БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА Республиканская образовательная общественно-политическая газета
№9 (46)
ВТОРНИК 17 мая 2016 г.
Газета выходит при информационной поддержке Министерства образования и науки Республики Казахстан
Казакстан жастарынын ундеуі Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына орай
Қазақстан жастар Конгресі Үндеу жариялады. Екі күн ішінде оған 250 мыңнан астам қазақстандық жастар қол қойды. 2 млн өкілі бар жастар ұйымдары өздерінің қолдау білдіретіндігі туралы мәлімдеді. Елбасы Н.Ә.Назарбаев Қазақстанның алдына әлемнің ең дамыған 30 мемлекетінің қатарына кіру міндетін қойды. Біз бұған білім беру жүйесіндегі түбегейлі өзгерістерсіз қалай қол жеткіземіз? Қазіргі таңда халықаралық ағылшын тілін білудің маңыздылығын түсіну үшін министр немесе ғалым болу керек емес. Мұны Қазақстанның әр жас азаматы түсінеді! Үш тілді білудің келешекке жол ашатыны да түсінікті. Болашақта Қазақстанды жаңа буын дамытады, сондықтан ертең әлемнің алдыңғы қатарлы, заманауи жастарымен бір деңгейде болу үшін бүгінде біз нені, қалай үйренетінімізге немқұрайлы қарай алмаймыз! Егер кімде-кім Білім беруді және ғылымды дамытудың мемлекеттік бағдарламасының жас ойшылдар мен өрендерге емес, бізді тәрбие-
леп, оқытатындарға арналған деп ойласа – қателеседі. Ең әуелі бұл бізге қатысты және жастарға талай жаңа жол ашады. Көптеген елдерде жастар бірнеше халықаралық тілдерді біледі, онда неге біз үшін ағылшын тілін меңгеру – таңғажайып, іске асырылмайтын тапсырма? Жоқ, олай емес, біз бәсекеге қабілетті, әлемдік кеңістікте өзін еркін таныта алатындай деңгейде болғымыз келеді. Қазақстан жастары биік белестерді бағындыруға дайын, бірақ ол үшін үлкен өзгерістер қажет – біз өз тарапымыздан мұндай өзгерістерге дайынбыз! Президент Н.Назарбаев еліміздің жастарына, басқа ешбір елде басшысы жасай алмаған жағдайды жасап, оларға қолдау көрсетіп отыр. «Болашақ» бағдарламасы – әлемде теңдесі жоқ бірегей бағдарлама. Бүгін біздің үндеуіміз-
ге «Болашақ» бағдарламасы бойынша әлемнің алдыңғы қатарлы жоғары оқу орындарында оқитын жастар қосылуда: «Туған жерімізден жырақта жүріп, біз қазақ тілінің маңызын жете түсінеміз, оны дамытудың қажеттігін түсінеміз. Жаңа ғасырдағы мемлекетке бірнешге тілді меңгерген білікті, белсенді кадрлер қажет. Ертең ел ырысын еселеу үшін, біз бүгін жоғары сапалы білімді шетелде алудамыз. Біз үш тілде білім беру жүйесін енгізу бастамасын қолдаймыз, өйткені шетелде оқу кезінде ағылшын тілінің аса қажет екенін сезінеміз. Қазіргі әлемдегі табысты, заманауи адамның ең қажет қасиеттерінің бірі – халықаралық тілді білу. Халықаралық «Болашақ» бағдарламасы – елімізді ілгерілетудің қозғаушы күші. Бағдарлама келешекте ғылымдағы, технологиядағы халықаралық трендерді Қазақстанда қолдану үшін біздің жастарға әлемдегі озық университеттерде білім алуға зор мүмкіндік жасап отыр».
Бүгінде шетелге шығуға, үздік білім алуға мүмкіндік беретін әртүрлі халықаралық бағдарламалар бар. Көбінесе сол бағдарламаларға қатысуға кедергі болатын фактор – ағылшын тілін жетік білмеу. Қазақ тілін және орыс тілін дамыту үшін біздің қоғамымызда жағдай бар, осы тілдерді меңгеру дағдысын бұл ортада қолдана аламыз. Алайда, халықаралық тілде сөйлесу практикасы осы уақытқа дейін бізде болған жоқ, үш тілде білім беру жүйесін енгізу ағылшын тілін меңгеріп, практикада толық қолдануға мүмкіндік туғызады. Өйткені тілді тек ағылшын тілі сабағында қолдану – бір басқа, ал сол тілде химия, биология, физика пәндерін оқу – мүлдем басқа. Халықаралық тілді әлемдегі замандастарымыздың білу деңгейіне жеткізудің басқа жолы жоқ. Бұл бағдарламаның әділдігі жаңа сапалы білім ауылдағы оқушыларға да, қаладағы оқушыларға да бірдей қол жетімділігінде. Сонымен қатар енгізілетін басқа
өзгерістерді де жағымды жаңалықтар деп қабылдаймыз, өйткені олар уақыт талабына сай. Жастарды отбасы құндылықтарынан, өз түп тамырынан алшақтады деп айыптаса, бізге үйде болуға, атаанамызбен, ата-әжелерімізбен араласуға көбірек уақыт беріңіз. Бес күндік оқу аптасына көшу осындай мүмкіндік туғызады. Біз жас болсақ та, өмірге өзгерістер енгізудің оңай емес екенін толық түсінеміз. Әрине, өзгеріссіз, үйреншікті өмір сүру әлдеқайда жеңіл. Жолымызда қандай қиындықтар кездессе де, олар тәуелсіздік алған кезіміздегі біз жеңген қиыншылықтармен салыстыруға келмейді. Жұмыла жұмыс жасасақ, біз мықты, өзіне нық сенімді, бәсекеге қабілетті Қазақстанды қалыптастыруда жаңа жетістіктерге жете аламыз. Қазақстанның барлық жастары «Болашақ» бағдарламасының стипендиаттарындай болса, еліміз болашаққа қарышты қадам басады. Біз болашаққа кәміл сенеміз!
БАСПАСӨЗ-2016 2 ЖАРТЫЖЫЛДЫҚҚА ЖАЗЫЛУ ЖАЛҒАСУДА! ПОДПИСКА-2016 НА 2 ПОЛУГОДИЕ ПРОДОЛЖАЕТСЯ! Жазылу
ИНДЕКСІ
64603
«Білімді ел – Образованная страна» газетіне «Қазпочта» АҚ кез келген бөлімшелерінде жазылуға болады! Подписка на газету «Білімді ел – Образованная страна» – в любом отделении АО «Казпочта»!
сайтымыз : www.bilimdinews.kz
email: bilimdi_el@mail.ru
тел.: 8 (7172) 57-80-01, 8(701)5124250
НАШИ ПАРТНЕРЫ: ОО «Казахстанский отраслевой профессиональный союз работников образования и науки», АО «Информационно-аналитический центр» МОН РК, Евразийский национальный университет им. Л.Н. Гумилева
2
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
РЕГИОНЫ: ПОДПИСКА-2016!
Дошкольное образование: поиск, идеи, воплощение
Приятная новость пришла в нашу редакцию из Петропавловска. Филиал АО «Национальный центр повышения квалификации «Өрлеу» Института повышения квалификации педагогических работников по Северо-Казахстанской области» провел конкурс среди педагогов дошкольных организаций образования «Воспитание с изюминкой: поиск, идеи, воплощение», посвященный 25-летию независимости Республики Казахстан. Одним из сюрпризов награждения победителей стала церемония вручения сертификатов-квитанций подписки на газету «Бiлiмдi ел – Образованная страна». Цель конкурса – развитие творческой деятельности педагогических коллективов дошкольных организаций по обновлению содержания образования, рост профессионального мастерства педагогических работников, распространение опыта работы эффективных дошкольных организаций, поддержка инновационных разработок и технологий, публичное признание вклада дошкольных организаций в развитие образования. Конкурс прошел по номинациям «Использование современных технологий по раннему развитию
детей» для воспитателей детсадов, «Методист-практик в дошкольном образовании» для методистов, «Педагог-инноватор» для всех специалистов дошкольных организаций образования (учитель казахского, английского и других языков, логопеды коррекционных групп, психологи), «Лучший сценарий в области музыкального воспитания и развития детей» для музыкальных руководителей, хореографов. Елена КИСЛАЯ, победитель в номинации «Лучший сценарий в области музыкального воспитания и развития детей» (ГККП «Ясли-сад «Балапан» Аккайынского района СКО): «Я горжусь своей победой в очень справедливом, ярком конкурсе, дающем возможность встречи с коллегами, приобщения к новым реформам в сфере дошкольного образования! Новая Госпрограмма образования на 2016-2019 годы открывает большие возможности в вопросах развития детей, деятельности детсадов. И, конечно, очень приятно, что газета «Бiлiмдi ел – Образованная страна», благодаря подписке, теперь будет приходить в наш детсад – всем коллективом будем ее дружно читать, обсуждать, а значит, находиться в курсе всех новостей образования Казахстана. Очень здорово, что есть такая газета – наш образовательный информационный рупор!».
Дина ЛИ
ШКОЛЬНОЕ ПИТАНИЕ
Детям – «горячее» внимание В Атырау все учащиеся 1-4 классов с 1 сентября будут обеспечены бесплатным горячим питанием. На эти цели из городского бюджета выделяется 561 млн тенге. – С 1 сентября все 25 тысяч учеников 1-4 классов средних школ областного центра станут получать бесплатное горячее питание, – рассказала заместитель начальника управления образования Атырауской области Злиха Дюсекенова. – Ранее льгота действовала только для 3037 детей из малообеспеченных семей. Теперь о летних каникулах. По словам руководителя областного управления образования Нурсауле Сайлауовой, организованным отдыхом будут охвачены 94 процента школьников. На их отдых и занятость из бюджета предусмотрен 231 млн тенге. Планиру-
ется открытие 4 загородных и 136 пришкольных лагерей с питанием для детей 7-14 лет. Кроме того, по заданию МОН, во всех пришкольных и загородных лагерях будет организовано изучение английского языка. Об этом Н.Сайлауова сообщила на недавнем селекторном совещании под председательством главы региона, где рассматривались два вопроса – трудоустройство выпускников учебных заведений и организация летнего отдыха школьников. Кстати, в этом году на сферу образования Атырауской области выделен 41 млрд тенге. Эту внушительную сумму назвал аким области Нурлан Ногаев на апрельском совещании педагогических работников с участием директоров 192 школ региона.
Булат ДЖУМАГАЛИЕВ Атырау
bilimdi_el@mail.ru
ТРИБУНА УЧИТЕЛЯ
Взгляд изнутри: о выпускниках и ЕНТ Министр Ерлан Сагадиев на недавней отчетной встрече с общественностью заявил, что ЕНТ больше не будет главным показателем успешности казахстанских школ. Это справедливый подход! Не секрет, что в погоне за показателями ЕНТ некоторые школы идут на многие жертвы, в том числе на урезание часов предметов, не входящих в перечень предметов ЕНТ, чтобы выкроить время на подготовку детей.
Елена Кислая (слева) и Азиза Ибраева, начальник отдела по связям с общественностью и издательской деятельностью, пресс-секретарь «Өрлеу» СКО
№9(46) 17 мая 2016 г
И раньше, и сейчас перед большинством школ, в связи с важностью ЕНТ, стоит дилемма: делать все на законных основаниях, то есть государственные стандарты обучения строго выполнять, или же ради результата идти на нарушения: часть часов (уроков) по физической культуре, НВП, самопознанию, считающихся «второстепенными», отдать на дополнительное натаскивание по учебным дисциплинам, имеющимся в списке ЕНТ. Одни руководители учебных заведений стараются следовать букве закона, следовательно, не пробиваются в лидеры по среднему баллу и качеству. Другие же смыслом деятельности всей школы делают тотальную подготовку к ЕНТ и часто пробиваются наверх в рейтингах. Это все оттого, что авторы введения ЕНТ, видимо, не утруждали себя вопросами: как «новинка» встроится в учебно-воспитательный процесс, как отразится на общей деятельности школы … К чести нашей СШ №9 с. Байсерке Илийского района Алматинской области и ее администрации, выполнение ГОСО по предметам в 11 классе строго отслеживается, попытки обойти закон пресекаются в зародыше. Педагогический коллектив во главе с директором Г.К. Нурмаганбетовым постарались наиболее оптимальным образом построить работу с учащимися-выпускниками. На данный момент учителя нашей школы готовят к ЕНТ четырех учащихся. Одна из них, Аида Жүмаділ, уже является обладательницей учебного гранта для обучения в Южной Корее по межправительственному соглашению. Хорошие шансы у Светланы Мальцевой и Бекбулата Есбергенова: на пробных тестированиях они набирают от 100 до 115 баллов. Весь преподавательский коллектив школы наблюдает за их продвижением к цели, успехами. Я лично работаю с ученицей С.Мальцевой, которая решила идти в русскую филологию с прицелом на журналистику и поэтому выбрала предмет «русская литература». Кто давно работает в старших классах, знает, что в последние годы мало тех, кто выбира-
ет данный предмет. И я в моей «ентэшной» практике в первый раз встречаюсь с таким примером. Дело в том, что подготовить выпускника по русскому языку и по русской литературе – две большие разницы. Русский язык более конкретен, опыт подготовки до мелочей разработан, накоплен, разложен по «полочкам». Ситуация с русской литературой при подготовке требует большего времени, многие вопросы в тестовиках, на мой субъективный взгляд, адресованы студентам старших курсов филологических факультетов университетов. Они или не изучаются в школьной программе, или же в обзорном порядке по 1 часу, за который разобрать всех действующих лиц, перипетии сюжета, нюансы невозможно. Школьная библиотека не балует нас разнообразием необходимого материала, спасает вездесущий Интернет и знакомые городские коллеги. При подготовке к ЕНТ немаловажный фактор – психологическая стабильность. Наше ЕНТ – сплошной стресс, в этом, думаю, никого переубеждать не стоит. И хорошо, что с этого года ввели возможность повторной его сдачи, уверен, это значительно снимет моральную напряженность выпускников и их родителей. По моему мнению, система образования недооценивает такое достижение зарубежной психологии, как предварительное тестирование и первоклассников, и выпускников, собравшихся проходить ЕНТ, на измерение уровня IQ. Всемирно известный английский исследователь-психолог Ганс Айзенк, ученик Д.Юма, утверждает: «Тестирование IQ имеет отношение к гораздо более широкому кругу связанных с образованием проблем, включая сам образовательный процесс». По мнению Г.Айзенка и его сторонников, IQ – это уровень интеллекта, и он на 70% зависит от наследственности, на 30% – от воздействия окружающей среды. Годы учебы в школе, наше с вами педагогическое воздействие, таким образом, наряду с другими факторами входят в эти самые 30%. Также ученые экспериментальным путем пришли к выводу, что на повышение IQ благотворно влияют прием овощей и фруктов, различных витаминных добавок. И еще одно высказывание Ганса Айзенка: «В Англии есть тысячи детей, которым что-то мешает учиться, хотя сами они того не знают, и никто другой этого не понимает, а им можно было бы помочь, если бы тесты IQ проводились в школах регулярно».
Жексенгали МУСИН, педагог, член Союза журналистов Казахстана
ТЕМ ВРЕМЕНЕМ
Саят НЮСУПОВ: «ЕНТ в традиционном формате в этом году проводится в последний раз» В этом году в ЕНТ, которое пройдет со 2 по 15 июня, примет участие 86 991 выпускник школ, из них 63 021 – с казахским языком обучения. Об этом на пресс-конференции в СЦК сообщил председатель Комитета по контролю в сфере образования и науки МОН РК Саят Нюсупов. По словам Нюсупова, ЕНТ в традиционном формате проводится в последний раз, «со следующего года в соответствии с принятой ГПРОН, ЕНТ будет совершенствоваться и трансформироваться». «Главное, мы должны обеспечить равный доступ к высшему образованию для всех выпускников школ, независимо от
языка обучения, места жительства. ЕНТ будет экзаменом только для поступления в высшие учебные заведения. Это сегодня обсуждается с ректорским корпусом, родителями, общественностью. На августовском совещании учителей будет объявлена более четкая структура, как будут проходить экзамены. Возможно, это будет отдельный экзамен. Например, мы хотели бы трансформировать его в такой экзамен, как SAT, для того, чтобы вузы могли отбирать учеников по другим компетентностным характеристикам, которые нужны в современном мире». Кроме того, обсуждается ряд вариантов трансформации ЕНТ, один из которых заключается в определении профильных предметов для каждой специальности.
3
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
БІЛІМ ДЕҢГЕЙІ
Оқу жетістіктерін сырттай бағалау –жоғары білім жүйесін жетілдірудегі маңызды фактор Білім берудің барлық сатыларындағы оқу жетістіктерін сырттай бағалау білім беру жүйесін жетілдірудегі маңызды фактор болып табылады. Сондықтан, кадрлық ресурстың негізін қалайтын жоғары білімге ерекше назар аудару керек. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңының 55-бабына сәйкес 2012 жылы бітіруші курс студенттерінің оқу жетістіктерін сырттай бағалау (ОЖСБ) рәсімі енгізілді. ОЖСБ – білім беру ұйымдарындағы оқыту сапасын тәуелсіз мониторингілеу түрінің бірі. Ол білім беру саласының сапасын жоғары білім беру стандарттында көзделген оқу пәндерінің деңгейін айқындау мақсатында жүзеге асырылады. ОЖСБ-ның басты мақсаты – білім беру қызметін бағалау және ЖОО-лардың тек қана нәтижеге бейімделуін, яғни даярлаған
маманының қаншалықты бәсекеге қабілетті екендігін анықтау. ОЖСБ-ның міндеттері: 1) студенттердің білім сапасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім берудің стандарттары талаптарына сәйкестігін айқындау; 2) оқу процесін ұйымдастырудың тиімділігін бағалау; 3) оқу орындары көрсететін білім беру қызметінің сапасына салыстырмалы талдау жасау. ОЖСБ өткізілетін мамандықтар бойынша пәндерді Республикалық оқу-әдістемелік кеңесі мемлекеттік жалпыға бірдей білім берудің стандарттары мен үлгілік оқу жоспарларының негізінде анықтайды. ОЖСБ Ұлттық тестілеу орталығының технологиясы бойынша кешенді тестілеу түрінде 4 пән (2 базалық, 2 бейінді) бойынша уәкілетті орган белгілеген мерзімде өткізіледі. Әрбір пән бойынша тест тапсырмаларының саны – 25. Тестілеу уақыты – 3 сағат.
ОЖСБ-ны өткізу қағидаларының сақталуын бақылауды Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің және Министрліктің Білім және ғылым саласындағы бақылау комитетіне қарасты департаменттердің уәкілетті өкілдері жүзеге асырады. ОЖСБ 2012 жылдан бастап кезеңмен енгізілуде: • 2012 ж. – 3 бағыттың 16 мамандығы; • 2013 ж. – 5 бағыттың 54 мамандығы; • 2014 ж. – 6 бағыттың 67 мамандығы; • 2015 ж. – 8 бағыттың 98 мамандығы бойынша өткізілді. 2016 жылы ОЖСБ-ға 8 бағыттың 101 мамандығының студенттері қатысады. Жыл сайын жоғары оқу орындарының барлық бітірушілеріне білім сапасына сырттай бағалауды өткізу, жалпы жоғары білім сапасының деңгейін анағұрлым толығырақ көрсетіп, жоғары оқу орындарына салыстырмалы талдау жүргізуге мүмкіндік береді. 2015 жылы ОЖСБ-ға 104 ЖОО-ның 49654 студенті қатысты, оның ішінде: 7 ұлт-
НАҚТЫ ҚАДАМ
Елбасымыз «100 нақты қадамның» 93-інші қадамын «аудит пен мемлекеттік аппарат жұмыстарын бағалаудың жаңа жүйесін енгізу» туралы бірқатар тапсырмалар берген болатын. Яғни, жүктелген тапсырмаларға сәйкес, мемлекеттік бағдарламалардың іске асуын бағалау үш жылда бір рет жүргізу қажеттілігін айқындаған. Сондықтан кез келген ұйымның бюджеттен бөлінген қаражатын пайдалану нәтижелілігін бағалау стратегиялық жоспарлар бойынша жылма-жыл жүзеге асырылады. «Мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау туралы» жаңа заң қабылдануы және оның нормалары 2016 жылдың қаңтарынан бастап іске аса бастауы ел экономикасының даму жолдарының басымдығын айқындайды. Бүгінде осы шаралар аясында қолданыстағы стандарттарға сәйкес мемлекеттік аудит жүргізу тәртібі мен қаржылық бақылау ұйымдастыру жолдарын шешу ғылыми тұрғыда және Қазақстанның ДСҰ аясында, сонымен қатар, Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының мүше мемлекеттерінің тәжірибесіне негізделіп жүргізілу талап етеді. Демек, заңда көрсетілген мемлекеттік аудит түрлері бойынша тиімділік, есептілік және сәйкестік аудитіне бөлінеді. Оның ішінде мемлекеттік аудиттың өзі сыртқы және ішкі аудитке жіктелу себебі бұған дейін қаржылық бақылау жұмысы заң бұзу әрекеттерін ашуға бағытталса, жаңа мемлекеттік аудит бұзушылықтарды жойып қана қоймай, қаржы саласындағы орын алған қателіктердің алдын алуға, заңды бұрмалауды барынша азайтуға ықпал етеді. Осылайша, заңда белгіленген жаңа стандарттар мен жүйелерді ережелерге сәйкес ҚР Қаржы министрлігі мен Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті тарапынан жүзеге асуда. Мәселен, ҚР Қаржы министрлігінде жаңа институт – камералдық бақылау жүйесі енгізілді. Бақылаудың бұл түрі – ішкі мемлекеттік аудит
ҚР БҒМ «Ұлттық тестілеу орталығы» РМҚК
ҰЛТ ЖОСПАРЫ
Мемлекеттік аудит жүйесін жетілдіру Соңғы жылдарда Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дегі «Есеп және аудит» кафедрасының ғылыми-инновациялық іс-әрекетінің дамуында үлкен жұмыстар атқарылды. 2015-2016 оқу жылы бойынша ғылыми-педагогикалық бағыттағы магистранттардың ғылыми-зерттеу шараларымен айналысу үшін оқу орны көптеген ұйымдармен келісімшарттар бекітті. Соның бірі – мемлекеттік бағдарламалардың іске асуы жөнінде зерттеу жұмысының құқықтық актілер бойынша орындалу барысын бағалаудың маңызын ашу және оны жетілдіру мемлекеттік мекемелермен жасалған келісім.
тық, 27 мемлекеттік, 15 акционерлік, 51 жекеменшік, 4 азаматтық емес. ОЖСБ арқылы тек республиканың емес, әр жоғары оқу орны бойынша да жоғары білім сапасын бағалауға мүмкіндік мол. Сонымен бірге, жоғары оқу орындары ОЖСБ нәтижесі мен оның жекелеген көрсеткіштерін оқыту сапасына мониторинг жүргізуге, оқу процесінің мазмұны мен ұйымдастыруындағы диспропорцияларды анықтау үшін пайдалана алады. Осылайша, ОЖСБ білім алушылардың білім деңгейін бағалау емес (бұл үшін аралық және қорытынды бақылау бар), жоғары оқу орындарындағы білім беру қызметі мен оқу процесін ұйымдастырудың тиімділігін бағалау болып табылады. Бұл өз ретінде бітірушілерді жұмысқа қабылдаудағы іріктеуге әсер ететін негізгі факторлардың бірі болуы тиіс.
Болашақ ұстаздар бәсекеге қабілетті болуы керек
жөніндегі уәкілетті органның мемлекеттік аудит объектілеріне бармастан, бюджеттік және құқық бұзушылықтардың іс-әрекетіне жол бермеуге бағытталған ақпарат көздерін қолдану арқылы жүргізіледі. Демек, камералдық бақылау қызметі объектілерге бармастан жүргізілетіндіктен, мемлекеттік аудит нысандарына әкімшілік жүктеме төмендейді. Екіншіден, камералдық бақылауды жүзеге асырған кезде уәкілетті орган ешқандай да іс-сапарлық шығыстарды көтермейді. Бұдан бөлек, тексеру-бақылау барысында жеке тұлғалардың өз мүдделерін қорғау фактілері жойылады. Осының нәтижесінде заң бұзушылықтарды анықтау және жоюға байланысты ұйымдастырушылар мен тапсырыс берушілердің заңсыз әрекетіне арыз-шағымдар саны азаюы тиіс. Осылай тұжырым жасаған «Есеп және аудит» кафедрасының профессор-оқытушылар құрамы аянбай еңбек ете отырып, мемлекеттік аудиттің оқу бағдарламасында қарастыру қажеттігін ескере отырып, арнайы бағдарлама дайындады. Одан өзге аудит және есеп жүргізуді қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттар бойынша жүргізумен байланысты 6 авторлық куәлік алды. Тағы да, кафедра ұжымымен 2 монография, ҚР БЖҒМ-нің грифімен 1 оқулық, 9 оқу құралы шығарылған. 2015 оқу жылында – БҒСБК ұсынған 54 мақала жарияланды, 15 оқытушы шетелдік халықаралық ғылыми-практикалық конференцияларға қатысқан. Мемлекеттік аудит пен қаржылық бақылау бойынша қабылданған заң талаптарын орындау мәселелерін шешу жолдарын қарастыру мақсатында кафедрада «Жас аудитор», «Жас есепші» және «Талдаушылар» атты 3 үйірме жұмыс істейді және 17 магистрант шетелде тағылымдамадан өтті. Осылайша, ҚазҰҰ-де оқытушылар мен студенттердің ғылыми-инновациялық қызметтерін дамыту үшін және үкімет тарапынан қарастырылып қабылданған құқықтық-нормативтік актілердің орындалу және оны қызметте пайдалануда барлық жағдай жасалған. Тұтастай алғанда, «100 нақты қадам» Ұлт Жоспарында мемлекет басшысы бюджет саясатын трансформациялау үдерістеріне ықпал етуге мейлінше мән беріп отыр. Осы жағынан келгенде, Ұлт Жоспарының барлық қадамдарын сапалы іске асыру мемлекеттің орнықты дамуын қамтып, халықаралық нарықтық қатынастар жолына түсуін қамтамасыз етуге болатындығын ғылыми тұрғыда зерттеген оқытушы-профессорлар құрамы нық сеніммен айта алады.
Ажар БЕЙСЕНБАЕВА, э.ғ.к., доцент Эльмира АКТУРЕЕВА, аға оқытушысы Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ
ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Астана қаласында 2015 жылғы 6 мамырда өткен Үкіметтің кеңейтілген отырысында бес институционалдық реформаны жүзеге асырудың 100 нақты қадамын белгілеп берген болатын. Ұлт жоспары – Н.Назарбаевтың бес институционалдық реформасын жүзеге асырудың 100 қадамының 79-қадамында көрсетілгендей, Білім беру жүйесінде – жоғары сыныптар мен ЖОО-ларда ағылшын тілінде оқытуға кезең-кезеңмен көшу. Басты мақсаты – даярланатын кадрлардың бәсекелестік қабілетін арттыру және білім беру секторының экспорттық әлеуетін көтеру. Жоғары оқу орнындағы оқыту үрдісі студенттің ынталы, белсенді танымдық әрекетіне негізделетіні белгілі. Ал белсенді танымдық әрекет кредиттік оқыту жүйесінде қазіргі заман талабына сай сапалы маман дайындаудың негізі болып отыр. Сонымен қатар, бұл жүйеде жан-жақты жетілген, көп тілді меңгерген жеке тұлғаны қалыптастыру және дамытуға, оның қоғамның экономикалық, саяси және мәдени өміріне қатыса білуін тәрбиелеуге ерекше назар аударылады. Жоғары білім алу адам әрекетінің ең маңызды бөлігі. Өйткені, жоғары білім әлемдік білім кеңістігіне толығымен кірудің, еліміздің экономикалық, әлеуметтік жағынан дамуының шешуші факторы, адамның танымдық қажеттілігін, шығармашылық қабілетін дамытатын, оны белгілі бір салада кәсіби әрекет етуге, жеке тұлға ретінде қалыптасуға дайындайтын ғажайып құбылыс. Жоғары оқу орнының негізгі мақсаты студентке теориялық білім беріп қана қоймай, сол білімді өз бетінше ізденіп табу қабілетін, оқу әрекетін ғылыммен, кәсіби әрекетімен байланыстыра білу дағдысын қалыптастыру.
Студенттің өз бетінше білім алу дағдысы ең түпкі нәтижеге жету. Сол арқылы маман өмір бойы шығармашылықпен жұмыс істейді, ізденеді, білімін толықтырады. Оқытушылардың алдына қойылып отырған басты міндеттердің бірі – оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру. Жаңашыл мұғалімдер дәрісі, семинарлар, практикалық сабақтар, конференциялар, іскер ойындар, сын тұрғысынан ойлау жобалары тағы басқалары дәстүрге енгізіліп отырғаны абзал. Сондықтан да қазіргі қоғамымызда әр мұғалім өз іс-әрекетінде қажетті өзгерістерді, әртүрлі тәжірибелер жөніндегі мағлұматтарды, жаңа әдіс-тәсілдерді дер кезінде қабылдап, дұрыс пайдалана білуі керек. Студенттердің маман ретінде қалыптасуына ең алдымен оның оқып білуі, саналы білім алуы басты негізгі күш болады. Сабақ беру нысандарын таңдау кезінде студенттердің танымдық мүмкіндіктерін ескеру қажет. Дәстүрлі әдістерден гөрі ізденімпаздық жұмысты неғұрлым кеңірек пайдалануда танымдық қызығушылықты, студенттердің танымдық белсенділігін қалыптастыруға септігін тигізеді. Жоғары оқу орнындағы педагогикалық үдерісте педагогтың мәдени құзыреттілігінің алатын орны орасан зор. Болашақ маманның мәдени құзыреттілігін қалыптастыру олардың саналы көзқарасын, ізгілікті қарым-қатынас орнатуына, жүйелі іс-әрекет жасауына мүмкіндік береді. Қорыта айтқанда, қазіргі нарықтық экономикалық жағдайда шет тілін білу өмірдің өзекті мәселесіне айналды. Сондықтан өскелең ұрпақты шетел тілін оқытуда әртүрлі әдістемелік жаңа әдістерді түрлендіре пайдалану қажеттілігі туындап отыр. Осыған орай, әр ұстаз шетел тілін оқытуда жаңа әдістемелік технологияларды қолданып жас ұрпақтың тілге деген ынтасын, қөзқарасын біліктілігін арттыру қажет.
М.БЕРКУТБАЕВА, ҚазМемҚызПУ аға оқытушысы
4
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
№9(46) 17 мая 2016 г
bilimdi_el@mail.ru
ИНТЕГРАЦИЯ
Елизавета ХАМРАЕВА:
Внедрение трехъязычия – непростой период, требующий объединения усилий лингвистов, широкого обмена опытом, внедрения инноваций! Ляззат ТУРКЕСТАНОВА Астана Елизавета ХАМРАЕВА – доктор педагогических наук, профессор, академик Российской Академии Естествознания, декан подготовительного факультета для иностранных граждан Московского Государственного Педагогического Университета (МПГУ). Елизавета Александровна – автор учебных линий по русскому языку для детей-билингвов России и русского зарубежья. Соавтор комплектов по обучению детей соотечественников, проживающих за рубежом, а также детей-иностранцев, изучающих русский язык как первый или второй иностранный. Имеет более 150 публикаций, из которых 46 учебников, получивших одобрение в РАН и РАО. Автор монографии «Формирование коммуникативной компетенции младших школьников» и нескольких пособий, среди которых учебное пособие, признанное лучшим научно-методическим изданием 2015 года: «Русский язык для детей-билингвов: теория и практика». Стаж научно-педагогической работы составляет 27 лет, в том числе в высших учебных заведениях – 25 лет. – Елизавета Александровна, вы автор учебников нового поколения по русскому языку для детей-билингвов, принимали участие в создании линии учебников по русскому языку и литературному чтению для тюркской, абхазо-адыгской, финно-угорской языковых групп. С вашей помощью созданы учебники нового поколения по даргинскому, чеченскому, аварскому родным языкам. Являетесь автором научных публикаций, связанных в том числе с обучением русскому языку детей-билингвов в условиях поликультурного образовательного пространства российской школы. Насколько готовы делиться опытом со своими казахстанскими коллегами? – Конечно, очень рада быть полезной своим коллегам в Казахстане и надеюсь, что мой наработанный в современных условиях опыт пригодится. Опыт лучших российских педагогов, объединенный с опытом казахстанских, уверена, позволит быстрее прийти к поставленным целям. Хочется, чтобы учителя казахских школ, несущие с собой русский язык в школы, классы, использовали самые лучшие методики, лучшие учебники. Не секрет, что в современном мире обилия информации не всегда мы умеем ее запрашивать, также, как не умеем многие методические идеи воспринимать и транслировать – необходимо эту ситуацию несколько переломить. Все приходящее новое должно осваиваться в позитивном русле. Конечно, новое всегда сложно воспринимается, но уходить от него нельзя. Это пятый мой приезд в Казахстан за последний год. В образовательном пространстве Казахстана внедряется трехъязычие – это непростой период, требующий
объединения усилий лингвистов, широкого обмена опытом, внедрения инноваций. И стоит отметить, многому хочу учиться у казахстанских коллег, убеждена, что, сотрудничая с ними, также обрету новый, очень полезный опыт! – Насколько, по вашему мнению, в изучении языков важен фактор семьи? Какова роль мамы, как самого близкого к ребенку человека, которая всегда рядом, которая более всех общается с ним? – Очень важен! За каждым языком закрепляются свои функции. К примеру, у родного языка функции кумулятивного сохранения, то есть здесь язык выступает как средство хранения культурно-исторической информации, эмоционального общения. Язык обучения (мировой язык) в большей степени выполняет коммуникативную функцию – это выход в мир, некий паспорт, с которым человек оказывается в мировом пространстве. У каждого языка есть собственная четкая позиция по отношению к ребенку, к языковой личности. Очень важно, чтобы все языки в общем комплекте выполняли свои роли и не подменяли друг друга. Тогда каждый из них сохранится, не будут допущены перекосы. Надо четко понимать, что, скажем, дома идет сохранение традиций, в школе больше упор на инновации, на которые ребенок выходит с помощью уже другого языка. Важно, чтобы человек, тем более молодой, соотносил это в своей жизни и видел место каждого языка, как позитивное. – Как быть с опасениями, что учителя, особенно в сельской местности, вряд ли успеют за короткое время настолько изучить английский язык, чтобы вести на нем такие предметы, как физика, химия,
география, биология? Не «бонапартовские» ли это планы? – Дорогу осилит идущий! Думаю, это реальные планы, если их реализовывать правильно. Давайте порассуждаю на примере московского образования. Во многих частных школах Москвы также возникла идея ведения ряда предметов на английском языке. Это дорогие, платные школы столицы, где нет недостатка в сильных педагогических кадрах. Но и в них столкнулись с тем, что учитель-предметник, когда использует иностранный язык, оказывается, не может отобразить в полной мере все достоинство предмета. А учитель иностранного языка, который прекрасно знает все нюансы языка, не знает все тонкости физики или химии. Как быть? Пришли к решению использования на уроках технологии парного преподавания урока – с детьми работает два учителя. Вероятно, в какой-то момент к такому подходу, как к промежуточному варианту, придут и в системе школьного образования Казахстана. На все нужно время. Конечно, придут сильные, подготовленные к совершенно новой языковой среде педагогические кадры. Но сегодня нужно активно искать такие современные технологии, которые бы не усложняли жизнь педагога, а обогащали его педагогический опыт, давали ему возможность внутреннего роста. – Так сложилось, что мы, казахи, являемся в большинстве своем билингвами, то есть с детства знаем, понимаем и родной казахский, и русский – язык межнационального общения в нашей большой и дружной стране. Значит, нам легче освоить третий – английский язык, ведь на глубинном уровне язык, память уже в какой-то степени натренированы? Это
ведь своего рода имеющийся на вооружении карт-бланш? – Да, вы правы – любой билингв когнитивно более гибкий в языковых штурмах, нежели монолингв, ему гораздо легче осваивать новый язык. Это научно доказанный факт. Преимущества здесь безусловные. Другой вопрос, что у нас, к сожалению, в совершенно разных плоскостях находятся методики обучения. Например, методика казахского языка – это не то же самое, что методика английского языка. Они совершенно по-разному развиты. И то же самое можно сказать о методике русского языка и методике русского языка как иностранного. По большому счету речь идет о том, чтобы в первую очередь вырастить именно методическую составляющую. Можно сколько угодно преподавать язык и ничему толком не научить. Можно десять лет монотонно учить язык, а когда практически надо его использовать – не суметь даже попросить подать стакан воды. Важны коммуникативные составляющие, которые позволяют максимально функционально использовать язык, погружаться в него. И вот как раз билингву, имеющему лингвистический опыт, здесь гораздо проще. Но даже при этом ему одному не справиться, для этого должна работать целая команда учителей, авторов учебников, специалистов системы повышения квалификации. Это не берется на пустом месте, это долгий, кропотливый труд, и начинать его надо чем скорее, тем лучше. – Казахстанцев уже особо убеждать не надо в преимуществах овладения английским языком. И дети, и взрослые, особенно студенты, молодежь, охотно увлечены английским. Это видно невооруженным глазом, те же курсы по его изучению – одни из самых ходовых и популярных на рынке образовательных услуг. А как с этим в России? – В России активно и повально учить английский язык начали лет 15 назад. Он ведется и в первых классах. В образовательный стандарт английский впервые был введен в 2004 году. Сегодня в России больше уклон в сторону билингвального образования. Стали очевидны преимущества переключения с одного языка на другой, и у нас немного другая модель: не так, что один предмет ведется на одном языке, а скорее один предмет на двух языках. В разных пропорциях, в разных классах, в разном соотношении. И во всем мире интерес к такой практике есть, везде свой. В Америке, которая еще 10 лет назад считала, что ее гражданам не надо учить другие языки, когда весь мир говорит на английском, сейчас колоссальный интерес к билингвальному образованию – там открыта целая сеть англо-испанских, англо-китайских, англо-рус-
ских школ. Это интересный опыт, и на мой взгляд, будущее за такого рода экспериментами. – Когда в нашем обществе обсуждаются вопросы трехъязычия, некоторые опасаются, что как бы не оказался без пристального внимания государственный язык. Что можете сказать по этому поводу вы? – У каждого языка – своя роль. Она должна быть четко выдержана. С позиции многоязычия есть вещи, которые зависят друг от друга. Это социальный статус языка, кумулятивная составляющая, коммуникативный опыт. Они либо дают «белый флаг» языку, либо не дают. Очень важно, чтобы методика казахского языка, как родного, государственного языка, была осовременена и отвечала задачам сегодняшнего дня. Главное, не допустить оборотной стороны билингвизма – когда ребенок все понимает, но ни на каком языке сказать хорошо не может. Такое, к сожалению, тоже случается. Необходимо последовательно выдерживать четкое процентное соотношение языков в учебном и жизненном пространстве ребенка. Абсолютно точно некоторые вещи ребенок должен говорить на казахском языке, некоторые – всегда на русском и некоторые – всегда на английском языке. Если играть по этим правилам, сохранятся все языки, в том числе, и даже в первую очередь, родной. Потерь не будет. – В советские годы в казахстанских школах, вузах учили французский, немецкий языки. Сегодня на фоне массового интереса к английскому не исчезнет ли тяга у молодежи к их изучению? Что вы думаете о такой тенденции? – Не думаю, что померкнет интерес к этим языкам. Я, например, тоже учила французский, и мне он намного более понятен, чем английский, который все время не перестаю активно и усердно познавать. В России сегодня огромный интерес и к французскому, и к немецкому языкам. Согласитесь, во многих случаях немецкий – язык точной науки. Растет интерес к испанскому языку, и отчасти это связано с туристической индустрией, к итальянскому, так как его знание связано со стремлением к знаниям в таких сферах, как архитектура, дизайн. Очень большой интерес к китайскому языку. В каждой российской школе второй иностранный язык после английского все чаще и чаще сегодня – это французский, немецкий, китайский, испанский. Эти четыре языка в разных пропорциях присутствуют в российских школах обязательно. У моих обеих дочерей второй язык – французский, и девочки его сами осознанно для себя выбрали. Думаю, что в каждом языке есть своя изюминка. Мода на языки была и будет, причем не только на английский, а на английский +.
5
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
ПРОФСОЮЗ
Шагая в ногу со временем Ляззат ТУРКЕСТАНОВА Астана
Состоялось заседание Совета ОО «Казахстанский отраслевой профсоюз работников образования и науки». С докладом о ходе выполнения основных направлений деятельности и участии в ГПРОН на 2016-2019 годы выступила председатель отраслевого профсоюза Майра АМАНТАЕВА. Об основных направлениях новой госпрограммы рассказал вице-министр образования Такир БАЛЫКБАЕВ. На заседании также присутствовал заместитель председателя, директор департамента организационной, кадровой работы и активов Федерации профсоюзов РК Виктор РОГАЛЕВ. Отраслевой Совет отметил, что после XIII съезда профсоюзные органы и организации в соответствии с решениями съезда и «Основными направлениями деятельности Казахстанского отраслевого профсоюза работников образования и науки на 2014-2019 годы» последовательно отстаивали социально-экономические, трудовые права и интересы членов профсоюза. Проделана и продолжается работа по консолидации профсоюзного движения, практически завершена работа по регламентации уставной деятельности профсоюзных структур. Развивается социальное партнерство. Подписано и реализуется Отраслевое соглашение между МОН РК и Отраслевым профсоюзом на 2015-2017 годы – на его основе решается обширный
Назимбек Кежибаевич Уразамбетов, председатель Северо-Казахстанской областной профсоюзной организации, получил в этот день нагрудный знак «Почетный работник образования РК»
круг социальных проблем работников сферы образования и науки. Профсоюзы активно участвуют в процессах развития гражданского общества. Так, 136 представителей членских организаций избраны в общественные советы при центральных и местных исполнительных органах власти, а 409 работников сферы образования стали депутатами областных, районных и городских маслихатов. Есть, конечно, еще нерешенные проблемы. Так, несмотря на принимаемые меры по повышению зарплаты учителей, в целом требует совершенствования система оплаты труда работников сферы образования, а также деятельность правовых служб профсоюза в вопросах осуществления общественного контроля за исполнением работодателями
СЕМИНАР
Жаңа кодекс түсіндірілді Есімхан ШЫМҚАЕВ, Мұғалжар аудандық кәсіподақ ұйымының төрағасы Ақтөбе облысы
«Еңбек қатынастарын құқықтық реттеудегі Қазақстан Республикасының еңбек заңдылықтарын қолдану тәжірибесі» тақырыбында Мұғалжар аудандық кәсіподақ ұйымында облыстық көшпелі семинар болып өтті. 2016 жылдың 1 қаңтарынан бастап елімізде жаңа Еңбек кодексі мен жалақы төлеудің жаңа моделі күшіне енді. Осыған байланысты, қазіргі таңда осы тақырыпта жаппай оқыту жұмыстары елімізде жүріп жатырғаны белгілі. Мұндай игілікті істер қазақстандық салалық білім қызметкерлерінің кәсіподағының Ақтөбе облыстық ұйымында
да жалғасын тауып келеді. Ақтөбе облысының әр ауданында кестеге сәйкес, көшпелі оқыту-семинарлары өтуде. Сондай бір көшпелі оқыту-семинары таяуда қазақстан-
дық салалық білім және ғылым қызметкерлері кәсіптік одағының Ақтөбе облыстық ұйымы қоғамдық бірлестігінің филиалы Мұғалжар аудандық кәсіподақ ұйымында
өтті. Көшпелі оқыту-семинарын қазақстандық салалық білім және ғылым қызметкерлері кәсіптік одағының Ақтөбе облысы ұйымының бас маманы, заңгер Александр Львович Алимпиев жүргізді. Семинарға білім бөліміне қарасты 68 мекеме басшылары және 71 бастауыш кәсіподақ ұйым төрайымдары мен төрағалары, 11 есеп қызметкерлері, білім бөлімінің заңгері, кадр жөніндегі бас маманы қатысты. Семинардың жұмысы негізінен 2 бөлімнен тұрды. Алғашқысында күн тәртібіндегі мәселелер бойынша жаңа Еңбек кодексін тәжірибеде қолданудың бірқатар сұрақтары, өзгертулер мен толықтырулар, өндірістік кеңес пен техникалық инспекторлар қызметі, еңбек даулары мен келісім комиссияларының жұмысы, ұжымдық шарт, еңбекақы төлеудің жаңа моделін тәжірибеде қолдану ерекшеліктері
трудового законодательства. Эти и другие вопросы стоят на повестке дня, и профсоюз ими намерен заниматься активно и неукоснительно. И, безусловно, одной из своих первостепенных задач Отраслевой профсоюз считает участие в реализации новой ГПРОН на 2016-2019 годы, как важного фактора повышения социального статуса педагогических работников и уровня их социальноэкономической защищенности. Есть и новшество, связанное с необходимостью дальнейшего повышения эффективности в реализации уставных задач по представительству и защите социально-трудовых прав и профессиональных интересов членов профсоюза – с этого года вводится рейтинговая оценка деятельности членских организаций.
туралы кеңінен ақпарат берілді. Семинардың екінші кезеңінде сұрақ-жауап сағаты өткізілді. Бұл сұрақ-жауап сағаты белсенді әрі жоғары қызығушылықпен өтті. Жалпы семинар барысында жазбаша да, сонымен қатар ауызша да сұрақтар мен өтініштер жолданды. Жауаптар алынып, бірқатар сауалдар қызу пікір алысу өзегіне айналды. Түскен сауалдардың ешқайсысы да жауапсыз қалған жоқ. Семинар барысында нақты жауап беруге болатын сұрақтарға бірден түсіндірме беріліп, қосымша зерттеп-зерделеуді қажет ететін мәселелер заңгердің қоржынына түсіп, сарапталып, артынан жауап берілетіндігі ескертілді. Қалай дегенмен, аталған семинардың мекеме басшыларына, кадр қызметі мамандарына, кәсіподақ жетекшілеріне берері мол болғандығы талассыз. Семинар соңында семинарға қатысушыларға «Қазақстандық салалық білім және ғылым қызметкерлері кәсіптік одағының Ақтөбе облыстық ұйымы» қоғамдық бірлестігінің арнайы сертификаттары берілді.
6
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
№9(46) 17 мая 2016 г
bilimdi_el@mail.ru
МЕНЕДЖМЕНТ В ОБРАЗОВАНИИ
По пути к культуре постоянного совершенствования
В АО «Университет КАЗГЮУ» состоялся расширенный республиканский семинар «Формирование инновационного менеджмента в образовании» с участием представителей МОН РК и руководителей школьных организаций г. Астаны, регионов страны. Обсуждены актуальные вопросы системы школьного образования, реформирования образовательной сферы, работы по совершенствованию учебных процессов в школах республики. Открыла мероприятие Надежда КОРОБКО, заместитель председателя правления АО «Университет КАЗГЮУ».
Серик Ирсалиев, президент АО «ИАЦ», председатель Общественного совета МОН РК Для внедрения процесса формирования инновационного менеджмента в настоящее время реализуются совместные проекты между высшими и средними учебными заведениями. В качестве одного из показательных примеров формата успешного партнерства можно привести проект «Школа-Вуз», реализуемый с начала этого года Университетом КАЗГЮУ. Заключены меморандумы о сотрудничестве со школами города Астаны, в рамках которых ведущие профессора университета проводят гостевые лекции и обучающие семинары в школах столицы. Такой подход оказывает
влияние на более успешное внедрение инновационного менеджмента в образовательный процесс, повышает квалификацию учителей школьных организаций. Выступивший на семинаре президент АО «Информационноаналитический центр» МОН РК Серик Ирсалиев (по теме «Интеллектуальное лидерство») отметил, что при сегодняшних преобразованиях в образовании, поставленных целях без наличия настоящих лидеров любые инновации были бы обречены на провал. Среди самых востребованных навыков в 2020 году Серик Ирсалиев назвал следующие:
решение комплексных задач, критическое мышление, творческие способности, управленческие таланты, координация с другими, эмоциональный интеллект, способность рассуждать и принимать решения, ориентация на обслуживание, навыки ведения переговоров, когнитивная гибкость. Интересными оказались также выступления магистра МВА, доктора PhD Бибигуль Нурашевой («Новеллы трудового кодекса»), магистра МВА (диплом Open University) Гульмиры Мукановой («Повышение качества, оптимизация потерь, создание культуры постоянного совершенствования – бережливый менеджмент в сфере образования»). Самат Панов, магистр МВА (Голден Гейт Университет, Сан-Франциско, Калифорния, США), выступая по теме «Школа будущего: проблемы и возможности», заметил, что во всех странах идет поиск моделей лучшей школы. Например, в сентябре 2015 года Лорен Джобс объявила конкурс The Super School Project XQ с призовым фондом $50 млн тому, кто предъявит Америке лучший про-
ект «новой Супер-школы». Отбор финалистов – до 23 мая, победители будут объявлены в августе 2016 года. Обещанную сумму получат лучшие пять проектов, но не сразу, а по 2 млн в год в течение пяти лет – «чтобы была видна реальная работа по проектам». Заявки подали 70 тыс. участников, которые начали создавать первые команды и обозначать их лидеров. Всего образовалось 2 тысячи команд из всех штатов. Участникам нужно описать, что и как школьникам 21 века надо изучать сегодня, чтобы стать кем-то и чем-то завтра. При этом какова миссия школы? Что сегодня и завтра будет эффективным в образовании? Как осуществить вовлечение школьников в мотивацию обучения самих себя? Какими должны быть учителя? И по ходу проведенных исследований уже обозначилась картина «Чего хотят школьники?». Оказывается, американские школьники хотят «учиться через кейсы и проекты, а не через нудные лекции и тесты. Работать в команде и квестах или в тихих комнатах, а не в шумных классах, где за 100 децибелов.
Классы должны быть хорошо оборудованы, чтобы что-то можно было подержать руками. Учителя пусть будут советниками, а не преподавателями, и готовы слушать и слышать, а не пугать оценками. Больше пространства для спорта и тренажеров». «Интересно, чего хотят казахстанские школьники, было ли какое-то исследование на данную тему?» – задался вопросом Самат Панов. В целом, было много интересного на семинаре в КАЗГЮУ. В его рамках, кстати, слушателям было рассказано о Корпоративном фонде «Эндаумент КАЗГЮУ», который был создан недавно и уже набирает авторитет, а цель фонда – поддержка талантливой, одаренной молодежи из социально уязвленных слоев населения, которые хотят и могут учиться, но очень нуждаются в материальной поддержке для своего образования и роста. Также состоялась презентация Летней школы КАЗГЮУ – ученики 10-11 классов из любого региона страны в течение двух недель во время каникул смогут не только отдохнуть, но и пройти курс английского языка, получить сертификат, новые знания, обрести друзей, посетить множество экскурсий, в том числе с выездом в Бурабай. По окончании семинара Жамал Аяпова, директор Бизнесшколы КАЗГЮУ, всем участникам вручила именные сертификаты за подписью Талгата Нарикбаева, ректора АО «Университет КАЗГЮУ».
Фатима НАУРЫЗБАЕВА Астана Фото пресс-службы КАЗГЮУ
НАУЧНЫЙ ФОРУМ
Наследие профессора Кожакеева Сауле ДУТБАЕВА, заведующая кафедрой русской филологии и журналистики Атырауского государственного университета им. Х.Досмухамедова, кандидат филологических наук На факультете журналистики Казахского национального университета им. аль-Фараби прошел научный форум студентов и молодых ученых «Аль-Фараби – по шелковому пути мудрости» в рамках традиционных ІІІ Международных Фарабиевских чтений и ІV Кожакеевских чтений «Юные корреспонденты». В его работе принимали участие профессора и преподаватели КазНУ, известные журналисты и общественные деятели. На открытии форума с приветственным словом выступил декан факультета журналистики Сагатбек Медеубек, который
подчеркнул роль и значение чтений, посвященных ученому, преподавателю, писателю-публицисту Темирбеку Кожакееву. Научному собранию предшествовал конкурс на лучшую исследовательскую работу по таким номинациям, как «Лучшая
научная работа», «Лучшая публицистическая статья», «Лучшее сатирическое произведение», «Лучший видеопроект», «Лучший мультимедийный проект». Научные исследования, представленные на конкурс, поднимали современные актуальные проблемы в жизни общества и страны. В номинации «Лучшая научная работа» первое место занял студент третьего курса по специальности «журналистика» Атырауского государственного университета им. Х.Досмухаме-
дова (АГУ) Абай Акмурзиев. Кстати, Абай является обладателем Международной стипендии им. Г.Алиева 2015 года. Руководителем научной работы студента на тему «Темірбек Қожакеев – сатира саңлағы» выступила старший преподаватель кафедры русской филологии и журналистики АГУ Ляззат Кабдировна Мажитова. В работе А.Акмурзиева показана роль доктора филологических наук, профессора Т.К. Кожакеева как основателя научной школы исследования истории и
особенностей казахской сатиры, внесшего значительный вклад в развитие казахской журналистики. На Ученом совете КазНУ им. аль-Фараби 11 студентов, призеры в разных номинациях, были награждены дипломами и ценными призами от имени семьи профессора Т.Кожакеева. В частности, студент АГУ им. Х.Досмухамедова Абай Акмурзиев за свою научную работу был удостоен специальной стипендии имени Темирбека Кожакеева в размере 50 000 тенге.
№9(46) 17 мая 2016 г bilimdi_el@mail.ru
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
7
ДИСКУССИОННАЯ ПЛОЩАДКА
В фокусе: ТРЕХЪЯЗЫЧИЕ
ОТ РЕДАКЦИИ: «Бiлiмдi ел – Образованная страна» объявляет премьеру рубрики «Дискуссионная площадка». В ней свои мнения будут высказывать педагоги, общественные деятели, просто граждане по самым актуальным и обсуждаемым тенденциям в образовании. Тема сегодняшнего дня – ТРЕХЪЯЗЫЧИЕ. Трехъязычие – требование времени, современного мира. Как идти вперед, варясь лишь «в собственном соку», не понимая языка, на котором, уж так сложилось, общается весь мир? Ну, или большинство жителей планеты. Лучший выход – знать очень хорошо родной и государственный язык, язык межнационального общения в нашей большой и дружной стране – русский, и – браться за английский, чтобы быть открытыми всему миру и человечеству!
Итак, наша «Дискуссионная площадка» стартовала. Надеемся, она станет по-настоящему живой и узнаваемой. Кстати, любой из наших читателей может стать ее участником: высказаться по тем или иным актуальным вопросам образования, предложить темы новых дискуссий. Если есть желающие продолжить рассуждения на тему трехъязычия – добро пожаловать, ведь оно сегодня на постоянной повестке дня!
Аягүл МИРАЗОВА, ҚР Еңбек Ері, Алтын жұлдыз орденінің иегері, Алматы қаласындағы Ы.Алтынсарин атындағы №159 мектеп-гимназияның директоры: – Ұстаз ретінде пікірім үш тілді меңгеру керек-ақ, бірақ оны қандай әдіс-тәсілдермен және қандай жолмен білдіруіміз қажет – міне осы алаңдатады. Мектептерімізде көп тілділік қалыптасқан дәстүр. Осы дәстүрімізді қиратпай, жетілдіре түссек, нұр үстіне нұр. Дәлірек айтар болсақ: жаратылыстану, математика және техникалық пәндерді барлық мектептерімізде жаппай және біржола ағылшын тілінде оқытуға бірден көше салуға қарағанда, өзімізде бар дәстүрді пайдалану қай жағынан да тиімді деп ойлаймын. Ал қазақ тілін, орыс тілін, ағылшын тілін білгізуге екі жол бар деп білемін. Біріншісі – оқу жоспарында көрсетілген вариативтік сағаттарды пайдаланып, жалпы орта мектептерде қазақ, орыс, ағылшын тілін оқытуға апталық сағаттарды арттыруға болады. Екіншісі – сонымен қатар қазіргі көш басындағы Назарбаев зияткерлік, «Дарын» желісіндегі мектептерді көбейтсе, соларда қабілет-мүм-
кіндіктері бар балаларды жаңаша оқытуға болар еді деп есептеймін. Өйткені оларда тиісті материалдық-техникалық оқу базасымен жабдықтандыру да, керекті лайықты кадрлармен қамтамасыз ету мүмкіндігі де ойға қонарлық. Бұның нәтижесінде мектеп бітіргенде, оқушының бойында шетел ағылшын тілінің жалпы базалық негіздері қалыптасып үлгеретін болады. Ондай оқушының одан әріде өз қалауы мен мүмкіндігіне қарай қажет болған жағдайларда ағылшын тілінің ғылыми-техникалық, жаратылыстану салаларын меңгеруі айтарлықтай тілдік қиындықтарға ұшырамайды. Бұл – мектепте қоғамдық ғылымдар негіздерін де меңгеруге, соның ішінде мемлекеттік қазақ тіліне де нұқсан келтірмейтіні анық. Яғни тұлғаның жан-жақты қалыптасу ұстанымы сақталынады деген ойдамын.
Назипа ШАНАИ, заведующая сектором Ассамблеи народа Казахстана, общественный деятель: – Безусловно, я за трехъязычие! Внедрять его надо поэтапно, постепенно, поскольку еще не готова материально-техническая база школ. Кроме того, будет тормозить процесс то, что в Казахстане существуют трехсменные школы. Еще один большой вопрос – подготовка педагогических кадров. В целом же трехъязычие необходимо, и я уверена, что знание одного-двух языков не исключает знание третьего. Кто знает хорошо казахский язык, изучив и заговорив на английском, никогда не забудет казахский. И также можно привести пример с русским языком. Еще надо большую роль отводить родителям, семье. Если дома ребенок пребывает в атмосфере дружелюбного отношения к вопросу трехъязычия – уже создана платформа для успешного изучения им трех языков. Миссия
семьи здесь бесспорна и даже, вероятно, первостепенна. Думаю, за основу надо брать опыт КТЛ и школ «Мурагер», достигших колоссального успеха в языковом изучении.
Султан Хан Аккулулы ЖУСИП, директор Института культуры и духовного развития «Алаш» ЕНУ им. Л.Н. Гумилева: – Понимаю всю важность полиязычия, но хочу заметить, что еще 100 лет назад казахи ратовали за то, чтобы любой язык учить только после того, как дети до определенного возраста сполна изучат свой собственный язык. И есть опыт стран, где до сих пор применяется аналогичный подход. Например, в Японии, где школьник до 14 лет учится только на японском языке, а потом уже самостоятельно решает, какие еще ему языки учить в старшем школьном звене и вузе. К тому же, как у нас учить на английском детей, если учителя ведут только языковые предметы – английский, русский или казахский? Где взять учителей, которые способны вести химию, физику или математику на английском? На мой взгляд, вначале надо на 100% изучить государственный, потом браться за другие…
Камал ОРМАНТАЕВ, доктор медицинских наук, признанный детский «золотой хирург», автор большого ряда научных медицинских изданий, обладатель множества высоких на-
град за внесенную огромную лепту в развитие отечественной медицины, возглавлял Республиканский научный центр детской хирургии и педиатрии: – Чем больше человек знает языков, тем он прогрессивнее. У молодых врачей, хирургов, остающихся в языковом вакууме, вряд ли есть возможность расти, быть конкурентоспособными. Наука, медицина не стоят на месте, также, как растут вызовы в вопросах здоровья человечества, и чтобы уметь бороться с этим, не оставаться на задворках медицины, казахстанцы должны знать популярные мировые языки, на которых проходят важные мировые конференции, симпозиумы. Главное, не забыть в этом потоке свой родной казахский язык! В трехъязычии, за которое я выступаю однозначно, основой изучения должен быть казахский язык. Знать его в совершенстве мы обязаны, и я всей душой, сердцем очень переживаю за то, чтобы наш родной язык не остался в тени, чтобы он не был знаком нашим детям, подрастающему поколению лишь на бытовом уровне.
Асия БЕРКЕНОВА, известный акын, в 1984 году – победительница республиканского айтыса, посвященного 100-летию казахского акына и жырау Кенена Азербаева, участница и победительница многих республиканских и международных айтысов, педагог: – Если наши дети не будут со школьной скамьи учить и знать английский, как мы можем быть уверены в том, что завтра они не отстанут от современного мира? Чтобы не быть ущербными, нам надо знать английский! Русский язык нам также нужен, потому что это язык общения в
нашем дружном многонациональном государстве. От того, что человек знает три и более языка, ему точно никакого вреда не будет, только огромная польза! Казахский язык в Казахстане, бесспорно, должен быть на самой высоте изучения, при этом в казахских школах английский язык ученикам надо давать не через посредника в виде русского языка, а напрямую! Это важный момент, и в первую очередь надо в массовый обиход пустить элементарно казахско-английский словарь, пусть он будет у каждого на руках. Сегодня же мы в большинстве встречаем русско-английские словари.
Камал АЛЬПЕИСОВА, общественный деятель, поэт, автор научных исследований по законности переводов: – В век интеграции оставаться в стороне от глобальных языковых тенденций недопустимо. А вообще, способность к языкам, в целом к наукам зависит не столько от школы, а в большей степени от способностей самого ребенка. Надо учитывать способности детей в первую очередь, а не полагать, что если «сильная» школа, то она выпускает только отличников. Так вот, я за то, чтобы наши школьники знали английский язык, но, может быть, необязательно, чтобы его начинали учить с младших классов. Думаю, в начальном звене акцент в казахской школе надо делать на казахский язык. Имея прочные знания родного языка, переходить в среднем звене на английский. Хочу сказать, что учить языки не поздно никогда! И взрослым, и детям. Я знаю семью иностранцев, они приехали в Казахстан из Сеула по работе, так вот, они за 7 месяцев изучили казахский язык, и сегодня говорят на нем, почти как мы!
8
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9 (46) 17 мая 2016 г.
bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
ФОТОРЕПОРТАЖ
Астана. Отчетная встреча Подробности в цитатах и
Министр образования Ерлан Сагадиев перед началом Отчетной встречи
Сенатор Серик Бектурганов
Во время посещения информационной площадки АОО «НИШ». Светлана Испусинова, заместитель председателя правления АОО «НИШ»
Ход встречи можно было наблюдать и на большом экране в фойе ЕНУ
Ответственный секретарь МОН РК Амерхан Рахимжанов
Директор РУМЦДО МОН РК Раиса Шер
Участники встречи
Все, кто не успел задать вопрос Министру, могли подойти к этим столикам и зарегистрировать свой вопрос. Ответы были предоставлены в 10-дневный срок
№9(46) 17 мая 2016 г bilimdi_el@mail.ru
9
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
Министра Е.Сагадиева. лицах Отчетная встреча Министра образования и науки Ерлана САГАДИЕВА с представителями общественности прошла 27 апреля. Казахстанцы узнали о том, как она прошла, из сообщений СМИ. Мы же сегодня хотели бы еще раз остановиться на некоторых моментах встречи и рассказать о том, на что акцентировал внимание глава МОН. Опережая вопросы относительно множества реформ, которые активно обсуждают в обществе, социальных сетях, Ерлан Сагадиев заявил сразу: «Эксперименты закончились, и сейчас мы приступаем к реализации всего того, над чем предыдущие 15 лет шла усиленная работа. Основа для реализации новой государственной программы образования заложена, и всем, кто в этом участвовал, я хочу сказать слова благодарности за большую проведенную работу». Министр подробно остановился на всех направлениях развития образования. «В этом году будут введены 34 новые школы, начнется строительство еще 40 школ – это отчасти решит проблему наличия в стране трехсменных и аварийных школ, но полностью не снимет. Помимо государственного участия, необходимо массово привлекать в строительство школ частный капитал, использовать механизмы государственно-частного партнерства. Одновременно с ГЧП будет активизироваться механизм подушевого финансирования». «В этом году по стране к широкополосному Интернету будет подключено 2,5 тыс. школ. К 2020 году планируется, что 90% школьников и педагогов, 100% студентов будут иметь возможность использования в своем обучении такого Интернета. За последние пять лет в мире произошла интернет-революция, и нам не пользоваться ее плодами было бы непозволительно! И именно широкополосный Интернет позволит обеспечить по стране массовость, повсеместность, внедрение качественного образования по всей стране, включая сельские населенные пункты, интеграцию в мировое образовательное пространство. Кроме того, речь можно будет вести о качестве образования в отдаленных малокомплектных школах». «В середине 80-х годов большинство развитых стран пришли к выводу, что надо переходить к новому типу содержания школьного образования. Оно должно быть основано не столько на количестве знаний, сколько на функциональной грамотности. То есть важным становится не то, что знает человек, а что он умеет, как он умеет применять знания. С 1988 года страны ОЭСР одна за другой начали переходить на такое обновленное содержание в школах. Процесс в целом закончился к середине 90-х годов. В 1997 году страны
договорились о едином стандарте измерений обновленного содержания – его назвали PISA. Так вот, с 1 сентября этого года Казахстан начинает его внедрять с первого класса во всех школах. На внедрение полностью дается четыре года». «Трехъязычие. Сегодня идут бурные споры со стороны тех, кто считает, что «в погоне за английским как бы не забыть казахский». Прежде всего, смысл трехъязычия в том, что мы хотим обеспечить тотальное знание казахского языка! Государственный язык был и остается приоритетным! Также знание и русского языка, и английского языка – это требование времени. Наша молодежь исторически приспособлена к трехъязычию – при
можность повторной сдачи ЕНТ. Так вот, и для тех, кто сдает КТА после колледжей, теперь вводится возможность пересдать КТА в январе, а до этого времени молодой человек уже может быть зачислен в вуз и начать обучение условно, заодно готовиться к пересдаче тестирования. Это очень хороший шанс для дальнейшей путевки в жизнь, возможности получения высшего образования». «ЕНТ больше не есть важная часть рейтинга школ. Теперь внимание на функциональную грамотность учеников!» (эти слова министра зал встретил бурными аплодисментами – от редакции). Вузы сейчас готовятся и должны быть готовыми к тому, чтобы через 4 года на-
Безусловно, для внедрения трехъязычия и преподаватели, и студенты должны владеть английским языком. На сегодня 10% из 38 тыс. преподавателей (ППС) вузов Казахстана свободно владеют иностранным языком и преподают дисциплины на трех языках. Для повышения языкового уровня остального ППС нами предусмотрено повышение квалификации 4000 преподавателей вузов на английском языке в течение трех лет. Также ППС будет охвачен массовыми онлайн-курсами, дистанционными курсами и может обучаться в рамках программы «Болашак». Планируется разработка 40 образовательных программ и учебников для вузов на английском языке по техническим, педагогическим и естественно-научным специальностям. С 2017 года ежегодно будут выделяться гранты на подготовительное отделение в вузах для повышения уровня языковой подготовки. Будет осуществляться прием по госзаказу в профильную магистратуру и бакалавриат для обучения на английском языке. 50% дисциплин будут преподаваться на языке обучения, 20% – на втором языке, 30% – на английском правильных методиках преподавания в изучении языков проблем не будет». «Никто предметное трехъязычие с 1 сентября этого года ни в одном классе в обязательном порядке внедрять не собирается. Согласно программе, только в 10 и 11 классе, и только с сентября 2019 года, и только по четырем предметам (физика, химия, биология, информатика) преподавание будет вестись на английском языке. Это 8 часов в неделю. И это на четвертый год. При этом в школе с казахским языком обучения математика, казахский язык, казахская литература, история Казахстана, география и ряд других предметов будут вестись на казахском. Всего – 16 часов. Русский язык и литература, всемирная история будут вестись на русском языке, независимо от языка обучения. В целом такое же соотношение в русскоязычных школах. И это на четвертый год. И только в старшей школе. В остальных классах сегодняшние базовые принципы остаются. Понятно, что языковые нагрузки вырастут, чтобы дети были готовы к трехъязычию в старшей школе. Мы школам дадим возможность изучать предметы на трех языках и в основной школе. Но это по мере того, как школы будут к этому готовы. Массовая подготовка преподавателей начнется уже в этом году». «Как уже сообщалось, вводится воз-
чать встречать трехъязычных, функционально грамотных выпускников школ». «Работа по обновлению содержания образования в стране началась не сегодня, а 15 лет назад, по поручению Президента. Обновленное содержание апробировано и внедрено в Назарбаев Интеллектуальных школах и 30 пилотных школах у нас в стране. Был проведен мониторинг апробации обновленного содержания образования. Родители и дети довольны, преподаватели поддерживают. В НИШ, других передовых школах сегодня конкурс 15-20 человек на 1 место. Именно программы такого типа будут внедрены во всех 7500 школах. Эксперимент закончен, и сегодня мы идем к тому, чтобы все школы Казахстана были в равной степени сильными. Не должно быть худших и лучших школ – все дети получат равный доступ к качественному образованию». «Очередь в детские сады сегодня – 280 тыс. детей. К 2020 году такая очередность должна быть устранена. Большая надежда на частный сектор. Будем дальше развивать программу «Балапан». Требует своего разрешения вопрос упрощения процедуры получения лицензии, без ущерба в сторону качества». «К вопросу о спонсорстве в сфере образования. За границей в развитых странах это нормальная практика, ког-
да меценаты хотят внести свою лепту в развитие той или иной школы, вуза. И у нас так может быть – например, подарит вуз классу какой-нибудь школы робототехнику, и будет висеть табличка «Класс имени такого-то вуза, предприятия». Вообще, надо частный капитал, спонсоров приводить в учреждения образования цивилизованным путем. Сегодня надо активно популяризировать робототехнику. Летом следующего года пройдет первая в Казахстане Лига робототехники для школьников, к первому финалу начнут подготовку 50 команд. Призываю всех спонсоров к участию в оснащении школ робототехникой!». Комментируя появившееся в СМИ выступление по поводу ненужности английского всем, например, чабанам, Е.Сагадиев отметил: «Многие из тех, кто сейчас рассуждает так, на самом деле выучили своих детей в лучших школах, обучили их за границей, в том числе по «Болашаку», и теперь говорят, мол, зачем, английский нужен всем слоям? Но, к примеру, мой дед был тоже чабаном и отправил своего сына, моего отца, учиться из аула в город, в Москву, и он стал позднее академиком. Большинство ученых Казахстана – дети чабанов, так что же, мы не должны открывать дорогу нынешней сельской молодежи? Я против такого подхода, пусть дети учатся. В этом и цель программы – обеспечить равный доступ к качественному образованию, в том числе и для сельских детей». «Для четырех предметов на английском языке в старшей школе нам нужно около 32 тысяч преподавателей. Всего у нас 365 тысяч учителей. Если каждый 20-й учитель за четыре года сумеет перестроиться, то мы уже наполовину обеспечены. А я уверен, что их будет больше. Плюс каждый год мы принимаем на работу 12-13 тысяч молодых учителей. Если треть молодых учителей будет англоговорящими, то это нам даст недостающую половину. На самом деле, мы думаем, что в нашем распоряжении будет большее количество специалистов. У нас более трех лет. Конечно, предстоит серьезная работа по перестройке педагогического образования в очень сжатые сроки. Мы планируем увеличить PhD на английском языке в несколько раз, магистратуру на английском языке. В целом, вложить большие средства в подготовку учителей. Нельзя забывать про новые технологии преподавания языков. Если пять тысяч школ будут охвачены Интернетом, а это 90 процентов преподавателей, то задача вполне решаема». От редакции: Специально к Отчетной встрече Министра был выпущен спецвыпуск газеты «Бiлiмдi ел – Образованная страна», экземпляр которой смог взять с собой домой и прочитать, обсудить с близкими, коллегами каждый, кто пришел на встречу – спецвыпуск был полностью посвящен Государственной программе развития образования и науки (ГПРОН) на 2016-2019 годы.
10
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
№9(46) 17 мая 2016 г
bilimdi_el@mail.ru
ДЕНСАУЛЫҚ – ЗОР БАЙЛЫҚ
Гүлнар ЖАҚСЫЛЫҚОВА:
Дәрігерлерге деген сұраныс үнемі болады Сәния СҮЛЕЙМЕН Астана Адам денсаулығы қоғамның байлығы болып саналатыны бәрімізге мәлім. Әрине, дені сау адамның көңіл-күйі көтеріңкі, еңбекке әрқашан құлшына кірісетіні белгілі. Қазақ «Дені саудың – жаны сау» деп бекер айтпаса керек?! Енді осы әңгіме төңірегінде, жалпы ақ халатты абзал жандыларды даярлайтын жоғары оқу орны туралы, Астана медицина университетінің проректоры, медицина ғылымының докторы Гүлнар Әділханқызы ЖАҚСЫЛЫҚОВАҒА бірнеше сұрақтарымызды қойған едік. – Гүлнар Әділханқызы, алғашқы сұрағым: Астана медицина университеті үшін стратегиялық дамудың қандай бағыттары маңызды? – Астана медицина университеті даму стратегиясының басымдықтарын белгілегенде мемлекеттік саясатты және орталық органдардың білім беру, денсаулық сақтау, еңбекті ұйымдастыру, инновациялық-индустриялық даму саласындағы саясатын басшылыққа алады. Маңызды стратегиялық бағыттар ретінде біз мыналарды белгіледік: талапкерлердің білім сапасына талапты жоғарылату; кадрлық және зияткерлік әлеуетті дамыту, материалдық-техникалық жабдықтарды және ақпараттық-коммуникациялық ресурстарды арттыру. Стратегиялық басым міндеттердің бірін іске асыру үшін біз кәсіптік бағдар беру бойынша жұмысты жетілдірдік. Соның нәтижесінде жалпы білім беретін мектептерді «Алтын белгіге» бітірген түлектер, халықаралық және республикалық олимпиадалардың жеңімпаздары, Назарбаев Зияткерлік мектебінің түлектері есебінен бірінші курсқа қабылданған талапкерлердің сапалық құрамы біршама жақсарды. Қазақстандағы медициналық және фармацевтикалық білім беруді дамыту еліміздегі медициналық білім беру ұйымдарына азаматтарды іріктеуге және қабылдауға қойылатын жаңа тәсілдерді енгізуді көздейді. Осыған байланысты денсаулық сақтау саласы үшін кадрларды даярлау сапасына қол жеткізудегі маңызды критерийлердің бірі – медициналық жоғары оқу орындарына талапкерлерді іріктеудің қосымша механизмін енгізу. Осы саясатты жетілдіру үшін жоғары оқу орнында талапкерлермен жүргізілетін көптеген мини-интервью апробациядан өткізілуде. Канаданың Мак Мастер ғылыми-зерттеу университеті әзірлеген бұл әдіс үміткерлерді тек академиялық қабілетіне қарап емес, коммуникативтік машықтары, адамдармен тіл табысу машықтары бойынша іріктеуге мүмкіндік береді, бұл құнды қабілеттер медицина қызметкерінің кәсібіне аса қажет. Медициналық білім беру сапасына қоғам талабының күшейгенін ескере отырып, университетте кадрлық және зияткерлік әлеуетті дамытуға көп көңіл бөлінеді. 2015 жылы 500-ден аса қызметкер педагогикалық және кәсіптік біліктілік арттыру курстарынан өтті. ҚР Білім және ғылым министрлігі өткізген 2014 және 2015 жылғы конкурс қорытындысы бойынша, университетіміздің бес оқытушысы «Жылдың үздік оқытушысы» атағын иеленді. Медициналық білімнің бәсекеге қабілеттілігінің артуы, интеллектуалдық ресурстардың жоғары деңгейіне негізделген технологияларды енгізу – университеттің табысты дамуының маңызды факторлары. Инновациялық білім беру қызметін дамыту мақсатында ЖОО жыл сайын оқу-клиникалық орталықтың, ғылыми мектептердің, кафедралардың, оқу-зерттеу зертханаларының, кітапхананың, өзге де құрылымдық бөлімшелердің жабдықтарын жаңартып
отырады. Оқу-клиникалық орталық пациенттің денсаулығына зиян келтірмейтін қауіпсіз ортаны жасай отырып, білім алушыларға және практик-дәрігерлерге жоғары технологиялық муляждар мен фантомдарды қолданып, практикалық машықтарын дамытуға, клиникалық біліктілігін дамытуға, жетілдіруге мүмкіндік жасайды. – Білім беру саласын жаңғырту дегенді қалай түсінесіз? Жай ғана сәнді сөз емес пе, сіздің пікіріңіз қандай? Жалпы, жаңғыртудан қандай нәтиже күтесіз? – Медициналық және фармацевтикалық білім беруді жаңғырту қажеттілігі – заман талабы. Медицина кадрларын даярлаудың, жоғары білікті мамандарды ғана емес, сонымен қатар халықаралық еңбек нарығында сұранысқа ие, бәсекеге қабілетті мамандарды даярлаудың жаңа жүйесін талап ететін нарықтық қарым-қатынас талаптары. Білім беруді жаңғырту дегеніміз озық дамудың инновациялық стратегиялары, халықаралық стандарттарға бағдарлап, ұлттық және жалпы адами құндылықтар негізінде тұлғаны дамытуға, қалыптастыруға бағытталған білім беру мазмұнын жаңарту. Қазақстанның Болон Декларациясына қосылуы еуропалық бірыңғай білім кеңістігіне кіруді көздейді. Оның бірқатар міндетті принциптері біздің университетте енгізілуде: білім беру бағдарламаларын жетілдіру, академиялық ұтқырлықты дамыту, халықаралық аккредитация, кадрларды даярлаудың үшсатылы моделі және т. б. Ұлттық және Салалық біліктілік шеңберінің енгізілуіне байланысты «Астана медицина университеті» АҚ түлектерінің құзыреттілігі қайта қаралды. Университетте барлық мамандықтар бойынша «Бітірушінің құзыреттілік моделі» стандарты әзірленді. Стандартта әмбебап және кәсіптік құзыреттер анықталды. Құзыреттерді белгілегенде жұмыс берушілердің пікірлері мен Мемлекеттік білім стандартының талаптары есепке алынды. Білім берудің модульдік бағдарламаларын құрастыру талаптары университеттің «Астана медицина университеті» АҚ-та модульдік оқыту» стандартында жазылған. Бұл стандарт мамандықтардың білім беру бағдарламаларын модульдік технология бойынша құрғанда бірыңғай талапты қамтамасыз етуге және Дублин дискрипторларына сәйкес жоғары білім беру сапасын қамтамасыз ету бойынша Болон процесі талаптарын іске асыруға арналған. Практикалық денсаулық сақтау саласы сұранысын және жұмыс берушілердің пікірлерін есепке алып, оқу орнында әр мамандық ішінде оқыту траекториясы енгізілген. Университетімізде әр пән бойынша және оқытудың әр деңгейіндегі (бакалавриат, интернатура, ре-
зидентура, магистратура, докторантура) білім беру бағдарламалары қайта қаралған. Онда оқытудың түпкі нәтижесі өзгертілген және оқу процесінің белгіленген деңгейіне қол жеткізуге қажетті білімнің, іскерліктің және машықтардың Дублин дискрипторлары енгізілген. Университет бакалавриаттың, магистратураның барлық білім беру бағдарламаларын, докторантураның «Медицина» және «Қоғамдық денсаулық сақтау» мамандығының, резидентура мамандықтарының білім беру бағдарламаларын халықаралық және ұлттық институттық және мамандандырылған аккредитация процедураларынан өткізді. Ауруханалық басқарудағы МВА білім беру бағдарламалары халықаралық мамандандырылған аккредитациядан өткізілді. Академиялық ұтқырлықты дамыту шеңберінде Новосибир мемлекеттік медицина университетімен бірлесіп әзірленген қосдипломдық білім беру бағдарламасы жұмыс істейді. 2015 жылы Астана медицина университетінің «Қоғамдық денсаулық сақтау» мамандығының екі студентіне Новосибирск мемлекеттік медицина университетінің 080200.62 «Менеджмент» бағытының ерекше үлгідегі дипломдары берілді. Біздің университет «Проблемаға бағыттап оқыту (ПБО) және Виртуалды пациент әдістерін енгізуге бағытталған медициналық білім беру жөніндегі ұлттық орталықтардың аймақаралық желісін құру» бағыты бойынша халықаралық TEMPUS жобасына қатысады. Бұл жоба оқу бағдарламаларын жаңғыртуға және әзірленімдермен алмасуға бағытталған. Жоба бойынша серіктестер: Аристотель университеті (Салоники, Грекия), Никосия университеті (Кипр), Астана медицина университеті (Қазақстан), Қарағанды мемлекеттік медицина университеті (Қазақстан), Давид Твилдиани атындағы медицина университеті (Тбилиси, Грузия), Акакий Церетели атындағы мемлекеттік университет (Кутаиси, Грузия), Запорожье мемлекеттік медицина университеті (Украина), Сумы мемлекеттік университеті (Украина). Жобаны іске асыру барысында «Жалпы медицина» мамандығы бойынша білім беру бағдарламасы толықтырылды, кездесулер мен мастер-кластар ұйымдастырылды, – Қазіргі күні жоғары оқу орындарында халықаралық бағыттағы мәселелерге ерекше көңіл бөлініп отыр. Сіздерде бұл мәселеге қаншалықты көңіл бөлінеді? – Университеттің бәсекеге қабілеттілігін арттыру, Болон процесі принциптеріне сәйкес оны одан әрі дамыту үшін халықаралық ынтымақтастық аса қажет. Біздің университетте академиялық ұтқырлық аясында стратегиялық серіктестік орнатылған, бірлескен ғылыми жобалар мен гранттар орындалады, үш тілде оқытамыз, халықаралық өкілдер қатысатын тақырыптық конференциялар ұйымдастырылады, өткізіледі. Біздің университетте көп тілде оқытуды дамыту үшін эксперименттік топтар құрылған, ол топтарда пәндер ағылшын тілінде оқытылады. Пәндердің оқу-әдістемелік кешені және оқу-әдістемелік әдебиет үш тілде әзірленеді. Оқу орнында Қазақстан Республикасындағы шетелдік елшіліктермен серіктестікті дамыту жұмысы белсенді түрде жүргізіледі. Жапонияның, АҚШ-тың, Италияның, Австрияның, Чехияның, Литваның, Польшаның, Болгарияның, Ресейдің, Түркияның, Египеттің, Иранның және т. б. елдердің университеттерімен байланыс орнатылып, ынтымақтастық туралы меморандум жасалды. Осы меморандумдар аясында оқытушылар мен
білім алушылар өзара алмасып, шетелдік университеттерде оқиды, тағылымдамадан өтеді, жазғы практикадан өтеді, шетелдік оқытушылар университетімізге шақырылып, дәрістер жүргізеді. Сонымен қатар бірлескен ғылыми жобалар мен зерттеулер орындалады, ғылыми әдебиетпен алмасамыз, халықаралық қатысушылар шақырылып, семинарлар, мастер-кластар ұйымдастырылады, конференцияларда баяндама жасалып, тезистер мен баяндамалар жарияланып жүр. Халықаралық ынтымақтастық және академиялық ұтқырлық бөлімі халықаралық ұйымдармен (American Councils for Foreign Education) байланыс орнату жұмысын белсенді жүргізеді. Университеттің студенттері мен оқытушылары үшін АҚШ үкіметі қаржыландыратын гранттар мен стипендиялар тартылады, жыл сайын өткізілетін «Шекарасыз білім беру» атты көрмеге қатысамыз, алыс-жақын шетелдердің университеттерімен ортақ жобаларды (TEMPUS, Erasmus Mundus, Fulbright, Mevlana) жүзеге асырамыз, Еуропаның білім беру орындарымен тәжірибе алмасып, «Болашақ» халықаралық бағдарламалар орталығымен ынтымақтасып, бірлесіп жұмыс істейміз, ЮНЕСКО грантын алу үшін бағдарламалар мен конкурстарға, Thompson Reuters бағдарламасына («Global Institutional Profiles Project» жеке профайлы) қатысамыз, өзге де тілдік мектептермен және мәдени орталықтармен ынтымақтастық орнатылған. – Түлектеріңіздің жұмысқа орналасу жағдайлары қалай? Олар жұмыссыздар қатарын толықтырып жүрген жоқ па? – Кадрларды даярлауды және бітірушілерді жұмысқа орналастыру процедураларын денсаулық сақтау саласының сұранысына сәйкес жетілдіру мақсатында жыл бойы университетте жұмыс берушілермен, әкімдіктердің және қаржылық орталықтардың өкілдерімен кездесулер семинарлар ұйымдастырылады. Онда бітірушілерге жұмысқа орналасуға қатысты олардың құқықтары мен міндеттері түсіндіріледі. Жыл сайын өткізілетін бос орындар жәрмеңкесінде бітірушілерді осы аймақтың медициналық ұйымдарына бөлеміз және бітірушілерді жұмысқа қабылдау жөнінде жұмыс берушілермен шарт жасалады. Шартқа сәйкес жұмыс берушілер оларға тұрғын үй береді, әлеуметтік пакетті ұсынады. Жас мамандарға 70 АЕК мөлшерінде көшерақы төленеді. Соңғы 5 жылда Астана медицина университетін бітірушілерді жұмысқа орналастыру көрсеткіші – 90%. Қалған 10%-ы – тұрғылықты жерін ауыстырғандар, әскерге шақырылғандар, жұмысқа өз бетінше орналасқандар, шетелге кеткендер. Ағымдағы жылы бітірушілердің 93%-ы жұмысқа орналастырылды, оның ішінде белгіленген аймаққа 70%-ы, Қазақстанның басқа өңірлеріне – 30%-ы. Ауылдық жерлерге түлектердің 20%-ы жұмысқа орналастырылды. – Бүгінгі күні медицина саласында қандай мамандықтар сұранысқа ие болып отыр? – Дәрігерлерге деген сұраныс үнемі болады... Университет түлектеріне сұраныс білдіретін тұтынушылар – Солтүстік өңірдің емдеу-профилактикалық мекемелерінің 70%-ынан астамы, олардың ішінде ең ірілері – Астана қаласы мен Ақмола облысының медициналық ұйымдары. Қазақстанда жалпы практика дәрігерлері мен терапевтерге сұраныс жоғары. Егер мамандықтар кестесіндегі жағдайды айтсақ, биыл бізге белгіленген аймақ (Астана қаласы, Ақмола облысы, Қостанай облысы) бойынша аса қажет мамандар – неонатологтер, анестезиолог-реаниматологтер, балалар хирургтері, акушер-гинекологтер, инфекционистер, невропатологтер, психиатрлар, наркологтар, фтизиатрлар және балаларды емдейтін тар шеңберлі мамандық өкілдері. – Арнайы алтын уақытыңызды бөліп, салиқалы сұхбат бергеніңізге рахмет!
11
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
СЕРІКТЕСТІК
Ынтымағы жарасқан Сәния СҮЛЕЙМЕН Астана
2016 жылдың 20 сәуір күні ҚР Сыртқы істер министрлігі шетелдегі Қазақстан елшілерімен арнайы кездесулер жұмысын бастады. Алғашқы баспасөз мәслихатын Қазақстан Республикасының Ауғанстан Ислам Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Өміртай БІТІМОВ өткізді. Шара ведомство бастамасымен ұйымдастырылған «Жаңа мүмкіндіктер» бағдарламасының аясында өтті. Сондай-ақ шара шеңберінде инвестициялық және сауда-экономикалық серіктестікті дамыту жайында кеңінен ақпарат беру көзделген. – Ауған елі «Қазақстан-Ауғанстан» мемлекеттік білім беру бағдарламасын жалғастыруға өтініш білдірген, – деді Қазақстан Республикасының Ауғанстан Ислам Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Өміртай Бітімов. – Бұл бағдарлама 2010 жылы басталған. Бұл бағытта 50 млн доллар бөлінген болатын. 10 жылға негізделген бағдарлама аясында Қазақстан жоғары оқу орындарында 1 мың ауған студенті білім ала-
ды деп жоспарланды. Сондай-ақ өткен жылы 200 студент шақырылған кезде бір орынға 1 мың адам үміткер болды. Бүгінде Ауғанстанның полицейлер мен шекарашылар мамандығын игерген 200 азамат оқуын тәмамдады. Ал, медициналық мамандықтар бойынша білім алып жатқан студенттер оқуын жалғастыруда. Инженер мамандығын игергендер Ауғанстанда өз жұмыстарына кіріскен. Негізі дәрігер, заңгер мамандықтарына сұраныс бар. Энергетика саласына да сұраныс көп. Бұрынғыдай жылына 200 адам болмаса да 50-100 адам білім алса деген ойдамыз. Президенттері Ашраф Ганидің сұранысы бойынша инженерлер және техникалық мамандықтар керек. Неге? Өйткені оларға экономиканы көтеру керек болып отыр. Басты мақсаттары – бейбітшілік, экономика және қауіпсіздік. Қазақстандық білім беру бағдарламалары халық пен үкіметтік құрылымдар арасында өте жоғары бағаға ие болды. Біздің оқу орындарымыз жайында олар өте жақсы пікірде. Енді осы бағдарламаны жалғастыруды және оны кеңейте түсуге өтініш білдіріп отыр. Себебі, бұл бағыттағы жұмыстар Ауғанстан экономикасын көтеруге және осы елдегі ахуалды тезірек
тұрақтандыруға елеулі үлес қосуда. Сонымен қатар Қазақстан Ауғанстанға 300 млн доллар шамасында тауар экспорттаса, Ауғанстаннан шамамен 2-3 млн доллардың өнімін импорттайды екен. Қазақстан үлкен экономикалық саудада 30 млн халқы бар Ауғанстанмен байланысты нығайтуға мүдделі. Елімізде өндірілетін тауарға
КОНФЕРЕНЦИЯ
«Ғылым және білім – 2016» Жақында Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде студенттер мен жас ғалымдар арасындағы дәстүрлі «Ғылым және білім – 2016» атты ХІ халықаралық ғылыми конференция болып өтті. Салтанатты шараны Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ректоры, тарих ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі Ерлан Сыдықов құттықтау сөзбен ашты. Сондай-ақ ЮНЕСКО «шынайы бүкіл әлемдік даңқты қайраткер» деп таныған Әлихан Бөкейханның 150 жылдығына арналған «Әлихан Бөкейхан – Тәуелсіз қазақ журналистикасының негізін қалаушы» деген тақырып халықаралық конференцияның салмағын арттырды. – Бізде жыл сайын «Білім және ғылым» атты студенттердің арасында жарыс өтіп отырады, – деді Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің әлеуметтік-мәдени даму мәселелері жөніндегі проректоры Дихан Қамзабекұлы. – Биылғы жылдың маңыздылығы Қазақстан Республикасының 25 жылдығы мен университетіміздің 20 жылдығына орай болып отыр. Негізгі мақсат – ғылымда біраз межелер анықталды. Ойымыз – жастарымызды ғылымға бет бұруға баулу немесе ғылыми негіздерінің жолын ашу. Осыған байланысты, Ресей, Украина, Белоруссия және Қытай сынды бірнеше елдерден бізге ғалымдар келді. Біз үшін бұл өте маңызды. Қуанарлық жайт, студенттеріміздің ғылымға деген бетбұрысы жаман емес. Өзіңіз білесіз, Қазақстанда бірнеше жоғары оқу орны Ұлттық Зерттеу университтері деген статус алғалы отыр. Оның ішінде, біздің де білім ошағымыз
Ауғанстанда сұраныс жоғары. Нақтырақ айтқанда, еуропалық нарықтарға өткізу қиынға соғатын ұн өнімдері, ұн, металл және басқа да өнімдер ауған еліне аса қажет. Транзит тұрғысынан алғанда, Ауғанстан бізге өте маңызды серіктес. Үнді мұхитына Иран мен Ауғанстан арқылы өте қысқа жолмен шығуға болады.
ҚАУІПСІЗДІК
Басты мақсатымыз – бейбітшілік Еркін ИСИМБАЕВ, «Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы Ақмола облысы бойынша ПҚ БАИ директоры, Халықаралық ақпараттандыру академиясының академигі, Көкшетау қалалық мәслихаттың депутаты
бар. Ұлттық ғылыми техникалық жоспарлар бар. Соның аясында біз көбірек жастарды тарту көзделіп отыр. Әрине, талап күшті. Әлемдік ықпалдасу жүріп жатыр. Біздің де студенттеріміз әлемдік жоғары оқу орындарында тәжірибе алмасып жатқан жағдайымыз бар. – Бүгінгі маған бұйырған марапат – Тәуелсіздігіміздің 25 жылдығы мен университетіміздің 20 жылдығына арналып жазылған жұмысымның жемісі, – деді Еуразиялық зерттеулер кафедрасының оқытушысы Жәнібек Төлеубаев. – Зерттеген жұмысым тарих пәнінен болды. Ал, тақырыбы: «Тәуелсіз Қазақстандағы діни ахуал». Қазір жалпы әлемдегі жағдай өте күрделі. Сондай-ақ біздің елдегі күрделеніп тұрған мәселенің бірі. Әсіресе, жас ұрпақ, жастарымыз түрлі діни ағымдарға кіріп кетіп жатыр. Енді осыны болдырмау, алдын алу мақсатында зерттеу жүргіздім. Сол зерттеуімде қарастырған ойым жастарымыз дәстүрлі исламға бет бұрса деген мәселе болды. – Біз 9 студент жалпы ғылыми жоба жасадық, – деді Архитектура-51 тобының бір топ жеңімпаз-
дары. – Жұмысымызды Алматы қаласына жіберіп, бүгін мынадай марапатқа ие болдық. Өте қуаныштымыз. Біз Астана қаласындағы шағын ауданды алып, соған жаңадан концепция беріп, яғни сол шағын ауданнан экологиялық қалашық жасағымыз келді. Ол қалашықтың адамдарға зияны болмауы керек. Сондай-ақ тұрмыс-тіршілікке ыңғайлы болуы тиіс. Осыны ғылыми жағынан зерттеп, өзіміздің ойымызды, концепциямызды ұсындық. Көптеген адамдардың, ұйымдардың көңілінен шықты. Болашақта осы жұмысымыз іске асырылады, игеріледі деген ойдамыз. Конференция соңында «Ең үздік ғылыми жұмыс» жеңімпаздары анықталып, 2015 жылғы ғылыми-зерттеу жұмысы бойынша өткен байқаудың қорытындысы жария болды. Жеңімпаз студенттер мен жас ғалымдар марапатқа кенеліп, ғылым саласына белсенді араласып жүргендердің еңбегі ескерусіз қалмады, сый-сияпат жасалып, құрмет көрсетілді.
Сәния СҮЛЕЙМЕН Астана
ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаев Вашингтонда Карнеги қорының штаб-пәтерінде ядролық қауіпсіздік Саммитіне қатысты. Онда жаһандық басты мәселе «Әлем. ХХІ ғасыр» тақырыбында ядролық қауіпсіздік туралы ойларын ортаға салып, барша адамзаттың қауіпсіздігінің жанашыры болып, тыныштық тілеген Көшбасшымыз әлем назарын елең еткізді. Сондай-ақ Елбасымыз қордың мәжіліс залында АҚШтың қоғамдық және саяси қайраткерлерінің алдында кездесу өткізді. Көшбасшы аталған кездесуде өзі 25 жыл бұрын Семей ядролық полигонын жабуы жөнінде Жарлыққа қол қойғанын алға тартып, әлемдегі ең үлкен ядролық полигонда 40 жыл ішінде халықтан құпия ретінде 456 жарылыс, оның ішінде 120 жарылыс ашық атмосферада сыналғанын айтты. Осының салдарынан аумақтың 3 мың шаршы километріне радиация жайылып, сол жердегі жергілікті бір жарым миллион халық зардап шекті. Қазақстан аумағынан бұрынғы Кеңес дәуірінен қалған соңғы ядролық заряд 1995 жылы 24 сәуірде шығарылды. Міне, содан бері Қазақстан ядролық қарудан арылды. Соның нәтижесі Президентіміз барша әлемді аталған жойқын қарудан бас тартып, әлемге ядролық
күшті тек бейбіт өмірде қолдану бойынша үндеу тастады. Дүние жүзіне, адамзат баласына ең қауіп-қатер тудыратын ядролық қару болатыны баршаға аян және де осы жойқын қарудың зардабы адам баласының үрім-бұтағының бірнеше буынына, қоршаған ортаға тигізетін залалын бір сөбен айту қиынның қиыны. Оны осы жойқынды бастарынан өткізгендер жақсы біледі. Көшбасшымыз осындай жойқын қару зардабының қайталанбауына өзінің сүбелі үлесін қосқанын барша әлем елдері қоштап отыр. Баяғы ата-бабаларымыз айтқандай, «Біз бейбіт елміз, еліміздің шетін жау баспасын деп, найзаға үкі таққан елміз» дегендей, Қазақстан халқы, Ұлы Дала ұрпақтары әрқашан бейбітшілікті қалаймыз. Біз Көшбасшымыздың самитте барша елді бейбітшілікке бастаған қадамдарын қызу қолдаймыз.
12
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
№9(46) 17 мая 2016 г
bilimdi_el@mail.ru
II РЕСПУБЛИКАНСКИЕ ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ЧТЕНИЯ
Организатором Республиканских педагогических чтений работников образования РК выступает АО НЦПК «Өрлеу». Цель мероприятия – повышение педагогического мастерства работников данной сферы, обобщение и распространение лучшего педагогического опыта в обучении и воспитании учащихся и молодежи. В этом году педагогические чтения проходят по теме «Инновации и опыт в образовании: вызовы времени».
КОСТАНАЙСКАЯ ОБЛАСТЬ
Идеи Алтынсарина живут
Свои инновации костанайские педагоги посвятили великому земляку. Поделиться ими учителям представилась возможность в ходе регионального этапа II Республиканских педагогических чтений, посвященных 175-летию Ибрая Алтынсарина.
Тема форума «Инновации и опыт в образовании: вызовы времени» привлекла внимание 1652 педагогов-исследователей со всей области, работающих в дошкольных, общеобразовательных организациях, в сфере профессионально-технического и дополнительного образования. Пройдя отборочные туры в городах и районах, на региональном этапе участники представили 74 научных доклада. – Своей инновационной деятельностью мы отдаем дань памяти великому педагогу, ученому, гуманисту, организатору национальной системы образования Ибраю Алтынсарину, – отметила директор филиала Акционерного общества «Национальный центр повышения квалификации «Өрлеу» Институт повышения квалификации педагогических работников по Костанайской области» Марионелла Слесарь. – Символично, что ставшие уже традици-
онными Алтынсаринские чтения прошли в мемориальном музее. Жюри внимательно изучило все работы, отличавшиеся глубоким осознанием, что будущее страны решают именно образовательные учреждения. Подготовить молодого человека к успешной жизни может лишь успешный учитель, обладающий необходимой профессиональной компетентностью, владеющий современными технологиями обучения, усвоивший и реализующий национальную идею «Мәңгілік ел», осознающий, что все позитивные изменения в образовательном процессе начинаются с учителя. Главной целью мероприятия организаторы – АО «НЦПК «Өрлеу» ИПК ПР по Костанайской области» – ставили повышение
педагогического мастерства работников образования, обобщение и распространение лучшего инновационного педагогического опыта. На родине национального образования, заложенного И.Алтынсариным, эти цели достигаются уже не одним поколением педагогов и воспитанников, а педагогический опыт костанайцев порой не имеет аналогов. К примеру, создание кадетских классов на базе общеобразовательных школ. В течение 15 лет они работают в СШ №5 г. Костаная, где учатся и мальчики, и девочки. Значимыми наработками в вопросах педагогического менеджмента, как ресурса развития кадетского образования, с участниками Алтынсаринских чтений поделилась директор этой школы Бахитжан
АСТАНА
В центре внимания – приоритетные направления В Астане на городском этапе II Республиканских педагогических чтений выступили 155 педагогов. Тематика представленных материалов охватывала широкий спектр приоритетных направлений отечественного образования.
Работы участников городского этапа оценивало компетентное жюри из числа ученых ЕНУ имени Л.Н. Гумилева, Казахского аграрно-технического университета имени С.Сейфуллина, университета «Астана», а также научных сотрудников Национальной академии образования имени И.Алтынсарина, ППС филиала, специалистов управления образования по г. Астана и руководителей организаций образования столицы. При экспертизе материалов, среди которых были инновационные проекты, авторские программы и программы развития организаций образования, жюри оценивало оригинальность идеи, новаторство, социальную значимость и, самое главное, перспективность внедрения данной инновации в практику. На настоящем этапе развития общества возникла необходимость в качественно иной подготовке педагога, позволяющей сочетать фундаментальность
профессиональных базовых знаний с инновационностью мышления и практико-ориентированным, исследовательским подходом к разрешению конкретных образовательных проблем. Следовательно, современный педагог должен иметь представление о многообразии подходов к организации образовательного процесса. И в большинстве представленных работ как раз прослеживается идея инновационного развития педагогической практики с учетом современных подходов к организации учебно-воспитательного процесса. Каждому участнику экспертами были даны рекомендации. Наиболее результативные инновационные проекты предложено обобщить на уровне республики; представить систему работы на городских семинарах; представить опыт на сайте филиала и управления образования города; организовать работу проблемной группы по заявленной теме; представить результаты работы по исследуемой теме через два года; организовать круглые столы, провести мастер-классы по заявленным темам. В ходе мероприятия состоялся обмен опытом, результатами практической деятельности педагогов, прошло обсуждение актуальных вопросов, связанных с обновлением содержания образования. Надо отметить, что педагоги-
ческие чтения дают возможность активизировать взаимодействие педагогов в достижении качественного результата образования, распространении перспективных инновационных идей, современных технологий и методик развития образовательного процесса. Участие в таком мероприятии является стимулом для активизации исследовательской и экспериментальной деятельности педагога, развивает потребность в профессиональном общении, творческой самореализации. Решением экспертной комиссии определены победители и призеры по приоритетным направлениям и в каждой номинации («Авторская программа», «Инновационный проект») городского этапа педагогических чтений. Педагогические чтения, как форма обмена опытом работы, достаточно традиционны, но, по нашему мнению, именно они дают импульс к инновационной деятельности педагогов, и их следует рассматривать как некую организационную модель управления развитием в условиях реализации требований новых образовательных стандартов.
Людмила САИНОВА, директор ФАО «НЦПК «Өрлеу» ИПК ПР по г. Астана»
Исетова. По ее мнению, четко выстроенная модель образовательного пространства кадетских классов вобрала в себя лучшие образцы военно-патриотического воспитания, потому родители охотно отдают детей в кадеты. Заслуживает внимания и опыт карасусцев. В Ключевой СШ педагоги для себя давно решили, как, что, когда и на каком мотивационном уровне нужно делать, чтобы фраза «Знание английского языка – требование времени» именно таковой и стала для всех участников образовательного процесса. Учитель английского языка Ключевой СШ Жанат Габдуллина рассказала, что их коллективом создана концепция полиязычного образования, изучение английского уже не первый год введено в
классах предшкольной подготовки и начальной школе, есть положительные результаты. Позитивный опыт накоплен в Костанайской области и в вопросах патриотического воспитания. С давних пор эта тема будоражила умы педагогов, особое внимание на нее обращал и великий гуманист И.Алтынсарин. Воспитатель костанайского яслей-сада №3 Оксана Тамилина считает, что патриотическое воспитание начинается с любви к малой Родине. Причем букву «Р» в слове «Родина» в этом детском дошкольном учреждении ребятишек учат писать с заглавной, вслед за названием родного города. В презентации авторской программы воспитатель уделила особое внимание отношению родителей к данной теме, многие из которых не привыкли придавать большого значения формированию патриотических чувств к городу, в котором живем. А надо бы! Авторские инновационные проекты и программы развития организаций образования на пленарном заседании представили еще ряд педагогов, которые, по мнению жюри, и стали призерами завершившегося форума. Все они примут участие в заключительном третьем этапе республиканских педагогических чтений.
Оксана ЛУКАШ фото Ивана МАРМАЛИДИ
КАРАГАНДИНСКАЯ ОБЛАСТЬ
Педагоги блеснули мастерством В регионе с успехом прошли все этапы II Республиканских педагогических чтений. Кредо организатора данных этапов – ФАО «НЦПК «Өрлеу» ИПК ПР по Карагандинской области» – «Истинная профессиональная поддержка не заканчивается на курсах» стало очевидным по результатам: к участию в педагогических чтениях на школьном, районном, городском уровнях было привлечено более 1200 педагогов-выпускников курсов повышения квалификации! Надо отметить, что на второй (районный/городской) этап было представлено 1245 работ. Высокую активность проявили педагоги городов Караганда, Жезказган, Сатпаев, Темиртау, Шахтинск, Балхаш, а также Шетского, Жанааркинского, Каркаралинского и Осакаровского районов. Значительную долю подготовленных материалов составили инновационные проекты (53%) и авторские программы (36%). На третий (областной) этап было рекомендовано 160 работ по приоритетным направлениям педагогических чтений. Для публичной защиты рекомендовано 47 разработок, отличающихся
актуальностью, новизной, оригинальностью и практической значимостью. Среди участников областного этапа – слушатели краткосрочных и проблемных курсов повышения квалификации в 2011-2015 гг. Ряд проектов и программ развития инициировался и разрабатывался со слушателями в рамках посткурсовой деятельности филиала под руководством преподавателей кафедр. В каждой секции были определены победители, которым вручили дипломы I, II, III степени. Работы победителей рекомендованы к участию в заключительном этапе II Республиканских педагогических чтений, который состоится в Павлодаре. По итогам организации и проведения районного/городского/областного этапов педагогических чтений был сделан вывод об эффективности посткурсовой деятельности ФАО «НЦПК «Өрлеу» ИПК ПР по Карагандинской области».
Гульнара ИБРАГИМОВА, начальник отдела методического инновационного развития ФАО «НЦПК «Өрлеу» ИПК ПР по Карагандинской области»
13
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
АСТАНА МЕКТЕПТЕРІ
Роза БОЛАТАЕВА: Жақсы мұғалім білімді, ұлтына жаны ашитын адамнан шығады
Сәния СҮЛЕЙМЕН Астана
Бірде Елбасы «Заманауи әлемде елдің қуаты ең алдымен азаматтарының білімімен өлшенеді» деген еді. Қаншама жыл Президент Н.НАЗАРБАЕВТЫҢ бастамасымен бақытты Қазақстан балаларына арналып талай мектеп ашылған еді. Оның дәлелі, 2004 жылы Елбасы өзі тұсауын кескен, Райымбек батыр атындағы №50 «Қазғарыш» мектеплицейі. Осы тақырыпты өрбіту үшін аталмыш мектептің басшысы БОЛАТАЕВА Роза Әбіләкімқызына бірер сұрақтар қойған едік. – Роза Әбіләкімқызы, алдымен мектеп туралы таныстыра кетсеңіз. Өзіңіз ұстаздық жолға қалай келдіңіз? – Бізде физика, математика және жаратылыстану пәндері тереңдетіле оқытылады. Мың оқушыға арналған мектепте бүгінгі таңда 1615 оқушы оқиды. Шәкірттерге 100ге жуық ұстаздар білім береді. Ұстаздардың 35%-ы жоғары санатты, 30%-ы бірінші санатты, 15%-ы екінші санатты мұғалімдер. Үш мұғалім Қазақстан Республикасы білім беру ісінің құрметті қызметкері болса, екі мұғалім Ы.Алтынсарин төсбелгісінің, бір мұғалім «Ерен еңбегі үшін» медалінің иегерлері. Республикалық «Үздік педагог», «Үздік кітапханашы» сайыстарының жеңімпаздары, педагогикалық идеялар фестивалінің жүлдегерлері еңбек етеді. Осындай озық ұстаздар еңбегінің арқасында біз «Үздік мектеп» атанып, Астана қаласы әкімінің грантын ұтып алдық. Ұстаздарымыздың тынымсыз еңбегінің тағы бір дәлелі – оқушыларымыздың жыл сайынғы халықаралық, республикалық, қалалық пән олимпиадаларының, ғылыми жобалар сайыстарының жеңімпаздары атануы. Өткен оқу жылында оқушыларымыз Ерасыл Серікбай, Назгүл Дүйсембаева, Асылай Ордабекова, Айдана Жарылқасын, Гүлназ Романқұлова «Алтын белгі» иегерлері және республикалық, қалалық олимпиадалардың жүлдегерлері атанып, мектеп ұжымын зор қуанышқа бөледі. Түлектеріміздің арасында «Болашақ» бағдарламасымен әлемнің әр шалғайында білім алып келген және оқып жүргендері қаншама?! Ғарышкер болуды мақсат еткен бірнеше түлек Ресей мемлекеттік авиациялық университетінде білім алуда. Ұстаздық жолға келуіме тоқталатын болсам, әр адамның бала кезден еліктейтін идеалы болады. Мен де бала кезден өзімнің алғашқы ұстазыма еліктеп өстім. Сол арқылы мұғалімдік мамандықты ұнатқан сияқтымын. Мұғалімнен керемет адам болмайтын мен үшін. Одан асқан білімді, мәдениетті адам болуы мүмкін еместей көрінетін. Көрші балалармен жиналып ойнайтын ойындарымыз кезінде мен міндетті түрде мұғалімнің рөлін ала-
тынмын және оны сүйіспеншілікпен орындап шығатынмын. Сонда анам «осы қызым кейін мұғалім болады» деп отыратыны есімде. Мүмкін табиғатымнан ұстаздыққа бейім болған болармын, әйтеуір мектеп бітірер кезде маған мамандық таңдау қиынға соққан жоқ. Бірден пединститутқа аттандым. – Қалай ойлайсыз, оқушының тұлға ретінде қалыптасуына бірінші оқуы ықпал ете ме, әлде тәрбиесі ме? – Адамның қалыптасуы бала кезден басталатыны белгілі. Жақсы қасиеттер жас ұрпақ бойына ерте кезде егіледі. Бала тәрбиесіне әке мен шеше бірдей араласуы керек. Ата-ана балаға сыйлы болмай, тәрбие нәтижелі болмайды. Ал, отбасында жақсы өнеге көрген, тәртіппен өскен баланың тәрбиесі мектепке келгенде мұғалімдер тарапынан шыңдала түседі. Сыйлы ата-ана мұғалімнің бала алдында сыйлы, беделді болуына ықпал етеді. Осылайша ата-ана-мұғалім-оқушы үштігінің арасында жылы қарым-қатынас орнап, түсіністікпен, бірлескен ынтымақты жұмыс жүзеге асады. Мұндай қарым-қатынас оқыту мен тәрбиелеуде әрқашан жемісін береді. Ұлтымыздың заңғар жазушысы Мұхтар Әуезов: «Қай істің болсын өнуіне үш түрлі шарт бар. Ең әуелі ниет керек, одан соң күш керек, одан соң тәртіп керек», – деп өте дұрыс айтқан болатын. Тәртіпсіз, тәрбиесіз білім беру – ақылға еш қонымсыз. Сондықтан ең алдымен тәрбиеге назар аударылғаны жөн. – Айтыңызшы, жақсы мұғалім қайдан шығады? Жақсы мұғалім болу үшін міндетті түрде педагогикалық оқу орнын бітіру керек пе? – Жақсы мұғалім рухы мықты, білімді, ұлтына жаны ашитын адамнан шығады. Өз ісіне үлкен жауапкершілікпен қарайтын, әр сабағына тыңғылықты дайындалатын, сабағының мақсатына жету жолында білім берудің заманауи әдіс-тәсілдерін пайдаланатын, жай ғана сабақ берумен шектелмей, өзін қоғамымыздың белсенді бір мүшесі ретінде сезіне алатын мұғалім жетістікке жетеді. Әрине, жоғары білім алу керек. Жоғары білімді болып қана қоймай,
сонымен қатар, ол білімді үнемі жетілдіріп отыру қажет. – Қазір, жасыратыны жоқ, біраз дүниенің орны ауысты. Әйелдер ерлердің, ер адамдар әйелдердің жұмысын жасап жатыр. Қалай ойлайсыз, күні бойы мектеп, кешке отбасының тірлігі, бала тәрбиесі дегендей, ұстаз аналарымызға мемлекет тарапынан қандай да бір көмек, сыйақы берілсе деген ойға қосыласыз ба? – Мұғалімдік қызмет негізінен әйелдердің еншісіне ауып кеткелі біраз болды. Әрине, мектептерде ер адамдардың үлесінің тең болғаны немесе артығырақ болғаны орынды болар еді. Өкінішке қарай, жалақысының аздығын сылтау етіп, ер адамдар мұғалімдіктен қашқақтауда. Қазіргі сәтте елімізде мұғалімдердің жағдайын жасау жылдан-жылға жақсарып келеді. Жыл басында жалақыға 29% үстеме қосылды. Ұстаздар мемлекеттік бағдарламалар арқылы баспаналы болуда. Түрлі жеңілдіктер болашақта да болары сөзсіз. Бала тәрбиесінде ерлердің орны бөлек қашанда. Ол ұрпақ болашағы үшін аса маңызды. Сондықтан ер адамдардың мектепке көптеп келуін қалаймын. Өзім маман таңдарда үстемдікті ер адамға беретінімді жасырмаймын. Ал, оқушылардың арасында ұстаздық мамандықты насихаттау – біздің тікелей міндетіміз. Ұстаздық мамандыққа деген қызығушылықты тек ұстаздар ғана қалыптастыра алады. Осы мақсатта біз оқушылар арасында жоспарлы жұмыстар жүргіземіз. Дамыған кейбір еуропалық елдердегідей біздің мектептерімізде де ер мұғалімдер үлесінің көбейген кезеңіне жететін күніміз болар деп үміттенеміз. Әзірше нәзік жандылардың еншісіне молырақ бұйырып тұрған мұғалімдіктің жауапкершілігі де, жұмысы да аз емес екені рас. Бірақ «Ұстаздық еткен жалықпас, үйретуден балаға» деп ұлы Абай атамыз айтқандай, еш қиындыққа мойынсұнбайтын мұғалімдер қауымы барлық ауыртпалыққа төзіммен қарайды. Балаларымыздан гөрі өзгенің баласына көбірек көңіл бөлетініміз де анық. Мектеп басшысы ретінде мені мұғалімдердің әлеуметтік жағдайы толғандырады. Мемлекеттік бағдарламалар арқылы жеңілдікпен пәтер алып жатқан мұғалімдерімізбен қатар әлі де болса баспанаға зар болып жүрген мұғалімдер де жеткілікті. Әсіресе, жас мамандарымыздың тұрғын үй мәселесі мемлекет тарапынан қолдауды қажет етеді. Жас мамандарға арнап жатақхана салу мәселесі шешілсе ғой деп ойлаймын. Сонда көптеген қала мектептері маман тұрақтылығына қол жеткізер еді. Пәтер жалдаушы мұғалімдер қымбат пәтерақы төлеуден құтылар еді. Ал, мемлекет тарапынан қандай көмек, сыйақы берілсе де ұстаз аналар оған лайықты. – Қазір Қазақстан мектептеріндегі ең өзекті мәселе не деп ойлайсыз? – «Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарла-
ІС-ШАРА
«Ертегілер елінде» Астана қаласының №76 мектеп-лицей кітапханасы ертегі кітаптары арқылы кітапханаға оқырман тарту, кітап оқуға деген қызығушылықтарын ояту мақсатында «Ертегілер елінде» атты 1-сыныптарға арналған мерекелік ертеңгілік өткізіп, оларды оқырмандар қатарына толығымен қабылдады.
Дәстүрге айналған іс-шара менің шығармашылық жұмысымның бірі болатын. Республикалық
ғылыми-әдістемелік журнал беттеріне де жарияланып, көптеген баспа редакторларының көңілінен шыққан. Іс-шараға белсенді атсалысқан 4 «В», 4 «Ә» сыныптың оқушылары. Шара барысында «Ертегілер елінен» келген кейіпкерлер: Ана тілі – Санжар Зейнулин, Кітап ханшайымы – Ұлдана Алпысбай, Арыстан – Саят Алиев, Алдар Көсе – Қанат Атақоныс, Дәрігер – Риза Даниярбекова, Қызыл телпек – Інжу Әсіл, Спанж Боб – Елнар Аманбай. Олар рөлдерін үлкен жауапкершілікпен сомдап, көрермендердің, ата-аналардың, оқушылардың, пән мұғалімдерінің
көңілінен шықты. Кейіпкерлер өздерін таныстырып, болашақ оқырмандарды кітапқұмар болуға шақырып, кітапты күтіп ұстау ережелерін айтты. Оқырмандар қатарына қабылданған оқушыларға алтын кілт табыс етілді, бұл кітапхана есігі олар үшін әрдәйім ашық деген белгіде. Келген қонақтар, ата-аналар балалардың өнеріне ризашылық білдіріп, ақ тілектерін жаудырды.
Фарида АБДУҒАЛИЕВА, №76 мектеп-лицей кітапхана меңгерушісі Астана
масы» қабылданды. Қазіргідей жаhандану заманында білім беру мазмұнының жаңаруы заңдылық. Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев үш тілді еркін меңгерген білімді, іскер, өз-өзіне сенімді жастарды тәрбиелеуді міндет етіп қойып отыр ұстаздарымызға. Бұл көшбасшымыздың ел болашағына деген қамқорлығынан туындағаны белгілі. Дамыған 30 елдің қатарына кіру үшін білім саласы бәсекеге қабілетті болуы керек. Қазіргі өзекті мәселе – жаңа мазмұнды білім беруге көшу. Ол биыл 1-сыныпқа келетін оқушылармен басталмақ. Ал, жекелеген пәндерді қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде оқытуға көшу 2019 жылдан бастап біртіндеп жүзеге асырылмақшы. Оған дейін кадр дайындау мәселесі шешімін табады. – Ел арасында білім саласына жастар көбірек келген дұрыс, егде мұғалімдердің зейнеткерлікке уақытында кеткені абзал деген пікірлер бар. Сіз не айтасыз осы жайында? – Тек қана білім емес, барлық салаға да білімді, іскер жастардың келгенін құптаймын. «Жас келсе іске» демекші, қазіргі жастардың арасында жан сүйсінер іскер адамдар кездесіп жатады. Оларды неге қолдамасқа?! Ал зейнеткерлікке шыққан ұстаздардың ішінде әлі де жігерлі, іс-тәжірибесін жастарға аянбай үйретіп жүрген қайратты әріптестеріміз бар. Ондай мұғалімдерді бірден жұмыстан ысыру дұрыс шешім деп есептемеймін. – Мектептегі ең қажетті 10 пәнді атай алар ма едіңіз? – Мектепте қажетті емес пән болмайды. Дегенмен, тек онын атау керек болса: Ана тілі, шет тілі, орыс тілі, математика, физика, химия, география, биология, өнер, дене тәрбиесі. – Қазақстанның болашақ мектептерін қалай елестетесіз? Жалпы қазіргі заманауи мектептерге не жетпейді деп ойлайсыз? – Болашақта шебер мұғалімдер қызмет ететін, озат шәкірттер білім алатын, сабақтан соң түрлі үйірмелердің толыққанды жұмыс істеуіне мүмкіндігі бар заманауи жабдықталған мектептер болады деп елестетемін. – Жастарға айтарыңыз бар ма? – Мұғалімдікке жаңа келген жастарға айтарым: «Ұстаз болу – жүректің батырлығы» дегендей, батылдықпен таңдаған мамандықтың қыр-сырын игеру үшін де жігер керек. Жігерлі жас нәтижеге жетпей қоймайды. Көп ізденіп, оқып-үйреніңіздер! Қандай қоғамдық жұмыс тапсырылса да жауапкершілікпен атқарыңыздар. Белсенді, азаматтық позицияны ұстанып, ұлтжанды болыңыздар! Ең алғаш бастағаннан ерінбей еңбектеніп, абырой жинасаңыздар, одан ары абырой сіздерге қызмет етеді. Мұғалімдік мамандықты таңдаудан қашпаңыздар! Бұл болашағы зор, арлы да абыройлы мамандық! Ел экономикасын еселер білімді ұрпаққа саналы тәрбие, сапалы білім беруге күш салайық! – Салиқалы сұхбатыңызға рахмет!
14
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
№9(46) 17 мая 2016 г
bilimdi_el@mail.ru
ГПРОН 2016-2019
Обновление содержания образования – выбор высокоинтеллигентных и образованных наций Алма МУРЗАЛИНОВА, директор ФАО «НЦПК Өрлеу» по Северо-Казахстанской области», доктор педагогических наук, профессор
Обновление содержания образования – далеко не очередная кампания. Напротив, это системные и масштабные процессы, подготовленные всем ходом развития независимого Казахстана и охватывающие все уровни – от дошкольного до послевузовского. Для управления этими процессами утверждена Государственная программа развития образования и науки на 2016-2019 годы, имеется пошаговый механизм реализации Программы. Примем во внимание и 15-летнюю подготовительную работу по переходу на 12-летнюю школу, придавшую нам уверенность в готовности к кардинальным переменам. О казахстанском «стержне» стратегического документа говорит министр образования и науки Е.К. Сагадиев: «Главная цель программы – создать платформу, которая будет основой и началом реализации идеи Президента РК «Мәңгілік ел». «Мәңгілік ел» – это единый народ, создание вечного казахстанского общества, которое может свободно узнавать, осваивать и использовать новости мировой цивилизации, науки и техники, как этого требует современность». В обновлении содержания образования есть свои точки отсчета. Одна из них – обновленное начальное образование, экспериментально стартовавшее с 1 сентября 2015 года в 30-ти пилотных школах страны. При разработке стандарта, учебного плана, учебников учитывался лучший отечественный и мировой опыт. И это правильно, ведь, как считают зарубежные эксперты в области образования, будущий инженер, врач или любой другой специалист формируется, начиная с первых шагов обучения в школе. Начало такой перспективы заложено в 1 классе, потому что первоклассники в пилотных школах учились не только читать, писать и считать, но осваивали, как настоящие подмастерья, способы учебной деятельности, то есть как лучше читать, писать и считать. Учились логично излагать мысли и устанавливать причинно-следственные связи, работать с информацией, находить ее, анализировать и применять для жизни,
пробовали заниматься исследовательской деятельностью. Языки малышам помогали изучать так, чтобы подготовить их к реальному трехъязычию. При этом задача учителя состояла в том, чтобы действительно опираться на безграничные возможности детского возраста – этого уникального периода любознательности, жизненной энергии, активности, неутомимости. Не стоит думать, что теперь школьник будет напоминать очень умного робота. В правильно работающей школе первоклассник почувствует радость познания, приобретет умение учиться, научится дружить, обретет уверенность в себе, своих способностях и возможностях. При правильной организации обучения в 1 классе, налаженном партнерстве родителей со школой будет действительно достаточно времени для того, чтобы у ребенка происходило развитие мышления – «память становилась мыслящей, а восприятие думающим». Итак, с массовым внедрением с 1 сентября 2016 года обновленного начального образования будет расти новое поколение младших школьников, использующих знания для творческого самовыражения, дорожащих своей позицией и уважающих позицию собеседников, пробующих свои силы в исследовательской и командной работе, верных друзей техники и робототехники, коммуникабельных и мобильных. Их результаты обучения – это не механически воспроизводящая
деятельность, а личные достижения: маленький ученик знает, понимает, применяет, анализирует, создает. Самое ценное в новом стандарте начального образования – то, что первоклассник, окончив школу, будет иметь образование, которое соответствует признаваемому во всем мире 4-му уровню Европейской рамки квалификаций и поэтому сможет на равных поступать в университеты не только страны, но и мира. С учетом таких перспектив начального образования сертифицированные тренеры Национальной системы повышения квалификации «Өрлеу» с февраля текущего года проводят курсы для учителей по предметам начальной школы. С 30 мая такие курсы будут проходить и в Центрах педагогического мастерства АОО «НИШ». Несмотря на достаточную продолжительность курсов (до 160 часов), плотный график позволит подготовить до середины августа более 73 тысяч учителей-предметников начальной школы. Говоря о содержании курсов, можно охарактеризовать их как инновационно-исследовательские, так как учителя осваивают эффективное преподавание и учение, активное обучение и его стратегии, ресурсы интерактивной среды обучения. Особое внимание уделяется возможностям обучения на собственном опыте и обучения в команде, приемам удовлетворения индивидуальных потребностей в обучении каждого ученика. Вопросы «для за-
пуска мышления» обучающихся достойны лучшей дискуссионной площадки, например: Что дает ученикам возможность задуматься о своих успехах и решить, что делать дальше? Как проявляют себя активный ученик и активный учитель? Какие технологии предоставляют большие возможности для обучения учеников за пределами класса? Что делает опыт обучения успешным? Безусловно, если от инновационно-исследовательских курсов учителя начального образования перейдут к личностно-деятельностному обучению младших школьников, то будет создана надежная стартовая площадка для общего среднего образования, качество которого можно диагностировать по единым стандартам измерений, принятым странами ОЭСР (естественно-научная, математическая, читательская грамотность, как составляющие функциональной грамотности). Вместе с тем, для отлаженного запуска Государственной программы развития образования и науки РК на 2016-2019 годы необходимо, на наш взгляд, предпринять дополнительные меры. Во-первых, необходимо процедуру творческих экзаменов для поступления на педагогические специальности сделать предельно прозрачной для общественности, создав для этого наблюдательные Советы. При правильной и корректной организации работы таких Советов будет создана атмосфера признания статуса педагога и минимизировано восполнение любой ценой недостающего контингента в вузах областного значения. Во-вторых, следуя ключевой идее Государственной программы «Преподавание должно стать карьерой», необходимо ввести надбавки к зарплате учителей начального образова-
ния, имеющих академическую степень магистра. Преподавать предметы в 1 классе так, чтобы они стали «входом» в естественно-научную или гуманитарную картину мира, может с большей степенью успешности учитель с научно-педагогическим образованием. Накопительная система повышения квалификации педагогических кадров, учитываемая при их аттестации, позволит более системно управлять качеством профессионального развития педагогов и повысить персональную ответственность как самих работников, так и работодателей. При этом в условиях усиливающейся интеграции школьных курсов и актуализации метакогнитивных (надпредметных) навыков учащихся следует организовать переподготовку кадров как составляющую повышения квалификации. Возможность альтернативного повышения квалификации педагогических кадров в вузах и методических кабинетах (структурных подразделениях органов управлений образования) следует сочетать с требованием к преподавателям по наличию сертификатов, предоставляющих право ведения занятий курсовой подготовки. Для новых перемен в образовании важно, чтобы дальнейшая разработка педагогических исследований, принятие новых нормативных документов, сопровождение процессов модернизации в единстве решали проблемы личностного и профессионального потенциала педагога, его социального статуса, а также поддерживали стабильность и инновационность системы образования. Этому альтернативы нет, если мы хотим быть в «клубе» высокоинтеллигентных и образованных наций.
владения английским языком, а также отличные знания в области современной миграции в Европе. Заседание было построено так, что вначале выступили «главы государств и правительств» Евросоюза. Больше всего мигрантов сегодня из Сирии, Африки, Ирака, Аф-
ганистана. Мигрантов привлекает мирная обстановка, стабильность, наличие работы, возможность обучения в университетах и другие социальные гарантии. Настоящие беженцы, спасающиеся от войны, получают статус «беженцев» и помощь от государств. Но следует четко разделить
«беженцев» от «экономических мигрантов». По словам участников прений, необходимо найти методы контроля над миграционными потоками, для чего нужен широкий обмен информацией.
ТРЕХЪЯЗЫЧИЕ В ДЕЙСТВИИ
Как на саммите Деловая игра, имитирующая заседание внеочередного саммита стран ЕС, прошла в ВосточноКазахстанском госуниверситете.
Это была деловая игра-моделирование «Заседание внеочередного саммита стран ЕС
по типу «Модель Европейского Союза» на тему: «Современная миграция в Европе – проблемы и пути решения». В игре участвовали студенты специальности «Международные отношения», были приглашены ученики Назарбаев Интеллектуальной школы. Все они показали высокий уровень
Андрей КРАТЕНКО Усть-Каменогорск
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
15
МНЕНИЕ
Ответы министра доказательны Светлана МАЧНЕВА, главный специалист ФАО НЦПК «Өрлеу» ИПК ПР по Костанайской области», Почетный член Академии наук РК
С профессиональным интересом изучила недавнее интервью министра образования и науки Ерлана Кенжегалиевича Сагадиева. Оно созвучно с Государственной программой развития образования на 2016-2019 годы. Ответы министра последовательны, доказательны, логичны, соответствуют всем масштабным реформам во всех сферах деятельности в нашей стране. Нужно согласиться, что темпы разительны, а образование всегда и везде было фундаментом развития общества, улучшения благосостояния народа, следовательно, должно набирать темпы развития, они в интервью очень хорошо представлены. Гарантом того, что мы все
осилим, а планы грандиозны, является внимание и забота нашего Президента Н.А. Назарбаева к системе образования. В своих Посланиях, выступлениях он говорит о воспитании нового патриотичного, «цифрового» поколения, людей мира. Конечно, реализация новых планов требует больших государственных вложений. Страна огромна, много малокомплектных школ, дороги до них плохие и связь тоже. Судьба этих школьников немаловажна для государства, в решении их проблем необходим не только дифференцированный, но и индивидуальный подход к каждой школе, каждому ученику. Нужна во всем мера, как говорил великий Абай. Функциональная грамотность важна, но для тех, кто будет заниматься наукой, важны фундаментальные знания. История разви-
тия мировой науки подтверждает, что ученые, которые «двигали» человечество по пути прогресса, как правило, не обладали функциональной грамотностью. Наша страна богата, я уверена, что на подготовку трехъязычных учителей, повышение квалификации работающих педагогов, информатизацию процесса обучения найдутся средства. Новая государственная программа будет успешно выполнена. У нас замечательные традиции, культ образования присутствовал по-своему во все времена, многие из них заложил Ибрай Алтынсарин. Кстати, он обучал детей-казахов за три-четыре месяца русскому языку в моноязычной среде. Вот методика! Надеюсь, что и рассказы нашего великого педагога пригодятся в новом содержании образования, направленном на реализацию На-
циональной идеи «Мәңгілік Ел». Я помню годы, когда Костанайская область сдавала по 20 школ и столько же детских садов в год, тогда я работала начальником областного управления образования. Так что наши возможности сегодня особенно огромны! Тем более, что внимание правительства к решению проблем образования актуализировалось, заместитель Премьер-министра Дарига Назарбаева постоянно анализирует работу министерства, в ее конструктивных дискуссиях с педагогической общественностью всегда присутствуют пути решения проблем. Радует, что мы ее видим в окружении педагогов на страницах нашей газеты «Образованная страна». Многое зависит от педагогов. Хочется пожелать им уверенно-
сти, что они со всеми новациями справятся, ведь повышению квалификации в нашей стране уделяется огромное внимание. Важно освободиться от надежды, что репетитор за него доучит, а главное – не останавливаться в своем профессиональном развитии. Следует и составителям новых учебников и программ не забыть, что пока успешность многих школьников решают репетиторы. Я искренне, от всей души желаю Ерлану Кенжегалиевичу творческих успехов, вдохновения в реализации новаторских идей, возглавлять выполнение не только этой новой программы, но и следующих программ – минимум до 30-го года, когда наша страна будет обязательно среди самых цивилизованных стран мира!
МАҚСАТТАР
Мың жылдығын ойлаған ұрпақ өсіреді Күлзағира НҰРТАЕВА, «Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы СҚО ПҚБАИ инновациялық дамуды әдістемелік қамтамасыз ету бөлімінің жетекші маманы
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев 2014 жылғы 17 қаңтардағы Қазақстан халқына Жолдауында еліміздің дамыған 30 елдің қатарына кіру жоспарын ұсынған болатын. Жоспарда: «...Орта білім жүйесінде жалпы білім беретін мектептерді Назарбаев Зияткерлік мектептеріндегі оқыту деңгейіне жеткізу керек. Мектеп түлектері қазақ, орыс және ағылшын тілдерін білуге тиіс. Оларды оқыту нәтижесі оқушылардың сындарлы ойлау, өзіндік ізденіс пен ақпаратты терең талдау машығын игеру болуға тиіс», – деп ұстаздар алдына мақсат қойылды. Осы мақсаттарды іске асыру кезеңі келді. Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрі Ерлан Сағадиев «Білімді Ел – Образованная страна» Республикалық білім беру қоғамдық-саяси газетіне берген сұхбатында бірқатар өзекті сауалдарға нақты да ауқымды жауаптар беріп, білім саласындағы жаңартуларды тұжырымдады. Қазіргі орта білімді бірқатар жаңалықтар күтіп тұр: жаңартылған білім мазмұнына, оқытудың 12 жылдыққа көшу, үштілділік білім беру моделін енгізу.
Жаңа оқу жылында бірінші сынып оқушылары жаңартылған бағдарлама бойынша оқиды. Төрт жылдың ішінде білім беру мазмұнын жаңарту мектеп қабырғасында толығымен іске асады. Осыған орай, мұғалімдердің жаңартылған бағдарламалар бойынша біліктілігін арттыру жұмыстары елімізде қарқынды жүріп жатыр. 2016 жылдың ақпан айынан бастап, «Өрлеу» БАҰО АҚ СҚО бойынша ПҚ БАИ филиалы да бастауыш сынып, қазақ, орыс, ағылшын тілдері, музыка пәні мұғалімдерінің білім
мазмұнын жаңарту аясындағы біліктілікті арттыру курстарын жүргізе отырып, дайындықтың жауапты ісіне өз үлесін қосуда. Оқыту үдерісіне ендірілетін өзгерістердің бірі – үштілділік білім беру моделі. Үштілділік оқыту моделі қазақ тілін кең көлемде меңгеруге мүмкіндік береді. Орыс тілінде оқытатын мектептерде қазақ әдебиетімен қатар Қазақстан тарихы қазақ тілінде жүргізіледі деп жоспарлануда. Сонымен бірге, қазақ тілін оқытудың әдістемесін жетілдіру қолға алынады. Қазақстан тарихын орыс тілінде оқытатын мектептерде қазақ тілінде жүргізу қиын да жауапты іске айналады. «Өткенге топырақ шашсаң, болашақ саған тас атады» деген сөздер ел тарихын оқытудың, оны құрметтеудің маңызын ашып көрсетеді. Қазақстан тарихы пәні мұғалімдері бұл өзгеріске психологиялық, теориялық, әдістемелік, кәсіби тұрғыдан дайындалу қажет. Қазақстан тарихы пәнін оқы-
тудың мақсаты – оқушылардың білімі мен дайындық деңгейін, жас ерекшеліктерін ескере отырып, Қазақстан тарихының ежелгі дәуірден бүгінгі күнге дейінгі нақты тарихы бойынша білім беру. Қазақстан тарихы сабақтарында оқушылардың келесі тұлғалық нәтижелеріне қол жеткізу керек: Қазақстан Республикасының Конституциясына, заңдарына, құқықтық тәртіпке сыйластықпен қарау, азаматтық жауапкершілік пен жоғары патриоттық сезім, Отанды қорғау мен оған қызмет ету, мемлекеттік және ана тілін меңгеру, Қазақстанда тұратын халықтардың, басқа да этностардың құндылықтарын, мәдениеті мен дәстүрін құрметтеуден, туған өлкесінің табиғатын сақтау және аялау, қоршаған ортаны қорғауда белсенділік таныту, жоғары адами қарым-қатынас мәдениетін көрсету, үлкенге құрмет және кішіге ізет көрсете білу, әлеуметтік ортаның ерекшелігін дұрыс бағалай білу, діни ағымдарды, идеологияны, құқыққа қарсы әрекеттерді
ажырата білу. Аталған міндеттер Ұлы Дала елі деп аталған жаңа Қазақстанның «Мәңгілік Ел» жалпыұлттық идеясымен ұштасады. Мәңгілік Елдің құрылысшылары, қайраткерлері, тірегі – қазіргі мектеп оқушылары, жас қауым. Қазақ халқында «Бір жылдығын ойлаған халық бидай егеді, жүз жылдығын ойлаған халық ағаш егеді, мың жылдығын ойлаған халық саналы ұрпақ тәрбиелейді» деген ұлағатты сөз бар. Ұрпақты жаңа өмірге тәрбиелейтін, дайындайтын – Қазақстанның заманауи ұстаздары. Сұхбат беру барысында Білім және ғылым министрі Ерлан Сағадиев: «2025 жылы білім беру саласының жаңаруы негізінде Қазақстанда барлық параметрлер бойынша ең дамыған елдермен бәсекеге қабілетті жоғары интеллектуалды ұлт қалыптасады», – деді. Ендеше, бұл мақсатқа жету жолында еліміздің әрбір ұстазы реформалар жасалу кезеңіндегі өзінің рөлін түсіну қажет.
16
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
№9(46) 17 мая 2016 г
bilimdi_el@mail.ru
ҰЛАҒАТ
Тектілердің тұяғы
Бибі ӘБІЛКӘРІМОВА, ҚР БҒМ Кәсіптік-техникалық және орта білімнен кейінгі білімді жаңғырту департаментінің бас маманы Қарағанды облысының Шет ауданы Ақадыр ауданына қосылып, облыс көлеміндегі ең іргелі, ірі аудандар санатына кірді. Осы өлкенің әр-сай, тасы тарих қойнауынан сыр шертеді. Талды өзені бойында Бұқар жыраудың жырына іліккен Сеңкібай батыр мазары тұр. Нұра өзені бойында Абылай ханның ту ұстаған батыры Жидебай батыр жатыр. Жасыл тулы Жарылғап батыр, ат көтере алмас Сазанбай, Дерібсалы батырлар туралы заманында туған жырлар ел есінде сақталған. Кенесары ханның қолбасшысы Ағыбай батыр ел мақтанышы. Ресей империясына қарсы алғаш қару көтерген Кенесары ханның ағасы Саржан осы Бұғылы бойында жыл жарымнан аса уақыт орда тігіп, елді күреске дайындаған. Кенесарының қамалы да, Кенеханның өзі ғана су ішкен құдық та, Манақа бойында Кенехан бойын сергіткен Қарасуда, атасы Абылайхан демалған орын да осы өңірде. 1894 жылдың 15 қазаны... Дәл осы күні қазақтың атақты ақыны, жалынды жазушысы, дарынды драматург, білікті ұстаз, мемлекеттік қайраткер, Қазақстанның қазақ әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі Сәкен Сейфуллин де Қарағанды облысы Ақадыр ауданы Қарашілік қыстағында дүниеге келген еді. Аталған қазақтың айтулы ұл-қыздарын түлеткен қасиетті өлкеден шыққан Айткен Құлжанбеков зиялы тұлғалардың ізін жалғастырған азамат. Айткен ақсақал Ленинград қаласында Тимирязев атындағы Ауылшаруашылық академиясының түлегі, мамандығы агроном болды. Ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы, кеңшар директоры қызметтерін атқарды. Ұлы Отан соғысына қатысып, қан майданда елдің келешегі үшін өлім мен өмір арпалысында қасқая тұрып, Жеңіске өз үлесін қосты. Қасиетті өлкеден шыққан батыр бабалардың аманатын естен шығармай, ержүректікпен майдангерлерге қолбасшы бола білді. Жеңістен кейін бейбіт өмірге араласып, Зейнебану Балтабековаға үйленіп, шаңырақ құрды. Айткен ақсақалдың жары Зейнебану мұғалім мамандығы бойынша қызмет ете жүріп, асыл азаматының абыройын, беделін ойлап, отбасы тіршілігінің ауыртпалығын салмай, ұсақ тірлікке араластырмай, кесек, кемел кескінде болуына тілектес болды.
Зиялы отбасы өз жолын жалғастыруға қабілеті-қарымы жететін көптеген азаматтарға қамқор бола білді. Қазір олар осы бір аяулы адамдар дегенде ішкен асын жерге қояды, есімдерін әрқашан ардақ тұтады. Осы күнгі тірліктерінің бастауында Айткен Құлжанбеков әулеті туралы аудан тұрғындары мақтанышпен айтуға тырысады. Адалдығын, тумысынан жаратылған қарапайымдылығын, мәдениеттілігін, білімділігін өмірлеріне үлгі етіп келеді. Ал Құлжанбековтар 6 бала тәрбиелеп, жоғары білім берді: Нәстай – экономист, Әмина мен Мейрамгүл – мұғалім, Тәбира – дәрігер, Роза – инженер, Камила – бухгалтер. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деп халық тектен-тек айтпаған. Текті ұрпақтың ұлы дәстүрін жалғастырған Мейрамгүл Айткенқызы Құлжанбекованың да өмір жолы ерекше. Отандық педагогика саласында техникалық және кәсіптік білім берудің дамуы үшін үлес қосып жүрген азаматтар баршылық. Солардың қатарында ұйымдастырушылық, бастамашылық және іскерлігімен ерекшеленетін ұлағатты ұстаз Мейрамкүл Айткенқызы Құлжанбекова Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Кәсіптік-техникалық және орта білімнен кейінгі білімді жаңғырту департаментінде 2007 жылдан бері қызмет етіп келеді. Ақ жарқын, жайдары мінезді, білімді Мейрамгүлді техникалық және кәсіптік білім саласының майталман маманы ретінде әріптестері, аталған жүйеде қызмет етіп жүрген республиканың ұстаздар қауымы қатты сыйлайды. Кәсіптік бейінде білім беруге қатысты кез келген күрделі мәселелердің шешімін таба білетіндіктен, басқа министрліктердің жұмыс тобы құрамының отырыстарында білім саласының мүддесін қорғауды азаматтық парызы деп біледі, жан-жақты ақылкеңес беріп, салиқалы пікірімен, заңнамаларды терең меңгеруімен зор абырой мен беделге ие. Мейрамкүл Айткенқызы 1979 жылы жоғары оқу орнын аяқтағаннан бүгінгі күнге дейін отандық педагогиканың жаһандық бәсекеге сай әлемдік деңгейге көтеру мақсатында ерекше жауапкершілікпен қызмет етіп, игілік пен ізгілік жолында аянбай тер төгіп келеді. Ұстаздық жолы: Қарағанды облысы Шет ауданы білім бөлімінің инспекторы, әдіскері; Астана қаласының Мемлекеттік жалпы міндетті білім стандарты мен тестілеудің ұлттық орталығы, Қазақстан Республикасының
Білім және ғылым министрлігі. Ұстаз, министрліктің білікті қызметкері Мейрамгүл «Білім туралы» Қазақстан Республикасы Заңына өзгерістер жобасын әзірлеуге, бүгінгі кәсіптік білімнің заманауи көкжиегінен көрінуі үшін қажетті өзгерістер мен толықтырулар енгізуге өз үлесін қосты. Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесі – өте күрделі құрылым. Оның құрамына енетін колледждердің алдында қоғамның гуманистік қағидаларына қажетті зияткерлік жоғары саналы адам тәрбиелеу мен қоғамның экономикалық-индустриалдық формациялық дамуына толық жауап беретін іскер маман даярлау – бүгінгі кәсіби білім жүйесінің басты мақсаты. Тек осы мақсатты іске асыруда білімнің ең оңтайлы, тиімді және ең қажетті мазмұнын жасау қажет. Осы мақсатта алғаш рет Техникалық және кәсіптік білімнің педагогикалық мамандықтары бойынша кәсіптік стандарттарды әзірлеп, бекітіп, қолданысқа енгізуге мүмкіндік берген де Мейрамкүл Айткенқызы. Осыған байланысты 2013 жылы ол Ы.Алтынсарин белгісімен марапатталды. Сонымен қатар, биыл сәуір айында жемісті еңбегі жоғары бағаланып, техникалық және кәсіптік білім беру жүйесіндегі жемісті еңбегі, ұзақ жылғы үздік тәжірибесін ескере отырып, «Білім саласының құрметті қызметкері» медалі табыс етілді. Жаһандану заманында ұлттық бәсекеге қабілетті болудың көрсеткіші – білім деңгейімен өлшенеді. Сондықтан, әлемдік білім кеңістігіне кірігіп, білім беру жүйесін халықаралық биікке көтеру кезек күттірмейтін өзекті мәселе. Бұл мәселені шешудің кілті ұстаздың қолында. Мейрамкүл Айткенқызы кәсіптік-техникалық оқу орындарындағы педагогика қауымының заманауи талаптарға
ТӘЖІРИБЕ
Жаңа талаптар – білім сапасын арттыруға апарар жол
Гүлжан ДАЙЫРБЕКОВА, №7 колледждің мұғалімі ОҚО, Кентау Мен өз тәжірибемде студенттерге деңгейлік тапсырмалар беру арқылы алған білім деңгейлерін бағалап, әр деңгейге қойылатын талаптарды сызба арқылы жүзеге асырып отырамын. Ресей ғылымы В.П. Беспалько деңгейлерді төртке бөледі: Бірінші – міндетті, оқушылық; Екінші – алгоритмдік; Үшінші – эвристикалық; Төртінші – шығармашылық. Енді осы модульге түсінік бере кетейін: І. Оқушылық деңгейде студент мұғалім көмегімен амал-әрекет жасайды. Алдындағы мақсатты шешуге ұмтылады, бұрынғы
білімдерін пайдаланады. ІІ. Алгоритмдік деңгейде мақсатпен шешілуге тиісті ситуация анық, студент бұрынғы жинақталған білімін пайдалана отырып, мақсатқа жету үшін өз бетімен жұмыс істейді. ІІІ. Эвристикалық деңгейде мақсат анық, ситуация түсініксіз, оны студенттің өзі толықтырады, табады, шешеді. Бұнда да бұрынғы білім көмекке келеді. Оқушы жаңа хабар, білімді өз ізденісімен ала алады. Бұл деңгей өнімді деңгей. ІV. Шығармашылық деңгейде мақсат жалпылама, анық емес. Студент оны анықтайды, жаңа нәрсені табады, өз бетінше жаңа дүние әкеледі. Шығармашылық деңгейге жету жолдары
оңай емес. Қазіргі технологияда «миға шабуыл», дебат, модель, проект жасату, қорғату, оқу, жазу арқылы оқушылардың сыни көзқарасын қалыптастыру жиі пайдаланылып келеді. Мен сіздерге сол деңгейлік тапсырманы сабағымда тиімді пайдалана алғанымды ұсынғым келіп отыр. Шерхан Мұртазаның «Бесеудің хаты» атты драмалық шығармасын жоғарыдағы шығармашылық деңгейге қалай жеткізудегі іс-тәжірибемді баяндаймын. І. Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік. Драмалық шығарманың мазмұнын меңгерту, кейіпкерлерге талдау жасату, тың мәліметтер жинақтау, қоғам қайраткері Т.Рысқұловтың өмірінен дерек беру, деңгейлік тапсырмалар арқылы драманың мазмұнын өз деңгейінде ашу. 2. Дамытушылық. Оқиға желісі бойынша студенттердің өз бетінше баяндау қабілетін дамыту. Кейіпкерлердің іс-әре-
сәйкес мамандар дайындауы үшін модульдік, дуальдық білім беру технолиясына бейімдеп, Мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандартын икемді етіп, жобасын әзірлеп, тиісті білім бағдарламаларына, үлгілік оқу жоспарларына өзгерістер мен толықтырулар енгізді. Мейрамгүл Құлжанбекова сонымен қоса, аяулы ана, мейірімді әже, ардақты жар. Мейрамгүл мен Рысбек зерделі ұл-қыздарын дүниеге әкеліп, тәрбиелеп, еңбегінің зейнетін көріп отырған абзал жандар, сонымен қатар олар туған ел төсінде өз атааналарының ардақты атына кір келтірмей, ерен еңбек етіп жүр. Ұл-қыздан 3 немере көріп отыр. Ұлы Қайрат «ҚазАвтоЖол» компаниясының қаржы департаментінде, қызы Жанерке шетел тілі мұғалімі ҚР Білім және ғылым министрлігінің Балардың құқықтарын қорғау комитетінде қызмет атқарады. Немересімен «Әжелер сайысына» қатысып, парасаттылығымен, өнерімен мектеп ұжымын тәнті етіп, «Дана әже» номинациясының жеңімпазы болды. 45 жасқа дейін ұстаздығын өнерімен ұштастырған Мейрамкүл Айткенқызы ән-биден де кенде емес. Әр отырыстың ажары бола білетін әріптесіміздің ұйытқы болуымен өтетін Наурыз мерекесінің жастарға берер тәлім-тәрбиесі ерекше. Қадірлі әріптесіміздің жарқын еңбек жолы, адал еңбегі – біздер үшін мақтаныш. Мерейлі белесінің жаңа биігіне көтерілген ардақты жанға үлгі-өнегесімен жастармен бөлісіп, жақсылықтардың жаршысы бола берсе деген тілектеміз. Тектілер тұяғының ата-бабадан мирас еткен дара жолмен жүрер соқпағы үзілмесе екен деймін. кетіне орай оларға баға бере білу қабілетін дамыту. Ақыл-ойын, ой-өрісін, есте сақтау қабілетін, сабаққа деген қызығушылығын дамыту. ІІ. Сабақтың көрнекілігі: Т.Рысқұловтың суреті, журналдар, интерактивті тақта. ІІІ. Пәнаралық байланыс: Тарих, адам және қоғам, география. V. Сабақтың түрі: Аралас сабақ. VI. Сабақтың әдісі: Іздендіру, «Зерделеу» стартегиясы, «Кім? Қайда? Қашан?» сұрақ-жауап, кеспе қағаздары, Венн диаграммасы. Үй тапсырмасы: Шерхан Мұртазаның «Бесеудің хаты» драмалық шығармасындағы оқиғалар желісін оқып келу. Драмаға арқау болған – ел басына түскен азапты күндер, қолдан жасалған аштықтан қырылған екі миллион халықтың тағдыры. Драматург сол кездегі өкілет басшыларымен, оның қасындағы жандайшаптардың бейнесіне жан бере суреттейді. Әр кейіпкер өзінің сөзі арқылы танылып жатады. Қасіретті қолдан жасап отырған Сталиннің теріс саясатын, асыра сілтеп отырған Голощекиннің көрсоқырлығын жазушы Ғ.Мүсірепов ашына жеткізеді. Студенттердің деңгейлеріне қарай білімдерін бағалаймын. Бағалау қағаздары арқылы да жүзеге асырып отырамын.
№9(46) 17 мая 2016 г bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
МЕЖДУНАРОДНЫЕ СОРЕВНОВАНИЯ
Мы «ОТКРЫВАЕМ МИР НАУКИ» Учащиеся гимназии «Самопознание» Нурлан Кабдышев и Ситора Сапарбаева (на снимке в центре) за победу в XII Международных научных соревнованиях школьников по космическим исследованиям «Открываем мир науки» получили Диплом I степени, дающий право поступать в вузы Казахстана на льготных условиях.
Интеллектуальное мероприятие, прошедшее в городе Байконыр, в этом году посвятили 55-летию первого полета человека в Космос. Всего в нем приняли участие 325 школьников из разных областей Казахстана и учащиеся Международной космической школы им. В.Н. Челомея (МКШ). Организаторами научных соревнований по традиции выступили РНПЦ «Дарын» МОН РК, а также администрация города Байконыр и МКШ. В течение двух дней школьники защищали свои проекты на секциях: «Космическая техника и инфраструктура», «Космические информационные технологии и моделирование», «Экология и космическая деятельность», «Астрофизика и эволюция Вселенной», «Солнечная система». Учащиеся нашей гимназии Нурлан Кабдышев (10
СИТУАЦИЯ
Лучший способ защиты – нападение? Карагандинка обвинила педагога музыкальной школы-интерната в вымогательстве. Ее претензии появились после того, как органы опеки подняли вопрос о лишении женщины родительских прав.
класс) и Ситора Сапарбаева (11 класс) достойно представили свой проект «Экспериментальное моделирование создания кратеров на небесных телах после ударного воздействия», научным руководителем которого является к.п.н. Вера Ивановна Загайнова. Работа ребят была отмечена высокими оценками жюри и Дипломом I степени. Для участников соревнований была организована интересная экскурсионная программа: школьники посетили знаменитый «Гагаринский старт», домик-музей Генерального конструктора С.П. Королева и первого космонавта Ю.А. Гагарина, музей космонавтики космодрома Байконур, городской музей истории космодрома Байконур и другие достопримечательности.
На закрытии форума директор МКШ Дмитрий Владимирович Шаталов под овации дипломантов сообщил, что каждый из них получит на память фотографию крайнего экипажа, взлетевшего с космодрома 19 марта 2016 года. Теперь уникальные фотографии с автографами космонавтов этого экипажа, Алексея Овчинина, Олега Скрипочки (Роскосмос) и астронавта Джеффри Уилльямса (НАСА), есть у каждого из участников!
Анжелика МАРТЫНОВА, Юлия СОЛОДНИКОВА, руководители центра по работе с одаренными детьми гимназии «Самопознание», РГКП ННПООЦ «Бобек» Алматы
КОНКУРС
Красота плюс талант Конкурс красоты «Мисс КарГТУ-2016», организованный профсоюзной организацией студентов Карагандинского государственного технического университета «Жас Орда», прошел при полном аншлаге.
Студентки КарГТУ в течение месяца проходили внутрифакультетские отборочные этапы, в результате которых в финал вышли девять претенденток на звание «Мисс КарГТУ-2016». Двое из них были выдвинуты интернет-голосованием, в котором приняли участие 15 тысяч человек. В этом году традиционное мероприятие состояло из пяти туров, два из которых – «Мастерица» и «Творческий конкурс» – особенно понравились и зрителям, и жюри. «Мастерица» удивила шикарными
17
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
Об этой скандальной истории стало известно благодаря мобильному приложению. Карагандинцы, что называется, из уст в уста передавали сообщение следующего содержания: «В музыкальной школе-интернате ЧП. Председатель родительского комитета написала жалобу на учителя в департамент о том, что тот вымогает деньги. Передала всю переписку в ватсапе». В управлении образования подтвердили, что факт обращения действительно имел место – родительница рассказала о своих проблемах на личном приеме. Незамедлительно в учебное заведение была направлена комиссия, но факт поборов не нашел своего подтверждения. В конечном итоге комиссии удалось разобраться, откуда у этой жалобы растут ноги. Как оказалось, педагоги школы-интерната как-то раз обратили внимание на синяки, «украшавшие» тело одной из школьниц. По словам педагогов, девочка ходила на занятия через «не хочу». То, что у ребенка отсутствует тяга к музыкальному искусству, позже подтвердили и специалисты колледжа искусств, которые проверили уровень ее знаний в присутствии сотрудников управления образования. Она бы была и рада бросить нелюбимое занятие музыкой, но мать, Ольга Ивлева (данные изменены по этическим соображениям), не по-
зволяла ей своевольничать. Порой ребенок прогуливал уроки, убеждая мать в том, что занятия отменили по причине отсутствия учителя. Обманывать взрослых девочке приходилось из-за страха перед матерью – как объяснили журналисту, за замечания, сделанные педагогами, она подвергалась физическому наказанию. В последний раз, очевидно, порка была особенно жесткой. По словам очевидцев, на ребенке места живого не было. Девочку осмотрел школьный медик, после чего руководство решило вызвать мать, чтобы провести с ней беседу. Ивлева и рассказала, что наказала дочь за то, что та украла у гостьи деньги. Мол, ее так разозлил этот проступок, что она пустила в ход шнур от ноутбука. Вот тогда-то и встал вопрос о лишении Ольги Михайловны родительских прав. А та, заняв оборонительную позицию, сама пошла в наступление. Видимо, чтобы таким образом отвлечь внимание чиновников. Кстати, о так называемых поборах. В родительском комитете школы-интерната объяснили, что если и звучат просьбы в адрес родителей о сборе денег, то делается это исключительно по инициативе комитета. На эти деньги, как правило, приобретаются тетради и ручки для учеников младших классов, которые имеют свойство терять или забывать дома учебные принадлежности. Примечательно, что Ольга Ивлева сама за несколько лет до этого возглавляла родительский комитет. Но ее пришлось отстранить от этой должности ввиду ненадлежащего исполнения своих обязанностей.
Мадина ОТАРБАЕВА Караганда
УСЛОВИЯ РОСТА
Успех сопутствует ЛИДЕРАМ! платьями, сделанными руками участниц из гофрированной бумаги, газет, салфеток, лепестков роз, а творческий этап – разнообразием талантов девушек. По итогам конкурса обладательницей заветной короны и титула «Мисс КарГТУ-2016» стала студентка второго курса транспортно-дорожного факультета Дильфуза Байжигитова (на снимке). Все участницы
были награждены по номинациям и получили памятные подарки. Конкурс красоты – лишь одно из направлений той работы, которая делается для творческого и личностного развития членов студенческого профсоюза. В университете действует большое количество разнообразных кружков, студий, созданы студенческие театры, клубы, центры, есть прекрасно оснащенный Дворец молодежи. А правильно воспитанная молодежь – это крепкая опора профсоюза, светлое будущее страны!
Дария ХАМИТЖАНОВА, специалист ОО «Карагандинская областная организация Казахстанского отраслевого профсоюза работников образования и науки»
В целях стимулирования творческой активности учителей отдел образования акимата города Павлодара ежегодно проводит конкурс «Лидер в образовании». По традиции конкурс призван поддержать самых творческих, инициативных, энергичных руководителей образовательных учреждений, которые способны воплотить в жизнь самые передовые идеи и проекты в сфере образования, сформировать коллектив единомышленников, а главное – быть авторитетом как для коллег, так и для обучающихся и родителей. Главное условие этого мероприятия – распространение управленческого опыта в системе образования, так как работа образовательного учреждения во многом зависит от личности руководителя, который определяет стратегию его развития. Особенностью нынешнего конкурса явилось
то, что впервые приняли участие дошкольные и внешкольные учреждения образования. Победители определились по следующим номинациям: – «Менеджер-профессионал» – директор экологической школы Л.А. Вольф; – «К вершинам качества» – заместитель директора школы №35 Ш.Б. Асаинова; – «Стратегия успеха» – воспитатель яслей-сада №126 И.В. Пятых; – «Шаг в будущее» – директор школы №6 Г.П. Кулаковская; – «Открытый мир» – воспитатель яслей-сада №51 С.К. Шапихова; – «Дебют» – заместитель директора К.Е. Смагулова и учителя школы №25 А.Н. Ташимова, А.Х. Балкибаева; – «Дебют» – учитель начальных классов школы №40 А.А. Елтин.
Шолпан НУРАХМЕТОВА, зав. методкабинетом отдела образования Павлодар
18
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
bilimdi_el@mail.ru
ЖЕҢІСКЕ – 71 ЖЫЛ
Соғыстың сұмдығы мен шындығын суреттеген Л.ҚАБЫЛБЕКОВА, Жаркент көпсалалы колледжінің тарих, география пәндерінің оқытушысы Алматы облысы
Бауыржан Момышұлының «Москва үшін шайқас» романы бастапқыда орыс тілінде жазылған. Шығарма батальонының қоршаудан шығып, Волокаламск қаласына жетуімен басталса, соңы Мәскеу түбінде Кеңес Одағының қарсы шабуылға шығуымен аяқталады. Шығарма генерал И.В. Панфилов басқарған 316-шы атқыштар дивизиясының жүрген жолымен байланысты. Шығарма төрт кітаптан тұрады. Бұл еңбектің басқа жазба деректерден ерекшелігі сонда, бұл жерде Ұлы Отан соғысындағы ең маңызды оқиғаның бірі – Москва үшін шайқас, осы шайқастағы негізгі күре тамыр – Волокаламск тас жолы үшін болған күрестің оқиғалары дәлелмен суреттеледі. Романда өзі дүниеге келген жері мен уақытының, яғни белгілі бір тарихи кезеңінің ерекшеліктерін сақтайды. Сонымен қатар, бұл шығарма нақты бір субьектінің, яғни Бауыржан Момышұлының саналы іс-әрекетінің жемісі ретінде өмірге келгендіктен, оның дүниеге көзқарастары да енген. Әлеуметтік және таптық позициясы, қай топ, тап немесе ұлттың мүддесін қорғағаны туралы білеміз. Шығарма сол соғыс жылдары жазыла бастаған. Майдан туралы жазу барысында жазушының ішкі сана-сезімінен, ойынан өзге, сыртқы жағдайлар қатты ықпал етті деп айта алмаймыз. Әрине, сталинизмнің күшейіп, кеңестік идеологияның кең қанат жайған кезеңінде жазылды. Дегенмен де Лениннің ойымен басталып, соның ойымен аяқталатын басқа шығармаларға қарағанда, бұл шығармада нақты оқиғалар нақты адамдар мен нақты мекендерге байланысты баяндалады. Мұның бірінші себебі, шығарманың жазылу уақытына байланысты болса, екіншіден, Бауыржан Момышұлының жеке басының қасиеттеріне де қатысты. Себебі, бүкіл әскербасылардан бастап, қатардағы жауынгерлерге дейін өзінің шыншылдығымен, туралығымен, әділдігімен тәнті еткен Бауыржан Момышұлының мінезі бұл жерде де байқалады. Қазақстанның 1941-1945 жылдардағы
тарихын зерттеуде Ұлы Отан соғысына қатысқан басқа да адамдардың естеліктері сияқты «Москва үшін шайқас» романының да тарихи дерек көзі ретінде алар орны ерекше. Автор сол қанды шайқастарды сырттай бақылаушы ғана емес және бұл оқиға туралы тылда отырып жазған жоқ, керісінше бұрқанған оқиғалардың ортасында жүрді. Қайнаған құбылыстар барысын суретке түсіргендей қағаз бетіне бейнеледі. Большевиктік-коммунистік саяси басқару жүйесінің уақыт сынына шыдамай, тарих аренасынан кетуі және КСРО сияқты алып империяның күйреуі нәтижесінде еліміздің тәуелсіздік жолына түсуіне байланысты туындаған қазақ халқының ғылыми тарихын қайта жазудың объективті қажеттілігі жалпы тума, төл деректерімізге деген қызығушылықты тудырды. Алайда дерек көзі ретінде «Москва үшін шайқас» романы да тарихи сыннан өткізуді қажет етеді. Себебі басқа да тарихи деректер сияқты бұл шығармада әлеуметтік сұраныстарға сай, нақты тарихи жағдайда қоршаған қоғамдық саяси ортада, белгілі субъектінің саналы іс-әрекетінің нәтижесінде пайда болған объективті дүние. Сондықтан шығарманың жарыққа шығуының объективті алғышарт-
тарының және оның авторының қоғамдық позициясымен әлеуметтік жағдайын терең білудің ондағы мағлұматтардың ғылыми-ақпараттық және танымдық маңызын ашуға көмектесері анық. Москва түбіндегі шайқастың жекелеген оқиғаларының баяндалуына келейік. Шайқаста ең бір қолдан-қолға өткен елді мекеннің бірі – Горюны. Бұл село туралы Б.Момышұлы шығармасында былай баяндайды: «Горюны. Бұл Волоколамск тас жолының екі жағына орналасқан кішігірім деревня, жиырма бес шақты үйі бар. Егер майдан жаққа бетіңді бұрып, картаға қарап тұрсаң, карта бетінде кішкене өрмекшідей болып тырбиып жатқан Горюныны көресің. Сол жерден жан-жаққа өрмекшінің торындай болып жіп-жіңішке жолдар тарайды. Біздің батальонның басты тірегі мен штабы осы Горюныда», – деп деревняның орналасу жағдайы мен мәні туралы мәлімет беріп өтіп, енді осы аймақ үшін өткен шайқасты толық жазады: «Горюны ауданында жау шабуылға шықты, ал біздікілер оны отпен қарсы алды. Жаудың алдыңғы қатарлары біздің миналы далаларымыз бен ормандарымызға тірелді. 2 танк минамен жарылды», – дейді. Ал, батальонның қоршау жағдайында қалғаны туралы Б.Момышұлы еңбегінде мынадай құжат материалдың қолданады: «Батальон Матренино, Горюны станциялары маңында ұрыстар жүргізді. Батальонмен байланыс үзілген, нақты орны белгісіз 18/11/1941», «Батальонмен Горюны, Матренино аудандарында үздіксіз, қорғанып, үш тәулік бойы қоршау жағдайында күрес жүргізді. Жау 3 танк, 1 қару, 2 автомашинасынан айырылды, көптеген қару-жарақ пен жүзге тарта солдат өлтіріліп қолға түсірілді. 19/11/1941 батальон қайта қоршауда қалды», – деп жазылған полк штабының ақпарында. Тағы бір елді мекен Крюково үшін шайқасты қарайтын болсақ, Бауыржан Момышұлы еңбегінде былай деген: «Крюково үшін ұрыс басталды. Бірінші күні алты сағат ұдайы соғыс болды. Екінші күні соғыс он екі сағатқа созылды. Үшінші күні он сегіз сағат өштесе арпалысумен болдық. Крюковоның шет жағалары бір тәулік ішінде қолдан-қолға бірнеше рет өтті. Қоян-қолтық арпалыс, алма-кезек төмпештеудің
соңындамыз. Бір-бірімізге көнер емеспіз, бір-бірімізге ырық берер емеспіз. Арамыз өте жақын. Артиллерия мен минометтерден атуға екі жақ та тәуекел жасай алмайды», – деп ұрыс барысы жайында жазса, шайқас қорытындысы туралы: «1941 жыл 6-желтоқсан. Крюководағы жау жатағының күлі көкке ұшып жатыр. Қарт Тверь мен Тула арасындағы майдан шебін бұзып, уралаған дауыспен жер-көкті жаңғыртып, Кеңес Армиясы қарсы шабуылға шықты». Мен Бауыржан атамыздың енбектерін зерттеу негізінде өзіміздің жерлесіміз, Жаркент қаласының азаматы Естай Қалтабайұлынан батыр жайлы сұхбат алдым. Естай Қалтабайұлы Бауыржан атамызбен кездесу үшін Алматыға арнайы барған. Өйткені Естай Қалтабайұлының әкесі соғыста қайтыс болған екен. Соны сұрап білу үшін, қолын алып амандасу үшін барған. Естай ата Бауыржан атамызбен Ұлы Отан соғысының ардагері Хамит Көбіков арқылы танысты. Сол уақытта Бауыржан Момышұлы баспаханада Ғабит Мүсіреповпен бірге жұмыс жасапты. Кейіннен 9 мамырда мерекесімен құттықтау үшін Бауыржан атамыздың үйіне барып, дастархан басында сұхбаттасқан. Бірақ Бауыржан Момышұлы көңілсіз отырыпты. «Сөзімнен ши шығып қалып, батырға жақпай қаламын ба деп қипақтадым. Нартәуекелге барып әкем жайлы сұрадым. «Өтті ғой, өтті ғой» деп тағы да үнсіз қалды. Сұхбат арқылы біз Бауыржан Момышұлының бойынан ең басты қасиет – өмір деген бұралаңы мол ұзақ сапарда адалдық атты сара жолдан мүмкіндігінше бір адым да аттамауын, кері шегінбеуін аңғардық. Ең бір данышпан деген жандардың ішінде де мұндай қасиеттерін ғұмыр бойы бойтұмардай ұстанып өткендері тым сирек болар. Ал, ізгі тілектеріне сай сондай қасиеттерді маңдайы жарқыраған ұлдарының бойынан таба алған жағдайда, халық ондай перзенттерін төбесіне көтеріп, алақанына салып аялайды, қадір тұтады», – дейді Естай ақсақал. «Ел дегенде еміреніп, жұрт дегенде жүгініп қызмет еткен» (Б.Момышұлының сөзі) және туған халқына азаттық үні жеткен аяулы жандардың мәртебесі қашанда биік. Қазіргі таңда жастардың бойынан да осындай қасиеттерді кездестіре аламыз.
САЛТАНАТТЫ КЕШ
Қос ұстазға құрмет
Алтынгүл КАМАЛАТОВА, Кеңқияқ ОМ мұғалімі Ақтөбе облысы, Темір ауданы Ұстаз! Осы бір ауыз сөзде қаншама мән-мағына жатыр. Ұстаз болу, шәкірт тәрбиелеу – екінің біріне бұйыра бермейтін қасиет. Оқушыларға өмірлік жолдама беріп, білім мен тәрбиемен бірдей сусындататын ұстаз орны өмірде ерекше. Ана да, бала да, ел басқаратын азаматтан жай қарапайым адамға дейін ұстаздан дәріс алады. Саналы өмірін ұрпақ тәрбиесіне арнап келе жатқан мектебіміздің қазақ тілі және әдебиеті пәнінің мұғалімі Дүйсенбаева Ақдәрі Дүйсенбайқызы мен орыс тілі және орыс әдебиеті пәнінің мұғалімі Есенова Лида Асанғалиқызының зейнеткерлік жасқа толуларына байланысты салтанатты кеш өткізілді. Кешті мектеп директоры Тұрмағамбетова Әлия Абдрахманқызы құттықтау тілегімен ашты.
Зейнет жасқа жетіп кепсіз зымырап, Бірақ қимыл әлі жастай, шымыр-ақ. Еңбегіңіз зейнет болсын ендігі, Күндеріңіз мұң салмасын қырындап, – дей келіп, кештің себепкерлерін ортаға шақырды. Мектебімізге 30 жыл еңбегін сіңірген, өмір жолы жас ұрпаққа өнеге болған, саналы ғұмырын ұстаздық жолына бағыштаған абзал жандарға арналған кешімізді
әрі қарай Алтынгүл Тоқсанбаева жүргізіп, «Әзіл студиясы» атты бағдарламада қалжың аралас сұрақтар қою арқылы ұстаздардың өмір деректеріне шолу жасады. Ұстаздарды мектептің кәсіп-
одақ ұйымының төрайымы Шынар Мамбетова, кафедра жетекшілері және түлектері құттықтап, рахметтерін айтты. Адам – өз өмірінің сәулетшісі. Даралар да, қаралар да, даналар
да қонақ болып өтетін мына дүниеде әркім өз өмір соқпағын өзі салады. Біз апайларымызды зейнеткерлікке шығуымен құттықтай отырып, зор денсаулық, қажымас қайрат тілейміз.
19
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
БАҒЫТТАР
Жаңа бағдарламаны жандандыру ұстаздар үлесінде Айман СЫЗДЫҚОВА, Кривощекова ОМ қазақ тілі пәні мұғалімі, Салтанат ЖУЛАНОВА, Крещенка ОМ қазақ тілі пәні мұғалімі, Солтүстік Қазақстан облысы, Шал ақын ауданы
Қазіргі таңда «Қазақстан Республикасында орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында оқу орыс тілінде жүретін мектептердегі «Қазақ тілін оқыту бағдарламасы» бойынша «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы акционерлік қоғамының Солтүстік Қазақстан облысы бойынша педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыруға айтарлықтай үлес қосуда. Бағдарлама білім беру саласындағы халықаралық үрдістерге, білім беру бағдарламасын құру теориясына, оқыту тәсіл-
дерін енгізуге болатын теориялық алғышарттарға негізделген. Жалпы бағдарлама мақсаты орыс тілінде оқытатын мектеп-
тердегі қазақ тілі пәні бойынша білім беру бағдарламасын жаңарту және критерийлі бағалау жүйесін енгізу тұрғысынан мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін жетілдіруді көздейді. Сабақтағы мұғалімнің міндетіне өзгерістерді не үшін енгізу керек? Себебі мұғалімнің сабақ жоспарына қарағанда ол сабақтағы оқушы мен мұғалімнің қарым-қатынасы тең құқылы болуы тиіс. Егер мұғалім сабақта әр оқушының өз деңгейінде ойлануына, пікір айтуына мүмкіндік жасамаса, көпшілік оқушы «бұл менің қолымнан келмейді» деп, үйренуге құлықсыз болады. Сондықтан сабақта мұғалім мен оқушылар әрекеті әр оқушының өз деңгейінен ары қарай дамуына бағытталса ғана олар үйренуге ынталы болатындығын күнделікті
Айсұлу МЕЙРАМОВА, «Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы СҚО ПҚ БАИ академиялық бөлімнің бас маманы
Әлихан Бөкейхан 1866 жылы 5 наурызда дүниеге келді. Бұл кез отаршылдық саясат салдарынан қазақ халқы ғасырлар бойғы қалыптасқан көшпенділердің дәстүрлі рулық-қауымдық қатынастарынан, жерінен де, оны пайдалану құқынан да ажырай бастаған, көшпенділердің байырғы құндылықтары шеттетіліп, жаңасы қалыптаса қоймаған алмағайып кез еді. Омбы техникалық училищесін аяқтаған Әлихан сол кездері жұрт жапа-тармағай ұмтылатын заңгер немесе әскери кәсіпті таңдамай, Санкт-Петербургтегі Орман институтына түсіп, ормантанушы-ғалым дипломын алып шықты. Кейіннен Санкт-Петербург университетінің заң факультетіне төтенше емтихан тапсырып, заңгер дипломына да ие болды. Міне, осылайша Әлихан Бөкейхан Дала өлкесі – Қазақстанның халық шаруашылығы бойынша сарапшы маман, ірі ғалымға айналды. Сондай-ақ экономист, тарихшы, этнограф, әдебиеттанушы ретінде танылды. Қазақ егіншілігі мен мал шаруашылығы, соның ішінде қазақтың сиыр, қой және жылқы шаруашылығы туралы іргелі зерттеулер жариялады. Қазақ тарихы, этнографиясы, әдебиеті мен фольклоры туралы жүздеген мақалалар жазып, «Қозы Көрпеш – Баян Сұлу», «Ер Тарғын», «Ер Сайын» секілді халық ауыз әдебиетінің бірнеше үлгілерін жинақтып, баспа бетіне шығарды. Ол ғылыми атаққа да, ғылыми дәрежеге де ұмтылмады, өйткені негізгі күш-жігерін саяси күреске жұмсады. Кейде ғылыми жұмыстарын еріксіз саяси күрес барысында жазуға тура келді. Академик Әлкей Марғұланның естеліктерінде, Алаш көсемінің 1925-1927 жылдар аралығында Ле-
нинград мемлекеттік университетінің профессоры болғандығы айтылады. Қазақ жерінің отарлануы мен байырғы жер иесі – қазақ халқына сол кездің өзінде тиіп отырған және алда да тигізе беретін аса ауыр зардаптары туралы бірқатар ірі еңбектері Әлихан Бөкейханның алға қойған мұратының жарқын мысалдары бола алады. Әлихан Бөкейхан бұл зерттеулерді Семей түрмесінде сегіз ай отырған кезінде де жазған еді. «Қазақтың суармалы егістік жерлерінің алынуы», «Дала өлкесінің түкпірлеріндегі орыс қоныстары», «Ақмола облысындағы переселендердің жер үлестері» деп аталатын мақалаларының тақырыптарынан-ақ оның қандай өзекті мәселелерді арқау еткені айқын аңғарылады. Әлихан Бөкейхан бұл мақалаларды басқа жерде емес, отаршыл метрополияның дәл жүрегінде – Петербург қаласында, «Сибирские вопросы» журналында жариялады. 1908 жылы, туған жерден жырақта, бостандықтың дәмін татар-татпастан-ақ Самараға айдалып кетті. Әлихан Бөкейхан кезіндегі құдіретті Қазақ хандығының бірлігі мен күш-қуатынан айырылып, отарлық тәуелділікке қалай түскенін егжей-тегжейлі зерделеп шықты. Ол қазақ хандары мен сұлтандарының, ру көсемдері мен билерінің Ресей империясы өкілдерімен жазысқан хаттарын зерттей келе кейбірін газеттер мен арнайы жинақтарда жариялады. Сондай-ақ даланың тағы бір көшпелі элитасы – Кенесары хан бастаған қарулы көтеріліс туралы ел аузындағы аңыз-әңгімелерді жинақтады. Әлихан Бөкейхан осы ізденістердің арқасында бірнеше келелі тұжырымдар жасап, ой қорытты. Әлихан Бөкейханның адамшылығы, қайраткерлігі мен кісілік қасиеттерімен ерекшеленді. Ол пікірлестері мен жолдастарының еңбектерін қай уақытта да орынды бағалай білді.
сұраққа нақты жауап беруге, бағалауды үйренеді, пәнге деген басқа көзқарас пайда болуда. Сонымен қатар, күнделікті сабақтарымыз интерактивті режимде өткізіліп, мұғалімдердің сыни ойлауын шыңдай түсуде. Осы курсты тиімді де, әр мұғалімнің қабілетін ескеріп, тапсырмаларды түрлендіріп отырушы, күнделікті сабақтан соң өзіндік талдауды түрлі тәсілдермен білімімізді жетілдіріп жүрген «Гуманитарлық, ғылыми-жаратылыстану пәндерді оқыту әдістемесі және инновациялық технологиялар» кафедрасының білікті аға оқытушысы, біздің жаңа бағдарлама бойынша тренеріміз Гүлзат Кенжебекқызы Әлжановаға топ мүшелері алғыстарын білдіріп, шығармашылық табыстар тілейді.
КОНКУРС
Ә.БӨКЕЙХАННЫҢ ТУҒАНЫНА 150 ЖЫЛ
Алаш арысы
сабақтардан байқап келеміз. Біздер Шал ақын ауданы педагогтары Сергеевка қаласындағы қазақ орта мектебі қабырғасында осы жаңа бағдарлама аясында кәсіби білімімізді жетілдіріп жатқанымызды қуанышпен жеткізгіміз келеді. Себебі, осындай көшпелі курстар біздің бағдарламаны өз еркімізбен үйреніп тәжірибеде іске асырумызға септігін тигізеді деген ойдамыз. Педагогтар осы бағдарлама аясында жаңа тәсілдерді қолдануды, әр сабақты өмірмен байланыстырудың қажеттілігін, топпен, жұппен, жеке жұмыс істеуге, сыни ойлауға, уақытты тиімді пайдалануға, рефлексия жазуға, бағалау критерийлерін ұстануға, жобаларды жоспарлауға, ойларын нақты жеткізе білуге,
ік «Біздің үзд ымыз!» директор
Атырау қаласының №1 Мектепке дейінгі авторлық гимназия директоры Алтынгүл ӨТЕБАЛИЕВА – Білім беру ісінің құрметті қызметкері, «Үштілділік», «Шаңырақ» бағдарламалары және «Балабақша мен отбасы арасындағы қарым-қатынастың жаңа түрі» әдістемелік нұсқаулығының авторы.
Еңбегімен еліне сыйлы басшы
Алтынгүл Шәріпқызы мектепке дейінгі білім беру саласын дамытуда ұзақ жылдар талмай еңбек етіп келеді. Көп ізденіспен педагогика саласындағы жаңалықтарды меңгеру, менеджментті терең зерттеу өзіндік басқару стилін қалыптастырып, ұжымды биік шыңдарға жетелеп, нағыз майталман мамандарды тәрбиелеп, биік белестерден көрінуіне септігін тигізіп жүр. Соңғы бес жыл бойы Алтынгүл Шәріпқызы басқарған №1 Мектепке дейінгі авторлық гимназия ұжымы жаңашылдықпен алға қадам басуда. «Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын» деген халқымыздың даналығына сүйенсек, Алтынгүл Шәріпқызы атына заты сай алтын адам. Ұжымдастарымен анасындай, тең құрбыдай, апалы-сіңлідей сөйлесіп, жан дүниемізді ұғынғаны бізге үлкен күш-жігер береді. Басшы ретінде емес, өз ісінің үздік маманы екенін қолынан түспейтін кітап-журналдар, үнемі жаңашылдыққа елеңдеп ізденіп жүретіні және сайыс, байқауларға қатыстыру арқылы педагогтардың озық тәжірибесін насихаттау, кәсіби шеберліктерін арттыру арқылы үлес қосуда. Алтынгүл Шәріпқызы өзі бас болып қалалық, облыстық, республикалық байқауларға қатысып, кәсіби білікті маман, жаңашыл ұстаз, парасатты басшы ретінде танытты. Алтынгүл Шәріпқызы бірнеше авторлық бағдарламалар мен әдістемелік нұсқаулықтардың авторы: «Балабақша мен отбасы әрекеттестігінің жаңа түрі – кеңес беру пункті жұмысын ұйымдастыру» жұмыс тәжірибесінен әдістемелік нұсқаулығы, «Шаңырақ» балаларды адамгершілік-отансүйгіштік қасиетке туған өлкесін терең таныстыру арқылы тәрбиелеу бағдарламасы, «Үштілділік» мектеп жасына
дейінгі балаларды ерте жастан үш тілге үйрету бағдарламасы. Авторлық бағдарламалары ұлттық кітапхана қорына енді. Гимназияның материалдық базасын нығайтуға, ауласын көгалдандыруға үлкен мән береді. Балаларды жан-жақты дамытуға барлық жағдай жасалған. Атырау қаласында балабақшалар арасында алғаш рет аулада балаларға арналған спорттық стадион және шахмат студиясын жабдықтады. Тілдерді үйретуге арналған «Үш тіл» интерактивті кабинетін, бейнелеу өнері студиясын, хореография және дене шынықтыру залын, кеңес беру бөлімін, үстел теннисі студиясын ашып, 2012 жылдан бастап Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетімен тығыз байланыста жұмыс жасап, эксперимент алаңдарын ашып, авторлық бағдарламалар аясында жұмыс жүргізуде. Алтынгүл Шәріпқызының жаңашыл бағыттағы озық іс-тәжірибелі жұмыстары қала, облыс, республика көлемінде танылды. Астана, Ақтөбе, Тараз қалаларында өткен семинарларда түрлі тақырыптарда баяндама оқып, тәжірибесімен бөлісті. Былтыр Ресейдің Новосибирск қаласында өткен халықаралық семинарға қатысып, онда да баяндама оқыды. Гимназияның инновациялық жұмыс тәжірибесі қалалық және облыстық семинарларда трансляциялануда. Гимназия алаңында өткен семинарларда оқыған баяндамалары да мәнімен, маңыздылығымен ерекшеленеді. 2015 жылдың желтоқсанында облыстық «Білім беру: Әріптестер диалогы» тақырыбында өткен форумда гимназия жұмысын таныстырды және тәрбиеленушілер Әлихан Меңдібай мен Нұрия Абулхаир құрметті қонақтардың алдында шығармашылық жұмыстарын үздік қорғап шықты. Алтынгүл Шәріпқызы жан-жақты, мейірімді, жауапкершілігі мол, ұжым алдында сыйлы, педагогикалық шығармашыл, өз ісіне сенімді, күш-жігеріне, ақылына, санасына сүйенген кәсіби маман. Біз көшбасшымыз Алтынгүл Шәріпқызының шәкірті болып, өмірлік бағыт-бағдарымызды алып жүргенімізге өзімізді бақытты санаймыз!
№1 Мектепке дейінгі авторлық гимназия ұжымы Атырау
20
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
bilimdi_el@mail.ru
СЕМИНАР
Кәсіподақ оқулары Бейбіт БЕКНАЗАРОВ Жамбыл облысы
Соңғы үш айда көлемі үш түрлі жалақы алған ұстаздардың кәсіподақ заңгерлеріне ат басын бұруы жиілей түсті. Жаңа Еңбек кодексінің қабылдануы мен азаматтық қызметшілерге жалақы төлеудің жаңа моделінің қолданысқа енуімен онсыз да қағаздан бас алмайтын ұстаздар, барлығын қойып жалақыларын есептеуге кірісті. Көбісінің қосылады деп күткен еңбек ақысы көңілдерінен шыға қоймады. Жұмысқа қабылдау, босату, бала күтімі демалысынан қайта жұмысқа шығу, үстеме ақылар, біліктілік санатын көтеру сынды мәселелер төңірегінде сауалдар қатардағы ұстаз тұрмақ бастауыш кәсіподақ төрағаларының өздерін тығырыққа тіреді. Осы тұста, кәсіподақтың көп қырлы жұмыс бағыттарының бірі – кәсіподақ оқулары екендігін атап өткен жөн және мұндай кәсіподақтық оқулардың қажеттілігі арта
түсті. Қажеттілікке сай кәсіподақ жетекшілерін дайындықтан өткізу мақсатында Кәсіподақ үйінде екі күндік семинар өтті. Семинардың алғашқы күні облыстарда нәтижелі еңбек етіп жүрген үйірме жетекшілеріне арналса, екінші күні жаңадан сайланған бастауыш кәсіподақ ұйымының төрағалары білімдерін жетілдірді. Семинар барысында Төраға орынбасары Ерұлан Мағзымбеков «Кәсіподақтың жарғылық құжаттары мен құқықтық актілері», «Кәсіподақ ұйымдарының негізгі
МӘРТЕБЕ
Ұстаздың ұлағатты жолы Халық жадындағы «Ұстаздық еткен жалықпас» деген даналы сөз саналы ғұмырын білімді ұрпақ тәрбиелеумен өрнектеген ойшыл тұлға, аяулы ұстаз Әлімжанова Роза Сахиқызына арналғандай. Роза Әлімжанова 1957 жылдың 11 тамызында киелі Ақтөбенің Шалқар қаласындағы теміржолшы Сахи шаңырағында дүниеге келіп, мектепті үздік аттестатпен аяқтады. Өмірге деген көзқарасы ашық, ізденімпаздығы мен жан-жақтылығы, болашаққа деген мақсаты айқын сол кездегі жас ару білім алып, білікті маман иесі атануды көздейді. Сөйтіп, үйдегі үлкендердің үкілі үмітін ақтап, арманын алау етіп, жастығын жалау еткен бойжеткен Роза 1974 жылы Алматы қаласындағы педагогикалық институтының ағылшын тілі факультетіне оқуға түсті. Бойындағы ынтасы мен жігерін біліммен ұштастырған жас студент үздіктердің қатарынан көрініп, 1978 жылы жоғарғы оқу орнынтәмамдайды. Оған Шалқар ауданының Бозой елді мекеніне жолдама беріледі. Алғашқы қызметін мектеп атты ыстық ұядан бастауды жөн санаған Роза білімді шәкірт тәрбиелеудің қамына кіріседі. Бозой ауылының тұрғыны Ізбасар есімді жас жігітпен отау тігіп, бүгінде екі қыз бен бір ұлды қанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқытпай өсіріп, солардың қызықтарын тамашалап келеді. Ол үздіксіз, тапжылмай еңбек еткен қырық жылдай уақыт ішінде көптеген жастардың болашақ өміріне бағыт-бағдар беріп, ағартушылықпен айналысып, республикаға, облысқа, ауданға танымал ұстаз атанып биыл зейнет жасына шықты. Кейіпкеріміздің қолынан түлеп ұшқан кешегі оқушылар да бүгінде өмірде өз орындарын тауып, кәсіптерін шетелдерде асқақтатып, үлкен асулардан асып, биік белестерді бағындырып жүр. Мәселен, Роза ұстаздың мақтаулы шәкірттерінің қа-
тарында Гүлдана Медеталиева, Жаннұр, Асел, Анар Акпаковалар, Нұрбек Қожамұратов, Анар Үбінаминова есімдерін ерекше атап өтуге болады. Ардақты ұстаздың тәрбиесін алған көптеген түлектер еліміздің даму жолына, ағарту ісіне үлестерін қосуда. Мұғалімдік қызметке қатысты жұмыстарды тынбай атқарып, өз біліктілігін жастарға үйретуден жалыққан емес. Жастардың шет тілін жетік меңгеруіне жағдай жасаған қамқоршы жан. Шәкірті озған мұғалім қашанда бақытты ғой. Роза Әлімжанованың түлектері ұстазын жерге қаратқан жоқ. Өйткені ол өзінің бойындағы бар ізгі мейірімін, білімін, тәжірибесін алдындағы шәкіртіне беріп, сусындатып, олардың рухани дүниесін байытады. Халықтың «Ұстазыңды атаңнан да әз тұт» дейтіні де сондықтан. Ұлағатты ұстаздың еңбегі ұшан-теңіз. Роза Әлімжанованың шәкірттерінің нұрлы болашағына жол ашуы кісілік кеңдігі мен мейірімділігінің көрінісі. Талаптылардың тынысын ашып, қанаттандырып жіберуді дәстүрге айналдырған. Роза апайымыздың жетістіктері де айтарлықтай. Республикалық, облыстық басылым беттерінде мақалалары жарияланып, әдістеме құралдары жарық көрді. Республикалық, облыстық көлемде жүлделі орындарға ие болған шәкірттері де жеткілікті. Ұжымда сыйлы, қашанда үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсете білетін Роза Сахиқызын әріптестері жоғары бағалайды, мақтан тұтады. Оның оқушы бойына шынайы білім мен біліктілік дағдыларын дарытып, зердесіне ғылым негіздерін тоқыта алған, оны тәжірибеде қолдана білуге жаттықтырған сөйлеген сөзі мен іс-қимылы үндескен, парасат-пайымы биік ұстазға ұжымдастары ұзақ ғұмыр тілейді.
С.МАҚПЫРОВА, Г.АМИНОВА, Бозой ОМ мұғалімдері Ақтөбе облысы, Шалқар ауданы
мақсат-міндеттері және құрылымы. Кәсіподақ мүшелігінің тиімділігі неде?», құқықтық еңбек инспекторы Берік Баймағамбетов «Жаңа Еңбек кодексін тәжірибеде қолданудың бірқатар сұрақтары», Біріккен комитет төрағасы Жанболат Орынбеков «Жұмыс берушінің актілері және оларды кәсіподақпен келісу тәртібі», Тараз қалалық кәсіподақ төрағасы Ирина Костина «Сабақ кестесін әзірлеу және оның жүзеге асуына тиімді кәсіподақтық бақылау орнату» тақырыбында дәрістер оқыды.
Кәсіподақ қызметкері Әлия Джолшибекова семинар қатысушыларымен рөлдік ойындар арқылы практикалық сабақ өткізді. Сұрақ-жауап сағатында заңгерлер еңбек туралы және салалық заңнаманы қолданудың бірқатар сұрақтары бойынша семинар қатысушыларының сұрақтарына жауап берді. Жиын соңында кәсіподақ төрайымы Гүлсін Орынбаева семинарға қатысқандығы жөнінде куәлік тапсырып, тыңдаушылармен естелік суретке түсті.
ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚЫТУ
E-learning және SMART-learning Ұлы Абай: «Өзгеріс керегіне сену керек, қиынды тек жігермен жеңу керек!» –деген екен. Шапшаң даму үстіндегі технологияның шаңына қақалып қалмау үшін мемлекетімізге компьютерлік технология саласында білікті мамандар аса қажет. Бұл салаға қызықтыру амалын негізінде мектеп қабырғасынан бастаған абзал. Әлбетте, ұстаздың жетегінсіз, оқушының ынтасынсыз бұл іске аспайды. Ал мынау қағаз есебі көп заманда ұстаздың уақытын үнемдеуде әрі оқушының сабаққа ынтасын арттыруда «E-learning – интернет пен мультимедиа көмегімен оқу», яғни электронды оқыту – e-learning және SMART-learning таптырмас шешім. Оқытудың жаңа технологияларын меңгеру және оны жүзеге асыру – қазіргі заман талабы. Дамыған елдерде кең тараған «E-learning» электронды оқыту жүйесін меңгерген ұстаз сынып журналын толтыру, күнделіктерді тексеру, ата-ананы хабардар ету және т. б. жұмыстарын енді компьютер арқылы іске асырады. Яғни, ұстаздың уақыты көбейіп, дарынды балалармен жұмыс, білімін көтеру сынды қосымша жұмыстарымен айналысады. Бұрынғыдай ғаламторды аралап, өзіне қажетті құжаттарды іздеу қиындық туғызбайды. Себебі, бұл бағдарлама бойынша ғаламтор жылдамдығы күшейіп, барлық компьютерлер желіге қосылулары үшін сымсыз байланыстың, яғни wi-fi-дың ауқымы кеңейді. Үш-төрт жылдан бері осы бағдарламамен жұмыс істеп келе жатқан Үмбетәлі мектебінде жетістіктер жетерлік. Оқушылар автоматтандырылған жүйеде жеке портфолиосын, күнтізбесін, күнделігін, ал, мұғалімдер күнтізбелік-тақырыптық жоспарын, топ
журналын жүргізуде. Ұстаздар сонымен қатар, алда болатын жоспарлы және жоспардан тыс жиналыстар мен кездесулер туралы оқушылардың ата-аналарына e-mail немесе sms-хабарламалар жіберіп тығыз байланыс орнатқан. Барлық оқушының үлгерімі мен сабаққа қатысуы туралы мәлімет ата-ана назарында. Бұл жүйеде сонымен қатар, сабақ кестесі, үлгерім мониторингі мен оқушылардың сабаққа келуі де жүзеге асырылады. Ол үшін мектеп жылдамдығы жоғары интернетпен қамтамасыз етілген. Мектептегі электрондық жүйені басқару моделі әкімшілік тарапынан қадағаланады. Мектепте сонымен қатар, «SMART» бағдарламасы да қолданыла бастады. Smart education: біліктілік арттырудағы соны көзқарас, жаңа басымдық – қолжетімді білім, тиімді тәсіл. Қазіргі таңда мұғалімдер ашық сабақтарын «SMART» бағдарламасына сүйеніп өткізіп келеді. Бұл бағдарлама жұмыс жасау үрдісін әлдеқайда жеңілдетіп отыр. Ұстаздардың дерлігі мультимедиялық құрылғыларды қолданып, жылжымалы интерактивті тақтаны пайдалануды жақсы меңгерді. Мультимедиялық, интерактивті тақтамен жұмыс арқылы өтетін сабақтар оқушының көңіл-күйіне де жақсы әсер етіп, сабақ көңілді әрі қызықты өтуіне өз септігін тигізуде. Ұстаздардың түрлі шаралар мен байқаулардан мақтау қағаздарын алуы – осы бағдарламаны игеруіміздің жарқын көрінісі. Қоғамның дамуы бүгінгі таңдағы білім беру процесінде дамыған елдер стандартына деген ұмтылысты қажет ететін кезеңде электронды оқыту жүйесі орта білім беру мекемелеріне ақпараттандыру үдерісінің ағымдағы жай-күйді талдауға баға беруге, оқу сапасын арттырып қана қоймай, білімді басқарудың тиімділігін көрсетіп отыр. Мұғалім мен оқушы қарым-қатынасының жаңаша түрін қалыптастырған Е-learning және Smartlearning жүйесі – ұстаз үшін көмекші құралға айналып отыр. Бұл жүйе өз кезегінде қазақстандық білім көрсеткішінің әлемдік
деңгейге көтерілуіне мүмкіндік бермек. Ақпараттық мәліметтер ағыны күшейген заманда ақыл-ой мүмкіндігін қалыптастырып, оқушылардың қабілетін, талантын дамыту білім беру мекемелерінің басты міндеті болып отыр. Бұрын оқу орнын бітірген ұстаз тек үйретуші ғана болып шығатын болса, қазір біздің миссиямыз басқаша құрылымдалды. Қазір біз бағыттаушы, жөн сілтеуші, менеджер-ұйымдастырушы, бақылаушы болуымыз керек және сырттай бағалаушы эксперт ретінде қызмет етуіміз қажет. Қазіргі уақытта білім беру саласында таңдау компаненттеріне зор көңіл бөлініп отыр. Өмір бойы білім алу мәселесі қолға алынды. Жыл өткен сайын елімізде педагог кадрларға қойылатын талаптар да өсуде. Елбасы Н.Ә. Назарбаев: «Бәсекеге қабылетті дамыған ел болу үшін, біз жоғарғы білімді ұлт болуымыз қажет», – деп атап өткен болатын. Бұл ұстаздар алдына қойылған жүгі ауыр, үлкен міндет. Осы жауапкершілікті ойдағыдай атқару үшін әрбір ұстазға жанжақты ізденіс, қазіргі заманымызға сай жаңа технологияларды игеру, жалпы терең білім ауадай қажет. Сондықтан, электронды білім беру технологиялары үлкен қарқынмен дамып жатқан заманда ұстаздар қауымы e-learning және SMART-learning электрондық оқытуды меңгеріп, әрбір оқушының қабілетіне қарай білім беруді, оны дербестікке, ізденімпаздыққа, шығармашылыққа тәрбиелеуді жүзеге асыратын жаңартылған педагогикалық технологияны меңгеруге үлкен бетбұрыс жасауы қажет. Ұстаздарымыз заман талабынан қалмай, білім саласындағы әлемдік және отандық озық тәжірибелерді игеріп, білімдері мен кәсіби шеберліктерін үздіксіз жетілдіру арқылы ғана шәкірттеріне терең де тиянақты білім беріп, жақсы нәтижелерге қол жеткізе алады.
Гүлхан НҰРҒАЗИЕВА, Ү.Кәрібаев атындағы ОМ биология пәнінің мұғалімі Алматы облысы, Жамбыл ауданы
21
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
ЖЕТІЛДІРУ
Кезек күттірмейтін уақыт талабы Ұлтай ЕШИМОВА, педагогика ғылымдарының кандидаты, Қазақ ССР Жоғары Кеңесінің «Құрмет Грамотасы» иегері, ҚР Президентінің «Болашақ» бағдарламасының грант иегері, ҚР ЖОО «Үздік оқытушысы», «Өрлеу» АҚ БАҰО Қызылорда облысы бойынша ПҚБАИ ИТж(Г)ПОӘ кафедрасының меңгерушісі
Елімізде жүргізіліп жатқан білім беру саласындағы реформалар орта мектепте барлық пәндерді оқытуды жетілдіруді талап етеді. Бұл орайда жаратылыстану бағытындағы білім беру жүйесін қоғам мен ғылымның дамуына сай үнемі жетілдірілу қажеттігі туындап отыр. Себебі, жаратылыстану бағытындағы пәндердің орта мектепте оқытылуы тұлғаның жан-жақты дамуын қамтамасыз етіп қоймайды, ол өздері өмір сүріп отырған қоғамның экономикасын дамытуға қажетті білім қоры болып табылады. Мектеп оқушыларының жаратылыстану бағытындағы білім көрсеткіштерінің төмен екендігі төмендегі факторлардан көрінеді. Біріншіден, біздің оқушыларымыздың халықаралық салыстырмалы PISA-2009, 2012 зерттеулерінің қорытындысы бойынша негізгі мектеп оқушыларының (15 жастағы) оқу сауаттылығы және жаратылыстану бағытындағы білім деңгейі төмен екендігі анықталды. PISA-2009 салыстырмалы зерттеулерге қатысқан 65 командадан (34-і Экономикалық бірлестік пен Даму ұйымына мүше елдерден) Қазақстан Республикасы 57-58 орында болуы, PISA2012 жылғы зерттеу қорытындысы бойынша да жетістіктер өзгерісінің аздығы бүгінгі күннің шындығы болып отыр. Ал, осы зерттеулер бойынша алғашқы орындарды Қытай елінің иемденуі (Шанхай, Гонконг) осы елдің экономикасының қарқындап дамуының да бірден-бір себебі болар. Алғашқы бестік құрамында Корея Республикасы мен Финляндия, Сингапур мемлекеттері бар. Әрине, бұл туындаған мәселелер елімізде орта мектепте білім беру мәселесін қоғамдық тұрғыдан зерттеуді, шешуді және үлкен ізденістер жасауды қажет етті. Осы зерттеулер қорытындысы бойынша оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытудың Ұлттық іс-қимыл жоспары (2012-2016 жылдарға арналған) жасалды. Алайда, бұл мәселе
әлі де шешімін толық таба алмай отыр. Екіншіден, 2007-2015 жылдардағы ҰБТ қорытындысы бойынша мектеп бітірушілердің жаратылыстану пәндері бойынша республикалық көрсеткіш 3,1-3,3 балдан аспай отырғандығы ойланатын мәселе. Үшіншіден, Ұлттық бірыңғай тестілеу қорытындысын талдасақ, еліміз бойынша жыл сайын барлық бітірушілердің 18-25%-ы ҰБТ қатысудан бас тартатыны, 15-20%-ы 40-45 шектік балды жинамайтыны, білім беру жүйесінде еңбек ететін әрбір ұстаздың, әр ата-ананың мектеп бітірушілердің білім деңгейі қаншалықты екеніне көз жеткізеді. Сонда барлық мектеп бітірушілердің 40-45%-ы білім стандартын, яғни қоғамда өмір сүруге қажетті білім қорының минималды денгейін орындай алмай отырғаны болмай ма? Бұл орайда оқу бағдарламалары мен оқулықтардың мазмұнын толығымен қайта қарау бағытында зерттеу жүргізуді қажет етеді. Сонымен бірге, бағдарлама мен оқулық мазмұнын жетілдіруде оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру мәселесі де ашық тұрғаны анық. ҰБТ талаптары бойынша «3» бағасын таңдау арқылы берілген 25 сұрақтың төртеуіне (яғни, шамамен берілген сұрақтардың бар болғаны 16%-ы) жауап берсе-ақ алуға болатыны, ал, ЖОО-на түсу үшін таңдау пәнінен 7 балл (яғни, берілген сұрақтардың бар болғаны 28%-ын) алса жеткілікті болуы да оқушы білімін бағалауға, ЖОО түсу үшін қойылатын талаптарды жетілдіруді қажет етеді. Қазақ халқының даналығы «ауруын жасырған өледі» демекші, еліміздегі білім саласының кемшін тұсын жасыру кімге пайдалы болмақ? Осы қордаланған мәселелердің негізгі себебі неде? Мәселенің туындау себебі мен оны шешудің жолдарын анықтап алу мақсатында өз пайымдауларыммен бөліскім келеді. 1. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» (2004 ж.) заңында 24-бапта жалпыға міндетті орта білім, бастауыш білім беру (1-4 сыныпта 4 жыл), негізгі орта білім беру (5-9 сыныпта 5 жыл), жалпы орта білім (10-11 (12) сыныпта 2 (3) жыл құрылыммен жүзеге асы-
рылуды көздеді. «Білім туралы» (2004 ж.) заңына сәйкес, негізгі мектептің оқу бағдарламасы бойынша бейін алды дайындықты жүзеге асыруы керек болатын. Орта мектепте білім беру жалпы білім беру бағдарламаларына сәйкес дифференциация, интеграция және кәсіпке бейімдеуді жүзеге асыратын «қоғамдық-гуманитарлық», «технологиялық», «жаратылыстану-математикалық» бейінде оқушылар білім алуы қажет екендігі анықталған болатын. Ал, «бейін» термині 12 жылдық білім беру жүйесінде қолданылуы тиіс болатын. Алайда, 11 жылдық білім беру жүйесі жағдайында оқулықтарымыз бен бағдарламаларымыз осы бейінге бағыттала бастады. Іс жүзінде 2 бағыт «қоғамдық-гуманитарлық», «жаратылыстану-математикалық» бойынша ғана білім беру жүзеге асырылып келеді. 2. 2007 ж. ҚР «Білім туралы» заңының 16-бабына сәйкес, жалпы білім беру жүйесі бастауыш білім беру (1-4 сыныпта 4 жыл), негізгі орта білім беру (5-10 сыныпта 6 жыл), жалпы орта білім (11-12) сыныпта 2 жыл құрылыммен (яғни 12 жылдық) жүзеге асырылуды көздеді. Бұл жағдайда да,11 жылдық білім беру жүйесінде жоғарыдағы айтылған 2 бағыт бойынша білім беру ісі жүзеге асырылды. Осы тұста ескерілетін мәселе, 2 ғана бағыттың болуы қоғам қажеттілігін өтей алмай, оқушылардың апталық жүктемесінің 41 сағатқа дейін көбейгенімен, білім сапасы жоғарыламағандығы болып отыр. «Білім туралы» заңға сәйкес, бағыттардың негізгі пәндері анықталмай «Технология» бағыты қысқартылды. Шын мәніне келгенде, технологиялық бағыттың негізгі пәні «Химия», «Биология» болуы керек еді, сәйкесінше еліміздегі медициналық, нано, био, шикізаттарды өндіру мен өңдеу, тағам технологияларының алғышарттары орындалар еді. Біздің жағдайымызда бағытты қысқарту жаратылыстану бағытындағы пәндердің оқытылу сапасының төмендеуіне алып келді. Оқушылардың өте үлкен көлемдегі оқу материалдарын тек теориялық оқып үйренуге ғана жағдай туындады. Оның бір мысалы, 10-сыныпқа арналған
«Физика» оқулығына енгізілген параграфтар саны 102 болса, оны оқытуға арналған уақыт бар болғаны 34 сағат болып бекіді. Демек, оқушылар күніне кем дегенде 3 параграфты оқып шығуға тиісті, теориялық білімді есеп шығаруда немесе тәжірибе жасауда қолдану арқылы білім алуға еш мүмкіндік болмай қалып отыр. Бұл қоғамдық-гуманитарлық бағытта білім алған жастардың болашақта отбасында қолданылатын құралдарды (үтік немесе т. б.) зақымдану жағдайында тоқтан оқшаулай алмайтындай азаматтар болуына әкеліп соғатыны сөзсіз. Жаратылыстану бағытындағы пәндерді оқытуға арналған сағат санының азаюы, бірақ оқу пәндеріндегі ғылыми мазмұнның артуы, пәнішілік және пәнаралық жүйеліліктің бұзылуы оқушылар білімінің төмендеуіне әкеп соқтырып отыр. Сонымен қатар, берілген білім мазмұнының күнделікті өмірде, техникада қолданысы жайлы материалдар жеткіліксіздігі де байқалады. Жалпы білім беретін мектептер мен лицейлердегі «жаратылыстану-математикалық» бейіннің оқу бағдарламасы жаратылыстану-математикалық бағытындағы ғылымдардың барлық мүмкіндіктерін өтей алмағандығын бүгінгі күні Назарбаев Зияткерлік мектептерінің тәжірибесі айқындай түскендей, себебі онда қажетті 3 бағыт қамтылып, әрі өңірлердің экономикалық ерекшеліктері де ескеріліп отыр. Осы тұрғыда, «жаратылыстану-математикалық» бағытта негізгі пәндер – физика-математика, химия, информатика, «қоғамдық-гуманитарлық» бағытта тілдік пәндер мен тарих,«технологиялық» бағытта химия-биология, география, информатика болса, оқушылардың апталық жүктемесі азайып, білім сапасы да артар еді. Соңғы 20 жыл көлемінде орта мектепте жаратылыстану бағытындағы пәндердің оқытылуы бойынша әсіресе, физика, математика пәндері сағат жағынан қысқарып қалды. Математика пәні бейінге қаттыссыз бірдей оқытылуы жүзеге асырылмай ҰБТ, Халықаралық зерттеулердегі көрсеткіш, барлық оқушылардың білім сапасы да жақсара алмайды.
Соңғы жылдары мектеп бітірушілердің 40-45%-нан астамы таңдау пәні ретінде физиканы таңдағандығы қуанарлық жағдай. Демек, бұл – өркениетті елдердің қатарына енуге деген өскелең ұрпақтың ұмтылысы ғана емес, еліміз экономикасының, өндіріс көздерінің дамуының алғышарттарының бірі. Кеңестік дәуірде оқушылар білімін бағалауға қойылатын талаптар шамамен төмендегідей болған еді: егер оқушы берілген оқу бағдарламасының немесе оқу материалының 50% меңгерсе, оқушыға «2», 51-65% меңгерсе «3», 66-80% меңгерсе, оқушыға «4», 80%-дан жоғары көрсеткішке жетсе, оқушы білімі «5» бағасымен бағаланатын еді. Осы бағалау жүйесі қазіргі таңдағы бакалаврлар білімін бағалау жүйесімен үндесетіні көрініп-ақ тұр. Жоғары да айтылған мәселелерді 12 жылдық білім беру жүйесіне көшу кезінде егжей-тегжейлі зерттеулер мен халықаралық тәжірибелерді салыстыру, олардың ішінен елімізге қажетті және тиімді әдістерді іріктеп алу, оны мектепке бейімдеу арқылы шешуге болады деп есептейміз. Бұл бағытта да оқушылар білімін критерийлі бағалау жүйесі енгізіліп, Назарбаев Зияткерлік мектептері тәжірибесінде қолданылуда. Біз ескеретін ең маңызды мәселелердің бірі, жаратылыстану ғылымдарының экспериментті ғылым екендігі. Өкінішке қарай, мектеп мұғалімдері өз тәжірибелерінде эксперименттен гөрі, жалаң сөздік әдістер мен «бор» әдісін жиі қолданатындығы. Демек, болашақта оқулықтар мен оқу бағдарламаларын, оқу материалының экспериментке негізделуі маңызды қажеттіліктердің бірі болып отыр. Бұл орайда ұлы ғалым А.Эйнштейннің: «Мектепте түсініксіз 100 формуланы үйреткеннен гөрі, 1 эксперимент жүргізгенді жоғары қояр едім», – деген сөзіне сүйену маңызды болар еді. Еліміздің президенті Н.Ә. Назарбаевтың: «Білім реформасы еліміздің әрбір азаматы, сәйкесінше, алған білімі мен біліктілігі бойынша әлемнің кез келген елінде қажетті болатындай деңгейге жетуі қажет», – деген сөздері де бізге орасан зор міндеттерді жүктейді.
22
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
Древние мудрецы говорили: «Если вы загадываете на год вперед, сажайте рис; если вы загадываете на сто лет вперед, сажайте деревья; если вы загадываете вперед на целую вечность, воспитывайте Человека»
ПОВЫШЕНИЕ КВАЛИФИКАЦИИ
Новому времени – новый Учитель Гульсара МУНЖАСАРОВА, старший преподаватель ФАО НЦПК «Өрлеу» ИПК ПР по СКО»
Сегодня именно на думающего и креативно мыслящего учителя ориентирована современная система повышения квалификации педагогов. В ФАО «НЦПК «Өрлеу» ИПК ПР по СКО» прошли курсы повышения квалификации по теме «Русский язык в школах с казахским языком обучения в рамках обновления содержания среднего образования Республики Казахстан». Слушателями курсов стали учителя, которые будут преподавать данный предмет в начальной школе. Суть спиральной учебной программы педагоги изучили теоретически и рассматривали практически в процессе дискуссии, на пленарных заседаниях. Что есть чтение для удовольствия? Чему способствует оно при изучении русского языка как второго для отслеживания прогресса учащихся? Эти и другие
вопросы сподвигли педагогов на поиск новых способов мотивации учащихся на основе использования активных стратегий обучения. В идеале учащиеся должны быть внутренне мотивированы. Активные формы обучения используются для того, чтобы сохранить и даже увеличить внутреннюю мотивацию ученика. Учащиеся, изучающие русский язык как второй, находят мотивацию к обучению, когда они видят практическое применение усвоенных ими новых знаний и навыков. Они положительно реагируют на задачи, связанные с их повседневным опытом, который основан на реальных жизненных ситуациях. Учитывая это, слушатели курсов учились находить и составлять творческие задания, соответствующие возрастным особенностям школьников и имеющие познавательный характер, а также максимально решали вопросы развития функциональной грамотности учащихся. Знание нескольких языков – веление
времени. Обучение на трех языках будет способствовать приобщению учащихся к культуре и традициям разных народов. И этот аспект (полиязычие) наши педагоги умело вплетали в канву урока: слагаемыми многоязычия должны явиться родной язык, который закрепляет осознание принадлежности к своему этносу, казахский язык как государственный, владение которым способствует успешной гражданской интеграции, русский язык как источник научно-технической информации, иностранный и другие неродные языки, развивающие способности человека к самоидентификации в мировом сообществе. Как учителя русского языка, они рассматривали пути развития идеи национально-культурной специфики русского языка, культуры русского, казахского и других народов. Коллаборативное взаимодействие, вопросы критериального оценивания, планирование микропреподавания, само- и взаимооценка – далеко не полный перечень вопросов и тем, вызвавших особое внимание педагогов. Плодотворной получилась и работа по
ПӘНАРАЛЫҚ БАЙЛАНЫС
Тоғысу мен араласу Н.АЛДИГУЛОВА, физика пәні мұғалімі А.АМАНГЕЛЬДИЕВА, биология пәні мұғалімі Атырау қаласы ХББ НЗМ
Кіріктірілу – бұл бір оқу материалдарының басқа саладағы жалпы білімдерімен тоғысуы және араласуы. Осыған орай, қазіргі таңда озық педагогикалық және әдістемелік идеяларды заман талабына сай қолданып, жоғары мәдениетті білімді және білікті тұлғаны қалыптастыру маңызды. Кіріктірілген сабақты жүзеге асыру – сабақтың құрылымының нақтылығы, үйлесімділігі және оқу материалының ақпараттық мүмкіндігімен ерекшеленеді. Сабақ барысында оқушы заттар мен құбылыстарды, ондағы кездесетін үрдістердің белгілі заңдылықпен болатынын басқа саламен байланыстырып көптеген мағлұмат алады. Кіріктірілген сабақтардың құрылымы нақтылығымен, сыйымдылығымен, орамдылығымен, сабақтың әр сатысындағы оқу материалының логикалық өзара келісімімен, материалдың зор ақпараттық мүмкіндігімен ерекшеленеді. Педагогикалық тәжірибемізде пәнаралық байланыстарды кіріктірілген ашық сабақтарға, сыныптан тыс жұмыстарға оқушыларды қатыстыру арқылы жүзеге асырып отырамыз. Мысалы, физика мен биология пәндерін байланыстырып оқытудың аса тиімді екендігі – олардың бірін-бірі толықтыруымен түсіндіріледі. Осы тұрғыдан алғанда, екі пәннің байланысын тереңдете зерттеу қазіргі білім берудің негізгі мәселелерінің тізіміне жатады. Физика мен биология арасындағы пәнаралық байланысты жүргізудің әдіс-тәсілдерін оқыту үдерісінде жүйелі түрде пайдаланып, үнемі дамытып отыру қажет. Төменде, осы екі пән арасындағы байланыстарды жүзеге асырудың кейбір мәселелеріне тоқталып өтейік. Физика және биология пәндерінен 8-сыныпқа «Ультракүлгін сәулесін медицинада қолдану» тақырыбында сабақ жоспарын бірге әзірлеп, кіріктірілген сабақ өткіздік. Жоспарлау кезінде тақырыпты кеңінен ашу мақсатында сабақты кезеңдерге бөліп, қолданылатын әдістерді және мұғалімнің іс-әрекетін айқындап алдық. Сабақтың бастапқы кезеңінде оқушыларға тақырыпты ашу мақсатында
bilimdi_el@mail.ru
ЗАМАН ТАЛАБЫ
систематизации стратегий говорения, слушания, чтения и письма. Она была связана с поиском, исследованием, анализом, синтезом, оценкой. Каждый день начинался с вопроса, развития идей, нахождения ответа на основе творческой реализации мысли, рефлексии: а верно ли решение, одно ли решение у вопроса-задания, достаточно ли аргументации для ответа, и вновь обратная связь… и вновь вопросы… и все для создания комфортной среды обучения (без фрустрации), позитивной среды изучения языка. Итоги курсов вселяют уверенность в том, что мы на правильном пути. Системное повышение квалификации педагогических работников (учителей русского языка) активно реализуется на основе корпоративного управления и обеспечения высокого уровня научности, инновационной и практической направленности содержания курсов. Важным показателем обновления содержания обучающих курсов является оценка их эффективности (предусмотрены продуктивные формы итогового контроля слушателей, ориентированные на рефлексивную проработку профессиональных предметных и метапредметных знаний). Рефлексивная интеграция теоретических знаний учителя и его практического опыта порождают качественно новое образование профессионала, наполненное личностным смыслом.
Ағылшын тілін оқытудың тиімділігі Гүлнұр ДОСМАҒАНБЕТОВА, Новый ОМ ағылшын тілі пәні мұғалімі Ақтөбе
Оқытуда жаңа технологияларды пайдалана отырып, жас ұрпаққа шет тілін үйрету Елбасымыздың білім беру жүйесінің алдына қойған міндеті де, сонымен қатар, қоғам талабы да болып отыр. Себебі, болашақта ұлтымыздың білікті де білімді азаматын дайындауда шет тілінің қосар үлесі зор.
«Мағынаны ашуда» оқушыларға бейнеролик көрсетілді. Тақтадағы күн сәулесі бейнеленген түстерді таңдау арқылы оқушылар жұпқа бөлінді. Жұптарға «Миға шабуыл» әдісі арқылы тақырып бойынша термин сөздер беріліп, өзара термин сөздердің анықтамасын айқындап алды, содан кейін басқа жұптармен диалогты оқыту әдісі бойынша ақпарат алмасты. Оқушылар бір-бірімен ақпарат алмасып болған соң, мұғалім оқушылармен кері байланыс орнатты. Сабақ барысында меңгерген білімдері арқылы оқу мақсатына жету үшін «Күн сәулесінің адам ағзасына әсері» тақырыбына эссе жазды. Оқушылар эсседе нақты критерийлер бойынша «ағза», «қыздыру», «иондану» терминдерін қолданды. Ультракүлгін сәулелердің физикалық диапозонын біле отырып, оның адам ағзасына әсерін сипаттап және де қазіргі таңда ультракүлгін, күн сәулелерін медицинада қолданылуын айқындап көрсетті. Оқушылар бүгінгі сабақтың физика пәніне ғана емес, биология пәнінің қажеттілігін түсінді. Сабақ соңында оқушылар жетістік критерийлері бойынша бағаланды. Физикамен биологияның кіріктіріліп өткізілген сабақ арқылы оқушы пәнаралық байланысты меңгере отырып, сабақтың мақсатына жетті.
Қазіргі заманғы көзқарас шеңберінде ағылшын тілінің грамматикасын оқыту мына әдіс-тәсілдердің көмегімен жүзеге асады, олар: коммуникативтік және когнитивтік. Оқушылардың ағылшын тілінде сөйлеу әрекетінің қаншалықты жоғары деңгейде екендігі олардың бойында қалыптасқан коммуникативтік білім мен біліктіліктің табылуынан аңғарылады. Дегенмен, оқытудағы коммуникативтік білім мен білік оқушыға қарым-қатынас жасаудың жолдарын үйретеді де, жасалған қателіктерді дұрыстаудың мүмкіндігін кемітеді. Когнитивті оқытудың принциптері коммуникативті тапсырмалар жүйесіне негізделген. Оқушылар ағылшын тілінің грамматикалық ережелерін коммуникативтік әрекет жасау кезінде қолданады. Бұл дегеніміз, олардың тілдік бірліктерді сезіну мен түсіну, оларды қарым-қатынас жасау барысында қолдана білу қабілетін ояту. Жалпы ағылшын тілінің грамматикасын оқытуда көбінесе уақыт көрсеткіші – шақтарды өткен кезде мезгіл пысықтауыштарды үйренуде қиындықтар туындайды. Сондықтан, алдымен грамматикалық құрылымдар мен формаларды ретімен қолдана алуы үшін білім
алушылардың үйреніп жатқан тілі мен оның теориясынан нақты білімінің болуы, тілдік құралдарды қолдана алу шеберлігінің жетілуі, тіл мәдениетін сақтай отырып, әлеуметтік ерекшеліктер негізінде сөйлеуді ұйымдастыра білу дағдылары қалыптастырылады. Когнитивтік бағыттың мазмұны оқушыларға коммуникативтік әрекет жасауға мүмкіндік беретін нақты тәсілдерді игеру. Мұндай әдіс-тәсілдер оқушылардың өзіндік жұмыстарынан, оның ішінде, ойпікірін айту, талдап түсіндіру, басты идеяны таба алу, мәтіндегі кілтті ұғымдары іздеуді талап ететін тапсырмалардан аңғарылады. Ағылшын тілінің грамматикалық құрылымы мен тілдік бірліктердің қызметін толық білетін, яғни, лингвистикалық білімінің деңгейі сөйлеу әрекетінен көрінетін, ағылшын тілінде еркін қарым-қатынас жасай алатын оқушының тілге деген қабілеттілігі грамматиканың қыр-сырын дұрыс меңгергеніне байланысты. Шет тілін үйреніп отырған әрбір үйренуші өзінің зейін, білім, сана, есте сақтау, қабылдау сияқты танымдық қабілеттерін пайдаланады. Жаңартылған білім беру мазмұны негізінде оқытудың коммуникативті және когнитивті дағдыларын қалыптастырып, сауатты сөйлеу және жазу іскерліктерін дамытып, сабақ барысының барлық кезеңдерінде ұстаздар өзінің білім алушыларының іс-әрекеттерін қолдап, мадақтап, олардың қызығушылығын, білуге құмар ынтасын арттырған жағдайда жоғары нәтижелерге қол жеткізуге болады. Сабақта әдіс-тәсілдерді түрлендіріліп отырса, берілетін білім де сапалы болатынына күмән келтірілмейді.
23
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
УСЛОВИЯ ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО РОСТА
Лидерство директора школы: что нужно менять и почему?
Жанна БАЙГАРИНОВА, тренер ЦПМ АОО «НИШ» Качество образования сегодня – это не только знание школьных предметов, результаты экзаменов и других форм оценивания. Необходимо повышать профессионализм людей, которые работают в школах – учителей, директоров. По данным ОЭСР, опыт передовых стран, например, Финляндии, Сингапура, Китая, показывает, что: • Успешные государства уделяют большое внимание статусу учителя, развитой образовательной культуре. Программа уровневых курсов нашего Центра педагогического мастерства (ЦПМ) направлена на финансовое стимулирование и развитие лидерства учителя. Идея в том, что учитель сам регулирует свое собственное развитие. • Финансирование играет важную, но не ключевую роль. Конечно, все зависит от личностных качеств директора. При одинаковых стартовых материальных условиях успешные школы применяют различные пути привлечения финансов. Неуспешные школы боятся ответственности, контрольных проверок и довольствуются тем, что есть. В январе 2014 года я с группой тренеров ЦПМ участвовала в семинаре в Великобритании по теме «Формирование школы будущего». Примечательно, что многолетние ис-
следования профессора Дэвида Хоукера в Институте образования Лондона (Professor David Hawker, Institute of Education, London, 2014) показывают, что бесплатные обеды для детей, повышение заработной платы учителям и другие финансовые формы поддержки не приносят ощутимого влияния на качество образования. По его мнению, есть один главный инструмент – когда лидерство директора школы направлено на профессиональное развитие учителей. • Отношение общества к образованию, настоящая культура образования – то, что отличает страны-лидеры от других. Я считаю, что на фоне событий, которые происходят в мире, Казахстан показывает глубокую заинтересованность в будущем страны. Среди нестабильной политической обстановки и глобального экономического кризиса мы вкладываем средства в среднее образование. Это хорошая демонстрация образовательной культуры, которая складывается в стране. Ценно то, что казахстанские проекты уникальны. К примеру, опыт Центра педагогического мастерства или программы «Болашак» не имеет аналогов в мире. • Лидеры имеют развитую школьную автономию. Готовы ли директора наших школ к автономии? Руководители, обучающиеся на курсах повышения квалификации ЦПМ, считают, что независимость и самостоятельность
решит практически все их проблемы. При опросах и обсуждении сложности в отношениях с вышестоящими органами являются наиболее частыми. Я думаю, неслучайно вопросы лидерства являются основными в программе для руководителей школ, так как процент автономности (свободы) равен проценту той ответственности, которую директор готов взять на себя. Мне кажется уместным привести высказывание Черчилля о том, что школьные учителя обладают такой властью, о которой премьер-министры могут только мечтать. У педагогов столько власти и свободы, сколько ответственности они могут за это нести. Центр педагогического мастерства реализует курсы повышения квалификации директоров школ республики. Цель программы курсов – профессиональное развитие руководителей на основе лучших мировых педагогических подходов и образовательной практики. Структура программы содержит четыре основные профессиональные направления: руководство преподаванием и учением, саморазвитие и развитие других, руководство совершенствованием, внедрением инноваций и изменениями и вовлечение местного сообщества в совместную работу. Основу программы составляют современные концепции лидерства и управления. Думаю, что при обучении директоров необходимо направить их лидерство в русло того, чтобы в школе не практиковался формальный подход к работе, а руководители понимали бы суть, философию того, что
происходит. Индикаторами успеха для них служили бы такие факты: на уроках развивается критическое мышление, на занятиях слышен «голос ученика», в школе – благоприятный психологический климат и так далее. • Все процессы, направленные на профессионализм учителя, составляют школьную систему повышения квалификации прямо в стенах учебного заведения собственными силами. В каждом коллективе происходит взаимообучение через коучинг и менторинг, учителя вместе исследуют свои уроки, проводят индивидуальные исследования своей практики. Все эти процессы объединяет школьное профессиональное сообщество, которое все свои действия основывает на учете мнений учеников и родителей. В последнее время в нашей стране реализуется обучение учителей по программам обновления содержания образования, на подходе – подготовка тренеров из числа уровневых учителей, которые будут в течение учебного года проводить курсы для своих коллег по программе «Эффективное обучение» в каждой школе страны. Уже сейчас однозначно можно констатировать, что в школах создается такая ситуация, когда необходимо проводить уроки очень качественно. Учителя стали работать вместе, стали ставить перед собой вопросы о своем развитии. Я думаю, это отличный результат внедрения программ курсов повышения квалификации учителей и руководителей.
ОПЫТ
Надежное средство эффективного преподавания
Юлия БАЗИЛЕВА, учитель математики НИШ ФМН г. Тараз Сегодня роль учителя на уроке постепенно меняется: он является не столько источником новых знаний для учащихся, сколько помощником и консультантом в процессе освоения этих знаний. И осуществить этот переход невозможно без использования современного оборудования и новых технологий. С помощью грамотного использования компьютерных и интернет-технологий можно значительно повысить эффективность образовательного процесса. Важно лишь четко определить их роль в учебном процессе и дидактически интерпретировать их свойства. В применении информационных и компьютерных технологий существуют психологические, технические преимущества, а также методические достоинства. Попробуем их проанализировать. Преимущества применения ИКТ. Использование мультимедийных технологий несет в себе огромный мотивационный потенциал, так как при условии грамотно составленной компьютерной программы (IT-ресурса, презентации, интернет-ресурса) ученики постоянно ощущают присутствие доброжелательного инструктора – машины. Программы могут включать элементы игры, что делает процесс обучения неутомительным и интенсивным. Компьютер гарантирует конфиденциальность, таким образом, самооценка ученика не снижается, а на уроке создается психологически комфортная атмосфера.
Методические достоинства обусловлены возможностями самих компьютерных программ, использование которых позволяет: – учитывать индивидуальные особенности каждого учащегося, то есть скорость усвоения материала, подготовленность, моторику, особенности памяти и внимания; – обеспечить мобильный контроль за ходом выполнения задания каждым из учеников, при этом обучающие действия чередуются с контролирующими, тем самым обеспечивается пошаговая обратная связь и, следовательно, пошаговое управление учебным процессом; – существенно экономить время на уроке, сделать процесс обучения наглядным и интересным; – формировать навыки самостоятельной работы учащихся; – видеть динамику развития умений и навыков у того или иного ученика; – давать ученику конкретные упражнения, направленные на отработку той операции, при выполнении которой он допускает ошибки; – наблюдать за работой всех учащихся и сразу же сообщать результат, то есть осуществляется обратная связь. Технические преимущества заключены в: – простоте и удобстве использования; – наглядности и доступности информации, как обязательной, так и дополнительной, так как графические возможности компьютера позволяют представить любой вид деятельности в виде картинок, диаграмм, схем, таблиц, графиков или
анимации, а знаковое моделирование вызывает интерес учащихся и создает необходимую мотивацию к обучению. Таким образом, мультимедийные продукты и различные компьютерные технологии создают условия для индивидуализации и интенсификации процесса обучения. Это позволяет увеличить объем индивидуальной тренировки и своевременной индивидуальной коррекции процесса формирования навыков каждого учащегося. Образовательное значение ИКТ. Применение данных технологий имеет большое образовательное значение, потому что: – открывает доступ к удаленным источникам информации и международным библиотекам; – предоставляет возможность дистанционного обучения; – создает условия для активизация и актуализация словарного запаса и коммуникативных навыков; – заставляет критически осмысливать факты и различные точки зрения, то есть развивает критическое мышление; – прививает навыки самостоятельной работы, быстрого чтения информационных блоков, определения приоритетов; – улучшает успеваемость за счет повышения мотивации к обучению. Работая в Назарбаев Интеллектуальной школе, я постоянно создаю демонстрационные компьютерные программы, стиль которых приближен к привычному для школьников изложению материала на уроке. В данных программах способом изложения материала являются лекции по каждой теме обучения, содержащие диалоговые окна и тесты. Процесс обучения условно можно разделить на три части: 1) изучение како-
го-либо материала; 2) отработка умений и навыков; 3) проверка изученного и усвоенного материала. Компьютер можно использовать на протяжении всего процесса обучения. Поэтому я создаю программы, которые разделяются на три вида: 1) «Обучающие», то есть программы, предназначенные для ознакомления учащихся с новым материалом. 2) «Практикумы», то есть программы, позволяющие ученику отработать полученные знания и умения, а также освоить навыки решения заданий по данной теме. 3) «Программы формативного или констатирующего оценивания». В основном это тестирующие программы с выбором ответа, позволяющие оперативно проверить, оценить и проанализировать знания учеников. А также использую различные тестовые оболочки, например «ITest» или интернет-сайт «Kahoot». Применение информационных технологий в преподавании математики позволяет решать следующие задачи: развивать образное и творческое мышление учащихся; разрабатывать новые формы и приемы обучения, ориентированные на индивидуальные познавательные потребности личности; организовывать работу каждого ученика в комфортном для него темпе, практически сразу же реагировать на его ответы, обеспечивая обратную связь и возможность улучшить свой ответ. В результате всего вышеперечисленного стабильно повышается качество знаний учащихся. А это и есть цель моей работы. В заключение хочется пожелать всем коллегам, которые обратятся к компьютерным средствам обучения, смелости, оригинальности мышления, творческой и интересной работы. Ведь вряд ли учитель, который сам работает без искреннего увлечения, может заинтересовать своих учеников. А без живого интереса к предмету уроки становятся скучными, малоэффективными и мучительными как для учеников, так и для учителя. Так стоит ли мучиться, когда существует такое множество замечательных компьютерных программ и способов работы с ними!
24
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
№9(46) 17 мая 2016 г
bilimdi_el@mail.ru
ЛЕГЕНДЫ СПОРТА
Именем высокого гостя, или Казах среди «гулливеров» Булат ДЖУМАГАЛИЕВ Атырау Источник фото: пресс-служба АИНГ
Из досье:
Знаменитый советский баскетболист, первый казах – олимпийский чемпион Алжан (Альжан) Мусурбекович Жармухамедов родился 2 октября 1944 года в пос. Таваксай Бостандыкского района Южно-Казахстанской области. Олимпийский чемпион 1972 года в Мюнхене, бронзовый призер олимпиады 1976 года в Монреале, заслуженный мастер спорта СССР. Рост – 207 см. Центровой. Работая после окончания школы шлифовальщиком на заводе, молодой Альжан получил производственную травму и сильно повредил два пальца на правой руке. Но это не помешало ему позже стать знаменитым баскетболистом и олимпийским чемпионом. В 1971 году известный писатель Василий Аксенов упомянул Альжана Жармухамедова в своем очерке «Рассказ о команде, играющей в баскетбол»: «А за окном по проспекту Плеханова уже прогуливались «вооруженные силы»: «Капранов и Кульков, Гильгнер и Едешко, Иллюк и Ковыркин, и Андреев, этот аист, приносящий счастье, и гибкий туркестанский змий Жармухамедов».
В Атырауском институте нефти и газа (АИНГ) открылась Малая академия баскетбола Альжана Жармухамедова. Презентация спортивной академии состоялась в рамках прошедшей в АИНГ Международной научно-практической конференции «Модернизация системы физкультуры и спорта в профессиональной подготовке будущих специалистов нефтегазовой отрасли: пути и перспективы инновационного развития». В работе конференции участвовали известные ученые, преподаватели отечественных и зарубежных вузов, руководители республиканских спортивных организаций. Главным гостем мероприятия стал Альжан Жармухамедов – легендарный советский баскетболист, олимпийский чемпион 1972 года в Мюнхене, бронзовый призер Олимпиады 1976 года в Монреале, заслуженный мастер спорта СССР. В первый день мероприятия ректор Атырауского института нефти и газа Али Абишев вручил первому казаху-олимпийскому чемпиону диплом Почетного профессора кафедры физкультуры и спорта АИНГ. Второй день работы конференции был посвящен открытию в нефтяном вузе Малой академии баскетбола Альжана Жармухамедова. Заведующий кафедрой физкультуры и спорта АИНГ Еркен Тулегенов, поздравив присутствующих с этим событием, отметил особую роль академии в воспитании будущих мастеров спорта. В свою очередь, 71-летний Альжан Мусурбекович, имя которого будет носить Малая академия баскетбола, показал мастер-класс, демонстрируя профессиональную игру в баскетбол, принесшую ему славу на мировых аренах. – Приезд легендарного спортсмена в Атырау – большое событие для нас, – заявил корреспонденту «Бiлiмдi ел – Образованная страна» ректор АИНГ Али Абишев. – Я, в частности, хочу, чтобы баскетболисты нашего вуза при содействии Жармухамедова прошли месячную тренировку на базе ЦСКА в Москве. ...Несмотря на плотный график
мероприятия, мне удалось встретиться и поговорить с высоким во всех отношениях гостем, легендарным Альжаном Жармухамедовым. Беседа проходила на кафедре физкультуры и спорта АИНГ в присутствии завкафедрой, кандидата педагогических наук Еркена Тулегенова. Здесь ваш корреспондент при росте «метр восемьдесят» чувствовал себя маленьким Гулливером в кругу великанов: у Жармухамедова и Тулегенова одинаковый рост – 2 метра 7 сантиметров! – Альжан-ага, вы – игрок легендарной олимпийской сборной СССР по баскетболу в Мюнхене-1972, которую специалисты называют «командой, заслуживающей памятника при жизни». Три секунды до конца финального поединка сборных Советского Союза и США. Американцы ведут в счете 50-49. Следует феноменальный пас Ивана Едешко через всю площадку и – победное попадание Александра Белова! Телезрители слышат неистовый крик комментатора Нины Ереминой: «И сборная Советского Союза забивает мяч! Победа!». Каково оно, это ощущение чуда от происходящего? Ведь вами на Олимпийских играх-1972 были повержены родоначальники баскетбола! – Мы не сразу осознали, что стали олимпийскими чемпионами в Мюнхене-1972. Сразу по окончании матча американская сторона подала протест, пытаясь обжаловать результат. Мы всю ночь ждали возможной переигровки. Лишь на следующий день, ровно в 13 часов был утвержден результат 50-51 в пользу советской сборной. Наш восторг был неописуем, ведь на баскетбольной площадке прервана гегемония принципиальных соперников – американцев, выигравших к тому моменту на Олимпиадах 63 матча подряд! К слову, в том матче я принес команде четыре очка. – После триумфа в Мюнхене вами интересовались американские клубы. Какую сумму предлагали скауты из НБА? – Сразу после Олимпийских игр Саше Белову, автору победного мяча в том драматичном поединке со сборной США, американцы предлагали 2,5 млн долларов, мне и еще троим игрокам советской сборной – по 1,5 млн. Колоссаль-
ные деньги! Естественно, мы ответили отказом. Во-первых, в нас присутствовало чувство патриотизма. Во-вторых, просто в голове не укладывалось, что советский баскетболист может выступать за американский клуб. Лично ко мне обращались скауты клуба «Баффало Брейвз», просуществовавшего до 1978 года. Потом, правда, команда получила новое имя – «Сан-Диего Клипперс», а сейчас она выступает в НБА как клуб «Лос-Анджелес Клипперс». – Кстати, о звездах заокеанского баскетбола. Однажды олимпийский чемпион 1964 года, американский баскетболист Билл Брэдли, находясь спиной к кольцу, беседовал с журналистом. «Если человек достаточно долго играет в баскетбол, ему не нужно видеть кольцо», – сказал он и, глядя репортеру прямо в глаза, забросил мяч точно в корзину. Вы согласны с этим утверждением? – Это называется «мастерство». Что требуется для баскетболиста? Помимо подвижности, координации движения, соответствующего роста, необходимо иметь баскетбольное мышление, чтобы быстро оценить ситуацию и принять единственно правильное решение. Я приехал в Атырау по приглашению ректора АИНГ, и, судя по технической оснащенности спортзала вуза, здесь созданы все условия для воспитания юных талантливых баскетболистов. Кстати, очень рад тому, что фамилию моих предков здесь, в родной стране, будет носить Малая академия баскетбола. На презентации новой спортивной академии я наблюдал за выступлением профессионалов и совсем юных баскетболистов, только-только вступивших на спортивный путь. Малыши мне больше понравились! (Улыбается). Дело в том, что, выйдя на пенсию, я не расстался с баскетболом – пошел работать тренером команды Московского государственного гуманитарного университета. Приняв команду, занимавшую предпоследнее место в чемпионате вузов Москвы, довел ее до четвертого места. А потом стал тренировать детей, чем и занимаюсь до сих пор. – Альжан-ага, в интервью российской прессе вы не раз заявляли, что не желаете присутствия легионеров в отечествен-
ных профессиональных клубах. Почему? Как вам известно, аналогичная ситуация наблюдается в командных видах спорта Казахстана… – Нынешняя ситуация такова: клубам легче купить легионеров, чем вкладываться в развитие детско-юношеских школ. Это в корне неправильно! Посмотрите: на соревнования спортивных школ съезжаются команды, у которых совершенно разный уровень подготовки. А в отдельных матчах разница в счете может достигать 50 очков! О чем это говорит? О том, что у нас, в России, нет методик, тренеров, нужных условий для того, чтобы детский баскетбол развивался равномерно на всей территории страны. Когда-то именно мы учили весь мир играть в баскетбол! Проиграв Югославии чемпионат мира в 1970-м, мы дали им просто сумасшедший толчок для развития. После этого их игроки заполонили всю Европу. У нас тоже должен быть свой путь, своя национальная гордость. – Как, живя почти полвека в Москве, вы не забыли казахский язык? – Ну, родным языком я владею не так хорошо, как хотелось бы. Бұрын жақсы сөйлейтiн едiм, кәзiр практика жоқ. Отсутствует среда общения. – Во всяком случае, вы говорите гораздо лучше, чем другие знаменитые казахи – Аман Тулеев, Тимур Бекмамбетов, например. Не в обиду им будет сказано… – Я родился в Бостандыкском районе Южно-Казахстанской области. Как старший из четверых детей в семье, помогал отцу в строительстве дома и, разумеется, говорил только на родном языке. Соседи, друзья детства были казахами. Сейчас без языковой практики очень трудно помнить казахский, но речь я хорошо понимаю. Между тем, еще с советских времен, приезжая в Казахстан, я удивлялся и до сих пор удивляюсь одной и той же картине: стоит группа юношей и девушек. Все – казахи, но между собой говорят по-русски… – Альжан-ага, часто ли вас посещает ностальгия? Бывая в Казахстане, вы всегда говорите: «Хочу вернуться на родину!»… – Хороший вопрос! Меня всегда тянуло на историческую роди-
ну. Ведь я казах и горжусь этим! Отец не раз говорил мне, что надо жить в своей Отчизне. Наше село Таваксай Бостандыкского района Южно-Казахстанской области, где я родился и вырос, в 50-е годы прошлого столетия по желанию Хрущева было передано Узбекистану. Между прочим, чемпион Олимпиады в Пекине боксер Бахыт Сарсекбаев – тоже выходец из этого села. После развала СССР был длительный период, когда я более 10 лет не мог съездить в родное село. Таваксай стал мне сниться по ночам. Вот тогда-то я понял, что такое настоящая ностальгия. В 2004 году не выдержал, заранее забронировал авиабилет до Ташкента. В Таваксае жила моя младшая сестра Райхан – единственная из четырех детей нашей семьи, оставшаяся в этом селе. В 2014 году Райхан приезжала в Москву на мой юбилей – 70-летие. После торжеств я провожал ее на Казанском вокзале. Прямо на перроне у Райхан случился сердечный приступ. Она умерла у меня на руках… Теперь каждый год и обязательно на месяц отправляюсь погостить в Таваксай, где отдыхаю душой и телом. – Расскажите, пожалуйста, о своей семье… – У меня два сына – Владислав и Сергей, оба окончили институт физической культуры. Старший сын Владислав долго работал завучем в одной из ДЮСШ Москвы, сейчас открыл свое дело. Сергей работает тренером в профессиональном баскетбольном клубе «Химки». Недавно ему предложили стать главным тренером этого коллектива. Я благодарен своей супруге Лариса Петровне, которая воспитала их честными и порядочными людьми. Вашей газете желаю, чтобы вы публиковали как можно больше материалов о спортивной жизни казахстанской молодежи. Ведь спорт – залог здоровья, а здоровье нации – достояние государства. – Көп-көп рахмет, кұрметті Әльжан-аға! Будьте здоровы и счастливы! Автор благодарит ректора АИНГ Али Абишева, завкафедрой Еркена Тулегенова и своего друга, заслуженного тренера РК по таэквондо Кабибека Мухитова за помощь в организации интервью с прославленным спортсменом.
№9 (46) 17 мая 2016 г.
bilimdi_el@mail.ru
25
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
ИНФОРМАЦИЯ
ПОЗДРАВЛЕНИЕ КОЛЛЕГ
Лучшие пожелания – замечательному педагогу! От всей души поздравляем с 55-летним юбилеем руководителя отдела образования г. Уральска ТУРЕМУРАТОВУ ЖАНСУЛУ МЕНЕШЕВНУ! Ее день рождения – 20 мая. Жансулу Менешевна – замечательный педагог-организатор, высококвалифицированный специалист и просто замечательный человек! Ее жизнь тесно связана с образованием, а начался трудовой путь после окончания Уральского пединститута им. А.С. Пушкина по специальности «химик-биолог» с работы учителя в Актауской СШ Каменского района. Была и руководителем райотделов образования, и директором школы, и
на госслужбе в сфере охраны окружающей среды. Вдохновитель многих успешно реализованных идей и проектов, автор множества инициатив,
направленных на воспитание подрастающего поколения, совершенствование сферы образования города и области. Автор книги «Приуралье», изданной на казахском, русском, английском языках – один экземпляр был подарен Президенту Н.А. Назарбаеву. По линии международной программы «Болашак» проходила стажировку в Англии. Жансулу Менешевна, с днем рождения! Желаем счастья, здоровья, новых профессиональных свершений, мира и добра Вам и Вашим близким!
Директорский корпус школ г. Уральска
КОСТАНАЙСКИЙ ИНЖЕНЕРНО-ЭКОНОМИЧЕСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ М.ДУЛАТОВА ОБЪЯВЛЯЕТ КОНКУРС НА ЗАМЕЩЕНИЕ ВАКАНТНЫХ ДОЛЖНОСТЕЙ: Кафедра экономики: Заведующий кафедрой – 1 Старший преподаватель – 2 Преподаватель – 2 ВСТРЕЧА ВЫПУСКНИКОВ ЦГПИ ИМ. САКЕНА СЕЙФУЛЛИНА
Кафедра учета и аудита: Доцент – 1 Старший преподаватель – 2
В рамках празднования 20-летия ЕНУ имени Л.Н. Гумилева 20 мая 2016 года в университете в 15.00 состоится торжественное мероприятие на тему «Роль Целиноградского педагогического института имени С. Сейфуллина в образовательном пространстве Казахстана» с участием всех преподавателей, сотрудников и выпускников института, имевших непосредственное отношение к деятельности вуза с 1962 по 1996 годы. В программе мероприятия также торжественное собрание «Страницы истории: от ЦГПИ к ЕНУ» и праздничный вечер. Стоит отметить, что Евразийский университет имени Л.Н. Гумилева основан Указом Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева от 23 мая 1996 года на основе объединения двух вузов – Целиноградского инженерно-строительного института (ЦИСИ) и Целиноградского педагогического института. Место проведения: аудитория Первого Президента ЕНУ им. Л.Н. Гумилева (208 аудитория главного корпуса, г. Астана, ул. К. Сатпаева, 2.).
Кафедра социальных наук и менеджмента: Профессор – 3 Доцент – 4 Старший преподаватель –2 Преподаватель –2 Кафедра информационных технологий и автоматики: Доцент – 4 Старший преподаватель – 2
Кафедра стандартизации и пищевых технологий: Заведующий кафедрой – 1 Доцент – 4 Преподаватель –2 Кафедра транспорта и сервиса: Профессор – 2 Доцент – 3 Старший преподаватель – 4 Преподаватель – 3 Кафедра энергетики и машиностроения: Заведующий кафедрой – 1 Профессор – 1 Доцент – 2 Преподаватель – 2
Конкурс проводится в соответствии с Правилами конкурсного замещения профессорско-преподавательского состава и научных работников. Прием документов осуществляется с 18 мая по 18 июня 2016 года.
За информацией обращаться: тел. 8 (7142) 39-25-19, факс: 8(7142) 28-01-59 Адрес: г. Костанай, ул.Чернышевского, 59, каб. 115 А e-mail: kadry@kineu.kz
Реклама!
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
Республиканская образовательная газета «Бiлiмдi ел – Образованная страна» – единственное в Казахстане специализированное издание на государственном и русском языках, издается на 32 страницах, выходит два раза в месяц. Распространяется во всех регионах страны, с каждым днем растет его признание в среде педагогов, студентов, родителей. Газету выписывают многие образовательные организации страны. Газета с любовью делается для всех, кто неравнодушен к образованию! Доводим до сведения вузов, колледжей, организаций, предприятий, что в газете также можно разместить: – объявления, рекламные модули, информацию об услугах; – репортажи, пресс-релизы; – юбилейные, событийные материалы; – тематические спецвыпуски к предстоящим конференциям, совещаниям, семинарам; – поздравления, статьи, зарисовки в подарок коллегам в честь их заслуженных побед, признания. Большая база электронной рассылки каждого свежего номера Одновременно материалы размещаются на сайте газеты www.bilimdinews.kz Контакты: г. Астана, ул. Ханов Керея и Жанибека, 18, офис 304. Телефоны: 8(7172) 578001, 403790, 87015124250.
Атырауский институт нефти и газа приглашает абитуриентов 2016-2017 учебного года • Обучение – очное, вечернее, заочное с применением дистанционных образовательных технологий • Языки обучения: казахский, русский, английский • Межвузовская военная кафедра • Студенческое общежитие • Библиотеки учебная, электронная научная-патентная • Гибкая система скидок • Работают более 50-ти кружков и клубов Адрес: г. Атырау, мкр. Привокзальный, ул. Баймуханова, 45 А, Дворец студентов, тел. : 36-62-08, 36-70-15, e-mail: aingatr@gmail.com, www. Ainig.kz
Лучшее IT-образование в Беларуси Белорусский государственный университет информатики и радиоэлектроники БГУИР – ведущий университет в области информатики, радиоэлектроники, инфокоммуникаций и экономики: • практико-ориентированная подготовка; • очное, заочное и дистанционное обучение; • дополнительное образование в образовательных центрах: Microsoft, IBM, Cisco, SAP, National Instruments, INTES, A1QA, Android; • гарантированные места в общежитии; • вступительное испытание – собеседование по русскому языку; • широкая система скидок на обучение.
Адрес: ул. П.Бровки, 6 220013, г. Минск Республика Беларусь
тел: +375172938967 http:// www.bsuir.by e-mail: edu@bsuir.by
26
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
№9(46) 17 мая 2016 г
bilimdi_el@mail.ru
ГПРОН 2016-2019
Тема дня – раннее развитие детей Сандугаш БАЙСАРИНА, доцент ЕНУ имени Л.Н. Гумилева, профессор РАЕ, к. п. н.
Международные исследования подтверждают, что уровень развития образования и науки определяет социально-экономические перспективы государства. Актуальным, с точки зрения зарубежных экспертов, для современной системы образования страны является решение вопросов раннего развития детей. Процесс модернизации необходимо начинать с дошкольного возраста, так как в этот период развития закладывается основа становления личности. Исследования показывают, что 90% массы мозга формируется до 3 лет. Воспитание и обучение в дошкольном возрасте имеет колоссальный эффект на развитие ребенка. Зарубежные ученые провели исследования, которые доказывают, что важнейшие участки мозга, отвечающие за творческое развитие, критическое мышление, навыки анализа и другие, формируются в раннем возрасте. Очень важно способствовать всевозможному развитию детей в возрасте до 6 лет, так как после им будет сложнее выучить новый язык, освоить жизненно необходимые навыки. В детских садах страны уже
вводятся занятия и свободная деятельность детей с использованием английского языка. Республиканским центром «Дошкольное детство» разработаны пособие для воспитателей «Курс «Триединство языков для педагогов дошкольных организаций», сборник дидактических игр для детей дошкольного возраста на 3-х языках. Актуальность языковой грамотности дошкольников определяется всеобщей мировой тенденцией к интеграции в экономической, культурной и политической сферах. Функциональная грамотность в наиболее широком определении выступает как способ социальной ориентации личности, интегрирующий связь образования, начиная с дошкольного возраста. Успешная реализация программы по обеспечению детей дошкольным воспитанием и обучением «Балапан» на 2010-2014 годы способствовала росту сети дошкольных организаций. По сравнению с 2013 годом, в 2015 году сеть дошкольных организаций увеличилась на 965 единиц, на 1 октября 2015 года – 8 834 дошкольных организаций. Охват детей от 3 до 6 лет дошкольным воспитанием и обучением увеличился с 73,4% (2013 г.) до 81,6% (2015 г.). Расширяется сеть частных детсадов. Возможность получить дошкольное
воспитание и обучение для детей с особыми образовательными потребностями предоставляется в 36 специальных дошкольных организациях. Их контингент составляет 4 779 детей. Увеличение количества дошкольных организаций способствовало росту численности педагогических кадров. В сравнении с 2013 годом количество педагогов увеличилось на 13,9 тыс. и составило 80,8 тыс. человек. Однако есть и проблемы. Инфраструктурное развитие системы дошкольного воспитания и обучения не успевает за ростом рождаемости детей в Казахстане. В последние годы наблюдается увеличение числа детей, ожидающих места в дошкольные организации. В настоящее время в списках очередников – 545,4 тыс. детей (в т. ч. от 3 до 6 лет – 185,6 тыс.). Актуальным остается вопрос раннего включения в образовательную среду детей дошкольного возраста с особыми образовательными потребностями. На сегодня доля организаций, создавших условия для инклюзивного образования, составляет 9,1%. Остается острой проблема дефицита дефектологов, логопедов и психологов в дошкольных организациях. Оказание качественных услуг дошкольного воспитания и
обучения в значительной степени обусловлено престижем и статусом воспитателя. Ежемесячная заработная плата воспитателя составляет, в среднем, 62,4 тыс. тенге, что значительно ниже средней зарплаты по стране. Количество детей на одного воспитателя составляет в среднем 25-30, при списочном составе – до 40 воспитанников в некоторых группах. Тогда как в Швеции на одного педагога приходится шесть малышей, в Финляндии – 11, Японии – 15, по ОЭСР – 14 детей. От общего количества педагогов дошкольных организаций высшее специализированное образование имеют всего 26%, специализированное техническое и профессиональное образование – 35,7%, высшую категорию – 20%. Решить существующие проблемы призвана Государственная программа развития образования и науки РК на 2016-2019 годы. С этого года планируется внедрить обновленный государственный общеобязательный стандарт дошкольного воспитания и обучения. Будет разработана и внедрена система индикаторов по отслеживанию развития умений и навыков у детей в дошкольных организациях. Продолжится работа по разработке и внедрению учебно-методических комплексов, в том числе специальных программ для детей с особыми образовательными потребностями по восьми видам
Алгоритм верного пути Светлана ВЕЛИТЧЕНКО, ассоциированный профессор МУИТ, профессор Российской Академии Естествознания, к. ф. н. «Исследовательский университет» – нет ли здесь стилистического противоречия? Ведь традиционно в высших учебных заведениях обучают студентов, а не занимаются наукой. Но в университетах мирового уровня, которые привлекают лучших исследователей и лучших студентов, исследование и образование идут рука об руку. Новая госпрограмма развития образования в Казахстане среди приоритетных направлений выделяет создание исследовательских университетов (ИУ) как хорошо зарекомендовавшей себя за рубежом современной формы интеграции образования и науки. Именно исследовательские университеты пользуются наибольшей поддержкой из бюджета правительства для проведения научной и образовательной деятельности. Например, 100 ведущих исследовательских университетов США получают 95% средств федерального бюджета для исследовательских и образовательных целей. Подготовка специалистов наивысшей квалификации также сосредоточена в ИУ: 60% всех докторантов США подготовлены в 50 исследовательских университетах. А исследовательские вузы Великобритании в год приносят более $22,3
млрд дохода и обеспечивают работой более 200 тысяч населения страны. То есть они выполняют исследования, ориентируясь на запросы производства и общества. Годовой бюджет зарубежного исследовательского вуза на науку составляет 4% бюджета Google. На базе исследовательских вузов создается более 30% наукоемкой продукции страны. Какова же ситуация в Казахстане? У нас до сих пор наблюдается разрыв между наукой и образованием. Научные исследования и разработки не применяются в производстве, а вузы не имеют доступа к научной базе казахстанских ИУ. Доходы продуктов интеллектуальной собственности в Казахстане в 450 раз ниже, чем в США, так как у нас коммерциализируется только 0,1% результатов научных исследований. От тоталитарного государства мы унаследовали принципиальное разделение сфер науки и образования, когда наука делается в специализированных НИИ, а вузы занимаются практически только обучением. Вместе с тем ИУ могут стать настоящим «локомотивом» инновационного прорыва, поэтому предлагаемое министерством образования и науки создание исследовательских университетов представляется не просто актуальным, но и чрезвычайно необходимым. В настоящее время стало общепризнанным, что научно-тех-
нические идеи и разработки, высокие технологии и наукоемкая продукция, интеллектуальный и образовательный потенциал кадров – «инновационная способность нации» – становятся главными движущими силами устойчивого экономического роста. Как свидетельствует опыт многих стран мира, ведущая роль в обеспечении перехода к эффективной экономике, основанной на знаниях, всегда принадлежала университетам. Конечно же, речь идет об инновационных вузах нового поколения, к которым относится Международный университет информационных технологий (МУИТ), в котором я имею честь преподавать. Шестилетний опыт развития вуза наглядно демонстрирует, что мы активно движемся по пути модернизации и научных инноваций. К 2020 году МУИТ будет представлять собой научно-исследовательский университет с мировым рейтингом, осуществляющим подготовку IT-специалистов, признанных на международном уровне, и являющимся лидером центрально-азиатского региона по инновациям и науки в области ИКТ. К этому высокому статусу вуз движется поступательно и системно. Развитие МУИТ позволяет говорить о фактических шагах на пути перехода его в статус исследовательского университета. Можно выделить присущие нам черты этого статуса: высокий по-
тенциал профессорско-педагогического состава, эффективную организационную структуру, позволяющую сочетать обучение с исследованиями, значительную степень интеграции с академическими научными институтами, большой объем бюджетного и хоздоговорного финансирования научных и прикладных исследований, развитую технопарковую культуру, хорошие контакты с бизнесом, обширные международные связи. Приведу лишь некоторые примеры: разработаны программы целевого развития научной деятельности университета с определением приоритетных направлений, соответствующих пяти приоритетным научным направлениям республики, утвержденных ВНТК; подписан договор на сотрудничество с Университетом Гачон (Южная Корея). В рамках этого договора корейская сторона приняла на государственный грант Южной Кореи четырех студентов МУИТ. Ученые вуза активно подают проекты на грантовое финансирование, выигрывают гранты и осваивают эти деньги. Создание новых высокотехнологических отраслей экономики потребует роста финансирования науки до уровня не ниже 3% от ВВП. Так сказал Глава государства Нурсултан Назарбаев. При таких условиях в рамках второй и следующих пятилеток форсированной инновационной индустриализации вполне возможно основать отрасли мобильных и мультимедийных, нано- и космических технологий, робототехники, генной инженерии, поиска и открытия энергии будущего. Глава государства считает, что для
нарушений, а также системы отслеживания уровня развития ребенка. С 2019-2020 учебного года предшкольная подготовка детей 6 лет будет трансформирована в 1-ый класс 12-летней школы. А с 2017 года планируется внедрить механизм дистанционного обучения родителей по уходу и развитию детей дошкольного возраста. Результатом освоения воспитанниками содержания программы дошкольного образования является достижение ими необходимого и достаточного уровня готовности к освоению основных общеобразовательных программ начального общего образования. Оценка результатов освоения образовательной программы дошкольного образования осуществляется с целью оптимального проектирования образовательного процесса дошкольного образовательного учреждения. Карта индивидуального развития дошкольника позволяет отследить развитие ребенка и выявить проблемные точки в образовательном процессе. Детство – это уникальный период в жизни человека, именно в это время формируется здоровье, происходит становление личности. Каким будет он, зависит от нас, взрослых – родителей, общественности и, конечно же, педагогов. И нам всем надо помнить: опыт детства во многом определяет взрослую жизнь человека. нашей республики наиболее перспективными являются разработки в области ветровой, солнечной, тепловой, геотермальной и биоэнергетики. Как известно, для организации престижной международной выставки «ЭКСПО-2017» Казахстаном была предложена тема «Энергия будущего». Она направлена на поиск путей для качественных изменений в энергетике, включая, прежде всего, развитие альтернативных источников энергии и новых способов ее транспортировки. Наш вуз уже работает над этим. Среди задач инновационного развития и перехода в статус исследовательского университета МУИТ определяет такие, как формирование университетского научно-инновационного и технологического комплекса, в котором совместно с прикладной и академической наукой, бизнессообществом будут выполняться исследования, производство опытных образцов по приоритетным направлениям техники и технологий; разработка совместно с НИКХ «Зерде» плана создания лабораторий коллективного пользования по основным направлениям развития ИКТ-сектора РК; создание банка данных перспективных во внедренческом плане научно-технических проектов; разработка системы взаимодействия университета с ведущими научными учреждениями и промышленными предприятиями путем развития совместных научных исследований. МУИТ уже сегодня представляет собой научно-технологический кластер, где развитие науки и инноваций идет серьезными темпами и органично дополняет друг друга. Таким образом, вуз не только поддерживает программу развития образования в Республике Казахстан, но и воплощает ее в жизнь.
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
27
ЮРИДИЧЕСКАЯ СТРАНИЦА На вопросы читателей «Бiлiмдi ел – Образованная страна» отвечает заместитель председателя Казахстанского отраслевого профсоюза работников образования и науки, член Общественного Совета МОН РК В.Ф. БЕЖЕНАРОВ. Если вы хотите получить юридическую консультацию в нашей газете, направляйте свои вопросы по адресу: bilimdi_el@mail.ru. Для этого необходимо указать свои данные: Ф.И.О., адрес. В противном случае ваши вопросы публиковаться в газете не будут.
Вопросы о пособии на оздоровление – Как выплачивать ежегодное пособие на оздоровление протарифицированному менеджеру с 9 часами математики? – Согласно п. 10 ст. 139 Трудового кодекса РК, гражданским служащим, содержащимся за счет государственного бюджета, предоставляется основной оплачиваемый ежегодный трудовой отпуск продолжительностью не менее 30 календарных дней с выплатой пособия на оздоровление в размере должностного оклада. Пособие для оздоровления гражданским служащим выплачивается один раз в календарном году при предоставлении оплачиваемого ежегодного трудового отпуска. Должностной оклад – это фиксированный размер оплаты труда работника за исполнение трудовых (должностных) обязанностей за календарный месяц.
В соответствии с п.п. 2) п. 3 постановления Правительства РК от 31 декабря 2015 г. №1193 «О системе оплаты труда гражданских служащих, работников организаций, содержащихся за счет средств государственного бюджета, работников казенных предприятий», должностной оклад работника определяется путем умножения соответствующего коэффициента, утвержденного для исчисления должностного оклада в зависимости от отнесения занимаемой должности к функциональному блоку и стажа работы по специальности на размер базового должностного оклада, установленного Правительством РК. В том случае, если дополнительная работа по преподаванию предмета осуществляется на условиях совмещения, то пособие для оздоровления к отпуску по этой работе не назначается. В случае выполнения этой работы на условиях совместительства пособие выплачивается.
– 9 января 2015 г. я устроилась на работу учителем в школу, с 1 июля мне был предоставлен отпуск, но оздоровительные мне не выплатили, объясняя это тем, что мне не положены оздоровительные из-за малого срока работы в данной школе, хотя я работала без перерыва стажа в другой школе. Правомерно ли это? – Действия работодателя в данном случае противоречат законодательству Республики Казахстан. В соответствии с п. 10 ст. 139 Трудового кодекса РК, пособие для оздоровления к отпуску гражданским служащим выплачивается при предоставлении отпуска. Какие-либо требования к стажу работы в данном учреждении либо казенном предприятии законодательство не устанавливает.
Сохранится ли уровень квалификации? – Учитель начальных классов имеет два образования: среднее специальное «учитель начальных классов» и высшее «педагог-психолог». В 2009 г. была присвоена 2-я квалификационная категория высшего уровня квалификации учителя начальных классов. В 2014 г. данная категория была подтверждена. Сохранится ли теперь высший уровень квалификации и распространяется ли категория на предмет «Самопознание»? – Отнесение учителей к соответствующей реестровой группе производится на основании типовой квалификационной характеристики, утвержденной приказом Министра образования и науки РК от 13 июля 2009 года №338 «Об утверждении типовых квалификационных характеристик должностей педагогических работников и приравненных к ним лиц».
Типовой квалификационной характеристикой по должности «учителя всех специальностей» установлено требование по наличию у учителя высшего уровня квалификации без категории высшего педагогического образования по соответствующей специальности. Для учителей высшего уровня квалификации высшей, первой, второй категории установ-
лено квалификационное требование по наличию у них высшего педагогического образования без указания на специальность. Таким образом, при наличии у вас квалификационной категории по должности вы вправе требовать начисления заработной платы как специалисту высшего уровня квалификации.
Исходя из системы оплаты труда… – Как начисляется заработная плата методистам детских садов, согласно новым правилам? Оплачивается ли замена директору школы и заместителю директора, если учитель находится в командировке или болеет? – В соответствии с п.п. 2) п. 3 постановления Правительства РК от 31 декабря 2015 года №1193 «О системе оплаты труда гражданских служащих, работников организаций, содержащихся за счет средств государственного бюджета, работников казенных предприятий», должностной оклад работника определяется путем умножения соответствующего коэффициента, утвержденного для исчисления должностного оклада в зависимости от отнесения занимаемой должности к функ-
циональному блоку и стажа работы по специальности, на размер базового должностного оклада, установленного Правительством РК. Методист отнесен к звену В3, ступень, указывающая на соответствующий коэффициент исчисления оклада, определяется в зависимости от уровня квалификации и квалификационной категории. Замещение временно отсутствующего работника оплачивается, исходя из фактического объема выполненной
работы, на что указывает п. 6 Приложения 18 к постановлению Правительства РК от 31 декабря 2015 года №1193 «О системе оплаты труда гражданских служащих, работников организаций, содержащихся за счет средств государственного бюджета, работников казенных предприятий». Получателями данной доплаты могут быть любые работники государственных учреждений и казенных предприятий, в том числе директора и заместители директоров школ.
Иск работе не мешает? – Заместитель директора по ВР была привлечена к ответственности по гражданским делам семь раз (вымогала деньги у людей, не возвращала и только по решению суда стала их возвращать). Несмотря на это, она продолжает свою деятельность. Имеет ли она право занимать эту должность? – В данном вопросе, вероятно, речь идет о том, что вопрос взыскания долга разрешался решением суда по гражданскому иску. Наверняка вина заместителя директора в совершении вымогательства денег не рассматривалась и не устанавливалась. Вымогательство – самостоятельный состав преступления, по которому предусматривается уголовная ответственность. В том случае, если она не уличалась в совершении противоправного действия, то ее увольнение за совершение незаконного деяния будет неправомерным.
Право на дополнительную работу – Мне выделили 18 часов, и я работаю заместителем директора по научной работе на 0,5 ставки. Имею ли я право вести эти часы по закону? – Согласно п.п. 1) п. 2 ст. 111 Трудового кодекса РК, поручаемые работникам дополнительные работы могут осуществляться путем совмещения должностей, выполнения работником наряду со своей основной работой, предусмотренной трудовым договором (должностной инструкцией), дополнительной работы по другой вакантной должности. Каких-либо препятствий к осуществлению вами дополнительной работы на условиях совмещения должностей действующее законодательство в себе не содержит.
Ваш блок – А3 – К какому блоку должностей гражданских служащих относится заведующий отделом кадров колледжа со статусом КГКП? – На наш взгляд, заведующий отделом кадров колледжа относится к звену А3 ступени 3 Реестра должностей гражданских служащих в сфере образования и науки, утвержденного приказом Министра образования и науки РК от 29 января 2016 года №123 «Об утверждении реестра должностей гражданских служащих в сфере образования и науки».
Чем выше категория, тем больше оклад
Есть ли ограничение по нагрузке?
– Как оплачивается категория методистам детских домов? Относятся ли они к педагогическим работникам?
– Действующим законодательством Республики Казахстан не устанавливается верхний предел учебной нагрузки. Согласно ст. 111 Трудового кодекса РК, работники имеют право выполнять в одной и той же организации, наряду со своей основной работой, обусловленной трудовым договором, дополнительную работу по занимаемой должности (расширение зоны обслуживания) либо по другой должности. Трудовое законодательство дает право работнику заключать трудовой дого-
– Методисты отнесены к перечню педагогических работников постановлением Правительства РК от 30 января 2008 года №77 «Об утверждении Типовых штатов работников государственных организаций образования и перечня должностей педагогических работников и приравненных к ним лиц». Действующая система оплаты труда гражданских служащих, утвержденная постановлением Правительства РК от 31 декабря 2015 года №1193 «О системе оплаты труда гражданских служащих, работников организаций, содержащихся за счет средств государственного бюджета, работников казенных предприятий» не предполагает доплаты за квалификационную категорию. Наличие категории влияет на размер должностного оклада (тарифной ставки) педагогического работника, чем выше категория, тем выше оклад (ставка).
– На основании какого документа учителям можно передать в основную нагрузку более 27 часов? Имеет ли учитель ограничение в нагрузке? вор о работе по совместительству как с одним работодателем, с которым он уже состоит в трудовых отношениях (по месту основной работы), так и с несколькими работодателями. Нагрузка учителя, превышающая нормативную, скорее всего, должна рассматриваться, как работа на условиях совместительства, так как дополнительную работу в этом случае учитель выполняет за пределами рабочего времени по своей основной работе. В соответствии с Правилами исчис-
ления заработной платы работникам государственных организаций образования, финансируемых за счет средств бюджета, утвержденных приказом Министра образования и науки РК от 29 января 2008 года №40, учебная нагрузка среди педагогических работников распределяется, исходя из объема учебного времени по учебному плану, обеспеченности педагогическими кадрами и других конкретных условий в соответствующей организации образования.
28
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
ПЕДАГОГИКА: КАДРЫ
Талантливое будущее казахстанской педагогики Оксана ЛУКАШ Фото Ивана МАРМАЛИДИ Костанайская область
В одиннадцатый раз в Казахстане прошла олимпиада «Талантливый учитель – одаренным детям». И впервые – на костанайской земле. Этот уникальный форум объединяет талантливую молодежь из числа школьников, желающих в будущем посвятить себя преподавательской деятельности, а также учащихся старших курсов педагогических (гуманитарных) колледжей, студентов педагогических высших учебных заведений, молодых магистрантов, педагогов, психологов и вожатых. Путевку в республиканский этап олимпиады участники завоевывают в отборочных районных и городских турах, демонстрируя авторские проекты, инновационные разработки. Олимпиада «Талантливый учитель – одаренным детям» проводится в нашей стране с 2007 года с целью поднять статус педагогической профессии, выявить по-настоящему талантливых учителей, школьников и поддержать их. В качестве членов жюри приглашаются преподаватели ведущих вузов и колледжей республики, учителя и психологи высшей категории. Как отметила председатель жюри,
Команда Алматинского педколледжа доктор педагогических наук, профессор кафедры «Профессиональное обучение и дизайн» Евразийского технологического университета Римма Масырова, нынешняя XI педагогическая олимпиада предоставила участникам огромный импульс для общения, расширения сферы дружбы и обогащения педагогического опыта. – Несмотря на небольшой педагогический стаж, молодые учителя продемонстрировали высокий профессиональный уровень. Что касается детей, то примером воли к победе можно назвать школьников Балхаша. В течение 8 лет они участвуют в олимпиаде, а начинали совсем
СОТРУДНИЧЕСТВО
юными, – рассказала Римма Масырова. – Сначала ребята получили грамоту за участие, потом вышли на третье место, теперь заслужили второе. Не сдавались до последнего. Такой бойцовский характер должен быть у всех участников столь престижных соревнований. 306 членов делегаций, съехавшихся в Костанай со всех уголков Казахстана, приняли участие в работе девяти секций. Организаторами XI педагогической олимпиады выступили Министерство образования и науки РК, республиканский научно-практический центр «Дарын». Самал Карашьянова из Александровской СШ Щербактинского района Павло-
bilimdi_el@mail.ru
дарской области по итогам олимпиады стала одной из обладательниц диплома I степени. Ее выступление члены жюри выделили, как наиболее яркое в секции «Вожатые». «Бiлiмдi ел – Образованная страна» талантливый педагог рассказала, что в подобном большом форуме она участвует впервые, и сразу – блестящая победа: – Было сложно, волнительно, соперники самые достойные, у них есть чему поучиться. Вожатый – это и учитель, и большой ребенок, и человек творческий, заряжающий своей энергией всех вокруг. Авторский проект я защищала на государственном языке. Постаралась максимально объемно раскрыть тему любви к семье и родине, связав ее с занятиями творчеством. Данный проект в нашей школе работает первый год, но будем развивать его дальше. Подводя итоги педагогических соревнований, представитель организующей стороны, руководитель лаборатории педагогического мастерства Республиканского научно-практического центра «Дарын» МОН РК Айгуль Карпулова резюмировала: – Наибольшее количество призовых мест заняли педагоги Костанайской, Павлодарской, Актюбинской и Карагандинской областей. Прошедшая в Костанайской области на базе Костанайского педагогического колледжа XI педагогическая олимпиада оказалась самой многочисленной из ранее проведенных и собрала более трехсот участников. В очередной раз олимпийцы доказали, что учителем надо родиться и только потом уже стать... Мы все счастливчики, такой олимпиады нет больше нигде. Победители и призеры были награждены дипломами I, II, III степеней и грамотами.
ВУЗ: ПРОФОРИЕНТАЦИЯ
Расширяя ГРАНИЦЫ знаний
Виртуальный разговор о реальных профессиях
Санкт-Петербургский гуманитарный университет профсоюзов (СПбГУП) и профсоюзы Казахстана более 30 лет тесно сотрудничают в рамках обучения профсоюзного актива. Недавно состоялся очередной международный семинар по теме «Современные технологии профсоюзной работы».
В Казахском Национальном университете имени аль-Фараби большое внимание уделяется проведению профориентационной работы среди школьников. С 2012 года только факультетом географии и природопользования уже охвачено более 130 школ страны, принявших активное участие в онлайн-конференциях вуза.
Участниками мероприятия стали профсоюзные активисты Жамбылской областной организации Казахстанского отраслевого профсоюза работников образования и науки во главе с председателем Гульсын Орынбаевой. В деловой части семинара заведующий лабораторией по анализу и прогнозу профсоюзного движения СПбГУП, доцент Дмитрий Лобок и заведующий кафедрой социально-культурных технологий, профессор Григорий Бирженюк рассказали о работе добровольных профессиональных объединений трудящихся, поделились опытом заключения коллективного договора и разрешения трудовых споров. В своем выступлении Дмитрий Лобок также довел до слушателей анализ социально-экономической ситуации, которая сложилась в постсоветских странах, и отметил необходимость укрепления профсоюзной солидарности и единства в рамках СНГ. Семинар продолжился групповыми тренингами, презентациями, анкетированием. Во время деловой игры по теме «Социальное проектирование как эффективная технология решения актуальных
проблем профорганизаций», например, участники, разбившись на три малые группы, готовили три концепции проблем в отрасли: одну – от имени власти, вторую – от лица профсоюзов, третью – от лица работодателей, а затем защищали их на правительственном уровне. После завершения игры состоялся ее анализ, а также психологический тренинг. В результате обучения участники приобрели дополнительные знания, умения и навыки в области делового общения, технологии ведения переговоров и контроля ситуации. Председатель Жамбылской областной организации Казахстанского отраслевого профсоюза работников образования и науки Гульсын Орынбаева в своем выступлении подчеркнула полезность международных семинаров и все возрастающий интерес слушателей к опыту работы международных организаций образования. Она отметила, что у любой деятельности должен быть результат, участники семинара-тренинга получили большой объем знаний, который требует полноценного структурирования и осмысления. Как эти знания будут претворяться в жизнь – покажет практика. Санкт-Петербургский гуманитарный университет профсоюзов организовал для гостей экскурсии в Петергоф, Государственный Эрмитаж, Дворец труда, музей истории профсоюзного движения, Александринский театр и в другие достопримечательные места Питера.
Бейбит БЕКНАЗАРОВ Жамбылская область
Сегодня список наиболее эффективных форм профориентационной работы, коими традиционно считаются беседы, лекции о профессиях, встречи с представителями различных специальностей, пополнили онлайн-конференции, которые позволяют старшеклассникам, не выезжая за пределы своего города или села, получить полную информацию об интересующих их специальностях. Первая такая конференция прошла на факультете географии и природопользования КазНУ имени аль-Фараби в 2012-2013 учебном году. В ней приняли участие шесть школ. На следующий год уже было организовано шесть встреч в режиме онлайн, а количество школучастников возросло до 37. В 2014-2015 учебном году общее количество учебных заведений, подключившихся к сети, возросло в три раза. Количество участников он-
лайн-бесед, по нашему мнению, будет расти и дальше, поскольку этому способствуют такие факторы, как доступность, экономия времени и возможности современных технологий. На факультете химии и химической технологии вуза также проводится профориентационная работа: организуются дни открытых дверей, посещение преподавателями школ, консультации, занятия со школьниками. Однако указанные мероприятия эффективны в пределах одного города. И чтобы расширить свою деятельность, в 2014-2015 учебному году при поддержке факультета географии и природопользования кафедра физической химии, катализа и нефтехимии провела пять конференций в режиме онлайн. При этом общее количество школ-участников составило более 20, обширной получилась и география: города Алматы, Астана, Шымкент, Талдыкорган, Павлодар, Актау, Тараз, Талгар, Капчагай. При проведении профориентации в режиме онлайн старшеклассникам предоставляется следующая информация: 1) о местонахождении вуза, факультетах и специальностях, по которым ведется подготовка специалистов; 2) об особенностях учебного процесса, возможностях для занятий спортом и культурной самодеятельностью, условиях проживания в общежитии, раз-
мере оплаты за обучение для будущих студентов, желающих обучаться на платной основе; 3) о кафедрах, осуществляющих подготовку специалистов по определенным направлениям, в виде презентаций с указанием их достижений и рейтинга. Самым важным моментом в данном мероприятии является обратная связь: после окончания ознакомительной части с вузом, факультетом и специальностями школьники в чате задают интересующие их вопросы. Для участия в онлайн-профориентационной конференции школе необходимо иметь: web-камеру, микрофон, компьютер с установленными программами Adobe Connect либо Adobe Flesh и обязательно высокоскоростной Интернет. Следует отметить, что эффективность проведения конференции в режиме онлайн будет гораздо выше, если буклеты о вузе, факультетах, специальностях заранее будут разосланы на электронные адреса школ, где они будут распечатаны и розданы выпускникам для предварительного ознакомления.
Айман ЖАКУПОВА, Айгерим СЕЙТЖАНОВА, факультет географии и природопользования, Гульзия СЕЙЛХАНОВА, факультет химии и химической технологии КазНУ имени аль-Фараби
29
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ
Мега-сабақ табысты өтті Бектас БОСТАНОВ, Абай атындағы ҚазҰПУ информатика және білімді ақпараттандыру кафедрасының аға оқытушысы, педагогика ғылымдарының кандидаты
Тұңғыш рет Қазақстан мен Ресейде Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті (Алматы, Қазақстан), В.П. Астафьев атындағы Красноярск мемлекеттік педагогикалық университеті (Красноярск, Ресей), Лесосибирск педагогикалық институты – Сібір федералдық университетінің филиалы (Лесосибирск, Ресей) және Алматы, Красноярск, Лесосибирск және Ачинск қалаларының бірқатар мектептерін біріктіретін халықаралық білім беру кластері құрылды. Аталған кластердің негізгі мақсаты – педагогикалық ЖОО мен мектептер арасында үздіксіз байланыс орнату, әлемдік жаһандану жағдайында шетел білім беру мекемелерімен тығыз ынтымақтастық орнату. Халықаралық білім беру кластері аясында педагогикалық жоғары оқу орындарында болашақ мұғалімді дайындау сапасын арттыру, мектеп мұғалімдерінің біліктіліктерін үздіксіз жетілдіру, электрондық және қашықтан білім беру технологиялары жағдайында оқушылардың оқу-танымдық мотивацияларын арттыру құралы ретінде Мега-сынып инновациялық технологиясы пайдаланылады. Аталған технологияның негізгі мәні ЖОО оқытушылары, студенттері мен магистранттарының, ғалымдар мен кәсіпорын мамандарының қатысуымен видеоконференция және бұлтты технологиялар қызметі арқылы бір уақытта кластердің бірнеше мектептерімен Мега-сабақ ұйымдастыру және жүргізу. Халықаралық білім беру кластерінің Қазақстандағы қатысушылары: Абай атындағы ҚазҰПУ Математика, физика және информатика институтының информатика және білімді ақпараттандыру кафедрасының про-
фессор-оқытушылар құрамы (Е.Ы. Бидайбеков, Г.Б. Камалова, Б.Ғ. Бостанов), PhD докторанттары мен магистранттары және Ш.Уәлиханов атындағы №12 мамандандырылған гимназияның 10-сынып оқушылары және информатика пәні мұғалімі (Г.К. Маметова). Басты бағыт беруші – информатика және білімді ақпараттандыру кафедрасының «6D011100-информатика» мамандығының 2-курс PhD докторанты Ж.К. Аққасынова. Халықаралық деңгейде өткізілген алғашқы Мега-сабақ тақырыбы: «Ойын бағдарламаларын программалау». Мектеп оқушылары үшін программалау тақырыбын меңгеру қиынға соғатыны белгілі. Сондықтан сабақты осындай формада ұйымдастыру мен жүргізу арқылы оқушылардың оқу мотивацияларын арттыруға қол жетпек. Жобалық жұмысты орындау үшін 3 мектепішілік және әр қаланың мектеп оқушыларынан құралған 1 халықаралық топ жасақталды. Әр топқа ЖОО-дан тью-
ӘДІС
Оқушы белсенділігін арттырудың жолы Диaлoгтық oқытy сабақта маңызы зор тaбыстaрғa жeткiзeтiнiн дәлeлдeгeн. Оқушыларды тақырып бойынша және сындарлы сөйлеуге ынталандырады. Сұрақ қою оқушылардың оқуына қолдау көрсетіліп, оны жақсарта түседі. Оқушылардың тақырыпты түсінуіне қол жеткізу үшін мұғалімдер қолданатын сұрақтардың екі түрі: төмен дәрежелі және жоғары дәрежелі немесе жуан және жіңішке сұрақтар кең қолданылып келеді. Мысалы: Әңгіме-дебат. - ой-пікірлерде үлкен алшақтық болады және әрқайсысы өз пікірлерінде қалады; - ресурстарды біріктіруге бағытталған аздаған талпыныс жасалады; - қарым-қатынас көбіне «иә, бұл солай», «жоқ, олай емес» деген бағытта жүзеге асады; - орта бірлесуден гөрі, көбіне бәсекелестікке бағытталған; - көптеген ізденіс жүргізіп, аргументтерге сүйенеді; - өзіндік ойын толық дәлелдейді. Кумулятивтік әңгіме. - айтылған пікірлермен тыңдаушылардың әрқайсысы механикалық түрде келісе беруі; - әңгіме білім алмасу мақсатында жүргізілгенімен, оған қатысушылардың өзгелер ұсынған қандай да болсын идеяларды төзімдікпен тыңдауы; - идея қайталанады және жасалынады, бірақ үнемі мұқият бағалана бермейді.
Зерттеушілік әңгіме жүргізілу үстінде: - әркім ақылға қонымды әңгіме ұсынады; - әркімнің идеясы пайдалы ретінде бағаланғанымен, мұқият бағалау жүргізіледі; - қатысушылар бір-біріне сұрақ қояды; - қатысушылар сұрақ қояды және айтқандарын дәлелдейді, осылайша әңгімеде дәлелдеме көрінеді; - топтағы қатысушылар келісімге жетуге тырысады. Өмірде кез келген нәрсені толық түсіну сұрақ қоюдан басталады. Диалог бүгінгі таңда білім алуға, заманауи болуға ерекше қызмет атқарады. Сонымен қатар айтылым дағдысын қалыптастырады. Диалог шын мәнінде оқушылардың бірбірімен сұхбаттасуына немесе оқушымен мұғалім арасындағы пікірмен ой қорытындысын жүйелеу мен дамытуының көмектесуіне бағытталған әдіс. Бұл әдіс оқушының ой-өрісін дамытумен қатар жан-жақтылыққа, өз ойын еркін әрі нақты жеткізуіне мүмкіндік жасайды. Оқушылар арасындағы қарым-қатынастың жақсаруына да ықпал етеді. Сыныпта өз ойларын еркін жеткізе алмайтын тұйық оқушылар топта ашылады, ой қозғап, өзін еркін ұстайды. Жаңадан туындаған идеяларын, пікірлерін дәлелдеуге ұмтылады.
Қымбат БІРМАНОВА, №7 ОМ директоры Қостанай облысы, Рудный
Мега-сабаққа қатысқан оқушылар тор-кеңесші қызметін атқаратын студенттер мен магистранттар тағайындалды. Берілген уақыт аралығында мектеп оқушылары информатика пәні мұғалімі, тағайындалған тьюторлардың жетекшілігімен, ойын бағдарламаларын жасап шықты. Оқушылар мен тьюторлар және де шетелдік сарапшы-мамандар арасындағы қарым-қатынас форум, әлеуметтік желілер арқылы жүзеге асырылды. Ойын бағдарламалары С, С++ (SFML), Python (Pygame), С# (Unity), Visual Studio, Visual Basic сияқты программалау тілдері мен технологияларында жасалған. Ойындар қызықты болды және де олардың жанры платформерден бастап аркадтар, пазлдар және логикалық ойындарға дейін түрленді. 2016 жылдың 20 сәуірінде өткізілген Мега-сабақтардың қорытындысы шығарылды. Сарапшылар жұмысының нәтижесі бойынша Ш.Уәлиханов атындағы №12 мамандандырылған гимназияның 10-сынып оқушылары келесі номинациялар бойынша жеңімпаз атанды: - «Заманауи платформа», «Кластердің ең
үздік презентациясы» (Әлішер Мұхамедкәрімов, Айдар Жантықов); - «Шығармашылық шешім» (Абылай Сман, Жанель Қожағапанова, Ерасыл Мұрат, Назерке Ермек, Әли Қадыров); - «Ойын механикасы» (Нәзік Асқар, Санжар Мұқатай, Назерке Жақан, Жансерік Келдібек); - «Ұтымды технологияны таңдау» (Жалғас Төлеуов, Айдана Бопаш, Ернияз Зейнелов, Аружан Каипова). Мега-сабақты ұйымдастырушылар халықаралық білім беру кластерінің барлық қатысушыларына, оның ішінде Ш.Уәлиханов атындағы №12 мамандандырылған гимназияның директоры Рахима Сәкеноваға және информатика пәні мұғалімі Гүлназ Маметоваға білім беру мекемелерін бір халықаралық кластерге біріктіру инновациялық идеясын қолдағандары, оның табысты жұмыс істеуі мен дамуына септігін тигізгендері үшін алғыс айтты. Алдағы уақытта жоғары оқу орындарымен мектеп арасындағы байланыс нығая түспек.
ЖЕТІЛДІРУ
Зерттей білген зерек болады Дарынды балаларға арналған критерийлі бағалау жүйесі негізінде оқытылатын Назарбаев Зияткерлік мектептер желісі экспериментті ықпалдасқан білім беру бағдарламасын жүзеге асырудың алғышарты – 21-ғасыр дағдыларын жетілдіру деп есептейді. Ендеше, бұл қандай дағдылар екеніне тоқталып кетейік. Олар: зерттеушілік, мәселені шешу; сын тұрғысынан ойлау; өз бетінше оқу; ынтымақтастық; ақпаратты өңдеу; креативтілік; практикалық дағдылар. Бұл дағдылар оқушының өздігінен және сапалы білім алуына қаншалықты көмектесе алады? Сұраққа жауап беру үшін, ең алдымен, кіріктірілген білім беру моделі бойынша оқушылардың зерттеушілік қызметін дамыту қалай жүзеге асып жатқанына тоқталайық. Зерттеушілік – жаңа білім алуға бағытталған шығармашылық қызмет. Сабақ үрдісінде шағын зерттеу жұмысын жүргізу үшін оқушылардың қызығушылығына қарай тапсырмалар ұйымдастыру арқылы зерттеушілік қызметтің түрлі аспектілерін меңгерте отырып, болжамдар жасатып, нақты зерттеу сұрағы бойынша ақпараттарды дереккөздерден жеке іздеп, оны өңдеуіне, өз іс-әрекетіне сараптама жасай білуіне, салыстыруына, талдауына, жинақтауына, бағалауына, мәселені шешудің жолдарын табуына, зерттеу жұмысының нәтижесін талқылап, қорытынды жасай білуіне, өз пікірін дәлелдеп, қорғай білуіне мүмкіндік жасау – оқушылардың коммуника-
тивті болуына және сенімділігінің арта түсуіне игі әсерін тигізіп қана қоймай, мұғалімдердің ізденімпаздықпен жұмыс жасауына да жол ашатыны сөзсіз. Зерттеушілікке баулитын ұстаз зерттеу тапсырмалары мен әдістемесі туралы, яғни оқушының зерттеу жұмысын ұйымдастырудың жолдарын терең меңгергенде ғана жақсы нәтижеге қол жеткізеді. Қазақ тілі сабағында оқушының зерттеушілік іс-әрекетін ұйымдастыру – методологиялық әдебиеттермен жұмыс істей білуіне, оқушының іскери ортада мәдени сөйлеуіне, өз ойын көпшілікке жариялауда дәлелді пікірлерді шешен жеткізуіне көп септігін тигізеді. Оқушыларды ғылыми ойлауға бағыттауда зерттеу жұмысы мына қадамдар арқылы жүргізіледі. Бағыты: әлеуметтік, педагогикалық немесе құндылықтар бойынша болуы мүмкін; Контекст: кімді, нені зерттеу керектігін анықтау; Тақырыбы: концепцияны түсінуі, мысалы: «Қазақ тілі сабағында эссе жазудың қиындықтары»; Зерттеу сұрағы: зерттеу мәселесі бойынша бірнеше сұрақтардың жауабын іздеу, мысалы: Осы сұрақты қалай түсінесің? Саған табысты оқу үшін қандай орта қажет? Қазақ тілі сабағында эссе жазуда қандай нәрселер бөгет жасайды? Болжам жасау (гипотеза): эссе жазудағы кедергілер білім сапасына кері әсерін тигізуі мүмкін. Оқушылардың қазақ тілі пәнінде зерттеу жұмысын ұйымдастыруда мақсатқа сай, алдымен күтілетін нәтижелер анықталады, мысалы: - оқушылар зерттеу қадамдарын талдап, біле алады;
- өздерінің қандай сатыда екендігін сараптайды; - зерттеудің келесі қадамдарын жоспарлайды. Жоғарыда аталған зерттеу қадамдары сабақта қалай жүзеге асады? Зерттеу сабағының кіріспе бөлімінде зерттеу сұрағының қойылуы маңызды орын алады. Мұнда оқушы мәселеге қатысты екі (не? неліктен?) сұрақты қоя отырып, болжам жасайды. Келесі кезеңде ақпарат жинақталады (ғаламтор деректері бойынша сілтемені қолдануды үйренеді). Жинақталған ақпаратты өңдеп, зерттеу тобында талдау жасайды. Соңында ортақ шешімді шығарып, қорытындылап, тұжырымдарын жариялайды. Зерттеу нәтижесінен кейін оқушылар жұмыстың оң және теріс жақтарын анықтап, осы жұмыстан өздеріне не алғанына кері байланыс жасап, ұсыныстарын білдіреді және мұғалім де өзінің келесі әрекетін жоспарлай алады. Сабақ үрдісіндегі зерттеушілік әдіс оқушыларды айналасына жіті көзбен қарап, қалыптасқан заңдылықтарды танып-білуге, өзіндік қорытынды жасай білуге, өздігінен ізденуге үйрететінін сеніммен айтуға болады. Заманауи білім беру жүйесіндегі оқушының өз бетімен білім алуы – басты талаптардың бірі екендігін, мектеп тәжірибесіндегі өзгерістердің де бүгінгі күннің қажеттілігінен туындап отырғанын мойындауымыз қажет.
Шұғыла ОНБАСИЕВА, Көкшетау қаласы ФМБ НЗМ қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі
30
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
bilimdi_el@mail.ru
АКЦИЯ
«Жақсы тілек – жылы жүрек»
Жанаргүл ҚАСЫМБАЕВА, Риддер қаласының «Шаңырақ» көпсалалы мектеп-гимназия мекемесінің мұғалімі, бастауыш кәсіподақ ұйымының төрағасы, Шығыс Қазақстан облысы Риддер қаласының «Шаңырақ» көпсалалы мектеп-гимназиясының ұстаздары «Жүректен-жүрекке» атты республикалық жастар акциясына атсалысты. Оқушылардың қарым-қатынасын жақсартуға, оларды адамгершілікке, имандылыққа, шыншылдыққа, мейірімділікке тәрбиелеу мақсатында «Жақсы тілек – жылы жүрек» атты сынып сағаттарын өткізді. Шараның ашылуында тыныштық сәті ұйымдастырылып, Секен Тұрысбековтың «Көңіл толқыны» шығармасы ойнап тұрды. Оқушылардан көздерін жұмып, жақсы
істерді елестетуді сұрадық. Тыныштық сәтінен кейін бәрі ортаға шығып, шаттық шеңберін құрды. Әрбір оқушы қасында тұрған досының ізгі қасиеттерін жылы-жылы сөздерімен, күлімдеген көздерімен, жадыраған жүздерімен жеткізді. Акция қатысушылары топтарға бөлініп, «Жылулықты қалай түсінесің?» деген тақырыпта жоба қорғау тапсырмасы берілді. Әр топ мейірімділікті өздерінше айрықша түсіндіруге тырысты. Бірі ойларын суретпен жеткізсе, бір топ өздерінің ән шумақтарымен ұқтырды. Енді бір топ өлең шығарды. Кезек «Құпиялы қасиет» ойынына келді. Балалар бір шеңберге тұра қалды да, қолдарын алдына қарай, алақандарын
бір-біріне тигізіп, созды. Жүргізуші мейірімділік қасиетін білдіретін белгі ретінде қолына бір тиын алды. Ол сақина салмақ ойнағандай тиынды топтағы адамдардың алақандарына салғандай тигізіп, былай деді: сезім өте мейірімді. Сонан кейін жүргізуші тиынның кімде екенін табу үшін әр оқушыға үш рет мүмкіндік берді. «Мейірімділік нұры» жаттығуы да оқушыларға серпіліс сыйлады. Мұғалім тақтаға ізгілік шапағын ілді. Бұл шапақтан жан-жаққа шуақ шашылуы керек. Ол үшін оқушылар алдарындағы стикерге қайырымдылыққа байланысты сөздер жазып, шуақ ретінде жапсыруы тиіс. Тапсырма ойдағыдай орындалды. Жақсылық жасау – әр адамның қолынан
ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС
Тәлімгерлік ету – әрбір педагогтың міндеті
Әріптестерімен кәсіби бағытта қарым-қатынас жасау, тәлімгерлік ету – әрбір мұғалімнің басты ұстанымы. Осы тұрғыдан келгенде, барлық мұғалімдерге тәлімгерлік ету қажет деген пікір туатыны шындық. «Мұғалім өзі оқып жүргенде ғана мұғалім бола алады» деген қанатты сөзді басшылыққа ала отырып, тәлімгерлік ету үдерісіне қатысуға ниет білдіргендер көп. Тәлім алушымен екеуіңіздің араңызда бұрыннан да бар ортақтастық, шынайылық, адалдық және сенімділік сияқты түйінді қасиеттер тәлімгерлік үдерісінде көп көмегін тигізеді. Даму қағидатына негізделген бұл жұмыста алға қойған мақсат: түйінді дағдыларды (белсенді тыңдай білу, тәжірибені жетілдіру үшін күрделі сұрақтар қоя білу) дамыту; тәлім алушым Жорғабаев Ғабит Ерғалиұлына проблемалардың шешуін өзі табуына көмектесу. Күтілетін нәтиже: алған теориялық тәжірибелік білімін тәжірибесіне енгізеді, кәсіби дамуда кездескен қиыншылықтарды өз бетімен шешуге үйренеді. Тәлім алушының нақты қандай қажеттілігі бар екенін анықтау үшін оның бір сабағына қатысу жөнінде шешім қабылдау қажет. Сабақты бақылау барысында назарыңызды мұғалімге емес, оқушыларға аудару керек. Өйткені, оқушылардың нені білетіндігін және не істей алатындығын, сонымен қатар, олар қандай қиындықтармен кездесуі мүмкін екенін, сол арқылы тәлім алушыңның тәжірибесін жақсартуға қандай кедергілер бар екенін анықтау керек болады. Математика пәні бойынша ортақ проблема: оқушылардың пәнге деген қызығушылығының төмендігі; сұрақ қою дағдысын қалыптастыру (тиімді сұрақ, ұтымды жауап); ашық сұрақтарға жауап беруге қиналатындығын талқыладық. Қажеттіліктерді анықтаған соң, тәлім алушымды жеті модуль негізінде құрылған деңгейлік бағдарламаның жаңа
келеді. Жылы жүрек, шын пейіл, нәзік сезім адамды ізгілікке бастайды. Жақсылыққа ұмтылу адамды бақытқа, игілікке жеткізеді. Ешқандай жақсылық зая кетпейді. Сондықтан да айналаңдағы адамдарға сергек қарап, сезімталдық таныт. Олардың жақсылығын сезіп көре біл. Қуанышқа ортақ болып, қиындығын бөліс. Сонда сен де олардың сүйіспеншілігіне бөленесің. «Жақсы тілек – жылы жүрек» атты шараның бар айтпақ ойы осы. Бір-бірімізге жақсы, жылы сөздер айтылса, өмір мейірім мен қайырымға толы болады, қуаныш пен шаттыққа кенеледі. Сондықтан барлық уақытта бір-бірімізге жүрекке жылы тиетін жақсы лебіздерді жиі айтып жүрейік!
ӨНЕГЕ
Адамның адамшылдығы ізгі ұстаздан болады Амангелді ауданына қарасты Есір деген кішкене ауылда Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың «100 мектеп, 100 аурухана» бағдарламасы аясында екі қабатты әсем де, көрікті орта мектеп ауыл балаларының игілігіне бой көтерген еді.
идеяларымен таныстырып, оқыту тәжірибесіне өзгерістер енгізуді ұсындым. Алдымен сабақты жоспарлаған кезде алдымызға жалпылама емес, нақты мақсаттар қойдық. Оқушылар оқу үдерісіне белсенді қатысуы үшін, олар өздері тақырыпты ашып, тақырыпты талдауын, жинақтауын, зерттеуін, өз алдына мақсат қою, алынған нәтижелерді қадағалауын, тәуекелге баруы керек екендігін ескеріп, сабақ процесінде оқушылар негізгі тұлға, мұғалім тек бағыттаушы рөлінде болуына баса назар аударылды. Блум таксономиясының зеттеу бөлімін қолданып тақырыпты ашуға болатынын анықтап, жоспарды талдау, зерттеу бөлімінен бастадық. Бақылау барысын осы бөлімдер бойынша жүргізгенде, сабақ жүрісі төменде көрсетілгендей өткізілді және мынадай түйіндер жасалды: Жаңа сабақтың мазмұнын ашу үшін берілген тапсырмалар оқушылардың қызығушылығын оятты. Тапсырмада оқушылар әртүрлі заттардағы (стакан, кесе, дөңгелек болып қиылған әр түрлі-түсті картондар және цилиндр пішіндес фигуралар) дөңгелектің ұзындығын тауып, оның диаметріне қатынасын анықтау керек болатын. Олардың сол заттардың ұзындығын есептеуде бір топ жіп тауып есептесе, екінші бір топ мүшелері ақ қағазды ұзынша бөліктермен қиып заттарды орап анықтады. «Есептегенде
шыққан нәтижені салыстырыңыздар, салыстыруда нені байқадыңыздар» дей келе, сілтеме жасады. Оқушылар барлығын өздері есептеп π саны 3,14 тең болатыннын анықтап, жұмыстарын өздері бағалады. 3,14 саны шықпағандар қайта есептеп өзөзін тексерді. Оқушылардың білетіндігін және білмейтіндігін анықтау үшін жақсы қарым-қатынас тілдік дағдылар мен түсіністікпен қарау екендігін басты назарда ұстау құлаққағыс етілді. Көмек көрсетуге бейімделген үш сатылы құрылым бойынша: І-кезеңі: Тәлім алушының іс-әрекетін және оның тәжірибені өзгерту үшін не істегісі келетіні анықталды. ІІ-кезеңі: Тиісті тиімді шешімді бірігіп таңдау. ІІІ-кезеңі: Өзгерістер енгізу. Тәлімгерлік барысында мұғалімнің жаңашылдыққа бетбұрыс алғаны, оның алдағы уақытта жаңа бағдарламаны игеруіне зор мүмкіндік бар екені аңғарылды. Тәлімгер ретінде тәлім алушыға алдағы уақытта ол үшін нақты проблеманы белгілеуге көмектесіп, оның жеке тәсіліне, нақты мән мәтінге және жұмыс тәсілінің ыңғайына сәйкес келетін іс-әрекеттің оңтайлы бағытын таңдауға жәрдемдестім.
Рафия ДЖИЛКИБАЕВА, Шымкент қаласы ХББ НЗМ математика пәнінің мұғалімі
Бұрын аталған ауылда «барак» типтес кішігірім мектеп болатын. Сол мектепке 2004-2005 оқу жылында Арқалық мемлекеттік педагогикалық институтының тарих және экономика факультетінің тарих және география пәндері мұғалімі мамандығын иеленіп, туған ауылға жас маман болып жұмыс жасауға кіріскен Батырхан Серікбайұлына алғаш ақ жол тілеп қарсы алған, сол кезде мектеп басшысының шаруашылық жөніндегі орынбасары болған Нұрмағамбетов Жасұлан Еденұлы еді. Алғашқы еңбек күнімнен бастап Жасұлан Еденұлы тәлімгерлік етіп, барлық оқығаны мен білгенін үйретті. Жасұлан Еденұлы аталған мектептің дене шынықтыру пәні мұғалімі. Тәжірибелі ұстаз талантты да, талапты шәкірттерін кір тасын көтеру, баскетбол және шахмат ойындарына баулудан аудан көлеміне танымал. Атап айтқанда, 2013-2014 оқу жылдарында кір тасын көтеруден оқушылардың аудандық ІІІ спартакиадасында дайындаған командасы жүлделі І-орынды иеленіп, облысқа жолдама алған. Баскетбол жарысынан ер балалар командасы І-орын, қыз балалар командасы ІІ-орынды місе тұтқан. 2014-2015 оқу жылдары оқушылар арасында ІV аудандық спартакиадасында ер балалар командалық І-орын алса, үстел теннисінен оқушысы Е.Сағынаев І-орын, шахматтан Шалқар Серіков ІІІ-орынға ие бол-
ды. 2015-2016 оқу жылында V аудандық спартакиадада баскетболдан ер балалар командасы І-орын, шахматтан Жадырасын Кенжебаева ІІІ-орынды қанжығалаған. Жасұлан Еденұлының осы еңбектерін мектеп басшылығының бірнеше жылғы марапаттары, сонымен қатар 2006-2007 жылдардағы Амангелді ауданының білім бөлімінің мақтау қағаздары және де 2014 жылғы Қостанай облысы дене тәрбиесі өңірлік орталығының мадақтамасы айқындап береді. «Басқаны үйреткен кісі қайталау арқылы меңгерген білімдерін нығайтумен ғана емес, пәнге үңілуге мүмкіндік алумен де өзін-өзі үйретеді. Сондықтан да асқан дарынды Иохим Форций өзі жайында: «не естіп, не оқысам да, соның бәрі тіпті бір айдың ішінде-ақ ойымнан шығып кетеді, ал басқаларға үйреткенімді өзімнің бес саусағымдай соншалық айқын білемін», – дейді екен. Сондықтан ол зор табыстарға жету үшін шәкірттеріне өздеріне шәкірттер тауып, оларға күн сайын өздері үйреніп жатқан нәрселерін үйретіп отыруды кеңес қылады», – деп Ян Амос Коменский айтқандай, мұғалімдік мамандықтың қыры мен сырын үйреткен ұстазым Жасұлан Еденұлы қандай да болсын марапатқа лайық, тәжірибесі көпке үлгі. Ұстаз болу жүрек жылылығын, мейірім шуағын, адамгершілік ұлылығын баланың бойына дарыту дейтін болсақ, Жасұлан Еденұлы – жас ұрпаққа үлгі беруден, үйретуден жалықпаған нағыз педагог.
Батырхан КАРАШИНОВ, №10 ОМ директорының ғылыми-әдістемелік жұмыстар жөніндегі орынбасары Қостанай облысы, Арқалық
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
ИНТЕРЕСНЫЕ ФАКТЫ
ОЛИМПИАДА
На экранах – доисторический монстр
Төрт пәннің мұғалімдері жарысты
Светлана ВОРОНОВА Фото Елизаветы ВЕСЛЕНЕВОЙ и пресс-службы ПГПИ Павлодар Останками доисторического сибирского носорога, найденными на территории Павлодарской области, заинтересовались представители японской телекомпании FUJI.TVco.Ltd. Журналисты из страны восходящего солнца приехали снимать археологическую находку в музейном комплексе Павлодарского педагогического института. По словам оператора японской телекомпании Нэгоро Акихито, доисторический монстр станет героем японской передачи «Sekai no Nanda Kore Mystery». Череп сибирского носорога Elasmotherium sibiricum, обитавшего на территории Прииртышья больше 26 млн лет назад, был найден в селе Кожамжар Актогайского района в местечке Хайруйлинский яр. Много лет находка пылилась на полке музея в сельской школе, прежде чем ее признали уникальной. Мир узнал о павлодарском носороге благодаря учительнице биологии Кожамжарской школы, которая показала останки древнего животного ученым ПГПИ, а те, в свою очередь, рассказали о находке коллегам из Томского государственного университета.
31
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г bilimdi_el@mail.ru
После этого фрагмент черепа Elasmotherium sibiricum был отправлен в лабораторию Университета Белфаста на радиоуглеродный анализ. Исследования подтвердили сенсационную новость: найденные в Прииртышье останки принадлежат самому молодому носорогу на планете, которого удалось изучить палеонтологам. – Углерод вымывается из кости очень долго, поэтому по его содержанию можно сделать вывод,
сколько ей лет, – рассказал директор музейного комплекса Павлодарского пединститута Жаркын Кабдолов. – Углеродный анализ показал, что данному экземпляру около 26 тысяч лет. Ранее ученые считали, что эласмотерии существовали всего 350 тысяч лет назад. Встречавшиеся наскальные рисунки с изображением носорога стали предметом гипотезы, что это жи-
вотное могло жить одновременно с человеком разумным. Теперь это подтверждено, и это сенсация в палеонтологии. Результаты совместных исследований были опубликованы в научном журнале «American Journal of Applied Sciences» и нашли живой отклик у ученых Франции, Нидерландов, Индии и США. Во время съемок передачи японские журналисты были удивлены палеонтологической коллекцией, которая экспонируется в музейном комплексе. Особенно большое внимание они уделили постановке сюжета об уникальном памятнике природы «Гусиный перелет», где в 1928 году московский палеонтолог Юрий Орлов обнаружил несколько тысяч костных останков древних животных, предшественников современной африканской фауны, млекопитающих плиоцен-миоценового возраста. На правом берегу Иртыша были обнаружены останки не менее 20 особей оленей, 40 жирафов, 130 носорогов и 200 гиппарионов. В прошлом году павлодарские ученые подали заявку на включение Гусиного перелета в международную программу культурного и природного наследия ЮНЕСКО.
Ақтау қаласы №16 орта мектепте педагог кәсібінің мәртебесін арттыру және жоғары жетістіктері бар педагогтарды анықтау мақсатында облыстық эстетикалық пәндер мұғалімдерінің олимпиадасы өткізілді. Жарысқа әр аудан, қаладан 26 мұғалім қатысты. Мұғалімдер портфолиосын қорғап, тест, эсседен кейін сурет салып, берілген материалдардан бұйым жасап, шеберлік сынып сағаттарын көрсетті. Ән-саз пәні бойынша жүлдегер – Қарақия ауданы, №3 ОМ мұғалімі Бибігүл Умырбаева. Бейнелеу өнері, сызу пәнінен І-орын Түпқараған ауданы, М.Әбдіхалықов атындағы ОМ мұғалімі Гүлбану Бөлеубаеваға берілді. Технология пәні бойынша Түпқараған ауданы, Ақшұқыр мектеп-лицейінен Балаш Төреханова жүлдегерлер қатарынан көрінді. Өзін-өзі тану пәнінен жарыста Ақтау қаласы, №2 ОМ мұғалімі Кания Бердисигурова топ жарды. Жеңімпаз мұғалімдер орталықтың дипломдарымен және бағалы сыйлықтарымен марапатталды.
Әлия ТУМЫШЕВА, ОӘҚББО-ның эстетика бөлімінің әдіскері Маңғыстау облысы
УГОЛОК БIЛIМБЕКА
А учитель-то ненастоящий!.. Привет, друзья! На закате советской власти сатирик Михаил Задорнов шепотом изрек со сцены: «Если говорят «верный ленинец», имеют в виду, что где-то есть неверный ленинец?». Вот и я не понимаю, что значит выражение «дипломированные специалисты»? Выходит, рядом с ними ударно работают и специалисты недипломированные. Или – с поддельными дипломами? В середине «нулевых» страну облетела весть о том, что в одном из медицинских учебных заведений на юге Отечества действует… заочное отделение! Такого мировая медицина еще не знала… Ведь это вам не какие-нибудь филиппинские хилеры (или шарлатаны?), не знающие элементарного скальпеля и практикующие безо всякого диплома! Но бывает и много хуже. Позапрошлым летом КазТАГ
сообщил, что «90 процентов дипломов о высшем педагогическом образовании в Мангистауской области, выданные в 1990-х и 2000-х годах, поддельные». Вдумайтесь: девять из десяти обладателей дипломов – «пень пнем» в педагогике! Кто-то, возможно, возразит: «Вот Лев Толстой был великим педагогом, хоть и не заканчивал никаких педагогических институтов». «Да полноте! – отвечу я. – Гени-
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА Главный редактор: ЛЯЗЗАТ ТУРКЕСТАНОВА
альный Толстой – один в мировой литературе, а у нас «митрофанушек» от образования, да еще с поддельными дипломами – тьма-тьмущая!». Продолжаю цитировать ту же информацию КазТАГа за август 2014 года: «Сотрудники института судебной экспертизы Мангистауской области исследовали около 200 дипломов образца 1990-х и 2000-х годов о высшем педагогическом образовании, около 90% из них оказались подделкой. «Это (90% – КазТАГ), на мой взгляд, еще не предел – проверке подверглась лишь часть населенных пунктов Мангистауской области, – отметила главный эксперт по судебно-техническому исследованию документов Рая Скендирова». Позже то с севера, то с вос-
«Полиция задержала группу мошенников, продающих фальшивые дипломы. «Нам пришлось их отпустить из-за отсутствия улик», – заявил доктор педагогических наук, младший сержант Т.» (Из анекдота) тока страны стали поступать сообщения информагентств примерно одного содержания: «Школьный учитель (психолог, социальный педагог) предстал перед судом за купленный диплом…». Меня окончательно сразила недавняя информация из западного региона Казахстана, где в одной из районных школ по фальшивым дипломам работали заместитель директора и трое учителей. Представьте себе: в одной сельской школе – четыре лжепедагога! Что же делается-то, а?!
Сейчас часто говорят, что среди негативных факторов, влияющих на состояние здоровья школьника, наиболее серьезными являются интенсивность образовательного процесса и увеличение количества стрессовых ситуаций, связанных с учебой. А если еще и учитель окажется ненастоящим? Тогда образ педагога в глазах школьника начнет тускнеть и гаснуть. Ведь любовь и уважение детей купить невозможно.
Выпускающий редактор (рус. редакция): АННА БАКСАРАЕВА (87072166883) Выпускающий редактор (каз. редакция): ЖАНЕТ СУЛЕЙМЕНОВА (87015304959) Дизайн и верстка: ЭРИК МУРАТОВ Республиканская образовательная общественно-политическая газета «Бiлiмдi ел – Образованная страна». Собственник: ТОО «Казахстанская образовательная газета». Адрес редакции: РК, 010000, г. Астана, ул. Ханов Керея и Жанибека, 18, офис 304. Телефоны: 8 701 512-42-50, 8(7172) 403-790, 8(7172) 578-001, 8(7142) 917-369. Е-mail: bilimdi_el@mail.ru Свидетельство об учетной регистрации №14359-Г от 30.05.2014 года. Выдано Агентством Республики Казахстан по связи и информации. Подписной индекс 64603. Газета выходит при информационной поддержке Министерства образования и науки РК Рукописи не рецензируются и не возвращаются. Любое воспроизведение статей и иллюстраций, перепечатка материалов газеты возможны только со ссылкой на источник – www.bilimdinews.kz. Ответственность за достоверность фактов и сведений, содержащихся в публикациях газеты, несут авторы, в рекламе и объявлениях – рекламодатели. Газета выходит по вторникам, два раза в месяц.
Ваш Бiлiмбек
Газета отпечатана в типографии ТОО «Костанайский Дом печати» по адресу: г. Костанай, ул. Майлина, 2/3.
Тираж: 3000 экз. Заказ: №703.
32
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
№9(46) 17 мая 2016 г
bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
«ЖАРҚЫН БОЛАШАҚ»
Астана қаласында «Жарқын болашақ» атты халықаралық тіл және мәдениет фестивалі өтті. Бұл фестивалді «KATEV» халықаралық қоғамдық қоры осы уақытқа дейін республикалық қазақ тілі олимпиадасы ретінде ұйымдастырып келген болатын. Биыл Тәуелсіздігіміздің 25 жылдығына және 1 мамыр Қазақстан бірлігі күніне орай, ҚР Білім және ғылым министрлігі мен Қазақстан халқы Ассамблеясы әлемнің 25 мемлекетінен жасөспірімдерді шақырып, айтулы мерекеге тарту ретінде «Жарқын болашақ» республика-
Тұңғыш рет халықаралық деңгейде
лық қазақ тілі олимпиадасын халықаралық деңгейде өткізді. Халықаралық олимпиадаға шетелдегі, нақтырақ айтсақ, Моңғолиядағы, Қырғызстандағы, Өзбекстандағы және Алтай Республикасынан келген қазақ қандастарымыз қатысты. Осы арқылы оларға ата-бабаларының кіндік қаны тамған жерінің әсемдігін көрсетіп, олардың елжандылық сезімдерінің оянуына мүмкіндік беру мақсат болды. Сайыс қорытындысында бес бағыт бойынша жеңімпаздар анықталды. «Әнші бұлбұлдар» аталымында бірінші орын иеленген Моңғолиядан келген Қатыренқыз Алтынайға Сулейман Демирел университетінің білім гранты табысталды. Шетелден келген қандасымызға осылайша ата жұртында білім
алуына қолдау көрсетілді. Халықаралық «Жарқын болашақ» тіл және мәдениет фестивалінің жабылу салтанатында әлемнің 25 елінен келген жас өрендер Тәуелсіздігіміздің 25 жылдығына тарту ретінде өз өнерлерін көрсетті. Олардың арасында әсіресе, Сенегалдан келген қарындасымыздың «Үшқоңыр» әнін орындауы, Угандадан келген қара домалақтың Ибрагим Ескендір және Абзал Жаңабай бауырымызбен бірге «Қазағым» әнін айтқаны көрермендерге ерекше көңілкүй сыйлады. Бір айта кетерлігі, осы халықаралық шара республикамыз үшін ең маңызды «ЭКСПО-2017» ұлттық жобасын әлемге танытуға жақсы мүмкіндік болды. Өйткені, қонақтарымыз келген күннен
елордамызды тамашалады. Сонымен қатар, Білім және ғылым министрінің қабылдауында болып, Қазмедиа орталығын, Ұлттық музейді, «Астана» телеарнасының редакциясын, Бәйтеректі, Ханшатырды және тағы басқа жерлерді аралады. Жалпы, «Жарқын болашақ» олимпиадасын өткізудегі басты мақсат – қазақ тілінің қолдану аясын кеңейту, дамыту, дарынды өрендерді анықтау. Бұл олимпиадаға оқыту тіліне қарамастан, мемлекеттік және мемлекеттік емес жалпы білім беретін мектептердің, лицейлердің, гимназиялардың арасында еліміздің барлық облыстарынан келген қазақ тілі мен әдебиеті бойынша 7-11 сынып оқушылары 5 бағыт бойынша («Тілші-әдебиетшілер»,
МЕРЕКЕ
«Жас ғалымдар», «Жазушылар», «Сөз шеберлері», «Әнші-бұлбұлдар») білімін сарапқа салды. «Жарқын болашақ» олимпиадасы 2008 жылдан бері, қазірге дейін 7 рет республикалық деңгейде ұйымдастырылды, жыл сайын оған 1000-нан астам мектеп пен 5000-нан астам оқушылар қатысуда, олардың 118-не алдыңғы қатарлы ЖОО-да білім алуларына мүмкіндік беретін білім гранттары табысталды. Бұл дәстүрлі сайысқа ҚР Білім және ғылым министрлігі, Сенат депутаттары, ҚР Мәдениет және спорт министрлігі, Тіл комитеті, облыс әкімдері, облыстық білім басқармалары, қоғам қайраткерлері, ақын-жазушылар және атақты әншілер барынша қолдау көрсетуде.
ДОПОЛНИТЕЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
Көңілді думан, көрікті кеш Детям нужно прививать любовь к танцам!
Диана СИНОГЕЙКИНА – молодой педагог-хореограф, который с огромной любовью работает с детьми. Выпускница факультета хореографии Казахского Государственного Женского Педагогического Университета (Алматы) преподает уроки хореографии и ведет танцевальный кружок в Международной Школе Астаны (МША).
Ынтымақ пен достықты жалау етіп ұстанған ұлы халқымыздың ұлан-асыр тойы іспеттес «Көктем мерекесі» Атырау қаласындағы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінде тойланды. Базарлы ауылдың ажарлы тойын көрген жамағат талай тамашаның куәгері болды. Алтыбақан тепкен ұлқыз да, күмбірлете күй шертіп, би билеген жұлдыз да, бәрі біздің «ауылға» қонақ болды. Он екі қанат киіз үйге ағылған меймандар ақ дастарқаннан дәм татып, ақ тілектерімен бөлісті. Қос ғашығымыз Қозы Көрпеш пен Баян Сұлудың жанды символы да талайларды таңғалдырды. Мектебіміздің «Әжелер клубы» жүн түтіп, ұршық иірумен шектелмей, сахна төрін әсем әуенмен тербеткенде, сүйсінбеген жан қалмады. Шашбаулары сыңғырлап, асыл моншақ тағынған аруларымыз ор-
таға шыққанда құлпырған табиғат сұлулығы одан әрі ажарлана түскендей болды. «Көктем аруы» сайысына түскен жас аруларымыздың әділ бағасын беруге ҚР Халық әртісі Талпақова Гүлжан Ізімқызы мен «Атырау аруы» титулының иегерлері келді. «Көктем мерекесі» этно-мәдени шарасына арнайы шақырылған қонақтардың орны ерекше. Олар: Атыраудағы Қазақстан Халқы Ассамблеясының мүшелері, пилоттық мектептердің басшылары, оқушылары мен ұстаздары, мектебіміздің Қамқоршылық кеңесінің мүшелері, серіктестік қарым-қатынастағы балабақшалардың басшылары мен балдырғандары, шетелден келген қонақтарымыз бен өңіріміздің аға ұстаздары, мектеп ғимаратын тұрғызған мердігер компания басшылары мен барша шәкірттеріміздің ата-аналары қатысты. Бір сөзбен айтқанда, бірлігі жарасқан, тату-тәтті тірлігі таусылмаған бір ауыл халқының басын қосқандай мереке болды. Білім мен тәрбиені ұштастыра отырып, қоғамымыздың интеллектуалды әлеуетін тәрбиелеуде ұлттық
құндылықтарымызды бойына сіңіріп, көркем эстетикалық тәрбие берудің үздік үлгісін ұйымдастыруды ұсынған мектеп әкімшілігі мен ол идеяның жүзеге асырылуына атсалысқан ұжым қонақтарымыздың ықылас ризашылықтарына бөленді. Пилоттық мектептерден келген әріптестеріміз өз тәжірибелеріне қосар қомақты жаңалықтарға кенелгендерін айтып, қуана тарқасты. Осылайша, Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің тұғырлы 25 жылдығына орай және Елбасының «Мәңгілік Ел» жалпыұлттық идеясы аясында ұйымдастырылған «Көктем мерекесі» этно-мәдени шарасы өскелең ұрпаққа ұлтымыздың көне мәдениеті мен тарихын, көп ұлтты мемлекетіміздегі ұлттар татулығы мен бірлігін ұғындыруды мақсат етті. Көк аспанымыз ашық, қыран құсымыз самғаған көк байрағымыз биік желбіреп, еліміз мәңгі жасасын!
Гүлнәр НӘЖЕНҚЫЗЫ, Атырау қаласы ХББ НЗМ Суреттерді түсірген теледидар үйірмесінің оқушылары
Сама Диана любит танцы с детства. В родном Таразе она училась в музыкальной школе, была участницей множества хореографических конкурсов, никогда не оставалась в стороне от событий культурной жизни, будучи студенткой. С танцевальными номерами участвовала в различных республиканских и международных конкурсах, имеет множество наград. Теперь ее творческая жизнь полностью посвящена детям, которые с большим удовольствием посещают ее уроки. Недавно танцевальный ансамбль МША под ее руководством занял 1 место в Международном конкурсе-фестивале хореографического искусства «Танцевальная Фиеста» в номинации «Народные танцы» (возрастная категория 6-9 лет). Примечательно, что у Дианы творческая семья: ее супруг Жасулан Тургымбеков – музыкантсаксофонист, учится в Университете Искусств «Шабыт» и параллельно работает на телеканале
«Казахстан» в составе музыкальной группы в передаче Нурлана Коянбаева «Тунгі студия». Вместе они учились в Таразе, Алматы, недавно создали семью и теперь живут в Астане. «Мне очень нравится работать с детьми, – говорит Диана Евгеньевна. – Пусть не все мои ученики станут в будущем артистами, танцорами, но уверенность в себе, гармония, пластика и любовь к прекрасному с ними останутся всегда, и это очень важно в жизни!».
Султана ИЛЬЯС