Winter 2021

I N FO RM AT I E B L AD WE S T-VLAAM SE BOSG RO E PE N D RI EMA AND E L I J K S T I JDSC H RI F T J A N U AR I , F E B R U AR I , M AART 2 02 1

Boomblad

Hoe dicht plant je bomen bij elkaar?

A F G I F TEK ANTOOR : 8000 B RUGGE 1 - AFD. 2 / P3A90 48 A F Z E N DADR ES: BOSGR OEP HOUTL AND VZW - TIL L EGEMSTRAAT 8 1 - 8 2 0 0 S I NT -M I C HI E LS

Nieuwe subsidie voor bebossing

De West-Vlaamse bosgroepen gaan voor meer bos

INHOUD & COLOFON

VOORWOORD

Boomblad (Winter 2021),

Beste bosliefhebbers,

jaargang 19 - nummer 1 Het Boomblad wordt uitgegeven door de West-Vlaamse bosgroepen en verschijnt vier keer per jaar. De Bosgroep Houtland en de Bosgroep IJzer en Leie zijn een initiatief van privébosbeheerders, de Provincie West-Vlaanderen en het Agentschap voor Natuur en Bos. Redactie/foto’s: Clint Callens, Chris Couwelier, Miguel Depoortere, Bo Desmadryl, Jan Goris, Frederik Lembreght, Marie-Louise Martens.

Prepress: Philip Gesquière, Grafische Dienst Provincie West-Vlaanderen Druk: Grafische Dienst Provincie West-Vlaanderen Papier: Gedrukt op milieuvriendelijk papier Oplage: 1.800 exemplaren Verantwoordelijke uitgever: Bosgroep Houtland vzw, Tillegemstraat 81, 8200 Sint-Michiels, vertegenwoordigd door Albert de Busschere

In deze tijden, vaak achter het vensterglas, op anderhalve meter afstand of liefst nog iets verder, met weinig zonlicht, een nogal kille wind en sociaal isolement zou men de neiging durven krijgen om het leven met een iets minder grote glimlach tegemoet te gaan. Dat is jammer natuurlijk.

Daarom wil ik u graag enkele bedenkingen vertellen die ik laatst had.

05

10

16

© Bart Opstaele, Greenspot vof

Het Arghendael- en Bellegembos ten zuiden van Kortrijk is slechts 29 ha groot. Toch is dit één van de ecologisch meest waardevolle bossen van West-Vlaanderen met een bijzondere voorjaarsflora en heel wat soorten oudbosplanten. Onder begeleiding van de Bosgroep IJzer en Leie werd een beheerplan opgemaakt. Meer info vind je verder in dit tijdschrift.

2

06

Het eerste is een vrij eenvoudige: de winter sleurt zich naar zijn einde, sneeuwklokjes doen reeds volop hun best. Binnenkort zullen we terug de zone rond het haardvuur kunnen verlaten, de geitenwollen dekens in de kast opbergen en buiten genieten van die verrukkelijke typische geur van de vroege lente. Ik kijk er al naar uit en ik neem aan, u, bosmensen, ook!

12

Ten tweede dacht ik onlangs dat het teruggetrokken leven in beperkte kring, dat wij nu allemaal in zekere mate leiden, uiteindelijk ook nog een paar voordelen heeft. Het hoeft niet allemaal negatief te zijn. Er is plots tijd om dat ene werk dat je al lang uitstelde eindelijk eens te doen, het boek te lezen dat al jaren in de kast ligt of die goede serie te kijken waar je niet aan toe kwam. Er is ook tijd om eens stil te staan bij je leven en te luisteren naar jezelf. Zo nu en dan een balans opmaken van de dingen kan tot nieuwe, verbeterde inzichten leiden en helpen om andere, betere keuzes te maken in de toekomst. Het is ook een tijd om terug te verbinden met mensen hoewel dit misschien wel wat tegenstrijdig en zelfs gevaarlijk klinkt tegenwoordig. Er zijn voor je naaste, al is het maar gewoon door te luisteren aan de telefoon, kan heel veel betekenen. Als die naaste ook naar jou luistert en ook jou echt begrijpt, dan kun je elkaars leven echt veranderen. Dan kan je goedheid geven en krijgen als een geschenk.

19

Tenslotte had ik, terwijl ik een wandeling in mijn bos maakte, plots nog een heel concrete ­bedenking: mijn boskersen die ik een jaar of 20 geleden aanplantte, zijn intussen stevig gegroeid.

Ik vraag me af of het misschien tijd is om een eerste dunning uit te voeren. Er zit al hier en daar een mooier exemplaar tussen. Ik herinner me in de verte dat boskers in zijn jonge fase nog wel wat schaduw kan hebben maar dan op iets latere leeftijd meer licht nodig heeft. Ik ben het wel niet meer helemaal zeker. Ik zal straks een mailtje sturen naar mijn bosgroep. Zij zullen me wel kunnen helpen…

2 Inhoud & colofon 3 Voorwoord 4 Initiatieven in de Torhoutse Groenhovevallei 6 Hoe dicht plant je bomen bij elkaar?

8 Nieuwe subsidie voor bebossing 10 De West-Vlaamse bosgroepen gaan voor meer bos 12 De zaaistok 13 Open brief van de houtindustrie aan de Belgische boseigenaar 14 Nieuws uit Bosgroep IJzer en Leie 16 Nieuws uit Bosgroep Houtland 17 Activiteitenkalender

Benoit de Maere d’Aertrycke Voorzitter Bosgroep IJzer en Leie vzw

3

BOSGROEPLEDEN AAN HET WERK

BOSGROEPLEDEN AAN HET WERK

Initiatieven in de Torhoutse Groenhovevallei Artikel door Jan Goris, vzw Bosgroep Houtland

Enkele private eigenaars in Torhout werken via het Regionaal Landschap Houtland en de Bosgroep Houtland aan de verfraaiing van het landschap.

Er wordt meer groen aangeplant en nieuwe wandelmogelijkheden worden opengesteld.

De Groenhovevallei situeert zich in het landelijk gebied tussen Torhout, Zedelgem, Oostkamp en Wingene. Het gebied nabij de afrit van de autostrade is vooral gekend bij recreanten uit het Torhoutse vanwege het Groenhovebos. Naast wandelen in het bos en in de omgeving Vrijgeweid kan je er terecht om te spelen en te hengelen in het stadsdomein of voor een terrasje bij het Diocesaan Dienstenhuis Groenhove. Ook fietsers en ruiters komen er volop aan hun trekken.

Patrick Trio (eigenaar): “Ik ben een aantal jaar geleden in het gebied begonnen met het planten van populierenbomen rond weiden. Deze groeien snel en kunnen mooi hout opleveren. Ik plant daarbij ook de zeldzame, inheemse, zwarte populier. Er staan daarvan in Vlaanderen bijvoorbeeld nog enkele oude exemplaren langs de IJzer. Stekken van deze bomen worden geoogst en opgekweekt door leerlingen van de landbouwschool in Poperinge. Naast populieren leg ik ook houtkanten aan, bestaande uit een heel gamma aan bloemen- en bessenstruiken. Volgend jaar komt er zelfs een klein nieuw bosje van 0,25ha.

Voor advies en hulp bij de financiering kan ik terecht bij de Bosgroep wat betreft het bosje en bij het Regionaal Landschap voor de houtkanten en dreven. Zo hebben we afgelopen winter nog 250m meidoornheg, diverse solitaire bomen, maar ook bomenrijen geplant. Ik hou van bomen en struiken en bovendien wordt dit zo een goede biotoop voor allerlei dieren. Dat is dan weer interessant voor mijn hobby als jager. Ik merk dat veel jagers toch actief werken aan een groenere streek. Alles samen heb ik hier al meer dan duizend bomen en struiken in de grond gestoken.

Als kers op de taart kwam in m’n nieuwe weide

Vellen van de kerstsparren nabij Restaurant The Paddock. In twee fases wordt de plantage omgevormd naar een gemengd loofbos.

ook nog een nieuwe natuurlijke drinkpoel en een oude, verlande poel werd weer hersteld. Goed voor de paarden, maar zeker ook voor de kikkers, salamanders en vele andere waterdieren, die voor hun voortplanting afhankelijk zijn van dergelijke waterpartijen."

Olivier Desmet (eigenaar Restaurant The Paddock): “Toen ik het restaurant aankocht, bleek er een uitgegroeide kerstbomenplantage bij te liggen van maar liefst 3ha. Dit alles in rechte lijnen geplant, donker en dus landschappelijk weinig aantrekkelijk. Ik kwam in contact met de Bosgroep en het Regionaal Landschap waarna deze samen een inrichtingsplan opmaakten.

Geleidelijk aan vervangen we nu de sparren door een mix van inheemse loofboomsoorten. Deze winter gaan nog 2.200 bosboompjes de grond in. Omdat we niet alles in één keer kappen, kunnen de reeën die hier graag vertoeven, rustig blijven zitten. De graslanden voor het restaurant worden beplant met hoogstammige fruitbomen en omringd door streekeigen hagen. In totaal werden 22 fruitbomen en zo’n 400m heggen en houtkant geplant. In de hagen werden ook nog knotbomen verwerkt. Het vraagt allemaal wat tijd maar we zijn op goede weg om hier iets mooi

te realiseren. De blikvanger moet een grote centrale beukendreef worden, dwars door het domein recht naar het restaurant.”

Deze inrichtingswerken passen ook in een groter plaatje waarbij de stad Torhout nieuwe trage wegen in het gebied openstelt en waarbij de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) via het Landinrichtingsproject Groenhove-Vrijgeweid het landschap in de wijde omgeving verfraait. Zo geniet ook de recreant van het resultaat.

Eigenaars Patrick Trio en Sofie Alleyn hebben via de verkoop of ruil van hun grond de realisatie van de Ruitjesboswegel mogelijk gemaakt, een van de nieuwe wandelverbindingen in de buurt.

En op het domein van Olivier Desmet is dankzij zijn medewerking de al jarenlang afgesloten Ruddervoordewegel recent heropend. Deze weg werd vele jaren geleden voor het publiek afgesloten. Toen Olivier de eigendom kocht, vond men de bereidheid om deze ontbrekende schakel terug in te richten en open te stellen.

Recreanten wandelen nu langs het restaurant The Paddock en kunnen desgewenst stoppen voor een pauze op het terras of in de gezellige tearoom. Een mooie win-win.

Wie Groenhove en omgeving wil verkennen, kan te voet starten vanaf de parking Groenhovebos, Bosdreef 8, Torhout. Meer info en een nieuwe brochure met uitgestippelde wandelingen vind je op: www.visittorhout.be/groenhovebos-wandelingen.

Eén van de poelen in de weiden van Patrick Trio.

4

5

BOSINFO

© Yves Adams

BOSINFO

Hoe dicht plant je bomen bij elkaar?

Artikel door de Oost-Vlaamse bosgroepen

Als je kiest om te werken met een aanplanting, is de volgende stap het maken van een beplantingsplan.

Twee belangrijke items hierbij zijn de boomsoortenkeuze en de plantafstand tussen de jonge boompjes, ook het plantverband genoemd. Hoewel de keuze van het plantverband op het eerste gezicht vrij eenvoudig lijkt, valt er toch heel wat over te zeggen.

Wettelijke verplichting Om te kunnen spreken van een geslaagde bebossing, wordt door het Agentschap voor Natuur en Bos een minimum aantal bomen per ha voorgeschreven. Deze richtlijn vind je in je kapmachtiging of bij je subsidieaanvraag. De hoeveelheid bomen

6

hangt af van de boomsoort en varieert tussen 1600 à 2500 stuks per ha. Deze hoeveelheid bomen dient gelijkmatig over het terrein verdeeld te zijn, en mag zowel bestaan uit aangeplante bomen als natuurlijke verjonging of een combinatie van beide. Als je ervoor kiest alles aan te

planten, kom je uit bij een plantverband niet wijder dan 2,5 x 2,5 meter.

Dichter planten mag natuurlijk ook.

Dicht planten?

Bij een geslaagde natuurlijke verjonging staan er heel veel jonge boompjes zeer dicht bij mekaar. Dit heeft heel wat voordelen, die je probeert na te bootsen door een dicht plantverband te hanteren. Als er meer plantjes voorzien worden, is er een betere risicospreiding voor sterfte door ziekte of aantastingen door insecten en wild. Stel: je plant maar 100 boompjes per hectare en de helft sterft af, dan hou je er maar 50 over. Wanneer er 2000 aangeplant worden, hou je er naar rato nog 1000 over.

Door bomen te planten in een dicht plantverband (2 x 2,5 m en dichter) worden ze ook gestimuleerd om snel naar boven te groeien en rechte stammen te krijgen. Wanneer er verder uit mekaar wordt geplant, is er minder concurrentie voor licht en groeien de bomen eerder uit als brede struiken. Je krijgt zo ook sneller kroonsluiting in je jonge bos. Eens de kronen van de jonge bomen tegen mekaar aansluiten, komt er minder licht doorheen. Dit leidt op zijn beurt dan weer tot het natuurlijke afsterven van de onderste takken, ook wel ‘natuurlijke stamreiniging’ genoemd.

Door deze natuurlijke stamreiniging ontwikkel je stammen die op termijn als waardevol zaag- of fineerhout gebruikt kunnen worden zonder dat je als bosbeheerder veel hoeft te snoeien. Kortom, dichte plantverbanden zijn essentieel voor de bosbeheerder die in de toekomst kwaliteitshout uit zijn bos wil oogsten.

Heel dichte plantverbanden zoals bijvoorbeeld 1 x 1 meter zijn hiervoor zelfs aan te raden.

Dichte plantverbanden zorgen tot slot ook sneller voor een bosklimaat, met snellere vorming van een kruidlaag. Na enkele jaren wordt het bos al donkerder, waardoor concurrerende kruiden (zoals distels, bramen, netels) sneller kunnen plaatsmaken voor bosflora.

Het nadeel aan een dicht plantverband is uiteraard dat het duur is. Je hebt meer plantgoed nodig en er is een grotere kost om de bomen aan te planten. De enige soort die in een productiebos traditioneel op wijde afstand uit elkaar wordt geplant is populier. Gemiddeld worden deze 8 tot 10m uit elkaar geplant. Dit heeft ermee te maken dat populier een extreme lichtboomsoort is die geen

concurrentie verdraagt. Bovendien zijn cultuurpopulieren zo geselecteerd dat ze vanzelf recht groeien en weinig zware zijtakken maken.

Opsnoeien is in zo’n beplanting wel noodzakelijk om kwaliteitshout te bekomen.

Lijnen of wild plantverband?

Bij het ontwerpen van het beplantingsplan is het handig om te denken aan het toekomstige onderhoud van het bos. In het jonge bos zal wellicht enkele jaren moeten vrijgesteld worden van hinderende vegetatie zoals bramen, en ook met een zuivering of eerste dunning kan rekening gehouden worden. Het werken met rechte plantrijen die minstens 2 of 2,5 meter uit mekaar staan, maakt dat dit makkelijker machinaal kan gebeuren.

Daarentegen staat dat het planten in lijnen er de eerste jaren kunstmatig uitziet, pas na een eerste dunning begint het lijnpatroon te vervagen.

Om toch minder dit patroon te zien, kun je de lijnen diagonaal op de ingang van het bos leggen, of lichtjes schuin. Je kunt ook kiezen voor een verschoven plantverband.

Bij het planten in ‘wild’ plantverband hanteer je geen vaste plantafstand tussen de bomen. Er wordt ook niet in rechte lijnen geplant, waardoor dit er natuurlijker uitziet. Bij planten in wild plantverband is het wel moeilijker om alle voorziene bomen mooi gelijkmatig uit te planten. Er blijven veel open zones over, en op andere plaatsen komen de boompjes heel dicht op elkaar te staan.

Kies je patroon Bij het planten in lijnen kan gebruik worden gemaakt van verschillende patronen in de plantverbanden. Bij

het vierkantsverband is de plantafstand tussen en in de rij gelijk. Bij het driehoeksverband staan de bomen in een gelijkzijdige driehoek: de afstand tussen de bomen is in alle richtingen hetzelfde, maar de afstand tussen de rijen is iets kleiner dan in de rij. Een variant die vaak wordt verward met het driehoeksverband is het verschoven verband. Hierbij is de plantafstand tussen en in de rij gelijk, maar zijn de rijen verschoven ten opzichte van elkaar. Hierdoor komen de bomen in een gelijkbenige driehoek te staan.

Vierkantsverband

Rechthoeksverband

Driehoeksverband

Verschoven verband

Afstand tussen rijen 13,6% kleiner dan afstand in de rij

Afstand tussen de rijen even groot als afstand in de rij

© Ecopedia

Plantverbanden en aantallen Je kan een inschatting maken van het aantal benodigde planten uitgaande van het plantverband.

Deel de te beplanten oppervlakte (in m²) door het product van het plantverband (vb. 2mx2,5m = 5m²). Een voorbeeld: om 1 ha (10.000m²) te beplanten in een 2m x 2m (=4m²) plantverband heb je 10.000m²/4m² = 2.500 stuks nodig. Per 4 vierkante meter heb je namelijk 1 boompje. Meestal heb je zo wel nog overschot, omdat je op de perceels­randen geen bomen plant.

7

BOSINFO

BOSINFO

Nieuwe subsidie voor bebossing Artikel door Ute De Meyer, APB-NB (Aanspreekpunt Privaat Beheer Natuur en Bos) en ingekort door Jan Goris.

Wens je je grond te bebossen? Dan kan je voortaan een gecombineerde financiële ondersteuning aanvragen voor de aanplant (plantgoed, wildbescherming…) en het grondwaardeverlies. Met dit nieuwe besluit tracht minister van Omgeving, Zuhal Demir, het subsidielandschap voor bebossing te vereenvoudigen en te verbeteren. Hieronder lichten we de belangrijkste elementen toe, alsook de voornaamste voorwaarden die gekoppeld zijn aan de nieuwe subsidie.

Bedrag De subsidie bedraagt 2,5 euro/m² (25.000 euro/ha).

Voor een natuurlijke bebossing is het bedrag 1,96 euro/ha. Tot slot is er een bedrag voorzien van 0,54 euro/m² voor gronden in eigendom van openbare besturen en voor gronden waarvoor een subsidie is bekomen voor verwerving van de grond of een vergoeding voor grondwaardeverlies is ontvangen en voor grond gelegen binnen agrarisch gebied (AG) in de ruime zin met een oppervlakte tussen 25 - 50 are en aansluitend op bestaand bos

Voorwaarden De belangrijkste voorwaarden zijn: - Het perceel is niet gelegen in herbevestigd agrarisch gebied (HAG) of in agrarisch gebied (AG) vastgesteld in ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP).

- De minimum oppervlakte is 0,10ha en 0,50ha in agrarisch gebied (tenzij min.

0,25ha als het bos aansluit bij bestaand bos in agrarisch gebied).

- De beplanting betreft inheemse boomsoorten of populier in combinatie met inheemse soorten.

- Indien de grond in agrarisch gebied ligt, mag deze gedurende minstens 2 volledige ­kalenderjaren voorafgaand aan het indienen van de aanvraag niet gebruikt zijn geweest voor professionele land- en tuinbouwdoeleinden.

- Voor een bebossing op grond met een agrarische bestemming is een gemeentelijke bebossingsvergunning van het College van Burgemeester en Schepenen (Veldwetboek art. 35 bis² 5) verplicht.

- De bebossing wordt minstens 25 jaar in stand gehouden.

- De bebossing wordt geregistreerd op www.bosteller.be.

- Bij elke overdracht (verkoop, erfenis, erfpacht…) wordt de nieuwe bosbeheerder via de notaris op de hoogte gebracht van de verbintenissen die gekoppeld zijn aan de grond.

Op vraag van het APB-NB en de Vlaamse ­bosgroepen werden de volgende twee zaken aanvaard: 1. Het is mogelijk om te bebossen met populier in combinatie met inheemse soorten.

2. Je bent niet verplicht een natuurbeheerplan op te stellen.

Andere mogelijkheden Omdat de nieuwe subsidie niet van toepassing is in herbevestigd agrarisch gebied (HAG) en niet van toepassing is in agrarisch gebied (AG) vastgesteld in ruimtelijke uitvoeringsplannen, blijft daar de oude subsidieregelgeving voor (her-) bebossing met lagere bedragen wel gelden. In dit geval bedraagt de subsidie 3.250 euro/ha voor herbebossing en 3.750 euro/ha voor bebossing. Een verhoging is mogelijk indien er wildbescherming wordt geplaatst en landbouwers komen in aanmerking voor een onderhoudssubsidie en inkomenscompensatie.

Meer info: www.natuurenbos.be/ subsidieregeling-bebossing-2015 De wetgever voorziet een nieuwe optie om subsidies te verkrijgen voor de aankoop van te bebossen gronden met het oog op erkenning als natuurreservaat (natuurbeheerplan type 4).

Indien de grond is aangekocht met dit doel en binnen de 2 jaar bebost zal worden, wordt de aankoopsubsidie verhoogd naar 90% van het aankoopbedrag met een maximum subsidiebedrag van 5 euro/m2 (50.000 euro/ha).

Wie wil bebossen, kan dit ook nog op andere manieren financieren. Zo is er de optie om een

8

­compensatiebos aan te leggen of om je bebossing te laten sponsoren door een bedrijf. Neem contact op met de Bosgroep om alle mogelijkheden te bekijken.

Hoe aanvragen?

Alle info en het aanvraagformulier over de nieuwe subsidie vind je via www.natuurenbos.be/bebossing. Vanwege verschillende voorwaarden die in het besluit geslopen zijn om landbouwgebieden te vrijwaren, is het niet zo eenvoudig om te weten of jouw perceel in aanmerking komt. Daarom heeft ANB een handige webtool gebouwd waar je met één muisklik de juiste subsidie voor je perceel kan berekenen: www.bosteller.be/subsidiesimulator.

De Bosgroepen begeleiden je graag bij het zoeken van de geschikte subsidieformule en het verder administratief en praktisch uitwerken van je project.

9

BOSINFO

BOSINFO

De West-Vlaamse bosgroepen gaan voor meer bos Artikel door Clint Callens, vzw Bosgroep IJzer en Leie

De realisatie van nieuw bos is reeds vanaf het begin één van de statutaire doelstellingen van de WestVlaamse bosgroepen. Echter gaandeweg met fenomenen van klimaatsverandering tot heden de coronacrisis kreeg bosuitbreiding steeds meer aandacht. De maatschappelijke vraag naar meer bos is momenteel ontzettend groot. Dit zet zich door naar de bosgroepwerking. We geven hier een overzicht van onze realisaties en plannen.

10

Onze opdracht In 2017 werd een samenwerkingsovereenkomst tussen het Agentschap voor Natuur en Bos en de Provincie West-Vlaanderen opgemaakt met onder meer als streefdoel 30ha nieuw bos in West-Vlaanderen tegen 2022, gerealiseerd door bosgroepen en regionale landschappen. De realisatie ervan werd gekoppeld aan de opmaak van een projectplan “potentiële locatie voor bebossing” en aan de ontwikkeling van een lokaal draagvlak hiervoor. In 2020 werd deze samenwerkingsovereenkomst vernieuwd waarbij nu zoveel mogelijk tegemoet gekomen wordt aan de Vlaamse doelstelling van 4.000 ha bosuitbreiding tegen 2024 uit het plan van minister voor leefmilieu Zuhal Demir. Aan de West-Vlaamse bosgroepen wordt nu gevraagd om te s t r e ve n naar 150ha bosuitbreiding.

Onze aanpak In eerste instantie wordt er gezocht naar draagvlak bij de betrokken partners en actoren waarbij het opgestelde projectplan ‘potentiële locaties voor bebossing’ voorgesteld werd aan ANB, de provincie, Boerenbond, lokale besturen, boseigenaars e.a. In een recentelijk opgerichte werkgroep ‘Bosuitbreiding’ denken de WestVlaamse bosgroepen samen met de provincie verder na over de werking van de bosgroepen rond bosuitbreiding, sensibilisatie en draagvlakvorming.

Om heel gericht eigenaars van geschikte gronden te kunnen benaderen werden in 2018-2019 de eigenaars gecontacteerd van nog niet beboste percelen in groene gewestplanbestemmingen (natuurgebied, bosgebied, parkgebied) en eigenaars in agrarisch gebied binnen speciale beschermingszones (Natura2000) waar bosuitbreiding een doelstelling is. In totaal werden 2.000 eigenaars aangeschreven met een infobrief rond particuliere bebossing.

De West-Vlaamse bosgroepen informeren en sensibiliseren e ve n e e n s het brede publiek over bosuitbreiding. Bij Bosgroep IJzer en Leie gebeurde dit sinds 2017 door de organisatie van lokale infovergaderingen in samenspraak met de betrokken steden en gemeenten. In de periode 2017-2019 vonden zo 17 infovergaderingen plaats. Zodra de omstandigheden dit toelaten zullen de beide WestVlaamse bosgroepen opnieuw infoavonden rond bosuitbreiding op touw zetten. Al is de opkomst bij zo’n vergadering eerder beperkt (10-tal deelnemers/gemeente), toch leert de ervaring dat er telkens zeer interessante contacten gelegd kunnen worden.

Naast de particuliere boseigenaars worden de potenties voor bebossing bij lokale besturen (steden en gemeenten) tot de creatie van stadsrandbossen, speelbossen, bosuitbreidingsinitiatieven e.d. nagegaan. Na een algemene bevraging door de bosgroepen bij 49 openbare besturen, bleken er een tiental met concrete wensen en plannen. Zo werken de bosgroepen op dit moment samen met o.a. stad Tielt (+14,7ha stadsrandbos), stad Izegem (+1,5ha stadsrandbos), gemeente Staden (+5,5ha diverse bebossingen) en de gemeente Oostkamp (+ 2ha geboortebos en speelbos). In 2021 werken de Vlaamse bosgroepen een gestandaardiseerd aanbod uit van dienstverlening en bijbehorende tarieven omtrent bosuitbreiding richting openbare besturen.

De actieve promotie van bebossing gebeurt ook via andere media met artikels in Boomblad, gemeentelijke infobladen, bosgroepenwebsite, facebook, landschapskranten e.a.

Tenslotte werd sinds 2017 jaarlijks een Vlaamse bosplantdag georganiseerd waarbij vrijwilligers van de bosgroepen in elke provincie effectief een bebossing samen konden realiseren. Vanaf 2021 zullen er ook plantacties door de bosgroepen georganiseerd worden in het teken van de Vlaamse campagne ‘plantjeeigenbos.be’.

En nu planten maar Uit de hoger vermelde promotie van bebossing volgden gelukkig ook concrete acties. Een belangrijke taak voor de bosgroepen is om deze realisaties te begeleiden en te ondersteunen.

De dienstverlening omvat: aanvraag van de nodige vergunningen, opmaak van het bebossingsplan, bepalen en aanvragen van de gepaste subsidies, aanbesteding en opvolging terreinwerkzaamheden, de nazorg en op termijn hulp bij het beheer van de (jonge) nieuwe bossen.

In de periode 2017-2020 leidde dit tot 38 West-Vlaamse bebossingsprojecten van 35 verschillende eigenaars onder begeleiding van de bosgroepen goed voor in totaal 21,7ha bebossing. In vergelijking met de periode ervoor waar dezelfde oppervlakte slechts over 10 jaar werd gerealiseerd, is dit een significante toename.

Hieruit blijkt dat de verhoogde inspanningen reeds vruchten hebben afgeworpen! De West-Vlaamse bosgroepen hadden in 2020 voor meer dan 60ha nieuwe bebossingsdossiers in voorbereiding. Als alles goed loopt, valt er de komende jaren dus nog heel wat te planten.

11

BOSINFO

BOSINFO

De zaaistok Artikel door Robbie Goris, Inverde. Gepubliceerd in de Bosrevue 86b, 2020.

Open brief van de houtindustrie aan de Belgische boseigenaar Mevrouw, mijnheer, Betreft: Certificering van duurzaam bosbeheer De Belgische Houtconfederatie (bosuitbating, zagerij en houthandel), Fedustria (tweede houtverwerking, houtinvoer en meubelindustrie), Indufed (pulp- en papierproductie) en Febhel (energiehout) slaan de handen in elkaar met de bedoeling u te informeren over de evolutie van de houtmarkt, in het bijzonder met betrekking tot PEFC- en FSC-gecertificeerd hout.

De PEFC- en FSC-labels garanderen aan de consument dat het hout of de houtproducten die op de markt worden gebracht, afkomstig zijn uit duurzaam beheerde bossen. Hoewel de Belgische bossen over het algemeen duurzaam beheerd worden, is het van essentieel belang om deze duurzame herkomst aan de consument zwart op wit te kunnen garanderen.

Nu de laatste fijnsparren stilaan het loodje leggen en ook andere boomsoorten in problemen komen door aanhoudende droogte, is het hoog tijd om over verjongingstechnieken na te denken.

Weerbaar bos, strooiselverbeterende boom­ soorten en kwaliteitshout rollen over vele tongen, maar eerst moet dat jong grut wel aan water geraken in de bodem. Een gezaaide boom schijnt daarvoor een betere wortelontwikkeling te garanderen dan een geplante. Kunnen we daar zelf en snel mee aan de slag?

Natuurlijk kan je elk boomzaadje in de grond stoppen met de hand of wat tuingereedschap. Het vele buigen of knielen dat daarbij hoort, klinkt niet zo aantrekkelijk. Of er kan beroep gedaan worden op gespecialiseerde zaaimachines achter een trekker, al dan niet in combinatie met bosploegen, frezen of andere krabbende bewerkingen. Niet meteen de technologie die je op een rustige halve dag gaat uitproberen.

De zaaistok is een metalen buis met een handvat en een trechtertje bovenaan, en een snaveltje met een voetpedaal onderaan. Het werktuig staat al decennia in een hoekje van de G rube-bosbouwcatalogus te blinken ­ (www.grube.de/saatstock-eichelhaeher-61-103)

12

en munt verder uit in zijn eenvoud om eikels of hazelnoten te zaaien. Best wintereikels volgens de specialisten, zuidelijker herkomsten volgens sommigen, Turkse boomhazelaar volgens anderen: er is hier nog veel ruimte om kennis op te bouwen! Overigens, voor okkernoten is de buisdiameter te klein, daarvoor moet je eerder naar een Pottiputki plantbuis kijken. (www.grube.de/ pflanzrohr-pottiputki-61-403/?number=61-403).

Maar terug naar de zaaistok, hoe gaat dat precies in zijn werk? Eerst duw je de punt in de grond met de voetpedaal. Niét met de hand in de grond rammen zoals een plantbuis, want dan geraakt het snaveltje verstopt en vallen de zaden er niet meer uit. Eens de plantbuis op de goede diepte steekt, laat je een eikel of een noot in de buis vallen. Nu trek je de buis schuin in de richting van de voetpedaal en haal je ze weer uit de grond, wat maakt dat het zaad op de juiste diepte terecht komt. Best nog even aantrappen met de voet opdat de wilde dieren dat snoepje niet direct zien liggen, en op naar de volgende.

In combinatie met een heuptasje waarin je de boomzaden mee door het bos neemt, krijg je zo wat bomen gezaaid op die rustige namiddag!

Doordat de houtmarkt sterk internationaal geworden is, zijn de PEFC- en FSC-labels zelfs een noodzaak geworden om het hout uit uw bossen te kunnen valoriseren. Immers, veel internationale publieke sectoren eisen een certificering bij de aankoop van hout of houtproducten. Houthandelaars en consumenten vragen steeds vaker naar gecertificeerd hout. En ook de vraag naar energiehout, papier en plaatmateriaal dat gecertificeerd en duurzaam is neemt toe, en wordt zelfs door bepaalde wetgevingen opgelegd. Vandaag leidt het verkopen van niet-gecertificeerd hout onvermijdelijk tot marktverlies!

Om de afzetmogelijkheden van uw hout zo groot mogelijk te houden in alle schakels van de houtsector, moedigen de federaties u aan om de door u beheerde bossen te laten certificeren.

Heeft u daarover vragen of heeft u meer informatie nodig? Wij staan klaar om u te helpen. (n.v.d.r. Ook de Bosgroep kan hierover aangesproken worden.)

Vriendelijke groeten, François De Meersman, Belgische Houtconfederatie Filip De Jaeger, Fedustria Thomas Davreux, Indufed Pierre Martin, Febhel Belgische Houtconfederatie: 02 219 27 43 - contact@houtconfederatie.be PEFC: 02 223 44 21 - info@pefc.be FSC: 016 39 47 18 - info@fsc.be

13

BOSGROEP IJZER EN LEIE

Beheerplan voor het prachtige Arghendael- en Bellegembos!

Op het grondgebied van Bellegem ten zuiden van Kortrijk bevindt zich een van de ecologisch meest waardevolle bossen van West-Vlaanderen met een bijzondere voorjaarsflora en heel wat soorten oudbosplanten. Eind vorig jaar werd door de beheerders een gezamenlijk natuurbeheerplan opgemaakt. Dit kwam tot stand met hulp van het studiebureau Greenspot. We verwachten elk moment de goedkeuring van dit beheerplan door het Agentschap voor Natuur en Bos.

© Bart Opstaele, Greenspot vof

Bloeiende hyacinten in het Bellegembos.

BOSGROEP IJZER EN LEIE

Het bos bestaat uit een diverse, ongelijkjarige, ongelijkvormige menging van inheemse soorten. Er is daarbij een beperkte aanwezigheid van exoten, lokaal veel dood hout en een prachtige voorjaarsflora. Er komen ook heel wat dikke bomen voor, o.a. een lijsterbes met een omtrek van 1,64m, één van de dikste van Vlaanderen. Dat is eigenlijk allemaal heel opmerkelijk want het Arghendael- en Bellegembos is ‘slechts’ 29 ha groot en ligt geïsoleerd, omgeven door akkers en graslanden in een bosarme regio. Zoals de naam laat uitschijnen bestaat het bos uit 2 delen: het Arghendaelbos ten noorden en het Bellegembos ten zuiden.

Historische bronnen van het bosgebied gaan ver terug met reeds een vermelding van het Bellegembos in een pachtcontract van 1532-1533.

Gezien het Bellegembos steeds verbonden werd met het Oude hof van Bellegem (oudste vermelding 1365), het sterke reliëf en de hydrografie (nattere zones en bronnenbos) is er een vermoeden dat er op deze plaats al meer dan 600 jaar bos is geweest.

Het Bellegembos staat reeds weergegeven op een fraaie kaart opgemaakt door Debersaques in 1603. Medio de 18de eeuw was de bosoppervlakte niet veel groter dan de huidige en sinds dan is het areaal van het Arghendaelbos amper nog veranderd.

Heden worden het Arghendael- en Bellegembos beheerd door 3 private eigenaars en de stad Kortrijk die samen in 2019-2020 een gezamenlijk natuurbeheerplan lieten opmaken.

Eind vorig jaar vond de publieke

14

Het Bellegembos vermeld als ‘Den Oubert’ op kaart van Debersaques uit 1603 (Universiteitsbibliotheek Gent, BHSL.HS.2845).

consultatie plaats, de laatste stap voor de definitieve goedkeuring. Het nieuwe natuurbeheerplan geldt voor 24 jaar. Het bevat een visie die tot stand is gekomen in samenspraak met en op maat van de eigenaars. In deze visie speelt de ecologische waarde van het bos een voorname rol. Aan het ganse bos worden zogenaamde bosnatuurstreefbeelden gekoppeld. Dit betekent dat de eigenaars de van nature daar voorkomende, inheemse bostypes ook effectief nastreven. Concreet gaat dit over ‘eiken-beukenbos met wilde hyacint’ op de flanken en ‘bronbos’ in de valleien.

In de meeste kwetsbare zones worden kappingen beperkt. Op andere locaties worden hoogdunningen en middelhoutbeheer voorzien, gericht op de productie van kwaliteitshout. Met uitzondering van een beperkte g ro e p e n k a p va n Amerikaanse eik, worden geen

ingrijpende kappingen voorzien. Het hakhout in heel wat bosranden zal periodiek afgezet worden en in een weide zal een bloemenrijk grasland via maaibeheer en begrazing nagestreefd worden.

Het Bellegembos blijft toegankelijk voor wandelaars die er kunnen genieten van de rust, stilte en wonderlijke natuur. In het voorjaar schitteren er tapijten van wilde hyacint en dotterbloemen. Een wandelparcours met aangepaste bebording zal voorzien worden. Omwille van het zeer kwetsbare karakter van het Bellegembos zullen intensievere recreatievormen zoals mountainbiken er niet langer kunnen plaatsvinden.

Het Arghendaelbos blijft ontoegankelijk voor het publiek maar kon in het verleden al tijdens verschillende bosgroepactiviteiten bezocht worden. Als het van ons afhangt gaan we graag binnenkort nog eens terug!

15

BOSGROEP HOUTLAND

ACTIVITEITENKALENDER

Scheldemondproject voor klimaatbestendige bossen Steeds vaker zie je volledige naaldbossen die bruin kleuren. Zwakke en stervende bomen worden aangetast door schorskevers, wat massale bossterfte tot gevolg heeft. Een probleem met complexe onderliggende oorzaken: de klimaatwijziging, onaangepast bosbeheer en een gebrek aan boomsoortendiversiteit. Negen partners uit België en Nederland gaan nu samenwerken aan een oplossing.

Bossen onder druk Zowel in Oost-Vlaanderen (B), West-Vlaanderen (B) als Zeeland (NL) is een deel van de naaldbomen aangetast door schorskevers zoals bv. de letterzetter. De bomen verzwakken door de droogte van de afgelopen jaren en worden vatbaarder. Maar het probleem is ook te wijten aan het beheer. Een soort als Fijnspar werd veel geplant terwijl deze niet geschikt is voor droge zandbodems.

Daarnaast komen er ook veel homogene dennenbossen voor. Het gebruik van slechts één soort en het feit dat deze bomen veelal te dicht op elkaar staan, maken dat de bossen kwetsbaarder zijn voor ziekten en plagen.

Grensoverschrijdende aanpak De projectpartners; EGTS Linieland van Waas en Hulst, Stichting Het Zeeuwse Landschap, Bosgroep Houtland, Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord en Bosgroep ZuidNederland zetten een project op om samen te werken aan een klimaatadaptief bosbeheer in de grensregio. Dit doen ze met steun van Euregio Scheldemond, een samenwerkingsverband tussen provincies Oost Vlaanderen, West-Vlaanderen en Zeeland. De partners willen een

Een delegatie van de Bosgroep Houtland bezoekt het geselecteerde perceel te Sijsele. V.l.n.r. coördinator Jan Goris, gedeputeerde Jurgen Vanlerberghe, bestuurder Pascal Huybrechs en de eigenaar Jean De Clerck.

16

gezamenlijke visie over het beschreven verschijnsel ontwikkelen. Ze zullen de boseigenaars bereiken en met een wetenschappelijke studie het probleem in kaart brengen.

Zo kan men alle betrokkenen vervolgens informeren en adviseren.

Van theorie naar praktijk Na de studiefase wil men tot verschillende praktijktoepassingen komen. Deze zullen vervolgens uitgevoerd worden in drie voorbeeldprojecten, één in Zeeland, één in Oost-Vlaanderen en één in West-Vlaanderen. Op basis hiervan hoopt men een concreet advies voor toekomstige aanplantingen te formuleren dat ook grootschaliger toegepast kan worden. Het geselecteerde proefperceel aan West-Vlaamse zijde situeert zich langs de Bolakkerstraat te Sijsele (Damme). Op deze private eigendom is ca. 1,15ha Fijnspar recent afgestorven en verwijderd.

De bedoeling is om vanaf de winter 2021-2022 een jong en weerbaar bos weer alle kansen te geven.

Meer info: www.egtslinieland.eu/nl/ projecten/klimaatadaptief-grensbos

Dit grensoverschrijdend project wordt mogelijk gemaakt door de Scheldemondraad, het permanent overlegplatform van de provincies Oost- en West-Vlaanderen en Zeeland en de gemeenten in de Euregio Scheldemond.

Algemene Vergaderingen Na de annulaties van vorig jaar, hadden we er alle hoop op om in 2021 terug samen te kunnen komen.

We hadden prachtige locaties in gedachten met interessante activiteiten. Naar trouwe gewoonte zouden we afsluiten met een lekkere lunch en een gezellige babbel! Helaas is dat alles op z’n minst gezegd nog volledig onzeker. Vandaar hebben de West-Vlaamse bosgroepen de onderstaande beslissingen genomen.

We duimen dat iedereen gezond mag blijven en intussen kan genieten van de bossen, want dat mag wel nog!

zaterdag 8 mei 2021. In welke vorm dat zal zijn, moet nog blijken uit de richtlijnen die zullen volgen van de overheid.

Bosgroep IJzer & Leie Er is één ding dat vast staat: de datum. We organiseren onze algemene vergadering sowieso op

U ONTVANGT NOG EEN PERSOONLIJKE ­UITNODIGING EN AGENDA VOOR DEZE VERGADERINGEN.

Bosgroep Houtland De Bosgroep Houtland organiseert een algemene vergadering ‘op afstand’ via MS Teams. Deelnemers krijgen een link toegestuurd waarmee ze kunnen inloggen zonder dat ze het programma zelf hoeven aan te schaffen of installeren. We voorzien de vergadering op donderdag 29 april om 20 uur.

Cursus ‘Zelf brandhout maken’ Wat? Veel boseigenaars vinden het interessant om zelf wat brandhout te zagen of sprokkelen uit hun domein.

Zelf brandhout kappen lijkt op het eerste zicht niet moeilijk, maar enkele weetjes maken dit veiliger, efficiënter en leuker. Blokken of meterhout maken, klieven met de hand of met een machine, handgereedschap voor het manipuleren en uitdragen, tips voor het drogen van hout. Een instructeur demonstreert de verschillende materialen en technieken en zet de voor- en nadelen op een rijtje. Je kan zelf vervolgens het één en ander uitproberen en gaat naar huis met een massa praktische informatie. We houden het Covid-veilig. Alles gebeurt buiten en in kleine groep.

Wanneer? Zaterdag 8 mei 2021 van 9 tot 16 uur.

Waar? WZC Morgenster, Gentse Steenweg 122, Sijsele (Damme). (= Site Sanapolis) Prijs? 10 euro (leden) en 20 euro (niet-leden), lunch en drank zelf meebrengen.

Lesgever? Inverde vzw Inschrijven? Bosgroep Houtland vzw: bosgroephoutland@west-vlaanderen.be – 050 40 70 23.

(Ook voor leden Bosgroep IJzer en Leie).

17

ACTIVITEITENKALENDER

ACTIVITEITENKALENDER

Cursus ‘Bomen in je tuin’ Wat? Private tuinen omvatten naar schatting 8% van onze totale ruimte in Vlaanderen. Dat is bijna evenveel als de totale oppervlakte aan bos (10%). Alle tuinen samen vormen een netwerk aan groene ruimte met veel potentieel voor de biodiversiteit en andere diensten die de natuur ons levert (schaduw, luchtzuivering,…). Eigenaars hebben wel veel praktische vragen over bomen in de tuin.

Hoe hou ik de bomen gezond? Welke soorten zijn geschikt? Hoe groot worden ze? Hoe plant ik bomen?

Hoe snoei ik de bomen? Wanneer wordt het gevaarlijk?

We houden het Covid-veilig. Alles gebeurt buiten en in kleine groep.

Ontdek twee bijzondere corona-proof activiteiten Wanneer? Dinsdag 15 juni 2021 van 9 tot 16 uur.

Waar? Streekhuis Kasteel Tillegem, Tillegemstraat 81, 8200 Brugge. We zoeken nog om uit te wijken naar een prachtige private locatie in de buurt!

Prijs? 10 euro (leden) en 20 euro (niet-leden), lunch en drank zelf meebrengen.

Lesgever? Inverde vzw Inschrijven? Bosgroep Houtland vzw: bosgroephoutland@west-vlaanderen.be – 050 40 70 23.

(Ook voor leden Bosgroep IJzer en Leie).

Cursus ‘De vos: ecologie, biologie, bos- en wildbeheer’ Wat? De slimme, sluwe en zorgeloze vos is u wel bekend uit fabels en verhalen. Anderen beschouwen hem als nachtmerrie van het kippenhok of rover van andere fauna in het bos. Met deze cursus willen we even alle mythen en verhalen omtrent de vos over boord gooien en te weten komen wat de wetenschap vertelt over de vos.

18

Als dat nog niet genoeg is, voegen we er aan toe dat u een leuke dag wacht in goed gezelschap, met een lekkere broodjeslunch over de middag en een streekbiertje achteraf. Wij zijn alvast ingeschreven!

Tijdens deze dag onder begeleiding van Inverde zal dieper ingegaan worden op de leefwijze van de vos en de relatie met bos en wildbeheer. ‘Horen vossen hier thuis of niet?’, ‘Is de vos nuttig of schadelijk?’ en ‘Moeten wij mensen hun aantallen reguleren of reguleert de natuur dat wel zelf?’ Deze en nog andere vragen zullen in detail besproken worden. Er is een presentatie in de voormiddag en een bosuitstap in de namiddag.

Wanneer? Zaterdag 19 juni 2021 van 9 tot 16 uur.

Waar? Zillebeke (Ieper) exacte locatie wordt later gecommuniceerd.

Prijs? 10 euro (leden) en 15 euro (niet-leden), broodjeslunch inbegrepen.

Lesgever? Inverde vzw Inschrijven? Bosgroep IJzer en Leie vzw: bo.desmadryl@west-vlaanderen.be – 057 23 08 54.

(Ook voor leden Bosgroep Houtland).

voor bosliefhebbers DOE MEE AAN ONZE FOTOWEDSTRIJD ‘LENTEKRIEBELS IN MIJN BOS’!

Omdat we nu nog niet bij elkaar op bezoek mogen komen, roepen we alle leden op om ons de mooiste foto van hun bos te bezorgen. Met alle inzendingen maken we een prachtige collage. Uit de inzendingen selecteren we 10 deelnemers die in het najaar op pad mogen met een professionele natuurfotograaf.

Hij zal jullie de do’s en don’ts in de bosfotografie tonen. En in elke editie van dit Boomblad zetten we voortaan 1 foto in de kijker. De inzender van deze foto ontvangt een ingekaderd en vergroot exemplaar.

Een foto inzenden kan via e-mail naar bosgroephoutland@west-vlaanderen.be of via Whatsapp naar 0472 63 14 02 (Jan Goris).

Max. 1 foto per deelnemende bosbeheerder. Verklein de foto liever niet. Door mee te doen, stel je je ingezonden foto beschikbaar voor de communicatiemiddelen van de West-Vlaamse bosgroepen.

HELENDE BOSWANDELING Ontvang nu je gratis individuele gidsbeurt!

Welkom op deze "helende boswandeling“. We gaan ons vandaag baden in het bos... ons onderdompelen in de bosatmosfeer door te vertragen en aandachtig aanwezig te zijn in het hier en het nu met al onze zintuigen.

Je beleeft deze wandeling op een door jou gekozen tijdstip. Jij kiest bij welke weersomstandigheden je deze helende wandeling wil doen. Op een zonnige dag of liever tijdens een milde regenbui, of misschien wel op een krakend koude vriesdag … elk weer heeft zo zijn eigen unieke uitdaging.

Je zoekt ook zelf je stek uit: je eigen bos, een openbaar bos , een park of misschien wel je eigen tuin. We trekken de natuur in en verkwikken ons aan haar helende krachten. Onze tevredenheid, welzijn en gezondheid verhogen, want we stemmen ons lichaam, geest en ziel af op de helende kracht van de natuur.

Tijd doorbrengen in de natuur leidt tot stressvermindering, verhoogt de immuniteit, verlaagt de bloeddruk, vertraagt de hartslag, verbetert je humeur. Het bos biedt een alternatief voor een jachtig en druk bestaan. Het bos als toevluchtsoord waar men de batterijen terug kan

opladen. We gaan traag en bewust stappen. Kuierend, drentelend en stellen zo onze zintuigen open voor de schoonheid van de natuur.

Noem het ‘bosbaden’, ‘opmerkzaam wandelen’ of ‘natuurheling’…het feit is dat de Bosgroep jou nu de kans geeft om je bos en je lichaam op een andere manier te beleven. Mieke Logghe van Healing Circle, een healings- en bewustzijnpraktijk te Eernegem heeft speciaal voor de West-Vlaamse bosgroepleden een geluidsfragment opgenomen om jou te begeleiden op een gezonde tocht door het bos. Je speelt dit fragment af op je smartphone en concentreert je op de oefening. Genieten maar!

Het fragment opvragen kan via een berichtje in Whatsapp op 0472 63 14 02 (Jan Goris) of via e-mail aan bosgroephoutland@west-vlaanderen.be.

(Contactgegevens Mieke Logghe: 0470 72 31 81 of miekelogghe1@gmail.com)

19

BOSGROEPEN IN WEST-VLAANDEREN Legende Openbare bossen Privébossen Bosgroep IJzer en Leie Bosgroep Houtland

Wat is een bosgroep?

Een bosgroep is een vereniging van en voor boseigenaars. In deze samenwerking staat de beheersvrijheid van de eigenaar centraal. De bosgroep zorgt vrijblijvend voor de praktische ondersteuning voor het beheer van uw bos.

De bosgroep is er voor alle boseigenaars uit het werkingsgebied. Het maakt niet uit of u boseigenaar bent van een bosperceel van enkele aren bos of van meerdere hectaren.

Weet u graag wat de bosgroepen voor u en uw bos kunnen betekenen, neem dan contact op met uw bosgroep! De contactgegevens vindt u hieronder.

Bosgroep Houtland vzw

Bosgroep IJzer en Leie vzw

Streekhuis Noord-West-Vlaanderen (Kasteel Tillegem) Tillegemstraat 81 8200 Sint-Michiels (Brugge) 050 40 70 23 bosgroephoutland@west-vlaanderen.be www.bosgroepen.be BTW: BE 0866.482.291

Bezoekerscentrum De Palingbeek Vaartstraat 7 8902 Zillebeke (Ieper) 057 23 08 54 - Fax: 057 23 08 51 clint.callens@west-vlaanderen.be www.bosgroepen.be Ondern.-nr.: 0816.706.346

Coördinator: Jan Goris

Coördinator: Clint Callens