Publica © 2021 Forlagshuset Vest AS Langgata 30 4306 SANDNES Publica er et imprint av Forlagshuset Vest AS. www.publicabok.no ISBN: 9788284161426 Omslag: CF Media / Øyvind Hjelmen Sats: CF Media / Øyvind Hjelmen Portrett av Per Jan: Øyvind Hjelmen Portrett av Øyvind: Helén Petersen Materialet i denne publikasjon er omfattet av åndsverklovens bestemmelser. Uten særskiltavtale med Forlagshuset Publica er enhver eksemplarfremstilling og tilgjengeliggjøring bare tillatt i den utstrekning det er hjemlet i lov. Utnyttelse i strid med lov eller avtale kan medføre erstatningsansvar.
tolysehundar_sats_v7.indd 2
19.08.2021 12:16:19
PER JAN INGEBRIGTSEN
TO LYSE HUNDAR DRAMA
FOTOGRAFI: ØYVIND HJELMEN
tolysehundar_sats_v7.indd 3
19.08.2021 12:16:19
4
tolysehundar_sats_v7.indd 4
19.08.2021 12:16:19
ROLLELISTE: Den eldre Den yngre Den Verste Ho Ein pleiar
5
tolysehundar_sats_v7.indd 5
19.08.2021 12:16:19
6
tolysehundar_sats_v7.indd 6
19.08.2021 12:16:20
1. scene Eit sparsamt møblert rom. Eit vindauge i andre etasje vender ut mot ein asfaltert plass. Ein eldre mann sit og ser ut gjennom vindauget. Den eldre: Så … Det regnar på ruta. Eller, mot vindauga. Det er betre. Språket, meiner eg. Det skymrar. Vender hovudet og ser ut i rommet som om han talar til ein imaginær person. Den store bjørka, no i desember, som ein svart-kvit silhuett. Kastar på ny eit blikk gjennom vindauget. Grå himmel. Eg likar han slik, ulvegrå, ein stor ulvegrå kvelving. Gråbeinstid. Reiser seg. Går mot døra. Stoppar i døropninga. Dei mørke tankane. Eg slepp dei to lyse hundane mine på dei. Så seier eg: Jag dei bort! Men det er ikkje naudsynt å bita – så ikkje bit. Ikkje bit, seier eg til dei, og dei to lyse hundane mine er lydige. Dei bit ikkje. Berre sporar opp. Jagar bort. 7
tolysehundar_sats_v7.indd 7
19.08.2021 12:16:20
Ein yngre mann kjem til syne i rommet samtidig som den eldre vert borte. Den yngre: Då eg var liten gut, hadde me to lyse hundar. Eg veit ikkje heilt kva for rase det var, kanskje bastardar – men lyse, det var dei – og snille. Ser ut gjennom vindauget. Nei, eg angrar ikkje, men eg kunne vore gjerninga forutan. Det er noko anna … Sit ned på stolen. Dei nådde meg att. Nede i den mørke tunellen, der ein berre så vidt kan skimta grafittien på veggane. Ranselen låg att. Skulebøkene, strødde utover. Og dei to lyse hundane … Kvar tok no dei vegen? Eg kom meg aldri ut or den tunellen. Nei – det blir feil … Eg berre vart der så altfor lenge. Men så, som heilt ut av det blå, såg eg han komma. Den Verste. Heilt nede i tunellbotnen, like før det skrånar oppover, kom han. Eg såg først berre skuggen hans, dansande bortover ein vegg. Men det var nok. Det var han som kom, luskande. Det skulle han ikkje ha gjort. Reiser seg. Går fram i rommet, mot scenekanten. Angra, nei det gjer eg ikkje – likevel, eg kunne vore gjerninga 8
tolysehundar_sats_v7.indd 8
19.08.2021 12:16:20
forutan. Men sidan me no bytta plass, var det eg som traska oppover og ut i lyset. Det var blendande. Augeplirande. Eg gav meg i kast med å leita på alle tenkjelege og utenkjelege stadar – utan resultat. Begge dei to lyse hundane var borte. Sit ned på den einaste stolen i rommet. Bøyer seg framover. Du må vera open for realitetane, sa psykologen. Du har aldri i ditt liv eigd ein hund, men då kom dei hoppande fram og sleika meg på haka. Begge dei to lyse hundane, som eg hadde sakna så lenge … Den yngre frys i stillinga medan den eldre kjem fram i rommet. Han går bort til stolen. Stør olbogen mot skuldra til den yngre. Den eldre: Dei to lyse hundane … Jaggu kom dei attende. For ei trøyst det var! Og dei er to skikkelege vaktbikkjer med prima luktesans. Alt eg grev ned, kan dei snusa seg fram til – og grava opp. At noko av det stinkar, er så – og slik vil det alltid vera når noko har lege lenge i jord. Den yngre kviknar til liv og reiser seg medan den eldre sig ned på stolen og går inn i ei frysstilling. 9
tolysehundar_sats_v7.indd 9
19.08.2021 12:16:20
Den yngre: Det var dei som spora ho opp – dei to lyse hundane, og så lystig det var då dei kom diltande, ein på kvar side av henne. Mot meg. Ho sette, diskré, frå seg ei blå krukke før ho bleikna bort i ein fjern horisont. Borte for alltid. Det var det ho var. Eller kanskje var ho berre ei lengt, eller ei som skulle framkalla meg. Gjera meg synleg? Den yngre går inn i ei frysstilling. Den eldre kviknar til. Den eldre: Ikkje alt skal fram i lyset. Ikkje på liv og død. Slutt å grava no, kan eg seia til dei to lyse hundane mine, og då held dei opp, endå så ivrige som dei er – for dei er lydige, og snille, ser du. Noko av det som ligg lagra i hjernen sine mørke gruvegangar, kan liggja der og rotna til det kanskje, ein dag, berre er mold. Svart jord. Eg polstrar att med samvit. Først det dårlege. Det renn som svart, gloheit tjøre ned inngangen, før det kjølnar og stivnar. På toppen heller eg det gode. Lys temperert honning som fløymer utover mørkt berg.
10
tolysehundar_sats_v7.indd 10
19.08.2021 12:16:20
Den eldre går bort til døropninga og frys. Den yngre går og stiller seg ved sida av han. Den yngre: Eller, kanskje ho ikkje forsvann av seg sjølv. Kanskje det var eg som fanga livet hennar inne i det mørke holrommet mellom to krumma hender, slik me i barndommen kunne fanga ei humle. Så lenge det var heilt mørkt inne mellom handflatene, stakk ho ikkje. Kan det ha seg slik? Den yngre går inn i frys. Den eldre tek over. Den eldre: Det gode … År gir avstand. Avstand gir fred. Fred er resignasjonen si hovudpute. Etter at eg plomberte gruveinngangen, sit eg her gjerandslaus – som ein lobotomert. Det er dei to lyse hundane som held liv i meg, når dei kjem luskande tidleg på morgonen, før dagslyset svir i augo, for å få ein klapp av husbond.
11
tolysehundar_sats_v7.indd 11
19.08.2021 12:16:20
12
tolysehundar_sats_v7.indd 12
19.08.2021 12:16:20