MAZUNGUMZO KWA WALE WANAOSITASITA
KUPATA CHANJO...
... na wale wanaowapenda
Ngumi ndogo ikipunga
BY KAREN HINESMAZUNGUMZO KWA WALE WANAOSITASITA KUPATA CHANJO...
... na wale wanaowapenda
“Katika janga hili lote lengo letu limekuwa
kuwatumia wasanii ili kutusaidia kuelewa nyakati
hizi za sisizo za kawaida. Kwa hivyo, wakati
Dr. Peter Centre ilipotufikia kuhusu kufanya kazi
katika mradi kuhusu watu wanaositasita kupata
chanjo, ilitubidi kusema ndiyo — kwa sababu
tunaona kwamba suala la chanjo linagawanya
marafiki, familia na jamii. Kama wasanii tunataka
kufanya sehemu yetu kuleta watu pamoja, na
kupigana na kile tunachoona kama athari mbaya
zaidi ya janga hili — mafarakano na migawanyiko
inayoibuka katika sehemu nyingi za jamii.
Pamoja na Majadiliano ya Wanasitasita Kupata
Chanjo na Wale Wanaowapenda, tuliagiza waandishi
wanne wa tamthilia ambao mambo waliyokuwa
wamepitia maishani yangeweza kutoa maarifa na
uelewaji kuhusu baadhi ya hali ngumu zaidi ambazo
sote tunakabili. Tunafikiria haya kama mazungumzo ya kuigiza yanayojumuisha hali ngumu ambazo
wengi wetu tunajikuta ndani yake. Iwe ni mjadala
unaofanya pamoja nawe mwenyewe, au mtu fulani
katika mduara wako, tunatumai michezo hii mifupi
itakusaidia kuabiri suala hili kwa fadhili na huruma.”
SHERRY J YOON JAY DODGE Artistic Director Artistic ProducerBoca del Lupo Boca del Lupo
1
KUHUSU BOCA DEL LUPO
Dhamira ya Boca del Lupo ni kutayarisha
maonyesho yasiyo ya kawaida katika nafasi zisizo za kawaida. Kampuni imejitolea kwa ufikivu na inafanya kazi kupanua ushiriki, mtazamo na umuhimu wa utendaji wa kisasa ndani ya wingi wa tamaduni za Kanada. Ikiongozwa na Artistic
Director Sherry J. Yoon na Artistic Producer
Jay Dodge, Boca del Lupo imetengeneza zaidi ya kazi 60 mpya tangu kuanzishwa kwake mwaka wa
1996. Michezo ambayo kampuni hiyo imetayarisha
imeonyeshwa kitaifa na kimataifa na kampuni
inaandaa programu mahiri ya ukuzaji wa wasanii
inayojulikana kama SLaM. Wakati wa usimamizi wa hao wawili, kampuni imepokea tuzo nyingi ikiwa
ni pamoja na Jessies for Outstanding Design, Outstanding Production, Significant Artistic Achievement na Outstanding Performance; Critic’s Choice Award for Innovation; Alcan Performing Arts Award and The Patrick O’Neill Award, ambayo
ilishinda kwa Plays2Perform@Home, mradi wa ukumbi wa maonyesho wa nyumbani ambao ulihamasisha
Mazungumzo hayo kwa wale Wanaositasita Kupata
Chanjo na Wale Wanaowapenda.
Boca del Lupo inashukuru kutayarisha na kufanya
kazi kwenye eneo lisilojulikana la watu wa xwm θkw y m (Musqueam), Skwxwú7mesh (Squamish), na S lílw taɬ (Tsleil-Waututh).
Bocadellupo.com
2
KIKAO NA WAHUSIKA
Ni jioni. Pender Island. Muda mfupi baada ya wanandoa wachanga kuoana kwenye Uwanja wa Poet’s Cove Resort. Mawimbi ya upole yanazunguka ufukweni. Hali ya hewa ni ya joto, inayopungua. Anga inang’aa bluu. Wageni wa arusi wanatoka kwa wingi kutoka kwa safu ndogo za viti vyeupe vinavyokunjwa na kutembea kuelekea ukumbi wa “Seaglass Ballroom.” Wanatazama juu, wakipepesa macho kwenye anga maridadi.
Katika mlango wa ukumbi wa ballroom, wageni wapitia katikati ya miale laini ya tochi chache huku misimbo yao ya QR ikikaguliwa: sera ya mahali hapo. Kuna mtoto mdogo mikononi mwa nyanya yake. Bibi arusi anakaribia mtoto na kumbusu. Bwana harusi anakumbatia familia yake ndogo, na wanaingia ndani.
Hapo karibu, mwishoni mwa kizimbani, dada za bibi-arusi, VICKI na VEDA, wanatazama maji yaliyo nje. Wote wamevaa barakoa, na wako umbali wa futi 6 hivi.
Upepo ni laini na unasogea kupitia nywele zao zinazokaribia kufanana kabisa—zinakaribia kufanana kwa sababu Vicki na Veda ni mapacha.
VEDA: Maridadi sana.
VICKI: Arusi ama ufuo?
VEDA: Zote mbili.
Kuna kimya fulani kati yao. Kutoka kwa maji hayo matulivu, kikundi cha samaki wanaoitwa herrings wanatokea. Tai wa bahari anapaa hapo karibu.
VICKI NA VEDA: Mmmm.
3
Kimya zaidi. Kutoka kwa Ballroom, tunasikia Elvis: “Can’t Help Falling in Love.”
VICKI: Unapaswa kuingia ndani. Pata samaki wa oysters kabla waishe.
VEDA: Nitakaa hapa nawe kwa muda kidogo zaidi. Subiri watu waache kukimbilia.
VICKI: Kukimbilia oyster?
VEDA: Ndiyo. Kweli.
VICKI anatazama maji, VEDA anatazama anga. Baada ya muda:
VEDA: Unajua huwa wanapatiana chanjo kwenye maduka ya dawa.
VICKI: Sikujua hilo. Bila shaka najua hilo. Asante. Niko sawa.
VEDA: Pole.
Herrings wote wanapiga mbizi chini na kutoweka. Baadaye kidogo. Anga ni la bluu kabisa. VICKI anatazama nyota zinavyoonekana. VEDA anapeleleza Jupiter.
VICKI: Haupaswi kuhisi vibaya kwa sababu yangu.
Ninafikiria tu ni kama kuwa na mbwa. Huwezi kwenda katika maeneo mengi ukiwa na mbwa: mikahawa, ukumbi wa michezo, maktaba ... sherehe ya harusi ya dada yako mdogo. Kama ningekuwa na mbwa, ningekuwa naye hapa. Mbwa wangu angekuwa ananusa bahari na kufurahi sana.
VEDA: (akitania) Je, unaniambia kuwa una mbwa wa kufikiriwa?
4
VICKI: (akitikisa kichwa) Coco.
VEDA: Hapana. Coco ilikuwa halisi.
VICKI: Sawa basi, Hopper. Ana tabia nzuri sana.
VEDA: Kama angekuwa halisi, mbwa wako angeruhusiwa kumtembelea Mtoto Ivy.
VICKI: Hapana. Kwa sababu wanyama wamethibitishwa kubeba virusi. Kulikuwa na Schnauzers wawili wadogo huko Florida wiki iliyopita.
VEDA: Wawili sio wengi. Tukiongea kitakwimu.
VICKI: Tukiongea kitakwimu, wanyama wengi kipenzi hawapimwi. Na pia vibeba virusi.
VEDA: Vibeba virusi?
VICKI: Vibeba virusi. “Vitu au nyenzo ambazo zinazoweza kubeba maambukizi, kama vile nguo, vyombo na samani.” Na, pia uwezekano mkubwa, “Schnauzers.” Usiniambie sijui sayansi yangu.
VEDA: Sidhani Rachel anaogopa vibeba virusi.
VICKI: Hakuwa anaogopa. Pengine anaogopa tangu alipopata mtoto.
VEDA: Kweli. (akipigapiga) Sijui ningekuwaje kama ningekuwa na mtoto.
VICKI: Labda mwendawazimu.
Wanasita. Simba wa baharini anabweka kutoka ufuo wa Saturna.
5
VICKI: Ningekuwa kama Rachel. Nisingetaka niwe karibu. Na barakoa au bila barakoa. Rachel alipata mtoto kupitia upasuaji. Nimeelewa. Na tunahitaji kumlinda dada yetu mdogo. Haimaanishi kuwa sio kuniua. Kuona mpwa wangu mchanga kupitia milango ya glasi. Mapaja madogo yanayopendeza. Mashavu manono. Ngumi ndogo ikipunga.
VEDA: Ivy kwa kweli alikupungia mkono?
VICKI: Rachel alimfanya mtoto wake mdogo na mnono apunge mkono— kumfanya Auntie Vicki anayepinga kupata chanjo ajihisi sawa.
Kwa mbali, ukumbi wa ballroom unang’aa usiku unapoingia. Kinu cha wageni wa harusi. Huko nje kwenye mwambao, otter wa baharini anaruka chini kimya-kimya, anashika clam kwa vidole vyake visivyo na makucha, na kuibuka tena.
VICKI: Unapaswa kuingia ndani.
VEDA: Huenda nitaingia. Ninapenda oysters.
VICKI: Na mtoto mchanga.
VEDA: Ndiyo. Pole.
Nyota tatu zaidi zinatokea.
Nitakaa hapa na wewe kwa sasa.
VICKI: Unajua nitafanya hivyo. Nahitaji tu kusubiri kidogo.
VEDA: Usubiri nini.
VICKI: Muda kidogo tu zaidi. Ili kuona jinsi kila mtu anavyoathiriwa nayo.
6
VEDA: Unajua jinsi kila mtu anavyoathiriwa nayo.
VICKI: Jinsi watu zaidi watafanya.
VEDA: Watafanya kama vile watu wanavyofanya kwenye barabara kuu, bora zaidi. Tukiongea kitakwimu. Kinyume na jinsi wangeathiriwa na virusi. Tukiongea kitakwimu.
VICKI: Lakini mimi sio takwimu. Mimi naogopa.
VEDA: Ndiyo. Lakini kile sielewi ni kwanini hauogopi mambo yanayofaa. Kwa nini huwezi kuogopa buibui?
SIO dhahiri kuwa chanjo itakuua. KILICHO dhahiri ni kile ambacho lazima kiwe kinatokea ndani ya akili za wauguzi, akili za wafanyikazi wa msaada wa kibinafsi... hiyo ni dhahiri.
VICKI: Tafadhali acha hayo. Kwa sababu hilo si dhahiri. Hiyo ni wewe unadhania. Labda wauguzi wameridhika nayo na kufikiria “Hii lazima iwe. Hii itapita. Hii itapita.”
VEDA: Kweli.
VEDA anapata ujumbe wa simu: mlio wa simu ni manowari ndogo. VICKI anatazama mashua ndogo iking’aa kwa mbali.
VEDA: Nadhani lazima niingie.
VICKI: Ndiyo.
Baadae. VEDA haijaingia. Nyota nyingi zaidi zimetokea. Samaki wengi sasa wamepiga mbizi ili kulala.
VEDA: Hauogopi kupaa. Au kivuko kuzama.
VICKI: Moyo huogopa kile ambacho moyo huogopa. Chanjo ilifanya uwe mgonjwa na hilo lilinisumbua.
7
VEDA: Ilikaa siku moja. Na kwa sababu hiyo, sitakuwa mgonjwa sana, kwa sababu ya chanjo. Na pia sikutapika
ama kitu kama hiyo. Nilihisi tu kama ninakufa. Nilikasirika isivyofaa na sikupaswa kukupigia simu. Nilikaa siku moja
kwenye sofa nikitazama Netflix. Sikuwa nimewahi kuona
The Wire. Sasa nimeona. Sasa najua RuPaul ni nani. Asante kwa chanjo. Nilihitaji siku moja ya kuwa mbali na Zoom.
Nilitazama vipindi vya awali zaidi vya Sex and the City. Zilikuwa nzuri sana.
VICKI: Watu wengine hufa.
VEDA: Na tumerudi kwenye barabara kuu. Wewe huogopi kuendesha gari.
VICKI: Wakati mimi ndiye ninayeendesha.
Kama haonekani, ndege wa cormorant hupaa juu, akitafuta nyumbani.
VICKI: Unafikiri huwa sisomi sayansi. Wewe haujui. Ninasubiri kuona matokeo ya utafiti mpya unaopendekeza kuwa kwa kuwapa watu chanjo, tunawafanya kuwa wabeba virusi wa aina mpya zilizo hatari zaidi. Kwamba watu ambao wanapaswa kufa kutokana na aina hizo za virusi hawafi kwa sababu ya chanjo na hivyo wanaeneza aina hatari zaidi.
VEDA: Kwa hivyo nini, unajitoa mwenyewe kama dhabihu?
VICKI: Hapana. Kinyume cha hilo. Nasubiri watu wengine wafanye hivyo. Fanya hiyo kazi.
VEDA: Ng’ombe.
VICKI: Ng’ombe.
VEDA: Ng’ombe wako ICU. Na ng’ombe wanaulizwa
8
muuguzi amwite nani kabla ya kuwaweka kwenye mashine ya kupumua. (akipigapiga) Vicki, sielewi ni kwa jinsi gani watu waliopewa chanjo watakuwa na uwezekano mkubwa wa kueneza aina hatari zaidi kuliko vile wewe ungefanya.
VICKI anageuka kutazama karamu ya harusi, ukumbi wa ballroom uking’aa, watu wakicheza “Halo.”
VICKI: Siwezi kuingia ndani. Kwa hiyo wewe ingia. Ingia huko na umshike mtoto.
VEDA: Nitaingia baada ya muda kidogo.
VICKI: Unafikiri mimi ni mjinga.
VEDA: Hapana.
VICKI: Unafikiri mimi siogopi. Unafikiri sihisi upweke.
VEDA: Sielewi tu.
Wanasita.
VICKI: Uliuliza ninasubiri nini. Na ninaogopa kukuambia, kwa kweli, kwa sababu utafikiri ni ujinga.
Wanasita.
Nasubiri matokeo kutoka kwa vipimo vipya vya llama.
VEDA: Vipimo vya Llama?
VICKI: Wanachunguza dawa ya kupulizia kwa pua ambayo
inaweza kuzuia NA kutibu. Virusi vya korona. Ni dawa inayotengenezwa na “nanobodies”, matoleo madogo na rahisi zaidi ya kingamwili, ambayo llama na ngamia hutoa kiasili ili kukabiliana na maambukizi. Mara tu tiba
9
hiyo ikijaribiwa kwa wanadamu, wanasayansi wanasema, inaweza kutolewa kama dawa rahisi ya kupulizia kwa puakuzuia – na hata kutibu maambukizi ya mapema. Kwa hivyo huenda hakuna chanjo inayohitajika. Wanasema inasisimua sana. Kwa hivyo unaona mimi sipingi sayansi.
VEDA: Wanajaribu sayansi kwenye pua za llamas?
VICKI: Wanakuza nanobodies kwenye pua za llama, kisha kuambukiza panya na Covid na kuwatibu. Panya wanapona vizuri sana. Kwa hivyo kwa nini nimruhusu mtu anidunge sindano kwa mwili wangu iliojaa sumu wakati ninaweza kungoja ukungu wa pua kutoka kwa llama uliojaribiwa na panya?
VEDA: Hii ni bora kuliko sindano? Sindano ndogo ambayo huwa na atomu ndogo sana za ukubwa wa...atomu? Ambazo hazionekani kwa macho lakini huamsha mfumo wako wa kinga kwa nguvu pronto? Na ambazo zinapatikana katika duka la dawa la kwetu? Sasa hivi?
VICKI: Sitaki tu kitu kisicho cha asili kiingizwe ndani ya mwili wangu.
VEDA: Kwa nini unafikiri chanjo hiyo si ya asili? Unaishi kwa vyakula za cola, Vicki.
VICKI: Acha hayo.
VEDA: Kemia ni asili. Sayansi ya asili. Chanjo ni kemia zinazokuja pamoja kuunda kingamwili, ambazo pia ni za asili.
VICKI: Tiki inayotambaa chini ya ngozi yako ni ya asili— na huchochea mfumo wako wa kinga na kuleta ugonjwa wa baridi yabisi. Hiyo pia ni sayansi ya asili.
10
VEDA: Lakini kulingana na sayansi, sindano unayoweza kupata itakuwa kama mkwaruzo wa paka kuliko kuumwa na tiki.
VICKI: Unatoa wapi sayansi yako?
VEDA: Kutoka kwa wanasayansi. Tofauti na wewe unayepata yako kutoka kwa wavulana wadogo waliovaa suruali za jasho.
VICKI: Hapana, ninapata yangu kutoka kwa wahitimu wa Harvard kwenye podikasti.
VEDA: Watu hao sio wanasayansi. Wao ni waandishi. Mimi ninaamini watu ambao walisoma sayansi.
VICKI: Unakumbuka yule mwendawazimu katika miaka ya 80 ambaye aliweka sumu ya Tylenol kwenye chupa ya Tylenol? Na sasa mabilioni ya bidhaa zina vifuniko vya usalama? Ni janga la mazingira kutoka kwa mtu mmoja? Alikuwa mwanasayansi.
VEDA: Na hiyo ndiyo sababu hutaki kupata chanjo?
Wanasita.
VICKI: Mimi naitaka. Naitaka sana. Ni vile tu mimi naogopa sana, Veda. Umekuwa mwaka mgumu.
VEDA: Ndiyo, ndiyo umekuwa mgumu.
Wanasita.
Unakumbuka tulipotenganishwa tukiwa darasa la sita na sote tulikuwa tunahuzunika siku moja tukakosa kwenda madarasa yetu tofauti kwa wakati mmoja bila kujua tukaenda wote kwa Dairy Queen na kukutana huko?
11
VICKI:: Ndiyo.
VICKI anafuta machozi. VEDA anatazama kwenye maji yaliyo laini.
Anga ni safi sana na nyota zinaendelea kutokea. Otter anapasua clam kwenye mwamba katika tumbo lake.
VEDA: Nadhani nisichoelewa ni jinsi unavyoweza kuogopa mambo haya ya nasibu
VICKI: Tukiongea kitakwimu
VEDA: Na usubiri ukungu wa llama
VICKI: Uko karibu sana. Na nilisoma hiyo katika the Guardian. Ili ujue. Namaanisha, ni nani unamjua aliye na Covid? Sijui mtu yeyote. Nitajuaje ni nini cha kawaida kwa ER? Na ICU? Idadi kwa kweli ni ndogo kwa ujumla. Uwezekano, ukiwa mwangalifu, ni mdogo sana kuliko inavyofanywa ionekane. Kama ajali za gari, kama unavyosema.
VEDA: Ila waathiriwa wa ajali za gari hawajafurika ICU. Na kisha kuna Joannah.
Wanasita.
VICKI: Bila shaka namfikiria Joannah. Lakini hatujui hiyo ilikuwa Covid.
VEDA: Bila shaka hiyo ilikuwa Covid. Alikuwa mmoja tu wa kwanza ni wote. Hakuna aliyejua. Ilikuwa Januari.
VICKI: Najua. Januari 20/2020.
VEDA: Safari ya ndege ya usiku kutoka Ufilipino. Mahali pa kusimama: Taipei. Anaenda kazini akiwa na msisimko,
12
njia ya chini ya ardhi nyumbani ili kumwepusha Mama na kikohozi chake, kisha yuko peke yake. Na kisha anakufa. Mtunzaji mtamu asiye na mtu wa kutunza. Siwezi kuvumilia.
VICKI: Hata mimi siwezi kuvumilia. Lakini hiyo haimaanishi kuwa ilikuwa Covid. Siwezi kufikiria juu yake.
VEDA: Siwezi kosa kufikiria juu yake. Na wauguzi wote, Vicki.
VICKI anaanza kutabasamu na kuziba masikio yake.
VEDA: Siwezi kukufikiria huko, na madaktari wote wakiwa wamezunguka, na Mtoto Ivy ameanguka na kupigwa kichwa chake kidogo, hapana, na ICU imejaa, na Rachel haruhusiwi kuwa huko na mtoto wake. Na siwezi kuwa hapo pamoja na wewe. Na wanatia bidii sana kukupa simu. Huwezi hata kutumia vitufe, umechanganyikiwa sana. Hilo ni kama kuzimu kwa maoni yangu.
VICKI: Acha hayo. Nenda ukapate oyster pamoja na watu wote wenye furaha.
VEDA: Nikuache wewe hapa na mbwa wako wa kufikiriwa?
VICKI: Nilisema uache hayo. Unafikiri mimi sihisi upweke?
Unafikiri mimi siogopi kufa peke yangu? Unafikiri sihisi hukumu ya kila mtu kwenye harusi hii? Unaelewa siwezi kudhibiti woga huu?
VEDA: Bado.
VICKI: Bado.
VEDA: Pale, pale. Ni sawa. Pole sana siwezi kusugua mgongo wako.
13
VICKI: Najua.
Wanasita.
VICKI: Nitafanya hivyo. Lazima tu nijue nitafanya hivyo jinsi gani. Kutafakari au kitu kama hicho. Nikiwa nimepewa dawa ya kulala. Veda, hii ni kama kuzimu pia.
Wanasita.
Mimi pia siwezi kosa kufikiria juu ya Joannah. Lakini mimi, Mungu anisamehe, ndiyo sababu ninaogopa chanjo hiyo. Hilo hilo huenda litendeke kwangu.
VEDA: Unajua huo ni wazimu.
VICKI: Sijui chochote sasa. Bado.
VEDA: Sawa.
Wanasita.
VEDA: Hata mimi sijui.
Wanasita.
VICKI: Aa... Ninataka kuwa peke yangu. Nahitaji kufikiria.
VEDA: Kama tu hautafikiria mawazo ya kijinga, dadangu mpendwa.
VICKI: Nitajaribu.
VEDA anamwona Rachel akiwa amevaa nguo nyeupe akitoka nje kumlisha mtoto Ivy.
VICKI: Nenda.
14
VEDA: (kwa upole) Sawa, basi. Nitawasalimia kwa niamba yako.
VEDA anaondoka kuungana na Rachel na mtoto. VICKI anakaza macho yakwe kiingilio cha ufuo. Anazungumza na mbwa wake wa kufikiriwa.
VEDA: Pale pale, Hopper. Ni sawa. Kila kitu kitakuwa sawa.
Anajikumbatia na kujiambia, kwa upole:
Ni sawa
Anatazama juu kwenye Jupita na miezi ya Mars. Simba wa baharini anabweka, karibu sana sasa.
MWISHO WA MCHEZO
15
KAREN HINES ni mwandishi wa kucheza aliyeshinda tuzo, mwigizaji na mkurugenzi katika ukumbi wa michezo, televisheni na filamu, na mwandishi aliyeshinda National Magazine Award. Yeye alikuwa kwenye fainali za hivi majuzi za Siminovitch Prize in Theatre, na mshindi wa mara mbili wa Governor General’s Literary Award for Drama for The Pochsy Plays and Drama: Pilot Episode. Hines alionekana kama “Karen” kwa misimu mitatu kwenye
CBC’s Emmy Award-winning Newsroom, na katika majukumu mengi ya “awkward assistant “ katika sinema
za Toronto-New York. Filamu zake fupi zinazomshirikisha mhusika Pochsy zimeonyeshwa kimataifa, kama vile maonyesho ya moja kwa moja, na Crawlspace yake pekee (iliyoonyeshwa hivi majuzi na Boca del Lupo) imezuru maeneo mengi (Crawlspace sasa ni CBC PlayMe Podcast).
Mchezo wa vichekesho wa Hines wa giza wa hivi punde
zaidi, All the Little Animals I Have Eaten, ulighairiwa kabla ya ufunguzi wake wa 2020 huko Toronto kwa sababu ya COVID-19, lakini ulibadilishwa wakati wa kufungwa, na utaonyeshwa kwa tafsiri ya Kifaransa katika Montreal’s Jamais Lu Festival Mei hii. Pamoja na miradi michache ya sasa ya Boca, Karen sasa anaandika wa nne katika safu
ya Pochsy, Pochsy IV: My Heart Breaks For You.
© 2021 KAREN HINES
Hakuna sehemu ya kitabu hiki inayoweza kunakiliwa kwa sehemu yoyote kwa njia yoyote ile—mchoro, kielektroniki, au kimitambo. Kwa ruhusa maalum, ikijumuisha madhumuni ya elimu, tafadhali wasiliana na Boca del Lupo at info@bocadellupo.com
DESIGN: Cabin + Cub Design
16
