BINNEN VAART MAGAZINE VOOR VERVOER OVER WATER | WWW.BINNENVAART.BE | OKTOBER 2013
#63
Douwe Egberts kiest voor samenwerking
‘Grotere volumes zijn efficiënter’ 1 spits, 1 magazijn en 15 fietskarren
Parijse pakjes op het water
trimestrieel | P911147 | Afgiftekantoor: Gent x | PB nummer BC31383
Binnenvaart van buitenaf
4 x door een andere bril Gratis multimodaal advies, Smulders Group en veel meer #63.2013 BINNENVAART 01
Creatief met olifant
M Verantwoordelijke uitgever: Vzw Promotie Binnenvaart Vlaanderen, Armand Hertzstraat 23, 3500 Hasselt. | Het magazine Binnenvaart verschijnt 5 keer per jaar. | Voor meer info of vragen over advertenties of een gratis abonnement: T 011 23 06 06, pbv@binnenvaart.be, www.binnenvaart.be | Redactie en realisatie: Jansen & Janssen Creative Content, www.jaja.be | De meningen die derden in dit magazine vertolken, vallen buiten de verantwoordelijkheid van PBV.
isschien ken je het raadseltje: hoe eet je een olifant op? Wel, hapje voor hapje. Toegegeven: de barometer in de binnenvaart staat nog altijd op zwaar weer. Voor de laatste maanden van het jaar wordt wel een lichte heropleving van de economie verwacht, maar zeker in het segment van grotere drogeladingschepen is de situatie voor heel wat varende ondernemers nijpend. Nochtans heb ik er na een reeks scheepsbezoeken van de voorbije maanden vertrouwen in dat de sector ook deze lastige horde zal nemen. Ik zie verschillende signalen van mensen uit de sector die niet bij de pakken blijven zitten. Zij zoeken, stap voor stap, naar oplossingen en boren daarbij al hun creativiteit aan. Ze wachten niet tot dé oplossing uit de lucht komt vallen, maar concentreren zich vanuit hun eigen situatie op kleine verbeterpunten en op het verkennen van nieuwe wegen. Ook in dit magazine vind je meerdere voorbeelden van dit soort creatieve pistes bij alle schakels in de keten. Verladers slaan de handen in elkaar, het ruim van een Franse binnenschip wordt ingericht als magazijn voor fietskoeriers, en een jonge Vlaamse binnenvaartondernemer
Scan deze QR-code met je smartphone en volg ons online
02 BINNENVAART #63.2013
getuigt dat hij geregeld zelf bedrijven aan wal gaat overtuigen van de troeven van de binnenvaart. Ook de overheid draagt, op verschillende niveaus, haar steentje bij. Vanuit Vlaanderen zijn er consulenten aangesteld die multimodaal advies geven en wordt er verder in infrastructuur geïnvesteerd. Op Europees niveau is er veel enthousiasme om binnenschepen op LNG een duwtje in de rug te geven, getuige de subsidie voor de Haven van Antwerpen. De CCR-voorzitster heeft zelfs persoonlijk een nieuwe binnenvaarttanker op LNG gedoopt omdat ze hierin een piste ziet om de binnenvaart ondanks de moeilijke periode verder te vergroenen. Natuurlijk is de crisis-olifant daarmee niet opgepeuzeld. Maar mag ik er tot slot nog eens op wijzen dat onze maatschappij, zowel ecologisch als economisch – denk aan de stilaan onbetaalbare congestiekost–, niet zonder een sterke binnenvaart kan? Zeker nu de economische crisis langzaam maar zeker terrein verliest. En onthoud vooral: hapje voor hapje komen we vooruit! Patrick MOENAERT Voorzitter Raad van Bestuur
IN DIT NUMMER
MARKT
12 Samen sterk
De estafetteloop van Douwe Egberts om samen met andere verladers voor duurzamer transport te kiezen.
11
16 Monumentaal staal
Hoe de hoogwaardige staalconstructies van Smulders Group over water hun weg vinden naar alle hoeken van de wereld.
PARIJSE PAKKETJES
BELEID
08 Logistiek advies
Kennismaking met de nieuwe consulenten van Flanders Logistics. Wie zijn ze en wat doen ze?
08
VLOOT
GRATIS LOGISTIEK ADVIES
11 Slimme stadsdistributie
Hoe een drijvend magazijn en koeriers met elektrische driewielers Parijs van pakketjes voorzien.
18 Externen over de binnenvaart
Hoe kijken 4 buitenstaanders naar de sector? Welke plus- en minpunten zien ze?
12
KOFFIE AAN BOORD
EN VERDER
04 Actueel en nieuwstelex 15 Jobspot 20 Mijn schip
Naast de mooie verhalen over capaciteitsuitbreiding blijft het dé uitdaging om het binnenvaartberoep economisch leefbaarder te maken.
18
Ivan Van de Cloot – Itinera Institute
18 #63.2013 BINNENVAART 03
ACTUEEL AGENDA
OP DEZE EVENTS VIND JE PBV BINNENKORT 15-16-17/10 Transport & Logistics Drie dagen in Antwerpen bomvol ontmoetingen met professionals uit de logistieke en transportsector.
27-28/11 River Dating Laat je aan klanten koppelen in Lyon. En komt zeker eens langs bij de PBV-stand!
OP DEZE EVENTS VOND JE ONS 20-22/9 Open Scheepvaartdagen Gezellig en interessant zoals altijd. Bedankt aan alle aanwezigen en tot volgend jaar.
Verladers daten in Lyon
WO I in kaart
Op zoek naar extra reizen? Weten bij welke logistieke vragen je verladers kunt helpen? Ook als varend ondernemer kun je tegen voordelige tarieven deelnemen aan het evenement River Dating in Lyon van 27-28 november. De Franse waterwegbeheerder VNF brengt hierbij verladers en logistieke dienstverleners op basis van opgegeven interesses met elkaar in contact. De organisatie verwacht dat ze zo’n 5000 business meetings zal organiseren voor een 700-tal deelnemers.
In de aanloop naar de herdenking van 100 jaar de Grote Oorlog hebben het Nationaal Geografisch Instituut en het Koninklijk Legermuseum een unieke kaart uitgebracht: ‘1914 –1918 de Grote Oorlog, van Luik tot de IJzer en de Somme.’ Op de kaart vind je de troepenbewegingen en frontlinies, die vaak langs rivieren liepen. Je ontdekt welke forten, loopgraven, bunkerlinies en
INFO www.river-dating.com
KB verbiedt vervoer onder De Belgische ministerraad heeft op 19 juli een voorstel voor een ontwerp van koninklijk besluit goedgekeurd van staatssecretaris voor Mobiliteit Melchior Wathelet. Het koninklijk besluit zal vervoerders, opdrachtgevers of vervoerscommissionarissen verbieden om vervoer aan te bieden, te verrichten of te laten verrichten tegen een on 04 BINNENVAART #63.2013
geoorloofd lage prijs. Het KB was een van de acties die in april werden afgesproken in de zoektocht naar een gezondere binnenvaartmarkt. Momenteel is het KB naar de Raad van State, die de kwaliteit van de ontwerpteksten nagaat en controleert of ze niet strijdig zijn met de Belgische grondwet of andere h ogere rechtsregels.
Hoopvolle start voor Brusselse Waterbus Sinds begin juli vaart er elke dinsdag en elke donderdag tussen 9 en 17 uur een waterbus tussen Vilvoorde en Brussel. De boot richt zich zowel tot toeristen als tot pendelaars die de drukke Brusselse autowegen willen vermijden. Een enkele reis kost drie euro voor een rit van anderhalf uur. Onderweg krijgen de passagiers informatie over de Brusselse haven mee. Tijdens de eerste maand van het project namen gemiddeld 150 tot 200 mensen per dag de waterbus. INFO www.waterbus.eu
Weinig afval in het Lillopark Het Lillopark in de Haven van Antwerpen is tijdens de week open van 7.30 tot 15.30 uur en op vraag van de binnenvaartsector ook op zaterdag van 7.30 tot 11.30 uur. Volgens het Havenbedrijf wordt er echter te weinig gebruikgemaakt van het nieuwe afvalpark. Op drie maanden tijd zijn er maar 11 afgiftes op zaterdag geregistreerd, tegenover 226 aan het Kallopark, 219 aan het Noordkasteelpark en 359 aan de Bilgeboot. De Servicekade Lillopark is gelegen ter hoogte van kaai 601 (Tijsmanstunnel West).
musea je vandaag nog kunt bezoeken en nog veel meer. Samen met de viertalige handleiding geeft de kaart een levendig beeld van hoe de Eerste Wereldoorlog door de soldaten en de burgerbevolking beleefd werd.
INFO www.ngi.be
kostprijs
Week van de Smaak op het water Wie houdt er niet van lekker eten en drinken op de Vlaamse binnenwateren? De Week van de Smaak trekt dit jaar de kaart van het water. Met steun van PBV vaart er tussen 14 en 24 november een Smaakboot door Vlaanderen. De Gentse Barge vertrekt op 14 november aan de kust, met aan boord telkens een witloofteler, een biersommelier en een bekende chef. Na elf vaartochten langs
verschillende steden, arriveert de Smaakboot in Hasselt. Tijdens elke etappe zullen veertig passagiers kunnen genieten van een lekkere maaltijd met streekproducten, witloof, en een bijpassend bier. Het vaarplezier krijgen ze er gratis bovenop! INFO www.weekvandesmaak.be
#63.2013 BINNENVAART 05
ACTUEEL
V.U.: ir. Fernand Desmyter, secretaris-generaal, Departement Mobiliteit en Openbare Werken, Koning Albert II-laan 20 bus 2, 1000 Brussel
Haven van Antwerpen gaat voor LNG
Is dit jouw beeld van de haven?
Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen wil het gebruik van LNG als brandstof aanmoedigen en faciliteren. Classificatiemaatschappij Det Norske Veritas (DNV) werkt momenteel een draaiboek voor LNG-bunkerprocedures uit, dat specifiek gericht is op de situatie in de Antwerpse haven. Het Havenbedrijf ontvangt hiervoor Europese steun en in ruil zal het het draaiboek ook ter beschikking stellen van andere havens. Het voorbereidend studiewerk voor een LNG-bunkerstation loopt sinds januari. De doelstelling is om het station eind 2015, als de verstrengde IMO-zwavelnormen van kracht worden, operationeel te hebben.
Verruim je kijk tijdens de Vlaamse Havendag Informatie en programma op vlaamsehavendag.be
PBV op sfeervolle Havendag Norse matrozen hebben we niet gezien, wel veel vrolijke en geïnteresseerde bezoekers van alle leeftijden. Op zondag 22 september stelden de vier Vlaamse havens hun deuren open om het brede publiek met de watergebonden industrie te laten
kennismaken. In samenwerking met PBV toonden ook vier binnenschepen hoe het er vandaag in onze sector aan toe gaat. INFO Foto’s vind je op www.vlaamsehavendag.be
Oproep oud-leerlingen Brugge Enkele oud-leerlingen van de schippersschool Brugge willen volgen jaar een reünie organiseren. Wil je er ook bij zijn? Geef je e-mailadres dan snel door aan martin-gerty@telenet.be.
06 BINNENVAART #63.2013
Nieuwe brug in Oelegem nv De Scheepvaart heeft in Oelegem een nieuwe brug geplaatst. De brug ligt ongeveer twee meter hoger dan de oude en is 18 meter breed. Door de stalen boogbrug wordt de doorvaartbreedte 78 m en de doorvaarthoogte 9,10 m. Dit is de eerste brug in een reeks van vier gelijkaardige bruggen. Op termijn zullen meer dan 20 bruggen volgens dit model worden gebouwd op verschillende locaties langs het Albertkanaal. Op die manier wordt er aanzienlijk bespaard op ontwerpkosten. Na Oelegem komen Viersel, MeerhoutVeedijk en Olen-Hoogbuul aan de beurt.
Verdeeldheid op hoorzitting Commissie Op 25 juli heeft de Europese Commissie een hoorzitting gehouden over de heikele marktsituatie in de binnenvaart. De Commissie luisterde naar de visie van verschillende partijen, waaronder varende ondernemers, verladers en banken. Alle actoren waren het erover eens dat er sprake is van een ernstige marktverstoring, maar over de vraag welke mogelijke oplossingen er zijn, bleven de meningen verdeeld. Zolang de schepen van failliete ondernemers opnieuw worden verkocht, blijven de inkomsten van varende ondernemers onder druk staan, klonk het.
Voorzitter aan boord Tijdens de zomermaanden ging PBVvoorzitter Patrick Moenaert op de koffie bij verschillende varende ondernemers. Om het met de woorden van de voorzitter te zeggen: ‘Het waren intense, soms ontnuchterende gesprekken over een harde maar tegelijk prachtige én krachtige sector.’
De organisaties zien op korte termijn het meest heil in een tijdelijke drooglegging van een aantal schepen. Tegelijk blijkt er echter geen enkele overheid die banken of andere actoren tot een oplegregeling kan bewegen. Ook over het inzetten van een oud-voor-nieuwregeling of van het sloopfonds was er geen eensgezindheid. De Europese Commissie leek hierdoor nog niet overtuigd van het nut van het uitroepen van de crisis. Het is nog onduidelijk hoe de de situatie op Europees niveau verder zal worden aangepakt.
Totale ladingaanbod in het goederentransport 2012 -1,5%
+3%
2013 -1,7%
-0,7%
Binnenvaart wint marktaandeel
Telex Nieuwe Scheldewerven (NSW) uit Rupelmonde heeft de failliete werf Casco Hemiksem gekocht. De werf gaat verder onder de naam NSW Hemiksem. De Nederlandse VEKA Groep heeft voor het eerst een binnenschip gebouwd voor de ZuidAmerikaanse markt. Het schip is 135 meter lang en is specifiek ontworpen om te varen op de rivier Paraguay in het gelijknamige land. Eind september liep de projectoproep af voor bedrijven die een nieuwe trafiek willen opstarten op een klasse I of II waterweg enerzijds, en anderzijds voor bedrijven die op bepaalde trajecten kleine schepen moeten inzetten. Info: www.wenz.be Op 25 en 26 oktober vindt in Boom het 3de Baksteencongres plaats, dat focust op bouwmaterialen en binnenvaart, vroeger, vandaag en morgen. Info via www.binnenvaart.be
Volgens het kwartaalbericht ‘Transport en logistiek’ dat de Nederlandse bank ING afgelopen zomer publiceerde, zal de binnenvaart haar marktaandeel dit jaar tegenover het wegvervoer vergroten. Het totale ladingaanbod in het goederentransport zou krimpen met 0,6 procent. Het wegvervoer verliest 1,7 procent, terwijl de binnenvaart maar 0,7 procent daalt. Ook vorig jaar deed de binnenvaart het relatief beter dan het wegtransport. Volgens ING werd op het water een groei van 3 procent gemeten, terwijl het aandeel van het wegvervoer 1,5 procent kromp. Voor volgend jaar wordt in beide sectoren een bescheiden herstel verwacht. Ook voor de tweede helft van dit jaar hoopt de bank op ‘een voorzichtige verbetering’. #63.2013 BINNENVAART 07
BELEID
Logistiek advies bij Flanders Logistics
Tot uw dienst! Sinds half juni staan vier logistieke consulenten van de Vlaamse overheid paraat om de logistiek van bedrijven slimmer te maken. Slimmer, dat is competitiever én duurzamer. Bedrijven kunnen gratis een beroep doen op de consulenten voor een doorlichting van hun bedrijf en concreet logistiek advies.
W
at doen jullie en wat is jullie achtergrond?
Pierre Hazard: ‘Ik ben adviseur bij Flanders Logistics. Daarvoor ben ik 20 jaar logistiek consulent geweest bij privé-bedrijven. Als adviseur houd ik verkennende gesprekken en voer ik samen met de consulenten een analyse uit.’
‘Logistieke topregio in 2020’ ‘In 2020 wil Vlaanderen de beste Europese regio zijn op het vlak van duurzame en slimme logistiek’, zegt Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Hilde Crevits. ‘De juiste logistieke keuze voor bedrijven bespaart tijd, geld én is goed voor het milieu. Efficiënter transport kan de kosten voor bedrijven tot 15% verlagen; de uitstoot van CO2 kan met 12% afnemen. Eventjes stilstaan bij de logistieke processen is dus voor
08 BINNENVAART #63.2013
alle bedrijven een goed idee. Samen met UNIZO en VOKA wil Vlaanderen bedrijven helpen, door de knowhow van ervaren consulenten ter beschikking te stellen. Helemaal gratis, om van Vlaanderen de logistieke top regio te maken die we willen zijn.’
Pierre Hazard (links) en Wouter Scheltiens bekijken gratis het totale logistieke plaatje van je bedrijf.
Wouter Scheltiens: ‘Mijn taak bij Flanders Logistics is die van consulent. Meestal doe ik analyse- en rekenwerk op het bureau, en soms ga ik ook mee naar de bedrijven, als we op één dag tijd heel veel gegevens in kaart willen brengen. Voordien ben ik twee jaar consulent geweest bij een privé-bedrijf, waar ik opdrachten kreeg rond logistiek, distributie en netwerkoptimalisatie.’
Waarvoor kunnen bedrijven bij jullie terecht?
Pierre Hazard: ‘Onze opdracht is om de logistiek van Vlaamse bedrijven competitiever te maken en de CO2-uitstoot te verminderen. We analyseren alle aspecten van het transport en we berekenen de kosten en de emissie van een aantal alternatieve scenario’s. We geven concrete tips en advies om de logistiek te verbeteren, op de weg, op het water en via het spoor. In een benchmark geven we bedrijven ook een idee van hoe goed ze scoren met hun logistiek ten opzichte van andere bedrijven. Allemaal gratis, want wij worden betaald door de Vlaamse overheid. Bedrijven die de adviezen opvolgen, moeten
een interne of externe kracht contacteren; daar houdt onze taak op.’
Welke rol kan de binnenvaart spelen in een verbeterde logistiek?
Pierre Hazard: ‘Bedrijven die bulk vervoeren, maken meestal al gebruik van de binnenvaart. Vooral voor containervervoer kan de binnenvaart een goed alternatief zijn voor wegtransport. Dat kan zowel voor grote bedrijven als voor kleine bedrijven. Met een goede samenwerking en een beetje coördinatie geraken kleine bedrijven ook ver. Veel bedrijven in het Kortrijkse kijken verbaasd op als ik vertel dat er een containerterminal is vlakbij Kortrijk. Maar ik ben geen specialist; voor de binnenvaart stuur ik geïnteresseerde bedrijven door naar de specialisten bij de waterwegbeheerders.’
transporteerde, terwijl hij tot 20.000 kg per vrachtwagen zou kunnen vervoeren als hij zijn goederen anders inpakt.’
Zijn er nog tips die vaak terugkomen?
Pierre Hazard: ‘Horizontaal samenwerken kan veel opbrengen, ook al schrikken veel bedrijven ervoor terug. Als een aantal fabrikanten die bijvoorbeeld vaak aan Lidl leveren, zouden samenwerken, zou dat veel geld en veel CO₂
Veel Kortrijkse bedrijven weten niet dat er een containerterminal is vlakbij Kortrijk.
Is er nog veel werk aan de winkel?
Pierre Hazard: ‘Toch wel. Veel bedrijven kunnen de bestaande middelen veel slimmer gebruiken. Soms zijn de verpakkingskartons slecht uitgedacht, waardoor er veel ruimte leeg blijft op een pallet. Zo hadden we een textielfabrikant die 5.000 kg per vrachtwagen
besparen. Wij kunnen als neutrale partij alles berekenen, zonder dat de bedrijven per se hun boeken moeten openleggen voor elkaar. Een andere tip is om de lege kilometers te beperken. Het is vaak een kwestie van de juiste men-
sen in te schakelen: op de parking van de Aldi in Roeselare staan altijd Duitse vrachtwagens geparkeerd, op zoek naar een retourvracht. Waarom zou een bedrijf daar geen gebruik van maken? Het vraagt wat coördinatie- en puzzelwerk, maar het levert veel op. Lege kilometers zijn veruit de duurste.’
Hebben jullie al veel bedrijven geholpen?
Wouter Scheltiens: ‘We zijn al bij al nog niet lang bezig: de kick-off van de Flanders Logistics-consulenten vond pas op 12 juni plaats. We gaven al advies aan een 25-tal firma’s, waaronder Poco Loco uit Roeselare, Capra, een Limburgse geitenkaasfabrikant, lijmenfabrikant Sika en Vanreusel snacks. Op dit moment nemen wij meestal het initiatief om bedrijven te contacteren. Stilaan lopen onze agenda’s goed vol, en nu de bedrijven weten wat we doen, lopen er steeds meer tele foontjes binnen.’
INFO www.flanderslogistics.be, T 02 553 80 00, flanderslogistics.consulenten@ vlaanderen.be.
#63.2013 BINNENVAART 09
Ontdek onze nieuwe tool om je goederentransport via water te plannen.
www.viawater.be
Bi n n e n va a r t Armand Hertzstraat 23 I B-3500 Hasselt T +32 (0)11 23 06 06 I F +32 (0)11 23 06 09 pbv@binnenvaart.be www.binnenvaart.be 10 BINNENVAART #62.2013
GRENZELOOS
In Parijs vaart sinds mei vorig jaar elke dag de spits ms Vokoli uit. In het ruim vind je geen zand of kolen, maar een drijvend magazijn en koeriers met elektrische driewielers. Het bedrijf Vert chez Vous zorgt
CO₂-neutrale pakketten in Parijs
B
ij stadstransport zou de laatste kilometer de moeilijkste zijn. Niet zo bij het bedrijf Vert chez Vous. De organisatie is al langer gespecialiseerd in leveringen in de binnenstad met elektrische driewielers, die ook door voetgangerszones mogen rijden. In 2012 verruimde ze haar actieradius door een spits als drijvend magazijn in te zetten. Het bedrijf sloot een jaarcontract af met de Franse varende ondernemer F rédéric Schuhl. De eerste contacten dateren van oktober 2011. Kort daarna werd het scheepsruim als magazijn ingericht en van een trap voorzien. De ingrepen waren beperkt: ze kostten in totaal zo’n 30.000 euro.
Oude autokraan
Inmiddels vaart ms Vokoli al meer dan een jaar dagelijks uit op de Seine. Terwijl het schip onderweg is, laden de chauffeurs van 15 driewielers in het ruim hun wagentje vol met pakketten die maximaal 30 kilogram wegen. Elk wagentje kan 2 m³ meevoeren, de totale capaciteit van het magazijn is 120 m³. De koeriers bewegen hun wagentjes voort
met trappers maar kunnen ook terugvallen op elektrische ondersteuning. Het schip doet een vijftal stops aan, waarbij telkens met de oude autokraan de nodige wagentjes aan wal worden gezet. De koeriers brengen hun pakketjes tot bij de klant en komen twee stops verder opnieuw aan boord.
ervoor dat per dag tot 2500 pakketjes met een gewicht tot 30 kilogram klimaatneutraal op hun eindbestemming kunnen geraken. ‘Ik zie nog heel wat groeikansen voor slimme stadsdistributie’, besluit Gilles Manuelle. ‘We moeten wel. Stadscentra worden meer en meer autovrij. Als ooit alle wagens vervan-
Door de verschillende stops kunnen wij meer leveringen doen dan met één vast magazijn.
Efficiëntie en IT
Volgens initiatiefnemer Gilles Manuelle van Vert chez Vous biedt zijn organisatie groen transport aan tegen dezelfde tarieven als klassieke concurrenten. ‘Door de verschillende stops kunnen wij meer leveringen doen dan in het gebied dat we met één vast magazijn bereiken. En we verliezen geen tijd in de file. Dat maakt ons efficiënter.’ De koeriers gebruiken ook een IT-systeem, G reengo, waarmee de pakketjes via QR-codes ingepland en door de klant getraceerd kunnen worden. Het aanbod blijkt alvast aan te slaan: Vert chez Vous heeft inmiddels ook uitbreidingsplannen in Toulouse en Lyon – al zal er in Toulouse zeker niet met een schip gewerkt worden.
gen zouden zijn door elektrische, dan beperk je wel de uitstoot. Maar de wegen rond grote steden zullen blijven dichtslibben. Daarom moeten we zeker inzetten op het water en blijven innoveren.’ INFO www.vertchezvous.com
#63.2013 BINNENVAART 11
MARKT
12 BINNENVAART #63.2013
‘Je kunt maar beter met twee verladers één binnenschip volledig bevrachten in plaats van elk een apart binnenschip half te bevrachten.’ Vanuit die redenering stapte Douwe Egberts met andere bevrachters in het samenwerkingsverband Lean and Green Barge. ‘Ook al staat het nog in z’n kinderschoenen, dit belooft een mooie, duurzame toekomst.’
Douwe Egberts kiest voor samenwerking
‘Estafetteloop op het water’
W
ie geregeld langs de Brusselse ring ter hoogte van StrombeekBever rijdt, merkte ongetwijfeld al de heerlijke geur van vers gebrande koffie op. Die komt van even verderop in Grimbergen, waar Douwe Egberts een vestiging heeft met 600 werknemers. Dagelijks gaat hier verpakte koffie de deur uit en komen er koffiebonen binnen. ‘Om praktische redenen gaat het merendeel nog via de weg, maar ondertussen zetten we ook al flink wat lading over op het spoor en de binnenvaart’, vertellen Henk Palsma (regional logistics manager) en Olivier Aucremanne (logistics account manager). ‘In 2007 hebben we onze eerste stappen in de binnenvaart gezet met het verschepen van onze groene koffie en groene thee. Die brengen we nog steeds bijna dagelijks vanuit Antwerpen via binnenschepen naar de fabrieken in Grimbergen, Utrecht en Joure (in Friesland). ‘Sinds enkele jaren zijn we echter ook pistes gaan onderzoeken om onze afge-
werkte producten op een duurzamere manier te transporteren naar onze opslagruimtes en klanten. Dat past in onze ruimere ambitie om duurzamer te werken, van teelt tot kopje. Nog voor er sprake was van het programma Lean and Green deden we dus al aan lean and green. Het programma is uiteindelijk voor ons een echt kader geworden om verder te werken aan duurzaam transport.’
Puzzelwerk
‘Lean and Green betekent dat je niet alleen groener transporteert, maar dat je dat ook op een efficiënte en prijsbewuste manier doet. Simpel gezegd: we willen minder CO₂ uitstoten, maar de transportkosten mogen niet omgekeerd evenredig stijgen en de lead time moet acceptabel blijven. Het gaat dus veel verder dan eventjes wat producten op het spoor of op een schip zetten. Hoe pakken we dat aan? Specifiek binnen het luik Lean and Green Barge zitten we met bedrijven en binnenvaartadviseurs samen om te bekijken hoe we de binnenvaart beter kunnen benutten. We
hebben elk wel volumes die we op de binnenvaart kunnen zetten, maar afzonderlijk zijn die volumes te klein om hele schepen te vullen. Binnen Lean and Green Barge leggen we onze
We hebben elk wel volumes, maar afzonderlijk zijn die te klein om een schip te vullen. puzzelstukjes samen om zo tot een oplossing te komen. We hoeven geen nieuwe dingen uit te vinden, alles is voor handen. Alle partijen moeten wel de vrijheid krijgen om zelf de opzet te bepalen en efficiënties te bewaken.’ Na uitgebreid puzzelwerk beslisten Douwe Egberts en United Biscuits dat zij een goede #63.2013 BINNENVAART 13
MARKT
match vormden om samen binnenschepen te bevrachten bij TCT Belgium in Willebroek. ‘Voor onze Belgische tak hebben we al een hele reeks vaarten achter de rug tussen Willebroek en Utrecht. Omdat de samenwerking nog maar in de kinderschoenen staat, vergt het wel nog enorm veel inspanningen om alles geregeld te krijgen. Wegtransport is relatief simpel: één truck brengt de lading van Grimbergen naar ons verdeelcentrum in Utrecht. In maximaal vier uur is het zaakje afgehandeld. Via de binnenvaart komen er veel meer schakels aan te pas: het wegtransport naar Willebroek, de handling in de terminal, de bevrachting door onze collega-verlader, het transport via de binnenvaart, de handling in de terminal in Utrecht, het wegtransport van de terminal naar het verdeelcentrum…
Al honderden bedrijven doen mee Douwe Egberts België is één van de 300 bedrijven die al aanklopten bij Connekt, een organisatie die samen door de Nederlandse overheid en het bedrijfsleven werd opgericht. ‘Onze kerntaak is simpel: problemen op het vlak van logistiek en mobiliteit oplossen’, vertelt managing director Nico Anten. ‘Een van de programma’s die wij uitrolden is Lean and Green. Bedrijven die zich engage-
14 BINNENVAART #63.2013
ren om in vijf jaar 20% minder CO₂ uit te stoten, mogen dan een gegeerd Lean and Green-label dragen. In het Lean and Green-netwerk ontstaan veel samenwerkingsverbanden tussen bedrijven: door de krachten te bundelen kunnen ze nog meer efficiëntie bereiken.’ Zo verbreedde het Lean and Green programma, dat eerst op wegtransport was gericht, richting de binnenvaart: Lean and Green Barge. ‘Bedrijven willen wel degelijk de binnenvaart gebruiken, maar veel verladers hebben onvoldoende capaciteit om een binnenschip te vullen. Een voorbeeld? Heinz produceert in Nederland een miljoen flessen ketchup per dag voor de Britse markt, maar daarmee krijg je nog geen binnenschip vol. Binnen Lean and Green Barge zijn bedrijven die op dezelfde transportas liggen beginnen kijken hoe ze samen schepen kunnen delen. En met succes. Er zijn nu al 5 vaarlijnen operationeel
en inmiddels hebben 50 verladers al 345.000 TEU aan lading bijeengebracht voor de binnenvaart.’ Het is voor de verladers een win-winsituatie. ‘Velen beseffen dat duurzaamheid meer opbrengt dan het kost. In ons Lean and Green-programma hebben we een meting gedaan bij 90 bedrijven. Door transport te verduurzamen hebben die samen al 80 miljoen liter diesel bespaard. Reken daarbij dat je minder chauffeurs moet inzetten en dat je je wagenpark minder snel moet afschrijven’, somt Nico op. ‘Daarnaast verwachten consumenten steeds meer dat een bedrijf groen is. En ook jong talent wil zich alleen identificeren met groene bedrijven.’ Noot: Een leuk filmpje van Lean and Green Barge vind je op YouTube onder de zoekterm Lean and Green Barge: de vaart erin
JOB SPOT Die estafetteloop op het water neemt een hele dag in beslag en daar houdt het niet mee op. Ook de logistieke diensten in de fabriek en het verdeelcentrum moeten zich daaraan aanpassen. Een trailer is sowieso al iets heel anders dan een 45-voetcontainer. Het is dan ook van groot belang dat we telkens met de juiste mensen rond de tafel te zitten, dat elke betrokkene altijd goed op de hoogte blijft en dat iedereen precies weet wat van hem verwacht wordt.’
Minder lucht
‘Al die verschillende schakels moet je heel goed op elkaar afgestemd krijgen. En daarvoor heb je een goede regisseur nodig. Binnen het programma zijn er bekwame adviseurs die ons helpen om alle eindjes aan NAAM Stéphane Latour | JOB Schipper | ORGANISATIE G-tec
Je moet al die verschillende schakels heel goed op elkaar afgestemd krijgen. elkaar vast te knopen. Een echte dirigent ontbreekt echter nog. Binnenvaart is één van de pijlen waar we ons op richten, maar daarmee kun je niet alles oplossen. Ook op andere terreinen werken we aan duurzamer transport. De hoogte van de palletten is bijvoorbeeld aangepast zodat we minder lucht in onze trailers vervoeren. Het transport van onze blikjes ijskoffie vanuit Denemarken doen we bijvoorbeeld sinds kort via een shortsea-traject in plaats van de weg.’ Het engagement van Douwe Egberts binnen Lean and Green is om in zijn logistieke keten 20% minder CO₂ uit te stoten in 2015. Inspanningen buiten die logistieke keten, zoals minder water- en stroomverbruik in de productie, worden hierbij niet in rekening gebracht. Momenteel tekent Douwe Egberts zo’n 15% minder uitstoot op.
Het oog van de camera ‘Voor een project van nv De Scheepvaart en Waterwegen en Zeekanaal nv zijn we alle Vlaamse waterwegen aan het afvaren met een klein schip. Op het schip staat een heel arsenaal aan pc’s, camera’s en scanners, die alle waterwegen, sluizen, oevers, bolders en boeien registreren. Op basis hiervan wil men iets als Google Street View – waarbij je als het ware van achter je computer door straten kunt lopen – creëren, maar dan voor de waterwegen. Momenteel digitaliseren technici van het landmeterbedrijf Teccon alle gegevens. Later zullen ze die omzetten in up-to-date elektronische vaarkaarten, die schippers gratis zullen kunnen verkrijgen bij de waterwegbeheerders in de loop van 2014.’ ‘Het is de eerste keer dat ik meehelp om de omgeving boven water op te meten: het bedrijf waar ik voor werk, G-tec, is gespecialiseerd in metingen onder water. Dat doen we met ultrasone geluiden, met multibeam- en singlebeam-apparatuur. Ook mijn vrije tijd breng ik zo veel mogelijk op het water door. Zo ga ik vaak zeilen op de Meren van de Eau d’Heure, in de omgeving van Charleroi in Henegouwen. Ik hou van het vrijheidsgevoel dat het water me geeft. Ik ben een avonturier. Ik heb zes jaar op de Antillen gewoond: een regio die op het water nog veel mooier is dan op het land. Naar warme landen varen met mijn eigen zeilboot, dat is mijn droom. Wie weet waar ik over vijf jaar woon of werk. Met de crisis zijn de kansen beperkt, maar ik zal de kansen grijpen die ik krijg! #63.2013 BINNENVAART 15 #61.2013 BINNENVAART 15
BEDRIJF MET VAART
Van Antartica over Abu Dhabi tot op de bodem van de zee: de hoogwaardige staalconstructies van Willems Staalconstructies, dochteronderneming van de Smulders Group, vinden hun weg naar alle hoeken van de wereld. En vaak zijn die stalen kunststukjes op hun bestemming geraakt via de waterweg.
Sterke staaltjes H
et Museum aan de Stroom in Antwerpen, het windmolenpark op de Thorntonbank, winkelcentrum Mediacité in Luik, de Prinses Elisabethbasis op Antartica, Ferrari World in Abu Dhabi … noem een prestigeproject van het laatste decennium en de kans is groot dat er hoogwaardige staalconstructies van Willems Staalconstructies in verwerkt zitten. ‘Oorspronkelijk was Willems gespecialiseerd in petrochemische installaties’, vertelt Benny Loots, general manager. ‘Vandaag maakt het bedrijf deel uit van de Smulders Group, die de klemtoon legt op complexe ontwerpen van staal voor monumentale architectuur- en renovatieprojecten, bruggen, offshore olie- en gaswinningsplatformen, en offshore windenergieprojecten. We hebben dan ook een grote afdeling engineering met 65 ingenieurs en haalden de hoogste certificatie: EN 10902, uitvoeringsklasse 4.’
Klimatologisch gecontroleerd
Naast Willems Staalconstructies in Balen, bestaat de Smulders Group ook nog uit Iemants in Arendonk, Smulders Projects Belgium in Hoboken en Spomasz in Polen. Twee van de
16 BINNENVAART #63.2013
vier sites van de groep – Willems en Smulders Projects – liggen dicht bij het water. ‘Omdat we ons meer en meer focussen op off-shoreprojecten, is het ook logisch dat we veel belang hechten aan een goede verbinding met de waterweg.’ Een tweede reden waarom Smulders vervoer over water interessant vindt, is de omvang van de afgewerkte producten. ‘Staalproducten bestemd voor projecten op zee, waar het risico op corrosie groot is, moeten aan
We focussen ons meer en meer op de groeimarkt van off‑shoreprojecten. hoge kwaliteitseisen voldoen. Zo is het absoluut noodzakelijk dat de stukken zuiver gestraald worden. Het lakken moet bovendien onder klimatologisch gecontroleerde omstandigheden gebeuren. Dat kan het best in onze eigen productiehallen. Vandaar dat we zo groot mogelijke stukken zo veel mogelijk
op onze eigen site afwerken. Door hun afmetingen kunnen we die producten alleen over water vervoeren.’
Bewust laten zinken
De staalconstructies voor de off-shoreprojecten gaan van de site in Balen via dolly’s, getrokken door trailers, naar het kanaal Dessel-Kwaadmechelen. Daar worden ze op pontons geladen. Duwboten brengen de pontons via het Albertkanaal naar H oboken, waar de stukken verder geassembleerd worden. Van hieruit vertrekken de imposante staalconstructies naar hun bestemming op zee. ‘Het transport via water verloopt vlot’, vindt Benny Loots. ‘Het grootste stuikelblok vormen momenteel de bruggen op het kanaal Dessel-Kwaadmechelen. Stukken met hoogtes tot 4,5 meter stellen geen probleem, maar alles daarboven vraagt wat engineering. Zo maken we onder meer gebruik van de RoRo4 van Victrol, een half-afzinkbaar ponton dat we mee mochten helpen ontwikkelen. Dankzij het ponton kunnen we stukken tot 8,10 meter hoog en 15,75 meter breed vervoeren op het binnenwater.’
© Studio Fase
Benny Loots, General Manager van Willems Staalconstructies N.V.
Niet alle producten worden echter uitgevoerd via de waterweg. Benny Loots: ‘We werken uitsluitend via projecten. Voor elke opdracht bekijken we opnieuw wat het interessantste transportmiddel is. Wanneer we profielen aanleveren voor een inlandse locatie, maken we meestal gebruik van vrachtwagens. We hoeven dan niet te wachten tot alle producten klaar zijn, maar kunnen al een kleinere hoeveelheid vervoeren en ter plekke meteen aan de slag gaan.’ ‘In totaal gaat vandaag gemiddeld 40 % van de afgewerkte producten via het water – short sea shipping inbegrepen’, zegt Benny Loots. ‘Dat aandeel kan wel sterk verschillen van jaar tot jaar, afhankelijk van onze opdrachten. In 2011 bijvoorbeeld, toen we werkten voor de Thorntonbank, verliep 75 % van de uitvoer via schepen.’
Groeiende markt
Het aandeel van het watertransport ziet Benny Loots in de toekomst alleen maar stijgen. ‘De offshore-industrie is een groeimarkt. Daar willen we ons dus nog meer op toeleggen.’
© Studio Fase
Projectwerk
© Sarah Blee
Ferrari World in Abu Dhabi.
En omdat de waterweg zo belangrijk is voor de onderneming, wil de Smulders Group graag de kade aan de site in Balen verharden. ‘Nu moeten onze laadkranen op enkele meter van de oever blijven om afbrokkeling te vermijden; de schepen zelf liggen ver van de kant omdat het water anders te ondiep is. Dat betekent dat we heel sterke en dus dure machines nodig hebben bij het laden of lossen.’
De Prinses Elisabethbasis op Antartica.
‘We willen op onze toekomstige kade ook graag een mogelijkheid voor roll-on-roll-off voorzien, zodat onze dolly’s rechtstreeks op de pontons kunnen rijden. Met een verharde kade kunnen we er bovendien aan denken om onze grondstoffen, de staalplaten, te laten leveren met binnenschepen. De vergunning voor de kade hebben we al op zak, en ook het ontwerp is klaar. Nu is het wachten tot we de financiering rond krijgen.’ #63.2013 BINNENVAART 17
VISIE & OPINIE
Hoe collega’s en betrokkenen de binnenvaart zien, horen we geregeld. Maar hoe kijken buitenstaanders naar de binnenvaart? Zien zij vanuit hun domein andere zaken dan wie er middenin zit?
Binnenvaart van buitenaf
4×
door een gekleurde bril
Ivan Van de Cloot, econoom, Itinera Institute ‘Ik zie de binnenvaart als een belangrijke sector voor de komende jaren. De prognose is dat er tegen 2030 60% meer transport via de binnenvaart verloopt, vooral containers. Daar hebben we sowieso weinig keuze in: de Europese CO₂-doelstellingen dwingen ons hiertoe. Ondanks de lage externe kosten, van 6,2 euro per 1.000 tonkilometer tegenover 43,5 euro bij wegtransport, blijft het de uitdaging om het beroep leefbaarder te maken. Dat bleek onlangs nog met de acties van de varende ondernemers. Naast alle mooie verhalen over capaciteitsuitbreiding is hiervoor te weinig aandacht.’ ‘Een mogelijkheid zijn verregaande krachtenbundeling en professionalisering. Bij onveranderde marktverhoudingen en de gematigde groeivooruitzichten verbetert de positie van binnenvaartondernemers maar traag. Dan wordt het uithoudingsvermogen van de varende ondernemers hard op de proef gesteld. De verhouding tussen de onderhandelingspositie en het ondernemersrisico is uit balans. Illustratief is dat tarieven vaak door opdrachtgevers worden opgelegd. Er is een structuurverandering nodig om de financiële positie van de binnenvaart blijvend te verbeteren. Tegelijk zou de binnenvaart ook meer kunnen inspelen op de groei in de containersegment en werken aan een bredere multi modale inbedding.’ 18 BINNENVAART #63.2013
Steven Vanonckelen, jongerenvertegenwoordiger, Vlaamse Jeugdraad ‘Ik denk dat de binnenvaart de vervoersmodaliteit van de toekomst kan zijn. Enkele argumenten tonen aan dat de sector uitstekende troeven heeft qua volumevoordeel en duurzaamheid. Transport via kanalen is milieuvriendelijk en duurzamer: het gemiddeld brandstofverbruik per tonkilometer ligt tot zeven keer lager dan vrachtwagens. Intensieve transporten via binnenwateren resulteren in een lagere kost, een hogere stiptheid en veiligheid. De maatschappelijke kosten – door ongevallen, geluidsoverlast, verontreiniging, klimaatverandering, infrastructuur en fileleed – zijn ook lager in de binnenvaart. België beschikt bovendien al over een uitgebreid netwerk van waterwegen die een deel van de verkeerstoename op onze wegen kan opvangen.’ ‘Een kanttekening is wel dat er sterker moet worden ingezet op het behoud van het visbestand door het tegengaan van lozingen en de installatie van vistrappen bij elke sluis. Ook kunnen we beter vermijden dat natuurlijke waterlopen worden rechtgetrokken bij de uitbouw van waterwegen. Tot slot zou er nog meer moeten worden ingezet op personenvervoer via de binnenvaart. Momenteel lopen er enkel proefprojecten in o.a. Gent en Brussel, maar deze projecten zouden wat mij betreft meer steun moeten krijgen.’
Griet De Ceuster, mobiliteitsexpert Transport & Mobility Leuven
Stijn Bruers, ecoloog, Ecolife vzw
‘Ik denk dat de binnenvaart een stuk mee de verkeersknoop kan ontwarren. Niet zozeer door in te zetten op een massale modal shift, gezien de groeimarkten in het vervoer, zoals fast moving consumer goods, toch eerder voor wegtransport geschikt zijn. Men moet vooral bedrijven overtuigen om meer rond kleinere binnenhavens te werken. Op die manier zou je heel wat verkeersdruk van vrachtwagens rond grote havens kunnen verminderen. Meer marktaandeel krijgen, is echter niet zo evident op korte termijn. Jammer, want de binnenvaart is nog het enige transportmiddel met een groot overschot aan capaciteit.’
‘In mijn ogen kan de binnenvaart zeker één van de sleutels zijn van de duurzame toekomst waarvan we zo dringend werk moeten maken. Ik heb het even opgezocht: de uitstoot met 70 gram CO₂ per tonkilometer in de binnenvaart is tien keer lager dan de gemiddelde uitstoot van het grootste type vrachtwagens.
‘Daarnaast denk ik ook dat we kritischer moeten kijken naar het argument dat de binnenvaart milieuvriendelijk is. Door de jongste generaties milieuvriendelijkere vrachwagens (katalysatoren, roetfilters) en door het feit dat logistieke ketens fors geoptimaliseerd zijn, is die realiteit (bijna) voorbij. Als de b innenvaart echt de kaart van milieuvriendelijk transportmiddel wil trekken, zal er snel ingegrepen moeten worden.’
Hoe de binnenvaart die groene troeven nog meer kan uitspelen, weet ik niet. Daarvoor heb ik te weinig zicht op wat er in de sector beweegt. Op het eerste gezicht zie ik heel wat landschappelijke, ecologische en economische sterktes die me hoopvol stemmen.’
In België is de situatie wel zo dat transport via het spoor een nog kleinere afdruk heeft (20 gram CO₂ per tonkilometer). Dat komt doordat ons spoornetwerk grotendeels aangedreven wordt door stroom van kerncentrales, die nauwelijks CO₂ uitstoten.
#63.2013 BINNENVAART 19
MIJN SCHIP NAAM MS ARGUS EIGENAAR GEOFFREY SCHAMPAERT (33) VRACHTEN KOLEN, GRANEN EN STUKGOED AFMETINGEN 110 × 11,45 × 3,5 METER CAPACITEIT 3.027 TON (3.600 M3)
1
STERKE PUNTEN?
‘Het schip rolde 10 jaar geleden van de werf. Ook al is het nog vrij recent, we blijven verder investeren om het up-to-date te houden. Onlangs hebben we onder meer spudpalen geïnstalleerd. Niet alleen je schip moet sterke punten hebben, ook je onderneming. Duidelijke communicatie en een flexibele ingesteldheid horen er bij ons zeker bij. We kunnen ook continuïteit garanderen. Mijn ouders zitten nu aan wal, maar kunnen vlot het roer overnemen als wij bijvoorbeeld op verlof gaan.’
2
TOEKOMSTVISIE?
‘Het is momenteel hard werken om te overleven. Zeker omdat er heel wat schepen in onze categorie rondvaren. De prijsdruk leidt in onze sector niet alleen tot magere opbrengsten, maar jammer genoeg ook tot verzuring. Desondanks blijft het een mooi vak en blijf ik er in geloven. Ik wil me de komende jaren vooral focussen op het vinden van langetermijnopdrachten. Ik ga geregeld bij bedrijven langs om hen persoonlijk te overtuigen voor de binnenvaart te kiezen. Ze vinden transport via binnenvaart allemaal een goed idee, maar weinigen durven het echt aan.’
3
PASSIE EN PLEZIER?
‘Mijn vrouw en ik heb beiden toerisme gestudeerd. Dat we dankzij ons beroep dikwijls op boeiende plekken komen, is dan ook mooi meegenomen. We varen de jongste jaren vaak op de Moezel, Rijn en Saar en kennen er ondertussen leuke en lekkere adresjes. Of de opvolging later verzekerd is? Geen idee. Onze kids zijn 3 en 6 jaar. De ene dag willen ze piloot worden, de volgende dag professor en de dag nadien acrobaat. We zullen hen er hoe dan ook volledig vrij in laten.’