Bae Abertawe
Swansea Bay University Health Board
‘Atgofion yw’r peth hyfrydaf,
maen
nhw’n para o ddydd i
ddydd, Ni allant fynd ar goll, nid ydynt yn treulio, ac ni ellir ei roi i ffwrdd’
Anhysbys
Cyhoeddwyd gan RNS Publications © Ffôn: 01253 832400 R27 (MOH)
Mae yna lawer o bethau y bydd angen i chi eu gwneud yn ystod y dyddiau a'r wythnosau yn dilyn marwolaeth eich perthynas neu ffrind, a nod y llyfryn hwn yw eich tywys a'ch helpu i lywio trwy'r cyfnodau anodd hyn. Ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe, mae gennym Wasanaeth Gofal Ar ôl Marwolaeth bwrpasol, ac mae'r tîm wrth law i'ch cefnogi gyda phob mater ymarferol, fel ardystio marwolaeth, a gallant hefyd eich helpu i ddod o hyd i'r cymorth cywir yn ystod eich profedigaeth os ydych chi'n teimlo bod ei hangen arnoch chi.
Mae'r Tîm Gofal Ar ôl Marwolaeth ar gael i gysylltu â nhw 6 diwrnod yr wythnos, o ddydd Llun i ddydd Gwener 9.00am i 6.00pm, a dydd Sadwrn 9.00am i 12.00pm.
Gellir cysylltu â'r tîm ar 01792 703114
Neu drwy e-bost - SBU.CADC@wales.nhs.uk
Cysylltwch os oes angen unrhyw beth arnoch yn ystod eich profedigaeth neu os oes gennych unrhyw gwestiynau am y wybodaeth a ddarperir yn y llyfryn hwn - gall y tîm eich helpu yn ystod y dyddiau, wythnosau, misoedd cyntaf neu ar unrhyw adeg yn y dyfodol os bydd ei angen arnoch.
Unwaith eto, ar ran Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe, rydym yn estyn ein cydymdeimlad mwyaf diffuant i chi.
Bydd clinigwr cymwys (er enghraifft meddyg, nyrs neu barafeddyg) yn gwirio bod yr unigolyn wedi marw. Gall sut mae hyn yn digwydd ddibynnu ar leoliad yr unigolyn ar adeg ei farwolaeth. Yna bydd meddyg sydd wedi'u gweld yn ystod eu bywyd yn cyfeirio'r farwolaeth naill ai at Grwner Ei Mawrhydi i'w ymchwilio, neu at Wasanaeth Archwilwyr Meddygol Cymru i'w archwilio'n annibynnol.
Mae sawl rheswm pam y gallai fod angen atgyfeirio marwolaeth at y Crwner a pham y byddai angen iddo ymchwilio i’r farwolaeth, gan gynnwys damweiniau, trawma, hunan-niweidio neu le nad yw achos y farwolaeth yn hysbys. Nid oes angen atgyfeirio'r rhan fwyaf o farwolaethau at y Crwner, a hyd yn oed pan fydd angen hysbysu'r Crwner, nid yw hyn bob amser yn golygu bod problem neu fod angen post-mortem.
Os nad oes angen cyfeirio'r farwolaeth at y Crwner, rhaid i'r meddyg ddrafftio Tystysgrif Feddygol o Achos Marwolaeth a'i hanfon, ynghyd â manylion y perthynas agosaf a chopïau o'r nodiadau meddygol at y Gwasanaeth Archwilwyr Meddygol.
Fe welwch ragor o wybodaeth am y Crwner a'r Gwasanaeth Archwiliwr Meddygol ymhellach ymlaen yn y llyfryn hwn.
yw eich perthynas neu ffrind wedi marw yn unrhyw un o'n Hysbytai -
Bydd y Tîm Gofal Ar ôl Marwolaeth yn cefnogi ac yn cynorthwyo gyda'r gwaith papur angenrheidiol ac yn cysylltu â phobl eraill sydd fel arfer yn gysylltiedig yn dilyn marwolaeth, fel y Cofrestrydd, yr Archwiliwr Meddygol neu Swyddfa'r Crwner.
Yn y lle cyntaf, cysylltwch â'r Tîm Gofal Ar ôl Marwolaeth ar 01792 703114 a byddant yn egluro beth sy'n digwydd nesaf o ran y Dystysgrif Feddygol Achos Marwolaeth, a elwir weithiau'n 'Dystysgrif Marwolaeth' neu'n 'Dystysgrif Feddygol'.
Bydd y Tîm yn gofyn i chi -
• Rhai cwestiynau adnabod i ganfod pwy yw'r claf
• Eich enw, manylion cyswllt a'ch perthynas â'r claf
• Pennu a ydych chi'n unigolyn a fydd yn gyfrifol am Gofrestru Marwolaeth a threfnu'r Angladd
• Enw'r Trefnydd Angladdau yr hoffech ei ddefnyddio, os ydych wedi penderfynu ar y trefnydd
Byddwch chi’n gallu gofyn unrhyw gwestiynau sydd gennych chi i’r Tîm a byddan nhw’n gallu eich cynorthwyo chi. Gallwch ffonio'r tîm gynifer o weithiau ag y dymunwch, a byddant yn cadw mewn cysylltiad â chi i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi am gynnydd y gwaith papur. Gallant hefyd eich cynghori ar eiddo eich perthynas/ffrind os oes angen.
Ar unrhyw adeg y bydd rhywun rydym ni'n ei garu yn marw, gallwn ni deimlo wedi’n llethu’n aml ac efallai y byddwch chi'n teimlo ei bod hi'n anodd ymdopi â sut rydych chi'n teimlo. Os ydych chi'n teimlo fel hyn, gall y Tîm Gofal Ar ôl Marwolaeth eich helpu i ddod o hyd i'r cymorth cywir yn ystod eich profedigaeth, felly siaradwch â'r tîm os ydych chi'n meddwl y byddai hyn o gymorth i chi.
Os yw eich perthynas neu ffrind wedi marw gartref, neu yn y gymuned -
Yn dibynnu ar yr amgylchiadau, fel arfer meddyg teulu'r claf fyddai'n cwblhau'r Dystysgrif Feddygol o Achos Marwolaeth pan fydd rhywun yn marw gartref neu mewn cartref preswyl/gofal. Os ydych chi'n gwybod pwy yw meddyg teulu eich perthynas/ffrind, gallwch gysylltu â nhw i gael y wybodaeth ddiweddaraf am y gwaith papur.
Os yw'r farwolaeth yn sydyn, yn annisgwyl neu os nad yw eich perthynas/ ffrind wedi cael ei weld yn ddiweddar gan ei feddyg teulu, efallai y bydd Swyddfa'r Crwner yn rhan o’r broses. Efallai y bydd y Meddyg Teulu neu'r Heddlu (os ydynt yn bresennol) yn gallu eich cynghori ar hyn, ac mae rhagor o wybodaeth am rôl y Crwner ymhellach ymlaen yn y llyfryn hwn.
Fodd bynnag, gall y Gwasanaeth Gofal Ar ôl Marwolaeth eich helpu yn y naill amgylchiad neu'r llall, os ydych chi'n teimlo bod angen unrhyw gymorth arnoch chi. Gallwch gysylltu â nhw ar 01792 703114.
Gall y Tîm Gofal Ar ôl Marwolaeth gysylltu â'r Meddyg Teulu neu'r Crwner ar eich rhan, a'ch diweddaru ar gynnydd y gwaith papur, yn ogystal â chysylltu â phobl eraill sydd fel arfer yn rhan o’r broses yn dilyn marwolaeth, fel y Cofrestrydd neu'r Archwiliwr Meddygol.
Bydd y Tîm yn gofyn i chi -
• Rai cwestiynau adnabod i ganfod pwy yw'r claf
• Eich enw, manylion cyswllt a'ch perthynas â'r claf
• Rhai manylion am amgylchiadau marwolaeth eich perthynas/ffrind, i ganfod a yw'r Crwner yn rhan o’r broses
• Pennu a ydych chi'n unigolyn a fydd yn gyfrifol am Gofrestru Marwolaeth a threfnu'r Angladd
• Enw'r Trefnydd Angladdau yr hoffech ei ddefnyddio, os ydych wedi penderfynu ar y trefnydd
Byddwch chi’n gallu gofyn unrhyw gwestiynau sydd gennych chi i’r Tîm a byddan nhw’n gallu eich cynorthwyo chi. Gallwch ffonio'r tîm gynifer o weithiau ag y dymunwch, a byddant yn cadw mewn cysylltiad â chi i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi am gynnydd y gwaith papur os ydynt yn eich cynorthwyo gyda hyn.
Ar unrhyw adeg y bydd rhywun rydym ni'n ei garu yn marw, gallwn ni deimlo wedi’n llethu’n aml ac efallai y byddwch chi'n teimlo ei bod hi'n anodd ymdopi â sut rydych chi'n teimlo. Os ydych chi'n teimlo fel hyn, gall y Tîm Gofal Ar ôl Marwolaeth eich helpu i ddod o hyd i'r cymorth cywir yn ystod eich profedigaeth, felly siaradwch â'r tîm os ydych chi'n meddwl y byddai hyn o gymorth i chi.
Yn unol â newidiadau diweddar i ddiwygiadau ardystio marwolaeth, mae Bwrdd Iechyd Bae Abertawe yn gweithio'n agos gyda'r Gwasanaeth Archwilwyr Meddygol. Mae Archwiliwr Meddygol yn feddyg uwch, annibynnol nad yw'n ymwneud â gofal y claf, sy'n darparu craffu annibynnol ar bob marwolaeth, ar gyfer unrhyw glaf lle mae Tystysgrif Feddygol Achos Marwolaeth yn mynd i gael ei chyhoeddi. Gall hyn fod naill ai'n farwolaeth yn yr ysbyty neu yn y gymuned.
Mae'r Gwasanaeth Archwilwyr Meddygol yn craffu ar bob marwolaeth sy'n digwydd yng Nghymru nad ydynt yn cael eu hatgyfeirio'n uniongyrchol at y Crwner i ymchwilio iddynt. Ei nod yw gwella diogelwch y cyhoedd, sicrhau bod tystysgrifau marwolaeth yn gywir, yn ogystal ag osgoi gofid diangen i‘r rhai sy’n galaru.
Wrth graffu ar farwolaeth, bydd y Gwasanaeth Archwilwyr Meddygol yn adolygu'r cofnodion meddygol ac yn ystyried a oedd problemau gydag unrhyw ofal a ddarparwyd i'r ymadawedig.
Mae gan y Gwasanaeth Archwilwyr Meddygol Dîm o Swyddogion Archwilwyr Meddygol, a fydd yn cysylltu â chi yn y dyddiau yn dilyn marwolaeth eich perthynas/ffrind. Byddant yn trafod Achos y Farwolaeth gyda chi, ac yn gwrando ar eich barn ar y gofal a ddarparwyd. Gallant ateb unrhyw gwestiynau a allai fod gennych am achos y farwolaeth ac amgylchiadau'r farwolaeth. Bydd unrhyw bryderon a godir gan y perthynas agosaf neu'r teulu yn cael eu cyfeirio at y darparwr gofal neu'r Crwner i ymchwilio ymhellach os oes angen - nid yw hyn yn rhywbeth i boeni amdano. Os bydd hyn yn digwydd, bydd y Swyddog Archwiliwr Meddygol yn trafod gyda chi pam y gallai hyn fod yn wir, ac efallai y bydd angen i chi siarad â Swyddogion y Crwner hefyd. Mae rhagor o wybodaeth am y Crwner yn y llyfryn hwn, a gall y Tîm Gofal Ar ôl Marwolaeth eich helpu i lywio'r broses hon hefyd.
Unwaith y bydd y Gwasanaeth Archwiliwr Meddygol wedi craffu ar y farwolaeth a bod y meddyg wedi cwblhau'r Dystysgrif Feddygol Achos Marwolaeth, bydd y dystysgrif yn cael ei chydlofnodi gan yr Archwiliwr Meddygol a'i hanfon yn electronig at y Cofrestrydd a byddwch yn gallu Cofrestru marwolaeth eich perthynas/ffrind.
Mae'r Crwner yn swyddog annibynnol sydd â chyfrifoldeb statudol dros ymchwilio'n gyfreithiol i rai categorïau o farwolaethau. Fel arfer, mae gan y Crwner gefndir fel Cyfreithiwr, ac mae'n cael ei gefnogi gan dîm o Swyddogion y Crwner, sy'n ymchwilio i unrhyw farwolaethau sy'n cael eu cyfeirio at y Crwner.
Fel arfer, mae'r Crwner yn ymwneud ag unrhyw farwolaethau -
• Marwolaethau sydyn neu annisgwyl, heb ystyried oedran;
• Lle'r oedd y farwolaeth yn cynnwys trais, trawma, anaf corfforol neu wedi'i hachosi gan ddamwain;
• Lle nad yw Achos y Farwolaeth yn hysbys, ac nad yw'r Meddyg yn gallu rhoi Tystysgrif Feddygol Achos Marwolaeth;
• Lle mae marwolaeth wedi deillio o anaf diwydiannol neu glefyd diwydiannol;
• Wedi digwydd o ganlyniad i ddamwain, gwenwyno neu glefyd hysbysadwy;
• Wedi digwydd o ganlyniad i esgeulustod neu fethiant gofal gan unigolyn arall;
• Lle mae marwolaeth wedi digwydd yn ystod neu ar ôl llawdriniaeth, triniaeth neu driniaeth feddygol;
• Lle mae marwolaeth wedi digwydd o ganlyniad i wenwyno, defnyddio cyffur rheoledig, cynnyrch meddyginiaethol, neu gemegyn gwenwynig;
• Lle digwyddodd marwolaeth yn y ddalfa, neu garchariad y wladwriaeth
Nid yw'r rhestr hon yn gynhwysfawr, ac mae yna lawer o resymau eraill hefyd pam y gallai meddyg gyfeirio marwolaeth at y Crwner. Os bu farw eich perthynas/ffrind yn yr ysbyty, bydd y Tîm Gofal Ar ôl Marwolaeth yn gallu eich cynghori a oes atgyfeiriad wedi'i wneud at y Crwner, a gallwch hefyd siarad â'r Swyddog Archwiliwr Meddygol hefyd.
Unwaith y bydd y Crwner wedi derbyn yr atgyfeiriad, bydd un o Swyddogion y Crwner yn cysylltu â chi cyn pen diwrnod neu ddau i drafod yr atgyfeiriad gyda chi a gwrando ar unrhyw safbwyntiau a allai fod gennych. Byddant yn gallu ateb unrhyw gwestiynau sydd gennych am broses y Crwner, eich cynghori ar y camau nesaf a'ch cynorthwyo.
Os yw'r Crwner yn fodlon bod y farwolaeth oherwydd achosion naturiol, byddant yn awdurdodi'r Meddyg i fwrw ymlaen ag ysgrifennu'r Dystysgrif Feddygol Achos Marwolaeth. Mae hyn yn golygu na fydd angen ymchwiliad pellach i farwolaeth eich perthynas/ffrind, a gallwch fwrw ymlaen â Chofrestru’r farwolaeth ar ôl i'r dystysgrif gael ei chwblhau gan y meddyg a'i llofnodi gan yr Archwiliwr Meddygol. Mae rhagor o wybodaeth am yr Archwiliwr Meddygol yn y llyfryn hwn, a gall y Tîm
Gofal Ar ôl Marwolaeth eich helpu i lywio'r broses hon hefyd.
O bryd i’w gilydd, gall y Crwner deimlo bod angen ymchwiliad pellach, a gall yr ymchwiliad hwn gynnwys Cwest. Pan fydd hyn yn digwydd, ni fydd angen i'r meddyg gyhoeddi'r Dystysgrif Feddygol Achos Marwolaeth mwyach a bydd Swyddfa'r Crwner yn cymryd drosodd pob agwedd ar y gwaith papur sy'n ymwneud â'r farwolaeth.
Gwrandawiad llys cyhoeddus a gynhelir gan y Crwner i benderfynu pwy fu farw, sut, pryd a ble y digwyddodd y farwolaeth yw cwest. Gall hyn fod gyda neu heb yr angen am Archwiliad Post Mortem ar eich perthynas/ffrind.
Bydd Swyddogion y Crwner yn egluro'n glir i chi beth sy'n digwydd nesaf ac yn egluro'r weithdrefn os bydd hyn yn digwydd, yn ogystal â thrafod penderfyniad y Crwner ynghylch a oes angen Archwiliad Post Mortem.
Gallwch ddod o hyd i wybodaeth fanylach am rôl y Crwner a'r hyn y gallwch ei ddisgwyl drwy ddilyn y ddolen hon: Canllaw i Wasanaethau Crwner i bobl mewn Profedigaeth (www.gov.uk/government/ publications/guide-to-coroner-services-and-coroner-investigationsa-short-guide) a rhif cyswllt Swyddfa'r Crwner yw 01792 450650.
Gall mynd trwy Gwest fod yn ofidus ac yn gymhleth ar adeg sydd eisoes yn anodd i chi a'ch teulu. Os oes angen unrhyw gymorth arnoch yn ystod y broses hon, mae ein Tîm Gofal Ar ôl Marwolaeth ar gael i'ch helpu i gael y cymorth sydd ei angen arnoch, ac mae eu manylion cyswllt ar dudalen flaen y llyfryn hwn.
Nid yw Post Mortem yr Ysbyty yr un peth â Phost Mortem y Crwner. Perfformir Post Mortem gyda chydsyniad yr ysbyty at ddibenion ymchwil ac addysgol, a allai helpu i drin cleifion eraill neu aelodau o'r teulu yn y dyfodol, neu roi gwybodaeth fanylach am Achos Marwolaeth. Gall y meddyg sy'n trin eich perthynas/ffrind ofyn am Archwiliad Post Mortem yr Ysbyty, ond bydd yn rhaid i chi roi caniatâd i hyn ddigwydd.
Bydd y meddyg sydd wedi gofyn am y Post Mortem yn trafod y rhesymau dros y cais gyda chi, a chewch gyfle i ofyn unrhyw gwestiynau sydd gennych. Byddant yn eich cynghori ar y broses ac wedi hynny byddwch yn gallu trafod canlyniadau'r Post Mortem gyda nhw.
Unwaith y bydd y meddyg wedi cwblhau'r Dystysgrif Feddygol Achos Marwolaeth, a bod yr Archwiliwr Meddygol wedi'i llofnodi, byddwch wedyn yn gallu Cofrestru marwolaeth eich perthynas/ffrind.
Bydd y Dystysgrif Feddygol Achos Marwolaeth yn cael ei hanfon yn electronig at y Cofrestrydd ar eich rhan gan y Gwasanaeth Archwilwyr Meddygol. Os yw eich perthynas/ffrind wedi marw yn yr ysbyty, bydd y Tîm Gwasanaeth Gofal Ar ôl Marwolaeth yn rhoi gwybod i chi pan fydd hyn wedi'i wneud. Os yw eich perthynas/ffrind wedi marw yn y gymuned, dylai'r feddygfa allu eich cynghori pryd y bydd hyn wedi'i wneud, neu gallwch gysylltu â'r Tîm Gofal Ar ôl Marwolaeth a all gysylltu â'r Meddyg Teulu ar eich rhan.
Bydd yr apwyntiad gyda'r Cofrestryddion yn digwydd yn Swyddfa Gofrestru Genedigaethau, Marwolaethau a Phriodasau, a bydd yn y swyddfa yn yr awdurdodaeth lle mae eich perthynas/ffrind wedi marw. Os buont farw yn Abertawe, er enghraifft, bydd angen i chi gofrestru'r farwolaeth yn Swyddfa Gofrestru Abertawe.
Bydd y Cofrestrydd yn gofyn i chi am -
• ddyddiad a lleoliad y farwolaeth
• enw llawn a chyfenw'r ymadawedig (a'r enw cyn priodi os oedd yr ymadawedig yn fenyw briod/partner sifil)
• y dyddiad a'r lle y ganwyd
• galwedigaeth yr ymadawedig ac, os oedd yr ymadawedig yn briod neu mewn partneriaeth sifil, enw llawn a galwedigaeth ei briod neu ei bartner sifil
• ei g/chyfeiriad arferol
• dyddiad geni ei b/phriod neu bartner sifil
• manylion unrhyw bensiwn sector cyhoeddus e.e. y gwasanaeth sifil, athro neu'r lluoedd arfog.
Os oes gennych chi nhw, byddai'n ddefnyddiol mynd â Thystysgrif Geni, Tystysgrif Priodas neu Bartneriaeth Sifil a Cherdyn Meddygol y GIG eich perthynas/ffrind, neu lythyr ysbyty diweddar gyda'r rhif GIG gyda chi.
Efallai y bydd angen i chi hefyd fynd â’ch dogfennau adnabod eich hun gyda chi, fel:
• Pasbort/Trwydded Yrru/Tystysgrif Geni
• Prawf o Gyfeiriad (fel bil cyfleustodau neu ddatganiad banc)
Bydd y Cofrestryddion yn eich tywys gam wrth gam drwy'r broses
Gofrestru, ac ar ddiwedd eich apwyntiad byddwch yn cael copïau ardystiedig o'r Dystysgrif Achos Marwolaeth, a elwir weithiau'n 'dystysgrif marwolaeth'. Yn aml, mae angen y Dystysgrif Achos Marwolaeth at ddibenion cyfrifon banc, at ddibenion yswiriant, neu unrhyw ddiben ariannol neu gyfreithiol arall, felly mae'n aml yn werth prynu rhai copïau os oes angen - ni fydd y rhan fwyaf o leoedd yn derbyn llungopi, dim ond copi gwreiddiol. Gallwch brynu copïau swyddogol adeg eich apwyntiad gyda'r Cofrestrydd.
Bydd y cofrestrydd hefyd yn cyhoeddi 'Ffurflen Werdd'. Enw swyddogol y ffurflen hon yw'r Dystysgrif Claddu neu Amlosgi. Bydd y Cofrestrydd yn anfon y ffurflen hon yn electronig at eich Trefnydd Angladdau.
Mae dwy Swyddfa Gofrestru yn ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe -
• Cofrestryddion Abertawe, Swyddfa Gofrestru, Canolfan Ddinesig, Heol Ystumllwynarth, Abertawe SA1 3SN.
Byddwch yn ymwybodol y bydd eich manylion cyswllt wedi'u darparu i Gofrestrydd Abertawe, a byddant yn cysylltu â chi yn y lle cyntaf i drefnu apwyntiad. Os bydd angen i chi gysylltu â nhw, eu rhif ffôn yw 01792 636188.
Mae rhagor o wybodaeth am Gofrestru Marwolaethau yn Abertawe ar gael drwy ddilyn y ddolen hon: https://www.abertawe.gov.uk/CofrestruMarwolaeth?lang=cy
• Cofrestryddion Castell-nedd Port Talbot, Swyddfa Gofrestru, Heol Forster, Castell-nedd SA11 3BN
Byddwch yn ymwybodol y bydd angen i chi gysylltu â Chofrestrydd Castell-nedd i wneud apwyntiad ar ôl i'r meddyg gwblhau'r Dystysgrif Feddygol Achos Marwolaeth. Eu rhif cyswllt yw 01639 760021.
Mae rhagor o wybodaeth am Gofrestru Marwolaethau yng Nghastellnedd Port Talbot i’w chael drwy ddilyn y ddolen hon: https://www.npt.gov.uk/cy/
Mae Dywedwch Wrthym Unwaithyn wasanaeth sy’n cael ei chynnal gan yr Adran Gwaith a Phensiynau (DWP) ac mae'n wasanaeth sy'n eich galluogi i roi gwybod am farwolaeth i'r rhan fwyaf o sefydliadau'r llywodraeth ar unwaith. Mae hyn yn cynnwys y DVLA, y Swyddfa Basbort, holl wasanaethau'r Awdurdod Lleol, holl wasanaethau'r Adran Gwaith a Phensiynau, fel Pensiynau'r Wladwriaeth neu Gymhorthdal Incwm, ac unrhyw wasanaethau CThEM (Cyllid a Thollau Ei Fawrhydi).
Ar adeg y cofrestru, gall y cofrestrydd roi rhif cyfeirnod unigryw i chi a fydd yn cael ei ddefnyddio i roi gwybod i wahanol adrannau'r llywodraeth ac awdurdodau lleol am y farwolaeth. Bydd y cofrestrydd yn rhoi rhagor o wybodaeth i chi yn eich apwyntiad.
Gallwch naill ai ffonio’r gwasanaeth Dywedwch Wrthym Unwaith neu gwblhau ffurflen ar-lein, ond rhaid gwneud hyn cyn pen 28 diwrnod i gael eich rhif cyfeirnod unigryw gan y Cofrestrydd. I ddefnyddio'r gwasanaeth hwn, bydd angen i chi fod â’r canlynol wrth law -
• Rhif Yswiriant Gwladol yr ymadawedig
• manylion unrhyw fudd-daliadau neu wasanaethau y gallent fod wedi bod yn eu derbyn
• ei d/thrwydded yrru
• ei b/phasbort
Bydd pawb sy’n rhan o’r broses ardystio marwolaeth yn cydweithio i sicrhau y gellir cofrestru marwolaeth cyn gynted â phosibl ac i osgoi oedi lle bynnag y bo modd. Fodd bynnag, gall materion fel mynediad at gofnodion meddygol, cyswllt â theuluoedd, gofynion tymhorol ac ymchwiliad pellach gan y Crwner effeithio ar amserlen.
Y nod yw cwblhau tystysgrif farwolaeth o fewn naw diwrnod, fodd bynnag, sylwer y gall hyn gymryd mwy o amser mewn rhai amgylchiadau, er enghraifft lle mae achos y farwolaeth yn gymhleth, neu nad yw gwybodaeth ac unigolion allweddol ar gael mor gyflym ag sydd eu hangen.
Gall cynllunio angladd ddechrau cyn cofrestru'r farwolaeth a gallwch siarad â'r Trefnydd Angladdau i ddechrau gwneud trefniadau. Bydd gan bob Trefnydd Angladdau eu polisïau a'u gweithdrefnau cwmni eu hunain a byddant yn fwy na pharod i'ch helpu ac ateb unrhyw gwestiynau sydd gennych am eu rôl a'r gwasanaethau maen nhw'n eu cynnig.
Mae Tîm Gwasanaethau'r Marwdy yn cynnwys grwˆp bach o staff sydd wedi dewis ymroi eu gyrfaoedd i ddarparu gofal o ansawdd uchel i'r ymadawedig a'r rhai sy’n galaru. Maen nhw yma i'ch helpu chi mewn unrhyw ffordd y gallant wrth iddyn nhw ofalu am eich perthynas/ffrind.
Os ydych chi am ymweld â'ch perthynas/ffrind, cysylltwch â Thîm
Gwasanaeth y Marwdy, a fydd yn gallu cael sgwrs gyda chi a threfnu'ch apwyntiad. Byddant yn sicrhau bod gennych le, amser a chymorth yn ystod eich ymweliad, a byddant hefyd yn trafod unrhyw opsiynau sydd gennych ar gyfer creu atgofion gyda chi. Gallant hefyd gysylltu â'r Tîm
Gofal Ar ôl Marwolaeth i'ch cynorthwyo, os ydych yn teimlo ei fod ei angen arnoch pan fyddwch yn ymweld â’r marwdy.
Gofynnwn i aelodau'r teulu neu ffrindiau sy'n dymuno ymweld â'r marwdy fynychu gyda'i gilydd a chyrraedd ar yr amser a drefnwyd. Rhaid i chi fod yn berthynas agosaf, neu gael caniatâd gan y perthynas agosaf, i weld yr ymadawedig.
I wneud apwyntiad i ymweld, cysylltwch â -
Marwdy Treforys ar 01792 703250
Oriau agor: 9.00am – 3.00pm Dydd Llun – Ddydd Gwener
Marwdy Singleton ar 01792 285377
Oriau agor: 1.30pm – 3.00pm Dydd Llun i Ddydd Gwener
Ar hyn o bryd, nid oes cyfleuster ar gyfer ymweld yn y Marwdy yn Ysbyty Castell-nedd Port Talbot.
Gallwch hefyd gysylltu â'r Tîm Gofal Ar ôl Marwolaeth a gallant eich helpu i drefnu apwyntiad.
Os nad ydych chi eisiau ymweld â'ch perthynas/ffrind yn y marwdy, neu os nad ydych chi'n gallu gwneud hynny am unrhyw reswm, efallai y byddwch chi'n gallu ymweld â nhw pan fyddan nhw yng ngofal eich
Trefnydd Angladdau dewisol Trafodwch yr opsiwn hwn gyda'ch Trefnydd Angladdau, a byddant yn hapus i'ch cynorthwyo.
Cofiwch, does dim yn iawn nac yn anghywir o ran ymweld â'ch perthynas/ffrind ar ôl iddyn nhw farw. Dewis personol yw p'un a ydych chi'n dewis gwneud hynny ai peidio - bydd y Timau Marwdy, Gofal Ar ôl Marwolaeth, ynghyd â'ch Trefnydd Angladdau, yn gallu eich cynghori a'ch cefnogi - pa bynnag benderfyniad a wnewch.
Dyfyniad am Alar - 'Nid anhwylder, clefyd nac arwydd o wendid yw galar. Mae'n angenrheidrwydd emosiynol, corfforol ac ysbrydol, y pris rydych chi'n ei dalu am gariad. Yr unig iachâd ar gyfer galar yw galaru' Earl Grollman
Gall marwolaeth fod yn ofidus iawn ac mae galaru yn ymateb dynol normal i golled neu farwolaeth. Gall galar effeithio ar bobl mewn sawl ffordd wahanol, ac mae pobl yn teimlo llawer o bethau gwahanolmae'n brofiad unigryw a phersonol, ac nid oes ffordd gywir nac anghywir o deimlo pan fyddwch chi'n galaru.
Gall yr elfennau a'r tasgau ymarferol i'w gwneud yn dilyn marwolaeth gymryd drosodd a chymryd llawer o'ch amser yn ystod yr ychydig wythnosau cyntaf. Gall hyn ymddangos yn llethol ar adegau tra byddwch chi'n galaru, neu i'r gwrthwyneb efallai y byddwch chi'n gweld na fydd eich galar yn eich ‘taro’ nes bod yr holl bethau ymarferol wedi'u gwneud.
P'un a oes angen cymorth arnoch yn gynnar yn eich profedigaeth neu'n ddiweddarach, gall y Tîm Gofal Ar ôl Marwolaeth eich helpu i'ch cynorthwyo. Nid cwnselwyr yw'r tîm, ond maent wedi'u hyfforddi mewn Cymorth Galar ac yn gweithio gydag ystod eang o bobl a phartïon i'ch helpu i gael y cymorth sydd ei angen arnoch. Mae rhai o'r bobl y mae'r tîm yn gweithio gyda nhw wedi'u rhestru yn adran 'Cymorth Pellach' y llyfryn hwn, ac mae rhifau cyswllt y Tîm Gofal Ar ôl Marwolaeth ar y dudalen gyntaf.
Byddwch yn ymwybodol nad yw'r Tîm Gofal Ar ôl Marwolaeth yn gallu darparu cymorth 'mewn argyfwng’ ac nid ydynt yn darparu llinell gymorth 24 awr, ond os ydych chi'n teimlo bod angen i chi siarad â rhywun ar frys, gallwch ffonio unrhyw un o'r opsiynau cymorth isodGIG Cymru 111 Opsiwn 2
Y Samariaid 116 123
Mae Gwasanaeth Gofal Ar ôl Marwolaeth Bae Abertawe yn gweithio mewn partneriaeth â Platform Wellbeing, i ddarparu cymorth parhaus ar ôl galar. Mae Platfform Wellbeing yn gweithio gyda phobl a sefydliadau sy'n darparu therapïau siarad a chymorth lles.
Gall cymorth proffesiynol fynd yn bell i'ch helpu i ymdopi yn ystod cyfnodau anodd. Diolch i gyllid gallwn ddarparu:
Cwnsela: 6 sesiwn y gellir eu hymestyn mewn rhai amgylchiadau. Ar gael ar-lein, dros y ffôn neu wyneb yn wyneb yn Abertawe a Chastell-nedd. Gallwn hefyd gynnig cwnsela yn y Gymraeg.
Grwpiau cymorth: Mae'r rhain yn cynnig lle diogel a chroesawgar i bobl gysylltu, rhannu profiadau a darparu cymorth pellach. Boed yn grwˆp teuluol, cymorth gan gymheiriaid neu grwˆp newydd yn seiliedig ar anghenion y gymuned, rydym yn creu mannau lle gall pobl ddod at ei gilydd. Wedi'i leoli yn Abertawe a Chastell-nedd.
Mae gwasanaethau ar gael i bobl yng Nghymru, gan gynnwys plant o 11 oed ymlaen.
Rheolir atgyfeiriadau drwy Wasanaeth Gofal ar ôl Marwolaeth Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe, y mae ei fanylion cyswllt ar gael ar ddechrau'r llyfryn hwn.
• Sefydliad Jac Lewis
Mae’r sefydliad Jac Lewis yn elusen sy’n darparu cymorth iechyd meddwl a lles yn y gymuned, sy’n cefnogi’r rhai sydd wedi colli anwylyd yn sydyn neu o ganlyniad i hunanladdiad.
E-bost: admin@jaclewisfoundation.co.uk
Ffôn: 03301 336510
• NALS
Gwasanaeth Cynghori a Chysylltu Cenedlaethol (NALS) Cymru, gwasanaeth cyfrinachol ac am ddim yng Nghymru sy'n cynnig cefnogaeth i unrhyw un sydd wedi'i effeithio gan hunanladdiad.
Ffôn: 08000 487742
E-bost: support@nals.cymru
• Cruse
Yn cynnig cyngor profedigaeth, cyngor a gwybodaeth. Llinell Gymorth Genedlaethol y DU: 0808 808 1677
E-bost: helpline@cruse.org.uk
Cangen Abertawe
Ffôn: 01792 462845
142 Heol Walter, Abertawe SA1 5RW
• Cymorth Galar Marie Curie
Mae’n cynnig cymorth emosiynol yn ogystal â delio â’r ochr ymarferol o golli rhywun sy’n agos atoch chi.
Ffôn: 0800 090 2309
• Samariaid
Gellir cysylltu â’r Samariaid unrhyw bryd, ddydd neu nos, a bydd rhywun ar gael i wrando a darparu cymorth emosiynol cyfrinachol ac anfeirniadol.
Ffôn: 116 123 (Saesneg) neu 0808 164 0123 (Cymraeg)
• 2wish
Cefnogi marwolaethau sydyn ymhlith plant ac oedolion ifanc.
Ffôn: 01443 853125
E-bost: info@2wish.org.uk
• Sefydliad DPJ
Darparu cymorth profedigaeth mewn amaethyddiaeth, gan gynnwys cymorth i’r rhai sydd wedi cael profedigaeth yn sydyn a thrwy hunanladdiad.
Ffôn: 0800 587 4262 neu anfon neges destun at 07860 048799
• SANDS
Mae SANDS yn darparu cymorth i rieni mewn profedigaeth a’u teuluoedd pan fydd eu babi’n marw adeg ei eni neu’n fuan ar ôl ei eni.
Ffôn: 0808 164 3332
• Arth Sandy
Mae Sandy Bear yn elusen gofrestredig sy’n darparu gwasanaeth i bob plentyn a pherson ifanc hyd at 18 oed sydd wedi dioddef profedigaeth.
Ffôn: 01437 700272
E-bost: admin@sandybear.co.uk
• Profedigaeth plant yn y DU Llinell wybodaeth a chymorth.
Ffôn: 0800 028 8840
• Brake
Cynnig cymorth i bobl sydd wedi cael profedigaeth ac sydd wedi’u hanafu’n ddifrifol gan ddamweiniau ffordd. Llinell gymorth i ddioddefwyr: 0808 800 0401
• Cymru Dosturiol
E-bost: contact@compassionate.cymru
• Mind Cymru
Darparu cyngor a chefnogaeth i rymuso unrhyw un sydd â phroblem iechyd meddwl.
Ffôn: 0300 123 3393
E-bost: info@mind.org.uk
• Rhwydwaith Cymorth Galar
Ffôn: 0808 168 9607
• SOBS
Os ydych chi wedi cael profedigaeth neu wedi’ch effeithio gan hunanladdiad a hoffech chi siarad ag un o’n gwirfoddolwyr am eich profiad, gallwch gysylltu â ni.
E-bost: email.support@uksobs.org
• Gweddwon Cymru
Cefnogaeth i ddynion a menywod gweddw o unrhyw oedran.
Ffôn: 07749 542858
• Elusen Canser Plant
Cefnogi plant yr effeithir arnynt gan ganser a'u teuluoedd drwy therapi chwarae a seibiannau gofal.
Ffôn: 01792 480500
E-bost: enquiries@kidscancercharity.org
• Sue Ryder
Mae Sue Ryder yma i sicrhau bod pawb sy'n agosáu at ddiwedd eu hoes neu'n byw gyda galar yn gallu cael y gefnogaeth sydd ei hangen arnynt.
Ffôn: 0808 164 4572
E-bost: supportercare@sueryder.org
• Canolfan Maggies Abertawe
Yn cynnig y cymorth gorau posibl am ddim i unrhyw un â chanser a’u teuluoedd sy’n cerdded drwy ein drysau. Byddwch yn dod o hyd i’n canolfannau ochr yn ochr ag ysbytai’r GIG a gallwn hefyd eich cefnogi ar-lein.
Ffôn: 01792 200 000
E-bost: swansea@maggies.org
Ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe, rydym yn deall yn iawn pa mor anodd y gall hyn fod i chi a'ch teulu, ond fel sefydliad rydym yn gwerthfawrogi eich adborth yn fawr, da neu ddrwg. Bydd hyn yn ein helpu i sicrhau ein bod yn darparu'r cymorth cywir i chi yn ystod eich profedigaeth ac yn darparu'r gwasanaeth gorau y gallwn.
Gallwch ddychwelyd y ffurflen hon i - Kimberley Hampton-Evans, Rheolwr Gwasanaeth Gofal Ar ôl Marwolaeth, Gwasanaeth Gofal Ar ôl Marwolaeth, Ysbyty Treforys, Heol Maes yr Eglwys, Abertawe SA6 6NL, neu fel arall cwblhewch y ffurflen adborth hon ar-lein, drwy'r ddolen hon: https://forms.office.com/r/tAFXnd0m9Y
1. A allech chi ddweud wrthym ble a pha ddyddiad y bu farw eich perthynas/ffrind?
2. O ran ein Gwasanaeth Gofal Ar ôl Marwolaeth, a oedd unrhyw beth yn arbennig o ddefnyddiol i chi yn ystod yr amser anodd hwn?
3. O ran ein Gwasanaeth Gofal Ar ôl Marwolaeth, a oedd unrhyw beth nad oedd o gymorth i chi yn ystod yr amser anodd hwn?
4. Os oes gennych unrhyw awgrymiadau ar sut y gallwn wella ein gwasanaeth i berthnasau/ffrindiau sydd wedi colli rhywun, rhowch sylwadau isod.
Diolch i chi am gymryd yr amser i roi eich adborth i ni, rydym yn ei werthfawrogi'n fawr.
Wedi’i adolygu: Medi 2025
Dyddiad Adolygu Nesaf: Medi 2027
Gwasanaeth gofal ar ôl marwolaeth
Cyhoeddwyd: Medi 2025
Hoffem ddiolch i’n noddwyr, hebddynt ni fyddai’r cyhoeddiad hwn wedi bod yn bosibl.
Fodd bynnag, ni allwn gymeradwyo’r gwasanaethau a hysbysebwyd.
The Hospital would like to thank RNS Publications for publishing this information and the following pages contain some features from services o ering their help at this time.
Whilst the Hospital is grateful of their support it does not endorse or recommend any of the services that they provide.
It is distressing to deal with a bereavement and unsolicited mail can be insensitive and destructive during a grieving process.
By scanning the below QR code on your phone or visiting www.stopmail.co.uk, we are able to securely share this information with mailing organisations and under the Data Protection Act the information will not be used for any other purpose.
Other benefits reduce the possibility of identity fraud, such as assumed identity and you will only have to supply the information once.
all you want is either a simple cremation or funeral
We understand how expensive funerals can be and we specialise in providing a valued service.
In recent years families have increasingly chosen more straightforward options. We can connect you with a local partner who can o er a simple and digni ed cremation from £990.00, as well as more traditional funerals where we can add personal touches to re ect your wishes.
To discuss how we can provide a discreet and caring service for your loved one and con rm a xed price:
If your loved one wasn’t religious, a humanist funeral is an authentic and memorable way to celebrate their unique life. Our funerals are personal and heartfelt non-religious ceremonies, led by a professional, trusted humanist celebrant.
Find a humanist celebrant near you:
Registered Charity No. 285987 humanists.uk/ceremonies
