Meselesi» «Turancılık geniş çapta tevkiflerle gelişti. Tevkif edilenler arasında biri E.iyade, biri doktor i �i de üsteğ men vardı. Bunların biri Alpaslan Türkeş idi. Oteki Fethi Tevetoğlu. Basın dikkatle durdu ve etrafı kolaçan etti. Tabii gaze telerin hepsi, verilen işaret üzerine olayı şiddetle yermiş ler, sanıklara hücum etmişler, ırkçılık ve Turaneılık aleyhin
de döşenmişlerdi. Ama asıl merak ettikleri, bu vesileyle fikir özgürlüğü konusundaki müsamahanın sona mı erdirileceği, yoksa bunun böyle bir vesile sayılmayıp havanın devam mı edeceğiydi. Birkaç gün sonra başlayan bütçe görüşmeleri sorunun cevabını verdi. Olay, kendi çerçevesi içinde kalacaktı. Reji min demokratlaştırılması hareketine tesir etmeyecekti. Nite kim, müzakerelerin 22 Mayıstaki ilk gününden itibaren iki milletvekilinin yaptıkları tenkitler basına duyuruldu. Burada iki hususun açıklanması gerekir. 1944'te mali yıl, 1 Haziranda başlayan ayrı bir yıldı ve bütçeler, mayısın son haftasında Meclisten geçerdi. İkincisi, Meclis müzakereleri aleniydi, ama herkes bu müzakereleri istediği gibi veremezdi. Meclis zabıt kalemin den gazetelere bir özet yollanırdı ve ancak o yazılabilirdi. Özetlerde, yaptıkları tenkitler anlatılan iki milletvekilin den biri Hikmet Bayur idi. Diğeri CeHU Bayar. İzmir Milletvekili CeHU Bayar 1944 bütçesinin görüşme lerinin ilk günü söz aldı. 1939'dan itibaren Bayar kendisine aktif bir görev veril meksizin Meclis sıralarındaki yerini muhafaza ediyordu. İh tiyatlı ve dikkatli bir çekingenlik içindeydi. Sesi fazla çık mıyordu, ama şahsiyeti itibariyle ilgi görüyordu. Atatürk'ün ölümünden sonra İnönü'ye de birkaç ay başbakanlık yap mıştı. Meclisin yenilenmesi kararına varıldığında Cumhur başkanı, seçime yeni bir hükümet ile gitmeyi arzulamış, bu nu Bayar'a bildirmiş, Bayar iyi karşılamış, istifasını vermiş ti. Fakat İnönü kendisini Grup Başkan Vekilliğine getirmek istediğinde özür dilemişti. Ne olsa kırıldığı hissediliyordu. O günden beri Mecliste «sakin bir küskün» hüviyetindeydi. Konuşmak üzere kürsüye çıktığında ne söyleyeceği me rak ediliyordu. Bayar, genel mahiyette tenkit yapmadı. Da ha ziyade bazı noktalar üzerinde durdu. Bunların biri me murlara yardım tahsisatıydı. Eski Başbakan, tahsisatın azlı ğından şikayet etti.
29