Cemal Süreya: 99 Yüz

Fransızcada üstüne yokmuş.

Elli yıldır her şeye, her an hazır.

Evi müze gibidir. Mektuplar, giyim eşyası, kemerler, tavanlara yükselen ender kitap kuleleri, tencereler, fincanlar. Kapital’in, sözgelimi 10 ayrı baskısı. Divanı Muhasebat’ın çok eski bir mührü bile onun koruması altındadır. Bedri Rahmi’nin mektupları bile. Neyi koruyor? Bilinçaltındaki imparatorluk dönemi zenginliğini mi? Onda da ailesinin başka bazı üyeleri gibi Atatürk’e karşı oluşun altında da aynı iti mi var yoksa? İşinin adını da değiştirmiş son yıllarda. “Tarihçiyim” diyor soranlara. Sormayanlara da öyle diyor.

Büyük aile. Süzme, çılgın, güçlü, uç kişiler. İkinci sınıf adam çıkmaz bu aileden; çıkarsa, alkolik çıkar. Ona da vakit var daha.

Füreya’nın evinde koca bir taht olduğu söylenir. Sabahattin Ali, “tarihçi”nin teyzesi* Leyla Hanım’ın evinde saklanmıştı. Ne olursa olsun, en değerli bireyleri çıkarmış bir aile karşısındayız. Rasih Nuri onların birbirine benzemeyen, ayrı ayrı sivrilmiş yanlarının ortak ürünü gibi görünüyor. Bu kadar özelliğin bir kişide iç içe geçmiş olması çok dayanıklı bir biçim öğesinin varlığını zorunlu kılar. Çelişkinin tutarlılığını kurma durumunda kalan Rasih Nuri’de içerik her yönden siliktir. Buna karşılık usul, yol yöntem konusunda çok sağlam bir görgü, parçalı bilgiye parıltı kazandırır.

Dostoyevski’nin Ecinniler’indeki ünlü karakter gibi, o da “inandığına inanmadığı gibi, inanmadığına da inanmamaktadır.”

Arşiv delisi.

Bir devrim bildirisi yayımlansa, Rasih Nuri için devrim değil, o bildirinin bir an önce arşive kaldırılıp saklanması önemlidir.

Tapucu olamadığı için arşivci. Sattığı toprakların bir elden çıkarma işlemi olmadığını kim ileri sürebilir ki! Çelişkide tutarlılık arayan genç adam tutarlılığı çelişkiye atmaktan hiçbir zaman çekinmedi. Sanırım, yedek subay okulundan sonra 141’den yargılanarak çavuş çıkartılmasını kendisine verilmiş büyük bir ödül olarak düşünmüştür. İnandırıcılık kazanması yönünden.