90
Büyük Filozoflar
Üzerine Metafizik Düşünceler vardır- niçin kişinin, felsefeyle ilgile niyorsa eğer, hemen şimdi okumayı isteyeceği bir şey olduğunu düşün memin nedeni, onun takip ettiği yolun "Ne biliyorum?", "Neden kuşku duyabilirim?" vb., sorularını sorma tarzını neredeyse karşı konmaz bir biçimde ortaya koymasıdır. Felsefenin bu şekilde vurgutanmasının bu kadar çok önem kazanması bir rasiantı değildir. Descartes 'ın Avrupa dü şüncesinde böylesine uzun soluklu bir mermerizrni gerçekleştirebilme sinin nedeni , sadece onun baştan çıkarıcı bir üsh1pçu olması değildir. Gerçek neden bu olamaz. Bunun esas nedeni, onun özde icbar edici bir şeyi, benim kendi kendime telaffuz ettiğim bir düşünceyi keşfetmiş ol masıdır. Bu düşünce ise şudur: Ben bütün bu inançlara sahibim, ama on ların gerçekten de doğru olup olmadıklarını anlayabilmek için, kendile rinin ötesine nasıl geçebilirim? Onlardan hangilerinin salt birer önyargı olduğunu görmek üzere, inançtarım karşısında eleştirel bir tavır nasıl takınabilirim? Septisizme ne ölçüde yer olabilir? Bunlar gerçekten de karşı konulmaz ya da icbar edici sorulardır ve kişinin kendisini bu doğal refleksiyon kahbından kurtarabilmesi için felsefi imgeleme ve sıkı ça lışmaya ihtiyaç vardır; ve Descartes' ın söylediği gibi, bu süreçten geçti ğiniz zaman, başlangıçta olmuş olduğunuz yerde kesinlikle bulunmaz sınız. O sadece kişinin kendisine bulaştırmış olduğu bir hastalıktan kur tulup iyileşmesiyle i lgili bir konu değildir. Descartes'ın dramatik bii' tarzda ortaya koyduğu başka bir soru da '·Benim ne olduğum?" sorusudur. Bizler kendimizi olduğumuzdan farklı düşünür veya tahayyül edebi liriz. Kendimizi içinde bulunduğu muz koşullardan imgesel olarak soyutlayabilme gücüne sahibiz. Ken dimizi bir aynaya bakar ve farklı bir yüz görürken tasarımiayabil iriz -çok daha önemlisi, aynaya bakıp, farkl ı bir yüz görürken, şaşırmış ol maktır. Işte bu bende, oldukça güçlü ve heyecan verici bir düşünce uyan dırdı. Bu, benim bütün bu maddi şeylerden bir şekilde bağımsız oldu ğum Kartezyen düşüncesi için çok temel bir deneyimdir. Kartezyen dü alizme dışarıdan bir teori olarak bakarsanız, ona inanmak, değinmiş ol duğumuz nedenlerden dolayı, hayli güçtür. Fakat Kartezyen düalizme belirli birtakım düşünümler kümesi yoluyla ulaşırsanız, onda aynı za manda karşı konmaz bir şeyler olduğu görülür. Descartes 'ın önümüze büyük bir açıklık ve güçle koyduğu ve sizi bu yoldan -benim yanlış ol duğunu düşündüğüm yoldan- aşağı doğru götüren düşünümler kümesi sadece oldukça çarpıcı olmakla kalmaz, fakat aynı zamanda tam hedeften vurur. Yine burada da, Descartes'ın refleksiyonlarını alt etmeye çalışır-