29 mei 2019 We e k Jaargang 64 Vandaag aflevering
‘IK SLAAP ER NOG OOIT NIET VAN’ moeder weet dat De Tweede Wereldoorlog woedde in en ook waar hij die de periode 1940-1944 ook in de Peel. bewaart. Zijn vader, die niet wil dat hij bij Nu, 75 jaar later, staan we stil bij onze het wrak komt, wordt bevrijding. Een jaar lang blikken niet geïnformeerd. Hewe in deze rubriek terug op de laas gaan Piets kostgebeurtenissen toen. baarheden eind oktober Van algemene verhalen tot allemaal weer verloren. persoonlijke herinneringen Zijn trofeeën gaan in vlamuit de omgeving Asten, men op als hun huis met nog Someren en zes boerderijen in de buurt in Deurne. brand wordt geschoten.
Tijdens de Duitse inval in 1940 woont Piet Berkvens op een boerderij aan de Meijelseweg, ver de Astense Peel in. Het is de tijd van het rijke Roomse leven met z’n kenmerkende grote gezinnen, de tijd ook waarin de bewoners van dit pas ontgonnen gebied streven naar een zelfstandige, eigen parochie. De oorlog leidt tot uitstel van die plannen en donkere wolken pakken zich samen. In 1949 wordt wel nog de Kardinaal Mindszentyschool ingewijd maar een kerk zal er niet komen. De parochie ‘Willemsveen’, genoemd naar de vermoorde burgemeester Wijnen, blijft een stichting op papier.
3 Tweede editie Opgeven is geen optie-run
Als Piet op 11 mei 1940 ’s morgens opstaat, zit hun woonkamer al vol Duitsers. Zijn vader haalt voor die indringers op datzelfde moment een rek met honderd eieren uit de kelder. Maar een boterham voor Piet zit er die dag niet in. Hij vertelt verder: “Je kon de weg niet op, die zag zwart van de Duitsers … allemaal te voet, de sloebers … waar kwamen ze toch vandaan? Dat ging door tot een uur of half drie ‘s middags. Daarna zijn mijn jongste broer, Louis, en ik de Meijelseweg nog een eind afgelopen. Daar lag van alles, Louis heeft er nog een mondharmonica aan overgehouden!”
enkele jaren ouder en bijgevolg een stuk groter is: “Jij moet mij helpen!” Rien tilt dan met die man twee doodskisten in elke auto. Piet ziet het aan … hij is lang niet op zijn gemak. Bij Driek van den Broek in het koren ligt die morgen een zwaargewonde Canadese boordschutter. Hij zal de crash overleven en in 1984 op onderzoek uitgaan. Met de hulp van twee gepensioneerde rechercheurs en radiopresentatrice Anne van Egmond weet hij opnieuw contact te leggen met de familie Van den Broek. Een jaar later komt Douglas Clarke – zo heet de Canadees – opnieuw naar de Peel. Deze keer op uitnodiging van Driek en zijn vrouw, als eregast op hun diamanten bruiloft. Zichtbaar trots vertelt Piet, dat hij hem bij die gelegenheid nog de hand heeft gedrukt. Het is oogsttijd en vader Berkvens gaat met zijn zonen rogge maaien. Op de kavel naast Driek van den Broeks perceel wil dat niet vlotten. Ze stuiten er op een vliegtuigstoel, er ligt een officierspet met een ‘Canadian Airforce’-broche erop, wat
Tinus Berkvens (Foto: † Marinus van Eijk).
verderop vinden ze een laars en ten slotte nog een pistool. Voor Piet is het gecrashte vliegtuig in de verlaten Peel een geweldig speeltoestel. Gewapend met een tang en een schroevendraaier klimt hij er geregeld in. Hij snapt aanvankelijk niet waarom het daarbinnen altijd zo licht is. Veel later, na een les over fosforescentie tijdens zijn technische opleiding weet hij heel goed, dat fosforletters nalichten als er licht op valt. Tijdens zijn frequente bezoeken sloopt hij minstens vijfentwintig klokjes uit de Halifax. Zijn
5
19
17 De Peel onder vuur: ‘Ik slaap er nog ooit niet van’
De familie Berkvens in de vroege jaren ’40. Vlnr: Louis, Tinus, Mien, vader, Johan, Willem, Tina, moeder, Ties, Toon en Piet. (Foto: collectie familie Berkvens)
granaat afbrak. Ze worden in Meijel gevangengezet, want die Duitsers moeten ‘een dader’ hebben. Tot geluk van mijn broers leeft de in de rug gestoken Duitser nog. Meteen bij de confrontatie zegt hij: ‘Dat zijn ze niet!’ Anders waren ze zeker doodgeschoten. Johan, dat ging nog wel, maar Willem die in het klooster zat, was hartstikke van de kaart … hij was de weg kwijt … hij wist niks meer … Die lelijke onderduiker is na de bevrijding nog in Ommel opgedoken. Hij liep daar met die revolver te zwaaien. Een waardeloze vent, die ons ellende heeft gebracht. Hij moet in Indonesië gesneuveld zijn.“
In juni 1942 presenteert de Canadese leader D.L. Wolfe zijn 419th Squadron aan koning George VI. Op de foto in het midden vooraan de koning, met links van hem het gezicht van Wolfe. De leader zou later komen te overlijden bij de crash in de Peel.
Van 1941 tot 1943 onderhoudt de familie Berkvens vriendschappelijke contacten met de Duitsers, die het zoeklicht in de buurt bemannen. Piet: “Dat waren goede gasten, één van die lui heeft Louis accordeon leren spelen. Maar na twee jaar in de Peel werden zij opeens naar het oostfront gestuurd.”
Het jaarboekje van de R.K. Jonge Boerenbestand, waarin het overlijden van Tinus Berkvens staat vermeld.
16
Daarvoor, in augustus heeft een onderduiker van de buren hen al de nodige problemen bezorgd. De Duitsers beginnen terug te trekken. Piet: “De commandant van zo’n ordeloze troep vraagt aan mijn vader: ‘Mogen wij hier even rusten?’ ‘Natuurlijk!’, antwoordt vader, ‘Ga maar zitten!’ Amper vijf minuten later is die onderduiker er opeens. De commandant pakt zijn geweer en commandeert: ‘Aufstehen!’ Hij vertrouwt die vent kennelijk niet. Die bleek ook niet te vertrouwen, want een week later stak hij een passerende Duitser neer, omdat hij diens pistool wilde hebben. Om vier uur, wij zitten zoals gewoonlijk aan de koffie, komen er drie overvalwagens het erf op. Enkele Duitsers met doodskoppetten stappen uit en mijn broers Willem en Johan zijn het slachtoffer. ‘Mitkommen!’, snauwt er één, ze moeten te voet mee naar Meijel. Verderop langs de weg worden ze genadeloos afgeranseld, dat kunnen wij zien. Dan, een harde knal! Moeder zegt: ‘Och, toch! ... ze worden doodgeschoten.’ Maar dat gebeurt gelukkig niet. Eén Duitser moet zo hard hebben geslagen, dat de steel van zijn hand-
Sprookjesachtige sfeer in De Donck Op 14 juli 1943 wordt Piet wakker van een verschrikkelijk gebons. Van zijn vader hoort hij dat er in de buurt een bommenwerper is gevallen. De volgende morgen ziet hij de resten van de geallieerde Halifax II HR905 LQ vooraan in de Peel liggen, net over de Eeuwselse Loop op amper een kilometer van hun huis. Hij wil gaan kijken, hij is immers al tien, maar zijn vader verbiedt hem dat: “Laat de Duitsers eerst die doden maar eens afvoeren!” Als die middag drie Duitse Rode Kruisauto’s de afslag Peelweg – de weg naar de crashplek – nemen, is zijn vader weer aan het werk. Dat weet Piet en daarom zegt hij tegen Rien Kuijpers, een Helmondse vakantiegast die bij hen verblijft: “Kom mee, we gaan kijken! Het mag wel niet, maar we doen het toch!” Een Duitse onderofficier komt naar hen toe als ze wat verdwaasd naar de zes doodskisten bij het vliegtuig staan te staren. “Hier liggen jullie vrienden”,, zegt hij in goed verstaanbaar Duits en dan tegen Rien, die
W W W . H E TC O N TA C T. N L
De Peel onder vuur
De Peel onder vuur
door: Gerard Geboers
Piet is de achtste in de rij van negen kinderen van Hannes Berkvens, het gezin woont in het laatste huis voor café Jeuken, thans ‘de Buizerd’. Als de oorlog uitbreekt is hij zeven jaar, zijn ervaringen zal ik echter pas vastleggen als hij 84 is. Ook dan staan de beelden uit de oorlogsjaren nog altijd scherp op zijn netvlies getekend. Aan praten over de oorlog zal hij wel nooit een hekel hebben gehad, maar sinds hij blind is, doet hij dat graag en veel. Zo houdt hij voeling met de wereld om hem heen.
22
22
Ties Berkvens in zijn revalidatieperiode in 1944-1945. (Foto: collectie Frans vd Mortel)
Dan in september. We laten Piet weer aan het woord: “Als wij van Heusden af komen, zien we vier Duitse kanonnen achter het huis verdwijnen. Even later staan die al achter de ligusterhaag aan de kant van Meijel opgesteld. Een Piper verkenningsvliegtuig vliegt enkele rondjes en kort daarna slaan de eerste granaten vanaf Eindhoven in. Twee Duitsers op ons erf worden dodelijk getroffen en mijn broer Ties, die eieren aan het rapen is, raakt zwaargewond. Een kwartier na die beschietingen is er in de buurt geen Duitser meer te
bekennen, maar ook Ties is nergens meer te vinden. Die hebben ze meegenomen – maar goed ook, achteraf – want hij was zijn onderbeen kwijt. Het zal weken duren voordat we weten, waar hij al die tijd is geweest. Als alle Duitsers weg zijn, nemen de geallieerden ons huis nog steeds met tussenpozen onder vuur, zeker wel tot middernacht. Met z’n tienen zitten wij in de schuilkelder in de hof, amper vijftig meter van het huis. Al raakt er niemand meer gewond, een slechtere nacht heb ik nooit meegemaakt!” Broer Johan en zus Mien blijven thuis om het vee te verzorgen maar de rest van de familie evacueert enkele dagen later alsnog naar een oom op den Dijk. Daar blijven ze tot ze naar Heusden terug kunnen, al is dat dan nog niet naar hun eigen huis. Op 29 oktober wordt bij de Buizerd namelijk zwaar gevochten met de inzet van veel tanks. Gevechten die de Duitse tegenaanval een zware slag toebrengen. Het opruimen van de vele slachtoffers, van de enorme materiële verwoesting maar zeker ook van de talrijke mijnen, kost tijd. Volgens Piet wordt het gebied daarom pas weer op 1 maart 1945 vrijgegeven. Dan pas kunnen ze naar huis. Piet beschrijft wat hij onderweg ziet: “Net voorbij de Eeuwselse bossen, ter hoogte van de Achtermijterbaan, lagen de eerste dode varkens in de sloot en ook stonden er kapotgeschoten voertuigen … daar begon voor mij de oorlog! … tot thuis was het niks als dode paarden, varkens en koeien … verderop, tussen ons huis en café Jeuken, daar hadden de Duitsers de weg laten springen … er gaapte nog een groot gat. Al het verkeer moest noodgedwongen door de berm waar ze tankmijnen gelegd hadden. Wel vijftig mannen hebben dat hele terrein meter voor meter met een lange stok af moeten speuren om maar geen mijn te missen.” Maar nog daarna zal de oorlog de familie Berkvens zijn meest naargeestige gezicht
presenteren. Op 13 maart 1945 bewerkt broer Tinus met paard en cultivator een stuk land tussen hun huis en café Jeuken. Piet daarover: “Terwijl vader toekijkt, trekt het paard zo’n ding bloot … ‘Stop!’, roept vader nog, die wel ziet dat het mis is … hij is te laat! Ik zit in onze noodwoning in het kippenhok en zie het gebeuren. Tinus was dood. Van het paard hebben we niks meer teruggevonden. Dat ding … dat was een tankmijn.”
Handbaldames pakken de beker
De beelden van de oorlog willen Piet maar niet met rust laten. Hij heeft nog meer verhalen: • Hoe de met zijn paard en kar gevorderde buurman, die de lijken van Duitse soldaten naar Limburg moest brengen, bij Berkvens even op verhaal moest komen. • Hoe hij schrok van de menselijke botten, toen hij het luik van Piet Berkvens. (Foto: Gerard Geboers) een uitgebrande tank opende. • Hoe hij zichzelf ooit bijna doodgeschoten heeft? • Wat zijn broer Toon beleefd heeft, toen hij met andere OD-ers het slagveld moest Zij kwamen hier sneuvelen, zegt hij, opruimen? want later heeft hij ook nog een kaakbot • Dat de tientallen fietswrakken, die hij opgegraven. vond bij het bouwrijp maken van zijn perceel aan de Bergweg, alleen maar van “Ik slaap er nog ooit niet van… !”, Duitse soldaten geweest kunnen zijn. zegt Piet tot besluit.
26 Dominee Van Iperen neemt afscheid
BIJ 4 GRILLSCHIJVEN DE 5DE 6DE 7DE EN 8STE GRATIS GEGRILDE SPARERIBS 500 GRAM E 6.95 GELDIG VAN VRIJDAG 31 MEI T/M keurslager Thomas Koppens, 5 JUNI SomerenWOENSDAG • www.koppens.keurslager.nl
Thomas keurslager MarcelKoppens, Louwers, keurslager Someren Asten •• www.koppens.keurslager.nl www.louwers.keurslager.nl
Marcel Louwers, keurslager Asten • www.louwers.keurslager.nl
Avondje Genieten met
Rob Scheepers en nog veel meer!
www.plattevonder.nl • zie pagina 17
1 Webshop 2 Winkels VA N M I E R L O S C H O E N E N . N L
KIJ K VOOR ALLE MERKSCHOEN EN OP:
Altijd dichtbij!
ASTE N | B E E K E N D O N K
Asten - Beek en Donk www.vanmierloschoenen.nl
Harry Bakermans met in zijn hand een speciale Weense helm. (Foto: Frans Klaus)
Harry Bakermans trots op zijn verzameling
‘Elke helm heeft een verhaal’ SOMEREN – Een rondje lopen in het huis van Harry Bakermans voelt als een tocht door heden en verleden. Een museum is er niks bij. Liefst 476 brandweerhelmen liggen her en der verspreid in de woonruimte van Bakermans. Een passie die uitgroeide tot unieke verzameling.
door Jordy van de Brug Het is 1994. Bakermans wil al een tijd graag brandweerspullen verzamelen. Hij komt er echter snel achter dat dit heel divers en breed is. Het is vrijwel niet te doen om alles te verzamelen. Dan krijgt hij zijn eerste helm in handen en is meteen verkocht. “Het is eigenlijk begonnen bij mijn ouders. Zij waren lid van de ‘De Landelijke Opleiding Tot Uitbeelding van Slachtoffers’ oftewel (Lotus). Mijn vader is overigens nog steeds lid. Ik was een zogenaamde ‘Lotus’-baby en kwam zo al heel vroeg in aanraking met de hulpdiensten. De brandweer intrigeerde mij meteen. Zij rennen de brand
in, waar wij er van weglopen”, zegt Bakermans. In de jaren die volgen breidt de collectie van Bakermans zich flink uit. Na een kleine investering kan de Somerenaar zich laten zien op verschillende beurzen in Europa. Bakermans: “Dan begint het echte werk. Ruilen, kopen, onderhandelen. Er is een flinke markt voor brandweerhelmen. Zeker voor de zeldzame.” Zo trekt de verzamelaar afgelopen zomer naar een beurs in Zuid-Tirol. Met enkele dubbele helmen gaat de Somerenaar richting Italië en hoopt daar opnieuw zijn slag te slaan. De trip blijkt niet voor niets. Hij doet wat dubbele helmen van de hand en krijgt daar weer andere voor terug. “Je helpt elkaar in
Een bijzondere broedplaats
LIEROP - Een pimpelmees heeft in Lierop wel een heel aparte broedplaats gevonden. In een oude fluitketel is het vogeltje al enkele dagen aan het nestelen. Ze vliegt momenteel op en neer met takjes, mos, haren en ander zacht materiaal om het de jongen straks zo aangenaam mogelijk te maken. Wanneer het nest klaar is begint het vrouwtje met het leggen van een ei per dag. Pas als er ongeveer 10 eitjes zijn begint ze met broeden. (Foto: Paul Sars)
feite ook nog. De ene verzamelaar wil die helm - die ik dubbel heb heel graag hebben en ik wil weer iets wat hij dubbel heeft. Als je een grote collectie bezit is het ruilhandel.” Toch is het niet alleen maar ruilen. Sommige helmen gaan voor flinke prijzen de deur uit. Bakermans: “Er is laatst een helm uit een bepaalde periode in Londen voor 1000 dollar op Ebay verkocht, dat gaat mij te ver. Het moet financieel wel leuk blijven natuurlijk.”
Compleet
Het merendeel van de brandweerhelmen bij Bakermans heeft ook echt iets meegemaakt. Zo is er bij verschillende hoofddeksels goed te zien dat de helm het flink te verduren heeft gehad bij een brand. “Elke helm heeft een verhaal. De één net wat meer als de ander, maar ik kan je bij alle 476 brandweerhelmen wel een verhaal vertellen”, lacht de trotse verzamelaar. Een verhaal wat Bakermans extra intrigeert is 11 september 2001. Een zwarte dag voor het New Yorkse brandweerkorps. Bij de aanslagen komen 344 brandweerlieden om. In New York besluiten ze een aantal speciale gedenkhelmen te maken ter ere van de gesneuvelde korpsleden. Een helm die bij Bakermans inmiddels in huis staat. “Ik heb een aantal jaar geleden contact gekregen met een fervent verzamelaar uit Memphis, Amerika. Hij wilde graag een helm hebben die ik in mijn bezit had en bood mij deze gedenkhelm aan als ruilmiddel. Daar kon ik geen nee op zeggen. Het verhaal achter deze brandweerhelm is zeer triest, maar ik ben blij dat ik hem heb.” Toch is het niet de meest dierbare helm die Bakermans bezit. “Ik heb enkele dierbare helmen die voor mij meer betekenen. Zo heb ik een helm uit het tijdperk van de Franse keizer Napoleon III. En ik ben trots op mijn verzamelingen die ik bijna, of zelfs compleet heb. Ik heb namelijk alle brandweerhelmen van de brandweer Amsterdam in bezit. Deze zijn extra bijzonder, want elke helm heeft een eigen nummer. Ook ben ik
goed op weg met mijn Weense verzameling. Elke helm die ik in bezit krijg van het korps in Wenen geeft mij een voldaan gevoel”, zegt de Somerenaar.
Wensen
Met 476 brandweer, 3 politie, 9 ambulance, 1 reddingsbrigade uit Engeland en 3 speciale technische hulpdiensthelmen uit Duitsland in huis is er wellicht een keer een moment dat het huis wat te klein wordt. Bakermans: “Het wordt wat krap, maar binnenkort is er weer een beurs in Elburg en daar hoop ik weer wat dubbele van de hand te doen. Echter is er de kans dat ik dan weer met nieuwe terugkom, want de grootste verzamelaars uit Europa komen hier samen. Het verzamelen geeft nou eenmaal ook een kick. Je bent heel lang op zoek naar iets speciaals en als je dat dan in handen krijgt geeft, ja dat is prachtig.” Voorlopig is de Somerenaar dus nog niet klaar met verzamelen. “Dat stopt nooit. Er komt altijd wel weer een mooie helm voorbij die ik wil hebben. Ik ben nu erg op zoek naar originele Londense koperen helm met het oude logo erop. Dat wordt weer een mooie zoektocht. Een andere wens van de fervent verzamelaar is een ruimte hebben om zijn helmen te kunnen laten zien. “Dat is een ideaalplaatje. Want hoe mooi zou het zijn als al deze helmen met uitleg en al aan het publiek getoond kunnen worden”, sluit Bakermans af.
Fietsreparatie? Eén-dag-service!
Incl. gratis halen/brengen! 6dgn/week !
Postelstraat 36 Someren Tel. 0493-494610
BEZORGERS GEZOCHT Info: 0493-473578
-Voorpagina - wk 21/22/24/25/2
Voor de bezorging van het Peelbelang Asten en ’t Contact Someren zijn we op zoek naar bezorgers v.a. 13 jaar. Interesse: tel. 0493-473578 www.peelbelangonline.nl www.hetcontact.nl
Hét weekblad voor Someren
Hét weekblad voor Someren
Superfan
Bent u nou ook een fervent verzamelaar of enorm fan van iets of iemand. Dan zoekt ’t Contact en Peelbelang jou! Wij zoeken voor onze nieuwe rubriek ‘Superfans’ mensen die graag over hun passie willen vertellen. Ben jij de superfan die wij zoeken, laat het ons weten via: redactie@hetcontact.nl of stuur ons een appje via: 06-13762619
ZIE PAGINA 4 T/M 5