die hierbij wordt gehanteerd is 1.08, waarbij >1.08 op
Waardes tussen beide meetmomenten zijn in dit
Om na te gaan of de transferrine/log(ferritine)-ratio
kunnen zijn op hemoglobinewaardes.
ijzergebrek wijst en ≤1.08 op niet-ijzergebrek wijst.
ook bij hemodialysepatiënten gebruikt kan worden als hulpmiddel bij de diagnose van ijzergebrek, werd de
Tot slot is gebleken dat de termijn van 6 maanden voor
een stijging van het hemoglobine onderzocht. Ondanks
na instroom als hemodialysepatiënt niet strak wordt
reactie van intraveneuze ijzertoediening op basis van
een duidelijke scheiding bij een afkapwaarde van 1.08,
resulteerde intraveneuze ijzertoediening in de populatie
met ijzergebrek niet in een significant grotere stijging van het hemoglobine ten opzichte van de populatie zonder ijzergebrek. Er is hierbij geen verschil tussen groepen
waarbij ijzergebrek werd bepaald volgens concentraties ferritine, en groepen waarbij ijzergebrek werd bepaald volgens de transferrine/log(ferritine)-ratio.
Gezien de verwachting dat het hemoglobine na
intraveneuze ijzertoediening in de populatie met
ijzergebrek meer zou stijgen dan het hemoglobine in
de populatie zonder ijzergebrek is dit opmerkelijk. Het
roept de vraag op of hemoglobine een goede parameter is om het effect van intraveneuze ijzertoediening bij
hemodialysepatiënten te toetsen. In de dagelijkse praktijk kunnen bloedtransfusies, het gebruik van erytropoëtine, leeftijd, geslacht en infecties invloed hebben op het
hemoglobine. Uit het onderzoek hiernaar blijkt dat de
aanwezigheid van bloedtransfusies, die tot een stijging
bepaling van hemoglobine en een volledige ijzerstatus
gehanteerd. Gemiddeld geldt een termijn van 5,3 maanden
(spreiding 3,1 maanden tot 10,2 maanden), waardoor de tijd tussen beide meetmomenten varieert en wisselend van
invloed kan zijn op het hemoglobine. Ook de intraveneuze ijzertoediening bij een concentratie ferritine van <200
µg/L blijkt niet strak gehanteerd te worden. In een aantal gevallen kregen patiënten met een concentratie ferritine >200 µg/L, intraveneus ijzer toegediend. Een oorzaak hiervan kan zijn dat volgens de Richtlijn Anemie bij
Chronische Nierinsufficiëntie voor Volwassen Patiënten wordt geadviseerd naast een concentratie ferritine van
<200 µg/L ook een ijzerverzadigingspercentage van ≥20% na te streven. Patiënten met een concentratie ferritine >200 µg/L en een ijzerverzadigingspercentage <20%
krijgen zodoende toch intraveneus ijzer toegediend. Deze gegevens geven de moeilijkheden weer van de dagelijkse
praktijk, moeilijkheden die onder andere een resultaat zijn
van onvoldoende wetenschappelijke onderbouwing van de huidige richtlijnen.
van het hemoglobine kunnen leiden, en infecties, die een
Implicaties voor de praktijk en de toekomst
significante verschillen tussen de gedefinieerde groepen
als indicator gebruikt bij de diagnose van ijzergebrek onder
daling van het hemoglobine kunnen veroorzaken, voor zorgen. Zij kunnen daardoor van invloed zijn op de onderzoeksresultaten.
Beperkingen
Een beperking van dit onderzoek is de verhouding tussen patiënten met ijzergebrek en zonder ijzergebrek. Slechts
18 patiënten hebben, op basis van concentraties ferritine,
ijzergebrek (<20 µg/L). Deze groep is een klein deel van de totale populatie (5,55%).
Tussen de gehanteerde meetmomenten zit een lange
periode (gemiddeld 5,3 maanden). In een dergelijke periode zijn bij (instromende) hemodialysepatiënten veel aspecten van invloed op het hemoglobine, wat voor schommelingen in waardes zou kunnen zorgen. Deze aspecten zijn
benoemd en als confounder aangewezen, maar alleen op basis van gegevens op beide meetmomenten.
42
onderzoek niet onderzocht, terwijl zij wel van invloed
Dialyse & Nefrologie Magazine
In de praktijk wordt momenteel de concentratie ferritine hemodialysepatiënten. De transferrine/log(ferritine)ratio is, gelet op een stijging van hemoglobine, in de
onderzochte populatie, niet in staat om ijzergebrek meer specifiek te diagnosticeren. Uit de onderzoeksresultaten
blijkt dat ook de concentratie ferritine hiertoe niet in staat
is. De noodzaak van onderzoek naar een meer betrouwbare indicator van ijzergebrek bij hemodialysepatiënten wordt hierdoor onderstreept. Vooralsnog heeft hantering van de transferrine/log(ferritine)-ratio bij de diagnose van
ijzergebrek onder hemodialysepatiënten in de dagelijkse praktijk geen toegevoegde waarde.
Bij de behandeling van anemie bij hemodialysepatiënten zal de behandelend arts zijn behandeling sturen op
geleide van de uitkomstmaat hemoglobine. Dit doet de
arts onder andere door meer of minder erytropoëtine te geven. Daarom zou ook de doseringsveranderingen van
erytropoëtine als uitkomstmaat gediend kunnen hebben.