ imamsa da mimyolebs Soris qalebis rigi ar unda iyos. 6 _ imamsa da mimyolebs Soris manqanis gasavleli gza an navis gasacuri mdinare ar unda iyos. 7 _ imami an jgufis romelime wevri ar unda imyofebodes iseT adgilze, saidanac imams ver xedavs da misi xma ar esmis. 8 _ imami raime Sesajdomi cxovelis zu-rgze, mimyolebi miwaze anda piriqiT mdgo-mareobaSi ar unda iyos. 9 – imami da jemaeTi or erTaneTze ga-daumbel gemebze ar unda imyofeboden. – 134 –


10 – sxva mezebis imamze mimyoli jemaeTis namazis qmediTad CaTvlisTvis ori rivaeTi (gadmocema, versia) arsebobs. pirveli ver-siis mixedviT, mimyolma Tavis mezebSi ab-dess Tu texavs is imams aqvs mimyolma es ar unda icodes. meore, Tavis mezebis mixedviT aranairi nakli Tu ar aqvs, aseT imams sxva mezebis warmomadgelnebic miyvebian. amAver-siis mixedviT gadakruli da daplombili kbilis mqone imamze miiyoleba. jemaeTi Tu erT kaciania, is kaci imamis marjvniv dadgeba. marcxniv dadgoma meqru-hia, ukan dadgomac meqruhia. fexis qusli imamis quslis ukan unda iyos, raTa namazi qmediTad CaiTvalos. Tu jemaeTi ori an or kacze metia isini imamis ukan dadgebian. imamTan Sesrulebuli namazi calke Ses-rulebul namazis msgavsia, magram imamma romc xmamaRla waikiTxos raime mimyolebi xmama-Rla ar waikiTxaven. rodesac imami faa-Tixas xmamaRla kiTxvas daamTavrebs mimyo-lebi xm-adabla aamins ityvian. ruquRidan wamodgomisas imami ityvis: “semi Rallahu limen xamideh” mimyoli ityvis: “rabbena leqel xamd”. Semdeg allahu eqbers war-moTqvamen da mimyolebi imamTan erTad sejdes Seasruleben. ruquRis, sejdeebis da jdomis dr-os mimyolebs calke Sesrulebuli namazebis msgavsad kiTxva SeuZliaT. ramaznis TveSi viTir namazi jemaeTis erTad unda vilocod sxva dros calke vi-lo-cavT.

– 135 –


mesbuqis namazi imamze mimyolebi oTxi jgufisaa. esenia. mudriqi, muqTedi, mesbuqi, lahiq. mudriqi, ifTiTah Teqbiri imamis erTad am-Rebs hqvia. muqTedi, ifTiTah Teqbirze ver mimswrebs hqvia. mesbuqi, pirvel muxlze ver mimswrebs hq-via lahiq, ifTiTah Teqbiri imamis erTad aRebuls da Semded abdesis moSlis gamo absesis aRebis Semdeg isev imamze mimyols hqvia. es rogoc adre Cveulebrivad imams miyveba. aseve amqveyiuri rame ar unda dai-laparakos. magram abdesis asaRebad jamis axlos unda aiRos, Tu Sorsaa namazic mo-iSleba. mesbuqi, anu pirvel muxlze ver mimswre-bi, imamis orive mxares selamis micemis Sem-deg, wamodgeba da gamotovebul muxlebs iloca-vs. am xuT rames Tu imami ar akeTebs mimyolebic ar gaakeTeben: 1 _ Tu imami qunuT duebs ar waikiTxavs jemaeTic ar waikiTxavs. 2 _ Tu imami bairamis namazebze Teqbirebs ar Seasrulebs jemaeTic ar Seasrulebs. 3 _ Tu imami oTxmuxliani namazis dros meore muxlze ar dajdeba, jemaeTic ar daj-deba. 4 _ Tu imami sejdes aieTs waikiTxavs da TilaveT sejdes ar Seasrulebs jemaeTic ar Seasrulebs. 5 _ Tu imami sehiv sejdes ar Seasrulebs jemaeTic ar Seasrulebs.

– 136 –


am oTx rames Tu imami gaakeTebs jgufi ar gaakeTebs: 1 _ Tu imami orze ufro met sejdes Seasrulebs, jgufi ar Seasrulebs. 2 _ Tu imami pirvel muxlze bairamis Teq-birs samze mets Seasrulebs jgufi ar Sea-srulebs. 3 _ Tu imami micvalebulis namazis dros oTxze met Teqbirs Seasrulebs, jgufi ar Seasrulebs. 4 - Tu imami mexuTe muxlze adgeba jgufi ar adgeba, imams daelodeba da namazis dasrulebisaTvis selams erTad micemen. am aT rames imami Tu ar gaakeTebs, jemaeTi gaakeTebs: 1 _ ifTiTax Teqbiris dros xelebis maR-la aweva. 2 _ subxanes kiTxva. 3 _ ruquRze wasvlisas Teqbiris Tqma 4 – ruquRze “subxane rabbiel Razim”-is kiTxva. 5 _ sejdes dros Tavis Zirs dadebisas da awevisas Teqbiris warmoTqma. 6 _ sejdes dros “subxane rabbiel aRla” kiTxva. 7 _ “semiRellahu limen xamideh”-is gareSe “rabbena leqel xamd”-is Tqma.

Tqmis

8 – eTTexiaT-is bolomde kiTxva. 9 – namazis dasasruls selamis micema. 10 – yurban bairamis dros 23 farZis mere misalmebisTanave TeSrie Teqbiris kiTxva. – 137 –


ifTiTax Teqbiris mniSvneloba da madli Tu adamiani ifTiTax Teqbirs imamTan erT-ad aiRebs ise Camoscvivdeba mTeli codvebi, rogorc Semodgomis xeebs foTlebi scviva. erTxel rodesac feiRamberi namazs lo-culobda, masTan mivida erTi kaci, romel-mac dilas namazis ifTiTax Teqbirs ver mi-uswro da uTxra: me dilas ifTiTax Teqbirs ver mivuswari, magram amis mere erT monas Tavisufleba vuboZe da mainteresebs Teqbi-ris madli davimsaxure Tu arao. maSin fei-Ramberi miubrunda ebu beqirs da hkiTxa: Sen ras ityvi am sakiTxze. ebu beqirma ki miugo: me rom ormoci aqlemi sul Tval margalitiT gatvirTuli myavdes da ormo-cive rom Raribebs vaCuqo, ifTiTax Teqbiris madls mainc ver davimsaxureb. Semdeg feiRamberi omers SeekiTxa Sen ras ityvi am sakiTxis Sesaxeb? omerma miugo: rac meqqesa da medines Soris gzebia, imaTi gamvsebi TvalmargalitiT datvirTuli aql-emebi rom myavdes da yvela isini Raribebs daurigo, imaTTan erTad Sesrulebul ifTi-Tax Teqbiris madls mainc ver gautoldeba da mainc ver davimsaxurebo. amis Semdeg feiRamberi osmans SeekiTxa Sen raRas ityvi am sakiTxzeo? osmanma miu-go: mTeli Rame ori muxli namazi, rom vil-oco da TiToeul muxlze yurani qerimi Tavidan bolomde rom vikiTxo, mainc imaT-Tan aRebuli ifTiTax Teqbiris madlis Rirsi ver gavxdebio. bolos hazreTi feiRamberma igive kiTxva alis dausva. alim upasuxa: aRmosavleTidan dasavleTamde adgili urwmunoebiT savse rom iyos, allahma Zala momces, vebrZolo maT da davamarcxo, mainc imamTTan erTad Sesrulebul ifTiTax Teqbiris madls – 138 –


ver davimsaxurebo. amis mere feiRamberma Tavis mrevls ase mimarTa: “morwmuneno! icodeT, rom miwisa da cis Svid-Svidi qveskneli qaRaldad da mTe-li wylebi melnad, rom iqces da yvela meleiqi Camwer mdivnebad iqcnen da warRvnis dRemde sweron, mainc ver daamTavreben im did madlis weras, rasac imamTan erTad ifTiTax Teqbiris amRebi imsaxurebs”.

sasaxleSi gakeTebuli meCeTi imami azam ebu hanifes moswavle, imami ebu isufi, harun reSidis marTvelobis dros ya-di iyo. erT dRes harun reSidTan yofni-sas, erTi pirovneba meoredan momCivari gaxda. ha-run reSidis vezirma me mowme var uTxra. imam ubu isufma ar daTanxmda. halifem uaris mizezi hkiTxa. imam ebu isufma, erT dRes mas raRac saqme ubrZaneT, manac Tqveni monaorCili var mogmarTaT, es Tu marTalia monis mowmoba ar SeiZleba da Tu tyuilia tyuilismTqelidan mowme ar SeiZleba. Hali-fam me viqnebi mowme. Tanaxma iqnebiT? ara, ar viqnebi. ratom? Sen namazs jemaeTiT ar loculob. halifam simarTles ambob da sasaxleSi meCeTis gakeTeba brZana. amis Semdeg namazi yovelTvis jemaeTiT iloca.

juma namazi allahu Tealam paraskevi dRe muslimanebs ganukuTvna. paraskevs SuadRisas juma namazis locva allahu Tealas brZZanebaa. allahu Teala jumas sures me-9 da me-10 aeTebSi brZanebs: “ei morwmuneno, paras-kevobiT SuadRis ezanis gagonebisTa-nave juma namazis salocavad – 139 –


meCeTebi-saken iCqareT! vaWrobas Tavi mianebeT, radgan juma namazi TqvenTvis ufro sasargebloa. namazis mere SegiZliaT miubrundeT Tqvens saqmeebs, raTa ipovoT puri arsobisa xSirad moixse-nieT allahi raTa gadarCeT”. namazis mere visac unda Tavis saqmes gaagrZelebs, visac unda meCeTSi darCeba da locvebsa da yurani qerims waikiTxavs. juma namazis dros vaWroba da sxva saqmeebis ga-keTeba codvad iTvleba. hazreTi feiRamberi (sallahu aleihi ve sellem) sxvadasxva hadisebSi brZanebs: (Tu ki muslimani paraskevobiT Rus-lis abdess aiRebs, mere meCeTSi namazs ilocavs erTi kviris codvebi miieteveba da yvela ga-dadgmuli na-bijisaTvis madli daewereba) (paraskevobiT namazis gamomtovebel-TaTvis didi allahi sakuTar guls saguldagulod hgmanavs da ketavs) (dReTa Soris paraskevi yvelaze madliania, bairamis dReebzec ki pa-raskevi dRe amqveynad da samoTxeSi muslimanTa bairamia) (vinc umizezod sam juma namazs ar Seasrulebs maTTvis didi allahi gu-lis karebs ketavs, eseigi maT sikeTes da daxmarebas aRar gauwevs) (juma namazis mere aris wami, rode-sac locva (dua) aucileblad Sesme-nili da miRebuli iqnrba) (juma namazis mere, vincç Svidjer ihlass da muavviizeTein-s ikiTxavs allahu Teala erTi kvira cud saqmeebisgan, ubeduri SemT-xvevebisagan daifaravs) (rogorc SabaTi dRe ebraelebs, xo-lo kvira dRe qristianebs eboZaT. aseve paraskevi dRe musli– 140 –


manebisaa. am dRes muslimanTa-Tvis, sikeTe xvavi da baraqa moaqvs) paraskevobiT Sesrulebuli RvTismsaxure-bis samagiero madli sxva dReebSi Sesrule-buls minimum orjer aRemateba aseve paras-kev dRes Cadenili codva orjer metad Ca-iTvleba. paraskevi sasaflaoebis monaxulebis dRea am dRes sasaflaos tanjva SeCerebulia. zo-gi brZenis mixedviT muslimanTa tanjva meti aRar daiwyeba, xolo urwmunoTa tanjva ra-maznis Tvisa da paraskevis garda warRvnamde gagrZeldeba. ramaznis TveSi da paraskeobiT gardacvlili muslimanebi sasaflaos tanjvas ar gaivlian. paraskeobiT jojoxeTic Zalian cxeli aris, allahmac adem fei-Ramberic paraskev dRes gaaCina, samoTxidan paraskevs gandevna, samoTxis mkvidrni didebul allahs paraskeobiT ixilaven.

juma namazis farZebi juma (paraskev) dRes 16 muxli namazi ilo-ceba. aqedan ori muxlis locva farZia. SuadRis namazidan ufro Zlieri farZia. juma namazi farZi rom iyos ori saxis pi-robaa saWiro: 1 – eda pirobebi. 2 _ vujub pirobebi eda pirobebidan erTic nakli, rom iyos na-mazi miRebulad ar CaiTvleba. vujub pi-robebidan, rom akldes namazi CaiTvleba.

– 141 –


eda (anu juma namazi miRebuli rom iyos) Sesasrulebeli piroba Svidia: 1 _ juma namazis qalaqSi, raionSi, sofe-lSi locva. 2 _ saxelmwifo meTauris an gubernato-ris nebarTviT locva. maT SeuZliaT uflebamo-silebani sxvasac gadascen. 3 _ SuadRis namazis mosvlis dros lo-cva. 4 _ xuTbis wakiTxva. [islamis swavlulebs jumis huTbis kiTxva allahu eqber Tqmis msgavsia. anu marto arabulad ikiTxeba. ima-mi Cumad eRuzus ikiTxavs Semdeg xmamaxla selavaTs, qelimei-SehadeTs, salaTu selams ikiTxavs. Semdeg madlisa da tanjvis gamom-wvev mizezebs gamaxsenebel da aeTs ikiTxa-vs. dajdeba, adgeba da meore huTbes wai-kiTxavs, vaizis magier duas gaakeTebs. oTxi halifes saxelis Tqma musTehabia. huTbeze am qveynidan laparaki haramia. huTbes mokle ki-Txva sunneTia, grZlad kiTxva meqruhia]. 5 _ namazze adre xuTbis wakiTxva. 6 _ juma namazis jemaeTiT Sesruleba. 7 _ meCeTis karebis yvelasaTvis gaReba.

juma namazis vujub (aucilebeli) pirobebi 1 _ mgzavrad ar yofna. mgzavrebisTvis fa-rZi ar aris. 2 _ janmrTeli adamianisaTvis. (avadmyofebisaTvis, avadmyofebis momvlelTaTvis da Zalian moxucebulebisaTvis farZi ar aris). 3 _ Tavisufali adamianisaTvis. – 142 –


4 _ mamakacisaTvis. (qalebisaTvis farZi ar aris). 5 _ Wkviani da mowifuli adamianisaTvis. 6 _ mxedvelobis mqone adamianisaTvis. (gz-aze wamyvanic, rom hyavdes brmaTaTvis farZi ar aris). 7 _ siarulis unaris ar mqoneTaTvis. (ga-daadgilebis saSualeba romc qondes inva-lidTa da fexebis armqoneTaTvis farZi ar aris). 8 _ maTTvis, vinc patimari araa da maTT-vis visac mTavrobisa da mtris SezRudva ar aqvs. 9 _ metismeti Tovlis qariSxlis talaxi-sa da sicivis SemTxvevaSi farZi ar aris.

juma namazi rogor iloceba? paraskev dRes SuadRisas eznis kiTxvis Se-mdeg 16 muxli namazi iloceba. Tanamimdev-robiT aseTia: 1 _ juma namazis oTxi muxli “pirveli sunneTi” unda vilocoT. es sunneTi Suad-Ris namazis pirveli oTxi muxli sunneTis msgavsad iloceba. nieTi aseTia: “nieTi vqe-ni allahis xaTrisaTvis juma namazis pir-veli oTxi muxli sunneTis salocavad”. 2 _ Semdeg meCeTSi ezani da xuTbe ikiTxe-ba. 3 _ xuTbis Semdeg yaameTi ikiTxeba da jg-ufurad or muxli juma namazis farZs ilo-ceba. 4 _ amis Semdeg oTxi muxli juma namazis “bolo sunneTi” iloceba. bolo sunneTic SuadRis namazis pirveli sunneTis msgavsia. 5 _ amis Semdeg oTxi muxli “zuxri aaxir” farZ namazs vloculobR. nieTs ase vambobT: nieTi vqeni allahis xaTrisaTvis sul bolos gavlili (gamotovebuli) Suad-Ris nama-zis farZis salocavad. – 143 –


esec Suad-Ris namazis farZis msgavsad iloceba. 6 _ amis Semdeg ori muxli “drois sun-neTi” unda vilocoT, nieTs ase vambobT: esec dilis namazis sunneTis msgavsad iloceba. 7 – amis Semdeg aeTelqursi ikiTxeba da dua gakeTdeba.

paraskev dRes Sesasrulebeli sun-neTebi: 1 _ paraskevis xuTSabaTi dRidan Segebeba. 2 _ paraskev dRes Ruslis aReba. 3 _ Tmebis SekreWa, wverisagan zedmeti si-grZis Semokleba da frCxilebis daWra suf-Ta tansacmlis Cacma. 4 _ juma namazze SeZlebisdagvarad adre wasvla. 5 _ meCeTSi wina rigebSi gadasvlisasTvis jgufis wevrTa mxrebs zemodan gadaubijeb-loba. 6 _ meCeTSi namazis mlocvelebze winidan gauvleloba. 7 _ xuTbis kiTxvisas laparakis Sewyveta da sxva molaparakesaTvis JestebiTac ki pa-suxis gaucemloba. ezanis gaumeorebloba. 8 _ juma namazis mere faaTixas qaafiru-nis, ixlasis, feleyisa da naasis sureebis Svidjer CakiTxva. 9 _ naSuadRevamde (iqindamde) meCeTSi dar-Cena locva da xvTismsaxureba. 10 – ehli sunneTis alimebis (swavlule-bis) darigebebis mosmenaSi, wignebis wakiT-xvaSi gatareba. 11 _ mTeli paraskevis dRis locvaSi al-lahze – 144 –


vedrebaSi gatareba. 12 _ paraskev dRes salavaTis bevri kiT-xva. 13 _ yurani qerimisa da gansakuTrebiT qefis suris kiTxva. 14 _ mowyalebis sadayis gacema. 15 _ dedmamis an maTi sasaflaoebis mo-naxuleba. 16 _ saxlSi bevri da tkbili saWmelebis gakeTeba. 17 _ bevri namazis locva. gavlili nama-zebis mqoneebis, gavlili namazebis locva.

bairam namazebi ramazan bairamisa da yurban bairamis pir-vel dRes mzis amosvlis Semdeg bairam nama-zis locva muslimani mamakacebisaTvis va-ajibia. bairamis namazis pirobebi juma namazis pi-robebis msgavsia, gansxvaveba isaa, rom bairam namazze xuTbe sunneTia da namazis mere ikiTxeba. ramazan bairamis locvamde jer tkbilis Wama, Ruslis Sesruleba, misvaqis xmareba da saukeTeso tansacmlis Cacma, fiTris gacema namazis locvis win da gzaSi nel nela Te-qbiris kiTxva musTehabia. xolo yurban bairamis dros namazamde uWmeloba, namazis mere ki Tavdapirvelad yur-banis xorcis Wama, namazze wasvlisas xmama-Rla an xma dabla Teqbiris Sesruleba mus-Tehabia. bairamis namazebi or muxliania. jemaeTiT (jgufurad) sruldeba, calke ar iloceba. – 145 –


bairam namazi rogor ilocceba? 1 _ jer nieTi unda vTqvaT: “nieTi vqeni vajibi ramazan an yurban bairamis saloca-vad mivyvebi imams”. Semdeg ifTiTax Teqbirs aviRebT da “subxaneqes” vikiTxavT. 2 _ amis Semdeg samjer xelebis maRla aw-eviT Teqbirs SevasrulebT (xelebs yurebTan mivitanT da CamouSvebT), mesame Teqbiris Se-mdeg muclis qvemoT Sekruli davikavebT. im-ami jer faaTixas mere zammisures waikiTxa-vs ruquRi, sejde Sesruldeba da meore mux-lis salocavad avdgebiT. 3 _ meore muxlze imami jer faaTixas mere zammisures waikiTxavs mere maRla xelebs avwevT samjer Teqbirs SevasrulebR meoTxe Teqbiris mere xelebi yurebTan aRar unda avitanoT ruquRze unda davixaroT. ufro mokled am moZraobebs ase izepireben xolme: orjer CamouSvi erTxel SeaerTe, samjer Camousvi erTxel moixare! TeSriy Teqbiri: yurban bairamis wina dRis dilis namazi-dan moyolebuli meoTxe dRis iqindi nama-zamde hajze wamsvlelebis, wausvlelebis, kacebi, qalebi jemaeTiT iqneba Tu marto farZi namazis locvis Semdeg erTxel Te-Sriy Teqbiri unda vikiTxoT. TeSriy Teq-biris kiTxva vajibia. TeSriy Teqbiri micvalebulis namazis mere ar waikiTxeba. namazis Semdeg dalapara-kebis anda meCeTidan gamosvlis Semdeg waki-Txva saWiro ar aris. Tu imams TeSriy Teqbiri daaviwydeba mim-yolebi Teqbirs ityvian mamakacebs xmamaRla Tqma SeuZliaT qalebi dabal xmaze warmos-Tqvamen. TeSriy – 146 –


Teqbiri ase ikiTxeba: “allahu eqber, allahu eqber, laa ilaahe illellahu vellahu eqber, allahu eqber ve lillahi xamd”.

mzadeba sikvdilisTvis sikvdilis xSirad gaxseneba yvelaze didi rCevaa. yvela morwmunisTvis sikvdilis xSi-rad gaxseneba sunneTia, radgan sikvdilis gaxseneba iwvevs allahis yvela brZanebis Sesrulebas da codvebisagan gandgomas, ha-ra-mi saqmis Cadenis gambedaobas spobs. fei-Ramberma brZana: “xSirad gaixsene sik-vdili, romelic anadgurebs cxovrebiseul sitkbos da bolos uRebs garToba-mxiarulebas!” did evliebs Soris zogierTs sikvdilis yovel-dRiuri gaxseneba wesad hqonda dadgenili. xolo didi evlia muxammed buhara, Tavis Tavs mkvdarsa da saflavSi Cadebuls war-moidgenda. gadWarbebuli amqveynis siyvaruli didx-ans sicocxlis survils niSnavs. locvasa da RvTismsaxurebisTvis didxans sicocxlis survili ki amas ar niSnavs. visac gulSi am-qveynisadmi gadaWarbebuli siyvarulis cec-xli unTia, RvTismsaxurebas saWiro dros ar asruleben, monaniebas Tavs anebebn da gulebi uqvavdebian. sikvdili aRar axsende-baT, rCeva-darigebebSi sasikeTos verafers naxuloben. aseTi adamiani amqveyniuri qonebisa da sakuTrebis mosapoveblad mTel si-cocxles xarjavs. saiqios iviwyebs, marto qeifs, drostarebas da siamovnebas misdevs. xadisebSi vkiTxulobT: “mokvdiT sikvdilze adre. sanam an-gariSworebas warudgebodeT, Tqvenve ageT pasuxi sakuTar TavTan!” – 147 –


“cxovelebs rom codnodaT, Tu ra elodebodaT sikvdilis Semdeg, maSin Tqvens saWme-lad xorcis mqone cxovels ver naxavdiT.” “vinc dRe da Rame sikvdils igonebs, war-Rvnis dRes Sehidebis gverdiT moxdeba.” “sikvdili xSirad gaixseneT xolme, sikvdi-lis gaxseneba adamians codvebis Cadeni-sagan icavs da saiqioSic mavnebeli rameebi-sagan Sors dadgomis sababi xdeba.”

ra aris sikvdili? sikvdili gaqrobas ar niSnavs. sikvdili sulis da sxeulis gancalkevebaa, sulis mi-er sxeulis datovebaa. sikvdili adamianis erTi mdgomareobis meoreTi Secvlaa, erTi saxlidan meoreSi gadabargebis msgavsia. omer bin abdulazizma brZana: “Tqven mara-diulobisTvis xarT Seqmnilni, magram erTi saxlidan meoreSi gadainacvlebT”. sikvdili saCuqaria, jildoa muslimanisTvis. codvil-TaTvis ki saSineli ubedurebaa. adamiani si-kvdils ar isurvebs, maSin roca sikvdili araswori gziT svlaze ufro samadlo da sasikeToa. Rirseuli morwmune sikvdilis mere amqveyniuri tanjvisa da daRlilobisagan Tavisufldeba. xolo sastiki adamianebis sikvdilis mere qveyana da adamianebi bednierebasa da mSvidobas eziarebian xolme. ai erTi Zveli fraza, romelic sastiki ada-mianis sikvdilis Sesaxeb aris naTqvami: “arc TviTon moisvena, arc xalxi moasvena, aRigava pirisagan miwisa, gauZlos mas saflavma.” muslimanis sxeulidan sulis mocileba patimrobas hgavs, muslimani sikvdilis mere amqveynad dabrunebas aRar inatrebs. sikvdi-li musliman– 148 –


isTvis saCuqaria. misi sasaf-laos cxovreba ki samoTxis baRebs, urwmu-nosi ki jojoxeTis jurRmulebs waagavs.

sikvdili sinamdvilea gana sikvdilisagan gadarCena SesaZlebel-ia? ra Tqma unda ara adamians Tavisi sico-cxlis erTi wamiTac ki gagrZeleba ar Seu-Zlia. dro roca mova mokvdeba. es dro zus-ti da swrafia. da rogorc yurani qerimis aiaTi ambobs: “sikvdilis dro roca mova, saaTebs erTi saaTiT win an ukan veRar gadaweven.” adamiani kvdeba iq, sadac da rodesac allahi sWirod miiCnevs. kvdeba da tovebs yvelafers; qonebas, sakuTrebas, ojaxsa da Svilebs. allahu Tealam icis Tu ramdenjer amo-visunTqavT dReSi. ar arsebobs raime, rac man ar icodes. da Tu cxovrebas RvTismsax-urebaSi gavatarebT, dasasrulic bednieri iqneba, radgan allahu Teala azrails ubr-Zanebs: “Cems moyvareebs (morwmuneebs) suli advilad da umtkivneulad amoarTvi, mtrebs (urwmunoebs) ki Znelad”. ra sasixaruloa es cnoba mor-wmuneTaTvis da ra samwuxaroa urwmunoTaTvis.

micvalebulis namazi adamianis gardacvalebisas misi axlobeli mamakacebisTvis da Tu mamakaci ar hyavs qa-lebisaTvis micvalebulis namazis locva farZi qifaiea. es aris namazi allahisaTvis da locva (dua) micvalebulisaTvis. – 149 –


micvalebullis namazis pirobebi: 1 _ micvalebuli muslimani unda iyos. 2 _ dabanili unda iyos. Tu daubaneli mk-vdari saflavSi Cades, da Tu jer miwa miy-rili ar aqvs, amoiReben, dabanen da namazs ilocaven. micvalebulisa da imamis adgili sufTa unda iyos. 3 _ micvalebulis sxeulis naxevari da Tavis naxevarze meti nawili saxeze unda iy-os. 4 _ micvalebuli miwaze, an miwasTan ax-lo adgilze, qvaze dadebuli an xelSi da-ka-ve-buli unda iyos. misi Tavi imamis marjvniv, fexebis marcxniv unda iyos. piri-qiT gake-Teba codvaa. 5 _ micvalebuli imamis win gamzadebuli unda iyos. 6 – micvalebulisa da imamis avreTi adg-ilebi dafaruli unda iyos.

micvalebulis namazis farZebi: 1 _ orjer Teqbiris Sesruleba. 2 _ fexze dgoma.

micvalebulis namazis sunneTebi: 1 _ subxaneqe-s kiTxva. 2 _ selavaTis kiTxva. 3 _ micvalebulisTvis, da yvela musli-manis Sewyalebis da codvebisagan patiebis-Tvis gadmocemuli locvebidan (duebidan) romelimes kiTxva. micvalebulis namazi meCeTSi ar Sesrul-deba. – 150 –


cocxlad dabadebul bavSvs sikvdilis mere saxeli daerqmeva, daibaneba,sudaraSi gaexveva da namazi Sesruldeba. micvalebulis tarebis dros oTxi adgi-lidan unda gveWiros. jer micvalebulis Tavis mxare, marjvena mxarze, Semdeg fexis mxare marjvena mxarze, Semdeg fexebis mxa-re, marcxena mxarze dadebiT aTiode nabi-js atareben. sasaflaoze misvlisas micva-lebulis mxrebidan Zirs Camodgmamde dajdoma ar SeiZleba. damarxvis Semdeg xalxi Camosxdebian.

rogor sruldeba micvalebulis nama-zi? micvalebulis namazis oTxi Teqbiridan yoveli erTi muxlis msgavsia. pirvel Te-qbirze xelebi yurebTan miitaneba. danarCen sam Teqbirze ki ara. 1 _ pirveli Teqbiris mere, xelebs Sevae-rTebT da subxaneqes vikiTxavT “vejelle-senaauqe”-s erTad. 2 _ meore Teqbiris mere ellahumme salsa da ellahumme bariqs vikiTxavT. 3 _ mesame Teqbiris mere micvalebulis locva (dua) ikiTxeba. aseve “rabbenaa aTina, an marto allahumeRfili” iTqme-ba, an faaTixas kiTxvac SeiZleba. 4 _ meoTxe Teqbiris damTavrebisTanave marjvniv da marcxniv salami mieciT da mi-salmebisas warmoidgineT rom micvalebul-sa da iq myof xalxs esalmebiT. oTx Teqbirsa da orive mxares misalmeb-as mxolod imami warmoTqvams. sxvebi uxmod warmosTqvamen. – 151 –


namazis locvis Semdeg micvalebuli gverdze duis gakeTeba ar SeiZleba. meq-ruhi iqneba.

Teravis namazi Teravis namazi ramaznis TveSiYyvela Ram-es sruldeba da qalebisa da mamakacebisTv-is sunneTia. jemaeTiT locva sunneTi qifa-ea. Ramis namazis Semdeg da viTir namazam-disaa. viTris Semdegac iloceba. mag: Tera-vis namazis locvas mTlians vinc ver mius-wrebs, imamiT viTrs ilocavs da Semged ga-motovebuli Taravsac ilocavs. Teravi nama-zis yaza (gavlili) ar iloceba.YTeravis gavlili Tu iloca Teravi ar iqneba nafile namazi gamova. Teravis namazi oci muxlia.

rogor sruldeba Teravis nama-zi? viTir namazi mxolod ramaznis TveSi je-maeTiT (jgufurad) sruldeba. Teravi namazi or-ori muxlad,AaTi selam-iT da yvela meoTxe muxlze cota mocda da selavaTebis kiTxva musTehabia. gavlili na-mazebis mqonem Tavisufal dros, xuTi dr-ois namazis sunneTebis da Teravis adgilze gavlilebi unda ilocos. rac SeiZleba ma-le unda daamTavros gavlilebis locva da Semdeg am namazebis locva unda daiwyos. Teravi namazis rogorc jameSi aseve saxlSic iloceba. magram jameSi naloci nama-zi ufro didi madlia. Tu saxlSi jemaeTiT ilocavs marto nalocze ocdaSvidjel met madls moigebs. yvela ifTiTah Teqbirze ni-eTis Tqmaa ufro kargia. Ramis namazs Tu jemaeTiT ver ilocavs verc – 152 –


Teravs jemaRe-TiT ilocavs, farZi marto unda ilocos da Semdeg SeuZlia Teravi jemaeTis erTad ilocos.

mexuTe nawili namazi mgzavrobisas hanefi mezebze mimyoli vinme vinc Txut-met dReze naklebi droiT asToTxmet km.-ze Sors wava mgzavrad iTvleba. mgzavri oTxmuxliani farZi namazebis mxo-lod ors, pirvel da meore muxls locul-obs. oTx muxls ilocavs mxolod maSin, ro-ca jemaeTiT (jgufurad) locvisas aramgza-vr imams mihyveba. Tu mgzavri aramgzavrebis imami gaxdeba, TviTon ori muxlis Semdeg locvas daasrulebs, mimyolebi (adgilobrivebi) ki mesame da meoTxe muxlebs imamis gareSe ilocaven da locvas ise daasruleben. mgzavrs mesTze sam dResa da Rames meshis Sesruleba da marxvis darRveva SeuZlia, magram marxvis daurRvevloba ukeTesia. mg-zavrisTvis yurbnis dakvla vajibi, xolo juma namazis locva farZi ar aris. namazis drois dasasruls, vine mgzavrad Tu wava, namazi Tu ar ulocia or muxls ilocavs. magram namazis drois dasasruls adgilze momsvleli oTx muxls ilocavs. (ni’meTi islamSi) ambobs, rom: visac fexze dgoma ar SeuZlia, nafile namazebis loca damjdari yovelTvis da yvelgan SeiZleba. ruquRs gakeTebisTvis taniT moixreba, sej-des gasakeTebslad, Tavs ZirSi dadebs. Tu fexze dgoma SeuZlia da damjdari loculobs maSin fexze dgomis naxevar – 153 –


madls moigebs. xuTi drois namazis sunneTi, Teravi namazi, nafile namazebia. gzaSi anu soflis gareT nafile namazis cxoveelze Sejdari locva SeiZleba. yi-bleze Sebruneba, ruquRsa da sejdes gakeTeba saWiro ar-aa. ruquRs gakeTebisTvis sxeuliT cotas moixreba, sejdes gakeTebisTvis didad moix-reba. cxovelze meti sibinZuris arseboba na-mazs ar avnebs. ZirSi nafile namazi mlocveli Tu daiR-leba, joxze dayrdnobiT, kedelze dayrdnofiT locva SeiZleba. siarul-Si (TviTon mlocveli vincaa, Tu dadis) na-mazis locva ar SeiZleba. Tu aucilebloba ar aris farZis da vajibi namazis locva cxovelze Sejdari locva ar SeiZleba. mxo-lod saWiroebis mdgomareobaSi SeiZleba. aucileblobis sababebi Semdegia: qonebis, cxenis, sicocxlis safrTxis arseboba, ba-rgis moparvis SesaZlebloba, mtrisa da mta-cebeli covelebis safrTxe, talaxi, wvima, mgzavris avadmyofoba, gzaze marto darCenis safrTxe, cxenze damoukideblad Sejdomis uunaroba. Tu SesaZlebelia unda CamoqveiT-deT da yibles mxares mdgomarem namazi Sea-sruloT. Tu ver CamodiT cxeni yibles mxa-res miabruneT, Tu esec SeuZlebelia cxenis mimarTulebis mixedviT iloceT. rodesac jafer Taiari eTiopiaSi gemiT midioda. feiRambrisgan naswavli gaimeora: moZrav gemSi farZis da vajibi namazis lo-cva SeiZleba. gemze jemaeTiTac namazi ilo-ceba. moZrav gemSi, ruquRi da sejdes gake-Teba savaldebuloa. namazis dawyebisas yib-les mxares dgomaa saWiroa, aseve sibinZuris gasufTavebac saWiroa. imami azam ebu hanifes mixedviT moZrav gemSi farZebis mjdoma-red Sesrulebac nebadarTulia. Sua zRvaSi Ruza CaSvebuli gemi Tu Za-lian – 154 –


qanaobs moZravi, Tu ar qanaobs gaCe-rebuli gemis msgavsia. napirze mdgom gemSi mjdomared farZi namazis locva ar SeiZle-ba. Tu napiri axlosaa miwaze Camosvlaa sa-Wiro, Tu gemis wasvlis an qonebisa da si-cocxlis dakargvis safrTxea, maSin gemzeve fexze mdgomared locva SeiZleba. (ibni abidini) ambobs rom: (or borblia-ni etli cxovelze gamombis gareSe sworad ver dgeba, adgilzec da moZraobaSic nama-zis locva cxovelze Sejdari locvis msgavsia. oTx borbliani etli dgomisas magidis ms-gavsia, moZraobisas, zemoT CamoT-vlili au-cileblobis SemTxvevebSi, SigniT farZi na-mazi iloceba, etli gaiCereba da yibles mx-mxares gaswordeba. gaCereba Tu SeuZlebe-lia moZrav gemis mixedviT iloce-ba). moZra-obaSi yibles mxares Tu dabruneba SeuZle-belia maSin Safi mezebze miyoliT or na-mazs jems gaakeTebs. skamze damjdari namazis locva aravisTvis ar SeiZleba. avtobu-sSi, TviTfrinavSi namazis locva avtomobi-lSi locvis msgavsia. Tu aucilebloba ar aris farZi da vaaji-bi namazebi CamoqveiTebulad unda vilocoT. transporti gavaCeroT da mdgomared Sevas-ruloT. amitom am yvelafrisTvis winaswar unda movemzadoT. mgzavri matarebelSi da gemSi yibles mxa-res dadgeba, gverdiT kompass daidebs, gemis Sebrunebisas TviTon yibles mxares unda Semotrialdes. mkerdi Tu yiblidan sxvagan Sebrunda namazi moiSleba. Safi mezebSi oT-xmoci kiloetrze meti mgzavrobisas, iqindis namazi SuadRis namazis dros da Ramis namazi saRamos namazis dros anda SuadRis, iqindis namazis da saRamos da Ramis namazis dros (jemi gakeTdeba) erTad locva Sei-Zle– 155 –


ba. amitom hanefi mezebs mimyoli, mgzav-robisas aucileblobis Sem-TxvevaSi Safi mezebze miyoliT namazebs zemoT rogorcaa moxsenebuli ise ilocavs.Mgzavrobis damTa-vrebisas ori namazi erTad aRar iloceba.

avadmyofobis dros namazi abdesis damrRvevi rame Tu sxeulidan mu-dmivad moedineba (ozr) sapatio mizezi ewo-deba, mag. sisxldena, mSobiarobis Semdegi sisxlena, Sardi, Cirqi, wyali, cremlebi da sxva. wamlis an sxva saSualebiT amis SeCe-reba saWiroa. saWiroa bamba an tamponi vix-maroT raTa abdesi ar davarRvioT da Sar-dma TeTreulze ar gamoJonos, bamba ki Sards Seiwovs da abdesi ar dairRveva. magram Sardma Tu bambidanac gamoJona abdesi da-irRveva. qalebma wina mxares yovelTvis ba-mba unda gamoiyenon. dena Tu ar SeCerdeba, yoveli namazisTvis axali abdesi aiReba da namazi ise iloceba. sapatio mizezis mqones erTi abdesiT, farZi, gavlili namazi da na-filec SeuZlia ilocos. aseve yurani qerimi xelSi aiRos. namazis drois dasrule-bisas abdesic irRveva. SeiZleba ucabedad cxviris nestoebidan sisxli gamovides, aseT dros abdesi irRveva. cota xans davicdiT, Tu sisxldena ar Sewydeba da namazis dro iwureba abdess aviRebT da vilocavT, magram im abdesiT meore namazs veRar vilocavT. sapatio mizezisTvis, ab-desis damrR-vevi rac iqneba namazis dros mudmivad unda sdiodes. abdesis aRebiT namazis farZs Tu loculobs maSin sapatio mizezis mqone ver iqneba. maliqi mezebis mixedviT erTi wveTic rom gamodindes sapatio mizezis mqone gax-deba. sapatio mizezis mqones am mizezis – 156 –


gamomwvevi nejaseTi (sibinZure) Tansacmel-ze ecxoba, es Tu midmivad ar xdeba garec-xvaa saWiro. avadmyofobis, gaZlierebis SiSis mqone Ruslis abdesis magier Teimums Seasrulebs. magram am safrTxis, SiSis Sesaxeb gamo-cdili muslimanis an muslimani eqimis rCe-vaa saWiro. zogjer usaxlkaroba da sici-vec avadmyofobis gamomwvevi mizezi xdeba. hanefi mezebis mixedviT erTi TeimumiT ramdenic ginda imdeni farZi namazi iloceba. Safi da maliqi mezebis mixedviT ki yvela axal farZ namazze axali Teimumis aRebaa saWiro. Tu sxeulze bevri Wrilobaa, Teimumi sru-ldeba. Tu Wrilobebi naxevarze naklebia, janmrTeli adgilebi daibaneba da Wriloba-ze meshi sruldeba. Ruslis aRe-bisas sxeu-li erT organad iTvleba ami-tomac, mTeli sxeulis naxevari Tu Wrilobiania maSin mesi gakeTdeba. Tu meshi Wri-lobebisaTvis mav-nebelia, saxvevis zemodan sruldeba, Tu es-ec mavnebelia ar Seasrulebs. Tu abdesis da Ruslis dros Tavze meshi mavnebelia ar Seasruldeba. Tu xeli Wrilobiani an egze-miania da wyals ver xmarobT Teimumi Se-asruleT. visac xelebi da fexebi ar aqvs da Tu saxec nai-arevia uabdesod namazis locva SeuZlia. bavSvebi, monebi, daqiravebuli mosamsaxureebi iZulebulebi arian abdesis aR-ebaSi avadmyofs daexmaron. daxmareba sxveb-sac SeuZliaT, magram isini iZulebulni ar arian. col-qmari ar aris iZulebuli abdesi aRebaSi daexmaron erTaneTs. Tu Wrilobebi bevria da maTi dabana SeiZ-leba, rom mavnebeli iyos saxvevis zemodan erTxel meshis Sesruldeba. Tu saxvevis mox-sna mavnebelia mis qveS janmrTeli adgile-bic ar daibaneba abdesis mere – 157 –


saxvevi auci-lebeli ar aris. Tu saxvevi meshis mere Se-icvala, masze axali meshi saWiro ar aris. fexze ver mdgomma an fexze dgomisas ga-uaresebulma avadmyofma namazi damjdarma ilocos. ruquRisTvis cota moixaros. mere gaimarTos da orjer sejde gaakeTos. Tavis, Tvalis, muxlis tkivilic avadmyofobad iT-vleba. dajdes ise rogorc eioleba.Muxle-bze (eTTexiaTis msgavsad), fexmokeciT, fex-morTxmiT. fexze dgomisas marxvis an abde-sis damrRvevmac damjdarma namazi Seasrulos. rameze miyrdnobiT Tu SeuZlia ise ilocos. fexze Znelad mdgomma ifTiTax Te-qbiri Seasrulos da mere damjdarma gag-rZelos. vinc Zirs sejdes ver akeTebs ruquRi da sejde damjdarma Seasrulos, sejdeze ufro metad moixaros. vinc sxeuls ver xris Ta-vi moxaros. ramis zemodan sejdes Sesrule-ba meqruhia. Tu mjdomared Sesruleba SeuZ-lia, dawolili Sesruleba nebadarTuli ar aris. feiRamberma erTi avadmyofi moina-xula, romelsac baliSi aeRo da zemodan sejdes asrulebda. feiRamberma baliSi gam-oarTva, maSin avadmyofma SeSa aiRo, feiRam-berma isic gamoarTva da uTxra: “Tu Zala Segwevs sejde miwaze Seasrule, qve-modan raime ar daido da sejde ise ar Seasrulo, sejdeze ruquRTan Sedare-biT ufro metad moixare.” vinc jemaeTiT meCeTSi namazs fexze dam-dgari ver ilocavs, saxlSi yofnisas fexze mdgarma ilocos. meCeTSi wausvlelobisTvis ramodenime mizezi arsebobs: wvima, magari sicxe an sicive, Tavdamsxmelis an mtris SiSi, marto darCenis SiSi, ukuni sibnele, Raribi movalis dapatimrebis SiSi, sibrmave, dambla, xeibroba, moxucebuloba, – 158 –


siarulis SeuZlebloba, mecnieruli gakveTilis gamotovebis SiSi, sayvareli saWmelis gamotovebis SiSi, mgzavrobisaTvis gzaSi Cadgoma, mZ-ime misaxedi avadmyofis yola, qariSxali, Zalian moxucebulobis gamo siarulis SeuZlebloba wausvlelobisaTvis sapatio mizezebia. meCeTSi fexiT wasvla, transportiT wasvlaze ufro sasargebloa. meCeTSi skamze damjdari locva ar SeiZleba. iseTi ibadeTis gakeTeba, rogorsac islami ar gvamcn-obs (bidaTi) (siaxlis Semotana) iqneba. bida-Tis gakeTeba didi codvaa. Tu avadmyofs wamoweva ar SeuZlia,zurgze dawolili, Tu esec ar SeuZlia gverdze da-wolili, namazi Seasrulos. Tu yiblesak-en ver trialdeba, romel mxaresac eioleba im mxares ilocos. zurgze mwoliares TavqveS raime SemoudeT. muxlebis moxra sasurvelia. miniSnebiTac Tu namazs ver loculobs yazaze dateva SeiZleba. namazis dros SeuZlod Seqmnili sanamdec Zala eyofa namazs gaagrZelebs. ZirSi damjdari namazis mlocveli Tu kargad gaxdeba fexze mdgomi gaagrZelebs. goneba dakarguli namazs ver ilo-cavs, xuTi drois namazi gasvlamde goneba-ze Tu ovida yazas gaakeTebs. eqvsi namazi Tu gavida ar gaakeTebs. gamotovebuli namazis saswrafod anazRa-ureba farZia. aucilebelia. sikvdilis moax-loebamdis Tu gavlili (yaza) namazebis lo-cvas ver daasrulebs, isqaTisTvis da-tove-buli qonebidan (fidies) gamosasyidis mice-misTvis anderZis datobeba vajibia.

– 159 –


gavlili (yaza) namazebi radganac namazi sxeuliT Sesasrulebeli ibadeTia, igi yvelam TviTon unda Seasru-los, sxva ver Seasrulebs. namazis droul-ad locvas “eda” ewodeba, naloci namazis xelaxla locvas (iade), xolo drois gasv-lis Semdeg locvas ki “yaza” anu gavlili namazi ewodeba. xuTi drois namazebis locvisas da aseve garunebulis locvisas rigis dacvaa saWi-ro. xuT namazze meti gavlilis ar mqones (TerTibi sahibi) hqvia. jumis farZis locva im dRis SuadRis namazis droze locvaa saWiro. dilis namazze Tu CaeZina da ver iloca, huTbes kiTxvisas Tu gaaxsenda, maSinve yaza unda gaakeTos. erTi namazi naloci Tu ar aris mis Semdeg mosuli xuTi namazis locva ar SeiZleba hadisSi. “erTi namazis ZilSi gamrunebeli, an damviwyebeli, Sedegi namazis jemaeTiT locvisas, Tu gaaxsenda, jemaeTiT nama-zi daamTavros da wina namazi ilocos! mis Semdeg jemaeTiT naloci namazi xelaxla ilocos”. gavlili farZi namazebis locva farZia. vajibi namazis locva vajibia, sunneTi nama-zebis locva ki nabrZanebi ar aris. hanefi mezebis alimebi (swavlulebi) gvamcnoben rom: (sunneTi namazebis locva mxolod Ta-vis drozea nabrZanebi. droze ar naloci sunneTebi adamians valad ar daedeba. ami-tomac gavlili sunneTi namazebis locva nabrZanebi ar aris. gamonaklisia mxolod di-lis sunneTi, vajibTan axlosaa. Tu di-lis namazi mzis amosvlamde (Tavis droze) ver viloceT da Tu mzis amosvlis Semdeg Su-adRemde unda vilocoT, farZTan erTad sun-neTsac vilocavT, Tu SuadRis mere unda vi-locoT, sunneTs aRar vilocavT. (ibni abi– 160 –


dinSi) da (TerRib-us-salaTSi) 162 – e gverdze ambobs rom: (sunneTebis damjdari lo-cva SeiZleba. saerTod ar locva codvaa. FarZebis Tu sapatio mizezi aqvs damjdari locva SeiZleba). farZi namazis usababod, sizarmaciT da Segnebulad mitoveba didi codvaa. roulad Seusrulebeli namazebis SemdegSi locva saWiroa. farZisa da vajibis namazebis Tavis droze ulocvelobisaTvis ori sababi arse-bobs: pirveli, mtris pirispir yofna. meore, mgzavris SiSi qurdis, mtacebeli cxovelisa da mtris mimarT. danarCen SemTxvevaSi namazis samomavlod gadadeba ar SeiZleba. davi-wyebisa da Zilis dros gavlili namazebi roca gagvaxsendeba, maSin unda vilocoT. aseve sasikvdilod ganwirulis daxsnis gamo namazis gadavadeba nebadarTulia. magram kr-itikuli viTarebis damTavrebissave unda vi-locoT. sami meqrufi drois garda, bavS-vebisa da ojaxisaTvis saWiro sakvebis Sovnamde namazis locvis dagvianeba nebadarTu-lia. ufro Tu dagviandeba codva iqneba. miT ufro, rom usayvarlesma feiRamberma da meomrebma xendekis brZolis dros oTxi na-mazi ver iloces, magram saRamos miuxedavad imisa rom meomrebi daWrili da daRlil-da-qanculebi iyvnen, oTxive namazi jemaeTiT iloces. namazebis locvis Semdeg feiRambe-rma ase brZana: “ori farZi namazis erTd-roulad Sesruleba codvaa”. (e.i erTi farZis meore farZis mosvlamde dagvianeba da erTad locva didi codvaa. yvela namazi Ta-vis droze unda vilocoT). sxva xadisebSi vkiTxulobT: “namazis gamomtovebelsa da misi drois gasvlis mere Semsrulebels, didebuli allahi oTxmoci huqbes ganmavlobaSi jojox-eTSi datovebso”. erTi huqbe imqveynis 80 weliwadis tolia, imqveynis erTi dRe, – 161 –


amqveynis aTas wels udris. es imis sasjeli vinc mxolod erTi namazi ar il-oca, sruliad ar mlocvelis sasjeli ki dasafiqrebelia. hazreTi feiRamberi brZanebs rom: “namazi rwmenis sayrdenia, namazis mlocveli rwme-nis gamaZlierebelia, namazis damrRvevi ki rwmenis gamanadgurebeli”. erT-erT hadisSi nabrZanebi: “warRvnis dRes rwmenis Sesaxeb micemuli kiTxvis meore kiTxva namazis Sesaxeb iqneba”. maSin didebuli allahi ada-mians ubrZanebs: -e.i,adamiano! Tu namazis an-gariSworebasa da gamocdas gaivli, Sen gad-arCebi, sxva gamokiTxvebsac gagiadvilebo.” xolo anqebuTis sure 45-e aeTSi allahu Te-ala brZanebs: “unaklod Sesrulebuli namazi adamians boroti da binZuri saq-meebisgan icavs”. hazreTi feiRamberma brZana. - “adamianis allahu TealasTan yvelaze metad mi-axlo-vebis dro, namazis Sesrulebis droa”. muslimanis namazis droulad Seusruleb-loba ori saxisaa: 1 _ zemoT aRniSnuli sapatio mizeziT ver Sesruleba. 2 _ namazis aucileblobis codnis miuxe-davad sizarmacem gadasZlia. farZi namazis drois gasvlis Semdeg da usababod gadavadeba arami da didi codvaa. es codva SemdegSi locviT ar epatieba.Gav-lili namazis locvis gverdiT gansakuTre-biT monaniebac saWiroa. amis Semdeg pa-ti-ebis imedi geqneba. Tu adamians aq saSualeba aanazRauros gavlili namazebi da Tu amas ar akeTebs mZime codvebis Camdeni xdeba. es codva erTi namazi locvis drois gasvlas-Tan er– 162 –


Tad izrdeba. ragdanac gavlili na-mazis pirveli SesaZleblobisTanave anazRa-ureba farZia. gavlili namazis arafrad Camgdebi usasrulod ganadgurdeba. (umdeT-ul-islam) da (jai-ulfeTeva) Si ambobs rom: (mtris pirispir yofnisas Tu farZi namazis locvis SesaZleblobisas ar locva, Svida-si didi codvis Cadenis codva miecema). yaza namazis gadavadeba, droze ulocvelobidan ufro didi codvaa. erTi garunebuli namazis, pirveli garunebuli nieTis gakeTebiTa da locviT es codvebi epatieba.

ganmarteba (sunneTebis adgilze gavlili (yaza) iloceba?) abdulqadir jeilani (fuTuh-ul Raib) wignSi ambobs rom: mu’minma jer farZebi unda Seasrulos. Semdeg sunneTi.Mmis Semdeg nafileebi. Tu farZebi Sesasrulebelia maSi sunneTebis Sesruleba briyvuli saqcielia, radgan visac farZi garunebuli aqvs da ya-zac ar aqvs Sesrulebuli misi naloci sunneTi miRebuli ar iqneba. ali ibni ebi Talibi gadmogvcems rom: hazreTi feiRam-berma (sallahu aleihi vesellem) brZana: “visac farZi namazebi Sesasrulebeli aqvs yazas Sesrulebamdis misi naloci namazi Tyuilad wvaleba iqneba, al-lahu Teala mis nafile namazebs miRebulad ar CaTvlis”. hanefi mezebis alimebidan abdulqadir dehlevi brZanebs rom. es hadisi Serifi visac farZis Sesasrulebeli aqvs maTi naloci sunneTi da nafile namazi miRebuli ar iqneba. qudu-sis mufti muhammed sadiq effendi ase gad-mogvcems didi alims ibni nuceims Seek-iTxes (yazaze datovebuli namazebi dilis SuadRis, iqindis saRamos da Ramis, namazis – 163 –


sunneTebi, garunebulis nieTis gakeTebiT rom ilocos am dros sunneTebi mitovebuli iTvleba Tu ara? pasuxad. sunneTebi mitove-bulad ar eTvleba, ragdan xuTi drois na-mazis sunneTebis locvis mizani im dros farZi namazis garda sxva namazis locvaa. SeiTans namazis locva saerTod ar surs. farZidan sxva namazis locva ki SeiTanis survilis sawinaaRmdego iqneba Sercxvena iqneba. sunneTis adgilze yazis locviT sunneTebic naloci CaiTvleba. visac farZi Sesasrulebeli aqvs, sunneTis adgilze gavlilis locvaa saWiro. radgan visac farZi namazi Sesasrulebeli aqvs da sunneTebs loculebs jojoxeTSi wavlen. maSin rodesac sunneTebis adgilze gavlili namazis mlocveli samoTxeSi wava.

rogor sruldeba gavlili namazebi? gavlili namazi saswrafod unda Se-vasruloT da movinanioT, raTa didi codve-bis gamo sasjelisgan gadavrCeT. amitom su-nneTis adgilzec (yaza) gavlili namazebi unda vilocoT. sizarmaciT wlebiT namazis ar mlocvelebma, namazis dawyebisas sunne-Tis locvisas im namazis pirvelad garunebuli namazis salocavad nieTi unda gaake-Tos. ase gakeTeba oTxive mezebSi saWiroa. hanefi mezebSi namazis ar locva (eqberi qebairia) didi codvaa. es didi codva erTi namazi rom iloceba imdeni drois gasvlis Semdeg codva ufro emateba. radgan Tavisu-fal dros gavlili namazebis maSinve Ses-ruleba farZia. SuadRis namazis pirveli oTxi muxli sunneTis locvisas yvelaze pi-rveli garunebuli SuadRis nieTi unda ga-akeTos, bolo ori muxlis locvisas pirve-lad garunebuli dilis namazis, – 164 –


iqindis oTxi muxli sunneTis locvisas pirvelad garunebuli iqindis, saRamos namazis sun-neTisas, pirveli gavlili saRamos namazis, Ramis pirveli oTxi muxli sunneTis loc-visas, pirvelad garunebuli Ramis farZis, bolo sunneTis locvisas pirvelad garune-buli viTris nieTi unda gaakeTos da ise unda ilocos. garda amisac Tavisufal dr-os gavlili namazebi unda Sesruldes. Te-ravi namazis locvisas gavlili namazebi unda ilocos.Yyaza namazebis damTavrebis Semdeg sunneTebis da nafile namazis lo-cva unda daiwyos.

– 165 –


meeqvse nawili vinc namazs ar loculobs hazreTi ebu beqirma brZana: “dReSi xuT-jer namazis dros meleiqebi ase amboben: (ei, adamianTa modgmav! wamodeqiT! da Tqvens dasawvavad gamzadebuli koconi namazis loc-viT CaaqreTo)!” erT-erT xadisSi fei-Ramberi brZanebs: “muslimanis urwmunosgan ganmasxva-vebeli qceva namazis locvaa,” e.i muslimani namazs loculobs, urwmuno ki – ara, xolo munafiyi (orpiri) zogjer loculobs, zog-jer – ara. munaafiyebi jojoxeTSi did tan-jvas gamoivlian. erTerT xadisSi vkiTxul-obT: “vinc namazs ar loculobs warRvnis dRes didebul allahs ganrisxebuls naxa-vs!” hadisis alimebi (brZenebi) erTsulovnad acxadeben, rom (namazis droulad ver Sem-srulebeli da amis arafrad Camgdebi ur-wmuno gaxdeba) an urwmonud mokvdeba. da wa-rmoidgineT ra mouva maT vinc namazis lo-cvas Tavis movaleobadac ki ar Tvlis? mas vinc sikvdilisas urwmunod kvdeba?. ehli sunneTis swavlulebi erTxmad aboben rom ibadeTebi rwmenis nawili ar aris. marto namazis Sesaxeb brZenebi ramdenime gansxva-vebul azrs gamoTqvamen; maT Soris zogier-Tebis imami ahmed bin han-beli,Aabdullah ibni mubareq, ibrahim nehai, zubeir bin harb, ishaq ibni raheveih, ebu beqr ibni Seibe, eub sahTiani, haqem bin uTeibe, davud Tai -s azriT, namazis Segnebulad daucveloba di-di codvaa da qafirobis niSania.FmaSin Sen, morwmune Zmao, arasodes ar modunde, ar izarmaco da namazi ar gamotovo. Siyvarul-iT iloce namazi! radganac didebuli al-lahi yvela Tqvengans jildosa da sasjels sakuTari qcevebis mixedviT mogces ras gaakeTeb? – 166 –


hanbeli mezebis mixedviT is, vinc namazs yovelgvari mizezis gareSe ar ilocavs, urwmuno gaxdeba: sikvdilis Semdeg ar dai-baneba, sudaraSi ar Seixveva da misi namazi ar iloceba. muslimanTa sasaflaoze ar da-imarxeba,sadRac mTaze erT TxrilSi Ca-agdeben da saflavis adgili samudamod ga-urkveveli darCeba. namazis ar mlocveli Safi mezebis mixe-dviT murTedi ar xdeba margam sasjeli sik-vdilia. maliqi mezebis mixedviT namazis ar mlocvelis kanonebi da Safi mezebis msga-vsia. hanefi mezebis mixedviT, namazis daw-yebamdis cixeSi Caigdeba an sisxlis gamod-enamdis icemeba.

vinc xuT rames ar gaakeTebs, xuT rames ver eRirseba: 1 _ vinc qonebis zeqaTs ar gascems, qone-bis sikeTes da sargeblobas ver eRirseba. 2 _ vinc mosavlis zeqaTs (oSurs) ar gas-cems, mogebisas xvavsa da baraqas ver eRir-seba. 3 _ vinc mowyalebas (sadayas) ar gascems, imisi sxeuli janmrTelobas ver eRirseba. 4 _ vinc allahu Tealas sawadelis miRwevas ver eRiseba.

ar

Seevedreba,

5 _ vinc namazis drois mosvlisas mis Se-srulebas ar moindomebs, sikvdilisas qeli-mei SehadeTis Tqmas ver eRirseba. hazreTi feiRamberi brZanebs: “namazis umizezod ugulebelyofels didebuli allahi TxuTmet satanjvels dauwesebs. amaTgan eqvss amqveynad, sams sik-vdilis dros, sams – 167 –


saflavSi, da samsac wa-rRvnis dRes, saflavidan wamodgomis dros gamoscdiso”. amqveynad gansacdeli eqvsi tanjva: 1 _ vinc namazs ar asrulebs cxovrebaSi xvavsa da baraqas ver naxavs. 2 _ saxeze arasodes eqneba is silamaze da momxibvleloba, romelic allahis rCe-ul adamianebs aqvT. 3 _ mas aranairi sikeTis samagierod mad-li ar daewereba. 4 _ misi locvebi (duebi) ar Seis-mineba. 5 _ igi aravis ar eyvareba. 6 _ sxva muslimebis keTili locvebi mas sikeTesa da sargeblianobas ar moutans. sikvdilis dros gansacdeli sami tanjva: 1 _ saSinlad, cudad, wvalebiT da mtki-vneulad mokvdeba. 2 _ mSieri mokvdeba. 3 _ Zalian bevri wyalic rom dalos mainc mwyurvali da datanjuli mokvdeba. saflavSi gansacdeli sami tanjva: 1 _ saflavi misTvis viwro iqneba, mouWers da Zvlebi siviwrovisagan erTmaneTSi gada-ixlarTeba. 2 _ saflavi cecxliT aivseba da dRe-Ra-mis ganmavlobaSi mudmivad dawvavs. 3 _ allahu Teala mis saflavSi Zalian did gvels gaagzavnis. igi Cveulebrivi amqv-eyniuri gvelebisnairi ar iqneba. gveli yo-vel dRes da yvela namazis drois mosv-lisas mas ukbens, wamiTac ar moasvenebs. – 168 –


saflavidan wamodgomisas gansacdeli sami tanjva: 1 _ mas jojoxeTisaken gamqaCavi jojoxeTis meleiqebi arasodes mo-asveneben. 2 _ allahu Tealas ganrisxebuls ixilavs. 3 _ angariSsworeba sastiki iqneba, jojoxeTSi Caagdeben.

namazis mlocvelTa miRebuli sargeblobani arsebobs mravali hadisi Serifi, sadac moTxrobilia namazis locvis madlisa da sargeblobis Sesaxeb. abdulhaq bin seifud-din dehlevis (eSi-aTul-lemeaT) wignSi hadisebs gvamcnobs: 1 _ ebu hureiere (radiellahuan) gadmog-vcems hazreTi feiRamberma brZana: “xuTi dr-ois namazi da juma namazi momaval paraskevamde, xolo ramaznis marxva momaval ramaznis marxvamde yvela codvebs gamo-isyidis da didi codvebisgan Sors mdgom adamianebis patara codvebis mitevebis sababi gaxdeba.” patara codvebis mitevebis Sem-deg, maT patronebs didi codvebic Tu gaaC-niaT, imaT samagierod dawesebuli tanjva da sasjeli SeumsubuqdebaT, didi codvebis mitevebisaTvis monaniebac saWiroa. Tu didi codvebi ar gaaCnia, maSin wodeba aumaRlde-ba, xolo maT, visac xuTi drois namazebSi naklovanebebi aqvT juma namazis locvis sa-magierod mietevebaT, Tu juma namazic nak-lovania, maSin ramaznis marxvis samagierod mietevebaT.Ppatara codvebis patiebiT did codvebis Semsubuqebis sababi gaxdebian di-di codvebis sapatieblad Tevbes gakeTeba-caa saWiro es hadisi Serifi, (muslim)-Sic aris dawerili. – 169 –


2 _ abdullah ibni mesudi ambobs: feiRam-bers SevekiTxe, romelia didebuli allahis yvelaze sayvareli saqme? ase mipasuxa: “dro-ulad namazis locva”. amis mere ki allahis yvelaze sayvareli saqme ded-mamis siyvaruli da pativiscemaa, amis mere allahis gza-ze brZola (jihadi). islamis dasawyis periodSi yvelaze rCe-uli saqme jihadi iyo. Axlandel droSi ki eniTa da kalmiT urwmunoTa da codvilTa winaaRmdeg brZola iTvleba. aseTi saxis jihadis moqmedT saqmiT, fuliT, sityviT an qonebiT xelis Semwyobnic aseTive madls da sikeTes miiReben. aeTi da hadisebi gviCvene-ben, rom namazi zeqaTze da mowyalebis gacemaze ufro faseulia. 3 _ dReSi xuTjer namazis locva dide-buli allahis brZanebaa. vinc safuZvliani abdesis mere namazs droulad wesebis da-cviT ilocavs, imas allahu Teala pati-ebasa da Sewyalebas hpirdeba. vinc ase ar iqceva maT arafers ar hpirdeba, Tu unda apatiebs, Tu ara tanjvawamebas ar gamoulevs.” aSkarad vxedavT, rom namazis pirobebis da wesebis kargad dacva aucilebelia. Dide-buli allahi Tavisi sityvidan arasodes ar gadauxvevs da namazis droulad mlocvel-ebs codvebs miutevebs. 4 _ “Tqvensa da Cems Soris damakavSi-rebeli xidi namazia, namazis mimtovebeli urwmuno gaxdeba.” e.i. Cans, rom namazis ml-ocveli muslimani aris, xolo vinc namazs upirveles movaleobad ar Tvlis urwmunoa. 5 _ ebu zeri gadmogvcems: erTxel, Semod-gomisas hazreTi feiRamberTan erTad quCaSi gavediT, foTolcvena iyo. feiRamberma xis ori toti motexa da totebs umalve foT-lebi dascvivda, maSin feiRamberma brZana: “ei, ebu zer! rogorc am – 170 –


totebs foTlebi dascvivda, iseve allahis xaTrisTvis namazis mlocvel mus-limansac codvebi dascvi-vdeba.” rodesac muslimani ridiTa da krZalviT asrulebs namazs, mas codvebi mieteveba. e.i. didebuli allahi mas yvela patara codvebs miutevebs.” namazis Semsrulebeli warRvnis dRes naT-liT mosili iqneba da aqedan gamomdinare jojoxeTis tanjvas gadaurCeba. Tu adamiani namazs ar ilocavs naTeli da sikeTe ar mi-ekareba da simSvides ver moipovebs, piriqiT, misi adgili qarunTan, firavunTan, hamanTan, ubei bin halefTan da sxva urwmunoebTan erTad iqneba. vxedavT, rom namazis locva samudamo na-Tels moiyolebs Tan da Tu namazis locvas SevwyvetT codvilTa gverdiT aRmovCndebiT, e.i. jojoxeTSi davitanjebiT. islamis brZe-nebi ibadeTebs Soris mxolod namazis mi-tovebas miiCneven urwmunod gaxdomis safas-urad. 6 _ sahabe ebu derda gadmogvcems: feiRam-berma ase miTxra: “cecxlSi rom iwvode, da romc dagglijon kidec, arasodes allahi ar uaryo da arafers Seadaro! farZi na-mazebi ar miatovo, Torem muslimanobas dakargav. alkoholi ar dalio, radgan alkoholi yvela mavneblobis gasaRebia.” vxedavT, rom namazis ulocveli urwmuno xdeba, da Tu sizarmacis gamo miatovebs mZi-me codvili xdeba. yvela alkoholur sasme-ls gonebis dakargvamde mivyavarT da ugunu-ri kacic yvela borotebis Camdenia. 7 _ abdullah ibn mesud radiallahu anh brZanebs rom, allahu Tealas yvelaze say-vareli saqme romelia resulullah vkiTxe. “droulad naloci namazi” brZana. zogierT hadisi SerifSi ki – 171 –


“zustad drois dawye-bisas naloci namazi yvelaze metad uyvars” ubrZanebia. mis garda romeli uyvars vkiTxe. “ded-mamaze kargad moqceva” brZana. amis garda ro-melia yvelaze sayvareli vkiTxe. “allahis gzaze jihadis brZolis gakeTeba” brZa-na. es hadisi Serifi orive swor hadisebis wignSi buharsa da muslimSia daweri-li. sxva hadisi SerifSi “saqmeebidan yvela-ze saukeTeso, saWmlis gacea”. kidev sxva hadisSi, “misalmeba”. aseve kidev sxva hadisSi, “RamiT yvelas Zilis dros namazis loca” brZana. sxva hadisSi “yvelaze saukeTeso saqme, xelidan da enidan vinmes Seuwuxeblobaa”. 8 _ erT hadisi SerifSic, “yvelaze sauke-Teso saqme, jihadia”. sxva hadisi SerifSi, “yvelaze saukeTeso saqme, hajobis gake-Tebaa”. anu aranairi codvis CadeniT gakeTe-buli hajobaa brZanebda. (allahu TeRalaze ziqris gakeTebaa) da (yovelsvis gasakeTebe-li saqmea) hadisiSerifebSi gvxdeba. kiTxvis damsmelebis mdgomareobebis Sesabamisad, sxvadasxva pasuxi gaucemia. Tundac drois mix-edviT pasuxi gaucemia. magaliTad, islamis dasawyisSi, saqmeebis yvelaze saukeTeso jihadi iyo. dResdReisobiT, saqmeebidan yvela-ze saukeTeso, werilobiT, sityvierad, qaafi-rebze, araswori iTiadis mqoneebze pasuxis gacema, ehli sunneTis da misi wesdebulebis gavrcelebaa. amdagvari jihadis Semsruleb-lebze, fuliT, qonebiT, sxeuliT, damxmareebi am madlis mewileebi gaxdebian. aiaTi qe-rimebi, da hadisi Serifebi, namazs, zeqaTi-dan da sadayidan ufro mniSvenelovani da Zvirfasi rom aris gvaCvenebs. magram, sasik-vdilo mdgomareobaSi myofs raimes micemiT Tu gadvarCenT es namazis locvaze ufro Zvirfasi iqneba. aqedan gamomdinare, sxvadasxva mdgomareobebSi, sxvadasxva pirobebSi, sxvadasxva rameebi ufro Zvirfasi xdeba. – 172 –


9 _ ubade bin samiT radiellahu anh gvam-cnobs, rom. allahu Tealas resuli brZa-nebda, rom “allahu Tealam xuTi drouli namazis locva brZana. vinmem, lamazad abdesis aRebiT, namazebi droulad Tu iloca da ruquRebi, yvela moZraobebi zustad Seasrula, allahu Tealas, misi patiebisTvis sityva aqvs micemuli. vinc amaT ar asrulebs maTTvis sityva ar miucia. es Tu moindoma apatiebs. Tu moindoma sas-jels miscems”. es hadisi Serifi imami ahmed, ebu davud da nisaaii-Si aris nacno-bebi. aqedan ikveTeba rom, namazis pirobebze, ruquRebze da sejdeebze yuradRebis gamaxvileba saWi-ro. allahu Teala sityvidan ar dabrundeba. sworad namazis mlocavT aucileblad apatiebs. 10 _ eshabi qiramidan cnobili bureide eslemi radiellahu anh gvamcnobs. hazreTi feiRamberi brZanebda rom, “TqvenSi yvelaze upirve-lesi ram namazia. namazis mimtovebeli qaafiri gaxdeba”. ikveTeba rom, namazis mlocavi muslimanobas gamoxatavs. namazze yuradRebis gaumaxvilebeli, namazi pirveli Sesasrulebeli ram, ar aRiarebs da amis ga-mo namazs ar ilocavs qaafiri gaxdeba. es hadisi Serifi, imami ahmed, tirmizi, nesai da ibni maje wignebSia nacnobebi. 11 _ zeid bin haalid cuhenii gvamcnobs. hazreTi feiRamberma brZana rom, “mus-limanma, sworad da guldasmiT ori muxli namazi rom ilo-cos, Cadenili codvebi epatieba”. anu allahu Teala, mis patara codvebs yvelas apatiebs. am had-isi Serifs imami ahmedi gadmogvcems. 12 _ abdullah bin amir-bin aas gvacno-bebs. allahis resuli brZanebda rom, “erTi vinme, namazis edas Tu gaakeTebs, es namazi aRsasrulis dRes sinaTles da damcvelobas gauwevs aseve jojoxeTidan ga-darCenis sab-abi gaxdeba. namazs Tu ar daicavs, – 173 –


sinaTle da damcveloba ar eqneba. qarunTan, faraon-Tan, haamaanTan da ubei bin halefTan erTad iqneba”. vxedavT rom, erTi vinmem, namazi fa-rZebis, vaajibebis, sunneTebis da wesebis Se-sabamisad Tu ilocavs, es namazi aRsasru-lis dRes sinaTleSi yofnisTvis sababi gauxdeba. aseTnairad namazis locvas Tu ar gaagrZelebs, aRsasrulis dRes CamoTvlili qafirebis saxelebis erTad iqneba. anu jo-joxeTSi saSinel wvalebas gaivlis. 13 _ ebuderda radiellahu anh ambobs rom, uzomod sayvarelma me miTxra rom, “na-wil nawilad ro danawevrde, cecxlSi rom daiwva kidec, allahu Tealas sawinaaRmdego arasdros araferi gaakeTo! farZi namazebi ar miatovo! farZ namazebi gangeb mimtove-beli, muslimanobidan gava. alkoholuri sasmeli ar dalio, yvelanairi cudi saqmeebis gasaRebia”. es hadisi Serifi ibn maje gvam-cnobs. vxedavT rom, farZi namazebis mimt-ovebeli, qafiri gaxdeba. sizarmaciT nama-zis mimtovebeli qaafiri ara magram didi cod-viani gaxdeba. Rvino da alkoholuri sasme-lebi yvela tvins Slis da adamiani mdgoma-reobidan gamoyavs. tvinis ar mqone, yvelanair cud saqmes Caidens. 14 _ abdullah ibni omer radiellahu anh gvamcnobs allahis resulma brZanana rom, “namazebis drois mosvlisTanave mlocvele-bidan allahu Teala kmayofili gaxdeba. Dr-ois bolosken mlocvelebsac apatiebs”. es hadisi Serifi tirmizma gvamcno. 15 _ ummi ferve radiellahu anha gva-mcnobs. yvelaze kargi saqme romelia ukiT-xavT., hazreTi feiRamberma brZana “saq-meebid-an saukeTeso, drois mosvlisTanave naloci namazia” brZanebda. es hadisi Serifi, imami ahmed, tirmizi da ebu davud gvamcnoben. namazi msaxurebebis yvelaze maRla mdgomia. – 174 –


drois mosvlis Tanave locvisas ufro maRali xdeba. 16 _ hazreTi aiSe (radiellahuanha) brZa-nebs rom, feiRambris drois miwuruls na-loci namazi mxolod orjer vnaxe’’. anu mTeli sicocxlis manZilze, mxolod orjer drois miwuruls namazi ulocia. 17 _ hazreTi aiSe feiRambris nafile ib-adeTebidan yvelaze metad anu uwyvetliv Se-srulebuli msaxureba sabahnamazis sunneTi iyo es hadisi buharSic da muslimSic aris dawerili. vxedavT, rom hazreTi aiSe xuTi drouli namazis erTad naloci sunneT na-mazebze, nafile namazs uwodebs. didi islamis swavluli, allahis adami-anebis winamZRoli, codvilebs, umezeoebis sawinaaRmdegod ehli sunneTis yvelaze mniS-vnelovani, allahu Tealas SerCeuli reli-giis gamvrcelebeli, imami rabbani mujed-didi elf-i saanii ahmed bin abdulehad fa-aruukii serhendi ‘’rahmeTullahi aleih’’, islamis rwmenaSi msgavsis ar damweri, (meqTuubaT) wignis pirvel tomSi, ocdamecxre we-rilSi amobs rom: allahu TeRalas mowonebuli saqmeebi, fa-rZebi da nafileebia. farZebis gverdiT na-afileebs araviTari fasi ara aqvs. erTi fa-rZis droulad Sesruleba, aTasi weli gau-Cerebliv nafile namazis locvaze mniSvne-lovania. yvela saxis nafile aseTia, maga-liTad namazi, zeqaTi, marxva sul asea. aseve erTi farZis Sesrulebisas, misi sun-neTebidan erTi sunneTi da wesebidan erTi wesis gakeTebac, sxva nafileebis gakeTeba-zec sarTul sarTul ufro mniSvnelovani da Zvirfasia. hazreTi omeri erT dRes sabah namazis locvinebisas, jgufSi erTerTis Se-umCnevlobis gamo sababi moikiTxa, is yov– 175 –


el Rame nafile namazebs loculobs. SesaZle-belia Zinavdes da magis gamo ver movida uT-xres. (mTeli Rame eZina da sabah (dilis) na-mazi jemaeTiT erTad eloca, ufro kargi iqneboda) ubrZanebia. vxedavT rom erTi far-Zis Sesrulebisas, wesebidan erTi wesis ga-keTeba da erTi meqrufidan morideba, ziq-ridan ufro Zvirfasia. xoda, im kargi saqmeebis gakeTebiT da meqrufebidan moridebis erTad rom gakeTdes, raTqmaunda ufro sargebliani iqneba. magram maT gareSe Tu gakeTdeba, mniSvneloba ar eq-neba. amis gamo, erTi lari zeqaTis micema, aTasobiT laris nafile sadayis micemaze ufro ukeTesia. im erTi laris micemisas er-Ti Tavazianobis gaTvaliswinebiT, magali-Tad, axlo naTesavze micemac im nafile sa-dayidan ufro kargi iqneba. imami rabbani, 1034 /m. 1624/ welSi, indoeTSi, qalaq ser-hendSi gardaicvala.

namazis WeSmariteba islamis did alimi (brZenTmTavarTagan) abdullah dehlevi Tavis naSromSi (meqaT-ib-I Serife) wignis 85-Te werilSi ase wers: namazis jemaeTiT locva, da ruquRis gas-woreba, or sejdes Soris dajdoma Cven al-lahis resulebma gvamcnobes. yvelafers Ta-visi funqcia aqvs: ruquRs, fexze dogmas, se-jdes, wamodgomas, dajdomas da sxva. amaTi kargad da faqizad Sesrulebaa saWiro. yve-lafers namazi moicavs: yurani qerimis waki-Txvas, misalmebas, codvebis monaniebas da yvela saTxovaris didi allahisaTvis Seve-drebas. xeebi da balaxebi rogorc namazis mlocvelebi welSi gamarTulni dganan, cxo-velebic ruquRs md– 176 –


gomareobaSi, da usul-oebi TiTqos eTTehiaTzze zian ise ganla-gebulan. namazis locva mirajis Rames farZi gaxda. namazis damcveli rCeul feiRambe-rebs da TviTon yovlisSemzle allahs uax-lovdeba, emorCileba ra maT brZanebebs. al-lahma daawesa ra namazis Sesruleba, musli-manebisaTvis didi mowyaleba gaiRo. amito-mac mravali madloba da dideba allahs. Cv-en yovelTvis mivesalmebiT allahis sayva-rel feiRamberebs da gvwams maTi. namazis locvisas saocar simSvidesa da simyudro-ves movipovebT xolme. namazis locvisas, marTalia allahis da-naxva SeuZlebelia, magram aucilebelia vi-locoT ise TiTqos mas vxedavdeT, ambobs erTerTi alimi. am azris saukeTesoobaSi yvela islamis alimebi erTsulovanni arian. bayaras suraSi asea nabrZanebi: “didebuli allahi locvebs da RvTismsaxurebas ar dagikargavT!” gvatobinebs, rom arcerTi na-mazi wyalSi ar iyreba. aqedan gamomdinare namazis arasworad locva RvTismsaxurebis waylSi Cayris tolfasia. hazreTi feiRamberic ase brZaneb-da: “orive Tvalis sinaTle da gemo namazSiao.” aqedan sxva azric gamodis: yovlisSemZle allahi Tavis udide-bulesobis madlsa da naTels namazSi urevs da Cveni suli da Tvalebic Svebasa da bednierebas SeigrZnobs. vinc namazis garda sxva rameSi eZieba Svebas da bednierebas is ugunuria da WeSmariti morwmune ar aris, radganac nama-zis gamotovebiT, igi yvela sx-va RvTismsaxurebas umniSvnelod da tyuil-ubralod aqcevs.

– 177 –


upiratesobani namazis Sesrulebisas imami rabbani wignSi “meqTubaTi” pirveli tomis 261-e werilSi ase ewers: “aucilebelia icodeT, rom namazis locva islamis xuTi pirobidan meorea. namazi yve-lafers erTad Seicavs da is-lamis erTi me-xuTedic rom iyos, ukve muslimanobisaTvis sakmarisia. namazi aris yvelaze WeSmariti im saqmeebidan, romlebic adamianebs allahTan aaxloveben da samoTxeSi mosaxvedrad erT-erTi Zlieri winapirobaa. hadisSi vkiTxul-obT: “namazi muslimanebis mirajia!” aseve: “adamiani allahu TealasTan yvelaze miax-lovebuli namazis locvis dros ariso!” saerTo warmatebebsa da gamarjvebebSi namazis locvisas adamianebi bevri allahiseu-li ramis xilvas SeZleben xolme. namazis locva rom ar dawesebuli-yo, adamianebi WeSmarit da mSvenier miznebs rogor miagnebdnen? siyvarulsa da sikeTes rogor iswav-lidnen? namazi dardian sulebs Svebas hgv-ris, avadmyofobebis gankurnebas xels uwyo-bs. gulis mkurnali namazia. hazreTi feiRam-bris sityvebi: “namazi gulis sixaruli da Tvalis Ciniao” raoden didi mniSvnelobis mqonea. saTavec yvelafrisa rac xdeba da moxdeba didebuli allahis nebaa, namazi ki misi brZanebaa. amqveyniuri siamovnebebi umni-Svnelo da uazro rCeba namazis didebule-bis gverdiT. mniSvnelovani saiqioSi mox-ved-ris Semdegac madlisa da sikeTis damsaxur-ebaa. WeSmaritad Rirebul bednierebisa da Svebas iq moipovebT. radganac bevri amqveyni-uri Rirebuleba saiqioSi gadafasdeba da WeSmaritad faseulic imqveynad irkveva. saiqioSic mosvenebisaTvis miraji saWiroa da muslimanebisaTvis es miraji namazis loc-vaa. radgan – 178 –


feiRamberma (sallahu aleihi ve-sellem) brZana: “mirajis Rame amqveynidan wavida, saiqios moxvda samoTxeSi, mTliani bednierebiTa da WeSmariti SvebiT iq damk-vidrda. o, didebulo allah! Sen neba mog-ve-ci da SegvaZlebine movimoqmedoT mirajis sakadrisi saqvelmoqmedo da Rirebuli saq-meebi. yvela feiRambrebs madli da sikeTe ar moaklo, radganac isini Seni rCeulebi arian da Seni brZanebebis sworad Sesrule-baSi WeSmarit gzas gviCveneben. yvelam, SecdomiT gzas mihyveba es gza Segnebulad rodi airCia, maT ubralod ar gaaCndaT swori azri da informacia namazis WeSmariti madlisa da upiratesobebis Sesa-xeb da amitomac bednierebas sxva rameebSi eZebdnen. sxva miznebisaken iswrafodnen, Ta-nac namazis am miznebisaken mimyvan gzad arc miiCnevdnen. zogmac namazis Rirebuleba da Sveba musikaSi, TrobaSi, sakuTari Tavisa da gonebis dakargvaSi eZeba. mizani lamazi fa-rdebis miRma, musikisa da garTobis miRma eZeba. cekvasa da mxiarulebas mihyva, maSin rodesac yovlisSemZle allahma brZana: “ar-am saqmeSi xsna da Sveba ar eZebo-To!” diax, gamoucdeli mocurave daxrCobas rom gada-urCes, yvelanair fesvsa da balaxs moebRauWeba, xanac raimes metismeti ga-tacebiT yru-vdeba da brmavdeba. amaT nama-zis raime mad-lic rom scxebodeT, am mavne-bel saqmeebs, xels ar miakarebdnen, gemos ar gausinjavdn-en da fiqrSic ki ar gaivlebdnen. allahu Tealas mier boZebuli yvelaze didi jildo da saCuqari RvTismsaxurebis (ibadeTis) siamovnebiT Sesruleba da loc-viT arasodes daRlaa. mxolod aseT adami-anebs sZaluZT Seicnon namazis namdvili ge-mo da fasi. gansakuTrebiT ki – 179 –


farZi namaze-bisa. [farZi namazis garda yvela danarCeni nafi-le namazia] Sakmarisia, adamianma igemos namazis sauc-xoo gemo, rom maSinve piridan es sityvebi amoxdeba: o, yovlisSemZle allaho, ra sas-waulia, gmadlob rom gvwamlob da mwuxare sulebs gvikurnav. es WeSmariti bednierebaa. kargad icodeT, rom namazis samagiero wo-deba, samoTxeSi maRalia, amqveynad adamiani allahu Tealas yvelaze metad namazis lo-cvisas uaxlovdeba, imqveynad ki misi danax-visas. yvela RvTismsaxureba adamianebSi na-mazis locvis survilis gaRviZebas emsax-ureba, radganac saboloo da mudmivi bedni-erebis miRweva mxolod namazis locviT ar-is SesaZlebeli. namazi yvelafer sxvaze da marxvazec ki faseulia. namazi gatexil gulebs amTli-ane-bs, namazi codvebis mitevebis sababia, adamians borotebisagan icavs. hadisSi vkiTxu-lobT: “namazi gulis sixalise da sixaruls saTavea”. namazi mwuxare sulebs naRvels ga-uqarvebs, namazi sulis sakvebia, namazi gulis ganmkurnebelia, radganac didebul al-lahTan miaxloebis erTaderTi WeSmariti gzaa”. imami rabbani, (meqTuubaaT) wignis 1 nawilis, 266e werilSi ambobs rom: religiis da mrwamsis gaTviTcnobierebis Semdeg, fiqhis (moZRvreba muslimanuri sama-rTlis Sesaxeb) miTiTebebis anu religiaSi nabrZanebi da akrZaluli saqmeebis Seswavla aucilebelia. farZebis, vajibebis, alali da haramis, sunneTi da meqrufebis codna da am codniT moqmedebaa saWiro. fiqhi – 180 –


wignebis swavla yvela muslimanisTvis saWiroa. (am wignebis ucodinrobiT muslimanoba SeuZle-belia.) uzenaesi allahis nabrZanebis Sesru-lebiT, misi mowonebuli cxovrebis msgavsad cxovreba. misi yvelaze metad mowonebuli da nabrZanebi, dReSi xuTi drois namazis locvaa. namazi rwmenis sayrdeni boZia, nama-zis didi mniSvnelobidan da Tu rogor il-oceba ramodenime miniSnebas mogawvdiT. yurisdagdebiT momismineT! jer, sunneTze (anu fiqhis wignebSi dawerilis) zustad miyol-iT abdesi unda aiRoT. abdesis aRebisas sxe-ulis dasabani nawilebis samsamjer gulda-smiT unda daibanoT. amdagvarad sunneTze dayrdnobiT abdesis aReba gamova. Tavze me-shis gakeTebisas, Tavis yvela nawilze xeli unda gadaisvaT. yurebi da kaCac unda davi-sveloT anu meshi unda gaakeToT. fexis TiTebis dabanisas (anu fexis TiTebis Suale-debis gawmendisas) marcxena xelis neka TiTiT fexis TiTebis qveSa mxareebi unda gamoibanoT. es musTehabi (mosawoni) saqmea da mitoveba ar SeiZleba, eseni allahu Tealas sayvareli da mowonebuli saqmeebia. namazi morwmuneebis mirajia, anu mirajis Rames feiRamberze (sallahu aleihi vessel-lem) naCuqebi siZvirfaseebi, am qveyanas mis mimyolebs mxolod namazidan SeuZliaT isi-amovnon. kacebi, namazebis jemaeTiT locvis-Tvis unda iswrafodnen, ufro metic imamis pirveli aRebul Teqbiri ar unda gamoto-von. [qalebis Tu gind jemaeTiT namazis lo-cva iyos, Tugind yuranze mosmena anda mev-ludis mosasmenad, jameebSi kacebis gverdiT Sereva da juma namazebze wasvla codvaa]. namazebis droulad locva (da droulad locvis codna) savaldebuloa. (martod lo-cvisas yvela namazi drois mosvlisTanave unda ilocebodes, – 181 –


iqindi namazi da iaTsi (Ramis) namazi imami azamis mixedviT unda ilocebodes. namazi ramdenadac dagvianebiT iloceba imdenad madli cotaa. musTehabis mqone droebi, jemaeTiT salocavad, ja-meSi wasasvlelad wodebuli droebia. namazis locvamde dro Tu gaivlis, adamianis mok-vlisnairi didi codva iqneba. yazis (gav-lilis locviT) gakeTebiT es codva napati-ebi ar iqneba. mxolod valis moxdaSi CaiT-vleba. am codvis sapatieblad Tevbe-i nasuh gakeTeba anda haji mebruris gakeTebaa saWi-ro. (ibni abidin). namazis dros yurani qerimi sunneTiT mow-odebuli raodenobiT unda ikiTxebodes. Ru-quRze da sejdeze gaunZrevlad dgoma, raT-qmaunda saWiroa. imitom rom, farZi anda va-jibia. ruquRdan adgomisas ise unda gaswo-rdes rom Zvlebi adgilebSi unda Cajdes. amis Semdeg, am mdgomareobaSi gansazRvruli droiT dgoma farZi an sunneTi an vaajibia uTqvamT. or sejdes Soris jdomac amis msg-avsia. amaTze raTqmaunda yuradRebis gaTvaliswinebaa saWiro. ruquRze da sejdeze Te-sbihi sul cota sam-sam jeraa, umetesi ki Svidi da TerTmetia. imamisTvis ki jemaRe-Tis mixedviTaa. janmrTeli adamianisTvis, marto locvisas Tesbihis sul cota raodenobiT gakeTeba raoden sasircxo saqcielia. sul rom ara xuTjer mainc unda Tqvas. Se-jdes gakeTebisas jer muxlebi, Semdeg xe-lebi, mere cxviri da Subli daideba. muxlebidn da xelebidan pirvelad marjvena mxare daideba. adgomis procesi dajdomis sapirispirod ganxorcieldeba (anu SubliT cxviriT daiwyeba). fexze dgomisas, sejdis adgilze, ruquRze yofnisas fexebze, sej-deze yofnisas cxviris mopirdapired, jdomisas ki xelebis SuaSi anda muxlebze yure-baa – 182 –


saWiro. Tvalis iqeTaqeT trialiT ara da zemoT CamoTvlil adgilebze yurebiT namazis locva guliT anu amqveyniurobaze mowyvetiT mxolod allahze mindobiT nama-zis locvad CaiTvleba. anu suliT guliT namazis locva gamogviva. hazreTi feiRam-bers ubrZanebia rom: xelis TiTebis ruquRze gaSla da sejdeze erTmaneTze Setyupeba sunneTia. amaTac dakvirveba esaWiroeba. isl-amis patroni hazreTi feiRamberi am moqme-debebis sargeblianobaze fiqriT ase gauke-Tebia. CvenTvis ki, islamis patronze, miyo-laze sxva didi sargebeli ar aris. es Cveni naTqvamiFfiqhis wignSi mocemuli kanonebis SesrulebisaTvis wamaxalisebeli magaliTe-bia. allahu Tealam Cvenc da Tqvenc isla-mis naCvenebi swori gziT cxovreba gvargu-nos! feiRamberebis, winamZRoli, batoni, yve-laze saukeTeso, yvelaze didi pativiscemis-Tvis “aleihi ve aleihim ve alaa aali qul-lin minesselavaTi efdaluha ve mine Tesli-maTi eqmeluha” es dua miRebul iqnas! aamin.

– 183 –


imami rabbani “rahmeTullahi aleihi” (meqTubaT) wignis isev meore nawilis 69 -e werilSi ambobs rom: allahu Tealas madloba! mis rCeul, mow-onebul morwmuneebs salami, simSvide hqono-deT!. Tqveni werili movida. megobrebis, na-Tesavebis, swori gziT svlis mixvedriT, Za-lian gauxarda. allahu TeRalam, siswore da swor gzaze myofneli amravlos!Megob-rebTan erTad mocemul pasuxismgeblobebis ganxorcielebas vagrZelebT. xuT droul na-mazs ormocdaaTi samoci kaciT vloculo-bT, ambobT. amis gamo, allahu Tealas didi madloba! guli allahu TealasTan, sxeuli, saqcieli da samarTali, allahze damoki-debulebiT Sesruleba roden didi saCu-qaria. dResdReiobiT adamianebis umravle-soba namazis locvas gulgrilobiT ekidebian. amis gamo Tqveni siyvarulisTvis am we-rtilis gamoaSkaravebisTvis aucilebloba vigrZeni. Tadil erqans mniSvnelobas ar ani-Weben. kargad momismineT! feiRamberi “yvela-ze didi qurdi sakuTari namazis momparavia” brZanebda. ei allahis resulo! erTi vinme, sakuTari namazs rogor moiparavs? ukiTxa-vT. “namazis ruquRs da sejdes vinc srulyofilad ar gaakeTebs” brZana. erTxel brZana rom: “namazis locvisas ruquRze da sejdeze garkveuli droiT welSi mox-rili vinc ar gaCerdeba allahu Teala mis namazs ar CaTvlis”. Cveni feiRamberi erT vinmes namazis locvisas, ruquRi da sejdes srulyofilad Seusruleblobas dainaxavs, “Sen namazebis aseTi locvisaTvis muhammedis rwmenis garda sxva rwmeniT sikvdilis ar geSinia?” ubrZanebia. isev brZanebda rom, “Tqvenidan erTerTi namazis locvisas, ru-quRdan adgomisas, sworad gauCereblad da fexze dgomiT, sxeulis yvela nawilis ad– 184 –


gilze daubruneblad, namazi srulyofilad ar CaiTvleba”. erTxelac uTqvams rom, “or sejdes Soris welSi gamarTulad daujdomlad, namazi srulyofili ar iqneba”. hazreT feiRambers erTerTi namazis locvi-sas daunaxavs, rom namazis moZraobebis, sun-neTebis musTehabebis daukvirveblad, ruquRidan adgomisas gauCerebliv isev ruquRze wasula, or sejdes Soris ar damjdara da uTqvams: “Tu namazebis aseTnairad locvas gaagrZeleb da mokvdebi, warRvnis dRes Sen Cemi ummeTidan (mimyolebidan) ar CagTvl-ian”. ebu hureire (radiellahu anh) ambobda rom, (samoci weli, yvela namazis mlocavi, da arceTi namazi CaTvlili rom araqvs, aseTi vinmeebi ruquRis da sejdeebis srulyo-filad rom ar asrulebdnen isini arian). zeid ibn vehb erTerTi namazis locvisas ruqu da sejdes srulyofilad Seusrule-bloba dainaxa. masTan miixmo, ramdeni xania aseTnairad namazs loculob, hkiTxa. ormo-ci welia pasuxis Tqmisas, Sen ormoci wel-ia namazi ar gilociao. rom mokvde resu-lullahis sunneTis anu rwmeniT momkvdar-ad ar CaiTvlrbio. Taberani (rahmeTullah TeRala aleihi) (evsaaT)Si gvacnobebs rom, vinme morwmune namazs lamazad ilocavs ruquRs da sejd-eebs lamazad Tu gaakeTebs, namazs gauxard-eba, da nuri ainTebao. melaiqebi, im namazs caSi aitaceben, is namazi, namazis mlocavs karg duas gaukeTebs da Sen, Cemi, Secdome-bisgan dacvis msgavsad, allahu Tealac, Sen dagicavso. namazi Tu srulyofilad ar il-oceba Savi iqneba. melaiqebs is namazi SeezizRebaT, caSi ar aitaceben, im namazis mlo-cavs, naloci namazi Sesaferis duas gaukeTebs, Sen rogorc me SecdomiT naklovane-bebiT damtove, allahu Tealamac maseTi na-klovani dagtovoso, etyvis. amis mixedviT – 185 –


namazebis srulyofilad locvisTvis unda viswrafodeT. sxvebis SecdomiT locvis da-naxvisas unda vuTxrad da Tu saWiro iqneba vaswavlod. muslimane-bis umravlesoba am sa-pativcemulo moqmedebebidan Sors rCebian, es SesaZleblobebi ki xelidan gaurbiT. hazreTi feiRamberi brZanebs rom “miviw-yebuli sunneTis gamomaSkaravebeli, asi Sehidis madls miiRebs”. jemaeTiT namazis locvisas rigebis swo-rad da mWidrod dakavebasac didi mniSvne-loba aqvs. hazreTi feiRamberi jer rigebs daalagebda gaasworebda da namazs mere da-iwyebda. “rigebis gasworeba namazis locvis erTerTi nawilia” brZanebda. yvela Cvengani swori gzidan ar dagvaSoro! ____________________

muslimanis: amqveynis siZvirfaseebis da im-qveyniurobis mogeba Tu unda, sakuTar TavSi es sami Cveva unda waSalos: qmnilebebidan (kerpebi da sxva) aranairi ramis dalodeba. muslimanebze cilis wameba. sxvisi axis (sakuTrebis) aReba.

namazis saidumlo imami rabbani (meqTubaT) wignis pirveli nawilis, samasmeoTxe werilSi brZanebs rom: allahu TeRalas dalocvis da feiRamber-is selavaTis Tqmis Semdeg, usasrulo simS-vidis mopovebisTvis duas vakeTeb. allahu TeRala sxvadasxva aiaTi qerimSi, samadlo saqmeebis gamkeTebel mu’minebs samoTxeSi Se-svlas gvamcnobebs. es samadlo saqmeebi ro-mlebia, yvela kargi saqme Tu maTgan ramo-denime? Tu, kargi saqmee– 186 –


bidan yvelas moi-cavs maSin mas veravin gaakeTebs. maTgan ra-modenime Tu aris, netav romlebia? Cvenda sasixarulod allahu TeRalam saCuqris gakeTebiT ase gvamcnoba rom, swori saqmeebi, islamis xuTi pirobaa. islamis am xuTi pir-obis, guldasmiT uSecdomod Sesrulebisas, jojoxeTidan gadarCenis Zlieri mtkicebu-lebaa. imitom rom eseni, TavisTavad swor saqmeebad iTvleba, adamians codvebisgan da cudi saqcielebisgan icavs. yurani qerimSi anqebuT sureSi ormocdamexuTe aiaTis ganmartebiT (uSecdomod naloci erTi nmazi, adamians binZur, cud saqmeebis Cadenidan icavs) brZanebs. romeli pi-rovnebas, islamis xuTi pirobis Sesruleba Tu erguneba, siZvi-rfaseebis madli miRebu-lad eqneba. imitom rom TviTon, nisa suras asormocdameeqvse aiaTSi ganmartebiT (Tu irwmunebT da umad-lierebT, tanjvas ar moggvriT) brZanebs. amis gamo, islamis xuTi pirobis, Sesrule-bisTvis suliTa da guliT brZolaa saWiro. am xuTi pirobidan yvelaze saukeTeso, nam-azia radgan rwmenis sayrdeni boZia. namazis pativebidan erTerTi pativi namazis gauvl-elad locvaa. namazi uSecdomod Tu il-oceba, islamis mTavari da didi saZirkveli Cayrili iqneba. jojoxeTidan gadasarCeni Zlieri Zafi xelSi daWerili iqneba. alla-hu Tealam yvelas swori namazis locva gvargunos! namazze dadgomisas, (allahu eqber) Tqma, (allahu TeRalas, arcerTi arsebis, misdami msaxurebis saWiroebas ar war-moadgens, arc-erTi mxridan mas saWiroeba ar aqvs, adamian-ebis namazebidan mas sargebeli ar aqvs) gvacnobebs. namazis Sig-niT Teqbirebi ki, (allahu TeRalas winaSe Sesaferisi msaxurebis Sesrulebisa, Rirsebis da Zlierebis ar qonlobas) gamox-atavs. ruquRSi naTqvami Teqbire– 187 –


bic am mniS-vnelobis qonis gamo, ruquRis Semdeg Te-qbiris Tqma nabrZanebi ar iqna. Tumca, sejdes dros Tesbihis Semdeg gakeTeba na-brZanebi iqna. Imitom, rom amis gakeTebisas, guliT suliT zustad Sesrul-ebul msax-urebad CaiTvleba. am fiqrebis ga-saqarwyleblad, sejdeebze, moxra adgomisas, Teqbiris Tqma sunneTis msgavsad, sejdis TesbihSi (Rala) Tqma nabrZaneb iqna. namazi morwmuneebis amaRlebisTvis, namazis bolos feiRamberis mirajis Rames dajildovebuli sityvebis, anu eTTehiaTus kiTxva nabrZane-bi iqna, imis mixedviT namazis mlocavi vinme, namazi TavisTvis mirajad unda aqcios, allahu Tealas siaxlove namazSi unda eZios. hazreTi feiRamberi (sallahu aleihi ve sellem) brZanebda rom, (adamianis, al-lahu TealasTan yvelaze axlos yofnis dro, na-mazis locvis droa). namazis mlocavi vinme, allahu TealasTan laparakiT, masze vedre-biT da misi sidi-adiT, ZlierebiT da rom mis garda sxva yvelaferi, araferia aSkarad xedavs. amis gamo namazis dros SiSi, Tavzardacemuloba, namazis bolos orjer sa-lamis micema nabrZanebi iqna. hazreTi feiRambers erTerT hadisi Serif-Si (farZ namazis mere 33 jer Tesbihi, 33-jer Tahmidi, 33-jer Teqbiri da erTxelac Tehlili) ubrZanebia. amis miz-ezi, namazSi daS-vebuli Secdomebi TesbihiT daifareba. Rir-seuli ibadeTis ver gakeTebas acnobebs. (Tahmid)-iT namazis locviT pativcemuli (Teqbiris) gakeTebiT, mis garda ibadeTis ga-keTebis Rirsi ara-vinaa namazis pirobebis da masze gamoxatuli pativiscemiT locvis da Secdomebis am sax-iT dafarviT, namazis miRebisTvisac madly-erebis gamoxatviT, qelimei Tevhidis war-moTqmiT, es namazi miRebuladD CaiTvleba. es vinme, namazis mlocvelebidan da – 188 –


gadar-Cenilebidan iqneba. ei allah! feiRamberebis yvelaze didi pativiscemisTvis “aleihi ve ala aalihimussalevaaTu veTTesliimaaT” Cv-en namazis mlocvelTagan da gadarCenil ad-amianebidan gvamyofne! aamin. imami muhammed masuumi (meqTubaT)is, meore nawilis, meTerTmete werilSi brZanebs rom: allahu Tealas, adamianebi martod ar da-utovebia. yvelanairi survilis gakeTebisT-vis neba ar miucia. sulieri moTxovnilebeb-ze damorCilebiT, cxoveluri siamovnebeb-iT, gza gadasulobiT, codvebis CadeniT, cxovr-ebis gagrZeleba da sakuTari Tavebis daRu-pva ar urCevia. Tavisufali da uproblemo cxovrebaSi gamosayenebeli gzebi aCvena da amqveyniuri da imqveyniuri gzebis siZvirfa-seebis gakeTeba ubrZana. saziano rameebis ga-keTeba akrZala. am uflebebisa da akrZal-vebs (ahqam-i islamie) ewoda. amqveynad mSvi-dobiani cxovrebis da imqveyniurobis moge-bisTvis islamze miyola savaldebuloa. ise-Ti sulieri Tvisebebi romlebic islams ewinaaRmdegeba misi daT-mobaa saWiro. islamze, baton patronze, gamCenis moTxovnebze, Seuferebeli saqcie-li, tanjvis sababi gaxdeba. islamze mimyoli adamiani, musli-manic, qaafiric, amqvey-anas yvelanairad rom Tavisuflad iyos, patroni mas daxmarebas gauwevs. es qveyana sameurneo adgilia. amqveyniuri cxovreba, gavliTi siamovneba, sul-ieri moTx-ovnilebebis saSineli da sazRv-rebs gadasuli qcevebis Semsrulebelic, sa-mudamo siZvirfaseebisgan, usasrulo siamov-nebebisgan xelcarieli darCeba. es mdgomareoba, Wkuamyofelis misaRebi ram ar aris, usasrulo sitkboebis dakar-gvis mizezis mqone, droebiTi sitkboebis za-ralis miRebis sax– 189 –


iT moqcevas ar airCevs. (allahu Teala, amqveyniuri siamovnebebidan, droebiTi siamovnebebidan, sulierebaze saa-mo rameebidan ar aukrZalia, eseni islamis Sesaferisad, zaralis miuyeneblad gamoyenebisTvis neba darTo). islamze zustad miyolisTvis, upirvelesad (ehli sunneT) swav-lulebis, eshabi qiramdan codnis miRebiT da yurani qerimidan da hadisi Serifebidan gasagebad cnobadi (aqaid)-ze Sesaferisad rwmenis miReba, mere arami, akrZaluli ram-eebis gacnobiT amaTgan Sors dgoma da na-brZanebi da sakeTebeli farZebis Seswavla ganxorcielebaa saWiro. am moqmedebebs (ib-adeTi) gakeTeba ewodeba. aramebze mofrTx-ilebas (Taqva) ewodeba. nieTis gakeTebiT islamis kanonebze miyo-las (ibadeTis gakeTeba) ewodeba. allahis brZanebebsa da akrZalvebs ki (ahqami islam-ie) ewodeba. nabrZanebebs (farZi), akrZalu-lebs (arami) ewodeba. msaxurebebidan yvela-ze Zvirfasi da islamis xuTi pirobidan er-TerTi (namazis) locvaa. (namazis locva, sa-xiT yiblisken fexze dgoma da faaTixas ki-Txva, yiblis winaSe moxra da yiblis winaSe Tavis ZirSi dadebaa. eseni yiblis pirdapir Tu ar Sesrulda namazis locvad ar CaiT-vleba.) namazis mlocavi muslimania, namazis ar mlocavi an muslimania an qaafiria. yove-l dRe xuTi drouli namazi, amqveyniur saqmeebis daufiqreblad da jemaReTiT da gu-ldasmiT, abdesis yuradRebiT aRebiT musTehabi droebis dros unda ilocebodes. namazis locvisas, allahisa da morwmunis Soris fardebi aixdeba. xuTi namazis mlocavi, yoveldRe xuTjer gambanva ganmw-mend vinmes msgavsad, codvebisgan ganiwmindeba. yoveld-Re xuTi namazis sworad mlocvels asi Sehidis madli miecema. savaWro

saqonlis,

mindorze – 190 –

mZoveli

cxo-


velebis, (da baRCidan, xeebidan, miRebuli qonebisgan da qaRaldis fulis da asaRebe-bis) zeqaTi nabrZaneb adgilebSi sixaruliT unda gaices. zeqaTis gamcemis qoneba ar Sem-cirdeba. qoneba romelzec zeqaTs ar gav-cemT jojoxeTSi cecxlad iqceva. allahu Teala, Zalian SemcodeblobiT, moTxovnile-bebze zedmeti qonebis, nisabs Tu miaRwia, erTi wlis gasvlis mere zeqaTis micema brZana. sicocxlis da qonebis momcemi is aris. qonebidan yvelaferi da sicocxlis micema rom ebrZana, masze Seyvarebulebi da-ufiqreblad miscemdnen. ramaznis TveSi, allahu Tealas brZanebis gamo, sixaruliT marxva unda SevinaxoT. es SimSili da wyurvili bednierebad unda vicodeT. islamis saZirkveli xuTia: pirveli, (eShe-du en la-ilahe ilellah ve eShedu enne muxammeden abduhu ve resuluhu) Tqma da misi mniSvnelobis codna da dajerebaa. amas (qelimei SehadeT) ewodeba. danarCeni oTxic, namazi, zeqaTi, marxva da hajobaa. amaTgan erTerTis Seusrulebloba, islamSi naklo-vanebas gamoxatavs.

namazis Semdeg dua elhemdulillahi rabil Ralemin. esela-Tu veselamu Ralaaresulilinaa muhammedin ve aalihi ve sahbihi ejmeiRiin. ei rabbi! mi-iRe Cemi naloci namazi! momeci siSvide im-qveynad da bolo amosunTqvisas SehadeTis Tqma margune. Cems axlobel gardacvlilebs codvebi apatie. allahummaRfir verham ve en-Te hairurahimin. Teveffeni muslimen ve elhiqni bissalihin. allahumaRfirli ve li-valideie ve liusTazie ve lilmu’minine vel mu’minaT ievme ieyumul hisab. ei rabbi! me eSmakis cdunebisgan da – 191 –


mtris cdunebis-gan da sulis cdunebisgan daculi mamyofe. Oja-xSi sikeTe, halali xvavi-baraqa maCuqe. swo-ri islamiT cxovreba margune. TvalT-maqci muslimanebi dawyevlili da ganadgurebuli amyofe. qafirebis winaaRmdeg mebrZoli mus-limanebi daifare da daxmareba gauwie. allahume inneqe Rafuvvun qerimun Tuhibbul-a-fve faRfuanii. ei rabbi! avadmyofebs gam-ojanmrTeleba, dardianebs udardeloba argune. allahumme inni eseluqessihhaTe velafieTe vel emaneTe ve husnelhulqi verridae bilyaderi birahmaTiqe ia erhemelrrahimin. dedaCems, mamaCems, Svilebs da naTesavebs da axloblebs da yvela rwmeniT Zmebs sau-keTeso wleebi, lamazi Zneoba, saRi azrov-neba, jamrTeloba, sruli WeSmariteba, uwya-lobe. aamin. allahume salli Rala... allahu mebariq Rala... allahume rabbena aaTi-na... velhemdulillahi rabbil Ralemin. es-teRfirullah, esteRfirullah, esteR-firullahelRaziim elqeriim ellezii laailaahe illaa huve elhaiaelyaiume ve eTuubu ileih.

ganmarteba: (dua, vedreba rom miRebul iqnas amis pirobebi): 1 _ muslimani unda iyos. 2 _ ehli sunneTis mimdevari unda iyos. am-is gamo oTxi mezhebidan erTerTi unda air-C-ios. 3 _ farZebis Sesruleba. gavlili nama-zebi, Ramis namazebis da sunneTi namazebis adgilzec upirvelesad gavlilebi unda mo-ixados. farZi namazi gavlili vinmes, sunne-Ti da nafile namazebi da gakeTebuli dua miRebuli ar gauxdeba. anu sworic rom iyos madli ar miecema. SeiTani, muslimanebis mosatyueblad, farZebis umniSvnelod moaCvene-bs, – 192 –


sunneTebs da nafile namazebs Seaxali-sebs. namazebi droulad da zustad droze unda ilocebodes. 4 _ aramebidan Sors unda idges. alalis mWameli vinmes dua dakmayofilebuli da mi-rebuli iqneba. 5 _ evliebidan erTerTis sababiT xsenebiT duis gakeTebaa saWiro. indoeTis swavlule-bidan muhammed bni ahmed zahid, (Tergib us salaT) wignis ormocdameTotx-mete gverdze, ambobs rom, (hadisi SerifSiduis miRebisaT-vis ori ramaa saWiro: pirveli, dua gulidan unda gakeTdes. meore, naWami da Cacmuli alalobidan unda iyos. morwmunis oTaxSi, aramidan erTi Zafic Tua, am oTaxSi ga-keTebuli dua, araviTar SemTxvevaSi mire-buli ar iqneba) brZanebda). ihlas, mxolod allahu TeRalasze fiqri, mxolod allahu TeRaladan lodiniaa. amis gamo ehli sun-neTis swavlulebis gadmocemis dajereba da islamze miyola saWiro, xuTi drouli nama-zis locvaa saWiro.

Tejdiidi imanis dua iarobbi dasawyisidan dRemde, islamis mt-rebze da Secdomebze miyoliT, gakeTebuli araswori saqmeebi, cud kanonebsa da Sec-domebs, usworo rameebis Tqmas, mosmenils, danaxulsa da gakeTebuls, vinanieb da vna-nob, sityvas viZlevi rom kidev erTxel aseT usworo da cud saqmeebs aRar Caviden. feiRambrebidan pirveli ademi aleiselami da bolo Cveni feiRamberi muhammed aleiselamia. am ori feiRambers Soris mo-suli da wa-sul yvela feiRambris virwmune da davijere. yvela marTalia, sworia. yvela Cvenze nacnobebi sworia. amenTubillah ve bima jaae min Rind illah Rala muradi re– 193 –


sulillah, amenTubillahi ve melaiqeTihi ve quTubihi ve rusulihi ve lievmil aaxiri ve bilyaderi hairihi ve Serrihi minellahi TeRalaa vel-baRsubeRdelmevTi hayyun eShedu en laa ilaahe illallah ve eShedu enne muhammeden Rabduhu ve resuluh.

namazis sargebeli (namazi da Cveni janmrTeloba) muslimani, namazs allahuU Tealas brZane-bis gamo ilocavs.Aallahis brZanebebSi sxv-adasxva sargeblobac aris, akrZalulebSi ki sxvadasxva zarali aucileblad aris. am sa-rgeblobebidan da zaralebidan, dResdRe-isobiT zogierTi dadgenilia. islamis jan-mrelobaze miniWebuli mniSvneloba, sxva ar-cerT religias aseTi mniSvneloba ar miuniWebia. Cvens religis, msaxurebebidan yvela-ze mniSvnelovani namazia da sicocxlis bo-lomde locva aqvs nabrZanebi. namazis mlo-cavi, sijanmrTelisTvis gankuTvnil sarge-bels raTqmaunda moipovebs. namazis janmr-Telobis mxriv sargeblobebi esenia: 1 _ namazSi gakeTebuli moZraobebi nela Sesrulebisas, guls moRlilobas uxsnis. sxvadasxva dros Sesrulebis gamo adamiani mTeli dRis ganmavlobaSi mSvidia. 2 _ dReSi oTxmocjer ZirSi dadebiT, adamianis TavSi sisxlis mimoqceva Cqardeba da TavSi zedmeti sisxlis miwodebis gamo tvi-ni ukeTesad muSaobs. 3 _ namazis mlocavebis Tvalebi, am moZ-raobebis gamo ufro ukeTesad sisxls Re-bulobs da Tvalis wnevas aregulirebs. sxvadasxva davavadebebisagan icavs. – 194 –


4 _ namazis locvisas Sesrulebuli moZ-raoebebi, kuWSi arsebuli sakvebis ukeTesad arevas, gadamuSavebas uwyobs xels, anu sak-vebis gadamuSavebasa da monelebis sistemis muSaobas uwyobs xels. aseve Tirkmlebisa da saSarde milis SenjRreviT kenWebis gaCenas xels uSlis. 5 _ xuTi drois namazis locvisas Ses-rulebuli moZraobebi, dRiur muSaobis dr-os, umuSevari adgilebis moZraobaSi moyvan-iT, zurgis, saxsrebis da sxvadasxva avad-myofobidan icavs. 6 _ sxeulis janmrTelobisTvis sisufTave aucilebelia. abdesi da didi ganbanva, Tan qonebrivi Tan sulieri sisufTavea. eseigi namazi, pirdapir sisufTavis winapirobaa. sx-eulis da sulierebis sisufTavis gareSe na-mazi ar iloceba. abdesi da Rusli sxeuls asufTavebs. ibadeTis SesrulebisaTvis adamiani, sulierad wminda da gasufTavebeli iqneba. 7 _ varjiSebiT mkurnali, gankurnebisas gakeTebuli sxvadasxva moZraobebi Zalian hgavs namazis dros Sesrulebul moZraob-ebs, es sisxlZarRvebSi sisxlis moZraobas da ganaxlebas uwyobs xels. 8 _ Zilis momwesrigebeli yvelaze mniSvn-elovani saSualeba namazia, aseve sxeulSi dagrovili sxvadasxva eleqtronitebi sej-dis gakeTebisas damiwebas akeTebs. amgvarad sxeuli isev normalur muSaobas ubrundeba. namazis am sargeblobebis miRebisTvis, nama-zis droulad locvis erTad, sisufTaveze, zedmet saWmelze da naWam sakvebis sisufTa-vesa da mis alalobazec yuradRebis gamax-vilebaa saWiro. – 195 –


meSvide nawili namazis isqaTi. isqaTi da devri (nur ul-izah) – Si, (TahTav) – Si, (halb) – Si, da (darr-ul-muhTar) – Si namazebis yazis bolos (mulTeqa) – Si da (darr-ul-munTeqa) – si, (viqaede) – Si, (du-rer) – Si (jehver) – Si da sxva Zvirfas wig-nebSi, marxvis bolos, anderZis damtovebel mkvdrisTvis isqaTis da devris dakeTeba saiWiroa weria. magaliTad, (TahTav) – Si ambobs rom, (Seunaxavi marxvis fidieies (gamosasyidis) micemiT, isqadis gakeTebis kategoriulobac aris. namazi mar-xvisgan ufro mniSvnelovania amisaTvis, sx-vadasxva mizezebis gamo gavlili namazis me-re yazis gakeTebisda miuxedavad, sasikvdi-lo avadmyofobis mqone vinmesTvis, gavlili namazebis ulocvelobis gamo, marxvisTvis gakeTebulis msgavsad, isqaTi unda gakeTdes mTliani swavlulebis mxridan saerTo gad-awyvetilebis Sedegia. namazis isqaTi ar Se-iZleba, amis mTqmeli ucodinaria. imitom rom mezhebebis winaaRmdeg gamodis. hadisi SerifSi (vinc arunda iyos sxvis adgilze marxvas ver Seinaxavs da namazs ver ilocavs, magram, imis marxvisa da namazisTvis, gaWirvebuls daanayrebs). ehli sunneTis swavlulebis da mezhebis ima-mebis sisworesa da maTi sidiadeebze, sakuTar Ta-vTan SedarebiT, meocnebe mosaubreebi arian, am saxiT Semfa-sebelni (islmSi isqaTi da devri ar aris. isqaTi qristianebis codve-bis monaniebas gauqmebas waagavs) msgavsi Se-fasebebis gakeTebiT sakuTar Tavebs safrT-xeSi igdeben. imitom rom Cveni feiRamberi (Cemi ummeTi (xalxi) mcdarobaze ar gaerTi-andebian). brZanebda. es hadisi Serifi, swav-lulebis azrebis gaerTianebiT gadmo-cema, raTqmaunda mis siswores asaxavs. maTze ar damjerebi, am hadisi Serifis ar – 196 –


dam-jeri iqneba. ibni abidin, viTir namazis axsna ganmartebisas, (rwmenaSi ijmaTi ga-docemul sakiTxebze ar damjerebeli qaf-iri daxdeba). brZanebda. (ijma) (alimebis) swavlulebis erTsityvaobas niSnavs. isqaTi codvis moxsnas rogor daemsgavseba? mRvdelebis, cod-vebis mitevebiT adamianebs Zarcvaven. isla-mSi ki winamZRolebi isqaTs ar gaakeTebs. isqaTi mxolod da mxolod, micvalebulis STamomavlobas SeuZlia gaakeTos da fuli religiis warmomadgen-lebs (imams moezins mufTs) ki ara, gaWirvebulebs miecemaT. TiTqmis yvela mxares, isqaTis da devris saqmeebi islamis Sesaferisad ar sruldeba. islamSi isqadi ar aris mTqmelebma, amis ar Tqma da dResdReisobiT Sesrulebuli is-qaTi da devri, islamis Sesaferisad ar sru-ldeba, Tqma ufro ukeTesi iqneboda. Cvenc mxars dauWerdiT. Ase-Ti saxis TqmiT Tan saSineli Secdomis SiSisgan ganTa-visufl-deboden da Tan islamis msaxurebad CaeTv-lebodaT. isqaTi da devri sworad rogor unda Sesruldes qvemoT gagacnobT. ibni abi-din, yaza (gavlili) namazebis bolos ambobda rom: faiTe namazebis mqone (anu islamSi mire-buli mizezebis gamo gavlili namazebis mq-one vinme), SesaZleblobis dros namazi Tu ar ulocia, gardacvalebamde, qefaareTis isqaTis gasakeTeblad anderZis datoveba va-jibia. gavlilebis salocavad SesaZlebl-oba Tu ar hqonda, maSin anderZis datoveba saWiro ar aris. ramazanis TveSi marxvis ver Semnaxveli stumari da avadmyofi, Tu valis mosaxdelad dro ver ipova da gardaicvala, anderZis datoveba saWiro ar gaxdeba. Avad-myofis qefareTis isqaTi, gar-dacvalebis Se-mdeg darCenili Svili, SviliSvilebisgan gakeTdeba. gardacvalebamde gakeTeba ar Se-iZleba. adamiani Tavis sicocxleSi – 197 –


sakuTar Tavze isqaTs ver gaakeTebs, daSvebuli ar aris. (jilaa-ul quluub) – Si ambobs rom: (allahu Tealas da adamianebis axis mqone vinmes, ori mowmis win anderZis Tqma anda dawerili anderZis amaTze wakiTxva vajibia, axis armqonesTvis anderZis (vasieTis) ga-keTeba musTehabia). qefareTi isqaTisTvis anderZis damtove-belis patroni, anu misi memkvidre, memkvi-dreobidan erTi mesamedidan, gavlili erTi romelime namazisTvis plius viTri namazi da yazis gakeTeba saWiro marxvisTvis, erTi fiTris raodenobiT anu (520 dirhemi anda 1750gr puriskakali gaWirvebulebs an gaWi-rvebulis warmomadgenlebze) fidie miicema. efareT isqaTisTvis vasieTi Tu ar dautove-bia, memkvidres isqadis gakeTeb hanefi me-zhebis mixedviT ar daekisreba. Safi mezheb-Si, ki anderZi romc ar datovos isqaTis gakeTeba saWiroa. adamianis axis, memkvidris mxridan gadaxda hanefi mezhebis mixedviTac saWiroa. aseve asaRebi valebs, memkvidreobis miRebisas, sasamarTlos gareSe miiReben. marxvis fidie, fuliT gadaixdis, Tu an-derZiT aqvs datovebuli, amis gakeTeba va-jibia. anderZi Tu ar gaukeTebia, namazis fidie vajibi aRar iqneba. magram gadaxda dasaSvebia. romc miRebuli ar iqnas, sul rom ara sadayis madls aiRebs, codvebis Semsubuqebas daexmareba. imami muhammedi ase brZanebda (mejma-ul-enhur)Si ambobs, rom (sakuTar bunebasa da eSmakze miyoliT na-mazebi ar ulocia, sicocxlis bolo wle-ebSi mounaniebia da namazisa da yaza namazis locvis damwyebi, vinmes, gavlilebis uloc-velobis gamo isqaTis gasakeTeblad ande-rZis gakeTeba daSvebuli ar aris, magram da-Svebuli aris (musTasfa)Si weria). anderZis damtovebeli micvalebulis qone-bis erTi mesameds isqaTis gasakeTebld vasi-eTs Tu – 198 –


akeTebs, Svilma am qonebidan fidie unda misces. qifaieTs Tu ar akeTebs, erT mesamedze metis micema dasaSvebia es (frT-hul-qadir)Si weria. amis msgavsi, far-Zebidan hajze wasvla Tu anderZi datova, memkvidrem anda sxva vinmem, hajze wasasvleli fuli saCuqrad rom misces, swori ar iqneba. sikvdilamde anderZi Tu ar gaukeTebia, memkvi-drem sakuTari fuliT isqaTi rom gaakeTos da hajsac wavi-des, gardacvlilis vali mo-xdilad CaeTvleba. memkvidris garda sxvisi fuliT am moqmedebebis Sesruleba SeuZle-belia, mTqmelebTan erTad, (durrulmuhTa-r), (meraakil-felaah), (jilaa-ul-quluub) wignebis avtorebma SeuZliaT, Tqves. qefaareT isqaTi, xorblis adgilas fqvi-li anda erTi saarfa xumra, yurZenis daan-gariSebiT, amaTidanac miicema. (imitom, rom eseni xorbalze ufro saWira da gaWirve-bulisTvis ufro sasargebloa.) yvelafris adgilze Zvirfaseuloba oqro da vercxlic miicema. (qaRaldis fuliT isqaTi ar gaikeTeba). TilaveT sejdesTvis fidies micema saWiro ar aris.

isqadi da devri rogor keTdeba? fidies fuli, memkvidreobis erT mesameds Tu gascdeba memkvidreebis Tanxmobis gareSe, Svili erT mesamedze mets ver gaiRebs. (qinie) wignSi ambobs rom, pirovnebam mTliani cxovrebis namazebisTvis qonebidan erTi mesamedis micema Tu anderZi datova, da va-lic aqvs, mevaleebma gasakeTeblad Tanxmobac, rom ganacxadon, anderZis gakeTeba daSvebuli ar iqneba. imitom, rom islami jer valebis gadaxdas brZanebs. valis gadaxda, amRebis TanxmobiT, gadadeba ar SeiZ-leba. – 199 –


yvela namazebis isqaTis gakeTebisTvis, an-derZis damtovebli ramdeni wlisaa, Tu da-udgenelia, datovebuli qonebis erTi mesa-medi, namazebis isqaTs Tu ar eyofa, dasa-Svebi iqneba. qonebis erTi mesamedi, isqa-TisTvis sakmarisi iqneba da gadaametebs, es anderZi daSvebuli ar iqneba. imitom, rom qonebis erTi mesamedi, isqaTze miRwevisas, erTi mesamediT, isqaTis gasakeTeblad nama-zebis raodenobis gamoaSkaravebis gamo, an-derZi am namazebisTvis daSvebuli iqneba, drCenili namazebisTvis gakeTebuli anderZi cariel sityvebad darCeba. erTi mesamedi, gamravlebis dros, sicocxle da namazebis raodenoba gaurkvevlad iqneba, anderZi gau-qmdeba. namazis isqaTisTvis anderZis damtovebe-li vinmes Tu saerTod qoneba ar aqvs, anda erTi mesamedi arasakmarisia anda saerTod andrZi ar gaukeTebia da Svils sakuTri qonebidan isqaTis gakeTeba unda, (devrs) gaakTebs. magram Svili devris gakeTebisTvis vadebuli ar aris. devris gasakeTeblad, Svili, erTi TviT anda erTi wliT isqa-TisTvis saWiro raodenobiT, oqros fuls, vercxls fuls romelic fulad fasdeba se-sxs aiRebs. pirovneba Tu kacia, wlovanobi-dan Tormeti, Tu qalia cxra wlis CamoW-riT, ramdeni weli valic aqvs dajamdeba. dRiuri eqvsi namazisTvis, aTi kilo, erTi wlisTvis, 3660 kilo xorblis micemaa sa-Wiro. magaliTad erTi kilo xorbali 1.80 Tu Rirs, erTi wlis namazis isqaTi 6588 mo-kled 6600 lars Seadgens. erTi oqros fu-li (Svidi grami da oci santigrami iqneba) asoci laris dros, erTi wlis namazis is-qaTisTvis 55 anda daaxloebiT 60 oqroa saWiro. gardacvlilis Svilma xuTi oqro sesxi rom aiRos da rwmenis mcodne da mosiyvar-ule ramodenime, magaliTad oTxi gaWir-vebuli rom naxos: (es– 200 –


eni fiTras ar unda gascemdnen, anu sadayas amRebi gaWirvebu-lebi unda iyvnen. gaWirvebulebi rom ar iy-on isqaTi ar CaiTvleba.) am pirovnebis Svili, anu anderZis pasuxismgebeli vinme, anda memkvidreebidan erTerTi anda amaTgan gamo-gzavnili warmomadgenlebidan erT-erTi, (mag. gardacvlili ….....isqaTisTvis, safas-urad, es xuTi oqro Sen mogeci) TqmiT, xuT oqros pirvel gaWirvebuls sadayis nieTis gakeTebiT miscems. Semdeg gaWirvebuli, (avi-Re da miviRe. Sen gaCuqe) TqmiT, amas memkvidres anda memkvidris warmomadgenels aCu-qebs da memkvidrec aiRebs. Semdeg, isev amas anda sxva meore gaWirvebuls miscems da saC-uqrad imidanac ukan aiRebs. amgvarad, erTi-da igive gaWirvebuls oTxjer an oTx sxva-dasxva gaWirvebuls TiTojer miscems da ukan CuqebiT dev-ri Sesrulebuli iqneba. erT devrSi, ocdaeqvsi wlis namazis qefare-Tis isqaTi gakeTdeba. pirovneba kaci da sa-moci wlisaa, 48 wlis namazisTvis 48 X 60 = 2880 oqros micemaa saWiro. amisaTvis, 2880:20=144 jer devrs gaakeTebs. oqros ra-odenoba Tu aTia, 72 devrs; oqros raodeno-ba Tu ocia 36 devrs gaakeTebs. gaWirvebu-lis raodenoba Tu aTia da oqros raodeno-bac aTi, 48 wlis namazis qefareeTis isqadisTvis, 29 devrs gaakeTebs. imitom rom: ulocavi namazebis wleebi X (garavlebuli) erTi wlis oqros raodenobaze = gaWirvebulis raodeno-ba X devrSi brunavi oqros raodenoba X devris raodenobaa. daaxloebiT magaliTi aseTia: 48X60=4X5X144=4X10X72=4X20X36=10X10X29 Cans, rom namazis isqaTSi, devris raode-nobis gamosaTvlelad, erTi wlis oqros raodenobiT, pirovnebis valad dadebul na-mazebze gamravldeba. aseve, devrSi moqmed oqros raodenoba, gaWirve– 201 –


bulis raodenoba-ze gamravldeba. pirvelis namravli, meores namravlze gaiyofa. ganayofi, devris raode-noba iqneba. xorblis da oqros qaRaldis fuliT Sefasebisas, fasi daaxloebiT yove-lTvis erTidaigivea. yovelTvis xor-blis da oqros fasi erTad aiwevs da daiwevs. amis gamo isqaTis dajamebisas, yovelTvis windaxedulad: erTi Tvis namazis isqaTi xuTi oqroa. erTi Tvis ramazanis marxvis isqaTi erTi oqroa. devris gasakeTeblad oqros raodenoba da devris raodenoba aqedan vlindeba. namazis isqaTis dasrulebis mere, dauka-vebeli marxvis isTiqaTisTvis, xuTi oqro oTx gaWirvebulze samjer devrs daabrunebs. imitom, rom erTi wlis igive, ocdaaTi dRis marxva qefareTis isTiqaTi, ormocda-Torme-ti kilo xorbali anda 5,25 gr oqro, igive 0,73 cali oqros fuli unda iyos. irkveva rom hanefi mezhebSi, erTi oqro erTi wlis marxvis qefareeTis isqaTs Seadgens da ormocdarva wlisTvis or-mocdarva oqros mi-cemaa saWiro. xuTi oqroTi, oTx gaWirve-bulze erTi devris gakeTebisas, 20 oqros micema gamodis. yazis gakeTebisTvis, saWiro marxvis isqaTis gakeTebis Semdeg, zeqaTisT-vis, Semdeg yur-banisTvisac ramodenimejer devri gakeTdeba. raime daficebis qefareTisTvis, yovel dRe aTi gaWirvebuli da umizezod moSli-li marxvis, qefareTis saWiroebis mqone erTi dRis marxvis qefareTisTvis erTi dRi-sTvis samoci gaWirvebulia saWiro da erT gaWirvebuls erT dReSi, naxevari saa xor-bali unda mieces zedmeti ar miicema. igive, ramodenime Sepirebulis qefareTi, erT dR-eSi aT gaWirvebulze ar miicema. amis mixe-dviT, Sepirebu– 202 –


lis da marxvis qefareTeb-isTvis erT dReSi devric ver gakeTdeba. Se-pirebulis anderZi Tu aris, erTi Sepire-bulisTvis, erT dReSi aTi gaWirvebulidan TiToeulze or-ori kilo xorbali anda fqvili anda amis safasuri romelime qoneba, oqro, vercxli miicema. Tundac erT gaWi-rvebuls qaRaldis fulis micemiT, “Sen wa-rmomadgenlad gniSnav. am fuliT yovel dRe, diliT da saRamoTi orjer, aT dRes mucels dainayreb!” unda SeuTanxmdes. muceli SeTanxmebis mixedviT ar dainayros da yava, gazeTi iyidos da sxva rameebSi daxarjos daSvebuli ar iqneba. yvelaze kargi, vinme povarTan SeTanxmdes, aTi dRis fuli povars misces, gaWirvebuli, am povarTan aTi dRis ganmavlobaSi diliT da saRamoTi orjer mucels dainayrebs. nieTis gakeTebis Semdeg gatexili marxva da ziharis qefareTebic ase aris, am orives, erTi dRis qefareTisTvis, samoci gaWirvebulis erT dReze anda erTi gaWirvebulis samoci dRe naxevari saa xorbali anda amis safasuri sxva qoneba unda misces anda yovel dRe orjer unda daanayros. anderZis gareSe, zeqaTis isqaaTis gakeTe-ba saWiro ar aris. memkvidres sakuTari SesaZleblobebiT de-vris gakeTeba SeuZlia, amazec feTva miuci-aT. devris gakeTebisas Svili, oqros gaWir-vebulebze yovel micemis dros, namazisaa Tu marxvis isqaTi nieTis gakeTebaa saWiro. gaWirvebulic yovel ukan micemaze gasaC-uqrebis anu gaCuqe unda Tqvas da amRebmac miviRe unda Tqvas. Svili isqaTis gakeTebis mdgomreobaSi Tu ar aris, micvalebulis is-qaTis gasakeTeblad romelimes warmmagn-lad daniSnavs, isqaTsac da devrsac erTi warmomadgeneli gaakeTebs. – 203 –


imami birgiviinin (vasieTname (anderZSi)) wignSi ambobs rom, gaWirvebulebis sim-didris zRvarze miRweuli ar unda iyos, mi-cvalebulis naTesavic rom iyos, da-saSvebia. gaWirvebulze micemisas, (amada amis amdeni namazis isqTisTvis, is Sen mogeci) Tqma sa-Wiroa. gaWirvebulic (kargi Tanaxma var) unda Tqvas da oqros aRebisas, sakuTar Tavs unda icnobdes. Tu ver icnobs jer sakuTari Tavi unda Seicnos. am gaWirvebulmac pa-tiviscemis gamoxatviT sa-kuTari surviliT (amada amis namazis isqaTisTvis, safasurad es Sen mogeci) TqmiT, sxva gaWirvebulze mi-icema. is gaWirvebulic, xelSi aiRebs, (miviRe Tanaxma var) unda Tqvas. amanaTi saCuqaris saxiT rom aiRos devri ar CaiTvleba. es meore gaWirvebulic, (aviRe, Tanaxma var) Tqmis Semdeg, (igives gaimeorebs rogorc pirvelma da mesame gaWirvebuls gadascems. amgvarad namazis, marxvis, zeqaTis, yurbanis, sadayis fiTris, Sepirebulis da adamianis axis, cxovelis axisTvis devri unda gakeTdes. vaWrobac adamianis axSi Sedis. Sepi-rebulis da marxvis qefareTebisTvis devris dabruneba daSvebuli ar aris. amis Semdeg, oqro romel gaWirvebulTanac darCeba keTilSobilebis gamoCeniT aiRebs da micvalebulis Svils ukan aCuqebs. Svili aiRebs, saCuqarze Tanx-mobas ganacxadebs. Tu oqro ukan ar aCuqa verafers etyvi is ukve misi qonebaa ZaladobiT ar gamoirTmeva. Svi-li garkveuli raodenobiT oqros, anda fuls Tundac micvalebulis tansacmlidan am gaWirvebuls Tu miscems, sadayis madlic micvalebulis suls miergeba. valis mqone gaWirvebuli da mowifulobas miuRweveli vinme devrSi arunda monawileobdes. imitom rom, xelSi moxvedrili oqroTi valis gad-axda farZia. am – 204 –


farZis gaukeTeblad, oqro micvalebulis qefareTisTvis gaWirvebulze micema swori ar iqneba. devri romc CaiT-valos, TviTon madls ver moigebs ufro me-tic, codvaSi Cavardeba. gaWirvebul micvalebulma, devris gakeTe-bisTvis anderZi Tu datova, Svilze devris dabruneba vajibi ar gaxdeba. micvalebulis qefareTebis isqaTis gasakeTeblad qonebis mTliani, memkvidreoba erT mesameds Tu ar gascdeba anderZis gakeTeba vajibi gaxdeba. amdagvarad, devri saWiroebis darCenamde, isqaTi gakeTdeba. erTi mesamedi isqaTSi sakmarisobisda miuxedavad, erTi mesamedze co-ta qonebis devris dabrunebaze rom anderZi datovos, codvaSi Cavardeba. ibni abidiin, mexuTe nawilis 273 gverdze mbobs rom, (visac ptara bavSvebi yavs anda gaWirvebuli iqneba, memkvidreobis saWir-eobis da miuxedavad, patara bavSvebis, avad-myofis, qonebis RvTismosav SvilebisTvis datoveba ufro ukeTesia. vidre sxva kar sa-qmeebSi.) (bezzaazie)Si saCuqaris axsnisas, ambobs rom, (qonebis karg saqmeSi gamoye-nebiT, gza axveul codvil Svilebze qoneba ar unda dautioT. imitom rom codvis Ca-den-aSi daexmareba. codvil Svilebs alimen-ti-danac zedmeti fuli, qoneba ar unda mie-ceT.) didi raodenobiT namazis, marxvis, zeqa-Tis, yurbanis da Sepirebulis vali Tu eqn-eba, amaTTvis, memkvidreobis erTi mesamedi-dan cota raodenobiT qonebiT devris db-runebisTvis da danarCeni qonebis yurani qerimi, haTmis da mevludis wakiTxvisTvis Tu anderZis datoveba daSvebuli ar aris. yuranis swavlebisTvis fulis aReba micema daSvebulia. wakiTxvisTvis daSvebuli ar aris. micvalebulis valad dawerili namazebi, marx– 205 –


va, memkvidreebis da Tugind vinme sxvis mxridn yazis gakeTeba daSvebuli ar aris. magram nafile namazis locviT, marxvis daW-eriT, madlis micvalebulis sulisTvis Cu-qeba daSvebulia da kargic iqneba. micvalebulis valad dadebuli hajoba, anderZi viszec datovebuli aqvs, gakeTeba dasaSvebia. anu micvalebuli valisgan gan-Tavisufldeba. imitom rom hajobaze Tan sxeuliT da Tan qonebiT gasakeTebeli msax-urebaa. nafile haji sxvis adgilze yovel-Tvis gakeTeba SeiZleba. farZi hajoba ki sik-vdilamde haj wausvleli vinmes adgilas, warmomadgenelis mxridan Sesrul-deba. (mejmua’ul-enhur)-Si da (darr-ul-munTeqa)-Si ambobs rom, (gardacvlilis isqaTi dasa-flavebamdis unda Sesruldes) dakrZalvis merec Sesrulebis sisworeze (quhisTanii)-Si weria. micvalebulisTvis namazi, marxva, zeqaTi yurbani qefareTis isqaTidan vinme gaWirve-bulze simdidris zRvarze anu nisabis zRva-rze metic miicema. aseve, mTliani oqro erT gaWirvebulzec miicema. momakvdavi avadmyofis, ar naloci namaze-bis fidies micema daSvebuli ar aris. mar-xvis SenaxvisTvis ukve Zalian asakSi myofi moxucis, daukavebeli marxvis fidies micema dasaSvebia. avadmyofma namazi Tavis gaqane-biTac Tundac Tvalis miniSnebiT unda il-ocos. aseT erTi dRis meti namazs Tu ver loculobs aseT avandyofs, ulocavi namaze-bi epatieba. Tu kargad gaxdeba, amaTi Tavidan locva aRar iqneba saWiro. daukavebel marxvas ki kargad gaxdomisas aanazRaurebs. kargad gauxdomlad rom gar-daicvalos, es marxva epatieba – 206 –


merve nawili ocdaTormeti da ormocdaToTxmeti farZi rodesac mowifuli asakis bavSvi an ur-wmuno qelime-i Tevhids warmosTqvams, e.i. warmosTqvams sityvebs: (laa ilaahe illa-llaah muhammedun resuulullauh) (mwams, rom allahi erTaderTia da muxam-medi misi resulia), gaiTavisebs am sityvebsa da maT mniSvnelobas irwmunebs, maSin mus-limani gaxdeba. urwmunos yvela codvebi umalve mi-eteveba, magram yvela muslimanis msgavsad rogorc ki SesaZlebloba miecemaT saWiroa daizepiros rwmenis eqvsi piroba e.i. amenTu, gaigon misi mniSvneloba, irwmunos misi da warmoTqvas: “virwmune rom, sruliad islami da hazreTi feiRamberis yvela brZanebebi da akrZalvebi aris didebuli allahis neba da Setyobineba”. amis Semdeg saWiroa Seiswavlos yvelaferi, rac islamma brZana da is, rac islamma akrZala. Tu yvela farZis Se-srulebis aucileblobas ar iwamebs da uaryofs imas, rom haramisagan Sors dgomaa saWiro maSin, rwmena adamians datovebs, Tu Seswavlili Temebisagan da qcevebisagan, ro-melimes daiwunebs an uaryofs, maSin is rjulidan gava, murTedi daxdeba. merTedi (la ilahe illelah) TqmiT islamis zogi brZanebebis gakeTebiT, mag: namazis locviT hajze wasvliT, kargi sakeebis keTebiT, ga-keeTebiT muslimani ver iqneba. am sasikeTo saqmeebidan, imqveynad veraviTar sargebels ver naxvs.Uuryofil, daujerebeli kanonebis gamoc patiebis Txovnaa da sinanulia saWiro. islamis alimebma SearCies 32 da 54 farZi, romlebis dajereba, Seswavla da gaTaviseba yvela muslimanisaTvis saWiro da aucilebe-lia. – 207 –


ocdaTormeti farZi rwmenis piroba: eqvsi.........................................................(6) islamis piroba: xuTi........................................................(5) namazis farZi: Tormeti ................................................(12) abdesis farZi: oTxi ...........................................................(4) Ruslis farZi: sami..............................................................(3) Teimumis farZi: ori............................................................(2) Teimumis farZze samis mTqmeli alimebic arian.

(imanis) rwmenis pirobebi (6) 1 _ allahis arsebobis da misi erTaderT-obis rwmena. 2 _ meleiqebis rwmena. 3 _ allahis mier boZebuli wminda wig-nebis rwmena. 4 _ allahis resulebis rwmena. 5 _ imqveynis rwmena. 6 _ bedisweris rwmena. (anu rwmena imisa, rom yvelaferi kargica da cudic, keTilica da borotic didebuli allahis nebiT xd-eba).

islamis pirobebi (5) 7 _ qelimei SehadeTis Tqma. 8 _ yoveldRe xuTjer droulad namazis locva. 9 _ qonebis zeqaTis gacema. – 208 –


10 _ ramaznis TveSi yoveldRe marxva. 11 _ visac saSualeba eqneba, sicocxleSi erTxel hajobaze wasvla.

namazis pirobebi (12) a-) locvamde Sesasrulebeli farZebi Svidia. amaT (SarTebi) ewodeba 12 _ xadesTan TahareT. 13 _ nejaseTTen TahareT. 14 _ seTri avreT. 15 _ isTiybali yible 16 _ vaqiT 17 _ nieT. 18 _ ifTiTax Teqbiri. b-) locvisas Sesasrulebeli farZebi xuTia. amaT (ruqnebi) ewodeba 19 _ yiam. 20 _ yiraaT 21 _ ruquR 22 _ sejde. 23 _ yadei aaxire.

abdesTis farZebi (4) 24 _ pirisaxis dabana. 25 _ xelebis da mklavebis idayvebis er-Tad dabana. 26 _ Tavis erT meoTxedze meshis gakeba. – 209 –


27 _ fexebis dabana koWebis CaTvliT.

Ruslis farZebi (3) 28 _ piris wyliT kargaT gamovleba. 29 _ cxviris wyliT kargaT gamovleba. 30 _ mTeli sxeulis guldasmiT dabana

Teimumis farZebi (2) 31 _ nieTis Tqma. 32 _ orive xelis miwaze dadeba, saxeze gadasma (meshis Sesruleba), Semdeg xelaxla xelebis miwaze gasma da orive xelis Tavi-dan bolomde meshi.

ormocdaToTxmetifarZi 1 _ allahis erTaderTobis rwmena. 2 _ alali lukmis Wama. 3 _ abdesis aReba. 4 _ dReSi xuTjer namazis locva. 5 _ sqesobrivi kavSiris Semdeg Ruslis Sesruleba. 6 _ rwmena, rom purs arsobisas (rizys) allahi gvigzavnis. 7 _ alali da sufTa tansacmlis Cacma. 8 _ Teveqqulis Sesruleba. 9 _ alaliT dakmayofileba. 10 _ yvela boZebuli sikeTisaTvis alla-his madliereba da dideba. – 210 –


11 _ bedisweraze daTanxmeba. 12 _ ubedurebebis dros moTmena. 13 _ codvebis monanieba. 14 _ ibadeTis allahisTvis Sesruleba. 15 _ SeiTanis (satanic) mtrad cnoba da aRiareba. 16 _ yurani qerimis yvela brZanebebis Sesruleba. 17 _ sikvdilis samarTlianad aRiareba. 18 _ megobroba allahis moyvareebTan da mtroba allahis mtrebTan. 19 _ sikeTis qmna ded-mamisTvis. 20 _ is, rac moswons allahs, imis brZane-ba da rac ar moswons imis akrZalva. 21 _ naTesavebis monaxuleba. 22 _ Cabarebuli amanaTis saguldagulod movla da uRalatoba. 23 _ allahis mudmivi SiSi da ridi. am-partavnobasa da avardnilobisaTvis Tavis danebeba. 24 _ allahis da feiRamberebis damor-Cileba. 25 _ codvebisgan Sors dgoma da (ib-adeTebis) RvTismsaxurebaTa Sesruleba. 26 _ muslimani ufrosebis morCileba. 27 _ sxvisi sikeTis sixaruli. Suriano-bisTvis Tavis danebeba. 28 _ allahis arsebobis fiqri (Tefeq-quri). 29 _ uwmawuri, salanZRavi sityvebis xmarebisaTvis Tavis danebeba. enis maTgan dacva. 30 _ gulsufTaoba da gulwrfeloba. – 211 –


31 _ arasodes da aravis masxrad agdeba. 32 _ akrZalulisaken Tvali ar gageqceT, sulma ar wagZlioT. 33 _ nebismier dros micemuli sityvis Se-sruleba. 34 _ yuris morideba allahis mouwonari sityvebis mosmenisgan. 35 _ islamuri sibrZnis Seswavla. 36 _ zomisa da wonis xelsawyoebis samarTlianad gamoyeneba. 37 _ morideba da allahis tanjvagan-sacdelis SiSi. 38 _ daxmareba da zeqaTis micema gaWirve-buli muslimanebisaTvis. 39 _ sakuTari Tavisa da survilebis fl-oba. 40 _ allahis mowyalebis imedi. (imedis mowyveta ar SeiZleba). 41 _ allahis xaTrisTvis sxvaTa gamokveba. 42 _ saWiro raodenobis lukma-puris SovnisTvis muSaoba. 43 _ qonebis zeqaTisa da mosavlis oSu-ris gacema. 44 _ menstruaciisa da mSobiarobis peri-odSi meuRlesTan sqesobrivi kavSiris arda-myareba. 45 _ gulis codvebisgan ganwmenda-gas-ufTaveba. 46 _ zviadobisa da ampartavnobisgan Tavis morideba. 47 _ dacva da gafrTxileba oblebisa da mcirewlovanebis uflebebisa. 48 _ homoseqsualizmis dagmoba. – 212 –


49 _ xuTi namazis droulad locva da sa-momavlod gadaudebloba. 50 _ aravis qonebisa da uflebebis ara-sodes misakuTreba. 51 _ mravalRmerTianobis dagmoba. 52 _ mruSobis ar Cadena. 53 _ alkoholiani sasmelebis ar daleva. 54 _ tyuilad ar daficeba.

qufuris Sesaxeb qufuri aris imis daujerebuloba, risi dajerebac aucilebelia. cud saqmeebs So-ris yvelaze cudi allahu Tealas mimarT urwmunoebaa. feiRamberebis da allahis mi-marT urwmunoeba qufuria. yovlisSemZle allahis nabrZanebi rac ki aris, yvelafris gulwrfelad da mTeli arsebiT gaTavisebas (imani) rwmena ewodeba. adamianma allahis erTi romelime brZaneba rom ar daijeros an eWvi Seeparos urwmuno gaxdeba, misi es saqcieli (ardajereba) qufuria. qufuri sami saxisaa: [(jehli) uvici, uco-dinari], juhudi, huqmi (kanonieri) 1 _ gaugonarobis, daufiqreblobis gamo qafirebs (qufru jehil) uvici ucodinari (qaafiri) urwmuno eTqmebaT. jehlic ori saxisaa: pir-veli: aseTebma ucodinarebi rom arian ician amaT araswori iTiqadi ar eqne-baT, ucodinrobis gamo qafirebi arian, ase-Tebi cxovelebisnairi arian radgan cxovelsa da adamians Soris ganmasxvavebeli co-dna da SemecnebiTi unaria. jehlis meore na-wili araswori iTiqadis mqoneebi arian, ese-ni filosofosebis naazrevebs ijereben da ara allahu Tea-las – 213 –


brZanebebs. es na-wili pirvelidan ufro cudia. 2 _ qufri juhudie.Ggangeb jiutad ar dajerebaa, an kide siamayis gamo sxvisidan Se-rcxvenis gamo. 3 _ qufri huqmi: rwmenis dakargvis mizezi sityvebis TqmiT an saqmeebis gakeTebiT qaf-iri gaxdeba. mokled ganvixiloT zogierTi sakiTxebi, rac aris qufuri. e.i.Urwmunoebis momaswav-lebeli: 1 _ allahu Teala Cven zecidan gadmog-vcqeriso, am sityvis Tqma qufuria. 2 _ allahi Senc ise sastikad mogepyroba, rogorc Sen me meqcevio, sityvebis Tqma qu-furia. 3 _ esada es muslimani Cems TvalSi ur-wmunos msgavsiao, sityvebis Tqma qufuria. 4 _ tyuili sityvis Sesaxeb: allahma icis, rom es marTaliao, Tqma qufuria. 5 _ meleiqebis damamcirebeli raime si-tyvis Tqma qufuria. 6 _ yurani qerimis anda misi erTi asos Sesaxebac damamcirebeli sityvis warmoTqma qufuria. erTi asos mimarTac ki daujere-bloba qufuria. 7 _ raime musikaluri sakravis TanxlebiT yurani qerimis kiTxva qufuria. 8 _ TevraTi, injili allahu Tealas gam-ogzavnilia amis ar dajereba qufuria (exla arcerTi wigni garda yurani qerimisa swori ar aris, yvela adamianebis mxridan Secv-lilia) 9 _ yurani qerimis gansxvavebuli asoebiT wakiTxva da es namdvili yuraniao mtkiceba qufuria. 10 _ feiRamberebis siytvisTqma qufuria.

damamcirebeli

raime

11 _ yurani qerimSi naxsenebi 25 feiRam-bridan – 214 –


romelimes mimarT urwmunoeba qu-furia. 12 _ adamianis Sesaxeb romelmac Zalian bevri sikeTe gagikeTaT FfeiRamberze ufro ukeTesiao Tqma qufuria. 13 _ feiRambrebi gaWirvebulebi da iZu-lebulebi iyvneno Tqma qufuria, radgan isini Tavisive surviliT iyvnen gaWi-rvebulebi. 14 _ Tu vinme, me feiRamberi varo, ityvis, misi am sityvebis damjerebelic urwmunod CaiTvleba. vinaidan hazreTi muxammed (sallahu ale-ihi ve sellem) feiRam-bris Semdeg feiRamberi amqveynad aRar unda movi-des, is bolo feiRamberia. 15 _ saiqioSi mosaxdeni ambebis araserio-zulad aRqma qufuria. 16 _ saflavSi da warRvnis dros mosa-xdeni ambebis Sesaxeb aralogikuri an ara-mecnieruliao, Tqma da ar dajereba qufur-ia. 17 _ samoTxeSi allahis danaxva daujere-beloba an me samoTxe ar minda allahis da-naxva mindao Tqma qufuria. 18 _ islamis daujerebloba da mecnieru-li cnobebi islamze ufro ukeTesi da sa-ndoao Tqma qufuria. 19 _ namazs vilocav Tu ar vilocav mainc sulerTia, Tqma qufuria 20 _ zeqaTs ar gavcem Tqma qufuria. 21 _ netav procentis aReba, mevaxSeoba alali yofiliyo Tqma qufuria. 22 _ netav sisastike da Cagvra alali yo-filiyo, Tqma qufuria. 23 _ harami qonebis RaribisTvis micema da amis samagierod madlis miRebis molodini qufuria. – 215 –


Tuki Raribma icis, rom miRebuli fuli aramia da mainc madlobis locvas (duas) warmoTqvams esQqufuria. 24 _ imami azamis mesebi swori ar aris Tqma qufuria.Amis gamo vahabebi qafiri xde-bia. 25 _ cnobili sunneTebidan romelimes da-wuneba qufuria. 26 _ rodesac, vinme urwmunoebas moi-wadinebs, amis gulSi gavlebisTanave anu nieTis CaTqmisTanave urwmuno gaxdeba. 27 _ islamis brZanebebis ar dajereba, da islamis alimebis dacinva, damcireba qu-fria. 28 _ visac sxvisi urwmunoeba unda da es qufuris mowonebis gamoa urwmuno gaxdeba. 29 _ Segnebulad im sityvis warmoTqma romelic qufurad iTvleba, adamians urwmunod aqcevs. 30 _ urwmunoTa dResaswaulis dReebSi, am dResaswaulebebis gansakuTrebulobebis ur-wmunoTa msgavsad Sesruleba, an urwmunoTa-Tvis raimes Cuqeba qufuria. 31 _ mkrexeluri sityvebis gamoyeneba, ra-Ta gaarTo sxvebi, acinoT da amxiaruloT, anda aCvenoT Tqveni ganswavluloba da go-niereba, qufuria. 32 _ Tuki cilismwamebeli vinme: me mas cili ar davswame, mxolod sinamdvile gamovaaSkaraveo!İityvis qufuria. 33 _ bavSvobis dros daqorwinebuli qali an bavSvobis dros daqorwinebuli vaJi, Tu srulwlovanebis drosac ar flobs infor-macias islamisa da rwmenis Sesaxeb ver pa-suxobs SekiTxvebze da verafers ver gan-martavs rjulidan gava da meuRle masTan ganqorwindeba. – 216 –


34 _ vinc romelime muslimans usamar-Tlod moklavs anda moakvlevinebs da Semdeg ityvis sworad moviqecio, urwmuno gaxdeba. 35 _ Tuki vinmes mokvla saWiro ar aris, imis Sesaxeb:é`mokvla saWiroao’’ Tqma quf-uria. 36 _ Tuki vinme usamarTlod galaxavs an mohklavs vinmes, imis Seqeba da kargad mo-iqeci man es daimsaxura Tqma qufuria. 37 _ tyuilad da crud: allahma icis, Cemi SviliviT miyvarxaro Tqma qufuria. 38 _ namazis da marxvis movaleobad ar aRqma, araseriozulad midgoma da marxvisa da namazis Seusrulebloba, zeqaTis gauce-mloba, qufuria. 39 _ allahis gulmowyalebaze imedis Se-wyveta qufuria. 40 allahu Tealadan imedis dakargva qufuria. 41 _ alalze haramis da haramze alalis Tqma qufuria. 42 _ ezanis, meCeTis, wminda wignebisa, da sxva Zvirfasi sagnebis damcireba qufuria. 43 _ roca iciT, rom abdesi ar agiRiaT, namazis locva qufuria. 44 _ Segnebulad yibles garda sxva mxares dadgoma da namazis locva qufuria. vinc ityvis namazis yibles mxares locva saWiro ar ariso, urwmuno gaxdeba. 45 _ romelime muslimanis Zagebis mizniT masze “urwmunoao’’ Tqma qufuri ar aris, ma-gram Tu gvinda, rom urwmuno iyos da ami-tom vityviT, qufuri iqneba. 46 _ codviani saqmis saTanadod gauazre-bloba da misi Cadena qufuria. – 217 –


47 _ daujerebloba imisa, saWiroa locva, RvTismsaxureba da codvebisgan Sors dad-goma qufuria. 48 _ dajereba imisa, rom Sekrebili gadasaxadebi es mefis qonebaa qufuria. 49 _ urwmunoTa Sesrulebuli religiuri RvTismsaxurebebis mowoneba, maTi msgavsi ni-Snebis gamoyeneba qufuria. 50 _ garyvnilobis, mevaxSeobis, tyuilis Tqmisa da sxva msgavsi rameebis Sesaxeb: ah, netav dasaSvebi yofiliyo da mec Camedinao, Tqma qufuria. 51 _ me feiRambrebis mwams, magram ademi feiRamberi iyo Tu ara, ar vicio Tqma qu-furia. 52 _ visac ar swams, rom hazreTi muxam-medi (sallahu aleihi ve sellem) bolo fe-iRamberia, urwmunod iTvleba. 53 _ erTi vinme meores: modi namazi ilo-ce, da meorec ar vilocav upasuxebs, qaf-iri gaxdeba, magram Seni sityviT ar vi-locav allahis brZaneba rom aris imitom vilocav qafiri ar gaxdeba 54 _ Tu vinme ityvis: feiRamberi rasac ambobs, Tu marTalia, maSin gadavrCiTo, ur-wmuno gaxdeba. vinaidan feiRamberi tyuils ar ityvis. 55 _ Tu vinme ulvaSebs daimoklebs, meore ki etyvis: daimokle da ra sargebloba na-xeo, am pirovnebis mdgomareoba saSiSia. (ulvaSebis damokleba sunneTia.Dda es sun-neTis araseriozulad aRqmas niSnavs.) 56 _ Tu vinme yibles pirdapir gaSlili fexebiT dawveba da mere vinme miva da ety-vis: ase nu wevxar, codvaao, is ki etyvis: ne-tav yvela codvebi mxolod amdeni iyoso, amis mdgomareoba saSiSia, radganc akrZal-ul rames mniSvnelobas ar aniWebs. – 218 –


57 _ rwmena gabevrdeba da Semcirdebao, Tqma qufuria. 58 _ yible oria, erTi qaRbe, erTic ieru-salimiao, Tqma qufuria, aseve: axlandel viTarebaSi ori yibleao, Tqma qufuria, ma-gram Tu ki ityvis: adre ierusalimSi yible iyo, axla ki qaRbe yibleao, es qufuri ar iqneba. 59 _ Tuki vinme islamis brZenTagan rome-limes, umizezod daejRaneba an gamoajavr-ebs, imisi mdgomareoba saxifaToa. 60 _ Tu ki vinme: menstrualuri ciklis an mSobiarobis Semdegomi sisxldenisas qalebTan sqesobrivi kavSiri nebadar-Tuliao ityvis, es qufuria da is adamiani urwmuno gaxdeba. 61 _ Tuki vinme harami saqonelis Wamis dr-os bismillas ityvis urwmuno gaxdeba. 62 _ erTi meores Sen muslimani xar isic pasuxad inSallah etyvis ar ganmartavs qu-furia. 63 _ vinmes qufuris mosmena da miReba qu-furis tolfasia. 64 _ Tuki vinme ityvis: didma allahma icis, rom me es saqme ar Camideniao da Tvi-Ton icis rom Caidina qufuria. 65 _ Tuki vinme yovelgvari mowmeebis ga-reSe iqorwinebs, saqorwino aqts ar gaafo-rmebs da ityvis didi allahi da feiRambe-rebi Cemi mowmeebi ariano, urwmuno gaxdeba, radganac feiRamberma sicocxleSi dafa-ruli saqmeebi ar uwyoda (radganac dafa-ruli saqmeebi mxolod didma allahma icis.) 66 _ Tuki vinme raimis dasamtkiceblad did allahs daificebs, meore kaci ki ety-vis: me Seni allahis fici ar minda, kaco-baze da sindisze Semom– 219 –


ficeo, is (meore) ur-wmuno gaxdeba. 67 _ erTi vinme me yvela dafaruli saq-meebi vici da mTqmelic da damjeric qafiri gaxdeba. an me jinebi ambebs magebineben esec qafiri gaxdeba. 68 _ Tuki vinme saZulvel pirovnebas ety-vis: Seni saxe CemTvis sulis amorTmevas waagavso, urwmuno gaxdeba, miT umetes, rom sulis amomrTmevi meleiqi azraili, rCeuli meleiqia. 69 _ Tuki vinme ityvis: namazis ulo-cveloba sasiamovnoao, urwmuno gaxdeba. 70 _ Tuki vinme ityvis: allahi zecaSi Cemi mowmeao, urwmuno gaxdeba, radganac am sityvebiT allahis adgil samyofels saz-Rvravs, maSin roca allahis mflobeloba usazRvro da Semoufarglavia, is yvelgan aris. 71 _ mama RmerTio vinc ityvis urwmuno gaxdeba. 72 _ Tuki vinme ityvis: hazreTi muxammedma (sallahu aleihi ve sellem) Wamis mere Ti-Ti gailokao, sxva ki etyvis: eg xom uzrde-lobaao, urwmuno gaxdeba. 73 _ Tu vinme hazreTi muhammedi (sallahu aleihi ve sellem) Savi iyoo ityvis qafiri gadeba. 74 _ Tu vinme qristianoba, urwmonoebaze kargiao ityvis qaafiri gaxdeba. 75 _ urwmunoeba moRalateobaze ufro ka-rgiao, Tu ityvis, urwmuno gaxdeba. 76 _ islami ar vici an ar mainteresebso Tu ityvis, urwmuno gaxdeba. 77 _ Tuki vinmes etyvian: modi islamis sibrZne SeviswavloTo da is ki upasuxebs: ra vuyo me islamis sibrZneso, urwmuno iq-neba, radganac amiT islamis sibrZnes amci-rebs. – 220 –


78 _ Tu vinme adem feiRambers, rom tilos keravda ityvis da meorec Cven tilos mkeravis Svilabi varT ityvis qufuria 79 _ vinc islamis wminda wignebs, amcirebs an iwunebs urwmunoa. 80 _ Tuki vinmes SeekiTxebian: vis STa-momavlobidan xar, vis xalxidan xar, iT-Tiqadis mezebis imami vin aris, amelis mesebis imami vin aris, da ver upasuxebsşur-wmuno gaxdeba. 81 _ WeSmaritad aramze da akrZalulze alaliao, vinc ityvis, urwmuno gaxdeba. (Tu-Tunis Sesaxeb aramiao, Tqma saxifaToa.) 82 _ yurani qerimis arasaTanado adgileb-ze wakiTxva aramia, xolo gasarTobad waki-Txva qufuria. 83 _ vinc yurani qerims Tavisi WkuiT ganmartavs urwmuno gaxdeba. 84 _ yurani qerimsa da xadisebSi dawer-ils, islamis alimebis mier dadgenils vinc ar irwmunebs urwmuno gaxdeba. 85 _ vinc sunneTis mixedviT nakiTx ezans ar mousmens da upativcemulod moeqceva qa-firi (urwmuno) gaxdeba. 86 _ vinc urwmunos pativiscemiT esalmeba TviTonac urwmuno gaxdeba. 87 _ urwmunos mimarT Zalian sapativcem-ulo sityvebis warmoTqma qufuria. 88 _ vinc sxvis qufurs iRebs, TviTonac urwmuno xdeba. 89 _ yurani qerimis gamosaxulebis mata-rebeli plakatebi an materiebic Zvirfasi da mniSvnelovania. maTi upativcemuloba qu-furia. – 221 –


90 _ jinebTan molaparakeebTan an raime sxva saxis mkiTxavebTan wasvla, da marTlac rom gviTxran (daamTxvion), maTi nalapara-kevis dajereba qufuria, radgan yovlisSem-Zle allahis garda sxva vinmemac dafaru-li iciso, dajerebas niSnavs. 91 _ sunneTis ganzrax mitoveba da misi saTanadod Seufasebloba qufuria. 92 _ vinc ityvis: jadoqari ra Tqma unda jadoqrobis saSualebiT, rasac unda imas gaakeTebso da da vinc am sityvebs daije-rebs orive urwmuno gaxdeba. 93 _ Tuki muslimani, adamiani, romelic mas urwmunos uwodebs, `batonoo’’ an msga-vsi Tanxmobis gamomxatveli sityviT gaepa-suxa, TviTonac urwmuno gaxdeba. 94 _ Tuki Segnebulad viciT rom esada es qoneba aramia, aseTi fuliT meCeTis aSeneba, qvelmoqmedebis gawevas da amis sapasuxod madlis miRebas velodebiT esec qufuria. 95 _ Tuki vinme arami gziT SeZenil qone-bas vinme gaWirvebuls aCu-qebs manac icis rom es qoneba aramia da mainc ,allahma Se-gisminoso’’ eubneba xolo mesame piri, aami-no’’ ambobs yvela eseni urwmuno gaxde-bian. 96 _ Tuki qorwineba haramia da aseT qor-winebaze alaliao amboben, isic qufuria. 97 _ garda didebuli allahisa ra saba-biT gamowveuli ar unda iyos, sxva vin-mesaTvis ,gamCenis’’ wodeba qufuria. 98 _ yurani qerimis, mevludis, ilahis, musikis TanmxlebiT kiTxva qufuria. 99 _ iseT adgilebze, sadac alkoholuri sas– 222 –


melebi ileva, saTamaSo adgilebze mxi-arulebis da ganwyobilebis Sesakmnelad yu-ranis kiTxva radioTi qufuria. 100 _ vinc gaxdeba sababi sxvisi da gan-sakTrebiT ki sakuTari Svilis urwmunoe-bisa, TviTonac urwmuno iqneba. 101 _ mZime codvebis Cadena da game-orebaQqufurisaken gvibiZgebs, namazis umniS-vneloT CaTvla ki qufuria. 102 _ radiodan, mikrofonidan. nakiTx yu-rani qerimze uparivcemulobac qufuri iqne-ba. 103 _ uabdesod namazis locva da sun-neTis ar mowoneba qufuria. sunneTis umniS-vnelod CaTvlac qufuria. 104 _ muhammedis magier muxos, hasanis mag-ier haso, ibrahimis magier ibo, daZaxeba qu-furia am saxelebis iseT adilze dawera sa-dac fexi daibijeba da dawerilze fexis dadgmelebis imanidan unda geSinodeT. 105 _ vinme micvalebulisagan raimes mo-lodini, vedrebas amisrulebso, Tqma qufur-ia. vedrebis amsrulebeli mxolod allahia. 106 _ viciT,rom micvalebulis damarxva farZia, visac movaleobis Sesruleba ezare-ba da budistebis an sxvaTa msgavsad ambobs: micvalebulis damarxva CamorCeniloba, misi dawva ukeTesiao, imas murTedi ewodeba da rwmena mas dastovebs. 107 _ mruSobaze, garyvnilobze nebadar-Tulia Tqma qufuria. 108 _ aeTiT, hadisiT an islam alimebis mier gadocemul codnisaTvis upativcemu-loba da arafrad ar Cagdeba qufuria. – 223 –


109 _ hazreTi ebu beqirs da hazreTi omers halifobis ufleba ar hqondaT Tqma qufuria 110 _ allahis resulebidan vinmes Seura-cyofa an sityvieri uaryofa qufuria. 111 _ mtroba evliebTan an islamis cod-nis mflobelebTan qufuria. 112 _ yurani qerimis ise wakiTxva rom is-lamis alimebs ar waukiTxavT, misi sityve-bisa da mniSvnelobis darRveva qufuria. 113 _ Segnebulad iseTi ramis gamoyeneba, rasc Tavis ritualebSi sxva rwmenis mimdev-rebi iyeneben, qufuria. 114 _ imis dajereba, rom am qveynad yvela-feri TavisiT xdeba da yvela cxovelebi er-Tujredianebidan dawyebuli, rogorc iqna bolos da bolos adamianebad iqcnen qfur-ia. 115 _ vinc namazs Segnebulad ar ilocavs, gavlil namazebs Segnebulad ar aanazRa-urebs da momavalSi tanjva wamebisa ar eSi-nia imami ebu xanifes mixedviT urwmunoa. 116 _ vinc esxabi qirams dascinis esec urwmunoebaa. 117 _ imis dajereba an Tqma, rom raime suraTi, varskvlavi, jvari, mze, Zroxa da misTanani SesZleben gaakeTon yvelaferi, rac ki moesurvebaT an gankurnavs yove-lgvar daavadebebs qufuria. 118 _ hazreTi aiSeze cudis mTqmeli da mamamisi sahabe rom iyo amis ar dam-jerebeli urwmuni iqneba 119 _ visac ar sjera, rom warRvnis moaxloebisas isa feiRamberi zecidan Camova da es WeSmaritebaa is urwmunoa. – 224 –


120 _ muslimani gogona an vaJi, romelmac mowifulobis asaks miaRwia, Tu ar icnobs muslimanobas da arc icis rom muslimania urwmunoa. 121 _ yuranSi da hadisSi visac samoTxeSi wasvlis Setyobineba aqvs amaTze qafiris Tqma qufuria. 122 _ yurani qerimis araswori Tfsiris gakeTeba qufuria. aseTi araswori Tefsiris gamkeTebeli urwmuno gaxdeba. 123 _ muslimani qalis mier Tavdaufaravad quCaSi gasvla da Tavis, mklavebis da fe-xebis mamakacebisaTvis gamoCena aramia da codvaa. Tu amas mniSvnelobas ar mianiWebs, maSin mas rwmena miatovebs da urwmuno gax-deba. 124 _ vinc yurani qerims arasrulyofi-lad da arasworad kiTxu-lobs, imisaTvis: raka-rgad kiTxulobso mTqmeli rjulidan gava, radganac aramsa da akrZaluls aqebs. 125 _ visac jinebisa da meleiqebis arse-bobis ar sjera, urwmunoa. 126 _ yurani qerimis aiaTebSi aSkarad ga-moxatuli mniSvnelobebi aris, maTi Secvla da sxvebze mibaZva qufuria. 127 _ is, vinc muslimans urwmunos, an aTe-ists uwodebs TviTon iqneba urwmunoca da aTeistic. 128 _ feiRamberebis saxelebis CamoT-vlisas vinmes mimateba SeiZleba, magram vin-mes uaryofa: es feiRamberi ar ariso, ar Se-iZleba, radganac erTi romelime feiRamber-is uaryofa, yvela feiRamberis uaryofas gulisxmobs. romelime muslimani iqneba qali Tu mamakaci, Tu Segnebulad akeTebs an ambobs imas, rac akrZalulia islamis kanonebiT, iq-neba es ucodinrobis Tu – 225 –


sxvisi garTobis mizeziT, qufuria, mas rwmena datovebs da murTedi (rjulidan gasuli) gaxdeba. aseT adamians adrindeli RvTismsaxurebis samagierod miRebuli madlic espoba da ekargeba, romc moinanios araferi Seicvleba. Tu Se-mdeg isev muslimani gaxdeba, murTedis pe-riodSi gavlili namazebis locva saWiro araa, aseve gamotovebuli marxvac saWiro araa, magram hajobaze xelaxlad unda wav-ides, Tundac adre wasuli iyos. xelaxla muslimanad gaxdenisaTvis qelimei SeadeTis Tqma misTvis sakmarisi ar iqneba, Tavisi saqcieli allahis winaSe unda moinanios. rogorc urwmuno erTi sityvis qelime-i SehadeTis warmoTqmis Semdeg muslimani xde-ba, aseve muslimanic erTi qufuri sityvis warmoTqmis mere urwmuno xdeba. Rodesac, romelime muslimani saubrobs da misi saubridan asi sxvadasxva azris gamotana SeiZleba, am azrebidan erTic, rom iyos WeSmaritad muslimanuri da danarCeni 99 gansxvavebulic rom iyos, im adamians ma-inc muslimani ewodeba. e. i. im 99 gansxva-vebulad warmoTqmul azrs yuradReba ar mieqceva. rwmenis da muslimanobis damadas-turebel, rwmenis gamomxatvel im erT azrs mieqceva mniSvneloba.Ees mosazreba Secdo-miT rom ar gavigoT saWiroa yuradReba Sem-deg or detalze gavamaxviloT: jer erTi am azris gamomTqmeli muslimani unda iyos, romelime urwmuno allahis erTaderTobis warmoTqmiT muslimani ver gaxdeba, maTze muslimaniao ver vityviT.Mmeore: warmoTqmul sityvas asi sxvadasxva mniSvneloba rom qon-deso – vTqviT da ar ara is, rom asidan erTi rwmenis gamomxatveli da 99 ki urwmu-noebis gamomxatveli, rom iyoso, aseT ada-mians ra Tqma unda muslimani ver ewodeba. – 226 –


yvela muslimanma dilas da saRamos es dua unda ikiTxos: “allahume inni eRuzu biqe min en uSriqe biqe Seien ve ene alemu ve es-TeRfiru-qe lima lahavle inneqe enTe alamul Ruiub.” “allahume inni uridu en ujeddidel imani ve niqaha Tejdiden biyevlihi la ilahe illallah muhammedun resullah” TqiTac imanis da niqaxis ganaxleba unda iqnas.

rwmenam rom Cven arasodes migvatovos,samudamo Cvens gulebSi darCes, amisaTvis: 1 _ TvaliT uxilavi unda gvjerodes. 2 _ TvaliT uxilavi rom mxolod al-lahu Tealam da visac acnoba maT ician es guliT unda gvjerodes. 3 _ harami aramad unda vaRiaroT da unda virwmunoT. 4 _ alali alalad unda vaRiaroT da vi-rwmunoT. 5 _ yovelTvis unda gvekrZalebodes da gveridebodes didebuli allahisa misi ris-xvis yovelTvis unda gveSinodes. 6 _ yovelTvis didi allahis moimedeebi unda viyoT.İimedi ar unda moviwyvitoT. murTedad Seracxuli romlis uaryofac monaniebad iTvleba. Tuki murTedi adamiani mounanieblad mokvdeba, samudamod jojoxe-Tis cecxlSi daitanjeba, raTa ase ar da-gvemarTos yuradRebiT unda vilaparakoT, qufuri ar unda vTq– 227 –


vaT, unda veridebodeT, hadisi SerifSi: “yovelTvis keTilad, sa-sargeblodıisaubreT Tu ara da gaCumdiT” seriozulni unda viyoT, mo-Sayire da zedapi-ruli ar unda viyoT, ada-mianebisa da saRi gonebis sawinaaRmdego, araferi ar unda mo-vimoqmedoT. bevri da gulwrfelad unda vilocoT. raTa movari-doT sakuTari Tavi qufursa da mkrexelobas.

miuxedavad morwmuneobisa moma-valSi SeiZleba am saqmeebma rwmena daakarginos 1 _ (bidaT) rwmenaSi cvlilebebis Setana (ehli sunneTis dadgenili normebidan gadaxveva cotac rom iyos urwmuno gaxdeba). 2 _ susti, aramyari rwmena. 3 _ sxeulis cxra nawilis swori gzidan axveva. 4 _ didi codvebis Cadenis gagrZeleba. 5 _ didebuli allahis mimarT madly-erebis Sewyveta. 6 _ saiqioSi rwmenis gareSe moxvedris arafrad CagdebaMmouridebloba. 7 _ udanaSauloTa Cagvara da sisastike. 8 _ sunneTis mixedviT nakiTx ezanze ar mosmena. 9 _ amboxeba ded-mamis winaaRmdeg, maTi daumorCilebloba da daufasebloba. 10 _ marTalic rom iyos metismeti fici-mtkici. 11 _ namazis wesebis daucvelad locva. 12 _ namazis umniSvnelod miCneva, ojaxo-bisaTvis – 228 –


da bavSvebisaTvis misi swavlebis ugulebelyofa, namazis mlocvelTaTvis wi-naaRmdegobis gaweva. 13 _ alkoholuri sasmelebis daleva. 14 _ muslimanebis Cagvra-wameba 15 _ cru da araswori informaciis ev-liaobad da religur codnad gasaReba. 16 _ codvebis daviwyeba, maTi arafrad Ca-gdeba. 17 _ Tavmomwoneoba da ampartavnoba. 18 _ sakuTari codnisa da saqmeebis gada-WarbebiT Sefaseba, Tavis qeba. 19 _ orpiroba (munaafiyoba) da moRala-teoba. 20 _ islamis kanonebis Semcveli marTve-lobis mxridan gacemuli brZanebebis Seus-rulebloba. 21 _ Surianoba da muslimani Tan-amoZmeebis mimarT siZulvili. 22 _ daufiqreblad da usababod vinmes me-tismeti qeba. 23 _ daJinebiT tyuilis mtkiceba. 24 _ swavlulTaTvis Tavis arideba. 25 _ ulvaSebis sunneTiT gaTvaliswine-bulze ufro metad gazrda. 26 _ mamakacebis mier abreSumis tansacm-lis Camca. 27 _ daJinebiT xalxze zurgs ukan lapa-rakis gagrZeleba. 28 _ urwmunoc rom iyos mezoblis Cagvra da Seviwroeba. 29 _ sul ubralo rameebzec metismeti ga-nrisxeba, ganerviuleba. 30 _ mevaxSeoba.Pprocentuli aReb-mi-cemoba. – 229 –


31 _ ampartavnobis sababiT tansacmlis saxeloebisisa da Sarvlis totebis metisme-tad dagrZeleba. 32 _ mkiTxaoba, jadosnoba, jados gake-Teba. 33 _ Rirseul da muslimanur naTesavebTan urTierTobis Sewyveta. 34 _ allahis rCeuli pirovnebebis mimarT siZulvili xolo misi mtrebis siyvaruli, islamis mtrebis siyvaruli. (hub-i fil-lah, buRdi fillah rwmenis pirobaa) 35 _ muslimani TanamoZmis mimarT sam dRe-ze didxans SurisZiebisa da RvarZlianoba, ardaulaparakoba. 36 _ uzneo saqcielis, simruSis gagr-Zeleba. 37 _ kacebis erTmaneTdan seqsualuri kav-Siris damyareba. vedrebis ar gakeTeba. 38 _ ezanis waukiTxaoba islamis samar-Tlis wignebSi miTiTebuli drois Sesabami-sad, am wignebis SesabamisaT wakiTxuli eza-nis mimarT upativcemuloba misi arafrad Cagdeba. 39 _ arami saqmis Camdenis naxvisas Cau-revloba da miuxedavad imisa rom Zala gyo-fniT, tkbili eniTac rom iyos, aramis Cam-denis gaufrTxilebloba. 40 _ visTvisac rCevis micemis da dari-gebis ufleba gaqvT (meuRle, qaliSvilebi da sxva) imaTTvis Tavi da mklavebi dau-faravad, morTulmokazmulad quCaSi gasvl-is nebis darTva da saeWvo, uweso adamianeb-Tan SexvedrisTvis nebis darTva. – 230 –


didi codvebi bevria: (samocda-TormeTi didi codva esenia) 1 _ usamarTlod adamianis mokvla. 2 _ garyvnileba, uzneo saqcieli. 3 _ gaukuRmarTebuli sqesobrivi kavSiri. 4 _ Rvinisa da yvelanairi alkoholiani sasmelis daleva (ludis daleva aramia). 5 _ qurdoba. 6 _ garTobis mizniT gamabruebeli sasme-lebisa da narkotikuli nivTierebebis gam-oyeneba. 7 _ sxvisi qonebisa da nivTebis mitaceba. 8 _ cru mowmeoba, sxvis tyuilze mowmeo-ba. 9 _ usababod, ramazanis marxvis dros muslimanTa Tval win saWmlis Wama. 10 _ mevaxSeoba, procentiT fulis aReba-micema. 11 _ metismeti fici-mtkici. 12 _ ded-mamis nebis daumorCilebloba, ma-Ti nebasurvilis winaaRmdeg moqmedeba. 13 _ (mahrem) (romelTanac qorwili akr-Zalulia) keTil da Rirseul naTesavebTan urTierTobis, misvla-mosvlis Sewyveta. 14 _ Sua omSi brZolis velis mitoveba da mtrisgan gaqceva. 15 _ usamarTlod oblebis qonebis miT-viseba. 16 _ sasworisa da sxva zoma-wonis xelsa-wyoebis usamarTlod gamoyeneba. 17 _ namazis droze bevrad ufro adre da bevrad ufro gvian locva. 18 _ muslimani TanamoZmis gulis gatexva, gulis – 231 –


tkena. (qufuris Se-mdeg, gulis tke-naze didi codva ar aris). 19 _ iseTi sityvebis Tqma, rac hazreTi fe-iRambers (sallahu aleihi vesselem) araso-des ar uTqvams da am sityvebze fei-Rambris damowmeba. 20 _ qrTamis aReba. 21 _ samarTliani mowmeobisaTvis Tavis arideba. 22 _ qonebidan zeqaTis da mosavlidan oS-uris gaucemloba. 23 _ codvis Camdenis danaxvisas sakmarisi Zalis SemTxvevaSi Caurevloba, misTvis wina-aRmdegobis gauwevloba. 24 _ cocxali arsebis cecxlSi daw-va. 25 _ yuranis Seswavlis mere misi daviwye-ba. 26 _ didebuli allahis mowyalebisgan imedis gacrueba. 27 _ imis miuxedavad, muslimania Tu ara adamianebis Ralati da gautanloba. 28 _ Roris xorcis Wama. 29 _ feiRambrebis an allahis rCeuli romelime pirovnebis mimarT siZulvili da misi gamojavreba, damcireba. 30 _ kargad danayrebis merec saWmlis Wa-mis gagrZeleba. 31 _ meuRleebis nebis ugulebelyofa. 32 _ meuRleebis erTmaneTTan SeuTanx-meblad sxvaTa mosanaxuleblad wasvla. 33 _ patiosani qalze cilis wameba, mis-Tvis meZavis wodeba. 34 _ Woraoba, muslimanTa Soris enis mitanmotana. – 232 –


35 _ avreT, sasircxvilo adgilebis sxvis-Tvis Cveneba. (kacis Wipidan muxlebamdis, qa-lis xelis gulis da saxis garda yvela avreTia), sxvis sasircxvilo adgilebze yu-rebac aramia. 36 _ leSis Wama da sxvisTvis Wmeva. 37 _ anabaris (emaneTis) gaufrTxileb-loba, Ralati. 38 _ muslimanis zurgsukan laparaki, gaW-orva. 39 _ Suri da gautanloba. 40 _ mravalRmerTianoba 41 _ tyuilis Tqma. 42 _ ampartavnoba, sakuTari Tavis gada-WarbebiT Sefaseba, yvelaze upiratesad Se-faseba. 43 _ sasikvdilo avadmyofis qonebaze Tva-lis daWera. 44 _ metismeti xelmomWirneoba da siZunwe. 45 _ yvelasTan gadaWarbebuli laqlaqi. 46 _ allahis mimarT mouridebloba, misi sasjelis SiSis ar qona. 47 _ aramis aramad auRiarebloba. 48 - alalis alalad auRiarebloba. 49 _ marCielebis, mkiTxvebis sityvis da-jereba. 50 _ murTedoba (rwmenis uaryofa). 51 _ umizezod ucxo qalze yureba. 52 _ qalebisTvis mamakacis tansacmelis Cacma. 53 _ mamakacebisTvis qalis tansacmelis Cacma. 54 _ qaabeSi codvis Cadena. 55 _ droze adre ezanisa da namazis Ses-ruleba. – 233 –


56 _ saxelmwifos mmarTvelTa mimarT ur-Coba da maTTvis winaaRmdegobis gaweva. 57 _ meuRlis sxeulis romelime nawilis dedamisis sxeulis romelime nawilze mims-gavseba. 58 _ meuRlis dedis gineba da dacinva. 59 _ erTmaneTis niSanSi amoReba. 60 _ ZaRlis monarCenebis Wama da sma. 61 _ gaweuli sikeTis mudmivi dayvedreba, yelSi amoyvana. 62 _ mamakacebisaTvis abreSumis tansac-mlis Camca. 63 _ ucodinarobis jiutad davca da da-Ji-neba. (ehli sunneTis iTiqadis, farZebis, aramebis, da yvela saWiro codnis ar swavla). 64 _ allahis an islamis mier neba darTuli saxelebis garda sxva saxelebis daficeba. 65 _ swavlisTvis Tavis arideba. 66 _ uswavlelobis codvad ar cnoba. 67 _ patara codvebis daJinebiT ganmeore-ba. 68 _ Tu aucilebloba ar aris xmamaRali xarxari. 69 _ sqesobrivi kavSiris mere erTi nama-zis salocavi drois gaslis miuxedavad da-ubanelad siaruli. 70 _ menstrualuri an mSobiarobis Se-mdgomi sisxldenis mqone meuRlesTan sqeso-brivi kavSiri. 71 _ musikaluri instrumentebis xmareba, dakvra, uweso simRerebis simRera. 72 _ TviTmkvleloba. droebiTi, winaswar dadgenili vadiani qo-rwine– 234 –


ba anu ,muTa qorwineba’’ ara-mia.Qqalebis sasircxvilo (piri saxe, xelebi da fexebi unda uCandeT mxolod) adgilebis daufaravad quCaSi gasvla gasvla da viw-ro tansacmlis Camca, morTva mokazmva da zedmeti sunamoebis gamoyeneba aramia. viwro kabaSi gamowyobili qalis vnebis gareSe Sexedvac ki haramia, sxva romelime adgilebze vnebiani mzera haramia. vnebis aRmZvreli suraTebis xatva da dabeWdva ar-amia (Tuki aram rameze vityviT: mere ra mox-dao, es qufuria). Ruslisa da abdesis dros saWiroze meti wylis gamoyeneba israfia., mflangvelobaa. romelime evlias Zageba, misTvis uswav-lulis wodeba enis wagrZe-leba, sikvdilis Semdegac saswaulebis moxdenis ar dajere-ba, maT saflavebTan misvliT madlis mo-gebis ar dajereba, ararealuri daskvnis gamotana, maTi maqebarTTvis winaaRmdegobis gaweva, muslimanebis Cagvra da Seviwroeba, sxvaTa kuTvnili qonebis mitaceba, Suri, Rv-arZlianoba, tyuilis Tqma da cilis mwamebloba aramia da akrZalulia. es aTi qceva aris mizezi ukanaskneli amosunTqvis dros adamianis urwmuno sikvdilisa: 1 _ allahis mier dawesebuli brZanebeb-isa da akrZalulebis Seuswavlebuloba, am co-dnisaTvis Tavis arideba. 2 _ rwmenis ehli sunneTTan Seusabamloba. 3 _ amqveyniur simdidreze, siamovnebaze daxarbeba. 4 _ sakuTari Tavis, sxva ovelebis Cagvra da wameba.

didkacobaze,

adamianebis,

cx-

5 _ allahisa da sxva Tqveni mokeTeebis mimarT – 235 –


umaduroba, daunaxaoba. 6 _ rwmenis dakargvis SiSis uqonloba mo-uridebloba. 7 _ xuTi drois namazis droulad ulo-cveloba. 8 _ procentiT fulis aReb-micema. 9 _ morwmune muslimanebis damcireba, maTze ganuviTareblebi da CamorCenilebis Tqma. 10 _ garyvnilobis Semcveli naxatebis, na-werebis Seqmna da gavrceleba, garyvnilobis Semcveli sityvebis warmoTqma. ehl-i sunneTis rwmenis mixedviT cxovrebisaTvis Semdeg detalebze yur-adreba unda gavamaxviloT: 1 _ allahu Tealas Tvisebebi aqvs da yvela da yvelafrisdan gansxvavebulia. 2 _ rwmena ar izrdeba da ar mcirdeba. 3 _ didi codvebis CadeniT urwmuno ar ga-xreba. 4 _ mTavari da ZiriTadi TvaliT uxilav-is rwmenaa. 5 _ rwmenaSi Sedareba gamoricxulia. 6 _ yovlisSemzle allahi samoTxeSi da-gvenaxeba. 7 _ (Teveqquli) pirobaa.

allahze

mindoba

rwmenis

8 _ ibadeTebi rwmenis nawili ar aris. 9 _ bedisweris rwmena, rwmenis pirobaa. 10 _ ibadeTebis swored SesrulebisaTvis romelime mezhebis amorCeva da miyola auci-lebelia. – 236 –


11 _ esxabi qirami, feiRambris STamomav-loba da feiRambris meuRleebi yvelani un-da gviyvardes. 12 _ oTxi xalifes upiratesobani xali-feobis rigis mixedviTaa. 13 _ namazis, marxvis, qvelmoqmedebis, (sa-dayis) samagierod damsaxurebuli madlis sxvaze Cuqeba SeiZleba. 14 _ miraji suliT da sxeuliT ganxor-cielda. 15 _ evliaTa saocreba (qerameTi) si-namdvilea. 16 _ SefaaTi sinamdvilea. 17 _ mesTebis garedan mesis Sesruleba ne-badarTulia. 18 _ sasaflaos dakiTxva sinamdvilea. 19 _ saflavSi tanjva-wameba sulsac da sxeulsac moicavs. 20 _ adamianebis da maTi saqmeebis gamCeni allahia, adamiani gadaswyvets romelime sa-qmis Sesrulebas, allahi ki saqmes gaaCens. 21 _ sarCo, sazrdo arsobisa (rizyi) Se-iZleba aramic iyos da alalic. 22 _ micvalebuli evliebis moxseneba da maTi saxeliT allahze vedreba SeiZleba.

cudi qcevebi 1 _ qufuri. 2 _ uswavleloba. 3 _ Sercxvenis SiSi (zogjer Sercxvenis SiSiT adamiani samarTliansa da ufleba mosils uaryofs). 4 _ Tavisi qeba-didebis mowoneba (Tavis mowone– 237 –


ba, qeba-dideba). 5 _ bidaT iTiqadi (rwmenis kanonebSi cvlilebebis Setana). 6 _ yvelanair moTxovnilebebs, vnebia-bobas, gadametebuli miyola. 7 _ mibaZviTi rwmena (ucnobi adamianebis mibaZva). 8 _ (ria) moCvenebiTi ibadeTis gam-oyenebiT, amqveyniuri survilebis asruleba. rwmenis piraduli miznebisTvis gamoyeneba. 9 _ amqveyniuri siamovnebisa da gar-TobisTvis ufro didxans sicocxlis sur-vili. 10 _ (sixarbe, gaumaZRroba). amqveyniuri siamovnebebis aram gzidan Zieba miReba. 11 _ siamaye, sakuTari Tavis maRla day-eneba. 12 _ gadametebuli ridi da mokrZaleba, sakuTari Tavis damcireba. 13 _ Tavmowoneba (sakuTari (ibadeTebis) RvTismsaxurebis qeba da mowoneba). 14 _ Surianoba (eWvianoba, Suri, siZu-lvili, sxvisi cudad yofnis sixaruli.) eb-uleis semerqani ambobs: “sami vinmes locva (dua) ar miiReba: aramis mWamelis, farul saqmeTa Camdenis da Surianis’’. 15 _ sxvaTa damcireba da da arasrul-fasovnad aRqma. 16 _ sxvaTa ubedurebaze, gaWirvebaze six-aruli. 17 _ megobrobis Sewyveta, butiaoba. 18 _ mSiSaraoba da simxdale. 19 _ mrisxaneba, siSmage. (gadaWarbebuli simkacre da dauzogavoba, amiT sxvaTa daza-raleba). – 238 –


20 _ Seubralebloba da dapirebuli ramis Seusrulebloba. 21 _ Ralati, orpirobis niSnebi, arasan-dooba, sityvis micema da misi Seusrulebl-oba. 22 _ dapirebis darRveva (micemuli sityvis ukan waReba. hadisi SerifSi: “orpirobaze (munafiyobaze) sami rame migvaniSnebs: tyuilis Tqma, anabaris gaufrTxilebloba da Ralati, Sepirebuli sityvis gadaTqma.’’) 23 _ eWvqveSdayeneba. eWvqveSdayeneba aramia, codvebi ar mepatiebao fiqri. 24 _ yovelTvis qonebaze saubari (qone-baze da materialze gadayola). 25 _ sasikeTo saqmis gadadeba. Hhadisi SerifSi: “TxuTi ramis mosvlamdis ma-Ti fasi icodeT: “sikvdilis mosvlamdis si-cocxlis fasi, avadmyofobamde janmrTelobis fasi, saaqaoSi saiqios mogebis fasi, sibe-remde axalgazrdobis fasi da gaRari-bebamde simdidris fasi’’. 26 _ usamarTloTa siyvaruli. (usa-marTloTa Soris yvelaze cudi mCagvreli da sastiki adamiania, aseve aramis Cadens us-amarTlo anu codviani ewodeba). 27 _ islamis alimebis, swavlulebis mimarT mtroba (islamis swavlulTa da brZenTa siZulvili da maTi abuCad agdeba). 28 _ adamianTa Soris mtrobis da prob-lemebis gaRviveba, erTmaneTze wakideba. (ha-disSi: intrigas, (fiTnes) sZinavs, gamRviZebeli dawyevlili iyos). 29 _ pirferoba, TvalTmaqcoba. Zalis sakmarisobis SemTxvevaSi codvaTa Camdeni-sTvis winaaRmdegobis gauwevloba, mis cud saqmeebsi Caurevloba. – 239 –


30 _ jiutoba da gaugonroba (samarTlia-ni swori azris da sityvebis miuRebloba, Tavi-siT daCemeba). 31 _ orpiroba, saqmisa da sityvis Seusaba-moba (munafiyoba). 32 _ sakuTar codvebze, sakuTar Tavze da sxva arsebebze arasodes Cafiqreba da ara-sodes gansja-gansazRvra. 33 _ muslimanebis dawyevla. 34 _ muslimanTaTvis cudi da dama-mcirebeli saxelis Serqmeva. 35 _ bodiSis moxdis uaryofa. 36 _ yurani qerimis arasworad mniSvnelo-bis micema 37 _ daJinebiT arami saqmeebis Cadena. 38 _ (RibeTi) zurgs ukan Zageba da cudi laparaki. 39 _ codvaTa mounaniebloba. 40 _ qonebisa da fulis mouTokavi, me-tismeti survili. cud Tvisebebs unda moveridoT, kargi Tvi-sebebi unda SeviZinoT da ganvaviTaroT. Haz-reTi feiRamberi brZanebs. “locvaTa da RvTismsaxurebaTa raodenoba adamians cotac rom hqondes, Tuki kargi zneobis ma-tarebelia samoTxeSi wodeba aumaRldeba’’. “RvTismsaxurebaTa Soris yvelaze martivi da sasargeblo cota laparaki da kargi Tvisebebis qoneobaa”. “kargi Tvisebebis qoneba niSnavs dau-axlovdeT Cvengan Sors mdgomT, mi-utevoT Cvens mwyeninebels da sikeTe gauwioT Cvens moSurneebs”. – 240 –


merve nawili namazis locvebi da sureebi daiwereba Tu ara namazis locvebi da sureebi arabulis garda sxva asoebiT? rodesac vcdilobdiT dagvewera sureebi da locvebi qarTuli asoebiT, vnaxeT, rom es SeuZlebelia. rogor da sadac ki ar un-da gagvekeTebina qarTul asoebze maxvilebi da miniSnebebi, sityvebi mainc sworad ver ikiTxeboda.Aamitomac yurani qerimis asoebis msgavsad wakiTxvisTvis didi gamocdileba da mravaljeradi gameorebaa saWiro. es swavlis procesi yurani qerimis asoebis SeswavliT iwyeba, es ki udidesi ganZi da mad-lia, es aris sikeTe romlis samagiero jildoebs islamis wignebi da xadisebi gvi-xsnian da gvimartaven. aqedanGgamodis rom saWiroa yvela mus-limanma yurani qerimis wakiTxva arabuli asoebiT Seiswavlos. hazreTi feiRamberi ase brZanebs: bavSvebisaTvis yurani qerimis Sem-swavlelebi anda bavSvis yuranis Sesas-wavlad meCeTSi gamgzavnelebi iReben udi-des madls, yuranis TiTo asosaTvis qaRbes aTjer monaxulebis madls udris. aseT ada-mianebs warRvnis dRes Tavze gvirgvini daedgmebaT, amass sxva adamianebic dainaxaven da inatreben, SesZaxebeno “sxva hadisSi asea nabrZanebi: “vinc Tavis bavSvs sarwmunoebas ar aswavlis jojoxeTSi moxvdebao’’. yurani qerimis wakiTxvisas es aTi wesi unda davcvaT. 1 _ abdesiani da yiblesken Sebrunebuli unda wavikiTxoT. 2 _ nel-nela mniSvnelobis gagebiT unda wavikiTxoT. mniSvnelobis ar mcodnemac nel-nela – 241 –


unda waikiTxos. 3 _ tiriliT unda wavikiTxoT. 4 _ yurani qerimis kiTxva “euzu be-smelis” kiTxviT dawyeba. 5 _ sakuTari Tavis gamosaCenad, anda namazis mlocvelebze xelis SeSlis saf-rTxe iqneba, maSin dabal xmaze ikiTxeba. hafizebmac kiTxviT unda waikiTxon. Yura-nidan wakiTxva zepirad Tqmaze ufro didi madlia. radgan TvalebiTac ibadeTi keTdeba. 6 _ yurani qerimi lamazi xmiT da TejvidiT unda wavikiTxoT, bgerebis, sityvebis damaxinjebiT da simRerisnairad kiTxva aramia. bgerebi Tu sworad ver gamoiTqmeba ma-Sin meqruhia. 7 _ yurani qerimi allahu Tealas sit-yvebia. 8 _ yurani qerimis aRebisas, rogorc su-fTa xelia saWiro aseve sufTa gulia sa-Wiro. 9 _ kiTxvisas sxva araferze ar unda vfiqrobdeT. 10 _ yvela sityvis mniSvnelobaze fiqri da azris gagebamdis kiTxva saWiro.

– 242 –


namazis locvebi (duebi) da maTi mniSvnelobebi

subxaneqe ei dido allaho! Sen yovelgvari sina-klulisgan Sors xar da yvela Rirseuli da didebuli sityviT gadideb Sen! gema-dlierebi Sen, rameTu Sen umaRlesi xar da dideba Seni yvelaze umaRlesia.Aar aris RvTaeba garda allahisa.

eTTexiiaTu yovelgvari Tayvanis cemisa da didebis Rirsi mxolod allahia. dideba mxolod mas ekuTvnis.Oo, feiRambero! Ddidma allahma wayloba da baraqa Senze moiRos. salami Cven da allahis Rirseul msaxurT. Mmwams rom allahi erTaderTia da mwams rom hazreTi muhammedi misi yuli da resulia.

allaahumme salli ei, dido allaho! Seiwyale da daifare feiRamberi muhammedi iseve, rogorc daifare hazreTi ibrahimi.UueWvelia Sen qeba-didebis Rirsi da udidesi xar.

allahume baariq ei dido allaho! rogorc baraqa da xvavi mouvline hazreTi ibrahims aseve muxammed feiRambersac xvavi da baraqa uwyalobe. ueWvelia Sen qebadidebis Rirsi da udidesi xar. – 243 –


rabbena aTina ei dido allaho! Cven am qveynad sikeTe mogveci da saiqioSi cecxlSi dasjisgan gadagvarCine.

qunuTis locvebi ei dido allaho! Cven Sengan daxmarebas vTxoulobT. Sengan mitevebas vTxoulobT. Seni gvwams, SenTan vinaniebT codvebs da Sen mogendobiT. Seni yvela wyalobisaTvis. Sens winaSe codvebis Camdens yvelas ga-vaZevebT da mivatovebT. ei dido allaho!Mmxolod Sen ibadeTs gikeTebT, mxolod Sens namazsa da sejdes vasrulebT, daxmarebisTvis mxolod SenTan mo-vrbivarT da mxolod Sen gemorCilebiT. Se-ni wyalobisa gveimedeba da risxvisa gveSinia. vinaidan Seni risxva simarTlis dammalav urwmunoebs aucileblad Tavs daatydeba.

– 244 –


– 245 –


– 246 –


– 247 –


– 248 –


– 249 –


– 250 –


– 251 –


– 252 –


– 253 –


– 254 –


isTiRfaris dua bevr aeTi qerimSi (me xSirad momixsenieT) da izajas sureSi (me patieba mTxoveT. (vedrebas agisrulebT codvebs gapatiebT). brZanebs. Cans rom allahu Teala vedrebas gvibrZanebs.Mmuhamed ma-sumi meore tomis me 80 werilSi (am brZanebaze miyoliT yovel namazis mere isTiRfaris duas (allahisadmi codvebis mitevebis Txovna da 67 jer esteRfirullah vambob. Tqvenc bevri ikiTx-eT. kiTxvisas mniSvnelobis (allah mapatie) unda vfiqrobdeT. mkiTxvels dardisgan, mwuxarebisgan ia allah, ia allah, ia allah da samjer esTaRvirullah min qulli maqerihallah) CaZinebamdis unda ikiTxebodes. Seixulislami ahmed namiqi jami mifTah-unne-jaT wignSi brZanebs rom: vincç vedrebasa da mo-naniebas akeTebs misi gavlili quCebi, sacxovre-beli misiT amayobs. mTvare, mze, varskvlavebi mi-sTvis loculobs. saflavi samoTxis baRi iqneba. ibadeTebis yvelaze saukeTeso evliebTan erTad yofnaa. vedreba patiebis gamkeTeblis yvela codvebi epatieba. Mmonanieba guliT keTdeba istirfari (allahisadmi codvebis mitevebis Txovna) sityvierad ____________________

– 255 –


gamomcemloba haqiqaTis Turqul enaze gamocemuli wignebi wignissaxeli fasi seadeTi ebedie (ilmihali): (husein hilmi iSiq) 1248 gverdi. asocdameore gamocema. 2014 ....................................................25 l meqTubaTis Targmani: (husein hilmi iSiq) 512 gverdi. meTxuTmete gamocema 2014..........................15 l 1 - sibrZnis wyaro: sasargeblo codna (ahmed jevdeT faSa) da swori rwmena, 2014 ............4 l 2 - haq sozun vesiqaari: (abdullah suveidi), 400 gverdi oTxmocdameTerTmete gamocema 2014 .........................................................................................3,5 l 3 - yvelasaTvis saWiro imani: (qemahli feizullah), islami da qristianoba. yurani qerimi da biblia. islami da sxva religiebi. 480 gverdi, oTxmocdameTerTmete gamocema 2014.................................4 l 4 - zneoba islamSi: (muhammed hamidi) 592 gverdi. asmesame gamocema 2014.....................................5 l 5 - eshabi qirami: (ahmed faruq)muslimanebis ori Tvalis sinaTle. pirveli ganxeTqileba. 416 gverdi. assamocdamesame gamocema 2014 .........................4 l 6 - warRvna da saiqio: (imami gazali). 384 gverdi. samocdametoTxmete gamocema. 2014 .................................3,5 l 7 - pasuxi ver gasca: (ishaq ehendi). 368 gvrdi. ormocdameore gamocema. 2014...............................................3,5 l 8 - ingliseli jasusis aRiarebebi: (m. siddiq gumuS) 128 gverdi. oTxmocdamexuTe gamocema. 2014.......1,75 l 9 - qimeTsiz iazilar: (husein hilmi iSiq) 416 gverdi. ocdameToTxmete gamocema 2014 .............4 l 10 - namazis wigni: (192) gverdi asocdamecxre gamocema. 2014 ...........2,25 l 11 - Sevahidu-un nubuvve: (mevlana abdurrahman jami) 448 gverdi ormocdameerTe gamocema 2014.................4 l 12 - oTxi xalifis sagmiro saqmeebze Txroba: (seid eiub bin siddiq) 592 gverdi. ocdameToTxmete gamocema 2014..............................................5 l – 256 –


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.