54
CELAL BAYAR: BEN DE YAZDıM
ediyorsa da kararlaştırılmış maddelerin ruhunu değiştirmeye muktedir değildir ve değiştiremiyeceği de anlaşılıyor. İngiltere Hükümeti bu hususta müttefikleriyle yeniden müzakereleri o kadar mahzurlu görüyor ki yukarıda geçen şartların kabul edilmemesi halinde İngilizlerin bizimle konuşmayı kesmesi, diğer bir tabirle, ya derhal imzaya veya geri dönmeye davet etmesi muhakkaktır. Bu takdirde elde edeceğimi z -<:üzi de olsa- tadilattan mahrum kalarak ya hemen imza etmek veya geri dönmek mecburiyeti vardır. İngilizler tarafından harbin devam etmesi takdirinde, vaziyeti pek vahim görü yoruz; zira bunlar karadan ve denizden her türlü zayiiatı göze alarak harben İs tanbul'a girerlerse -ki bunun böyle olacağı şüphesizdir- ileri sürecekleri şartların istiklalimiz ve istikbaldeki varlığımızla ne şekilde bağdaşabileceğini kestirmek çok zordur. Halbuki bugün İngilizler'de, bize karşı, gelecekteki durum için, bir dereceye kadar ümit verici bir samimiyet hissolunuyor. Herhalde Amiral, dört sene aleyhlerine harbederek mağlup olduğumuzu ve mütareke talep ettiğimiz ve Mütareke konuşmalarının böyle uzun süremeyeceği ni Sedan Mütarekesi'ni misal olarak ileri sürmek suretiyle son derece sabırsızla nıyor, işi derhal bitirecek yolda ve hiçbir tereddüde yer vermeyecek şekilde açık ve kat'i talimat alamadığımız takdirde yukarıda açıklanan ültimatoma maruz ola cağımız anlaşılıyor. Serdedilen ahvale göre, 7 numaralı telgrafla arzolunduğu gibi kayıtsız şartsız kabulünde ısrar ettikleri dört maddeden maadasına, mümkün olan cüzi bir tadi latla iktifa ederek Mütareke'yi derhal imza etmek veya avdet etmek mecburiye tinde kalacağımızdan ve vaziyetin yarın öğleye kadar idare edileceği anlaşıldığın dan, yüksek emirlerinizin süratle bildirilmesini ehemmiyetle rica ederim. Müta reke'nin İngiltere delegesi tarafından müttefikleri namına dahi imza edileceği ilaveten arzolunur. Babıali'nin Mütarekename maddelerine dair görüşü Sadrazam tarafın dan, delegasyona gönderilen 29 ve 30 Ekim tarihli iki telgrafla bildiril miştir.
Sadrazam tzzet Paşa'nın Bahriye Nazırı Rauf Bey'e Gönderdiği Bir Telgraf Babıali'ye 7 numaraya kadar telgraflarımız geldi. Mütareke şartları hakkındaki kararlarımız aşağıdadır: Madde 1- Kabul edilmiştir. İstihkamların işgali maddesinin muhtırada zikredilmiş olan ihtiyat kayıtlar kabul ettirilemediği takdirde İtalyan ve bilhassa Yunan askerlerinin bulunmamasına ve bir de İngiliz ve Fransız larla birlikte Osmanlı askeri kıtalarının bulunmasını temine gayret ediniz. Madde 2- Kabul edilmiştir. Osmanlı Genelkurmayınca malum olan bü tün şeyler gösterilecektir. Madde 3- Kabul edilmiştir. Karadeniz'de mevcut olan torpil mevkileri hakkında da Genelkurmayca, mevcut malumat verilecektir.