14 maart 2019 We e k pagina 15
11
WWW.PEELBELANGONLINE.NL
Het collectieve geheugen maakte van twee crashes één vliegramp hetzelfde squadron. In totaal waren bij de dubbelcrash veertien Franse luchtmachtsoldaten betrokken, twee bemanningen van zeven personen. Van hen overleefden vijf personen en negen lieten er het leven.
NA-260
De bemanning van de NA-260 met in het midden kapitein Gustave Stanislas. Hij wordt geflankeerd door adjudant Jean M.G. Aulen (piloot), onderluitenant Corentin P.M. Rognant (bommenrichter), chef-sergeant Henri A. Berdeaux (radiotelegrafist), chef-sergeant Raymond G. Patry (boordwerktuigkundige), sergeant Maurice J.A. Bordier (boordschutter) en sergeant Roger V.E. Bordelais (staartschutter). Op de late avond van 7 februari 1945 - de regio was toen al definitief bevrijd - sloeg het noodlot toe boven de Astense Peel. Bij een raid met bommenwerpers op de Duitse steden Kleef en Goch werd een aantal vliegtuigen teruggeroepen met de bommenlast nog aan boord. Zij werden vanaf Venlo achterna gezeten door Duitse jachtvliegtuigen. Ergens boven de Peel was het raak en werden er twee neergeschoten.
Twee minuten na elkaar crashten zij in de Astense Veluwepeel. Twee identieke RAF-bommenwerpers, beide
met Franse bemanningen. Ze waren afkomstig van de vliegbasis Elvington bij York (Engeland) en behoorden tot
Het eerste verongelukte vliegtuig was de Halifax NA-260, die bij de aanval door de Duitse jager hoog in de lucht ontplofte. In dit vliegtuig zat onder andere boordschutter Maurice Bordier. Net als zijn collega's Jean Aulen (piloot), Henri Berdeaux, Roger Bordelais, Raymond Patry en Corentin Rognant kwam hij bij de ontploffing om het leven. Hun stoffelijke overschotten vielen op de Peelbodem te pletter en werden nog diezelfde nacht door Engelse grondtroepen geborgen en op oorlogskerkhoven in Woensel en Swartbroek begraven. Alleen hun kapitein Gustave Stanislas (navigator) overleefde; ook hij werd ook door Engelse soldaten opgevangen. Stanislas werd via Nederweert en Eindhoven teruggesluisd naar Engeland en heeft nooit kunnen of willen vertellen wat er boven de Veluwepeel precies met zijn toestel was gebeurd. Mede daardoor bleef de crash van de NA-260 in de Astense Peel decennialang in nevelen gehuld.
NA-197
Dat kwam óók omdat twee minuten na de eerste ontploffing op nagenoeg dezelfde locatie een andere Halifax-bommenwerper uit de lucht kwam vallen, de NA-197. Dit toestel was door dezelfde Duitse nachtjager neer-
Geneviève Bordier en haar dochter Nelly eregasten
Na bijna 75 jaar herdenking grootste vliegramp van Asten ASTEN - Dit en volgend jaar herdenkt Peelland dat het 75 jaar geleden werd bevrijd. Dat zal gepaard gaan met buitenlands 'bevrijdingsbezoek' van onder andere Schotten, Amerikanen en Engelsen. Een bijzonder bezoek staat van maandag 17 juni tot en met vrijdag 21 juni op stapel. Dan komen de 78-jarige mevrouw Geneviève Bordier uit Marseille en haar dochter Nelly naar Asten en Heusden. In hun kielzog worden enkele officials uit Franse en wellicht Nederlandse luchtvaartkringen in de Astense Peel verwacht.
Geneviève Bordier en haar dochter komen na bijna 75 jaar voor het eerst de plek bezoeken waar hun vader respectievelijk grootvader - de Franse oorlogsvlieger Maurice Bordier - op 7 februari 1945 om het leven kwam. Dat gebeurde bij een dramatische en mysterieuze dubbele vliegtuigcrash in de Peel. Dramatisch omdat die avond behalve Bordier nog acht Franse luchtmachtsoldaten om het leven kwamen, van wie er twee nooit konden worden geborgen. Mysterieus omdat één van de twee verongelukte vliegtuigen die avond de vergetelheid inviel, om er pas bijna zeventig jaar later weer uit tevoorschijn te komen.
Initiatiefgroep
Het bezoek van de Franse dames wordt door een onlangs geformeerde 'Initiatiefgroep Herdenking Dubbelcrash 1945' aangegrepen om in
Geneviève Bordier en haar dochter Nelly.
de Veluwepeel nabij de splitsing Veluwsedijk-Kokmeeuwenweg voor het eerst in de geschiedenis een herdenking te organiseren voor alle slachtoffers van de grootste vliegramp die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog op Astens grondgebied heeft afgespeeld. De initiatiefgroep bestaat uit Piet Snijders, Gerard Geboers, Gerard Jeuken, Martien van Bussel en Joop Hendrix (Helmond). Deze vijf mensen hebben zich de afgelopen jaren intensief ingespannen om de dubbelcrash van de Veluwsedijk bevredigend te reconstrueren. Dat is intussen voor bijna 100 procent gelukt, zulks tot grote vreugde van mevrouw Bordier in Marseille. Zij wil al lang graag naar Asten-Heusden komen om te zien en te ervaren waar haar vader is verongelukt en acht nu de tijd rijp om samen met haar dochter Nelly deze hartenwens te reali-
gehaald, ontplofte pal achter boerderij Frans Maas op de grond en sloeg daar een metersdiepe krater, die meteen vol moeraswater liep. In deze krater vonden Jean Marie Bagot (piloot) en Paul le Mitouard (staartschutter) de dood. Deze twee bemanningsleden konden ondanks serieuze pogingen niet worden geborgen. Van dit toestel was kapitein Bernard Pelliot (navigator) het derde dodelijke slachtoffer. Hij werd dagen later in de Peel gevonden. De overige vier bemanningsleden waren tijdig uit het brandende toestel gesprongen en keerden terug naar Engeland. Omdat de meeste buurtbewoners in de Veluwepeel tijdens de rampnacht pas na de eerste harde knal gealarmeerd naar buiten waren gelopen, merkten ze niet op dat er twee vliegtuigen waren verongelukt. Al het vliegtuigschroot rondom de volgelopen krater - al lag dat tot op enkele honderden meters - werd toegeschreven aan de op de grond geëxplodeerde NA-197. Mede omdat het Franse Rode Kruis nadien veel werk maakte van eerbetoon aan de vermiste oorlogsvliegers - en niet aan de verongelukte piloten die al geborgen en begraven waren bleef de publieke aandacht ook na de oorlog uitsluitend gericht op de twee oorlogsvliegers die nooit waren geborgen. Voor hen werd in 1946 een monumentaal houten kruis (kienhout uit de Peel van 8000 jaar oud!) geplaatst, dat vanwege Peelontginningen maar een paar jaar heeft gestaan. Pas in 2002 werden ze nabij het Bezoekerscentrum de Pelen opnieuw maar nu anoniem herdacht in het gezamenlijke pilotenmonument aldaar. Maar ook toen wist in de Peel nog steeds niemand van het treurige lot van de eveneens omgekomen NA-260 piloten. En in Frankrijk kregen de nabestaanden ook nooit de indruk dat iemand treurde om het grote offer van hun echtgenoten, vaders, broers of ooms. Voor de nabestaanden was het alsof hun helden in de vergetelheid waren geraakt, vergeefs waren gestorven.
Sporen
Genevièves vader, wijlen Maurice Bordier. seren. Mogelijk voegen familieleden van andere in de Peel omgekomen Franse oorlogsvliegers - lotgenoten dus - zich nog bij hen.
Geneviève Bordier nam daar echter geen genoegen mee. Zij zocht haar leven lang naar sporen van haar vader Maurice Bordier. Ze wist dat die in Nederland boven 'het landgoed De Veluwe' was omgekomen en definitief was begraven op het Franse ereveld in Kapelle. Één keer bezocht ze daar haar vaders graf, maar op dat moment wist ze nog steeds niet waar en hoe die feitelijk was omgekomen. De missie voelde onaf. Pas in het internettijdperk kon zij met hulp van ervaren onderzoekers stappen zetten. In 2012 leerde onderzoek haar dat Maurice Bordier in de Astense Peel was verongelukt. Streekarchivaris Hans van de Laarschot was de eerste die erover publiceerde. Daarna trokken in de Peel achtereenvolgens Gerard Jeuken, Piet Snijders, Martien van Bussel, Gerard Geboers en Joop Hendrix ieder op hun eigen manier alles uit de kast om méér aan de weet te komen over de bijna zeven-
Ooggetuige Gerard Kluijtmans uit Nederweert. tig jaar verborgen gebleven crash van de NA-260. Stukje bij beetje kon het buitengewoon intrigerende verhaal verder worden ontrafeld, al is de exacte crashlocatie van de NA-260 nog steeds niet vastgesteld. Onweerlegbare bewijzen in de vorm van opgegraven vliegtuigresten ontbreken ook nu nog.
Ooggetuige
Wel dook eind vorig jaar een nog levende ooggetuige op in de persoon van de 82-jarige Gerard Kluijtmans uit Nederweert. Hij kon vanaf zijn vroegere woonlocatie de Moost (grens Heusden-Ospel) aanwijzen waar hij als 10-jarige jongen in het luchtruim de NA-260 had zien ontploffen en waar hij kort daarna de brandende NA-197 naar beneden had zien dwarrelen. De intussen eendrachtig samenwerkende onderzoekers stelden Geneviève Bordier van deze ontwikkelingen op de hoogte. Daarna groeide de gezamenlijke overtuiging dat het nu hoog tijd werd om op locatie zowel de ramp van de NA-260 als die van de NA-197 te herdenken. De onderzoekers formeerden een 'Inititiatiefgroep Herdenking Dubbelcrash 1945' en nodigden Geneviève Bordier uit om eindelijk naar de Astense Peel te komen. Aan die uitnodiging geeft zij nu graag gehoor. Hoogstwaarschijnlijk wordt zij niet alleen begeleid door dochter Nelly, maar ook door Paul Bogaert, president van de 'Vereniging van veteranen en vrienden van de Groupes Lourds'. Dat is de eenheid waartoe de in de Peel verongelukte bommenwerperbemanningen behoorden. Dat deze 'vrije Fransen' in dienst van de RAF in totaal honderden luchtmachtsoldaten verloren is in Nederland nagenoeg onbekend. Maar Asten zal voortaan beter weten, en dat is vooral te danken aan mevrouw Geneviève Bordier en haar hulptroepen.
Steun
Vandaar dat de crashonderzoekers de koppen bijeen hebben gestoken om als kwartiermakers dan wel welkomstcomité te fungeren. Ervan uitgaande dat elke Astenaar de gesneuvelde bevrijders veel dank verschuldigd is, hoopt de initiatiefgroep op enige steun van de Astense bevolking, de gemeente Asten en waar mogelijk van andere geledingen in Asten en Heusden. Museum Klok & Peel, dat dit jaar met haar project Death Valley De Peel veel aandacht schenkt aan 75 jaar bevrijding, heeft al medewerking toegezegd. Steun kan op vele manieren. Bijvoorbeeld door te zijner tijd herdenkingsactiviteiten bij te wonen, door onderdelen van het meerdaagse programma te faciliteren, of door (kleine) geldelijke bijdragen te storten op het speciaal hiervoor ingerichte bankrekeningnummer NL76 RABO 0337 6596 64 ten name van Initiatief Herdenking Dubbelcrash 1945 G.J.W. Geboers. De opbrengst wordt gebruikt om het herdenkingsprogramma te bekostigen en zo mogelijk een blijvend gedenkteken te realiseren. Blijven er baten over, dan gaan die naar een gelijkwaardige bestemming in Asten.
Gratis trui Bij aankoop van een broek van Gardeur of Meyer* * vraag naar de voorwaarden in onze winkel
Stationsstraat 9 - Deurne - www.pietersdortu.nl