Halil Menteşe'nin Anıları

Page 9

Fakat kendileri nefyedilmiş, cemiyetleri de dağıtılmış. Ahmed Rıza Bey Nizam ve Terakki olmasını istedi. Yani posivistlerin dövizinin cemiyetin ismi olmasını teklif etti. Dinsiz bir cemiyete intisap rengile memlekette bir muvaffakiyet elde etmek imkânı olmadığı anlatıldı. Kelimenin yerleri değiştirildi. Đttihad başa, Terakki sona alındı. Đttihad ve Terakki adında ittifak hasıl oldu. Cemiyetin reisi Ahmed Rıza Bey, azalan da Mizancı Murad Bey, Dr. Nazım, Dr. Şerafeddin Mağmumi, Milaslı Halil Bey, yani bendim. Ahmed Rıza Bey zahiren kibar tavırlı, fakat yakınlarına karşı dürüst bir insandı. Yukarıda adları geçen arkadaşlar ondan çabuk ayrıldılar. Bu surette toplu ve planlı bir mücadele başladı. Meşveret büyük kıtada (boyda) Türkçe olarak intişar etti. Dahildeki mücahitlerle muhabere gün geçtikçe genişledi O zaman memlekette ecnebi postaneleri vardı. Bunlar hükümet kontrolundan azade müstakil daireler idi. Mektuplar, gazeteler bu postanelere posta restante olarak gönderilir, sahipleri ecnebi dostları vasıtası ile aldırırlar, emin oldukları vatandaşlara dağıtırlardı.

Sultan Hamid'in Telâşı

Sultan Hamid'i telaş aldı. Paris sefareti, Fransız Hükümeti nezdinde gazeteleri kapattırmak, bizleri Paris'ten dağıtmak için diplomatik teşebbüslere başladı. Bu sökmeyince aff-ı umumilerle, türlü vaadlerle geri dönmemizi temine koyuldu. 1897'de Serhafiye Ahmed Paşa bu maksatla Paris'e geldi. Paşa, Mizancı Murad Bey'in Đstanbul'da iken iyi dostu imiş. Onu kandırdı. Mumaileyh (adı geçen) Ağustos 1897'de döndü. Murad Bey'le Ahmed Paşa arasında yapılan anlaşma mucibince hapisanede bulunan siyasî mahkûmlar serbest bırakılacak, menfada bulunanların da memlekete dönmelerine müsaade olunacak, tahsillerine Avrupa'da devama karar veren gençlere maaşlar tahsis olunacaktı. Sultan Hamid namına verilen bu sözler tutulmadı. Murad Bey de Đstanbul'a avdetinde evinde ikamete memur edilmişti. Doktor Đshak Sükuti Bey Roma Sefareti'ne, Abdullah Cevdet Bey Viyana Sefareti'ne doktor tâyin edilmişler, Ali Kemal Bey Brüksel Sefareti Başkitabeti'ne memur edilmiş, Miralay Şefik Bey'le Çürûksulu Ahmed Paşa da avdet etmişlerdi. Ahmed Paşa kısmen teşebbüsünde muvaffak oldu. Şurasını da kaydetmeliyim ki, Murad Bey o sırada hastalanmış, doktorlar kendisine uzun bir istirahat tavsiye


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.