Y HỌC CỔ TRUYỀN DÂN TỘC – Tập III Tham gia biên soạn: - GS. TRẦN THÚY - GS. PHẠM DUY NHẠC - GS. HOÀNG BẢO CHÂU - BS. TRẦN QUANG ĐẠT
PHẦN THỨ NHẤT – TÓM TẮT MỘT SỐ LÝ LUẬN CỦA Y HỌC CỔ TRUYỀN DÂN TỘC VẬN DỤNG TRONG CÁC PHƯƠNG PHÁP CHỮA BỆNH KHÔNG DÙNG THUỐC CHƯƠNG I – KHÁI NIỆM VỀ HỌC THUYẾT ÂM DƯƠNG, NGŨ HÀNH, TẠNG TƯỢNG KHÁI NIỆM VỀ HỌC THUYẾT ÂM DƯƠNG I – ĐẠI CƯƠNG Thuyết âm dương lúc đầu thể hiện tư tưởng triết học, sau đó được vận dùng vào nhiều ngành như thiên văn, nông học, lịch sử, toán học, y học. Nội dung của thuyết này nói lên một vật, một sự việc bao giờ cũng có 2 mặt, được khái quát hóa thành âm và dương. Âm dương vừa dựa vào nhau, vừa mâu thuẫn lại vừa thống nhất; vừa tương phản lại vừa đối xứng. Âm dương là gốc của nhau, dương lấy âm làm gốc và ngược lại âm lấy dương làm gốc. Không có dương, âm không tồn tại; không có âm dương không thay đổi được. Vận dụng vào cơ thể con người: khí thuộc dương, huyết thuộc âm; khí vô hình chỉ chức năng hoạt động, huyết hữu hình chỉ vật chất. Âm dương chuyển hóa lẫn nhau tức là chuyển hóa của mâu thuẫn. Tuy nhiên sự chuyển hóa này là có điều kiện. Âm dương ngang hàng nhau, mọi vật tồn tại, có sức sống – Âm dương xa cách dẫn đến sự tiêu diệt. Song sự vật mới lại sản sinh. Như vậy âm dương là đại biểu của hai loại thuộc tính của 2 mặt đối lập. Âm dương là tự phát, đối lập mà thống nhất. Được gọi là dương là những thể động, trạng thái nhiệt, hướng phía trên, hướng ra ngoài, cường thịnh, hưng phấn, sáng sủa…Ngược lại những thứ trên là âm như tĩnh mịch, lạnh, phía dưới, hướng vào trong, yếu đuối, ức chế, u ám…Đối với cơ thể mà nói phần lưng thuộc dương, bụng ngực thuộc âm. Nhưng nếu đem bộ phận ngực bụng mà phân tích thì ngực lại thuộc dương mà bụng lại thuộc âm. Nên người ta còn gọi dương ở trong âm hoặc ngược lại âm ở trong dương. Về thời gian mà nói: ngày là dương, đêm là âm. Về không gian, phía trên là dương, phía dưới là âm. Khái niệm đó được mở rộng ra nhiều lĩnh vực, thí dụ có số âm và số dương, hóa học có ion âm và ion dương, về điện có cực âm, cực 1