BOERENFLUITJESblad | Zomereditie '13

M

eloenen

natuurlijk uit Nederland

Iemand een hapje spreeuw? De oude vijand van de kersenteler opgediend

Culinair historicus Lizet Kruyff plaatst hippe recepturen naast koninklijke roddels

Aardbeienprofessor Jan Robben deelt zijn kennis in de Aardbeienacademie

Jongeren brengen bewuste boeren en burgers samen in Het EetcafĂŠ

d 1ste e

D

itie!

urf te vragen!

Er bestaan nog veel meer geheimen op het gebied van ons dagelijks eten. Wist je bijvoorbeeld dat er op Nederlandse bodem meloenen groeien? Of dat er een restaurant in Cothen bestaat, waar je spreeuw - de grootste vijand van de kersenteler - kunt eten?

Iedere dag weer ontdek ik zoveel over ons eten, waar ik vroeger nooit bij stil stond. Allemaal dragen we denk ik wel een stukje kennis bij ons. Door de ruim duizend boeren, telers, visser en imkers die ik volg via Twitter, heb ik tegenwoordig bij heel veel producten een gezicht en een seizoen.

Vroeger at ik kersen op het moment dat ik een doosje in de winkel zag liggen. Later at ik Nederlandse kersen op kamertemperatuur, omdat die lekkerder zijn dan kersen die zo uit de koelkast komen. Inmiddels weet ik dat ik Burlat kersen heel erg lekker vind en moet opletten wanneer ze rijp zijn en waar ze te koop zijn.

Zo ga ik steeds lekkerder eten.

Werkt dat bij jullie ook zo? Je moet weten waar je om kunt vragen en dat moet je leren.

Wat eet jij vanavond? Welk verhaal hoort daarbij?

Kun je het zelf ontdekken of moet je je eerst door een marketingbrij van gezonde vinkjes en slogans heen worstelen? Als we elkaar nu eens als consument gaan vertellen waar het verhaal te horen is dat bij ons eten past en we doen dat met veel mensen tegelijk, zou dat helpen? Iedereen heeft toch wel zo’n authentiek pareltje in de buurt? Het hoeft niet altijd kleinschalig te zijn, als het maar helder is. Kennis delen over (h)eerlijk eten, daar gaat het mij om.

Ik blijk niet de enige te zijn met een passie voor lekker eten. In dit BOERENFLUITJESblad vind je bijvoorbeeld een interview met culinair historicus Lizet Kruyff. Omdat haar moeder geen ster was in de keuken, leerde ze zichzelf lekker koken vanuit buitenlandse tijdschriften en vanuit eeuwenoude kookboekjes. Zo kwam ze enkele jaren terug de vooruitstrevende kokkin Rijntje Biljardt op het spoor, die mocht koken op Paleis Soestdijk voor Anna Paulowna en Willem I. En in de koninklijke keukens kom je nog weleens iets te weten‌

De pilot van ons BOERENFLUITJESblad is enkele maanden geleden goed ontvangen. Het aantal lezers was boven verwachting en daarom presenteren we hier vol trots het eerste volwaardige nummer. Vaste bloggers voor het magazine zijn Floortje Boers, voor de stadse visie op Nederlands eten en kersenteler Ezra Leeger, voor een blik vanaf het platteland. Ook de Youth Food Movement heeft een vaste plek in het blad gekregen. Bovendien verzorgt ikkOOKbewust iedere editie een prachtige, seizoensgerichte bijdrage. Samen op zoek naar de oorsprong van ons eten. Ga je mee op ontdekkingsreis?

Ester van Aalst

2

4

Meloenen uit de provincie Utrecht ‘Fruit dat rijp geplukt wordt, heeft niets extra’s nodig’

10

Aardbeienprofessor Jan Robben deelt kennis en plantjes ‘Ik kan me geen leven zonder aardbeien voorstellen’

12

Meat Your Own Datingsite voor het lekkerste stukje vlees

14

Chefkok benut samenwerking met kersenteler optimaal ‘Iemand trek in een hapje spreeuw?’

18

De trendsettende kokkin van culinair historicus Kruyff ‘Rijntje Biljardt was haar tijd ver vooruit’

20

Lekker! Gezond! Puur!

Volgens ikkOOKbewust willen we dat allemaal

22

Henk Lotgering is Held van de Smaak in provincie Utrecht ‘Eenheidsworst is er al genoeg’

24

Boerenfluitjes wil kiezen op basis van kennis Stadsmeisje op aardbeienlaarzen zoekt antwoorden

31

Kruisbessen Vergeten vrucht heeft eigen festival

Rubrieken

8 Uitjes

32

Domme vragen bestaan niet

16

Ezra Leeger

33

Youth Food Movement

27

Floortje Boers

35

Iedereen doet mee

37

Leuk voor Luitjes

28 Apekool

3

Meloenen kweken op Hollandse bodem

T

oen Boerenfluitjes enkele jaren geleden de Tuinderij van Mia en Theo van de Sande in Hekendorp binnen stapte, wist ze niet wat ze zag. “Ze hangen, de meloenen!

Nooit geweten dat ze zo groeiden.

Hier er daar zijn er ter versteviging wat draden aangebracht, maar ze hangen! En het is een prachtig gezicht, die grote en groene bollen.”

Dat verdient een coverstory.

Meloenplezier

Theo en Mia van de Sande verdienen oorspronkelijk hun brood met anjers.

Zo’n twintig jaar lang verbouwen ze in Hekendorp, gelegen aan de Hollandse Rijn in de Utrechtse gemeente Oudewater, anjers in alle kleuren van de regenboog.

Maar de bloem raakt uit de gratie en de inkomsten lopen terug. Tien jaar geleden gooit het echtpaar daarom radicaal het roer om. Ze stappen over op groente en fruit en beschikken inmiddels over vijfduizend vierkante meter glas: kassen waar in de ene helft kersen groeien en waar in de andere helft vanaf het vroege voorjaar tot ver in oktober de grond bebouwd wordt met vele uiteenlopende soorten groente.

Komkommers, tomaten, snijbonen, andijvie, sla, peterselie, bloemkool, aubergine, courgette, cherrytomaten, sperziebonen, spitskool en aardappelen zijn slechts een greep uit het assortiment.

Ook groeien er in de Tuinderij aardbeien, perziken, pruimen en... meloenen.

“Het is inmiddels wel een beetje liefhebberij geworden”, bekent Theo van de Sande. Zowel hijzelf als zijn vrouw zijn afgelopen winter 65 jaar geworden en dat betekent dat er maandelijks als vanzelf ‘een salarisje’ op de bankrekening gestort wordt. “Het spannendste aan het bedrijf is wat dat betreft voorbij”, zegt Theo. “Maar als je er plezier aan beleeft en gezond bent, waarom zou je er dan mee stoppen?”

4

De Tuinderij heeft een groot bord bij de ingang aan de dijk staan, waarop vermeld staat wat er die dag allemaal te koop is. Het leeuwendeel van alle groenten en fruit wordt namelijk via de winkel op eigen terrein verkocht.

“We zijn natuurlijk geen groenteboer, waar je van alles en nog wat kunt krijgen”, waarschuwt Theo. “Maar we hebben dagelijks toch wel zo’n tien tot vijftien verschillende groenten in de winkel liggen. We vullen de winkel iedere ochtend zo van het land. Verser krijg je het dus nergens.” De groenten zijn nooit geplaagd met bestrijdingsmiddelen en de teler weet precies waar zijn gewassen vandaan komen. Het meeste kweekt hij zelf op. “Van ieder product ken ik de oorsprong”, vertelt hij. “En mensen die groente bij ons komen halen, mogen altijd even een blik werpen in de 160 meter lange kas bij de winkel.”

Om te voorkomen dat alle andijvie of sla tegelijkertijd van het land komt en de winkel een overschot zou krijgen, plant Theo zijn gewassen geleidelijk aan. Zo kan hij zelf sturen wanneer er geoogst kan worden en hoeveel dat zal zijn. Omdat ze met z’n tweeën werken, is het ook voor henzelf plezierig dat er geen al te grote opbrengst tegelijkertijd is. Met het zaaien, onderhouden en oogsten van de groentebedden is er naast de winkel immers al meer dan genoeg te doen. In de zomermaanden worden ’s avonds, als de winkel weer gesloten is, de rijpe kersen geplukt. Er gaat niets van het land naar de veiling, daarvoor is het bedrijf te klein en zijn de bijkomende kosten te hoog. De oogst is voor klanten uit de buurt en voor geïnteresseerde fietsers, die vaak wel even een stop maken.

Ogenmeloenen

Om het assortiment in de landwinkel wat te kunnen verbreden, begint Theo enkele jaren geleden met de verbouw van ogenmeloenen. In Nederland zijn er maar zo’n tien tot vijftien kwekers die zich hiermee bezighouden, voornamelijk omdat het bijna niet rendabel te maken is. “Door de import van bijvoorbeeld relatief goedkope Galia-meloenen uit Spanje is de handel in meloenen moeizaam geworden”, vertelt Theo. “Al zie je dat de Galiameloenen ook niet meer zo goedkoop zijn als ze weleens zijn geweest.

Misschien hebben de boeren in Spanje ook geklaagd? Omdat wij alles op vrij kleine schaal verbouwen en in onze eigen winkel verkopen, hebben wij weinig last van dergelijke ontwikkelingen.”

Groot voordeel van deze manier van verbouwen en verkopen is dat de meloenen pas geoogst worden als ze écht helemaal rijp zijn. Theo: “Meloenen die vanuit Spanje naar Nederland moeten komen, worden geplukt als ze nog niet helemaal rijp en groener van kleur zijn. Ze moeten onderweg verder rijpen. Als de rijpheid echter nog niet voldoende in de meloen zit, komt het ook niet meer. Daardoor kun je in de supermarkt meloenen tegenkomen, die altijd te groen en hard zullen blijven. Dat gaat natuurlijk zeer ten koste van de smaak!” Want niet één meloen is volgens Theo zó lekker als een meloen die precies op het juiste moment geplukt is en nog diezelfde dag gegeten wordt.

De ogenmeloen heeft lichtgroen vruchtvlees en een heel dun schilletje, waardoor je bijna de gehele meloen kunt opeten. Ze wegen gemiddeld zo’n zeven- tot achthonderd gram per stuk. Bij de Tuinderij staan zo’n tweehonderd meloenenplanten, goed voor een opbrengst van zo’n vijftienhonderd meloenen per jaar gedurende acht weken tijd. In de loop van juli begint de oogst en is een bezoek aan Hekendorp dus zeer de moeite waard. In de winkel liggen dan dagelijks wel tachtig tot honderd meloenen, die gezamenlijk een heerlijk zoete geur verspreiden.

5

Nel Schellekens

Vers van het land

Enten op onderstammen

Theo poot de meloenplanten vanaf begin mei, wanneer de temperaturen in Nederland aangenamer beginnen te worden. “Het blijft een tropische plant, die voldoende warmte moet hebben. Ze hebben bovendien veel licht nodig.” Omdat de meloenplant van zichzelf niet erg sterk is en de plant veel energie nodig heeft om alle benodigde suikers voor de vruchten aan te maken, worden de meloenplanten geënt op onderstammen van pompoenen.

De kop van deze onderstam wordt

ingesneden, net als de kop van de meloenplant. Zo kunnen ze op elkaar geënt worden. De onderstam draagt zelf geen vruchten meer, maar zorgt voor voldoende voeding en energie voor de meloenplant bovenop zichzelf.

Het is allemaal lekker en prachtig om te verbouwen Theo is trots op zijn Tuinderij en werkt er dagelijks met veel plezier.

“Iedere dag is anders en brengt veel variatie. Bovendien is overal een tijd voor: nu zijn er volop kersen, straks zijn het weer meloenen. Onze winkel

en de kassen zien er iedere week weer anders uit.” Wat hij zelf het állerlekkerste van eigen bodem vindt, dat kan Theo eigenlijk niet zeggen.

“Het is allemaal lekker en prachtig om te verbouwen. Ik geniet van iedere groente of vrucht evenveel. Wel vind ik het belangrijk om het zo puur mogelijk te eten. Waarom moet er saus over de bloemkool? Waarom moet er ham bij de meloen of slagroom op de aardbeien? Als je de vruchten rijp genoeg plukt, hebben ze niets anders nodig dan alleen zichzelf.”

top t

ip!

Bewaar- en serveertips

Wist je dat… ...

je bij het steeltje het beste kunt zien of een meloen goed rijp is? Als de meloen daar iets gescheurd is, is hij rijp. Gebruik ook je neus om dit te testen!

Rijpe meloenen verspreiden een sterke geur.

...

6

je de smaak van meloen kunt versterken met een beetje dille?

Een meloen kun je, al dan niet aangesneden, het beste bewaren bij een temperatuur van ongeveer 8 °C, zeker niet kouder. Voordat je de meloen wilt eten, laat je deze een half uurtje op kamertemperatuur komen om de smaak tot zijn recht te laten komen. Hoe warmer het vruchtvlees, hoe sterker de smaak. Snijd je de meloen in schijven of partjes, dan kun je deze in een Tupperware verpakking gemakkelijk enkele dagen koel bewaren.

recept

Meloen in portsiroop met verse munt Gebruik voor dit recept een mooie, rijpe meloen. Dat kan bijvoorbeeld een Charentaismeloen zijn, een ogenmeloen of een Galia. De soort maakt niet zoveel uit, de rijpheid des te meer.

IngrediĂŤnten (voor 4 personen) 75 gram suiker 1 (onbespoten) citroen, schoongeboend en in dunne plakjes gesneden 1 flinke meloen 15 blaadjes verse munt 250 ml witte port

Bereiding Doe de suiker en plakjes citroen in een steelpan, voeg 250 ml water toe en breng al roerend aan de kook. Matig het vuur en laat 2 minuten doorkoken, tot alle suiker is opgelost. Laat afkoelen. Snijd de meloen in 8 schijven en snijd vervolgens elke schijf in 5 - 6 blokjes. Leg de meloenblokjes in een diepe schaal en voeg de muntblaadjes toe. Schenk er de port op, en vervolgens de suikersiroop met citroenschijven. Schep voorzichtig om, dek af met plastic folie en laat 12 - 24 uur marineren in de koelkast.

Serveer de meloenblokjes ijskoud, met een paar lepels van de portsiroop en eventueel een blaadje munt.

Recept is afkomstig van Janneke Vreugdenhil, culinair journalist en ambassadrice van ikkOOKbewust.

7

Uitjes - Ontdek je Eten!

Culinaire luisterlunch

Zelf fruit plukken

Kinderen op avontuur

Voor het vijfde jaar op rij organiseert Sociëteit Culinair op zondagmiddagen een lezingserie in Kasteel Groeneveld, in de wandelgangen ook wel de luisterlunch genoemd. Ieder jaar staat een bepaald thema centraal. In 2013 gaan de lunches over wildernis en dan natuurlijk vertaald naar ons bord.

Bij Fruitbedrijf Landwinkel Goense in Drenthe kun je met het hele gezin tijdens de oogstperiode je eigen fruit komen plukken. Het gaat bijvoorbeeld om rode of witte bessen (medio juli), blauwe bessen (eind juli), bramen (eind augustus) of appels (medio september).

Waar: Kasteel Groeneveld, Baarn (UTR)

Waar: Fruitbedrijf Landwinkel Goense, Marwijksoord (DR)

Wanneer: zondag 18 augustus: Edwin Florès vertelt over wildplukken nieuwe stijl.

Wanneer: juli-september

Tijdens de FoodOnFoot expeditie op de Heijerhof verveel je je geen moment. Met je smartphone of tablet kun je op het interactieve boerderijpad alles ontdekken over de oorsprong van je eten en de natuur op de boerderij. Je komt langs zoogkoeien, kalfjes, schapen, scharrelvarkens en de moestuin.

In het bos leer je eetbare planten verzamelen.

Link: fruitbedrijfgoense.nl

Waar: Boerderij Heijerhof in Baexem (LIM) Wanneer: gehele zomer, op aanvraag

Link: kasteelgroeneveld.nl

Link: troubatour.nl

Smaaktoer

Zelfpluk

Culinaire Oestertocht

Proef en beleef het Limburgse Leudal!

Je start bij een van de zes deelnemers en vervolgt de fraaie fietsroute van zo’n dertig kilometer lang. De route is goed bewegwijzerd. Onderweg verzamel je lokale, verse producten in de unieke Smaaktoer Tas en kun je genieten van proeverijen en activiteiten. Je krijgt gratis een boekje met gezonde recepten. Lekker, lokaal en leerzaam.

Plukken en culinair genieten tegelijkertijd. Ieder jaar kun je op Landgoed De Olmenhorst zelf je appels en peren komen plukken.

De exacte datum van de eerste zelfplukdag hangt af van de rijpheid van de appels en peren. Houd de website in de gaten voor actuele data.

De Culinaire Oestertocht is een dagtocht waarbij proeven en relaxen centraal staan. Onder leiding van schipper Jan Rotgans en waddenkok Grote Ben kun je volop genieten.

Je beleeft de zee op unieke wijze, met rondom natuurschoon, vogels, zeehonden, rustig stromend water en kleine zeediertjes. Onderweg proef je pure oesters, vers geplukt van de mooiste oesterbanken in Nederland.

Waar: Leudal (LIM)

Waar: Landgoed De Olmenhorst in Lisserbroek (NH)

Wanneer: vanaf 29 september

Wanneer: tussen half september en eind oktober

Link: smaaktoer.nl

Link: olmenhorst.nl 8

Waar: vanaf Den Oever (NH) Wanneer: op aanvraag Link: janrotgans.com

Boergondisch feestmaal

Week van de Akkerbouw

Hoofdstad van de Smaak

Benieuwd naar een diner tussen de koeien? Of aan lange tafels genieten in de boomgaard? Romantisch dineren in historische moestuinen? Kom met de boer zwerven over de velden, leer alles over biologische landbouw, zeldzame rassen en gewassen, aai de koeien en geniet van wroetende, blije biggetjes!

Veel van onze voedingsmiddelen zoals aardappels, granen, suikerbieten en uien worden vlakbij, op Nederlandse akkers, geteeld.

De Nederlandse akkerbouw is trots op haar producten en op de productiewijze ervan. Tijdens de Week van de Akkerbouw laten akkerbouwers graag zien hoe hun dagelijkse werk eruit ziet.

Aspergebitterballen, paprika’s en vlees van Livar varkens.

Streekproducten zitten Regio Venlo in het bloed. Ontdek welke streekproducten er nog meer zijn, waar ze vandaan komen en hoe ze vervaardigd worden. Regio Venlo is uitgeroepen tot Hoofdstad van de Smaak 2013. En dat is niet voor niets!

Waar: een boerderij bij jou in de buurt Wanneer: kijk op de website Link: vaneigenerf.nl

Waar: verschillende bedrijven door heel Nederland Wanneer: 26 t/m 31 augustus Link: weekvandeakkerbouw.nl

Waar: diverse uitjes en activiteiten (LIM) Wanneer: gedurende de hele zomer Link: regiovandesmaak.nl

SoesterMARKT

Wier & schelpdieren

Rotterdams Oogst Festival

Soest heeft een nieuwe markt.

Een weekmarkt met pure en ambachtelijke producten van boeren en kleine producenten uit Soest en omgeving. Deze markt is van, voor en door mensen uit Soest en omgeving. Daarom heet het ook wel een burenmarkt, waar iedereen kan genieten van lekker, gezond en betaalbaar puur eten.

Op 24 augustus organiseert Casa Foresta in Zeeland een workshop op het gebied van wier en schelpdieren.

In veel landen is het namelijk volstrekt gebruikelijk om dagelijks een portie zeewier te happen. Welke wieren kun je eten, hoe bereid je zelfgevangen krabben en waar vind je in Nederland de beste oesters?

De zaterdagse boodschappen doen Rotterdammers bij voorkeur op de Oogstmarkt op het Noordplein: de meest feestelijke markt voor boeren uit de omgeving van Rotterdam en buren uit de stad. Dat vraagt ook om een Oogst Festival, waar de rijkdom van de oogst gevierd wordt.

Waar: Soest-Zuid (UTR) Wanneer: iedere zaterdagochtend van 09.00 tot 13.00

Waar: plaats rond Yerseke (ZL)

Waar: Heemraadsplein in Rotterdam (ZH)

Wanneer: zaterdag 24 augustus

Wanneer: zaterdag 21 september

Link: casaforesta.nl

Link: rotterdamseoogst.nl

Link: soestermarkt.nl 9

Aardbeienprofessor Jan Robben: “Ik ben teler van smaakaardbeien”, aldus Jan Robben uit Oirschot. Pardon?

“Ja, ik hou van aardbeien die vooral heel lekker smaken.”

Op de akkers rond zijn huis heeft hij 27 verschillende soorten staan, waarvan hij als het een beetje meezit tot diep in oktober kan plukken.

En de liefde voor zijn zomerkoninkjes zit diep. “Bijna niets is zo mooi als het rood zien worden van aardbeien.”

’Ik kan me geen leven zonder aardbeien voorstellen’

J

an Robben heeft al eens in een aardbeienbad gedobberd en de Amerikaanse actrice Joan Collins van zijn strawberrytree’s laten snoepen. En toen hij op de Floriade van 2012 prinses Máxima ontmoette en hoorde dat zij een wat verwaarloosd aardbeientuintje heeft, wierp hij zich meteen op als reddende engel. “Ik zou met alle plezier een koninklijke aardbeientuin voor haar aanleggen”, dagdroomt de teler. “Ze liet weten dat ze er weinig aan toe komt en de tuin helaas heeft laten versloffen. Die wil ik natuurlijk met liefde nieuw leven inblazen.”

De aardbeienteler, die zijn bedrijf gevestigd heeft op de gunstige zandgrond van Oirschot, staat overal voor open en probeert kansen te grijpen waar die zich aandienen. Met zijn strawberrytree’s, roestvrijstalen kunstwerken waarin aardbeien prachtig geschikt kunnen worden als in een boom, komt hij overal. Ze zijn bijvoorbeeld graag gezien op bruiloften (eventueel met chocoladedip), modeshows of evenementen. “Laatst moest ik middenin Amsterdam zijn, ergens in de buurt van de Wallen. Zet iemand me daar op de foto en plaatst ook meteen een bericht op Twitter: ‘Wat doet Jan Robben op de Wallen?’”

Aardbeienplantjes

Hij kan er zelf smakelijk om lachen. Van de contacten via social media moet hij het namelijk ook voor een belangrijk deel hebben.

Enkele jaren terug bemerkt hij dat mensen zijn aardbeien wel graag willen eten, maar er niet allemaal voor naar Oirschot rijden. “Daarom verkoop ik nu allerlei soorten aardbeienplantjes online, zodat mensen zelf thuis aan de slag kunnen”, vertelt Jan. “Via mijn aardbeienacademie voorzie ik hen daarnaast van tips over de teelt, het onderhoud en de oogst.

Mensen kunnen me van alles vragen via Twitter of mail. Ik krijg ook vaak foto’s toegestuurd van zieke of onooglijke plantjes met de vraag ‘Wat nu?’. Soms moet ik helaas bekennen dat de natuur zijn loop genomen heeft, maar vaak kan ik advies geven. Bijvoorbeeld tegen de bestrijding van vogels of slakken, over de aarde of de plek waar de planten staan.”

10

Populair in de webshop is het ‘Straatje Aardbeien’, met tien verschillende rassen om overal eens mee kennis te maken.

Daar is Jan een groot voorstander van. “Ik wil graag dat mensen ontdekken dat er veel smaakverschil bestaat tussen de ene en de andere aardbei. Daarnaast laat ik zien hoe je de planten kunt telen. Daar heb je helemaal niet veel ruimte voor nodig: het kan ook op een balkon of in potten in een eetbare wand.” Bij zijn bedrijf in Oirschot heeft Jan Robben een demo-tuin ingericht, waar allerlei soorten en manieren van planten zichtbaar zijn gemaakt. Iedereen mag komen kijken en kan ter plekke natuurlijk ook aardbeien, jam of planten meenemen.

Nederlandse zomerkoninkjes

Slechts vijf procent van de Europese productie van aardbeien komt uit Nederland.

Maar uitgerekend aan die aardbeien kan eigenlijk niet één ander land tippen, vindt Jan. “Aardbeienplanten doen het uitstekend in ons klimaat. Vooral in de zomerperiode zijn onze aardbeien vers van het land zeer smakelijk. Dat komt ook doordat we goed grondwater hebben, dat we gemakkelijk kunnen oppompen en gebruiken.”

De aardbeienteler geniet van alle verschillende soorten op zijn land. Hij verbouwt bijvoorbeeld ananasaardbeien (een wit aardbeitje, dat ruikt en smaakt naar ananas) of een frambozenaardbei (met het uiterlijk van een framboos, doordat de pitjes aan de buitenkant uiteindelijk naar binnen groeien). “Wist je dat een aardbei de enige vrucht is met de pitjes aan de buitenkant?” Jan wil door zijn werk meer besef kweken: de ene aardbei is de andere niet. “Sommige rassen zijn te zuur om zo te eten, maar bijvoorbeeld heerlijk op een vlaai of in de jam. Smaken verschillen en het ligt er maar net aan wat je met de aardbei wilt.”

In een grijs verleden heeft Jan ook bloemkolen gekweekt en van huis uit kent hij de teelt van veel andere gewassen.

Maar aardbeien in alle soorten en maten blijven veruit favoriet. “Aardbeien roepen een speciaal gevoel op bij mensen.

Ik merk dat consumenten er altijd blij van worden. Ik kan me gewoon geen leven zonder aardbeien voorstellen.”

Wat zijn kwarren?

Wat zijn doordragers?

Bewaar- en serveertips

Kwarren zijn aardbeien die door uiteenlopende omstandigheden tijdens de bloeiperiode van de plant misvormd zijn geraakt. Dat kan komen door slecht weer, door bijen die ervoor zorgen dat de bloemen niet goed bevrucht raken of door bijvoorbeeld beschadigingen door nachtvorst. Kwarren kom je niet gauw tegen in de doosjes van de groenteboer of supermarkt. Ze zijn natuurlijk wel prima geschikt om jam of andere aardbeienlekkernijen van te maken.

Doordragers zijn aardbeienplanten die steeds nieuwe bloemen blijven maken en daardoor een heel seizoen lang vruchten geven. Wel zijn het er steeds maar enkele per keer. Vind je het leuk om de hele zomer door uit eigen tuin te snoepen, dan zijn doordragers heel geschikt.

Wil je echter graag jam maken of een grote hoeveelheid in één keer oogsten, dan voldoen andere rassen beter. Alle aardbeienplanten zijn wintervast en meerjarig.

Volgens Jan Robben moet je aardbeien eigenlijk helemaal niet bewaren, maar gewoon direct lekker opeten. Niets zo lekker als een versgeplukte aardbei, zo van de plant. Wil je ze toch even goed houden, dan zet je ze het beste in de koelkast. Voor het consumeren even op kamertemperatuur laten komen: hoe kouder de vrucht, hoe minder smaak eraan zit. Aardbeien moet je eigenlijk nooit wassen, hooguit even schoonvegen.

Ook wassen gaat namelijk altijd ten koste van de smaak. De kroontjes haal je er pas af na het schoonmaken en kort voor het serveren.

Kijk eens op aardbeienacademie.nl voor allerlei verschillende soorten aardbeien, tips en lekkere recepten.

11

Een datingsite voor het lekkerste stukje vlees

M

eat Your Own koppelt producent en consument

B

oer Berrie Klein Swormink geeft om zijn dieren. Op zijn boerderij in Lettele, onder de rook van Deventer, grazen Brandrode Runderen gemiddeld twee tot drie jaar buiten in de natuur. “Ik wil alleen biologisch vlees verkopen waarover ik een goed verhaal kan vertellen”, aldus de boer. Precies daarom past het nieuwe initiatief Meat Your Own hem als een jas.

“Meat Your Own wil vooral bewustwording creëren en gebruikt social media om haar doelen te bereiken.”

12

Vlees verdient een goed verhaal!

Tot op de dag van vandaag spelen supermarkten een belangrijke rol als het gaat om de verkoop van vlees. Maar er is iets vreemds aan de hand. Anno 2013 zijn namelijk steeds meer mensen op zoek naar het verhaal achter hun eten: zij willen weten wat ze eten. En nergens is vlees zo anoniem als in de schappen van de buurtsuper. “Supermarkten zijn dé schakel tussen producent en consument als het om de verkoop van vlees gaat”, zegt Jan de Wilt, projectleider van Meat Your Own. “Maar er is amper communicatie tussen deze partijen. Daar willen wij verandering in brengen. Vlees verdient een goed verhaal!”

Na de vele schandalen en onzekerheden op vleesgebied wil de consument zich meer dan ooit bewust zijn van de herkomst van zijn vlees.

Maar producenten van een eerlijk lapje vlees klagen dat de klant er nog altijd geen euro extra voor wil betalen. Hoogste tijd voor wat begrip over en weer. “Meat Your Own heeft een online platform ingericht voor zowel producenten als consumenten”, vertelt Jan de Wilt. “Zie het als een datingsite! Dat is best toepasselijk toch, voor een lekker stukje vlees? Via deze website willen wij consumenten en producenten aan elkaar koppelen. De afnemer kan op de website zoeken waar eerlijk vlees geproduceerd wordt. Dit kan in zijn eigen buurt zijn, zodat hij het vlees gewoon op de boerderij kan afhalen. Maar het kan ook verder weg zijn. In dat geval wordt het vlees bezorgd.

Tegen zeven euro verzendkosten kun je tien kilo vlees diepgevroren in huis krijgen. De boer kan via onze website laten weten waar zijn vlees precies verkrijgbaar is en op die manier zijn afzetgebied vergroten. En, wat eigenlijk nog veel belangrijker is, hij krijgt de kans om zijn verhaal te vertellen.

Waar zijn de koeien opgegroeid, wat hebben ze gegeten, hoe zijn ze verzorgd? Allemaal vragen die de boer nu rechtstreeks kan beantwoorden.

Uiteindelijk gaat het allemaal om beleving.”

Transparantie en bewuste keuzes Berrie Klein Swormink, eigenaar van een veehouderij in de buurt van Deventer, heeft hoge verwachtingen van Meat Your Own. “Het verhaal dat de stichting wil gaan uitdragen, is al jaren mijn eigen verhaal. Ik streef namelijk ook naar volledige transparantie binnen onze productieketen.” Sinds twee jaar heeft de boer een landwinkel op het bedrijf. Vanwege de royale aanloop door mensen uit de buurt is dat sinds deze zomer zelfs niet langer slechts een hok met een koeling op het erf, maar een heuse winkel. Naast biologisch vlees worden er inmiddels ook bijpassende biologische wijnen verkocht. Berrie merkt dat steeds meer mensen gevoelig zijn voor duurzame productie en dierenwelzijn. “Onze koeien grazen in natuurgebieden, die anders bewerkt zouden moeten worden. Dat is dus uitstekend voor de carbon footprint: het werkt op twee manieren heel natuurlijk. Onze kalfjes blijven een half jaar bij de moeder en groeien enkele jaren samen op. Ze hebben altijd een goed leven gehad.”

Meat Your Own vindt het belangrijk die kennis over te dragen op consumenten van vlees en wil vooral bewustwording creëren. Via social media probeert de stichting haar doelen te bereiken: de burger een bewuste keuze laten maken en het afzetgebied van de boer vergroten.

De nieuwe media helpen de stichting bovendien bij het uitvoeren van controle op aangesloten veehouderijen. “Om mee te kunnen doen aan Meat Your Own moet een boer volkomen transparant produceren”, vertelt Jan de Wilt. “Dat vinden wij belangrijker dan een of ander keurmerk, dat ook niet altijd alles zegt. Transparant produceren betekent dat het bedrijf zich moet openstellen voor wie er maar wil komen kijken. Is dat niet het geval, dan horen we dat gauw genoeg.”

Geproduceerde duurzaamheid Bij Berrie Klein Swormink mag in ieder geval iedereen komen kijken. Hij houdt voornamelijk Brandrode Runderen, een oudhollands ras dat zowel voor melk als vlees gehouden kan worden. Zelf gebruikt hij de koeien alleen voor het vlees: de kalveren mogen de melk opmaken. Ook lopen er op de boerderij in Lettele nog wat varkens en een paar kippen rond. Soms verbaast de boer zich erover dat zijn klanten uitgerekend nu, in tijden van recessie, meer geld voor hun vlees over hebben. Anderzijds snapt hij dat ook heel goed: “Tegenwoordig eten we liever iets minder vlees, als het maar wel echt goed is. Duurzaam geproduceerd en met een transparante herkomst. Dat verhaal lust iedereen graag.”

13

Meat Your Own is een project dat opgestart is vanuit het InnovatieNetwerk en betaald wordt door het Ministerie van Economische Zaken. De stichting wil nadrukkelijk voor verbinding zorgen en geen andere initiatieven op dit gebied in de kiem smoren.

“We zijn geen marktpartij”, aldus projectleider Jan de Wilt. “Wij willen de koek juist groter maken voor iedereen.”

Meat Your Own streeft naar een transparante vleesketen waar eerlijke productie een eerlijke prijs kan ontvangen.

Kijk voor meer informatie op meatyourown.nl

I

restaurant/kok

emand nog een hapje spreeuw?

In Cothen ligt Proeverij De Pronckheer. Op het prachtige terras aan de Kromme Rijn kun je in de verte de Utrechtse Heuvelrug zien liggen en binnen is het restaurant met kunst en antiek ingericht als huiskamer. De gerechten die geserveerd worden, zijn streekgebonden.

Dat is namelijk al twintig jaar de belangrijkste drijfveer achter het werk van chefkok Arjan Smit en zijn gastvrouw Inge. “Waarom zouden we onze producten ver weg halen, als ze ook dichtbij te verkrijgen zijn?”

Proeverij De Pronckheer benut samenwerking met kersenteler optimaal

Voorheen was het een truckerscafé annex pannenkoekenhuis, net buiten Cothen. Arjan Smit, op dat moment nog eigenaar van een restaurant in Utrecht, wordt in 1994 samen met zijn vrouw Inge Stolk verliefd op het pand en de locatie. Ze willen graag iets voor zichzelf beginnen, maar dan wel helemaal ‘op de ambachtelijke toer’. “Van het dagelijks versgebakken brood van graan van de lokale molen, de zuurkool van ons land en de reeworst van Utrechts wild tot aan de rozenbottels en kersen uit de omliggende boomgaarden voor de chutneys aan toe”, lacht Arjan. “En dat is onze kracht geworden.”

Ver voordat biologisch en streekgebonden eten een hype geworden is, is het de filosofie van de eigenaren van De Pronckheer. “Wij vinden dat de smaak van producten beter is, als de lijnen kort zijn”, zegt Arjan. “We willen weten waar onze ingrediënten vandaan komen en serveren niets waarvan we geen idee hebben waar het gegroeid is of geleefd heeft.

Alles heeft hier een verhaal. En dat vertellen we onze gasten graag aan tafel. Beleving is hier van groot belang. Zo brengen we de boer, de visser, de teler en de jager rechtstreeks bij de consument.”

Bereid vanuit de basis

Smit bereidt alles zelf in eigen keuken, als het even kan zonder personeel. Op heel drukke dagen worden extra krachten geronseld, maar het liefst werkt het stel met z’n tweeën.

Inge als gastvrouw in het restaurant, Arjan in de keuken. “Ik verwerk en bereid het wild dat we aangeboden krijgen, ik bak brood en maak zelf bonbons. Ook distilleer ik diverse soorten levenswater, gemaakt van fruit uit de omgeving. Ik wil dat alles wat we serveren hier bereid is vanuit de basis.” Dat klinkt als een druk en intens bestaan. Smit glimlacht: “Je leert veel dingen tegelijkertijd te doen. Ik werk echt geen 24 uur per dag. Veel dingen kunnen tussendoor, als er iets op het vuur pruttelt of even moet rusten.”

De 16-jarige Youri Vernooij uit Cothen treedt deze zomer op als spreeuwenjager. Hij kweekt daarmee spierballen en een schorre keel. Vanuit zijn uitkijkpost in de kersenboomgaard rammelt hij namelijk flink met blikken aan touwen. Soms loopt hij met een houten ratel al schreeuwend door de boomgaard van Theo en Martine Vernooij, gelegen tegenover Proeverij De Pronckheer.

14

restaurant/kok

Een menukaart? Daar doen Arjan en Inge niet aan. Ze werken uitsluitend met een ingrediëntenlijst, om mensen bewust te maken van hun eigen keuzes. Vandaag staan er bijvoorbeeld varkensnek van boerderij De Panhof, reebok van landgoed Sandenburg, wilde houtduif en rivierkreeftjes uit de Alblasserwaard op de kaart. Niet alles hoeft perse uit de directe omgeving van Cothen te komen. Smit: “We kijken eerst bij de buurman en breiden indien nodig de cirkel langzaam uit. Soms vanwege de smaak of kwaliteit van producten, maar ook omdat we keuze voor vaste gasten willen hebben en een niet te beperkt aanbod willen bieden.”

Kersen van de overkant

Tegenover De Pronckheer is een kersenteler gevestigd, waar gedurende acht weken lang wel 45 verschillende soorten kersen groeien. Tijdens de zomermaanden worden er geregeld lange tafels gedekt, zo onder de kersenbomen. Hier serveert De Pronckheer in de openlucht een viergangen diner.

Uiteraard heeft iedere gang iets met de kersen uit de boomgaard te maken. “We proberen voor alle gangen originele creaties in combinatie met kersen te maken”, vertelt Smit. “Gemarineerde rauwe schelvisfilet met zeezout en kersensap bijvoorbeeld of lamsvlees met kersenmosterd. Als dessert eten we natuurlijk geflambeerde kersen.”

Soms staat er een gerecht op de kaart, waaraan niet alle gasten zich durven wagen.

“Spreeuwen zijn de grootste vijand van de kersenteler en daarom moet er soms in hun populatie worden ingegrepen.

Deze spreeuwen presenteer ik graag aan onze gasten. Het is een delicatesse en ik vind het respectloos om ze zomaar in de

afvalcontainer te dumpen, zoals momenteel wel met ganzen gebeurt. Ik pel ze door het velletje met veren en al eraf te halen en verwijder de ingewanden. Daarna krijgen ze een kers in hun achterste en rol ik er spek omheen. Heerlijk voor op de grill of barbecue. Het smaakt een beetje naar wilde patrijs.”

Levenswater

Voor liefhebbers van een rokertje na afloop van het diner, is de oude opkamer in het pand ingericht als rookkamer. Inclusief een ruim assortiment Longfiller sigaren en keuze uit diverse huisgemaakte levenswaters. De ‘Eau de Vie’ wordt gemaakt van fruit uit eigen streek. “Na vergisting van de vruchten wordt de pulp in een ambachtelijke koperen ketel tweemaal gedistilleerd en op dronk gemaakt”, vertelt Smit. “Daarna wordt het levenswater afgevuld en onder eigen label verkocht.”

Met behulp van de verschillende soorten levenswater worden inmiddels ook heel bijzondere kaasjes gemaakt, zo’n zestig per week. “Een rauwmelks kaasje van koemelk laat ik een nacht weken in onze Eau de Vie, bijvoorbeeld gemaakt van kersen”, aldus Smit. “Vervolgens laat ik de kaasjes rijpen in de kelder en geef ze een toplaag van in dit geval kersen, die ik gepoederd heb.

Zo creëer ik een natuurlijke, eetbare korst.

Daarin zit immers zoveel smaak!” Smit maakt ook varianten met daslook en rozenbottels.

Hij geniet van zijn nieuwste creatie: “Ik vind het heel leuk om zo mensen aan elkaar te verbinden: de kaasboer, de kersenteler en wijzelf. Samen de krachten bundelen, versterkt een product altijd.”

15

Ook een kersenkaasje proeven?

Boerenfluitjes mag tien van de bijzondere kaasjes van Proeverij De Pronckheer weggeven! De eerste tien reserveringen van Luitjes in het restaurant krijgen na afloop zo’n heerlijk kaasje mee naar huis (op vertoon van je lidmaatschapskaart).

Laat je ons even weten hoe ze smaakten?

Voor meer Luitjes informatie zie pagina 37.

En wie plukt er nu precies de vruchten van?

“Kijk, daar zit de vijand”, zeg ik, terwijl ik over de rand van mijn wijnglas naar de vijver loer. Aan de overzijde wast een ontelbare zwerm gespreeuwte zich kwetterend in onschuld.

Wonen in een plattelandsidylle betekent een continue wedloop met de natuur. De kraaien en eksters moeten wel een torenhoog cholesterolgehalte hebben, gezien het aantal eieren dat ze van me gejat hebben. De rodelijstmussen weten de weg naar de aardbeien goed te vinden en regen tovert de moestuin om in een authentieke jungle. Kooktijdschriften en tuinblaadjes staan deze dagen vol met idyllische plaatjes van schalen blozend zomerfruit in beeldige boomgaarden op schilderachtig servies. Onze missie is duidelijk: kersen, diepzwart, liefst zo groot mogelijk, glanzend, zonder butsjes of scheuren en met een frisgroen steeltje. Want zo willen de supermarkten het.

Maar tussen ons doel en de realiteit staat een hindernisparcours waar defensie nog een puntje aan kan zuigen. Een sadistisch samenwerkingsverband tussen weergoden, plagen en niet te vergeten erfdieren zet geraffineerde obstakels tussen teler en kers. Zijn het niet de koeien die de verlokkingen van de grasstroken in de boomgaard niet kunnen weerstaan en in hun elegantie Illustratie door Ezra Leeger dwars door de fertigatieslangen dartelen, dan blijkt Koning Winter het in april nog wel wat al te gezellig te vinden in ons kikkerlandje en sta je bij nacht en ontij de kostbare bloesem te beveiligen met warmtekanonnen. Niemand is je trouwer dan je vijand en zo is natuurlijk ook het duo rups en luis weer volop van de partij.

Maar uiteindelijk hangen ze er dan. De kersen, veilig afgeschermd met netten tegen vogelgespuis, glanzend aan de takken. Klaar om geplukt te worden en hun weg te vinden naar supermarkt en de kraam aan huis. In de bloesemtijd kreeg de boomgaard bezoek van een grote schare fietsers, voor een groot deel grijsgelokt en elektrisch aangedreven, met alle tijd voor een praatje. De meest gedeelde anekdote van de dag verhaalde over kersen jatten in de boomgaard.

Hmmm. Blijkbaar moeten we naast houtduiven ook de grijze duiven in de gaten houden…

Ezra Leeger 16

Boerenfluitjes zoekt het uit Via Twitter: Wie kent de betekenis van datum etiket? Kocht de spinazie op 8 juni.

Vraag van SuusT (@zzzmarie1)

B

oerenfluitjes heeft gebeld met Van Dijck Groenteproducties en ontving de volgende uitleg: “23 is het weeknummer en 5 is de dag. Het gaat hier dus om vrijdag 7 juni. Dit is de afleverdatum bij het distributiecentrum van de supermarkt. In de 24 uur voor de afleverdatum is deze spinazie geoogst, naar de koelcel gebracht, gewassen, ingepakt en naar de winkel gebracht. Er

zit verder niks tussen. Ook gaat de spinazie na verpakken niet meer terug naar de opslag. De spinazie wordt geoogst in de nabijheid van verpakkingsbedrijf Van Dijck. Waarom er dan geen ‘ten minste houdbaar tot’ op de verpakking staat? Bij producten die niet bewerkt zijn maar alleen gewassen of ingepakt, hoeft er geen T.H.T op te staan. Zodra er een bewerking bij komt zoals schillen, is dit wel verplicht.”

Al moet ik ze iedere dag knuffelen, U vraagt wij draaien!!!

Maar niet tegen iedere prijs.

Frank van der Burg

F

@Hoeve_Burglust

rank van der Burg verstuurde deze tweet naar aanleiding van nieuwe afspraken tussen enerzijds de supermarkten en anderzijds de varkenshouders die lid zijn van de zuidelijke land- en tuinbouw organisatie (ZLTO) en de dierenbescherming. Hij zegt hierover: “Ik vind dierenwelzijn heel belangrijk, maar ik moet wel een eerlijk inkomen uit mijn werk kunnen krijgen. Er worden tegenwoordig veel eisen gesteld aan Nederlandse varkensboeren.

Krijgt de varkensboer die zich aan alle extra voorschriften houdt ook de garantie dat zijn vlees wordt afgenomen en dat alle extra kosten betaald worden?

Supermarkten importeren vlees omdat ze het in het buitenland goedkoper kunnen krijgen. Wordt dat anders, dankzij de recente afspraken? Zeventig procent van het varkensvlees in Nederland is bestemd voor de export en gaat naar landen waar ze weer andere dingen belangrijk vinden. Als dieren meer ruimte moeten hebben, heeft de boer dus minder vee tot zijn beschikking waaruit hij zijn inkomen moet zien te halen. Wordt dat gecompenseerd?”

Boerenfluitjes vraagt het aan Beter Leven Kenmerk van de Dierenbescherming Ik las op Twitter dat jullie afspraken gemaakt hebben met supermarktorganisatie CBL en de varkenshoudersorganisatie over de eisen die gesteld worden ten aanzien van het welzijn van varkens. Een ontzettend goed initiatief!

Maar staat in die afspraken ook dat boeren die zich hier aan houden gegarandeerd kunnen leveren aan deze eisende supermarkten? Ik ben namelijk bang dat die toch altijd blijven zoeken naar goedkoop. Ik vind dat een boer recht heeft op dat soort garanties, als hij zo moet investeren.

Het antwoord op deze vraag moet ik u verschuldigd blijven. Wellicht dat u dit beter bij het CBL kunt navragen.

Ik heb ook begrepen van volgers op Twitter dat het vlees van de Unox scharrelworst met twee Beter Levensterren niet uit Nederland komt. Er hoort echter wel een reclamefilmpje bij van scharrelboeren op gele, oer-Hollandse klompen. Het lijkt erop dat Nederlandse boeren steeds meer moeten ondernemen voor het welzijn van hun dieren, maar vervolgens moeten afwachten of de supermarkten dit vlees gaan afnemen. Waar in jullie verhaal zit de eerlijke prijs?

Het varkensvlees van de Unox rookworst is inderdaad niet uit Nederland afkomstig. Unox heeft gekozen om dit in de commercial niet terug te laten komen. Zij zijn hierin vrij; vanuit het Beter Leven kenmerk stellen wij alleen eisen aan het gebruik van het logo en zien we er op toe dat wanneer er inhoudelijk over de criteria wordt gecommuniceerd, dit correct is. Het vlees is in dit geval afkomstig uit Engeland. Eén keer per jaar bezoekt een onafhankelijk en deskundig controleur de varkensbedrijven om te controleren of alle regels worden nageleefd. De kwaliteitseisen zijn vastgelegd in het programma ‘Assured British Pig’. Dat wij samenwerken met boeren uit Engeland komt omdat er in Nederland geen varkensbedrijven zijn die aan de criteria voor twee sterren kunnen voldoen.

17

H

ippe recepturen naast koninklijke roddels

Trendsetter Rijntje Biljardt verovert het hart van culinair historicus Lizet Kruyff

C

ulinair historicus Lizet Kruyff verdiept zich graag in oude recepten en ingrediënten. “Dat vind ik spannend! En het is nog lekker ook.” Onlangs verscheen haar bijzondere kookboek Rijntjes Keukengeheimen, over eten en leven in de negentiende eeuw. Samen met co-auteur Judith Baehner, mede verantwoordelijk voor de prachtige vormgeving, liet Lizet Kruyff zich inspireren door de recepten van ‘ondernemende tante’ Rijntje Biljardt uit 1840.

Omdat Kruyff graag wil bewijzen dat wij Nederlanders (“meestal toch mannen en vrouwen van de gestampte pot”) trots mogen zijn op onze eetcultuur en ons nergens voor hoeven schamen, besluit ze de recepten van Rijntje weer hip te maken. Ze benadert een jonge kokkin, die zich volop laat inspireren door het oude kookboekje maar ook haar eigen twist aan de recepturen durft te geven. “Niet alle smaken uit het verleden vinden wij nog lekker. Vroeger bond men sauzen bijvoorbeeld met azijn en broodkruim, later met room of eieren. Smaak verandert door de jaren heen.” Ze lacht en voegt toe: “Sommige ingrediënten of bereidingswijzen zijn heel terecht vergeten.”

Schol met eiersaus, eend met ingelegde komkommers of gele erwtensoep met spek en worst. Allemaal gerechten uit de negentiende eeuw, waardoor Lizet Kruyff geïnspireerd raakt. Maar niet alleen de eigentijdse gerechten met hun unieke ingrediënten fascineren haar.

Ook de kokkin van deze recepten verovert in de afgelopen periode een bijzonder plekje in haar hart. “Rijntje Biljardt blijkt in de negentiende eeuw écht bestaan te hebben. Zij geeft een stem en een gezicht aan haar eigen kookboekje uit 1840 en dat is heel uniek in de geschiedenis. Rijntje is een mens van vlees en bloed en nog een behoorlijke trendsetter ook.”

De 19de eeuwse trendsetter

Het kookboek Rijntjes Keukengeheimen is ingedeeld in seizoenen en bevat stukjes historie, informatie over de moestuin die bij het gerecht past en het recept zelf. Kruyff is trots op het eindresultaat.

“Het is een combinatie geworden van heerlijke gerechten, prachtige fotografie, veel koninklijke verhalen en hier en daar een paar smeuïge roddels!”

Kruyff koopt het originele kookboekje van Rijntje Biljardt zes jaar geleden en kan het zich alleen veroorloven omdat de titelpagina eruit gescheurd is. Ze beseft meteen dat ze een heel bijzonder boek in handen heeft. Via archieven heeft ze het hele leven van deze dame nageplozen. “Rijntje blijkt een timmermansdochter uit Lochem te zijn, die in de negentiende eeuw kookte voor onder andere Willem I en Anna Paulowna op Paleis Soestdijk. Na haar laatste dienstbetrekking begint ze haar eigen cateringbedrijf en organiseert aanschuiftafels.

Ze was haar tijd ver vooruit, een echte trendsetter. Ze moet een heel ondernemende tante zijn geweest.”

Het boek Rijntjes Keukengeheimen. Eenvoudige en koninklijke gerechten voor IV seizoenen is in mei 2013 uitgegeven door Good Cook. ISBN 9461430833, hard cover, adviesprijs € 29,95.

18

P

odding van Jonge Wortelen

Recept à la Rijntje uit 1840

Bereidingstijd, afhankelijk van de gebruikte wortelen en de korst: circa een half uur. De podding is een machtig recept, vergelijkbaar met een boterkoek.

De hoeveelheid is geschikt voor een gezelschapje.

Ingrediënten

Bereiding

• 1 pond gele (Hoornse) wortelen

Kook de wortelen heel zacht. Pureer ze samen met de geweekte witte boterhammen. Giet er de gesmolten boter bij en roer dooreen. Doe er naar smaak geraspte nootmuskaat bij plus het glaasje sekt, een snuf zout en een beetje suiker. Klop de zes eieren los plus twee dooiers. De andere twee eiwitten sla je stijf. Roer dit alles door de wortelmassa. Nu zijn er twee mogelijkheden: je bekleedt een ingevette vorm met ‘pie-deeg’ en giet daar de wortelmassa in. Of je neemt een ovenschotel, bebotert die goed en bestrooit die met bloem, waarna je er de wortelmassa indoet.

• twee in melk geweekte witte boterhammen zonder korst

• 100 gram gesmolten boter • vers geraspte nootmuskaat • glaasje sekt • snuf zout • 1 eetlepel kristalsuiker • 8 losgeklopte eieren, waarvan 2 stijfgeslagen eiwitten

• pie-deeg of boter en bloem voor de vorm

Koninklijk koken

Zet het geheel in een voorverwarmde oven (180 graden Celsius) en bak de wortelpodding gaar in ongeveer een half uur. Het spul gaat flink rijzen, dus houd ruimte bij het vullen van de schotel of de vorm. Prik er met een satéstokje in om te kijken of de podding gaar is. Er mag niets meer aan de prikker blijven hangen.

Liefde voor eten

Boerenfluitjes mag namens de uitgeverij een exemplaar weggeven van het originele kookboek Rijntjes Keukengeheimen, over leven en eten in de negentiende eeuw. Het boek wordt verloot onder aangesloten Luitjes. Heb je interesse? Stuur dan voor 1 september aanstaande een mail naar ester@boerenfluitjes.nl. In het volgende magazine maken we de winnaar bekend.

Culinair historicus Lizet Kruyff heeft een passie voor eten. Die is niet bepaald aangeboren.

“Mijn moeder kon helemaal niet koken en interesseerde zich er ook niet voor. Mijn vader nam vanuit het buitenland allerlei culinaire tijdschriften voor me mee. Goed voor mijn talen en ik leerde er mezelf uit koken. Ik had geen idee of het moeilijk was wat ik deed: ik volgde gewoon het recept. Het was altijd beter dan wat mijn moeder ons voorzette!”

Voor meer Luitjes informatie zie pagina 37.

19

Lekker! Gezond! Puur!

Willen we dat niet allemaal?

B

oerenfluitjes is fan van ikkOOKbewust: een stichting die zich inzet voor de bevordering van het gebruik van seizoensgebonden, gezonde en natuurlijke producten in de horeca en de zorg.

Boeren, tuinders en ambachtelijke producenten zijn de natuurlijke bondgenoten van de horeca. Zij verdienen onze steun. Door nieuwe netwerken te maken met kortere lijnen van het land naar het bord,

verbetert de positie van boeren.

Dat heeft veel voordelen. Als de lijnen korter zijn, kan de boer later oogsten, waardoor de groente en het fruit smaakvoller zijn. Er hoeft minder te worden weggegooid en het is nog gezonder ook. Door mee te doen aan ikkOOKbewust ontstaat een win-win situatie: zowel voor de restaurateur als de boer, de teler, restaurantgast, de dieren en het milieu. En dat past helemaal bij de visie van Boerenfluitjes.

Ga naar ikkookbewust.com voor het laatste nieuws, een kijkje in de achtertuin van een toprestaurant, no waste, smaakvrienden van Angélique, en meer! Volg de stichting ook op Twitter (@ikkookbewust) of like hen op Facebook (facebook.com/ ikkookbewust).

Smaakvrienden

A

ardbeien met gesmolten chocolade en slagroom of een stuk meloen gerold in een plakje parmaham. Het zijn bekende combinaties en, laten we eerlijk zijn, niet de meest originele.

Om ons te inspireren en buiten ons boekje te laten denken, heeft topkok Angélique Schmeinck twee boeken geschreven over Smaakvrienden: een groente- en een fruitversie.

Want wie zegt dat fruit alleen maar gecombineerd kan worden met fruit en niet bijvoorbeeld met groente of kruiden? Laat je inspireren en probeer nieuwe ingrediënten te combineren om tot fantastische nieuwe gerechten te komen! Neem bijvoorbeeld eens een aardbei in gedachten. Wist je dat meloen een van zijn boezemvrienden is? Je kunt deze twee vrienden

dus naar hartenlust met elkaar combineren. Ook bramen, bananen en sinaasappelen zijn culinaire boezemvrienden van de aardbei.

Omdat dit allemaal fruit is, komt het misschien heel logisch op je over.

Maar wist je dat tomaat, pistache, champagne en alceto balsamico ook smaakvrienden van de aardbei zijn? De aardbei kent diverse spannende bondgenoten die je uitdagen bijzondere combinaties te maken. Denk bijvoorbeeld aan paprika, avocado en venkel. Drink er een glaasje port of groene thee bij en je hebt gegarandeerd een heel uitdagend gerecht!

Kiwi, kokosnoot, mango, basilicum, vanille, zwarte peper en Fleur de Sel zijn voorbeelden van boezemvrienden van meloen. Bij zijn spannende vrienden moet je denken aan komkommer, venkel of een gepofte oranje paprika. Drink er Grand Marnier of Tequila bij en laat je verrassen!

Meer weten?

Kijk op smaakvrienden.nl en bestel een van de boeken van Angélique Schmeinck voor meer inspiratie en combineerplezier!

20

Oogstkalender Seizoen - ingrediënten

Boerenfluitjes heeft in samenwerking met ikkOOKbewust een oogstkalender samengesteld.

Wat komt er de komende maanden van het land?

Juli

recept

Eton Mess

(voor 4 personen)

E

ton Mess is een beroemd Brits dessert vernoemd naar Eton’s College. Het verhaal wil dat tijdens de jaarlijkse schoolpicknick een labrador bovenop een picknickmand ging zitten. Dit toetje van slagroom, gepureerde aardbeien en gebroken meringue verdient dan ook geen schoonheidsprijs.

Maar wel eentje voor de smaak.

Ingrediënten

•

2 eiwitten

•

120 gram fijne suiker

•

3 druppels citroensap

•

500 gram aardbeien

•

250 ml ijskoude slagroom

Bereiding Verwarm de oven op 120 graden. Klop de eiwitten in een brandschone kom met een elektrische mixer schuimig. Voeg lepel voor lepel de suiker toe. Ga vijf minuten door met kloppen tot het schuim dik en glanzend is. Voeg op het laatst citroensap toe.

Maak kleine bergjes eiwitschuim op een met bakpapier beklede bakplaat en schuif deze op de onderste richel in de oven. Schakel de oven na 1 uur uit. Laat de meringue verder drogen in de afkoelende oven. Maak de aardbeien schoon en snijd in stukjes.

Prak ongeveer de helft fijn. Verbrokkel de meringue in grove en kleinere kruimels. Klop de slagroom stijf. Spatel de helft van de aardbeistukjes, alle geprakte aardbeien en de meringuekruimels door de slagroom. Verdeel over vier coupes en schep er de overgebleven aardbeistukjes op.

Janneke Vreugdenhil is culinair journalist en ambassadrice van de stichting ikkOOKbewust. Kijk voor meer van haar recepten op etenenzo.nl

21

Aardappel, aardbei, andijvie, aubergine, bindsla, bloemkool, broccoli, Chinese kool, courgette, damhert, doperwt, knoflook, knolvenkel, komkommer, koolrabi, krootjes, kropsla, meloen, moeflon, paksoi, paprika, patisson, pluksla, postelein, prei, radijs, rammenas, rodekool, rucola, savooiekool, sjalot, snijbiet, snijboon, sperzieboon, spinazie, spitskool, tomaat, ui, wortel, ijsbergsla, rode, witte en blauwe bessen.

Augustus Aardappel, aardbei, andijvie, artisjok, aubergine, bindsla, bleekselderij, bloemkool, bramen, broccoli, Chinese kool, courgette, damhert, frambozen, groenlof, knoflook, knolvenkel, komkommer, koolrabi, krootjes, kropsla, kruisbes, maïs, meloen, moeflon, paksoi, paprika, patisson, pluksla, postelein, prei, radijs, rammenas, rodekool, rucola, sjalot, snijbiet, snijboon, sperzieboon, spekboon, spinazie, spitskool, tomaat, ui, wortel, ijsbergsla.

September Aardappel, aardbei, andijvie, appels, artisjok, aubergine, bindsla, bleekselderij, bloemkool, boleet, boerenkool, broccoli, cantharel, Chinese kool, courgette, druiven, frambozen, groenlof, knolvenkel, komkommer, koolrabi, krootjes, kropsla, maïs, meloen, paksoi, paprika, patisson, peren, pluksla, pompoen, postelein, prei, prinsesseboon, pronkboon, raapstelen radijs, rammenas, rodekool, rozebottels, rucola, snijbiet, snijboon, sperzieboon, spekboon, spitskool, tomaat, ui, veldsla, walnoten, wittekool, wilde eend, wortel, ijsbergsla.

Gildeslager & held Henk Lotgering uit Bunnik:

‘Eenheidsworst is er al genoeg!’

Europees kampioen met zijn leverworst met appeltjes en ui, goud tijdens de Nationale Slagers Vakwedstrijden en Held van de Smaak van de provincie Utrecht. Gildeslager Henk Lotgering uit Bunnik gooit al jaren hoge ogen bij jury’s en consumenten. Zijn geheim? “Puur vlees, originele kruiden en zo min mogelijk zout.”

Ambacht

Gildeslager en Meester Worstmaker Henk Lotgering laat geen moment onbenut om als ambachtelijk vakman positief in de belangstelling te staan. Zo doet hij zijn uiterste best om consumenten en scholieren te betrekken bij de productie van zijn ambachtelijke worst en vleeswaren. Kinderen mogen op de Open Dagen in zijn bedrijf ook altijd zelf een worstje bereiden. En op de Dag van de Burger - iedere derde dinsdag van maart waarop de overheid stilstaat bij haar belangrijkste klant: de burger - is het ook voor klanten van de Utrechtse slager Burgerdag. Lotgering speelt handig in op het initiatief van de overheid en gooit zijn extra lekkere hamburgers die dag in een speciale aanbieding.

22

Exclusief rundvlees

Lotgering maakt zijn hamburgers van Hollandse buitenrunderen, die hij volgens geheim recept op smaak brengt. De slager uit Bunnik kiest voor het Verbeterd Roodbonte ras en het Belgische witblauw rund als het om zijn rundvlees gaat. “Het zijn beide dikbil runderen, die een forse bespiering hebben maar fijn van structuur zijn”, vertelt Lotgering. “Wanneer dit rund op de juiste manier wordt gehouden, resulteert dat in een exclusief stukje rundvlees: constant van kwaliteit, met de juiste verhouding tussen vet en vlees met veel vitamine B en D. Ook zitten er in dit vlees kwalitatief hoogwaardige eiwitten en mineralen, zoals ijzer en zink. Door de juiste rijpheid is het vlees enorm smaakvol.” Lotgering besteedt veel aandacht aan de herkomst van zijn vlees en koopt alleen in als het vlees voldoet aan specifieke eisen. “Ik vind het bijvoorbeeld heel belangrijk dat boeren dierenwelzijn hebben verankerd in hun manier van werken. Een goede huisvesting in combinatie met gezonde voeding zorgt voor een mooi eindproduct: puur en eerlijk rundvlees. Ik wil alleen het allerbeste.”

Ambachtelijke worst gemaakt door de Held van de Smaak!

Samen met zijn vrouw Iris heeft Henk Lotgering slagerijen in Bunnik en Nieuwegein. De worstmakerij is een paradepaardje van het bedrijf. Geen wonder dus, dat de slager perse wilde meedoen aan de verkiezing Held van de Smaak 2013, die in het teken staat van ambachtelijke worst. Lotgering vertelt: “De organisatie was op zoek naar slagers, producenten en veehouders die zich bijzonder inzetten voor het behoud en vernieuwing van het ambacht, die bijzondere nieuwe producten maken of die zich juist richten op traditionele streekspecialiteiten. Ook personen die zich hebben opgeworpen als ambassadeur voor de sector konden deelnemen aan de verkiezing. De organisatie van de Week van de Smaak kijkt vooral naar kenmerken als ambachtelijk, duurzaam, natuurzuiver en ‘van dichtbij’, dus zo lokaal mogelijk geproduceerd. Ik had het idee dat we op alle punten konden scoren en heb onze worst laten keuren.”

Dat blijkt een slimme zet. De slager uit Bunnik is benoemd tot Held van de Smaak 2013 in de provincie Utrecht. Hij zal Utrecht vertegenwoordigen bij de landelijke Held van de Smaak verkiezing, die op 28 september aanstaande in Venlo wordt georganiseerd. “Op naar de landelijke titel!”, twittert Lotgering strijdlustig, direct na de bekendmaking van de provinciale winnaars in mei. “De titel is een mooie, zichtbare erkenning van de passie waarmee ik al jaren op de achtergrond aan het werk ben”, aldus de trotse winnaar. “Het is voor mij een aanmoediging om goed bezig te blijven. Eenheidsworst is er al genoeg!”.

28 september t/m

6 oktober 2013

6 oktober. Honderden grote en kleine lokale activiteiten zetten in die week smaak centraal. Alles draait om ambachtelijke streekproducten, seizoensproducten en biologische voeding.

Talloze restaurants, producenten, consumenten, winkels, buurthuizen, supermarkten, kookscholen, bibliotheken, boerderijen, zorginstellingen en basisscholen doen mee met een eigen smaakmakende activiteit. Bij de Week van de Smaak hoort ieder jaar een andere Hoofdstad van de Smaak. In 2013 is de keuze gevallen op de regio Venlo.

Meer weten? Kijk dan op weekvandesmaak.nl of volg de Week van de Smaak op Twitter via @weekvandesmaak.

In 2013 beleeft de Week van de Smaak alweer haar zevende editie. De Week van de Smaak is opgezet om de bewustwording over ambachtelijke, streekgebonden en duurzame voeding te vergroten en een platform te bieden aan producenten en gebruikers om hun producten in de etalage te zetten. De Week van de Smaak vindt dit jaar plaats van 28 september tot en met 23

I

n de supermarkt zie ik allerlei soorten eten, netjes verpakt met een streepjescode erop. Ik heb zo’n vermoeden dat het iets met het platteland te maken heeft. Het platteland dat ik zo mooi vind, maar waarvan ik geen flauw idee heb wat er gebeurt. Aldus Boerenfluitjes, het stadse meisje dat op zoek gaat naar boeren en telers die haar de verhalen achter (h)eerlijk eten willen uitleggen. Wie is zij? Wat wil zij? En hoe is Boerenfluitjes ontstaan?

Waar worden paprika’s geteeld?

Hoe groeien spruitjes, bietjes en boerenkool? En hoe leven varkens, koeien en geiten? Dat zijn vragen die Boerenfluitjes stelt. En ze krijgt antwoord. Van de agrariërs zelf. Vaak via nieuwe media, soms wanneer ze met haar aardbeienlaarzen aan naast de boer in de modder staat.

Boerenfluitjes is een stadsmeisje, dat boeren met burgers verbindt omdat zij het verhaal achter ons eten wil vinden. Boerenfluitjes is er namelijk

van overtuigd dat de verhalen van boeren en telers het koopgedrag van consumenten kunnen veranderen.

Hun prachtige, oprechte verhalen kunnen ervoor zorgen dat mensen zich gaan afvragen waarom hun eten van ver moet komen, als het ook dichtbij verbouwd wordt.

Boerenfluitjes streeft naar eerlijk eten voor een eerlijke prijs, ook voor de producent.

Via Twitter en andere nieuwe mediakanalen stelt Boerenfluitjes

Hoe is de naam Boerenfluitjes ontstaan?

E

ster van Aalst ontdekte het platteland toen zij vrijwilligerswerk deed op een zorgboerderij in Gouda. Daar wonen en werken boerenzoons met een verstandelijke beperking, zoals Jan. Door zijn beperking deed Jan zijn werk wat rustiger aan: ‘op z’n boerenfluitjes’, zou je kunnen zeggen.

Jan vertelde Ester de mooiste verhalen over het boerenland, de seizoenen en zuivelbereiding. Soms begrepen ze elkaar niet helemaal. Daar kan Ester een mooi verhaal over vertellen.

“Jan was in zijn nopjes. “Vanmiddag komt de pers!”, vertelde hij me op een dag enthousiast. “Oh ja?”, antwoordde ik verbaasd. “Dan mag je wel een net pak aantrekken!” Jan keek me niet-begrijpend aan. “Een net pak?” “Ja, natuurlijk”, antwoordde ik. “Die journalist zal wel een foto van je willen maken!”

Maar Jan had het niet over een journalist. Hij had het over de balenpers. De balenpers maakt van gras nette pakketten, oftewel balen hooi. Voor Jan een mooi moment, want dat betekent dat er geoogst wordt zodat er voer is voor de dieren. Natuurlijk was hij enthousiast over de komst van de pers!”

24

vragen en geeft verhalen door. Ook op andere verrassende manieren neemt ze burgers mee op haar zoektocht langs boeren. Want, zegt zij: “Ik wil je niet vertellen wat je moet kiezen. Ik wil wel dat je kiest op basis van kennis. Die kennis en de mogelijkheid om alle denkbare vragen te stellen om die kennis te vergroten, biedt Boerenfluitjes” Snap je? Alleen daarom roept Boerenfluitjes dus altijd: “Zoek het lekker(s) zelf uit!”

‘Waarom heeft de boer zoveel soorten gras en hooi? Waarom is bij een boer een kuil een bult en is dit in de stad precies andersom?

Ik snap het niet. Het eten dat ik koop en het werk van de boeren zal echt wel met elkaar te maken hebben, maar ik zie het nog even niet. Doe mij dus maar een boer! Een echte boer die het mij allemaal uitlegt. Vertel het me maar! Dan vertel ik het door aan mijn stadsvriendinnen, die het ook nog niet weten.’

Op Twitter ontdekt Ester dat er nog veel meer boeren en tuinders zijn die hun verhaal doen over hun dagelijks leven en werk: het produceren van ons eten. Honderden boeren en telers vertellen haar inmiddels wat ze doen op het land, in de stallen en in de kassen. Ze zijn trots op hun werk en hun bedrijven. Omdat Ester de eerste verhalen hoorde bij Jan, is de naam Boerenfluitjes ontstaan. Per toeval misschien. Maar eigenlijk heel logisch.

Volgende keer in het BOERENFLUITJESblad Alles wat je wilde weten over imkers en bijen! En heel veel informatie over Nederlandse noten, appels en peren.

Tot in het najaar!

25

A

ltijd kunnen genieten van Tasty Tom, het hele jaar door!

Dat heeft te maken met de slimme manier waarop de 8 telers van Tasty Tom samenwerken. En hun seizoenen op elkaar afstemmen.

Als de ene teler met de oogst start, beginnen bij een ander de plantjes pas net te groeien. Zo zijn er het hele jaar door verse Tasty Tom-tomaten verkrijgbaar. Meer willen weten over de teelt? Kijk dan hier:

tastytom.nl

T

omaten horen niet in de koelkast!

Om optimaal te profiteren van de smaak en het aroma van Tasty Tom kunt u ze het beste bewaren op een goede plek in de keuken. Hiervoor kunt u de Tomatenhanger gebruiken, niet alleen een gebruiksvoorwerp maar ook een mooie blikvanger! Bestel via tomatenhanger.nl

Chorizo Salade Ingrediënten • • • • advertorial

• •

6 Tasty Tom tomaten 2 chorizoworstjes 1/2 rode ui, in dunne reepjes 2 takjes verse peterselie 1 el azijn 2 el olijfolie

Bereiding Snij de Tasty Tom tomaten in partjes en meng dit met de rode ui, peterselie, azijn en olijfolie in een schaal. Breng op smaak met wat zout en peper. Bak de chorizo op de bbq en snij deze daarna in plakjes. Voeg vervolgens de chorizo toe aan de tomatensalade. Erg lekker met stokbrood.

Peterselie-stress

in Spaanse vrachtwagens

V

isje? Heb ik. Nieuwe aardappeltjes? Heb ik. Bos wortelen? OK. Nu alleen nog de peterselie. Dat wordt een lekker maaltje vanavond. De worteltjes kook ik met een half blokje kippenbouillonpoeder en een schilletje sinaasappel en zodra ze gaar zijn, gaat er een klontje boter bij: goed voor de vitamineopname.

Ik eindig natuurlijk met de peterselie.

De lekkerste peterselie is de bladpeterselie. Zachte, geurige blaadjes en zelfs de steeltjes zijn prima te eten, heerlijk! Ik denk aan de grote bossen peterselie bij m’n moeder, vroeger in de moestuin. Maar in het vak bij de buurtsuper vind ik achter in het schap alleen een eenzaam plastic doosje met drie takjes krulpeterselie, voor één euro dertig.

Drie takjes voor één euro dertig, bijna net zoveel als de gehele bos wortelen! Ik kan het niet nalaten wat te mopperen bij de kassa, maar Bep snapt het niet. “Peterselie? Gebruik ik nooit. Trouwens, ik eet ook nooit wortels, zo’n gedoe dat geschrap.”

Als ik later die dag aan mijn aanrecht sta, mopper ik weer en nog veel harder. De takjes zijn stug, dik en helemaal niet vers, de blaadjes geuren niet. Maar wat ik nog veel erger vind: het plastic doosje met de drie takjes komt helemaal uit Spanje! Dat wil ik absoluut niet. Mijn eten hoeft niet uit Spanje te komen. In gedachten zie ik een grote vrachtwagen uit het zuiden van Spanje komen rijden.

Over de Spaanse wegen, de Franse grens passeren, Zuid-Frankrijk, Lyon, Parijs, Lille, Rotterdam…

Al die kilometers, al die benzine. Waarom moet mijn peterselie in een hard plastic doosje helemaal uit Spanje komen?

De volgende vrijdag is het opnieuw visdag en ik probeer het nog een keer, ditmaal op mijn weekmarktje in de buurt. De bos wortelen ligt al glanzend oranje op me te wachten. “Peterselie, mevrouw?

Blad of krul?”. De groenteboer weet zelf het antwoord eigenlijk al. “Bladpeterselie zeker, dat is de lekkerste. En hij stond vanochtend nog op het veld.”

Ik keer huiswaarts met een geurende bos peterselie zo groot als een boeket bloemen en betaal m’n marktkoopman niet meer dan één euro.

Boerenfluitjes, leg mij het nou eens uit.

Waarom moet peterselie helemaal uit Spanje komen en dan ook nog in een zo’n hard, plastic doosje?

Floortje Boers Wil je reageren? Reacties kunnen naar ester@boerenfluitjes.nl t.a.v Floortje Boers!

27

apekool

W

aar komt jouw hamburger vandaan?

D

eze zomer leg je er vast wel een keer eentje op de barbecue: een lekkere hamburger! Maar waar komt deze burger op jouw bordje eigenlijk vandaan? Ga je mee op onderzoek uit?

Een hamburger wordt gemaakt van rundvlees. Waar en hoe leefde de koe voordat zij werd geslacht? En zijn er nog andere producten of stoffen aan het vlees toegevoegd voordat het de platte hamburger werd die jij op de barbecue of in de pan kunt leggen? Hoe gemakkelijk is het eigenlijk om erachter te komen waar je eten precies vandaan komt? Samen met Florina Blokland, die onderstaande vragen ontwikkelde als lesmethode, gaan we op zoek naar het verhaal achter je hamburgers.

Stap

1

Installeer de App QuestionMark op je telefoon of iPad of gebruik de website thequestionmark.org

Stap

2

Ga naar een supermarkt of slagerij en zoek daar een paar lekkere hamburgers op.

Stap

3

Heb je voorverpakte hamburgers gekocht met een etiket op de verpakking? Scan dan de streepjescode van het etiket met behulp van de App QuestionMark. Komt jouw hamburger daar niet in voor, kies dan zelf een hamburger uit de lijst en gebruik deze voor de overige vragen.

Heb je verse, onverpakte hamburgers gekocht? Vraag dan aan de slager of iemand in de winkel naar de antwoorden op jouw vragen. Zorg dat je pen en papier bij je hebt of neem het interview op als geluids- of videobestand. Dit kun je wellicht later nog gebruiken als je hier een keer een presentatie over geeft.

De vragen: • • • • •

Van welk dier is de hamburger gemaakt?

In welk land is het dier geboren, opgegroeid en geslacht?

Waaruit bestaat de hamburger (samenstelling, ingrediënten) Wat is de prijs van de hamburger per honderd gram?

Wat is de QuestionMark score van jouw hamburger?

Stap

4

Vond je het gemakkelijk om erachter te komen waar jouw eten vandaan komt? Begrijp je nu beter waaruit je hamburger precies bestaat?

Kijk ook eens op mnmlokaal.nl voor nog meer leuke onderwerpen over mens, natuur en maatschappij!

28

apekool

Maak de

allerlekkerste

hamburger zelf!

McDonald’s en de snackbar op de hoek kunnen wel inpakken.

Dit is de allerlekkerste hamburger van de hele wereld! En jij kunt ‘m gemakkelijk zelf maken.

Ingrediënten

Bereiding

(voor 2 personen):

Fruit de uienringen zachtjes in een koekenpan. Kneed alle ingrediënten voor de hamburgers door de tartaartjes. Maak er twee (vrij dikke) hamburgers van. Schuif de uienringen opzij en bak de hamburgers in diezelfde koekenpan. Snijd de broodjes open en leg ze even in de oven om knapperig te worden. Besmeer daarna de onderste broodhelften met mayonaise, leg er een blaadje sla op, dan de hamburger en wat uienringen. Besmeer de bovenste broodhelften met ketchup en leg deze er bovenop.

Smullen maar!

2 rundertartaartjes halve ui, zeer fijngehakt 1 eetlepel fijngehakte augurk scheutje ketjap 1 theelepel sambal 3 druppels Worcestershire saus 2 eetlepels tomatenketchup En verder nog: 2 zachte witte bolletjes met sesam paar blaadjes sla halve ui in dunne ringen boter om in te bakken 2 eetlepels mayonaise

Wat is QuestionMark?

2 eetlepels tomatenketchup

De organisatie QuestionMark beoordeelt de duurzaamheid van consumentenproducten.

In de App zijn op dit moment vlees en vleesvervangers, toetjes, kaas, eieren en zuivel opgenomen. Na het scannen van de streepjescode of het invoeren van een productnaam in de App of op de website, toont QuestionMark scores op het gebied van gezondheid, milieu, biodiversiteit en dierenwelzijn.

29

Recept, met dank aan Koken met Karin kokenmetkarin.nl

30

Kruisbessentips

Kruisbessen!

Koop alleen bessen die er fris en niet gerimpeld uitzien.

Z

o heel vaak zie je ze niet meer: groene of rode kruisbessen.

In Nederland worden ze ook nog maar mondjesmaat geteeld, op minder dan vijftien hectare. Heel onterecht eigenlijk! De vruchten zijn knapperig en hebben een zoete tot zachtzure smaak. Ze lenen zich uitstekend voor diverse soorten recepten, bijvoorbeeld met warme kaas of kwark.

Plant alleen meeldauwtolerante rassen. Dit voorkomt een hoop ellende en het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de tuin.

De meeste mensen telen kruisbessen gewoon om (zelf) op te eten. Maar er bestaan ook speciale festivals, waar je een prijs kunt winnen als je de allergrootste kruisbes hebt gekweekt. In het Engelse Egton Bridge bijvoorbeeld organiseren ze sinds 1800 de Egton Bridge Gooseberry Show. In 2009 is daar een nieuw wereldrecord genoteerd met een kruisbes van 62 gram.

Dat is echt gigantisch!

Kruisbes kan prima tegen halfschaduw. Er is dus altijd wel ergens plek voor een struik.

Ook in Zweden bestaat er een kruisbessenfestival: het Krusbärfestival in Skillinge. Hieraan mogen ook wij Nederlanders meedoen met ons allerbeste kruisbessenrecept. Heb je een geweldig recept waarin kruisbessen zijn verwerkt en kun je dit in het Engels vertalen? Mail het dan naar berit.akesson@telia.com.

Kruisbessenstruiken kun je beter niet in de winter kopen. De kleine, tere planten overleven de winter vaak niet. In het vroege voorjaar lopen alleen de gezonde exemplaren uit en dat is zonde. April of mei is een betere tijd. Geef dan wel genoeg water zodat de planten aanslaan.

Je kunt natuurlijk ook op 3 augustus zelf naar Skillinge gaan om je creatie te laten proeven door een professionele jury. Wie weet win je wel eeuwige roem in Zweden?! Een leuke dag zal het in ieder geval zijn, want er is van alles te doen voor het hele gezin.

Ben je benieuwd naar de details? Of zoek je gewoon een lekker recept om met je eigen kruisbessen te maken? Kijk dan eens op kruisbes.nl 31

Kruisbessen zijn zelfbestuivend, dus aan één struik heb je genoeg.

Kook voor jam de bessen niet te hard dan blijft de vorm intact.

Kruisbessen zijn prima in te vriezen. Handig voor een grote oogst dus!

Goed wassen en laten uitlekken. Kruisbessen zien er na ontdooien niet meer zo mooi uit, maar kunnen prima worden verwerkt in taart of compote.

Combineer kruisbessen met vet vlees zoals eend, gans of makreel. Het frisse zuur combineert goed bij het vette vlees.

Kruisbessen zijn goed te bewaren in de koelkast.

Haal ze voor het serveren even uit het bakje en leg ze op een bord, zodat ze niet meer op elkaar liggen.

Kruisbessen zijn heel gezond: ze bevatten veel vitamine C en antioxidanten.

Kruisbessen zijn goed te combineren met mint.

Het geeft jam of gelei een extra frisse smaak.

Wat is eigenlijk een kuus? via Twitter @gvanrijt In het Limburgs dialect is ‘un kuuske’ een varken

Domme vragen bestaan niet.

Rare vragen wel!

Wie weet het antwoord?

@SietskeHilhorst Een vaarskalf via Facebook Elly Heggen Een kusj is in Zuid-Limburg een varken!

Anja Wens In de Brabants-Belgische grensstreek waar ik ben opgegroeid is een kuus een varken.

Koeienboer Jannes Bij mijn weten is een kuis een kalfje van vrouwelijk geslacht.

Jeannet van Linden Hier ook een vrouwelijk kalfje. Hier zeggen we wel kuus.

Pieter Dorssers Bij ons is de carnavalskuus een echt varken. Maar dat zal je wel niet bedoelen.

Arjan Swinkels Ah, een kuuske. Da’s een kalf hiero...

Gerard En Annelies Wiggers In de Achterhoek noemen we dat een ‘kiesken’.

Er blijkt een ‘kuus’-grensstreek. Een boer in Noord-Brabant vertelde mij: “Vraag je aan een stagiaire om kuus eten te geven, dan moet je maar afwachten welk dier wat krijgt!” Het is dus maar net waar je woont. Een kuus kan een varken of een vrouwelijk kalf zijn.

Lusten koeien brandnetels? Of dat doet zeer in hun mond? via Twitter @DeStoerderij De naam zegt het al: brand-NE(E)-tel ;-) Nee, is het antwoord dus :-) Gemaaid en in het hooi wel... Tenminste, hier in het land van de kuuskes.

Jutteperen groeien ondersteboven. En andere peren dan?

Peren ontstaan vanuit de bloem en groeien dan op deze wijze. Dat geldt ook voor appels en kersen. Pas als ze groter zijn, gaan ze door hun eigen gewicht naar beneden hangen.

32

‘Pick a seat, not a side’

Boeren en burgers ontmoeten elkaar in Het Eetcafé

D

e Youth Food Movement (YFM) is een jongerenbeweging die zich inzet voor een eerlijker en gezonder voedselsysteem. Door middel van evenementen zoals eatins, debatten, het Food Film Festival en de YFM-Academie probeert YFM jongeren bewuster te maken van de voedselkeuzes die ze maken.

Voedsel is namelijk een van de meest complexe onderwerpen die je kunt aansnijden! Het heeft raakvlakken met vrijwel alle maatschappelijke en ecologische thema’s van deze tijd.

De denkwijze van de YFM is gebaseerd op de principes van Slow Food: wij willen good, clean en fair voedsel. Die drie woorden staan elk voor een ander aspect. Met goed voedsel bedoelen we lekker, goed bereid eten. Wij willen dat mensen genieten van hun eten, ook om een zeker respect te ontwikkelen vóór dat eten. Met clean doelen we op duurzaam verbouwd voedsel. Dat wil zeggen zonder onnodige gifstoffen die de bodem of het eten bevuilen en met zo min mogelijk dierenleed.

Fair staat voor betaling van de voedselproducent. Wij willen dat zij een eerlijk bedrag krijgen voor wat ze afleveren.

Het Eetcafé

Een van de laatste projecten van de YFM is Het Eetcafé. Het Eetcafé is een on- en offline ‘hangout’ voor boer en burger: een website waar boeren en burgers elkaar ontmoeten.

Waarom? Omdat de meeste mensen in Nederland in de stad wonen en steeds minder weten over hun eten.

Waar komt het vandaan, wie maakt het? Consumenten zijn vaak kritisch naar de boer, maar wat weten ze echt van de dagelijkse praktijk op een boerderij? Boeren en tuinders weten vaak het antwoord wel op die vragen, maar zij beseffen wellicht minder goed wat consumenten willen. Met Het Eetcafé brengen de Youth Food Movement (YFM) en het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) boeren en burgers samen. Om elkaar te leren kennen, vragen te stellen, kritisch te zijn en samen discussie te voeren. Voedsel verbindt!

33

Naast het online platform organiseren we het komende jaar Eetcafé’s door het hele land: zowel in de stad als op het platteland. We nodigen boeren uit in de stad om de consument te ontmoeten en we sturen stedelingen het platteland op, om te kijken waar hun eten nou precies vandaan komt.

Het allereerste Eetcafé Live vond plaats op het Food Film Festival.

Boeren en burgers keken elkaar daar recht in de ogen.

Boerendochter Paulien van Beesten was best een beetje huiverig voor deze ontmoeting. Zouden die burgers allemaal schreeuwers zijn, die boeren lukraak wilden aanvallen? Ze wordt aangenaam verrast. Want veel burgers blijken juist erg geïnteresseerd te zijn in het wel en wee op de boerderij.

Ze concludeert: “Pick a seat, not a side.” Ofwel: laten we met elkaar in gesprek gaan. Haar blog is een mooie afspiegeling van wat wij met Het Eetcafé willen bereiken!

Het Eetcafé is onderdeel van de internationale webcampagne FoodPoliticsEU.

De drang om te blijven vernieuwen Waar een historisch kasteel en wonderlijk natuurschoon naadloos op elkaar aansluiten, daar vindt u de moderne beelden en kleinere sculpturen in de Beeldentuin en Galerie van Interart. Een vrije wandeling door de tuin bekoort in meerdere opzichten. U maakt kennis met grote en middelgrote beelden, die allemaal een eigen, tijdelijke plaats hebben gekregen in de fraaie natuurlijke omgeving van Interart Beeldentuin & Galerie. De beelden zijn vervaardigd uit allerlei soorten materialen zoals brons, keramiek, hardsteen, roestvrij staal, koper, glas en hout. Gecreëerd voor een langdurig leven in de buitenlucht of in uw woon- of werkomgeving. Daarnaast ontdekt u schitterende planten.

Interart Beeldentuin & Galerie is al 24 jaar internationaal toonaangevend op het gebied van beeldende kunst. Dit jaar besteden we aandacht aan de inhoud, de verbeelding en aan dat wat de kunstenaars zelf te vertellen hebben. Humor en vrolijkheid met kleur en lichtvoetigheid dienen als remedie tegen crisis en somberheid. Wij willen graag schoonheid, rust en harmonie met u delen.

Kunst in uw bedrijf en relatiegeschenken

Internationale kunstenaars Nationale en internationale kunstenaars zochten de grenzen van hun verbeelding op voor de nieuwe tentoonstelling. Michael Schwill, Ivan Black en Julian Mayor en nog veel meer bekende kunstenaars brengen het beste van hun creaties naar Interart in seizoen 2013. Nu en dan hebben wij bijzondere evenementen: 27 juli: Demonstratie met Emile van der Kruk 31 augustus: Glasexpositie met onder andere Sabine Lintzen, Barbara Nanning en Henk Adriaan Meijer

Ontvangsten & rondleidingen Een ontvangst in onze beeldentuin is sfeervol en aangenaam. Wandelend langs de beelden kunt u de kunst opsnuiven. Desgewenst kunnen we ook een rondleiding verzorgen.

Rondleidingen en ontvangsten worden eventueel buiten de openingstijden gegeven. Neem contact op voor meer informatie.

Interart Beeldentuin & Galerie

Gouverneursweg 6c, 5473 VB Heeswijk-Dinther t: 0413-293328 e: info@interart.nl w: interart.nl / kunstkopen-interart.nl

Interart Beeldentuin adviseert u graag bij de inrichting van uw bedrijf door middel van een breed scala kunstwerken. We kunnen u vrijblijvend onze collectie tonen en advies geven over verschillende mogelijkheden om uw bedrijf sfeer te geven of het imago beter te laten uitkomen. Kunst kan ook de presentatie van een nieuw product qua uitstraling versterken. Ondernemers die zich bezig houden met kunst, geven blijk van moed, lef en visie en demonstreren op gepaste wijze succes. U creëert tevens een plezierig werkklimaat voor uw werknemers.

Interart Beeldentuin & Galerie is geopend van 5 mei tot en met 13 oktober. Openingstijden van donderdag tot en met zondag van 13.00u tot 17.00u. U bent van harte welkom!

mee iedereeniedereen doet doet mee

n ste aardbe ie alleen de be

voor ons!

W

at een feest kan dat zijn, met de kinderen naar een boerderij of kwekerij.

Wel lastig als een van de kinderen meervoudig gehandicapt is en in een rolstoel zit, want de paden op een landelijk erf zijn vaak modderig en hobbelig. Dat maakt ze niet altijd eenvoudig berijdbaar met een hulpmiddel.

appeltjes Extra leuk dus wanneer je een vriendin zoals Boerenfluitjes hebt!

Zij heeft altijd wel een goede tip voor een uitje naar de bron van ons voedsel. Samen met een vriendin zijn mijn dochter Marleen en ik naar fruitbedrijf ‘De Hoenderik’ in Tricht getogen, zo’n drie kwartier rijden vanuit de Randstad. We hebben geluk: we krijgen deze dag ook nog een stralende zon cadeau.

Blijdschap in de kwekerij Thuis heb ik dochterlief goed voorbereid. Ze is wel eens naar de kinderboerderij geweest. Dat er ook een boerderij bestond waar geen ‘kinder-’ voorstaat, is lastig te accepteren. Ik heb wat stoere laarzen in de auto gelegd, want we gaan aan het werk. Oei, dat is wel spannend. Marleens handen vliegen onwillekeurig door de lucht. Van blijdschap, dat wel.

De kwekerij in Tricht is gemakkelijk te vinden en we noemen het een boerderij, voor het gemak. Al snel zien we de laagstamfruitbomen en de aardbeienbedden op ooghoogte.

Voor Marleen een geluk dat de aardbeien naar beneden hangen als ze rijp zijn. Ze kan ze heel mooi plukken: haar vingers om het steeltje heen en een knikje geven, dan valt de aardbei zo in de hand. We hebben van de kweker een kartonnen doosje gekregen, zoals je ze bij de supermarkt ook ziet. ‘Leuk, dus zo worden ze gevuld’, zie je Marleen denken. Na een half uurtje hebben we drie bakjes vol, genoeg voor eigen consumptie. Marleen wil nog wel verder plukken. Geen probleem, we kunnen ook appels plukken.

Dit is het moment om onze laarzen tevoorschijn te halen. Helemaal niet noodzakelijk, maar we willen graag een beetje het gevoel krijgen dat we aan het werk zijn. We tillen Marleen 35

uit de rolstoel en ze blijkt, net als bij de aardbeien, heel handig in appels plukken. Ook hier zijn we naar de zin van dochterlief veel te snel mee klaar. Ach, over twee weken zijn we weer door ons fruit heen. Dan mogen we vast nog wel een keertje terug komen.

Bij het afscheid trakteren we ons op een huisgemaakt sapje. Daarna rekenen we het geplukte fruit af en stappen voldaan weer in de auto. Een tas vol vitamines en een doos met goede herinneringen rijker.

Astrid Panis

goede herinneringen! zomer ‘13

Word een Boerenfluitjes Luitje!

B

oerenfluitjes is een consumentenorganisatie, gericht op de bewuste consument die niet klaagt, maar vraagt. Binnen Boerenfluitjes gaan we gezamenlijk op zoek naar transparantie in de voedselketen. Wij zijn bereid hierin zelf verantwoordelijkheid te nemen. Het netwerk van Boerenfluitjes bestaat uit boeren, telers, vissers, imkers en vele andere soorten producenten. Maar ook uit burgers! Dit maakt het gemakkelijk om over en weer vragen te stellen, waarop vrijwel altijd snel en duidelijk antwoord wordt gegeven. Boerenfluitjes vindt dat het tijd is voor de ontdekking en waardering van het platteland. De hoogste tijd!

Gaat je mee op ontdekkingsreis?

Al vanaf € 45,- per jaar word je een Luitje van de Stichting Boerenfluitjes.

Je ontvangt viermaal per kalenderjaar het digitale BOERENFLUITJESblad en kunt gebruik maken van speciaal voor jou geselecteerde aanbiedingen.

Bovendien maak je regelmatig kans op bijzondere prijzen, zoals je in dit magazine al hebt kunnen ontdekken. Als Luitje heb je ook de mogelijkheid zelf ideeën in te brengen die betrekking hebben op jouw eten.

Ben je naast consument ook zakelijk actief met het eten van Nederland?

Dan bieden wij je als Luitje van Boerenfluitjes alle bovenstaande voordelen, plus bovendien de mogelijkheid om zelf acties voor Luitjes via ons netwerk onder de aandacht te brengen. Neem gerust geheel vrijblijvend contact met ons op voor de voorwaarden.

De officiële aftrap van Stichting Boerenfluitjes op zonnige Sonsbeekmarkt

I

n een zonovergoten Sonsbeekpark in Arnhem heeft de stichting Boerenfluitjes op 2 juni jongstleden haar officiële start gemaakt. Door in gesprek te gaan met bezoekers van de Sonsbeekmarkt bleek dat veel mensen zoekende zijn naar de verhalen achter hun eten.

Veelgehoorde vraag: ‘Wie kun je nu écht geloven?’ Op zoek naar transparantie dus. En dat is precies het doel van de stichting Boerenfluitjes.

Draag je de stichting een warm hart toe?

Word dan donateur. Vanaf €15,- per jaar ontvang je viermaal per jaar het digitale BOERENFLUITJESblad, zodat je op de hoogte wordt gehouden van al onze activiteiten.

Wat doet Boerenfluitjes nog meer?

Boerenfluitjes... ... benut haar netwerk op social media optimaal om vragen en antwoorden van producenten en consumenten bij elkaar te krijgen; ... verbindt bedrijven en consumenten met elkaar door bijvoorbeeld acties op Twitter; ... gebruikt haar netwerk bestaande initiatieven ondersteunen en versterken;

om te

... werkt uitsluitend samen met bedrijven die een transparant verhaal vertellen over het Nederlandse eten; ... zoekt een brede communicatie

rondom het eten van Nederland door onder andere het digitaal uitbrengen van het BOERENFLUITJESblad; ... organiseert en verzorgt evenementen en/of lezingen; ... zet de mooiste ideeën op het gebied van ons dagelijks eten om naar daadwerkelijk uitvoerbare initiatieven; ... streeft er op alle mogelijke manieren naar om een structurele bijdrage te leveren aan meer transparantie binnen onze voedselketen.

Samen gaan we op zoek naar het verhaal achter jouw maal! Meld je aan en doe mee!

36

O

p de Sonsbeekmarkt in Arnhem waren speciaal voor ‘Luitjes’, aangesloten liefhebbers van de stichting Boerenfluitjes, op vijftien verschillende kramen aanbiedingen te vinden. Allemaal met betrekking tot producten van Nederland. Onder de mensen die zich tijdens de markt als ‘Luitje’ hebben aangemeld, is een smakelijke high tea voor twee personen verloot bij restaurant Smaak in Arnhem. Winnaar van deze prijs is Menno Idsinga. Hij volgt Boerenfluitjes al heel lang via Twitter en kon haar deze zondag ‘in real life’ ontmoeten.

Leuk voor Boerenfluitjes Luitjes

Kijk voor meer informatie op boerenfluitjes.nl!

Kookboek Rijntjes Keukengeheimen

Maak kans op het unieke kookboek Rijntjes Keukengeheimen van Lizet Kruyff. Er wordt een exemplaar verloot onder geïnteresseerde Luitjes.

Mail je naam, Boerenfluitjesnummer en adres naar ester@boerenfluitjes.nl

Heerlijk vlees

De eerste 50 Luitjes die een bestelling plaatsen bij OKvlees ontvangen gratis twee scharrel varkensbraadworsten en 300 gram biologische, magere runderbraadlappen. Dit geldt bij een bestelling van minimaal 2,5 kilogram vlees.

Het vlees is te bestellen via okvlees.nl. Wanneer je als Luitje ‘Ik ben een trots Luitje’ plus je pasnummer in het tekstvak opmerkingen invult, ontvang je de producten gratis bij de bestelling.

Win een workshop broodbakken!

Onder de eerste 200 ‘Luitjes’ van de Stichting Boerenfluitjes verloten wij een tweedaagse bakworkshop van Desem Enzo.

Lekker Kaasje

Luitjes maken kans op een heerlijk kersenkaasje van Proeverij De Pronckheer. De eerste tien reserveringen bij dit restaurant in Cothen ontvangen op vertoon van hun lidmaatschapskaart een gratis huisgemaakt kaasje, geweekt in Eau de Vie en afgewerkt met gesuikerde kersen.

Waterbuffel knuffels

Op zondag 25 augustus a.s. om 14.00 uur, vindt een excursie plaats op “De Stoerderij”. Na de ontvangst krijgt u een rondleiding over de waterbuffelboerderij, maakt kennis met de knuffelwaterbuffel en kunt u proeven van het waterbuffelijs. Voor maar € 5,- per persoon gaat u zeker een unieke ervaring beleven! Opgeven via info@ destoerderij.nl met uw naam en Boerenfluitjesnummer.

Betalen kan op de dag zelf.

Slapen bij Boer Piet

Bij boeking van een verblijf van minimaal 2 nachten bij boerderij & camping/B&B Hazenveld, Kockengen ontvangt u; - op de camping de eerste morgen een lekkere zak vers gebakken ontbijtbroodjes, - bij een Boertel kamer de eerste morgen een smakelijke streekontbijt, - in onze groepsaccommodatie één morgen een lekker ontbijtbuffet.

Boeken via info@boerpiet.nl ovv “Boerenfluitjes + lidmaatschapsnummer”. Niet geldig in combinatie met andere aanbiedingen.

Mosterd & jam uit Bakkeveen

Bij aanschaf van € 25,- aan producten uit de boerderijwinkel van Bessenkwekerij Allardsoog, Bakkeveen, ontvangt u op vertoon van uw boerenfluitjespas een potje ambachtelijke mosterd en een potje jam gratis. In de webshop kunnen Luitjes bij een besteding van minimaal € 25,- onder pakketten het pakket ‘Luitje van Boerenfluitje’ bij de bestelling voegen om gebruik te maken van de aanbieding.

Deze actie is geldig tot 31 oktober 2013.

37

Broodbakken is een heel mooi vak! Heeft u ook hiermee ook altijd al nader willen kennismaken en behoefte om de fijne kneepjes van het vak te leren?

Meld u dan nu aan als ‘Luitje’ en wie weet ontmoet u binnenkort de bakker zelf.

!

AANMELDEN

klik hier om uw aan te melden als een Boerenfluitjes Luitje

Adverteren Bereik uw consument

B

oerenfluitjes heeft een indrukwekkend netwerk van boeren, telers, foodies, horeca en bewuste burgers opgebouwd. Al bijna drie jaar lang stelt zij via social media nieuwsgierige, grappige, soms brutale maar altijd eerlijke vragen aan de producenten van ons Nederlandse voedsel. Zonder te oordelen, op zoek naar eerlijke antwoorden en open deuren om een kijkje achter de schermen te kunnen nemen.

Deze onorthodoxe aanpak om meer transparantie in onze voedselketen te krijgen, heeft Boerenfluitjes al met diverse vooruitstrevende organisaties en besluitvormers aan tafel gebracht. En haar netwerk groeit nog iedere dag! Met het BOERENFLUITJESblad is de stap gezet naar een nog groter platform, met als doel het informeren, amuseren en verbinden. Dit online magazine is ook úw kans om gezien te worden!

Hoe bereikt u ons?

Redactie: redactie@boerenfluitjes.nl

Adverteren en promoties: sales@boerenfluitjes.nl

Colofon

B

OERENFLUITJESblad is een digitaal magazine van de consumentenorganisatie stichting Boerenfluitjes en verschijnt vier keer per jaar. Dit is het zomernummer van juli 2013.

Aan dit nummer werkten Contact mee...

Boerenfluitjes op het internet

Ester van Aalst, Floortje Boers, Judith Broug, Judith van der Bruggen, Gert Janssen, Christine Klosse, Karel Klosse, Linda van ’t Land, Ezra Leeger, Astrid Panis, Marjolein van Vucht

Per adres: Stichting Boerenfluitjes Joubertstraat 85 2806 GB Gouda

Eindredactie Linda van ’t Land (Bureau LiLa)

Redactie: redactie@boerenfluitjes.nl

Opmaak & vormgeving Judith Broug (Missyredboots)

Boerenfluitjes wordt ondersteund door Oker Advies, Praedium en Countus.

tel. 06 - 50123199 (Ester van Aalst)

Stichting Boerenfluitjes IBAN rekeningnummer: NL88RABO0356662330

boerenfluitjes.nl

facebook.com/boerenfluitjes.net

twitter.com/boerenfluitjes

pinterest.com/boerenfluitjes

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen of openbaar gemaakt worden zonder schriftelijke toestemming van de uitgever of stichting Boerenfluitjes.

38