I.Calvino: Klasikleri Niçin Okumalı?

gunun yavaş yavaş unutulduğu bu romanda da böyle olur; bel­ ki tam biz kimin niçin öldürdüğünü keşfetmek üzereyken, bir tavuğun ve bu tavuğun yere bıraktığı dışkıların betimlenmesi, gizemin çözümünden daha önemli hale gelir.

Gadda'nın yazısıyla yansıtmak istediği, yaşamın kaynayan kazanıdır, gerçekliğin sonsuz katmanlarıdır, bilginin arapsaçı yumağıdır. En küçük her nesne ya da olayda izdüşümünü gör­ düğümüz bu evrensel karmaşıklık imgesi, son kertesine vardı­ ğında, roman tamamlanmadan kalmaya yazgılı mı, yoksa her sahnenin içinde yeni burgaçlar açarak sonsuza dek sürebilir mi, diye kendimize sormanın yararı yoktur. Gadda'nın asıl söyle­ mek istediği şey, bu sayfaların yığışık taşkınlığı olup o taşkınlık aracılığıyla tek bir karmaşı k nesne, organizma ve simge biçim kazanır: Roma şehri. Çünkü hemen söylemek gerekir ki, bu kitap yalnızca polisiye bir roman ve felsefi bir roman olmak istemekle kalmaz, aynı za­ manda Roma üzerine bir roman olmak ister. Ebedi Şehir, burjuva sınıfından yera ltı dünyasına toplumsal sınıflarıyla, Roma ağzına (ya da kitabın potasında yüzeye çıkan çeşitli, özellikle Güneyli ağızlara) özgü deyişleriyle, dışadönüklüğü ve en karanlık bilinç­ dışıyla, kitabın gerçek kahramanıdır: Şimdi nin mitsel geçmişle iç içe geçtiği, Hermes ya da Kirke'nin en sıradan olaylarla ilgi­ li olarak adının geçtiği, hizmetçi ya da yankesicilerin adlarının Vergilius'un kadın ve erkek kahramanları gibi Enea [Aeneas], Diomede [Diomedes], Ascanio [Ascanius], Camilla, Lavinia adını taşıdığı bir Roma. Tam bu yıllarda altın çağını yaşamakta olan Yeni Gerçekçi sinemanın hırpani ve yaygaracı Roma'sı, Gadda'nın kitabında Yeni Gerçekçilik'in göz ardı ettiği kültürel, tarihsel, mitsel bir yoğunluk kazanır. Sanat tarihinin Roma'sı da devreye girer, Rönesans ve Barok resmine göndermelerle (dev ayak baş­ parmakları olan azizlerin çıplak ayaklarını konu alan sayfa gibi).

Romalı olmayan birisinin yazdığı Roma romanı. Gerçekten de, Gadda Milanoluydu ve doğduğu şehrin bu rjuva sınıfıyla de­ rinden özdeşleşiyordu; M ilano'nun değerlerinin (pra tik somut­ luk, teknik verimlilik, ahlaki ilkeler), dağınık, gürültücü ve ilke­ siz bir başka İtalya'nın üstün gelmesiyle altüst olduğunu duyum­ suyordu. Ama Gadda'nın öykülerinin ve en özyaşamöyküsel ro218