Inspektor_04

BIULETYN URZĘDU DOZORU TECHNICZNEGO

JESIEŃ 2014

JESTEŚMY GOTOWI NA NOWE WYZWANIA

BEZPIECZEŃSTWO W ENERGETYCE

CIEPŁO W SIEDLCACH

Mieczysław Borowski prezes UDT o gospodarce niskoemisyjnej i certyfikacji instalatorów OZE s. 9

Rozmowa z Adamem Ogrodnikiem, dyrektorem Departamentu Koordynacji Inspekcji w UDT s. 11

Rozmowa z Przemysławem Kołodziejakiem, dyrektorem ds. technicznych w PEC Siedlce s. 21

ELEKTROWNIE WIATROWE, BEZPIECZEŃSTWO I EKSPLOATACJA 16-17 PAŹDZIERNIKA 2014 HOTEL MARINE, KOŁOBRZEG

Do udziału w konferencji zapraszamy: właścicieli, inwestorów i producentów, firmy i osoby zajmujące się montażem i serwisem turbin wiatrowych, operatorów farm wiatrowych.

RAMOWY PROGRAM KONFERENCJI • • • • • • • • •

Przepisy UE dotyczące urządzeń transportu bliskiego instalowanych w turbinach wiatrowych Zasady bezpiecznego podnoszenia ładunku. Wypadki (case study) Dobre praktyki BHP w zakresie serwisu turbin wiatrowych (Siemens) Ryzyko podczas prac serwisowych w turbinie wiatrowej, a odpowiedzialność pracodawcy Wpływ wybranych rozwiązań technicznych na bezpieczeństwo pracy w turbinach wiatrowych Inspekcja łopat pracujących przy turbinie wiatrowej Wymagania dotyczące urządzeń ciśnieniowych montowanych w turbinach wiatrowych Pomiary elektryczne w turbinach wiatrowych Logistyka i zarządzanie farmą wiatrową

ZGŁOSZENIA: Urząd Dozoru Technicznego Oddział w Koszalinie Ul. Morska 45, Koszalin

Paweł Bartkiewicz tel. (94) 348 17 12 tel. kom. 883 375 895 mail: pawel.bartkiewicz@udt.gov.pl

4-5

Aktualności Najważniejsze wydarzenia w UDT

6-7 Szanowni Państwo, OZE rośnie w siłę. Jak podał dziennik Rzeczpospolita powołując się na dane Urzędu Regulacji Energetyki koniec czerwca bieżącego roku był dniem, w którym ilość przyłączonych do sieci prosumenckich instalacji OZE wynosiła 239, a ich łączna moc to 1,267 MW. Ten wynik wskazuje sześciokrotny wzrost ilości prosumenckich instalacji OŹE w stosunku do roku ubiegłego. W nowej wersji strategii energetycznej Unii Europejskiej opracowanej przez Komisję Europejską podniesiono cel udziału OZE w unijnym miksie energetycznym do roku 2030 r. Udział zielonej energii w unijnym miksie energetycznym ma osiągnąć poziom 30 proc., podczas gdy wcześniej KE chciała, aby było to 27 proc. Rozwoju OZE nic już nie powstrzyma. Portal gramwzielone.pl podaje informację, że w kwietniu 2015 r. w Japonii powstaną dwie farmy fotowoltaiczne pływające po powierzchni zbiorników wodnych, które są pomysłem Kyocera Corp. i Century Tokyo Leasing Corp. Zakłada się, że będą one produkować więcej energii niż farmy PV na gruncie ze względu na efekt chłodzenia paneli przez wodę. Obie firmy zapowiadają budowę kolejnych około 2-megawatowych pływających farm fotowoltaicznych.

OZE jest dominującym tematem tego numeru Inspektora. Możecie Państwo przeczytać m.in. o roli UDT w praktycznym wprowadzaniu rynku prosumentów, oraz o akredytacji ośrodków szkoleniowych i certyfikacji instalatorów OZE. Miłej lektury!

Świat UDT Ranking Lider Bezpieczeństwa Technicznego UDT

8-10

W cztery oczy „Jesteśmy gotowi na nowe wyzwania”– – rozmowa z Mieczysławem Borowskim, prezesem UDT

11-20 Głos eksperta Bezpieczeństwo techniczne w energetyce Rola UDT w praktycznym wprowadzaniu rynku prosumentów OZE – akredytacja i certyfikacja

21-23 Rozmowa dozorowa Rozmowa z Przemysławem Kołodziejakiem, dyrektorem ds. technicznych w Przedsiębiorstwie Energetycznym w Siedlcach

24-26 Prawo Normalizacja polska w 90 –lecie powstania Polskiego Komitetu Normalizacyjnego

Natalia Rostkowska koordynator projektu

Bezpłatny biuletyn Urzędu Dozoru Technicznego, ul. Szczęśliwicka 34, 02-353 Warszawa, tel. 22 57 22 100, inspektor@udt.gov.pl, www.udt.gov.pl Koordynator projektu: Natalia Rostkowska Projekt graficzny: Mariusz Onyśko Produkcja: Zespół Prasowy Urzędu Dozoru Technicznego

INSPEKTOR

3

AKTUALNOŚCI

Porozumienie o współpracy pomiędzy Urzędem Dozoru Technicznego i Centralnym Instytutem Ochrony Pracy – 11 lipca, Warszawa Strony porozumienia zadeklarowały wolę współpracy na rzecz poprawy bezpieczeństwa technicznego i kształtowania bezpiecznych i ergonomicznych warunków pracy. UDT i CIOP będą współpracować m.in. przy organizacji informacyjnych kampanii społecznych, Ogólnopolskim Konkursie Poprawy Warunków Pracy oraz prowadzeniu projektów celowych, badawczych i rozwojowych w zakresie bezpieczeństwa technicznego i bezpieczeństwa pracowników w miejscu pracy. Porozumienie podpisali: dyrektor CIOP-PIB prof. dr hab. n. med. Danuta Koradecka i prezes UDT Mieczysław Borowski. 

na zdjęciach (od lewej): wiceprezes UDT Przemysław Ligenza, prezes UDT Mieczysław Borowski, prezes GAZ-SYSTEM Jan Chadam

gazu ziemnego w Polsce i będzie podstawą do podejmowania wspólnych działań prowadzących do podnoszenia poziomu bezpieczeństwa technicznego gazociągów przesyłowych i obiektów technologicznych z nimi związanych należących do GAZ-SYSTEM S.A. Porozumienie podpisali: Jan Chadam Prezes Zarządu GAZ-SYSTEM S.A., Wojciech Kowalski Członek Zarządu ds. technicznych i eksploatacyjnych GAZ-SYSTEM S.A. i Mieczysław Borowski Prezes Urzędu Dozoru Technicznego.

I posiedzenie Komitetu Odwoławczego w zakresie akredytacji i certyfikacji w obszarze odnawialnych źródeł energii – 5 sierpnia, Warszawa

foto: UDT

Pierwsze posiedzenie Komitetu Odwoławczego powołanego na podstawie ustawy Prawo Energetyczne (Dz.U. z 2012r., poz. 1059, art. 20x) odbyło się w siedzibie UDT w Warszawie. Na początku spotkania, w drodze głosowania, wybrano przewodniczącego Komitetu - Pana Sebastiana Stępnickiego. W trakcie spotkania przewodniczący przedstawił plan i ogólne zasady pracy Komitetu Odwoławczego na podstawie regulaminu zatwierdzonego przez prezesa UDT w porozumieniu z Ministrem Gospodarki, a także historię prac nad zapisami w aktach prawnych – ustawach i rozporządzeniach.

Urząd Dozoru Technicznego i Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. podpisali porozumienie o współpracy – 18 lipca, Warszawa Porozumienie dotyczy podjęcia wspólnych działań w obszarze bezpieczeństwa technicznego systemu gazociągów przesyłowych w Polsce.

GAZ-SYSTEM S.A. jako operator systemu przesyłowego gazu ziemnego jest zobowiązany do zapewnienia bezpieczeństwa gazociągów przesyłowych wraz z obiektami technologicznymi.

Urząd Dozoru Technicznego jako jednostka państwowa działająca w dziedzinie zapewnienia bezpieczeństwa urządzeń technicznych, posiada kompetencje i doświadczenie w zakresie badań i oceny stanu technicznego urządzeń ciśnieniowych oraz badań i analiz ryzyka. Podpisane porozumienie pozwoli na wymianę wiedzy i doświadczeń w zakresie kompleksowego podejścia do szacowania ryzyka eksploatacji wszystkich elementów systemu przesyłowego 4

INSPEKTOR

Omówiono stan realizowanych w UDT prac związanych z OZE, problemy związane z wydawaniem certyfikatów instalatorom oraz pierwsze odwołanie od decyzji o odmowie wydania certyfikatu instalatora. Przeprowadzono analizę interpretacji poszczególnych zapisów ustawy Prawo energetyczne oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów oraz akredytowania organizatorów szkoleń w zakresie odnawialnych źródeł energii.

Urząd Dozoru Technicznego i Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej podpisali porozumienie o współpracy – 29 sierpnia, Warszawa Porozumienie dotyczy współpracy na rzecz poprawy bezpieczeństwa technicznego i ochrony przeciwpożarowej w Polsce.

W ramach współpracy strony będą wspierać inicjatywy związane z bezpieczeństwem w przemyśle, ustalać zasady współpracy w postępowaniu w przypadku wystąpienia awarii przemysłowych

AKTUALNOŚCI

oraz dotyczące badań, opinii i ekspertyz technicznych. Współpraca przewiduje również podejmowanie nowych inicjatyw w obszarze bezpieczeństwa w przemyśle.

Porozumienie podpisali: p.o. dyrektor CNBOP-PIB bryg. dr inż. Jacek Zboina i Mieczysław Borowski Prezes Urzędu Dozoru Technicznego.

Uroczyste wręczenie dyplomów uznania wysokiego standardu bezpieczeństwa technicznego – 4-5 września Dyplomy sygnowane przez wiceprezesa Rady Ministrów, ministra gospodarki Janusza Piechocińskiego i prezesa Urzędu Dozoru Technicznego Mieczysława Borowskiego w uznaniu efektywnej współpracy w obszarze minimalizowania ryzyka eksploatacji urządzeń technicznych, utrzymywania wysokiego standardu bezpieczeństwa technicznego oraz wkładu w stabilny rozwój polskiej gospodarki otrzymały: Fabryka Kotłów SEFAKO SA oraz Zespół Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin SA.

Basell Orlen Polyolefins będzie korzystać z usług UDT zwłaszcza w zakresie przygotowywania i przeprowadzania inspekcji technicznych opartych na analizie ryzyka (RBI – Risk Based Inspection), analizie zagrożeń (HAZOP) i analizie warstw zabezpieczeń (LOPA).

Postanowienia porozumienia o współpracy będą realizowane poprzez działania grup roboczych ekspertów BOP i UDT.

Nowe naklejki UDT na dozorowanych urządzeniach technicznych We wrześniu br. UDT wprowadził do użytku nowy wzór naklejki informującej o dacie następnego badania technicznego urządzenia na rok 2015-2016. Zielona naklejka UDT umieszczana na dozorowanych przez inspektorów UDT urządzeniach jest informacją dla użytkowników o pozytywnym wyniku przeprowadzonego badania i terminie następnego obowiązkowego badania technicznego.

Honorowanie przedsiębiorstw wyróżniających się w obszarze inicjatyw i rozwoju gospodarczego oraz bezpieczeństwa technicznego jest wspólną inicjatywą Ministerstwa Gospodarki i Urzędu Dozoru Technicznego.

Światowy standard bezpieczeństwa technicznego w Basell Orlen Polyolefins – 18 września, Płock Inżynierowie UDT pomogą w utrzymaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa technicznego w Basell Orlen Polyolefins. 18 września br. w Płocku Basell Orlen Polyolefins i Urząd Dozoru Technicznego podpisali porozumienie o podjęciu wspólnych działań prowadzących do podnoszenia poziomu bezpieczeństwa instalacji eksploatowanych przez Basell Orlen.

INSPEKTOR

5

ŚWIAT UDT

LIDER BEZPIECZEŃSTWA TECHNICZNEGO Z Mieczysławem Borowskim, prezesem Urzędu Dozoru Technicznego o gospodarce niskoemisyjnej i certyfikacji instalatorów OZE rozmawiała red. Urszula Wojciechowska z miesięcznika „Czysta Energia”

6

INSPEKTOR

ŚWIAT UDT

Mostostal Pomorze SA Mostostal Płock SA Chemar Rurociągi Sp. z o.o.

Fabryka Kotłów SEFAKO SA Rafako SA Zakłady Aparatury Chemet SA Fabryka Maszyn Spożywczych Spomasz Pleszew SA Wagony Świdnica SA ZEC Service Sp. z o.o.

PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA / Elektrownia Bełchatów PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA / Elektrownia Opole Europol Gaz SA Zespół Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin SA Grupa Azoty SA Anwil SA PCC Rokita SA PGNiG Termika SA Źródło Żerań Arcelormittal Poland SA o/Dąbrowa Górnicza KRB Poland Sp.z o.o.

Hutnicze Przedsiębiorstwo Remontowe SA Winda-Warszawa Sp. z o.o.

INSPEKTOR

7

W CZTERY OCZY

JESTEŚMY GOTOWI NA NOWE WYZWANIA Z Mieczysławem Borowskim, prezesem Urzędu Dozoru Technicznego o gospodarce niskoemisyjnej i certyfikacji instalatorów OZE rozmawiała red. Urszula Wojciechowska z miesięcznika „Czysta Energia”

8

INSPEKTOR

W CZTERY OCZY

Panie Prezesie, jakie przepisy prawa wprowadzają system szkolenia i certyfikacji instalatorów montujących urządzenia wykorzystujące odnawialne źródła energii i jaką rolę w tym systemie ma odgrywać Urząd Dozoru Technicznego?

Konieczność istnienia systemu szkoleń i certyfikacji, umożliwiającego instalatorom instalacji odnawialnych źródeł energii podnoszenie kwalifikacji i ich potwierdzanie, wynika z dokonanej we wrześniu 2013 r. nowelizacji ustawy Prawo energetyczne. Nowela ta wprowadza do polskiego prawa postanowienia unijnej dyrektywy 2009/28/WE. Nowe przepisy zostały w marcu br. uzupełnione przez ministra gospodarki w dwóch rozporządzeniach, które zawierają szczegółowe wytyczne dotyczące sposobu działania tego systemu. Jedno z nich określa warunki i tryb wydawania certyfikatów instalatorom zajmującym się montażem urządzeń wykorzystujących odnawialne źródła energii oraz akredytowania organizatorów szkoleń w zakresie odnawialnych źródeł energii.

Drugie rozporządzenie precyzuje wysokość opłat za przeprowadzenie egzaminu, wydanie i przedłużenie ważności certyfikatu oraz udzielanie akredytacji w zakresie odnawialnych źródeł energii.

Certyfikacja instalatorów mikro– i małych instalacji odnawialnych źródeł energii oraz akredytacja organizatorów szkoleń w tym zakresie została powierzona Urzędowi Dozoru Technicznego. Do wypełniania tych zadań jesteśmy w pełni przygotowani a osoby zainteresowane znajdą niezbędne informacje na stronie internetowej UDT. Obecnie nie ma obowiązku wykonywania systemu PV przez certyfikowanego instalatora. Czy nie uważa Pan, że powinien istnieć taki obowiązek?

Wprowadzany obecnie program certyfikacji instalatorów OZE jest dobrowolny i nadal nie będzie obowiązku wykonywania instalacji przez certyfikowanego instalatora. Jestem przekonany, że obecnie wprowadzany dobrowolny system spełni swoje zadanie.

Zleceniodawca, który chce korzystać z instalacji wykorzystującej odnawialne źródła energii, poszuka zapewne kompetentnego wykonawcy. Zlecając instalację, np. paneli słonecznych, znajomemu hydraulikowi, robimy to na własną odpowiedzialność.

Na rynku jest wielu dobrych fachowców w tej branży, którzy nie mają potwierdzenia swoich kwalifikacji w postaci certyfikatu. Co jednak ma zrobić klient, który nie zna żadnego instalatora? Kogo ma wybrać? Dzięki systemowi certyfikacji potwierdzającemu kwalifikacje instalatorów wybór będzie łatwiejszy. Skorzysta na tym również instalator, który legitymując się przed klientem certyfikatem, łatwiej zdobędzie jego zaufanie.

Czy certyfikowany instalator da użytkownikowi gwarancję dobrego wykonania instalacji OZE? W procesie certyfikacji weryfikuje się kompetencje instalatorów, aby zabezpieczyć interesy podmiotów zainteresowanych inwestycjami w odnawialne źródła energii. Certyfikat jest gwarantem

posiadania przez instalatora odpowiedniej wiedzy. Pamiętajmy jednak, że egzaminując instalatora, sprawdzamy jego kwalifikacje, a na dobre wykonanie usługi składają się jeszcze inne elementy: jakość komponentów instalacji i jej estetyka, a także rzetelność, staranność i odpowiedzialność zawodowa wykonawcy. Myślę, że podobnie jak w innych przypadkach, także i tu zadziała system referencji. Instalatorom, którzy będą świadczyć swoje usługi zgodnie z wymogami dobrej praktyki inżynierskiej, będzie przybywać klientów, a ich firmy zaczną się rozwijać. Każdy, kto myśli o rozwoju swojej działalności, musi brać odpowiedzialność za swoją usługę i udzielać na nią gwarancji.

Instalatorzy jakich rodzajów urządzeń będą musieli posiadać certyfikat UDT? Program certyfikacji dotyczy instalatorów kotłów i pieców na biomasę, systemów fotowoltaicznych, systemów grzewczych wykorzystujących energię słoneczną, pomp ciepła oraz płytkich systemów geotermalnych. Chodzi oczywiście jedynie o mikro– i małe instalacje. Mikroinstalacje nie przekraczają 40 kW mocy elektrycznej i 120 kW cieplnej, natomiast małe instalacje dysponują mocą elektryczną od 40 do 200 kW i cieplną w zakresie od 120 do 600 kW. Posiadanie przez instalatora certyfikatu UDT nie jest obowiązkowe, ale myślę, że warto mieć dokument, który jest potwierdzeniem kompetencji zawodowych.

Czy uzyskiwanie certyfikatu na podstawie ukończenia odpowiedniego kierunku studiów daje gwarancję dobrego wykonania systemu?

Nie ma podstaw do sprawdzania dodatkowym egzaminem zasadności wydania certyfikatu na podstawie dyplomu ukończenia studiów wyższych na kierunku lub w specjalności w zakresie instalacji odnawialnego źródła energii albo urządzeń i instalacji sanitarnych, elektroenergetycznych, grzewczych, chłodniczych, cieplnych i klimatyzacyjnych lub elektrycznych, bądź dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zakresie urządzeń i systemów energetyki odnawialnej. Wydając certyfikat UDT osobie, która posiada już poświadczenie swoich kompetencji na podstawie wykształcenia, sprawdzamy spełnienie przez nią pozostałych warunków wymaganych przez Prawo energetyczne.

Chodzi o pełną zdolność do czynności prawnych, korzystanie z pełni praw publicznych oraz czy nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne przeciwko wiarygodności dokumentów i obrotowi gospodarczemu. Warto wspomnieć, że posiadanie certyfikatu UDT będzie ułatwiać w przyszłości pozyskiwanie zleceń od beneficjentów programu „Prosument”, uruchomionego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zleceniodawcami będą nie tylko osoby fizyczne, ale także jednostki samorządu terytorialnego, wspólnoty, spółdzielnie mieszkaniowe itp., które w sposób szczególny odpowiadają za celowe oraz gospodarne wydawanie pieniędzy.

Certyfikat UDT będzie potwierdzeniem wiarygodności potencjalnego wykonawcy.

INSPEKTOR

9

W CZTERY OCZY

Fotowoltaika w Polsce zaczyna się rozwijać, niestety nie jest to rozwój zrównoważony, co może grozić kompromitacją branży, gdy systemy zaczną się psuć, palić i dostarczać zbyt mało energii w stosunku do możliwości. Jak temu zapobiec?

Certyfikacja instalatorów OZE i akredytacja ośrodków ich szkolenia to krok w kierunku poprawy jakości instalacji montowanych w Polsce. Dobór urządzeń charakteryzujących się wysoką jakością i wydajnością energetyczną jest jednym z wymagań stawianych dofinansowywanym instalacjom w programie „Prosument”. Myślę, że nie musimy się obawiać o fotowoltaikę. Ta branża rozwija się obecnie bardzo szybko. Producenci inwestują w badania naukowe, dążąc zarówno do obniżenia kosztów produkcji ogniw, jak również do zwiększenia ich wydajności. Niemal codziennie docierają do nas informacje o nowych elektrowniach fotowoltaicznych i rozwiązaniach technologicznych. Jeden z wiodących producentów na rynku fotowoltaiki wprowadził do swojego procesu produkcyjnego nową technologię wyciągania kryształu, co powinno obniżyć koszty produkcji. Norwegowie zaprezentowali ostatnio ogniwa fotowoltaiczne o połowę mniejsze od standardowych. Trwają również prace nad obniżaniem kosztów magazynowania energii

uwagę. Nie jestem jednak zwolennikiem obowiązku w tym zakresie.

Pamiętajmy, że taki monitoring też kosztuje.

Przyjęte w pakiecie klimatyczno–energetycznym cele dotyczące redukcji emisji CO2 zmuszają do prowadzenia niskoemisyjnej gospodarki. Jaką rolę w tej kampanii chce odegrać UDT? Budowa gospodarki niskoemisyjnej to zagadnienie wielowątkowe. Przede wszystkim konieczne jest zwiększenie udziału źródeł odnawialnych w produkcji energii. Polska zakłada 15–procentowy udział energii ze źródeł odnawialnych w całkowitym zużyciu energii do 2020 r. Wspominana wcześniej nowela Prawa energetycznego tworzy formalne fundamenty pod rozwój tzw. energetyki rozproszonej, korzystającej z odnawialnych źródeł energii. UDT przypisano w tym akcie prawnym ważną rolę w systemie akredytacji ośrodków szkolących w zakresie instalacji OZE i certyfikacji instalatorów tych urządzeń. Rozproszona energetyka odnawialna oferuje lokalne, przyjazne dla środowiska źródła energii elektrycznej wszędzie tam, gdzie wielkoskalowa energetyka zawodowa nie zawsze jest w stanie dostarczyć energię o odpowiednich parametrach i z wystarczającą niezawodnością, szczególnie na obszarach

Rozwój wykorzystywania odnawialnych źródeł energii jest koniecznością. Dziś jeszcze blackout nam nie grozi, choć pesymiści twierdzą że jest blisko, ale musimy dywersyfikować źródła energii. z fotowoltaiki, w tym na dużą skalę, za pomocą technologii baterii β–sodowych. Należy pamiętać, że rozwój wykorzystywania odnawialnych źródeł energii jest koniecznością. Dziś jeszcze blackout nam nie grozi, choć pesymiści twierdzą że jest blisko, ale musimy dywersyfikować źródła energii, dbając o bezpieczeństwo energetyczne kraju. Cieszę się, że polska legislacja dobrze reaguje na te wyzwania.

Kto będzie odbierał i akceptował systemy przyłączone do sieci, a następnie je kontrolował? Czy nie należałoby wprowadzić obowiązku instalowania systemów przez certyfikowanych instalatorów i monitoringu on–line w przypadku systemów instalowanych za pieniądze publiczne?

Jestem przekonany, że każdy, kto wydaje pieniądze publiczne na cele instalacji wykorzystujących naturalne źródła energii, będzie wybierał usługi certyfikowanego instalatora. Wymaga tego po prostu dobra praktyka w zakresie finansów publicznych. Dodatkowy obowiązek jest niepotrzebny. Za odbiór systemu przyłączanego do sieci będzie odpowiadał jej operator. Monitoring on–line pracy danej instalacji warto wprowadzać wówczas, gdy istnieje takie zapotrzebowanie społeczne. Członkowie spółdzielni mieszkaniowych czy wspólnot albo mieszkańcy gmin, które zainwestowały ich pieniądze w odnawialne źródła energii, mają prawo do takiej formy kontroli i w demokratycznym państwie należy to brać pod 10

INSPEKTOR

wiejskich. Małe elektrownie fotowoltaiczne, wykorzystujące energię słoneczną czy elektrownie wiatrowe mogą stanowić alternatywny sposób zasilania w energię gospodarstwa wiejskiego, ale także dodatkowe źródło dochodu. Rozwój „inteligentnych sieci” umożliwi integrację źródeł rozproszonych oraz racjonalne zwiększenie udziału OZE w strukturze wytwarzania energii.

UDT ma też innego rodzaju wkład w budowanie gospodarki niskoemisyjnej. Urządzenia wykorzystujące odnawialne źródła energii, instalacje kogeneracyjne, w tym mikrokogeneracyjne, takie jak agregaty na biopaliwa płynne, mikrobiogazownie czy mikroinstalacje zasilane gazem LPG, podlegają określonym przepisom związanym z ich wytwarzaniem. Laboratorium UDT potwierdza wartości konkretnych parametrów osiąganych przez urządzenie bądź instalację, certyfikat jednostki certyfikującej UDT–CERT stanowi potwierdzenie osiągania przez urządzenie lub instalację zakładanych parametrów, a jednostka notyfikowana UDT wspomaga producenta w procesie oceny zgodności.

Główna linia frontu walki o coraz niższą emisję CO2 przebiega na razie gdzie indziej. UDT bierze udział w realizacji projektów nowych kotłów energetycznych, wyposażonych w instalacje odsiarczania spalin i sprawuje dozór techniczny nad wszystkimi kotłami w trakcie ich eksploatacji. Walka o czystsze środowisko wejdzie w nowy etap, kiedy zaczniemy korzystać z energetyki jądrowej. Aktywnie włączamy się również w te przygotowania.

GŁOS EKSPERTA

BEZPIECZEŃSTWO TECHNICZNE W ENERGETYCE

foto: UDT

Z Adamem Ogrodnikiem, dyrektorem Departamentu Koordynacji Inspekcji w Urzędzie Dozoru Technicznego o polskiej energetyce i odnawialnych źródłach energii rozmawiał red. Jacek Markowski z Rynku Inwestycji.

W jakim kierunku powinna rozwijać się energetyka w Polsce?

Jako przedstawiciel Urzędu Dozoru Technicznego odpowiem, że powinna rozwijać się w sposób przemyślany, uzasadniony ekonomicznie i technicznie, a przede wszystkim w sposób zapewniający bezpieczeństwo ludziom i środowisku. Urząd Dozoru Technicznego aktywnie uczestniczy w zapewnieniu bezpieczeństwa technicznego zarówno w energetyce wykorzystującej konwencjonalne jak i odnawialne źródła energii oraz w planowanej energetyce jądrowej.

Czy polska energetyka jest bezpieczna?

Inspektorzy UDT wykonują badania techniczne urządzeń ciśnieniowych i urządzeń transportu bliskiego we wszystkich elektrowniach

i elektrociepłowniach w Polsce. Niestety zdarza nam się również wykonywać badania poawaryjne i powypadkowe, po których zawsze ustalamy działania prewencyjne, aby uniknąć awarii i wypadków w przyszłości. Urządzenia energetyczne są w większości przypadków znacznie wyeksploatowane, ale są bezpieczne, chociaż ich sprawność jest znacznie niższa od sprawności nowych urządzeń.

Obecnie opracowujemy nowe „Zasady diagnostyki i oceny trwałości eksploatacyjnej elementów kotłów i rurociągów pracujących w warunkach pełzania”. Zawierają one m.in. dokładny opis badań diagnostycznych, których przeprowadzenie daje szczegółową wiedzę o stanie technicznym elementów kotłów i rurociągów energetycznych, pracujących powyżej temperatury granicznej, tj. w warunkach pełzania.

INSPEKTOR

11

foto: UDT

GŁOS EKSPERTA

Musimy szukać takich metod badawczych, które pomogą skutecznie minimalizować ryzyko i koszty inspekcji.

Mając doświadczenie w prowadzeniu ocen stanu technicznego urządzeń, możemy stwierdzić, że w energetyce ocena ta oparta jest zasadniczo na badaniach materiałowych. Odpowiednio wdrożona i prowadzona diagnostyka minimalizuje możliwość wystąpienia niebezpiecznych uszkodzeń elementów krytycznych bloków energetycznych i pozwala prawidłowo określić ich trwałość eksploatacyjną oraz odpowiedzieć na pytanie, czy dany element można dopuścić do dalszej bezpiecznej eksploatacji, czy istnieje potrzeba jego naprawy bądź wymiany.

Uczestniczymy także w procesach oceny zgodności nowo budowanych bloków energetycznych.

Wprowadzają Państwo nowe metody prowadzenia inspekcji pozwalające w niektórych przypadkach wydłużyć okres pomiędzy kolejnymi badaniami.

Tak, przykładem mogą być prace nad wdrożeniem RBI (Risk Based Inspection) – metody planowania inspekcji bazującej na ocenie ryzyka. Metoda ta będzie miała wpływ na wzrost konkurencyjności dużych podmiotów petrochemicznych, a w przyszłości także energetycznych, ponieważ umożliwi ograniczenie kosztów związanych z przestojami.

Będzie to inspekcja "szyta na miarę" dostosowana do konkretnych zagrożeń występujących w danej instalacji, planowana i realizowana w oparciu o najnowsze normy i standardy techniczne. Na bieżąco analizuje problemy związane z bezpieczeństwem, które mogą wystąpić w budowanych i nowo wybudowanych blokach energetycznych.

12

INSPEKTOR

Przykładem problemu, jaki może napotkać energetyka i dozór techniczny w ramach eksploatacji kotłów, może okazać się niedostosowanie obecnie eksploatowanych palenisk kotłów do spalania nowej, agresywniejszej mieszanki paliwowej. Z naszych doświadczeń wynika, że współspalanie biomasy w kotłach wpływa na pogorszenie stanu technicznego urządzeń. Musimy szukać takich metod badawczych, które pomogą skutecznie minimalizować ryzyko i koszty inspekcji. Nowe wyzwania w zakresie analizy bezpieczeństwa technicznego wynikają z konieczności ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i rozbudowywania układów technologicznych nowych bloków energetycznych o układy CCS (ang. carbon capture and storage) – sekwestracja CO2.

UDT został upoważniony do wydawania certyfikatów instalatorom OZE oraz akredytacji ośrodków prowadzących dla nich szkolenia. Jakie znaczenie dla konsumentów ma ten system?

Prawidłowy montaż instalacji odnawialnych źródeł energii zagwarantuje jej efektywność oraz odpowiednią sprawność.

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii tworzy szerokie możliwości kreowania innowacji i może być szansą na wyrównanie warunków rozwoju różnych obszarów w Polsce.

System certyfikacji instalatorów OZE oraz akredytacji ośrodków prowadzących dla nich szkolenia obowiązuje w całej Europie.

System ten opisano w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Zgodnie z tą dyrektywą każde państwo członkowskie uznaje certyfikaty przyznane przez inne państwa członkowskie.

Implementację postanowień dyrektywy stanowi nowelizacja Prawo energetyczne. Obecnie trwają prace nad nową „ustawą o OZE”, w której projekcie wymagania w zakresie akredytacji i certyfikacji OZE są spójne z ustawą Prawo energetyczne. Pomimo nieobligatoryjnego, fakultatywnego charakteru certyfikacji obserwujemy duże zainteresowanie osób chcących uzyskać certyfikat potwierdzający ich kompetencje. Ułatwia im to działanie na rynku.

GŁOS EKSPERTA

W środowiskach inżynieryjnych dyskutuje się fakt, że ustawodawca przewidział certyfikację instalatorów na podstawie posiadanego wykształcenia.

Rzeczywiście, z wnioskiem o wydanie certyfikatu na podstawie wykształcenia mogą wystąpić osoby, które posiadają jeden z wymienionych w ustawie dyplomów. Jednym z nich jest dyplom ukończenia studiów wyższych na kierunku lub w specjalności w zakresie odnawialnych źródeł energii, albo urządzeń i instalacji sanitarnych, elektroenergetycznych, grzewczych, chłodniczych, cieplnych i klimatyzacyjnych lub elektrycznych, wydany na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r.

Prawo o szkolnictwie wyższym. Zgodnie z tym zapisem, instalatorzy posiadający odpowiedni dyplom ukończenia studiów, ale wydany przed 1 września 2005 r. (dzień wejścia w życie ustawy), nie będą mogli otrzymać certyfikatu instalatora odnawialnych źródeł energii.

W uzasadnionych przypadkach, przy niespełnieniu określonych wymagań, UDT może odmówić wydania certyfikatu lub udzielenia akredytacji. Jednak w takich przypadkach istnieje możliwość odwołania się do Komitetu Odwoławczego, któremu zapewniamy obsługę administracyjno-organizacyjną. Komitet Odwoławczy powołany przez Ministra Gospodarki na 4 letni okres kadencji działa przy Prezesie UDT. W skład Komitetu wchodzą proporcjonalnie, w liczbie zapewniającej brak dominacji którejkolwiek ze stron, osoby reprezentujące organy administracji rządowej, ogólnopolskie stowarzyszenia i organizacje: konsumenckie, pracodawców, gospodarcze i naukowo-techniczne, jeżeli zakres ich działania obejmuje zadania związane z promowaniem wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

Jak Pan ocenia przyszłość wykorzystywania odnawialnych źródeł energii?

Przyszłość i rozwój OZE będzie powiązany z magazynowaniem energii. Magazynowanie energii elektrycznej z punktu widzenia systemu elektroenergetycznego stanowi ważne zagadnienie.

Dąży się bowiem do zrównoważenia popytu i podaży energii elektrycznej. Jednocześnie należy zapewnić niezawodność oraz pewność działania całej sieci. UDT będzie podejmować działania w zakresie swoich kompetencji, aby stosowane rozwiązania były efektywne, a przede wszystkim bezpieczne.

Trudno wyobrazić sobie przyszłość systemu energetycznego bez energetyki jądrowej, a jednak ciągle pojawiają się wątpliwości, czy będzie bezpieczna.

Energetyka jądrowa właściwie zorganizowana i zabezpieczona będzie bezpieczna. UDT przygotowuje się do realizacji swoich zadań w obiektach jądrowych. Aktywnie uczestniczyliśmy w opracowaniu

foto: Fotolia

Czy UDT może odmówić wydania certyfikatu lub akredytacji i co można w takiej sytuacji zrobić?

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii tworzy szerokie możliwości kreowania innowacji i może być szansą na wyrównanie warunków rozwoju różnych obszarów w Polsce. przepisów prawnych w tym obszarze. Do nowych wymagań została dostosowana ustawa o dozorze technicznym. Wyszło również rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu w elektrowni jądrowej. Trwają prace nad opracowaniem warunków technicznych dozoru technicznego w obiektach jądrowych. Prowadzimy analizy specyfikacji i przepisów technicznych dotyczących urządzeń w elektrowni jądrowej mogących stwarzać zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego, mienia i środowiska naturalnego. Koordynację w zakresie kontroli i nadzoru nad działalnością obiektów jądrowych, sprawowaną przez organy dozoru jądrowego oraz inne organy administracji w zakresie ich kompetencji i właściwości, zapewnia system koordynacji kontroli i nadzoru nad obiektami jądrowymi.

Tworzy go Prezes Państwowej Agencji Atomistyki w porozumieniu z Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Urzędem Dozoru Technicznego, Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska, Głównym Inspektorem Sanitarnym, Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej, Głównym Inspektorem Nadzoru Budowlanego i Głównym Inspektorem Pracy. Jestem przekonany, że nasza energetyka jądrowa będzie bezpieczna.

INSPEKTOR

13

GŁOS EKSPERTA

foto: UDT

ROLA UDT W PRAKTYCZNYM WPROWADZANIU RYNKU PROSUMENTÓW Rola UDT w programie Prosument nierozerwalnie wiąże się z funkcją instytucji eksperckiej w branży zapewniania bezpieczeństwa urządzeń i instalacji technicznych. Głównym zadaniem UDT jest ocena zgodności urządzeń technicznych z odpowiednimi przepisami i specyfikacjami technicznymi w fazach projektowania, wytwarzania i eksploatacji. tekst: Norbert Wroński, ekspert UDT Określając rolę UDT w programie Prosument konieczne jest zwrócenie uwagi, co jest nadrzędnym celem programu oraz czym jest UDT i jaką funkcję pełni w Polsce.

Celem programu Prosument – linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii – jest ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 w wyniku zwiększenia produkcji energii z odnawialnych źródeł, poprzez 14

INSPEKTOR

zakup i montaż małych instalacji lub mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii, do produkcji energii elektrycznej lub ciepła i energii elektrycznej. Okres przewidziany na wdrożenie programu to lata 2014 – 2020. Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie od beneficjentów w trybie ciągłym z wydatkowaniem środków ma trwać do roku 2020. Beneficjentami programu mogą być: osoby fizyczne, jednostki samorządu terytorialnego, wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe.

GŁOS EKSPERTA

−− energii elektrycznej, −− ciepła i energii elektrycznej (połączone w jedna instalację lub oddzielne instalacje w budynku), dla potrzeb budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub wielorodzinnych, w tym dla wymiany istniejących instalacji na bardziej efektywne i przyjazne środowisku.

Sam zakup i montaż wyłącznie instalacji źródeł ciepła będzie niewystarczający.

Program Prosument ogłoszony przez NFOŚiGW na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2013 r.,poz.1232, z późn. zm.) ma na celu promowanie nowych technologii OZE oraz postaw prosumenckich (podniesienie świadomości inwestorskiej i ekologicznej), a także rozwój rynku dostawców urządzeń i instalatorów oraz zwiększenie liczby miejsc pracy w tym sektorze.

Istotnym faktem związanym z wymaganiami co do dofinansowywanych instalacji jest zbieżność w czasie ogłoszenia programu i publikacji dwóch ważnych rozporządzeń wykonawczych do znowelizowanej ustawy Prawo energetyczne stanowiącej tzw. mały trójpak energetyczny, wdrażający w pełniejszy od dotychczasowego sposób przepisy unijne promujące wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych oraz regulujący wspólne zasady rynku wewnętrznego energii elektrycznej i gazu ziemnego. Wspomniane akty przydzielają UDT nowe zadania w obszarze potwierdzania kwalifikacji instalatorów odnawialnych źródeł energii.

Program dotyczy finansowania przedsięwzięć następujących instalacji:

−− źródeł ciepła opalanych biomasą (kotły dedykowane

foto: Fotolia

do spalania biomasy o mocy do 300kWt −− pomp ciepła o znamionowej mocy instalacji do 300 kWt −− kolektorów słonecznych o znamionowej mocy instalacji do 300 kWt −− systemów fotowoltaicznych o znamionowej mocy instalacji do 40 kWp −− małych elektrowni wiatrowych o znamionowej mocy instalacji do 40 kWe −− układów mikrokogeneracji (w tym mikrobiogazowni) o znamionowej mocy instalacji do 40 kWe

Zgodnie z założeniami programu przewiduje się dwie formy dofinansowania: pożyczkę i dotację. Zakładanym przez NFOŚiGW efektem ekologicznym programu będzie coroczne ograniczenie emisji CO2 o 165 000 Mg oraz roczna produkcja energii z odnawialnych źródeł na poziomie 360 000 MWh. Ze względu na wysokie, w pewnych przypadkach, kwoty dofinansowania kosztów kwalifikowanych instalacji wchodzących w skład przedsięwzięcia sięgające nawet 100%, w tym w latach 2014–2015 dotacji w przedziale 20–40%, można z powodzeniem założyć dużą popularność programu. Przy czym nie należy zapomnieć, że dofinansowanie przedsięwzięć obejmie zakup i montaż nowych instalacji i mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii do produkcji:

Rozporządzenia do ustawy Prawo energetyczne: −− Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 25 marca 2014 r. w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów oraz akredytowania organizatorów szkoleń w zakresie odnawialnych źródeł energii (Dz.U. z 2014 r. poz 505). −− Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 marca 2014 r. w sprawie wysokości opłat za przeprowadzenie egzaminu, wydanie i przedłużenie ważności certyfikatu oraz udzielanie akredytacji w zakresie odnawialnych źródeł energii (dz.U. z 2014 r. poz 425) ściśle związane z działaniem UDT w tym sektorze energetyki i programem „Prosument”.

Miejsce UDT w programie Prosument nierozerwalnie wiąże się z pełnioną na co dzień rolą instytucji eksperckiej w branży zapewniania bezpieczeństwa urządzeń i instalacji technicznych. Głównym zadaniem UDT jest ocena zgodności urządzeń technicznych z odpowiednimi przepisami i specyfikacjami technicznymi w fazach projektowania, wytwarzania i eksploatacji. Urząd jest organizacją niezależną, co ma szczególne znaczenie przy podejmowaniu decyzji w obszarze działalności technicznej. Kompetencje UDT znalazły odzwierciedlenie w uznaniu przez Komisję Europejską UDT jako jednej z europejskich jednostek notyfikowanych do aktów prawnych UE. INSPEKTOR

15

GŁOS EKSPERTA

Poza wspomnianą oceną zgodności urządzeń, UDT prowadzi badania w akredytowanym laboratorium (Centralne Laboratorium Dozoru Technicznego) oraz ocenę kwalifikacji zawodowych personelu wykonującego prace techniczne w przemyśle.

W związku z tym wymaganie stawiane dofinansowywanym instalacjom w programie Prosument, jakim jest dobór urządzeń charakteryzujących się wysoką jakością i wydajnością energetyczną realizowane jest w dwóch płaszczyznach: spełnianie przez instalowane urządzenia wymagań specyfikacji i norm technicznych przywołanych w programie oraz kompetentny personel wykonujący instalację.

Certyfikacja Instalatorów OZE Wymagania programu Prosument dotyczące uprawnień do montażu małych oraz mikroinstalacji są szerokie. Zgodnie z wymaganiami programu, montażu instalacji może dokonać wykonawca spełniający co najmniej jedno z wymagań:

 może sprawować samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, tj. ma uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi w odpowiedniej specjalności instalacyjnej: w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych lub w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych, o czym jest mowa w rozdziale 2 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. 2013 r. poz. 1409);

 



jest przedstawicielem producenta głównego urządzenia wytwarzającego energię lub jego autoryzowanego dystrybutora; posiada świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku dozoru lub eksploatacji, wydawane na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. 2003 r. Nr 89, poz. 828 z późniejszymi zmianami) – w zakresie niezbędnym dla montowanej instalacji; posiada ważny certyfikat wystawiony przez prezesa Urzędu Dozoru Technicznego w zakresie instalowania danego rodzaju urządzeń

Jak zatem można wnioskować dokument potwierdzający kwalifikacje instalatora w postaci certyfikatu może być wystarczający, aby NFOŚiGW uznał uprawnienia osób wykonujących 16

INSPEKTOR

instalację. Zasady uzyskania certyfikatu UDT są opisane w artykule „OZE - akredytacja i certyfikacja” str. 17.

Jednostka Strony Trzeciej Dla wszystkich odnawialnych źródeł energii objętych programem ustalono wspólne wymagania ogólne i szereg szczegółowych wynikających ze specyfiki danego źródła.

Zgodne z założeniami programu będą instalacje do produkcji energii elektrycznej lub ciepła wykorzystujące: −− źródła ciepła opalane biomasą, pompy ciepła oraz kolektory słoneczne o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kWt, −− systemy fotowoltaiczne, małe elektrownie wiatrowe, oraz układy mikrokogeneracyjne (w tym mikrobiogazownie) o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kWe UDT realizuje zadania wynikające z delegacji ustawy Prawo energetyczne w zakresie certyfikacji instalatorów i akredytacji ośrodków szkoleniowych, a także pełni rolę niezależnej jednostki wykonującej badania i oceniającej zgodność z przyjętymi wymaganiami na rzecz projektantów lub producentów. Doskonałym przykładem na to jak wiele aspektów może być ze sobą powiązanych jest norma PN-EN 12831 Instalacje ogrzewcze w budynkach – Metoda obliczania projektowego obciążenia cieplnego. Jednostka oceniająca zgodność wykorzystuje zapisy normy zarówno w procesie wydawania świadectw charakterystyki energetycznej budynków, jak i wydając niezależną opinię pod kątem oceny projektu obliczeniowego zapotrzebowania budynku na ciepło w programie Prosument.

We wszystkich wymienionych źródłach, zależnie od konkretnych wymagań programu i normy w nim określonej, rola jednostki strony trzeciej sprowadza się do: −− występowania jako niezależne laboratorium potwierdzające protokołem badań wartości konkretnych parametrów osiąganych przez urządzenie bądź instalację, −− występowania jako jednostka certyfikująca wyrób, potwierdzająca zgodność osiąganych przez urządzenie bądź instalację wartości parametrów z wymaganiami normy, −− występowania jako jednostka notyfikowana, wydająca certyfikat zgodności w procesie oceny zgodności z przepisami UE, tak aby producent mógł oznakować swój wyrób znakiem CE. Ze względu na dużą różnorodność urządzeń trudno znaleźć jednostkę, która mogłaby wykonywać wszystkie badania dla wszystkich rodzajów źródeł. Dlatego istotne jest aby określoną rolę przypisaną w programie danej specyfikacji wykonywała jednostka kompetentna, posiadająca doświadczenie z danymi rodzajami urządzeń i instalacji odnawialnych źródeł energii.

GŁOS EKSPERTA

Mikroinstalacja to odnawialne źródło energii o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej nie większej niż 40 kW, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nie większej niż 120 kW. Mała instalacja to odnawialne źródło energii o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej większej niż 40 kW i nie większej niż 200 kW przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej większej niż 120 kW i nie większej niż 600 kW.

foto: Fotolia

OZE – AKREDYTACJA I CERTYFIKACJA UDT akredytuje organizatorów szkoleń i certyfikuje instalatorów mikro– i małych instalacji. tekst: Dariusz Cendlewski, ekspert UDT System certyfikacji instalatorów OZE oraz akredytacji ośrodków prowadzących dla nich szkolenia przewidziano w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Implementację postanowień dyrektywy stanowi nowelizacja ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 – t. j.). Zgodnie z tą ustawą Urząd Dozoru Technicznego zajmuje się akredytowaniem organizatorów szkoleń i certyfikacją instalatorów mikro– i małych instalacji następujących rodzajów odnawialnych źródeł energii: −− kotłów i pieców na biomasę, −− systemów fotowoltaicznych, −− słonecznych systemów grzewczych, −− pomp ciepła, −− płytkich systemów geotermalnych.

Certyfikacja instalatorów z dyplomem Zgodnie z art. 20 h ust. 4 ustawy Prawo energetyczne, instalator, który ma pełną zdolność do czynności prawnych, korzysta z pełni praw publicznych oraz nie był skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne przeciwko wiarygodności dokumentów i obrotowi gospodarczemu, może uzyskać certyfikat, o ile posiada:

−− dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej −− lub dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zakresie urządzeń i systemów energetyki odnawialnej wydany na podstawie przepisów ustawy o systemie oświaty −− lub dyplom ukończenia studiów wyższych na kierunku lub w specjalności w zakresie odnawialnych źródeł energii, albo urządzeń i instalacji sanitarnych, elektroenergetycznych, grzewczych, chłodniczych, cieplnych i klimatyzacyjnych lub elektrycznych wydany na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r. poz. 572, z późn. zm.)

Warto zwrócićuwagę na zapis o posiadaniu dyplomu wydanego na podstawie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym z 2005 r.

Zgodnie z tym zapisem, instalatorzy posiadający dyplom ukończenia studiów na kierunku lub w specjalności w zakresie opisanym powyżej, ale wydanym przed 1 września 2005 r. (dzień wejścia w życie ustawy) nie będą mogli otrzymać certyfikatu instalatora odnawialnych źródeł energii.

Certyfikacja instalatorów po szkoleniu i egzaminie Certyfikat instalatora OZE można uzyskać uczestnicząc w szkoleniu realizowanym przez ośrodek szkoleniowy akredytowany przez UDT INSPEKTOR

17

GŁOS EKSPERTA

i po zdaniu egzaminu przed komisją powołaną przez Prezesa UDT, w sposób zgodny z art. 20 i ustawy Prawo energetyczne. Egzamin dla instalatorów ubiegających się o wydanie certyfikatu przeprowadza się co najmniej dwa razy w roku. Informację o terminie i miejscu egzaminu Prezes UDT ogłasza w Biuletynie Informacji Publicznej UDT, co najmniej 30 dni przed planowanym terminem egzaminu.

Zgodnie z art. 20h ust. 3. ustawy Prawo energetyczne certyfikat może być wydany instalatorowi, który spełnia wymienione niżej warunki: −− posiada pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych, −− posiada dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe, wydany na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze zm.) lub inny równoważny dokument potwierdzający kwalifikacje do instalacji urządzeń i instalacji sanitarnych, elektroenergetycznych, grzewczych, chłodniczych lub elektrycznych, −− lub posiada udokumentowane trzyletnie doświadczenie zawodowe w zakresie instalowania lub modernizacji urządzeń i instalacji: sanitarnych, energetycznych, grzewczych, chłodniczych lub elektrycznych −− lub posiada świadectwo ukończenia co najmniej dwusemestralnych studiów podyplomowych lub równorzędnych, których program dotyczył zagadnień zawartych w zakresie programowym szkoleń określonym w Załączniku 4 do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 25 marca 2014 r. w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów oraz akredytowania organizatorów szkoleń w zakresie odnawialnych źródeł energii (Dz. U. z 2014 r. poz. 505) −− lub zaświadczenie o ukończeniu szkolenia u producenta danego rodzaju odnawialnego źródła energii, które w części teoretycznej i praktycznej zawierało zagadnienia w zakresie projektowania, instalowania, konserwacji, modernizacji lub utrzymania w należytym stanie technicznym odnawialnego źródła energii, −− nie był skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne przeciwko wiarygodności dokumentów i obrotowi gospodarczemu, −− ukończył szkolenie podstawowe dla osób ubiegających się o wydanie certyfikatu instalatora mikroinstalacji lub małej instalacji, poświadczone zaświadczeniem, przeprowadzone przez akredytowanego przez UDT organizatora szkoleń w zakresie dotyczącym instalowania danego rodzaju odnawialnego źródła energii, −− zdał egzamin przeprowadzony przez komisję egzaminacyjną, odpowiednio dla danego rodzaju odnawialnego źródła energii, nie później niż w ciągu 12 miesięcy od dnia ukończenia szkolenia podstawowego.

Koszt udziału w egzaminie wynosi 730,01 PLN. Wniosek o wydanie certyfikatu Wniosek o wydanie certyfikatu należy złożyć w jednym z oddziałów UDT. Wzór wniosku zawiera Załącznik 5 do rozporządzenia Ministra 18

INSPEKTOR

Gospodarki z dnia 25 marca 2014 r. w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów oraz akredytowania organizatorów szkoleń w zakresie odnawialnych źródeł energii (Dz. U. z 2014 r. poz 505).

Do wniosku należy dołączyć: −− kopie dokumentów potwierdzających spełnienie wymagań, o których mowa powyżej, −− oświadczenie o wyrażeniu zgody albo odmowie ujawnienia w rejestrze certyfikowanych instalatorów informacji dotyczących miejsca pracy lub wykonywania działalności gospodarczej przez instalatora, −− oświadczenie o następującej treści: „Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia wynikającej z art. 233 § 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, oświadczam, że posiadam pełną zdolność do czynności prawnych, korzystam z pełni praw publicznych, nie byłem karany”, −− potwierdzenie wniesienia na rachunek bankowy opłaty za wydanie certyfikatu.

Opłata za wydanie certyfikatu w zakresie jednego rodzaju odnawialnego źródła energii wynosi 182,50 PLN. Kwotę należy przelać na rachunek bankowy oddziału UDT, do którego składany jest wniosek. Numery kont podane są na stronie internetowej UDT w zakładce „kontakt”. W tytule przelewu należy wpisać: Przedpłata za wydanie certyfikatu instalatora OZE. Po wydaniu certyfikatu dane instalatora zostaną umieszczone w rejestrze certyfikowanych instalatorów oraz wydanych certyfikatów i ich wtórników prowadzonym przez UDT i zamieszczonym na stronie internetowej www.udt.gov.pl. Certyfikat wydaje się na 5 lat. Po spełnieniu określonych wymagań ważność certyfikatu można przedłużyć na okres kolejnych 5 lat.

Obywatele innych państw Osoby będące obywatelami państwa członkowskiego Unii Europejskiej oraz osoby będące obywatelami innych państw, którym na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów prawa Unii Europejskiej przysługuje prawo podjęcia zatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, mogą instalować mikroinstalacje lub małe instalacje, jeśli posiadają: −− ważny certyfikat lub równoważny dokument wydany w tym państwie zgodnie z kryteriami określonymi w Załączniku IV dyrektywy 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych i zgłoszą prezesowi UDT zamiar rozpoczęcia instalacji mikroinstalacji i małej instalacji nie później niż 30 dni przed zamierzonym rozpoczęciem instalacji −− lub certyfikat wydany na zasadach określonych w ustawie Prawo energetyczne.

Akredytacja organizatorów szkoleń w zakresie OZE Jednym z warunków przystąpienia do egzaminu w procesie certyfikacji instalatora OZE jest ukończenie szkolenia w ośrodku posiadającym akredytację UDT.

GŁOS EKSPERTA

Zgodnie z art. 20 q. ustawy Prawo energetyczne akredytowanym organizatorem szkolenia podstawowego lub przypominającego może być podmiot, który: −− posiada system zarządzania szkoleniami, −− posiada warunki lokalowe i wyposażenie gwarantujące prawidłowe przeprowadzenie szkoleń, −− dysponuje kadrą posiadającą kwalifikacje niezbędne do przeprowadzenia szkolenia, −− uzyskał akredytację Prezesa UDT w zakresie szkolenia odpowiedniego dla danego rodzaju odnawialnego źródła energii.

System zarządzania szkoleniami powinien zawierać: 1. wskazanie osoby odpowiedzialnej za zarządzanie organizacją szkoleń i za informacje związane ze szkoleniem, 2. procedurę dokumentowania i weryfikacji kompetencji personelu prowadzącego szkolenia oraz zapewnienia ciągłej aktualizacji ich wiedzy, 3. procedurę rejestrowania uczestników szkoleń oraz dokumentowania przebiegu szkoleń wraz z oceną ich efektywności, 4. procedurę nadzoru nad: −− aktualizacją i dokonywaniem zmian w programach szkoleń i materiałach szkoleniowych, −− stanem urządzeń technicznych, w tym wyposażeniem laboratoryjnym lub innymi urządzeniami do zajęć praktycznych, 5. zasady informowania o: −− cenniku opłat za szkolenia oraz trybie ich wnoszenia, −− miejscu szkolenia oraz datach i godzinach rozpoczęcia oraz zakończenia szkolenia, −− zakresie programowym szkolenia, w tym przepisach prawnych, normach, specyfikacjach technicznych i innych pomocach niezbędnych do realizacji programu szkolenia, −− wyposażeniu dostarczanym przez organizatora, w tym środkach ochrony indywidualnej oraz wymaganiach bezpieczeństwa i higieny pracy związanych z miejscami szkolenia – dla danego rodzaju odnawialnego źródła energii, przy uwzględnieniu dobrej praktyki szkoleniowej.

Pełne informacje odnośnie wymagań w stosunku do organizatorów szkoleń zawarte są w § 3-14 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 25 marca 2014 r. w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów oraz akredytowania organizatorów szkoleń w zakresie odnawialnych źródeł energii (Dz. U. z 2014 r. poz. 505).

Wniosek o akredytację Wniosek o udzielenie akredytacji należy złożyć w wybranym oddziale UDT. Wzór wniosku zawiera Załącznik 1 do w/w rozporządzenia. Do wniosku należy dołączyć dokumenty wymienione w wykazie w pkt. 4 wniosku.

Opłata za udzielanie akredytacji organizatorowi szkoleń w zakresie jednego rodzaju odnawialnego źródła energii wynosi 5475,09 PLN. Akredytacja jest ważna przez 5 lat od dnia jej

udzielenia i podlega okresowej weryfikacji, nie rzadziej niż raz w czasie ważności udzielonej akredytacji. Po udzieleniu akredytacji dane organizatora szkoleń zostaną umieszczone w rejestrze akredytowanych organizatorów szkoleń, który będzie publikowany na stronie internetowej UDT. Podmioty z innych państw Podmiot prowadzący działalność w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, może być organizatorem szkolenia podstawowego lub przypominającego, jeśli: − − posiada ważną akredytację udzieloną przez państwo członkowskie Unii Europejskiej, Konfederację Szwajcarską lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronę umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i zgłosi Prezesowi UDT zamiar rozpoczęcia szkoleń, nie później niż 60 dni przed zamierzonym rozpoczęciem szkoleń −− lub posiada akredytację udzieloną na zasadach określonych w ustawie Prawo energetyczne.

Wzór zgłoszenia zamiaru rozpoczęcia szkoleń stanowi załącznik do rozporządzenia i zawiera następujące dane: −− oznaczenie firmy organizatora szkolenia, jego siedziby i adresu miejsca wykonywania działalności gospodarczej, −− jeżeli zostały nadane: numer identyfikacji podatkowej (NIP) organizatora szkolenia oraz numer identyfikacyjny w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej (REGON), −− określenie: typu przeprowadzanych szkoleń, rodzaju odnawialnego źródła energii w zakresie, w którym zamierza prowadzić szkolenie, miejsca lub miejsc prowadzenia szkolenia.

Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie, że akredytacja udzielona przez dane państwo jest ważna. Zgłoszenie stanowi podstawę wpisu do rejestru akredytowanych organizatorów szkoleń.

Szczegółowe uregulowania prawne w zakresie certyfikacji instalatorów i akredytacji organizatorów szkoleń zawarte są w następujących rozporządzeniach, wydanych na podstawie art. 20v w/w ustawy: 1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 25 marca 2014 r. w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów oraz akredytowania organizatorów szkoleń w zakresie odnawialnych źródeł energii (Dz. U. z 2014 r. poz. 505).

2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 marca 2014 r. w sprawie wysokości opłat za przeprowadzenie egzaminu, wydanie i przedłużenie ważności certyfikatu oraz udzielanie akredytacji w zakresie odnawialnych źródeł energii (Dz. U. z 2014 r. poz. 425).

INSPEKTOR

19

Czy w twojej firmie używa się wózków widłowych?

Wózki jezdniowe podnośnikowe to grupa urządzeń, w której najczęściej dochodzi do wypadków spowodowanych niewłaściwą eksploatacją. W 2013 r. przy obsłudze tych urządzeń, z przyczyn innych niż czynniki zewnętrzne, doszło do 53 nieszczęśliwych wypadków i 12 niebezpiecznych uszkodzeń. Aż 46 osób odniosło obrażenia ciała, 7 osób poniosło śmierć.

Jak wykazują coroczne analizy wypadków opracowywane przez Urząd Dozoru Technicznego, ok. 94 proc. nieszczęśliwych wypadków i niebezpiecznych zdarzeń jest spowodowanych przez tzw. czynnik ludzki. To rezultat złej organizacji pracy i lekceważenia zasad BHP. Przeprowadzane badania techniczne wskazują jednoznacznie, że urządzenia techniczne podlegające dozorowi technicznemu zawodzą niezwykle rzadko, a odpowiedzialność za nieszczęśliwe wypadki w zdecydowanej większości leży po stronie eksploatującego i użytkownika.

W 2014 r. UDT realizuje kampanię prewencyjną BEZPIECZEŃSTWO – TWÓJ WYBÓR poświęconą bezpiecznej eksploatacji wózków jezdniowych podnośnikowych. Z myślą o przedsiębiorcach eksploatujących wózki jezdniowe eksperci Urzędu Dozoru Technicznego opracowali materiały szkoleniowo–edukacyjne służące podnoszeniu poziomu kultury technicznej i wiedzy użytkowników o zagrożeniach związanych z eksploatacją wózków jezdniowych podnośnikowych.

Obejrzyj film! Przeczytaj broszurę! Powieś plakat!

Dostrzegając problem w obszarze niewłaściwej eksploatacji urządzeń technicznych, Urząd Dozoru Technicznego, instytucja odpowiedzialna społecznie, dbająca o jak najwyższy poziom bezpieczeństwa technicznego w Polsce, prowadzi ogólnopolskie działania edukacyjno–prewencyjne w celu poprawy bezpieczeństwa pracy i minimalizacji zagrożeń związanych z użytkowaniem urządzeń technicznych.

Zamów bezpłatny pakiet szkoleniowy przygotowany przez ekspertów UDT: www.facebook.com/UDT.Bezpieczenstwo.Techniczne

eksploatacja@udt.gov.pl

foto: PEC Siedlce

ROZMOWA DOZOROWA

CIEPŁO W SIEDLCACH W Przedsiębiorstwie Energetycznym w Siedlcach bezpieczeństwo i ekologia są stawiane na równi z realizacją podstawowego celu funkcjonowania przedsiębiorstwa jakim jest zapewnienie niezawodnego dostarczania ciepła do odbiorców czy wypracowywanie założonych wyników finansowych. Rozmowa z Przemysławem Kołodziejakiem, dyrektorem ds. technicznych w Przedsiębiorstwie Energetycznym w Siedlcach. rozmawiała: Natalia Rostkowska, rzecznik prasowy UDT Jaka jest geneza powstania Przedsiębiorstwa Energetycznego w Siedlcach?

Historia firmy sięga połowy lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej. Od 1990 r. firma działa jako spółka prawa handlowego, w której wszystkie udziały są własnością samorządu miasta Siedlce. Dziś zajmujemy się wytwarzaniem i dystrybucją energii elektrycznej i ciepła do odbiorców końcowych na terenie miasta Siedlce. Pierwotnie firma zajmowała się wyłącznie wytwarzaniem

i przesyłaniem ciepła w postaci gorącej wody. Poszukiwanie nowych kierunków rozwoju przedsiębiorstwa a także troska o minimalizowanie negatywnego wpływu na środowisko naturalne skłoniły zarząd spółki w połowie lat 90–tych do podjęcia decyzji o wejściu w obszar wytwarzania energii elektrycznej. Konieczna była likwidacja jednego ze źródeł, tzw. kotłowni La Monte’a, której praca – z uwagi na lokalizację – była bardzo uciążliwa dla otoczenia.

W 2001 r. rozpoczęliśmy budowę, a rok później została oddana do eksploatacji elektrociepłownia wyposażona w dwie turbiny gazowe zasilana gazem ziemnym wysokometanowym. Była to jedna z pierwszych w Polsce gazowa jednostka kogeneracyjna wybudowana przez spółkę komunalną.

Elektrociepłownia składała się z dwóch niezależnych bloków – turbozespół gazowy – wodny kocioł odzyskowy i posiadała zainstalowaną moc elektryczną 14,6 MW oraz cieplną 22 MW. Oba turbozespoły mogły pracować równolegle z siecią elektroenergetyczną lub na wyspę obciążeń. Razem z elektrociepłownią został wybudowany akumulator ciepła o pojemności 95GJ, również jako jeden z pierwszych w Polsce, umożliwiający wyrównanie dobowej zmienności obciążeń cieplnych i będący szybkim źródłem mocy szczytowej. Wielkość elektrociepłowni została dobrana do potrzeb systemu cieplnego miasta tak, aby maksymalizować czas pracy turbin. W ciągu roku turbiny przepracowywały średnio po ok. 6600 godz. W ówczesnych realiach ekonomicznych było to jedyne racjonalne rozwiązanie. Uruchomienie elektrociepłowni spowodowało znaczne zmniejszenie spalania węgla kamiennego w obiektach przedsiębiorstwa. Około 40% produkowanego ciepła było INSPEKTOR

21

ROZMOWA DOZOROWA

foto: PEC Siedlce

wytwarzane na bazie paliwa gazowego charakteryzującego się praktycznie zerową emisją pyłu i dwutlenku siarki oraz znacznie mniejszą emisją tlenków azotu i dwutlenku węgla. Przełożyło się to na ograniczenie globalnej emisji zanieczyszczeń powietrza powstających w instalacjach należących do przedsiębiorstwa.

W samych Siedlcach o połowę spadła emisja pyłów i SO2 przy takiej samej skali produkcji ciepła.

Możecie się Państwo pochwalić niezwykłą i zakończoną sukcesem akcją przeniesienia elektrociepłowni z jednego miasta do drugiego.

Rzeczywiście, było to wyjątkowe przedsięwzięcie. Na decyzję o rozbudowie złożyły się m.in. dobre doświadczenia płynące z eksploatacji elektrociepłowni gazowej oraz zbliżające się wyzwania wynikające z terminów implementacji dyrektyw o systemie handlu emisjami (ETS) oraz o emisjach przemysłowych (IED). Zbiegło się to w czasie z upadłością Elektrociepłowni Starachowice eksploatującej nowoczesny blok gazowo–parowy i możliwością zakupu jej urządzeń i instalacji od syndyka. W EC Starachowice zainstalowane były turbozespoły tego samego producenta co w Siedlcach, a elektrociepłownia jako całość przepracowała od momentu uruchomienia ok. 7 tys. godzin a więc niecały rok i od chwili wstrzymania pracy była właściwie i zgodnie z instrukcjami konserwowana. Było jasne, że doświadczenie naszych pracowników pozwoli nam uporać się z ewentualnymi problemami technicznymi nowych urządzeń. Pod koniec 2010 r. podpisaliśmy kontrakt na rozbudowę polegającą na przeniesieniu EC Starachowice do nowej lokalizacji w Siedlcach.

Przyjęliśmy założenie, że budowany w Siedlcach obiekt będzie dokładnym odwzorowaniem układu technologicznego z EC Starachowice z niezbędnymi dopasowaniami do istniejącej w Siedlcach infrastruktury, co umożliwi nam wykorzystanie praktycznie wszystkich urządzeń zainstalowanych w przenoszonej elektrociepłowni.

W marcu 2012 r. nastąpiło przekazanie obiektu do eksploatacji.

Przeniesiony blok gazowo–parowy składa się z dwóch turbin gazowych Solar Titan 130 o mocy 14 MW każda, współpracujących z odzyskowymi kotłami parowymi (HRSG) o parametrach pary 22

INSPEKTOR

świeżej 468oC / 36 bar / 18 t/h. Dodatkowo w kotłach zostały zainstalowane ekonomizery ciepłownicze, w rozumieniu przepisów o dozorze technicznym będące odrębnymi kotłami wodnymi, o mocy 6MW każdy. Dzięki utrzymywaniu odpowiednio wysokiego ciśnienia w ich obiegu, mogą one pracować również bez odbioru ciepła, oczywiście kosztem zwiększenia starty wylotowej i pogorszenia sprawności całkowitej. Para świeża z kotłów trafia do turbiny parowej upustowo–kondensacyjnej o mocy znamionowej 8,2 MW. Z upustu regulowanego turbiny parą niskoprężną zasilany jest wymiennik ciepłowniczy o mocy cieplnej 22 MW. Istnieje również możliwość zasilania wymiennika parą świeżą poprzez stację redukcyjno–schładzającą. Skraplacz turbiny parowej pracuje w układzie chłodzenia z otwarta chłodnią wentylatorową. Obiekt posiada wszystkie inne instalacje i układy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania: stację uzdatniania wody zasilającej, stacje pomp, układ kontroli parametrów pary i kondensatu oraz korekcji chemicznej, sprężarkownię i instalację sprężonego powietrza, rozdzielnie elektryczne, systemy automatyki (DCS) i wiele innych.

Łącznie blok gazowo–parowy ma zainstalowaną moc elektryczną 36 MW i cieplną 34 MW. Dzięki temu cała elektrociepłownia gazowa w Siedlcach osiągnęła moc 50MW elektrycznych i 56 MW termicznych.

Roczny pobór gazu z sieci gazowej wysokiego ciśnienia – przy normalnej pracy elektrociepłowni – kształtuje się na poziomie ok.

65 mln mvv. Wyprowadzenie mocy elektrycznej realizowane jest do sieci dystrybucyjnej OSD linią kablową na napięciu 110kV. Ciepło dostarczane jest do liczącej ok. 76 km miejskiej sieci ciepłowniczej.

Szczytowe zapotrzebowanie klientów na ciepło sięga 140 MW, dlatego uzupełnieniem mocy cieplnej jest istniejąca ciepłownia węglowa wyposażona w pięć kotłów wodnych typu WR–25 i jeden typu WR–10. Ciepłownia węglowa, chociaż ma większą moc (łącznie ok. 162 MW) stanowi źródło szczytowe, do pokrycia podstawy obciążenia cieplnego przewidziana jest elektrociepłownia gazowa.

Przedsięwzięcie inwestycyjne polegające na przeniesieniu obiektu energetycznego z jednej lokalizacji do drugiej było wielkim wyzwaniem zarówno dla inwestora jak i generalnego wykonawcy, ale także dla Urzędu Dozoru Technicznego.

W Polsce mało jest przykładów realizacji tego typu przedsięwzięć, a należy pamiętać, że wśród przenoszonych urządzeń było kilkadziesiąt podlegających pod pełny dozór techniczny: kotły parowe, rurociągi pary świeżej, gazowa stacja redukcyjno–pomiarowa.

Dopełnienie wymagań przepisów dozorowych przy tych nieszablonowych przypadkach wymagało wiele pracy i czasu przedstawicieli inwestora i inspektorów UDT. To, że prawdopodobnie pierwszy w Polsce proces przeniesienia elektrociepłowni z jednego miasta do drugiego zakończył się sukcesem, jest też w pewnej części zasługą inspektorów siedleckiego Oddziału UDT.

ROZMOWA DOZOROWA

foto: PEC Siedlce

nierozerwalnie z zapobieganiem awariom i zagrożeniom bezpieczeństwa osób i urządzeń. System wymógł np. uporządkowanie kwestii instrukcji eksploatacyjnych i procesowych dla urządzeń i obiektów, zwłaszcza tych pochodzących sprzed wielu lat, gdzie nie zawsze eksploatacja była prowadzona w sposób racjonalny.

Zidentyfikowane zostały potencjalne miejsca wystąpienia awarii dzięki czemu można podejmować działania zapobiegające awariom, np. poprzez monitorowanie lub zastosowanie właściwej gospodarki remontowej oraz przygotować procedury reagowania na wypadek wystąpienia awarii.

Charakteryzujecie Państwo firmę słowami: postęp, ekologia, ciepło. Jak podchodzicie do kwestii ochrony środowiska?

Na decyzję o rozbudowie ekologicznej elektrociepłowni gazowej w Siedlcach miała również wpływ przyjęta w 2005 r. Polityka Środowiskowa oraz wdrożenie Systemu Zarządzania Środowiskowego wg normy PN–EN ISO14001:2005. Wytwarzanie energii elektrycznej czy ciepła wiąże się z istotnym negatywnym oddziaływaniem na środowisko. Każda odpowiedzialna firma podejmuje działania i programy zmierzające do ograniczania wpływu prowadzonej przez siebie działalności na środowisko naturalne.

Stosowanie Systemu Zarządzania Środowiskowego nie jest obowiązkowe, jednak wobec potrzeby skutecznej realizacji programów redukcji oddziaływania na środowisko a także oczekiwań klientów firmy, zarząd spółki podjął taką decyzję. Uznano, że norma ISO14001 w największym stopniu obejmuje zakres aktywności przedsiębiorstwa.

Wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego, opierającego się na ciągłym doskonaleniu, pozwoliło opracować szereg procedur i dokumentów poprawiających organizację i funkcjonowanie przedsiębiorstwa.

Minimalizacja oddziaływania na środowisko jest organicznie związana z bezpieczeństwem prowadzenia procesów produkcyjnych, inwestycyjnych, prac remontowych. Każda awaria, jako stan urządzenia odbiegający od założonych parametrów jego pracy, często wiążący się z niekontrolowanym uwalnianiem do otoczenia substancji lub energii, niesie potencjalne zagrożenie zarówno dla bezpieczeństwa osób znajdujących się w obszarze oddziaływania jak i dla środowiska naturalnego. Dlatego zarządzanie środowiskowe, którego celem jest – jak to określono w polityce środowiskowej – zapobieganie zanieczyszczeniom powietrza, wody, gleby i ścieków, oszczędzanie energii, wody i surowców, wiąże się

Zarządzanie Środowiskowe to także nadzór na pomiarami i przyrządami pomiarowymi, których właściwe działanie ma ogromny wpływ na utrzymanie bezpiecznych parametrów pracy urządzeń oraz pomoc w eliminowaniu różnego rodzaju nie w pełni sprawnych narzędzi i przyrządów, których używanie może doprowadzić do wypadku. Wszystkie te działania podniosły poziom bezpieczeństwa obsługi urządzeń. Przy zatrudnieniu na poziomie 150 etatów oraz występowaniu wielu czynników zagrażających bezpieczeństwu, w tym również urządzeń elektrycznych pracujących pod napięciem aż do 110kV, od wielu lat nie odnotowaliśmy żadnego wypadku ciężkiego czy zbiorowego. Wdrożony i utrzymywany system zarządzania środowiskowego spowodował też korzystne zmiany w mentalności pracowników przedsiębiorstwa.

Konieczność samokontroli i ciągłego doskonalenia prowadzonych procesów sprawia, że jakiekolwiek inspekcje z zewnątrz firmy nie są postrzegane jako stresująca i nieprzyjemna kontrola, przed którą trzeba coś ukrywać.

Dotyczy to także inspektorów UDT, których trochę wbrew oficjalnej nazwie, nie traktujemy jak kontrolerów, ale bardziej jako fachowych doradców, niezależną trzecią stronę, która zawczasu potrafi wskazać potencjalne zagrożenia. Oczywiście wynika to również z wysokiego poziomu wiedzy technicznej i doświadczenia inspektorów UDT. Czy w takim samym stopniu dbacie o bezpieczeństwo pracy?

Stosujemy różne rozwiązania poprawiające bezpieczeństwo pracy.

Przyznam, że inspiruje nas też podejście do bezpieczeństwa, jakie prezentują pracownicy techniczni kontrahentów zagranicznych przeprowadzający dla nas prace serwisowe. Rzucający się w oczy napis na ich ubraniach roboczych: Safety first – bezpieczeństwo przede wszystkim, a także wykorzystywane narzędzia i środki ochrony osobistej dopingują naszych pracowników do przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zapewnienie bezpieczeństwa technicznego urządzeń i bezpieczeństwa pracy wymaga poniesienia kosztów, ale dla kierownictwa PEC bezpieczeństwo jest stawiane na równi z realizacją podstawowego celu funkcjonowania przedsiębiorstwa jakim jest zapewnienie niezawodnego dostarczania ciepła do odbiorców czy wypracowywaniem założonych wyników finansowych. Zresztą tych trzech rzeczy nie da się rozdzielić, brak jednej z nich rzutuje na pozostałe.

INSPEKTOR

23

NORMALIZACJA POLSKA W 90 –LECIE POWSTANIA PKN tekst: Marta Wojas, ekspert w Zespole Doradztwa Funkcjonalnego i Projektów UDT

20 maja został ustanowiony przez Prezesa PKN jako Dzień Normalizacji Polskiej i w roku bieżącym, właśnie 20 maja – w dniu normalizacji i w roku 90 jubileuszu PKN odbyła się konferencja pt. „Normalizacja – jak sprostać wyzwaniom przyszłości” pod honorowym patronatem Ministra Gospodarki.

Celem konferencji było wieloaspektowe przedstawienie przyszłości normalizacji – z punktu widzenia samej instytucji, urzędów, konsumentów i przedsiębiorców.

Podczas konferencji z okazji jubileuszu, Prezes PKN przedstawił referat nt. „Instytucja normalizacyjna spełniająca potrzeby interesariuszy - urząd czy stowarzyszenie?” W referacie tym wskazał na korzyści wynikające z systemu dobrowolnego w normalizacji.

Poruszył również istotny temat dotyczący dostosowywania działalności PKN do formuły stowarzyszenia osób prawnych.

Prace w tym zakresie trwają już od 2008 r. i zmierzają do uzyskania stanu, kiedy organizacja normalizacyjna będzie wolna od jakichkolwiek wpływów administracji rządowej i niezależna finansowo, na podobieństwo organizacji normalizacyjnych na świecie.

system obligatoryjny spowodował w społeczeństwie przekonanie o obowiązku stosowania norm. Często jeszcze spotykamy osoby, które uważają, że stosowanie norm jest obowiązkowe mimo, że minęło już 12 lat od wprowadzenia systemu dobrowolnego. Co oprócz dobrowolności stosowania norm niesie system normalizacji dobrowolnej? System daje przedsiębiorcom wiele możliwości i korzyści, z których często nie zdają sobie sprawy. Umożliwia on mianowicie bezpośredni wpływ przedsiębiorców na to, jakie normy będą opracowywane czy wdrażane oraz jakie treści będą zawierały.

Wynika to z następujących właściwości systemu dobrowolnego:

Dobrowolność stosowania norm

−− normy tworzone są przez strony zainteresowane, którym normy są potrzebne, −− opracowujący mają możliwość wpływania na postanowienia norm, −− udział w normalizacji jest dobrowolny dla stron zainteresowanych, −− koszty ponoszą strony zainteresowane, ponieważ zyskują konkretne korzyści z tytułu wdrożenia norm, −− dobrowolność w stosowaniu norm stwarza warunki do realizacji założeń o pełnej odpowiedzialności za wyrób, ale jest jednocześnie szansą na wprowadzanie rozwiązań innowacyjnych.

Ustawa o normalizacji z dnia 12 września 2002 r. wprowadziła w Polsce system normalizacji dobrowolnej oraz dobrowolność stosowania norm. Obowiązujący w Polsce przez ponad 50 lat

System normalizacji dobrowolnej odznacza się przede wszystkim dobrowolnością udziału w procesie tworzenia norm, dobrowolność ich stosowania to cecha drugorzędna.

Historia Polskiego Komitetu Normalizacyjnego sięga 1923 r., kiedy to 2 lipca Rada Ministrów powołała „Komitet Techniczny dla normalizacji wytworów przemysłowych i oraz ich dostawy”.

Pierwsze posiedzenie tego komitetu odbyło się 14 czerwca 1924 r., a na kolejnym posiedzeniu przyjęto nazwę Polski Komitet Normalizacyjny P.K.N. Opracowywane przez ten komitet normy postanowiono nazywać Polskimi Normami (P.N.).

24

INSPEKTOR

foto: Fotolia

PRAWO UE

Stanowisko PKN w kwestii dobrowolności stosowania Norm Artykuł 5, ust.2, 3 i 4 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji wiąże się ściśle z kwestią dobrowolności stosowania norm. Na podstawie zapisów ww. ustępów ustawy Polski Komitet Normalizacyjny przyjął następujące stanowisko, że: −− stosowanie Polskich Norm (PN) jest dobrowolne, −− powołanie się na PN w przepisie prawnym nie zmienia jej dobrowolnego statusu, chyba że ustawodawca świadomie chce ten status zmienić, co jest możliwe przez wyraźne wskazanie tylko w postanowieniach innej ustawy.

PKN uzasadnia to stanowisko tym, że intencją ustawodawcy było wprowadzenie w Polsce systemu normalizacji dobrowolnej, do czego Polska zobowiązała się w układzie stowarzyszeniowym z UE. Byłoby zasadniczą niekonsekwencją ze strony ustawodawcy, gdyby zamierzał ograniczać tę dobrowolność przez powszechne dopuszczenie nakładania obowiązku stosowania PN w przepisach prawnych.

System normalizacji dobrowolnej jest narzędziem wspierającym mechanizmy zmniejszające potrzebę tworzenia prawa technicznego przez państwo. Państwo ogranicza się do tworzenia przepisów prawa określających wymagania dotyczące bezpieczeństwa obywateli, bhp, zdrowia, ochrony środowiska itp., np. przez podanie maksymalnych dopuszczalnych poziomów zagrożeń lub czynników je powodujących. Nie ingeruje w sposób technicznej realizacji tych wymagań, pozostawiając to w rękach obywateli – zainteresowanych stron, które w ramach prac normalizacyjnych wspólnie wypracowują rozwiązania optymalne, przyjmowane następnie jako normy techniczne. Są to mechanizmy koregulacji (współregulacji), a więc systemu współodpowiedzialności władz państwowych i obywateli.

Norma czy standard?

Pojęcia „norma" i „standard" traktowane są wielokrotnie jako tożsame. Nic bardziej złudnego: w języku polskim mają one całkowicie różne znaczenie.

Norma to dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę organizacyjną, ustalający - do powszechnego i wielokrotnego stosowania - zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie.

Stanowi dokument formalny i charakteryzuje się tym, że: −− jest przyjęta na zasadzie konsensu zainteresowanych stron (producenci, konsumenci, organy nadzoru, nauka, stowarzyszenia, itp., ), których udział jest dobrowolny, −− jest zatwierdzona przez upoważnioną jednostkę normalizacyjną (np. w Polsce – PKN, w Europie – CEN, CENELEC, ETSI, na świecie – ISO, IEC, ITU).

Standard to zestaw (nieformalny) cech, określający poziom jakości, bezpieczeństwa, wygody lub zgodności z innymi wytworami techniki. Różnica zasadnicza zatem polega na tym, że norma może opisywać formalnie standard, ale standard nie może opisywać normy.

HARMONOGRAM SZKOLEŃ OTWARTYCH

JESIEŃ-ZIMA 2014

 Zasady bezpiecznej eksploatacji dźwigów (konserwacja i montaż). Dźwigi elektryczne z systemem sterowania zewnętrznym, wewnętrznym i przestawnym 15 października 16 października

Kielce Gliwice

 Zasady bezpiecznej eksploatacji dźwigów. Dźwigi hydrauliczne 20 listopada

Bielsko–Biała

 Dźwigi osobowe – modernizacja 11 grudnia

Szczecin

 Dźwigi odporne na wandalizm. Wymagania normy PN–EN 81–71+A1 20 listopada

Dąbrowa Górnicza

 Eksploatacja urządzeń podlegających dozorowi technicznemu – wózki jezdniowe. Stan aktualny, nowelizacje przepisów, aktualizacja wiedzy dla konserwatorów 18 listopada

Rzeszów

 Wózki jezdniowe podnośnikowe – przepisy prawne, bezpieczna eksploatacja, kryteria zużycia niektórych elementów 18 listopada 19 listopada 20 listopada 21 listopada

Gliwice, Koszalin Siedlce Ostrów Wlkp., Wrocław Płock

 Bezpieczna eksploatacja suwnic, wciągników i wciągarek – wybrane zagadnienia 14 października 15 października 16 października 23 października 19 listopada 10 grudnia

Białystok Radom Szczecin Gliwice Kraków Ostrów Wlkp.

 Eksploatacja urządzeń transportu bliskiego instalowanych na pojazdach – aspekty prawne, odpowiedzialność wytwórcy 10 grudnia

Gliwice

 Eksploatacja żurawi wieżowych na placach budów – wybrane zagadnienia 9 października

Warszawa

 Żurawie samojezdne i podesty przejezdne – wybrane zagadnienia 4 grudnia

Wałbrzych INSPEKTOR

25

PRAWO UE

 Żurawie przeładunkowe (przenośne) – przepisy prawne, eksploatacja – wybrane zagadnienia 23 października 25 listopada 4 grudnia 11 grudnia

Bydgoszcz Wałbrzych Siedlce Częstochowa

 Bezpieczna eksploatacja zawiesi 22 listopada

Gorzów Wlkp.

 Aktualne wymagania dotyczące pomiarów w instalacjach elektrycznych urządzeń transportu bliskiego 20 listopada

Piotrków Tryb.

 Napędy i sterowania hydrauliczne w żurawiach przenośnych i samojezdnych, podestach ruchomych przejezdnych oraz dźwignikach montowanych na pojazdach – konserwacja i badania 15 października 23 października 14 listopada

Katowice Wrocław Łódź

 Eksploatacja urządzeń podlegających dozorowi technicznemu – podesty ruchome; stan aktualny, nowelizacja przepisów, aktualizacja wiedzy dla konserwatorów 16 października

Ostrów Wlkp.

Więcej informacji na stronie: www.udt.gov.pl

Tłumaczenie norm z języka oryginału Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o normalizacji Normy Międzynarodowe lub Europejskie mogą być wprowadzone do normalizacji polskiej jako Polskie Normy w języku oryginału. PKN wprowadza Normy Europejskie metodą uznania, tzn. w języku oryginału.

Tłumaczenie na język polski może nastąpić po uzyskaniu odpowiednich środków finansowych. Część środków pochodzi z budżetu państwa i te są przeznaczane głównie na finansowanie norm zharmonizowanych i horyzontalnych; pozostała część środków pochodzi od podmiotów zainteresowanych polską wersją językową normy.

Decyzje w sprawie tłumaczenia na język polski konkretnych Polskich Norm są podejmowane na poziomie Komitetu Technicznego PKN. Na podstawie art. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, tłumaczenie, jest przedmiotem prawa autorskiego. Rozporządzanie i korzystanie z opracowania (tłumaczenia) jest zależne od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego (w tym przypadku PKN). Dozwolone jest (bez zezwolenia twórcy pierwotnego) samo stworzenie opracowania, tj. przetłumaczenie normy we własnym zakresie, pod warunkiem, że przetłumaczony 26

INSPEKTOR

egzemplarz będzie służyć wyłącznie do użytku osobistego niezwiązanego z celem zarobkowym. Określenie „użytek osobisty" oznacza, że tłumaczenie nie będzie rozpowszechniane i eksploatowane publicznie. Dozwolone jest wykorzystanie wyłącznie do celów wewnętrznych firmy jako dokument roboczy. Tłumaczenie powinno również zawierać adnotację „tłumaczenie nieautoryzowane". Należy wskazać, iż takie opracowanie nie ma rangi oficjalnego dokumentu, a samo przetłumaczenie nie daje uprawnienia do nanoszenia na nim oznakowań zastrzeżonych dla dokumentów oryginalnych.

Strony zainteresowane polską wersją normy wdrożonej metodą uznaniową w języku oryginału mogą więc zamówić w PKN wersje polskojęzyczną ponosząc koszty tego procesu. Istnieje też sposób pozyskania wersji polskiej poprzez zamówienie i dostarczenie do PKN tłumaczenia własnego, które zostanie poddane odpowiedniej procedurze, a koszty obciążające zamawiającego są znacznie niższe niż w pierwszym przypadku i sięgają kwoty kilkuset złotych w zależności od objętości normy.

Mając na uwadze kierunek dostosowywania działalności PKN do formuły stowarzyszenia osób prawnych, wolnej od wpływów administracji rządowej również pod względem finansowym, nie należy oczekiwać, że pojawią się fundusze na tłumaczenie norm.Najlepszym rozwiązaniem jest aktywne zaangażowanie i współpraca wszystkich stron zainteresowanych normami w języku polskim.

Ma to istotne znaczenie dla polskich wytwórców, laboratoriów badawczych, w których normy w języku oryginału trafiają do pracowników nie znających tego języka. Koszty tłumaczenia we własnym zakresie, kiedy tłumaczenie takie nie stanowi dokumentu normalizacyjnego, o czym mowa powyżej, lepiej wykorzystać na cele zamówienia wersji polskiej w PKN. Oficjalna wersja normy w języku polskim ma bardzo ważne znaczenie.

Stanowić może podstawę do roszczeń stron, a jednocześnie ma ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa urządzeń wyytwarzanych w oparciu o wymagania tej normy. Niekiedy złe tłumaczenie czy niewłaściwe zrozumienie wymagań w języku oryginału może stanowić o życiu i zdrowiu ludzkim.

Urząd Dozoru Technicznego a normalizacja Urząd Dozoru Technicznego jest prawnie zobowiązany do udziału w systemie normalizacyjnym, w szczególności w zakresie zasad i warunków bezpiecznej pracy urządzeń technicznych, co wynika z art.34, ust.7) ustawy o dozorze technicznym, w którym czytamy, że do zadań UDT należy „inicjowanie działalności normalizacyjnej, współudział w opracowywaniu lub opracowywanie projektów warunków technicznych dozoru technicznego oraz norm określających zasady i warunki bezpiecznej pracy urządzeń technicznych”.

Z tego tytułu UDT poprzez swoich przedstawicieli głównie w Komitetach Technicznych PKN, współpracuje z Polskim Komitetem Normalizacyjnym w zakresie tworzenia nowych norm i wdrażania do normalizacji krajowej norm europejskich i międzynarodowych.

Opracowano na podstawie wymagań ustawy o normalizacji, publikacji PKN oraz referatów z konferencji „Normalizacja polska w 90 –lecie powstania PKN”, które na moją prośbę udostępnił mi PKN

12

500

NOTYFIKACJI

EKSPERTÓW

UDT-CERT

Departament Certyfikacji i Oceny Zgodności

CERTYFIKACJA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA

29

ODDZIAŁÓW

165 000 WYDANYCH CERTYFIKATÓW

UDT-CERT Biuro: Al. Jerozolimskie 136 02-305 Warszawa tel. 22 572-21-11 www.udt.gov.pl www.facebook.com/UDT.Bezpieczenstwo.Techniczne

CERTYFIKACJA WYROBÓW

190

AUDITORÓW

CERTYFIKACJA OSÓB OCENA ZGODNOŚCI

BADANIA I EKSPERTYZY TECHNICZNE

OPŁATY NA RZECZ UDT REGULUJ BEZGOTÓWKOWO!

PŁAĆ PRZELEWEM! SZYBCIEJ – oszczędzasz czas!

BEZPIECZNIEJ – nie nosisz gotówki!

WYGODNIEJ – przez internet, telefon! www.udt.gov.pl

Numery kont bankowych znajdziesz w zakładce KONTAKT na www.udt.gov.pl