C D V T N
H Ú T U Y Ê N Ớ I I Ề N H Â N
* Nguyên Nhung (Dâu Nguyễn Trãi)
Thời Đi Học: ôi thích đọc những bài viết về cụ Nguyễn Trãi từ khi học trung học. Giờ việt văn, giáo sư dạy môn Văn thao thao bất tận kể cho đám học trò nghe nhiều giai thoại văn chương vây quanh cuộc đời của Nguyễn Trãi, vị công thần yêu nước phò Lê Lợi để cứu đất nước ra khỏi ách bạo tàn của kẻ thù phương Bắc.
T
Quan hiện ra, trên sân khấu cảnh chia ly giữa người cha gìa và người con trai, Nguyễn Phi Khanh râu tóc bạc phơ đang nắm lấy tay con dặn dò, bảo con phải quay về Thăng Long tìm cách diệt thù là đã trả hiếu cho cha mình, nhân vật Nguyễn Trãi khóc rưng rức quỳ bên gối cha trước giờ chia biệt… Tấm màn sân khấu kéo lại mà nghe như vẫn còn vọng lại hơi gió ngàn hun hút thổi nơi ải Nam Quan, và tiếng sụt sùi của nhân vật Nguyễn Trãi, nghe như nỗi sầu từ ngàn xưa còn đọng lại trong những trái tim nhạy cảm một chút gì đau đớn của cảnh chia ly. Tuổi học trò khi ấy cũng rất say mê những giai thoại về văn học trong nghi án Thị Lộ và Nguyễn Trãi, hình như ai cũng thuộc lòng hai bài thơ đối đáp giữa Nguyễn Trãi và Thị Lộ, cộng thêm những uẩn khúc của một giấc chiêm bao mà sau này cả dòng họ Nguyễn bị tru di tam tộc trong vụ án Lệ Chi Viên.
Sự nghiệp văn chương của Nguyễn Trãi: Đã nhiều người viết về tiểu sử cụ Nguyễn Trãi. Riêng tôi, vì yêu văn chương của ông nên không thể không đề cập đến bà Nguyễn Thị Lộ trong giai thoại người đẹp bán chiếu ở Vũ Lăng. Đó là một giai thoại văn chương, vừa trữ tình, vừa dí dỏm, vừa lãng mạn mà lại không thiếu tình cảm tự nhiên của con người, trong kho tàng văn chương của Nguyễn Trãi. Tương truyền rằng bà Nguyễn thị Lộ vốn con nhà có học thức, quê làng Hải Triều, nổi tiếng dệt chiếu ở tỉnh Thái Bình ngày xưa. Năm 1406, khi Nguyễn Trãi mới 26 tuổi đang làm quan cho nhà Hồ, một hôm gặp cô gái xinh đẹp đi bán chiếu ở Vũ Lăng. Thấy xinh đẹp quá ông bèn ứng khấu ngay bài thơ:
Tàn năm học, trong buổi lễ phát thưởng cho học sinh “Ả ở đâu mà bán chiếu gon, xuất sắc, xen lẫn những màn văn nghệ như hợp ca, đơn Chẳng hay chiếu bán hết hay còn? ca, thế nào học sinh cũng diễn kịch. Tuy trường tôi Xuân xanh nay độ bao nhiêu tuổi? không mang tên vị công thần Nguyễn Trãi, nhưng các Đã có chồng chưa được mấy con? nam sinh vẫn thường diễn những vở kịch về lịch sử. Sau vở kịch cụ Phan thanh Giản ký dâng ba thành lục tỉnh Thị Lộ cũng ứng khẩu đáp lại: miền Tây cho Pháp để dân chúng tránh cảnh binh đao, rồi uống thuốc tự vận, một nhóm khác lại diễn vở kịch “Tôi ở Tây-hồ bán chiếu gon, Nguyễn Trãi và em là Nguyễn phi Hùng lẽo đẽo theo cha Cớ chi ông hỏi hết hay còn? là Nguyễn Phi Khanh đến tận ải Nam Quan, khi ông Xuân xanh tuổi độ vừa đôi tám, Nguyễn Phi Khanh bị giặc Minh giải đi Trung Quốc ( Chồng còn chưa có, có chi con!” chắc là chính sách tận diệt những nhà ái quốc của dân tộc mình khi ấy). Tấm phông cảnh núi rừng ải Nam Đặc San NT 2012 - Trang 97
