Een positief verhaal werkt
Wat een jaar! We hebben het weer allemaal gehad: verwondering, afschuw, zorgen, de lach en de traan. Gelukkig maar, want net in die afwisseling schuilt het echte leven. Cruciaal echter is hoe we in woorden vertalen wat we meemaken.
publiek door hun aanstekelijke boodschap van hoop. Hun kiezers kozen voor een breuk met deprimerende visioenen voor de toekomst. Ze laafden zich aan dat nieuwe narratief en gingen er voluit voor. Weg zurigheid, welkom zuurstof!
¬ Foto Belga
Woorden doen ertoe, dus waarom niet altijd de kans grijpen om een positief verhaal te brengen, ook in donkere tijden? Het is bewezen dat positief spreken werkt. Neem nu de recente verkiezing van Zohran Mamdani in New York, of die van Rob Jetten in Nederland. Beide heren wonnen het
Wil dat zeggen dat je geen kritiek mag geven? Dat mag zeker. Maar dat kan ook respectvol en vanuit de hoop iets moois op te bouwen in plaats van uit afgunst iets af te breken, ten koste van andere mensen. En neen, optimisme is geen naïviteit. Het is geen ontkenning van de realiteit. We staan voor grote uitdagingen, maar willen we weerbaar zijn, dan
is positief spreken de beste sport voor onze hersenen.
Ik geloof rotsvast dat de samenleving ons niet ‘overkomt’, maar dat ze maakbaar is door onze keuzes. Die keuzes zijn het gevolg van onze perceptie en perceptie is de som van de woorden van ons allemaal. 2026: vier cijfers, één woord, maar oneindig deelbaar in positiviteit.
Julie Hendrickx Devos
Algemeen voorzitter beweging.net
DIENSTENCHEQUES
Gezinnen betalen meer, aandeelhouders cashen
De poetshulp wordt opnieuw duurder. Commerciële dienstenchequebedrijven kondigden een nieuwe verhoging van de ‘administratieve kosten’ aan. En dat terwijl de sector zelf de beste cijfers in jaren neerzet.
¬ Tekst Nils De Neubourg
Zo rekent bijvoorbeeld poetsbureau Actief vanaf januari 1,75 euro kosten per werkuur aan, tegenover de huidige vaste 6,65 euro per maand. Helemaal wrang wordt het wanneer blijkt dat die extra bijdrage niet naar de huishoudhulpen gaat, maar vooral de winst van die commerciële bedrijven opdrijft. Dat tonen nieuwe cijfers van ACV Voeding en Diensten. In 2024 boekten de dienstenchequebedrijven opnieuw een globale winstmarge van meer dan drie procent.
Werkgevers beweren dat hun kosten stijgen door de recente loonsverhoging in de sector. Maar dat klopt niet. Sinds voorjaar 2025 krijgen bedrijven een euro extra per dienstencheque. Daarnaast daalden hun loonkosten door een grotere RSZ-korting, goed voor gemiddeld 0,45 euro minder per gewerkt uur. Samen is dat 1,45 euro extra financiële ruimte, berekende ACV Voeding en Diensten. De loonsverhoging zelf kost volgens de werkgevers 1,30 euro per uur.
Kris Vanautgaerden van ACV Voeding en Diensten: ‘De extra inkomsten komen
niet terecht bij de huishoudhulpen. In 2024 ging 72 procent van alle winst naar aandeelhouders. Over de voorbije vier jaar gaat het zelfs om 92 procent. Ook deze nieuwe klantenbijdrage zal uiteindelijk weer bij de aandeelhouder terechtkomen.’
Maar niet alle dienstenchequebedrijven zijn hetzelfde, nuanceert ACV Voeding en Diensten. Bedrijven met een sociale insteek – dikwijls vzw’s of coöperaties – investeren wel in begeleiding, vorming en welzijn van het personeel. Ze sturen begeleiding mee op pad, doen huisbezoeken, bieden opleidingen aan. Maar precies daardoor zijn ze structureel verlieslatend. De commerciële bedrijven besparen fors op die omkadering en vorming.
ACV Voeding en Diensten pleit ervoor om een deel van de subsidies te koppelen aan voorwaarden, zodat het geld automatisch terechtkomt bij vorming, omkadering en welzijn. ‘Publiek geld moet dienen om mensen vooruit te helpen, niet om dividenden te spekken’, zegt Vanautgaerden.
Redactieadres Visie, PB 20, 1031 Brussel ¬ e-mail: info@visieredactie.be ¬ Lezersbrieven lezers@visieredactie.be ¬ Abonnementen www.visie.net/contact ¬ Verantwoordelijke uitgever Liesbeth De Winter ¬ Redactie Djorven Ariën, Simon Bellens, Nils De Neubourg, Dominic Zehnder, Lies Van der Auwera, Lieven Bax, Tinne Van Woensel, Rooni Theeboom, An-Sofie Bessemans, Rachel Michel, Hannah Wellens, Tom Vrancken ¬ Hoofdredactie Wim Troch ¬ Vormgeving Gevaert Graphics ¬ Druk Coldset Printing Partners ¬ Visie verschijnt maandelijks en is inbegrepen in het lidmaatschap van CM, ACV bouw - industrie & energie, ACV-CSC METEA, ACV-Transcom en ACV Voeding en Diensten ¬ De beschrijving van de CM-diensten en -voordelen in deze publicatie heeft enkel een informatieve waarde. Bij twijfel of betwisting gelden enkel de statuten van het ziekenfonds. Meer info: www.cm.be/statuten ¬
PLOEGBAAS IN DE BOUW STEVE EN ELKE, DIE NA EEN PERIODE VAN ZIEKTE OPNIEUW VOORUITKIJKT
‘We hebben hard gewerkt om tot hier te komen, nu worden we gestraft’
In 22 jaar bij bouwbedrijf DCA werkte Steve Kokke zich op van metselaar tot verantwoordelijke ruwbouw. Maandelijks komt hij aan zo’n 2.400 euro netto. ‘Nooit gedacht dat ik daarmee zogezegd een groot verdiener zou zijn’, zegt hij. Zijn vrouw Elke Rombouts ging de laatste jaren, na een periode van hoge werkdruk in de horeca en een problematische familiesituatie, door een moeilijke periode. Ze heeft momenteel een ziekte-uitkering. Het koppel heeft een veertienjarige dochter. ‘Het lukt om rond te komen, maar grote toekomstplannen zijn er even niet bij.’ Hun geluk is nu dat ze geen hoge lening afbetalen, omdat ze altijd goed gespaard hebben, zegt Steve. ‘We hebben hard gewerkt om hogerop te komen, maar worden daarvoor nu gestraft.’
‘Zijn wij dan de sterkste schouders?’
Wie meer dan 4.000 euro bruto verdient of een pensioen heeft vanaf 2.000 euro bruto krijgt de komende jaren tweemaal een indexsprong te verduren. Dat besliste de regering-De Wever in haar begrotingsakkoord. De hardwerkende middenklasse krijgt zo een fikse knauw in de koopkracht.
¬ Tekst Simon Bellens ¬ Foto’s Alex Vanhee en Joren De Weerdt
Als je het geluk hebt om boven de 4.000 euro bruto te verdienen, dan krijg je alleen de index op dat bedrag. Het deel erboven wordt niet geïndexeerd’, legde premier Bart De Wever (N-VA) het recente begrotingsakkoord van zijn regering uit. Al lijkt de zogenaamde ‘centenindex’ in de praktijk toch nog iets complexer te worden en zijn er nog heel wat vragen over hoe die precies berekend zal worden. Wat met premies voor nachtwerk bijvoorbeeld, of met het loon van deeltijds werkenden?
Met een indexsprong voor de ‘gelukkigen’ vraagt De Wever een bijdrage van de ‘sterkste schouders’. Nochtans verdient de helft van alle werknemers meer dan het nieuwe indexplafond, blijkt uit het Salariskompas van rekruteringsplatform Jobat. Het mediaanloon in België steeg dit jaar immers tot 4.000 euro bruto per maand. De centenindex treft dus vooral
de hardwerkende middenklasse, concludeerde vakbond ACV.
Meer nog, econoom bij ACV Voeding en Diensten Olivier Malay becijferde dat arbeiders in de voedingshandel door de centenindex tot wel 50.000 euro bruto kunnen verliezen over hun hele loopbaan. ‘Het gaat hier allesbehalve over grootverdieners’, zegt hij, ‘wel over een grote groep werknemers. Bovendien blijven de hoogste lonen buiten schot, want die worden vaak uitbetaald via een vennootschap.’
De allerrijkste Belgen halen hun inkomen dan weer helemaal niet of veel minder uit werk. Voor hen wegen inkomsten uit vermogen, zoals dividenden, zwaarder door. Daardoor betalen de rijkste Belgen in verhouding zelfs minder belastingen dan de middenklasse, toonde onderzoek van econoom André Decoster vorig jaar aan.
‘Ik een grootverdiener? Komaan zeg’
‘Ik heb twee puberzonen, maar ze eten voor vier’, lacht Charlie, die werkt bij warmtepompfabrikant Daikin. ‘Je voelt het snel als de winkelkar duurder wordt. Dan zijn er nog de vakantiekampen of het lidgeld van de voetbalclub, allemaal dingen die de regering duurder maakt door de btw op te trekken van zes naar twaalf procent. En als aardgas duurder wordt, hebben we geen tweede inkomen om dat op te vangen.’ Omdat Charlie in een ploegensysteem werkt, komt ze met haar uurloon en ploegenpremies aan iets meer dan 4.000 euro bruto per maand. ‘Online heb ik een test gedaan om te zien wat de centenindex mij over een hele loopbaan zou kosten: 7.000 euro. De indexering die je tweemaal verliest, wordt nooit meer goedgemaakt.’
CHARLIE ROBAERT IS ALLEENSTAANDE MAMA VAN TIENERS AXEL EN VIC
DIEDERIK EN MONETTE BEHOREN MET HUN INKOMEN TOT DE MIDDENKLASSE
‘Aan de grootste vermogens durft de regering niet te raken’
‘Van mijn brutoloon van iets meer dan 5.000 euro houd ik netto zo’n 3.000 euro over. Dat is een goed loon’, beseft Diederik Dhooghe, procesingenieur bij tandwielbedrijf IG Watteeuw. Zijn partner Monette werkt deeltijds als huishoudhulp in de dienstenchequesector. Samen hebben ze daarmee een middenklasseinkomen, blijkt uit een gestandaardiseerde Eurostat-test. ‘Nu onze kinderen het huis uit zijn en we geen lening meer moeten afbetalen, komen we goed rond. Maar zijn wij de grootverdieners?
De Wever zegt dat iedereen bijdraagt, maar werkenden voelen dat het meest. Aan de grootste vermogens durft de regering niet te raken.’
ROGER EN ANDREA VANTOURNHOUTCOUVREUR, BEIDE 95, HEBBEN ÉÉN PENSIOEN
‘Blijf af van een pensioen dat zelfs niet volstaat om een rusthuis te betalen’
Op zijn zeventiende begon Roger bij een houthandel. ‘Wij behoren tot een andere generatie’, zegt hij. ‘Voor ons was het normaal dat Andrea thuisbleef. Volgens de regering heeft ze niet gewerkt. Maar ik zag haar dag en nacht werken. Voor haar moeder, haar zus die ziek was en geen inkomen had, onze zes kinderen en tien kleinkinderen … Daardoor hebben we vandaag één pensioen. Het is leven op de toppen van je tenen. Hoe durven ze ons te bestempelen als grootverdieners en de indexering afnemen? En dat boven op de duurdere accijnzen op gas en de afbouw van het huwelijksquotiënt, ooit bedoeld om gezinnen met één inkomen te ondersteunen. Gelukkig zijn we nog samen thuis, maar blijf af van een pensioen dat zelfs niet volstaat om een rusthuis te betalen.’
U kent vast wel de indexvinger. De wijsvinger in goed Nederlands. De regering wijst er zogenaamd de sterke schouders mee aan in haar begroting.
En wijst ook naar een grens die op 4.000 euro bruto ligt.
Ann Vermorgen, voorzitter ACV
Indexvinger
Voor wie het ‘geluk heeft’ een salaris daarboven te hebben, dixit de premier, komt er twee keer een indexsprong. Net als voor wie een pensioen boven de 2.000 euro bruto geniet. Daarmee wijst De Wever naar de mensen hiernaast. Ik wil u ook graag op hen wijzen. De boodschap van de regering aan Charlie en co: u kunt het wel met wat minder. En u kunt daarnaast ook wel wat meer betalen voor die inderhaast afgehaalde maaltijd na uw lange werkdag, voor dat avondje cinema, voor uw familietent op de camping in die mooie Ardennen of aan zee komende zomer.
Straffe koerswijziging voor een regering die werken meer zou doen lonen. Slinks speelt de regering zo groepen werknemers tegen elkaar uit. Begrijp me niet verkeerd: ik begrijp heel goed dat velen onder u ver onder dat loon of pensioen verdienen. Als vakbond proberen we voor alle werknemers goed te doen, in het bijzonder voor wie het het moeilijkst heeft. Maar zijn de mensen hiernaast de sterkste schouders? Oordeel zelf maar.
Ondertussen wijzen de zogenaamde wijzen in de regering de aandacht weg van een eerlijke
fiscaliteit, van bedrijfssubsidies die niets opleveren, van correcte bijdragen. Het zijn de alternatieven die we op tafel blijven leggen. Onze uitgestoken hand, die een vuist wordt als het moet. Waarmee we er in 2025 samen in slaagden de landingsbanen te behouden, ervoor te zorgen dat tijdelijke werkloosheid blijft meetellen voor je pensioen, net zoals ziekte én je eerste loopbaanjaar.
U zult mij niet gauw op een middenvinger betrappen. Maar deze begroting, met in het bijzonder haar centenindex – en dan hebben we het nog niet gehad over de arbeidsmarkt – verdient alle duimen neerwaarts.
1.
WINTERPRET
Schaatsbaan
Wie zin heeft om op echt ijs te schaatsen, kan zijn hart ophalen in Gent. Na drie jaar rolschaatsen
kunnen schaatsliefhebbers zich helemaal uitleven op de schaatsbaan met echt ijs onder de stadshal. Van donderdag 4 december tot en met woensdag 31 december 2025 kun je pronken met je mooiste schaatskunsten.
www.gentsewinterfeesten.be/ schaatsbaan
2.
PODCAST
Waarom we eten wat we eten
Waarom grijpen we zo vaak naar ongezonde voeding, terwijl we weten dat het slecht voor ons is? Wat is gezonde voeding nu eigenlijk? En waarom eten we wat we eten?
In de vierdelige podcast Buikgevoel gaat De Standaard op zoek naar antwoorden op de vraag hoe buik, brein en beleid bepalen wat we allemaal naar binnen spelen.
~ www.standaard.be
CM-ZORGTOP
1.000 burgers keuren 30 resoluties goed voor de toekomst van de zorg
Eind november vond in Brussel de burgertop Caruna van CM plaats. 1.000 burgers bogen zich over de vraag hoe we zorg in de toekomst moeten organiseren. 30 resoluties werden met een grote meerderheid goedgekeurd.
Bij de opvallendste eisen was de invoering van eindtermen over gezond leven in het onderwijs. Schermgebruik, seksualiteit en voeding moeten deel van het lespakket zijn. Verder staat meer tijd om te zorgen hoog op de agenda, met meer verlof voor mantelzorgers en kortere werkweken. Ook ruimte voor ‘derde plekken’ – toegankelijke publieke ruimtes die niet je
huis of je werkplek zijn, maar waar je kan vertoeven – ontbreekt nog al te vaak.
De burgertop roept politici op om een gezondheidscheck en armoedetoets in te voeren, in elk beleidsdomein, alvorens nieuwe maatregelen toe te passen. Tot slot klonk de vraag om opleidingen van zorgverleners weer ruimer en meer vakoverschrijdend op te vatten, met meer aandacht voor het sociale aspect en voor zingeving.
www.caruna.be/resoluties
‘Expeditie Vrouw’ zet gezondheidskloof op agenda
CM, Femma, Ferm en Vrouwennet lanceren ‘Expeditie Vrouw’. Met dat driejarig project willen ze de hardnekkige gezondheidskloof tussen vrouwen en mannen aankaarten en verkleinen. Medische kennis en diagnoses zijn doorgaans gebaseerd op het mannenlichaam. Daardoor krijgen vrouwen nog te vaak foute diagnoses of laattijdige zorg zoals bij ADHD of endometriose. Het project schakelt duizenden vrouwen in als mede-onderzoekers om knelpunten zichtbaar te maken en een ander beleid te stimuleren.
In het eerste jaar ligt de focus op het brein en de mentale gezondheid. Met Expeditie Bovenkamer, een veerkrachtwandeling, getuigen tien bekende vrouwen – onder wie Ruth
Becquart, Hilde Crevits, Petra De Sutter en Regula Ysewijn (foto) – over hun ervaringen met mentale kwetsbaarheid. ‘Ik heb ADHD, dyslexie en dyscalculie’, zegt Regula Ysewijn. ‘Ik kreeg de diagnose toen ik 40 werd. Dat is 30 jaar te laat.’
~ Bekijk de videoreportage op www.visie.net/video/expeditie-vrouw
© ID / FRANK BAHNMULLER
De focus mag verlegd worden naar hoe we als samenleving omgaan met verschillen in plaats van met de vinger te wijzen.
¬ JENNIFER HEYLEN kaart racisme en discriminatie aan in Knack
ARBEIDSTEKORT
In My Name vraagt legale tewerkstelling voor mensen zonder papieren
Het In My Name-platform vraagt naar aanleiding van de Dag van de Migrant op 18 december dringend aandacht voor het toenemende arbeidstekort in België. In september telde VDAB ruim 233.000 openstaande vacatures, vooral in sectoren zoals de zorg. Tegelijk verblijven zo’n 112.000 mensen zonder wettig verblijf in België. Velen onder hen wonen hier al jaren, spreken Nederlands en hebben talenten en diploma’s die perfect aansluiten bij de noden van de arbeidsmarkt. Toch mogen zij niet zomaar aan de slag op de reguliere arbeidsmarkt en werken zij vaak in moeilijke omstandigheden in informele arbeid.
HET CIJFER
6 7
WELZIJNSZORG
Gezondheidszorg zonder drempels
Welzijnszorg zet gezondheidsongelijkheid centraal in hun eindejaarscampagne. Volgens de organisatie leidt armoede tot slechtere gezondheid door financiële stress, uitgestelde zorg en ongezonde leefomstandigheden. Mensen in armoede stellen medische zorg vaak noodgedwongen uit, kunnen medicatie niet betalen en lopen daardoor extra gezondheidsrisico’s. Cijfers tonen dat bewoners van arme wijken 51 procent meer kans hebben op diabetes en 2,5 keer vaker langdurig ziek zijn. Welzijnszorg pleit voor toegankelijke zorg zonder financiële drempels, automatische toekenning van rechten en structurele investeringen in betere levensomstandigheden.
Bekijk de videoreportage met getuigenissen van Nancy en Caro op www.visie.net/video/welzijnszorg-gezondheidsongelijkheid
Organisaties zoals het ACV, CM en Vluchtelingenwerk Vlaanderen pleiten in een open brief voor een beleid dat migranten de kans geeft om legaal in België te werken. Zo kunnen twee heikele punten tegelijk worden aangepakt: het structurele personeelstekort én de kwetsbare situatie van duizenden mensen. Wie werkt, moet recht hebben op bescherming. Regularisatie betekent niet alleen een kans voor mensen zonder papieren, maar ook eerlijkere omstandigheden voor hun formele collega’s.
De immens populaire uitspraak ‘6 7’ gaat meestal gepaard met een beweging met de handen op en neer en zou voor het eerst gebruikt zijn door een Amerikaanse basketter. Het kinder- én tienerwoord van het jaar zelf lijkt niet echt een specifieke betekenis te hebben.
‘Mensen strenger straffen maakt de samenleving
niet veiliger’
Minister van Justitie Annelies Verlinden (CD&V) krijgt een miljard euro extra om onder andere de overbevolking in de gevangenissen aan te pakken. Meer dan nodig, want de zware werkdruk, het structureel personeelstekort en agressieproblemen maken het cipiers onmogelijk. ‘Het gevangeniswezen is de vuilbak van de andere departementen.’
¬ Tekst Dominic Zehnder ¬ Foto’s Maarten De Bouw
De gevangenis met wellicht de slechtste reputatie op vlak van overbevolking is de gevangenis van Antwerpen. Daar leidde de structurele overbevolking vorig jaar nog tot de extreme foltering van een gedetineerde. Directeur An Janssens trekt nochtans al jaren aan de alarmbel.
Dat extra miljard was uitstekend nieuws voor u?
AN JANSSENS ¬ ‘Uiteraard, maar het blijft dubbel. Justitie wordt al jaren minder toebedeeld in vergelijking met andere departementen, terwijl politici steeds vaker benadrukken hoe belangrijk veiligheid voor hen is. Dat er nu een substantiële som vrijgemaakt is, lost onze problemen van vandaag niet meteen op. Het zal nog een tijd duren voordat we het effect van die extra centen zien.’
Twee maanden geleden moesten in Antwerpen maar liefst 70 gevangenen noodgedwongen op een matras op de grond slapen. Hoe is de situatie vandaag?
BIO
AN JANSSENS (48)
• Studeerde criminologie aan de KU Leuven
• Leidt al meer dan 20 jaar de Antwerpse gevangenis
• Nam deel aan diverse televisieprogramma’s, zoals De Slimste Mens ter Wereld en Expeditie Patagonië, om zo meer aandacht te krijgen voor de situatie in de gevangenissen
JANSSENS ¬ ‘Dat is nog altijd zo. We voelen de druk overal in ons land stijgen. Nationaal zitten we aan zo’n 550 grondslapers, terwijl dat er een paar maanden geleden nog ‘maar’ 300 waren. Die situatie wordt onhoudbaar.’
Welke oplossingen op de korte termijn ziet u concreet?
JANSSENS ¬ ‘Vervroegde vrijlating, genademaatregelen of verlengd penitentiair verlof zijn maatregelen die snel een grote groep gedetineerden uit de gevangenissen laten, met een zo beperkt mogelijk risico. Uiteraard pleit ik hier niet om de zware profielen vrij te laten. Alleen wie geen bedreiging voor de samenleving
of openbare veiligheid vormt. Tegelijk moet er aan structurele langetermijnoplossingen gewerkt worden.’
Dat staat haaks op de alsmaar luidere roep om criminelen zwaarder te straffen.
JANSSENS ¬ ‘Dat is de kern van het probleem. Mensen lijken ervan overtuigd dat de samenleving veiliger wordt bij strengere straffen. Maar dat klopt niet. Kijk naar de Verenigde Staten. Er zijn nergens zulke zware straffen als daar, en toch kampt het land met torenhoge criminaliteitscijfers. Mensen strenger straffen door hen langer in oude, overbevolkte gevangenissen te steken, zonder grondig met hen de slag te gaan, voorkomt allesbehalve dat zij hervallen.’
Gevangenissen zijn nu de vuilbak van de samenleving, in plaats van een nuttige instelling die iets waardevols kan betekenen
¬ AN JANSSENS
‘We moeten niet proberen om het warm water opnieuw uit te vinden. Er zijn veel landen die andere modellen gebruiken en waar je de resultaten ziet. Met detentie op maat, op basis van de ernst van de feiten, en met voldoende begeleiding – zowel tijdens als na de gevangenisstraf – is de kans op herval kleiner en zijn de criminaliteitscijfers beter. Daar moeten we lessen uit trekken.’
‘Er gebeuren aan de andere kant heus wel goede dingen. Zo zijn er detentiehuizen gekomen, waarbij bepaalde gedetineerden in kleinere groepen en met meer vrijheid samenleven. Maar die evolutie gaat te traag. Langs de ene kant heeft men beslist dat alle gevangenisstraffen opnieuw uitgevoerd moeten worden, als politiek statement (door voormalig minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld), red.), terwijl anderzijds initiatieven die effectief het verschil op lange termijn maken veel te lang aanslepen.’
Waarom is er ondanks alle wetenschappelijke bewijzen geen degelijke begeleiding en opvolging van gedetineerden?
JANSSENS ¬ ‘Ook dat is te wijten aan de overbevolking. We zitten al zo lang in crisismodus, met enkel ruimte om het hoogstnodige te doen. Er is hier plaats
Als wij gedetineerden blijven zien als die ene fout, gaan we nooit vooruit
¬ AN JANSSENS
en personeel voor 560 gedetineerden. We hebben er meer dan 700. Uiteraard is er dan geen kwalitatieve begeleiding mogelijk.’
‘Intussen worden wij gedwongen om maar mensen te blijven opnemen, of we nu plaats en personeel hebben of niet. Bovendien heeft het capaciteitstekort in forensisch psychiatrische centra of in gesloten opvangcentra voor personen zonder wettig verblijf rechtstreekse gevolgen voor de gevangenissen. Dat is een van onze grootste frustraties, want die mensen horen hier niet thuis. Zo voel je je na verloop van tijd als de vuilbak van de samenleving, in plaats van een nuttige instelling die wel degelijk iets waardevols kan betekenen.’
De publiek-private samenwerking bij het nieuwe gevangeniscomplex in Antwerpen klinkt als een eerste stap naar een privatisering van het gevangeniswezen.
JANSSENS ¬ ‘Ik hoop het niet. Dit is natuurlijk de absolute light-versie van wat er in de privégevangenissen in de Verenigde Staten gebeurt. Het gaat hier enkel en alleen om de infrastructuur
en de uitbating van het gebouw, dus de logistieke diensten zoals de wasserij, de keuken ... Detentie, begeleiding en veiligheid zelf blijven allemaal in handen van Justitie. Ik huiver als ik naar de situatie in het VK en de VS kijk, waar er effectief geprivatiseerde gevangenissen zijn die dienen als verdienmodel.’
Voor veel ex-gedetineerden is het moeilijk om duurzaam te re-integreren in de samenleving, omdat ze geen nieuwe kansen krijgen.
JANSSENS ¬ ‘Ik zal je een absurd voorbeeld geven. Een nieuwe, iets oudere gedetineerde is al zijn hele leven nierpatiënt en moet drie keer per week naar de nierdialyse. Daarvoor doet hij al jaren een beroep op ziekenvervoer. Hij is zichzelf komen aanbieden voor een korte straf die hij moet uitzitten. Uiteraard zal hij nog drie keer in de week naar de dialyse moeten. Maar toen we belden om hem een tijd hier in plaats van thuis op te halen, hebben zij geweigerd. Dat is te gevaarlijk, want dat is een gedetineerde, klonk het. Nochtans was het vervoer van exact diezelfde persoon voordien nooit een probleem.’
‘Als ik een ding geleerd heb in de meer dan twintig jaar waarin ik dit werk doe, dan is het dat mensen meer zijn dan de fouten die ze gemaakt hebben. Ze zijn van vlees en bloed, met een familie die rouwt om wat er gebeurd is. Wie zelf tot inzicht komt, spijt heeft en fouten wil rechtzetten, verdient absoluut een tweede kans. Als wij hen alleen blijven zien als die ene fout uit hun verleden, dan geraken we nooit vooruit. Nochtans liggen net daar de grootste kansen voor een veiligere samenleving met minder criminaliteit.’
Krachttraining is belangrijk om gezond ouder te worden
Naarmate we ouder worden, verliezen we spieren en botmassa. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat krachttraining en sport een positief effect hebben op celweerbaarheid, de immuunfunctie en zelfs de botdichtheid.
Wie regelmatig de fitness induikt, vertraagt de fysieke gevolgen van veroudering en blijft meestal langer gezond en zelfstandig, zelfs op hoge leeftijd. Dat blijkt uit verschillende studies. Krachttraining remt botverlies door veroudering af en bouwt zelfs botdichtheid op. Andere studies tonen dat voldoende sporten je risico op alzheimer verkleint.
Len De Nys, gezondheidswetenschapper en kinesitherapeut, onderzocht zelf het effect van krachttraining op 85+’ers. ‘Al na enkele weken krachttraining zagen we de positieve effecten op hun gezondheid.’ Hij stipt daarbij
aan dat hoewel sporten op zich belangrijk is voor een goede gezondheid, zeker krachttraining een aantoonbaar positief effect heeft op veel vlakken. ‘Zware gewichten tillen en daarmee je spieren doelgericht uitdagen, zorgt ervoor dat je botmassa verstevigt en het zorgt voor de aanmaak van myokines. Dat zijn signaalstoffen uit je spieren die met andere organen communiceren en vaak helpen om ontstekingen tegen te gaan.’
De leeftijd waarop je begint te trainen, heeft volgens de onderzoeker weinig belang. ‘Dat kan op elk moment en
op elk niveau’, vervolgt De Nys. ‘Je hebt zeker niet per se nood aan een dure personal trainer om eraan te beginnen. De meeste fitnesscentra maken nieuwe leden graag wegwijs of bieden groepslessen aan. Dat fitnessabonnementen door de verhoging van de btw duurder worden, helpt niet als we net meer mensen in beweging willen krijgen. Vanuit preventie en gezond ouder worden is dat een stap in de verkeerde richting.’
Ilse Janssens, medewerker mantelzorg bij Samana
Heb je als mantelzorger recht op een premie of verlof?
Volgens Statistiek Vlaanderen zorgt vandaag 42 procent van de meerderjarige Vlamingen minstens een keer per maand voor een naaste. Vooral vijftigers en zestigers nemen zorg op zich, vaak boven op hun werk en gezin. Logisch dat de vraag groeit welke ondersteuning je als mantelzorger kunt krijgen.
Heel wat Vlaamse gemeenten geven een mantelzorgpremie als duwtje in de rug. De regels verschillen sterk per gemeente: sommige betalen de premie aan de mantelzorger, andere aan de zorgvrager. Ook de bedragen en voorwaarden lopen uiteen. Je vraagt best na bij je eigen gemeente of OCMW of je recht hebt op zo’n premie. Die premie staat los van het Vlaamse zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden.
Daarnaast bestaan er verlofstelsels die het makkelijker maken om werk en zorg te combineren. Het bekendste is mantelzorgverlof, waarmee je tijdelijk minder of niet werkt als je via je ziekenfonds erkend bent als mantelzorger. Hoelang je kunt thuisblijven hangt af van je job en statuut. Tijdens die periode ontvang je een aanvullende uitkering van de RVA.
Zorgen voor iemand die je graag ziet, kan veel deugd doen maar ook zwaar worden. De mantelzorgcoaches van Samana bieden een luisterend oor en helpen je op weg als je het overzicht even kwijt bent.
www.samana.be/ mantelzorgcoaches
Achtergrond. Eenzaamheid is groot maar ongelijk verdeeld
4 op de 10 voelt zich eenzaam
Behalve gezelligheid, warmte en verbondenheid piekt traditioneel ook het gevoel van eenzaamheid tijdens de donkere decemberdagen. Uit onderzoek blijkt dat 37 procent van de Vlamingen zich soms tot vaak eenzaam voelt. ‘Eenzaamheid is erg ongelijk verdeeld en komt voort uit maatschappelijke ongelijkheden en sociale uitsluiting.’
¬ Tekst Djorven Ariën
Nadat mijn tweede partner overleed kreeg ik het erg zwaar’, getuigt de 84-jarige Bea De Groot. ‘Ik wist niet meer hoe het leven verder moest en kon me nergens meer voor motiveren. Dat gevoel van alleen zijn was heel ingrijpend. Ik was bang dat ik niet meer alleen kon blijven wonen en voor mezelf kon zorgen. Dat ik geen toekomst meer had.’
‘Ik had nooit van mezelf verwacht dat ik zo eenzaam kon zijn. Ik wilde met andere mensen praten, maar die waren er niet of dat lukte niet. Ik werd heel ongelukkig als ik alleen buitenkwam.’
‘De feestdagen zijn altijd heel moeilijk. De kinderen komen dan langs. Dat is wel fijn, maar na die ene dag is dat voorbij en dan zit je toch opnieuw alleen.’
Grote maatschappelijke impact
Eenzaamheid is een complex verhaal. Het hangt samen met een verhoogd
Personen die het minst verdienen, hebben een dubbel zo hoog risico om zich eenzaam te voelen
¬ ONDERZOEKER JASPER DE WITTE
risico op depressie, angsten, hart- en vaatziekten, dementie en slaapproblemen. In België goed voor jaarlijks 3,2 miljard euro directe kosten aan medische zorgen.
‘Eenzaamheid heeft een enorme maatschappelijke impact, dus we hebben er alle baat bij om in te zetten op het verminderen en voorkomen van eenzaamheid’, stelt Jasper De Witte, onderzoeksexpert in eenzaamheid.
‘Eenzaamheid wordt meestal bekeken vanuit een psychologische blik, waardoor het vaak ten onrechte herleid wordt tot een individueel probleem’, zegt De Witte. ‘Een persoonlijk gevoel met individuele oorzaken, waardoor ‘de schuld’ impliciet bij het individu wordt gelegd. Die kijk verklaart mee het taboe en de schaamte rond eenzaamheid.’
‘Het maakt dat het beleid vooral inzet op psychologische hulpverlening, huisbezoeken, buddywerkingen of lotgenotencontacten. Individuele maatregelen zijn zeker nuttig, maar ze volstaan niet. Tal van bredere maatschappelijke factoren liggen ten gronde aan eenzaamheid, zoals armoede, gebrekkige mobiliteit, werkgelegenheid en sociale uitsluiting.
Om dat aan te pakken zijn structurele overheidsmaatregelen nodig. Een sterk middenveld dat inspeelt op specifieke noden van bepaalde groepen, is van groot belang.’
Ongelijk verdeeld
Onderzoek van KU Leuven, VUB en Thomas More Hogeschool peilde via een enquête bij 4.000 Vlamingen naar hun gevoelens van eenzaamheid. De kans op eenzaamheid is ongelijk verdeeld onder de bevolking. Werkzoekenden en arbeidsongeschikten voelen zich het vaakst eenzaam. Maar liefst 63 procent van die groepen geeft aan zich eenzaam te voelen.
‘Personen die het minst verdienen, hebben een dubbel zo hoog risico om zich eenzaam te voelen’, weet De Witte. ‘Armoede leidt tot eenzaamheid. Je wordt op veel vlakken uitgesloten, puur omdat je veel zaken niet kunt betalen. Dus hoewel eenzaamheid heel breed aanwezig is in de samenleving, worden kwetsbare groepen veel zwaarder getroffen.’
Bijna de helft van de mensen met een migratieachtergrond voelt zich eenzaam, tegenover 35 procent van de mensen zonder migratieachtergrond.
‘Door structurele kwetsbaarheden’, aldus De Witte. ‘Die groep beschikt vaak over minder financiële middelen en focust een groot deel van de tijd en energie op het vinden van werk en huisvesting. Ze botsen op discriminatie en racisme. Door taal- en cultuurbarrières ligt het niet voor de hand om een sociaal netwerk uit te bouwen. Allemaal factoren die eenzaamheid in de hand kunnen werken.’
Jongeren grootste risicogroep
Eenzaamheid wordt vaak verbonden aan een hogere leeftijd. Dat blijkt echter niet uit de resultaten. 57 procent van de 18-24-jarigen voelt zich soms tot vaak eenzaam, ten opzichte van 35 procent bij de 75-plussers. Opvallend is dat de groep 55-74-jarigen zich het minst eenzaam voelt.
‘Eenzaamheid is van alle leeftijden’, stelt De Witte. ‘De laatste decennia bleef de mate van eenzaamheid, zeker bij ouderen, nagenoeg constant. Het
beleid focust nog sterk op ouderen, terwijl jongvolwassenen bij uitstek de grootste risicogroep zijn geworden.’
‘Jongvolwassenen ervaren eenzaamheid op een andere manier. Ze zijn volop een identiteit aan het ontwikkelen, verlaten het ouderlijk huis en beginnen te werken of studeren, wat veel vaker die eenzaamheid verklaart dan bijvoorbeeld gezondheidsproblemen of het verlies van een partner. Er moet meer aandacht aan besteed worden om het bespreekbaar te maken, want er heerst nog een groot taboe.’
Voor Bea De Groot wordt komende kerst minder eenzaam. Twee jaar geleden leerde ze iemand kennen in een seniorenvereniging. ‘We werden verliefd en nu ben ik heel gelukkig. Ik wilde echt niet alleen blijven en vervallen in eenzaamheid, pijn, ziekte of klagen. Zodra ik mij aansloot bij de seniorenvereniging kreeg ik weer sociaal contact en meer doel in het leven.’
De Langste Kersttafel
Kleine initiatieven tegen eenzaamheid bieden lichtpuntjes. Op kerstavond kun je in Gent al een aantal jaar aanschuiven aan De Langste Kersttafel. Een kerstdiner voor 250 mensen die daarvoor een vrije bijdrage betalen. Met groot succes, want de tafel is telkens in geen tijd volzet.
‘Veel van onze gasten kampen met eenzaamheid’, zegt Nele Roelens, mede-organisator. ‘De kerstsfeer is extra confronterend als je geen mensen rondom je hebt of alleen bent, om welke reden dan ook.’
Fatgol Sarafihaghighi (42) kwam vijftien jaar geleden uit Iran naar België om te doctoreren. Ze werd psychisch mishandeld en geïsoleerd door haar man, waardoor ze haar netwerk en studie verloor. Vorig jaar verliet ze haar man. Ze kampt met eenzaamheid, maar leerde De Langste Kersttafel kennen.
‘Kerstdagen scherpen mijn eenzaamheid aan. Eenzaam zijn betekent voor mij machteloos en hopeloos zijn, niemand hebben om op te steunen. Door ouder te worden wordt het moeilijker om vrienden te maken.’
‘De Langste Kersttafel was voor mij de mooiste kerst sinds ik in België ben. Samen vieren met allemaal onbekende mensen en ermee kunnen praten, fantastisch. Ik heb dertien jaar zulke dingen niet kunnen doen in mijn huwelijk. Ondertussen werk ik als vrijwilliger voor de organisatie. Daardoor heb ik wat meer sociaal contact en een bezigheid.’
~ Met de campagne ‘Kijk eens onder de schil’ wil Te Gek!? kopzorgen bij 65-plussers bespreekbaar maken. Iemand een kerstdiner van De Langste Kersttafel cadeau doen kan op www.enchantevzw.be
Klaar voor de toekomst
Op zonnepanelen na valt weinig bijzonders op aan deze 100 jaar oude woning in de cité van Waterschei. In werkelijkheid onderging het pand een verregaande renovatie, onder de vleugels van sociale onderneming Stebo vzw. De voormalige mijnwerkerswoning maakt deel uit van oPEN Lab, een Europees project dat onderzoekt hoe je energiepositieve wijken kan creëren. Zulke wijken wekken meer energie op dan ze verbruiken.
De citéwoning is volledig afgekoppeld van gas. Een geothermische warmtepomp zorgt voor vloerverwarming doorheen het hele huis. Door een laadpaal, een thuisbatterij van 15 kilowatt en 33 zonnepanelen ging het EPC-label van D naar A.
Het resultaat toont dat ook honderd jaar oude mijnwerkerswoningen klaargestoomd kunnen worden voor een koolstofvrije toekomst.
¬ Foto
Boumediene Belbachir
ELKE MAAND LATEN WE IEMAND AAN HET WOORD DIE VANUIT ZIJN OF
DEZE MAAND IS DAT FEESTZAALMEDEWERKER ARNE*.
‘Na twee uur ’s nachts gebeurt er toch niets goeds meer’
Wanneer de Connemara uitgedoofd is en de zakdoeken weer opgeborgen zijn, is Arne* nog een hele tijd in de weer om de feestzaal opnieuw op orde te krijgen. ‘Maar shiften waarna ik pas om zeven uur ’s ochtends in mijn bed lig, zijn veel zeldzamer dan vroeger.’ De manier waarop we feesten is in nauwelijks tien jaar tijd flink veranderd.
¬ Tekst Nils De Neubourg ¬ Illustratie Peter Goes
Ooit begon Arne als weekendstudent in de zaal. Intussen is hij er een vaste waarde: bestellingen doorgeven, de zaal klaarzetten en aankleden, opdienen, bijspringen bij feesten op verplaatsing, tussendoor de voorraad aanvullen door langs de groothandel te gaan en improviseren wanneer het moet. ‘Die afwisseling maakt het leuk voor mij. Net zoals variatie in evenementen: de ene dag een trouwfeest, de andere een koffietafel, dan weer een barbecue bij een voetbalclub.’
Minder drank, kortere feesten
Wie in een feestzaal werkt, ziet de tijden duidelijk veranderen. Arne merkt het vooral aan het aantal glazen. ‘Vroeger had je mensen die bijna naar huis kropen’, lacht hij. ‘Nu drinken ze veel minder. Het aanbod alcoholvrije dranken is enorm, dus alternatieven zijn er voldoende. Dronken vertrekken
Je weet wie alcoholvrije wijn drinkt, al dan niet op verzoek van de familie
¬ FEESTZAALMEDEWERKER ARNE
met de auto … dat zie ik bijna niet meer.’
Ook de feesten zelf zijn korter geworden. ‘Een opvallende verandering sinds corona’, legt hij uit. ‘Zalen mochten toen als laatste weer open en dan nog maar tot één uur ’s nachts. Blijkbaar vonden mensen dat prima. Om drie uur is tegenwoordig bijna alles afgelopen. Eerlijk? Ik begrijp het wel. Na twee uur ’s nachts gebeurt er toch niets goeds meer.’
De manier van vieren veranderde mee. De klassieke trouwfeesten worden zeldzamer en alles mag wat losser, merkt Arne. Sneakers onder een kostuum? Geen haan die ernaar kraait. Een wat eenvoudiger buffet? Prima. Foodtrucks in plaats van stijve gangen? Helemaal in.
Koud en warm buffet
gevierde paar op de dansvloer uitnodigt.’
Toch gooit niet iedereen alle tradities overboord. ‘Een jubileum voor 50 jaar huwelijk moet wel nog helemaal volgens het boekje. Dat is een generatie die vasthoudt aan het warm en koud buffet met alle vertrouwde schotels op een rij en een dj die nadien het
Wat wel alle samenkomsten en feesten bindt: mensen bij elkaar brengen is voor iedereen de grootste wens. ‘We horen zelfs af en toe: kies zelf maar iets voor het eten. Het draait vooral om wie er aan tafel zit, en hoe lang het geleden is dat ze elkaar nog eens zagen. Dan doet het eten er minder toe.’ Klagende gasten zijn er nauwelijks. ‘Al is het voor veel aanwezigen vaak wel gratis natuurlijk’, lacht Arne.
NIEUW IN 2026
Meer CM-voordelen voor jonge ouders
Het draait vooral om wie er aan tafel zit, en hoe lang het geleden is dat ze elkaar nog eens zagen. Dan doet het eten er minder toe
¬ FEESTZAALMEDEWERKER ARNE
Gelachen, herinnerd, zachtjes geroddeld
Valt de omschakeling van een uitbundig trouwfeest naar een ingetogen koffietafel na een uitvaart soms niet zwaar? ‘Iedereen denkt dat dat altijd heel triestig is, maar dat is helemaal niet zo’, vertelt Arne. ‘Er is voordien al vaak gehuild op het kerkhof of tijdens een begrafenisdienst. Nadien volgt vaak een zeldzaam moment waarop familie en oude vrienden elkaar nog eens zien. Er wordt gelachen, herinnerd, zachtjes geroddeld.’
CM ondersteunt jonge ouders vanaf januari sterker financieel tijdens de eerste duizend dagen in het leven van hun kind. Concreet hebben jonge ouders voortaan recht op het CM-Groeibudget met nieuwe voordelen tot 1.300 euro. Dat bedrag komt boven op de bestaande diensten voor jonge gezinnen, wat het totaal op bijna 3.000 euro brengt.
In het nieuwe pakket zitten onder meer een premie van 260 euro per ouder bij de geboorte, een royale bon bij Dreambaby en waardebonnen voor luiers bij Goed. ‘We weten dat niet alleen de geboorte en de weken daarna een dure periode zijn voor jonge ouders. Ook de jaren die volgen wegen door op een gezinsbudget’, zegt Bart De Ruysscher, directeur van CM Vlaanderen. ‘In plaats van één keer iets te geven bij de geboorte, geven we onze leden nu financiële extraatjes op zeven verschillende momenten, tot hun kind drie jaar is.’
CM pakt daarnaast uit met een hogere terugbetaling voor psychologische zorg bij jongeren en volwassenen. Om de drempel om hulp te zoeken te verlagen, betaalt CM tot twintig sessies per jaar terug voor jongeren, tot maximaal 35 euro per sessie (55 euro met VT). Voor volwassenen is de terugbetaling 20 euro per sessie (30 euro met VT).
Hoewel Arne vooral op de achtergrond beweegt, vindt hij het leuk om gasten toch persoonlijk te behandelen. ‘Je bouwt op een avond een tijdelijke band op. Je weet wie lactose-intolerant is, wie geen gluten mag eten, wie alcoholvrije wijn drinkt – al dan niet op stiekem verzoek van de familie. Dat merken die personen zelf toch niet’, knipoogt hij.
Intoleranties en allergieën zijn volgens Arne nog een grote verandering van de voorbije jaren. ‘Tien jaar geleden had je misschien één vegetariër’, zegt hij. ‘Nu is er altijd wel iemand lactose-intolerant, wil een ander glutenvrij eten, nog iemand zoutarm … Een feest zonder speciale wensen is bijna ondenkbaar tegenwoordig.’ Maar zolang het vooraf geweten is, komt het in orde, verzekert hij.
Met familievetes of andere ruzies krijgt Arne zelden te maken. ‘Mensen willen het voor elkaar niet verpesten. Het is misschien soms zelfs een tikkeltje saai’, lacht Arne. Al ziet hij soms wel gasten die duidelijk niet samen zijn aangekomen, maar later wel samen vertrekken. Horen, zien en zwijgen hoort bij het werk van de feestzaalmedewerker.
*Arne is een schuilnaam
Er komt een terugbetaling van psychodiagnostische testonderzoeken om ASS en AD(H)D te diagnosticeren voor jongeren tot 18 jaar. CM betaalt 35 procent van de kosten terug, tot 350 euro per jaar, voor onderzoeken buiten het gesubsidieerde – door de Vlaamse overheid terugbetaalde – circuit.
~ www.cm.be/nl/nieuw-in-2026
Vacatures
ACV zoekt:
• Functioneel analist – Schaarbeek
~ www.hetacv.be/jobs
CM zoekt:
• Expert Thuiszorgdiensten – West-Vlaanderen of Antwerpen
• Aankoper IT Openbare aanbestedingen – Schaarbeek
• Field Support Engineer – Schaerbeek + regio Brussel
• 4 Technical Lead / JAVA Software Engineers – Schaarbeek
• Senior Functioneel Analist / Scrum Master – Schaarbeek www.cm.be/jobs
Raak zoekt:
• Coördinator Raakpunt-ondersteuners – Schaarbeek
~ www.raakvzw.be/vacatures
BESPARINGEN EN UITDAGINGEN VOOR WOONZORGCENTRA.
Kunnen we nog zorgen voor kwalitatieve zorg voor iedereen?
De woonzorgcentra in Vlaanderen staan voor een grote uitdaging. Cijfers van Statbel leren dat 20% van de bevolking in Vlaanderen ouder is dan 55 jaar. Het aandeel ouderen blijft de komende jaren alleen maar sterk toenemen. Dat zal zijn weerslag hebben op de zorg en de woonzorgcentra.
Met de basistegemoetkoming zorg komt de overheid tegemoet in een groot deel van de zorg- en personeelskosten van woonzorgcentra. Het toegekende bedrag wordt bepaald op basis van zorggraad, aantal bedden en zorgpersoneel. ‘De besparing zal zijn weerslag hebben op dit bedrag, woonzorgcentra zullen minder inkomsten krijgen waardoor de dagprijzen in de woonzorgcentra wellicht zullen stijgen’, legt Jan Mortier uit.
Volgens recente cijfers van Okra zijn er sterke verschillen in dagprijs naargelang het type woonzorgcentrum. In woonzorgcentra onder publiek beheer van steden en gemeenten is de gemiddelde prijs momenteel 2.162 euro per maand. In non-profit instellingen is dat 2.242 euro. In commerciële woonzorgcentra is dat 2.501 euro.
En toch staan er vandaag heel wat woonzorgcentra, die worden beheerd door een lokaal bestuur, er niet rooskleurig voor en draaien ze maar net break-even of staan ze al in de rode cijfers.
Onlangs kondigde minister van Welzijn Caroline Gennez een besparing aan van 30 miljoen euro in de woonzorgcentra. De verontwaardiging in de sector neemt alleen maar toe, want nu blijkt dat er nog eens 16 miljoen euro daarbovenop bespaard wordt door de controles op de zorgzwaarte. De regering denkt dat sommige woonzorgcentra mensen onterecht als zwaar zorgbehoevend kwalificeren om meer financiële middelen te krijgen. Hoe gaat de sector hiermee om en wat heeft ze nodig om kwalitatieve zorg te blijven garanderen? We gingen in gesprek met Jan Mortier, coördinator Openbare Zorgsector bij ACV Openbare Diensten.
¬ Tekst Jasminka Poppe
‘Dat komt onder meer door het zogenoemde bovennormpersoneel’, licht Jan verder toe. ‘Dat is personeel dat slechts beperkt wordt gesubsidieerd door de overheid, en waarvoor er eigen middelen worden bijgelegd. De huidige personeelsnormen zijn veel te laag en zijn niet aangepast aan de steeds zwaardere zorgprofielen. Met de huidige personeelsnormen kan je geen woonzorgcentrum uitbaten dat kwaliteitsvolle zorg verstrekt. De publieke sector heeft dan ook veel meer uitgaven voor bovennormpersoneel dan bijvoorbeeld de commerciële centra omdat ze – terecht – meer personeel per bed rekenen om kwaliteitsvolle zorg te waarborgen. Bovendien kampen heel wat woonzorgcentra met personeelstekorten. Vele vacatures raken maar niet ingevuld.’
Toegankelijkheid
Blijft een woonzorgcentrum nog haalbaar voor iedereen? De overheid ging er jaren geleden vanuit dat het commercialiseren van zorg zou leiden tot betere zorg én een betere prijs. Niets is minder waar. Zorg wordt niet alleen duurder, de toegankelijkheid en de kwaliteit daalt.
‘Investeren in publieke, betaalbare en toegankelijke zorg dichtbij huis is noodzakelijk’, zegt Jan. ‘Publieke woonzorgcentra zijn geïntegreerd in de lokale buurt en versterken de cohesie. Bij problemen is het lokaal bestuur ook steeds aanspreekbaar en kunnen zij makkelijk
ter verantwoording geroepen worden. Het lokaal bestuur blijft een belangrijke schakel in de ontwikkeling van een kwalitatief en publiek zorgbeleid. Zij weten beter dan wie ook welke noden er zijn in hun stad of gemeente.’
‘Iedereen krijgt op een gelijke manier toegang tot de dienstverlening van een publiek woonzorgcentrum omdat er objectieve criteria worden uitgewerkt om de zorgnood te bepalen. Daar tegenover staan de weinig transparante regels in de commerciële woonzorgcentra. Men kiest er vaak voor om mensen op te nemen met voldoende financiële draagkracht eerder dan te kijken naar de zorgnood.
WELKE SOORT WZC’S BESTAAN ER IN VLAANDEREN?
€ 2.162
* Publieke woonzorgcentra uitgebaat door een OCMW, Welzijnsvereniging of Zorgbedrijf. De eindverantwoordelijkheid ligt bij het lokaal bestuur.
Private non-profit woonzorgcentra zoals vzw’s (Curando, GVO,…)
Private commerciële zorggroepen (Armonea, Orpea,…)
Publieke woonzorgcentra zorgen er dus voor dat iedereen toegang heeft tot zorg, ongeacht zijn financiële draagkracht.’
Winsten op zorg
En wat met woonzorgcentra die toch winst lijken te maken?
‘Als je kwaliteitsvolle zorg wil bieden, kan je met de lage overheidssubsidies geen winst maken, integendeel. Winst maken kan enkel door hoge dagprijzen aan te rekenen, wat het geval is bij heel wat commerciële woonzorgcentra. Wordt er toch winst gemaakt, dan moet die integraal geïnvesteerd worden in de zorg, in het welzijn van de bewoners en in de zorginfrastructuur. Praktijken waarbij winsten worden uitgekeerd aan aandeelhouders moeten stopgezet worden via onder meer de aanpassing van het woonzorgdecreet en het wetgevend kader van vzw’s’, besluit Jan.
€ 2.242
€ 2.501
* Gemiddelde maandprijs
SCHEPEN FREDERIK DEMEYERE OVER WZC TER LINDE IN HOOGLEDE:
‘ Extra personeel is geen luxe, maar nodig voor basiszorg’
‘De Vlaamse overheid legt personeelsnormen op aan woonzorgcentra in Vlaanderen. Dit omvat het aantal zorgkundigen, verpleegkundigen, ergotherapeuten, kinesisten, keuken-, logistiek en onderhoudspersoneel … dat minimaal in dienst moet zijn voor een bepaald aantal bewoners’, legt Frederik Demeyere uit.
In de openbare sector wordt deze norm bijna altijd vrij ruim overschreden, gemiddeld met 15 tot 30%. Enkel zo is het aanbieden van een kwalitatieve zorg mogelijk. In ons woonzorgcentrum Ter Linde in Hooglede bedraagt deze overschrijding ongeveer 30%.’
‘In veel openbare woonzorgcentra voelt die overschrijding niet aan als een luxe, maar als een noodzakelijke buffer. Het zijn vaak die extra handen die het verschil maken tussen enkel basiszorg en écht aanwezig zijn bij bewoners.’
‘Private woonzorgcentra werken bijna altijd op de norm, op 100% dus. Zij hebben immers aandeelhouders en streven winst na. Extra personeel is dus niet aan de orde.’
‘Woonzorgcentra uitgebaat door een OCMW financieren zelf deze extra handen, om de dagprijs zoveel mogelijk betaalbaar te houden. Dit leidt tot een verliespost bij de OCMW’s. Idealiter worden de personeelsnormen verhoogd tot een meer realistisch cijfer en verhoogt dan ook de steun van de Vlaamse overheid in deze hogere normen’, besluit Frederik.
Schrijf je in op onze gratis nieuwsbrief en krijg elke week extra Visie-artikels in jouw mailbox. w ww.visie.net/nieuwsbrief
Contacteer ons via 02 204 32 10 of surf naar www.cm.be/contact om ons makkelijk te bereiken. ACV in West-Vlaanderen
Contacteer ons via www.hetacv.be/stel-je-vraag of 02 244 30 00. Boek een gesprek via www.hetacv.be/plan-je-contact. Regioredactie Beweging.net West-Vlaanderen, westvlaanderen@beweging.net
DE SPOORTCLUB MAAKT MENSEN WARM VOOR DE TREIN
De meest onverwachte fanclub van het land
Toen de Spoortclub in oktober 2024 haar eerste actie hield, noemde Het Laatste Nieuws hen meteen “de meest onverwachte fanclub van het land”. Een jaar later doken ze zelfs op in De Slimste Mens ter Wereld. Toch reageren de meeste mensen vooral enthousiast wanneer ze horen wat de Spoortclub doet: een groeiende groep treinliefhebbers die hun passie voor het spoor willen delen.
De Spoortclub ontstond in Herentals, waar onder meer Ellen Leys en Wim Peersman zich vanaf het eerste uur aansloten. Ze wonen vlak bij het station en nemen vaak de trein: Ellen voor uitstapjes, Wim voor zijn werk in Brussel en Gent. Beiden geloven sterk in duurzame mobiliteit. ‘Er zit een bijzondere schwung in de
groep’, zegt Wim. ‘We willen van onderuit tonen dat treinreizen leuk kan zijn.’
Wat begon met zes leden, groeide snel uit tot een levendige community. Hun zichtbaarheid nam vooral toe door hun acties. In oktober 2024 deelden ze 1000 cadeautjes uit in station Herentals, een warme en speelse manier om reizigers te verrassen.
De actie haalde nationale media, en zelfs de NMBS-CEO hoorde ervan. Daarna volgden Sinterklaas-“mandatreintjes” en stickers van hun mascotte, het Spoortmannetje, die overal in het station opdoken.
Door de vele positieve reacties bleef de Spoortclub verder bouwen. In juni 2025 verscheen de eerste Spoortkrant, die ook in 2026 een vervolg krijgt. Het doel: reizigers iets leuks en luchtigs bieden voor onderweg. In de zomer organiseerden ze Spoortrock in het station van Herentals, waar De Nachtwacht optrad en de stationshal voor één avond veranderde in een feestplek. ‘Er passeert zoveel volk, maar er gebeurt zo weinig’, zegt Ellen. ‘Met muziek en sfeer willen we tonen dat een station
© Chris Stessens
© Chris Stessens
OKRA inspireert Roemenië
meer kan zijn dan een plek waar je gewoon voorbijloopt.’
Ook in het najaar van 2025 zaten ze niet stil. Samen met de Fietsersbond van Herentals ontwierpen ze bordjes voor de fietsenstalling zodat pendelaars hun fiets sneller terugvinden. Met speelse Herentalse dialectwoorden zoals sjepap en frein brachten ze een glimlach bij vele fietsers.
We willen van onderuit tonen dat treinreizen leuk kan zijn.
¬ WIM PEERSMAN
Ondertussen bruist de Spoortclub alweer van nieuwe ideeën. ‘Het leuke is dat er zoveel talent in de groep zit: een treinbegeleider, copywriter, creatieve bedenkers, handige harry’s, een grafisch vormgever, strategische denkers, een websitebouwer, mobiliteitsexpert … noem maar op’, zegt Janna Janssens van Avansa Kempen. ‘Daardoor is het altijd een feestje om iets te bedenken én uit te voeren.’
Ook de NMBS waardeert het initiatief. ‘We waren meteen gecharmeerd’, zegt Steffen Van Roosbroeck, Head of Public Affairs. De spoorwegmaatschappij stelde een vast aanspreekpunt aan en ondersteunt waar mogelijk. ‘Fans van de trein mogen zich overal tonen. Hoe meer enthousiasme, hoe beter.’
De Spoortclub is daarmee veel meer dan een vrolijke bende met stickers en boekjes. Het is een beweging die treinreizen wil vieren, pendelaars wil ondersteunen en het station nieuw leven wil inblazen. En wie weet duikt binnenkort in andere steden wel een Spoortclub op—overal waar treinliefhebbers klaarstaan om hun enthousiasme te delen.
In oktober brachten een tiental Roemenen een bezoek aan Okra Turnhout. In het kader van een Europees project Erasmus + volgden ze een intensieve opleiding. Ze kwamen kijken hoe ze succesvolle seniorenclubs kunnen oprichten in Roemenië. ‘Er bestaat geen vooropgesteld model. Je moet vooral luisteren naar de noden van de mensen daar’, zegt Tom Langmans van Okra Noorderkempen.
Het platteland in Roemenië staat al langer voor grote uitdagingen. ‘Sinds Europa één is geworden, zijn er veel Roemenen die in België, Nederland en Duitsland komen werken, bijvoorbeeld in de fruitteelt of als poetshulp’, weet Tom Langmans. ‘Daardoor zijn er in Roemenië dorpen leeggelopen en talloze huizen dichtgetimmerd. De werkende bevolking is weggetrokken en alleen de ouderen blijven achter.’
Geen vangnet
In Roemenië heeft de overheid geen sociaal vangnet zoals bij ons. Dat is problematisch als die ouderen hulpbehoevend worden. ADR Vlaanderen en Okra proberen hier iets aan te doen. ‘Door lokale Roemeense seniorenclubs op te richten proberen we de senioren bij elkaar te brengen, zorg en ontspanning aan te bieden. Okra is een mooi voorbeeld van een goede seniorenclub die inzet op activiteiten als sport, creativiteit en cultuur’, zegt Langmans.
Leerrijke week
Hoe kunnen lokale overheden een eigen seniorendienstverlening uitbouwen en lokale verenigingen ondersteunen? ‘De Roemeense delegatie kwam bij ons de mosterd halen. Het was een pittige maar leerrijke week met concrete kennis waarmee ze hopelijk aan de slag kunnen in Roemenië’, vertelt Langmans.
Daarnaast zet Okra zich ook in voor Roemenen die hier zijn komen werken en nu met pensioen zijn. ‘Ook voor hen zijn er seniorenclubs, we houden rekening met hun cultuur. Okra is er voor iedereen’, besluit Langmans.
Schrijf je in op onze gratis nieuwsbrief en krijg elke week extra Visie-artikels in jouw mailbox. www.visie.net/nieuwsbrief
VRIJWILLIGERS ZORGEN VOOR ROLWAGENVERVOER VAN CM
‘Het houdt mijn sociaal leven recht’
Sinds kort kunnen mensen die een rolwagen gebruiken in Vlaams-Brabant rekenen op vrijwillige chauffeurs van CM. Een dienst die pas vertrokken is, maar nu al op wieltjes loopt.
¬ Tekst Cynthia Bulteel ¬ Foto Christophe Ketels
Dirk werkt als technisch bediende, maar zit al een tijd thuis met een burn-out. ‘Plots viel alles stil. Mijn psychologe stelde voor om iets kleins te doen dat me structuur kon geven, zonder druk. Zo ben ik bij vrijwilligerswerk uitgekomen.’
Op een vrijwilligersplatform vond hij het rolwagenvervoer van CM. ‘Ik rijd graag en ik help graag. Dat voelde haalbaar. Het is niet te vergelijken met een werkdag: ik kies zelf wanneer ik een rit kan opnemen en ik bouw alles rustig op.’
Toen educatief medewerker Elena contact met hem opnam, was de klik er meteen. ‘Je krijgt een goede begeleiding. Bij je eerste rit gaat er iemand met ervaring mee. Dat vastmaken van zo’n rolstoel lijkt ingewikkeld, maar je hebt dat snel in de vingers. Het busje rijdt trouwens heel aangenaam.’
Rustig ritme, eigen tempo
Een rit begint voor Dirk in Dilbeek, waar hij het CM-busje ophaalt. ‘Dan ga ik naar de klant, zet de rolstoel veilig vast en rijd ik naar de bestemming. Soms wacht ik een
half uur, soms twee uur, dat weet je niet altijd op voorhand. Maar dat is voor mij oké: ik lees wat, maak een wandeling of ga zelf naar de kinesist.’
Wat hem het meest raakt, is de opluchting bij mensen. ‘Vroeger moesten sommigen met veel moeite in een gewone wagen stappen. In het busje gaat dat veel eenvoudiger en vooral veiliger. Die dankbaarheid, dat doet deugd.’
Grote
opluchting
Dirks eerste gebruiker was Gudrun, meteen een vaste afspraak op dinsdag en donderdag. ‘Dat ritme past goed. Zij heeft twee uur revalidatie en ik volg zelf ook revalidatie na mijn enkeloperatie. Zo kan ik wachten zonder dat het zwaar wordt’, zegt Dirk.
Zelf vrijwilliger worden of een rit aanvragen?
Ben je rolwagengebruiker en heb je vervoer nodig? Vraag je rit minstens vier werkdagen vooraf aan via de Zorglijn: 02 204 32 34 of zorglijn@cm.be.
Zelf vrijwilliger worden? Neem een kijkje op cm.be/zorgend-vrijwilligerswerk.
Gudrun heeft bekkengordeldystrofie, een chronische spierziekte die haar spieren verzwakt. ‘Ik kan nog stappen met hulp, maar dat hangt af van hoe ik geslapen heb en hoeveel stress ik heb. Het is elke dag anders’, legt ze uit. Zelf met de wagen rijden lukt niet meer. Daarom gebruikt ze een rolwagen en oefent ze in het neuromusculair centrum voor een elektronische rolstoel.
In de zomer hoorde ze via haar maatschappelijk werker bij CM over het rolwagenvervoer. ‘We bespraken mijn situatie samen met mijn mantelzorger en toen hebben we beslist om het te proberen. Privévervoer werd te duur. Deze dienst was een grote opluchting.’
Sindsdien brengt vrijwilliger Dirk haar elke dinsdag en donderdag naar het revalidatiecentrum. Gudrun gebruikt het rolwagenvervoer niet alleen voor haar medische afspraken. ‘In december is er een verjaardagsfeest en dan maak ik er ook gebruik van. Het is niet alleen functioneel, het houdt mijn sociaal leven recht.’
Transfers in een gewone wagen blijven lastig. ‘Met Kerst brengen mijn broer en zus me, maar dan moet iemand mij helpen uitstappen en de rolwagen tillen. Dat vraagt kracht. In het rolwagenbusje rol je zo binnen. Het is veilig, comfortabel en voor mij vooral: een gemak.’
Een kleine moeite
Voor Dirk past het helemaal in zijn herstel. ‘Ik doe dit tot ik opnieuw kan werken. Het is voor mij maar een kleine moeite, maar het betekent veel voor iemand anders.’
Voor Gudrun maakt het het leven lichter. ‘Zolang je zelfstandig kan bewegen, blijf actief. En als dat niet meer gaat, is het zo’n opluchting dat deze hulp bestaat.’
Stapscore meet toegankelijkheid stoepen
In het project Stapscore ontwikkelden beweging.academie, het Instituut voor Mobiliteit van de Universiteit Hasselt (IMOB) en Verkeersplatforms vzw een digitale tool waarmee de kwaliteit van voetpaden in kaart gebracht kan worden. Deze tool werd de voorbije maanden getest in Pajottegem, Wezembeek-Oppem, Kortenberg en Tienen. Het project won onlangs de Vlaamse Verkeersveiligheidsprijs.
¬ Tekst Kaat Wouters
We spraken met Ines Meskens, de verantwoordelijke van dit project. Waarom werd stapscore opgestart?
INES ¬ ‘Burgers hechten veel belang aan veilige en toegankelijke voetpaden. We zien dan ook dat er daarover vandaag veel ergernissen zijn, ook bij de lokale besturen zelf. Dit kwam naar voren in onderzoeken en enquêtes. Het was één van de belangrijkste redenen voor de opstart van dit project.’
Wat zijn de belangrijkste lessen die we uit dit pilootproject hebben getrokken?
INES ¬ ‘Voetpaden zijn een belangrijk thema voor iedereen: zowel burgers als lokale besturen willen hier hard aan werken, dat heeft het pilootproject ook getoond. Bovendien is er nood aan het opmaken van voetpadenplannen én aan het voorzien van voldoende middelen voor de verbetering ervan.’
Merk je dat het project iets veranderd heeft?
INES ¬ ‘Jazeker, we ontvingen veel positieve reacties van lokale besturen. Veel besturen geven aan dat ze hier al langer rond willen werken, maar dat het moeilijk is om een goed startpunt te vinden. Daar was dit project net perfect voor!’
‘Ook heel wat burgers lieten weten dat ze al lang aan het wachten waren op dit soort project. Er zijn heel wat geïnteresseerde vrijwilligers mee in het pilootproject gestapt.’
~ www.stapscore.be
< Een vrijwillige chauffeur helpt een dame in een rolwagen in het busje van CM.
Schrijf je in op onze gratis nieuwsbrief en krijg elke week extra Visie-artikels in jouw mailbox. w ww.visie net/nieuwsbrief
24 uur ‘vlammen’ op de fiets voor
Beweging.net engageert zich elke eindejaarsperiode voor het goede doel door o.a. een kerstdrink te organiseren. Zo werden de buurtbewoners van de Heilig Hartwijk vorig jaar ondersteund in hun actie voor het behoud van hun kerk als ontmoetingsplaats. Dit jaar vlamt Beweging.net Limburg mee met de Warmste week in Genk die in teken staat van onzichtbaar ziek zijn.
¬ Tekst Carien Neven ¬ Foto Boumediene Belbachir
Carien Neven, provinciaal directeur bij beweging.net Limburg: ‘Onzichtbaar ziek zijn, een groep mensen waar we met beweging.net en verschillende van onze partnerorganisaties het hele jaar door de broodnodige aandacht en steun aan geven. Van 17 tot 18 december zal er non-stop gefietst worden om aandacht aan dit thema te geven.’
Benjamin Vandervoort, directeur Netwerk bij CM regio Limburg: ‘Bij CM kijken we niet zwart-wit naar ziek of niet-ziek
24 uur fietsen voor de Warmste
Week.
Van woensdag 17 december om 16.30u tot donderdag 18 december om 16u30, met aansluitend een kerstdrink.
zijn, of naar ziektes die zichtbaar of onzichtbaar zijn. We proberen dat net te doorbreken. We zijn met CM een gezondheidspartner voor onze leden, zeker wanneer ze geconfronteerd worden met een ziekte of kwetsbaarheid. We ijveren voor een krachtig zorgbeleid in ons land. Veerkracht, zingeving en deel uitmaken van de maatschappij staan daarin centraal. Niemand kiest ervoor om ziek te worden,
maar mensen met ziekte worden te vaak louter beschouwd als ‘mensen die niet meer bijdragen’. Die stigmatisering bezorgt ons koude rillingen. We streven naar een zorgzame maatschappij waarin we collectief ervoor zorgen dat iedereen aan boord blijft.’
‘Samen met bijvoorbeeld Samana, die al 75 jaar actief zijn, ondersteunen en infor-
Kom gerust even langs aan Stadsplein 2 in Genk (locatie bekend van ‘Krok’ en ‘Mijn Restaurant’) om ons te steunen.
Meer info via www.beweging.net/dewarmsteweek.
Ook Jorrit Hermans (ACV), Carien Neven (beweging.net) en Benjamin Vandervoort (CM) vlammen mee tijdens de 24 uur fietsen voor De Warmste Week
meren we onder andere mensen met een (onzichtbare) ziekte en zetten we in op lotgenotencontact. Maar ook met Gezonde Buurt en de CM-Gezondheidsacademie brengen we mensen samen en bieden we begeleiding. Het is positief dat de Warmste week dit jaar inzet op onzichtbare ziekte, het versterkt ons dagelijks werk. Want we zijn trots en volhardend in het werk dat we bij CM, samen met onze partners, doen rond dit thema. En dat elke week van het jaar.’
Jorrit Hermans, voorzitter ACV Limburg: ‘Zoals Benjamin al aangaf, staat het concept ‘ziek zijn’ ter discussie. Wat is zichtbaar of onzichtbaar ziek zijn? Het woord ‘ziekte’ suggereert al dat er iets mis is, wat vooroordelen oproept. Dat CM zwart-witdenken wil doorbreken, juich ik toe.’
‘Bij ACV leggen we in de eerste plaats de klemtoon op preventie. Via het comité voor preventie en bescherming op het werk creëren we samen met werkgevers een veilige omgeving voor alle werknemers. Via onze vormingen voor de militanten kunnen ze sterk voorbereid te werk gaan om een optimale werkomgeving te ontwikkelen. Maar, wat niet voorkomen kan worden, moet goed genezen. Wanneer iemand terug aan de slag wil, moet niet alleen de persoon, maar vooral ook de werkomgeving klaar zijn. ACV ondersteunt werknemers bij hun terugkeer en beschermt hen tegen herval. De Samenwerkers van vzw Innovatief zijn experten in dit vakgebied en weten precies wat nodig is voor een geslaagde re-integratie. Helaas voorzien werkgevers niet altijd aangepast werk, waardoor het voor velen moeilijker wordt om opnieuw aan de slag te gaan. Dat daarbij ook nog meer dan de helft van de bedrijven geen re-integratiebeleid heeft, terwijl het wettelijk verplicht is, is iets wat ik absoluut niet begrijp. De verantwoordelijkheid wordt veel te makkelijk bij de werknemer gelegd, dat is een beeld dat dringend bijgesteld moet worden.’
CARIEN ¬ ‘Waarom er gefietst wordt? Regelmatig en voldoende bewegen is essentieel voor preventie van gezondheidsproblemen. Daarom roepen we ons hele netwerk op om 24u lang te bewegen voor een goed doel, twee vliegen in één klap.’
Gesprekstafels verbinden jongeren en politiek
Al jaren horen we over de kloof tussen burgers en politiek. Steeds vaker voelen mensen zich niet gezien en niet gehoord. Hoe kunnen we als burgers onze stem wél laten doorklinken? Het is tijd om het gesprek over politiek te voeren, want politiek is van en voor ons allemaal.
Beweging.net wil politiek toegankelijker maken, ook voor jongeren. Daarom organiseerde het samen met studentenvereniging Humanitas (UHasselt) een Limburgs “politiek jongerencafé” op maandag 1 december. Jongeren gingen persoonlijk in gesprek met Vlaamse en Federale parlementairen over verschillende thema’s waarvan zij wakker liggen.
Ik vond het leuk om in gesprek te gaan met politici en hun menselijke kant te zien.
¬ EVA, STUDENTE UHASSELT
Dit politiek jongerencafé bouwt verder op een gelijkaardig event in 2024 waarbij jongeren in gesprek konden gaan met jonge kandidaten voor de Vlaamse en federale verkiezingen in juni. Deze uitwisseling toonde aan hoe belangrijk persoonlijke gesprekken blijven in een democratie. Daarom blijft beweging.net hierop inzetten, want ook na verkiezingstijd blijft het voor verkozen politici cruciaal om te weten wat er leeft bij de burgers.
Dit soort events mag maandelijks voor mij.
¬ ANTON, STUDENT UHASSELT
De samenwerking met studentenvereniging Humanitas is meteen een manier om deze gesprekken met politici laagdrempeliger te maken. Het klassieke politieke debat maakte plaats voor gezellige gesprekstafels in een informele setting.
Het was fijn om politici te leren kennen in een casual setting en interessant om te horen waarom zij in de politiek zijn gegaan. Dat voelde heel herkenbaar.
¬ SILKE, STUDENTENVERENIGING HUMANITAS
Jongeren geven wel degelijk om hun stem. Zij willen gehoord, beschermd, vertegenwoordigd én betrokken worden. Dus laten we die tafel blijven aanbieden, want alleen zo zorgen we ervoor dat de politiek van iedereen is.
LEVEN MET ZIEKTE OF BEPERKING
‘Mensen zien de rolstoel, niet de mens erin’
Wanneer je een beperking of chronische ziekte hebt, kijkt de wereld vaak anders naar je. Maar minstens even hard kijk je anders naar jezelf. Vier Oost-Vlaamse ervaringsdeskundigen vertellen hoe dat voelt.
¬ Tekst Cynthia Bulteel
Evi (29) uit Oudenaarde, die leeft met NMO, een autoimmuunziekte die het centrale zenuwstelsel aantast, zegt: ‘Ik mis het normale leven. Ik zie mensen fulltime werken, sporten, elk weekend afspreken. Ik wil dat ook. Maar mijn lichaam kan dat niet meer.’
Magaly (26) uit Wortegem-Petegem leeft na een zwaar auto-ongeluk met een gebroken rug en scoliose. ‘Ik zou in de fleur van mijn leven moeten zitten’, zegt ze. ‘Nu draait mijn leven rond pijn, dokters en re -
validatie. Vriendinnen maken carrière en plannen kinderen. Ik moet vechten voor de kleinste dingen.’
Onzichtbare pijn, zichtbare oordelen Bij veel beperkingen zie je aan de buitenkant weinig. De reacties uit de omgeving kunnen dan extra pijn doen.
Magaly ¬ ‘Als ik een goede dag heb en eens wat langer kan stappen, denken mensen dat ik mij aanstel. Waarom kan ze niet werken, maar wel een dag in de zoo rondwandelen?
Tips: wat kan jij doen?
Getuige Evi vertelt wat haar onzichtbare ziekte met haar doet.
Zelfs mijn ouders twijfelden. Maar wat zij niet zien, zijn de dagen erna. Dan lig ik plat van de pijn.’
Evi herkent dat: ‘Mensen zeggen: iedereen is wel eens moe. Maar chronische vermoeidheid is iets helemaal anders. Ik ben ook gezond geweest. Ik weet hoe gewone moeheid voelt. Dat ik niet meer fulltime kan werken doet pijn. Ik ben bang dat mensen me zien als lui, een profiteur, terwijl ik eigenlijk niets liever zou willen dan het normale leven terug oppikken.’
Annick uit Lievegem, pijnpatiënte na een misgelopen rugoperatie, vat het scherp samen: ‘Ik voel mij niet minderwaardig, maar de omgeving maakt je minderwaardig. Je wordt bekeken in je rolstoel, mensen zeggen: Je ziet er goed uit, laat je niet tegenhouden door je beperking. Maar ze hebben geen idee hoe het voelt om vierentwintig uur op vierentwintig pijn te hebben.’
Als anderen over jouw hoofd heen beslissen
Niet alleen opmerkingen wegen door. Ook de manier waarop mensen met je omgaan.
Pascale, die een spierziekte heeft en in een rolstoel zit, zegt: ‘Mensen denken soms dat je ook een verstandelijke beperking hebt omdat je in een rolstoel zit. Ze praten tegen de persoon achter mij in plaats van tegen mij. Of ze nemen zomaar mijn rolstoel vast en rijden me ergens naartoe, zonder te vragen of ik dat wel wil. Ze zien de rolstoel, niet de mens erin.’
Uit alle verhalen komen dezelfde wensen terug:
¬ Blijf uitnodigen. Weet dat een ‘nee’ vaak met hun gezondheid te maken heeft, niet met jou.
¬ Bagatelliseer klachten niet. Zeg liever: ‘Ik begrijp dat dit moeilijk is’, dan ‘Iedereen is wel eens moe.’
¬ Praat met mensen, niet over mensen. Kijk hen aan, stel je vragen rechtstreeks.
¬ Vraag wat helpt. Een rit naar de winkel, een luisterend oor of gewoon samen iets leuks doen kan een wereld van verschil maken.
Ook beleid en systemen kunnen kleinerend aanvoelen. Annick vertelt hoe ze na een lange loopbaan, ‘als een vuilniszak’ aan de kant werd gezet. En hoe ze vandaag duizenden euro’s kwijt is aan rolstoelvervoer, terwijl ze al jaren wacht op voldoende ondersteuning. ‘Ik daag de overheid uit: neem één dag mijn leven
© Willy Bulteel
< Annick: ‘Ik voel me niet minderwaardig, maar de omgeving maakt je minderwaardig.’
Cursus communicatie bij chronische ziekte
Pijn, vermoeidheid, leven met een aandoening of ziekte… Het wordt vaak moeilijk begrepen. Daarom organiseert Samana de cursus ‘Communicatie: de sleutel naar meer begrip’.
Wanneer? 09/03, 16/03, 23/03 en 30/03 telkens van 13:30 tot 16:30 Waar? CM-Gezondheidspunt, De Castrodreef 3, Sint-Niklaas Prijs? 60 euro, 28 euro voor CM-leden en 14 euro voor CM-leden met VT.
~ Inschrijven via mijn.samana.be/#/activities
over. Ze houden het geen vijftien minuten vol’, zegt ze.
Schuldgevoel en isolement
Veel getuigen spreken over schuldgevoel: naar hun partner, familie of vrienden.
‘Ik kan minder helpen in het huishouden’, vertelt Evi. ‘Mijn vriend doet meer. We praten daar goed over, maar toch voel ik mij schuldig. Dan ga ik toch weer wat meer proberen, krijg ik een opstoot en kan ik erna nog minder. Het is een vicieuze cirkel.’
Magaly merkt hoe haar wereld kleiner wordt: ‘Familiefeesten hou ik amper vol. Ik zit veel thuis en voel me geïsoleerd. Ik ben bijna al mijn vrienden verloren. Ook op werkvlak gaat het moeilijk: ik ben slim, ik heb een diploma boekhouding, maar het is moeilijk om deeltijds werk te vinden van thuis uit.’
Waar mensen het verschil maken
Toch vertellen de vier getuigen ook over momenten waarop ze zich net sterk en gezien voelen. Kleine ontmoetingen kunnen ook veel doen. Pascale herinnert zich een jongetje dat benieuwd naar haar elektrische rolstoel kwam kijken. ‘Hij stelde vragen, ik gaf eerlijke antwoorden. Hij was dolblij, zijn ouders ook. Zulke momenten tonen: kinderen kunnen perfect leren dat een rolstoel gewoon bij iemand hoort.’
Burgerpanel.
ELKE
Het gedacht van
MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN OVER EEN NETELIGE KWESTIE
DE STELLING
Stel, jij bent voor één dag minister van Financiën. Welke maatregelen zou jij nemen om de financiële toestand van het land te verbeteren?
Nadiya (40)
Nadiya Mehdizadeh is opvangcoördinator en zangeres met een warm hart voor kinderen en diversiteit.
Pieter (47)
Pieter De Vis is sociaal bewogen, sportief en woont met zijn gezin in Gent.
Sofie (38)
Sofie Bauwens is mama van drie, gepassioneerd door muziek.
Eerlijk en duurzaam
Ik zou kiezen voor meer inkomsten via een eerlijker belastingsysteem en een efficiëntere besteding van overheidsmiddelen. Ik wil niet besparen op gezinnen die al worstelen, maar nieuwe inkomsten genereren via een miljonairsbelasting, een hogere taks op grote vastgoedportefeuilles en een strengere aanpak van multinationals. Langs de kant van de overheidsuitgaven ben ik voor efficiënter werken, digitalisering en minder rompslomp. De gewone burger mag niet opnieuw de grootste rekening betalen.
Proportioneel bijdragen
Ik zou zoeken naar een eerlijkere belastingverdeling. Alle constructies rond vennootschappen bijvoorbeeld, zorgen ervoor dat een bepaalde groep minder belastingen betaalt. Op dit moment wordt dat grotendeels opgevangen door loontrekkenden van wie het loon volledig belast wordt. Ook de extreem rijken ontspringen de dans met allerhande ‘optimalisaties’. Aan de uitgavenzijde blijf ik het lastig hebben met de zware militaire uitgaven, het verlaagde budget voor ontwikkelingssamenwerking en de steun voor bedrijven die blijven vervuilen. Als iedereen proportioneel bijdraagt, is er voldoende geld voor onze welvaarstaat.
Eerlijke belastingen, graag
Ik hou me weinig bezig met de financiële beslissingen van onze regering. Daardoor vind ik het lastig om te beoordelen welke besparingen en belastingen gerechtvaardigd zijn. Wat ik wel opmerk, is dat de kloof tussen arm en rijk steeds groter lijkt te worden. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat telkens dezelfde bevolkingsgroepen moeten inleveren? Een belasting op grote vermogens lijkt mij veel logischer. Daarnaast denk ik dat er op dit moment veel geld uitgegeven wordt aan minder prioritaire zaken. Ik vraag me oprecht af of alle alternatieven grondig bekeken werden…
Veerle Baetens
Rust
‘We zijn een tijdje geleden bewust wat meer in de natuur gaan wonen. Ik herbron helemaal in de rust en stilte. Pas op, ik vind het heerlijk om tussen de mensen in de stad te zitten. Maar op een bepaald moment heb ik er genoeg van en wil ik mij kunnen terugtrekken. Daarom vond ik het fijn om aan Het geheim van de meesjes mee te werken, een familiefilm die rust uitstraalt, ver weg van de flitsende producten die je doorgaans ziet passeren.’
Actrice en regisseur WIN
Erkenning
‘Ik woon nu net over de taalgrens. Je merkt wel dat mensen hier opener en vriendelijker zijn. Er kan makkelijker een hartelijke bonjour af als je iemand onbekend op straat tegenkomt. Dat is in Vlaanderen wat verloren gegaan. Als je vriendelijk hallo zegt tegen een ander en die antwoordt niet, kan ik daar echt van aangedaan zijn. Die erkenning door je medemens vind ik enorm belangrijk.’
Verontwaardigd
‘Onrecht raakt mij in het diepste van mijn zijn. Wanneer ik door Brussel loop en zie hoe er jonge kinderen, vrouwen, zelfs hele gezinnen in de winterkou op straat moeten leven, kan ik niet anders dan verontwaardigd zijn. Ik kan maar moeilijk begrijpen hoe beleidsmakers die beelden kunnen zien en vervolgens niet ingrijpen.’
Wachtlijsten Zorgzaam
‘Als vrouw krijg je regelmatig te horen dat we toch allemaal gelijk zijn nu, maar daar ben ik het niet volledig mee eens. We vervallen nog steeds in onze vastgeroeste genderrollen en alle vooroordelen die daarbij horen. In veel huishoudens vallen de zorgtaken nog steeds op vrouwen. Nochtans heeft de wereld meer dan ooit nood aan zorgzaamheid, niet alleen door vrouwen.’
‘Ik probeer mij altijd voor de goede zaak in te zetten, maar toch heb ik vaak het gevoel dat ik niet genoeg doe. Er zijn bijvoorbeeld door de verfilming van Het smelt, mijn regiedebuut, enorm veel verhalen naar boven gekomen van mensen met soortgelijke verhalen. Dan ben ik bezorgd, want waar moeten al die mensen terecht met alle wachtlijsten en tekorten in de psychologische zorg?’
Visie mag 10 x 2 bioscooptickets (geldig in alle Belgische bioscopen) weggeven voor animatiefilm Het geheim van de meesjes. Wil je kans maken? Beantwoord voor 18 december volgende vraag: Hoe heet het regiedebuut van Veerle Baetens? Stuur je antwoord en je adres naar lezers@visieredactie.be of naar Visie, Postbus 20, 1031 Brussel.
West-vlaanderen